Izvorni stručni članak Original professional article
Statis tičke pogreš ke u ruko pi si ma zaprim lje nim u časopis Bioc he mia Me di ca Statis ti cal erro rs in manus crip ts submit ted to Bioc he mia Me di ca jour nal Ana-Maria Šimundić, Nora Niko lac Kli nički za vod za ke mi ju, Kli nička bol ni ca „Ses tre mi los r dni ce“, Zag reb Uni ver si ty De par tme nt of Che mis try, Ses tre mi los r dni ce Uni ver si ty Hos pi tal, Zag reb, Croa tia
Sa že tak Ab stra ct Uvod: N e i sp r a vn a u p or ab a s t at i st i č k i h m et od a m ož e b it i u zr ok o m i sk r i vl j en j a In tro duc tion: The inapprop ria te use of statis ti cal metho ds may lead to dis- rezul ta ta, netočnih zaključaka i znatnog gubit ka fi nan cij skih i dru gih sred sta- tor ted re sul ts, in cor re ct con clu sio ns, and substan tial waste of fi nan cial and va i kao takva se smatra vrlo neetičnom. Naža lo st, velik broj objav lje nih rado- ot her re sour ces and is con si de red hig hly unet hi cal. Un for tu na te ly, a great va u me di cin skim časopisima sad r ži ne ke sta tis tičke pog reš ke. Cilj ovog ra da number of publis hed medi cal resear ch contain some statis ti cal erro rs. The bio je ut vr di ti učestalost ne kih najčešćih sta tis tičkih pog re ša ka, u člancima aim of this stu dy was to as se ss the frequen cy of se ve ral mo st com mon sta tis- zaprim lje nih u uredniš tvo časopisa Bioc he mia Me di ca, tije kom četverogodiš- ti cal er ro rs, in ma nus crip ts sub mit ted to Bioche mia Medi ca journal for possib- njeg pe rio da, u raz doblju od 2006. do 2009. go di ne. le pub li ca tion, du ri ng the 4 year pe riod, sin ce 2006-2009. M a t e r i j a l i i m e t o d e : Obuh vaćeni su svi iz vor ni znan stve ni i stručni ra do vi, Mate ria ls and metho ds: All origi nal scienti fi c and pro fes sio nal ma nus crip- ko ji su sad r ža va li sta tis tičku ana li zu po da ta ka, zap rim lje ni u ured niš tvo ča- ts sub mit ted to Bioc he mia Me di ca duri ng the 2006-2009 were eligib le for the sopisa Bioc he mia Me di ca u raz do blju od 2006. do 2009. go di ne. Ru ko pi si su study, if they contai ned some kind of statis ti cal analysis of the data. Manus- preg le da ni od stra ne dva re cen zen ta. Slje deće pog reš ke su uk ljučene u ana li- c r i pt s w er e r ev i e w e d m an u a ll y b y t w o r ev i e w er s . F o ll o w in g e rr or s w er e i n - zu: 1) pog reš na upo ra ba ili pri kaz des krip tiv ne ana li ze; 2) pog re šan iz bor sta- cluded: 1) incor re ct use or presen ta tion of descrip ti ve analysis; 2) incor re ct tističkog testa; 3) pogreš na upora ba statis tičkog testa za uspo red bu tri ili više choi ce of the sta tis ti cal te st; 3) in cor re ct use of sta tis ti cal te st for com pa ri ng skupi na; 4) pogre šan prikaz P vrijed nos ti; 5) pogreš no tumačenje P vrijed nos- three or more groups for diff e ren ces; 4) incor re ct presen ta tion of P value; 5) t i ; 6 ) p o gr e šn o t um a č e n j e r ez u lt at a k or el ac ij e ; 7 ) n ij e p r ov ed en a a n al iz a s n a - i nc o rr ec t i nt e rp r et at i o n o f P v al u e ; 6 ) i nc o rr ec t i nt e rp r et at i o n o f c o rr el at i o n g e i st r až iv an j a . ana lysis; 7) power ana lysis not provi ded. Rezul ta ti: U k u pn o j e o b u hv a ć e n o 5 5 r uk op is a . N it i j ed a n o d r uk op is a n ij e Re sul ts: A total of 55 eligib le manus crip ts we re iden ti fi ed. No ne of the se ma- i m a o p r ov ed en u a n al iz u s n ag e i st r až iv an j a . O d o st al i h š es t p o gr eš ak a , b ar e m nuscrip ts repor ted power analysis. As of other 6 erro rs analyzed, at least one jedna pogreš ka utvrđena je u 48/55 (0,87) ruko pi sa. Najučestalije pogreš ke er ror was ob ser ved in 48/55 (0.87) ma nus crip ts. Mo st com mon er ro rs we re su bi le neis prav na upo ra ba sta tis tičkog tes ta za us po red bu tri ili vi še sku pi na in cor re ct use of sta tis ti cal te st for com pa ri ng three or mo re grou ps for diff e- (21/28 (0,75) članaka) i neispra van pri kaz P vri jed nos ti (36/54 (0,66) članaka). ren ces (21/28 (0.75)) and in cor re ct pre senta tion of P va lue (36/54 (0.66)). Zak ljučak: Statis tičke pogreš ke su vrlo učestale u ruko pi si ma zaprim lje nim u Con clu sion: The statis ti cal erro rs are highly preva le nt in manus crip ts sub- ured niš tvo časopisa Bioc he mia Me di ca. Sve poten ci jal ne pogreš ke usta nov lje- mitted to Bioc he mia Me di ca. A l l e rr or s i d e nt ifi e d b y s t a t i st i c a l r e v i e w e r d uri- ne tije kom recen zi je od strane statis tičkog recen zen ta bile su isprav lje ne prije ng the re view pro ce ss we re suc ces sful ly cor rec ted prior to pub li ca tion, what objav lji va nja članaka, što je značajno unapri je di lo njihovu kvali te tu. has greatly impro ved the overa ll quali ty of the manus cri pt. Ključne ri ječi: b i o st at i st ik a ; p o gr e šk e ; a n al iz a p od at ak a ; i st r až iv a č k a e t ik a Key wor ds: b i o st at i st ic s ; e rr or s ; d at a a n al y s i s ; r es e a rc h e th ic s
Pris tig lo: 19. ko lo vo za 2009. Recei ved: Augu st 19, 2009 Prih vaće no: 4. ruj na 2009. Ac cep ted: Sep tem ber 4, 2009
Uvod Intro duc tion Bios ta tis ti ka je da nas prih vaćena kao vr lo moćan alat za Bios ta tis ti cs is wi de ly ac cep ted as a power ful tool for un- r a z u m i j e v a n j e p o d a t a k a i n j i h o v u a n a l i z u i s t a t i s t i č k e m e - der stan di ng and ana lyzi ng da ta and the re is a con sta nt t o d e s e s v e v i š e k o r i s t e u b i o m e d i c i n s k o j z n a n s t v e n o j l i - in crea se in the use of sta tis ti cal met ho ds in scien ti fi c bio- t e r a t u r i . me di cal li te ra tu re. The inapprop rop ria te use of sta tis ti cal
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 294 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal
Neisprav na upora ba statis tičkih meto da je ozbi ljan prob- met ho ds is a se rious prob lem and may lead to dis tor ted l e m k o j i m o ž e b i t i u z r o k o m i s k r i v l j e n j a r e z u l t a t a , n e t o č n i h resul ts, in cor re ct con clu sio ns and a sub stan tial was te of zaključaka i znatnog gubit ka fi nan cij skih i drugih sred- fi nancial and other resour ces (1). Moreo ver, it can have se- sta va (1). Na da lje, neis prav na upo ra ba sta tis tičkih me to- rious cli ni cal con sequen ces and is the re fo re con si de red da može imati ozbilj ne kliničke poslje di ce i kao takva se as highly unethi cal (2,3). Erro rs may occur due to the lack smatra vrlo neetičnom (2,3). Pogreš ke se događaju zbog of com pe ten ce, ho ne st er ror or even neg li gen ce and de- manj ka zna nja ili slučajnog pro pus ta, te čak zbog ne ma- libe ra te decep tion (4). Unfor tu na te ly, a great number of ra i ho ti mične pri je va re (4). Nažalo st, velik broj objav lje nih pub lis hed me di cal re sear ch con tai ns so me sta tis ti cal er- ra do va u me di cinskim časopisima sad r ži ne ke sta tis tičke rors (5-8). pogreš ke (5-8). To pre ve nt or at lea st redu ce the er ror ra te and to im pro- Ka ko bi spri ječili nas ta nak pog re ša ka ili ba rem sma nji li ve the qua li ty of their ar tic les, ma ny scien ti fi c jour na ls njihov broj i unapri je di li kvali te tu članaka, mnogi su znan- have intro du ced a statis ti cal peer-re viewi ng proce ss, or stveni časopisi uveli postu pak statis tičke recen zi je ili čak even statis ti cal editor (9,10). Further mo re, many guide li- statis tičkog uredni ka (9,10). Nada lje, s istom su svrhom n e s c o n c e r n i n g r e s e a r c h m e t h o d o l o g y , s t u d y d e s i g n , d a - ob jav lje ne i mno ge smjer ni ce ko je se od no se na znan- ta ana lysis and re por ti ng, ha ve been pub lis hed. Howe ver, s t v e n o - i s t r a ž i v a č k u m e t o d o l o g i j u , u s t r o j i s t r a ž i v a n j a , a n a - t h e i m p r o v e m e n t h a s b e e n o n l y m o d e s t a n d s o m e m a j o r l i z u p o d a t a k a i p i s a n j e r a d a . N o , n a p r e d a k k o j i j e u s l i j e d i o p r o b l e m s w i t h r e s e a r c h m e t h o d o l o g y a n d s t a t i s t i c a l a n a - je bio vr lo skro man i ne ki su značajniji prob le mi u is tra ži- lysis sti ll exi st in the bio me di cal li te ra tu re. vačkoj me to do lo gi ji i sta tis tičkoj ana li zi još uvi jek pri sut ni B i o c h e m i a M e d i c a is a peer reviewed clini cal chemis try u b i o m e d i c i n s k o j l i t e r a t u r i . journal publis hed since 1991. Its edito rial board and po- B i o c h e m i a M e d i c a je časopis s međuna rod nom re cen zi- li cy has go ne throu gh a ma jor chan ge in 2006 (11) and jom, iz područja kliničke kemi je, koji izla zi od 1991. godi ne. journal was soon accep ted for indexi ng in some major G o d i n e 2 0 0 6 . z n a č a j n o j e p r o m i j e n j e n a s t r u k t u r a u r e d - b i o m e d i c a l b i b l i o g r a p h i c d a t a b a s e s ( 1 2 , 1 3 ) , p o i n t i n g t o ničkog od bora i po li ti ka časopisa (11), ub r zo na kon čega the consta nt impro ve me nt of the quali ty of the journal je časopis uvr šten u neke značajnije bibliog raf ske baze s con te nt (14). Sin ce 2006 jour nal has im ple men ted a sta tis- područja biome di ci ne (12,13), što govo ri o nepre kid nom ti cal re view for all ma nus crip ts sub mit ted to the jour nal p o b o l j š a n j u k v a l i t e t e s a d r ž a j a č a s o p i s a ( 1 4 ) . U r e d n i š t v o for possib le publi ca tion. To educa te and help its reade rs časopisa od 2006. go di ne uvo di sta tis tičku re cen zi ju za a n d p o t e n t i a l a u t h o r s i n u n d e r s t a n d i n g s o m e b a s i c s t a - sve zaprim lje ne članke. S ciljem podučavanja i pomoći tisti cal concep ts, journal has in 2006 launched a Les so ns p o t e n c i j a l n i m a u t o r i m a u r a z u m i j e v a n j u n e k i h o s n o v n i h in biosta tis ti cs sec tion, un der whi ch ma ny edu ca tio nal ar- statis tičkih pojmo va, časopis također 2006. godi ne uvodi tic les ha ve been pub lis hed so far (15-24). rub ri ku O d a b r a n e t e m e i z b i o s t a t i s t i k e , u kojoj su do sada The aim of this stu dy was to as se ss the frequen cy of se- ob jav lje ni mno gi edu ka cij ski članci (15-24). veral most common statis ti cal erro rs, in manus crip ts sub- Cilj ovog rada bio je utvr di ti učestalost nekih najčešćih mitted to B i o c h e m i a M e d i c a for pos sib le pub li ca tion, du- sta tis tičkih pog re ša ka, u člancima zap rim lje nih u ured niš- ri ng the 4 year pe riod, sin ce 2006-2009. tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a , tije kom četverogodišnjeg It should be mentio ned here that autho rs were infor med pe rio da, u raz dob lju od 2006. do 2009. go di ne. about all er ro rs iden ti fi ed by the sta tis ti cal re view, ma- T r e b a i s t a k n u t i k a k o s u s v i a u t o r i b i l i o b a v i j e š t e n i o p o g - n u s c r i p t s w e r e t h o r o u g h l y r e v i s e d a n d a l m o s t a l l e r r o r s reška ma usta nov lje nim tije kom statis tičke recen zi je, te da we re cor rec ted prior to pub li ca tion. s u s v i r u k o p i s i b i l i t e m e l j i t o p r e p r a v l j e n i i g o t o v o s v e p o g - reške isprav lje ne prije objav lji va nja rada. Ma te ria ls and met ho ds Mate ri ja li i meto de All origi nal scienti fi c and profes sio nal manus crip ts sub- mitted to B i o c h e m i a M e d i c a duri ng the 2006-2009 were U ana li zu smo uk ljučili sve iz vor ne znan stve ne i stručne ra- eli gib le for the stu dy, if they con tai ned so me ki nd of sta- d o v e , k o j i s u s a d r ž a v a l i s t a t i s t i č k u a n a l i z u p o d a t a k a , z a p - tis ti cal ana lysis of the da ta. Ma nus crip ts we re re viewed rim lje ne u ured niš tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a u raz- m a n u a l l y b y t w o r e v i e w e r s . F o l l o w i n g e r r o r s w e r e i n c l u - doblju od 2006. do 2009. godi ne. Ruko pi si su pregle da ni ded: 1) incor re ct use or presen ta tion of descripti ve ana- od strane dva recen zen ta. U anali zu su uključene sljedeće lysis; 2) incor re ct choice of the statis ti cal test; 3) incor re ct pogreš ke: 1) pogreš na upora ba ili prikaz deskrip tiv ne ana- use of sta tis ti cal te st for com pa ri ng three or mo re grou ps li ze; 2) pog re šan iz bor sta tis tičkog tes ta; 3) pog reš na upo- for diff e ren ces; 4) in cor re ct pre sen ta tion of P va lue; 5) in- raba statis tičkog testa za uspo red bu tri ili više skupi na; 4) corre ct inter pre ta tion of P value; 6) incor re ct inter pre ta- pog re šan pri kaz P vri jed nos ti; 5) pog reš no tu mačenje P tion of cor re la tion ana lysis; 7) power ana lysis not pro vi- v r i j e d n o s t i ; 6 ) p o g r e š n o t u m a č e n j e r e z u l t a t a k o r e l a c i j e ; 7 ) ded. Er ro rs un der #2 did not in clu de in cor re ct use of sta-
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 295 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal n i j e p r o v e d e n a a n a l i z a s n a g e i s t r a ž i v a n j a . P o g r e š k e p o d tisti cal test for compa ri ng three or more groups for diff e- točkom broj 2. nisu uključivale pogreš nu upora bu statis- ren ces. tičkog tes ta za us po red bu tri ili vi še sku pi na. Statis ti cal analysis Statis tička anali za Descrip ti ve data were presen ted as number and propor- Po daci su pri ka za ni opis no, kao broj i udio članaka u po je- tions of artic les within various cate go ries. Statis ti cal ana- d i n o j k a t e g o r i j i . S t a t i s t i č k a a n a l i z a j e n a p r a v l j e n a p o m o ć u lysis was done using MedCa lc ® statis ti cal softwa re (Med- sta tis tičkog prog ra ma Med Ca lc ® (Med Ca lc 9.3.0.0, Fra nk Ca lc 9.3.0.0, Fra nk Schoo nja ns, Ma ria ker ke, Bel gium). Schoo nja ns, Ma ria ker ke, Bel gium). Resul ts Rezul ta ti We identi fi ed a to tal of 55 eli gib le ma nus crip ts sub mit ted O v i m j e i s t r a ž i v a n j e m u k u p n o o b u h v a ć e n o 5 5 r u k o p i s a to B i o c h e m i a M e d i c a , out of which 18 were subsequen tly zap rim lje nih u ured niš tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a , od re jec ted and 37 ac cep ted for pub li ca tion. None of the eli- k o j i h j e k a s n i j e 1 8 o d b i j e n o , a 3 7 p r i h v a ć e n o z a o b j a v l j i v a - gible manus crip ts repor ted power analysis. As of other 6 nje. Niti jedan od rukopisa nije imao prove de nu anali zu er ro rs ana lyzed, at lea st one er ror was ob ser ved in 48/55 s n a g e i s t r a ž i v a n j a . O d o s t a l i h š e s t p o g r e š a k a , b a r e m j e d - ( 0 . 8 7 ) m a n u s c r i p t s . O n l y 7 / 5 5 ( 0 . 1 3 ) m a n u s c r i p t s h a d n o n e na pogreš ka utvrđena je u 48/55 (0,87) ruko pi sa. Od ruko- of the er ro rs ana lyzed in this stu dy, wi th the excep tion of pi sa ko je smo obuh va ti li ovom ana li zom, sa mo 7/55 (0,13) power ana lysis. The frequen cy of sta tis ti cal er ro rs in ma- ni je sad r ža va lo ni ti jed nu pog reš ku, osim ana li ze sna ge nus crip ts sub mit ted to B i o c h e m i a M e d i c a du ri ng the stu- is tra ži va nja. Učestalost sta tis tičkih pogre ša ka, u člancima died period is presen ted in Table 1. Most common erro rs zap rim lje nim u ured niš tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a , ti- were incor re ct use of statis ti cal test for compa ri ng three je kom pe rio da obuh vaćenog ovim is tra ži vanjem, pri ka za- or more groups for diff eren ces and incor re ct presen ta- na je u Tab lici 1. tion of P va lue. N a j u č e s t a l i j e p o g r e š k e s u b i l e n e i s p r a v n a u p o r a b a s t a t i s - Incor re ct choice of the statis ti cal test was prese nt in tičkog tes ta za us po red bu tri ili vi še sku pi na i neis pra van 34/55 studied manus crip ts. Most common ly autho rs fai- pri kaz P vri jed nos ti. led to: (i) use no n-pa ra met ric te st li ke Ma nn-Whit ney Ra- Pogre šan izbor statis tičkog testa bio je prisu tan u 34/55 nk Sum te st when sam ple is too sma ll, or when da ta are a n a l i z i r a n i h r u k o p i s a . N a j č e š ć e s u a u t o r i g r i j e š i l i : ( i ) k o r i s - not normal ly distri bu ted instead of using para met ric sta- t e ć i p a r a m e t r i j s k i t e s t ( n p r . t - t e s t ) u m j e s t o n e p a r a m e t r i j - tisti cal metho ds (i.e. t-test); (ii) use paired tests when sam- skog testa (npr. Mann-Whit ney Rank Sum test), u slučaju ples are de pen de nt (pai red); (iii) use Fis her exa ct te st in- kad su imali mali uzorak ili kad raspod je la nije bila nor- stead of testi ng data with chi-square test, due to the low malna; (ii) koris teći nepar ni umjes to parnog testa za za- cell frequencies. visne uzorke; (iii) koris teći χ2 test umjes to Fisherovog eg- As of the incor re ct use or presen ta tion of descrip ti ve zaktnog testa kad su frekven ci je u poje di nim razre di ma ana lysis, er ro rs mo st of ten do ne by aut ho rs we re: (i) usi- male.
TAB LI CA 1. Učestalost sta tis tičkih pog re ša ka u člancima zap rim- TAB LE 1. The frequen cy of sta tis ti cal er ro rs in ma nus crip ts sub- ljenih u uredniš tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a , u periodu od m i t t e d t o B i o c h e m i a M e d i c a d u r i n g 2 0 0 6 - 2 0 0 9 . E r r o r s a r e s o r - 2006. do 2009. Pogreš ke su pore da ne prema učestalosti u pa- ted ac cor di ng to their frequen cy. dajući niz.
Er ror Er ror ra te N (pro por tion) Power ana lysis not pro vi ded 55/55 (1.0) Incor re ct use of sta tis ti cal te st for com pa ri ng three or mo re grou ps for diff e ren ces 21/28 (0.75) Incor re ct presen ta tion of P value 36/54 (0.66) In cor re ct choi ce of the sta tis ti cal te st 34/55 (0.62) Incor re ct inter pre ta tion of corre la tion analysis 11/20 (0.55) In cor re ct use or pre sen ta tion of des crip ti ve ana lysis 19/55 (0.35) In cor re ct in ter pre ta tion of P va lue 12/54 (0.22)
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 296 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal
Što se tiče pogreš ne upora be ili prika za opisne anali ze, ng mean and standa rd devia tion (in stead of me dian and a u t o r i s u n a j č e š ć e g r i j e š i l i : ( i ) k o r i s t e ć i a r i t m e t i č k u s r e d i - IQR, in te rquar ti le ran ge) to des cri be da ta se ts wi th no n- nu i standar dnu devi ja ci ju (umjes to medi ja na i inter kvar- Gaus sian dis tri bu tion or when sam ples are sma ll; and (ii) tilnog raspo na) za opis skupi na čiji poda ci nisu normal no using standa rd error of the mean (SEM) as a measu re of r a s p o d i j e l j e n i i l i z a m a l e s k u p i n e ; ( i i ) n a v o d e ć i s t a n d a r d n u d a t a v a r i a b i l i t y . pog reš ku arit me tičke sre di ne (en gl. stan da rd er ror of the mean, SEM) kao mjeru vari ja bil nos ti poda ta ka. Dis cus sion Raspra va The phe no me non of inap prop ria te use and mi su se of bios ta tis ti cal met ho ds is we ll known and exten si ve ly dis- Neispra vna uporaba ili čak zloupo raba biosta tis tičkih cus sed in the li te ra tu re. In cor re ct de si gn of the stu dy and m e t o d a j e d o b r o z n a n a i o b i m n o r a s p r a v l j a n a u l i t e r a t u - statis ti cal fl aws inevi tab ly lead to incor re ct conclu sio ns ri. Neis pra van us troj is tra ži va nja i pro pus ti u sta tis tičkoj and such shortco min gs may be mislea di ng to the clini cal anali zi neizbjež no vode k pogreš nim zaključcima i takvi p r a c t i c e a n d w a s t e o f t h e v a l u a b l e h e a l t h r e s o u r c e s . T h e ne dos ta ci mo gu do ves ti do lo še kli ničke prak se i gu bit- aim of this work was to asse ss the frequency of some mo- ka vrijed nih fi nan cij skih sred sta va u zdrav stvu. Cilj ovog st common statis ti cal erro rs in manus crip ts submit ted to rada bio je utvr di ti učestalost nekih najčešćih statis tičkih B i o c h e m i a M e d i c a duri ng 2006-2009. Our analysis revea- pogreša ka, u člancima zaprim lje nim u uredniš tvo časopi- led that a sub stan tial pro por tion of ma nus crip ts in vol ved sa B i o c h e m i a M e d i c a , u periodu od 2006. do 2009. godi ne. at lea st so me sta tis ti cal er ror. Power ana lysis was ne ver N a š a j e a n a l i z a p o k a z a l a k a k o z n a t a n u d i o r u k o p i s a z a p - provi ded and most common erro rs were incor re ct use of rimlje nih u uredniš tvo časopisa ima barem neku statis- sta tis ti cal te st and in cor re ct pre sen ta tion of P va lue. t i č k u p o g r e š k u . A n a l i z a s n a g e i s t r a ž i v a n j a n i j e p r o v e d e n a Pro per ly de sig ned expe ri men ts shou ld en su re adequa- niti u jednom radu, a najučestalije pogreš ke su bile upo- te power to de te ct rea so nab le de par tu res from the nu ll ra ba pog reš nog sta tis tičkog tes ta za us po red bu tri ili vi še hypothe sis. Power analysis is usually used to calcu la te the sku pi na i neis pra van pri kaz P vri jed nos ti. mini mum sample size required to some speci fi c analysis. I s p r a v n o u s t r o j e n a i s t r a ž i v a n j a t r e b a j u i m a t i o d g o v a r a - In ge ne ral, the lar ger the sam ple si ze, the smal ler is the j u ć u s n a g u k a k o b i b i l a u s t a n j u u s t a n o v i t i z n a t n i j e o d s t u - sampli ng error. Sampli ng error is one of the most com- p a n j e o d n u l t e h i p o t e z e . A n a l i z a s n a g e i s t r a ž i v a n j a s e k o - mon ly oc cur ri ng mis ta kes in the scien ti fi c biomedical li- ris ti ka ko bi se od re di la naj ma nja pot reb na ve ličina uzor- tera tu re. Corre ct and approp ria te sampli ng proce du re ka za neku anali zu. Općenito govo reći, što je veći uzorak, is a key prerequi si te to the vali di ty of the study. If study ma nja je pogreš ka uzor ko va nja. Pog reš ka uzor ko va nja je groups are not repre sen ta ti ve for the popu la tion, autho- j e d n a o d n a j u č e s t a l i j i h p o g r e š a k a u z n a n s t v e n o j b i o m e - rs shou ld not use in fe ren tial sta tis ti cal tec hniques, i.e. to d i c i n s k o j l i t e r a t u r i . I s p r a v n o i p r i m j e r e n o u z o r k o v a n j e j e k l j u č n i p r e d u v j e t z a v a l j a n o s t i s t r a ž i v a n j a . U k o l i k o i s p i t i v a - ma ke conclu sio ns about the po pu la tion (20,25). Sin ce all ne sku pi ne ni su rep re zen ta tiv ne za ne ku po pu la ci ju, au- eli gib le ma nus crip ts in our stu dy we re lac ki ng power ana- tori ne bi smjeli koris ti ti infe ren cij sku statis ti ku, tj. dono si ti lysis, there seems to be a lot of space for poten tial impro- zak ljučke o po pu la ci ji (20,25). Budući je u svim člancima, veme nt, regar di ng this issue. Autho rs should be aware of obuh vaćenim ovom ana li zom, ne dos ta ja la ana li za sna ge that fact and try to avoid this mista ke. When desig ni ng is tra ži va nja, čini se da s tim u ve zi ima pros to ra za po bolj- the study autho rs should always remem ber to calcu la te š a n j e . A u t o r i b i t r e b a l i b i t i s v j e s n i t e č i n j e n i c e i p o k u š a t i the adequa te sam ple si ze in or der not to do the type II er- izbjeći takvu pogreš ku. Prilikom plani ra nja istra ži va nja, ror. Rea de rs should be in for med whet her the si ze of the a u t o r i n e b i s m j e l i z a b o r a v i t i i z r a č u n a t i o d g o v a r a j u ć u v e - sample was approp ria te to dete ct the eff e c t o f i n t e r e s t . I t ličinu uzor ka ka ko ne bi načinili pog reš ku ti pa II. Čitatelji- should be noted that power analysis is not neces sa ry for ma va lja da ti do zna nja je li ve ličina uzor ka bi la do volj na s i m p l e e x p l o r a t o r y s t u d i e s r e p o r t i n g p r e l i m i n a r y r e s u l t s . ka ko bi se ot krio očekivani učinak od in te re sa. Ov dje va lja Failu re to choose the proper statis ti cal test is also a com- n a g l a s i t i k a k o a n a l i z a s n a g e i s t r a ž i v a n j a n i j e p o t r e b n a z a mon statis ti cal mista ke (26,27). Autho rs are often unawa- n e k a j e d n o s t a v n i j a p r e l i m i n a r n a i s t r a ž i v a n j a . re of the as sum ptio ns that need to be met when ap plyi ng Pogre šan izbor statis tičkog testa je također vrlo česta sta- some statis ti cal test for data analysis. These assum ptio ns tis tička pog reš ka (26,27). Auto ri često ni su svjes ni uv je ta are concer ni ng the data distri bu tion charac te ris ti cs, sca- koje valja zado vo lji ti pri izbo ru nekog statis tičkog testa. Ti le of measu re me nt, sample size, number of groups and s e u v j e t i o d n o s e n a z n a č a j k e r a s p o d j e l e , m j e r n u l j e s t v i c u , ob ser va tio ns and so me other. A sub stan tial pro por tion of ve ličinu uzor ka, broj sku pi na i opa ža nja, te ne ke dru ge. manus crip ts submit ted to B i o c h e m i a M e d i c a suff er from Znatan udio članaka zaprim lje nih u uredniš tvo časopisa this error. Autho rs are advi sed to always check for the as- B i o c h e m i a M e d i c a ima upra vo tu vrstu pogreš ke. Auto ri bi sumptio ns of the test, prior to any analysis and to info rm uvijek, prije izvođenja bilo kojeg statis tičkog testa, treba li the reade rs why they chose the test, by stati ng for exam-
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 297 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal p r o v j e r i t i j e s u l i z a d o v o l j e n i u v j e t i z a n j e g o v o i z v o đ e n j e i ple: “... ANOVA test was used for compa ri son of multip le in- izvi jes ti ti čitatelje zašto su odabra li upra vo taj test, kao u d e p e n d e n t g r o u p s a n d n o n - p a r a m e t r i c K r u s k a l - W a l l i s t e s t sljedećem primje ru: „Z a u s p o r e d b u v i š e n e z a v i s n i h s k u p i n a for distri bu tio ns that were not normal. “ (28). primi je njen je ANOVA test, odnos no nepa ra met rij ski Kruska l- As of our resul ts, P value was not presen ted correc tly in Wal lis te st za ras pod je le ko je ni su bi le nor mal ne.“ (28). two thirds of the submit ted manus crip ts and not inter- K a k o p r o i z l a z i i z n a š i h r e z u l t a t a , P v r i j e d n o s t n i j e b i l a i s - pre ted cor rec tly in mo re than 1/5 ma nus crip ts. This ob- prav no pri ka za na u dvi je trećine ru ko pi sa, dok u vi še od serva tion is consis te nt with what has alrea dy been publis- 1 / 5 r u k o p i s a P v r i j e d n o s t n i j e b i l a i s p r a v n o t u m a č e n a . hed in scien ti fi c li te ra tu re and this is sue has been exten- Tak vo je opa ža nje u skla du s već ob jav lje nim u znan stve- si ve ly re viewed (29-31). Aut ho rs shou ld ha ve in mi nd that noj lite ra tu ri i ta je činjenica opsež no rasprav lje na u mno- exact P values should be given for all tested diff e ren ces g i m r a d o v i m a ( 2 9 - 3 1 ) . and roun ded on three de ci mal pla ces (for exam ple P = A u t o r i t r e b a j u v o d i t i r a č u n a o t o m e d a u v i j e k v a l j a n a v e s t i 0.048 should be written instead of P < 0.05). Expressio ns točnu P vri jed no st za sve is pi ta ne raz li ke i zaok ru ži ti broj like P = NS (non signi fi ca nt), P > 0.05, P < 0.05 should not na tri deci mal na mjesta (npr. treba napi sa ti P = 0,048, um- be used. Also, P should not be repor ted with too many jes to P < 0,05). Va lja izbje ga va ti iz ra ze po put P = NS (en- de ci mal pla ces, li ke for exam ple P < 0.00001, un le ss the re gl. non signi fi ca nt, nije značajno), P > 0,05 i P < 0,05. Ta- are so me excep tio nal rea so ns for that. Fur ther mo re, aut- k o đ e r , P v r i j e d n o s t n e t r e b a n a v o d i t i s p r e v i š e d e c i m a l n i h h o r s o f t e n m a k e i n c o r r e c t c o n c l u s i o n s b a s e d s o l e l y o n mjesta, kao npr P < 0,00001, ukoli ko ne posto je neki po- the P value, disre gar di ng the clini cal signi fi can ce of the s e b n i r a z l o z i z a t o . N a d a l j e , a u t o r i č e s t o i z v o d e n e t o č n e r e s u l t s . A b s o l u t e d i ff e ren ces be tween grou ps and their z a k l j u č k e t e m e l j e n e i s k l j u č i v o n a P v r i j e d n o s t i , z a n e m a r u - respec ti ve confi den ce in ter va ls shou ld be re por ted whe- jući kliničku značajnost rezul ta ta. Kako veličina opaže nog never possib le, as the magni tu de of an eff e ct is not sug- učinka ne proiz la zi iz saz na nja o P vri jed nos ti, uvi jek va- gested by a P-value. Small diff eren ces can be statis ti cal ly l j a n a v o d i t i a p s o l u t n e r a z l i k e m e đ u s k u p i n a m a i p r i p a d a - sig ni fi ca nt, but mea nin gle ss, if your sam ple is too lar ge, j u ć e i n t e r v a l e p o u z d a n o s t i . N a i m e , m a l e r a z l i k e m o g u b i t i statis tički značajne, a klinički potpu no besmis le ne, ako je whe reas lar ge diff eren ces can be clini cal ly meanin gful, uzo rak ve li ki, dok ve li ke raz li ke mo gu bi ti kli nički, no ne i but statis ti cal ly insig ni fi ca nt, if your sample is too small. sta tis tički značajne, uko li ko je uzo rak ma li. Re zul ta te va- R e s u l t s o b t a i n e d s h o u l d b e a l w a y s i n t e r p r e t e d r e l e v a n t lja stoga uvijek tumačiti imajući na umu njiho vu kliničku to their clini cal signi fi can ce, as was for exam ple, re por ted značajnost, kao što su npr. Paša lić i sur. u svom radu na- by Pasa lic D. et al.: “... Thou gh sta tis ti cal ly sig ni fi ca nt, diff e- veli: „Iako statis tički značajne, razli ke koncen tra ci je koles te- ren ces in plas ma cho les te rol (P = 0.001), HDL-cho les te rol (P ro la (P = 0,001), HDL ko les te ro la (P < 0,001), apo li pop ro tei na < 0.001), apoli pop ro tein A (P < 0.001) and triacylglyce rol (P A-I (P < 0,001) i trig li ce ri da (P = 0,002) u plaz mi iz među bo les- = 0.002) concen tra tio ns between normal, overweig ht and ni ka s nor mal nom tje les nom na som, pre kom jer nom tje les- obese patien ts were clini cal ly irre le va nt. “ (32). nom ma som i onih pre tilih bile su kli nički ne važne. “ (32). Another common mista ke, quite often obser ved in ma- Još jed na pog reš ka, učestalo pri sut na u ru ko pi si ma zap- nus crip ts sub mit ted to B i o c h e m i a M e d i c a , is the erro- rimlje nim u uredniš tvo časopisa B i o c h e m i a M e d i c a , je neous da ta pre sen ta tion. In cor re ct use or pre sen ta tion of pogre šan prikaz rezul ta ta. Netočna upora ba ili prikaz descrip ti ve analysis was prese nt in more than one third opisne anali ze je bila zastup lje na u više od jedne trećine of the ma nus crip ts as ses sed in this stu dy. The mi su se of ruko pi sa obuhvaćenih ovim istra ži va njem. O učestalosti SEM was repor ted by some other as well. Nage le P. and pog reš nog na vođenja stan dar dne pog reš ke arit me tičke his collea gues have aimed to evalua te the frequency of sre di ne (SEM) pisali su i dru gi au to ri. Na ge le P. i su rad ni- inap prop ria te use of the SEM in four lea ding anaes the sia ci su u svom radu ispi ta li učestalost pogreš ne upotre be jour na ls in 2001 and ha ve fou nd that one in four ar tic les SEM u četiri vo deća časopisa s pod ručja anes te zi je ti je- (198/860, 23%) publis hed in four anaesthe sia journa ls in k o m 2 0 0 1 . g o d i n e . A u t o r i t o g r a d a s u u s t a n o v i l i k a k o j e 2001 inap prop ria te ly used the SEM in des crip ti ve sta tis ti- u sva kom četvrtom članku (198/860, 23%) ob jav lje nom u cs to des cri be the va ria bi li ty of the stu dy sam ple (33). jed nom od četiri ana li zi ra na časopisa ti je kom 2001. go di- Lastly, the erro rs in corre la tion analysis are also very com- ne, SEM pogreš no nave de na kao mjera vari ja bil nos ti po- mon in the scienti fi c ar tic les (7). Mo st com mon ly, fol lowi- da ta ka ne kog uzor ka (33). ng mista kes are made: (i) para met ric Pearson test is per- N a p o s l i j e t k u , p o g r e š k e v e z a n e u z a n a l i z u k o r e l a c i j e s u t a - for med even thou gh te st as sum ptio ns are not met for kođer vr lo učestale u znan stve nim člancima (7). Najčešće the te st; (ii) the re sul ts (cor re la tion coeffi cie nt - r, and its n a l a z i m o s l j e d e ć e p o g r e š k e : ( i ) k o r i š t e n j e p a r a m e t r i j s k o g statis ti cal signi fi can ce P) of the corre la tion analysis are P e a r s o n o v o g t e s t a k o r e l a c i j e i a k o n i s u z a d o v o l j e n i u v j e - misin ter pre ted; (iii) fi tted line is extrapo la ted outsi de the ti za njego vo izvođenje; (ii) pogreš no tumačenje rezul- da ta set; and (iv) con clu sio ns on cau sa li ty are ma de. Con- tata ana li ze ko re la ci je (koe fi c i j e n t a k o r e l a c i j e - r , i n j e g o v e clusio ns on causa li ty of the obser ved rela tion ship are not sta tis tičke značajnosti - P); (iii) uc r ta ni ko re la cij ski pra vac
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 298 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal j e e k s t r a p o l i r a n i z v a n s k u p a p o d a t a k a ; i ( i v ) d o n o s e s e a l l o w e d b e c a u s e c o r r e l a t i o n o n l y r e p r e s e n t s t h e a s s o c i a - zak ljučci o uz ročno-posljedičnom od no su. Zak ljučivati o tion be tween va riab les, but not cau sa tion (16,34). uzročno-posljedičnom odno su nije dozvo lje no jer kore- More than half of the studied artic les in our analysis were l a c i j a p r e d s t a v l j a s a m o p o v e z a n o s t d v a j u o b i l j e ž j a , a n e i h a v i n g s o m e p r o b l e m w i t h c o r r e l a t i o n a n a l y s i s . A u t h o r s ovis no st jed nog o dru gom (16,34). shou ld be su re to che ck the as sum ptio ns for the Pear son V i š e o d p o l o v i c e r u k o p i s a a n a l i z i r a n i h u n a š e m r a d u j e cor re la tion ana lysis: i.e. that bo th va riab les are nu me ric, i m a l o n e k i p r o b l e m v e z a n u z a n a l i z u k o r e l a c i j e . A u t o r i at least one variab le is normal ly distri bu ted, sample is t r e b a j u z n a t i d a u v i j e k v a l j a p r o v j e r i t i j e s u l i z a d o v o l j e n i large and there is eviden ce for linear corre la tion (as ob- u v j e t i z a i z v o đ e n j e P e a r s o n o v o g t e s t a k o r e l a c i j e : t j . d a s u ser ved from a scat ter plot, or by plot ti ng re si dua ls) (35). oba obi ljež ja brojčana, da ba rem jed no obi ljež je sli je di If those assum ptio ns are not met, Spearman corre la tion normal nu raspod je lu, da je uzorak dovolj no velik i da pos- ana lysis shou ld be per for med. Kuo (7) has stu died the t o j i d o k a z o l i n e a r n o m o d n o s u ( p r e t h o d n o p r o v j e r i t i g r a - e x t r a p o l a t i o n p r o b l e m i n 4 g e n e r a l m e d i c a l j o u r n a l s w i t h fi čkim prika zom i ana li zom tzv. re zi dua la) (35). Uko li ko na- h i g h i m p a c t f a c t o r ( B r i t i s h M e d i c a l J o u r n a l , L a n c e t , J A M A , v e d e n i u v j e t i n i s u z a d o v o l j e n i , v a l j a u p o t r i j e b i t i S p e a r m a - New Engla nd Journal of Medi ci ne). He reviewed a total of nov test kore la ci je. Kuo je sa surad ni ci ma (7) proveo anali- 37 ar tic les wi th scat ter plot and has ob ser ved that 22/37 z u u č e s t a l o s t i p r o b l e m a e k s t r a p o l a c i j e u c r t a n o g p r a v c a u (59%) of the publis hed artic les had some extrapo la tion 4 časopisa iz područja opće medi ci ne s viso kim čimbeni- problem, 4/37 (11%) had fi tted line reachi ng meanin gle ss kom od je ka (Bri ti sh Me di cal Jour nal, Lan cet, JAMA, New En- va lue and 3/37 (8%) sta ted con clu sio ns about the va lues gland Journal of Medi ci ne ). Radom je obuhvaćeno 37 čla- outsi de the range of obser ved data. n a k a u k o j i m a s u a u t o r i u c r t a l i p r a v a c n a g r a f k o j i p r i k a z u - This stu dy was not ai med to be a com pre hen si ve ana lysis je odnos dvaju obiljež ja (engl. scatter graf). Ustanov lje no of all poten tial statis ti cal erro rs occur ri ng in the manus- je da je 22/37 (59%) članaka imalo barem neki problem s crip ts sub mit ted to B i o c h e m i a M e d i c a . The choice of er- e k s t r a p o l a c i j o m , 4 / 3 7 ( 11 % ) j e i m a l o u c r t a n i p r a v a c k o j i j e ro rs to be ana lyzed was ar bit ra ry and so le ly ba sed on our zadi rao u područje besmis le nih vrijed nos ti, dok su u 3/37 (8%) članaka čak do no še ni zak ljučci o vri jed nos ti ma iz van expe rien ce and knowled ge about the spe ci fi ci ties in the p o d r u č j a a n a l i z i r a n o g s k u p a p o d a t a k a . stu died ma nus crip ts. As su ch, we may ha ve mis sed so me Ovim radom nismo imali namje ru načiniti cjelo vi tu anali- erro rs not inclu ded in this study, such as multip le hypot- zu svih sta tis tičkih pog re ša ka ko je se po jav lju ju u ra do vi- h e s i s t e s t i n g , e r r o n e o u s g r a p h i c a l d a t a p r e s e n t a t i o n , m i s - ma zaprim lje nim u časopis B i o c h e m i a M e d i c a . Iz bor pog- si ng da ta, is sues in li near reg res sion ana lysis, out lie rs da ta r e š a k a k o j e s m o a n a l i z i r a l i j e b i o p r o i z v o l j a n i t e m e l j e n i s - is sues and so me ot her. The main goal of this ar tic le was ključivo na na šem is kus tvu i spoz na ja ma o po je di nim oso- pri ma ri ly to poi nt out so me ba sic er ro rs and pit fal ls to bi tos ti ma ispiti va nih ru ko pi sa. Na taj smo način mož da the rea de rs of the Jour nal and all poten tial autho rs, thus pro pus ti li obuh va ti ti ne ke pog reš ke, kao što su prob lem i d e n t i f y i n g p o t e n t i a l f o r i m p r o v e m e n t . višes tru kog testi ra nja, propus ti u grafi čkom prika zu poda- He rein we con clu de that the mi su se of bios ta tis ti cs is hig- t a k a , p i t a n j e p o d a t a k a k o j i n e d o s t a j u , p r o b l e m i v e z a n i u z hly pre va le nt in ma nus crip ts sub mit ted to Bioc he mia Me- l i n e a r n u r e g r e s i j u t e p r o b l e m v r i j e d n o s t i k o j e s u z n a t n o dica . A l l p o t e n t i a l e r r o r s i d e n t i fi ed by sta tis ti cal re viewer i z v a n s k u p a p o d a t a k a ( e n g l . outlie rs ) i neke druge. Glav- d u r i n g t h e r e v i e w p r o c e s s w e r e s u c c e s s f u l l y c o r r e c t e d ni cilj ovog ra da je u pr vom re du bio upo zo ri ti čitatelje te prior to publi ca tion, what has greatly impro ved the ove- s v e p o t e n c i j a l n e a u t o r e Č a s o p i s a n a n e k e o s n o v n e p o g r e š k e ra ll qua li ty of the ma nus cri pt. Bo th, aut ho rs and edi to rs i pro pus te, uka zu jući ta ko na pros tor za po bolj ša nje. shou ld be awa re of the im por tan ce of uses and mi su ses Zak ljučno, pog reš ke u upo ra bi bios ta tis tičkih me to da su of statis ti cal analysis. Clini cal chemis ts and all other scien- vr lo učestale u ru ko pi si ma zap rim lje nim u ured niš tvo ča- tists in biome di ci ne invol ved in any kind of statis ti cal ana- sopisa B i o c h e m i a M e d i c a . Sve poten ci jal ne pogreš ke usta- lysis of da ta shou ld per fo rm their wo rk in a pro fes sio nal, nov lje ne ti je kom re cen zi je od stra ne sta tis tičkog re cen- compe te nt, and ethi cal manner (2). Each step forwa rd in zen ta bi le su is prav lje ne pri je ob jav lji va nja članka, što je e d u c a t i n g p o t e n t i a l f u t u r e a u t h o r s i s b e n e fi cial to the le- z n a č a j n o u n a p r i j e d i l o n j e g o v u k v a l i t e t u . I a u t o r i i u r e d n i c i vel of the ethi cal, profes sio nal and compe te nt resear ch bi treba li biti svjesni važnos ti pravil ne i nepra vil ne primje- prac ti ce as we ll as to the qua li ty of the pa pe rs to be sub- ne statis tičkih meto da. Medi cin ski bioke mičari i znanstve- mit ted. n i c i d r u g i h g r a n a b i o m e d i c i n e u k l j u č e n i u b i l o k o j u v r s t u s t a t i s t i č k e a n a l i z e p o d a t a k a , m o r a l i b i p r o v o d i t i s v o j a i s - tra ži va nja pro fe sio nal no, kom pe ten tno i etično (2). Sva ki ko rak nap ri jed u smis lu edu ka ci je bu dućih po ten ci jal nih au to ra je na dob ro bit etičnos ti, pro fe sio nal nos ti i kom pe- t e n t n o s t i p o s t u p a k a i s t r a ž i v a n j a t e k v a l i t e t e o b j a v l j e n i h rado va.
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 299 Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis tičke pog reš ke u časopisu Bioc he mia Me di ca Ši mun dic AM, Nikolac N. Sta tis ti cal er ro rs in Bioc he mia Me di ca jour nal
Zah va la Acknowled gmen ts A u t o r i z a h v a l j u j u M a r i j a n i M i l e r z a k o r i s n e s u g e s t i j e n a The autho rs wish to thank to Mari ja na Miler for her va- z a v r š n u v e r z i j u r u k o p i s a . luab le com men ts to the fi nal version of the manus cri pt.
Adre sa za dopi si va nje: Corres pon di ng author: Ana-Maria Šimun dić Ana-Maria Simun dic Klinički zavod za kemi ju Univer si ty Depar tme nt of Chemis try Klinička bolni ca „Sestre milos r dni ce“ Ses tre milos r dni ce Uni ver si ty Hos pi tal Vi nog rad ska 29 Vi nog rad ska 29 10000 Zag reb 10000 Zag reb e-pošta: am.simun [email protected] Croatia e-mail: [email protected]
Lite ra tu ra/References: 1. Strasak AM, Zaman Q, Pfeiff er KP, Göbel G, Ulmer H. Statistical errors 19. Simundic AM. Confi dence interval. Biochem Med 2008;18:154-61. in medical research - a review of common pitfalls. Swiss Med Wkly 20. McHugh ML. Power analysis in research. Biochem Med 2008;18:263- 2007;137:44-9. 74. 2. Committee on Professional Ethics. Ethical guidelines for statistical 21. Ilakovac V. Statistical hypothesis testing and some pitfalls. Biochem practice. Available at: http://www.amstat.org/about/ethicalguideli- Med 2009;19:10-6. nes.cfm. Accessed June 2nd, 2009. 22. McHugh ML. The odds ratio: calculation, usage, and interpretation. Bi- 3. Bilic-Zulle L. Scientifi c integrity - the basis of existence and develo- ochem Med 2009;19:120-6. pment of science. Biochem Med 2007;17:143-50. 23. Bartolucci AA. Describing and interpreting the methodological and 4. Gardenier JS, Resnik DB. The misuse of statistics: concepts, tools, and a statistical techniques in meta-analyses. Biochem Med 2009;19:127- research agenda. Account Res 2002;9:65-74. 36. 5. McKinney WP, Young MJ, Hartz A, Lee MB. The inexact use of Fisher’s 24. McHugh ML. Risk reduction statistics. Biochem Med 2009;19:231-5. Exact Test in six major medical journals. JAMA 1989;261:3430-3. 25. Simundic AM. Types of variables and distributions. Acta Med Croatica 6. Kanter MH, Taylor JR. Accuracy of statistical methods in Transfusion: a 2006;60(Suppl 1):17-35. review of articles from July/August 1992 through June 1993. Transfusi- 26. Neville JA, Lang W, Fleischer AB Jr. Errors in the Archives of Dermatolo- on 1994;34:697-701. gy and the Journal of the American Academy of Dermatology from Ja- 7. Kuo YH. Extrapolation of correlation between 2 variables in 4 general nuary through December 2003. Arch Dermatol 2006;142:737-40. medical journals. JAMA 2002;287:2815-7. 27. Kotur PF. Statistics in biomedical journals. Indian J Anaesth 8. Simundic AM, Nikolac N, Topic E. Methodological issues in genetic 2006;50:166-8. association studies of inherited thrombophilia. Clin Appl Thromb He- 28. Dodig S, Galez D, Zoricic-Letoja I, Kristic-Kirin B, Kovac K, Nogalo B, et most. 2009;15:327-33. al. C-reactive protein and complement components’ C3 and C4 in chil- 9. Lukic IK, Marusic M. Appointment of statistical editor and quality of dren with latent tuberculosis infection. Biochem Med 2008;18:52-8. statistics in a small medical journal. Croat Med J 2001;42:500-3. 29. Ludwig DA. Use and misuse of p-values in designed and observational 10. Petrovecki M. The role of statistical reviewer in biomedical scientifi c jo- studies: guide for researchers and reviewers. Aviat Space Environ Med urnal. Biochem Med 2009;19:223-30. 2005;76:675-80. 11. Topic E, Cvoriscec D. Biochemia Medica in the new guise. Biochem Med 30. Berle D, Starcevic V. Inconsistencies between reported test statistics 2006;16:3-4. and p-values in two psychiatry journals. Int J Methods Psychiatr Res 12. Simundic AM. Biochemia Medica indexed. Biochem Med 2006;16:91-2. 2007;16:202-7. 13. Simundic AM, Topic E, Cvoriscec D. Biochemia Medica indexed in Sci- 31. Chinn S. Statistics for the European Respiratory Journal. Eur Respir J ence Citation Index Expanded and Journal Citation Reports/Science 2001;18:393-401. Edition citation databases. Biochem Med 2008;18:141-2. 32. Pasalic D, Ferencak G, Grskovic B, Stavljenic-Rukavina A. Body mass in- 14. Gasparac P. The role and relevance of bibliographic citation databa- dex in patients with positive or suspected coronary artery disease: a ses. Biochem Med 2006;16:93-102. large Croatian cohort. Biochem Med 2008;18:321-30. 15. Bossuyt PMM. Clinical evaluation of medical tests: still a long road to 33. Nagele P. Misuse of standard error of the mean (SEM) when reporting go. Biochem Med 2006;16:103-6. variability of a sample. A critical evaluation of four anaesthesia jour- 16. Udovicic M, Bazdaric K, Bilic-Zulle L, Petrovecki M. What we need to nals. Br J Anaesth 2003;90:514-6. know when calculating the coeffi cient of correlation? Biochem Med 34. McClure P. Correlation statistics: review of the basics and some com- 2007;17:10-5. mon pitfalls. J Hand Ther 2005;18:378-80. 17. Raslich MA, Markert RJ, Stutes SA. Selecting and interpreting diagno- 35. Dawson B, Trapp RG. Basic and Clinical Biostatistics. 4th Ed. New York: stic tests. Biochem Med 2007;17:151-61. Lange Medical Books/McGraw-Hill; 2004. 18. McHugh ML. Standard error: meaning and interpretation. Biochem Med 2008;18:7-13.
Biochemia Medica 2009;19(3):294–300 300