Microsoft Outlook

Heidy Super-Kuiper

Van: Gemeente Westerwolde Verzonden: dinsdag 26 februari 2019 10:20 Aan: griffie Onderwerp: FW: 'Mijn politieke partij in de media' in Groningen en Leeuwarden

Van: André van der Vlerk [mailto:[email protected]] Verzonden: maandag 25 februari 2019 17:52 Aan: André van der Vlerk Onderwerp: 'Mijn politieke partij in de media' in Groningen en Leeuwarden

Beste politicus uit regio Westerwolde,

Behalve op sociale media vertel je je politieke verhaal ook in de krant. Al is het alleen al omdat je met free publicity al snel 10.000 of meer huishoudens bereikt.

Niet elke politieke partij heeft iemand in de gelederen die dat verhaal vlot op papier krijgt. Met vlot wordt bedoeld: nieuwswaardig, krachtig opgebouwd, voorzien van een originele invalshoek, uniek qua inhoud, gedurfd in plaats van platgetreden paden, perfect getimed.

De training ‘Mijn politieke partij in de media’ op vrijdag 29 maart in Leeuwarden of zaterdag 18 mei in Groningen presenteert je onder meer het Legostenen-model dat structuur aanbrengt bij het schrijven van een onweerstaanbaar persbericht. Een houvast waar je in de toekomst altijd op teruggrijpt zodra je nieuws gaat verspreiden via de krant of via je website.

Tijdens de training gaan we ook krachtige koppen en intro’s schrijven. Je krijgt inzicht in de werking van publieksmedia en het moment waarop je je verhaal het beste kunt aanbieden. Verder maak je kennis met het ‘nieuwselftal’. Zo heb je altijd je optimale nieuwsverhaal paraat en hobbel je nooit achter de feiten aan. Dit alles is overigens slechts een greep uit het programma: in 4,5 uur leer je alle tips en tricks om te scoren met free publicity (en om de website van je partij nieuw leven in te blazen).

Meer weten, bijvoorbeeld over de investering en de gratis e-coaching bij het schrijven van een groot persbericht? Lees dan http://retteketekst.com/training-mijn-politieke-partij-in-de-media/

Inschrijven kan hier: http://retteketekst.com/inschrijven-mijn-politieke-partij-in-de-media/

Wie weet tot 29 maart of 18 mei, er zijn op elke locatie nog slechts enkele plekken vrij! met vriendelijke groet,

André van der Vlerk internet copywriter | webredacteur | journalist | pr | trainer

E [email protected] I www.retteketekst.com

Te Rooien Bomen

Straat Aantal Soort Hoogte

Achterweg 1 berk 12-15 Barnflair West 1 eik 15-18 Barnflair Leidijk 1 populier 15-18 Beetserweg 2 eik 15-18 Berkenpad (2) 2 berk 12-15 Borgerweg 3 berk/ eik 12-15/ 15-18 BL Tijdenskanaal West (4) 1 berk 15-18 Boslaan 1 linde >24m Brugstraat 2 kers/ eik 12-15/ 15-18 Bruilweg De 2 eik 12-15 Buwaldaweg G 1 eik 15-18 Dijkweg 2 eik 15-18/ 18-24 Hanetangerweg 5 eik/ els 15-18/ 18-24 Hassebergerweg 7 acacia/ eik 15-18 Heerenlandweg 1 eik 9-12 Heembadweg 1 berk 15-18 Hogebrugweg 2 eik 15-18 Hoofdkade 1 eik 18-24 Hoofdweg (2) 5 eik 9-12/ 12-15 Hoofdweg 1 eik 18-24 Hoornderweg (6) 2 eik/ els 15-18 Jipsingboertangerweg 25 berk 9-12/ 12-15/ 15-18 Kapelweg 1 es 15-18 Kloosterveenweg 1 eik 18-24 Kochspad (2) 1 eik 15-18 Koloniesweg (1) 3 eik/ berk 9-12/ 18-24 Kromme Elleboog 1 haagbeuk 9-12 Lageweg (6) 2 eik 9-12 Lauderhokweg 1 eik 15-18 Laudermarkenweg 3 eik/ wilg/ berk 15-18 Leeuwerik 1 esdoorn 15-18 Lokstreek 1 eik 12-15 Luciastraat St 1 gleditsia 12-15 Markeweg 3 eik 9-12/ 18-24/ 18-24 Munnekemoer Oost 2 eik 12-15/ 15-18 Mussel A kanaal Oost 1 eik 12-15 Nieuwe Weg 1 beuk 18-24 Oeleweg 1 eik 15-18 Oerdeweg (6) 1 eik 12-15 Onstwedderweg (6) 1 eik 15-18 Oosterkade 1 esdoorn 15-18 Oude Heereweg 2 es 12-15 Poortweg TA 2 eik 15-18 Ruiten A kanaal West 1 1 eik 18-24 Ruiten A kanaal West 4 11 berk/ eik 15-18 WSW Ruiten A kanaal West 5 4 eik/ berk 15-18 WSW Scheidingslaan (4) 2 eik 18-24 Sellingerstraat 1 eik 18-24 Sellingerveld 1 eik 12-15 Slangenborgerweg 32 eik/ wilg 9-12/ 12-15 fauna Sportweg (1) 1 eik 18-24 Stationstraat 3 esdoorn 12-15/ 15-18 Steenweg 2 berk 15-18 St Luciastraat 1 es 9-12 Swikstellen (2) 1 liquidambar 12-15/ 15-18 Tange Es 1 eik 15-18 Ter Apelerstraat 1 es 18-24 Provincie Ter Apelkanaal West 1 eik 18-24 Tussenbeetseweg 1 eik 18-24 Veendijk (1) 2 berk 12-15/ 15-18 Veenweg 1 eik 15-18 Vinkenslag 1 eik 18-24 Vledderweg 1 eik 15-18 Vogelheem 1 es 15-18 Voorbeetseweg 1 eik 9-12 Wedderstraat 1 esdoorn 15-18 Wedderstraat (6) 1 berk 12-15 Weenderstraat 2 eik 15-18 Wessingtange 3 berk 12-15/ 15-18/ 18-24 Westerstraat 1 eik 18-24 Wilhelminastraat 3 linde 9-12 Niet! Wollinghuizerweg 9 eik 12-15/ 15-18/ 18-24 Zuidesweg 1 lijsterbes 12-15 Zuidveldweg 2 eik 15-18

194 Te snoeien bomen 2019

1ste Dalweg 2de Loosterlaan Achterste Rou Achterweg Agostraat Akkerstraat Heemker AVEBEweg A-Wubsweg B.L. Tijdenskanaal West B.L. Tijdensweg Badoever Badweg Barlagerachterweg Barlagerveldweg Barnflair Oost Barnflair West Beetserweg Beetserwijk Bekenkampstraat Dr. Bentlagestraat Berkenpad Berkenweg Beukenlaan Bisschopsweg Blijhamsterweg Borgerschapenweg Borgerweg Borgesiusweg Bosanemoon Boslaan Bosweg Boswijklaan Bovenlanden Breetuinenweg Brugstraat Bruilweg De Buizerdlaan Buwaldaweg G. Cappelstraat Nederveen Clerqcweg S.W. de Dalkruid De Klieve De Omloop De Runde Dennenweg Diepholtstraat Coenraad Dijkweg Dorigweg Dorpsstraat Dr. Tijdensstraat Drenthweg Eikenlaan Eikenweg Eksterstraat Elleboog Kromme Esdoornweg Fleischerstraat Groene Kruisweg Gronddiep Hanetangerweg Hassebergerweg Havenstraat Heembadweg Heemstraat Heerenlandweg Heidenslegerweg Hogebrugweg Hoofdkade Hoofdstraat Hoofdweg Bellingwolde Hoofdweg Blijham Hoofdweg Wedderveer Hooiland Hoornderweg Hulststraat Van Industrieweg J.Buiskoolweg Jaskampenweg Jipsingboermussel Jipsingboertangerweg Kanaalweg Kapelweg Kastanjelaan Kempkebosweg Kerklaan Kerkweg Kloosterveenweg Kochspad Koeweg Kolonel Blondeelweg Koloniesweg Koningsstraat Koningsvaren Korenakker Kranenburgstraat Dr. Boelmans Kruirad Kruisherenweg Kruisstaat Lageweg Lauderhokweg Laudermarkenweg Leeuwerik Leidijksweg Lijsterlaan Lindenlaan Lokstreek Luciastraat St. Lutjeloosterweg M en O weg Markeweg Matenweg Meidoornweg Meienweg Mercuriusweg Merellaan Mezenhof Middensingel Middenweg Moersloot Molenlaan Molenweg Munnekdijk Munnekemoer Oost Munnekemoer West Mussel A Kanaal Zuid Nachtegaallaan Nieuwe Veendijk Nieuweweg Nomdenweg Odoornerweg Oeleweg Oerdeweg Onstwedderweg Oosterkade Oosterkade Verlengde Oosterkamperweg Oostersingel Oosterstraat Ossedijk Oude Heereweg Oude Lindenlaan Oude Weg Overdijksterweg Parklaan Peregrinusstraat Plantsoenweg Poortweg Poststruikenweg Raadhuisstraat Reigerhof Renneweg Rhederweg Ribesweg Rinsemastraat Dr. P. Roelagerweg Roswinkelermarke Ruiten A kanaal Noord Ruiten A kanaal Oost 4 Ruiten A kanaal Oost 5 Ruiten A kanaal West 1 Ruiten A kanaal West 5 Ruiten A kanaal West 5 Ruiten A kanaal Zuid Ruitenkamp Ruten brockerweg Schaalbergerweg Scheidingslaan Schiplandweg Schoolstraat Schotslaan Sellinger Veld Sellingerstraat Slangenborgerweg Sleedoorn Slengpad Sluisweg Spechthof Sperwerlaan Spetsebrugweg Sportweg Stationstraat Steenbraam Steenweg Swikstellen t Lindenhof Tange Es Ter Apelerstraat Ter Apelkanaal Oost Ter Apelkanaal West Tuntlerstraat Prof. Tussenbeetseweg Veelerveensterweg Veelerweg Veendijk Veenweg Veenweg Nieuwe Veersterweg Venneweg Verbindingsweg Verlengde Lutjeloosterweg Veurste Rou Viaductstraat Vijverstraat Vinkenslag Vledderweg Vogelheem Vonkslaan Voorbeetseweg Voorstraat Voorwoldweg Vredeslaan Wedderbergenweg Wedderhöfte Wedderstraat Wedderweg Weenderstraat Wessingtange Westersingel Westerstraat Weverslaan Wielewaallaan Wilhelminastraat Willem Lodewijckstraat Wiltinghstraat Jacobus Wiltskamp Winschoterstraat Winschoterweg Wischluiweg Wischmei Witherenstraat Wollinghuizerweg Zandberg Zanddijk Zanglijster Zuidesweg Zuidveldweg

VVD WESTERWOLDE SCHRIFTELIJKE VRAGEN d.d. 26 februari 2019:

Initiatieven opwekken zon en wind energie:

In de oude gemeente Vlagtwedde zijn de fractievoorzitters eind 2017 bijgepraat over diverse (9) initiatieven m.b.t. de opwekking van stroom:

Vraag 1: Hoeveel initiatieven zijn er op dit moment in de gemeente Westerwolde?

Vraag 2: Wat is de aard van stroomopwekking en de omvang van elk initiatief?

Vraag 3: Hoeveel van deze initiatieven kunnen, na een positief raadsbesluit op de ‘Beleidsnotitie zonneparken en kleine windmolens’, gehonoreerd worden?

Vraag 4: Zijn er nog initiatieven die niet door zullen gaan? (Bij beantwoording graag reden aangeven).

Westerwolde

Aan het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Westerwolde Postbus 14 9550 AA SELLINGEN

Laude, 19 februari 2019.

Betreft: uitbreiding Bio Melkgeitenbedrijf Ruiten A Kanaal West V 3 9561 TP Ter Apel Bijlagen: (1) berichtgeving instellen verbod uitbreiding geitenstallen Friesland; (2) antwoorden kamervragen d.d. 12 februari 2019; (3) omgevingsvergunning uitbreiding geitenstal Ter Apel.

Geacht college,

Dierenwelzijn en milieu “De wereld staat in brand”, herhaalden verschillende partijen, tijdens de vergaderingen over het zonnepark van Powerfield, de berichtgeving in kranten en andere media. Maar als het om de vee-industrie gaat is men minder gemotiveerd stelling te nemen. De vee-industrie die een van de grootste veroorzakers is van de klimaatsverandering/opwarming van de aarde.

Wetenschappers, informatieve programma’s en documentaires laten zien hoe slecht het er voor het milieu uitziet en dat wij naar een plantaardiger dieet moeten willen we het tij kunnen keren. Het draagvlak voor de vleesindustrie wordt snel kleiner, mensen eten steeds minder vlees en zelfs de jeugd laat zich stevig horen door middel van protesten en demonstraties omdat het om hun toekomst gaat. En toch lijkt het erop dat uw college geen belemmering ziet voor een uitbreiding van een geitenstal van 500 naar 1275 dieren; meer dan een verdubbeling! Op 14 februari 2019 heeft u daarvoor een omgevingsvergunning afgegeven voor het uitbreiden van een geitenstal in Ter Apel. Met als hoofdargument dat het volgens de regels en waarden kan. Het dierenleed, de toename van uitstoot en mest en daarmee een forse uitbreiding van schade aan het milieu lijkt onderschikt, niet belangrijk.

Volksgezondheid In Nederland is al geruime tijd de gezondheid van omwonenden van geitenboerderijen onderwerp van discussie. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat omwonenden van geitenboerderijen een verhoogde kans op longontsteking hebben. Het RIVM doet onderzoek naar de oorzaak van deze verhoogde kans op longontsteking. Verwacht wordt dat de uitkomsten van het onderzoek in de loop van 2020 beschikbaar komen. Tot vorige week hadden acht provincies een verbod ingesteld op nieuwvestiging en uitbreiding van bestaande stallen. Op advies van de GGD heeft vorige week ook de provincie Friesland een verbod ingesteld (bijlage 1). Met andere woorden, alleen de provincies Zeeland, Drenthe en Groningen kennen nog geen verbod op nieuwvestiging en uitbreiding van geitenboerderijen.

De minister beantwoordt op 12 februari 2019 vragen van de Tweede Kamerleden Moorlag en Ploumen (bijlage 2) dat het aan provincies en gemeenten is om hun eigen afwegingen te maken. U stelt in de verleende omgevingsvergunning (bijlage 3, pagina 10) dat het RIVM heeft aangegeven dat het onbekend is of de onderzoeksresultaten ook van toepassing zijn op andere gebieden dan het oostelijk deel van Noord-Brabant en het noordelijk deel van Limburg. Daarmee loopt u vooruit op de uitkomst van de onderzoeken van het RIVM en overweegt u met andere woorden dat er geen bezwaren zijn om een omgevingsvergunning te verstrekken voor de uitbreiding van een geitenstal.

Voor de Partij voor de Dieren is deze gang van zaken onbegrijpelijk en daarom stel ik u de volgende vragen:

1. Bent u op de hoogte van het feit dat grootschalig houden van dieren bijdraagt aan de klimaatproblematiek? Zo, ja hoe rijmt u dat met het toestaan van de uitbreiding van dit bedrijf? 2. Bent u er van op de hoogte dat het houden van honderden dieren bij elkaar in schuren een risico vormt voor de volksgezondheid door uitbraak van ziekten zoals Q- koorts, een ziekte waar in Nederland mensen aan dood zijn gegaan of de rest van hun leven ziek zijn? Zo ja, wat zijn dan uw argumenten, anders dan dat het kan, om toch akkoord te gaan met deze uitbreiding? 3. Bent u er van op de hoogte dat wanneer grote aantallen dieren bij elkaar in stallen worden gezet dat bij hen veel stress oplevert en zij geen natuurlijk gedrag kunnen vertonen wat hen nog meer stress geeft? Zo ja, hoe past dat in het onderwerp “dierenwelzijn” dat in onze gemeente valt onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester? 4. Cittaslow gaat in haar gedachtengoed uit van exclusieve en kleinschalige landbouw, hoe rijmt u dit met deze forse uitbreiding tot ruim tweemaal zoveel dieren? 5. Hoeveel geiten: a. worden er gehouden in Westerwolde? b. worden er gehouden in de aangrenzende gemeenten Stadskanaal, Pekela en Oldambt? c. worden er gehouden in de Duitse buurgemeenten Rhede en Haren? 6. Is er met de omwonenden gesproken over de uitbreiding van de geitenstal? Wat waren de resultaten van die gesprekken? 7. Heeft u advies ingewonnen bij de GGD? Zo ja, hoe luidt het advies van de GGD? Zo neen, waarom niet? 8. Heeft u overleg gevoerd met de provincie over het zogeheten voorzorgprincipe bij de afweging in dit geval geen omgevingsvergunning te verlenen? Zo ja, wat waren de argumenten om het voorzorgprincipe niet toe te passen? Zo neen, waarom niet? 9. Zijn de huisartsen in de gemeente geïnformeerd om alert te zijn op (een stijging van) het aantal longontstekingen van omwonenden van de betreffende geitenhouder in Ter Apel? Zo ja, op welke wijze? Zo neen, waarom niet? 10. Gaat u de omwonenden beschermen tegen de risico’s die deze uitbreiding met zich meebrengt? 11. Wat als straks blijkt dat er wél gevaar is voor de volksgezondheid? Heeft de geitenboer dan recht op schadevergoeding omdat de omgevingsvergunning ten onrechte is afgegeven? Wie gaat die schadevergoeding betalen? 12. Wat als straks blijkt dat omwonenden ziek geworden zijn van de geitenhouderij. Hebben de omwonenden dan recht op een schadevergoeding? Wie gaat die schadevergoeding betalen? 13. Wat zijn uw overwegingen om gelet op de grote belangen voor de inwoners en omwonenden van de geitenstal (volksgezondheid) de gemeenteraad niet te informeren over uw besluit een omgevingsvergunning te verstrekken?

In afwachting van de beantwoording van bovenstaande vragen,

Met vriendelijke groet,

Edith van der Horst Fractievoorzitter Partij voor de Dieren

> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Directoraat-generaal Agro Directie Dierlijke Agroketens en Dierenwelzijn De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 Binnenhof 4 2594 AC Den Haag

2513 AA DEN HAAG Postadres Postbus 20401 2500 EK Den Haag Overheidsidentificatienr 00000001858272854000

T 070 379 8911 (algemeen) F 070 378 6100 (algemeen) www.rijksoverheid.nl/lnv

Ons kenmerk Datum 12 februari 2019 DGA-DAD / 19017652 Betreft Beantwoording van schriftelijke vragen over beperking van de Uw kenmerk geitenhouderij 2019Z00513

Geachte Voorzitter,

Hierbij zend ik u, mede namens de minister voor Medische Zorg, de antwoorden op de vragen van de leden Moorlag en Ploumen (beiden PvdA) over beperking van de geitenhouderij (ingezonden 16 januari 2019, kenmerk 2019Z00513).

Carola Schouten Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Pagina 1 van 3

Directoraat-generaal Agro Directie Dierlijke Agroketens en Dierenwelzijn

2019Z00513 Ons kenmerk DGA-DAD / 19017652 1 Kent u het bericht 'Geitenstop in meeste provincies uit angst voor gezondheidsrisico’s'?

Antwoord Ja.

2 Kunt u een overzicht geven welke provincies inmiddels beleid kennen om geitenboerderijen aan banden te leggen en welke maatregelen zij daarvoor nemen?

Antwoord Het gaat om de provincies Noord-Brabant, Gelderland, Limburg en Flevoland, Zuid-Holland, Overijssel, Noord-Holland en Utrecht. In genoemde provincies gelden in grote lijnen dezelfde maatregelen, namelijk een verbod op nieuwvestiging en uitbreiding van bestaande stallen. Er kunnen verschillen bestaan tussen provincies als het gaat om uitzonderingssituaties. Zo is het in de provincie Noord-Brabant nog wel toegestaan om bij een gelijkblijvend aantal dieren een geitenstal te verplaatsen ten behoeve van de verbetering van de volksgezondheid en om de oppervlakte van een geitenstal uit te breiden ten behoeve van het dierenwelzijn.

3 Deelt u de mening dat naarmate meer provincies maatregelen nemen om het aantal geiten te beperken, dit tot gevolg kan hebben dat geitenhouderijen zich in andere provincies vestigen? Zo ja, deelt u dan ook de mening dat alleen al om deze reden landelijk beleid nodig is en hoe gaat u daar voor zorgen? Zo nee, waarom niet?

Antwoord In het verleden zijn bepaalde taken en bevoegdheden betreffende ruimtelijke ordening en milieu weloverwogen neergelegd bij gemeenten en provincies, onder meer inzake het verlenen van omgevingsvergunningen voor veehouderijbedrijven. In de provincies waar op dit moment geen verbod op nieuwvestiging van melkgeitenhouderijen van kracht is kunnen gemeenten, en in voorkomende gevallen provincies, met bestaande bevoegdheden voorwaarden stellen aan nieuwvestiging van veehouderijbedrijven, waaronder ook melkgeitenhouderijen. Het is aan provincies en gemeenten om in deze hun eigen afwegingen te maken.

4 Deelt u de mening dat vervolgonderzoeken naar nadelige gezondheidseffecten van de geitenhouderij geen reden mogen zijn om tot die tijd af te zien van verdere beperkende maatregelen omdat het belang van de volksgezondheid boven het belang van (uitbreiding van) de geitenhouderij gaat? Zo ja, waarom? Zo nee, waarom niet?

Pagina 2 van 3

Directoraat-generaal Agro Directie Dierlijke Agroketens en Dierenwelzijn

Deelt u de mening dat, omdat uit onderzoek is gebleken dat geitenboerderijen Ons kenmerk een verhoogd gezondheidsrisico voor omwonenden opleveren en omdat DGA-DAD / 19017652 provincies vanwege die risico’s geitenboerderijen aan banden leggen, het voorzorgsprincipe zou moeten worden gehanteerd en dat zelfs al zou er wetenschappelijke onzekerheid kunnen bestaan over de gevolgen voor de volksgezondheid dat verdergaand landelijk beleid met betrekking tot de beperking van de geitenhouderij nu al nodig is? Zo ja, waarom en hoe gaat u dit bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet en hoe verhoudt zich dat tot de zorgen die provincies blijkbaar wel hebben?

6 Deelt u de mening dat een landelijk vestigingsverbod voor nieuwe geitenboerderijen nodig is? Zo ja, waarom en hoe gaat u dit bewerkstelligen? Zo nee, waarom niet?

7 Overweegt u in navolging van veel provincies een maximum aan het aantal geiten stellen? Zo ja, hoe gaat u dit doen en op welke termijn? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 4, 5, 6 en 7 Zoals ik uw Kamer op 24 januari jongstleden, in het plenaire debat over dieren in de veehouderij, heb aangegeven, loopt op dit moment, naar aanleiding van de uitkomsten van het onderzoeksprogramma Veehouderij en Gezondheid en Omwonende (VGO), vervolgonderzoek naar de mogelijke oorzaken van het verhoogde risico op longontstekingen rond melkgeitenhouderijen. Ook bij de aanbieding van het deelrapport ‘Longontsteking in de nabijheid van geiten- en pluimveehouderijen; actualisering van gegevens uit huisartsenpraktijken 2014- 2016’ heb ik aangegeven dat deze studies het belang benadrukken van inzicht in de oorzaak van de verhoogde ziektedruk.

Zolang er geen oorzaak is gevonden is er ook geen objectief aangrijpingspunt op basis waarvan risicoreducerende maatregelen genomen kunnen worden, zoals een nationale begrenzing van de melkgeitenhouderij. Een nationaal vestigingsverbod of een nationaal maximum aan het aantal geiten wordt om die reden op dit moment niet overwogen. Provincies hebben op grond van het omgevingsrecht de bevoegdheid om vanuit het voorzorgprincipe tijdelijke maatregelen te nemen. Zoals aangeven in het antwoord op vraag 1 hebben acht provincies van deze bevoegdheid gebruikgemaakt. De resultaten van de vervolgonderzoeken worden in de loop van 2020 verwacht.

Pagina 3 van 3

B&W advies gemeente Westerwolde **

Gegevens Zaaknummer: Z/19/082748/DB.19-508 Onderwerp: Beleidsregels subsidieverlening gemeente Westerwolde 2019 Steller: Erik van de Grampel Portefeuillehouder: Wietze Potze Status openbaarheid: Advies en besluit openbaar, raadsinformatie

Voorgesteld besluit 1. In te stemmen met de beleidsregels subsidieverlening gemeente Westerwolde 2019 2. Voor de begroting 2020 het beschikbare budget voor de post Cultuur te verhogen met € 2.000,- en deze vast te stellen op € 88.743,- 3. De beleidsregels te publiceren via de gebruikelijke communicatiekanalen. 4. Dit besluit ter kennisname te brengen van de raad.

Besluit: Het college besluit: 1. In te stemmen met de beleidsregels subsidieverlening gemeente Westerwolde 2019 2. Voor de begroting 2020 het beschikbare budget voor de post Cultuur te verhogen met € 2.000,- en deze vast te stellen op € 88.743,- 3. De beleidsregels te publiceren via de gebruikelijke communicatiekanalen. 4. Dit besluit ter kennisname te brengen van de raad.

Datum: 26 februari 2019 Nummer: 5a2

Advies Samenvatting advies: Zie bij voorgesteld besluit.

B&W advies gemeente Westerwolde 1

Aanleiding voor het advies: Op 29 mei 2018, besluit DB 18-143, zijn de beleidsregels subsidieverlening 2018 definitief door het college vastgesteld. Er is nu een jaar met de huidige beleidsregels gewerkt en de ervaringen in het maatschappelijk veld zijn positief. Vrijwilligersorganisaties weten goed de weg naar de gemeente te vinden daar waar het gaat om het, met behulp van een gemeentelijke financiële ondersteuning, mogelijk maken van activiteiten. Intern zijn de beleidsregels ook geëvalueerd, inhoudelijk en financieel hetgeen heeft geleid tot:

1. een aanvulling bij de omschrijving van de subsidiesoorten “structurele activiteiten” en “Incidentele activiteiten” dat de gemeente als voorwaarde kan stellen dat er sprake dient te zijn van een eigen bijdrage door de deelnemers aan een activiteit. 2. Het toevoegen bij de beleidsregels Amateurkunst en Cultuur in art. 2A dat activiteiten moeten plaatsvinden onder professionele leiding. 3. Het verhogen van het subsidieplafond bij de beleidsregels ter ondersteuning van publieksmanifestaties. Dit plafond bedraagt op dit moment € 7.000,- Op grond van de aanvragen is er voor 2018 een bedrag van € 12.000,- toegekend. Het was ook de bedoeling dat dit bedrag in de begroting 2019 zou worden opgenomen maar dit is per abuis niet doorgevoerd. Voor 2019 is er nu in deze categorie voor een bedrag van € 14.000,- aan subsidieaanvragen (7 stuks) ontvangen. Als er voor de toekenning een bedrag van € 7.000,- of € 12.000,-, wordt aangehouden dan zouden de aanvragers in verhouding (veel) minder subsidie ontvangen dan wat volgens het betreffende artikel aan bijdrage kan worden toegekend. Rekening houdend met het totale budget 2019 voor Cultuur is het mogelijk te schuiven en op die manier het subsidieplafond voor publieksmanifestaties te verhogen naar € 14.000,-. Er is in totaal binnen Cultuur een bedrag beschikbaar van € 86.743,-. Deze aanpassing betekent evenwel dat voor de rest van 2019 de vrije ruimte voor incidentele aanvragen met € 2.000,- daalt naar € 7.300,- Om deze in 2020 weer op het oorspronkelijke niveau van voor deze voorgestelde aanpassing te krijgen, is het gewenst om hiermee rekening te houden bij het opstellen van de begroting 2020 en het bedrag voor de algehele post Cultuur te verhogen met € 2.000,- tot het bedrag van € 88.743,-. 4. Het toevoegen in de titel bij de beleidsregels Dorpsraden van de benaming “Dorpsbelangen” alsmede in art. 2 als voorwaarde voor subsidieverlening dat de dorpsraad/dorpsbelangen een formele gesprekspartner is van de gemeente tijdens de Dorpenronde. In een bijlage bij de beleidsregels is een overzicht opgenomen van de verschillende dorpsraden/dorpsbelangen als formele gesprekspartners van het college. Toegevoegd aan art. 2 is tevens dat de mogelijkheid van een basissubsidie bestaat als men niet voldoet aan de algemene voorwaarden van deze beleidsregel. 5. Het schrappen van de beleidsregels “Cultuureducatie”. Het geringe bedrag van € 1,- per deelnemende leerling, met een maximum van € 100,- per activiteit maakt dat dit geen effectieve manier is om extra te investeren in cultuureducatie op de scholen. Het totaalbedrag van € 1.000,- blijft evenwel behouden en zal nu, buiten het kader van deze beleidsregels, worden ingezet voor een gezamenlijke onderwijsactiviteit op het terrein van cultuureducatie waarbij de definitieve vaststelling wordt besproken in de bestaande overleggen tussen de gemeente en de scholen.

Argumentatie / beoogd effect: continuïteit in de subsidieverlening aan vrijwilligersorganisaties voor het uitvoeren van activiteiten.

Wijze van uitvoering: n.v.t.

Relatie met bestaand beleid / eerder genomen besluiten / inkoop- en aanbestedingsbeleid: Dit advies betreft een actualisatie van het collegebesluit d.d. 23 mei 2018.

Afstemming met interne of externe partijen: n.v.t.

Juridische aspecten: n.v.t.

Personele / organisatorische consequenties: n.v.t.

B&W advies gemeente Westerwolde 2

Financiële consequenties / voorgestelde dekking: Binnen het totale budget 2019 voor Cultuur is het mogelijk te schuiven en op die manier het subsidieplafond voor publieksmanifestaties te verhogen tot € 14.000,-. Dit gaat evenwel ten koste van de vrije ruimte voor de rest van 2019 voor het toekennen van incidentele aanvragen. Deze daalt dan van € 9.300,- naar € 7.300,-. Om dit in de begroting 2020 weer op het niveau van voor deze aanpassing te krijgen, dient het totale bedrag voor Cultuur te worden verhoogd naar € 88.743,-.

Communicatie aspecten intern of extern: De beleidsregels zullen worden gepubliceerd via de daarvoor geëigende kanalen.

Andere overwegingen: n.v.t.

B&W advies gemeente Westerwolde 3

Nieuwsbrief Maart 2019 Mensen met Dementie in Groningen www.mensenmetdementiegroningen.nl [email protected]

Inhoud 4 maart

• 4 maart Verkiezingsdebat Zorg & Leefbaarheid in Groninger Forum Verkiezingsdebat • Dementie van mondzorg tot palliatieve ondersteuning – 1 april 2019 • Aan tafel en uit het isolement in Westerwolde Zorg & Leefbaar- • Gemeente Groningen weer een stap verder in het vriendelijk zijn heid in Groninger voor mensen met dementie Forum • Looproutes van ouderen brengen beheerkeuzes in kaart Op 20 maart zijn de • Elke 2 weken microlearning over wetgeving! Provinciale Statenver- • Animatiefilm 'Vergeet dementie, onthou mens' kiezingen. Wat hebben • zaVIE - Zorg en aandacht voor iedereen zij inwoners van onze • ALEGRIA HEALTH – Vakantie voor mensen met dementie in Portugal provincie te bieden op • De Alzheimer Cafes in maart en april 2019 het gebied van zorg en • Gemeente Loppersum heeft aandacht voor jonge mantelzorgers leefbaarheid? Daarover • Subsidie voor muziekactiviteiten in verpleeghuis gaat het Aan het debat doen 12 van de 14 provinciale • Motieven en belemmeringen om te sporten en bewegen naar levensfase partijen mee: Tijdens het debat zullen de politieke partij- • Ontmoetingsbijeenkomsten mantelzorgers en dementie in Veendam en in gesprek gaan over de thema’s zorg en leefbaar- • Zorgpad voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie heid. Het debat begint om 20.00 uur (inloop vanaf 19.30 uur) • Verbinding sociaal domein (WMO) en wijkverpleging (ZvW) en vindt plaats in de evenementenzaal van het Gronin- • Infographic Technologie bij mensen met dementie thuis ger Forum in Groningen. Het Dagblad van het Noorden • De kunsten worden als activiteit, aanjager of verbeelding van de ambitie zorgt dat de debatten live met beeld en geluid ge- dementievriendelijke wijken streamd worden op www.dvhn.nl. • Inspiratiebox met 50 technologieën voor zorg in de wijk en langdurige zorg Het debat wordt georganiseerd door Zorgbelang Gronin- • De 10 geboden van dementie gen, zaVie, Platform Hattinga Verschure, de Vereniging • In de Bibliotheek van Delfzijl de opening van de eerste Breinbieb Groninger Dorpen, CMO STAMM en Dagblad van het • Belangenbehartiging in de Provincie Groningen voor kwetsbare mensen en ook voor Noorden. mensen met dementie– Focusbrieven of met elkaar in gesprek en dialoog? De nieuwsbrief is een uitgave van Mensen met Dementie in Groningen. Deze verschijnt 10 a 12 keer per jaar. Voor vragen over de nieuwsbrief of het aanleveren van nieuws, mail naar [email protected] De tekst mag worden overgenomen (graag met bronvermelding). Als u deze niet meer wilt ontvangen, stuur dan een mail waarna u een bevesti- ging krijgt.

Dementie van mondzorg tot palliatieve ondersteuning – 1 Aan tafel en uit het isolement in Westerwolde april 2019 - Dementietafel Het zorgproject “Wedde dat het lukt” geeft mensen die in een sociaal isolement verkeren de kans met anderen te eten. Er zijn veel vrijwilligers betrokken bij dit pro- Op maandag 1 april 2019 vindt de volgende Dementietafel Gro- ject. ningen plaats in het Van der Valk Hotel Groningen-Hoogkerk. Een dorpsondersteuner koppelt de mensen die onder- Het thema is Dementie: van mondzorg tot palliatieve ondersteuning. Jan ten Napel (tandarts) en Marja Oud (verpleegkundig zorg- consulent palliatieve zorg, Esdégé-Reigersdaal) zijn onze twee enthousiaste sprekers van de avond. Zij nemen u mee op ontdekkingsreis door hun vakgebied. Wat is een Dementietafel? Dementietafels zijn laagdrempelige bijeenkomsten over dementie bij mensen met een verstandelijke beperking.

Mensen met downsyndroom krijgen extra aandacht, gezien het steuning nodig hebben aan een vrijwilliger. Waar nodig feit dat zij een bijzonder hoge kans hebben op dementie door de wordt ook professionele thuiszorg ingezet of een be- ziekte van Alzheimer. roep gedaan op de WMO.

Naast informatie en kennisdeling staat het delen van ervaringen “Samen aan Tafel” heeft als doel te voorkomen dat centraal waar ruim de tijd voor wordt genomen. mensen in een sociaal isolement komen of zich een- zaam gaan voelen.

Aanmelden en meer informatie Lees meer in http:// www.mensenmetdementiegroningen.nl/aan-tafel-en-uit Ga naar https://sdtg.nl/aanmelding-komende-dementietafel/ -het-isolement-in-westerwolde/ of op de website http://

www.huisartsenpraktijkwedde.nl/wedde-dat-t-lukt/

De nieuwsbrief is een uitgave van Mensen met Dementie in Groningen. Deze verschijnt 10 a 12 keer per jaar. Voor vragen over de nieuwsbrief of het aanleveren van nieuws, mail naar [email protected] De tekst mag worden overgenomen (graag met bronvermelding). Als u deze niet meer wilt ontvangen, stuur dan een mail waarna u een bevesti- ging krijgt.

Groningen weer een stap verder in het vriende- Looproutes van ouderen brengen beheerkeuzes in kaart lijk zijn voor mensen met dementie In de Rotterdamse wijk Overschie is een pilot uitgevoerd om Op 13 februari 2019 is de gemeente Groningen weer looproutes voor ouderen te verbeteren. Het in kaart brengen vriendelijker geworden voor mensen met dementie. van zogenoemde ‘plusroutes’, de verbinding tussen veelge- Een ervaringsmiddag waarbij mensen in gesprek ra- bruikte voorzieningen, helpt om prioriteiten te stellen in be- ken over hun eigen portretten en hun eigen verha- heer en onderhoud. len. Dichtbij vanuit eigen beleving. Dichtbij in elkaar ontmoeten i.p.v. beleidsnota’s die OVER mensen Voorafgaand aan deze pilot zijn de demografische gegevens, gaan en eigenlijk niet MET mensen zelf. woon- en verblijfsplekken en belangrijke looproutes van ou- Doel van de Innovatiewerkplaats is om met het pro- deren in de wijk inmiddels in kaart gebracht. Denk aan routes ject Korrewegwijk Dementievriendelijk dwars door tussen ouderenlocaties en bus en tramhaltes, winkelgebieden, domeinen en disciplines (burgerinitiatieven en pro- zorginstellingen, openbare gebouwen (zoals de bibliotheek) fessionals, kunsten en zorg/welzijn, onderwijs en we- en ontmoetingsplekken in de buurt. tenschap) verbindingen te maken tussen ervarin- Op basis daarvan is een ‘plusroutekaart’ ontwikkeld. Van gen, inzichten, instrumenten en methodieken van de 128 kilometer aan voetpaden in de wijk, is 25 kilometer mensen en organisaties die met elkaar een demen- onderdeel van zo’n route. In de wijk staan 231 bankjes in to- tievriendelijke ambitie delen. De kunsten worden bij taal. Daarvan staan er 108 op een ‘plusroute’. dit proces ingezet als activiteit, aanjager of verbeelding van die ambitie. Tijdens de pilot is de theorie getoetst aan de praktijk. Zo onderzocht een groep ouderen samen met professionals zoals Meer informatieop ouderencoaches, wijkregisseurs en wijkverpleegkundigen, een https://www.hanze.nl/ aantal van de routes in Overschie. Er werd onder andere ge- nld/onderzoek/ keken welke onvolkomenheden zij onderweg tegenkwa- kenniscentra/ men. Bron https://www.gemeente.nu kenniscentrum-kunst-en- samenleving Lees ook meer in en het Odensehuis Een toegankelijke stad voor iedereen Rotterdam 2017 op https:// http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn- gee- activiteiten-zorg/wonen/ met informatie over langer thuis kunnen blijven wonen. weekaa.jimdofree.com/

Elke 2 weken microlearning over wetgeving! zaVIE - Zorg en aandacht voor iedereen Als zorgverlener krijg je natuurlijk te maken met alle veranderingen in de zorg. Mensen blijven ondanks beperking langer thuis wonen, ze Stichting zaVie is dé belangenbeharti- moeten meer zelf doen en worden mondiger. Maar hoe zit jou vak er ger voor én van alle mensen die zorg, in de toekomst uit? Elke 2 weken krijg je een kort filmpje in je mail- aandacht en ondersteuning nodig heb- box met een vraag over wetgeving in de ouderenzorg. Zo kun je ben in de provincie Groningen. steeds testen of je voldoende weet van de nieuwe wetten en hoe je die in de praktijk kunt toepassen. Blijf ook up-to-date en houd onze nieuwsberichten in de gaten! Wil je eerst alle films zien, check dan onze website: Bekijk hier de filmpjes! Vraag in februari bijvoorbeeld: Wat maakt de wetgeving ouderenzorg zo ingewikkeld?

Meer info op https://www.vankleefinstituut.nl/ en over wet- en re- Zij werken aan een betere maatschap- gelgeving op https://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wet-en- pelijke positie en kwaliteit van leven regelgeving-en-beleid met uitleg over de WMO en ZvW en WlZ; ver- voor mensen met een lichamelijke, halen vanuit de praktijk en filmpjes psychische of verstandelijke beperking, chronisch zieken, senioren en hun Animatiefilm 'Vergeet dementie, onthou mens' naasten/mantelzorgers. In exact 90 seconden legt deze animatiefilm de missie van de Vlaamse sensibiliseringscampagne 'Vergeet dementie, onthou Meer informatie over zaVIE op mens' uit. https://zavie.nl/ En die heeft een duidelijke boodschap: inzetten op wat mensen met dementie wel nog kunnen in plaats van enkel te kijken naar Meer informatie over onafhankelij- wat niet meer kan! ke client ondersteuning en belan- En volledig in lijn met de visie achter de campagne, werd ook dit genbehartiging op gerealiseerd dankzij het deskundig advies van mensen met de- http:// mentie en mantelzorgers. Zie en luister www.mensenmetdementiegroningen.nl/ https://youtu.be/I6C0X2DFkRg . Meer over visie op onafhankelijke-clientondersteuning- belangenbehartiging/ http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/dementie/visie/

De Alzheimer Cafes in maart en april 2019 ALEGRIA HEALTH – Vakantie voor mensen met dementie in Portugal 12 maart 2019 AC Oldambt Is dementie altijd af- scheid nemen? Een organisatie met een focus op gezondheid in de breedste 12 maart 2019 AC Drachten Seksualiteit en de- zin des woords. zij hebben ook een aanbod voor mensen met mentie dementie en hun mantelzorgers. 19 maart 2019 AC Groningen Mantelzorgers aan het woord Hun doel is dat zij mantelzorgers en hun partners met demen- 20 maart 2019 AC Midden Groningen Gedragsver- tie gelukkig kunnen maken in Portugal. En waar u ook volgens anderingen Alegria Health in alle rust aan uzelf kunt ‘werken’, persoonlijke 20 maart 2019 AC Veendam Jonge mensen met de- verwen-arrangementen kunt samenstellen omdat Portugal mentie naast mooi weer (zo’n 300 dagen per jaar), zonnige stranden 26 maart 2019 AC Dokkum Gezond slapen en dro- en een uitstekende keuken ook tal van therapeutische opties men bij dementie biedt. 3 april 2019 AC Haren Filmavond 'Ger mijn hoofd in eigen hand' ALEGRIA staat voor blijdschap, vreugde, licht voor het leven. 4 april 2019 AC Zuidhorn De geheugenpoli Het is een term die zowel in het Spaans als in het Portugees 9 april 2019 AC Oldambt Risicofactoren en preven- gebruikt wordt. Een zangstijl in de flamenco, die als vrolijk tie wordt betiteld. 9 april 2019 AC Drachten Hallucinaties, Wanen en Het is hun doel om u dit te laten ervaren tijdens uw verblijf op Delier / Autorijden een van hun locaties in de Algarve, Portugal. Of het nu om een 16 april 2019 AC Groningen Muziek en Dementie (City proms) operatie of behandeling door een van hun medische specialis- ten, een herstel verblijf of zorg(eloze) reis gaat, zij willen u la- Meer informatie op https://www.alzheimer- ten ervaren wat Alegria inhoudt. nederland.nl/regios

Zij beschikken in Portugal over verschillende locaties en bou- en kijk op de website wen gestaag door aan hun eigen locatie waar health en well- ness verenigd zijn. Diverse specialismen zoals op het gebied http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/ van orthopedie en gezonde leefwijzen zijn beschikbaar. bij nieuws uit Groningen of kijk bij

Meer informatie op http://www.alegriahealth.com/ http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/ gemeenten/

Gemeente Loppersum heeft aandacht Subsidie voor muziekactiviteiten in verpleeghuis voor jonge mantelzorgers Muziek maken of luisteren maakt mensen vrolijk en actief. Zeker voor Na de invoering van de WMO en overheve- kwetsbare ouderen zijn muziekprojecten een groot succes. Stichting ling van de AWBZ naar de WLZ en ZvW heb- Brentano stelt een budget beschikbaar voor kleinschalige muziek- en ben gemeenten de taak gekregen om aan- zangactiviteiten in verpleeg- en verzorgingshuizen. dacht te (blijven) besteden aan mantelzorgers. Verzorgings- en verpleeghuizen kunnen een aanvraag indienen via de website. De procedure is zo eenvoudig mogelijk om het mensen zo makkelijk mogelijk te maken. Voor de toekenning van budget Daarbij ook zijn een aantal voorwaarden van expliciet jonge toepassing. mantelzorgers In principe is het maximum € te ondersteu- 1.500,- voor een optreden, en nen. maximaal € 5.000,- voor de opzet van een structurele activiteit. Bron Brentano , februari 2019.

De gemeente Loppersum Muziek heeft een positief effect op maakt daar het gedrag en is een mooie ma- werk van zo- nier om contact te maken. als blijkt uit Zo helpt muziektherapie voor deze affiche mensen met Alzheimer bij het (foto Februari verbeteren van de sociale vaar- 2019) in de digheden en het verminderen van gedragsproblemen. hal van het Er zijn allerlei manieren om meer te doen met muziek bij ouderen gemeentehuis met dementie: speciale Spotify-afspeellijsten, een online radiozender waar ook de 'Radio Remember' of een belevingsconcert zoals het Grijze Koppen infobalie voor Orkest. de WMO is en de inwoners terecht kunnen voor alle vragen op het gebied van wonen, Meer info over de aanvraag subsidie op de website Brentano http:// welzijn en zorg. www.brentanosteun.nl/index.html

Motieven en belemmeringen om te sporten en bewegen naar levensfase Hoe maak je de drempels om te gaan bewegen zo klein mogelijk? De motivaties en belemmeringen voor sporten verschillen per persoon en vooral: per levensfase. Mensen hebben verschillende redenen om wel of niet te sporten of bewegen in hun vrije tijd. Het is goed voor de gezondheid, je leert nieuwe mensen kennen en veel mensen vinden het een leuke vrijetijdsbesteding. Tegelijkertijd kost sporten en bewegen ook tijd, geld en energie, wat mensen misschien liever aan andere zaken besteden. Om meer mensen aan het sporten en bewegen te krijgen, is het dan ook zaak om de drempels zo klein mogelijk te maken en de voordelen ervan te benadrukken. De motivaties en belemmeringen voor sporten en bewegen zullen echter niet voor iedereen hetzelfde zijn. Afhankelijk van fitheid, voorkeuren en andere verplichtingen verschillen deze per persoon. Met name de levensfase speelt hierin een rol.

Ouderen: behouden van de gezondheid en fitheid Van de 66+-ers doet 48% wekelijks aan sport. 44% geeft aan wekelijks te bewegen in de vrije tijd. Ouderen sporten/bewegen vooral voor het behoud van de gezondheid (80%) en om fitter te worden (69%). 66+-ers sporten en bewegen minder vaak omdat ze het leuk vinden (45%), en vaker omdat het moet van de arts of fysiothera- peut (25%).

Gezondheidsproblemen en lichamelijke ongemakken nemen toe als reden om niet te sporten. 18% van de 65+-ers vindt zich zelf dan ook te oud om te sporten of bewegen, vergeleken met 5% van de 51-65-jarigen. Daarentegen spelen tijdgebrek en geldgebrek nauwelijks een rol bij ouderen. Opvallend is dat een vrij hoog percentage (38%) aangeeft dat ze al voldoende bewegen omdat ze regelmatig werken in het huishouden, in de tuin, of klussen.

Lees meer in het artikel Motieven en belemmeringen om te sporten en bewegen naar levensfase met ook informatie over activiteiten op http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn-activiteiten-zorg/activiteiten-en-welzijn

Ontmoetingsbijeenkomsten mantelzorgers en dementie in Veendam februari – juni 2019 Zorgpad voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie

Dementie heeft een grote impact op het leven van Zorgpaden zijn routes die cliënten afleggen in de zorg. Ze be- mensen met dementie zelf maar ook op hun mantel- schrijven de stappen in het zorgproces, waarbij het doel is dat zorgers. alle schakels in de zorgketen goed op elkaar aansluiten. Daarom organiseert het Steunpunt Mantelzorg van Compaen samen met een casemanager dementie Voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie is nu een zorgpad van TSN 1x per maand een ontmoetingsbijeen- met 6 routes ontwikkeld. komst/lotgenotencontact voor mantelzorgers die voor een naaste zorgen met een vorm van Dementie Het zorgpad voor kwetsbare oude- organiseren. ren volgt de routes van de cliënt in Het doel daarvan is ervaringen delen, een luisterend de ouderenzorg. oor bieden, tips en trucs uitwisselen en informatie geven. Tijdens het zorgproces komt de cli- Tijdens de bijeenkomsten is er voldoende ruimte om ënt verschillende overleg- en beslis- met elkaar ervaringen en informatie met elkaar uit momenten tegen, waar meerdere te wisselen. De invulling van de bijeenkomsten be- hulpverleners bij betrokken zijn. palen de mantelzorgers zelf.

Datum en tijdstip 28 februari, 28 maart, 25 april, 23 mei, 20 juni van 14.00 tot 15.30 uur. De Nederlandse Vereni- Locatie ging voor Klinische Geri- Compaen, Jan Salwaplein 3 in Veendam atrie wil met deze leidraad de zorg voor Vragen en informatie kwetsbare ouderen ver- Voor vragen of meer informatie kunt u contact opne- beteren. Bron Zorg voor Beter – februari 2019 men met Sjeni Mustafa, buurtwerker mantelzorgondersteuning bij Compaen, op telefoonnummer 0598- Lees meer op http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/ 698119 of per e-mail: wonen-welzijn-activiteiten-zorg/thuiszorg-en-huishoudelijke- [email protected] of lees meer over hulp/ n de NVKG Leidraad Zorgpad Kwetsbare Ouderen 2018 mantelzorg in Veendam op http:// of op https://www.nvkg.nl/ www.compaenveendam.nl/volwassenen/mantelzorg

Verbinding sociaal domein (WMO) en wijkverpleging (ZvW) Langer thuis wonen is een wens van veel cliënten. Dit betekent meer zorg door onder andere de huisarts, de wijkverpleegkun- dige en mantelzorgers. Omdat mensen vaak verschillende hulpvragen hebben is deze zorg complexer geworden. Om de zorg en ondersteuning thuis goed te laten aansluiten op de zorgvraag is afstemming en coördinatie tussen het medisch en het sociaal domein nodig. Wijkverpleegkundigen spelen een cruciale rol. Zij verbinden het medisch en het sociaal domein. Wijkverpleeg- kundigen hebben namelijk een brede blik op gezondheid en houden rekening met de fysieke omgeving, sociale relaties, cultuur en leefstijl van de inwoner.

In de gemeente Vught vullen ze het budget voor wijkverpleging aan om de verbinding tussen sociaal en medisch domein te sti- muleren. ‘De gemeente heeft ons als wijkverpleegkundigen voor een aantal uren ingekocht voor de verbinding tussen het medisch en het sociaal domein. Dat is een optimale “kruisbestuiving”, Samenwerking sociaal en medisch domein vooral door de inrichting van het gemeentekantoor met flex- verbeteren door een cliëntreis. plekken. De clientervaring door het in kaart brengen van een We kunnen nu dingen doen waar we anders niet aan toeko- client reis mensen met dementie om de samenwer- men,’ zegt een van de wijkverpleegkundigen. king tussen het sociaal en medisch domein te verbeteren. Lees meer in de speciale wijkcourant van Vilans met voorbeelden van gemeenten die een actieve rol nemen Bijv. de Clientreis dementie Smallingerland 2018. in de organisatie, financiering of uitvoering van de wijk- Lees meer op http:// verpleging in de verbinding tussen medisch en sociaal www.mensenmetdementiegroningen.nl/wet-en- domein. Lees meer op http:// regelgeving-en-beleid www.mensenmetdementiegroningen.nl/wet-en- regelgeving-en-beleid/

De kunsten worden als activiteit, aanjager of verbeel- Infographic Technologie bij mensen met demen- ding van de ambitie dementievriendelijke wijken tie thuis Deze infographic geeft een overzicht van verschillende Voortbouwend op eerder ervaringen van het Odensehuis met technologieën die u kunt gebruiken om thuiswonende het wijkproject Dementievriendelijke Wijk en op diverse kunst mensen met dementie te ondersteunen. De technolo- gieën zijn ingedeeld naar de 4 fasen van dementie. Licht geheugenverlies, milde dementie, midden stadium dementie en gevorderd stadium dementie.

- en design projecten rondom kunst en dementie van het Ken- niscentrum Kunst en samenleving van de Hanzehogeschool, is \ in september 2018 gestart met de nieuwe Innovatiewerkplaats Kunst - Zorg - Welzijn rond het project Korrewegwijk Demen- tievriendelijk. In februari 2019 in de Korrewegwijk in Gronin- gen. Doel van de Innovatiewerkplaats is om met het project Korrewegwijk Dementievriendelijk dwars door domeinen en disciplines (burgerinitiatieven en professionals, kunsten en Daarnaast laat de infographic zien wie van de technolo- zorg/welzijn, onderwijs en wetenschap) verbindingen te ma- gie gebruik kan maken. Namelijk de cliënt, mantelzor- ken tussen ervaringen, inzichten, instrumenten en methodie- ger en/of zorgprofessional. ken van mensen en organisaties die met elkaar een dementie- Met dit overzicht kunt u eenvoudig zien welke techno- vriendelijke ambitie delen. logie voor wie in welke fase geschikt is. Bron Vilans januari 2019. Meer informatie Meer info op http:// op https://www.hanze.nl/nld/onderzoek/kenniscentra/kenniscentrum- www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn- activiteiten-zorg/wonen/ kunst-en-samenleving en het Odensehuis https://geeweekaa.jimdofree.com/

Inspiratiebox met 50 technologieën voor zorg in de wijk en langdurige zorg

Technologie kan een grote impact hebben op het leven van cliënten in de wijk. Het aanbod van technologische producten is enorm. In de inspiratiebox Technologie voor zorg en ondersteuning in de wijk vind je meer dan 50 producten en apps die cliënten of zorg en welzijn professionals in de wijk kunnen ondersteunen, én je leest of er financieringsmo- gelijkheden voor die technologieën zijn.

Denk bijvoorbeeld aan producten of oplossingen die cliënten prettig en zelfstandig laten wonen, helpen bij de dagstructuur of producten die helpen bij het (zelf) regelen van zorg. Financiering van technologie De meeste technologieën in de inspiratiebox zijn gratis verkrijgbaar of kunnen door een cliënt of familielid zelf aangeschaft worden. Andere technologieën zijn duurder waardoor de drempel om deze producten aan te schaffen hoger is. In de inspiratiebox vind je een overzicht met technologieën die mogelijk gefinancierd kunnen worden vanuit de Wmo, Zvw of Wlz. Sommige sociale robots zijn bijvoorbeeld aftrekbaar bij de belastingdienst. En het innovatiebudget uit de Wmo geeft soms ruimte om techno- logieën uit te proberen en te kijken of ze kunnen worden opgenomen in de maatwerk- voorzieningen (Bron Vilans februari 2019) Lees meer in de Inspiratiebox en over technologie thuis op www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn-activiteiten-zorg/wonen

Inspiratiebox - Technologie in de langdurende zorg In januari 2018 verscheen de inspiratiebox – Technologie in de langdurige zorg (meer intramuraal gericht) Deze inspiratiebox is tot stand gekomen in samenwerking met zorgorganisaties Bartiméus, Dichterbij, Koraal, Schakel- ring, Solis en SWON. In het project 'Inclusieve samenleving met inzet van technologie' onderzocht Vilans hoe de inclusie van hun cliënten ver- groot kon worden, met inzet van technologie. Daaruit zijn de thema’s en technologische oplossingen van deze inspiratiebox voortgekomen. Bron Vilans februari 2019.

Lees meer in de Inspiratiebox en over technologie in verpleeghuizen op http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wonen-welzijn-activiteiten-zorg/kleinschalig-wonen-en- verpleeghuizen/ De nieuwsbrief is een uitgave van Mensen met Dementie in Groningen. Deze verschijnt 10 a 12 keer per jaar. Voor vragen over de nieuwsbrief of het aanleveren van nieuws, mail naar [email protected] De tekst mag worden overgenomen (graag met bronvermelding). Als u deze niet meer wilt ontvangen, stuur dan een mail waarna u een bevesti- ging krijgt.

In de Bibliotheek van Delfzijl vond 27 februari 2019 de opening van de eerste Breinbieb plaats De Breinbieb is een pilot, mede mogelijk gemaakt door de provincie Groningen, waarbij Biblionet Groningen materialen over het brein opneemt in de collectie van de bibliotheek. Bijvoor- beeld boeken en spelletjes over dementie. Deze collectie past ook goed bij de dementievriendelijke gemeente Delfzijl. Naast het aanbieden van deze materialen, zorgt Biblionet Groningen samen met partnerorganisaties voor interessante activiteiten over het brein. “Met de Breinbieb in Bibliotheek Delfzijl breiden we onze maat- schappelijke dienstverlening uit. Het is dé plek waar alle nuttige en leuke materialen over het geheu- gen te vinden zijn. Van het thema onthouden en vergeten tot het onderwerp dementie en mantelzorg.

De informatie wordt aangeboden in de vorm van boeken, dvd’s, spellen

en activiteiten.”, aldus Jac- queline Roelofs, manager Bi- bliotheken bij Biblionet Gro- ningen. Tijdens de opening gaf kun- stenaar Herman van Hoogda- lem een korte lezing over zijn werk. Hij schilderde onder meer een serie portretten genaamd ‘Gezichten van dementie’.

Belangenbehartiging in de Provincie Groningen voor kwetsbare mensen en ook voor mensen met dementie – Focusbrieven of met elkaar in gesprek en dialoog?

Belangenbehartiging voor mensen met dementie en hun mantelzorgers vindt plaats door een aantal organisaties. De belangen van mensen met dementie en hun mantelzorgers worden behartigd door organisaties die er voor iedereen zijn maar ook door specifieke organisaties. U kiest regelmatig uw belangenbehartiger bij de gemeenteraadsverkiezingen en de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Ook zijn er ouderenorganisaties of ouderenbonden. Participatie en medezeggenschap is – of behoort zo te zijn volgens de wet – geregeld bij de instellingen die welzijn en zorg bieden. Er zijn ook belangenorganisaties die voor iedereen (dus ook voor mensen met dementie en hun mantelzorgers) actief zijn maar ook meer specifieke belangenorganisaties. Meer informatie op http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/onafhankelijke-clientondersteuning-belangenbehartiging/belangenbehartiging/

Participatie, medezeggenschap en cliëntenraden Participatie, meedoen bij zaken die belangrijk voor cliënten zijn, kan gaan over individuele zaken, zoals het maken van afspraken en het opstellen van het hulpverleningsplan of (zorg)leefplan, maar bijvoorbeeld ook over zaken die een groep cliënten raken, zoals het opstellen van huisregels of een klachtenregeling. En dan zijn er ook nog zaken die buiten de instelling geregeld worden waar cliënten invloed op kunnen hebben, zoals het beleid dat de gemeente of het rijk.

Focusbrieven Alzheimer Nederland stelt jaarlijks zogenaamde focusbrieven op voor de zorgkantoren, zorgverzekeraars en gemeenten. Aan de hand daarvan kunnen de zorgkantoren kijken of de verbeteringen die verpleeghuizen willen doorvoeren ten goede komen aan de bewoners van deze instellingen. Voor de gemeenten zijn er 10 punten waardoor mensen met dementie veiliger en langer thuis kunnen meedoen. De persoon met dementie wil graag onderdeel uitmaken van zijn omgeving. De mantelzorger wil het zo lang mogelijk volhouden. Daarom zijn juist bij dementie preventieve maatregelen en maatwerk nodig. U kunt hierbij bijvoorbeeld denken aan mantelzorgondersteuning, dagbesteding en respijtzorg. voor de zorgverzekeraars houdt Alzheimer Nederland ook een plei- dooi: Hierbij zijn de behoeften van mensen met dementie ook het uitgangspunt voor een goede basiszorg vanuit de ZvW. Lees meer op http://www.mensenmetdementiegroningen.nl/wet-en-regelgeving-en-beleid/wet-en-regelgeving/ of op https:// www.alzheimer-nederland.nl/

Vraag: Focusbrieven en beleidsnota’s op landelijk niveau of een dialoog op lokaal niveau in de wijken en de dorpen. Elk signaal heeft zijn eigen betekenis. De woorden en begrippen in beleidsnota’s en focus – of andere brieven zijn “informatie” en zijn geen “communicatie”. Het begrip dagactiviteiten of respijtzorg of casemanager dementie zijn “holle en betekenislege” woorden als we het gesprek op lokaal niveau niet met elkaar voeren. Mijn schoonvader weet helemaal niet (gelukkig maar) wat een casemanager dementie is; ook niet wat “dagactiviteiten” of “respijtzorg” is. Hij kan wel aangeven dat hij een beetje ondersteuning nodig heeft omdat de “wereld” om hem heen – ook met al die wet- en regelgeving en procedures – ingewikkeld is geworden. Hij wil ook graag een leuke dag blijven houden maar ziet ook wel in dat het “autorijden zelf” niet meer gaat en dat de PC en het internet toch wel ingewikkeld wordt. Mantelzorg? Geen idee maar ziet wel dat zijn vrouw en dochters wel heel veel moeten doen.

Van: [email protected] Verzonden: donderdag 28 februari 2019 16:48 Onderwerp: UITNODIGING: Kenniscafés Kans voor de Veenkoloniën op 15 en 17 april 2019 Bijlagen: Kenniscafé uitnodiging Scheemda.pdf; Kenniscafé uitnodiging Exloo.pdf

Opvolgingsmarkering: Opvolgen Markeringsstatus: Gemarkeerd

Geachte lezer,

Op respectievelijk 15 april (Exloo) en 17 april (Scheemda) vinden er in de Drentse en Groningse Veenkoloniën kenniscafés Kans voor de Veenkoloniën plaats. Tijdens de kenniscafés willen we kennis delen uit de regio en stilstaan bij de grote bron van informatie vanuit het onderzoeksprogramma LifeLines. Met deze kenniscafés willen we de verbinding leggen en ontmoeting organiseren tussen wetenschap en praktijk en bespreken wat er al gebeurt en wat er de komende tijd nodig is in de Veenkoloniën. In de bijlage vindt u uitnodigingen voor beide kenniscafés.

Wilt u deze uitnodiging(en) verspreiden onder het college en de raadsleden? We hopen hen dan bij één van kenniscafés mogen te begroeten.

Met vriendelijke groet,

Lisa Zwiers Communicatie

Adres: Laan Corpus den Hoorn 101, 9728 JR Groningen Telefoon: 050 800 3244 Email: [email protected] Werkdagen: maandag t/m donderdag

DISCLAIMER De informatie in dit e-mailbericht (en bijlagen) is uitsluitend bestemd voor de geadresseerde(n). Door de elektronische verzending kunnen aan de inhoud van dit bericht geen rechten worden ontleend. De afzender is niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden in, of verkeerde uitleg van, de informatie.

UITNODIGING Kenniscafé Kans voor de Veenkoloniën 17 april 2019

TIJD & LOCATIE

19.30 — 21.00 uur

Ommelander Ziekenhuis Groningen (OZG) Pastorieweg 1, Scheemda

WETENSCHAP & PRAKTIJK

In een periode van 30 jaar wordt de leefstijl van 167.00 mensen uit Groningen, Drenthe en Friesland gemonitord door LifeLines. Dit levert interessante data op voor wetenschap en praktijk. Prof. Dr. Gerjan Navis, nefroloog en voedingsdeskundige, wil met deze data vooroordelen over de Veenkoloniën te lijf gaan en legt het belang van de wetenschap bij het programma Kans voor de Veenkoloniën uit.

Jakob Zwinderman zal ons in zijn bijdrage meenemen in een aantal mooie ontwikkelingen die in Oost-Groningen plaatsvinden zoals de Gebiedscoöperatie Zuid- en Oost Groningen en de Inno- vatie Hub waarin samenwerking wordt gezocht om nieuwe producten en diensten te ontwikkelen voor nieuwe werkgelegenheid.

Met dit kenniscafé willen we de verbinding leggen en ontmoeting organiseren tussen wetenschap en praktijk en bespreken wat er al gebeurt en wat er de komende tijd nodig is in de Veenkoloniën.

AANMELDING

Aanmelden voor het kenniscafé kan via [email protected] Meldt u spoedig aan in verband met beperkte ruimte.

Op 15 april vindt eenzelfde bijeenkomst plaats in het Dorpshuis in Exloo, liever hierbij zijn? Mail dan naar [email protected]

UITNODIGING Kenniscafé Kans voor de Veenkoloniën 15 april 2019

TIJD & LOCATIE

19.30 — 21.00 uur

Dorpshuis Exloo Hoofdstraat 58A, Exloo

WETENSCHAP & PRAKTIJK

Karlijn Meijerink van IVN vertelt over het programma Jong Leren Eten waarin het de ambitie is om jeugd/jongeren (0-18 jaar) in de setting van kinderopvang en onderwijs ‘voedselvaardig’ te maken. Dat is dus leren over gezonde voeding voor jezelf én voor de aarde, zodat jeugd/ jongeren zélf toegerust worden om gezonde en duurzame voedselkeuzes te maken.

Met dit kenniscafé willen we de verbinding leggen en ontmoeting organiseren tussen wetenschap en praktijk en bespreken wat er al gebeurt en wat er de komende tijd nodig is in de Veenkoloniën.

AANMELDING

Aanmelden voor het kenniscafé kan via [email protected] Meldt u spoedig aan in verband met beperkte ruimte.

Op 17 april vindt eenzelfde bijeenkomst plaats in het OZG in Scheemda, liever hierbij zijn? Mail dan naar [email protected]

From: Ton | BillyBird Sent: Tue, 26 Feb 2019 20:39:02 +0000 To: Ton | BillyBird Subject: tankstations en gemeentelijk beleid inzake energietransitie

Van: "Ton | BillyBird" Datum: Tue, 26 Feb 2019 20:39:02 +0000 Aan "Ton | BillyBird" Onderwerp tankstations en gemeentelijk beleid inzake energietransitie

Aan de gemeenteraad

Geachte raadsleden,

Hieronder treft u 2 mailtjes aan. Het onderste mailtje hebben we naar ongeveer 200 gemeenteraden gestuurd. Het heeft er toe geleid dat wij ca. 25 gemeentebesturen op bezoek hebben gekregen. Ook heeft de pers er flink over geschreven. Wij gaan nog dit jaar één openluchtbad overnemen en zijn in gesprek met meerdere gemeenten/overheden om strandbaden aan te leggen en/of over te nemen. Kortom één mailtje naar gemeenteraden kan een enorm effect hebben. Ook heb ik een mailtje gestuurd aan alle leden van de tweede kamer en aan de voorzitter. Hier heb ik, tot op heden, nog geen enkele reactie op gehad. Dit mailtje heeft een ander onderwerp, namelijk de energietransitie. Dit onderwerp gaat me, zoals zo veel mensen, aan het hart. Daarom benader ik u nu hier ook over. Ik heb immers ervaren dat vragen van gemeenteraadsleden effect kunnen hebben. Met dit mailtje hoop ik de energietransitie een duw te kunnen geven en u bij deze een suggestie te doen die kan bijdragen aan een effectieve en efficiënte energietransitie.

Aanleiding Bij de alternatieve energiebronnen denken we in Nederland vooral aan zonne-energie en windenergie. Helaas kunnen we daar niet continu op terugvallen. We moeten daarom of andere energiebronnen blijven gebruiken of een oplossing vinden om energie op te kunnen slaan. Als we die oplossing vinden, kunnen we de overproductie, die op bepaalde momenten bestaat en het net overbelast, ook gebruiken. Nu worden bijv. de windmolens dan stil gezet. In mijn ogen (= de ogen van een geïnteresseerde leek/burger) is de meest milieuvriendelijke vorm van energieopslag waterstofgas. Niet alleen is het restproduct, water, waardevol. Aan het einde van de levensloop zit je ook niet met chemische accu’s. Het gebruik van waterstofgas wordt pas interessant als het een massaproduct wordt. Als we het voor onze auto’s gaan gebruiken, ontstaat er voldoende kritische massa voor massaproductie en prijsdaling. In Nederland worden echter geen/nauwelijks auto’s verkocht die op waterstof rijden, omdat er geen tankstations zijn waar deze kunnen tanken. Shell verdient ongeveer 2 miljard per maand (wereldwijd). In Nederland heeft Shell ongeveer 400 tankstations. Het aanpassen van een tankstation voor verkoop van waterstofgas schijnt een investering van ongeveer 2 miljoen te vragen. Eén pomp met waterstofgas zal wel minder kosten. Met de winst van één maand (dus slechts 1/12 van de jaarwinst) kan Shell al 1.000 tankstations aan passen. En waarom doet Shell dit dan niet? Het stenen tijdperk is niet geëindigd omdat de stenen op waren. Het benzine tijdperk zal niet eindigen omdat de benzine niet meer geleverd kan worden. Dit ondanks het feit dat de stenenleverancier nog veel voorraad heeft en enorme belangen. Hopelijk lukt het Shell om zichzelf niet als oliemaatschappij te zien, maar als leverancier van energie. Als dit soort grote bedrijven waterstofgas gaan omarmen, dan kan er echt wat gebeuren.

Verzoek Voordat oliemaatschappijen waterstofgas gaan omarmen, moet er heel wat gebeuren. Dit gaat alleen gebeuren als de overheid zeer duidelijk maakt dat zij voor waterstofgas kiest. Dat kan in regelgeving en dat kan in gedrag. Een overheid is pas betrouwbaar als men in alles wat men doet en waar men geld aan besteedt, continu dezelfde richting kiest; in dit geval naar een waterstofeconomie (als onderdeel van een milieuvriendelijke wereld). Bij deze verzoek ik u om als gemeenteraad het volgende vast te stellen: U geeft geen medewerking meer aan de vestiging van tankstations als er niet ook waterstofgas getankt kan worden en u gaat op alle voor u mogelijke manieren bevorderen dat er in uw gemeente waterstofgas getankt kan gaan worden. Dit lijkt mij een heel concreet en behapbaar begin. Op deze manier wordt het kip-ei probleem van de auto op waterstofgas opgelost. Er worden nu geen auto’s op waterstofgas verkocht, omdat ze bijna nergens kunnen tanken. Dit terwijl de auto’s die op waterstofgas rijden al in de showroom staan. Laten we in uw gemeente beginnen. En als iedere gemeente u dan volgt, dan ontstaat er vanzelf een markt. Hopelijk gaat de Rijksoverheid dan ook (privaatrechtelijk) eisen dat ieder tankstation aan de snelweg waterstofgas moet verkopen. Dan kan het snel gaan!

Dank Onze maatschappij beschikt over zeer veel energie. Als die niet wordt gericht, krijg je een ontploffing (= vernietiging). Als die energie wel wordt gericht, kunnen we op raketsnelheid vooruit. Ondernemers zijn slechts een onderdeel van een ecosysteem en als individuele ondernemer kun je de richting niet bepalen. Die richting moet door de overheid bepaald worden; duidelijk en langdurig. Hopelijk draagt dit mailtje er aan bij dat bepaalde concrete stappen gezet gaan worden.

Met vriendelijke groet,

Ton Derks Recreatieondernemer

BillyBird® Facilities Luttelweg 4 5408 RA Volkel Tel: (0413) 277010 www.billybird.nl www.drakenrijk.nl

PS Toeristenbelasting afschaffen en vliegtax invoeren/verhogen, kan wel eens milieuvriendelijk gedrag bevorderen.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

Van: Ton | BillyBird Verzonden: donderdag 24 januari 2019 18:37 Aan: '[email protected]' Onderwerp: geen aanschaf extra F-35's, maar stap richting waterstofgas

Aan alle leden van de Tweede Kamer

Geachte volksvertegenwoordiger,

Nederland gaat besluiten om extra F-35’s aan te schaffen? Welke vijand is extra gevaarlijk geworden, waar dit vliegtuig tegen wordt ingezet? Voor wie zijn we bang? Doen we dit alleen omdat Trump wil hebben dat wij extra Amerikaanse toestellen kopen en ook 2% aan defensie gaan besteden? Wat is het alternatief? Kunnen we niet beter dat geld, ruim een miljard euro, uitgeven om auto’s op waterstof te laten rijden? Als we waterstof duurzaam opwekken, hoeven we geen olie meer te kopen in het Midden-Oosten of gas in Rusland. Dan hebben zij het geld niet om een wapenwedloop met ons of met onze bevriende landen aan te gaan. En wedden dat onze bedrijven hier meer aan kunnen verdienen dan aan Amerikaanse vliegtuigen! Ik ben sterk beïnvloed door https://www.youtube.com/watch?v=QX3M8Ka9vUA. Dit gaat over de “Third Industrial Revolution”, Jeremy Rifkin. Het mooie is dat hij de transitie naar een duurzame samenleving niet ziet als een bedreiging, maar als een kans. Deze kans kunnen we alleen realiseren als de overheid goed stuurt. Als ondernemer merk ik het belang van die sturende overheid. Dit jaar maken wij ons recreatiepark dankzij SDE subsidie qua elektriciteit nagenoeg energieneutraal. Daarna willen we onze parkeerterreinen vol zetten met zonnepanelen. Hier verwachten we met de gemeente wel uit te komen. Dan kunnen we dus energieproducent worden. Mij lijkt waterstofgas milieuvriendelijker dan chemische accu’s. Op dit moment rijden er in Nederland geen/nauwelijks auto’s op waterstof, omdat je nergens kunt tanken. Er worden geen tankstations voor waterstofgas gebouwd, omdat er geen auto’s op waterstofgas rijden. Zeg maar een “kip-ei”-situatie. Hier heeft de overheid een taak! Als de waterstofauto door breekt, krijg je een massaproductie van motoren die waterstofgas omzetten in elektriciteit. Die motor kan dan goedkoop worden. Het grootste probleem bij energie is de opslag. Waarom zetten we stroom (uit wind en zon) niet om in waterstofgas? Als we dit lokaal zouden kunnen, zou het probleem van de overbelasting van het elektriciteitsnet ook opgelost kunnen worden. Terug naar het geld voor de extra F-35’s. Kan dit geld dat voor de verdediging is bedoeld, door het bestuur van een land dat nota bene bijna half onder de (huidige!) zeespiegel ligt, niet beter worden besteed aan de transitie naar een energieneutraal land? Hopend dat u daar het geld aan besteedt, teken ik,

Met vriendelijke groet,

Ton Derks Recreatieondernemer

BillyBird® Facilities Luttelweg 4 5408 RA Volkel Tel: (0413) 277010 www.billybird.nl www.drakenrijk.nl

Van: Ton | BillyBird Verzonden: donderdag 12 juli 2018 17:59 Aan: Ton | BillyBird Onderwerp: locatie voor recreatiepark gevraagd

Geachte gemeenteraad en college van B&W,

Wij exploiteren 2 recreatieparken en zijn op zoek naar geschikte locaties voor nog meer recreatieparken.

Even voorstellen Wij runnen BillyBird Park Hemelrijk in Volkel, gemeente Uden (NB), 73 ha., en BillyBird Park Drakenrijk in de gemeente Beesel (Limburg), 55 ha. Met Hemelrijk zijn we 32 jaar geleden begonnen. Dit gebied bevat een natuurzone en een druktezone. In die druktezone bevinden zich het strand, de binnenspeeltuin, buitenspeeltuin, attracties en de parkeerterreinen. Bij Drakenrijk groeien we nu ook door naar dit concept. Wij zien een recreatiepark als een middel voor onze gasten om hun onderlinge banden te verstevigen. Een recreatiepark is dus geen doel, maar een middel. Ziet u dit ook zo en wilt u ook zo’n recreatiepark? Wij verkopen al lidmaatschappen voor een jaarrond gebruik van al onze voorzieningen vanaf € 21,- p.p. Bij Hemelrijk is 1/3 deel van alle inwoners van de gemeente lid. We vormen dus een belangrijke voorziening in de gemeente Uden. Dit terwijl we geen subsidie van de gemeente ontvangen. Misschien is dit zo ook in uw gemeente mogelijk. Misschien kan het in uw gemeente op een andere manier.

Verzoek In plaats van op 1 locatie tot een groot landelijk park door te willen groeien, streven wij ernaar om vooral te groeien door nieuwe locaties te openen. We zijn daarom op zoek naar locaties waar we ons concept kunnen herhalen; vandaar deze mailing. Beschikt uw gemeente over een strandbad of over een geschikte locatie om een strandbad aan te leggen en heeft uw gemeente interesse in privatisering, dan verzoeken wij u om contact met ons op te nemen. Voor meer informatie zie https://billybird.nl/parkinfo/exploitatie-strandbaden-billybird/ en breng eens een bezoek aan BillyBird Park Hemelrijk, Zeelandsedijk 34a, Volkel. We zijn graag bereid om u daar te ontvangen en om u uitleg te geven.

U alvast dankend voor uw interesse, teken ik,

Met vriendelijke groet,

Ton Derks Recreatieondernemer

BillyBird® Facilities Luttelweg 4 5408 RA Volkel Tel: (0413) 277010 www.billybird.nl www.drakenrijk.nl

From: e.e.a.zinsmeyer Sent: Wed, 27 Feb 2019 17:51:04 +0100 To: Gemeente Westerwolde Subject: info Attachments: Kan waterstof de motor worden van een duurzame economie.docx

Van: "e.e.a.zinsmeyer" Datum: Wed, 27 Feb 2019 17:51:04 +0100 Aan "Gemeente Westerwolde" Onderwerp info Bijlage(n) Kan waterstof de motor worden van een duurzame economie.docx

Ter informatie aan B&W ,gemeenteraad,

Meijer Waterstof uit de lucht: Belgen presenteren speciaal zonnepaneel | NOS pagina 1 van 4

• Ga naar het hoofdmenu • Ga naar de inhoud

NOS

• Nieuws ◦ Overzicht ◦ Binnenland ◦ Buitenland ◦ Regio ◦ Politiek ◦ Economie ◦ Koningshuis ◦ Tech ◦ Cultuur & Media ◦ Opmerkelijk ◦ NOS op 3 ◦ Nieuwsuur ◦ NOS Jeugdjournaal • Sport ◦ Overzicht ◦ Voetbal ◦ Formule 1 ◦ Wielrennen ◦ Schaatsen ◦ Tennis • Uitzendingen ◦ Overzicht ◦ NOS Journaal ◦ Nieuwsuur ◦ NOS Jeugdjournaal ◦ NOS Sportjournaal ◦ NOS Studio Sport ◦ NOS Studio Sport Eredivisie ◦ NOS Studio Voetbal •

• • AEX • verkeer •

weer • •

Meer NPO Waterstof uit de lucht: Belgen presenteren speciaal zonnepaneel

Vandaag, 14:32 Aangepast om 19:05 Buitenland

file:///C:/Users/alie.drost/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outl... 28-2-2019 Waterstof uit de lucht: Belgen presenteren speciaal zonnepaneel | NOS pagina 2 van 4

Het waterstofpaneel VRT

Het is Belgische wetenschappers gelukt om een zonnepaneel te ontwikkelen dat waterstofgas maakt. De onderzoekers van de universiteit in Leuven hebben er tien jaar aan gewerkt.

Het werkt zo: het paneel neemt vocht uit de lucht op. Samen met de elektriciteit uit zonlicht wordt dat omgezet in waterstofgas. Waterstofgas kan zowel elektriciteit als warmte opslaan en produceren. Daarmee kan in de zomer een voorraad worden aangelegd voor de winter.

Met een paneel wordt 15 procent van het zonlicht omgezet in waterstofgas, gemiddeld 250 liter per dag. Volgens de onderzoekers is dat een wereldrecord.

Waterstof ontstaat als water wordt gesplitst in zuurstofgas en waterstofgas. Voor die splitsing is energie nodig. Als daarvoor groene energie wordt gebruikt, is sprake van duurzame productie van waterstof. Bij het gebruik van waterstof komen geen broeikasgassen vrij.

Met twintig 'waterstofpanelen' kan een gezin een heel jaar van stroom en warmte worden voorzien. Wie een auto heeft die op waterstof rijdt, heeft nog eens twintig panelen nodig. De eerste komen bij wijze van proef op een huis in het plaatsje Oud- Heverlee te liggen.

Huishoudens die gebruik willen maken van de techniek hebben uiteindelijk ook een opslagtank nodig. Wat het gaat kosten, is nog niet bekend.

Ad van Wijk, professor Future Energy Systems aan de TU Delft, is enthousiast over de toepassingen van waterstof en het project van de Belgen. "Het rendement is nu 15 procent maar dit systeem is nog in ontwikkeling, nog veel te duur en nog lang niet marktrijp. Maar het is hetzelfde type ontwikkeling dat we twintig tot dertig jaar geleden zagen met zonnecellen die elektriciteit maken."

file:///C:/Users/alie.drost/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outl... 28-2-2019 Waterstof uit de lucht: Belgen presenteren speciaal zonnepaneel | NOS pagina 3 van 4

Detail van de installatie van Differ Differ

Ook in Nederland wordt gewerkt aan manieren om waterstof uit de lucht te halen. Het Dutch Institute for Fundamental Energy Research, Differ, ontwikkelt samen met autofabrikant Toyota een systeem dat waterdamp absorbeert en zonne-energie gebruikt om die damp op te splitsen in waterstof en zuurstof.

Zowel de Belgische als de Nederlandse methode nemen zonnepanelen als beginpunt en waterstof als doel, alleen is de weg daarnaartoe anders.

"Het lukt in het laboratorium om uit zonlicht en luchtvochtigheid waterstof te produceren", zegt voorlichter Gieljan de Vries van Differ. "Het onderzoeksproject dat nu gaat starten, met subsidie van de Nederlandse onderzoeksfinancier NWO, is erop gericht de apparaten ook buiten te laten werken en de efficiëntie en levensduur te verhogen."

Voor het project is vier jaar uitgetrokken. "En ik verwacht dat we halverwege al een mooie opstelling hebben die buiten getest kan worden", zegt De Vries.

Als het eenmaal mogelijk is om waterstof te produceren, zijn de toepassingen volgens hem vele malen breder dan alleen de auto- industrie. "Uiteindelijk kun je zelfs schone kerosine maken. Dit is echt een steppingstone ."

Het NTR-programma De Kennis van Nu maakt vorige maand een programma over waterstof en waterstofgas. VPRO's Tegenlicht zocht uit waarom de waterstofrevolutie nog niet van de grond komt.

Bekijk ook

Wordt waterstof de vervanger van aardgas?

'Meer aandacht nodig voor groene waterstof in het klimaatakkoord' Deel dit artikel:

• Twitter • Facebook • E-mail • Whatsapp

file:///C:/Users/alie.drost/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outl... 28-2-2019 Waterstof uit de lucht: Belgen presenteren speciaal zonnepaneel | NOS pagina 4 van 4

STER Reclame

NOS

• Nieuws • Sport • Uitzendingen • Teletekst

Info

• Over de NOS • Werken bij de NOS • Contact • Journalistieke verantwoording

• Herstelrubriek • Ombudsman NPO • NOS-apps • Voorwaarden • Privacy

Volg de NOS

• Twitter • Facebook • Instagram

• YouTube • RSS

Like op Facebook

Naar boven

file:///C:/Users/alie.drost/AppData/Local/Microsoft/Windows/INetCache/Content.Outl... 28-2-2019