DWARS DOOR DE BUURT | maart/april 2019 Voor en door bewoners van Amsterdam Oost | Oplage 24.000 Redactie en postadres: Wijttenbachstraat 34hs, 1093 JC Amsterdam | telefoon: 06 - 428 078 05 | e-mail: [email protected] website: www.oost-online.nl | facebook: Dwars door de buurt | twitter: @DwarsOost 206 #DWARS StraatnamenEen millennium AlsOost huren aan En verder de kook Amsterdam horror wordt Buurtberoemd 4

De conservatieve revolte 5

Leesclub 8

Talkshow 14

De Chinese Kerk 19 pagina 74 pagina 517 Dwarsliggertjes 23 2 Oost #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

mijn leeftijd nog leren? En al- ‘We Doen Het Samen’ tijd is er na afloop een heerlijk kopje koffie. Gastredactie Tekst: Anton Berben | Fotografie: Ana Altman Creativiteit Kaarten maken, tekenen en Het Wijkopbouworgaan Oost ondersteunt al meer dan 20 jaar het burger- aan een boeiend bedrijf of schilderen onder leiding van initiatief ‘We Doen Het Samen’. Een enthousiaste werkgroep van bewoners fascinerende fabriek, inte- deskundigen zijn al jaren goed ressante musea, onbekende bezochte cursussen. Deelne- uit Oost organiseert activiteiten voor buurtgenoten van 55 jaar en ouder. streken als de Biesbosch, onze mers ontdekken onverwachte Vele duizenden bewoners hebben in de loop der jaren meegedaan aan de Waddeneilanden, monumen- creatieve talenten. tale kastelen en leuke histori- En elke laatste vrijdag van de bustoer, line-dance of wat dan ook. sche stadjes. maand is er Bingo. Een ouder- wets gezellige middag zonder Bewegen poeha trekt nog altijd veel Het tegengaan van eenzaam- vaste bezoekers. heid is een belangrijk doel van ‘We Doen Het Samen’ is ‘We Doen Het Samen’. Elke mogelijk door enthousiaste eerste dinsdag van de maand vrijwilligers, door professio- is er in het Brinkhuis de gezel- nele trainers en docenten die lige activiteit ‘Koffieleutjes’: slechts een geringe vergoeding bewoners bespreken met vragen voor hun werk, door elkaar de dingen van de dag. structurele subsidie van het stadsdeel en door kleine bij- dragen van deelnemers zelf. Wat kan ik op Het stadsdeel heeft de waarde- ring voor het burgerinitiatief mijn leeftijd nog in 2010 nadrukkelijk bewezen: ‘We Doen Het Samen’ werd leren? uitgeroepen tot één van de Meest waardevolle buurtini- Plezierig bewegen is voor tiatieven van Amsterdam. De Schilderen in Parkhuis ouderen ook belangrijk. daarbij behorende prijs van Door ervaren docenten en 10.000 euro werd uiteraard De gouden formule ‘We Doen Busreis leiding van Marijke Walraven instructeurs worden aan de goed besteed en zorgde voor Het Samen’ is bedacht door De eerste Nieuwsbrief, toen en andere vrijwilligers werd deelnemers de beginselen een reeks nieuwe activiteiten. toenmalig opbouwwerker nog Krant genoemd, ver- en wordt elke maand een boei- van line-dance en stijldansen Johan Bosma. Dat was toen scheen op 1 mei 1997. In die ende busreis georganiseerd. bijgebracht. Als een 55plusser Denkt u na het lezen ‘dat het stadsdeel nog Water- krant stonden vele oproepen De busreis is het visitekaartje iets aan de lichaamsconditie is ook wel wat voor mij’, graafsmeer heette en het aan medeburgers om samen van ‘We Doen Het Samen’. wil doen, is Fifty-Fit of Pilates schroom niet en geef u op Wijkopbouworgaan nog eigen iets gezelligs te ondernemen. In totaal zijn er wel zo’n 200 een aanrader. Een veel rusti- voor de Nieuwsbrief of schaar opbouwwerkers had. Nog Een willekeurig citaat: ‘Vrouw, busreizen georganiseerd. ger vorm van lichaamsbewe- u direct onder de ruim 400 steeds wordt het uitgebreide 70 jaar, wil graag met iemand Elke reis heeft een andere ging, met daarbij een onlosma- deelnemers van ‘We Doen Het aanbod via een per post be- samen winkelen, koffie drinken, bestemming, en een apart pro- kelijke geestelijke component, Samen’ door te bellen met zorgde Nieuwsbrief onder de televisie kijken of een bustocht- gramma, maar de koffie met biedt Yoga, dat is er twee maal 020-6939923. U mag natuurlijk aandacht van de deelnemers je maken.’ gebak en de uitgebreide lunch per week. ook even kijken op de website gebracht. Contact maken met Aan de genoemde reisbe- of het uitgebreide diner zijn Bij alle activiteiten is er de – wijkopbouworgaanoost.nl – elkaar, sportief en creatief hoefte werd al gauw aandacht vaste onderdelen. Op de dag combinatie van gezelligheid onder Activiteiten. U bent van bezig zijn, daar draait het om. besteed. Onder de bezielende wordt een bezoek gebracht en uitdaging: wat kan ik op harte welkom. #

#DWARS Redactioneel Door: Carolien van Welij Door: Arie van Tol Column

De verschijningsdatum van deze Dwars 206 is vrijdag 29 maart. Wel of geen Brexit? Op pagina 3 zeggen Britse buurtbe- Tijd woners er iets over. Woensdag 20 maart waren er verkiezin- Ik ben in het Amsterdam Museum – op zoek naar de tentoonstelling zitten, de film van de groeikaart begint opnieuw. Van het veen naar gen. Op pagina 5 het conser- ‘1001 vrouwen in de 20ste eeuw’. Trap af, rechtsom, trap op, door een het vissersdorp, van een groene vlakte naar een rode vlek. Na vier vatisme in een breed kader. ondergronds gangenstelsel met knaloranje muren en spiegels aan minuten zijn de duizend jaar weer voorbij. Oostblok is verleden tijd, op weerszijden. De vrouwen heb ik nog niet gevonden. Ik zie een bankje de voorpagina en pagina 6 de terugkeer van het Pleintheater. en een scherm. Er is een filmpje over de groei van Amsterdam. Duizend jaar – ik probeer de hoeveelheid tijd te laten doordringen. Op de pagina’s 7 t/m 10 ver- Een kaart die begint in het jaar 1000 – een groen vlak met wat Maar er is iets raars aan de hand. Die ochtend sprak ik iemand trouwde thema’s: straatnamen, kronkelende streepjes blauw. Rechtsonder in het beeld staat het over de zoutvlakte in Bolivia waar de grondstof lithium voor onze leesclub, een ‘onalledaags’ ver- aantal inwoners van Amsterdam. In het jaar 1000 zijn dat er nul. batterijen vandaan komt. Dat ging over zoutlagen van honderd haal, een ‘oost-thriller’ verhaal en Uit in Oost. Op een zolder miljoen jaar geleden, meren die veertigduizend jaar geleden in de 3e Oosterparkstraat De tijd springt verder in het filmpje: 1100 en er zijn sloten en wei- ontstonden en een zoutvlakte van tienduizend jaar oud. En opeens huist sinds enige maanden het landen, 1250 en de kaart wordt blauw van overstromingen, 1275 en vind ik die duizend jaar zo weinig. In 2025 bestaat Amsterdam Nederlands Marionettentheater twee dunne rode streepjes van huizen verschijnen aan de monding 750 jaar. Zo kort nog maar? (pagina 11). De fotoreportage van de Amstel. Er wonen duizend mensen. In 1320 zijn er drieduizend op de pagina’s 12 en 13 heeft dit keer als onderwerp 100 jaar inwoners, in 1450 wordt de tienduizend gehaald. Er is een moment Eindelijk vind ik de ingang van de tentoonstelling van de 1001 OBA. dat de plattegrond iets overzichtelijks heeft: een halve maan met vrouwen. Ik sta in een zaal van pioniers. Ik lees over bioloog Johanna En de tweede helft van Dwars de zigzaggende lijn van een stadsmuur aan de buitenrand. De groei Westerdijk die in 1917 de eerste Nederlandse vrouwelijke hoogleraar 206 biedt al net zo veel ver- gaat door – er zijn uitstulpingen alle kanten op. Er komen zwart-witte werd. Over Margaret Kropholler, de eerste Nederlandse vrouwelijke scheidenheid. Van een artikel over Automaatje op pagina 14 spoorlijnen, snelwegen en een vliegveld. architect. Over Aletta Jacobs en over honderd jaar vrouwenkiesrecht. tot de achterpagina voor de Ik heb even geen idee of alles nou zo snel of zo langzaam gaat, of jeugd. De pagina’s van de OAR, De film eindigt in het jaar 2000. De kaart die groen begon is rood honderd jaar nou veel of weinig tijd is – en wat dit allemaal betekent. HJS, !Woon en Dynamo. Groen, geworden. Een gracht, ringvaart of dijk die ooit een buitenrand was, Ik kijk op mijn horloge. Is het al zo laat? Over tien minuten heb ik een MeerEnergie, Sculpturen, Tot is weer ingesloten. Binnen een paar minuten heb ik duizend jaar aan afspraak – ik moet gaan. # Zover, de filosofische rubriek, de reeks wereldbeschouwingen me voorbij zien gaan. Duizend jaar geschiedenis – en ik denk aan al in Oost, en nieuw de serie Oost die twisten en tijdperken, opstanden en oorlogen. Ik blijf nog even Reageren? Dat kan via [email protected] aan de kook. Veel leesplezier! # Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Uit de buurt 3 Should I stay or should I go?

Tekst en fotografie: Anneke Hesp

De Britten die in onze wijk wonen zijn vandaag of morgen geen desastreus zijn.’ Voorgelogen burgers van de Europese Unie meer. Wat vinden ze daarvan Tom ging Duits en Russisch studeren Ook Mike Manicardi is Engels op grond in Oxford en werkte in Berlijn als van zijn geboorteplaats Watford. Maar en wat zijn de gevolgen voor hen persoonlijk? Ook als er uitstel gids voor toeristen voor hij zeven jaar zijn vader was Italiaan en zijn moeder komt. geleden naar Amsterdam kwam om Ierse. In zijn Badhuistheater aan het Engels te geven. Hij heeft daarna een Boerhaaveplein werkt hij dagelijks met Master’s gehaald aan de Universiteit jonge mensen van over de hele wereld. van Groningen, en geeft ook daar les. In het Verenigd Koninkrijk werkte Zijn vriendin Catherine, die Frans stu- hij in kleine theaters en buurthuizen. deerde, kwam drie jaar later en samen ‘Daar ligt mijn hart, maar Thatcher wonen ze nu dicht bij het Muiderpoort- schafte de kleine provinciale kunst- station. centra af. Op een Europese tournee Ook zijn zus werkte een tijd in Amster- met het Festival of Fools kwam ik naar dam, maar ging terug naar Engeland Nederland in 1975.’ Hij is blij dat hij in om een medische studie te volgen. Haar het Badhuistheater nog steeds men- kansen om in Europa te werken en te sen samen kan brengen en een veilige studeren, zijn er niet meer automa- omgeving scheppen in de buurt; voor tisch. En de uitwisselingsmogelijkheden kinderen met knutsellessen op het na de overgangsperiode, dus na 1 april plein, dansavonden voor ouderen, voor 2020, zijn onzeker. ‘De kansen die wij iedereen. Een belangrijk deel van zijn gehad hebben zijn er gewoon niet meer programma is Engelstalig toneel met voor haar.’ Stilletjes hoopt hij nog op een gezelschap dat veel nationaliteiten uitstel, of zelfs afstel. herbergt. ‘Over de Brexit wordt heel veel onderling gesproken. Het is zo’n May mag het opknappen disfunctionele oplossing en alleen maar De Britse Helen Richardson en haar bedacht om partijpolitieke redenen. De Nederlandse partner Kees zijn al 39 mensen zijn zo voorgelogen.’ jaar samen. Daarvan hebben ze 36 jaar in Sheffield gewoond. Maar drie Engels schrappen Tom Wigham had het niet zien aanko- steeds weer die vragen te beantwoor- jaar geleden overleed de vader van Maar hij erkent dat Groot Brittannië men. Ja, hij dacht wel dat de uitslag van den over haar paspoort. ‘Ik heb in het Kees. Dus besloot Kees met pensioen altijd al een eilandmentaliteit had. Met het referendum spannend zou worden. referendum gekozen voor blijven. Ik te gaan en de twee gingen dichter bij zorg ziet hij in Amsterdam ook een ‘Maar als je achter in de twintig bent, heb het idee dat we voor gek staan hier zijn Nederlandse moeder wonen die al mentaliteit ontstaan die niet gunstig is dan krijg je vooral signalen van de soci- in Europa. Ik kan echt niets positiefs negentig was. voor migranten. ‘Veel van mijn acteurs ale media binnen. En daar zitten vooral zeggen over de hele kwestie.’ Helen werkt nog in deeltijd bij de Hal- werken keihard om hun huur te kun- je vrienden op en zo kies je je eigen Steve Murray komt uit Cambridgeshire lam University van Sheffield, en kan nen betalen aan cynische huisbazen. nieuws. En dat kan je bewustzijn aar- en woont hier al 35 jaar. Hij vindt het veel thuis werken in Amsterdam Oost, Het zijn bedrijven als Iamsterdam, dig vernauwen.’ Zo ook bij Tom die les allemaal nogal gênant. ‘Natuurlijk Tickets and Tours en Booking.com die geeft op het British Language Training lacht Europa ons uit. Het raakt ons het geld binnenharken en de proble- Centre. Alle leraren waren verbijsterd emotioneel, ook al loop ik persoonlijk ‘De kansen die wij men van drukte en overlast op het door de uitslag in juni 2016. De leiding geen gevaar. Ik heb een permanente bordje van de gemeenschap leggen. greep in en sloot die dag de school verblijfsvergunning en de IND (Immi- gehad hebben zijn Dan worden mensen ontevreden en eerder. Van lesgeven zou het toch niet gratie en Naturalisatie Dienst) heeft me willen een einde aan de chaos. Dat is meer komen. al een geruststellende brief geschreven. er gewoon niet logisch.’ Het hele gebeuren rond de Maar ik heb collega’s die nu dan maar meer voor haar’ Brexit is dus ook een waarschuwing om Gênant de Nederlandse nationaliteit willen de politiek en de grote bedrijven scherp Vanzelfsprekend zijn Britten die in aanvragen.’ in de gaten te blijven houden, vindt hij. Amsterdam wonen geen voorstanders maar moet toch regelmatig terug. ‘We Zijn Nederlandse dochters zijn in de van de scheiding tussen het Verenigd Werken en studeren hebben daar veel collega’s en studenten twintig en studeren nog. ‘Graag had ik Koninkrijk en de Europese Unie. Een Ook Tom Wigham komt uit het noorden uit de EU. Hoe dat verder moet? Er gaat ze een studie of loopbaan in Groot Brit- aantal willen ook niet met Dwars pra- van Engeland, uit Darlington. ‘De Ja- in elk geval heel veel EU geld verloren tannië gegund. Maar zij zijn EU burgers ten. Het ligt voor hen te gevoelig en ze panse Nissanfabriek produceert auto’s voor onderzoek.’ Ze is bitter over hoe en dat maakt het voor hen veel lastiger schamen zich. ‘Iedereen vraagt me wat in de regio, maar dat zou wel eens een Cameron het land een referendum dan het voor mij was.’ Toch blijft hij ik ervan vind,’ zegt een Schotse. ‘Wat aflopende zaak kunnen zijn nu door aanbood. ‘Alleen maar om zijn Con- met Engelstalig theater zijn acteurs en moet ik zeggen? Ik voel me zo dom. Een de Brexit de zakelijke omstandigheden servatieve Partij bij elkaar te houden. publiek bedienen. paar jaar geleden dachten wij Schotten veranderen. De werkgelegenheid in het Maar hij wilde niet de consequenties Schertsend neem ik afscheid. ‘Engels aan zelfstandigheid, maar de regering noorden van Engeland is altijd al een onder ogen zien. En nu mag May het wordt nu toch gewoon afgeschaft als kwam ons vragen of we alsjeblieft in punt van zorg. Soms denken mensen opknappen.’ Zij signaleert dat de poli- Europese taal. We kunnen het wel uit het koninkrijk wilden blijven. En nu dat de Brexit voor meer werk zal zor- tiek het klimaat voor migranten steeds het lesprogramma schrappen van de moeten we mee in de Brexit.’ Ze maakt gen, omdat de Europese concurrentie slechter maakt en wijst er op dat er niet Nederlandse scholen.’ Maar hij geeft zich zorgen om haar Nederlandse zoon minder zou worden. Maar de werke- eens een behoorlijke Britse rederij is me een vrijkaartje voor zijn internatio- die al jaren in Londen woont. lijkheid ligt ingewikkelder. Het vertrek om het contact met de rest van Europa nale theater. ‘Kun je zien dat Engels er Een Engelse vriendin is het zat om van Nissan uit de stad Sunderland zou te onderhouden. echt nog wel toe doet.’ #

Helen Richardson Mike Manicardi Steve Murray Tom Wigham 4 Oost #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

‘Een kunstwerk in het atelier bestaat koppen gemaakt rond een klein bouw- eigenlijk niet. Pas als een kunstwerk werk. Iedereen die wat langer staat te Kunst op perron 3 en 4 gezien wordt bestaat het.’ Serge Ver- wachten op perron 8 of 9 drentelt er heugen richt zich hiermee op iets dat wel eens langs. Wie zijn die mensen? vrijwel iedere kunstenaar bezig houdt. Verheugen: ‘Ik heb voorbijgangers rond Tekst: Anneke Hesp | Fotografie: Frank Schoevaart Hoe kan ik relevant zijn? Bijdragen aan het station ‘en profil’ afgebeeld. Het de maatschappij? Wie zit er op mij te viel me op dat integratie en assimilatie Bent u wel eens langs de koppen van Serge Verheugen gelopen wachten? Vroeger verkreeg je die reden in haardracht prima ging. Zo zie je bij op perron 8 en 9 van het Muiderpoortstation? Nieuw werk van voor je bestaan door te werken voor voorbeeld dreads bij mensen met steil een koning of voor de kerk, voor de haar en steil haar bij mensen met kroes- dezelfde kunstenaar is nu te zien op perron 3 en 4. En weer machthebbers. Je kon zo in je levenson- haar. Die vrolijke verscheidenheid laat richt hij zich op mensen die je zomaar hier in de buurt tegen derhoud voorzien en de mensen kregen ik zien in al die silhouetten. Het werk je werk onder ogen. Verheugen heeft heet MULTIKRULJUWEEL, een verbas- zou kunnen komen. veel op met het sociaal realisme en heeft tering van ‘multicultureel’: gezamenlijk zo zijn eigen manier gevonden om heel vormen we de diverse facetten van een veel mensen zijn kunst te laten zien. schitterende edelsteen.

Gek op treinen Buurtberoemd Hij is begonnen in de haven. Toen de Nu zijn op Muiderpoort de wanden van passagiersterminal gebouwd werd, gaf het gebouwtje achter de kiosk op perron het Havenbedrijf hem de opdracht iets 3 en 4 bekleed met nog meer koppen. te maken voor een grote lege wand. Deze keer niet eenvoudig in silhouet. Dit Daarna volgde Schiphol. Voor de NS zijn mensen die je aankijken, vaak met werkt hij graag. ‘Ik woon aan de Vro- een lach. Onderdeel van elk portret zijn likstraat met op de vierde verdieping hun zwarte handafdrukken op ware uitzicht op de grote boog die de treinen grootte. De menselijke maat. Allemaal richting Utrecht maken van Muider- zijn ze herkenbaar. Ze betekenen iets poort naar Amstel. Tussen de Linnaeus- voor onze wijk op een hele praktische straat en de Wibautstraat is mijn stukje manier. Ze steken hun handen letterlijk spoor.’ Op het Amstelstation is zijn uit. De een verzorgt alle plantjes in haar kunstwerk ‘WIJ’ te zien. Een wit/zwart straat, een ander maakt een blad zodat kunstwerk over zwart/wit. Wie nieuws- buren beter begrijpen wat er gebeurt in gierig is kan het vinden achter de kiosk de wijk, een derde bestrijdt armoede en op perron 3 en 4. Op het spoorviaduct eenzaamheid. Geen mensen naar wie boven de Wibautstraat staat vervolgens straten worden vernoemd, toch mensen zijn aansporing voor de stad: DOE IETS. die die straten leefbaar maken. Gewone ongewone mensen. Wie gaat kijken, Tongbreker ziet geheid iemand die hij of zij hier op Voor het Muiderpoortstation heeft hij straat zo maar tegen kan komen. En zich tien jaar geleden een kunstwerk met wellicht laat inspireren… #

Colofon Talkshow Dwars door de buurt is een onafhankelijke lokale krant die in 2019 zeven keer zal A.s. woensdag 3 april is er weer de maandelijkse talkshow Dwars verschijnen. door Oost in de Jungle. Zie elders in deze Dwars, op pagina 14, De krant wordt huis aan huis verspreid in de de namen van de gasten en hun onderwerpen. Méland Langeveld buurten van Oud-Oost (Oosterpark-, Trans- vaal- en Dapperbuurt) en Watergraafsmeer en Dipa verzorgen overigens de intermezzo’s met gedichten en in Amsterdam-Oost. dans. In mei wijken we uit naar de donderdag: 2 mei. De kans op Op meerdere openbare plekken in Oost concurrentie van champions league en Ajax is te groot op 1 mei. liggen exemplaren om gratis mee te nemen. In juni is het dan weer op de gebruikelijke eerste woensdag van De oplage is 24.000. de maand: 5 juni. De talkshow begint om 20 uur. Na een vijftal interviews, muzikale Dwars 207 verschijnt vrijdag 17 mei 2019, de intermezzo’s, een pauze en een quiz is het einde van het program- deadline voor uw bijdrage is donderdag 25 ma even na tienen. Woensdag 3 april is het al weer de 23e afleve- april 2019. ring van dit Dwars initiatief! Komt allen! # Adresgegevens: Wijttenbachstraat 36 hs 1093 JC Amsterdam Tel. nr.: 06-42807805 E-mail: [email protected]

Kernredactie: Anneke Hesp, Arie van Tol en Melissa Plomp Sticker Opmaak: Frits van den Akker, Robert Nieman en Als je dit op papier leest heb je de Dwars Ron de Wit. doorgaans via je brievenbus gekregen. Advertentiewerving: Wim Crezee Het kan ook zijn dat je ‘m van een stapel- tje op een openbare plek hebt meegeno- Medewerkers: men en denkt ‘ik zou de Dwars wel in de Anna ten Bruggencate, Anne De Smet, brievenbus willen krijgen, maar heb een Anthony Stone, Carolien van Welij, Connie Dekker, Daan van Pagée, Dick Feenstra, nee nee sticker’. Dineke Rizzoli, Eddy Ellert, Frank Schoe- Voor jou hebben we nu een oplossing. vaart, Frits Vogels, Gabriëlle Francke, Gerard Stuur een mailtje naar ons met de mede- Valentijn, Hans Heitgeert, Hansje Galesloot, Hella de Groot, Henk Pouw, Jaap Kamer- deling ‘ik wil een wel Dwars sticker’ en wij ling, Jan Molenaar, John Prop (voorpagina), zorgen dat je zo’n sticker krijgt. Judith Lammers, Lennie Haarsma, Méland Langeveld, Mirjam Ringer, Robert van Andel, Rose Bartholomé, Ruud Meijer, Ton Hendrix In 2019 zijn nieuwe #Dwars Email: [email protected] en Veronica van Roon. vrijwilligers nodig Bestuursleden Stichting Dwars door Oost: # willen schrijven Arie van Tol, Mike de Kreek en Tim Stok. # bestuurslid willen worden Wilt u Vriend van #Dwars worden?

Redactionele bijdragen: Dynamo, OAR, HJS, !Woon Meld je aan of informeer via Maak 25 of 10 euro over naar NL63 ASNB 0706 8038 17 over en [email protected] u bent dit kalenderjaar Vriend van Dwars. Druk: Als u dat via de mail bevestigt krijgt u ook de nieuwsbrief. Rodi Rotatiedruk Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Interview 5

Het conservatisme en de progressieve verworvenheden

Tekst: Arie van Tol | Fotografie: Henk Pouw

De ruk naar rechts is niet louter een opstand van de onderbuik. Dat zegt Merijn Oudenampsen die een ideeëngeschiedenis van de Fortuynopstand geschreven heeft. In De conservatieve revolte brengt de politicoloog het gedachtegoed achter de Fortuyn-revolte in kaart.

Merijn Oudenampsen woont in de Europese eenwording en de conserva- Dapperbuurt en is socioloog en poli- tieve cultuurkritiek.’ ticoloog. Hij is docent aan de UvA en Oudenampsen vervolgt: ‘Fortuyn was doet daar onderzoek naar de politieke ook een reactie op de consensuscul- geschiedenis van het neoliberalisme in tuur, op het wegvallen van de links Nederland. Hij schrijft regelmatig es- – rechts tegenstelling. Een nieuwe says en analyses, onder andere voor de tegenstelling werd gecreëerd: nationa- Groene Amsterdammer. Ik spreek hem listen versus kosmopolieten. Maar de in een koffietentje aan de Eerste van onbetwiste kern van het nieuwe con- Swindenstraat en later in de talkshow servatieve denken, van Fortuyn, maar van 6 maart in Jungle Amsterdam. al eerder van Bolkestein en Spruyt, later van Wilders, Hirsi Ali en Baudet, Paradoxaal was het nieuwe taboe: de migratie en ‘Het begrip conservatief wordt door- het gevaar van de Islam.’ gaans vereenzelvigd met gematigd- heid, met gezag en traditie,’ legt Falen van links Oudenampsen uit, als antwoord op Het interview dat we hebben kan mijn vraag wat hij onder conservatis- onmogelijk recht doen aan de veel- me verstaat. ‘Maar het conservatisme heid van onderwerpen die de revue in Nederland van Fortuyn, Wilders passeren in De conservatieve revolte. Merijn Oudenampsen en Baudet wijkt daar sterk van af, is Zo laten we onbesproken het neoli- vooral radicaal en anti-establishment. beralisme en het neoconservatisme, werking. En het cultuurconservatisme staan, en hoe zo iemand de inhoud kon Zij bouwden voort op het Britse en Oudenampsen wijdt aan deze wortels is overigens niet nieuw. DS ’70 (van verkopen. Die ontwikkelingen droegen Amerikaanse conservatisme. In Enge- van nieuw en radicaal rechts twee Drees jr.) was een conservatieve bij aan een depolitisering die al langer land en de VS was er al veel vroeger belangwekkende hoofdstukken. Twee afsplitsing van de PvdA, was moreel gaande was. Radicaal rechts is beslist een conservatieve tegenbeweging te- andere hoofdstukken – Het geloof in behoudend en keerde zich tegen de politiek, politiserend, en daarmee gen de progressieve geest van de jaren het einde van de ideologie en Depoliti- komst van migranten. Een soort voor- een duidelijke reactie op de lood-om- ’60 – ’70.’ serende wetenschap – belichten andere loper van de PVV, vindt PVV-filosoof oud-ijzer sfeer die de middenpartijen In het proefschrift van Oudenampsen aspecten die als voedingsbodem voor Bosma.’ ademden.’ is cultuurconservatisme het onder- het nieuwe conservatisme gezien kun- werp, op de sociaal-economische nen worden. Buitensluiten ontwikkelingen hebben de nieuwe In het tweede deel van het boek wordt ‘Democratie en ‘Je kunt zeggen dat de deplorabele conservatieven een minder eens- ruim aandacht geschonken aan Ayaan staat van de publieke sector een gevolg luidend commentaar, en vooral een Hirsi Ali, aan ‘Geen Stijl’, de opkomst buitensluiten van is van de ruk naar rechts. De markt en minder polariserende visie. van een conservatieve tegencultuur, het neoliberalisme zijn vooralsnog hei- aan het nihilisme en de ironie van groepen zijn niet te lig. Bij een tekort aan sociale huurwo- rebellen zonder doel. Oudenampsen is verenigen’ ningen bijvoorbeeld gaat de beschul- ‘Voor het tekort van vooral op zoek geweest naar de ideeën digende vinger van de burger naar de achter de conservatieve revolte. Als ik migrant, niet naar de falende politiek. sociale woningen vraag of er ook een ideeëngeschiede- Peilingen Van een overtuigende tegenbeweging nis te schrijven zou zijn over het falen Over nihilisme zegt Oudenampsen: tegen dit rechts-sentimentele denken beschuldigt de van links in de afgelopen decennia ‘Nihilisme hoeft niet per se rechts te en doen is nauwelijks sprake. En ja, antwoordt hij met een luid en duide- zijn, maar het is niet verwonderlijk het huidige rechts kan ook een gevaar burger de migrant, lijk ja. dat radicaal conservatisme gepaard voor de democratie zijn. Democratie gaat met een tegencultuur gebaseerd en buitensluiten van groepen zijn niet niet de falende Meebuigen op een Nietzscheaanse ‘waardenloos- te verenigen. Het is de paradox van politiek’ Een typisch Nederlandse eigenschap heid’: tegen het moralisme, tegen de een democratie: er kunnen partijen is van oudsher het vermijden van een linkse kerk, tegen de politieke correct- bestaan die antidemocratisch zijn. ideeënstrijd, van een scherp inhou- heid.’ De schrijvers Van het Reve en Overigens ben ik ervan overtuigd dat Oudenampsen: ‘De kritiek op de jaren delijk debat tussen links en rechts. Hermans zijn volgens hem te beschou- een revolte als die van Fortuyn, met ’60 – ’70 gaat vooral over de morali- Consensus, elkaar te vriend houden, wen als eerste voorbeelden voor men- jaren van radicaal conservatisme tot teit, het individualisme, de anomie, de compromissen sluiten, dat is de Neder- sen met een nihilistisch, en ironisch, gevolg, er binnen afzienbare tijd op- doorgeslagen vrijheid. Het paradoxale landse manier. Oudenampsen: ‘In de wereldbeeld. nieuw zal zijn. Maar hoe die er uit zal is dat rechtse partijen zich tegelij- progressieve jaren ’60 – ’70 boog het ‘Ook populisme kan van elke politieke zien? Daar heb ik geen idee van.’ # kertijd opwerpen als hoeders van de politieke midden mee naar links. En er kleur zijn. Opvallend is het populisme progressieve verworvenheden als was geen rechts antwoord. Op verge- van het radicale conservatisme in Ne- homohuwelijk, gay pride en vrouwen- lijkbare wijze hebben het midden en derland wel, want conservatieven affi- rechten.’ links de afgelopen decennia meegebo- cheren zich doorgaans meer met gezag gen naar rechts. En een overtuigend en traditie, met de elite, de heersende Nieuw taboe links antwoord op de rechtse agenda is macht. Het wantrouwen van de burger Waarom spreekt Oudenampsen van uitgebleven.’ in de politiek wordt optimaal uitgebuit een conservatieve revolte? ‘Het anti- Oudenampsen beaamt dat het mee- met de claim van rechts dat zij de stem establishment karakter maakt dat er bewegen van PvdA, D66, Volkskrant van het volk is.’ eerder gesproken kan worden van een en Vara minstens zo verstrekkend is En wat valt er over depolitisering revolte dan van een tendens. For- als het radicaal conservatisme zelf. te zeggen in relatie tot het conser- tuyn daagde aan het begin van deze Hij licht het historisch toe: ‘Toen Kok vatisme? Hierboven is al geschetst eeuw het zittende gezag uit, net als en zijn PvdA de ideologische veren welke tendensen voorafgingen aan de bijvoorbeeld de Kabouters en Provo afschudden, is er niet een alternatief Fortuynopstand. dat ooit hadden gedaan, maar nu van program geschetst. Waar sociaal-de- Er zijn nog enkele kanttekeningen toe de rechterzijde. Er hadden zich in de mocratische leiders in andere landen te voegen. ‘In de jaren ’90 voltrok zich jaren tachtig trends aangediend die naar een derde weg zochten, was een vernieuwing van de politiek. De een goeie voedingsbodem waren voor de sociaal-democratie in Nederland stem van de kiezer en de stem van het een breed gedeeld onbehagen: de-in- vooral heel pragmatisch. Aanpassen partijlid werden minder belangrijk, de dustrialisatie en de daarmee gepaard om macht te krijgen was het credo en consultant werd ingehuurd. Peilingen gaande werkloosheid, de crisis van de in het kielzog van de partijeconomen werden meer bepalend. Ook kwam de verzorgingsstaat, de globalisering, de waren de PvdA-politici vóór markt- politicus als persoon veel centraler te 6 Cultuur #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

van de wethouder van Cultuur van de gemeente Amsterdam, Touria Meliani. Plein Theater: schakel tussen Het theater laat van enkele komende activiteiten momentopnamen zien: het Martines Morales. Zij zullen in de zomer mannenkoor Manoeuvre opent de mid- doorwerken om voorstellingen/instal- dag daverend en vitaal. Ze repeteren al Centrum en Oost laties/performances te maken met 20 jaar elke maandag in het theater en inwoners van Oost. geven daar hun uitvoeringen. Tekst: Frits Vogels | Fotografie: Anthony Stone Als experiment is al begonnen met een Behalve op Berith Danse die de plannen Open Dansvloer. Het plan is om dat voor de komende tijd uiteenzet, wordt De naam Plein Theater is in ere hersteld. Bij de feestelijke elke drie maanden te doen: om vanuit de volle zaal getrakteerd op enkele verschillende dansstijlen van hiphop tot gedichten van Gita Hacham, bijzondere lancering op 9 maart j.l. was wethouder van kunst en cultuur klassiek te jammen en te battelen.. On- muziek van Fie Schouten & Aspasia Touria Meliani aanwezig. Het theater aan het Sajetplein kreeg der de titel No Man’s Land. Op neutrale Nasopoulou op basklarinet en optimis- grond werkstukken ontwikkelen op tische woorden van kok Andy Verdonk, onder de naam Plein Theater haar buurtbekendheid. Die draad een professioneel niveau. Alle schotten van voorzitter Bert Barten en natuur- wil directeur Berith Danse weer oppakken. tussen ervaring en geen ervaring mogen lijk van Touria Meliani. Als uitsmijter wegvallen. Ook amateurs kunnen een spelen DGSTN (een fragment uit) Charlie onverwacht hoog niveau bereiken. en Adolf. Over burgerzin en dictator- Om aan deelnemers te komen gaan we schap. ‘t Lijkt of zij zelf verbaasd zijn streetcasten, d.w.z. op straat mensen om over zo’n droog onderwerp een stuk aanspreken. We gaan in andere culture- te maken. Na een opening die direct op le instellingen aanwezig zijn met folders het publiek is gericht, blijven ze licht en flyers en natuurlijk in alle off-line en ironisch over zichzelf en het onderwerp on-line media in Oost.’ en laten ons zien hoe je op een onopval- lende manier betrokken kunt zijn bij het De opening onderwerp en er tegelijkertijd in vorm- De opening op 9 maart krijgt een extra geving afstand van kunt nemen, - uiterst feestelijk tintje door de aanwezigheid energiek en humoristisch. #

Gita Hacham draagt haar poëzie voor

Op een winteravond in februari staat op steeds meer op in oostelijke richting. het donkere Sajetplein bij de ingang van Daardoor kan het Plein Theater een het Plein Theater de nieuwe, oude naam brugfunctie vervullen tussen Centrum van het Oostbloktheater uitnodigend te en Oost. stralen. Ik loop naar binnen voor mijn We zijn een theater met professionele afspraak met de nieuwe directeur Berith theater- en dansvoorstellingen, met een Danse. In afwachting van het gesprek ga sterke jeugdprogrammering. Maar ook ik zitten in de hal die tevens het ‘Eetlo- een open ruimte waarin we niet-profes- kaal’ is. Het ruikt er lekker, de etende sionals willen begeleiden in het maken mensen maken een huiselijke indruk. van teksten, toneelstukken, dans en Bij het kassaloket wordt het steeds druk- muziek. We noemen dat ‘de Vrije Vloer’. ker. Dat is nog niet alles: behalve de theater- Directeur Berith Danse vertelt mij over zaal is er ook ruimte voor het Eetlokaal de nieuwe koers die het theater inslaat. dat elke dag open is. Daar kunnen we Dat ze de vorige directie niet verloo- natuurlijk eten en drinken, maar er chent, dat ze op hun schouders staat, is ook plaats voor exposities en kleine maar dat ze het theater wel meer wil concerten. Die kunnen weer andere toe- openstellen voor makers uit Oost. ‘Oost- schouwers trekken, die niet direct naar blok’ was ondanks goede plannen niet de voorstellingen komen, waardoor we voldoende ingebed, ook na vijf jaar niet. hopen dat die publieksgroepen elkaar De naam suggereerde geslotenheid, ook kunnen ontmoeten en elkaars voorkeur al was dat niemands bedoeling. kunnen proeven. Op het plein voor het Stadsloket in Oostpoort staat sinds kort de ‘Vrijheid van de Het plein waaraan het theater ligt is Gedachte’ van stadsbeeldhouwer Hildo Krop. Op 26 februari werd het beeld officieel Plein zeer geschikt om activiteiten buiten te onthuld. Het beeld, gemaakt begin jaren vijftig, staat op een zuil. Krop liet zich voor Berith Danse: ‘Gevoelsmatig schuift de laten plaatsvinden, tot plezier van de het beeld inspireren door een gedicht van P.C. Boutens. Rondom het voetstuk zijn de grens van het Centrum van Amsterdam omwonenden, – natuurlijk als het weer woorden van de dichter terug te vinden: het toelaat. In vorige jaren hebben we ‘Gesproken of geschreven, leent het Woord daar al veel ervaring mee opgedaan. de vleuglen van zijn moeder, de gedachte, Dat is ook de functie van een plein: plek En snelt, verstild, bij dagen en bij nachten van ontmoeting voor omwonenden Alweegs naar zijn bestemming voort’. en buurtgenoten. Ik zie het theater en het plein als objecten om mee en in te spelen.’

De Vrije Vloer Berith vervolgt: ‘Het is de bedoeling dat inwoners van Oost producties gaan maken onder leiding van regisseurs/ choreografen van het Plein Theater. Een niet-commerciële ruimte waar ieder- een terecht kan. Engagement vinden we heel belangrijk. Dit nieuwe Plein Theater wil het theater van stadsdeel Oost zijn. De Vrije Vloer gaat in de loop van het jaar beginnen met een master- class van een half jaar voor schrijvers van theaterteksten. Verder wordt er een documentairevoorstelling gemaakt. Het In Museum Perron Oost is t/m 28 april te zien een tentoonstelling met fotomontages belangrijkste doel is het werken aan een van Orna Wertman onder de titel I was not in Japan. Op 15 maart was de opening aan Berith Danse en Touria Meliani bij de Meemaakpodium. De gekozen makers de Cruquiusweg 11, met boekpresentatie en signeren van haar fotoboeken Actualities lancering zijn Edit Kaldor, Gita Hacham en Dayna en I was not in Japan. Meer informatie op www.museumperronoost.nl # Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Straten 7

Warm en koud meten in De Wetbuurt

Tekst: Robert van Andel | Fotografie: Henk Pouw

De Wetbuurt ligt aan het vervolg van de Weesperzijde ten zuid- oosten van het Amstelstation. Het is één van de twee buurten – de ander is Tuindorp Amstelstation – in de wijk Amsteldorp. Geleerden en straatnamen Het eerste stratenplan ontstond in 1891 in de toen zelfstandige gemeente Watergraafsmeer. Na de annexatie door Amsterdam in de Watergraafsmeer - deel 5 werden de oorspronkelijke straatnamen, De Wetstraat, Stein- straat en Bothastraat vervangen omdat die er ook al waren in de wet van Archimedes - de verklaring punt 100 geeft, waardoor tussenliggend de Transvaalbuurt. De buurt bleef desondanks bekend als De voor opstijgen of dalen van lichamen 100 eenheden/graden Celsius gevonden in vloeistof - temperatuursverschillen worden. Een bijzonderheid daarbij is Wetbuurt. zichtbaar kom maken, een ‘thermos- dat Celsius zelf in 1742 een iets andere coop’. Dit was dus nog geen meetinstru- schaal voorstelde; hij gaf kokend water De gemeente Amsterdam koos namen het jaar 1700? De wetenschappelijke ment. Fahrenheit moet bij de ontwikke- de waarde nul en telde naar de koude die verbonden zijn met het meten van revolutie in het Europa van de 16de en ling van de thermometer apart genoemd toe; ijswater kreeg de waarde 100. Aan de temperatuur. De Zweed Anders Cel- 17de eeuw veranderde de relatie tussen worden. Als begenadigd instrumentbou- zijn familielid Carolus Linnaeus wordt sius (1701-1742), hoogleraar sterrenkun- de samenleving - vooral de intelligentsia wer bracht hij grote kwalitatieve ver- toegeschreven dat die de omkering de aan de universiteit te Uppsala, is de daarbinnen - en de natuurlijke omge- beteringen aan in de betrouwbaarheid van de Celsiusschaal - na de dood van naamgever van de aan hem toegeschre- ving. Het begrijpen van verschijnselen / reproduceerbaarheid van metingen Celsius - bepleitte uit praktische overwe- ven eenheid van temperatuurmeting die in de natuur bestond steeds minder met door hem gebouwde thermometers. gingen. Als initiator van deze omkering vrijwel overal ter wereld gangbaar is uit het alleen maar teruggrijpen op In Museum Boerhaave te Leiden zijn wordt ook de naam van een Fransman (afgekort ˚C). oude, speculatieve inzichten. Over prachtige exemplaren van zijn hand Jean-Pierre Crispin genoemd. De Pool/Duitser Daniel Gabriel Fahren- achterliggende oorzaken van natuur- te bewonderen. Hij was de eerste die De aandacht voor warmte en koude en heit (1686-1736) uit Gdansk - die als verschijnselen werden nu hypothesen het thermometerreservoir vulde met voor het beheersen daarvan speelde jonge man naar Nederland kwam, hier geformuleerd die onderzocht werden kwik en de eerste die de schaalverde- een enorme rol door de hele menselijke woonde en werkte en begraven werd op houdbaarheid aan de hand van ling toevoegde die uitging van duidelijk evolutie. Denk aan kleding, huisvesting, in de Kloosterkerk te Den Haag - is de proeven. Bij observaties van chemische gedefinieerde referentiepunten. voedselbereiding en hygiëne. Over wat naamgever van de met name in de en natuurkundige processen was men warmte nu eigenlijk is bestond slechts Verenigde Staten gangbare eenheid van zich bewust van de afhankelijkheid van Fahrenheits keuze van de referentie- een speculatief idee als iets wat stroomt, temperatuurmeting (afgekort ˚F). de temperatuur waarbij die processen punten voor zijn temperatuurschaal pu- ‘phlogiston’, en dat bij verbranding vrij- De temperatuureenheid Reaumur, met plaatsvinden, en dat vroeg om een me- bliceerde hij in een artikel in 1724. Als komt. Temperatuurbeheersing door te de naam van de Fransman René-Antoi- thode om temperatuur te meten, om een referentie voor het koudste punt op zijn kunnen meten was een enorme sprong ne Ferchault de Reaumur (1683-1757), thermometer. schaal, de nul, koos hij het koudste in vooruit, maar maakte nog helemaal heeft nu nauwelijks nog praktische Vanaf vroeg in de 17de eeuw ontwikkel- die tijd beschikbare mengsel bestaande niets duidelijk over de achtergrond, betekenis. de de klassieke thermometer zich tot het uit één deel water, één deel ijs en één de ware aard, van de verschijnselen warmte en koude.

De thermometer als instrument is aller- minst de uitvinding van één of enkelen

Nulpunt In het begin van de 19de eeuw vonden er twee ontdekkingen plaats die het eerste zicht gaven op de natuurkundige aard van warmte. William Herschel, naamgever van de Herschelstraat in Middenmeer-Noord en ontdekker van de planeet Uranus, stelde in 1800 vast dat naast het rood van het door een prisma gesplitste zonlicht, warmtestra- ling te vinden was. Nu staat dit bekend als de infrarode elektromagnetische straling, die alle voorwerpen afgeven. In 1827 nam de Schotse botanicus Robert Brown onder zijn microscoop ongerichte, onrustige bewegingen waar van in water zwevende minuscule deeltjes van stuifmeelkorrels. De onrust bleek toe te nemen met de stijging van Uithoek vertrouwde meetinstrument, dat bestaat deel ammoniumchloride (een zout als de temperatuur. Nu staat vast dat deze Keurig naast elkaar kregen zij alle drie uit een gesloten glazen reservoir met antivries). Als tweede referentiepunt beweging voortkomt uit de interactie hun straat in De Wetbuurt. En Fahren- daarin een vloeistof - kwik of gekleurde koos hij een mengsel van één deel water van die deeltjes met watermoleculen die heit kreeg zelfs een tweede vernoeming alcohol –, met vanuit dit reservoir een en één deel ijs, zuiver ijswater, en stelde hun eigen warmteafhankelijke bewegin- met de Fahrenheitsingel. Dicht tegen uitloper - een dun glazen buisje om- dit op 32 op zijn schaal. Vervolgens gen maken. de dijk van de Weespertrekvaart is de hoog waarin het vloeistofniveau stijgt vond hij dat de normale menselijke Duidelijk werd dat temperatuur ener- bebouwing duidelijk het oudst. Waar door uitzetting / volumetoename bij lichaamstemperatuur driemaal 32, dus zijds onbeperkt kan oplopen, maar dat de straten verder de polder ingaan, is verwarming en daalt door verdichting 96 eenheden boven zijn nulpunt ligt. anderzijds temperatuurmeten een abso- de bebouwing onmiskenbaar van later / volumekrimp bij afkoeling –, en met Het kookpunt van water vond hij 212 lute ondergrens kent waar alles stilstaat datum. Een wandeling door deze straten naast het buisje een schaal waaraan de eenheden op zijn schaal. en dus geen warmte is. William Thom- gaf lang de indruk van een dorp in een temperatuur bij de hoogte van de vloei- son (1824-1907), de latere Lord Kelvin uithoek van Amsterdam. De laatste ja- stofkolom afgelezen kan worden in de Beheersing van temperatuur en vernoemd in de Lord Kelvinstraat in ren is aan de overkant van de Weesper- eenheid waaruit de schaal opgebouwd In Nederland en in grote delen van Middenmeer, stelde in 1848 een abso- trekvaart een wat opgepropt villawijkje is, tegenwoordig uitsluitend nog met als de wereld zijn we vertrouwd met de lute temperatuurschaal voor met het verrezen. De Wetbuurt is daarmee nu eenheid Celsius of Fahrenheit. temperatuurschaal van Celsius en we nulpunt precies daar waar geen warmte in een ander perspectief komen te staan. ervaren die als volstrekt logisch. We meer is, de Kelvinschaal (afgekort ˚K). Schaalverdeling dreigen dan te vergeten dat iedere tem- In de Kelvinschaal ligt het nulpunt bij Vloeistofkolom De thermometer als instrument is aller- peratuurschaal een keuze is. Nu is op -273,15 ˚C. Het benaderen van dit punt Wat dreef deze drie tijdgenoten, Reau- minst de uitvinding van één of enkelen. iedere Celsiusschaal de referentie voor komt met de vernoeming van Heike Ka- mur, Fahrenheit en Celsius - twee over- Galileo Gallilei liet al rond 1600 een in- het nulpunt zuiver ijswater, terwijl zui- merlingh Onnes in de Don Boscobuurt bekend en één vrijwel vergeten – rond strument bouwen dat met gebruik van ver kokend water de referentie voor het de volgende keer aan de orde. # 8 Literair #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

De Leesclub Deze boekenclub Boekenlijst van Rodaan Al Galidi

Hoe ik talent voor het leven kreeg Amos Oz Patrick Modiano in Oost bestaat Judas Aardige jongens Franca Treur Dorsvloer vol confetti Chris Kraus I love Dick Katja Petrowskaja precies 3 jaar! Griet op de Beeck Misschien Esther Vele hemels boven de zevende Jane Gardam Een onberispelijke man Elisabeth Leijnse Stefan Zweig Cecile en Elsa, strijdbare freules 33 Tekst: Lennie Haarsma | Fotografie: Frank Schoevaart De wereld van gisteren

32 eens: ‘we hebben een Waarom zijn jullie lid geworden van echte klik; er is een goede deze leesclub en wat is de meer- chemie; we voeren geani- waarde? meerde gesprekken en er is ‘Ik vind het vooral boeiend om te ho- volop ruimte voor verschil- ren waarom iemand het boek gekozen lende meningen.’ De groep komt eens Onder het genot van heerlijke koffie, voer ik een boeiend ge- per zes weken bij elkaar. Het eerste sprek met Martien en Marjolein, twee leden van deze leesclub. boek dat werd gelezen was het interes- ‘We hebben een sante Hoe ik talent voor het leven kreeg Marjolein studeerde Spaanse letterkunde en Martien heeft Ne- van Rodaan Al Galidi, een schrijver echte klik; er is derlands gestudeerd. Die achtergrond speelt ongetwijfeld een van Iraakse afkomst. Om tot de lijst van besproken boeken een goede chemie’ rol in hun liefde voor boeken. te komen biedt Martiens bijgehouden lijst op de pc uitkomst. De aanvullin- heeft en hoe de ander een boek gelezen De boekenclub van Martien en Mar- uiteindelijk is de leesclub op 18 maart gen uit het mooie kleine boekje van heeft. Door het gesprek over het gele- jolein bestaat in maart van dit jaar 2016 met acht mensen begonnen. De Marjolein zijn nodig om de lijst echt zen boek stel ik mijn mening soms bij,’ drie jaar. Martien had met een paar club heeft geen naam. Op mijn vraag compleet te maken. Een leuke samen- zegt Marjolijn. ‘We lezen ook verschil- ex-collega’s het idee voor een leesclub. wat zo kenmerkend is voor de groep, werking tussen hen die gedurende het lend: de één meer analyserend, terwijl Hij plaatste een oproep in de Dwars en zijn Martien en Marjolein het roerend hele gesprek terugkomt. de ander meer op gevoel en thematiek

Vijf minuten je ogen dicht Onalledaags

Tekst: Méland Langeveld | Illustratie: Judith Lammers

Ik loop de trap af, en voor me uit loopt ‘Ja, goed op school en goeie rapport.’ m’n werk, en m’n man hoeft ook niet Ik schiet in de lach. Onbeholpen grin- mijn buurvrouw van tweehoog. Bene- ‘Slimme dochter heb jij, lief ook. zo zeer... Ik vind ’t eigenlijk wel prima nikt ze met me mee. Inderdaad, ik heb den aan de trap groet ze me vriende- Laatst liep ik met haar mee toen ze uit zo.’ een schat van een man in huis rond- lijk. Haar donkerblauwe djellaba reikt school kwam, en ze zei tegen me Ze lacht me lief toe, maar haar blik lopen. tot aan haar voeten en om haar hoofd dat ze later dierenarts wilde verraad onbegrip. Ze ‘Vijf minuten je ogen dicht, dan is lief heeft ze een wit sjaaltje gestrikt. worden, want ze hield snapt onze bewuste kindertje gemaakt.’ Ze giechelt en ‘Buurvrouw, is mooi weertje hè,’ zegt zo van dieren.’ keuze om geen knippert met haar ogen. ze lachend, en daarmee gunt ze me M’n buurvrouw kinderen te Tja, wat moet ik daar nu op zeggen? een blik op haar slechte gebit. lacht, en is zicht- nemen vast Gelukkig staan we nu voor de super- ‘Ja, eindelijk voorjaar. Daar zijn we baar blij. ‘Ja, niet. Op- markt, en lopen samen naar binnen. wel aan toe na al die regen en storm.’ ze wil graag We pakken ieder een winkelwagentje Ze opent de deur voor me en samen hond, maar uit de rij en draaien daarmee het hek lopen we naar buiten. wij niet vin- door. Dan zeg ik haar gedag, en terwijl ‘Waar jij naar toegaan?’ den goed. ik een paar levensmiddelen aan het ‘Eventjes naar de supermarkt,’ ant- Probleem inladen ben, dringt de strekking van woord ik. met ge- de vijf minuten je ogen dicht! pas tot ‘O, ik ook boodschappen doen. Ik loof.’ me door. Wat een triestheid borrelt er, meelopen?’ Ik knik. als moerasgas, uit díe vijf woorden Ik knik instemmend. We slaan de hoek ‘Wat jammer naar boven. om. Een rinkelende tram dendert aan voor Yasmine, want Telkens als ik nu mijn buurman van ons voorbij. De zon schijnt recht in ze is zo gek met tweehoog in het trappenhuis tegen- onze gezichten en voelt heerlijk ont- onze hond.’ kom, denk ik aan haar vijf minuten spannen aan. ‘Waarom jij geen de ogen dichtdoen en voel ik oprech- M’n buurvrouw heeft een stevig pos- kindertjes krij- te compassie met mijn buurvrouw. # tuur, ademt zwaar en waggelt als een gen?’ vraagt ze eend achter me aan. Toch is ze, denk me plompver- Meer ‘Onalledaags’ en/of andere ver- ik, niet veel ouder dan ik. Ik houd mijn loren. halen lezen: pas voor haar in. Ze glimlacht en komt twww.melandlangeveld.com naast me lopen. ‘Met Yasmine alles goed?’ vraag ik haar.

nieuw vertraag ik mijn tred. Ik kijk haar van opzij aan, ‘Ik niet begrijpen, jij zó lieve man en lach haar vriendelijk toe. ‘Nou, ik hebben, dan jij ook krijgen heel lieve heb niet echt de behoefte. Druk met kindertjes.’ Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Literair 9

leest,’ vult Martien aan. Zouden jullie dingen willen veranderen in jullie lees- Wat lezen jullie en hoe komt de club? keuze voor boeken tot stand? ‘Toen er een jaar geleden een ‘We lezen voornamelijk fictie, vrouw uit de groep stapte, tot nu toe hebben we twee keer veranderde de dynamiek. We voor non-fictie gekozen. Ideeën missen haar in zeker zin nog hebben we genoeg, we komen steeds, maar het loopt goed er altijd goed uit welk boek we zoals het gaat. Ik zou er wel kiezen. We maken geen onder- iemand bij willen hebben,’ zegt scheid tussen mannelijke en Martien. vrouwelijke auteurs.’ Marjolein stuurt mij na het De leesclub heeft een bijzondere gesprek een mailtje: ‘Ik zou samenstelling: zes vrouwen en een paar experimenten inte- één man. ‘Het leuke eraan is dat ressant vinden. Iedereen zou we altijd kunnen vragen hoe een gedicht of prozafragment Martien als man naar een be- mee kunnen nemen dat indruk paald boek kijkt. Dat pakte goed heeft gemaakt. Of samen (of uit bij het bespreken van I love ieder in eigen tijd) naar de Dick van Chris Kraus.’ verfilming van een boek gaan dat we hebben gelezen en daar Welke boeken zijn jullie het dan over doorpraten.’ meest bijgebleven? Marjolein: ‘Het boek Giovanni’s Hebben jullie tips voor an- kamer van James Baldwin had dere leesclubs? ik zonder de club nooit gelezen. Marjolein: ‘Ik zou zeggen Het is een goed geschreven lees deze boeken; we hebben verhaal over een tragische een mooie gevarieerde lijst.’ liefde tussen twee mannen in Martien: ‘Hou het gezellig en het Parijs van de jaren 50. De De achtergrond van Martien en Marjolein speelt een rol in hun boekenliefde zorg ervoor dat ieders mening worsteling van de hoofdpersoon en smaak aan bod komt. Dat met zijn gevoelens is in zekere zin nog Alexijevitsj. De schrijfster verzamelde lega van haar echtgenoot. ‘Ze valt als maakt het gesprek over boeken die je steeds actueel. getuigenissen van Russische vrouwen een blok voor Dick en kan hem niet niet uit jezelf zou lezen juist zo interes- De biografie Cecile en Elsa, strijdbare die vochten in de Tweede Wereld- loslaten, het lijkt wel of ze hem stalkt. sant.’ freules van Elisabeth Leijnse is pak- oorlog. ‘Eigenlijk is het een gruwelijk Langzamerhand raakt ze los van haar kend geschreven. Het geeft een beeld boek. Hun ontberingen en hun moed obsessie voor hem en concentreert ze Geïnspireerd door het gesprek be- van culturele en maatschappelijke ont- maken diepe indruk.’ zich op haar eigen leven. We hadden sluit ik direct Giovanni’s kamer uit de wikkelingen tussen 1880 en 1960 en de Martien noemt I love Dick van Chris er een levendige discussie over. In Het bibliotheek te halen. En Marjolein, je rol die beide zussen daarin speelden.’ Kraus, een roman over de relatie van tegenovergestelde van een mens van hebt helemaal gelijk: het is een goed Ze noemen beiden De oorlog heeft geen Chris, een hoofdpersoon die veel weg Lieke Marsman komt de schrijfster geschreven en mooi boek. # vrouwengezicht van Svetlana heeft van de schrijfster, met een col- terug als een feministisch voorbeeld.’

Zuster Oost-thriller

Tekst: Melissa Plomp | Illustratie: Ruud Meijer

Haar schoenzolen knerpen op het elkaar liggen. Vooral de dames kletsen boven mijn hoofd zweven. Ze glimlacht begint ze te bidden. Ze loopt naar de grind. De warme lentemiddag vult het en kijven er op los. Heimelijk luistert lief. Haar stem klinkt geruststellend. Ze deur van de kamer en kijkt naar links Oosterpark met leven. Ze verlaat het ze soms naar de roddels en moppen prevelt een gebed. Dat is aan mij niet en rechts de gang af. Verlaten. Ze keert park en loopt haastig door de Eerste die door de zalen gonsten. Een hol en besteed. Maar toch aardig van haar. Ik terug naar het bed. De jonge vrouw Oosterparkstraat naar de hoofdingang betekenisloos leven, net zoals zij geleid ken deze niet. Het is in elk geval niet slaapt weer. Voorzichtig trekt ze het van het ziekenhuis. Ze neuriet zachtjes had, tot het moment dat de Heer haar die dikke. Of die stille. Haar vingers klamme kussen onder het koortsige de wijs van een moderne popsong. Ver- plots geroepen had. voelen mijn pols. hoofd vandaan. Met een ferme bewe- schrikt blikt ze naar de hemel. Ze ging duwt ze het op het gezicht van zwijgt beschaamd. Voor de ingang de patiënte. slaat ze een kruisje en strijkt de lange jas over haar habijt glad. De Mijn droom wordt ruw verstoord. klok van de kapel slaat twee keer. Mijn longen schreeuwen om lucht. Haar dienst begint weer. Snel Boven mijn hoofd zweeft een ge- verdwijnt ze naar binnen. zicht. De ogen warm en haar stem lispelt in mijn oor: ‘De Heer is je Het stugge laken van mijn zie- herder. Geef je aan hem over. Het kenhuisbed schuurt wanneer ik is zo voorbij. Rustig maar. Laten ga verliggen. Verveeld sla ik de we samen bidden...’ Verward pro- bladzijdes van het tijdschrift om. beer ik haar weg te duwen. Maar Ik zie foto’s van de trouwerij van mijn armen zijn zwaar van de onze kroonprinses. De beelden koorts. Het zweet druipt van mijn van de rookbommen rond de rug. Ik zak weg in het duister. koets. Ach, wat was ik daar graag bij geweest! Over de gang loopt De kapel van het gasthuis is stil. Ze een groepje verpleegsters voorbij. zit op haar knieën in de koorbank. Hun habijten ruisen. Ik heb moei- Deemoedig buigt ze haar gesluier- te om ze uit elkaar te houden. Al- de hoofd. Haar vingers spelen met leen die ene dikke, vrolijke zuster, een rozenkrans. Ze beëindigt haar die altijd stiekem even door mijn gebed. ‘Heer, wees mij zondaar tijdschriften bladert en de stille, genadig.’ Buiten brult een motor. die altijd je blik ontwijkt, herken Ze kan het geluid volgen: de Cam- ik, zelfs wanneer de koorts mijn perstraat door, de Ruyschstraat in, blik vertroebelt. Ik ben moe. Het richting het Oosterpark, waar het tijdschrift glijdt van het bed op de voorjaar is losgebroken. Ze blijft grond. stil zitten luisteren. Met tranen in haar ogen kijkt ze op naar het Haar voetstappen tikken door de altaar. ‘Dank U Heer. Gij zijt onein- gang van de verpleegafdeling. dig goed. Ik ben slechts Uw nede- Zachtjes duwt ze de kar voor zich uit Ik hoor de zuster mijn kamer binnen- Er ligt een tijdschrift op de grond. Ze rige dienares.’ Ze staat op, veegt haar de volgende kamer binnen. Het is op komen en voel een koele hand langs bukt en raapt het op. Dan blijft ze staan. tranen weg en schikt haar habijt. Dan deze afdeling veel rustiger dan op de mijn voorhoofd strijken. Ik open met Haar hoofd scheef luistert ze. Ze knikt. gaat ze op weg naar de refter, voor het zalen waar soms wel 24 patiënten bij moeite mijn ogen. Ik zie de witte kap ‘Uw wil geschiede, mijn Heer.’ Zachtjes avondmaal. # 10 Uit in oost #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

Poppentheater Koos do 9 mei 11.00 en 14.30: do 2 mei 20.00 – 22.00: vr 12 april 09.00 – 15.00: Adressen Kneus PAK’M – Bonte Hond (3+) Talkshow Dwars door Oost in de Educatie – Radiolab Denktank 020 Elke zondag en woensdag zo 12 mei 15.00: Jungle – Jonge Stadmakers (13-18 jr) Poppenkast op het Iepenplein, Hi Ha Huttenbouwers – De Stilte za 11 mei 20.00 – 01.00: di 30 april 12.30 – 16.00: Poppentheater Koos Kneus reserveren en meer informa- (2+) Nataraj barefoot party Alzheimer Café Iepenplein 40 hoek tie www.kooskneus.nl. Vrolijke zo 19 mei 15.00: zo 19 mei 16.15 – 18.00: Meer info: www.oba.nl Reserveren: 020-6928532 voorstellingen met schminken en Rap Rover – Lot Houtepen (fami- Concert dwarsfluit - leerlingen van verkleedkleren, drankje en koek, lievoorstelling 5+) Gerda Thorn OBA Linnaeus Badhuistheater ook voor verjaardagsfeestjes. Zie verder: www.oostblok.nl Zie verder www.jungle.amsterdam elke wo 15.00 – 15.30: Boerhaaveplein 28 Voorlezen (4-7 jr) [email protected] Badhuistheater Tropenmuseum elke 1e donderdag van de vr 29 mrt 20.15: ---TENTOONSTELLINGEN--- maand 15.30 – 17.00: OBA Javaplein The Lament / The Complaint by t/m 12 jan 2020: Kinderschrijfcafé (9+), met Renée Javaplein 2 Carlos Trafic Verlangen naar Mekka en Eva Kelder 020-6681565 Comic grotesk clown saga t/m 1 sept 2019: elke 2e vrijdag van de maand za 6 april 20.15, zo 7 april 15.00: Cool Japan 10.30 – 12.00: OBA Linnaeus Projectkoor ‘Because’ zingt Gers- t/m 1 sept 2019: English Spoken, 12 april met Mar- Linnaeusstraat 44 hwin Bitter Chocolate Stories: kinder- garet Atwood – A handmaid’s tale 020-6940773 vr 12 april, vr 3, vr 24 en vr 31 verhalen over cacaoplantages in za 20 april en za 18 mei 11.00 – mei 20.15: West-Afrika 13.30 en 14.30 – 17.00: Pleintheater BadhuisInternational plays Allo altijd te zien: Schrijfcafé voor volwassenen, met Sajetplein 29 Allo Episodes Heden van het slavernijverleden Renée en Eva Kelder 020-6654568. Zie verder www.badhuistheater.nl altijd te zien: do 25 april 19.00 – 20.00: Programma op zondagen 31 mrt, Een gebouw vol verhalen Linnaeus Live: met Kira Wuck en Tropenmuseum 7,14, ma 22 en 28 april, 5, 12, 19 Jungle Amsterdam altijd te zien: Elfie Tromp Linnaeusstraat 2 en 26 mei: elke vr 10.00 – 12.00: Things That Matter Meer info: www.oba.nl 020 5688200 10.30: Feest voor Flapoor (2-4 jr) Infopunt duurzaamheid altijd te zien: 12.00: Op bezoek bij Dokter Bril, elke ma 20.30 – 01.00: Indonesië Q-Factory Q-Factory poppendokter (2-4 jr) Kizomb Evolution Dance & Eco- altijd te zien: elke di 20.00: Atlantisplein 1 14.00: Ridder Roeland is bang food Nieuw-Guinea Countdown Café voor spinnen! (4-8 jr) Danslessen en aansluitend dj’s altijd te zien: do 4 april 20.30: Jungle Amsterdam Het middagprogramma duurt van elke di 19.30 – 21.30: Zuidoost-Azië Mondo Marcio Tweede van Swindenstraat 26 14.00 tot 16.00 uur! 5Rhythms dansworkshop Meer info: www.tropenmuseum.nl do 4 april 20.30: 020-7373326, Programma op woensdagen 3, Info en aanmelding: jaikwildan- Fred Wesley’s Generations 17 en 24 april, 1, 8, 15, 22 en 29 [email protected] OBA Javaplein vr 5 april 20.30: Grand Cafe Genieten mei: do 4, 11 en 18 april 09.00 - 11.00: elke di 14.00 – 17.00: Batmobile Oranje-Vrijstaatplein 2 14.00: De zeerovers en de zee- Phoenix workhop voor vrouwen www.leefenleer.nl: Kom naar het za 6 april 21.00: 020-2535554 meermin; een onderwaterverhaal! za 30 mrt 15.00 – 17.00: oefenspreekuur (4-8 jr) Gerlinde Esser leerlingen zangpre- elke di 14.00 – 17.00: Brinkhuis Het middagprogramma duurt van sentaties Spreekuur Taalconsulent Landbouwstraat 63 14.00 tot 16.00 uur! za 30 mrt 20.00 – 01.00: elke di en do 14.30 – 17.30: 020-4620331 Meer info: www.kooskneus.nl Nataraj barefoot party StudieMax in de OBA (bijles en wo 3 april 20.00 – 22.00: huiswerkbegeleiding 6-12 jr) Nederlands Marionettenthe- Nederlands Marionet- Talkshow Dwars door Oost in de elke wo 11.00 – 12.30: ater in het Zoldertheater tentheater Jungle Seniorencollege (uitgevoerd door 3e Oosterparkstraat 144/3 za 30 en zo 31 mrt, za 6, zo 7, za do 4 april 14.30 – 18.00: Turkse Ouderenraad, info over Reserveren: 06-48892210 13, zo 14, za 20 en ma 22 april, programma: Eagle-Eye Cherry za 11 en zo 12 mei 14.30: www.turkseouderenraad.nl) House of Watt (de Mammies) Ariadne en Pegasus (4-12 jr) elke wo 15.00 – 15.45: 40UP James Wattstraat 73 zo 28 en ma 29 april 14.30: Voorlezen en knutselen (4+) zo 7 april 20.00: Reserveren: 020-6201513 Repelsteeltje (4-10 jr) elke vr 10.00 - 12.00: JD SIMO di 30 april en do 2 mei 14.30: Spreekuur Samenspraak zo 7 april 20.30: De heks en de sinaasappelprins elke do oneven week 10.00 – Berri Txarrak (4-10) 12.00: vr 12 april 19.30: zo 28 april 20.30: vr 3 en za 4 mei 14.30: www.leefenleer.nl: Leesclub Mak- ATEEZ Bee Bee Sea (+ support: Anemone) Aladdin en de wonderlamp (4-12 kelijk Lezen wo 17 april 20.30: do 2 mei 20.30: jr) di 2 april 12.30 – 16.00: The Magic Numbers Q-Cinema: Pink Floyd – Live at ma 6 en di 7 mei 14.30: Alzheimer Café do 18 april 20.30: Pompeii (1972) Pinokkio (4-10 jr) wo 3 april 15.00 – 17.30: Glen Washington backed by Irie vr 3 mei 19.00: do 9 en vr 10 mei 14.30: De Grote Rebelse Voorleesestafet- Ites Sound System Club Achtung! Met o.a. Otherkin De gelaarsde kat (4-12 jr) tes i.s.m. ROSE Stories (6+) vr 19 april 20.00: en Leoniden (festival) za 18 en zo 19 mei 14.30: Jubileum OBA 100 The Bruceband – Born in the USA za 4 mei 22.00: Stiekem naar Groenland (4-12 jr) do 4 april 17.00 – 18.00: 35th Anniversary Befree Dub – King Shiloh Soundsy- Meer info: OBA Live met Theodor Holman, vr 19 april 21.00: stem (Club) www.nederlandsmarionettenthe- gast is Jan Fontijn The Underground Youth do 9 mei 20.30: ater.nl Jungle filmmiddag Jubileum OBA 100 za 20 april 21.00: Sylvan LaCue + Haseeb za 6 april 10.00 – 17.00: di 9 april 14.00 – 17.00: The Damn Truth vr 10 en za 11 mei 23.00: De Mammies Laura Deva workshop Inburgerbar – Eet lekker een zo 21 april 20.30: Breakin Science & Low Down zo 28 april 11.00: za 13 april 20.00 – 01.00: burger en oefen voor het inburge- Cargo Mas Deep presents Dam & Bass 2019 De oma van Liesje gaat verhuizen Nataraj barefoot party ringsexamen zo 21 april 20.30: wo 15 mei 20.30: (2-8 jr) wo 17 april 20.00 – 23.00: Jubileum OBA 100 Eagle-Eye Cherry De Roots Fabriek Presenteert: In House of Watt Variscoop 3 (videokunst) wo 10 april 15.00 – 15.45: do 25 april 20.30: Fred Eaglesmith Zie verder: www.demammies.nl za 27 april 20.00 – 01.00: Voorleesvoorstelling ‘Een boek Q-Cinema: Funny Bones do 16 mei 21.00: Nataraj barefoot party voor beer’ (2-7 jr) vr 26 april 21.00: Chaka Demus & Pliers Pleintheater do 2 mei 14.30 – 18.00: Jubileum OBA 100 Koningsnacht – Michel de Hey, Meer info: vr 5 april 20.30: Jungle filmmiddag Chris Stussy & Toman www.q-factory-amsterdam.nl Human Encounters #2: The gaze – Ise An Verstegen (dans) Brinkhuis zo 7 april 15.00: elke 1e zaterdag van de maand Papier – Dadodans (dans, jeugd- van 19.30 – 0.00: theater 3+) Betondorp Live zo 14 april 15.00: NYX – Ananda Puick (poppenthe- Grand Café Genieten ater 4+) elke 2e zondagmiddag van de wo 17 april 10.00 en 11.00: maand 14.30: PomPomPom – Moussé Dramé / Café Chantant Orkaan (percussie 1,5 – 3 jr) do 18 april 20.00: Hardcover L. invites Rob de Wijk do 25 april 20.00: OORD (Transit 1, 2 & 3) – Ibrahim Kijk voor onder andere Moussa (theater) meer agenda-informatie za 4 mei 21.30 en zo 5 mei 13.00: op www.oost-online.nl Oorlog in oost #3: R.O.O.T.S. – Theater na de Dam ‘Verlangen naar Mekka’ in het Tropenmuseum Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Cultuur 11 Nederlands Marionettentheater: genieten voor jong én oud dat heeft mijn vader Joost bedacht. De lijk mannengek is. Slechterikken zijn Tekst: Melissa Plomp | Fotografie: Anthony Stone handen worden, net als bij wajangpop- ook leuk om te doen. We hebben wel pen met stokjes bewogen. Twee pop- veertien producties die we spelen. Het Wanneer de lichten van de zolderruimte uitgaan, sterven de pen tegelijk bespelen is lastig met dit zijn vrijwel allemaal sprookjes. Op 30 systeem, omdat je twee handen per pop maart gaat onze nieuwste productie in kinderstemmen weg. Het doek gaat open, de voorstelling nodig hebt.’ première: Ariadne en Pegasus, geba- begint. Sinds afgelopen november is het Nederlands Het marionettentheater maakte in de seerd op een Griekse mythe.’ Marionettentheater gehuisvest op de vierde verdieping van de jaren vijftig de televisieserie ‘Dappere Dodo’. Ook inspireerde Bert televisie- Niet oubollig Derde Oosterparkstraat 144. Via smalle trappen klim je naar makers in het buitenland, zegt Mariska. Hoewel het theater ook nog steeds op een echt theater. Daaronder wonen Mariska Brugman en René ‘Mijn grootvader was inmiddels inter- locatie speelt, zijn er elke zaterdag- nationaal bekend. Toen Jim Henson en zondagmiddag voorstellingen op van Tol, die samen het theater runnen. zijn Muppets en Sesamstraat bedacht, zolder. Mariska: ‘De voorstellingen zijn zijn ze vanuit Amerika bij mijn groot- voor jong én oud. Voor kinderen onder vader komen kijken hoe zijn poppen de vier zijn ze wat minder geschikt. Ze werkten.’ zijn zeker niet kinderachtig.’ Dat klopt, Het Nederlands Marionettentheater is want met de humor en de spanning een echt familiebedrijf. ‘In de jaren 20 zitten ook ouders en grootouders die auditeerde mijn grootmoeder, Frieda, middag volop te genieten in de zaal. als zangeres voor de live gezongen Het is jammer dat deze kunstvorm een operastukken.’ Zij trouwde uiteindelijk ondergeschoven kindje is, want het met Bert. In 1969 namen zoon Joost en is van hoge kwaliteit. Poppentheater zijn vrouw Yvonne het theater over en is een van de oudste theatervormen, sinds 2000 is het theater in handen van maar absoluut niet oubollig. ‘Maar we Mariska en René. Zij leerden elkaar gebruiken geen popmuziek in onze kennen op de Gerrit Rietveldacademie. stukken,’ vertelt René, ‘Wanneer een Ze maken alles voor het theater zelf: de sprookje in de 17e eeuw speelt, ge- decors en de poppen. Dat is veel werk. bruiken we bijpassende muziek.’ Voor volwassenen heeft het theater ook een Slechterikken aantal opera’s op het repertoire staan. Achter de coulissen op zolder laat Deze spelen ze niet in het zolderthe- Mariska de poppen zien die klaar lig- ater. Wel kunnen er op woensdag gen voor de voorstelling van vandaag: en vrijdag privévoorstellingen voor Repelsteeltje. Sommige poppen gaan kinderfeestjes worden geboekt. Die al generaties mee, sommige poppen kunnen trouwens ook naar de reguliere zijn nieuw. ‘Kijk,’ wijst Mariska, ‘die voorstellingen komen. verhoogde schoenen draag ik bij het Mariska met de marionetten van Ariadne en Pegasus, dat 30 maart in première gaat spelen, anders ben ik niet groot genoeg. Gelukkig heeft het theater een flink René draagt juist een zwart mutsje, repertoire, want Repelsteeltje smaakt Bert Brugman begon het theater in en ging hij handpoppen gebruiken. zodat zijn hoofd niet per ongeluk boven naar meer. Helemaal op deze unieke 1923 op zijn zolder aan de Keizers- Die waren makkelijker met de trein te het toneel uit te zien is.’ Mariska speelt locatie. Het Nederlands Marionetten gracht. Zijn kleindochter Mariska: ‘Het vervoeren.’ al sinds haar dertiende mee in het theater is terug waar het ooit begon: Nederlands Marionettentheater bestaat theater. René doet ook al dertig jaar op zolder. # dus al 96 jaar. Mijn grootvader begon Familiebedrijf mee. ‘Ik speel niet per se de vrouwen- met de traditionele draadmarionetten. Na de oorlog ontwikkelde grootvader rollen en René de mannenrollen. René www.nederlandsmarionettenthea- Al snel speelde zijn gezelschap door het Bert nieuwe marionetten die met de vindt het heel leuk om het type van de ter.nl, voorstellingen elke zat en zon hele land. Tijdens de Tweede Wereld- hand in de pop bespeeld worden. Ma- domme koning te spelen. Een van mijn 14.30 uur, € 8,- pp, reserveren via: oorlog werd vervoer per auto lastig riska: ‘De mondjes kunnen bewegen, favorieten is een prinses die vrese- 0648892210

Kinderen dirigeren musici van het NedPho

Tekst en fotografie: Wendeline Thole ‘Klassieke muziek, dat is chique muziek!’ zeggen de kinderen. ‘Pepijn Gunneweg, de presentator deed ‘De dirigent, omdat je dan alles kan grappig met een vliegenmepper en ging bepalen!’ Maar zijn ze ook al eens naar een heus klassiek concert steeds op een andere manier achter een ‘De muzikant op heel grote trommels, geweest? Daar brengt het Nederlands Philharmonisch Orkest vlieg aan, steeds op andere muziek.’ omdat je dan lekker hard kan slaan.’ ‘Ik wil drummer worden, dan kan je lek- verandering in met het gloednieuwe educatieprogramma Wie zou jij willen zijn in het symfonie- ker slaan met je stokken.’ # Welkom bij het Orkest. orkest?

Veel basisschoolkinderen uit Oost maak- Met welke instrument hebben jullie ten afgelopen weken kennis met het kennis gemaakt? t voltallige orkest, met de instrumenten ‘De harp was heel bijzonder, omdat zij de en met dirigent Stijn Berkouwer. Eerst enige was in het orkest.’ was er op school een voorbereidende les ‘De houtblazers, die instrumenten zien er en werd er een bliksemconcert opge- heel bijzonder uit.’ voerd. Orkestleden vertelden over hun ‘De saxofoon, omdat goud mijn lieve- instrument en hun passie voor muziek. lingskleur is.’ De kinderen mochten de instrumenten uitproberen. Daarnaast repeteerden ze Wat herinneren jullie van de muzi- een lied voor het concert en oefenden ze kanten die bij jullie in de klas waren? met dirigeren. ‘Een man speelde cello, een vrouw viool Het concert in de NedPho-koepel was een en altviool.’ overweldigende eerste kennismaking ‘Vroeger droomde de vrouw er al van om met het orkest, met bekende symfonieën te spelen op een viool.’ van Brahms en Donizetti, met opzwe- ‘Maar eigenlijk wilde ze ook graag buiten pende filmmuziek van Star Wars. De spelen in plaats van muziekles.’ leerlingen stampten met het slagwerk mee, dirigeerden in mini-rokkostuum en Wat vonden jullie van het concert in zongen uit volle borst mee. Een ervaring de grote zaal? om nooit te vergeten! ‘Het was leuk om mee te mogen zingen.’ De kinderen uit de groepen 5 van de ‘De dirigent kon bepalen hoe de muzi- Lidwinaschool bezochten ook Welkom bij kanten speelden, zoals hard, zacht, snel het orkest. of langzaam.’ Nederlands Philharmonisch Orkest 12 100 jaar OBA #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

Fotografie: Eddy Ellert en de OBA (Brink en Paradijstuin) | Tekst: Arie van Tol

Javaplein Aan de leestafels van het filiaal aan het Javaplein is het vaak druk. Het gebouw aan het Javaplein is nieuw, groot en is ruim opgezet. Er zijn meerdere zalen en er is veel meer uit te lenen materiaal dan aan de Linnaeusstraat. De vestiging is de opvolger van het filiaal aan de Soerabajastraat, niet ver van de huidige locatie. #

OBA 100 jaar in Oost Dit jaar bestaat de Openbare Bibliotheek Amsterdam 100 jaar. Vanaf 8 februari j.l. tot 19 mei – ja, precies 100 dagen - trekt een Karavaan met feestelijke activiteiten langs alle 27 vestigingen in de stad. Van 30 maart tot 12 april trekt de Karavaan door Oost, langs Diemen, IJburg, Javaplein en Linnaeus. OBA Linnaeus staat midden in het verspreidingsgebied van Dwars. Van daaruit kijken wij met medewerkers Hetty van Trijp (l) en Caroline de Jong (r) naar de omgeving en naar het verleden. Hetty werkt al 27 jaar bij de OBA, Caro- line benadert met haar 42 dienstjaren het record dat op 48 jaar schijnt te staan. Ter gelegenheid van 100 jaar OBA is een boek verschenen: Amsterdammers en hun bibliotheek. Het boek is te leen en te koop. Voor het Karavaan programma en alle actuele informatie kunt u terecht op de website: www.oba.nl #

Planten Hetty en Caroline voelen zich inmiddels thuis in hun OBA Linnaeus, die begin 2015 werd geopend in het hoekgebouw waar voorheen een Albert Heijn huisde. Hetty: ‘Een praatje met vaste bezoekers uit de buurt blijft altijd leuk. Er zijn ook nog veel ouderen van vroeger uit Betondorp die nu nog regelmatig hier hun boeken komen halen en brengen. Speciaal in hun vestiging zijn de planten. ‘We zijn trots op het weelderige groen in onze bibliotheek. De planten zijn geschonken door buurtbewoners, bijvoorbeeld om- dat ze er thuis zelf de ruimte niet meer voor hadden.’ #

Digitaal Eerste Oosterparkstraat ‘In de 42 jaar dat ik nu bij de OBA werk is er heel veel veranderd. De automatisering Waar nu Kringloopwinkel De Lokatie is gevestigd, tegenover het OLVG, was tot 2014 de OBA-vestiging voor Oud-Oost. is zo vanzelfsprekend geworden, dat we bijna zijn vergeten dat de administratie rond De tekst op de muur, van Marga Minco, herinnert nog aan de tijd van toen: ‘In vrijheid lezen is de wereld ontdekken’. uit te lenen boeken ooit handmatig werd gedaan.’ Caroline heeft als medewerker nog Met de tijd meegaan is door de OBA vertaald in het credo ‘Minder collectie, meer connectie’. meer veranderingen meegemaakt: ‘Vroeger maakten we op de vestiging zelf onze ei- Daarmee wordt bedoeld dat het belang van de collectie boeken is afgenomen en het belang van activiteiten in de gen roosters, vroeger hadden we een belangrijke stem in de keuze van aan te schaffen bibliotheek juist is toegenomen. # boeken. Alles is nu veel centraler georganiseerd.’ # Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS 100 jaar OBA 13

Javaplein Aan de leestafels van het filiaal aan het Javaplein is het vaak druk. Het gebouw aan het Javaplein is nieuw, groot en is ruim opgezet. Er zijn meerdere zalen en er is veel meer uit te lenen materiaal dan aan de Linnaeusstraat. De vestiging is de opvolger van het filiaal aan de Soerabajastraat, niet ver van de huidige locatie. #

Schrijvers & Soep Antoinette Beumer en Daan Heerma van Voss waren in februari de gasten bij Linnaeus Live. Het literaire programma is elke laatste donderdag van de maand, het half uur vooraf wordt er gratis home-made soep geserveerd. Teuntje Klinkenberg van Schrijvers uit Oost: ‘De sfeer is informeel en gastvrij. Gespreksleidster Maaike Bergstra zoekt telkens naar de verschillen, maar ook naar de verbanden tussen de boeken die besproken worden. In de vaste rubriek Uit de Kast kiezen de gasten hun mooiste en/of belangrijkste boek, dat zo een aanrader wordt voor het publiek.’ #

Planten Hetty en Caroline voelen zich inmiddels thuis in hun OBA Linnaeus, die begin 2015 werd geopend in het hoekgebouw waar voorheen een Albert Heijn huisde. Hetty: ‘Een praatje met vaste bezoekers uit de buurt blijft altijd leuk. Er zijn ook nog veel ouderen van vroeger uit Betondorp die nu nog regelmatig hier hun boeken komen halen en brengen. Speciaal in hun vestiging zijn de planten. ‘We zijn trots op het weelderige groen in Activiteiten onze bibliotheek. De planten zijn geschonken door buurtbewoners, bijvoorbeeld om- Elke derde zaterdag van de maand verzorgen Eva en Renee Kelder in OBA dat ze er thuis zelf de ruimte niet meer voor hadden.’ # Linnaeus het Schrijfcafé Amsterdam-Oost. Een variant voor kinderen is er elke eerste donderdag van de maand: het Kinderschrijfcafé. Elke tweede vrijdagochtend van de maand is er English Spoken. Er zijn twee leesclubs. Zoals in de meeste OBA-vestigingen is er Boekstart voor de kleinsten. Voor- lezen, huiswerkbegeleiding, onderwijsactiviteiten, etc. #

Paradijs Korte tijd was er op braakliggend terrein in Oostpoort een tijdelijke vesti- ging van de OBA. Hetty: ‘Het was ongetwijfeld de mooiste omgeving die een locatie van de OBA ooit heeft gehad. Buurtbewoners hadden de prachtige Paradijstuin aangelegd en in een noodgebouwtje mochten wij onze boeken Digitaal uitstallen.’ Filiaal Betondorp ‘In de 42 jaar dat ik nu bij de OBA werk is er heel veel veranderd. De automatisering Ver na de crisis van 2008, werden alsnog de geplande woonblokken ge- Tot de sluiting in 2008 was Hetty het vertrouwde gezicht in de bibliotheek is zo vanzelfsprekend geworden, dat we bijna zijn vergeten dat de administratie rond bouwd en was een vestiging Watergraafsmeer definitief ter ziele. Eerder al van Betondorp. ‘Het was er kleinschalig en knus. Alle vaste bezoekers, uit te lenen boeken ooit handmatig werd gedaan.’ Caroline heeft als medewerker nog verdwenen de boeken uit het Brinkhuis en uit de vestiging aan de Helm- veelal oudere bewoners, kende ik. Er was echt een connectie met de buurt. meer veranderingen meegemaakt: ‘Vroeger maakten we op de vestiging zelf onze ei- holtzstraat boven de Albert Heijn. Ik vond het vreselijk toen het dicht ging.’ gen roosters, vroeger hadden we een belangrijke stem in de keuze van aan te schaffen Overigens is er ook ooit een klein filiaal van de OBA geweest aan de Polder- Al in 1928 opende het filiaal in Betondorp, gebouwd in de stijl van de Am- boeken. Alles is nu veel centraler georganiseerd.’ # weg: in Het Kraaiennest. # sterdamse School, haar deuren. # 14 Uit de buurt #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

AutoMaatje: samen op pad met de auto

Tekst: Jan Molenaar | Fotografie: Anthony Stone ‘Wilt u niet zo hard rijden, want ik vind het zo gezellig’. Deze markante uitspraak is van een deelnemer aan het project ANWB AutoMaatje die te gast is bij iemand in de auto. ANWB AutoMaatje is in Amsterdam een samenwerking tussen drie partijen: Burennetwerk, de ANWB en Gemeente Amsterdam. Het project liep afgelopen jaar reeds in Nieuw-West en is sinds maart nu ook gestart in Oost.

De aftrap werd gedaan op 6 maart in in het land. Straks wil de organisatie op Brasserie de Poort bij het Flevohuis. Ik 200 plekken actief zijn. Op elke locatie was aanwezig om mee te vieren dat het heeft de ANWB een lokale partner die project nu ook in Amsterdam Oost van als AutoMaatje coördinator functioneert start gaat en woonde presentaties bij in samenwerking met de plaatselijke van de ANWB, de gemeente en Buren- gemeente. In Amsterdam Oost is de uit- netwerk. Daarna beleefde ik met mede- voering in handen van Burennetwerk. passagiers een leuk uitje naar ARTIS en Burennetwerk is er om Amsterdammers functioneerde Maarten Poorter, stads- aan elkaar te koppelen. Mensen kunnen deelvoorzitter van Oost als ons persoon- een klusje doen voor een ander, met lijke AutoMaatje. elkaar op stap gaan of op een andere manier elkaar helpen. Laat je rijden! Bij de aftrap van het project in Oost snijdt Maarten Poorter de taart aan ANWB AutoMaatje is er voor Amster- Persoonlijke match dammers uit Oost die er graag (weer) Deelnemen aan AutoMaatje is laag- match te maken. De hulpvrager betaalt Maatjes naar ARTIS. Nu mag ook ik met op uit willen, maar niet op eigen kracht drempelig en gemakkelijk. Wel zijn er contant een kleine vergoeding aan het instant-AutoMaatje Maarten Poorter in op de plek van bestemming kunnen ko- een aantal voorwaarden voordat je AutoMaatje van 30 cent per kilometer de auto. Drie enthousiaste medewerkers men. Het AutoMaatje is een buurtgenoot kan rijden als AutoMaatje, namelijk: je plus bijkomende parkeerkosten. Over van ARTIS wachten op ons. Medewerker met een auto die het leuk vindt iemand auto is APK gekeurd en verzekerd met de parkeerkosten spreek ik Maarten Mark is bioloog en vertelt honderduit er met de auto op uit te helpen en het een inzittendenverzekering. Daarnaast Poorter nog even of er niets geregeld tijdens de rondleiding aan de groep. ook gezellig vindt contact met z’n buren vraagt Burennetwerk een VOG voor je kan worden vanuit de gemeente. Dit is De aftrap is gedaan, het eerste leuke te hebben. De ANWB is de landelijke aan en moet het sociale aspect van hulp volgens hem ingewikkeld omdat er al uitje naar ARTIS is geweest, wat volgt initiatiefnemer van dit project en startte bieden aan buurtgenoten voor je voorop vele projecten zijn op het sociale vlak en nog meer? Burennetwerk heeft reeds hiermee in 2016. staan. Dit zijn landelijke voorwaarden. omdat het heel fraudegevoelig is. Wel dertien AutoMaatjes geworven, maar Naast de diensten die de ANWB levert Van hulpvragers vraagt Burennetwerk probeert de helpdesk van Burennetwerk breidt het netwerk van buurtgenoten is ze ook een maatschappelijk betrok- om minimaal twee werkdagen van mee te denken met leuke uitjes die niet met een auto die flexibel inzetbaar ken organisatie. Ze zijn betrokken bij tevoren hun vraag voor te leggen aan te hoog in kosten oplopen. zijn voor hun buren graag verder uit! het kinderfietsplan en de verkeersles op de helpdesk. Zo hebben zij genoeg tijd Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat Wilt u zich op vrijblijvende flexibele scholen. Op dit moment is AutoMaatje om de vraag aan de AutoMaatjes uit hun AutoMaatje concurreert met het aanvul- basis inzetten voor uw minder mobiele actief op 125 locaties in 33 gemeenten buurt voor te leggen en een persoonlijke lend openbaar vervoer zoals RMC of buurtgenoten? Meldt u aan. Bent u wat Transvision. Bij AutoMaatje staat het minder mobiel en wilt u er graag weer sociale aspect tijdens de ritjes en uitjes een keer op uit, of heeft u begeleiding voorop. Een maatje tijdens een ritje en nodig bij een praktische afspraak? Meldt persoonlijke begeleiding bij afspraken uw wens bij de helpdesk van Burennet- en uitjes. werk via telefoon, mail of website. Want samen er op uit is wel zo gezellig! # Flexibel inzetbaar Op 6 maart, als de presentaties begin- Meer info en aanmelding: via nen, is het eerste ritje al geweest. Maar- www.burennetwerk.nl/automaatje, ten Poorter was het eerste AutoMaatje. 06-51414379 (ma t/m vrij: 09:00 uur - Hij had reeds in de ochtend de 90-jarige 16:00 uur), of Hans van Onna vervoerd in zijn auto. [email protected] Tijdens de presentatie vraagt meneer Van Onna het woord. Hij vertelt trots dat hij 60 jaar lid is geweest van de ANWB. Ook heeft hij nog wel een tip voor een leuk uitje: het Ajax-museum in de Johan Cruijff Arena. Dat idee kan op enthousiasme vanuit het publiek reke- nen: de dag daarvoor heeft Ajax verplet- terend van Real Madrid gewonnen. Na de informatiebijeenkomst en het eten van taart staat ons een leuk uitje te wachten. We gaan met vier Auto- Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Sculpturen 15

Drijvende gedichtenkamer

Tekst en fotografie: Méland Langeveld In de reeks Sculpturen van Oost de ‘Floating Poetry Room’ van de Amerikaanse kunstenaar Siah Armajani. De drijvende ge- dichtenkamer ligt aan de Paul Hufkade op IJburg, dobberend in het water als een gedichtenkamer met bankjes, krukjes en een podium.

Het is een rustpunt, een plek om te ver- Poetry Room’ vormt. Het werk is abso- blijven, te mijmeren, te zitten, te spelen, luut geen monument voor of herinne- te lezen en op te treden. De ‘Floating ring aan scheepvaart of aan de Amster- Poetry Room’ is een ponton, omringd damse havens, maar wil een dichterlijke door een hekwerk waarin een zestig me- sfeer rondom reizen, verten, vertrek en ter lang gedicht is verwekt. Het is van de aankomst en nog meer gevoelens die Amsterdamse dichter F. Starik. Hij zei ook verbonden zijn met de grote passa- daarover: ‘Van de kade loop je via een giersschepen voelbaar maken. Er waren steiger de drijvende kamer in, je strijkt twee grote routes bij de Nederlandse neer op een van de bankjes en wordt ge- Passagiersvaart te onderscheiden: die troffen door bijvoorbeeld de tekst ‘kom naar de Oost, en die naar de West, de dichterbij, nader mij’. Het gedicht gaat nieuwe wereld en Amerika. De Amster- over water, het verlangen om te vertrek- damse rederijen en schepen voeren Floating poetry room ken en terug te komen.’ vooral naar de Oost. Ik associeer ze met In december 2005 is de ‘Floating Poetry de koloniën, de politionele acties en het gen die niets overspannen en wankele Room’ op IJburg officieel onthuld. einde van een koloniale overheersing. torens. Het zijn dan ook geen bouwwer- Het gedicht van F. Starik, dat in Het is de westelijke route die tot de ver- ken maar sculpturen met architectuur grootkapitaal in het hek staat: De Nieuw Amsterdam beelding spreekt en symbool staat voor als onderwerp. Een op schaal nagebouwde oceaansto- hoopvol reizen.’ Wie was het? De mens, zichzelf genoeg mer – de ‘Nieuw Amsterdam’– zit op het ‘Poule des Doods’ draagt stenen steden stenen aan. hek gemonteerd. Over dit schip is nogal Wankele torens F. Starik studeert fotografie en mixed Zand waarin men palen slaat wat commotie geweest, want de ‘Nieuw Siah Armajani is environment kunste- media aan de Rietveldacademie. Zijn de- overkant, kom dichterbij. Amsterdam’ heeft nooit in de Amster- naar, architect en filosoof, geboren in buut als dichter is met Nepvuur (1987). De pier die in het water steekt damse havens gelegen. Het had zijn 1939 in Teheran, Iran. In 1960 verhuist Na nog enkele publicaties concentreert de damwand die de golven breekt thuishaven in Rotterdam. hij naar Amerika. Na het afronden van Starik zich meer op zijn beeldende de weg waarlangs een auto rijdt. Uitvoerend kunstenaar Ben Raaijman, de kunstacademie begint hij aan concep- kunst, maar vanaf 2002 publiceert Sta- die in nauwe samenwerking met de tuele kunstprojecten met gebruik van rik opnieuw dichtbundels. We gaan. Want alle water ontwerper Siah Armajani de ‘Floating computers. In datzelfde jaar richt hij het Eenzame is een echo van de oceaan. Poetry Room’ produceert, schrijft over Vanaf 1967 werkt Armajani als architect uitvaartproject de ‘Poule des Doods’ op, De regen valt maar raakt niet kwijt deze commotie: ‘De beslissing om een en richt zich op het ontwerp van lees- een dichterscollectief dat zorgt voor een in water, dat mijn bootje draagt. echt Nederlands scheepsmodel te laten tuinen, bijeenkomstruimten en parken. passend gedicht bij de uitvaart van een- Vogel, vlieg, omhoog, omlaag. bouwen in plaats van een goedkoop Vanaf 1986 ontwikkelt Armajani zijn zo- zame overledenen. Van 2010 tot 2011 is Nader mij. Beloof me land. algemeen model te kopen is door mij genaamde Elementen, die architecturale Starik stadsdichter van Amsterdam. Hij Zolang ik op de kade sta genomen, en voor de keuze van het situaties en hun betekenis ter discussie overlijdt in 2018 op 59-jarige leeftijd aan zo zingt mijn hart: Amerika. uiteindelijke model heb ik zo veel moge- stellen. De ontwerpen zijn op functione- een hartstilstand. # lijk bronnen geraadpleegd. De oceaan- le elementen gebaseerd, zoals venster, Waarheen, waarheen? stomer op dit werk is een van de vele koepel en trap, maar bruikbaar zijn Meer sculpturen en/of gedichten lezen: Blijf hier en denk jezelf een zee. onderdelen die tezamen de ‘Floating ze niet. Onbewoonbare huizen, brug- www.melandlangeveld.com As in taart: een bijzonder funerair object

Tekst: Anna ten Bruggencate / Museum Tot Zover | Fotografie: Museum Tot Zover zwaard, staan voor de ironie en zijn van Heusden - de latere partner van aversie tegen het koningshuis in zijn Vorstenbosch - schonk de urn aan Museum Tot Zover ontving kort geleden een bijzonder object: werk. Museum Tot Zover. De originele kaar- een grote roze taart van keramiek. Het is de urn die gemaakt is sen staan er nog in. Wie dit bijzondere Originele kaarsen funeraire object wil bekijken, kan op voor de as van Guus Vleugel. Twintig jaar werd Vleugels as bewaard dinsdag tot en met zondag van 11-17 in deze urn. De urn stond al die tijd uur Museum Tot Zover bezoeken. # Guus Vleugel (1932-1998) was een in zijn stierven in de jaren ‘90 veel mensen aan bij Ton Vorstenbosch thuis. Toen ook tijd bekende tekstdichter, toneelschrij- AIDS; hun begrafenissen weerspiegel- hij stierf (in 2017) werd hun as samen Museum Tot Zover, Kruislaan 124, ver en schrijver van (cabaret) liedjes en den hoe ze geleefd hadden: uitbundig en verstrooid op De Nieuwe Ooster. Gerard website: www.totzover.nl romans. De urn stond thuis bij Vleugels feestelijk. De taart voor de as van Guus partner Ton Vorstenbosch (1947-2017). Vleugel past in die traditie door zijn Toen Vorstenbosch stierf werd hun as extravagante uiterlijk. samen verstrooid op De Nieuwe Ooster. Symboliek Nieuwe trend Beeldend kunstenaar Guusje Bever- Deze urn past in de traditie van de dam ontwierp de urn in opdracht van bijzondere uitvaarten die plaatsvonden Vleugels partner Ton Vorstenbosch - ook vanaf de jaren ’80 van de vorige eeuw; een toneelschrijver -, waarbij de aante- er ontstond toen een nieuwe trend die kening dat visite het niet als urn mocht koos voor een persoonlijkere invulling herkennen. De taart is van keramiek en van de plechtigheid. Deze persoonlijke binnenin bekleed met rood fluweel. Het uitvaarten leidden tot een explosie van is een kwetsbaar object dat niet buiten nieuwe uitvaartproducten die niet al- geplaatst kan worden. De kunstenares leen door bedrijven en handwerklieden, schrijft over haar ontwerp: ‘Ik heb maar ook door kunstenaars werden hem gemaakt in de vorm van een grote gemaakt. Kisten, urnen en grafstenen roze taart met symbolen over de liefde, zijn tegenwoordig verkrijgbaar in aller- zijn geaardheid en werk.’ Waarbij zij lei vormen, maten, kleuren, technieken aangeeft dat de symboliek als volgt is en materialen. De eerste alternatieve te lezen: het hart, de rozen en duiven uitvaart in Amsterdam vond plaats in staan voor de liefde; de vleugels hebben 1986 toen hippiekoning Victor IV, Walter betrekking op zijn naam en natuurlijk C. Gluck, op een met stro bedekt vlot omdat hij is gaan hemelen; de kleur vanaf zijn woonboot aan de Amstel naar roze, de gouden pikjes in de slagroom begraafplaats Zorgvlied werd gevaren. en de bananen-kandelaars op het homo In de homo- en amusementswereld zijn; de gouden leeuw met getrokken De taart is van keramiek en binnenin bekleed met rood fluweel. 16 Milieu #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

laten bestuiven door insecten. Je ruimt Red de bij je tuin pas op als het voorjaar komt, want bijen overwinteren vaak en veel in holtes van dode planten. Tekst en fotografie: Dick Feenstra En natuurlijk: gebruik nooit gif zoals onkruid-, mos-, algverdelgers of In de Groenmonitor van de Wageningen Universiteit wordt Amsterdam de minst groene stad van pesticiden. Daar kunnen insecten niet tegen en die stoffen maken het leven Nederland genoemd. Willen we de minst groene stad zijn of willen we dat veranderen? in de bodem kapot. Dat leven bestaat dankzij schimmels en bacteriën. Die Het gaat onveranderd slecht met onze zorgen voor de afbraak van dode insecten en mede daardoor ook met resten van planten en dieren. Hier- veel vogels en vleermuizen, reptielen door komen er voedingsstoffen in de en amfibieën. In de afgelopen 30 jaar bodem vrij, voor planten, struiken en verdween tweederde van de insecten, bomen. Als het bodemleven verstoort 54% van de nachtvlinders en 72% van wordt door gif, remt het de groei de loopkevers. Van onze broedvogels van planten en bomen. Hun conditie is tweederde voor hun voedsel afhan- verzwakt en ze worden kwetsbaarder kelijk van insecten, zoals de gierzwa- voor ziektes en vraat. Dus komen luw. Twintig jaar geleden vlogen er er minder bloemen, is er minder zwermen boven Betondorp en Park de voedsel voor bijen, vliegen en vlinders Meer. Nu hoor je nog een enkele keer, en worden minder zaden en vruchten gierzwaluwen hun kostje hoog in de gevormd. Gif in de natuur maakt lucht vergaren. Voor vleermuizen, kik- veel kapot. kers, padden, salamanders en hagedis- sen zijn insecten het hoofdmenu. De Minst groene stad insecten die het goed blijven doen zijn Heb je een tuin, waar enkele tegels uit huisvliegen en kakkerlakken. kunnen? Schep zo’n 30 cm zand weg (liefst tot een paar centimeter, boven Geen koffie zwarte grond) en gooi er dan potgrond Zonder bijen geen appels, peren, ker- in om bijenplanten in te zetten, zoals sen, aardbeien en zelfs geen koffie. Ze duizendschoon, margriet, japanse kwee zorgen voor de bestuiving van bijna of sedum. Er zijn heel veel struiken en alle wilde planten. In Nederland leven vaste planten, voor zonnige en scha- 360 soorten wilde bijen, waarvan de Je kunt de insecten helpen door het plaatsen van een insectenhotel duwplekken. Die vind je op internet: helft alleen nog maar in natuurgebie- nederlandzoemt.nl. den voorkomt. Gif maakt veel kapot Wilde bijen zorgen voor 80% van de Hoeveel balkons en vensterbanken heb- Gebruik nooit gif Heb je geen tuin, balkon of vensterbank bestuiving, waardoor zaden en vruch- ben we in Oost, waar een bij of vlinder en wel zin om de bij te helpen red- ten kunnen ontstaan. Het is voor de geen nectar kan vinden? Met potten zoals onkruid-, den? Dan koop je een zakje zaden met natuur, voor de mens, voor onze voed- maak je een eigen kruidentuintje, waar insectenbloemen, je zoekt een perkje selvoorziening en voor onze economie insecten wat aan hebben. Je hoeft al- mos-, algverdelgers of wat grond waarop niets groeit, even van groot belang, dat de teruggang van leen water te geven en te oogsten. Tijm, omharken met een oude vork, zaden insecten wordt gestopt. In geld uitge- koriander, basilicum en marjolein, of pesticiden ruim strooien en je hebt een eigen bijen drukt is het economisch belang van munt, salie, venkel, dille of citroenblad en vlindertuintje. bijen wereldwijd iets tussen de 230 tot kun je nu zaaien of planten. lavendelstruikje, een rozemarijn of een 570 miljard euro en in Nederland zou Zelfs op kleine schaal kun je iets voor stokroos. Je kan bijenhotels plaatsen Amsterdam kan toch niet de minst het om meer dan een miljard gaan. bijen en vlinders doen. Plant een of zelf je groente gaan verbouwen en groene stad van Nederland blijven? # Meer over buurtcoöperatie MeerEnergie

Tekst: Jacqueline Bonn | van de website van MeerEnergie mij een tegelijkertijd beeldt het dat warmtenet Fotografie: MeerEnergie / Andrew Kerr leuke uitdaging leek!’ uit waar wij ons hard voor maken. Natuurlijk is rekening gehouden met de Wist u dat we 5000 woningen Wat doe jij in het dagelijks leven en toepasbaarheid voor de website, maar hoe raakt dat MeerEnergie? ook voor e-mail-marketingacties en in de Watergraafsmeer ‘Ik ben getrouwd met Rolinka en vader flyers.’ # kunnen verwarmen met van drie zonen. Wij wonen nu 17 jaar met genoegen in deze wijk. Ik heb een restwarmte uit onze buurt? bedrijf dat organisaties helpt om web- MeerEnergie is de buurt- sites en online campagnes te verbete- coöperatie die een warmtenet ren. Wij hebben thuis zonnepanelen, vloer-isolatie en dubbel glas; een warm- in Middenmeer wil aanleggen. Ardine Nicolaï is initiatefneemster tenet zou ik heel interessant vinden om Wie zijn de mensen achter van MeerEnergie van het gas af te komen.’ Bij datacenters in het Sciencepark MeerEnergie? gelukkig hoe belangrijk het is. Ik ben Kun je uitleggen hoe het logo is komt bij het koelen van de computers zelfstandig ondernemer. Ja, het gaat wel bedacht? Dat ziet er zo simpel uit, voldoende warmte vrij voor verwar- We stellen intiatiefneemster Ardine ten koste van de tijd die ik besteed aan maar dat is het meestal niet. ming en warm water in 5.000 huizen! Nicolaï en Hans Drenth, die samen met mijn bedrijf.’ ‘Nee, dat klopt! We hebben een buurt- Om die warmte daar te krijgen zijn Loïs Hangelbroek en Anke Bos de nieu- genoot, Loïs Hangelbroek, gevraagd een leidingennetwerk en een centrale we website maakte, graag aan u voor. Wanneer kreeg je het gevoel dat het om het logo te ontwikkelen. Zoals het warmtepomp nodig. Én enthousi- warmtenet wel eens echt gerealiseerd een goede designer betaamt is zij gaan aste buurtbewoners die warmte uit Ardine, hoe begon het allemaal? zou kunnen worden? associëren op basis van de briefing. Het de buurt willen gaan gebruiken. Zo ‘Al in 2014 ontdekten we restwarmte bij ‘Er waren veel ups en downs. Het is alle- nieuwe logo is een speelse manier om kunnen wij één van de eerste gasloze de ijsbaan in de buurt, die zomaar verlo- maal zo nieuw. Toen Equinix besloot de de letters M en E weer te geven. Maar wijken in Amsterdam worden. Heel ren ging. Dat bracht mij in beweging. Sa- warmte gratis te leveren, dat was zo’n bijzonder voor een wijk zoals de onze men met enthousiaste buurtgenoten zijn moment. Plus dat de stad nu overweegt met uitsluitend bestaande woningen, we gaan onderzoeken of we die warmte om warmteleidingen aan te leggen in in particulier bezit. konden gebruiken om onze huizen te Middenmeer Noord. Amsterdam wil in MeerEnergie is opgericht door vier verwarmen. Inmiddels werken samen 2040 aardgasvrij zijn. De urgentie dringt buurtbewoners uit de Watergraaf- we met een datacentrum op Science inmiddels door in de politiek.’ smeer. Binnenkort besluit de gemeen- Park, met restwarmte voor wel 5000 te Amsterdam of zij geld – dat loopt woningen.’ Hans, wat drijft jou? in de miljoenen – vrijmaakt voor een ‘Je mag mij wakker maken voor zoge- onderdeel van de aanleg van dit warm- Hoe doe je dat allemaal naast naamde ‘smart online marketing’. Web- tenet. U kunt uzelf aanmelden als lid je werk? sites en campagnes die relevant, slim van de coöperatie MeerEnergie, voor ‘Goede vraag. Het is inmiddels bijna een en met een geweldige gebruikservaring e 10, via www.meerenergie.amster- parttimebaan geworden. Maar dan on- zijn opgezet. Daarnaast vind ik duur- dam/doe-mee. bezoldigd. Je moet hier echt in geloven. zaamheid al lang een belangrijk thema. Hans Drenth vindt MeerEnergie Mijn man is een enorme steun. Hij ziet Geen wonder dus dat het verbeteren een leuke uitdaging Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Oost 17

Buon appetito! OOST AAN DE KOOK

Tekst: Hella de Groot | Fotografie: Eddy Ellert ietwat haperende onderdeel in Sara’s geruisloze kookproces. Dwars door de buurt start een serie keukenbezoekjes, telkens nemen we een kijkje in de pan Als de deegbol eenmaal in folie is gewik- van een Amsterdammer met roots in het buitenland. Deze maand: Sara Campana (28) uit Italië, keld zet Sara hem in de ijskast naast de eerder gemaakte tiramisu. Het recept nu woonachtig in Amsterdam Oost. Sara werkt fulltime als wetenschappelijk onderzoeker op voor dit toetje is van haar moeder. ‘Mijn het Science Park Amsterdam. Ze ontspant zich graag door te koken voor vrienden. moeder is briljant in tiramisu,’ zegt Sara. ‘Net als zij bak ik graag cakes en Ons verzoek om een klein Italiaans hapje mee te eten beantwoordt Sara met een genereus koekjes. Zij houdt alleen minder van ko- driegangenmaal... plus aperitief. ken, dat deed mijn óma voor ons. Ik heb mezelf leren koken toen ik ging stude- ren.’ Sara groeide – in een kleine plaats in Noord Italië, niet ver van Milaan – op met antipasti en pasta’s; met groenten was ze minder vertrouwd (‘Ik wist vroe- ger niet wat broccoli was!’). Nu staan groenten standaard op haar menu. Op de snijplank liggen vier stevige stengels boerenkool, zelf gekweekt en geoogst bij Anna’s Tuin en Ruigte, de moestuin op het Science Park waar ze als vrijwilliger aan verbonden is. Sara neemt er het zaaiplan voor haar rekening. Ze plant het zo dat er het hele jaar door groenten en kruiden beschikbaar zijn.

Proost! Voor de deegvulling voegt Sara de in stukjes gesneden boerenkool toe in de pan waar de ui en diepvriesspinazie al aan het stoven zijn. ‘Geen knoflook?’ vraag ik. Hoort ze vaker, zegt ze, dat knoflook hier goed zou passen, maar ze houdt niet van knoflook dus ze laat het eruit. De saus voor de vulling (zie kader) lijkt ook rijk genoeg... De saus pruttelt op laag vuur door terwijl Sara de deegbol uit de ijskast haalt en als een pannenkoek dun uitrolt. Ze warmt het deeg wat aan in de oven en voegt daarna de vulling toe. Maakt kuiltjes voor de eieren, het is tenslotte Sara Campana bij haar fornuis bijna Pasen. De torta gaat de oven in, de geroosterde tomaatjes komen eruit. Drie trappen omhoog en je staat in de spiraalstengels van bladerdeeg (‘van de Ze schept ze op ons bord met een stuk ruime woonkamer die Sara deelt met supermarkt hoor’) waar ze wat tijm op glanzend romige burrata met verse twee huisgenotes. De woonkamer oogt heeft getipt. Ze legt de spiraalstengels op basilicumblaadjes en de spiraalstengel opgeruimd en huiselijk. Drie banken en een plaat en schuift die in de oven (voor met tijm. Ze vraagt of we het klassieke een grote tafel springen in het oog. Sara 15 minuten, op 200 graden). Daarna be- Italiaans aperitief willen proeven, de – donkerblond en rijzig, voor een Itali- gint ze aan het voorgerecht (antipasto): Spritz. aanse – schudt ons hartelijk de hand. Ze de burrata. Ze bedekt de bodem van de Ja, dat willen we wel... spreekt uitstekend Engels – de voertaal ovenschaal met (biologische) olijfolie en op haar werk – al komt ook een enkel halveert de tomaatjes op een snijplank. Even later klinkt het geluid van stuite- woord als ‘boerenkool’ en ‘lekker’ in ‘Je werkt graag met biologische produc- rende ijsklontjes op uit drie wijnglazen, accentloos Nederlands over haar lippen. ten...’ merk ik op. Ze knikt. ‘Als het even Sara giet er een scheut Aperol (‘Campari Sara gaat ons voor naar de keukenhoek kan wel, zo duurzaam mogelijk. En bij kan ook’) bij, gevolgd door wat witte waar ze al enkele ingrediënten heeft voorkeur vegetarisch.’ woonkamer. Het is Sara’s Belgische huis- wijn en bruisend mineraalwater. We klaar gezet, zoals de cherry tomaten die Ze is vegetariër sinds ze in 2017 in en vakgroepgenote Anca die elders in proosten en danken haar voor de gast- ze gaat opdienen bij de burrata (Itali- Nederland kwam wonen. Haar familie de woonkamer achter haar laptop zit te vrijheid, de gerechten, de drank. Als we aanse kaas van mozzarella en room). vindt het nog altijd wonderlijk dat hun tikken. ‘Zo is ze in álles!’ Sara glimlacht later – bij een goed glas witte wijn – de Als hoofdgerecht staat een hartige telg – als enige – geen vlees (meer) eet, terwijl ze probeert een stuk transpa- hartige torta met zachte vulling proe- taart met ei (torta salata pasquelina) zegt ze. ‘In Nederland kijkt niemand rante (eco)folie van de rol te scheuren. ven begrijpen we dat vrienden graag op het menu. Het toetje, een tiramisu, ervan op als je vegetariër bent. In Italië Het afritsen van de berucht statische bij Sara eten. Ook de tiramisu is om je heeft Sara vooraf gemaakt. Ook in haar is het nog steeds ongewoon als je bewust folie langs de kartelrandjes is het enige (lange) vingers bij af te likken... # schaarse vrije tijd houdt de drukbezette geen vlees eet. In Amsterdam heb je een wetenschapper van plannen. breed aanbod van vegetarische restau- rants maar in Italië is dat veel minder, RECEPT – Torta salata pasqualina voor drie personen Biologisch al begint het in grote steden als Milaan Als promovenda (PhD) van de vakgroep een beetje te komen...’ Marine Biology, onderdeel van Biolo- Ingrediënten deeg Bereiding deeg toevoegen en roeren gical Sciences van de Universiteit van No pasta di mama 250 g meel Kneed de ingrediënten - ricotta erdoor roeren Amsterdam aan het Science Park, maakt De gehalveerde tomaatjes legt Sara met 1 tl zout tot een bal - ei toevoegen Sara Campana lange dagen. Ze hoopt in de vruchtvleeskant naar boven in de 1 el instant gist Bedek met folie - peper, nootmuskaat, 2021 te promoveren op het gedrag van ovenschaal, ze bestrooit ze met peper. 100 ml water Zet ca. 20 minuten in de flinke snuf zout zeesponsen in tropisch water. Dat bete- Schuift de plaat in de trede onder de 60 ml zonnebloemolie ijskast - nog een paar minuten kent onderzee onderzoek doen (duik- spiraalstengels die al wat krokant ogen. roeren op laag vuur diploma verplicht; geen probleem voor Ze sluit de ovendeur en checkt in haar Ingrediënten vulling Uitrollen, eventueel met deze dochter van een duikinstructeur), smartphone of ze alle ingrediënten olijfolie wat meel bestuiven Tenslotte data verzamelen, analyseren en verwer- compleet heeft voor het hoofdgerecht, 1 grote ui In springvorm leggen, met Vulling erin gieten ken tot publicabel resultaat. Daarnaast de hartige torta. 1 pak diepvriesspinazie deeg over de rand heen 3 eieren breken vervult ze onderwijs- en coördinerende (450 g) Sara zet dit 5 minuten in de op 3 plekken met lepel kuil- taken en bezoekt ze – als haar agenda Met vaste hand mengt en kneedt ze de 4 bladeren boerenkool oven (op 190 graden) zodat tjes maken voor 3 eieren het toelaat – bijeenkomsten waarin het ingrediënten voor het deeg tot ze een 2 potjes ricotta (250 g p/s) het deeg wat aanhardt toedekken met deeg (naar thema ‘hoe voorkom ik een burn out’ bol heeft die ronder is dan de aarde (zie 3 eieren binnen vouwen) centraal staat. Als onderzoeker werk je kader hiernaast). Ze werkt jaloersma- 90 mg geraspte Grana Bereiding vulling 50 minuten in de oven (op in je eentje, zegt ze, daarom vindt ze het kend efficiënt en rustig. Snel maar zon- Padano - scheut olijfolie 200 graden) fijn om voor anderen te koken. der haast. Heel anders dan de Italiaanse wat peper bij - gesnipperde ui fruiten drukte die we in films of reclames zien. flinke snuf zout - diepvriesspinazie en Voor Sara het mes in de (biologische) ‘Kook je altijd zo methodisch?’ vraag ik. nootmuskaat gesneden boerenkool cherry tomaatjes zet, draait ze eerst vijf ‘Jazeker!’ klinkt het opgewekt vanuit de 18 Rubriek #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

Wie niet speelt in zijn jeugd, leert het leven ook niet 6 Tekst en illustratie: Anne De Smet ? Ik vraag me af of de jarenlange periode van leegte in mijn aandacht aan, laat staan op school. daag gaat het contact met mijn dochter Pas veel later werd het gelezen en moeizaam. Ze toont geen interesse in vroegste kinderjaren blijft doorwerken in mijn denken. Mijn gewaardeerd. Ik had niet geleerd om mijn leven. jeugdherinneringen heb ik veel later neergepend, een klein dingen speels op te vatten, wist van alles weinig en had amper mensenken- In je stelling zeg je ‘ook’: is er altijd stukje daaruit: nis. Door gebrek aan spelervaring en een relatie tussen spelen en leven? Is ‘Het is laat op de dag. Ik zie licht schij- ‘met elkaar’ te praten. Mijn vader was warmte heb ik vaak leegte gevoeld en er leven zonder spel? nen door de vierkante gekleurde ruitjes dominee en overleed op mijn negende. nog steeds. Er zijn vast mensen die leven zonder en vind het mooi, wil er naartoe maar Hij was de aansteker van onze tuber- spel maar voor mij betekent ‘waarach- kan er niet bij. De volgende avond lig ik culose maar zelf niet ziek. Er is toen Wat is die leegte? tig leven’ vooral ‘speels omgaan met nog steeds in mijn bedje maar zie geen geen longfoto gemaakt en die wille- Ik ben te angstig om een spelend mens de wereld en elkaar’. Dus niet zwart- licht. Nooit zag ik het meer. Ik ben nog keur van de arts vind ik onvergeeflijk. te zijn. Ik denk in absolute catego- wit denken, niet direct grote conse- klein en heel ziek. Elke dag zie ik de Ik werd huisarts in de Bijlmer. rieën. Ik kan ook niet gemakkelijk quenties verbinden aan een situatie. scheuren in het linoleum en kan het uit- over dingen heen stappen. Ik hou Maar dat is voor mij niet vanzelfspre- tekenen. Ik herinner me vaag een houten Ik werd beschermd opgevoed uit angst bijvoorbeeld het idee dat de aandacht kend. eendje dat van een loopren afwaggelt. om mij te verliezen. Ik mocht bijvoor- van de ander vervaagt zodra ik spreek. Een zuster draagt me naar het balkon beeld niet schaatsen vanwege zwakke Soms voel ik me schuldig, zoals bij een Welke repercussies ondervind je als en ik zie iets wegglijden, een auto? Ik zie enkels. Door de passiviteit van het vrouw die ik af en toe begeleid naar blijvend? iets groens, bomen met bladeren weet ik sanatorium bleek ik bij het naar school een concert. Door gebrek aan inhoud Het duurde een eeuwigheid om te veel later. Eens in het half jaar draagt de gaan min zes nodig te hebben om het en wederkerigheid (voor haar telt en- kunnen fietsen en autorijden heb ik zuster me naar mijn zieke broer. Er lig- gelaten. Mijn lichamelijke coördinatie gen allemaal dingen op zijn bed. Speel- blijft zwak. Muziekstukken beluiste- goed zegt ze...’ Schiller (1759-1805) ziet de ‘speeldrift’ als uitkomst van een ontwikkeling ren gaat me beter af dan zomaar een Het sanatorium was een zwarte tijd. waarin we pas echt mens worden. In het spelen ontsnapt de mens aan de op- deuntje wegspelen. Ik kom niet van Drie keer dacht de arts dat ik het niet delingen van het moderne leven en ervaart hij zich opnieuw als een geheel. het papier los. zou halen. Vastgebonden in mijn spij- De repercussies hebben vooral met lenbedje was ik van mijn tweede tot relaties te maken en met mijn goedge- mijn vijfde aan het overleven in een lovigheid. Ik verabsoluteer relaties, zie grote stilte zonder aanrakingen. Er is bord te kunnen lezen op de voorste rij. kel de muziek) huiver ik voor de leegte ze als levenslang en van een hogere me veel ontgaan door die prikkelarme Ik kon goed leren maar had emoti- in ons contact. waarde. Ik heb de neiging om veel geld omgeving. oneel een enorme achterstand. De te besteden en beschermend op te tre- Ik was de jongste van vier broers. We lichamelijke behoeften werden thuis Je zegt ‘Wie niet speelt in zijn jeugd, den, waardoor ongelijkwaardigheid op werden door de ziekte uit elkaar gesla- vervuld maar daar bleef het bij. leert het leven ook niet’. Wat is de loer ligt. Ik loop op mijn tenen om- gen en in 1953 weer herenigd. Thuis, Op mijn elfde heb ik bijvoorbeeld spelen? dat ik bang ben voor fouten en verlies. boven het oude postkantoor aan de een reisverslag geschreven over ons Spelen is leven, ervaringen opdoen, Meestal ga ik over tot radicale maatre- Middenweg, leefden we ‘langs elkaar’ gezin, met een overvolle auto naar met vriendjes buiten spelen. De gelen. Bijvoorbeeld wanneer iemand heen. We begonnen pas veel later Zwitserland. Men schonk er thuis geen wereld ontdekken en elkaar leren ken- me iets vraagt, vind ik dat ik ‘moet’ nen. Ik was elf en was gelijk fanatiek. helpen. Een belofte ‘moet’ ik nakomen. Ons spel werd ter plekke verzonnen en Ik ben te vaak in boeken gevlucht en bestond uit eindeloze mogelijkheden. zocht zelf geen oplossing. Ik vind het Van spelregels trokken we ons weinig nog steeds moeilijk om een overwogen aan. Tijdens mijn MULO-jaar was ik besluit te nemen. Even betijen, een het gelukkigst. opmerking laten rusten of een beetje Buiten de beperking van de thuiswe- afstand nemen van de situatie doe ik reld, in contact met leeftijdgenootjes, niet. Het speelse is daardoor ver te werd ik vaardig en vindingrijk. Ik zoeken. was de slimste van de klas, had thuis een pick-up en vierde voor het eerst Heb je een inhaalslag kunnen ma- ken? Ben je homo ludens, een spe- lend mens geworden? ‘Ik ben te angstig Het spelen heb ik niet ingehaald. In mijn schrift lees ik dat ik me vaak heb om een spelend afgevraagd of mijn achterstand ooit in te halen was. Ik heb mijn dochter mens te zijn’ tot haar zesde alleen opgevoed. Ik was oplettend en liefdevol, wat ik als een mijn verjaardag. Mijn oudste broer is inhaalslag zie van mijn sanatorium- op dezelfde dag jarig maar ik hing er en opvoedingstijd. Wel heb ik haar te altijd een beetje bij: ‘Ik was ook jarig’. kort meegemaakt om haar vorming en Mensen kwamen niet speciaal voor het kennen van een eigen plek in de mij. Ik wilde op de fijne school blijven wereld te blijven volgen. maar na een familiestrijd plaatste mijn moeder me op het gymnasium. Een Hoe sta je in de wereld? opvoedingsfout. Wel koos ik tegen- Speels omgaan met dingen en relaties draads voor gymnasium bèta. Het blijft voor mij moeilijk te integreren. was er schools. Ik droeg een colbert Ik ben assertiever geworden en het en speelde niet meer, een cerebrale schrijven helpt me ook. Ik leid spre- jongen in de maak, die emotioneel kers in bij lezingen en verwelkom de niet aan zijn trekken kwam en wiens gasten. Geen mens zien is geen fijne talenten onaangeroerd bleven. Thuis dag voor me maar het gebeurt zelden. had niemand dat in de gaten. Monu- Toen ik veel mensen zag als arts was mentaal zwijgen. ik blij met het weekend. Nu is dat soms Ik werd een keurige, helpende en andersom. timide man. Tijdens mijn opleiding tot Ik wil een veelzijdig leven en daarop huisarts wist ik niet goed met vrouwen reflecteren met mensen die me waar- om te gaan. In mijn beleving ‘over- deren. Het is fijn om thuis te komen kwam’ het huwelijk me. Er was tussen en dat er iemand is om de dag door te mij en mijn vrouw een enorm verschil nemen. De dagen worden dan niet ver- in perceptie over het leven en onze geten. Vergeleken met vroeger is deze dochter. We praatten amper en aan beweging vernieuwend en ligt binnen de relatie kwam abrupt een einde. Ze mijn vermogen. vertrokken naar het buitenland. Door Echter, de ‘jeu’ van het leven blijft de verstoorde omgang schoot ik tekort vaak ver weg voor mij. # in mijn werk. Tot op de dag van van- Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Uit de buurt 19

De Chinese Kerk is jong en evangelisch Levensbeschouwingen in Oost deel 13

Tekst: Mirjam Ringer | Fotografie: Gerard Valentijn

Op zondagen komen 25 tot 30 leden naar de diensten van de Chinese Kerk. In de pastorie naast de Hofkerk op de Linnaeus- hof, zijn ze nog aan de maaltijd. Ik word uitgenodigd mee te eten, maar ik voel me niet helemaal lekker. An-Ting-Yi neemt me mee naar een ander zaaltje om in alle rust te praten.

De leden van de Chinese kerk komen maar het Taoïsme en de tempel gaven uit Taiwan, China, Hong Kong, Maleisië, haar geen antwoorden. ‘Het is leeg, er en vinden elkaar hier vanwege de taal is geen inhoud. Na veel twijfel besloot (Mandarijn) en de religie. Veel van hen ik om christen te worden. Nu ik dat studeren nog, daarom is het een jonge ben, lukt het me om wrijvingen binnen groep. An-Ting Yi, met wie ik spreek, is de familie op te lossen en dat is binnen hier om zijn PhD te doen aan de VU op de Chinese cultuur erg belangrijk.’ het gebied van het Nieuwe Testament. De andere vrouw woonde in Nederland Hij geeft ook de kinderen hier les op de met haar man, had een goede baan en zondagsschool. een goed inkomen. Toen haar zoon ge- We praten over het opgroeien in twee boren werd, veranderde haar situatie. culturen. An-Ting Yi ziet dat als een Er was constant sprake van stress. Om- nieuwe cultuur, hij betreurt niet het Een dienst van de Chinese Kerk verlies van de culturele identiteit van ‘Christenen bena- de kinderen. ‘De meeste kinderen veel verschillende groepen waar je missionarissen een tijd geduld en later spreken ook Nederlands. Hun manier deren problemen deel van uit kon maken. In de groep weer verdreven uit het Keizerrijk. Pas van naar de wereld kijken zal meer waar An-Ting in terecht kwam waren begin 19e eeuw is er sprake van een Nederlands zijn, maar er zit toch altijd anders’ veel christenen. Het viel hem op dat zij permanente vestiging van christenen. ook een ander aspect aan.’ ruimdenkender waren en wat voor an- Maar ook in de huidige situatie zijn deren probeerden te doen. Zij deelden christenen niet altijd welkom. Dat blijkt dat ze geen familie had in Nederland hun visie, vertelden hun eigen verha- ook wel uit de officiële cijfers die ik op Chinese cultuur moest ze op zoek naar mensen die op len en behandelden mensen vriende- een Chinese website te zien krijg. Er Dan schuiven er nog andere gespreks- haar kind konden passen. Er waren er lijk. Ze benaderden de moeilijke zaken zouden 3.800.000 protestanten in China partners aan. Het gesprek komt al snel veel, maar ze voldeden niet. Totdat ze in het leven op een andere manier. Na zijn. Tellingen van onafhankelijke in- op hun persoonlijke bekeringsverha- een christelijke kinderoppas kreeg. ‘Die een jaar besloot An-Ting om dat ook te stituten melden aantallen van 25 tot 40 len. De Chinese kerk is een evange- was zo goed en liefdevol voor ons en proberen: ‘Als Jezus mijn vrienden zo miljoen mensen. Hiermee heeft China lische kerk en daarom zijn de beke- onze zoon, dat ik belangstelling kreeg anders maakte, wilde ik dat ook.’ in absolute aantallen meer protestantse ringsverhalen ook essentieel. Geen van voor het christendom. Jezus redde mijn christenen dan de Verenigde Staten. # beide vrouwen die hun verhaal doen, familie.’ komt uit een christelijke familie. De een Meer protestanten dan VS Met dank aan Tina Huang, Candy Kwok was student en probeerde wel via de Ruimdenkend Het christendom heeft meerdere en Eva traditionele manieren op zoek te gaan Ook An-Ting Yi heeft zijn verhaal: op keren geprobeerd voet aan de grond naar oplossingen voor haar problemen, de middelbare school in Taiwan waren te krijgen in China. Meestal werden de

Namen noemen Mevrouw Brands vervolgt: ‘Het gezin Het Joodse gezin Heertje Heertje zat in een moeilijke positie, omgeven door NSB’ers. Zowel boven dam met Heintje Aluin. Hij heeft op hen, als aan de overkant. En zo waren Tekst: René van Eunen | Fotografie: René van Eunen, Rina Brands-Horden veel verschillende adressen in Amster- er nog wel wat mensen in de directe dam gewoond. In 1937 streek hij met omgeving, al dan niet aangesloten bij Enkele jaren geleden lagen er bloemen voor de deur van zijn vrouw en twee zonen, Hans (15) en de NSB, die je niet kon vertrouwen. Linnaeusparkweg 179, de bakkerij van Johnny en Marica van Emile (11), neer in de Watergraafsmeer. Zoals vaak gebeurde, is ook de familie der Horst. Er zat een kaartje aan van de bloemenwinkel van Eerst woonden zij op Fraunhoferstraat Heertje in de nacht weggehaald. Ik heb 27 en daarna op Linnaeusparkweg 179, nooit iemand gesproken die zei daar Ellen Bosch met de tekst: ‘Ter nagedachtenis aan de familie achter hun fietsenzaak met stalling. getuige van te zijn geweest.’ Heintje en Heertje, die hier een fietsenzaak had tot ze door de nazi’s Emanuel was rijwielhandelaar en zoon Emanuel Heertje werden in december Hans rijwielhersteller. 1942 en februari 1943 in Auschwitz weggehaald en vermoord zijn’. vermoord. Emile en zijn uitwonende Voordeur vernield broer Hans op 4 juni 1943 in Sobibor. Mevrouw Brands: ‘Mijn man Hen, die Op 11 juni 1943 ook de vrouw en het in zijn jeugd in de Van Marumstraat dochtertje van Hans, Rachel Sarfatij en woonde, was bevriend met één van Hendrika Helena. Dat wij hun namen de zoons van het gezin, Emile Heer- mogen blijven noemen. tje. Samen met hem en vriendje Theo Voies gingen ze vaak op zondag fietsen Monument richting Het Gooi. Van Jan Neefjes, een ‘Vijftig jaar na de oorlog werd er op de buurman van de Linnaeusparkweg, binnenplaats van de 5-jarige HBS aan kreeg ik eens een afdruk van een foto de Mauritskade (nu het Metis Montes- uit 1941 van zo’n uitje. Het drietal zit sori Lyceum) een monument onthuld daarop lekker in de zon in het gras. ter nagedachtenis van de Joodse Ikzelf heb slechts enkele herinneringen leerlingen die vermoord waren in de aan de familie Heertje. Zij hadden een oorlog. Bij de onthulling heb ik echt fietsenzaak, met erachter een woon- staan janken, want dat monument is huis. De vader was een hardwerkende zo indrukwekkend en aangrijpend. man. Er werden ook fietsen gerepa- Het zijn allemaal kindervoeten die je reerd en gestald in de zaak. Dhr. Rij- ziet afgebeeld met daarbij de naam, de gersberg had op een steenworp afstand sterfdatum en het kamp. En daar zag ik (Van Marumstraat 35-37) ook een ook Emile Richard Heertje staan. 4-6- Emile Heertje tussen zijn vrienden Theo Voies en Hen Brands fietsenstalling. Volgens mijn schoon- 1943, Sobibor. Ik heb een steen met de familie een apart figuur die nooit iets naam van Emile erop geadopteerd voor Dankzij Ellen Bosch kwam ik erachter sprak met haar over de familie Heertje, uitvoerde. Emanuel Heertje deed in het Holocaust Namenmonument.’ # dat het boeket een gebaar was van me- maar eerst vertel ik u iets meer over dit januari 1941 bij de politie aangifte van vrouw Brands uit de Van Marumstraat. gezin. mishandeling en vernieling van zijn Meer verhalen uit de Watergraafsmeer Rina Brands-Horden is 86 jaar en Emanuel Heertje werd op 12 mei 1892 voordeur door Rijgersberg. Of hij hier- op www.vriendenvanwatergraafsmeer.nl bracht de meeste jaren van haar jeugd in de Uilenburgerstraat te Amsterdam voor werd veroordeeld is niet bekend, door op Linnaeusparkweg 173hs. Ik geboren. In 1918 trouwde hij te Zaan- Emanuel had wel getuigen.’ 20 Ouderenadviesraad #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

Ouderenhuisvesting: mooie plannen en matig optimisme

Tekst: Ouderen Adviesraad Oost zijn voor maatschappelijke voorzieningen niet vergeten. De gemeenteraad heeft onlangs een nieuw programma ‘Ouderenhuisvesting 2019-2022’ aangenomen. Daarin staan mooie plannen en de kans dat die ook Eigen keuzes Het programma ouderenhuis- uitgevoerd worden, is tamelijk groot. Daarover zijn wij dus matig optimistisch. vesting is geplaatst te midden Hoe ziet dit programma er in grote lijnen voor ons, de Amsterdamse van het andere beleid. Zo sluit het aan op zo’n achttal thema’s 65-plussers, er uit? die in ‘Age Friendly cities’ aan de orde zijn. Dit internationale tegen woekerhuurverhogin- programma valt onder de wet- gen. De verhuurder tekent houder ‘ouderen’ en bestrijkt namelijk bij de erfpachtover- naast ‘wonen’ ook ‘mobiliteit’, eenkomst een verklaring dat ‘zorg’, ‘ruimtelijke ordening’, oudere huurder in de eerste 25 etc. Die samenwerking en af- jaar ongeveer dezelfde huur stemming is prima, maar men kan blijven betalen. Voor wie moet zich blijven realiseren in de sociale sector verhuist, is dat de meeste ouderen graag een woekerhuur geen gevaar, als zelfstandige mensen hun want daar is de huurbescher- eigen keuzes maken. Waar en ming al jaren goed geregeld. hoe je wilt wonen mag niet opgedrongen worden. Niet Nieuwe hofjes iedereen wil geclusterd gaan Amsterdamse ouderen die wonen. Soms is het (liefst met vrij veel zorg nodig hebben, subsidie) aanbrengen van een maar niet in aanmerking kun- traplift de beste oplossing. nen komen voor een plaats in een verpleeghuis, kunnen Het programma is voor pu- zich melden voor ‘wonen met blicatie met een groot aantal zorg’. De gemeente voert de ouderen, zorgaanbieders, regie over de transformatie verhuurders etc. besproken. van een vrij groot aantal Dat heeft de samenwerking en ex- verzorgingshuizen. De het begrip voor elkaars stand- ‘verzorging oude stijl’ maakt punten bevorderd. De vraag in zo’n gebouw plaats voor waarom ouderen die een nieuwe vormen. De gemeente sociale huurwoning hebben in wil zodoende het behoud van de particuliere voorraad, geen voldoende ouderenzorg bevor- gebruik kunnen maken van deren en dat combineren met de Amsterdamse verhuisre- het realiseren van zelfstandige gelingen is aan ons uitgelegd. woningen. Daarbij wordt ook Hierdoor is er nu begrip voor gestreefd naar een aanbod van het voortduren van deze onge- Verzorgingstehuizen, zoals De Open Hof in Amsteldorp, verdwijnen steeds meer maatschappelijke voorzienin- lijkheid. Dat bij de prioriteiten gen in of bij het gebouw voor wordt aangekondigd dat er Het is een gedegen stuk met de gehele buurt. onderzocht zal worden of, en een overzicht van de woon- Dat geld en dus die woningen onder welke voorwaarden, situatie van Amsterdamse Geclusterd zelfstandig wonen de verhuisregelingen kun- ouderen en wat er gaat komen er! neemt in Amsterdam aan nen worden uitgebreid naar veranderen. Zo groeit het betekenis toe. Het zijn soms de sociale woningvoorraad percentage ouderen van 12% meer woningen beschikbaar, Gelukkige oudedag nieuwe hofjes uitsluitend van particuliere verhuurders, in 2030 naar 16%. Dat geeft maar dat neemt niet weg, Hoe willen ouderen nu en in voor ouderen, maar er zijn stemt ons hoopvol. problemen, mede omdat het dat er ook verkoop van wo- de toekomst wonen? In het er ook voor alle leeftijden. traditionele verzorgings- ningen plaatsvindt. Sommige programma is een indeling De gemeente is bereid deze Woningbouwfonds huis verdwijnt. Kortom: het woningbouwverenigingen gemaakt. woonvorm te ondersteunen. Het programma ouderenhuis- woning-aanbod is nu al niet verkopen woningen die heel A. Individueel wonen in de Dat bleek ook onlangs op een vesting was al verouderd toen ingesteld op wat ouderen geschikt zijn voor ouderen. bestaande stad; door onze Ouderen Advies- het behandeld werd. Er is nu nodig hebben, maar zonder Hoe de gemeente deze ver- B. Wonen in zorghuisvesting raad in Oost georganiseerde een financieel probleem. De drastische maatregelingen koop, die veelal in strijd is met nieuwe stijl; bijeenkomst. Een groep Turkse stad heeft te lang, te zwaar zouden in de toekomst nog eerdere afspraken echt gaat C. Geclusterd zelfstandig vrouwen ging meteen aan verkeer toegelaten waardoor veel meer ouderen geen pas- stoppen is niet duidelijk, maar wonen. de slag. veel kades en bruggen drin- sende huisvesting hebben. de gemeente is daar wel mee In ons stadsdeel zijn al wel een gend groot onderhoud behoe- bezig. Het aantal ouderen dat in de tiental van deze initiatieven ven. Het is voorspelbaar dat de Van deze tijd ‘eigen wijk’ woont en niet aan gerealiseerd of in oprichting. wethouder Wonen en Bouwen In het vorige programma De gemeente wil ook dat, nu verhuizen denkt is heel groot. Het betreft dan woongroepen daarom een krapper budget ouderenhuisvesting (van 2015) de traditionele verzorgings- Omdat de verzorgingshuizen die van een woningcorporatie krijgt. zijn al verschillende zaken huizen in snel tempo (moeten) geen nieuwe permanente be- een welomschreven aantal op touw gezet en nu gaat de verdwijnen er voor de leegko- woners meer opnemen, neemt zelfstandige woningen huren Daar komt bij, dat in de bouw gemeente met kracht over tot mende gebouwen in de eerste het aantal dat zich eigenlijk en veelal ook een aantal activi- de aannemers hoge prijzen voortzetting en komt ook met plaats gezocht gaat worden niet goed meer kan redden, teiten organiseren. Ook zijn er vragen. Vanuit het Netwerk nieuwe voornemens. Er is naar huisvestingsvormen die onder hen fors toe. Vereenza- bewoners die gezamenlijk een Ouderen Advies Raden hebben meer geld beschikbaar en de wel ‘van deze tijd’ zijn. Er is ming en verwaarlozing dreigt. complex koopwoningen be- wij desondanks voorgesteld nieuwbouw, onder meer voor een overleg met de eigenaren Maar er zijn ook veel (heel) heren of dat samen doen met niet alleen het programma ouderen met een smalle beurs van die gebouwen en zo- oude bewoners die ‘passend huurders. Het is duidelijk dat voor ouderen, maar ook die levert op veel plaatsen in de doende hoopt de gemeente bij wonen’. Eventueel met steun deze geclusterde woonvormen voor andere woningzoeken- stad passende woningen op. voorrang de gebouwen die nog vanuit de WMO of van familie tot de verbeelding spreken. den zonder vertraging te gaan Via woningnet kunnen beschikbaar zijn, te behou- en vrienden hebben zij een Voor ouderen, die graag met uitvoeren. Wij vroegen aan 65-plussers in veel gevallen den voor het huisvesten van gelukkige oudedag. elkaar goede buurtgenoten de gemeente om een woning- met voorrang een geschikte ouderen. willen zijn is het opzetten van bouwfonds op te zetten. Wie woning vinden, maar er zijn De gemeente wil vooral voor zo’n woonvorm een goede spaargeld heeft, zou dat van de nog altijd veel mensen die Er is dus door het ambtelijk hen, die een laag- of mid- invulling van de tijd die na je bank kunnen halen en kunnen heel lang en soms ook heel apparaat veel studie verricht deninkomen hebben en die zesenzestigste beschikbaar is, storten in dat speciale fonds wanhopig, moeten zoeken en er is ook met vertegenwoor- dringend een andere woning De gemeente is ook enthousi- met dezelfde, lage, rente. Wij naar een geschikte woning. digers uit de diverse organisa- zoeken, ondersteunen. Nieuw ast en is van plan om in een denken, dat veel Amsterdam- Die situatie wil de gemeente ties om de tafel gezeten. Het is dat ouderen in nieuwbouw beleidsnotitie ‘geclusterd zelf- mers de woningbouw in onze bestrijden. Er komt een verbe- resultaat mag er zijn, maar de met een middenhuur tot zo’n standig wonen ouderen’ nader stad wel willen ondersteunen. terd toewijzingsbeleid. En er problemen zijn nog lang niet 1000 euro per maand in veel beleid uit te stippelen. Daarbij Dat geld en dus die woningen komen via nieuwbouw opgelost. gevallen beschermd worden worden de ruimten die nodig komen er! # Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Dynamo 21

kinderen kunnen meedoen Jong Watergraafsmeer aan leuke en leerzame acti- viteiten. Kinderen van 4 t/m 12 jaar ontdekken hun talent. Wat is er voor de jonge Amsterdammers van 0 tot 18 jaar in Amsterdam Ze dansen, sporten, maken Watergraafsmeer? Kinderen en jongeren kunnen leren, meedoen en hun talent muziek, zijn creatief bezig en meer. Om dit voor iedereen ontdekken. Waar kunnen ze terecht? Dynamo heeft een mooi overzicht van betaalbaar te maken adviseert Jong Watergraafsmeer gemaakt. Felice over de Stadspas of het Jeugdsport- en Cultuurfonds. [email protected] of 06 26 63 52 66

Naschoolse activiteiten Talententent Dynamo (na- Agenda schoolse activiteiten 4-12 jaar), Abello Peru (muziek en skaten), AFTER’S COOL Buurtpunten in Oost: (huiswerkbegeleiding), Ballet Voor vragen waar u alleen niet en Dansschool van den Ende, uitkomt. Voor informatie over De Juffies (huiswerkbege- vrijwilligerswerk, activiteiten in leiding), Het Kinderfornuis, de buurt, mantelzorgonder- steuning, administratie sorteren Muziekleswinkel Marjolein, en financiën. U kunt zonder af- Park Frankendael, Popschool spraak, tot een half uur vóór Amsterdam, Scouting Franken- de eindtijd, binnenlopen. dael, Scouting Gijsbrecht van Aemstel, Scouting Oost, Speel- Dapperbuurt tuin Amsteldorp, Stichting Al Buurtpunt De Gooyer Maarif (huiswerkbegeleiding De Gooyer, Von Zesenstraat 298, woensdag 10.00-11.30 uur en kooklessen). Transvaalbuurt Tienerwerker Buurtpunt Transvaal ‘Kom meedoen om te Hofmeyrstraat 67, sporten, iets creatiefs te vrijdag 10.00-12.00 uur doen of om te chillen’ Oosterparkbuurt Maindrian van Berge is tiener- Buurtpunt Kastanjehof werker in de Watergraafsmeer Kastanjeplein 60, bij Dynamo Jongeren. Ben je maandag 13.00-15.00 uur 10 jaar of ouder en wil je jouw talent ontdekken, creatief Buurtpunt Oosterpark bezig zijn, sporten of gewoon ’s Gravesandeplein 19, even chillen? Kom dan naar dinsdag en donderdag één van de activiteiten in 9.00-12.00 uur het Brinkhuis en Parkhuis. Watergraafsmeer Volg Maindrian op Facebook: Buurtpunt Het Brinkhuis Maindrian Dynamo. Landbouwstraat 63, mberge@dynamo-amsterdam. maandag 14.00-16.00 uur nl of 06 17 59 14 95

Buurtpunt Watergraafsmeer Kamerlingh Onneslaan 34 hs, Ambulant jongerenwerk donderdag 9.30-11.30 uur Op straat, pleinen en in de buurt vind je Roy Lodik, Buurtpunt Hoekhuis Feestelijke presentatie tot 4 jaar spelen en leren), Kin- Sportmakelaar ambulant jongerenwerker bij Fizeaustraat 3, in Het Parkhuis dercentrum Watergraafsmeer, ‘Iedereen structureel en Dynamo. Jongeren kunnen al- dinsdag 12.00-14.00 uur Tienerwerker Maindrian van Kindergarden, Stichting Kin- met meer plezier aan het tijd bij hem terecht. Hij luister Berge en kinderwijkcoach Fe- deropvang Watergraafsmeer. bewegen krijgen’ naar jongeren, stimuleert ze IJburg Buurtpunt IJburg lice Suèr van Dynamo vertel- Carlos Opoko is sportmakelaar om zelf stappen te onderne- IJburglaan 727, den donderdag 7 maart wat er Basisscholen in Amsterdam Oost. Hij maakt men en helpt ze daarbij. Bij maandag 9.30-11.30 uur in de wijk Watergraafs-meer Er zijn zeven basisscholen in deel uit van het Jump-in team. overlastmeldingen bemiddelt zoal wordt gedaan. Dit alles de Watergraafsmeer voor kin- Dit team bestaat uit adviseurs hij in de buurt. Budgetpunt IJburg is bijeengebracht in een mooi deren van 4 t/m 12 jaar. van de GGD Amsterdam en [email protected] Ed Pelsterpark 8, overzicht. Het eerste exem- Sportmakelaars van gemeente of 06 45 13 63 26 woensdag 9.30-11.30 uur plaar van Jong Watergraaf- Voortgezet onderwijs Amsterdam. Ze helpen de Am- Zeeburgereiland smeer werd door twee tieners, Er zijn vier voortgezet onder- sterdamse basisscholen een Jongerencentrum Buurtpunt Zeeburgereiland Zacharia en Robin, over- wijs scholen in de Water- gezonde omgeving te creëren Club Jaco & Club Info John Blankensteinstraat 1, handigd aan adviseur jeugd graafsmeer voor kinderen op en rond school. Sportmake- Jongeren kunnen bij Club Jaco vrijdag 9.30-11.30 uur Sander Otte van de gemeente vanaf 12 jaar. laars Hellen Velders en Milton aan de slag met hun talent op Amsterdam in Oost. Er waren Kortsam werken aan het het gebied van dans, muziek, Activiteiten Dynamo o.a.: natuurlijk ook drankjes, lek- Ouder- en kindadviseurs sportaanbod in de buurt en op studio en media. Bij Club Info - buurtrestaurants kere hapjes, muziek en graffiti. In Amsterdam kunnen ouders de pleinen. kunnen ze terecht voor al - sporten - gezond leven met al hun vragen over hun hun vragen. Kom naar Club - weerbaarheid Voor jongeren kind terecht bij Ouder- en Wijkagent Jaco aan Rhijnspoorplein 1a. - Hulp aan mantelzorgers In het overzicht Jong Water- Kindadviseurs in de wijk. Ze ‘Eerlijk naar elkaar toe en Telefoon 06 47 94 13 62 of - Alzheimer café graafsmeer staat omschreven werken in de basisscholen. respecteer elkaars grenzen’ 06 26 63 52 49. - geld wie wat doet in Amsterdam Monique de Boer is het gezicht - wonen Watergraafsmeer voor jonge Meedoen in de buurt van de wijk Watergraafsmeer. Youngsterdam - computerlessen Amsterdammers. In de plat- Buurtbewoners van alle Het belangrijkste vindt zij dat Youngsterdam biedt jongeren - vrijwilligerswerk - peuters tegrond op de achterzijde is leeftijden kunnen meedoen er gesprekken plaatsvinden en vanaf 18 jaar extra kansen. - Talententent naschoolse te zien waar het is te vinden. met activiteiten of zelf iets dit gebeurt dan ook. Zij voert Jongeren worden gestimuleerd activiteiten Jong Watergraafsmeer is een organiseren bij de volgende gesprekken met jongeren als om vanuit hun eigen ideeën - tieners en jongeren initiatief van Dynamo en geeft Dynamolocaties: servicepunt er iets in de wijk gebeurt, ook en talenten in actie te komen meer informatie over zeer Het Brinkhuis, servicepunt licht zij daarbij de ouders in. voor een ander. Ze werken Kijk op: uiteenlopende activiteiten. Jeruzalem, Het Parkhuis. Wijkagent Monique is woens- samen, verkennen hun moge- www.dynamo-amsterdam.nl dag tussen 13.30 en 16.00 uur lijkheden en brengen deze in www.dynamojongeren.nl www.dynamopeuters.nl Spelinloop Sport te bezoeken voor een persoon- Amsterdam in de praktijk. Veel De gratis spelinloop van Kinderen en jongeren hoeven lijk gesprek in de Tuinbouw- jongeren zijn nu al actief op de telefoon 020 46 09 300 Dynamo is er voor ouders met niet stil te zitten. Er valt heel straat 26B. pleintjes en bij sportactivitei- [email protected] kinderen van 0 tot 2 ½ jaar. veel te bewegen in Oost. Er ten in Amsterdam Oost. Heb facebook Dynamo beweegt tot Ouders kunnen hier spelen sa- zijn veel sportverenigingen, Kinderwijkcoach jij een idee voor de wijk? Doe meedoen men met hun kind en andere voetbalclubs, er is een schaats- ‘Ieder kind kan meedoen en dan mee met een challenge! # twitter @Dynamo020 ouders met kinderen uit de baan en meer. Informatie zijn/haar eigen talent ont- www.postoost.nl voor opstap buurt ontmoeten. over de sportclubs in Oost is te dekken’ Gratis 1 of meer exemplaren naar werk, vrijwilligerswerk en vinden op amsterdam.nl/sport Felice Suèr is kinderwijkcoach van dit overzicht ontvangen? activiteiten Kinderopvang/voorschool of op te vragen via sportstimu- van Dynamo in Oud Oost & Stuur een mail naar communi- Dynamo-voorschool (peuters 2 [email protected]. Watergraafsmeer. Ze zorgt dat [email protected]. 22 Advies #DWARS DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206

Dwars door het recht met HJS Het Juridisch Spreekuur (HJS) van de Hogeschool van Amsterdam (HvA) behandelt in deze rubriek actualiteiten die met het recht te maken hebben.

Hulp bij de belastingaangifte

Tekst: Hainuwele Gaspers

Het is weer tijd voor de jaarlijkse belastingaangifte (belastingjaar 2018). Het vergt meestal veel tijd duidelijk geworden.’ (bron: om het aangifteformulier in te vullen. Twijfelt u of het aangifteformulier correct is ingevuld of wilt u www.oba.nl) hulp bij het invullen? De medewerkers van Het Juridisch Spreekuur (HJS) staan voor u klaar om u Waar(mee) kunnen wij daarbij te helpen. u verder nog helpen? Medewerkers van HJS staan voor uw klaar om al uw Waar en hoe kan HJS jaaropgaven en bankafschrif- 020-52 30 900. Onze HJS-me- Wieraj werd gratis geholpen vragen omtrent belasting, juri- u helpen? ten dewerkers zijn daar dan ook door twee studenten van de dische en sociaal-maatschap- De aangifte dient voor 1 mei - De DigiD-machtigingscode aanwezig. Dat kan op de vol- Hogeschool van Amsterdam pelijke kwesties te beantwoor- 2019 te worden ingediend bij om bepaalde gegevens te gende middagen (tussen 14.00 die alles weten over de inkom- den. Als blijkt dat het niet de belastingdienst. U kunt dit bekijken in uw berichtenbox en 19.00 uur) bij de volgende stenbelasting, BTW en aftrek- mogelijk is om uw vraag te zelf doen (digitaal of via de zoals jaaroverzichten of de OBA-vestigingen: OBA Osdorp posten. Terwijl ze een kop lek- beantwoorden, dan verwijzen aangifte-app), maar natuur- aangiftebrief op 11 april, OBA Slotermeer kere koffie dronken gingen ze wij u door naar een van onze lijk ook laten doen door een - Indien van toepassing de op 25 april. Voor meer infor- aan de slag. Wieraj: ‘Het eerste samenwerkingspartners. belastingadviseur. Ook kunt u WOZ-waarde van uw woning, matie over de Belastingdagen wat ze deden was kijken of ik bij HJS terecht voor hulp bij de deze waarde is terug te in de OBA zie www.oba.nl/ wel moest betalen. Dat bleek U kunt hiervoor terecht op de aangifte. U ziet dan tegelijker- vinden in de WOZ-beschik- belasting. niet nodig, maar je moet nog onderstaande locaties: tijd hoe het invullen gaat, zo- king van voorafgaande jaar. wel het formulier invullen en dat u het volgend jaar wellicht - Betalingsbewijzen voor de Het verhaal van aangifte doen. Daarbij legden BOOT Oost helemaal zelf kunt doen. Als aftrekposten, denk hierbij Wierai Ganpat ze uit hoe het werkt en wat Sumatrastraat 314 u naar het inloopspreekuur aan zorgkosten die niet zijn Vorig jaar kwam Wierai Gan- alles betekent. En dan was het 1095 HV Amsterdam van HJS komt en geholpen wil vergoed, partneralimentatie, pat bij de Belastingdag in OBA nog leuk en gezellig ook!’ telefoon: 020-233 97 59 worden met het doen van uw betaalde studiekosten als u Bijlmerplein en dit was zijn Alle spanning die de blauwe Spreekuur: elke dinsdag van belastingaangifte, dan is het geen recht heeft op studie- ervaring: ‘Ik had vragen over envelop oproept was weg na 13.00 tot 17.00 uur wel heel belangrijk dat u de financiering. mijn belastingaangifte,’ vertelt het invullen van de aangifte. juiste documenten meeneemt. hij. ‘Het invullen is best inge- En anders zorgde de masseur Hoofdlocatie HJS Alleen dan kunnen de HJS- Voor het invullen van uw wikkeld. Je wilt ook niet in de daar wel voor, want iedereen Wibautstraat 5A medewerkers het aangiftefor- belastingaangifte is er dit jaar problemen komen omdat je is welkom voor een ontspan- (Muller Lulofshuis - 2e etage mulier volledig samen met u ook weer de mogelijkheid om het niet goed hebt ingevuld. nen stoelmassage. Misschien (02A08)) invullen. Neem in ieder geval bij onze samenwerkingspart- Toen ik zag dat er in de OBA dat Wieraj daarvoor nog telefoon: 06-211 588 82 de volgende (digitale) docu- ner OBA (Openbare Biblio- een Belastingdag was waar je terugkomt, want voor de Bereikbaar: maandag t/m don- menten en/of informatie mee: theek Amsterdam) langs te hulp kon krijgen met je aan- aangifte van dit jaar is het niet derdag van 9.00-16.00 uur - Geldig legitimatiebewijs gaan. Dat kan alleen als u zich gifte, besloot ik te gaan. Wie meer nodig: ‘Inmiddels kan e-mail: [email protected] - Burgerservicenummer heeft aangemeld via www. weet konden zij mij helpen en ik de aangifte zelf invullen; twitter: @hva-hjs - Inkomensgegevens zoals oba.nl/belasting of tel.nr. uitleggen wat wel en niet kan.’ tijdens de Belastingdag is alles website: www.hva.nl/hjs #

Team OOST

Dat betekent dat u vanaf deze het moment om dat alsnog te Woningnet: einde overgangsregeling datum geen woonduur van doen! Als u inlogt ziet u onder voor 1-7-2015 meer toe kunt het kopje ‘Mijn gegevens’ en voegen aan uw inschrijving. U dan ‘Mijn profiel’ wat uw Sinds 1-7-2015 is in principe het begrip ‘woonduur’ vervallen en kan alleen kunt deze nog wel tot 1-7-2030 wachttijd is en waar deze op nog gezocht worden naar een woning op inschrijfduur. Om woningzoekers verzilveren. Na 1-7-2030 geldt is gebaseerd. Staat daar nog alleen nog uw inschrijfdatum niet dat deze gebaseerd is op met woonduur van voor 1-7-2015 tegemoet te komen, is toen wel besloten als wachttijd. Heeft u dus een woonduur, dan kunt u in uw een tijdelijke overgangsregeling in te stellen (de ‘coulanceregeling’). langere woonduur dan in- woningnetprofiel de ingangs- schrijfduur - of nog helemaal datum van het huidige con- De overgangsregeling hield in • de ingangsdatum van het tijdelijke woning leeg achter geen inschrijving bij woning- tract toevoegen. Komt u hier dat de woonduur omgezet kon huidige contract ingevuld gelaten werd in stadsregio net -, is deze woonduur voor alleen niet uit, kom dan naar worden naar inschrijfduur, als stond op de inschrijving bij Amsterdam of Almere. 1-7-2015 opgebouwd en nog ons woningnetspreekuur. Via aan de volgende voorwaarden woningnet, Aan deze overgangsregeling niet toegevoegd aan uw wo- 020-5230150 kunt u hiervoor voldaan werd: • er een zelfstandige, niet- komt per 1-7-2019 een eind. ningnetinschrijving? Dan is dit een afspraak maken. #

Dit geldt niet wanneer u een Verruiming verhuisregeling ‘van Groot naar Beter’ nieuwbouwwoning gaat huren. kennen. U krijgt een voor- Wilt u meer weten over deze Woont u te groot en zou u naar een kleinere woning willen verhuizen? rangpositie in Woningnet. Als regeling, neem dan contact op Misschien kunt u gebruik maken van de regeling ‘van Groot naar Beter’. u een nieuwe woning heeft met u woningbouwcorporatie gevonden die voldoet aan de of met !WOON op 020-5230150 Deze regeling bestaat al een • De woning heeft een opper- • U staat ingeschreven bij bovenstaande voorwaarden /[email protected] of kom tijdje maar is onlangs aange- vlakte van minimaal 70m2 Woningnet ontvangt u een verhuiskos- naar ons inloopspreekuur: past. Dit zijn de nieuwe voor- (dit kunt u opvragen bij uw • Uw huishouden bestaat uit tenvergoeding, variërend van elke maandagochtend tussen waarden om in aanmerking te verhuurder) maximaal drie personen e 4.000 (4 kamers) tot e 6.200 9.30 en 11 uur aan de IJburg- komen voor de regeling: • U wilt verhuizen naar een (7 of meer kamers). Wanneer laan 727 en elke maandag- • U huurt een woning van een seniorenwoning of een Wat biedt de regeling? de netto huur van de nieuwe avond tussen 18.30 en 20 uur woningbouwcorporatie woning met een maximale Als u aan alle voorwaarden woning hoger is dan de netto of woensdagochtend tussen • De woning heeft 3 slaap- oppervlakte van 60m2 in voldoet zal de woningbouw- huur van uw huidige woning, 9 en 12 uur aan de 2e Boer- kamers Amsterdam corporatie de regeling toe- dan wordt deze aangepast. haavestraat 46-H. # Nummer 206 DWARS DOOR DE BUURT #DWARS Mededelingen 23

#Dwars liggertjes De gratis advertentierubriek van Dwars door de buurt. Deze rubriek is bedoeld als service voor onze lezers. U kunt als particulier of stichting een gratis advertentie, oproep of mededeling plaatsen. Er worden geen commerciële boodschappen geplaatst. Uw informatie moet voor de deadline bij ons binnen zijn en mag hooguit uit 200 tekens bestaan. Zie pagina 19 in het colofon voor de deadline en het e-mailadres.

Betondorp Live! Het Magisch Lentefestival is op zaterdag 6 april 2019 van 19.30-0.00 in Brinkhuis, Landbouwstraat 63, A’dam. Live muziek met Indiepop, soul en New Wave. Prima sfeer, volop dansen. Gratis entree. Iedereen is welkom!

Huis in Spanje Ons vakantiehuis in zuid-oost Spanje heeft geen WiFi, geen tv, geen zwembad. Maar staat wel in een prachtig, oud en gezellig dorpje, 10 km van het strand, in een heuvelachtig gebied met veel wandelmogelijkheden. Schappelijke huur. Tel. 06 46152281.

Onbeperkt Oost Enthousiaste leden gezocht voor de werkgroep toegankelijkheid, die de openbare ruimte en de toegankelijkheid van openbare gebouwen en win- kels in stadsdeel Oost schouwt voor mensen met Flevoparkbad een fysieke beperking. We geven (on-)gevraagde adviezen aan het stadsdeel en de centrale stad. Op 28 april gaat het Flevoparkbad weer open! Dan kan er weer buiten De werkgroep bestaat uit vijf leden en vergadert gezwommen worden in het bad dat volgens de Franse krant Le Monde tweewekelijks op vrijdagmiddag. Daarnaast schou- een van de mooiste buitenbaden van Europa is! De openingstijden zijn wen we regelmatig gesignaleerde knelpunten. zeven dagen per week van 10.00 uur - 17.30 uur. Informatie is te krijgen op 06-18949257 of via Maar wil je vroeger of later zwemmen? Dat kan ook. De Vereniging [email protected]. Flevoparkbad verzorgt van maandag- t/m vrijdagochtend vroegzwem- Meer info: www.onbeperktoost.nl. men van 6.30 uur - 9.30 uur. En laatzwemmen van maandag- t/m donderdagavond van 18.30 uur - 20.00 uur. Trekharmonica spelen? Je moet dan lid zijn van de Vereniging, lidmaatschap € 10,00 per jaar. Zondag 12 mei workshop Swingend balfolk met Als lid krijg je in de voorverkoop korting op je seizoenskaart (data van klezmer door Auke Eringa in Q-Factory Oostpoort. de voorverkoop moeten nog vastgesteld worden. Houd de website in Je kunt je aanmelden via: www.trekharmonica- de gaten). # adam.nl. Trekharmonica’s Amsterdam is onder- Voor meer informatie: www.verenigingflevoparkbad.nl en deel van de Stichting Volksmuziek Nederland, www.amsterdam.nl/flevoparkbad www.volksmuziek.nl.

Draadloos toetsenbord Handig bij een tablet: een draadloos (bluetooth) toetsenbord. € 16 euro. Tel. 06 46152281. Akropolis

Concerten OLVG kapel Samen bouwen en wonen met oudere bewoners in uw eigen buurt. Donderdag 11 april, 14 tot 15 uur: concert met Gezamenlijk nieuwbouwproject van 55-plussers aan het Archime- Elly Seinstra (viool) en Marie-José Keizer (piano). desplantsoen in de Watergraafsmeer. Werken van Mozart en Beethoven in lentesfeer. Meer info: De Vereniging Akropolis Amsterdam (VAA) is in de race met een plan www.onzelievevrouwekapel.nl/concerten.html voor een gebouw met ongeveer 30 sociale en middenhuurwoningen die geschikt zijn om gezamenlijk oud in te worden. Locatie: Archime- Zin in tafeltennissen? desplantsoen. Woongemeenschap op Humanistische grondslag en Wil je in de buurt recreatief spelen of aan met behoud van zelfstandigheid. Het definitieve plan moet uiterlijk op competitie meedoen? Kom dan eens langs in de 6 juni worden ingediend. Dan moet er een wooncoöperatie zijn van Wethouder Verheijhal, Polderweg 300, op dinsdag- eventuele toekomstige bewoners en voldoende garanties dat het een avond. Tafeltennissen kan bij onze gezellige club haalbaar bouwproject is. Als het plan wordt geselecteerd als het beste De Volewijckers van 19.30 tot 23 uur. bouwplan dan gaat het gebouw er komen. Alleen een project dat door De zaal bereik je via de hal, aan het eind linksaf genoeg bewoners en buurtgenoten, oudere en jongere, wordt gedragen naar de kleedkamers. heeft kans van slagen. De VAA zoekt bewoners uit Oost die nieuwsgie- rig zijn naar het project, die er eventueel wel willen gaan wonen en die mee willen doen bij de uitwerking, de ontwikke- ling en de uitvoering.

Oudere maar ook jongere mensen die het woonpro- ject steunen en er aan bij willen dragen, kunnen zich aanmelden bij het bestuur van de Vereniging Akropo- lis Amsterdam: e-mail naar [email protected] o.v.v. uw interesse voor het bouwproject Akropolis Archimedes. U krijgt dan een uitno- diging voor de volgende bijeenkomst van de woon- coöperatie i.o. Daar krijgt u uiteraard de benodigde in- formatie over het bouwpro- ject om te kunnen beslissen hoe u deel wilt nemen. # DWARS DOOR DE BUURT Nummer 206 # Welke uitgestorven dieren zien DWARS wetenschappers graag terug? voor de jeugd Waarom de gigantische luiaard nooit terug kan komen

# deel 2 KLONEN olf. De foto

In de vorige Dwars van een levend dier wat erop hadden we beloofd lijkt. Dan zou er een kloon geboren moeten worden van meer te schrijven het dier dat er niet meer is. over het klonen van Bijvoorbeeld van een mam- uitgestorven dieren. moet. Daarvan zijn er in het Een echte foto van de laatste buidelwolf gestorven in 1936 in de dierentuin van Hobart, Australië Wat was klonen ook al weer? ijs van Siberie al heel wat Sommige mensen ma- er is een probleem. Er is geen grondluiaard kunt inbrengen. gevonden. Soms zijn ze zo Oh ja. Het schaap Dolly was ken al lijstjes van de draagmoeder te vinden die lijkt Zelfs een vrouwtjesgorilla is de eerste kloon. Je doet een goed bewaard dat het DNA in op de buidelwolf, zoals een oli- een paar maten te klein. Die enkele cel van bijvoorbeeld de cellen nog intact is. Zo’n uitgestorven dieren die fant veel lijkt op een mammoet. grondluiaard gaat er vrees ik een vrolijk wit schaap in een mammoetcel kun je in de ze het liefst terug krij- Bij welk dier moet de je cel niet komen. lege eicel van bijvoorbeeld eicel van een vrouwtjesolifant gen. inbrengen? Niet bij een mamma Wel is er hoop voor een nukkig zwart schaap en je doen en dan wordt er een jaar kangoeroe. Die ziet meteen dat Op veel van die lijstjes staat de vele vogels. Eieren krijgt een vrolijk wit lammetje later een mammoetje gebo- er een klein vleesetertje in haar buidelwolf. Dit was een uniek dat helemaal identiek is aan ren. Mammoeten lijken op buidel zit en waarschijnlijk is ook kunnen immers door dier dat pas kort is uitgestorven. dat vrolijke witte schaap en olifanten. De olifantmoeder de vegetarische kangoeroemelk In 1936 ging de laatste dood in iedereen uitgebroed helemaal niets heeft van die weet waarschijnlijk niet dat ze niet goed voor een wolfje. de dierentuin van Hobart. Het worden. nukkige zwarte draagmoeder. een mammoetje zal krijjgen in was een roofdier dat op een Een ander dier dat ik Net als spreeuwen die een Het gaat om het DNA. plaats van een olifantje. Biologen hopen dat er wolf leek maar verre familie was zelf graag terug zou koekoeksjong uitbroeden. Er zijn Dat zit in iedere cel en van de kangoeroe. Net als de zien: de grondluiaard. pas kort geleden erg bijzondere zo weer grote groepen kangoeroe groeiden de jonge en mooie vogels uitgestorven, is een soort compleet Dit was het grootste dier van mammoeten komen, wolfjes buiten de moeder in een zoals de Cubaanse ara. En ook bouwpakket om een Zuid-Amerika. Het leek op Behalve dat het leuk is dat er buidel. Het dier liep op vier po- wil ik graag de moa terug, een een luiaard maar was wel vier schaap of een uil of weer mammoeten zijn is het ten maar als het haast had kon vier meter hoge loopvogel. Hij meter hoog en woog zoveel als ook goed voor de natuur. De het net als een kangoeroe op de leefde op Nieuw-Zeeland. En de een mens te maken. twee grote auto’s. Leeuwen en mammoeten eten en poepen achterpoten hoppen. Het kwam olifantsvogel van Madagascar. Dat DNA blijft soms bewaard sabeltandtijgers gingen er met zo veel dat ze een vruchtbare voor op het eiland Tasmanië bij Die was wel geen vier meter ook als het dier allang dood een grote boog omheen want steppe maken van wat nu een Australie. Omdat het schapen maar slechts twee-en-een-halve is, bijvoorbeeld in nagels of het had enorme klauwen. Het dorre Siberische toendra is. at gaf de regering van Australie meter maar hij woog zo zwaar haren of botjes. Stel: je vindt at blaadjes net als de luiaards een beloning voor iedere dode als een paard. En de dodo na- het DNA van een uitgestorven nu. Het zat niet in de boom buidelwolf. Ze zijn dus uitge- tuurlijk. Ze leefden op het eiland dier. Je stopt het in de eicel maar op de grond en trok de roeid. En daarvoor schamen de Mauritsius en zijn allemaal in hele boom naar zich toe. Het Australiërs zich nu heel erg. Ze de tijd van veertig of vijftig jaar probleem is ook hier bij welk hebben allerlei plannen om de door Nederlandse zeelui opge- dier je de cel voor een baby- buidelwolf terug te klonen. Maar geten.

Een nagemaakte grondluiaard wordt aangevallen door een nagemaakte sabeltandtijger Stinks en tekeningen zijn gemaakt door Connie Dekker. Ron de Zeeuw schrijft tekst. MaBelle behandelt post. Bron foto’s:Flickr. Foto van babyluiaard is genomen Alan W van de gigantische grondluiaard is genomen door Tim Baker in het Natuur Historisch Musum Los Angeles County. De foto buidelwolf gevonden op Wikipedia. Het hoofdje van een babyluiaard van nu past precies in je hand Welk dier wil jij het liefst terug en waarom? Schrijf naar [email protected] de verschillen ZOEK

Stinks is verliefd en vindt een klein gebrekje geen bezwaar STINKS