Bewegen in Borger-Odoorn: een gezonde leefstijl voor iedereen! Dat sport en bewegen gezond zijn, zal niemand Dverbazen. Je wordt er gelukkiger door, bent minder vaak ziek en het is goed voor het uithoudingsvermogen en zelfvertrouwen. Wat veel mensen nog niet weten, is dat de impact van een gezonde leefstijl nog verder gaat. Wist u bijvoorbeeld dat sport en bewegen niet alleen de kans op aandoeningen verlagen, maar ook helpen om sociaal isolement en soci- aal-emotionele klachten te voorkomen? En dat het werkzoekenden letterlijk naar een baan kan bewegen? De effecten zijn positief voor alle leeftij- den. Voor jongeren hebben sport en beweging grote pedagogische waarde, terwijl het ouderen kan hel- pen om langer veilig en zelfstandig thuis te blijven wonen. En vergeet niet dat sportverenigingen be- langrijke sociale ontmoetingsplekken zijn, waar jong en oud samen komen.

Meer dan genoeg redenen dus om flink te investe- ren in sport en bewegen. Dat doen we als gemeente dan ook al een aantal jaren met het project Gezonde Leefstijl. In deze brochure hebben we concrete voor- beelden verzameld van hoe we in Borger-Odoorn werken aan een gezonde leefstijl. Onze combicoa- ches onderwijs en sport spelen daar een belangrijke rol in. Op de basisschool en ná schooltijd, maar ook bij sportverenigingen en voor andere doelgroepen in het sociaal domein. Want iedereen in Borger-Odoorn in beweging krijgen is ons streven, ook voor de toe- komst!

Frits Alberts Wethouder Sport gemeente Borger-Odoorn Beweging in het sociaal domein

We hebben in Borger-Odoorn allerlei sportverenigingen die als doel hebben om mensen in beweging te brengen. In het bredere sociaal domein zetten we sport echter ook in als middel, om maatschappelijke doelen te realiseren.

Voor ons als sociaal werkers is een van de grootste krachten van een gezonde leefs jl de preven eve werking. Bij cliënten die gezonder gaan leven zien we het welzijn toenemen en de  nanciële zorgen juist verminderen. Op die manier proberen we ook te voorkomen dat leefs jlproblemen worden overgebracht van genera e op genera e.

Anne-Marie Keizer, sociaal werker/regisseur bij Sociale teams Borger-Odoorn

POD Sport

Positief Opgroeien Drenthe (POD) wordt door veel overheden en instellingen in de provincie gebruikt. Met deze methode zorgen we er samen met ouders voor dat kinderen in een veilige, stimulerende omgeving kunnen opgroeien en hun talenten kunnen ontwikkelen. Op die manier proberen we onder meer te voorkomen dat zij in de jeugdzorg terechtkomen. Omdat veel kinderen zijn aangesloten bij een sportvereniging, zijn de POD-principes daarvoor vertaald in POD Sport. Nienke, trainster bij Daarbij helpen we verenigingen opvallend gymnas ekvereniging Vol- gedrag beter te begeleiden. Eerst doorvragen houden uit Borger: “Door POD in plaats van direct berispen bijvoorbeeld, zodat kinderen plezier in sport houden en Sport leer je verder te kijken de verenigingen problemen kunnen helpen dan het aanleren van de sport al- signaleren. Zo ondersteunen we vereni- leen. Sport brengt zoveel mooie gingen in hun maatschappelijke rol en dingen met zich mee, maar spreken we in de omgeving van het kind zoveel die moet je er wel uit mogelijk dezelfde taal, ook binnen de sportclub. leren halen.” Bewegen Werkt

Zes op de tien mensen zonder Een deelnemer aan Be- baan noemen hun gezondheid wegen Werkt: “Bewegen als belangrijkste reden voor Werkt hee mij enorm ge- werkloosheid. Daar liggen dus grote kansen. Door te bewegen holpen om het vertrouwen in gaan mensen weer meedoen, en mijzelf terug te krijgen en wordt de kans groter dat ze van weer in beweging te komen. hun uitkering afk omen. In het Door dit samen te doen met programma Bewegen Werkt gaan anderen had ik er meer mensen zonder werk 18 weken plezier in. Ik stond steeds aan de slag met hun persoonlij- posi ever in het leven en ke beweegdoelen. kreeg weer zin in werk. Nadat ik vrijwilligerswerk was gaan doen, ben ik in oktober met een nieuwe 1 baan gestart. En ik ga ook 2 beginnen met badminton. Een 2 geweldig gevoel!”

Uitstroom deelnemers Bewegen Werkt 2017 3 Betaald werk Vervolg nog onbekend Vrijwilligerswerk Anders 4 Arbeidsbemiddeling

Bewegen Werkt laat zien dat mensen door samen te bewegen weer posi ever in het leven staan, en zo weer een stap kunnen maken rich ng betaald of vrijwilligerswerk. 785 Niels Frietema, coördinator Gezonde Leefstijl 45 50 130

Beweegspreekuur Bij het beweegspreekuur kijkt Mensen met een laag inkomen en fysieke belemmeringen de  siotherapeut vooral naar wat kunnen op het beweegspreekuur een gratis consult krijgen deze persoon wél kan, het zet 1048 van een fysiotherapeut. De fysiotherapeut bespreekt de be- lemmeringen maar kijkt vooral naar de mogelijkheden die mensen in hun kracht. er liggen. Waar nodig wordt samen met de combicoaches Leon de Vries, combicoach passend40 beweegaanbod100 gezocht. sociaal domein Deelnemer aan Denken en Doen: “Ik ben deelnemer Denken en Doen van de bridgegroep in In het project Denken en Doen worden inactieve en eenzame ouderen Nieuw-Buinen. En weet je, weer bij de samenleving betrokken met behulp van bridge. De dat staat bovenaan mijn Nederlandse Bridge Bond creëert samen met de gemeente een sociaal lijst van het beste netwerk in de vorm van bridgegroepen. Deelnemers trainen op die wat me is over- manier hun hersenen in een sociale omgeving. En van daaruit is de komen dit jaar. stap naar beweegactiviteiten die aangeboden worden ook weer een Goed he!?” stuk kleiner.

Gezond en Fit ouder worden

Hoe ouder je wordt, hoe belangrijker het is om gezond en fi t te blij- ven. Dit project, gericht op bewegen en een gezonde leefstijl, leidt tot meer deelname aan beweegactiviteiten en een groter sociaal netwerk. Na een fi ttest krijgen deelnemers 10 weken lang de kans om gratis kennis te maken met een sport, waarna ze regulier lid kunnen worden van een vereniging. Zo maken ze kennis met nieuw en bestaand beweegaanbod en leren ze tegelijkertijd mensen uit hun omgeving kennen.

Gezond en Fit ouder worden is een zeer succesvol beweeg- en leefs jlprogramma voor senioren. In en weken worden de deelnemers zo enthousiast over bewegen dat ze daar structureel mee doorgaan. Varia e in oefenstof, deskundige leiding en het samen bewe- gen zijn daarin de doorslaggevende factoren.

Petra van den Bosch, combicoach seniorensport RESULTATEN Fittest Odoorn/Valthe/Klijndijk/Exloo: Aangeschreven inwoners: 785 Deelnemers fi ttest: 130 - Doorstroom naar kennismakingslessen: 50 - Doorstroom naar regulier beweegaanbod: 45

785

45 50 130 785

Fittest Valthermond/1e45 50 Exloërmond/2e Exloërmond/Zandberg:130 Aangeschreven inwoners: 1048 Deelnemers fi ttest: 100 - Doorstroom naar kennismakingslessen: 40 - Doorstroom naar regulier beweegaanbod:1048 n.n.b.

40 100 1048

40 100 Beweging in het basisonderwijs

We starten al met het stimuleren van sport en bewegen bij kinderen op jonge leeft ijd. Met een breed en geva- rieerd aanbod leggen we een goede basis voor de toe- komst.

De combicoaches geven een kwalita ef spor eve impuls aan de gymlessen op school, vanuit vastgestelde doorgaande on ikkellijnen. Daarnaast zijn ze de spil tussen de sportverenigingen en de school; met als kers op de taart de spor eesten en ac viteiten na school jd!

Koen Woltmeijer, directeur cbs de Borgh

Bewegingsonderwijs – alle groepen Intentieovereenkomst combi coaches in het basisonderwijs

Kwalitatief goed bewegingsonderwijs in combinatie met een rijk buitenschools aanbod De combicoaches verzorgen in totaal 48 uren gymles, is belangrijk voor de motorische ontwikkeling van kinderen. Dit draagt bij aan het ontwikkelen en behouden van een gezonde en actieve leefstijl, ook op latere lee ijd.

verdeeld over alle 17 basisscholen in de gemeente. De De gemeente Borger-Odoorn scholen bepalen zelf aan welke klassen, en hebben op wethouder Maatschappelijke ontwikkeling,, vertegenwoordigd volksgezondheid door en sport, de heer J.F.A. Alberts en

deze manier een vakleerkracht gymnastiek in huis. In De Stichting Openbaar Primair Onderwijs Borger-Odoorn algemeen directeur-bestuurder de heer G. Hagénus 2017 tekenden de stichtingen CONOD (Christelijk Onder- , vertegenwoordigd door De Stichting Christelijk Onderwijs Noord- en Oost- Drenthe wijs in Noord- en Oost-Drenthe), OPO (Openbaar Pri- directeur-bestuurder a.i. mevrouw J. Mulder , vertegenwoordigd door De Stichting Primenius mair Onderwijs) Borger-Odoorn en Primenius samen directeur van de st. Josephschool, vertegenwoordigd te Zandberg, door mevrouw A.M. Boels met de gemeente Borger-Odoorn een intentieover- spreken, vrij samengevat op basis van de o† ciële overeenkomst, het volgende af: De basisscholen spreken met de gemeente af dat zij bewegingsonderwijs en naschools aanbod eenkomst. Die heeft betrekking op de continuering belangrijk vinden en dit ondersteunen. De combi coaches zijn in dienst van de gemeente, maar worden ingezet voor een aantal lesuren bewegingsonderwijs voor de groepen 3 t/m 8 op de van goed bewegingsonderwijs en het tegengaan van basisscholen in Borger-Odoorn. Zij maken jaarlijks een planning bewegingsonderwijs waarin alle domeinen van sport gedurende het schooljaar terugkomen.

onder meer overgewicht en bewegingsarmoede. Tijdens de lessen bewegingsonderwijs van de combi coaches worden lokale sportverenigingen uitgenodigd ter ondersteuning en uitbreiding van de lessen Er wordt ook een koppeling gemaakt met naschoolse georganiseerde sport- en beweegactiviteiten.

Combi coaches organiseren zowel binnen als buiten de lessen bewegingsonderwijs interventies voor het project Gezonde Leefstijl. Doel is het stimuleren van een gezonde leefstijl, tegengaan van ▶ Aantal uren bewegingsonderwijs per week van combicoach overgewicht, bewegingsarmoede- en achterstand. De combi coaches maken hier een planning voor. Scholen committeren zich aan deze interventies door waar mogelijk een actieve bijdrage te leveren aan de interventies, te ondersteunen in de communicatie richting ouders en door als school het belang van een gezonde leefstijl uit te dragen. 35 Ondertekend te Exloo, 10 juli 2017 30 Namens de gemeente Borger-Odoorn Namens stichting CONOD 20

15 Dhr. J.F.A. Alberts

10 Mevr. J. Mulder Namens stichting Primenius Namens stichting OPO 5

0 Mevr. A.M. Boels

Openbaar primair CONOD Primenius Dhr. G. Hagénus onderwijs Judoschool Juveko: “Wij leren kinderen in een korte jd de beginselen van het judo Sportkennismakingslessen zoals valbreken en omgaan met winnen en verliezen. Tijdens de gymlessen op school zijn regelmatig sportverenigingen te gast om leerlingen kennis te laten maken met hun sport(club). Door onze samenwerking Soms gebeurt dit ook bij de vereniging zelf. Kinderen die enthousiast met de combicoach kun- zijn geworden, kunnen vervolgens een paar keer gratis meedoen bij nen we schooljudo erg de vereniging. Een leuke en laagdrempelige manier om een sport te makkelijk aanbieden vinden die bij je past! op alle basisscholen in de regio.“

▶ Resultaten na Motorische Remedial Teaching Motorische Remedial Teaching – groep 4

25 Net zoals met taal en rekenen kan het zijn dat een 20 kind op het gebied van motoriek wat extra hulp kan 15 gebruiken. In alle groepen 4 hebben we hier speci- 10 fi ek aandacht voor. Als blijkt dat een leerling extra 5 aandacht nodig heeft , wordt hij of zij samen met de 0 ouders uitgenodigd voor een naschools MRT-traject 2016-2017 van 14 weken. Naast begeleiding in kleine groepjes ■ voldoende score bij start gaan we op zoek naar een leuke en passende sport- ■ voldoende score na MRT Intentieovereenkomst vereniging. ■ aantal kinderen dat vooruit is gegaan combi coaches in het basisonderwijs

Kwalitatief goed bewegingsonderwijs in combinatie met een rijk buitenschools aanbod is belangrijk voor de motorische ontwikkeling van kinderen. Dit draagt bij aan het ontwikkelen en behouden van een gezonde en actieve leefstijl, ook op latere lee ijd.

De gemeente Borger-Odoorn, vertegenwoordigd door Een ouder: “Onze dochter hee MRT als zeer wethouder Maatschappelijke ontwikkeling, volksgezondheid en sport, de heer J.F.A. Alberts Er wordt de laatste jaren steeds meer en pret g ervaren, mede door de kleine groeps- gebruikgemaakt van het Jeugdsportfonds. Dat betekent overigens niet per se dat er De Stichting Openbaar Primair Onderwijs Borger-Odoorn, vertegenwoordigd door algemeen directeur-bestuurder de heer G. Hagénus samenstelling. Ze hee met veel enthousiasme en meer gezinnen in aanmerking komen. Het De Stichting Christelijk Onderwijs Noord- en Oost- Drenthe, vertegenwoordigd door plezier deelgenomen en is motorisch vooruit gegaan.” Jeugdsportfonds is namelijk zichtbaarder directeur-bestuurder a.i. mevrouw J. Mulder en toegankelijker geworden. De Stichting Primenius, vertegenwoordigd door directeur van de st. Josephschool te Zandberg, mevrouw A.M. Boels spreken, vrij samengevat op basis van de o† ciële overeenkomst, het volgende af:

De basisscholen spreken met de gemeente af dat zij bewegingsonderwijs en naschools aanbod belangrijk vinden en dit ondersteunen. De combi coaches zijn in dienst van de gemeente, maar worden ingezet voor een aantal lesuren bewegingsonderwijs voor de groepen 3 t/m 8 op de basisscholen in Borger-Odoorn. Zij maken jaarlijks een planning bewegingsonderwijs waarin alle domeinen van sport gedurende het schooljaar terugkomen. Sport jij ook? – groep 4, 5 en 8 ▶ Aanvragen Jeugdsportfonds Borger-Odoorn Tijdens de lessen bewegingsonderwijs van de combi coaches worden lokale sportverenigingen uitgenodigd ter ondersteuning en uitbreiding van de lessen Er wordt ook een koppeling gemaakt met naschoolse georganiseerde sport- en beweegactiviteiten. Alle kinderen moeten kunnen sporten. Som- 180 Combi coaches organiseren zowel binnen als buiten de lessen bewegingsonderwijs interventies voor het project Gezonde Leefstijl. Doel is het stimuleren van een gezonde leefstijl, tegengaan van mige kinderen hebben wat extra hulp nodig overgewicht, bewegingsarmoede- en achterstand. De combi coaches maken hier een planning voor. 160 Scholen committeren zich aan deze interventies door waar mogelijk een actieve bijdrage te leveren bij het vinden van een leuke sport(vereniging). aan de interventies, te ondersteunen in de communicatie richting ouders en door als school het 140 belang van een gezonde leefstijl uit te dragen. Maar soms staat iets anders het sporten in de 120 Ondertekend te Exloo, 10 juli 2017 weg, fi nanciën bijvoorbeeld. Daarom vullen 100 Namens de gemeente Borger-Odoorn Namens stichting CONOD leerlingen van de groepen 5 en 8 een vra- 80 genlijst in over hun sportgedrag. Kinderen die 60 Dhr. J.F.A. Alberts Mevr. J. Mulder niet sporten en aangeven dat ze dit wel graag 40 Namens stichting Primenius Namens stichting OPO willen, krijgen hulp van de combicoach. Die 20 kent veel sportverenigingen en kan bij fi nan- Mevr. A.M. Boels 0 Dhr. G. Hagénus ciële beperkingen ook contact leggen met het Jeugdsportfonds. ■ 2012 ■ 2013 ■ 2014 ■ 2015 ■ 2016 ■ 2017 Schoolzwemmen – groep 3-8

Een groot aantal scholen in Borger-Odoorn doet mee aan schoolzwemmen in buitenbaden De Buiner Streng, De Leewal of de Zwaoi. De leerlingen halen hier hun zwemdiploma nog niet maar maken wel alvast een goede start! Daarnaast oefenen diverse scholen voor de schoolzwemwedstrijden.

Cool 2B Fit – groep 6

Leerlingen van groep 6 doen mee aan fi theidstesten. Wanneer hun fi theid een onbezorgde en gezonde toekomst in de weg kan gaan staan, nodigen we samen met de GGD de kinderen uit voor Cool 2B Fit. Dat is een bewezen eff ectief traject voor langere tijd waarin veel aandacht is voor beweging en voeding. Kinderen uit andere groepen (4 t/m 8) kunnen zich ook aanmelden.

▶ CBSK - Schoolvaardigheden gemiddelde CBSK: ▶ CBSK - Sociale acceptatie gemiddelde CBSK: Competentie- Competentie- belevingsschaal belevingsschaal voor kinderen voor kinderen 80 80 60 60 40 40 20 ■ Assen 20 ■ Assen ■ Borger-Odoorn ■ Borger-Odoorn 0 ■ Coevorden 0 ■ Coevorden Test #1 Test #2 Test #3 - gemiddelde Test #1 Test #2 Test #3 - gemiddelde

Kinderen en ouders werken hier samen aan een gezonde leefs jl, dat is de kracht van Cool 2B Fit.

Daniël Kroder, combicoach onderwijs en sport Schooltoernooien

Groep 3 & 4: Loopspeltoernooi

Voor veel kinderen is dit hun eerste toernooi. Het loopspeltoernooi lijkt een beetje op slagbal maar is wat eenvoudiger. Het toernooi staat garant voor een ochtend lang bewegen, maar ook omgaan met winnen en verliezen hoort erbij!

Groep 5 & 6: Trefb altoernooi

De fi nalisten van het trefb altoernooi gaan door naar een provinciaal kampioenschap. Tijdens dit toernooi wordt fel gestreden voor de winst maar wordt ook een fair play-bokaal uitgereikt.

Groep 7 & 8: diverse toernooien

Verschillende groepen 7 en 8 doen mee aan het schoolvoetbaltoernooi. Ook de schoolzwemwedstrijden in zwembad de Leewal zijn populair. In de voorafgaande weken oefenen veel scholen fanatiek om goed voor de dag te komen.

Prach g om alle scholen samen in ac e te zien op deze toernooien. Vanaf groep 3 leren kinderen hier ook omgaan met winnen en verliezen.

Stefan Kiestra, combicoach onderwijs en sport Beweging in de buurt

Een breed aanbod van buitenschoolse activiteiten moe- digt kinderen aan om in hun vrije tijd te kiezen voor be- weging. Dat kan in de sporthal of gymzaal zijn, bij de sportvereniging, in een speeltuin, bij het zwembad of op een veldje in de wijk. Daar kunnen kinderen volop bewe- gen en in contact komen met leeft ijdsgenoten.

Sportfeesten

Touwslingeren, basketballen, saltospringen of gewoon lekker voetballen: op een sportfeest kan het allemaal. Soms zijn er wel meer dan honderd basisschoolkinderen aanwezig op deze vrij toegankelijke feesten op woensdag- middag. Bovendien grijpen sportverenigingen regelmatig de kans om ter plekke hun sport te promoten.

Buitenspeelfeesten

Buitenspelen kan op allerlei manieren, maar een buitenspeelfeest is natuurlijk extra bijzon- der! De combicoaches organiseren buitenspeel- feesten op verschillende plekken, vaak samen met de speeltuinverenigingen. Een pannakooi, speeltuin of trapveldje vormen een perfect decor.

Het is enorm leuk om al die loslopende, scharrelende, verstoppende kinderen rond te zien rennen op het speelterrein. In 2015 bijvoorbeeld mochten ze in groepjes een eigen plekje met spulle es verdedigen, en natuurlijk bij de andere teams iets proberen te pikken. Geweldig leuk.

Bianca de Roo, speeltuinvereniging Borger-West Start to…

Heb je net door hoe je die heuvel op fi etst maar is de clinic alweer voorbij? Kun je bijna ‘pootje over’ maar is het tijd? Speciaal voor wat lastigere of onbekende sporten gebruiken we het ‘Start to’-concept. Golfen, mountainbiken, paardrijden, skaten, schaatsen, zwemmen, hardlopen en survivallen kennen al een ‘Start to’ in Borger-Odoorn. Uitgangspunt is dat je een sport minstens drie keer achter elkaar beoefent om er goed kennis mee te maken. De lessen worden gegeven door een professional en zijn zorgvuldig opgebouwd.

Ondersteuning sportverenigingen

De combicoaches vormen vaak de link Combicoach Esther Kuilman is specifi ek tussen buurt, school en sportvereniging. Ze opgeleid als verenigingsondersteuner. In geven sportclinics op school of sluiten aan die rol heeft zij de samenvoeging van twee bij bestaande sportinitiatieven. Andersom seniorensportverenigingen begeleid, waardoor leveren verenigingen weer specifi eke expertise alle sportactiviteiten voor senioren in Borger- bij bijvoorbeeld activiteiten in de buurt. Odoorn zijn ondergebracht bij de nieuwe De samenwerking kan ook leiden tot nieuw stichting Fitplus. Andere mogelijkheden van sportaanbod. Zo kunnen jongeren in Exloo verenigingsondersteuning zijn ledenwerving, sinds kort free runnen en is er op veler verzoek vrijwilligersactivering, bemiddeling en een judo in Nieuw-Buinen. gezonde sportkantine.

Tennisclub OKKO uit Odoorn: “Wij wilden op onze tennisbanen graag clinics geven aan de leerlingen van obs De Weiert. De combicoach regelde vervolgens de planning met de school, zodat wij ons kunnen focussen op de clinics zelf en het informeren van de kinderen.”

Er zit veel energie bij de sportverenigingen in Borger-Odoorn. Wanneer een vereniging met een vraag zit kunnen ze bij ons terecht, de lijn es zijn erg kort!

Esther Kuilman, combicoach onderwijs en sport Combicoaches gemeente Borger-Odoorn De kracht van beweging inzetten!

De combicoaches onderwijs & sport van de gemeente Borger-Odoorn hebben als doel om jong en oud te laten (blijven) bewegen!

Esther Kuilman Daniël Kroder Leon de Vries Combicoach onderwijs & sport Combicoach onderwijs & sport Combicoach onderwijs & sport regio Odoorn, Exloo, Valthe regio 1e en 2e Exloërmond, regio Borger Valthermond Specialisme: Specialisme: verenigingsondersteuning Specialisme: Cool 2B Fit bewegen in het sociaal domein (hele gemeente) E [email protected] E [email protected] E [email protected] T 06-25444702 T 06-31664240 T 06-55392806

Stefan Kiestra Petra van den Bosch Niels Frietema Combicoach onderwijs & sport Combicoach seniorensport Coördinator combicoaches & regio Nieuw-Buinen, Drouwe- Gezonde leefstijl nerveen Specialisme: Beheerder Actiefb orgerodoorn.nl seniorensport Specialisme: Specialisme: motorische remedial teaching E p.vandenbosch@bor- bewegen in het sociaal domein ger-odoorn.nl E [email protected] T 06-11394301 E [email protected] T 06-11783275 T 06-15582758 www.actiefb orgerodoorn.nl www.actiefb

Alle sport- en beweeg- actief borger odoorn activiteiten op één website! Op 1 januari 2018 is www.actiefb orgerodoorn.nl online gegaan. Hier vinden inwoners van Borger-Odoorn sport- en beweegactiviteiten voor alle leeft ijden en in verschillende categorieën. Aanbieders van ac- tiviteiten, zoals sportverenigingen, muziekscholen en speeltuinverenigingen, kunnen hun activiteiten via deze weg gemakkelijk toegankelijk maken voor een breed publiek. Gebruikers kunnen zich, na het aanmaken van een account, opgeven voor de activiteiten. Een mooie oplossing op het beweegaanbod laagdrempeliger te maken, voor zowel aanbieders als gebruikers.

actief borger odoorn