Vakıflar Dergisi

Özel Sayısı

Ankara 2013 VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI VAKIFLAR DERGİSİ 75.YIL ÖZEL SAYI ARALIK 2013

Yayın Sertifikası: 16651 ISSN : 1011-7474 • Yayın Koordinatörü Rifat TÜRKER • Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Adnan TÜZEN • Genel Yayın Yönetmeni Mehmet KURTOĞLU • Hazırlayanlar Hüseyin ÇINAR Mehmet ÇETİN Adnan TÜZEN Mehmet KURTOĞLU Hasan DEMİRTAŞ • Yayın Kurulu Prof. Dr. Mehmet ÖZ Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Abide DOĞAN Hacettepe Üniversitesi Prof.Dr. Hüseyin ÇINAR Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Prof. Dr. Musa YILDIZ Ahmet Yesevi Üniversitesi Prof. Dr. Yunus KOÇ Hacettepe Üniversitesi Doç. Dr. Evgenia ÜNAL Bilkent Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. F. MÜDERRİSOĞLU Hacettepe Üniversitesi Dr. Murat YILMAZ Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği Mehmet ÇETİN Mehmet KURTOĞLU (Yayın Müdürü) Vakıflar Genel Müdürlüğü Hasan DEMİRTAŞ (Sekreterya) Vakıflar Genel Müdürlüğü • Fotoğraflar Vakılar Genel Müdürlüğü Arşivi Sadi Bayram, Mehmet Kurtoğlu, Orhan Kaymak, İ.Halil Sezer, A.Rezzak Elçi • Tashih Abide DOĞAN • Grafik - Tasarım - Baskı Semih Ofset Ltd.Şti. Büyük Sanayi 1. Cad. No:74 İskitler / Ankara • İsteme Adresi Atatürk Bulvarı No: 10 Ulus/ Ankara Tlf: 0 312 509 60 00 Faks: 0312 324 47 22 Mail: [email protected] www.vgm.gov.tr Ankara-2013 İÇİNDEKİLER TAKDİM...... 5 ÖNSÖZ...... 7 Bir Derginin Serüveni Mehmet Çetin...... 11 Makaleler...... 33 Vakıflar Dergisi Orhan Cezmi Tuncer...... 35 Vakıflar Dergisinin Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış Nazif Öztürk...... 49 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış Arif Dülger...... 61 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal Ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi M.Fatih Müderrisoğlu...... 75 Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve... Sadi Bayram...... 87 Vakıf, Vakfiye Ve Vakıflar Dergisi İbrahim Ateş ...... 97 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi Mehmet Doğan- Ahmet Demir...... 101 “Vakıflar Dergisi” Ve Evkâf Yıllarım Abdülkerim Erdoğan...... 111 Vakıflar Dergisindeki Kolonizatör Türk Dervişleri Üzerine Fahri Dikkaya...... 117 Vakıf Kurumu Ve Vakıflar Dergisi Yasin Yılmaz...... 121 Vakıflar Dergisi: 75 Yıllık Bir Yolcu Evgenia Kermeli-Ünal...... 125 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi Mehmet Kurtoğlu...... 127 Söyleşiler...... 139 Halil İnalcık: “İlim Dünyasında Vakıflar Dergisi Çok Önemli Bir İşgal Eder”...... 141 Hakkı Acun: Yayın Anlayışı ve Kapsamı Bakımından Büyük Bir Dergi...... 145 Cahit Baltacı: “Geleneksel Sanatlarımız İçin Laboratuar Hizmeti Görmüştür”...... 149 Murat Çizakça: “Böyle Bir Derginin Var Olması Çok Önemli”...... 151 Ziya Kazıcı: “Vakıflar Dergisi Bir İhtiyaçtan Doğmuştur”...... 155 Ahmet Akgündüz: “Vakıflar Dergisi Düşünce ve Sanat Tarihimizin Temel Kaynağıdır”...... 157 Hüseyin Hatemi: “Vakıflar Dergisi Alanında En Önemli Yayın Organı” ...... 159 Vakıflar Dergisi Makaleler Bibliyogrası (1-39. sayılar) Nilgün Çevrimli...... 163 Albüm...... 229

TAKDİM

Mirasçısı bulunduğumuz kadim geleneğin en önemli toplumsal kurumlarından biri de hiç şüphesiz vakıflar olmuştur. Dönemin idarecilerinden başlayarak bütün toplumsal kesimlerin inanç değerlerinden yola çıkarak kurdukları vakıflar, yüzyıllar geçse bile hizmete devam eden hayır, iyilik ve diğerkamlılık kurumları olarak hizmet sunmuştur. Elbette bu çok hayati olgu, tarihsel açıdan zamanla kendi ilmi ve kültürel zenginliğini meydana getirmiştir. Ve bu bizim medeniyet iddiamız adına en önemli kaynaklarımızdan birini teşkil etmiştir. Ancak vakıf gerçeğini anlama ve onun medeniyet tasavvurumuzdaki yerini doğru ifade etme noktasında Bülent ARINÇ ilmi ve akademik çabaların sayısı ve niteliği de oldukça önemli bir Başbakan Yardımcısı husustur. İşte bu noktada 1938 yılında yayımlanmaya başlayan Vakıflar Dergisi 75 yıldan bu yana büyük bir boşluğu doldurarak yayınını sürdürmektedir. Ülkemizde yayınlanan binlerce derginin çok kısa sürede kapandığı, Milli Kütüphanemizin birkaç yıl çıkıp kapanmak zorunda kalan dergilerle dolu olduğu dikkate alınırsa Vakıflar Dergisinin başarısı daha iyi anlaşılacaktır. 1938 yılında yayın hayatına başlayan Vakıflar Dergisi, 2013 yılı itibariyle 75. yılını doldurmuş, yayın istikrarlı çizgisi, köklü geleneği ve önemli kalemleriyle alanında iz bırakmış, kültür ve düşünce hayatını etkilemiş önemli ve özel bir dergidir. Benim de okuyucusu olduğum Vakıflar Dergisinin kamu yayıncılığı açısından da başarısı dikkate alınmalıdır. Çünkü Türkiye’de kamu yayıncılığı da uzun süreli dergiler çıkarma açısından başarılı olamamıştır. Vakıflar Genel Müdürlüğü 75 yılda yayınlanan yalnızca kitap ve dijital yayınının toplamının nerdeyse yarısına yakını 2002 – 2013 tarihleri arasındaki gerçekleşmiştir. Daha önce ortalama beş altı yılda bir sayı yayınlanan vakıflar Dergisi, 2002 yılından itibaren düzenli olarak yayınlanmış, 2009 yılı itibariyle yılda iki sayı periyodik yayınlanmıştır. Vakıflar Dergisi, vakıflar alanında ülkemizin tek dergisi olarak yıllardır yayınını sürdürmektedir. İlmi seviyesini ve kalitesini düşürmeden, akademik saygınlığını koruyarak, teknik ve estetik niteliklerini geliştirerek, misyonunu ve vizyonunu kaybetmeden 75 yıldan bu yana yayınını devam ettirmesi bir dergi için çok büyük bir başarıdır. Bu bize milletimizin Vakıf ruhuna ve geleneğine ne kadar büyük bir önem ve değer verdiğini göstermektedir. Okuyucuların bildiği gibi Vakıflar Dergisi yayın tarihinin en istikrarlı dönemini yaşamakta, sürekli gelişmekte ve kendini yenilemektedir. Bu başarının ardında ülkemizdeki siyasi istikrarı ile idari kararlılığın etkisinin çok büyük olduğuna inanıyorum. Vakıf varlığımızın ve eserlerinin yaşatılması amacından hareketle Vakıflar Dergisine de her türlü desteği güçlü bir şekilde verdik. Bu desteğimiz başarılı bir Dergi yayıncılığı olarak karşımıza geldi. Dergiye yazı veren, birikimleri ve görüşlerini bizimle paylaşan yayın ve danışma kurullarındaki çalışmalarıyla ile katkıda bulunan yazar, ilim ve fikir sanat adamlarımızı, emeği geçen personeli ve Vakıflar Genel Müdürlüğümüzün yöneticilerini tebrik ediyor, şükranlarımı sunuyorum.

ÖNSÖZ Cemil Meriç, Bu Ülke’de; “hür tefekkürün kaleleri” olarak gör- düğü dergileri şöyle tanımlar: “Bizde hazin bir kaderi var dergilerin; çoğu bir mevsim yaşar, çiçekler gibi. En talihlileri bir nesle seslenir. Eski dergiler, ziyaretçisi kalmayan bir mezarlık. Anahtar- ları kaybolmuş bir çekmece. Sayfalarına hangi hatıralar sinmiş, hangi ümitler, hangi heyecanlar gizlenmiş merak eden yok.” Me- riç, dergileri bir yandan “hür düşüncenin kalesi” olarak tanımlar- ken, diğer yandan ‘hazin bir kader’leri olduğunu söyler. Bir başka yazısında ise “Türkiye dergiler mezarlığıdır” diye dergi konusuna dikkat çeker. Bu çerçevede ülkemizdeki dergilere baktığımızda Meriç’e hak vermemek mümkün değil. Yalnızca Cumhuriyet ta- Dr. Adnan Ertem rihi boyunca birçok dergi çıkmış, birçok dergi iz bırakmış ama Vakıflar Genel Müdürü sonuç olarak Meriç’in altını çizdiği “hazin kaderden” kurtulama- mıştır. Bu manada 1938 yılında yayın hayatına başlayan Vakıflar Der- gisi’ne baktığımızda, onun Meriç’in dediği gibi mevsimlik bir dergi olmadığı, bilakis nesillerden nesillere uzanan bir uzun bir geçmişe ve hatıralarla dolu bir serüvene sahip olduğunu görürüz. Vakıflar Dergisiyle yaşıt ancak birkaç kurumsal dergi ile birlikte, Türkiye’nin en çok atıf yapılan dergisidir. Hatta Türkiye’de en uzun soluklu birkaç kurumsal dergiden biridir. Vakıflar Dergisi, 2013 yılıyla birlikte yarım asrı aşmış, neredeyse yüzyıla yaklaşan bir ömre ulaşmıştır. İlk sayısından itibaren Osmanlı İmparator- luğunun bakiyesi büyük ilim ve fikir adamlarının yazılar yazdığı bu dergi, ilk on sayısında yayınlanan makaleleriyle algılar değiş- tirmiş, kitaplık hacminde makaleleriyle zihinleri ve ruhları do- yurmuştur. Vakıf kültür ve medeniyeti başta olmak üzere, tarih, sanat tarihi, şehir tarihi, mimari, edebiyat vb birçok konudaki makaleleriyle akademik çalışmalara kaynaklık eden Vakıflar Der- gisi’nin, 75. yılı dolayısıyla özel bir sayı hazırlamayı ve dergiden seçmelerden oluşan armağan kitaplar hazırlamayı bu yılın anlam ve önemine binaen zorunlu gördük. Zira 75. yıl boyunca her sayı- sıyla literatüre girmiş, sahifelerinde yazan kalemleriyle ülkemizin fikir ve sanat hayatını etkilemiş, akademik çalışmalara kaynaklık etmiş bu dergiye hem dikkat çekmek, hem de doğrusu ve yanlışıy- la kendimize ayna tutmak istedik. Vakıflar Dergisi’nin bu özel sayısındaki yazı ve röportajlarda görebileceğiniz gibi olumlu kanaatlerin yanında bir takım eksik- likler üzerinde tespitler yapılmıştır. Bu anlamda makale ve görüş- leriyle katkı sağlayan hocalarımızın değerlendirmeleri, ileride dergimizin daha güzel ve daha kapsamlı hazırlanmasına ufuk açacaktır. Zira biz bu sayımız ile birlikte hem dergimizin zengin ve köklü geçmişine dikkat çekmiş, hem de kendimizi bir özeleştiriye tabi tutmuş oluyoruz. Çünkü bu sayımızda yapılan de- ğerlendirmeler, dergimizin dışındaki kalemlerden değil, yazı ailesinden, daha doğrusu dergimize gönül ve emek vermiş hocalarımızdan geldiği için anlamlı ve değerli buluyoruz. Vakıflar Dergisi, 75 yıllık yayın çizgisiyle nesillere seslenmiş, nesillerle birlikte büyümüş ve gelişmiştir. Derginin her on yılını bir kuşak olarak ele alırsak, ortalama yedi- sekiz kuşağın bu dergiden faydalandı- ğını, yazılar yazdığını görürüz. Eskimiş dergileri, ziyaretçisi kalmayan bir mezarlığa benzeten Cemil Me- riç’in ifadesinin tersine, Vakıflar Dergisi eskidikçe ziyaretçisi artan, eskidikçe kendini yenileyen, gençleşen bir dergi olmuştur. Bunun en güzel kanıtı da sanırım dergimizin 2009 yılından itibaren hakemli olarak yayınlanması, şekil ve içerik yenilenmesidir. 75. yılını kutladığımız, bu yılın anısına özel sayı ve armağan kitaplar çıkardığımız Vakıflar Dergisi, Ge- nel Müdürlüğümüzün geleneksel olarak devam eden kültür hizmetlerinden yalnızca biridir. Kitap yayınla- rı yanında hem vakıf kültürüne hem de akademik camiaya hizmet veren Vakıflar Dergisi’ni daha güzel ve daha nitelikli çıkarmaya devam edecek, bu kültür hizmetini devraldığımız yerden daha ileriye götürmeye gayret edeceğiz. Gerek son yıllarda yaptığımız yayınlar, gerekse 75. yıl dolayısıyla Vakıflar Dergisinden Seçmeler başlığı altında hazırlamış olduğumuz, Fuad Köprülü’nün “Vakıfların Hukuki Mahiyeti”, Ömer Lütfi Barkan’ın “Kolinizatör Türk Dervişleri” ve Ali Himmet Berki’nin “Vakıf Hukuku Yazıları” kitapları bunun en güzel kanıtıdır. Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak tarih, kültür ve düşünce hayatımıza zenginlik katan Vakıflar Dergi- si’ne geçmişten bugüne emeği geçen herkese teşekkür eder, ölenlere rahmet dilerim. Ayrıca Dergimizin 75. yılı dolayısıyla düşünce ve yazılarıyla katkı sağlayanlar ile birlikte özel sayımıza emeği geçenlere teşekkür ederim.

Bir Derginin Serüveni 10

Bir Derginin Serüveni

Mehmet Çetin

Vakıflar… Milletimizin adanmış, kurucu ve yapıcı bir ruhla inşa ettiği binlerce cami, dergah, konak, han, hamam, kervansaray, imaret, şifahane, medrese ve külliye ile medeniyetimizin ve milli varoluşumuzun en önemli ve özgün yapı taşı… Toplumsal maceramızın üzerinde yükseldiği sütunlardır… Vakıflar, yaşama ve yaşatma coşkusu ve iradesidir… Adanmışlık, feragat ve fedakârlık abideleridir… Varolma ve varlığı muhafaza ahlakıdır… Vakıflar bir gelecek yaratma ufku ve projesidir.. Ve vakıflar dünyayı yaşanabilir bir yer haline getirmeyi amaç edinmiş bir iman ve aşk mefkûresidir. Vakıflar, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşunda mevzuatı ilk düzenlenen kurumdur. Buna karşılık vakıflar ve vakıf eserleri, vakıf ruhu yıllarca kendisine bir sanat ve ilim zemini oluş- turamadığı gibi bir yayın organına bile sahip olamadı. Vakıfla özdeşleşmiş medeniyetin kurucusu olan bir milletin, vakıf varlıklarını en aziz bir değer ve emanet kabul eden bir devletin, ekonomik hayatının çok önemli bir kısmını vakıf ekonomisinin oluş- turduğu bir toplumun Vakıf alanında yayın yapan bir dergiye ihtiyacı kuşku götürmez bir gerçektir. Gerçi Osmanlı Devleti döneminde vakıfları konu alan ve 1907–1916 yıllarında yayınlananEvkafı Hümayun Nezareti Muharreratı Umumiye Mecmuası vardı. Ama sadece dokuz yıl yaşatılabilmişti.

11 Bir Derginin Serüveni

Cumhuriyet döneminde de Vakıf ağırlıklı dergiler çıkmıştı. Bunlar arasında 1945–46 yıllarında sadece iki sayı çıkan İzahname, 1947 yılında Genel Yazılar, 1940’da Mecmua ve 80’li yıllarda 7 sayı yayınlanan Vakıf Kültür Dergisi sayılabilir. Ancak bunlar ne yazık ki, çok kısa bir süre yaşadıktan sonra varlıklarını devam ettiremedi ve tozlu arşivlerde yerlerini aldılar. Vakıflarla ve vakıf kültürü ve varlıkları ile ilgili en uzun soluklu dergi Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından tam 75 yıl önce yayınlanmış olan Vakıflar Dergisidir.

Günümüzde de yayını devam eden Vakıflar Dergisi 1938 yılında çıkan ilk sayısıyla girdi ilim, kültür ve sanat hayatımıza… Vakıflar Dergisinin 75 yıllık macerasını üç dönemde incelemek mümkündür. İlk sayının çıktığı 1938 yılında başlayan ve 11. sayının yayınlandığı 1977 yılına kadar devam eden birinci dönem; Bu dönemde dergi 39 yılda ancak 11 sayı çıkmıştır. Çok uzun süren bu dönem bütün nitelikleriyle kuruluş dönemidir. 12. sayının çıktığı 1978 yılında başlayan ve 27. sayının çıktığı 1998 yılına kadar devam eden ikinci dönem. Bu dönemde de dergi 20. yılda ancak 16 sayı çıkmıştır. İkinci dönem bir arayış ve kurumsal- laşma dönemidir adeta. 28. Sayının çıktığı 2004 yılında başlayan ve günümüze kadar devam eden üçüncü dönem; Bu dö- nemde ise 9 yılda 12 sayı çıkmıştır. Dergi için üçüncü dönem bir istikrar ve kurumsallaşma dönemi olarak adlandırılabilir. 75 yıl boyunca çıkan bütün sayılar incelendiğinde derginin bu güne kadar devam eden karakteristik çizgilerini birinci sayının belirlediği görülecektir. Bir başka ifadeyle bütün değişikliklere rağmen derginin ilk sayısıyla son sayısı arasında bir birlik ve bütünlük, karakteristik bir benzerlik varlığını devam ettirmiştir. Bu yüzden ilk sayı üzerinde daha fazla durulması gerekir. İlk sayının kapağının üst kısmında “Vakıflar Umum Müdürlüğü Neşriyatı” yazısı yer alırken derginin isminin hemen altında “Metinden hariç 311 Resim, 28 Plân, 10 Tablo’yu havidir” açık- laması yapılmaktadır. Dergiyi incelediğimizde her yazının ardından yer alan bu resim, plan ve tab-

12 Mehmet Çetin lolara sayfa numarası verilmediği anlaşılıyor. Bu yüzden dergi toplam 430 sayfa olduğu halde sadece yazılara sayfa numarası verildiği için 161 sayfası Türkçe, 32 sayfası Fransızca ve Almanca olmak üzere toplam 193 sayfa olarak görülmektedir. Derginin kapağının alt kısmında “Ankara-1938” bilgisi yer alıyor. Bu bilgi dışında dergi ile ilgili hiçbir açıklamaya rastlamıyoruz. Derginin ne yayın sorumlusu, ne yazı işleri ne de yayın kurulu bulunmakta, hatta Vakıflar Umum Müdürlüğü adına bile olsa sahibi ile ilgili bir isim verilmemektedir. Daha da önemlisi dergi nasıl ve kimlerin katkısı ya da öncülüğü ile çıktı, amacı, yayın politikası ve çerçevesi nedir gibi ilk anda akla gelebilecek soruların cevabı da yoktu. Kısaca derginin tarihi ya da hikâyesinin nasıl başladığı hakkında fazla bilgiye sahip değiliz. Dergide başlıksız ve kısa bir not gibi görülebilecek bir sunuş yazısı var. Ama bu sunuş yazısı da dergiye ilişkin merakımızı giderecek bilgiler içermiyor. Bununla birlikte derginin içeriğinden, yayın politikası ve ilkelerine ilişkin bazı çıkarımlarda bulunmak mümkün. Sözgelimi derginin ciddi bir akademik kimliğe sahip olduğu, bundan sonra da yayınını bu şekilde devam ettireceği tahmin edilebilir. Akademik hüviyet ve niteliğinden yola çıkarak derginin yayınlanmasında, yazıların seçme ve değerlendirilmesin- de başta (Ordinaryüs Prof. Dr.) Mehmet Fuad Köprülü olmak üzere ilk sayıda imzası ya da birden fazla yazısı bulunan ilim adamlarının öncülük ettiği düşünülebilir. Fuad Köprülü Dergiye ilişkin yegâne bilgi kaynağı olan dönemin Vakıflar Genel Mü- dürü’ne ait başlıksız olan sunuş yazısında dergiye dair bazı ipuçları ve kü- çük bilgiler edinebiliyoruz. Vakıflar Umum Direktörü F.(ahri). Kiper im- zalı yazıda “Derginin ilk sayısını feyizli Cumhuriyetimizin on beşinci yıl dönümünde, irfan âlemine sunmakla bahtiyarız.” denilmekte, derginin çıkış amacı ve çerçevesi birkaç cümleyle şöyle açıklanmaktadır. “Tarihin her devrinde, Türk dünyasının her yerinde, içtimaî hayatta, kültür hayatında, san’at ve imar sahalarında büyük bir varlık olarak göze çarpan Vakıf müessesesi ve ortaya koymuş olduğu eserler ilmî usul-

Fahri Kiper lerle tetkik ve izaha değer bir mevzudur. Türk medeniyetine ve âbidelerine aid etüdleri ihtiva eyleyecek ve şimdilik gayri mevkut neşredilecek olan Vakıflar Dergisi bu hizmeti ifaya çalışacaktır. Vakıflar Dergisinde tarih, hukuk, içtimaiyat ve san’at mevzuları üzerine yazılar bulunacağı gibi en kıymetli tarih membalarından olan vakfiyeler de İlmî metodlar dairesinde tabedilecektir.”

13 Bir Derginin Serüveni

Eski Vakıflar Genel Müdürlüğü Binası

14 Mehmet Çetin

Dergi ile ilgili verilen bütün bilgiler bundan ibaret. Derginin sayfalarını çevirdikçe dönemin son derece önemli isimlerinin yazıları ile karşılaşıyoruz. İleride Demokrat Parti saflarında siyasete atılacak ve bir süre Dışişleri Bakanlığı görevini üstlenecek olan ünlü ilim adamı (Ordinaryüs Prof. Dr.) Fuad Köprülü, tıptaki başarısı ve eserleri yanında geleneksel sanatlarımız alanındaki eserleri ile de tanınan ve bu sanatları icra eden bir sanatçı olan (Ordi- naryüs Prof. Dr.) A. Süheyl Ünver; tanınmış bir mimar ve restoratör olan A. Saim Ülgen gibi yazar- ların yanında Azerbaycanlı K. S. Gubaydulin ile ressam, mimar, arkeolog, gezgin gibi nitelikleriyle bilinen ve bir süre Türkiye’de yaşamış olan Albert Gabriel gibi yabancı yazarlar da bulunmaktadır. Derginin son kısmında bazı yazıların Fransızca çevirileri de verilmektedir. Fahri Kiper’in sunuş yazısında belirtildiği gibi derginin gayrı mevkut olduğunun yani düzenli ya da belli aralıklarla yayınlanmayacağının kararlaştırıldığını öğreniyoruz. Dolayısıyla derginin bir sonraki sayısının ne zaman yayınlanacağına dair herhangi bir tahminde bulunmak bile mümkün değil. Ancak derginin ikinci sayısının yayınlanmasının uzun yıllar sonraya kalacağı da beklenmiyordu. Nitekim ikinci sayı tam dört yıl sonra 1942 yılında yayınlanabilmiştir.

Derginin yayınının neden bu kadar geciktiğini, neden ve hangi saikle ikinci sayının yayınlandığını bilmediğimiz gibi, hangi irade ve önerinin sonucu yayına yeniden devam edildiğini de bilmiyoruz. Hatta derginin ne kadar basıldığı, hangi kanallarla okuyucuya ulaştığı hakkında bir bilgi kırıntısı- na bile sahip değiliz. Daha da önemlisi derginin kamuoyu ve okuyucular tarafından nasıl karşılandığına, ne tür tenkit, teklif ve takdirler aldığına dair de en küçük bir ipucu bulunmamaktadır. Dergi ile ilgili ilk sayıdaki belirsizlikler ikinci sayıda da devam ediyor. Ne bir sunuş yazısı ne verilen uzun ara ile ilgili bir açıklamayla karşılaşıyoruz.

15 Bir Derginin Serüveni

Sanki her şey yolundaymış, dergi olağan seyri içinde çıkıyormuş, ilk sayıdan sonra verilen dört yıllık ara sıradan bir durum imiş gibi yayınlanmış görünüyor 2. sayı. Derginin 1. sayısındaki yazarları 2. sayıya da yazı vermişler. Buna karşılık yeni ve son derece önemli imzalar da çıkıyor karşımıza. Bunlar arasında ileride ordinaryüs unvanı da alacak olan, Os- manlı Tarihi konusunda onlarca eseri bulunan tarihçi ve milletvekili Prof. İsmail Hakkı Uzunçar- şılı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 2. Diyanet İşleri Başkanı olan ve Atatürk’ün cenaze namazını kıldıran Ordinaryüs Prof. Dr. Şerafettin Yaltkaya, Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesine de katılmış olan Prof. A(hmet) Caferoğlu, Tahsin Öz, İstanbul’un ünlü ve renkli vali ve belediye başkanlarından, milletvekili de seçilmiş olan Ordinaryüs Prof. Dr. Fahrettin Kerim Gökay, sonraki yıllarda Millet- lerarası Oryantalistler Birliğine bağlı Osmanlı ve Osmanlı Öncesi Târih Komitesi başkanı olan ve Ordinaryüs unvanı da alan Prof. Ömer Lütfi Barkan’ı sayabiliriz.

İsmail Hakkı Uzunçarşılı Fahrettin Kerim Gökay Ömer Lütfi Barkan

Derginin 3. sayısı ilk sayısından 18, ikinci sayısından 14 yıl sonra, 1956 yılında yayınlanmış. Bu sayıda diğer sayılardan farklı olarak kapakta derginin Türk Tarih Kurumu Matbaasında basıldığı belirtilirken derginin Yazı İşlerini fiilen idare etmek üzere ilk defa bir kişinin görevlendirildiğini gö- rüyoruz. Bu isim Halim Baki Kunter’dir. Kunter, Vakıflar Genel Müdürlüğü Teftiş Kurulu Baş- kanlığı görevine kadar yükseldikten sonra 1942 yılında emekli olmuş, Milli Mücadeleye katılmış bir yazardır. Geleneksel sporlarımızla ilgili kitaplarının yanında Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri (1938); Fatih Camii (1938) gibi eserlerin sahibidir. Bu sayıda ayrıca hangi nedenden kaynaklandığını bilemediğimiz “Dergide intişar eden yazıların ilmî mesuliyeti, dermeyan olunan mütalâa ve kanaatler imza sahiplerine ait ve racidir.” kaydı dü- şülmüş.. 3. sayının dergi yayıncılığı açısından en dikkat çekici yazısı Vakıflar Umum Müdürü Orhan Çap- çı imzalı Önsöz’dür. Önsöz’de Vakıflar Dergisinin ilk iki sayısının memleket içinde ve dışında büyük bir ilgiye mazhar olduğu belirtildikten sonra derginin düzenli yayınlanması için gerekli tedbirlerin alındığı, bu tedbirlerin neler olduğu anlatılmaktadır:

16 Mehmet Çetin

“25 Eylül 1956 gününde meriyete giren 6760 sayılı Vakıflar Umum Müdürlüğü Teşkilât ve Vazi- feleri hakkındaki kanun ile merkezde Vakıflar Arşiv ve Neşriyat Müdürlüğü kurulmuş, bu Müdür- lük bünyesinde ilmî faaliyetlerimizi ve neşriyatımızı tedvir edecek bir şube ihdas edilmiştir.” Önsözde derginin önemi ve işlevi bir paragrafta şöyle izah edilmektedir: “Ecdat yadigârı olan ve medeni âlem muvacehesinde yüzümüzü ağartan, millî şerefimizi yükselten Vakıflarımızı ve abidelerimizi incelemenin, tanımanın ve tanıtmanın millî bir borç ve bir medeniyet vazifesi olduğuna kaniiz” Bu önsözde ilginç ve önemli iki karar alındığından söz edilmektedir. Bunlardan birincisi Vakıflar Dergisi’nin yayın aralığının yılda bir sayı olarak belirlenmesi ve her takvim yılı sonunda yayınlanma- sı; ikincisi de 1957 yılında yayınlanacak olan 4. sayının Fâtih Sultan ‘Mehmed’e ve Fâtih devri eserlerine ayrılan bir özel sayı niteliğinde olmasıdır. 3. sayının yazarları arasında artık Demokrat Parti saflarında siyasete atılan ve Dışişleri Bakanlığı görevini sürdüren Ord. Prof. Dr. Mehmed Fuad Köprülü yoktur. Vakıflar Dergisinin yayınlanma- sında önemli etkisinin olduğu düşünülen Köprülü’nün eksikliği dışında derginin yazar kadrosunun daha da zenginleştiği söylenebilir. Bu sayıda ülkemize çok sayıda mimari eser kazandıran ve pek çok eseri restore etmiş olan mimar ve tarihçi Ekrem Hakkı Ayverdi, 1965’ten itibaren uzun süre Milli Kütüphanenin Genel Müdürlüğü görevinde bulunan, çok sayıda esere imza atmış olan yazar Müjgan Cumbur, Prof. K. Olto-Dom, Prof Dr. F. Taeschner, ünlü Amerikalı tarihçi Prof Dr. Bernard Lewis gibi isimler yer almaktadır.

Prof. Dr. Semavi EYİCE - Dr. Uğur DERMAN - Dr. Ekrem Hakkı AYVERDİ

17 Bir Derginin Serüveni

Ancak derginin önceki sayıları için ifade ettiğimiz belirsizlikler büyük ölçüde devam etmektedir. 4. sayı kararlaştırıldığı gibi 1957 yılında değil 1958 yılında Fatih Sultan Mehmet dönemi yazıları ile çıkar. Bu sayıda derginin yazar kadrosuna girenler arasında 1933’te Temyiz Mahkemesi Reisi olan ünlü hukukçu ve yazar Ali Himmet Berki, ünlü hekim ve düşünür Prof. Dr. F(eridun). N(afiz). Uzluk, Türk Kültür Tarihi alanında önemli çalışmalar yapan, Almanca, İngilizce, Çince, Farsça, Rusça, Moğolca bilen ve Çağdaş Türk Lehçeleri’ne vâkıf olan (Prof.) Dr.Bahaeddin ÖGEL, Türk Dil Kurumu Başkanlığı da yapacak olan (Prof.)Dr. Şerafeddin TURAN, musiki alanında eser veren nadir yazarlarımızdan biri olan musikişinas, eğitimci, araştırmacı, tarihçi Mahmut R. GAZİMİHAL gibi isimleri sayılabilir. Bu sayının arka kapağında derginin önceki sayılarının fiyatları yer alıyor. Buna göre Vakıflar Der- gisinin1. ve 2. sayısının 6; 3. sayısının ise 12,5 lira olduğunu öğreniyoruz. Bu yeni bilgiler dışında üçüncü sayıda da dergiye ilişkin sorular cevapsız kalıyor. Alınan tedbirlere rağmen Vakıflar Dergisi’nin düzenli olarak yayınlanması bir kere daha ger- çekleştirilemiyor ve 5. sayı 1962 yılında ancak çıkarılabiliyor. Derginin yazı işlerini fiilen idare edeni değişmiş, bu göreve 1952 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Neşriyat Müdürlüğüne atanan Müzeci ve Türk kültür tarihçisi M(ehmet). Zeki Oral getirilmiştir. Vakıflar Genel Müdürü Nihat Danışman’ın Önsöz’ünden yönetimin dergi dahil yayınlar için 500 bin liralık döner sermaye kanunu tasarısı hazırladığını öğreniyoruz. Bu sayıdaki “Önsöz”de 1 ve 2. sayıların 3000 adet basıldığı ve mevcudunun kalmadığı bilgisi belir- sizlikleri bir nebze olsun azaltmaktadır. Derginin bu sayısında yeniden yazmaya başlayan Mehmet Fuad Köprülü’nün yanında İstanbul, Osmanlı ve Bizans tarihi uzmanı, Belçika Krallık Akademisi ve Almanya Arkeoloji Enstitüleri üyesi, Legion d’Honneur Nişanı sahibi tarihçi Doç. Dr. Semavi Eyice, Ağa Han Mimarlık ödülü yönetim komitesi üyesi mimar (Prof. Dr.) Doğan Kuban imzaları çıkıyor karşımıza. Derginin 6. sayısının yayını yine uzun bir aradan sonra 1965 yılında gerçekleştiriliyor. Bu sayının diğer sayılardan bir farkı da İstanbul’da basılmış olmasıdır. Yazı işleri idaresine Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Neşriyat Müdürü Ali Uygur getirilmiştir. Yazı kadrosuna hukukçu Prof. Dr. Şakir Berki, sanat tarihçisi Sezer Tansuğ, seçkin tarihçilerimizden Prof. Tayyib Gökbilgin gibi yeni imzalar dahil olmuştur. 7. sayı 1968’ de çıkar. Yazı işlerine İrfan Cenkçi getirilmiş- tir. Derginin alınan bütün kararlara rağmen düzenli çıkma- ması yeni Genel Müdür Feramuz Berkol’ü de rahatsız etmektedir. Bu rahatsızlığını Önsöz’de şöyle dile getirir Berkol: Feramuz Berkol

18 Mehmet Çetin

“30 sene zarfında ancak 7 cilt olarak yayınlanan derginin senede bir cilt dahi çıkarılmamış ol- ması İlmi çalışmalarımızın üzerine daha fazla eğilmemiz gerektiğini göstermektedir. Bu Sene Arşiv ve Neşriyat bürosunu güçlendirmek suretiyle Vakıflar Dergisini her sene muntazaman çıkarmak ve Vakıflar Dergisine muvazi olarak da ilmi ve popüler başka yayınlara başlamak kararındayız.” 7. sayının en ilgi çekici yazısı F(evziye) A(bdullah) Tansel’in hocası Mehmet Fuad Köprülü’nün vefatı dolayısıyla yazdığı “Nekroloji(Ölen birinin ardından yazılan yazı)-Memleketimizin Acı Kaybı Prof . Dr. Fuad Köprülü” başlıklı yazısıdır. “Milletlerarası şöhrete sâhip büyük Türk alimi hakkındaki bu Nekroloji, Türk Tarih Kurumu Belleten’inden aynen iktibâs olunmuştur (C. XXX.. nu. 120. Ekim, 1966).” notuyla yayınlanan 11 sayfalık bu uzun yazı Vakıflar Dergisinin ilk ve en önemli yazarlarından, belki de fikir babası ve ku- rucularından olan bir ilim adamına karşı duyulan vefa borcunun ödenmesidir. Yazı işlerini Niyazi BAYRAKTAROĞLU’nun üstlendiği 8. sayı, Vakıflar Genel Müdürü’nün de- ğişmesine rağmen planlandığı gibi 1969 yılında tam tamına 837 sayfa olarak çıkarılır. İlk kez iki sayısı planlandığı zamanda birer yıl arayla yayınlanan ve kısa bir süre düzene kavuşan Vakıflar Dergisi sonraki sayılarda yine uzun aralarla ve düzensiz bir şekilde çıkma durumuyla karşı karşıya kalır. Nitekim 9. sayı 1971’de, 10. sayı 1973’te, 11 sayı ise 1977’de yayınlanacaktır. 10 ve 11. sayıda dergide o sayıya kadar yazıları çıkan yazarların isimleri “Vakıflar Dergilerinde Makaleleri Çıkan Yazarlar” başlığıyla bir liste halinde verilmektedir. Bunlar arasında daha önce adı- nı andığımız yazar ve ilim adamlarının yanı sıra, Prof. W. Ruben, Türk Tarih Kurumu üyesi Prof. Dr. Adnan Erzi, Türk Tarih Kurumu Üyesi, Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Derneği Türkiye Millî Komitesi Başkanı olan Prof. Dr. H.(üseyin Gazi) Yurdaydın, ilahiyatçı Osman Keskioğlu, Milli Eğitim Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürü yazar Mehmet Önder, çeşitli illerde valilik yapan Nihat Danışman, yazar Furuzan Selçuk, “Ayasofya” isimli eserin sahibi Dr. İlhan Ak- çay, yazar Hilmi Arel, Prof. ünlü Tıp Tarihçisi ve Tıp Etikçisi (prof.)Dr. B.(edi) N. Şehsuvaroğlu, sanat tarihçisi Emel Esin, sanat tarihçisi Prof. Dr. Abdullah Kuran, çok sayıda şehir tarihi yazan İ(brahim). H.(akkı) Konyalı, sanat tarihçisi Prof. Dr. Gönül Öney, Hıvziya Hasandediç, Prof.Dr. Münir Aktepe, ünlü iktisat tarihçisi Doç. (Prof.) Dr. Halil Sahillioğlu, tarihçi Mithad Sertoğlu, “İslam Sanatında Türkler” isimli eserin sahibi sanat tarihçisi Prof. Dr. M. Oluş Arık, mimar ve yazar (Prof. Dr.) İnci Arslanoğlu, mimar Prof. Feridun Akozan, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü de yapan ve arşivcilik konusunda eserleri bulunan İsmet Binark, felsefeci, sosyolog ve önemli bir düşünce adamı olan Ord. Prof. H. Ziya Ülken, İslam tarihçisi Prof. Dr. Neşet Çağatay, Sanat Tarihi Araştırmacısı, ressam, yazar ve Yüksek Mimar Şahabettin Uzluk, Anadolu’d a Türk Çini Sanatının Gelişmesi isimli eseri olan Doç.(prof.) Dr. Şerare Yetkin, Türk Sanat Tarihi’nde, Ahlat ve Ahlat Mezar Taşları’yla özdeşleşen Doç.(Prof.) Dr. Beyhan Karamağaralı, ilahiyatçı Prof. M.(uhammed) Tayyip Okiç, Selçuklu Tarihi’nin kurucu isimlerinden, fikir ve siyaset adamı Prof. Dr. Osman Tu- ran, tarihçi Prof. Dr. Cengiz Orhonlu, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde de uzun yıllar çalışmış olan Y. Mimar Prof.Dr. Orhan Tuncer gibi kendi alanlarında ün yapmış isimlerle karşılaşıyoruz.

19 Bir Derginin Serüveni

20 Mehmet Çetin

Vakıflar Dergisinin 39 yılda ancak 11 sayısının çıkarıldığı bu dönem 11. sayıyla sona erer. Birinci dönem derginin çok uzun aralarla çıktığı bir zamana tekabül etmektedir. Dergi ile ilgili her türlü belirsizlik devam etmektedir. Hatta okuyucunun derginin yayınına devam edip etmeyeceğine dair mera- kını giderecek kadar olsun bir işaret yoktur. Buna karşılık ilk sayıdaki yayın ciddiyeti ve akademik seviye büyük bir titizlikle korunmaktadır. Derginin bazı belirgin nitelikleriyle bir kimliği oluşmuştur artık. Bir yayın politikası açıklanmamış olsa da ciddi bir editörlük çabası kendisini göstermektedir. Vakıflar Dergisinin 2. döneminin başlangıcı olan ve 1978 yılında yayınlanan 12. sayısında geniş çaplı ve önemli değişiklikler yapıldığı görülmektedir. Esasen 12. sayıya yeni bir dönemin başlangıcı olma niteliğini de çoğu olumlu hatta zaruri olan bu büyük değişiklikler kazandırmaktadır. Öncelikle derginin kapak tasarımının değiştirildiğini ve ilk defa kapakta görsel malzemeler kul- lanıldığını görüyoruz. Fakat değişiklikler kapakla sınırlı değildir. Derginin iç tasarımı da yenilenerek daha güzel bir şekle kavuşturulmuş. Her şeyden önemlisi ilk defa Vakıflar Dergisinde bir künyeye rastlıyoruz. Derginin künyesinde Vakıflar Genel Müdürlüğü adına sahibi M. Fuat Ünver, 11. sayıda göreve başlayan ve ikinci dönemin sonuna kadar Sorumlu Yazı işleri Müdürlüğünü üstlenecek olan İbrahim Ateş ve üç kişilik yazı kurulu ile teknik yönetmen Kerim Erdoğan isimleri yer alıyor. Bu sayıda dergicilik açısından ilginç bir ayrıntıya daha rastlıyoruz: Künyenin alt yanında Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yayınlarının (elbette derginin de) bulunabileceği yerlere dair şu bilgiler veriliyor; Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınlarının, Ankara’da, Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Yayın Dairesi Başkanlığı Satış Bürosu ile Taşra Teşkilâtlarından İstanbul, Adana, Antalya, Aydın, Ba- lıkesir, Bitlis, Bursa, Diyarbakır, Edirne, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İzmir, Kayseri, Konya, Kü- tahya, Manisa, Çanakkale, Samsun, Sivas, Trabzon, Urfa Vakıflar Bölge Müdürlüğünden temin edilebileceği duyuruluyor. Yine bu sayıda yazı gönderecek yazarlara derginin tutumuna ilişkin şu bilgiler verilmektedir: “ Gönderilen yazılar iade edilmez. Yayınlanan yazılarda ileri sürülen fikir ve beyanlardan yazı sahipleri sorumludur. Makaleler kaynak gösterilmek kaydı ile iktibas edilebilir.” İkinci dönemin de en büyük sorunu Vakıflar Dergisinin yayınının düzenli ve istikrarlı hale ge- tirilmesidir. Derginin bu dönemde bazı aksamalara rağmen çok daha düzenli bir çizgiye kavuştuğu söylenebilir. Derginin kapak tasarımı ile ilgili estetik arayışlar sürdürülmekte, iç sayfaların düzen- lemelerinde değişiklikler denenmektedir. Daha da önemlisi yazı ya da inceleme kurulu biraz daha zenginleşmiştir. Bazı fotoğraflar ve görsel malzemeler renkli basılmıştır. Derginin 25. Sayısına gelindiğinde bile hala düzenli olarak yayınlanamaması sorunu varlığını devam ettirmektedir. “Bayram Şibil” imzalı Önsöz’de: “1938 yılında ilk sayısı çıkan Vakıflar Dergisi; Dünya ilim âleminde büyük yankılar uyandırmış olup, bugüne kadar ancak 24 sayı yayınlana- bilmiştir. Buradaki esas konu, malî kaynakların yeterli olmaması nedeni ile istenilen yayınların zamanında çıkarılamamasıdır. Hizmet için yeterli kaynak temin edildiğinde her yıl Vakıflar Der- gisini çıkarma ve önemli vakfiyeleri yayımlama arzusu içindeyiz.”

21 Bir Derginin Serüveni

Vakıflar dergisinin ikinci dönemi 27. sayının yayınlandığı 1997 yılında sona erer. Her sayısında genellikle Vakıflar Genel Müdürü imzasıyla çıkan önsöz ya da sunuş yazısı ilk defa bir bakanın, Dev- let Bakanı Metin Gürdere’nin de adıyla yayınlanır, bu sayıda. İkinci dönemi genel çizgileri ile değerlendirdiğimizde derginin yayın periyodunda kısmi bir iyi- leşmeyle karşılaştığımızı söylemek mümkün. Nitekim 1. dönemde 39 yılda 11 sayı çıkmasına karşın 20 yıl süren ikinci dönemde 16 sayı çıkarılmıştır. Bunda dergi yönetiminde istikrarın sağlanmasının etkisi olduğu söylenebilir. Nitekim bu dönemin başladığı 12. sayının bir önceki sayısı olan 11 sayısın- da yazı işlerini yürütmek üzere görevlendirilen İbrahim Ateş, 26. sayıya kadar bu görevini sürdürerek derginin en uzun süre görevde kalan sorumlularından birisi olmuştur. Dergideki değişikliklerde ve yayın periyodunun kısmen de olsa düzelmesinde yönetimdeki istikrarın etkili olduğunu görüyoruz. İkinci döneme 12. sayıdaki değişikliklerin damgasını vurduğunu söyleyebiliriz.

Üçüncü dönem 6 yıl aradan sonra çıkan 28. sayı ile 2004 yılında başlar. 28. sayı birçok değişiklikleri beraberinde getirmektedir. Yeni dönemde her şeyden önce bir anlayış değişikliği daha önsözde kendisini hissettirmektedir. Daha önceki 27 sayının kısa ve genellikle va- kıfların öneminden bahseden ve son paragraflarda dergiye değinen ön- sözlere karşın 28. sayıda Yusuf Beyazıt imzalı Önsöz bütünüyle dergiyi konu edinmektedir. Dikkatle okunduğunda “Önsöz”de yeni bir dönemin işaretleri açıkça kendini göstermektedir: ”Genel Müdürlüğümüz Bilgi ve Belgelerinen önemli kaynakları olan kitap ve dergicilik yayını konusunda yeniden atağa geçme azmi ve kararlılığı içine girmiştir. ‘Bunun en önemli kanıtı elinizde bulunan ‘’Vakıflar Dergisi 28. Sayıdır. “ Yusuf Beyazıt

22 Mehmet Çetin

Yine aynı “Önsöz”de derginin periyodu ile ilgili bir niyet beyanı da yer almaktadır:” ‘Bundan sonra Vakıflar Dergisi, okuyucuları ile daha sık aralıklarla buluşacaktır. “ İlk değişiklik derginin kapağında kendisini göstermektedir. Kapak tekrar sade bir biçime kavuş- turulurken, derginin sahibi, yayın koordinatörü, sorumlu yazıişleri müdürü ve inceleme kurulunun tamamen değiştirildiğini görüyoruz. 30. sayıda Vakıflar Dergisi’nde bir ilk daha gerçekleştirilir. Derginin künyesinde “Bu Sayıda Ya- yımlanan Makaleleri İnceleyen İlim Adamları”nın isimleri yer alır. Derginin çıkışında emeği geçen insanlara gösterilen bir vefa örneğidir bu. 32. sayısına gelindiğinde Vakıflar Dergisi artık hakemli dergi statüsünü elde etmiştir. Bu sayıda da bir ilk ile karşılaşıyoruz. Alışılageldiği üzere her sayıda derginin sahibi imzasıyla (Va- kıflar Genel Müdürlüğü adına) yayınlanan Önsöz, “Takdim” başlığı ile yayınlanırken buna ilaveten “Önsöz” editör imzası ile çıkar. Editör imzalı Önsöz’de bu husus; “Bu sayı ile dergi ulusal ve uluslararası yayın ölçütlerine göre özgün araştırma ve incelemeleri yayımlamaya devam edecektir.” denildikten sonra “Bu sayıdan itibaren yeni bir anlayışla” yayımlanacağı ifade edilerek yeni bir döneme işaret edilmektedir. Vakıflar Dergisi yayın sürekliliği ve tutarlı içeriği ile Türkiye’deki dergi yayıncılığı alanında örnek ve öncü konumdadır. Dergi arkeoloji, epigrafi, mimari, sanat tarihi, sosyoloji, şehircilik, tarih vb. çeşitli alanlarda uzmanlaşmış akademisyen ve araştırmacıların yazdığı makaleleri ile bilimsel çalış- malarda başvurulan önemli bir kaynaktır., “ … Vakıflar Dergisi’nin ilk sayıdan başlayarak başlıca amacı ülkemizde taşınır ve taşınmaz kültür varlıklarına dikkat çekmek, Vakıf medeniyetini tanıta- rak günümüzle ilişkilendirmek, tarihsel değeri olan bilgilere yer vermek, bir başka deyişle disiplinler arası bu alandaki çalışmaları desteklemek olmuştur.” Aynı yazıda dergide yeni bir düzenlemeye gidilirken bir de hedef konulmaktadır: “Bu sayımızda; hakem incelemesinden geçen yazılar, “İnceleme Araştırma” bölümünde, proje, tanıtım, kitap tanı- tımı vb. yazılar ise “Diğer Yazılar” bölümünde yayınlanmıştır. Dileğimiz en kısa sürede dergimizin ulusal ve uluslararası yayın indekslerinde taranarak yeni bir açılıma yönelmesidir.” Bu sayıda künye bir hayli genişletilmiş, yayın yönetmeni, editör ile ülkemizin seçkin bilim adam- larının yer aldığı yayın kurulu ve yayın danışma kurulu oluşturulmuştur. 33. sayının editörler imzalı yazısında Vakıflar Dergisi’nin 2010 yılından itibaren Haziran ve Ara- lık aylarında olmak üzere yılda iki sayı çıkacağı belirtilmektedir. Yine bu sayıda derginin künyesinin arka kapağa taşındığı görülmektedir. Editörler imzalı yazıda ise derginin vizyonu, misyonu ve yayın ilkeleri ile ilgili derli toplu bir ifade yer almaktadır: “Vakıflar Dergisi’nin genel yayın politikası, vakıf kurumu ve bu kurum ile ilgili kültürel zenginlikleri, vakıf yolu ile teşekkül etmiş kültür varlıklarını, vakıfların tarihî ve güncel gerçeklerini bilimsel ölçüler çerçevesinde ortaya koymak, ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan

23 Bir Derginin Serüveni bilimsel çalışmaları kamuoyuna duyurmak amacını gütmektedir. Vakıflar Dergisi yeni yayın dö- neminde de, sosyal bilimler alanında, ağırlıklı olarak vakıf ve vakıf kültürünün tarihî ve güncel problemlerini ve ilişkili alanlara dair meseleleri bilimsel bir bakış açısıyla ele alacak, bu konuda çözüm önerileri getiren yazılara yer verecektir. Ayrıca Türk tarihi ve kültürü ile ilgili konulara da, derginin o sayısındaki vakıflarla ilgili yazılarının durumuna göre yer ayrılacaktır.” 34. s ayısında ise derginin iki ana bölüme ayrıldığı hatırlatılmakta ve yeni bir uygulamaya gidilerek her bölümün çerçevesinin yeniden çizildiği ifade edilmektedir. “Derginin ilk bölümünde hakem onayından geçmiş araştırma ve inceleme yazıları, takip eden sonraki bölümde ise Yayın Kurulunun kararı ile yayınlanması uygun görülen tanıtım, çeviri, belge ve değerlendirme ile benzeri yazılara yer verilmiştir. Derginin ikinci bölümünde yayınlanacak ya- zıların genel çerçevesi, vakıf ve vakıf kültürü ile ilgili özgün belge, eser ve kişilikler, müze ve kitap tanıtımları, konferans, panel ve sempozyum gibi akademik etkinlikler, vakıf eserlerinin onarımları ve vakıflar ile Türk tarihi ve kültürüyle ilgili makalelerin yabancı dillerden çevirisi gibi konular olarak belirlenmiştir.” Yine bu sayıdan başlayarak derginin kapak ve iç sayfalarında yeni bir düzenleme arayışı sürdü- rülür. Fotoğraf ve belge kullanımı daha estetik, daha kullanışlı bir biçim kazandırılır ve daha verimli hale getirilir. Her sayısı yaklaşık 400-500 sayfa olarak çıkan Vakıflar dergisinin sayfa sayısı yarıya iner. Böylece aynı oranda yazılara yer verilmesine rağmen taşıma ve kullanılma kolaylığına sahip bir dergi çıkmıştır ortaya.

24 Mehmet Çetin

Dergi bu sayıda kendisine yeni bir hedef koymuştur; Editörler yazısında bu hedef, “Yeni yayın döneminde Vakıflar Dergisi’nin en önemli amacı ve vizyonu, yayınlanacak bilimsel içerikli makalelerle ulusal ve uluslararası bilim çevrelerindeki etkin ve saygın konumunu ortaya koymak ve uluslararası indekslerde kabul görmek olacaktır.” şeklinde dile getirilmektedir. Bir önceki sayıda arka dış kapağa taşınan künye ise bu sayıda tekrar eski yerine alınmış. Derginin 37. sayısındaki editörler yazısında “…dergimizin Yayın Kurulu’nda bir yenileme ihtiya- cı doğmuş ve bu çerçevede bir takım değişikliklere gidilmiştir. Bu bağlamda gerek Yayın Kurulu’na gerekse Yayın Danışma Kurulu’na yurt içinden ve yurt dışından yeni isimler eklenerek dergimiz daha da güçlendirilmiştir.” denilmektedir. 39. sayıdaki “Editörler” yazısında ise dergi ile ilgili yeni bir gelişmenin haberi verilmektedir: “Ayrıca dergimizin uluslararası indekslerde taranması yolundaki çalışmalarımız ve çabala- rımız da sürmektedir. Nitekim bunun ilk semeresi de Sosyal Bilimler alanında faaliyet gösteren ASOS Index (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi)te taranmaya başlamasıdır.” Bir başka gelişme ise aynı yazıda yer alan derginin 75. Yılına ilişkin duyuru niteliğinde nottur: “Vakıflar Dergisi’nin 40. Sayısında ve derginin yayın hayatındaki 75. Yılı nedeniyle yapılacak kut- lamalar bağlamında, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanacak yeni kitap, dergi ve et- kinliklerde görüşmek dileğiyle.” Vakıflar Dergisinin 3. döneminde de ülkemizin isim yapmış çok sayıda yazar, fikir ve ilim ada- mının imzalarına rastlıyoruz: Bunlar arasında Türkiye Yazarlar Birliği Başkanlığı da yapmış olan (Prof.) Dr. Nazif Öztürk, Prof. Dr. Orhan Cezmi TUNCER, Vakıflar Dergisi’nin birçok sayısında editör ve yayın kurulu üyesi olarak görev yapan Yard. Doç. Dr. Fatih Müderrisoğlu ve çok sayıda genç bilim adamı ve akademisyene rastlıyoruz. Derginin yazarları ile ilgili ilginç bir durum dikkati çekmektedir. Derginin yayın ve danışma ku- rulları gibi ilmi kurullarında görev yapanlardan, sahiplerine, yazı işleri müdürlerine hatta teknik personel ve musahhihlerine kadar hemen hemen herkes aynı zamanda derginin yazarları arasında yer alıyor. İlk sayıdan bu yana bu durum değişmiyor.

25 Bir Derginin Serüveni

Sonuç yerine İlk sayısı 1938 yılında yayınlanan Vakıflar Dergisi, Türkiye’nin en uzun soluklu dergilerinden biri olarak kamu yayıncılığında olduğu kadar özek sektör yayıncılığında da örneği fazla görülmeyen bir başarıya imza atmış; ilim, kültür ve sanat hayatımızda derin ve kalıcı izler bırakmış; yeri doldurula- maz bir ayrıcalıklı öneme, değerli ve özel bir yere sahip olmuştur. Vakıflar Dergisini önemli kılan onun yalnızca uzun soluklu oluşu, 75 yıllık yayın hayatı değil, titiz bir seçicilikle yayınladığı makalelerle oluşturduğu bilimsel bilgi birikimi ve zenginliktir. Devlet Bakanı ve Başbakan yardımcısı Bülent Arınç da derginin bugün geldiği noktayı şöyle ifade ediyor: “Ülkemizde yayınlanan binlerce derginin çok kısa sürede kapandığı, Milli Kütüphanemizin birkaç yıl çıkıp kapanmak zorunda kalan dergilerle dolu olduğu dikkate alınırsa Vakıflar Dergisinin başarısı daha iyi anlaşılacaktır. Benim de okuyucusu olduğum Vakıflar Dergisinin kamu yayıncılığı açısından da başarısı dikkate alınmalıdır. Çünkü Türkiye’de kamu yayıncılığı da uzun süreli dergiler çıkarma açısından başarılı olamamıştır. Vakıflar Dergisi, vakıflar alanında ülkemizin tek dergisi olarak yıllardır yayınını sürdürmektedir. İlmi seviyesini ve kalitesini düşürmeden, akademik saygınlığını koruyarak, teknik ve estetik niteliklerini geliştirerek, misyonunu ve vizyonunu kaybetmeden 75 yıldan bu yana yayınını devam ettirmek bir dergi için çok büyük bir başarıdır. B u bize milletimizin Vakıf ruhuna ve geleneğine ne kadar b ü y ü k bir önem ve değer verdiğini göstermektedir. Okuyu- cu- ların bildiği dibi Vakıflar Dergisi yayın tarihinin en istikrar- lı dönemini yaşamakta, sürekli gelişmekte ve kendini yenilemektedir. Bu başarının ardında ülkemizdeki siyasi istikrar ile idari ka- rarlılığın etkisinin çok büyük olduğuna inanıyorum. Vakıf varlığımızın ve eserlerinin yaşatılması amacından hareketle Vakıflar Dergisine de her türlü desteği güçlü bir şekil- de verdik.” Bu desteğimiz başarılı bir Dergi yayıncılığı olarak karşımıza geldi. Dergiye yazı veren, birikimleri ve gö- rüşleri ile yayın ve danışma kurullarındaki çalışmaları ile katkıda bulunan yazar, ilim ve sanat adamlarımızı, emeği geçen teknik personeli ve Vakıflar Genel Müdür- lüğü’nün yöneticilerini tebrik ediyor, şükranlarımı sunuyorum.”

26 Mehmet Çetin

Vakıflar Dergisi, güçlü ve köklü altyapısı, geçmişe ve geleceğe dönük geniş vizyonu, oturmuş ve nitelikli okuyucu profili ile Türkiye’nin az sayıdaki uzun ömürlü ve seçkin dergilerinden biri olma niteliğini korumaktadır. Dergi, Vakıflar Genel Müdürlüğünün bir yayını olarak üst yönetiminden bilim, inceleme, danışma ve hakem kuruluna, genel koordinatöründen yazı işleri sorumlusuna, teknik personelinden tashih görevini yapanlarına kadar ilim ve kültür hayatındaki ağırlığının bilinci ve sorumluluğu içinde tarihi çizgisini ve ilim dünyasındaki ağırlık ve saygınlığını korumaya çalışan bir anlayışla yayınını sürdürmektedir. Derginin sahibi ve editörleri imzasıyla çıkan yazılardan yayın çerçevesi çıkarılabilir. Dergi adın- dan da anlaşılacağı gibi vakıflar, vakıf kültürü, vakfiyeler, tarih, vakıf tarihi, sanat, estetik, sanat tarihi, mimari ve mimarlık tarihi, arkeoloji, epigrafi, edebiyat, şehircilik, korumacılık, restorasyon ve sosyoloji vb. disiplinler arasında bağlantı kuran bir yayın çizgisine sahip. Yurdumuzun farklı bölge ve yerlerine yurt dışında özellikle Osmanlı coğrafyası üzerinde kurulmuş ülkelere ait taşınır ve taşınmaz kültür varlıkları ile yapı tanıtımlarından, vakıflar kurumunun işleyişine, halı tasvir ve motiflerinden çini süslemeciliğine kadar uzanan geniş yelpazede ve çok geniş bir kültür coğrafyasını ihtiva eden ilkeli bir anlayışla yayınlanmaktadır. Dergide ayrıca tanıtım ve çeviri yazılara da yer verilmiştir. Derginin ikinci bölümünde yayınla- nacak yazıların genel çerçevesi, vakıf ve vakıf kültürü ile ilgili özgün belge, eser ve kişilikler, müze ve kitap tanıtımları, konferans, panel ve sempozyum gibi akademik etkinlikler, vakıflar, vakıf eserlerinin onarımları gibi konular olarak belirlenmiş. Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem, yöneti- min nezdinde Vakıflar Dergisi’ne verilen önem ve değe- ri şöyle ifade ediyor: “Vakıflar dergisi bizim en çok önem verdiğimiz bir faaliyetimiz. Çünkü, Vakıflar Genel Müdürlüğü olarak ecdat mirası olan Vakıfların ve vakıf eserlerinin korunması, restorasyonu ve yaşatılması kadar vakıf kültürünün ve ruhunun da yaşatılması, Vakıf anlayı- şının ilmi temellere oturtulması gerekir. Bu yüzden büyük bir azim ve kararlılıkla çıktığın- dan bu yana Vakıflar dergisini yaşatmaya, geliştirme- ye ve yenilemeye gayret ettik. Bilimsel çalışmalara re- ferans, bilimsel makalelere sayfalarını açan bir dergi niteliğine kavuşması için gayret ettik. Bu çerçevede en büyük hedefimiz dergimizin ku- rumsallaşma ve düzenli yayınlanması ile ilgili sorun- ları çözmek olmuştur. Daha geniş bir yayın ve danış- ma kurulu ve daha etkili ve verimli görevlendirmelerle bu sorunu aştık.

27 Bir Derginin Serüveni

Yay ına başladığı yıllardan yakın zamanlara kadar yayınına uzun aralar verilen ve yılda bir sayı bile çıkarılamayan Vakıflar Dergisi artık yılda iki kere ve periyodik olarak yayınını aksat- madan sürdürebilmektedir. Bu çerçevede attığımız ikinci adım da derginin günümüz şartlarına ve imkânlarına göre yetersiz kalan biçimsel yapısının yenilenmesidir. Bu çalışmalar sonunda Vakıflar dergisi muhtevası ile kapak ve iç tasarımı ile estetik kalitesi daha yüksek, okunması daha kolay, daha verimli ve etkili gibi bir dergi kimliğine kavuşturulmuştur. Üçüncü adımı dergimizin akademik ve bilimsel saygınlığını, etkilerini artırmak oldu. Vakıflar Dergisi her zaman hakemli dergi ciddiyeti ve yöntemiyle yayınlamasına rağmen hakemli bir dergi değildi. Son yıllardaki çalışmalarımız sonucu dergimiz 2009 yılından itibaren hakemli dergi olarak kabul edildi. 2013 yılında ise Sosyal Bilimler alanında faaliyet gösteren ASOS Index (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi)te taranan dergi konumuna geldi. Son olarak Dergiye olan yoğun ilgi nedeniyle ilk 10 sayısı bittiğinden, 2006 yılında yeniden tıpkıbasımı gerçekleştirilerek bütün sayılarının dijital ortama aktarımının yapıldığını da ifade etmek isterim. Vakıflar dergisini tarihi misyonunu çağdaş bir vizyonla, her sayısını bir önceki sayısından daha iyi, daha güzel bir şekilde çıkararak sürdürmeye büyük bir kararlılıkla devam edeceğiz. Vakıflar Dergisi, bir yandan, bir kurum olarak vakıfları ve vakıf dünyamızla ilgili kültürel zenginlikleri, vakıf kültür varlıklarını, vakıflara ilişkin tarihî ve güncel gerçekleri bilimsel ölçüler çerçeve- sinde ortaya koyarken diğer yandan bu alanda gerçekleştirilen ulusal ve uluslararası bilimsel çalışma- ları, bu konuda ortaya konan çözüm önerilerini kamuoyuna kazandırma ve duyurmayı amaç olarak belirlemiş görünmektedir. Bu yayın çizgisi ve anlayışı, Türkiye’de vakıf alanında yayınlanan tek dergi olması Vakıflar Dergisi’nin ağırlığı kadar sorumluluğunu da artırmaktadır. Bu durum 1938-2008 yılları arasında inişli çıkışlı bir yayın serüveni yaşayan, bugün düzenli ve periyodik bir şekilde yayın- lanan Vakıflar Dergisinin artık bir marka değerine sahip olduğu rahatlıkla ileri sürülebilir.

Dergi Yayın Kurulu

28 Mehmet Çetin

Genel Müdürler Vakıflar Genel Müdürlüğü Adına Derginin Sahipleri

Ad ve Soyad Yıllar Ad ve Soyad F. Kiper İlk Genel Müdür 1-6 İsim belirtilmemiş, Hakkı Kemal Beşe 1948 - 1950 3-6 Vakıflar Umum Müdürlüğü Orhan Şapçı 1950 - 1960 6-11 Vakıflar Genel Müdürlüğü Nihat Danışman 1961 - 1964 12 M. Fuat Ünver (V.Genel Müdürlüğü adına) Feramuz Berkol 1964 - 1974 13-18 Galip Yiğitgüden Prof. Dr. O. Nuri Çataklı 1974 - 1978 19 Dr. Leyla Elbruz Erdil Olcay 1978 - 1979 20-22 Şener Macun Mustafa Ernam 1979 - 1980 23-24 Fadıl Ünver Galip Yiğitgüden 1981 - 1984 25 Bayram Şibil Dr. Leylâ Elbruz 1985 - 1987 26 Nazmi İşeri Şener Macun 1987 - 1992 27 Mustafa Keten Fadıl Ünver 1992 - 1995 28-33 Yusuf Beyazıt Mehmet Gültekin 1996 - 1996 34 Dr. Adnan Ertem Nazmi İşeri 1996 - 1997 Mustafa Keten 1997 - 1999 Nurettin Yardımcı 1999 - 2003 Yusuf Beyazıt 2003 - 2010 Dr. Adnan Ertem 2010 -

Yıllara Göre Vakıflar Dergisinin Yazıişleri Sorumluları

Sayı İsim Ünvan 1-2 Yok Yok 3-4 Halim Baki Kunter Yazı İşlerini fiilen idare eden 5 M. Zeki Oral Yazı İşlerini fiilen idare eden 6 Ali Uygur Yazı İşlerini fiilen idare eden 7 İrfan Cenkçi Yazı İşlerini fiilen idare eden 8-10 Niyazi Bayraktaroğlu Yazı İşlerini fiilen idare eden 11 İbrahim Ateş Yazı İşlerini fiilen idare eden 12-26 İbrahim Ateş Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 27 Sadi Bayram Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 28 Tahsin Türker Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 29 Ahmet Çeltik Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 30 Tahsin Türker Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 31 Enver Altıntaç Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 32 Adnan Tüzen Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 33-36 Cuma Atabay Sorumlu Yazı İşleri Müdürü 37-39 Adnan TÜZEN Sorumlu Yazı İşleri Müdürü

29 Bir Derginin Serüveni

Yayın Koordinatörü YAYIN KURULU Burhan ERSOY: 28, 36-39 (31 ve Önceki Sayılarda Yayın İnceleme Kurulu) Aydın Seçkin: 29-35 Prof. Dr. Abide DOĞAN Hacettepe Üni: 37-39 Yayın Yönetmeni Prof. Dr. Mehmet ÖZ Hacettepe Üni: 32-39 Mehmet KURTOĞLU; 32-39 Prof. Dr. A. Nezihi TURAN Anadolu Üni: 32-39 Daha önceki sayılarda yayın yönetmeni yoktur. Prof. Dr. İlhan YILDIZ Karatekin Üni: 32-36 Editörler Prof. Dr. Musa YILDIZ Gazi Üni: 37-39 Hüseyin ÇINAR, 32-39 Doç. Dr. Hüseyin ÇINAR Y.Beyazıt Üni: 32-38 Fatih MÜDERRİSOĞLU 32-39 Doç. Dr. Yunus KOÇ Hacettepe Üni: 37-39 Evgenia Ünal-(İngilizce)-39 Doç. Dr. Evgenia ÜNAL Bilkent Üni: 38-39 İlhan Yıldız: 32-36-35-34-33-32 Dr. Murat YILMAZ C.G.Sek. Danışmanı: 32-39 Mehmet KURTOĞLU: 31 Araş. Gör. M.Kürşat BİRİNCİ, Gazi Üni: 32-36 31. sayıdan önce editör ve editörler bulunma- Mehmet KURTOĞLU, VGM Y. Müdürü: 32-36 maktadır. Murat ŞENER, Başbakanlık Devlet Arşivleri Teknik Yönetmen Ziya Demirel: 32-35 Hüseyin BAŞKAYA: 29-30 Prof. Dr. İlber ORTAYLI Galatasaray Üni: 28-31 M. Salih ARVAS: 29 Prof. Dr. Hakkı ACUN Gazi Üni: 30-31 Mehmet NARİNCE: 21-28 Prof. Dr. Mahmut KAYA İstanbul Üni: 28-31 Sadi BAYRAM: 13, 21-26 Yrd. Doç. Dr. İnci BİROL: 28-29 Abdülkerim ERDOĞAN: 12-20 Mehmet ÇETİN Araştırmacı-Yazar: 28-39 Baskı İşlerinde Yardımcı: Dr. Mehmet ÖNDER: 22-27 Faruk ALCI: 9-11 Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ Atatürk Türk Baskı işlerinde yardımcı ile ilgili bir görev 9. Sa- Dil ve Tarih Kurumu Başkanı: 20-31 yıdan önce ve 11. sayıdan sonra belirtilmemiş. Yrd. Doç. Dr. Fatih MÜDERRÎSOĞLU Tashih Hacettepe Üni: 27, 32-39 Musa Yıldız: - 38 Prof. Dr. Refet YİNANÇ: 20-27 Saliha AYDOĞAN: 36-37 Sadi BAYRAM: 25-27, 12-20 Adem KARACA(İngilizce): -37 Ruşen BALTA: 26 M. Salih ARVAS: 29-31 Mehmet NARİNCE: 21-26 Hüseyin BAŞKAYA: 20-30 İbrahim ATEŞ: 12-18, 21-26 Vahdettin AYDIN: -30 Doç.Dr. Abdülkerim ABDÜLKADİROĞLU: 21, Süreyya TUNA: 27-28 Veysi YILMAZ: 20 Ahmet OK: -27 Abdülkerim ERDOĞAN: 12-20 Şükran VELİOĞLÜ: 20-21 Ramazan SARI: 19 Gülgün ERİŞEN: -21 Şükran VELİOĞLU: 19 Tülin DANACI: -21 Nef’i Buharalı 14-17 Mehmet NARİNCE: -20 Hüseyin Salepci: 14-17 20. sayıdan önce tashihi yapan isimler verilme- Ali KILCI: 19 mektedir. Tahsin TÜRKER: 13-17 Dergi sekretaryası Hasan Demirtaş: 38-39

30 Mehmet Çetin

YAYIN KOMİSYONU Prof. Dr. M. Ali BEYHAN İstanbul Üni: 32-36 İbrahim ATEŞ: 19 Doç. Dr. İshak KESKİN İstanbul Üni: 33-36 Hüseyin SALEPCİ: 19 Prof. Dr. Mehmet CANATAR Ali IŞIK: 19 İstanbul Üni: 32-36 Bayram ŞİBİL: 19 Prof. Dr. Hasan Tahsin FENDOĞLU RTÜK Ünal ÖZTÜRK: 19 Üyesi: 32-36 Nef’ i BUHARALI: 18 Prof. Dr. Ali Birinci Türk Tarih Hüseyin SALEPCİ: 18 Kurumu Başkanı: 32-35 Tahsin TÜRKER: 18 Makaleleri İnceleyen İlim Adamları YAYIN DANIŞMA KURULU Prof. Dr. İlber ORTAYLI: 30-31 Prof. Dr. Hakkı ACUN Gazi Üni: 32-39 Prof, Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ: 30-31 Prof. Dr. Mahmut AK İstanbul Üni: 32-39 Prof. Dr. Orhan Cezmi TUNCER: 30 Prof. Dr. Ahmet AKGÜNDÜZ Prof. Dr. H. Örcün BARIŞTA: 30 Amsterdam Üni: 37-39 Prof. Dr. Ahmet Yaşar OCAK: 30 Prof. Dr. Ali Fuat BİLKAN Prof. Dr. Sevgi AKTÜRE: 30 Altın Koza Üni: 32-39 Prof. Dr. Hakkı ACUN: 30-31 Prof. Dr. Enver ÇAKAR Fırat Üni: 37-39 Prof. Dr. Hasan YÜKSEL: 30 Prof. Dr. Geza DÂVİD Prof. Dr. Halit ÇAL: 30 Macar Bilimler Akademisi: 37-39 Prof. Dr. Mahmuf KAYA: 31 Prof. Dr. Abdullah EKİNCİ Harran Üni: 37-39 Yard. Doç. Dr. M. Fatih Prof. Dr. Özer ERGENÇ Bilkent Üni: 32-39 MÜDERRİSOĞLU: 30-31 Prof. Dr. Süreyya FAROQHİ Bilgi Üni: 37-39 Yard. Doç. Dr. Ayhan PALA: 30 Prof. Dr. Halil İNALCIK Bilkent Üni: 37-39 Yard. Doç. Dr. Gül TUNÇEL: 30 Prof. Dr. Mahmut KAYA İstanbul Üni: 32-39 Dr. Suat ALP: 30 Prof. Dr. Zekeriya KURŞUN Mehmet Çetin: 31 Marmara Üni: 32-39 Prof. Dr. Heath W. LOWRY Bahçeşehir Üni: 37-39 Prof. Dr. İlber ORTAYLI Galatasaray Üni: 32-39 Prof. Dr. Hüsrev SUBAŞI Fatih Sultan Mehmet Üni: 36-39 Prof. Dr. Ayşıl TÜKEL YAVUZ Orta Doğu Teknik Üni: 32-39 Prof. Dr. Bahaeddin YEDİYILDIZ Atatürk Türk Dil ve Tarih Kurumu Başkanı: 32-39 Yrd. Doç. Dr. A. Vefa ÇOBANOĞLU İstanbul Üni: 32-39 Dr. Rhoads MURPHEY Birmingham Üni: 38-39 Evangelia BALTA Ulusal Yunan Araştırmaları Vakfı / Yunanistan: 37-39 Prof. Dr. Fahamettin BAŞAR İstanbul Üni: 32-36

31 Bir Derginin Serüveni

Halim baki kunter dergi yazısı girecek zemin üstüne tam sahife

32 Makaleler

Vakıflar Dergisi

Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer*

yy’da İran coğrafyasında ve Maveraünnehir’de biriken sayısız Oğuz boyuna yeni ülke arama çalışmaları, büyük Selçuklu Hükümdarı Sultan Melik Şah günlerinde, en ince ayrıntısına 10kadar hazırlanıp, 11. yy’da uygulamaya kondu. Kafkaslara ve 1071’le Küçük Asya’ya yöneliş, bu düzenlemenin (plan) uygulama aşamasıdır. Küçük Asya’ya gönderilen ilk dört kumandanın nerelere yerleştikleri, iç işlerinde serbest, dış iş- lerinde Büyük Selçuklulara bağlı anlayışları başarıyla uygulandı. Bu göç; yeni bir ülke yaratmak, bir daha geri dönmemek ruhu taşıyordu. O nedenle barışçıl, arkadaş, komşu ve dostça davranış, tarım ve hayvancılıkla yaşamlarını sürdürmek açısından yararlı oldu. Yerli halkla ilişki, alışveriş (ticaret) kaynaşmayı kolaylaştırdı. Bu konuda oldukça bol ve derinlemesine yayınlar vardır. Dalga dalga, oba oba gelenler kent yakınlarında, yaylalarda, kışlaklarda sessiz sedasız, ancak gayret ve kararlı bir yön- tem uyguladılar. “Bir Od yaktık, Urumeli’ne attık” parolası aslında bir insan göçü yanında bir kültür kaymasıydı. Kısa süre sonra başlatılan Haçlı seferleri bu akımı önleyemedi. 12. yy. sonunda buraya gelen Batılı gezginler, yazarlar artık Küçük Asya’nın bir Türk eli olduğunu istemeseler de gizlemezler. Bu yurt edinmenin önemli koşulu, göçerlikten yerleşikliğe geçmekti. Tek dört kumandan kendi çap- larında, ancak özenle yapılaşmaya yöneldiler. Böylece Küçük Asya’dan (Rumeli’den) Anadolu’ya, kendi mimarlık niteliğini de oluşturmaya başladı. Bu, ne Uygur ne Karahanlı ne Gazneli ve ne de Büyük Sel- çuklu idi. Yeni bir Türk İslam görünümü doğdu. Hiçbir sanat, daha öncekilerden soyutlanmamıştır. Yerli değerler, özellikle “taş”ı tanıma bu biçimlemede önemli verilerdi. Önemli olan, kendi kimliğini oluştur- maktı öyle de oldu. 1. Orhan Cezmi Tuncer, “Anadolu’da Türk Sanatı ve Yerli Kaynaklarla İlişkileri Üzerine bir Dene- me, “Vakıflar Dergisi XI, Ankara, S. 239. 2. Orhan Cezmi Tuncer , “Anadolu’nın İlk Dört Selçuklu Kumandanı ve Yaptırdıkları Yapılar”, Vakıflar Dergisi S.12, Ankara 1978, s. 137. Orhan Cezmi Tuncer, Prof. Dr. Gazi Üniversitesi Restorasyon Anabilim Dalı Başkan Emeklisi.

Vakıflar Kişisel yapıları ( ev, dükkan, değirmen v. b. ) yanında, büyük ölçüde toplumsal yapılar Küçük Asya Türk İslam özelliği taşırken, bunların işletilmesi ve onarımları oldukça önemli bir başlıktır. Zaman zaman yayınlarımızda bu konuya değiniyoruz. Tüm bunların yanında, bunların işletilmesinde, Oğuz boyları Asya’daki deneme ve birikimlerinden yola çıkarak vakıflar kurdular. 1970’lerde bu sayı 2000 – 2500 olarak sanılırken, yapılan arşiv araştırmaları, bu sayıyı 25. 000’lere yükseltti. Vakıflar Genel Müdürlüğü tüm zenginliği “Arşiv” boyutunda saklayamazdı. Tanıtmak ve yayınlamak gereği duydu. İşte 1938 yılında başlayan “Vakıflar Dergisi” bu olgunun, paylaşımın geri durulmayan sonucudur.

35 Vakıflar Dergisi Vakıflar Dergisi Büyük bir boşluk doldurduğu için sayılar hemen tükenmiş ve 1967 – 68’de ikinci baskılarına ge- çilmiştir. Dergi birkaç açıdan incelenecektir. Görsel (fiziksel) yönü, baskı yöntemleri, yıllara göre dağılımı, genel müdürlerin eğilimi, yazarlar, konular ve kapsamı giderek gelişir. a. Görsel (fiziksel) yönü: Bilimsel ve sanatsal bir yayın olduğu için, el kitabı boyutları arılmış (temiz ölçek) 196 x 273cm yeğ- lenmiştir tüm sayılarda. Tek 11 sayıda kapak, sırt ve arkası beyaz kuşe kartondur. Kapakta bir çerçeve, bunun içinde üstte kurum adı, ortada iri olarak dergi adı ve sayısı (ekleriyle birlikte), altta da basımevi yeri ve yılı yazılıdır. Yayının tümü siyah-beyazdır. 39 sayının yıllara, sayfa sayılarına göre dizini şöyledir: • Yeteri kadar yazı toplandığı zaman yeni bir sayı çıkarıldığından sayfa sayıları farklıdır. 1-11 sayıları içinde en incesi 171 (Sayı VI, 1965), en kalını 556 sayfadır (Sayı 11, yıl ?). • 12. sayıdan başlayarak kuşe karton kapak, sırt ve arkasıyla birlikte renkli olur. Konular hep vakıf kaynaklıdır. İçinde siyah – beyaz yeğlenmek durumundadır. • Sayı 13’te (743 sayfa) siyah – beyaz baskıya ilk kez içinde 13 renkli yaprak yer alır. Atatürk port- reli renkli kapak sırt ve arkası dergiye bir ayrıcalık katar. • Sayı 14 ( yıl 1982) ince olmasına karşın (162 sayfa) içinde 11 renkli yaprakla artış gösterir. • Sayı 15’te (yıl 1982, 156 sayfa) içeride renkli yaprak sayısı 4 ‘e düşer. Sayı 16’da 8’de 12 yaprak renklidir ( yıl 1983, sayfa 188). • Sayı 17 (yıl 1984, sayfa 204) ve sayı 18’de (1984, 205 sayfa) hiç renkli sayfa içermez. Şimdiye kadarki renkli sayfalar, el yazması bezeme ağırlıklıydı. Vakıf yapıları konu edildiği halde, böyle çıkması anlaşılamamaktadır. Ancak yazarların verileri renkli sayfaları oluşturur. Şimdilik yöne- tim bu konuda bir ek yapma alışkanlığında değildir. • Sayı 31’de katılırsa, iç sayfalarda renkli yaprak sayfaları azalarak, çoğalarak devam eder. • 32. Sayıdan başlayarak (yıl 2010) kapak artık fotoğraf yerine beş lalenin bezediği, sadece iki rengin yer aldığı bir sadeleşmeye gider. Çerçeve ve bunun gibi süsleyici ayrıntılar kalkar. Üstte Vakıflar Dergisi adı, hemen altında yıl ve sayı, bunların solunda da Vakıflarca benimsenen bir rozet (arma, simge) 25 cm çapında yer alır. Sayfa altında da kurum adı, ili yazılıdır. Bu, ilk yalın siyah – beyaz karton kuşe kapak ile renklileri arasında daha tehdiye bir anlayıştır. Renk sayısı ve konu birleşin- ce, magazine, mecmuaya dönüşen bir dergide nerede durulması gerektiği önemlidir. Bilimsel ve sanatsal bir yayın için ağırbaşlı, sade, alacasız – bulacasız bir sunuş yeğlenmiştir.

36 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer • 39. sayı da katılırsa artık bu kapak, tek tipe dönüşmüş, sadece her sayıda ayrı bir renk kullanıl- mıştır. Belki bunu da tek renge indirgemek uygun olacaktı. Kağıt ve baskı seçiminde daha tutarlı, ağırlıklı bir yolun izlenmesi olumlu yönüdür. Her yıl yeni bir sayı çıkarma arzusu, sayfa sayılarını ortalama 250 ‘lere çekecektir ki oldukça doğaldır. Şimdilik 39 sayısı çıkan Vakıflar Dergisi, niceliği giderek gelişip sonunda sadeleşen tek tür (tek tip, üniform ) bir çizgi izlerken içeriğiyle ciddi bir yayın özelliğini korumaktadır. Derginin bu niteliğini yazar ailesinde ve bunu öne alan kurum an- layışında aramak gerekir. Bu nedenle 1. sayısından başlayarak hangi sayının, hangi genel müdür döneminde çıktığını incelemek, ondan sonra da yazar ailesine ve konularına eğilmek gerekecektir. Bununla ilgili dizin aşağıda olup bilgiler Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden sağlanmıştır. SAYI YILI SAYFA GENEL MÜDÜR YAYIN SORUMLUSU 1 1938 430 FAHRİ KİPER - 2 1942 850 FAHRİ KİPER - 3 1956 327 ORHAN ÇAPÇI HALİM BAKİ KUNTER 4 1958 335 ORHAN ÇAPÇI HALİM BAKİ KUNTER 5 1962 280 NİHAT DANIŞMAN M. ZEKİ ORAL 6 1965 180 NİHAT DANIŞMAN ALİ UYGUR 7 1968 234 FERAMUZ BERKOL İRFAN CENKÇİ 8 1969 366 FERAMUZ BERKOL NİYAZİ BAYRAKTAROĞLU 9 1971 470 FERAMUZ BERKOL NİYAZİ BAYRAKTAROĞLU 10 1973 478 FERAMUZ BERKOL NİYAZİ BAYRAKTAROĞLU 11 1977 376 OSMAN NURİ ÇATAKLI İBRAHİM ATEŞ 12 1978 430 M. FUAT ÜNVER (vekaleten) İBRAHİM ATEŞ 13 1981 743 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 14 1982 162 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 15 1982 156 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 16 1982 163 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 17 1983 188 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 18 1984 205 GALİP YİĞİTGÜDEN İBRAHİM ATEŞ 19 1985 294 LEYLA ELBRUZ İBRAHİM ATEŞ 20 1988 487 ŞENER MACUN İBRAHİM ATEŞ 21 1990 431 ŞENER MACUN İBRAHİM ATEŞ 22 1991 447 ŞENER MACUN İBRAHİM ATEŞ 23 1994 352 FADIL ÜNVER İBRAHİM ATEŞ 24 1994 352 FADIL ÜNVER İBRAHİM ATEŞ 25 1995 308 BAYRAM ŞİBİL (vekaleten) İBRAHİM ATEŞ 26 1997 440 NAZMİ İŞERİ İBRAHİM ATEŞ 27 1998 240 MUSTAFA KETEN SADİ BAYRAM 28 2004 363 YUSUF BEYAZIT TAHSİN TÜRKER 29 2005 527 YUSUF BEYAZIT AHMET ÇELTİK 30 2007 518 YUSUF BEYAZIT TAHSİN TÜRKER 31 2008 334 YUSUF BEYAZIT ENVER ALTINTAÇ 32 2010 254 YUSUF BEYAZIT ADNAN TÜZEN 33 2010 188 YUSUF BEYAZIT CUMA ATABAY 34 2010 230 ADNAN ERTEM CUMA ATABAY 35 2011 284 ADNAN ERTEM CUMA ATABAY 36 2011 199 ADNAN ERTEM CUMA ATABAY 37 2012 285 ADNAN ERTEM ADNAN TÜZEN 38 2012 202 ADNAN ERTEM ADNAN TÜZEN 39 2013 196 ADNAN ERTEM ADNAN TÜZEN

37 Vakıflar Dergisi Derginin 1. sayısından başlayarak (1938-2013) 14 genel müdür görev alır. 1. sayı, Sn. Genel Müdür Fahri Kiper günlerinde baştaç iki sayı çıkarılır. Orhan Çapcı, Nihat Danış- man günleri de böyledir. Feramuz Berkol döneminde 4 sayı yayınlanır (1968 – 1973). Sn. Osman Nuri Çataklı ve M. Fuat Ünver günlerinde (1977 -1978) birer sayı çıkarılır. Galip Yiğitgüden’in 1981 – 1984 görev süresinde (4 yılda) 6 dergi basılır. Bu olumlu bir atılımdır. Leyla Elbruz (1985) 19. sayıyla yetinir. Şener Macun 1988 yılından 1991’e kadar (3 yıl) 3 dergi yayınlanır. Fadıl Ünver 3, Nazmi İşeri ve Mustafa Keten döneminde beşer sayı gerçekleştirilir. Böylece Vakıflar Dergisi 27. sayısını gerçekleştirmiş olur. Yusuf Beyazıt bir atılımcı ve yayın tutkunudur. Onun döneminde dergi her yıl birer sayı çıkarılır. 2007-2010 yılı arasında 6 dergi yayınlanır. Bu bir rekordur. Biliyoruz ki, yalnız Vakıflar Dergisi’yle yetinilmemiş Vakıflar haftası ve kitaplar da bunlara eklenmiştir. 2010 yılında görevdeyken Dergi’nin 34. sayısı yayınlanır ve günümüze kadar 6 dergi yayınlanarak 39. dergi ortaya çıkar. 32. sayıyla başlayan ve sadeleşir diyebileceğimiz kapak düzeni Sn. Yusuf Beyazıt günlerindedir. Bizce bu, tek dosyalarında başlayan, o günlerin ekonomik koşulları ve baskı tekniğinin sonucu olan sade, kuşe karton kapak anlayışına daha sıcak bakan, bilimsel yayın anlayışını öne alan, herhangi bir reklam dergisi, sayısı, broşürü vb anlayışından arınan ağırlıklı, ağırbaşlı bir tutumun ürünüdür.

Vakıflara Tanışmam Bu, 1960’lara iner. O tarihte iç kalede, Hz. Süleyman Camisi kuzeyinde, sur üstüne yapılmış ana binalardan birinde kalıyorlardı. Müdür Aziz Bey baba dostuydu . Aynı sokakta oturduğumuz için eşi ve iki oğlunu da tanıyordum. Sonra Mesudiye Medresesi’ne taşındılar ve yeni yeni müdürler atandı. Kendi içine kapanık, sınırlı olanaklarıyla evkaf idaresi gelirleriyle yetinir, etkili bir rol oynamazdı. Hemen hemen her devlet dairesi böyleydi. İyi bir iş, çokçası yetişmiş çalışanlar, işbilir yönetim dev- letçilik ağırlıklıydı. 1956 yılında o zamanki adıyla İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümünü bitirip Diyarbakır’a döndüğümde, kentin ileri gelenleri bana pırıl pırıl okumuş bir genç olarak bakı- yor ve herhalde çokça ümitler besliyorlardı. Günün birinde deprem nedeniyle zedelenmiş ve yıkılmış olan yapıları yerinde incelemek üzere, Diyarbakır Milletvekili ve Devlet Bakanı olan Vefik Pirinçcioğ- lu, yanına Vakıflar Genel Müdürü Nihat Danışman’ı alarak kente gelmişler; inceleme süresince beni kılavuz seçmişlerdi. Bu herhalde vilayet, belediye ve Ticaret Odası’nın ortak kararıydı. Eski eserlere yatkınlığım, Diyarbakır Atatürk Anıtı Kaidesi ve çevresinin düzenlenmesi işinin doğrudan bana verilmesi elbet bir rastlantı değildi. Babamın, kentin en eski stüdyo fotoğrafçısı oluşu ve sanatsal ağırlığı biliniyor ve bu yönünün bana da geçtiğini yetkiler görüyorlardı. Gezi süresince sürücünün yanında oturdum. Sorarlarsa, dilimin döndüğünce yanıtlamaya çalışıyordum. İşim gereği Ankara’ya geldikçe ve vakit bulursam Nihat Bey’e uğruyordum. Böylece göz bağımız devam etti. O tarihlerde Vakıflar Genel Müdürlüğü Ulus’ta Gençlik Parkı’na karşı olan tarihi tiyatro yapıların- daydı. Sekretarya galiba bir akslık bir odadaydı. Sade düz masa, 30-35 cm çapında saksılı bir çiçek, bir-

38 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer kaç sandalyeyle yetinilmekteydi . Genel Müdür odası, 3 aksı(oda) birleştiren, güneye bakan, pırıl pırıl, aydınlık, temiz ve sessiz bir durumdaydı. Karşı odalarda pek işini işleyen kimseler yoktu. Her tarafın sakin dural oluşu dikkatimden kaçmadı. Günün birinde 21 Şubat 1966 günü bu tanışma, Abide ve Yapı İşleri Bakanı Ekrem Demirtaş’ın önerisiyle Vakıflara davet edildim. Bir ay kadar sonra, yatırımların genel müdürlükte hazırlanması amacıyla bana Rölöre Bürosunu kurdurdular ve beni şef yaptılar. Artık bir Vakıf elemanıydım. Sorunları, kişileri yakından tanımaya başladım. “Ben bir işi nasip edeceksem, sebebini de halkederim” diyordu Tanrımız, Yüce Kitabımızda. Yılmaz Bey’le de böyle tanıştık. Abideler Şubesi kıymetli restoratörlerinden Cafer Hanlıoğlu günün birinde “Abideler Şubesi Mütehassıs Müşaviri Yılmaz Önge buraya gelecek gel tanıştırayım, demişti. Genç pırıl pırıl, tertemiz ve o derecede de kibar bir İstanbul efendisiydi. Çizdiğim projeleri paraflayarak Ankara’ya götürüşü, odada epeyce reklam olmuştu anlaşılan. Bölge Müdürlüğü, eski eser müteahhitlerinin beni çok öğ- meleri, işe davet edilmemin alt yapısını oluşturmuş. Bir sene kadar sonra Genel Müdürlüğe, Feramuz Berkol atandı. Genç, atak, ufku geniş, uzak gö- rüşlüydü. Sormayı, yanıtlamayı sever, yağcılığa kızardı. Mücadeleci ve inandığını uygulayan bir idare- ciydi. Kısa sürede bu kimliği Vakıfları etkiledi. Memur anlayışlı 2490’a sığınmış kafaları hiç sevmezdi. Kuşadası Öküz Mehmet Paşa Kervansarayı’nı, restorasyon teknisyeni Ahmet Akseki ile yürütürken alka mobilyalarına geldi. Klup Meditesaiaya kiralanmış, kullanım projeme uyarak mobilyalarının Er- kek Teknik Yüksek Öğretmen Okulu, Ağaç İşleri atölyesine verilmesine bu tutucu muhasebe kadrosu oldukça karşı çıkıyor ve genel müdürü endişelendiriyorlardı. Sonuçta sorumluluğu üstüne alarak mobilyalar arada yaptırıldı. Kamyona yüklenip Kuşadası’na gönderdim. Ben de uçakla ulaştım. Kulübün yöneticisi Jaklin hanım beni İzmir Hava Alanı’ndan alıp Kuşadası’na götürdü. O tarihlerde beş yapı programa alınmıştı. Bunlardan İstanbul Haseki Külliyesi, Kuşadası’ndakiyle birlikte gerçekleşti. Vakıflar dışa açılıyor, yapıları turizm amaçlı kiraya veriliyor, tanıtıma özen gösteriliyordu. Bu gün- kü varış noktasının başlangıcı o tarihlere uzanır. O nedenle bir Vakıf Haftasında, Vakıf idaresini Va- kıflar Genel Müdürlüğü yapan Sn. Feramuz Berkol’du dedim. Gelip buna teşekkür ettim. Kendi içine kapalı, geleneksel devlet dairesinden yeni bir kimlik oluşması kuşkusuz ileri görüşlülüğün ürünüdür. Ben 50 yılda bunu çok iyi gördüm ve yaşadım. Feramuz Berkol Bey’in elinde elbet sihirli bir değnek yoktu. Abideler Şubesi de sınırlı olanaklarıyla, gelenekselleşmiş bir devlet dairesiydi. Sekreter Mahir Abay her yana yetişiyor, daktiloda La- tife Hanım gözlerini kırpa kırpa işini yürütüyordu. Hele bir evrak memurumuz var ki “Şu evrakı siliyorum “ dendiğinde, gerekiyorsa merdivene çıkıp üst sıradaki dosyalardan birini indiriyor ve istene- ni danışmadan veriyordu. Bu işte yıllanmıştı. Abideler Müdürü Y. Mimar Nedim Onat, bilmediğim, öğ- renmek istemediğim bir nedenle işine küsmüş gibiydi. “Or- hancığım! Görüyorsun durumu…” derken bana burada gelecek yok mu demek istiyordu, bilemiyorum.

39 Vakıflar Dergisi Buna karşılık Mimar Yılmaz Önge çalışkan, uyanık, bilgili ve çevresi geniş bir elemandı. Boşuna Mü- tehassıs Müşaviri olunmazdı; çalışmalarını destekledi. Önasya Dergisi sahibi Sadi Bayram ile tanıştırdı. Bir an önce yazıya başla, haydi, haydi diyip durdular. “Bir gün başlayacam ve hiç aralık vermeyecem” diyordum. Öyle de oldu. Vakıflar büyük bir hazinedir, ummandır. Yeter ki kıyaslanmasını ve yardımcı olmasını bilelim. Vakıflar dergisinde on beş vakıf haftası kitabında on üç ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yayınlanan Sivas Dergisi şifa yapı topluluğunda bir yayın vardır, (toplam 29). Doksanı aşan yayımlanmış yazılarının ek 11 tanesi Önasya dergisindedir. Vakıf arşivindeki çok zengin belgelerin yayımlanması gereğini duyan Sn. Başkol, özellikle bunlarla ilgili üniversite öğrencilerine Arşiv-tescil dairesi yanında abideler proje arşivini de açmayı uygun gördü. Her gün pek çok sanat tarihçisi ve tarihçi öğrenci arşiv müdürümüz Güler Bilecen hanıma gelip bilgi alırlardı. Bana uğrayanları da hiç geri çevirmedik. Bir gün genel müdürümüz beni çağırdı. Bu açılımla yetinilmemesi gerektiğini, projelerimizin de uzun uzun yayımlanması gereğini istedi. Konuya sıcak baktığımı ancak 1/50 ölçekli bu projelerin üze- rinde yardımcı pek çok çizgi rakam ve kotların olduğunu, bunların küçülünce birer leke gibi duracağını (babam fotoğrafçı olduğu için sonucu kestirebileceğine) bu nedenle bunların yayıma elverişli biçimde (prezentabl) yeniden çizilmesi gerektiğini belirttim. Eğer isterseniz bu yolda yeni bir yayına daha baş- layabileceğimi söyledim. Rölöve-resterasyon dergisine 1971 yılında böyle başladık. Önsözümüzü sayın Başkol yazdı. Burada 11 yazı vardı. Genel müdürümüz konuları izler; peşini bırakmaz ve olumlu eleştirilere olgunlukla yer verirdi. “Olur efendim” onun hiç değer vermediği davranıştı. Dergi dört sayı çıktı. Aydın Kuşadası Öküz Mehmet Paşa kervansarayını 1/100 ölçeğiyle yeniden ve istediği doğrultuda yedinden çizdirerek baskıya sundum. Aradaki fark iyice anlaşılır, dergi altı sayı olarak çıkıp durdu. 1980 yılında kadrolu olarak Gazi Üniversitesine geçince gerisi izlenemedi. Sonradan öğreniyorum ki benden sonra fotoğrafçımız Saffet Serpil beyden bu yönde bir örnek iste- miş ve beni haklı bulmuş. Sn. Başkol Vakıflar Dergisi rölöve-resterasyon dergisi ve arşivlerimizin ilgilenenlere açılmasıyla ye- tinmedi. Vakıf yapıları ve resterasyonların halka açılmasını da istiyordu. Tiyatro binasının itfaiye mey- danına bakan köşesini boşalttırdı. Üst aleslik geniş bir alanı buna ayırdı. Saffet bey bolca fotoğraf hazır- latıp bunlar, 2 cm’lik suntalara yapıştırttı. Büyük panoları salona taşıttım, Ankara Radyoevinden bant sağladım. Projeksiyon makinası alarak görüntüleri sokak camına (buzlu cam takıldı) yansıttık. Vişne çürüğü perde aldırdık. Sn. Ekrem Demirtaş rengini beğenmemişti; bir kere de onunla perdecileri do- laştık ve seçtiğime karar v erildi. Gün geldi; sergi açıldı. Büyük ilgi gördü. Seyirci sayısı giderek azalsa da bu olumlu paylaşımcı yaklaşım Vakıflar için yararlı ve gerekli bir atılımdı. Tüm bunları düşünen ve uygulatan Sn. Başkol’ dur. Kendisini saygı ile anıyoruz. Sn. Feramiz Başkol işi ve olayları aralıksız izler ve kaynağına inerdi. Bir gün beni çağırttı. Bir dilekçe uzattı. Okudum. Doğrudan ben Genel Müdürlüğe şikayet ediliyordum. Konu Diyarbakır’da Cevat Paşa Mahallesi Hacı Büyük Mescidi kandilliklerinde iki ters üçgenden oluşan kandilliklerle ilgiliydi.

40 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer Yakınen Vehbi Kurum bunun ilkokul arkadaşıydı. Ortaokulun ortalarında dengesi bozulunca eği- timi bıraktı. Genç yaşta kendini dine verdi ve aşırı uçlara kaydı. Beni İsrail uşağı olarak suçluyordu. Oysa mescidin süslemelerinde bu Hz. Süleyman mühürü bolca kullanılmış ve süslü bir sıra oluştur- muştu. Yıllarca önce bu süs biçimini gördüysem, not aldım, resim çektim. Mezar başucu taşlarımızda (Şahide), çeşmelerde cami içliklerinde (vb) bolca örneği vardı. Bunlar zengin bir dosya oluşturuyor- du. Kendilerine gösterdim; hayretle “bunları nasıl biriktirdiniz ?” diyordu. Bence bir sorun olmadı- ğını en azından benim bir sorun yaratmadığıma inanmış göründü. Sn. Genel Müdürümüz doğası gereği, konuyu Sadi Bayram Bey’e de açmış. Sonuç aynı. Konu kapandı. Sadi Bayram’ın yıllar sonra böyle bir makalesi yayımlandı. Rölöve Büroma seçerek teknik ressam alırdım. Bu yetkiyi bana kendileri verdi. İnanmıştı, ”En çalışkan-üretken büro” olarak tanımlardı. Bir gün bir genç elinde dilekçeyle geldi. Genel Müdür sözlü olarak dilekçeyi ve istekliği bana göndermiş “o görsün ekin” demişti. Sınav sonucu hiç iyi değildi. Kendisi elektrik teknisyeniydi. Dilekçenin en altına “buraya yararlı olmaz” diye yazdım ve kısa imza- mı attım. Ertesi günü beni çağırıp sorguladı. “Bunu yazmışsınız peki dilekçeyi ne yapayım?” deyince, aldım, altındaki 2 cm’lik kısmı kendi makasıyla kestim. Aradan bir süre geçti. Yapı işleri dairesinde bu delikanlının yararlı olduğunu söyledi.” yerini bulmuş” dedim. Sn Başkol sorgular; peşini bırakmaz; geç inanır ancak doğruları da kabul ederdi. Olgun bir idare- ciydi; İnsanları doğru yerde doğru biçimde kullanma özelliği vardı.

Değerlendirme Vakıflar Genel Müdürlüğü gücünü, etkinliğini ve değerini şanlı tarihinden alır. Bu, duyulmaz gurur kaynağı ve değerli bir mirastır; hazinedir. Bunu ulusuna tanıtmaz o denli ve ona yaraşır(gerekli) bir görevdir. İşte “Vakıflar Dergisi “bunun somutlaşmasıdır. 1938-2013 yılları arasında yayımlanan dergi 75. yılını doldurmuş, çıkacak olan 39. sayısı ve mate- matiksel anlatımla iki yıl geçmeden bir yenisini ekleyerek yayına devam edecektir. Derginin çok ciddi aranır doyumlu ve belgesel yönüyle gurur kaynağı olduğuna kuşku yoktur. Zaten böylesi bir kuruma başkası da yakışmaz. Dönemin ünlü bilim adamları vakıfla ilgili yayımlarıyla kendi dalında bir belgeseldir. Vakıf kav- ramını tanımlayanlar ve bunun için sayısız yapı kuran inanmışlar, bunları yönetenler, yalnız ülke ba- zında değil, tanrı katında da aklı, ruhu, vicdanı ve vatan sevgisini paylaşan bir olguyu yaşarlar. Bunlar doyumsuz inceliklerdir. Dergi ilk yılları’nda yazar arayan, üstatlardan beklentileri olan durumdayken giderek sayılıp-sevi- lip yazı bolluğuna ermiştir. Bu yazıları değerlendiren hakem kurulları kurmak gibi bilimsel inceliğe ermiştir. Yazıtlar, yapılar, yayımlar, yazın defterleri, vakfiyelerin kendisi taşa yazılarından ciltlenip arşivlere gidene kadar zengin bir dizi oluşturur. Bunları önümüze koymak, tarihimizi, ünümüzü ve inanç dünyamızı paylaşmak bu duyguları yeniden yaşamak demektir. Yüce Tanrımız kurumları yaşa- tanları, yayımlayanları ve yazarları her halde rahmetiyle kucaklayacaktır. Nur içinde olsunlar.

41 Vakıflar Dergisi

Zengin bir kadrosunun varlığı övgüye değer. Bu oluşum, hem Vakıflar Dergisine kimlerin sahip çıktığı ve hem de ülkemizde artık, başta üniversitelerimiz olmak üzere değerli bilim ve sanat adamlarının bereketi (çokluğu) dikkat çekmektedir. Bu zenginlik konulara da yansır ve yeni yeni alt başlıklar çıkar. Yeni uzmanlıklar ve uzmanlar bulunur. Her bir yazarın yazı sayısı aşağıdadır.

Abdülkerim İbrahim 1 Atak Erkan 1 Acun Hakkı 3 Atay Hüseyin 2 Acun Ramazan 1 Atçeken Zeki 2 Azade Akar 2 Ateş İbrahim 12 Akar Tuba 1 Ayanoğlu Fazıl 5 Akaslan Mustafa 1 Ayda Deniz 2 Akbatçı Şinasi 1 Aydemir Olcay ve Murat Say 1 Akbulut İlhan 1 Aydın Ali Arslan 1 Akçay İlhan 1 Aydın Filiz 2 Aker Sabiha 1 Aydın Meltem 1 Akgündüz Ahmet 1 Akgün Hakan 1 Akın Günkut 1 Akyan Seher ve Şükran Özel Kayral 1 Akkuş Mehmet 1 Aytaç İsmail 1 Akmaydak Hüdavendigar 4 Ayverdi Ekrem 8 Akok Mahmut 3 Bakırer Ömür 3 Akozan Feridun 1 Bakkal Cevat 1 Alatan Ali 2 Balaban Mustafa 1 Akçatpe Enes 1 Ruşen Balta 1 Aktaş Yasa Azize 1 Barışta H. Örcün 5 Aktepe M. Münir 4 Barkan Ömer Lütfi 2 Akyıldız Ali 1 Baş Ali Haydar 4 Alparslan Serpil 1 Bayburtluoğlu M. Zafer 3 Alevsaçar Kadriye 1 Baykal İsmail 1 Alkan Mustafa 1 Baykara Tuncr 2 Atlaş Naciye 1 Bayraktar Alemdar Türker 1 Altun Ara 3 Bayraktar Nimet 1 Anonim 2 Bayraktar Mehmet Sami 1 Arel Hilmi 2 Bayraktaroğlu Suzan 5 Arel Mehlika 1 Bayram Sadi 15 Arık M. Oluş 1 Berki Ali Himmet 9 Arık Rüçhan 1 Berki Şakir 6 Aslanoğlu İner 1 Berkol Feramuz 1

42 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer

Biçici H. Kâmil 1 Denktaş Mustafa 3 Bilecen Güler 1 Doğan Kenan 1 Bilgin Fehami 1 Doğan Mehmet 1 Bilici Kenan 2 Doğan (Şaman) Nermin 2 Binark İsmet 6 Duran Remzi 1 Biler Hayati ve Ali Kılcı 1 Duru Mehmet 1 Burkan Gökhan 1 Durukan Aynur 3 Çağatay Neşet 1 Duymaz Şevki 1 Çakar Enver 2 Durüst M. Kâmil 1 Çakmakçı Turan 1 Eken Galip 1 Çal Halit 3 Eliaçık Muhittin 1 Çam Nusret 7 Elkeç Selahattin 1 Çam Nusret ve Ersay Yüksel 1 Emiroğlu C. Özer 1 Çam Mevlüt 1 Eren İsmail 1 Çayırdağ Mehmet 7 Erdemir Yaraş 1 Çebi Sıtkı 1 Erder Cevat 2 Çetin Atillâ 6 Erdoğan Abdülkadir 3 Çetin Firdevs 1 Erdoğan elmas 1 Çetin Mehmet 1 Erdoğan Muzaffer 4 Çevrimli Nilgün 5 Emrdoğru Mehmet 1 Çınar Hüseyin 4 Erken Sabih 2 Çüğen Hasan Fevzi 1 Eroğlu Memiş 2 Dal murat 1 Ersay Yüksel Ayşe 1 Dağlıoğlu Hikmet Turhan 1 Ersoy Baykurt 1 Danık Ertuğrul 3 Erdem Adnan 1 Dayıgil Feyzullah 2 Erzi M. Adnan 1 Demir Mustafa 1 Eser Erdal 1 Demirci Fehmettin 1 Esin Emel 1 Demirel Esin 1 Eğice Semai 3 Demirel Ömer 2 Fatsa Mehmet 4 Demirtaş Hasan 2 Fırat Nurcan İnci 3 Demiriz Yıldız 2 Fitrat Prof 1 Dengiz Orhan 1 Gabriel Albert 2 Denike, Barış 1 Gazimihal Mahmut 1 Deniz Bekir 2 Fahrettin Gökay 1 Deniz Şerafettin 1 Gökbilgin Tayyib 2

43 Vakıflar Dergisi

Gökmen Ertan 1 Keskinoğlu Osman 11 Gubaydulin K. S. 1 Kılcı Ali 3 Gülşen Dışlı 1 Konyalı İbrahim Hakkı 4 Gündoğdu Hamza 3 Kızan Ali 1 Gündoğdu Hasan 1 Köç Ahmet 2 Gündüz Mahmut 2 Köker Hüseyin Sıdkı 1 Günel Gökçe 2 Köprülü Fuad 7 Gümneri Hasan 4 Kuban Doğan 3 Gürbüz adnan 2 Kunduracı Osman 1 Gürkan Mahmut 1 Kunter Halim Baki 12 Gürsoy Çiğdem 1 Kuran Aptullah 3 Güzel Abdurrahman 1 Kurtoğlu Mehmet 6 Hafız Nimetullah 1 Kıyım İnci 1 Hasandediç Hıvzıya 1 Küçükdağ Yusuf 3 Muhittin Hattatoğlu 1 Küçükkaya Gülçin 1 Hazar Ahmet Turan 1 Lewis Benard 2 Hut Davut 1 Maçan Emre 3 Işıközlü Fazıl 1 Mean Erdal 1 İbrahim Mehmet N. 2 Memişoğlu Hüseyin 5 İbrahimzade Kemal 1 Mete Zekâi 1 İlter Fügen 1 Muallim Cevdet 1 İlter İsmet 1 Mutlu Asım 1 İnce Kasım 1 Müderrisoğlu Fatih 4 İrtaş M. Semih 1 Mülayim selçuk 1 İşlek Sevim 1 Nefes Eyüp ve Gün Recep 1 Kaçan Erdoğan Meryem 1 Nefes Eyüp 1 Kaleli Tüfekçi 1 Numan İbrahim 3 Karabacak Ahmet Hamdi 1 N. Kılavuz Bülent 1 Karaduman Hüseyin 4 Ocak Ahmet Yaşar 1 Karakuş Ülkü Can 1 Oğan Aziz 1 Karamağaralı Beyhan 1 Oğuz Aydın Filiz 3 Karpuz Haşim 4 Okay Atılgan 2 İsmet Kayaoğlu 4 Okiç M. Tayyib 1 Kazan Hilal 1 Ölmez Tülay 1 Kepecioğlu Kâmil 1 Ongan Halit 1 Kermeli Evgenia 1 Oral M. Zeki 4

44 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer

Orbay Kayhan 3 Sargutan Erdal 1 Orhonlu Cengiz 1 Sarıcaoğlu M. Esat 1 Otto Dorn Caterina 2 Sav Murat 2 Öğel Bahaeddin 1 Savaş Smi 2 Öğel semra 1 Selçuk Fuçıyan 1 Öğüt Eker 1 Selman isa 1 Önder Mehmet 6 Serav Manif 1 Öney Gönül 3 Sertoğlu Mithat 2 Önge Yılmaz 8 Sevim Sezai 1 Öngül Ali 1 Sezer H. İbrahim 1 Öntuğ M. Murat 2 Sezgin İbrahim 1 Örnek Demet 1 Suna Utku Musa 1 Ötüken S. Yıldız 1 Şahin Ergin 1 Öz Mehmet 4 Şahin Kâmil 5 Öz Tahsin 3 Şaman Nermin 1 Özbek Ömer 1 Şaman Doğan 4 Özbek Yıldıray 3 Şehsuvar Bedii N. 1 Özcan Koray 1 Şeker Mehmet 1 Özcan Yılmaz 1 Şener Abdülkadir 2 Özdamar Mustafa 2 Şener Murat 4 Özgen Mutlu 2 Şener Selçuk 2 Özdural Alpay 1 Şeşen Ramazan 1 Özkarcı Mehmet 2 Teasehner Von Erauz 2 Özkul Fındık 1 Tansel F.A. 1 Özlü Zeynep 2 Tuntuğ 2 Özme Adil 1 Tanju Hikmet 1 Özoran Beria Remzi 1 Tamer Vehbi 1 Öztürk Nail 13 Terzioğlu Arslan 1 Öztürk Şahabettin 3 Taş K. Zeyo 1 Özyurt Osman 1 Taşan Beren 1 Rafet Abmdulkerim 1 Taşar Aydın 1 Ruben Walter 1 Tuzlak Fahrettin 1 Saraç Kadriye ve Alpsar Serpil 1 Top Mehmet 1 Salihlioğlu Halil 2 Topkaçaoğlu Nadir 1 Salakis Georgios 1 Toruk Ferruh 4 Saçan Ülvi 1 Tosun Ahmet Semih 1

45 Vakıflar Dergisi

Tunalı Yağmur 1 Ülken Hilmi Ziya 1 Turan osman 1 Ünal Rahmi Hüseyin 1 Turan Şerafettin 1 Vergin M. Kemal 1 Turnalı Bilgen 1 Yaltkaya Şerafettin 1 Tükel Yavuz Ayşel 1 Yasa (Aktaş) Azize 1 Turmmen Keçlim 1 Yediyıldız M. Asım 2 Tuncer Orhan Cezmi 15 Yediyıldız Bahaeddin 6 Tuncer mMehmet 1 Yediyıldız M. Aseni 2 Tural Erkan 1 Yetkin Şerace 4 Turnalı Bilgin 1 Yıldız Jehan 1 Tüfekçioğlu Abdülhamit 1 Yıldız Murat 1 Türkmen Kerem 2 Yılmaz Mehmet Emin 1 Uğur Müçteba 1 Yılmaz Yasin 1 Uluçam Abdüsselam 4 Yinanç Rafet 4 Uysal Ali Osman 2 Yurdakul erol 4 Uz Taşkesen 1 Yurdakul Erol 1 Uzar Nihat 1 Yurdaydın Hüseyin 2 Uzluk Feridun Nafiz 4 Yücel Erdem 5 Uzluk Şahabeddin 1 Yüksel Hasan 3 Uzunçadele İsmail Hakkı 2 Yüksel İ. Aydın 2 Ülgen Ali Saim 14 Yüngül Naci 2 Uçkan Himmi Ziya 1 Yürükoğlu Ömer 2 Ünsal Benhçet 1 Yürükoğlu Nihat 1 Ünver Ahmet Süheyl 17 Ze’evi Dror 1 Ünver Gülben 1 Zengen Z. Salih 2 Üstüner Rezzan 2 Zorlu Tülay 2 Üstünkök Okan 1

Bilim ve sanat kaynağı olan “Vakıflar Dergisi”, değerli yazarlarıyla başlangıcından günümüze dek (75 yıl) ilgiyi hep korudu.

46 Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer

Kültür ve Tescil Dairesinin 27 sayfalık, soyadına göre abc’li dizininde, yazarların kaçar sayfa yazdıkları ele alındı ve yeni bir dizin oluşturuldu. Buna göre; en çok yazı yazanlar, çokluk sırasıyla şöyledir.

- Ünver A. Süheyl 17 + Orhan Cezmi Tuncer 15 + Ülgen Ali Saim 14 + Sadi Bayram 14 + Öztürk Nazif 13 + Ateş İbrahim 12 - Keskinoğlu Osman 11 + Özge Yılmaz 8 - Aydın Ekrem 8

Yazarların altı tanesi (+ işaretli) zaten vakfı çalışanları olup yazılarla, arşiv belgeleriyle iç içedir. Doyulmaz bir tutku ve hay.. içinde olup yazmaya doyamamışlardır. İyi ki de öyle olmuştur. Çünkü zaman her şeyi eskitiyor. Böylesine bir dergiye çok şey borçluyuz. Emeği geçenler hep şen kalsınlar.

VAKIFLAR DERGİSİNİN YASLANDIĞI GELENEK VE İÇERİDEN BİR BAKIŞ

Nazif ÖZTÜRK Araştırmacı Yazar

Eğitim, kültür, sağlık ve sosyal hizmetler tarihin her döneminde vakıfların en başta gelen amaçları ve faaliyetleri arasında yer almıştır. Osmanlı döneminde, seçkin devlet adamlarının yetiştirildiği sa- raya bağlı “Enderun” hariç; mahalle sıbyan mektebinden medrese-i âlilere kadar her seviyedeki yaygın ve örgün eğitim-öğretim kurumlarının tamamı vakıflara bağlıydı. Hastahaneler ve kütüphanelerin tesisi ve işletilmesinden de vakıflar sorumluydu. Bu hizmetlerin tamamı, bütün giderleri vakıflar ta- rafından karşılanarak yerine getiriliyordu.1 XX. Yüzyılın başında devlete ait tek kütüphane bulunuyordu. Millet Kütüphanesi adını taşıyan bu kütüphane, sahip olduğu kitap koleksiyonu itibariyle vakıf kütüphanelerin en gerilerinde bulunan Veliyyü’d-din Efendi ve Ragıp Paşa kütüphanelerine bile denk değildi.2 En değerli abidevî kültür ve sanat eserleri vakıflar tarafından inşa edildiği gibi, hatt sanatının, tez- hibin, vitrayın, oymacılığın ve kakmacılığın arkasındaki finansör de vakıflardı. Kitapların kâtipler tarafından istinsah edildiği/çoğaltıldığı dönemlerde hattatların ücretlerini kar- şılayan vakıflar, XX. yüzyılın başında en güzel matbaayı kurumsal olarak Evkâf-ı Hümâyûn Nezâreti marifetiyle kurmuştur. İçerisinde tadilat yapılarak tamir edilen Şehzâdebaşı-Vefa Caddesi’nde bulunan Tabhane Medresesi bünyesinde, 19 Mart 1332 (H.1335)/M.1916 tarihinde Nezâret tarafından “Evkâf-ı İslâmiye Matbaası” ismiyle mükemmel bir matbaa tesis edilmiştir.3

Evkaf-ı İslamiye Matbaası olarak kullanılan Tabhane Medresesi

Gerek Osmanlı ve gerekse 1 Kasım 1928 tarihinde harf devrimi yapılıncaya kadar Cumhuriyet döneminde, bu matbaada çok kıymetli eserler basılmıştır. Basılan eserlerin başında Ahmet bin Ali er-Razi’nin “Ahkâmü’l_Kurân” isimli tefsiri ile vakıfların tarihçesini anlatan “Evkâf-ı Hümâyûn Nezâ- reti’nin Tarihçe-i Teşkilâtı ve Nuzzârın Teracüm-i Ahvali” kitabı gelmektedir.

1 Bu konuda geniş bilgi için bkz. ÖZTÜRK, Nazif, Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara1995, s. 24-31 . 2 M. Hamdi, Elmalılı/Yazır, Ahkâm-ı Evkâf (Taşbasma), Mekteb-i Mülkiye 1326-1327 Sene-i Tedrisiye Ders Notları, Sınıf III, İstanbul 1326, s.12. 3 İbnü’l-Emin M. Kemal (İnal)-H. Hüsameddin, Evkâf-ı 1335; s. ; Bu kitabın çevri yazısı N.Öztürk tarafından yapılmış ve Vakıflar Dergisi’nin XV-XIX. Sayıla- rında yayınlanmıştır.

49 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış

Burada isimlerini saymaya gerek görmediğimiz yüzlerce kitabın yanında, matbaanın kurulmasına paralel olarak “Evkâf, Muharrerât-ı Umumiye Mecmuası” yayımlanmaya başlanmıştır. 1336-1340 tarihleri arasında beş sayı neşredilmiştir. Mecmualarda kanun, tüzük/nizamname, yönetmelik, tebliğ, genel- ge ve kural koyan önemli yazılar yer almaktadır. Esasen Vakıfların etkin ve doğru yönetilmesinin sağlanması için Vakıflar İdaresi’nin yaptığı yayınla- rın ilki “Evkâf, Muharrerât-ı Umumiye Mecmuası” değildir. Bundan öncesi de bulunmaktadır. Kâtipler tarafından büyük boy defterler haline getirilen eski külliyatın adı, “Ahkâm ve Nizamât Defterleri”dir. 1230-1300 tarihleri arasında 964-976 numaraya kadar olan ve o dönemi kapsayan “Defter-i Ahkâm-ı Evkâf ” on üç cilttir. 6 Rebiulâhir 1287/1870 tarihli ve 1262-1297 seneleri arasını kapsayan defter “Te- berrukât Defteri” adını almıştır. 1262-1278 tarihleri arasını kapsayan ve 997-1003 numaraya kadar uzanan yedi defter ise“Ahkâm-ı Sultan Abdulmecid” adını taşımaktadır. 1301-1341 tarihleri arasında 932 numaradan 954 numaraya kadar devam eden yirmi üç cilt defter ise “Tafsil-i Nizamât” adıyla anılmak- tadır.4 Yönetime ait hukukî düzenlemeleri kapsayan yayınlar; Osmanlı döneminde “Ahkâm ve Nizamât Def- terleri” ve Şer’iye ve Evkâf Vekâleti döneminde “Evkâf, Muharrerât-ı Umumiye Mecmuası” adı ile anıl- makta iken; 429 sayılı Kanun5 uyarınca Vekâletin kaldırılması ve yerine Başvekâlete bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün kurulmasından sonra kısaca“Mecmua” ismini almıştır. Dört cilt olarak yayımlanan bu mecmuaların kapsamı 1950’lere kadar uzanmaktadır. 4 Ahkâm ve Nizamât Defterleri hakkında daha geniş bilgi için bkz. ÖZTÜRK, Nazif, Age, s.11-14. 5 Şer’iye ve Evkâf Vekâleti, Erkânı Harbiye-i Umumiye Vekâletlerinin İlgasına Dair 3 Mart 1340/1924 Tarihli ve 429 Numaralı Kanun (Düstur III/V 1933:394).

50 Nazif Öztürk

Bu çabaların yanında, Vakıflar Dergisi neşriyatına başlanmadan evvel Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce “Kanun Layıhaları”6 ve “Cumhuriyetin İlk On Senesindeki İşler Hakkında Rapor”7 gibi başka yayınlar da yapılmıştır. Ayrıca, Şer’iye ve Evkâf Vekâleti bünyesinde kurulan “Tetkikât ve Telifât-ı İslâmiye Heyeti” ve bu heyetin kararıyla neşredilen kitapların “Evkâf-ı İslâmiye Matbaası’nda basılmış olması, Vakıflar İdare- si’nin yayın çabasını göstermesi bakımından burada zikredilmesi gereken bir diğer gelişmedir. 1922 yılı Şer’iye ve Evkâf Vekâleti bütçe kanunu ile “İfta Heyeti” ve “Tetkikât ve Telifât-ı İslâmiye Heyeti” birleştirilerek “Heyet-i Müşavere” haline getirilmiştir.8 Cumhuriyetin ilk yıllarında bu Müşavere Heyeti marifetiyle dinî yayın hizmetlerine özel bir önem verilmiştir. Gazi Mustafa Kemal, TBMM’nin I. Dönem 4. Yasama Yılı açılışı münasebetiyle 1 Mart 1923 tarihinde yaptığı konuşmada, “Tetkikât ve Telifât-ı İslâmiye Heyeti”nin görevlerini şu şekilde tanımlamaktadır: “Hikmet-i İslâmiyeyi, Garp nazariyât-ı ilmiye ve felâsifesiyle mukayese ve ahkâm-ı İslâmiyenin iti- kadî, ilmî, ictimaî, ihsaî, iktisadî hayatlarına ait şuûnâtı tetkik ve netâyicini neşreylemek”tir. Tetkikât için bir kütüphane tesis edildi. İstanbul’dan, Avrupa’dan ve Mısır’dan bir kısım mühim kitaplar celp olundu. Ehemmiyetli birçok kitap da Avrupa’ya ve Mısır’a sipariş edildi.9

6 Vakıflar Genel Müdürlüğü, 4 Teşrînievvel 1926 Tarihli Muhtelif Lâyihalar, Ankara 1933. 7 Vakıflar Genel Müdürlüğü, Evkâf Umum Müdürlüğü’nün, Cumhuriyetin İlk On Senesindeki İşleri Hakkında Rapordur, Ankara 1933. 8 TBMM, ZC, Devre: II, Yıl:2, C.8, s.942-948. 9 TBMM, Zabıt Ceridesi, Devre: I, Yıl:3, İctima1, .28, s.13.

51 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış Bir kültür muhiti oluşturma çabalarının yanında, “Tetkikât ve Telifât-ı İslâmiye Heyeti” on altı yıl boyunca, Şemseddin Günaltay’ın “İslâm Tarihi” (1922), İzmirli İsmail Hakkı’nın “Yeni İlmi Kelam” (1923) adlı kitaplarının da aralarında bulunduğu on kitap yayımlamıştır. Bütün bunlar Vakıflar İdaresi’nin bir yayın geleneğinin olduğunu göstermektedir. Vakıflar Dergisi bu geleneğe yaslanan bilgi birikiminin bir sonucu olarak ortaya çıkmış ve yayın hayatına ilk adımını atmıştır. Günümüzden 75 yıl önce neşredilmeye başlanan ve şu ana kadar 39 cilde ulaşan Vakıflar Dergi- si’nin ilk sayısı, dönemin Vakıflar Genel Müdürü Fahri Kiper’in, vakıfların önemine dikkatlerimizi çeken ve derginin yayın ilkelerini belirleyen takdim yazısı ile 1938’de yayın hayatına girmiştir. “Tarihin her devrinde ve Türk dünyasının her yerinde, içtimaî hayatta, kültür hayatında, sanat ve imar sahalarında büyük bir varlık olarak göze çarpan Vakıf Müessesesi ve ortaya koymuş olduğu eserler, ilmî usullerle tetkik ve izaha değer bir mevzudur. Türk medeniyetine ve abidelerine ait etütleri ihtiva eyleyecek ve şimdilik gayri mevkut neşredilecek olan Vakıflar Dergisi bu hizmeti ifaya çalışacaktır”. “Vakıflar Dergisi’nde tarih, hukuk, içtimaiyat ve sanat mevzuları üzerine yazılar bulunacağı gibi, en kıymetli tarih membalarından olan vakfiyeler de ilmî metotlar dairesinde tabedilecektir”. “Başlı başına bir cilt teşkil edecek büyüklükte olan vakfiyelerin faksimile edilerek ayrı monografiler halinde neşri de mukarrerdir. Nitekim Fatih vakfiyelerini ihtiva eden ilk monografi bir ay evvel çıkarıl- mıştır.10

10 Vakıflar Umum Müdürlüğü, Fatih Mehmet II Vakfiyesi, Ankara 1938.

52 Nazif Öztürk “Derginin ilk sayısını feyizli Cumhuriyetimizin on beşinci yıl dönümünde, irfan âlemine sunmakla bahtiyarız.”11 İlk sayıda Fuad Köprülü, Albert Gabriel, Tıb Tarihi Enstitüsü Direktörü A. Süheyl Ünver, Topkapı Sarayı Müzesi Direktörü Tahsin Öz, Türk ve İslâm Eserleri Müzesi Direktörü Abdulkadir Erdoğan, M. Cevdet, A. Saim Ülgen, Feyzullah Dayıgil, Halim Baki Kunter, K.S. Gubaydulin, Fıtrat gibi o dönemin yerli ve yabancı, önemli ilim ve sanat adamları yerlerini almıştır. Derginin bu ilk sayısında Fuad Köp- rülü, Albert Gabriel ve A. Saim Ülgen’in yazılarının Fransızcaya çevirileri de yer almaktadır.

Albert Gabriel Ali Saim

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde Muamelât Müdürlüğü/halen Yatırım ve Emlak Dairesi Başkanlığı ve Vakıflar İdare Meclisi üyeliği de yapan, icraatları ile yazdıkları arasında tutarsızlıklar bulunan12 ve yazılarında, o dönemin eğilimlerine uygun bir şekilde gerçekle hiçbir alakası olmayan, kafatası ölçümleri yaparak bir dönem Anadolu’da yaşayan Etilerin/Hititlerin Türklerin atası olduğunu ispata çalışan görüşleri benimsemesi sebebiyle “Eti Vakıfları” kavramını yazılarına taşıyan vakıfların menşe- ini eski Türklere dayandırma çabalarına girerek, Uygur Türklerinin kurduğu vakıflar! ballandıra bal- landıra anlatarak ideolojik davranışlarda bulunan13 Halim Baki Kunter hariç, gerçekten diğer yazarlar kalem oynattıkları sahanın öncüleri ve uzmanlarıdır.

11 Kiper, Fahri (VUM), Takdim Yazısı, Vakıflar Dergisi, Ankara 1938, S. I, s. İç kapak sonrası ilk sayfa. 12 Vakıflar Dergilerinde yayımlanan yazılarında vakıfları yüceltici görüşler ortaya koyan Halim Baki Kunter, başında bulunduğu Muamelât Müdürlüğü çıkışlı Tekirdağ Valiliğine gönderilen 17.01.1938 tarih ve 227732/1 sayılı yazıda “Vekiller Heyetince satılması kararlaştırılan cami ve mescitler satış ilanlarının mevkii, mahalle, sokak ve vakfı tasrih edilmek suretiyle (harap vakıf bina) şeklinde neşredilmesi, cami ve mescit denilmemesini” istemektedir. Vakıflar Umum Müdür Muavini İsmet Berkil tarafından imzalanan söz konusu yazının sol alt köşesinde, yazıyı kaleme alan sorumlu ve yetkili idareci olarak H. Kunter imzası açık bir şekilde görülmektedir. Antetli resmi yazının orijinal metni için bkz. Öztürk, Nazif, Age, s.614. 13 Kunter, Halim Baki, “Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Etüd” Vakıflar Dergisi, Ankara 1938, S. I, s.103-130; “Türk Vakıflarının Milliyetçilik Cephesi”, Vakıflar Dergisi, Ankara 1956, S. III, s.1-11.

53 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış Birinci sayıdan dört yıl sonra neşredilen Vakıflar Dergisi’nin II. sayısında, yukarıda belirttiğimiz yazar kadrosuna aynı niteliklere sahip yenileri eklenmiştir. Vakıflar Dergisi’nin yazar kadrosuna ka- tılan ilim adamlarından bazıları, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Şerafettin Yalıtkaya, Ahmet Caferoğlu, H. Turhan Dağlıoğlu, Fahrettin Kerim Gökay, Ömer Lütfi Barkan, Fazıl İsmail Ayanoğlu, Kâmil Kepeci- oğlu, H. Adnan Erzi, Sadeddin Buluç ve Walter Ruben’dır. Birinci sayıda olduğu gibi, Vakıflar Dergisi’nin II. sayısında da yine Fuad Köprülü, Albert Gabriel, Ömer Lütfi Barkan(özet) ve Walter Ruben’in yazıları Batı dillerine çevrilerek yayınlanmıştır. Bu sayılarda kaleme alınan yazıların özgünlüğünün yanında, okuyucuları düşünmeye ve araştırmaya sevk eden bir derinlik de bulunmaktadır. Vakıflar Dergi- si’nin birinci ve ikinci sayılarında Genel Müdür F. Ki- per’in ortaya koyduğu ilkeler doğrultusunda, araştırma esaslarına ve ilmî metotlara uygun yazılar kaleme alın- mıştır. Fikirlerin ispatı sadedinde belge kullanımı ve fotoğraf neşrine önem verilmiştir. Yazılarda kullanılan arşiv belgeleri yerlidir. Her sayıda yayımlanan bibliyografya neşri dergiye büyük bir zenginlik katmıştır.14 Zira XX. yüzyılda ilim, neyi nerede bulabileceğini bilmek ve değişik dillerde neşredilen eserleri orijinal lisanında tetkik edebilecek şekilde birkaç yabancı dile hakim olmak, diğer dillerde yazılanları güvenilir tercümelerinden okumaktır. Bu sebeple kaleme alınan kaynakçalardan ayrı olarak müstakil bibliyografya yazıları yayınlamak o gün için çok önemlidir. İlk sayıların diğer bir özelliği de yabancı dillerde makale, tanıtım yazısı ve bibliyografya metinleri neşredilmiş olmasıdır. Bu gelenek derginin V. sayısına kadar devam etmiştir. Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatına girdiği 1930-1940’lı yıllarda, büyük harpler ve mücadeleler neticesinde kurulan ülkemizin eğitim kurumlarının durumu, insanımızın bilgi birikimi ve ilmî seviyesi dikkate alındığında ortaya konulan çabalar, kültür ve sanat dünyasına sunulan dergilerin bilimsel yönü her türlü takdire değer niteliktedir. Dergilerin muhtevası ve ilmî seviyesi, konularında sağlanan başarı, belirli periyotlarla neşri konusunda gösterilememiştir. İkinci sayısı dört yıl sonra neşredilen derginin üçüncü sayısı on dört yıl gecikme ile ancak 1956’da yayınlanabilmiştir. III. sayıya kısa bir önsöz yazan dönemin genel müdürü Orhan Çapçı, yaşanan gecikme ve derginin bilim dünyasında uyandırdığı ilgi ve gördüğü rağbeti şu satırlarla anlatmaktadır: “Dergimizin III. sayısının neşredilmesiyle uzun müddetten beri devam eden 14 Köprülü, Fuad, Bibliyografya, Ankara 1938, S. I, s.159-161; Fransızcası s. 29-32(Derginin sonunda yer aldığı halde sayfa numaraları böyle verilmiştir); Köprülü, Fuad, Bibliyografya, Ankara 1942, S. II, s.457-472; Erzi, H. Adnan, Bibliyografya, Ankara 1942, S. II, s.473-478; Ülgen Ali Saim-Keskioğlu, Osman- Yurdaydın,H.G.-Cunbur,Müjgan, Bibliyografya, Ankara 1956, S. III, s. 265-290; Ülgen, A. Saim-Keskioğlu, Osman-Cunbur, Müjgan, Bibliyograf- ya, Ankara 1958, S. IV, s.283-328; Esin, Emel, Bibliyografya, Ankara 1962, S. V, s.275-281.

54 Nazif Öztürk bir gecikme sona ermiş oluyor. I. ve II. sayıları memleket içinde ve dışında büyük bir rağbete mazhar olan dergimizin bundan böyle muntazam bir şekilde neşri için gerekli tedbirler alınmış bulunuyor. Va- kıflar Genel Müdürlüğü’nün 25 Eylül 1956 tarihinde yürürlüğe giren Teşkilat Kanunu ile merkezde Va- kıflar Arşiv ve Neşriyat Müdürlüğü/halen Kültür ve Tescil Dairesi Başkanlığı/kurulmuş ve bu Müdürlük bünyesinde ilmî faaliyetlerimizi ve neşriyatımızı tedvir edecek bir şube ihdas edilmiştir. Düşüncemiz, çeşitli neşriyatımız arasında Vakıflar Dergisi’nin de yıllık bir dergi olarak neşri ve her takvim yılı sonunda irfan hayatına yeni bir sayının sunulmasıdır”. “Medenî âlem muvacehesinde yüzümüzü ağartan, millî şerefimizi yükselten ecdat yadigârı vakıfla- rımızı ve abidelerimizi incelemenin, tanımanın ve tanıtmanın millî bir borç ve bir medeniyet vazifesi olduğuna kaniyiz” dedikten sonra, IV. sayının Fatih Sultan Mehmet’e ve Fatih devri eserlerine tahsis olunduğunu ifade etmektedir.15 Bu karar Vakıflar Dergisi’nin konulu yayın hayatına girmesi açısın- dan bir aşama gibi görülmekle birlikte, elimizde bulunan IV. sayının tetkikinden tam olarak arzu edilen hedefe ulaşılamadığı anlaşılmaktadır. IV. sayı hem 1957 yerine 1958 yılında neşredilebilmiş, hem de bu sayıda Fatih ve devri eserlerinin haricinde makalelere de yer verilmiştir. III. sayıda da Vakıflar Dergisi yazı kadrosuna, Ekrem Hakkı Ayverdi, Salâhaddin Elker, M. Zeki Oral, Mahmut Akok, Aziz Ogan, K. Otto-Dorn, F.Taeschner, Bernard Lewis, Hüseyin G. Yurdaydın, Münif Serav, H. Sıdkı Köker, Osman Keskioğlu, Müjgan Cunbur dâhil olmuş; bibliyografya yayınına bu sayıda da devam edilmiştir. Derginin IV. sayısında sistem değişmemiştir. Yazı kadrosuna yeni isimler katılmış, derginin sonunda yine uzunca bir bibliyografya eklenmiştir. Yazı kadrosuna dâhil olan başlıca isimler, İsmail Baykal, Vehbi Tamer, Mahmut H. Gazimihal, Şerafeddin Turan, Muhiddin Hattatoğlu, Bahaeddin Ögel, Mehmet Önder, F. N. Uzluk’tur. İlk dört ciltte olduğu gibi V. sayı da ansiklopedik boyutta ve aynı hacimde yayınlanmıştır. Arzuların hilafına bir önceki ciltle arasında dört yıllık bir fasıla bulunmaktadır. 1962 ‘de yayımlanan V. sayının önsözünde Genel Müdür Nihat Danışman dergilerin geniş aralıklarla yayınlanmasını elde olmayan sebeplere bağlamaktadır. Genel Müdür’ün ifadesiyle “bazı kaçınılmaz sebepler yüzünden dergiler ol- dukça geniş fasılalarla piyasaya çıkmışlar ise de, çıktıktan sonra ilim âleminde lâyık oldukları itibarı görmüşlerdir. Üç biner nüsha basılan dergilerin bir ve ikinci sayıları tükenmiştir”. Yayın faaliyetlerini kurumsallaştırmak için 500.000 TL. sermayeli bir işletme kurulmasına teşeb- büs edilmiş, bu imkâna kavuştuktan sonra seri halde konulu kitaplar neşredilmesi planlanmıştır.16 Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne döner sermayeli şirketler ve işletmeler kurması için yasal imkân sağ- landığı ve kimi ticarî, sınaî ve turizm alanlarında şirketler, ziraî alanlarda özellikle zeytincilik ve na- renciye konusunda işletmeler kurulduğu halde, korunması ve tanıtılmasından sorumlu olunan kültür hayatımızın en kıymetli abidelerinin ve arşiv vesikalarının neşriyatı ve tanıtımı için bu imkânlardan yararlanılamadığı anlaşılmaktadır.

15 Çapçı, Orhan, Önsöz, Ankara 1956, S. III, s.v. 16 Danışman, Nihat, Önsöz, Ankara 1962, S. V, s.v.

55 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış Vakıflar Dergisi’nin yazı kadrosuna yeni katılımlar V. sayıda da devam etmiştir. Ali Himmet Berki, Şakir Berki, M. Zeki Oral, Hilmi Arel, Semavi Eyice, Doğan Kuban, Spencer Corbet, Bedî N. Şehsu- varoğlu, Halit Ongan, Melike Arel, Yılmaz Önge, Hüseyin Sıdkı Köker, Emel Esin kıymetli yazılarıyla derginin bu sayısına bilimsel katkılarda bulunan isimlerdir. Emel Esin’in kaleminden bibliyografya çalışmaları bu sayıda da devam etmiştir.

Ali Himmet Berki Doğan Kuban Semavi Eyice

Üç yıllık bir gecikme ile 1965’de yayımlanan VI. sayıda kimi kıymetli yazılar yer almakla birlikte yazı kadrosuna yeni katılımlarda bir gerileme ve derginin hacminde yarı yarıya düşme meydana gelmiştir. Dergilere büyük bir zenginlik katan bibliyografya neşriyatı da bu sayıdan itibaren ortadan kalkmıştır. VII. sayıda da müstakil bibliyografya yazısı yer almayacaktır. İsmet Binark imzası ile bir geri dönüş yapılmışsa da17, hazırlanan bibliyografyanın vakıfların dışında diğer sosyal ve kültürel konuları da kapsaması sebebiyle daha önceki sayılarda yer alan ve uluslararası standartlara uygun spesifik bibliyografya yazılarının gerisinde kalmıştır. Arkası gelmemiş olsa da bibliyografya konusunu kapatmadan, Vakıflar Dergisi merkezli İsmet Ka- yaoğlu18, Yağmur Tunalı,19 ile hat, tezhip, minyatür, yazı, resim ve cilt gibi güzel sanatların tamamını kapsayan Sadi Bayram’ın20 çabalarını da burada zikretmek, Vakıflar Dergisi’nin bibliyografya ile olan ilişkisini bir bütün halinde ortaya koymak açısından gerekli görülmüştür. Derginin VII. sayısı, F. A.Tansel’in kaleminden Memleketimizin Acı Kaybı-Prof. Dr. Fuad Köprülü” başlıklı yazı ile başlamaktadır. Bu yazı, pek çok konuda değerli eserler ortaya koyan Fuad Köprülü’nün 28 Haziran 1966 tarihinde vefatı üzerine Belleten (C.XXX, Sayı: 120, Ekim 1966)’de yayınlanmak üzere hazırlanan bir yazıdır. Vakıflar Dergilerinin ilk sayılarında, bugüne kadar aşılamayan yazılar kaleme alan, zengin bibliyografya yazıları yazan yazdıkları yabancı dillere çevrilen Hoca merhumun 17 Binark, İsmet, Türk Vakıfları,Türk Sanatı ve İctimaî Hayatı Konusu ile İlgili Eserlerin Bibliyografyası, Ankara 1969, S. VIII, s. 357-365; Binark, İsmet-Binark, Nâile, Türk Mimarî Sanatı Bibliyografyası,Kitaplar: 1928-1968/ Makaleler: 1952-1968 Ankara 1971, S. IX, s.447-470; Binark, İsmet, Türk Dekoratif ve Resim Sanatları Bibliyografyası, Ankara 1973, S. X, s. 463-473; Binark, İsmet, Türk Dekoratif, Resim, Seramik, Örme ve İşleme, Heykeltraşlık, Oymacılık, Meskûkât ve Maden Sanatları Bibliyografyası (Kitaplar: 1928-1971, Makaleler: 1952-1971), Ankara 1973, S. X, s.463-478. Binark, İsmet, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Kütüphane Koleksiyonları ile İstanbul Kütüphaneleri Hakkında Yerli-Yabancı Kaynaklar Bibliyografyası, Ankara 1981, S. XIII, s. 717- 743. 18 Kayaoğlu, İsmet, “Vakıflar Bibliyografyası”, VD, Ankara 1976, S. XI, s.365- 376. 19 Tunalı, Yağmur, “Vakıflar Dergisi Makaleler Fıhristi”, Ankara 1984, S. XVIII, s. 195-205. 20 Bayram, Sadi “Türk Hat, Yazı-Resim, Cilt, Tezhip ve Minyatür Sanatı ile İlgili Seçilmiş Bibliyografya” Ankara 1994, S. XXIII, s. 321-342.

56 Nazif Öztürk bu yönü ne yazık ki, bu yazıda ihmal edilmiştir. Oysa Vakıflar Dergisi’nde Fuad Köprülü hakkında yayımlanacak bir yazıda bu hususların belirgin hale getirilmesi beklenirdi. Derginin yazı kadrosu içerisinden bu amaçla müstakil bir anma yazısı kalem alan kimse çıkmayınca, başka bir dergide ya- yımlanan bu yazının başına vakıflarla alakalı kısa bir bibliyografya konularak iktibas edilmiştir. Süreli yayınlarda iktibaslar, yazı kıtlığının bir göstergesidir. Fikrî planda Vakıflar İdaresi’ne ve Vakıflar Der- gilerine çok değerli katkılarda bulunan, uluslararası üne sahip Fuad Köprülü gibi bir ilim adamının acı kaybının bu şekilde geçiştirilmesi, ne Hoca merhumun konumuna ne Vakıflar Genel Müdürlü- ğü’ne ne de Vakıflar Dergisi’nin yazı kadrosuna yakışmıştır. Genelde vakıflar özelde Vakıflar Dergisi deyince ismi akla gelen yazar kadrosunun iki ana kaynağı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi değişik üniversitelere mensup bilim adamları, akademisyenler; ikincisi Vakıflar Genel Müdürlüğü personeli arasında bulunan ve eli kalem tutan hem amelî, hem na- zarî olarak meseleyi gözlemleyen ve elde ettikleri neticeleri yönetici ve okuyucularla paylaşan insan- lardır. Bunlardan bir kısmı daha sonra akademik kariyer de yapmış, bu gruba dâhil olanlar Vakıflar İdaresi’nden ayrıldıktan sonra da vakıflar hakkında yazıp konuşmaya devam etmiştir. Vakıflar Dergisi yazar kadrosu içerisinde yer alan bu iki kategoriye mensup insanların ayrı gruplar halinde isimlerini yad etmek sanırım bir hakkı teslim etmenin ötesinde aynı zamanda kadirşinaslığın da bir gereğidir. Derginin birinci sayısından altıncı sayısına kadar olan dönemde yazı yazan bilim adamları, dergiler hakkında bilgi verildiği sayfalarda ismen yad edilmiştir. Yukarıdaki bu çabalara paralel olarak altıncı sayıdan itibaren yazı kadrosuna dâhil olan akademisyenlerin isimleri de sayılar esas alınarak sıralanmıştır: Tayyıp Gökbilgin, Abtullah Kuran, İbrahim Hakkı Konyalı, Gönül Öney, M. Münir Aktepe, Feri- dun Nafiz Uzluk, M. Oluş Arık, H. Ziya Ülken, Neş’et Çağatay, Ömer Bakırer, Halil Sahillioğlu, Cengiz Orhonlu, Tayyip Okiç, İsmet Kayaoğlu, Enise Madran, Hikmet Tanyu, Abdulkadir Şener, Ahmet Ya- şar Ocak, Bahaeddin Yediyıldız, Refet Yinanç, Haşim Karpuz, M.Esad Coşan, Şerare Yetkin, Osman Turan, Mıthat Sertoğlu, Zafer Bayburtluoğlu, Ömer Yörükoğlu, Emre Madran, İsmail Cerrahoğlu, Yıldız Ötüken, Hüseyin Atay, Yıldız Demiriz, Hakkı Acun, Nihat Yörükoğlu, İsmet İlter, Gönül Çan- tay, Hamza Gündoğdu, Behçet Ünsal, Nusret Çam, Tuncay Baykara, Ahmet Akgündüz, Mehmet Akif Erdoğdu, Kamil Şahin, Yusuf Küçükdağ, Mehmet Şeker, Mustafa Asım Yediyıldız, Mehmet Akkuş, Hasan Yüksel, Mehmet İbrahim, Hüseyin Memişoğlu, Mehmet Özkarcı, Atilla Çetin, Halit Çal, Fatih Müderrisoğlu, Mehmet Öz, H. Örçün Barışta, Adnan Gürbüz, Ali Akyıldız, Mustafa Denktaş, Ali Boran, Nuran İnci Fırat, Şahabeddin Öztürk, Örçün Barışta, Ayşe Gülçin Küçükkaya, Ahmet Köç, Mustafa Alkan, Hüseyin Çinar, Enver Çakar, Ferruh Toruk, Seyfi Başkan, Erkan Tural, Sevay Atılgan, Şevki Duymaz, Mustafa Murat Öntuğ, Zeynel Özlü, Demek Örnek, Tülay Zorlu, Yılmaz Özcan, Do- rar Ze’evi, Meryem Kaçan Erdoğan, Mehmet Fatsa, Fahri Coşkun, Muhittin Eliaçık, Tuba Akar, İlhan Yıldız, Abdulkerim Rafeq, İzzet Sak, Firdevs Çetin, Murat Dal, H. Kamil Biçici, Zeynel Özlü, Kemal İbrahimzade, Erkan Atak, Ahmet Semih, Torun, Evgenia Kermeli, Zekâi Mete, Georgios Salakidis, Murat Yıldız, M. Melih Aygün, Mahmut Gürgan, Hikmet Kaleli Tüfekçi, Davut Hut, Murat Şener, İbrahim Sezgin, Erdal Mean, Eyup Nefes, Recep Gün, M. Enver Çakar, Nermin Şaman Doğan.

57 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış

Vakıflar Genel Müdürlüğü personeli olarak dergide yazı yazmaya başlayanların isimleri ise tarih sırasına göre şu şekilde sıralanabilir: Yılmaz Önge, Hasan Güneri, Orhan Cezmi Tuncer, Sadi Bayram, İbrahim Ateş, Nazif Öztürk, Filiz Aydın/Oğuz, Hüdavendigar Akmaydalı, Mehmet Çayırdağ, Ali Kılcı, Mustafa Özdamar, Suzan Bayraktaroğlu, Hayati Binler, Ersin Şahin, Murat Sav, Şerife Eroğlu Memiş, Hasan Demirtaş, Nilgün Çevrimli, Naciye Altaş, Utku Musa Suna, Gökçe Gönül, Gülşen Dişli, Nermin Uz Taşkesen, Zafer Gülbahar, Leyla Başboğa Çiçek, Adnan Ertem, Mehmet Kurtoğlu, Mehmet Emin Yılmaz, Seher Ay- kan, Şükran Kayrıl, Mutlu Özgen, Fehmeddin Demirci, Gökçe Gönül, Gülşen Dişli, Mustafa Altınka- ya, İsmet Çalık, Mevlut Çam, Kenan Doğan, Halil İbrahim Sezer, Olcay Aydemir. Görsel olarak Vakıflar Dergileri ilk XI. sayıya kadar beyaz kapak ve siyah yazı ile çıkmış iken XII. Sayıdan itibaren dergilerin kapağı ve üzerindeki yazılar renkli ve desenli hale getirilmiştir. 12 Eylül 1980 sonrası hacmi küçülmüş, XIII. sayı 743 sayfa olarak yayınlanmış iken XIV. sayıda sayfaya sayısı 163 kadar gerilemiştir. Sayfa sayısındaki bu daralma XX. sayıya kadar devam etmiştir. Her dört ayda bir neşredilen bu beş sayının ortalama sayfa adedi 200 civarındadır. Bu durum, XIII. sayıyı takip eden son beş sayının ¼ oranında küçüldüğü anlamına gelmektedir. Derginin hakemli hale gelmesinden sonra bu sayfa daralmasına yeniden geri dönülmüştür. İlkesel olarak, baştan itibaren Genel Müdürlerin Vakıflar Dergisi için çizdiği misyona sadık kalınmakla birlikte, yazı kadrosundaki kısırlık ve derginin sayfa sayısında gözlenen azalma olağanüstü dönemler başta olmak üzere zaman zaman devam etmiştir. İlk sayılarda geniş ufuk sahibi hocaların ortaya koydukları kuşatıcı alan daralmaya başlamıştır. İçine düşülen bu girdabın sonunda, sanat tarihçisi ve mimarların vakfiyeler başta olmak üzere arşiv belgelerine inmeden tarihî vakıf eserlerin mevcut durumlarına bakarak, yapıların fizikî yönünü öne çıkartan bol resimli tasvirî yazılar yazmalarına sebep olmuştur. Bu gidişat, tarihçi ve arşivcilerin vakfiyenin hayatiyet verdiği tarihî yapıları tetkik etmeden, vakfiyenin yazılıp tescil edilmesinden sonra o vakıf müessesesinin başına nelerin geldiği, toplumsal hizmetlerini ve gelir getiren akarlarını nasıl kaybettiği sorularına cevap aramadan işin kolayına kaçıp vakfiyelerin yarım-yamalak transkripsiyonundan ibaret kolaycı metinler ortaya koymalarına yol açmıştır. İnat ve ısrarla sürdürülen bu anlayışın neticesinde, temel arşiv kaynaklarına dayanmayan, fikrî ve tarihî derinlikten yoksun yazılar ortaya çıkmıştır. Fikir dünyasına ve vakıf müessesesine hiçbir katkı sağlamayan bu anlayış Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatına hâkim olunca, neden ve niçin soruları sorulmaz hale gelmiştir. Müessesât-ı hayriye dediğimiz toplumsal hizmet yapılarının niçin böyle yapıldığı, neden filan yere değil de bulunduğu mevkie inşa edildiği, sütun yüksekliğinin ve kemer açıklığının niçin bu şekilde ayarlandığı; belki de bunlardan daha önemlisi, dinî, sosyal ve kültürel hizmete duyulan ihtiyacın mı böyle bir müessesenin tesisine sebep olduğu veya böyle bir eserin yapılmış olmasının mı bu hizmetlerin bu yerlere ulaşma- sını sağladığı soruları da cevapsız kalmıştır. Vakıflar Dergisinde yer alan yazıların büyük ekseriyeti; vakfiye tanıtımı ve metnin transkripsiyon olarak neşrinden veya tarihî bir vakıf eserin onarım öncesi ve sonrası durumunu ortaya koyan bol fo-

58 Nazif Öztürk toğraflı tanıtım yazısından oluşmaktadır. Vakfiye neşrinde bulunanlar, inatla o vakfiyenin hayatiyet ver- diği hayrat/akar vakıf eserlerden bahsetmemekte; tarihî eser tanıtanlar ise başta vakfiyeler olmak üzere arşiv belgelerine iltifat etmemektedirler. Tanıtımı yapılan tarihi eserin sütunu, kemeri, tavan yüksekliği, mekânın eni-boyu vb. fizikî durumu öne çıkarılmakta ve fakat neden böyle planlandığı konusu hiç irde- lenmemektedir. Tanıtım yazılarında taşa-toprağa gark olunmakta, işin özü ve felsefesi kaybolmaktadır. İlk sayılardaki yazılar, bir medeniyet perspektifinden meseleye bakıyor, kendilerinden önce kağıda dökülenleri eleştirel bir gözle tahlil ediyor, böylece kendi fikirlerini bina edeceği bir zemin/bir vasat oluşturuyorlar; ilaveten serdedecekleri düşüncelerini ilmî metotlara dayalı olarak kaleme alıyorlardı. Kuşkusuz, ilmî yönü olan özgün bir fikir eserinin ortaya çıkması metodik bir yaklaşımla mesele- nin kavranmasına bağlıdır. Bahaeddin Yediyıldız bu durumu şu şekilde formüle etmektedir: Dünyanın neresinde olursa olsun yerli ve yabancı o sahada yapılıp edilenleri, yani gün yüzüne çı- kartılmış ve ilim âleminin tetkikine sunulmuş her şeyi bileceksin. Mevcutlardan yola çıkarak/bilinen- lerden hareketle o alanın bilinmeyenlerini tespit edeceksin. Bu bilinmeyenler arasından bir konuyu ele alarak, ilmî araştırma kurallarına uyarak ariz-amik o konuyu bilinir hale getireceksin. Bu anlayış, bilinenleri bilmeyi, onları tahlil etmeyi ve o ana kadar ele alınmamış veya çalışma konusu yapılmamış veya çalışma konusu yapıldığı halde eksik bırakılmış veyahut yanlış bir sonuca varılmış bir hususun araştırma konusu yapılmasını gerektirmektedir. Ne yazık ki, ilk sayılarda yakalanan ilmî seviye muhafaza edilemediği için Vakıflar Dergisi’nde işler böyle yürümemiş- tir. Söylediğimiz bu hususun gerçekleşebilmesi için yayın kurulu üyelerinin ve hakem olarak tayin edilecek kimsele- rin, hatta bunlardan önce kurumun yayın şubesi’nde çalışan personelin; Dergiler ve Vakıf Haftası kitapları başta olmak üzere ülkemizde ve yurt dışında vakıflar konusunda yazı- lıp-çizilenlerden haberdar olmaları gerekmektedir. Bu hususu kolaylaştırıcı bir hizmet olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün dünya literatürünü tarayarak, kapsamlı bir şekilde “Vakıflar Bibliyografyası” hazırlaması gerekiyor. Her beş yılda bir bu katalog yenilenmeli, son beş yıl içinde yazı- lanlar bibliyografyaya ilave edilmelidir. Zaman içerisinde tespiti yapılan kitap, makale, film, fotoğraf, arşiv malzemesi vb. materyaller Vakıflar Kütüphanesi’ne kazandırılmalı, böylece bu kütüphane, Vakıf İhtisas Kütüphanesi haline getirilmelidir. Hazırlanacak bibliyografya sorgulanabilir formatta dijital ortama yüklenmeli; dergide yayınlan- mak üzere gönderilen makaleler ilk önce bu bakımdan tetkik edilmelidir. Üzülerek ifade edelim ki, benzer birçok kitap ve makale çalışmalarında olduğu gibi, Vakıflar Dergisi’ne gönderilen yazılarda da; daha önce gün yüzüne çıkartılmış bir belge, nadir eser veya

59 Vakıflar Dergisi Yaslandığı Gelenek Ve İçeriden Bir Bakış yazmanın, o kişinin ismi anılmadan, eseri/makalesi kaynak gösterilmeden sanki ilk defa kendisi bulup ortaya çıkartmış gibi- belgenin bulunduğu arşive gitmediği, nadir eser veya yazmayı görmediği, hatta bu kaynakları okuyamadığı halde- belge ya da sayfa numaraları verilerek resmen intihal yapılmaktadır. Yukarıda ortaya koyduğum kontrol mekanizması kurulduğu takdirde, pervasız ve yaygın bir şekilde kullanılan bu zafiyet ortadan kalkacaktır. XXXII. sayıdan itibaren Vakıflar Dergisi hakemli dergi haline gelmiştir. Derginin hakemli dergiler arasına girmesi kuşkusuz çok önemli bir gelişmedir. Ancak derginin hakemli bir niteliğe kavuştu- rulmasının, ilmî yönden bir gelişmeye yol açtığını ve yayın hayatına ivme kazandırdığını söylemek mümkün değildir. İlk sayılarda olduğu gibi, yabancı bir dilde kaleme alınan veya önemli bulunan bazı Türkçe makalelerin bir yabancı dile çevrilerek neşredildiğine henüz şahit olunmamaktadır. Son dönemlerde derginin yabancı dille ilişkisi çok kısa bir özetten ibaret kalmıştır. Derginin hakemli hale gelmesinden sonra neşredilen son sekiz sayıda yer alan yazıların altında, Profesör unvanına sahip sadece üç kişinin imzası bulunmaktadır. Bunlardan ikisi müştereken kaleme alınan yazılardır.21 Bu durumda geriye, müstakil yazı yazmış olan tek kişi kalmaktadır.22 Derginin hakemli hale gelmesinden sonra makaleleri yayımlanan yazarların ortalama %50’si Vakıflar Genel Müdürlüğü personelidir. Bunlar daha çok uzman veya uzman yardımcılarıdır. Geri kalan %50 ise üniversitelerde doçent, yardımcı doçent, doktor, araştırma görevlisi, doktora veya yüksek lisans öğ- rencisidir. Dergide makaleleri yayımlanan yazarların %10’u da değişik kamu kurum ve kuruluşların- da görev yapan lisans mezunlarıdır. Bu tespitleri yaparken özgün ve bilimsel bir yazı yazabilmek için mutlaka bir unvana sahip olmak gerektiği kanaatinde olduğum sonucu çıkartılmamalıdır. Vakıflar konusunda, bugüne kadar aşılamayan yazılar kaleme alan Fuad Köprülü’nün ülkemiz örgün eğitim kurumlarından lisans diploması dahi almadığını bilenlerdenim. Vakıflar Dergisi’nin gidişatı hakkın- da bir durum tespiti yapmak adına bunları dile getiriyorum. Gelinen bu noktada durup düşünmemiz gerekiyor. Nitelik ve nicelik olarak derginin kalitesine yansıması yönüyle eleştiriye açık olmakla birlikte, eli kalem tutan personele sahip olmak açısından Genel Müdürlük için hiç şüphesiz, bu bir kazanımdır. Kurumda çalışan personelin kalitesi yükse- liyor demektir. Aynı iyimser tabloyu, son akademik unvana sahip olan profesörlerimiz için çizmek mümkün değildir. Ya hocalarımız yazılarının hakeme gidecek olmasından çekiniyor olmalılar veya ununu elemiş eleğini asmış kimseler gibi kendilerini nihaî hedefe ulaşmış addederek kalemlerini ve fikirlerini, özenle koruyup büyüttükleri hayat ağacının dallarına bir daha indirilmemek üzere asmış görünüyorlar. Her iki durum da olumsuzluğa işaret etmektedir. İstisnalar bir tarafa eğer durum böyle ise, Vakıflar Dergisi’nin ilk sayıları ile son sayıları arasındaki kalite farkı buradan kaynaklanmaktadır. Vakıflar Dergisi’nin ilk sayılarında ilmî erginliğe ulaşmış usta kalemler yazıyordu; günümüzde emekleme devresinde bulunanlar boy gösteriyor. Bu haliyle Vakıflar Dergisi, âdeta akademik unvan almanın veya kamuda hiyerarşik kariyer elde etmenin aracı haline getirilmiştir. 21 “Ankara Muhyiddin Mesud (Alâeddin) Camiinin İlk Şekli ve Türk Mimarisindeki Yeri” başlıklı yazıyı Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, İslam Tarihi ve Sanatları Bölümü hocası Prof. Dr. Nusret Çam ile aynı Fakültede Araştırma Görevlisi olan Ayşe Ersay Yüksel hazırlamıştır (VD, Ankara 2012, S.XXXVIII, s.9-42). “Yığma Taş Minarelerin Analitik ve Deneysel Yöntemlerle Güvenliğinin Belirlenmesi: Trabzon Muhittin Camii Minaresi Örneği”. Bu ikinci yazı da Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alemdar Bayraktar ile birlikte Trabzon Vakıflar Bölge Müdürlüğü Mü- hendisi İsmet Çalık ve aynı bölümde görevli Yrd. Doç. Dr. Temel Türker ve Araştırma Görevlisi Betül Demirtaş tarafından kaleme alınmıştır (VD. Ankara 2012, S. XXXVIII, s.121-139). Bu müşterek yazılan yazıların nasıl hazırlandığını tahmin etmek zor değildir. 22 Çakar, Enver, “Baskil Yöresi (Elazığ) Zaviyeleri”, VD, Ankara 2012, S. XXXVII, s. 93-130.

60 BİR İHTİSAS DERGİSİ OLARAK, ‘VAKIFLAR DERGİSİ’NE PANORAMİK BİR BAKIŞ

Arif DÜLGER Vakıflar Meclisi Üyesi

Tüm insanlık tarihini belgeleyen âbide eserler, saygı ve hürmeti en üst seviyede hak eden ve ‘eşref-i mahlûkat’ olan insan gibidir. Bu yüzden onlara saygılı davranılması ve onların korunmaları gereklidir. 1883’te Camillo Buıto tarafından ortaya konan ve genel kabul görmüş çağdaş restorasyon kuramının en önemli ilkelerinden biri şöyle ifade edilmektedir: “Mimari anıtlara müdahale edilmesi zorunlu olabilir; ancak sağlamlaştırma onarımdan, onarım ise restore etmekten daha iyidir. Yenileme ve eklerden kaçınılmalıdır.” Mezkûr kuram, Batı dünyası tarafından zaman içinde geliştirilerek daha ayrıntılı bir biçimde 1932’de Carta del Restauro (Restorasyon Tüzüğü) başlığı altında yasal kimlik kazanmıştır. 25- 31 Mayıs 1964 tarihleri arasında Venedik’te düzenlenen “II. Uluslararası Tarihi Anıtlar Mimar ve Teknisyenleri Kongresi”nin sonunda ise Venedik Tüzüğü oluşturulmuştur. Söz konusu Tüzüğün 1. maddesi neyi, neden koruduğumuzu özetleyen bir tanımlamadır. Buna göre, “Tarihi anıt kavramı sadece bir mimari eseri içine almaz, bunun yanında belli bir uygarlığın, önemli bir gelişmenin, tarihi bir olayın tanıklığını yapan kentsel ya da kırsal bir yerleşmeyi de kapsar. Bu kavram yalnız büyük sanat eserlerini değil, ayrıca zamanla kültürel anlam kazanmış daha basit eserleri de kapsar.” Yine, Venedik Tüzüğü’nün 3. maddesiyle “Anıtların korunmasında ve onarılmasındaki amaç, onları bir sanat eseri olduğu kadar, bir tarihi belge olarak da korumaktır” şeklinde ortaya konmuştur. Bugün, koruma teorileri kadar kültür varlıklarının geleceği ile ilgilenen yerel ve uluslararası kamu kuruluşları, özel kuruluşlar bulunmaktadır: Uluslararası Sivil Toplum Kuruluşları (NON-Govermental Organizations), Uluslararası Müzeler Konseyi (International Concil of Museums), Uluslararası Anıtlar ve Siteler Konseyi (International Council of Monuments and Sites), Uluslararası Müzeler Ofisi (League of Nations), Birleşmiş Milletler Kültür Dairesi Anıtlar Ofisi-UNESCO (UN United Nations UNESCO), Uluslararası Kültürel Varlıkları Koruma ve Araştırma Merkezi (International Center fort he Study on the Preservation and Restoration of Cultural Property), UNESCO Dünya Miras Vakfı, (UNESCO Word Heritage Fund), UNESCO Dünya Miras Merkezi (UNESCO Word Heritage Center), Dünya Anıtlar Vakfı (Word Monument Fund) ve Getty Koruma Enstitüsü (Getty Convervation Institute) bunların arasında ilgilileri tarafından bilinen en önemli kuruluşlardır. Bunların içinde en önemli kuruluşlardan birisi şüphesiz UNESCO’dur (United Nations Educational, Scienti And Cultural Organization). Daha açık yazılımı ile Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu. UNESCO, eğitim, bilim ve kültür alanlarında kurulu hükümetler arası bir örgüttür. UNESCO’yu kuran sözleşme, 16 Kasım 1945 tarihinde imzalanmış, yeterli sayıda onay belgesinin tamamlanmasıyla 4 Kasım 1946 tarihinde resmen yürürlüğe girmiştir. Türkiye, UNESCO’nun kurucu ilk 10

61 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış üyesinden biridir. Uluslararası alanda entelektüel işbirliği için bir zemin olan bu örgütte, olağanüstü evrensel değerlere sahip doğal ve kültürel mirası korumak için ‘Dünya Miras komitesi’ adı altında bir hükümetler arası komite kurulmuştur. Kültürel ve doğal değerler için belli kuruluşlarca yapılan ön çalışmalar her yıl toplanan Dünya Miras Komitesi tarafından ele alınmakta ve önerilen yapı ya da alan gerekli ölçütleri taşıdığı anlaşılınca, Dünya Miras Listesine alınmaktadır. “2000 yılı sonu itibariyle, dünya genelinde Dünya Miras Listesine kayıtlı 690 kültürel ya da doğal varlık bulunmaktadır. Bunların 530 tanesi kültürel/arkeolojik sit, 23 tanesi ise karma (kültürel/doğal) sittir. Her yıl gerçekleşen Dünya Miras komitesi toplantıları ile bu sayı artmaktadır”(Koruma Teorisi Sunumu, Şubat 2008, VGM Hizmet içi Eğitim Programından). 2006 yılı itibariyle Türkiye’den 9 adet kültür varlığı UNESCO Dünya Miras Listesine alınmıştır (İstanbul’un Tarihi Alanları, Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, Boğazköy-HATTUŞA, Nemrut Dağı, Pamukkale, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Safranbolu, Truva Arkeolojik Alan ve Xanthus-Letoon). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığının geçtiğimiz yıllardaki başvurusuyla, büyük dâhi Mimar Sinan’ın “Selimiye Camii” de Dünya Miras Listesine alınan vakıf anıt eserlerindendir. Böylelikle, restorasyon bakımından kaynak temini meyanında UNESCO Dünya Miras Fonu’ndan yararlanma imkanı ortaya çıkmıştır. Kısaca, bu listeye, 2012’de Selimiye Camii de eklenmiştir. 27 Şubat 2008 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 5737 sayılı Vakıflar Kanununun ‘Amaç’ başlıklı 1. maddesinde, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün görevlerine atıfta bulunulmuştur. Buna göre “..yurt içi ve yurt dışındaki taşınır ve taşınmaz vakıf kültür varlıklarının tescili, muhafazası, onarımı ve yaşatılmasına, vakıf varlıklarının ekonomik şekilde işletilmesi ve değerlendirilmesinin sağlanmasına ilişkin usûl ve esasların belirlenmesi” Vakıflar Genel Müdürlüğünün görev, yetki ve sorumlulukları arasındadır. Mezkûr Kanunla yürürlükten kaldırılan ve hukuk alanında bir ‘şâheser’ olarak nitelendirilen 2762 Sayılı Vakıflar Kanunu’nda bu görevler, daha geniş ve etraflıca tâdat edilmiştir. Son yıllarda bu görevin büyük bir özveriyle yerine getirildiğine ve milletimizin takdirine mazhar olduğuna şahit oluyoruz. 14 Ekim 2010’dan bu yana kurumun başında olan Dr. Adnan Ertem, bir gazeteciye verdiği mülakatta 23-24.09.2013 tarihlerinde, İstanbul’da “Batı tipi vakıflar ile İslâm Dünyası Vakıflarını bir potada nasıl değerlendirebiliriz? sorusuna cevap aranan, kişisel ve kurumsal tecrübelerin paylaşıldığı, Vakıfların değişen rolünün tartışıldığı Dünya Vakıflar Konferansı yapıldığını ve “1998 ile 2002 arasında sadece 50 eserin restorasyonu söz konusu iken 2002’den bu yana 4.000 civarında eserin restorasyon projesinin yapıldığını, bunlardan çoğunun restorasyonunun gerçekleştirildiğini, adeta Türkiye’nin tarihi eser şantiyesine döndüğünü” belirtmiştir.1 Söz konusu konferansta, vakfa çağdaş yaklaşımlardan biri olarak, TÜSEV temsilcisi Prof. Dr. Üstün Ergüder tarafından dile getirilen yorumu ilginç olması bakımından zikretmeliyiz: “Tüm dünyada hayırseverlik olgusu, stratejik bağışçılığa yönelmektedir. Stratejik bağışçılık, sorunların temelden çözümü için yapılan bağışları kapsamaktadır. Türkiye’ye baktığımız zaman geleneksel bağış yöntemlerinin devam ettiğini, ancak stratejik olarak yapılan bağışların oldukça az olduğunu görmekteyiz. Vakıfların aktivitelerini sürdürülebilir bir ortamda gerçekleştirebilmesi için güçlü bir bağışçılık kültüründen yararlanması gerekir.” 1 Sevinç Özarslan, Zaman Gazetesi 9 10 2013

62 Arif Dülger Doğu-Batı veya Medeniyetler Çatışması tezlerine karşılık Doğu-Batı sentezinin bir sivil toplum kuruluşu olan Vakıflar ve Vakıf düşüncesi Doğu-Batı veya üzerinden yapılması, Medeniyetler bunalım çağındaki insan ve toplumlara bir kurtuluş Çatışması tezlerine reçetesi olarak sunulması karşılık Doğu-Batı mümkündür. Modern çağın, modern sentezinin bir sivil algıların değişerek geliştirdiği sınırsız ihtiyaçların toplum kuruluşu eldeki kıt kaynaklarla çözülmesi başka nasıl olabilir ki? Kültürel olan Vakıflar ve kimliğimizin en önemli tezahürlerinden biri olan vakıf müessesesi, Vakıf düşüncesi bizatihi yaşatılması, korunması ve gelecek nesillere intikal ettirilmesi üzerinden yapılması, gerekli bir varlığımızdır. Vakıf, başlı başına bir kültürdür. Medeniyetler bunalım çağındaki çatışması tezine karşı, medeniyetler buluşmasında, medeniyetler arası insan ve toplumlara münasebet ve diyalogda, insanlığı yitirme noktasında debelenen Batı bir kurtuluş reçetesi dünyasının insan açısından da bir umut ve ruh aşısıdır. Sevgi ve şefkat olarak sunulması iklimidir. İktidarın gücü ile tanışan, servetin şehveti ile yolunu şaşıran mümkündür. kişilerin, yüreklerini yitirmemeleri için tarihteki vakıf insanı örneklerine bakmaları yararlı olacaktır. Çünkü vakıf, almak değil vermektir; güç toplamak değil, etrafa enerji saçmaktır. İnsanı hizmetle güzelleştirmektir. Yaradılanı yaradandan ötürü hoş görmektir, hoş tutmaktır. Vakıflar Genel Müdürlüğünce yürütülen vakıf eski eserlerin restorasyonu, tarihi ve kültürel vakıfla ilgili belgelerin arşivi, fotoğraflanarak dijital ortama aktarımı ve fiili durumların tesbiti yönündeki çalışmaların hepsi, vakıf kültürünün korunması, yaşatılması ve gelecek nesillere aktarılması yönünde müsbet ve mübrem çalışmalar olarak değerlendirilmektedir. Sözün özü; nâdide tarihi eserlerimize, aslına uygun bir biçimde restore edilip fonksiyon verildikçe, kültürel ve tarihi mirasımızın tüm parçalarının muhafazası sağlandıkça, kamuoyunun takdiri, bu tarihi misyonu üstlenme şerefine nail olan kişilere ve yetkililere kuşkusuz yönelecektir. Vakıflar, kültürümüzdür, kimliğimizdir, geçmişimiz ve geleceğimizdir. Bu sebeple gözbebeğimiz olan vakıf eserlerini ve ecdat yâdigarlarını emanet bilip, ihanet etmeden korumalıyız. Ülkemizin tarihi zenginliğini apaçık gösteren âbide eserlerin çoğunun vakıf yoluyla vücûda getirilmiş vakıf eserler oluşturmaktadır. Memleketimizin tapusu hükmündeki vakıf eserlerin mimari özellikleri bir tarafa, bu eserlerde sergilenen tezyinat dahi başlı başına incelenmeyi hak eden ayrı bir husus olarak değerlendirilmektedir. 10.5.2012 tarihinde, İstanbul’da, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce düzenlenen Uluslararası Balkan Vakıfları Sempozyumu’nda Prof. Dr. Cazim Hadimejli’nin

63 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış İslam sanatları meyanında hat, tezhip, cilt, ebru, kitap süslemesi ve cami tezyinatlarının ruh dünyamızı nasıl zenginleştirdiğine eser örneği vererek işaret etmesi kayda değerdir. Vakıf âbide eserlerimizin hat ve benzeri tezyinatları bile başlı başına bir sanat eseridir çünkü. Kültürel ve doğal mirasın belgelenmesi, korunması ve bu konularda araştırma yapılması noktasında Başbakanlık Arşivi (İstanbul’daki Osmanlı Arşivi) ve VGM Arşivleri, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivi en önemli belgeleri bünyesinde muhafaza etmektedir. Şikâyet, Ahkâm, Tapu ve Hazine-i Hassa Defterleri, İnşaat ve Tamirat Defterleri, Şer’i Siciller (her çeşit mahkeme zaptı, senet, vakfiye hüccet, ber’at, ferman) ve rölöve, eskiz, kroki, restorasyon ve işlevlendirme projelerini havi çizili belgeler, eski eser yapı ve çevresini gösteren her türlü fotoğraf, valilik ve belediyelerin şehirleri ile ilgili son yıllarda yayınladıkları eski fotoğraf albümleri ve seyyah hatıratı eski eser ve onarımlarına ait önemli bilgiler içermektedir. Bu kaynak ve tarihi belgeler içerisinde sürekliliği ve muhteviyatı itibariyle göz ardı edilemeyecek bir eski eser arşivi olarak değerlendirilmesi gerekli bir resmi çalışmadan, yayından söz etmenin yeri geldi sanırım: Vakıflar Dergisi. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 75 yıldır yayımına devam ediliyor. Son yıllarda akademik bir hüviyete de büründü. Hani hakemli dergi olarak tanımlanıyor ilim erbabı arasında ya, o sınıfta bir dergi. Klas dergi, bana göre çoktan “klasik”ler arasına katılmış bir yayın. Bâ-husus, vakıf/kültür eski eser klasiği olarak belleklerde ve arşivlerde yerini almış durumda. Dergi, derleme ile eş anlamlı sayılabilir. Güldeste diyenler de var. Mâlum olduğu üzere, ‘Sultan 2. Beyazıt’ın 1492 yılında topraklarına kabul ettiği engizisyondan kaçan Yahudiler, matbaacılık tekniğini beraberlerinde getirmişlerdi. Osmanlı’ya gelişlerinden hemen bir yıl sonra, David ve Samuel İbn Nahmius kardeşler 1493 yılında İstanbul’da ilk matbaayı kurdular. Kendilerine Tevrat ve kendi dinlerinde, dini kitaplar basma izni verilmişti. Osmanlı topraklarında çalışanlar ilk matbaadan 234 yıl sonra Osmanlı’nın İslam tebaasından olan İbrahim Müteferrika, Lale Devri olarak bilinen dönemde, 1727 yılında matbaasını kurmuştur. Matbaasında basılan ilk kitap, Kitab-ı Lügat-ı Vankulu’dur (Vankulu Sözlüğü). Osmanlı’da ilk dergi 1850’li yıllarda çıkıyor; Vakayı Tıbbiye. İlk çocuk dergisi; Mümeyyiz. İlk özel gazete; Tercümen-ı Ahval (yanılmıyorsam, 1860 yılında; ilk resmi gazete; Takvim-i Vekayi. İlk edebiyat dergisi; Mecmua-i Fünûn (1862). Kısaca, bir edebiyat dergisi olmamakla birlikte Türkiye’de yayın hayatımızdaki ilk derginin çıkışının üzerinden yüz altmış dört yıl geçmiş. Neredeyse iki yüzyıl. Bu süre zarfında sayamayacağımız kadar edebiyat, tıp, bilim, teknik, tarih, güzel sanatlar ve düşünce, felsefe-psikoloji, dil ve dilbilim dergisi de yayımlandı. Yayın hayatındaki teknik gelişmelerin sağladığı imkânlar arttıkça yayınlanan dergi sayısı da her geçen gün biraz daha artıyor elbette. Dergicilik, matbaa mürekkebi ve kağıt tozuyla-kokusuyla tanışanların vazgeçemeyecekleri bir uğraş haline gelir çoğunlukla. Kitap tutkunu edebiyat severlerin, sanatçıların, şair ve yazarların zaman zaman uğradıkları bir istasyon olur dergicilik. Yerli düşüncenin büyük mütefekkirlerinden Cemil Meriç, dergiyi “Hür tefekkürün kalesi” olarak nitelendirir. Her derginin bir misyonu, bir görevi-fonksiyonu vardır. Çağdaş öykücülerimizden Necip Tosun, “Her derginin kendine özgü bir çıkış serüveni olmakla birlikte ülkemizde yayınlanan sanat, edebiyat dergilerinin nedenleri hakkında”

64 Arif Dülger aşağıdaki genellemeleri yapmanın mümkün olduğunu söyler: “… Ülkemizdeki dergilerin kimileri bir görüşün, bir düşüncenin ifadesi, kimileri birkaç yazarı takdim için, kimileri de bir kuşağın kaçınılmaz isyanı olarak çıkarlar. Bazen de büyük holdinglerin edebiyat ve yayın dünyasında yer almak arzusu nedeniyle (özellikle bir yayınevinin uzantısı olarak) çıkarlar. Yaşananlar dergilerin çıkış nedenleriyle ömürleri ve etkileri arasında ciddi bir paralelliğin olduğunu göstermiştir. Bu nedenle bir derginin çıkış nedeni önemlidir. Çıkış nedenleri ne kadar temelliyse kalıcılığı ve ömürleri de o kadar uzun olmuş, çıkış nedenleri ne kadar temelsizse etkileri ve ömürleri de o kadar kısa olmuştur. Edebiyat tarihine baktığımızda büyük ve kalıcı dergilerin büyük çoğunluğunun zorunluluktan, kaçınılmaz bir sorumluluktan ve olmazsa olmaz bir nedenden doğduğunu görürüz. Bu dergilerin birebir, kimin yansıması oldukları her sayfalarından bellidir ve Ahmet Oktay’ın deyişiyle ‘dönemlerinin ruhunu’ yansıtırlar. Bir ihtiyaçtan doğdukları için bir yaraya merhem olurlar. Bu dergilerin peşinde oldukları bir görüşleri, doğruları, misyonları vardır. Sorumlulukları, bilinçleri, hesap verecekleri birileri. Bu halleriyle de döneminin, ruhun aynası olmuşlardır. Görevleri bittiğinde de zorlamasız edebiyat dünyasından çekilmişlerdir. Ama edebiyat dünyasında, kültür dünyasında dergi dendiğinde asla adları atlanamamıştır. Bu dergilerin sadece isimleri bile her şeyi anlatmaya yetmektedir. Öyle ki bu dergilerde, son seksen yılda bu topraklarda üretilen düşünce akımlarını, felsefi ve dini görüşlerin izlerini bulabiliriz. Bu dergiler yayınlandıkları dönemde ülkemizdeki edebiyat ortamını oluşturmuş, kendi bakış açılarından ülkemizin kültür ve edebiyatını zenginleştirmişlerdir.”2 Hece dergisinin aynı özel sayısında, Vefa Taşdelen, dergileri “… kültürümüzü işleyen, çoğaltan ve rafine eden odaklar” olarak görür. Yazara göre dergiler “…Yalnız bir çerçeve içinde ortaya çıkmazlar, bir çerçeve de oluştururlar. Yalnız bir kültürün ürünü değillerdir, bir kültür de oluştururlar. Edebiyatın ve sanatın mutfağıdır edebiyat dergileri. Bununla da kalmazlar, bir görüşün, bir duyarlığın, bir sanat anlayışının öncülüğünü de yaparlar. Edebiyatın mutfağında çalışacak çırak ve ustaları da yetiştirirler.”3 Sorumluluk; bir birikim yansıması, zamanımızın ruhu, aydın bilinci, ödev ve sorumluluğu, bir medeniyet temsilciliği, bir diriliş felsefesi ve kültürün gelecek kuşaklara aktarılmasıdır. Evet dergiler, bir kültürün, bir düşüncenin, bir inancın ve bir sorumluluğun taşıyıcı-canlı unsurlarıdır. Tarihin ve belli bir dönemin şahitleridir. Dergicilik bir tutkudur. Dergiler bir mekteptir, bir ocaktır. Bir geleneğin ve kurumsal bir birikimin ürünü olan ve rahatlıkla bir ihtisas dergisi olarak nitelendirebileceğimiz Vakıflar dergisi de bunlardan biridir. Özelde edebiyat dergileri için söylersek edebiyatçı tarlası ve bazıları için de edebiyatçı mezarlığıdır. Dergilerin birçoğu kendilerini vazgeçilmez sanan heveskârlarla doludur. 2 Necip Tosun, Benim Hecem, Hece Dergisi, Sayı: 201, Eylül 2013. 3 Vefa Taşdelen, Hece Dergisi, Saysı 201, Eylül 2013.

65 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış

66 Arif Dülger İTO Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Murat Yalçıntaş’ın ifadesine göre “Son yüzyıllık süreçte ulaştırma ve haberleşme teknolojilerinde yaşanan atılımlar, yayıncılığı küresel bir sektör haline getirmiştir. Artık yüzbinlerce esere, dünyanın her noktasından kolayca ulaşılabilinmektedir. Bu sayede yayıncılık, ülkelerin uluslararası arenadaki yerlerini belirleyen temel ölçütlerden biri olmuştur. Türk yayıncılık sektörü de son yıllarda yaşadığı ilerleme sonunda küresel çaplı yayıncılık faaliyetlerinin içinde başarılı bir yer almıştır.”4 “1988 yılından itibaren eldeki verilere bakıldığında, ortalama olarak yılda 3000 civarında seyreden yayın sayısının ilk kez 1997 yılında 10.000 eşiğini aşmış olduğu ve bu yıldan sonra da gelişimini hızla sürdürerek 2003 senesinde bu kez 20.000’i aştığı görülmektedir. 2006 senesinde, 1997 senesine göre 3 kat fazla miktarda yayın ISBN atanmıştır.”5 Yayın sayısındaki artışa paralel biçimde 1990’lı yıllardan itibaren tahsis edilen yeni yayıncı sayısında artan bir trend olduğu tespit edilmektedir. 1990’lı yıllar boyunca ortalama 450 olan yeni yayımcı sayısı, 2002 senesinde binli sayılara ulaşmıştır. 2008 senesinde ise 1.932 yeni yayımcıyla son 21 yılın tepe noktasına gelmiştir. 2011 yılı sonu itibariyle ise bu sayı 1.640 olarak olarak kaydedilmiştir. Yayımlanan materyalin türlerine, konularına ve basım adetlerine göre dağılımı irdelendiğinde, 2011 Mayıs ve 2012 Mayıs ayı aralığında yayımlanan toplam basım adedi 28.301.943 olan materyalin 28.144.569 adedinin kitaplardan oluştuğu anlaşılmaktadır. 1 Mayıs 2011-31 Mayıs 2012 aralığında, 1.916 adet kayıtlı ve açık yayıncı tarafından yayınlanan toplam 46.345 adet kitabın 2. 372.596.542 adet baskısının yapıldığı, bu verilerin içinde ‘Vakıflar’ın , kamu kurumu, özel, şirket ve şahıs, belediye, dernek ve özel eğitim kurumlarının yanında 22 adet kayıtlı ve açık yayıncının arasında zikredildiği, bu meyanda 1.072 kitap yayının 969.416 baskı adedine ulaştığı görülmektedir. Yayınlanan kitap sayısı ve baskı adetleri dikkate alındığında Vakıf türündeki yayın ve yayıncıların toplam yayın ve baskı adetlerine oranlarının oldukça düşük olduğu görülecektir. Ayrıca, mezkûr İTO yayınında, yayımlanan materyalin hedef kitlesi, materyalin sayısına göre dağılımı, yayımlanan materyalin yayımcı türleri ve baskı adedine, yayın dillerine göre dağılımına ait bilgiler yanında kütüphanelere ait bazı verilere de yer verilmiştir. Buna göre “Türkiye’de bulunmakta olan tahminen 300.000 cilt civarında yazma eserin 170.028 adedi Kültür ve Turizm Bakanlığı’na ait 14 yazma eser kütüphanesi ve koleksiyonda diğer kalan Vakıflar ve başbakanlık Osmanlı Arşivi başta olmak üzere kamu kurum ve özel kolleksiyonerlerin uhdesinde bulunmaktadır.

4 Dr. Murat Yalçıntaş, Türkiye’de Yayın Hayatı, Takdim Yazısı, İstanbul 2002. 5 Dr. Murat Yalçıntaş, a.g.e, s. 9-19, İTO Yayınları, İstanbul, 2012.

67 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış VGM Kütüphaneciliği-Yayıncılığı genel sektöre göre çok az, önemsiz olsa da Vakıflar Dergisi’nin muhteva (nicel-nitel)ve ele aldığı konular dikkate alındığında nicelikten ziyade niteliğinin öne çıktığı düşünülmektedir. Vakıflar Dergisi’nin çıkış serüveni, dergi türleri içindeki yeri, amacı, işlevi, yayın konuları ve bu konuların ağırlık noktası, ilim dünyasındaki yeri, dergide edebiyatın olup olmadığı, yetiştirdiği yazarlar ve süreklilik arz eden bir yazar kadrosunun mevcut olup olmadığı, akademik yönü ve yayın periyodundaki süreklilik ve yayın kalitesi hakkında genel bir değerlendirme ve bir muhasebe yapacak olursak, genelden özele doğru şunları söyleyebiliriz: Yarım yüzyılı aşkın süredir yazıları, sanat-edebiyat çalışmaları ve sosyal faaliyetleriyle Diriliş Nesli’nin yetişmesi yönünde büyük ve anlamlı bir sebatla çalışan üstad Sezai Karakoç, 18.06.1995 tarihli ve “Millet Toplantısı” adıyle gerçekleştirilen meydan toplantısında, bir avuç topluluğa hitaben yaptığı konuşmasında “..tohumu, çekirdeği iman olan medeniyet”ten bahseder. “Biz hakikat medeniyetinin vârisiyiz. Allah tarafından bize armağan edilmiş bir medeniyet vardır. Bu medeniyetin ismi, İslâm Medeniyeti’dir” der. “Evet, Vakıflarımız yaşayan bir medeniyettir.” Kültür ve medeniyetimizin yaşatılarak, geliştirilerek devam ettirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılmasında kültür mirasımızın bir parçası olan Vakıflar Genel Müdürlüğü yayınları, özellikle de Vakıflar Dergisi ayrı bir önem taşımaktadır.

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce, ilki 1938 yılında yayımlanan, her yıl yayınlanması hedeflense de çeşitli sebeplerden yayın hayatına 10 yıllık fâsılalarla devam eden, 1938’leri takip eden 30 senede ancak 7 cilt yayınlanabilen, bugünlerde ise 40. sayısının yayımı için çalışmaları son noktaya gelinen kurumsal bir yayın geleneğinden söz ediyoruz. Son tespitlere göre Genel Müdürlüğün Vakıflar Dergisi hariç, 108 adet yayınının (Ahilik Kitabı, yıllar itibariyle Eski Eser Birim Fiyatları, çeşitli tarihlerde düzenlenmiş Sempozyum bildirileri, Vakıf Müessesesi, Vakıf ve Çocuk, İthaf-ül Ahlaf Fi Ahkâm-ül Evkâf, İbni Sina İşaretler ve Tembihler, Şifa-i Metafizik, Cem Sultan, Türk Vakıf Abideleri, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Rölöve ve Restorasyon Dergileri, Süleymaniye Vakfiyesi, Selçuklu-Osmanlı Sultanları ve Türbeleri, İstanbul Hanları Mimarisi, Sivas Gök Medresesi- Sahipata Fahrettin, Kanuni Vakfiyesi Süleymaniye

68 Arif Dülger Külliyesi, İstanbul Sahabe Kabir Mekanları, Menşe-i ve Gelişimi Açısından Vakıflar, Ankara Camileri, Mimarbaşı Koca Sinan, Silsile-i Nâme, Divriği Ulu Cami Darüşşifası, Anadolu Kervan Yolları ve Vakıf Medeniyeti Etkinlik Kitapları bunlardan bazılarıdır) 70’e yakını 1935-2002 yıllarını kapsayan 67 senede, 40’a yakınının ise son 11-12 senelik zaman diliminde gerçekleştirildiğinin altını çizelim. 1938 yılında yayın hayatına başlayan Vakıflar Dergisi’nin tüm sayıları incelendiğinde görülecektir ki “bu dergilerde vakıf üzerine söylenmiş sözler, yapılmış ilmî araştırmalar, tespit ve değerlendirmeler” muhteva zenginliği ve kendi alanında mütehassıs kalemlerin varlığı bakımından kayda değer ve müstesna birikimleri yansıtmaktadır.

Derginin muhtelif sayılarında imzaları bulunan Prof. Dr. Fuad Köprülü, vakıf hukuku ve kavramlarına dair çalışmalarıyla mâruf Prof. Dr. Ali Himmet Berki, Halim Baki Kunter, Ahmet Süheyl Ünver, Ekrem Hakkı Ayverdi, Firuzan Selçuk, Fahrettin Kerim Gökay, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer ve Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken gibi pek çok ilim adamı, mimar, tarihçi, hukukçu, felsefeci, akademisyen ve araştırmacıların yazı ve çalışmalarının kıymeti izahtan vârestedir. Vakıflar Genel müdürlüğü, bu dergilerin ilk 10 sayısının mevcudu kalmadığından, bu sayılara olan talebi karşılamak ve bu alandaki kültür boşluğunu doldurmak için 2006 yılında sözkonusu ilk 10 sayının tıpkı basımının yayımını Prof. Dr. İlber Ortaylı başkanlığındaki yayın inceleme heyeti nezaretinde gerçekleştirmiş; 1998 yılında basılan 27. sayıdan itibaren de 28 ve 29. sayıların basımını yaparak, düzenli periyodik yayına geçmiştir. Böylelikle, 1. cildin 2. baskısını gerçekleştiren dönemin Vakıflar Genel Müdürü Feramuz Berkol’un Önsöz’deki ifadesiyle “Asırlar boyunca hukukçular tarafından nazarî olarak tetkik ve tesbit edilen Vakfın, tesis, idare ve murakabesi hakkında kaide ve usullerin vücut verdiği vakıf hukukunu, vakfiyeleri ve şartlarını, vakıf yoluyla bırakılan ve Türk medeniyetinin birer san’at şahikası olan âbide ve eski eserleri inceleyen yazılarla ilim dünyasına değerli etüdler veren Vakıflar Dergisi”, İslâm medeniyeti takipçileri ve araştırmacılarına vakıf müessesesinin anlaşılması noktasında göz ardı edilemeyecek kaynaklardandır şüphesiz. Biz de nâçizane, Vakıflar Dergisi’nin ilk 10 sayısı ağırlıklı olmak üzere 12, 13, 16, 27-39. sayılarını gözden geçirerek, ana hatlarıyla bazı hususlara işaret etmekle iktifa edeceğiz. Vakıflar Dergisi’nin bugüne kadar yayınlanmış tüm sayılarına ait bir dizin-indeks veya konularına ve yazarlarına göre bir bibliyografya çalışmasının yapılması gerekliliğine öteden beri vurgu

69 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış yapılıyordu ki, Vakıflar Dergisi’nin 40. sayısında yer alan ve Vakıf Uzmanı, Sanat Tarihçisi Nilgün Çevrimli tarafından, bugüne kadar yayınlanan tüm Vakıflar Dergisi’nin konularına ve yazarlarına göre bir bibliyografya çalışmasının yayınlanması büyük bir memnuniyetle karşılanmıştır. Bu hususu da, bir anekdot olarak belirttikten sonra, tespitlerimizi şöylece sıralayabiliriz: Vakıflar Dergisi’nin bana göre, en başta gelen özelliği; konu çeşitliliği ve yazarlarının konularına vukûfiyetleridir. Vakıf müessesesi ve vesikalarının tarihi ehemmiyetinden Sultan Ahmet Camii, Sivas Divriği Darüşşifası Vakfiyesi ve tercümesi ile İznik’te Türk eserlerine; Vakıf ıstılahlarından Osmanlıdan günümüze vakıflara; İran, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan’da Osmanlı vakıflarından Vakıflar Genel müdürlüğü Arşivi’nde yer alan defter serilerinden Hurufat Defterlerine; Çankırı Vakıfları ve Eserlerinden Elazığı’ın Baskil İlçesindeki Üç Zaviyenin konu edildiği Baskil Yöresi Zaviyelerine; Bursa’da Murad 1. Camii ve Osmanlı Mimarisinin Menşei meselesinden Kitâbelerimize; Budist vakıflarından Mevlana ve Âhiliki Vakıflarına; cami süsleme, nakış, minber ve aydınlatma özelliklerinden Yugoslavya’da Türk Abideleri ve Vakıflarına; cilt, tezhip ve yazı bakımlarından sanat değeri olan selâtin, vüzerâ vakfiyelerinden vakıf müzelerine varıncaya kadar yerli-yabancı çok değerli ilim adamı, hukukçu, tarihçi, sanatkâr, araştırmacı ve akademisyenin (Prof. Dr. Şakir Berki, Prof. Dr. Fuad Köprülü, Ekrem Hakkı Ayverdi, Halim Baki Kunter,, Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver, Prof. Dr. K. Otto-Dor, Prof. Dr. Bernard Levis, Av. Ali Himmet Berki, Prof. Dr. Hilmi Ziya Ülken, Prof. Dr. Ömer Lütfü Berkan, Y. Mimar A. Saim Ülgen, Prof. Dr.W. Ruben, Prof. Dr. Albert Gabriel, Prof. Dr. Semavi Eyice, İbrahim Hakkı Konyalı, Prof. Dr. Neşet Çağatay, Prof. Dr. Enver Çakar, Abdülkadir Erdoğan, Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer vb.) çalışmaları dikkat çekmektedir. Cumhuriyet dönemi Türk düşünce ve fikir hayatının önemli şahsiyetleri Vakıflar Dergisi’nde yazmışlar ve dergiye ayrı bir hususiyet ve değer katmışlardır. Vakıflar Dergilerinin ilk sayılarında, derginin metin hariç kaç resim, tablo ve plân barındırdığına ilişkin kapak bilgileri ilgi çekicidir. Örneğin, 1962 yılında, Ankara’da basılan 5. sayı’nın kapağında “Metinden hariç 223 Resim, 17 Şekil, 62 Plân ve Maktaı hâvidir” spotu bulunmaktadır. Eser fotoğrafları, çeşitli cami plânları, röleveler, çizimler, enine-boyuna mimari kesitler söz konusu çalışmalara akademik bir zenginlik katmıştır. İlk sayısından son sayısına gelinceye dek, Vakıflar Dergisi’nin ana izleğini tesbite çalıştığımızda, 7 ana izleğin mevcudiyetini zikretmek mümkündür. Bu format genişletilebilir de, daraltılabilir de. Bakış açısına bağlı. Konunun uzmanları, bunu benden daha mükemmel yapma noktasında yetkindirler. Bizim değinimiz, ummâna bir katre su taşımak mesabesindedir. Derginin yazarlarının belli bir konu üzerinde yoğunlaşmaları, belli bir bölgenin vakıf eserlerine atfen bir çalışma ortaya koymaları, yine belli bir bölgenin daha spesifik eserlerinin özellikleri meyanında çeşitli tespitlerde bulunmaları, vakıf ve şehir-medeniyet bağlamında inşâ edici ve zihinlerde tasavvur oluşturucu konuları ele almaları, bazı vakıf

70 Arif Dülger eserlerinin yapısal ve mimarî özelliklerinden hareketle özgün bir bakış sergilemeleri, selâtin camileri özelinde makaleler yazılması, mimarî alandaki bazı şahsiyetlerin tanıtımları temelinde özel konu, tez ve detay ağırlıklı yazıların kapsama alanları dikkate alınarak; A) Özel Konu, Tez, Tezyînat ve Detay Ağırlık meyanında: Prof. Dr. İsmail Hakkı Uzunçarşılı’nın 2. sayıda “Niğde’de Karamanoğlu Ali Vakfiyesi”; Fuad Köprülü’nün 1. sayıda “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, “Vakıf Istılahları” 2. sayıda ‘Ribat’; Halim Baki Kunter’in 1. sayıda “Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri”; halen Vakıflar Genel Müdürü olarak vazife deruhte eden Dr. Adnan Ertem’in 36. sayıda Osmanlı dönemi uygulamalarıyla günümüz modern toplumlarında tesis edilen sosyal yardım ve güvenlik uygulamalarını vakıf müessesesi üzerinden ele aldığı “Osmanlıdan Günümüze Vakıflar” adlı mufassal doktora tezi; sanat tarihçisi ve halı uzmanı Suzan Bayraktar’ın 36. sayıda “Osman Hamdi Beyin Tablolarındaki Bazı Halı Tasvirleri ve bu Halılardaki Motiflerin İncelenmesi”; Feyzullah Dayıgil’in 2. sayıda “İstanbul Çinilerinde Lâle”; Tahsin Öz’ün 2. sayıda “Sultan Ahmet Camiinin Tezyini Hususiyetleri II”; Prof. Dr. Otto-Dorn’un 3. sayıda kıymetli madenlere ilişkin “Bir Selçuklu Gümüş Kâsesi”; Ord. Prof. Dr. A. Süheyl Ünver’in 3. sayıda “Edirne’de Şah Melek Camii Nakışları”; Ali Himmet Berki’nin 4. sayıda “İslâm’da Vakıf, Zağanus Paşa ve Zevcesi Nefise Hatun Vakfiyeleri”, “Vakıf kuran İlk Osmanlı Padişahı”; Sezer Tansuğ’un 6. sayıda “18. Yüzyılda İstanbul Çeşmeleri”, “Ayasofya Şadırvanı”; İbrahim Hakkı Konyalı’nın 7. sayıda “Bir Hüccet İki Vakfiye” 8. sayıda “Kanuni Sultanın Annesi Hafsa Sultan’ın Vakfiyesi ve Manisa’daki Hayır Eserleri”, Av. Hasan Güneri’nin 9. sayıda “Vakıf Suları ve Su Vakıfları”, Prof. Dr. Neşet Çağatay’ın 9. sayıda “Osmanlı İmparatorluğu’nda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları ve Bankacılık”, Ord. Hilmi ziya Ülken’in 9. sayıda “Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”; Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver’in 10. sayıda “Her Devirde Kâğıthane”; Av. Hasan Güneri’nin “Azınlık Vakıflarının İncelenmesi”; 1970-1980’li yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde uzun yıllar hizmet vermiş olan ve özellikle Selçuklu mimarisinde önemli bir isim, uzman ve otorite kabul edilen Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer’in 12. sayıda “Anadolu’da İlk 4 Selçuklu Kumandanı ve Yaptırdığı Yapıların Özellikleri” ,13. sayıda “Orantı ve Modül Üzerine Selçuklu Yapılarında Bazı Örnekler” ve 16. sayıda “Birkaç Selçuklu Taç Kapısında Geometrik Araştırmalar” ile Nilgün Çevrimli’nin 39. sayıda yer alan “Teberrukat Eşyalarının Evkâf’taki Serüveni” başlıklı araştırma ve çalışmaları. B) Farklı Bölge Vakıfları meyanında: K. S. Gubaydulin’in 1. sayıda ‘Azerbaycan Vakıfları’; A. Saim Ülgen’in 1. sayıda ‘İznik’te türk Eserleri’, 2. sayıda ‘Kırşehir’de Türk Eserleri’; Balkanlardaki Türk ve vakıf eserleri konusunda en önemli kaynaklar arasında gösterilen Ekrem Hakkı Ayverdi’nin 3. sayıda ‘Yugoslavya’daki Türk Âbideleri ve Vakıfları’; Halim Baki Kunter’in ‘Tarsustaki Türkistan Zaviyelerinin Vakfiyeleri’; Hıvziya Hasandediç’in 7. sayıda ‘Mostar’ın Türk Devri Kültürel ve Tarihi Anıtları’; Arkeolog Erdem Yücel’in 9. sayıda ‘Büyükçekmecede Türk Eserleri’; Doç. DR. İbrahim Sezgin’in 36. sayıda yer alan ve Arnavutluk’un güneyinde Cer Dağı’nın eteklerinde yer alan Devline şehrine ait ‘Osmanlı Döneminde Devline Vakıfları’ hakkındaki araştırma ve çalışmaları,

71 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış C) Husûsen Farklı Bölgelerde Yer Alan Cami Bilgileri meyanında: A. Süheyl Ünver’in 1. sayıda “Fatih Külliyesine Ait Diğer Mühim Bir Vesika”; M. Cevdet’in 1. sayıda “Sivas Darüşşifası Vakfiyesi ve Tercemesi”; Mahmut Akok’un 3. sayıda “Uşak Ulu Camii”; Ali Saim Ülgen’in 5. sayıda “Siirt Ulu Camii”; Erdal Mean’ın 36. sayıda “Bilecik Osman Gazi Camii”; Gökçe Günel-Gülşen Dişli’nin 36, sayıda “Yemen’de Bir Osmanlı Eseri: Bekiriye Camii”; Yard. Doç. Dr. Seyfi Başkan’ın 37. sayıda yer alan “Semerkand Şah-ı Zinde Yapıları” ile ilgili araştırma ve çalışmaları. D) Vakıf Yoluyle İskân ve Şehir İnşası meyanında: Hüseyin Sıdkı Köker’in 5. sayıda “Vakıflar Tarihinde Tosya”; Prof. Dr. Semavi Eyice’nin 6. sayıda “Ohri’nin Türk Devrine Ait Eserleri” ile Mehmet Fatsa’nın 36. sayıda “Doğu Karadeniz Bölgesinde Vakıf Yoluyle İskân Metoduna Bir Örnek: Alucrada Çağırgan Zaviyeleri” ile 39. sayıda yer alan “Niksar Yöresindeki Ahi Vakıflarının Karadeniz Bölgesinin İsânı ve İslâmlaşmasındaki Rolü” adlı makale ve incelemeleri. E) Bazı Vakıf Eserlerin Yapısal-Mimari Özellikleri ile Harita, Kroki ve Plânları meyanında: A. Süheyl Ünver’in 1. sayıda “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Zamanında Vakıf Hastanelerinin Bir Kısmına Dair 10 Resim”; İnci Aslanoğlu’nun 8. sayıda “Tire’de Üç Cami”; Prof. Dr. M. Tayyip Okiç’in 10. sayıda “Belgrat’taki Bayraklı Camii”; Fazıl Işıközlü’nün “İstanbul’un Eski Vakıf Hanları”; Prof. Dr. Cengiz Orhonlu’nun “Bayrampaşa Kervansarayı”; İstanbul, Osmanlı ve Bizans sanatı alanlarında zengin ve bir o kadar da önemli çalışmalara imza atan, ünlü sanat tarihçisi Prof. Dr. Semavi Eyice’nin 10. sayıda “Sincan’lıda Sinan Paşa İmareti” ile Kenan doğan’ın 38. sayıda “Konya Sahip Ata Müzesi”ne yönelik çalışma ve araştırmaları. F) Âbide Eser Olarak Özel Bir Yeri Olan Eserler ve Selâtin Camileri meyanında: Tahsin Öz’ün 1. sayıda ‘Sultan Ahmet Camii’, 2, sayıda ‘Sultan Ahmet Camiinin Tezyini Hususiyetleri’; Y. Mimar A. Saim Ülgen’in 2. sayıda ‘Yeni Cami’, 5. sayıda ‘Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası’; H. Kunter- s. Ülgen’in 1. sayıda ‘Fatih Camii’; Erdem Yücel’in 7. sayıda ‘Manisa Muradiye Camii ve Külliyesi’; Mahmut Akok’un 8. sayıda ‘Diyarbakır Ulu Cami Mimari Manzumesi’ ile Ord. Prof. Dr.Ömer Lütfü Barkan’ın 9. sayıda ‘Süleymaniye Camii ve İmareti Tesislerine Ait Yıllık Bir Muhasebi Bilançosu 1585-1586’ tarihli araştırma ve değerlendirmeleri, G) Tarihî ve Mimarî Şahsiyet Adı ile Müsemma Eserler meyanında: Spencer Corbet’in 5. sayıda Nermin Sinemoğlu çevirisi ile yayınlanan “SİNAN- Kanuni Süleyman’ın Baş Mimarı”; Doç. Dr. Semavi Eyice’nin 5. sayıda “Bursa’da Osman ve Orhan Gazi Türbeleri”; Yılmaz Önge’nin 7. sayıda “Konya-Beyşehir’de Eşrefoğlu Süleyman Bey Hamamı”; H. Sıdkı Köker’in 3. sayıda Tosya’lı mutasavvuf “Tefsiri Mevlâna Mustafa ve Vakıfları”; Prof. Dr. Süheyl Ünver’in 2. sayıda “Süleymaniye Külliyesinde Darüşşifa, Tıp Medresesi ve Dârülkakire Dair”; Mithat Sertoğlu’nun 8. sayıda “İkinci Murad’ın Vasiyetnamesi”; Prof. Dr. Cengiz Orhonlu’nun 10. sayıda “Bayrampaşa Kervansarayı” ile Yard. Doç. Dr. Mehmet Sami Bayraktar’ın 37. sayıda yer alan “Vezirköprü Köprülü Mehmet Paşa Namazgâhı ve Samsun Sultan Abdülaziz Namazgâhı İnşa Kitâbesi’ne ilişkin inceleme ve araştırmaları.

72 Arif Dülger

Konumuzla ilgili, dikkate alınması gerekli örnekler olması dolayısıyle anmadan geçemeyeceğiz. Vakıflar Dergisi’nin ilk sayısından son sayısına baskı tekniğindeki gelişmelerin seyri ve görsellik aşamaları, kullanılan dilde yenileşme ve üslûp çeşitliliği müsbet bir tekâmül olarak tezahür etmiştir. İ. Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası (2. Sayı-1974 Baskısı), Baha Matbaası (7. Sayı-1965 Baskısı), PYS Vakıf Sistem Matbaası (1. Sayı, Tıpkı Basım, 2006 Baskısı), Sözcü Yayıncılık Matbaası (39. Sayı-2013 Baskısı) gibi değişik matbaa tesislerinde basımı gerçekleştirilmiştir. Dergilerin ilk 10 sayısının dijital ortama aktarılarak CD formatında hazırlandığını biliyoruz; ayrıca tüm sayıların da keza dijital ortama aktarılması Genel Müdürlüğümüzce sağlanmıştır. Bununla beraber tüm sayıların- bilhassa mevcudu tükenmiş sayıların satış ve dağıtım ağında daha kolay ulaşılabilir olmasını teminen gerekli çalışmaların titizlikle yürütülmesinde fayda mülahaza edilmektedir. Haziran 2013 tarihli, 39. sayısında Vakıflar Genel Müdürü Dr. Adnan Ertem’in, Vakıflar Dergisi’nin Takdim’i yazısında vurguladığı üzere “Vakıf kavramı tarihsel sürekliliğinin ve taşıdığı değerlerin gereği olarak sosyal bilimler ağırlıklı olmak üzere bilimsel araştırmaların konusu olmuştur. Sosyolojiden siyaset bilimine, sanat tarihinden mimarlığa kadar uzanan bir yelpazede yerli ve yabancı pek çok bilim insanının araştırmalarına konu olan vakıf gerçeği bu yönüyle, içeriğindeki bütün zenginlikle ilmi yönden de bir hazinedir.” İslâm Medeniyeti’nin en köklü kurumlarından biri olan vakıf müessesesinin zenginliğini Vakıflar Dergisi’nde keşfedebilir, büyük bir kültürel haz alır ve birikimlerimize birikim katabiliriz. Bu bakımdan geçmişi ve fâsılalı da olsa yayın periyoduna bakıldığında Vakıflar Dergisi, 75. yılını doldurmuş; uzun soluklu yanıyla, alanında şüphesiz önemli bir kaynak ekol oluşturmuş bir ihtisas dergisidir. Artık, bir marka değeri vardır. Vakıflar alanında “adeta bir okul işlevi görmektedir”. Vakıflar Dergisi, adeta anıt bir kültür / eserdir. Eski eser, tarih, sanat tarihi, mimarlık, şehircilik, mimarlık tarihi, restorasyon, korumacılık ve sosyoloji vb. ilmi disiplinler arasında bağlantıyı koparmadan sürdüren, 2010 yılında yayınlanan 33. sayısıyla beraber (32. sayıdan itibaren de) “Hakemli Dergi” hüviyeti kazanan dergi yılda iki defa yayınlanmak suretiyle, yayın hayatına devam etmektedir. Makale sayısının artışına paralel olarak, ilmî yayın ve danışma kurulunun eserleri seçme imkânındaki rahatlık ve titizliği içerik olarak da derginin zenginleşmesine ve ilim dünyasında itibar kazanmasına sebep olmaktadır. Derginin ‘Yayın İlkeleri’ 2011 tarihli 36. sayısında teferruatlı bir biçimde zikredilmiş olup, yayın kurulunun bu ilkelere uyduğu anlaşılmaktadır. Diğer yandan, yaptığımız araştırmalar ışığında Bilkent Üniversitesi, Türk Edebiyatı Bölümü’nden Aslı UÇAR’ın “1950’ler Türkiye’sinde Edebiyat Dergiciliği: Poetikalar ve Politikalar” adlı Yüksek Lisans tezi (2007), Hacettepe Üniversitesi, Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümünden Yaşar TONTA’nın “Türkiye’nin Bilimsel Yayın Haritası: Türkiye’de Dergi Yayıncılığı Üzerine Bibliyometrik Bir Araştırma” adlı projesi (2007) ile Şakir SARIÇAY ve Ramazan GÖKÇE’nin birlikte gerçekleştirdikleri “Dergi Yayıncılığında 150. Yıl” başlıklı araştırma (Sidas Medya-2011) verileri dikkate alındığında, “Ülkemizde ilk dergi 1862 yılında çıkarılan Mecmua-i Fünun dergisidir. Münif Paşa’nın, Cemiyet-i İlmiye-i Osmaniye adıyla

73 Bir İhtisas Dergisi Olarak, ‘Vakıflar Dergisi’ne Panoramik Bir Bakış kurduğu derneğin yayın organı olan dergidir. Bu ilk derginin yayınlanmasının 150. yılında bugün, çok farklı alanlarda binlerce dergi okuyucuları ile buluşmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2009 yılında ülkemizde toplam 3.469 farklı dergi yayınlanmıstır. Bu rakam, 2005’de 2.360’dır. TÜİK kayıtlarına göre dergi sayısında her yıl artış olduğu gözlenmektedir.” Yine,Türkiye’nin Bilimsel Yayın Haritası: Türkiye’de Dergi Yayınc ılığı Üzerine Bibliyometrik Bir Araştırma’da Cumhuriyet Dönemi Makaleler Bibliyografyası 1923-199 dönemi için Dizinlenen Makale, Dergi ve Yazar Sayılarına ilişkin CDMB veri tabanında 1923 ile 1999 yılları arasında Türkiye’de çıkan dergilerde yayımlanan yaklaşık 520.000 makale dizinlenmiştir.” Her yıl dizinlenen makale sayılarında sürekli bir artış gözlenmektedir. 1930-1989 yılları arasında toplam makale sayısı yaklaşık beş kat artmıştır. Ancak sadece üniversitelerde yaklaşık 80.000 öğretim elemanının görev yaptığı Türkiye’de her yıl yayımlanan Türkçe makale sayısı (yaklaşık 12.000) çok yetersizdir. Türkiye’de büyük bir çoğunluğu İstanbul ve Ankara’da basılan 2509 Çoğunluğu İstanbul dergide yayımlanan makalelerin yaklaşık üçte ikisi teknoloji (uygulamalı ve Ankara’da bilimler) ve sosyal bilimler konularındadır. Tıp konulu makaleler bütün basılan 2509 makalelerin beşte birini, ekonomi %12,5’ini, tarım %6,1’ini, çeşitli dergide yayımlanan mühendislik dallarında yayımlanan makaleler ise toplam makalelerin makalelerin yaklaşık sadece %5’ini oluşturmaktadır. CDMB’de dizinlenen makalelerin üçte ikisi teknoloji yaklaşık %90’ı tek yazarlıdır (makale başına düşen ortalama yazar sayısı ve sosyal bilimler 1,18).” ifadelerine yer verilmiştir. Söz konusu araştırmalarda ne yazık konularındadır. Tıp ki Vakıflar Dergisi ile ilgili özel bir değerlendirme bulunmamaktadır. konulu makaleler Ancak, edindiğimiz bilgilerden Vakıflar Dergisi’nin uluslar arası nitelik bütün makalelerin beşte birini, kazanarak çok sayıda kişiye ulaşması meyanında çalışmaların yürütüldüğü ekonomi %12,5’ini, keza anlaşılmıştır. Derginin uluslararası yayın indekslerinde taranması tarım %6,1’ini, yolundaki çalışmaların bir semeresi olarak, sosyal bilimler alanında çeşitli mühendislik faaliyet gösteren ASOS Index (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi’nde) dallarında taranmaya başlanmıştır. 40. sayıdan itibaren TÜBİTAK-Ulakbim Sosyal yayımlanan Bilimler Tabanı’nda da taranmaya başlanacağı öğrenilmiştir. Yine, bu makaleler ise bağlamda ‘Index Copernicus’ adlı uluslar arası indeks ve veri tabanına sadece %5’ini gerekli müracaatın yapılması, gerek üniversite çevrelerinde, gerekse oluşturmaktadır. kütüphanelerin dijital ortamlarında dergiye erişimi kolaylaştıracak olan önemli bir adım olmuştur. “Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatına başladığı 1938 yılından bu yana yayın serüvenine baktığımızda, gerek yayın periyodu, gerek yayın içeriği, yazı değeri ve baskı kalitesi bakımından her zaman daha iyi ve güzele doğru” gitmesinin Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde kurumsal anlayışın yerleşmesi ve bu yönde yasal bir alt yapının oluşturulması ile mümkün olacağı düşünülmektedir. Çıktığı ilk günden bugüne kadar Vakıflar Dergisi’ne yazı ve emekleriyle katkıda bulunmuş her büyüğümüzü, her yazarımızı, her çalışanımızı ve yöneticilerimizi minnetle anıyor, yüce Allah katında emeklerinin zâyi olmamasını umuyorum.

74 VAKIFLAR DERGİSİNİN İLK SAYILARININ SAYISAL ve TEMATİK OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Yard.Doç.Dr. M.Fatih MÜDERRİSOĞLU Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü

Üç çeyrek döneme, bir bakıma gelişmiş ülkelerdeki ortalama insan ömrüne denk gelen yayın süresi ile Vakıflar Dergisi, halen Türkiye’de en uzun süredir yayımlanan dergiler arasında ilk sıradadır. İlk otuzbeş yılda zamanın şartları gereği ancak on sayısı çıkarılabilen Vakıflar Dergisi, özellikle 2009 yılındaki 32. sayı ile birlikte, her yıl düzenli olarak yayımlanan iki sayıyla birlikte 75. yılda 40. sayıya ulaşmanın mutluluğu ve heyecanını yaşatmaktadır.

Makalemizde, öncelikle derginin ilk on, ardından ikinci on sayısında aldığı yol sayısal rakamlarla, seçkin yazar kadrosuyla, şehir-bölge-ülke farklılığı gözetilmeksizin geniş coğrafyaya yayılan zengin konu çeşitliliği ile daha iyi anlaşılacaktır. 230 makalenin yer aldığı ilk on sayı toplam 3430 sayfa metin ve görsellerden oluşmaktadır. Derginin kimi sayısının adeta iki ciltlik kadar hacimli olduğunu da dü- şünecek olursak on sayıdan daha fazla yayımlandığını kabul edebiliriz. Bu bağlamda her sayının 350 sayfadan, ortalama 23 makaleden oluştuğunu anlayabiliriz.

Konu çeşitliliğini irdelediğimizde genel veya monografik şehir ve yapı tanıtımlarından genel mimariye, bani ve yapılarından yapı tiplerine vakfiye tercüme ve yorumlamalarına, Vakıflar müessesesi ile ilgili alt başlıklardan mimarlara, korumacılık, onarım ve turizmden bezeme anlayışı ve çeşitlerine kadar uzanan geniş yelpazede tematik konulara yer verildiği anlaşılır. Seçili makaleler arasında doğ- rudan ya da dolaylı yoldan banilerin yaşam ve vakıf eserlerine ayrılanların sayısı yirmiden fazladır. Külliye, heyet ve manzume adlarıyla yayımlanan ondokuz çalışmayı, içinde cami, mescit, ribat ve türbeleri konu alan dini mimari eserler takip eder. Ardından hastahane/darüşşifa, medrese, hamam, çeşme, kervansaray, şehiriçi hanı, yalı ve kütüphaneyi esas alan sivil mimari örneklerinin tanıtımına ağırlık verildiği görülür.

İlk on sayıda, makaleleri ile derginin yazar kadrosuna katılan araştırmacılar arasında, tarihçi, mimar, günümüz tanımlamasıyla sanat tarihçisi, mimarlık tarihçisi, arkeolog, hekim vb. alanlarda yetkin kişilerin olduğu anlaşılır. Ayrıca kişilerin dönemlerinin tanınmış siyasi, kültür ve entellektüel çevreden geldikleri bilinir. Yazar kadrosu içinde akademisyenler kadar, Vakıf Kurumu dahil çeşitli konularda çalışan araştırmacılar da söz konusudur. Sayısal döküme göz attığımızda Fuad Köprülü, Süheyl Ünver, Halim Baki Kunter, Ali Saim Ülgen ondan fazla makalesiyle Vakıflar Dergisi’nde en fazla makale yazan araştırmacılar olmuşlardır. Ekrem Hakkı Ayverdi, Müjdat Cumhur, İbrahim Hak- kı Konyalı, Tahsin Öz, Albert Gabriel, A.Erdoğan, Yılmaz Önge, M. Erdoğan, Ömer Lütfi Barkan, Mahmut Akok, Erdem Yücel, Semavi Eyice, Doğan Kuban, Aptullah Kuran, Gönül Öney ve Ömür Bakırer ise üç ile dokuz arasında makaleleri yayımlanan diğer araştırmacılardır.

75 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi

76 Yard.Doç.Dr. M.Fatih Müderrisoğlu Banileri konu alan makaleler başta sultan, bey, sadrazam, vezir, valide sultan, din adamı, ayan beyi, beylerbeyi vb. banilerin yaşam öykülerinden hareketle vakıf eserlerini konu edinmektedir.

İrdelenen şehir/bölge/ülkelere gelince; bahsi geçen yerleşimler günümüz Türkiye’sinin geneline yayılmakta, Türkiye sınırları dışında ise eski Osmanlı coğrafyasının bölge ve şehirlerini gündeme getirmektedir. Şüphesiz eski payitaht merkezi İstanbul yoğunlukla ele alınmakta, İstanbul, Edirne, Bur- sa, İznik, Konya, Kütahya, Divriği, Niksar, Karaman, Erzurum, Mudurnu, Diyarbakır, Sivas, Kırşehir, Siirt, Manisa, Seyitgazi, Beyşehir, Sinop, Alanya gibi kırkiki il veya ilçenin konusu makalelerde geç- mektedir. Bu şehirlerin seçiminin rastgele olmadığı Osmanlı ya da Anadolu Selçuklu dönemlerinin eski başkentleri, beylerbeylik merkezleri, şehzade şehirleri ya da kutsal şehir vasfında oldukları gö- rülür. Dimetoka, Trablusgarp/Tripoli, Ohri, Prizren, Mostar ve Belgrad ile bir zamanlar Yugoslavya, Bulgaristan, Rumeli gibi geniş coğrafi alan veya ülkelerin makale konusu oluşturması ise Türk-İslâm şehir kültürüyle açıklanabilir.

77 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi Vakıflar Dergisinin ilk beş sayısında birinci bölümde geniş ve ayrıntılı makalelere yer verilmişken, ikinci bölüm kitap tanıtımına, kitap/makale eleştirisine ve biyografilere ayrılmıştır. Ayrıca ilk bölümde yayımlanan ve Türkçe kaleme alınan bazı yazılar İngilizce, Fransızca ya da Türkçe çevirileri ile karşımıza çıkmaktadır. II. bölümün maalesef altıncı sayıdan sonra kaldırılmasıyla derginin etki gücünün kısmen azaldığını kabul edebiliriz. Bu bağlamda son sayılarda tekrar geriye dönüş şeklinde çeşitli etkinliklerden bahseden yazılara yer verilmektedir. Dergi ile ilgili ifade edilebilecek bir genelleme de Osmanlı kültür ortamına daha sık ve geniş yer veril- mesidir. Buna karşın Anadolu Selçuklu, Beylikler dönemi ve Orta Asya’yı konu alan makaleler de azımsan- mayacak kadar orijinal ve çeşitlilik göstermektedir. Temalarına göre ilk on sayı içinde tarafımızdan seçilen bazı makalelerin açılımı ve özet yorumu şöyle- dir.1 Vakıflar Dergisinin en prestijli sayılarından başta geleni 1938 tarihli ilk sayıdır ve bu sayı birbirinden seçkin yazarlı onaltı makale ile ikinci kısımda yer alan ve ilk bölümdeki bazı makalelerinin Fransızca ve Almanca tercümelerinden oluşmaktadır. İlk sayıda üç makale sanat tarihi disiplini açısından daha dikkat çekicidir. Fransız kökenli araştırmacı A.Gabriel tarafından kaleme alınan, “Tarihi Türk Abidelerinin Tamir ve İhyası” konulu makale metin haricinde ondört fotoğraftan oluşur. Çalışma Malabadi Köprüsünden Kayseri – Sivas yolundaki Sultan Ha- nına, Diyarbakır Ulu Burçtan Kayseri Huand Hatun Camisine, Amasya Torumtay Türbesinden Niğde Hü- davend Türbesine ve Ahlat kümbetlerine uzanan farlı coğrafyalardaki eserlere yapılan onarımları konu alır.2

Tıp tarihi üzerine çalışmalarıyla tanınan Dr. A.Süheyl Ünver, sanat tarihi çalışmalarına katkı sağlayan ve disiplinler arası bilgi üreten bir araştırmacıdır. Yazar makalesinde Anadolu ve Ortadoğu coğrafyasında- ki yirmi hastaneyi ele almaktadır. Mardin, Musul, Erbil, Şam, Halep, Trablusşam, Kudüs, Kahire, Amas- ya, Divriği, Kayseri, Sivas, Konya, Çankırı, Kastamonu, Akşehir, Aksaray, Tokat, Erzurum, Erzincan gibi

1 Mesleğimiz gereği makalelerin özet tanıtımında Sanat Tarihi içerikli yazılar gözetilmiştir. 2 A.Gabriel, 1930’larda başta Bursa olmak üzere Orta Anadolu ve Orta Karadeniz ile Güneydoğu Anadolu üzerine ciltler halinde Fransızca eserler yazmıştır. Halen bu kitaplar kaynak eserler arasındadır.

78 Yard.Doç.Dr. M.Fatih Müderrisoğlu bir zamanların önemli yerleşimlerindeki Artuklu, Zengi, Eyyübi, Memlük, İlhanlı, Mengücekoğulları, Anadolu Selçuklu dönemlerine ait hastahaneler plan, kesit, restitüsyon ve fotoğraflarla zenginleştirlerek tanıtılmaktadır. Mimar olarak kimi tarihi mekân ve yapıların çizimlerini gerçekleştiren Ali Saim Ül- gen, İznik’te Türk Eserlerini konu alan geniş kapsamlı monogafik bir şehir/yapı tanıtımı yapmıştır. Makale özetle coğrafi konuma, tarihi coğrafyaya, bölgeye gelen seyyahların izlenimlerine ve gruplan- dırılmış yapı anlatımlarına yer vermiştir. Çalışmada kent planı dışında çok sayıda yapının plan, kesit ile fotoğrafları da karşımıza çıkar. Dört yıl aradan sonra 1942’de 616 sayfalık hacmi ile adeta kitap gibi yayımlanan ikinci sayıda da şüphesiz farklı konularda birbirinden değerli yazılar mevcuttur. Tahsin Öz,3 makalesinde bir selâtin yapısı Sultan Ahmed Camisinin bezemelerini ikinci sayıda da konu edinmektedir. Yazar, yapının mimariye bağlı çini, taş, kalemişi, sedef ve bronz bezemeyi mekân belirterek tasvirlerle anlatmaktadır. Vakıflar Dergisinin belki en çok dikkat çeken makaleleri arasında Ömer Lütfi Barkan’ın kısaca Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zaviyelerini konu alan çalışmadır. Adeta bir kitap kadar hacimli ve zengin içeriği ile çalışma halen güncelliğini korumaktadır. Makale çeşitli yapılara ait kayıtların fotoğ- raflarıyla sonlanmaktadır.

İstanbul çinilerinde lâle konusunu işleyen Feyzullah Dayıgil, ilk sayıda ele aldığı yedişer cami ve türbedeki çinilerdeki Lâle motifini bu kez saray ve kitaplıklardaki örneklerle daha zenginleştirmektedir. Araştırmacı lâlenin bezemedeki önemine, renk dokusuna işaret etmekte, 18. yüzyılın ilk çeğreğine ait Damat İbrahim Paşa zamanındaki gelişmelerden söz ederek fihrist ve lale çizimleriyle eserini sonlan- dırmaktadır. 16. yüzyılın iz bırakan vezirlerinden Pertev Paşa’yı hem bir bani hem de vakıf eserleriyle tanıtan Abdülkadir Erdoğan, İzmit’i menzil külliyesi ile imar ettirmiş, sağlığında da İstanbul’a kendi türbesini yaptırmış baniyi bize anlatmaktadır. Bu çalışma A.S. Ülgen’in Pertev Paşa’yı konu alan

3 Yazarın İstanbul Camilerini konu alan iki ciltlik eseri önemlidir.

79 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi araştırma ile örtüşerek birbirini tamamlamaktadır. Yazılı belgeler içinde sıklıkla karşımıza çıkan ve önemli bilgiler içeren kitabeler, Halim B. Kunter’in bir makalesinde irdelenmiştir. Seçilen elli kitabenin yirmibeşi Bursa’yı, onbeşi Kırşehir’i diğerleri ise farklı yerleşimlerle ilgilidir. Yazar kitabelerin orijinal yazılımını, transkripsiyonunu ve günümüz Türkçesi ile yazımını vererek araştırmacılara kaynak oluşturmuştur. Her biri ayrı bir değere sahip kitabeler içinde şüphesiz Mimar Sinan’ın adının geçtiği tek kitabe olan Büyükçekmece kitabeleri daha ilgi çekicidir. Makale yirmiyedi kitabenin içeriği açısından kayda değerdir. Üçüncü ciltte mimar E.Hakkı Ayverdi, dağılmadan önceki “Yugoslavya’da Türk Abideleri ve Va- kıfları” konulu kapsamlı çalışması, ile Üsküp, Usturumca, Manastır, Prizren, Priştine, Belgrad, Vişg- rad, Mostar, Saray Bosna, Zagrep ve Travnik gibi günümüzde farklı devletlerin sınırları içinde kalan kentlerdeki Osmanlı dönemi yapılarını tanıtmayı amaçlamaktadır.4 Makale plan, kesit ve fotoğraf- larla destelenerek güçlendirilmiştir. Aynı ciltte yer alan Bernard Lewis’in “17. Yüzyıldaki Osmanlı topraklarını Gezen Yahudi Kökenli Bir Seyyahın Anıları”, hem Türkçe hem de İngilizce kaleme alı- narak dergide konu çeşitliliğini arttırmıştır. Seyahatname özellikle Antakya – İstanbul yol üzerindeki yerleşimleri tanıtması açısından çarpıcı bazı ifadeler içermektedir.

4 E.H. Ayverdi, yurtdışındaki Osmanlı eserlerini konu alan bir dizi seri eserinin iki cildini Yugoslavya’ya ayırmıştır.

80 Yard.Doç.Dr. M.Fatih Müderrisoğlu Cilt dörtte yer alan mimar A.Saim Ülgen’in monografik çalışması, Fatih dönemi sadrazamların- dan İshak Paşa’yı ve vakıf eserini ele almaktadır. Cami, medrese ve türbeden oluşan külliye, serbest düzende ortak kullanımlı bir avluda karşılıklı iki yapının yerleştirilmesi ile ilgi çekicidir. Bu şema daha sonra Mimar Sinan tarafından yeniden ele alınarak sistemleştirilecektir. Halim B. Kunter’in “Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskanı ve Nüfusu” adlı makalesi ile E.H.Ay- verdi’nin “Fatih Devrinde İstanbul Mahalleri” konulu çalışması birbirini tamamlar mahiyettedir. Bu bağlamda Ayverdi’nin mahalleler için hazırladığı çizelgeler bölgelere dayanmakta ve bölgelere göre dağılım göstermektedir. Süheyl Ünver, “Edirne’de Mimari Eserlerimizdeki Tabii Çiçek Süslemeleri Hakkında” konulu makalesinde Üç Şerefeli, Muradiye ve Selimiye Cami gibi kentin seçkin üç zarif yapısını örnek alarak zevk ve estetik açıdan konuyu işlemektedir. Yazar çini ve kalem işlerinde yer alan karanfil ve lâleyi baz alarak konuyu işlemektedir. Arkaya eklenen çiçeklerin çizimleri çalışmayı güçlendirmektedir. Ya- zar VI. sayıda yine Edirne’yi örnek alarak kent ile özdeşleşen Edirnekâri lake işleri ve sanatkarlarını bizlere tanıtmaktadır. Bu kapsamı kitap ve defter kapları, kalemdanlar, kutu, yazı takımı, duvar saatleri, çekmece vb. gibi bir zamanlar günlük hayatta sıklıkla kullanılan eserler oluşturmakta idi. Bu bağ- lamda Edirne dışında da karşımıza çıkan bu işçiliğin yirmi sanatkarını arşivlerden bulduğu kadarıyla alfabetik olarak isimlerini, üslup ve çalışmalarını sunmakta, anonim kalanları da ayrı bir kategoride değerlendirmektedir. Yedinci ciltte, Danişmend Beyliği’nin Tokat ve ilçesi Niksar’da yer alan Yağı – Ba- san medreselerini konu yapan Aptullah Kuran, Anadolu’nun bu en eski medreselerinin aynı zamanda İslam dünyasının da ilk merkezi kubbeli medrese olmalarına dikkat çekmektedir. Her iki medresede iki eyvalı, kapalı avlulu olup içlerinde öğrenci mekânları, yazlık dershane, mescit, kitaplık, müderris odası ve aşhane gibi mekânların olduğu belirtilmektedir. Günümüzde onarılarak yıkılmaktan kurtarı- lan ilgili yapıların 1965’deki plan ve fotoğrafları da verilmektedir. Şehircilik üzerine ciddi ve ilk çalışmalardan biri Doğan Kuban tarafından VII. ciltte kaleme alınmıştır. Yazar kendi ifadesi ile bundan yaklaşık elli yıl önce Anadolu şehirleri hakkındaki bilgilerin yok denecek kadar az olduğunu belirttikten sonra, Anadolu şehirciliğini M.Ö. 1000 yıllarında daha geriye gittiğini savunur. Mesleğinde duayenlerden biri kabul edilen Kuban, Roma, Bizans kent do- kularının zamanla yok olduğunu iddia ettikten öte Türklerin yeni bir sentez olarak kendine özgü nitelikleri öne çıkardıklarını belirtir. Araştırmacı makalesinin devamında, İslam şehri, Türkistan ve İran’da Şehir, Anadolu Bizans Şehri, Bizans Şehrinden Türk Şehrine, Şehirlerin Kuruluşu ve Fiziksel Gelişmeler gibi bazı başlıklar altında ayrıntıya inmektedir. Çalışma Amasya, ile Bursa’dan üç örnek fotoğraf ile sonlanmaktadır. “Osmanlı Devrinde Anadolu Camilerinde Restorasyon Faaliyetleri” konulu makalesinde Muzaf- fer Erdoğan, tarihi belgelere göre Afyonkarahisar, Manisa, Amasya, Ankara, Bolu, Bursa, Konya, ve Muğla vb. şehirlerin merkez ve bazı ilçelerinde Osmanlı döneminde yapılan onarımlara değinmek- tedir. Ekte de daha önce yayımlanmamış 117 belgede kadılara, mollalara, naiblere, voyvodalara ve mutasarrıflara gönderilen ve tarih içeren hükümlere yer verilmektedir.

81 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi

Yedinci ciltteki bir ta- nıtım yazısı da Hıvziya Hasandediç (çev. İsmail Eren)’in “Mostar’ın Türk Devri Kültürel ve Tarihi Anıtları” konusundadır. Yazar eski bir Osman- lı kenti olan Mostar’daki anıtları alt bölümler halinde ayırarak incele- mekte ve bu yapılara ait kitabe, plan ve fotoğraf- larıda vermektedir. Ka- nuni Sultan Süleyman’ın annesi Hafsa Sultan’ın 1522 tarihli vakfiyesinden yola çıkarak Manisa’daki vakıf eserlerini sunan İ.H.Konyalı, önce dönem bilgilerinden bahsetmek- te ardından vakfiyede adı geçen yapıların adlarını ve yerlerini vermektedir. Vakfiyede belirtilen 117 görevlinin görev tanımla- rı, aldıkları ücret ve nitelikleri de anlatılmaktadır. Onarım aşamasına da değinen yazar, sonrasında her yapıyı ayrıntılı tanıt- maktadır. Bu bağlamda yazar, Kanunî’nin annesi adına darüşşifa ve hamam yaptırdığını ve Hafsa Sul- tan’ın İstanbul Selimiye Külliyesi içinde yıkılan türbesinde gömülü oldu- ğu belirtilir.

82 Yard.Doç.Dr. M.Fatih Müderrisoğlu VIII. ciltte dikkat çeken bir makalede “Malatya Ulu Caminin Asli Planı ve Tarihi Hakkında” adlı Oluş Arık tarafından kaleme alınan çalışmadır. Yazar bahsi geçen cami için “..... İran’daki Büyük Sel- çuklu İmparatorluğu cami geleneğini Anadolu’da temsil eden tek örnek olarak önem kazanıyor” de- mektedir. Sözü edilen altı kitabeden bir kısmı tamir ve ilavelere, bir kısmı da sanatkarlara ayrılmıştır. Almancaya da çevrilen makale hem kitabeler hem de restitüsyon planının verilmesi açısından kayda değerdir. Çalışmaya eklenen çizim ve fotoğraflar da konuyu güçlendirmektedir. Arkeolog Mahmut Akok’un kaleminden çıkan “Diyarbakır Ulu Cami Mimari Manzumesi” konulu makale ikişer cami, medrese, maksure ve şadırvandan oluşan yapı topluluğunu yapıları ile ayrı ayrı incelemektedir. Çalışmanın ana amaçlarından biri de kitabelerinin orijinal yazımı ve tercümeleridir. Çok sayıda eklenen kesit, plan, röleve ve fotoğraflar çalışmayı görsel açıdan desteklemektedir. Sanat Tarihçi Ara Altun’un “Mardin Ulu Camii ve Çifte Minareler Üzerine Birkaç Not” adlı çalışması yapı boyutunda monografik araştırmalara örnek oluşturabilecek niteliktedir. Yazar, A. Gabriel’in 1930 yılındaki rölö- vesini dikkate almaktadır. Çok sayıda kitabe Artuklu’dan Akkoyunlu’ya ardından Osmanlıya uzanan sürekliliğe işaret eder. Çifte minare kavramı da bu bağlamda tartışılır. IX. Ciltte de Azade Akar’ın, “Ayasofya’da Bulunan Türk Eserleri ve Süslemelere Dair Bir Araştırma” başlığını taşıyan çalışması iki temel amaca sahiptir. İlki yapılan tamir ve temel ilaveler, ikincisi bazı mimari ilavelerdir. Bu bağlamda yapının içinde ve dışında yer alan ilaveler iki ayrı ana bölümde anlatıl- maktadır. İçte mihrap, minber, çeşitli mahfiller, vaiz kürsüsü, yazı levhaları, kandiller ve süsleme ayrın- tıları; dışta ise kütüphane, imaret, minareler, muvakkithane, sebiller, şadırvan, sıbyan mektebi, türbeler ve yıktırılan medrese konunun ana temasıdır. Ana kubbenin göbeğindeki celi yazıların kalemişi oldu- ğu, çini, tunç, mermer ve ahşap şebekelerin, kandillerin eseri tamamladığından bahsedilerek metnin arkasına çeşitli fotoğraf ve çizimler eklenir. 10. ciltte yer alan Ömür Bakırer’in “Valefiyelerde Binaların Tamiratı ile İlgili Şartlar ve Bunların Uygulanması” konulu makale mimarlık tarihçisi Ömür Bakırer’in görüşlerinden oluşmaktadır. Yazara göre genelde vakıfların hukukî, sosyal, iktisadî ve dinî yönleri in- celenirken ayakta kalabilmeleri için gereken tamirat konuları yeterince işlenmemiştir. Dolayısıyla bazı vakfiyelerden yola çıkarak onarımla ilgili şartlar incelenmiştir. Anadolu Selçuklu dönemine ait Sivas Keykâvus Darüşşifası, Karatay Kervansarayı, Antalya Karatay Medresesi, Sivas Gök Medrese; Osmanlı dönemine ait ise Zaganus Paşa, Yıldırım Bayezid, İshak Paşa, Fatih Sultan Mehmed, Sultan II. Baye- zid, Sultan I. Süleyman ve Nevşehir’li Damat İbrahim Paşa’nın vakfiyelerindeki görev mahiyeti, usta – mimar adı, ücret, bireysel nitelikler ele alınmaktadır. Kullanılan orijinal belgeler arasında tamirat ile ilgili divan hükümleri ve kadı sicilleri, yıllık muhasebe bilançolarında tamirata dair kayıtlara rastlanır. Yazara göre vakfiyelere konan onarımla ilgili şartların vakıf malı gayrimenkul eserlerin devamlı bakım ve tamirinde önemli bir etken olduğu kabul edilebilir. Ayrıca sadece gayrimenkuller değil menkul eserlerin bakım ve korunması da gözönüne alınmalıdır. X. ciltte Cengiz Orhanlu’nun kaleme aldığı “Bayram Paşa/Çakıt Hanı” konulu makale Anadolu Selçuklu kervansaraylarına karşı Osmanlı hanlarına dikkat çekmek üzere hazırlanmıştır. Yazar bu bağ- lamda arşiv ve kütüphanelerde yaptığı ön çalışma aşamasında tespit ettiği yirmi dört Osmanlı hanı ve kervansarayını tanımayı amaçlamaktadır. Osmanlının Anadolu Sağ Yolu/Ulu Yol’u üzerine 1638’de

83 Vakıflar Dergisinin İlk Sayılarının Sayısal ve Tematik Olarak Değerlendirilmesi dönemin sadrazamı Bayram Paşa tarafından inşa ettirilen menzil hanı ile ilgili olarak yazar, keşif ve tamirle ilgili belgeleri bize sunmaktadır. Orijinal belgelerin sunulması hassasiyete işaret etmektedir. Bu ciltle yer alan farklı bir çalışma da Feramuz Berkol’un Türk Vakıf Kervansarayları ve bugünün turizm hizmetinde kullanımlarına işaret eden makalesidir. Yazar, han ve kervansaray tanımının ar- dından tarihsel süreç içinde bu tip konaklama/ticarî yapılara verilen adlardan söz etmektedir. Bir bakıma Anadolu Selçuklu, Osmanlı dönemine ait bazı hanların onarılarak turizmin hizmetine sunul- duğunu belirten yazar, örnekler de vermektedir. Çalışma şehirlere göre yapı listelerinin sunulması ve görsellerin verilmesi ile sonlanmaktadır. Vakıflar Dergisinin ikinci on sayısının serüvenine gelince; 1977 ile 1988 yılları aralığında ikinci on sayı okuyucuyla buluşmuştur. Yayın yıllarına baktığımızda derginin periyodik olarak ay ve yıl bazın- da düzgün çıktığı ifade edilemez. 1987’de olduğu gibi aynı yılda üç sayı çıkartılırken kimi zaman üç sene gibi uzun bir süre yayına ara verilir. Bununla birlikte, 1981’de yayımlanan 13. sayı 745 sayfalık hacmiyle adeta üç dergi; 1978 yılında basılan 12. sayı ile 1988’de okuyucuya ulaşan 20. sayılar ise 400 sayfayı aşan hacimleri ile iki dergi kapsamında hazırlanmışlardır. Sayısal rakamlara göz attığımızda toplam 3216 sayfada 167 makalenin 170 araştırmacı akademisyen tarafından yazıldığı anlaşılır. Bu durumda dergi başına 321 sayfalık makale yazılımı ve 17 araştırmacı sayısı ortaya çıkmaktadır. İkinci on sayıda karşımıza çıkan konular aşağıdaki ana başlıklar halinde toparlanabilir. • Vakıf müessesesi ve vakıflarla ilgili miras, hukuk, iktisat vb. gibi alt başlıklar • Vakfiye merkez alınarak bani, yapı tipi ilişkisi, vakfiyeye sonradan eklenenler ve vakfiye bezeme ilişkisi • Bani merkezli yapı bağlantısı • Yapı tipi tanıtımı (kervansaray, kümbet, türbe, mescit, zaviye, medrese, selsebil, köprü, hankah, cami, tekke, hastahane, mevlevihane, kastel, namazgah) • Kütüphanecilik ve arşivcilik • Külliye anlatımı • Ülke/bölge/şehirlerin imâr faaliyeti ve yapılar • Bilgisayar – vakıf araştırmaları bağlantısı • Kitabeler • Mimari yapıların ve el sanatı eserlerinin koruma ve onarımları • Bezeme, yapı – bezeme ilişkisi • Müze • Biyografi • Bibliyografya, lügatçe • Mimari öge tanıtımı (mimber, şadırvan vb) • El sanatları ve görsel sanatlar (resim, minyatür, halı ve kilim) • Mimar, sanatçı (nakkaş gibi) • Halk bilimi

84 Yard.Doç.Dr. M.Fatih Müderrisoğlu İkinci on sayıda da günümüz Türkiye sınırları ile sınırlarımız dışında kalan çok sayıda il, ilçe veya bölge ve ülkeler ya doğrudan ya da dolaylı olarak tanıtılmaktadır. Bu bağlamda Bulgaristan, Almanya, Kuzey Kıbrıs, Batı Türkistan, Bağdat, Şam ve Priştine yazarlara konu olan yerlerdir. Milli sınırlarımız içinde İstanbul, Edirne, Konya, Erzurum, Kayseri, Manisa, Bursa, Antalya, Eskişehir, İzmir, Isparta, Ankara, Yozgat, Uşak, Çankırı, Giresun, Hatay, Malatya, Sivas, Niğde, Gaziantep, Çanakkale, Trabzon ve Adana’nın il yada ilçe merkezlerindeki kültürel yapı ve eserler dergiye konu oluşturmuştur. Sonuçta Vakıflar Dergisi, üç çeyrek zaman dilimine damgasını vuran bir dergi olarak kendisine yüklenen mis- Üç çeyrek zaman dilimine yonunu gerçekleştirmiş; vizyonunu da gittikçe genişletme damgasını vuran bir dergi olarak gayreti içine girmiştir. Geriye dönüp baktığımızda dergi yıl kendisine yüklenen misyonunu veya ay olarak düzenli yayımlanmamış olsa da ara verilen gerçekleştirmiş vizyonunu yıllardan sonra çıkartılan dergiler sanki açığı kapatmak da gittikçe genişletme gayreti istercesine oldukça hacimli tutulmuştur. Ayrıca dergi ilk içine girmiştir. Geriye dönüp kez okuyucu ile buluştuğu 1938 yılından günümüze kadar baktığımızda dergi yıl veya ay dünyada ve Türkiye’de kimi zaman siyasal ve iktisadi ha- olarak düzenli yayımlanmamış yatta yaşanan olumsuz gelişmeler ister istemez dergiyi de olsa da ara verilen yıllardan etkilemiştir. Savaş ve ekonomik kriz yılları, yönetim kade- sonra çıkartılan dergiler sanki melerindeki bürokratların bakış açıları derginin basım ve açığı kapatmak istercesine şekillenmesini doğrudan etkilemiştir. oldukça hacimli tutulmuştur. Vakıflar Dergisi, yazarlarının genelde orijinal makaleleriyle okuyucu kitle üzerinde prestijini sü- rekli korumuştur. Dergide yayımlanan çok sayıda yazı hâlâ kaynak eser özelliğini korumakta ve bu durum da dergiye olan ilgi ve saygıyı artırmaktadır. İçerdiği bilgilerin güvenilirliği yazarlarının top- lumca da tanınan kişilerden oluşması araştırmacılar için tercih konusu olmaktadır. Bu bağlamda derginin bugünlere gelmesine katkı sağlayan Vakıflar kurumu personeline, yazıları ile dergiyi güçlendiren yazar kadrosuna, yayın ve yayın danışma kurulu üyelerine, editörlere, hakem- lere ve diğer aşamalarda emeği geçenleri anımsayarak kutlamamız gerekir.

Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve...

Sadi BAYRAM

Selçuklular ve Osmanlılar her zaman ülkeyi mahallinden idareye önem vermişlerdir. Merkezi idare fütühat ve dış ilişkilerle meşgul olmuş; mahalli idarelere gönderilen Beylerbeyi, Vali, Sancakbeyi, Naip, gibi idarecilere toprak verilerek sefere gerekli süvari ve piyadeler, görevlendirilmiştir. Nakliye hizmetle- rinde kullanılacak hayvanların temini, ve mahalli halkın sosyo-kültürel ihtiyaçlarının giderilmesi yine merkezi idare tarafından gerçekleştirilmiştir. Tüccarlar için bedesten, arasta, han, kervansaray, eğitim için sıbyan mektebi, medreseler, yolcular için köprüler, halkın beden temizliği için hamamlar, hastalar için dar’üş-şifalar, bimarhaneler, tabhaneler, açlar-yoksullar için imârethaneler inşa etmişlerdir ve bun- ları halka-kamuya terk ederek, yaşaması için de gelir getirici mülkler bırakmışlardır. Yıl 1966 Ocak Ayı… Genç bir yayıncı, Önasya Dergisi sahibi olarak Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürü rahmetli Feramuz Berkol’a ziyarete gittim. Kahve içtik, Vakıflar Dergisi’nden bahsettik. Çıkarken sekreter birkaç sayısı- nı paketlemiş, bana uzatıyordu. Feramuz Bey’e verdiğim Önasya Dergilerinden birini Sanat müşavirine vermiş. Şubat 1966’da tam bir İstanbul efendisi, çelebi, mesleğine tam aşık, dürüst, çalışkan, azimli, Vakıflar Genel Müdür- lüğü Abide ve Yapı İşleri Dairesi Müşaviri Yük.Müh. Mi- mar M.Yılmaz Önge ile tanıştım. O günlerden beri, Türk kültür ve medeniyetinin çekirdeğini oluşturan Selçuklu ve Osmanlı medeniyetinin bütün izlerini bağrında yaşatan, ruh ve beyin temizliği için camiler yapan, fizik temizliği için hamamlar yapıp milletin hizmetine sunan, sosyal ve kültürel ihtiyaçlarımız için, akla gelmedik vakıf abide ve

Prof. Dr. Yılmaz Önge eserleri halka sunan, en eski ve köklü kuruluşu olan Vakıf- larla sıcak bir tanışma, dostluk ortamı doğdu. O günden sonra, rahmetli Yılmaz ile sık sık buluştuk; vakıf konularını tartıştık; bu arada da Önas- ya Dergisi için lazım gelen vakıf abide ve eski eserlere ait fotoğrafları da rahmetli Yılmaz Bey’den temin etmeye başladık. Dostluğumuz ve vakıf abideler hakkındaki fikirlerimi Feramuz Bey’e bahset- tiğimde, vakıf yayınları konusunda yardımcı olmamı istemiş. İmkanlar ölçüsünde Türkiye’deki vakıf eserlerin il il envanterleşmesi ve yayını plânlanıyormuş. Sanat tarihçi Sabih Erken’e görev verilmiş. Dolayısıyla ücretsiz bir basın danışmanlığı bu şekilde başladı. Bir çok vakıf personeli ile tanışma ve kaynaşma imkanı buldum.

87 Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve... 1971 yılı sonunda vatani görev için Polatlı Topçu ve Füze Okuluna gittim. Mart 1972 tarihine kadar Önasya Dergisi’ni aralıksız arkadaşlarım kanalı ile yayınladım. Kurrada Erzurum’u çekince yayına ara verdim. Terhis olunca, Nisan 1973’de belki bir vakıf emlak kiralar ve büro açarım, düşüncesi ile Vakıflar Genel Müdürü Feramuz Berkol’u ziyarete gittiğimde, konuyu açtım: - Yahu ne yapacaksın, gel beraber çalışalım, ancak mesaiye dikkat et. Sadece bana bağlı olursun, ya- yın işlerini organize edersin, birkaç ay dene, beğenmezsen on altı kuruşluk pul, istifa edersin, bir düşün, dedi. Ben cevaplamak için tereddüt edince, Personel Dairesi Başkanı Yener Bey’i çağırarak: - Sadi’yi Eski Eser Tescil Uzmanı olarak yarın göreve başlaması için gerekenleri yap, evraklarını daha sonra getirecek, dedi. Ben şoke oldum… Devlet terbiyesi, hemen vedalaştık ve makam odasından çıktım, kendimi dışarı attım. Arkadaşlara da uğramadım. Ertesi gün sabah, Yılmaz Önge Ankara Üniversite- si İlâhiyat Fakültesi Türk Sanatı Kürsüsüne, Doç.Dr. Hâlûk Kara- mağaralı’nın asistanlığına başlamıştı. Yılmaz Bey’in yerine geçen ve Önasya Dergisi yazarlarından Mimar Orhan Cezmi Tunçer’in Odasına gittim. Rölöve Bürosu’nda dediler. Oraya geçtim ve Or- han Bey’e durumu anlattım. Personel Dairesine hitaben hemen iki satır bir yazı hazırladı. “Eski Eser Tescil Uzmanı Sadi Bayram Abide ve Yapı İleri Dairesi Tescil Bürosunda göre başlamıştır.” Yahu dur ne yapıyorsun, daha onay çıktı mı demeden gitti Daire Başka- nına yazıyı imzalattı ve Özlük işlerine gönderdi. Sebep sorduğum- da, branşın başka dairede değil, bizim daireyi ilgilendirir, daha rahat edersin, dedi. Yedi buçuk yıl Önasya Dergisi sahibi olarak geçen yıllardan sonra, Vakıflar Genel Müdürlüğü’ndeki 30 yıl 11 Prof. Dr. Haluk Karamağaralı aylık geçen yayın hayatım böylelikle başlar… Göreve geldiğimde Basın Müşaviri iken tanıdığım Arşiv ve Yayın Dairesi Başkanı Niyazi Bayrakta- roğlu bulunuyordu. Vakıflar Dergisi XI. sayısı ihale edilmiş, sayfa kalıpları hazırlanmıştı. Baskıya girdi. Ben ismini kendimin verdiği ve ilk sayısı üzerine çalıştığım Rölöve ve Restorasyan Dergisi üzerine yo- ğunlaştım. Ofset baskı yeni yeni idi. Renki slayt nadir kullanılırdı. Genelde amatör Leica dia kullanır- dık. İstanbul Boğaz Köprüsü tamamlanmak üzere idi. Kapakta onu kullanmak istedim. İstanbul’a gidip profesyonel fotoğrafçı Sami Güner’den 6x9 cm. seçip Ortaköy Camii’ni de kapsayan bir Boğaz Köprüsü slaytı aldım üç yüz lira dedi.Onu da üç-beş ay sonra Ankara’dan tahsil edeceğini biliyordu, faturayı kesti. O parayı Vakıflar Genel Müdürlüğü Muhasebesine bir türlü ödetemedim. Fiyatı yüksek buldu. Çünkü konudan anlamıyordu. Fotoğrafa para mı ödenir, deniyordu. İşte nerden nereye geldik ? Neticede rahmetli Sami Güner o parayı Vakıflardan alamadı ve hediyem olsun demekten başka çaresi yoktu.

88 Sadi Bayram Genel seçimler yapılmış, siyaset değişmiş, Genel Müdür Feramuz Bey görevden alınmış, yerine Prof. Dr. Osman Çataklı gelmişti. Bana kütüphanenin sorumluluğu verildi. Daha sonrada yayın şefliği göre- vine atandım. Yeni Cami ve Hünkâr Kasrı kitabını hazırladım, baskısı ihale edilmeden Kültür Bakanlığı Dergiler Şube Müdür Vekilliğine geçtim. Kültür Bakanlığı adına kurduğumuz Millî Kültür Dergisi’ni on bir sayı, aylık olarak yayımladım. 19 Ocak 1978’ de görevden alınarak Anadolu Medeniyetleri Mü- zesi’ne atandım. Mart 1978’de Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşiv ve Yayın Dairesi Başkan Yardımcılığı- na atandım. İşbölümünde ben yayına bakıyordum. Ezher’den mezun Ahmet Hamdi Karabacak arşive bakıyordu. Vakıflar Dergisi XII.sayısı, Divriği, Vakıf Hizmetler, Ankara Camileri kitaplarını çıkarmak nasip oldu. Derginin kapağını resmî formdan çıkarıp özel yayınlar gibi renkli yapmaya başladık. Halen emekli olan o zaman Abide Dairesi Mütehassıs Müşaviri (daha sonra Gazi Üniversitesine geçen) Prof. Dr. Orhan Cezmi Tunçer, Konya Selçuk Üniversitesi Mimarlık Bölüm Başkanı olan rahmetle andığım Y.Mimar-Müh. Prof.Dr. Yılmaz Önge, Prof.Dr. Bahaeddin Yediyıldız, Prof.Dr. Refet Yinanç, Prof.Dr. S.Yıldız Ötüken, Prof.Dr. Günsel Renda, Prof.Dr. Ömür Bakırer, Prof.Dr. Ayşıl Tükel-Yavuz, ilk mesaî arkadaşlarımdan Prof.Dr.Zafer Bayburtluoğlu, Prof.Dr.Hatice Örcün Barışta, Prof.Dr.Halûk Karamağa- ralı, Prof.Dr. Filiz Yenişehirlioğlu, Prof.Dr.Hakkı Acun, Prof.Dr. Aynur Durukan,Yard. Doç.Dr. Fatih Müderrisoğlu, Eski Kültür Müsteşarlarımızdan Dr. Mehmet Önder, eski mesaî arkadaşlarımdan Erol Yurdakul, Emre Mardan, Güler Bilecen, Tahsin Türker, Ali Kılcı, Başkanımız ve beni çalışmalarımda tamamen serbest bırakıp kurduğu vakıfla meşgul olan İbrahim Ateş, personelim ve mesaî sınırı tanımayan Abdülkâdir Erdoğan, Mehmet Narince, Hüseyin Başkaya, zamanın genel müdürlerinden büyük destek gördüm. Ağustos 2002’de emekli oluncaya kadar XXVII. sayı dâhil benim zamanımda yayımlandı. Bülent Ecevit 1977 sonunda Başbakan olmuş; 1978 Kasım sonunda Devlet Bakanı; Sivas eski Müf- tüsü Enver Akova, Genel Müdür rahmetli Şener Yılmaz, Başbakana Vakıflar Genel Müdürlüğü (Kü- çük Tiyatro üstünde) birifing veriyoruz. Rahmetli Dr.M.Yılmaz Önge’den emanet aldığımız projeksiyon makinesi ile… Bülent Ecevit Vakıflar’ın ekonomik potansiyelinden çok etkilendi. Arşivimizdeki el yazma eserlerden Kur’an-ı Kerimleri gösteriyoruz. Çok beğendi. Ben de: -Efendim, bunlardan birini veya Topkapı Sarayı Müzesi’nden çok daha güzellerini vakıf şartlarını yerine getirmek için yayınlasak iyi olamaz mı, ancak bütçeden para vermiyorlar, demirbaş paramız yok, gerekli alet-edevat alamıyoruz dedim. Hemen Devlet Bakanı Enver Akova’ya dönerek, -Plân Bütçe Komisyonu’nda hemen bir önerge verin, istenen ödenek konsun dedi. O kış günü, her taraf kar, Bolu yolu kardan tıkanık. Gece ben ve rahmetli Arşiv Müdürü eski yazı uzmanı Dursun Kaya, otobüsle İstanbul yollarına düştük. Acelemiz var… Petrol, sigara ve yağın karaborsaya düştüğü, bir sente muhtaç olduğumuz dönem… Uçak onayı verilmiyor. II. Selim ve III. Sultan Murad Han’ın hattatı meşhur Ahmed Karahisarî’nin 1584’de yazmaya başladığı Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki fevkalâde güzel Kur’an-ı Kerim’i o devirde basacak matbaayı (teknik yönden) zor bulu- ruz1. Şeyh Hamdullah’ın nefis hatla yazdığı Kur’an-ı Kerim’in basılmasını uygun görerek raporumuzu hazırladık. Basım için ön hazırlık safhası gerektiğinden 1979 yılı için ancak kağıt parasının bütçeye 1 Ahmed Karahisarînin ( 17.09.1584-17.04.1593 yıllarında meşhur hatla yazdığı)söz konusu Kur’an-ı Kerim’nin Kültür Bakanlığı tarafından 1999 senesinde Mehmet Özel’in Güzel Sanatlar Genel Müdürü olduğu dönemde basılması için karar çıktı. 24 sayfalık prova baskısı da yapıldı. Mehmet Özel benim merakımı bilirkişiliğimi bildiğinde çağırdı ve prova baskısına bak dedi. Beğendim. Baskısı ve kontrolü uzun sürdü. Ancak 2004’de zamanın Kültür Müsteşarı Prof.Dr. Mustafa İsen’den istediğimde, konu mahkemelik veremem, dedi.

89 Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve... konması kararlaştırıldı, beş milyon lira, Bütçe Plân Komisyonunda kabul edildi. Biz Şeyh Hamdul- lah’ın Kur’an’ının mikrofilmlerini aldık. Fotoğraf kağıdına basarak Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan izin ve basılan esere doğruluğuna dair mühür vurulması için “ Musafları Tetkik Komisyonu”na sunduk. Diyanet İşleri Başkanlığın “Efendim, Süleymanlar tek (lam) harfi ile yazılmış, okuyanlara kolaylık olsun, bunları çift (lam) yapın” dediler. Biz san’at eseri basıyoruz, üstelik Amasyalı ünlü Hattat Şeyh Hamdullah’ın kalemine el süremeyiz, dedik. Bu arada kağıt İzmit Seka Fabrikası’na sipariş edildi. Ka- ğıtlar geldi. Biz bürokrasiyi aşamadığımız için ofset kağıdını başka yayınlar için kullandık ve maalesef Şeyh Hamdullah’ın Kur’an’ının basımını gerçekleştirmek nasip olmadı. Bazı zaruri teknik ihtiyaçları- mız olan projeksiyon, amatör film çekme, 16 mm. sinema makinesi, telefon gibi Vakıflar Bankasından Devlet Bakanı Enver Akova talimatı ile verilen meblağ ile aldık. 1995’li yıllarda yatırım bütçesi ile ilgili bir Devlet Plânlama toplantısında, Plânlama görevlileri bana şu soruyu sordular: - 1938 yılından beri yayınlanan Vakıflar Dergisi’nde makale seviyeleri neden düştü? Ben ise şöyle cevaplandırdım: -Bir Prof.Fuad Köprülü, bir Prof.Dr. Osman Turan’ı mezardan çıkarıp makale yazdıramıyoruz. Ödediğimiz telif ücretleri çok düşük, üstelik Vakıflar Dergisi’ni yayınlarken (aslında Devlet Bütçesi’n- den, yani Maliye Bakanlığı’ndan hiç para almıyoruz. Kendi gelirlerimizden gelen paraları, Maliye Ba- kanlığının her sene bütçede kabul edilen kadarını harcamamıza izin veriliyor) Bütçeden beş kuruş para harcamıyoruz. Zira kendi kazancımızdan verilen ödenekler ancak müteferrik İdarî İşler masrafına gidiyor. Kültür ve Tescil Dairesi yayınlarda bütçeden ( telif ücretleri hariç) para harcayamıyoruz. Zira ödenek vermiyorsunuz. Verdiğiniz ödenekler de genel kırtasiye ihtiyaçlarımıza bile yetmiyor. Türki- ye Vakıflar Bankası’ndan aldığımız ve alacağımız paralarla dergiyi çıkarıyoruz. Ayrıca, Devlet İhale Kanun’una göre dergi ihaleleri de en düşük ücreti veren matbaaya, kalite düşünülmeksizin veriliyor. Bu şartlarla dergi çıkar mı? Ne veriyorsunuz, ne istiyorsunuz? Verdiğiniz ile istediğiniz arasında bir orantı olması gerekmez mi? Dergi konusunda devamlı karşılaştığımız bazı güçlüklerin bilinmesinde yarar var. 1. Kültür Bakanlığı Telif Ücretleri Yönetmeliği’ne göre ödediğimiz telif bedelleri çok düşük oldu- ğu için, yazarların yaptığı emek ve masrafları karşılamaktan çok uzak olduğu için, ancak hobi olarak meraklı yazarların makalesi ve üniversitelerde görev yükselmesi için makale ve kitap yayınlama şartları gereği elimize gelen makalelerle yetinmek zorundaydık. 2. Bütçeden para harcayamıyorduk Türkiye Vakıflar Bankası’ndan her yıl genel müdürlerin tutumuna göre bağış almaya çalışıyorduk. 3. Elimizdeki personel ile iktifa ediyor; editöryal bir personeli 657 sayılı Devlet Personel Kanunu’na göre istihdam edemiyor, aynı zamanda bir kadro sorunu bulunuyordu. Şahsî kanaatime göre Vakıflar Dergisi, Selçuklu ve Osmanlı sanatı üzerinde 1930’lardan beri araştırma yapan, Amasya, Tokat, Kayseri adlı eserleri yayımlayan, 1935 yılına göre dev eserler kabul

90 Sadi Bayram ettiğimiz Fransız Anadolu Araştırmaları Müdü- rü, İstanbul Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Al- bert Gabriel Vakıfların neşriyatına bakan Halim Baki Kunter’i yönlendirmiş, Türk Tarih Kurumu Kurucu Üyelerinden ve 1949 yılına kadar görev yapan Eski Eserler Genel Müdürü Phil.Dr. Hâ- mit Zübeyr Koşay’ın da destekleriyle vakıf abide ve eski eserlerin tanıtılması,Türk sanat tarihinin Batıda bilinmesine vesile olmuştur. Cumhuriyetin başlangıç döneminde, maalesef kendi sanatımızı biz yabancılardan öğrendik. İs- t anbu l’d a Prof.Emil Bosch, Prof.Dr.Albert Gabriel, 1954’de Ankara’ da Prof.Dr. Katherina Otto-Dorn gibi yabancılar bize Türk Sanat tarihini öğretti- ler. Bizim devremizde yetişenler işi biraz ilerletti. Şimdi yabancılara, Batılılara Türk sanatını yeni yetişen gençler daha doğru ve şumullü açıklaya- biliyorlar. Elbette ki bunda Vakıflar Dergisi’nin Prof. Dr. Albert Gabriel büyük katkı ve desteği vardır. Prof.Dr. Albert Gabriel’in eski eser restorasyonlarıyla ilgi rapor- ları olduğu gibi, 1957 yılında Bakanlar Kurulu’nun 24.10.1957 tarih ve 4/9606 sayılı kararı ile 1965 yılı dahil olmak üzere bir Fransız ve Fransız vatandaşı olmasına rağmen Vakıflar’da görevlendiril- miştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı dışında, diğer kamu kurum ve kuruluşları (Üniversiteler hariç) maalesef Türk kültür ve medeniyeti ile ilgilenmediği için de Vakıflar Dergisi’ni ne tanıyor ne de ilgileniyor. Bir atasözümüzü burada söylemek gerekir: Camide gözü olmayanın ezanda kulağı olmaz !... Yurt dışında bulunan kültürel eserlerimizin envanteri yapılıyor da ça- lışmalardan haberdar oluyoruz. Aslında eski eserlerimiz restore edilirken yapının günlüğünün tutulup yapılan işlerin yayınlanması müteahhitlerin sözleşmesine şart olarak konulursa, bazı yanlışların önü alınabilir veya eski hali, buluntu durumu hakkında, daha iyi bilgi sahibi olunur. Halim Baki Kunter

91 Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve...

Prof.Albert Gabriel’in Ayasofya- Sultanahmet arasını arkeolojik park yapılması hakkındaki Reisicumhur İsmet İnönü’ye mektubu.

92 Sadi Bayram

A.Gabriel’in Vakıflar Umum Müdürlüğünce mütehassıs olarak çalıştırılmasına ilişkin Kararname

93 Vakıflar Dergisi 75.Yılında Vakıflar Dergisi ve...

A.Gabriel’in Vakıflar Umum Müdürlüğünce mütehassıs olarak çalıştırılmasına ilişkin Kararname

94 Sadi Bayram

A.Gabriel’in Vakıflar Umum Müdürlüğünce mütehassıs olarak çalıştırılmasına ilişkin Kararname

VAKIF, VAKFİYE VE VAKIFLAR DERGİSİ

Dr. İbrahim ATEŞ YOYAV Genel Başkanı

Yurdumuzda yayımlanan yüz akı niteliğindeki süreli yayınlardan biri olan Vakıflar Dergisi’nin ya- yın hayatının 75. yıla ermesi vesilesiyle düşüncelerimi dile getirdiğim bu yazıda, öncelikle bu dergiyi başlatan yöneticilerle yayın hayatını sürdürmesine fikrî ve fiilî katkıda bulunanlara takdir ve teşek- kürlerimi arz ediyor, ebediyete intikal edenleri rahmet ve anıyorum. Ben, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde 31.12.1972-03.02.1998 tarihleri arasında 25 yıl 2 ay 3 gün görev yaptım. Bu sürenin 20 yıl 8 ayını Kültür ve Tescil Dairesi Başkanı olarak geçirdim. Yani 21 yıla yakın bir süre Vakıflar Dergisi’nin Sorumlu Yazı İşleri Müdürlüğü’nde bulundum. Bu süre zarfında önemli bir kısmının çıkarılmasına çaba sarf ettiğim bu değerli derginin alanında önemli bir boşluğu doldurduğuna inanıyor ve ilelebet gelişerek devam etmesini diliyorum. Tabii 75 yıl, süreli bir yayın için azımsanacak bir zaman değil. Ülkemiz ortalamasının üstünde bir insan ömrüne denk olan bu zaman zarfında, derginin devamını sağlayan yazarlarla yöneticilerine minnet ve şükran duygularımı dile getirirken, yayın hayatının 75. yılında bu özel sayıyı yayınlama kararını alan Vakıflar Genel Müdürü Dr. Sayın Adnan Ertem ile Kültür ve Tescil Dairesi Başkanlığı yöneticilerine tebrik ve takdirlerimi iletiyorum. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yayınlarını ilgi ile izleyenlerin malu- mu olduğu üzere, değişik tarihlerde neşredilen muhtelif vakıf yayınları- Süreli vakıf nın yanında Vakıflar Dergisi, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, Türkiye’de yayınlarının en Vakıf Abide ve Eski Eserler ve Vakıf Haftası serisi gibi süreli yayınlar da eskisi, en değerlisi yapılmıştır. Bunların içinde en çok devam edeni Vakıflar Dergisi olmuş- ve devamlısı tur. Bir süre devam edip arkası gelmeyen Rölöve ve Restorasyon Dergisi olan Vakıflar ile Türkiye’de Vakıf Abide ve Eski Eserler ve Vakıf Haftası serilerinin de Dergisi’nin yılda devam etmesi samîmî dilek ve temennilerimizdendir. iki defa çıkarılması Süreli vakıf yayınlarının en eskisi, en değerlisi ve devamlısı olan Va- memnuniyet kıflar Dergisi’nin yılda iki defa çıkarılması memnuniyet verici bir ge- verici bir gelişme lişme olup, benzeri gelişmenin diğer süreli yayınlarda da gösterilmesi olup, benzeri beklentilerimiz arasındadır. gelişmenin diğer Ehlince bilindiği gibi vakıf, kişinin taşınabilir veya taşınmaz bir ma- süreli yayınlarda lını hiçbir tesir altında kalmadan, sadece kendi istek ve arzusu ile Allah da gösterilmesi rızası için yapılmasını öngördüğü hayrî, sosyal, kültürel ve benzeri hiz- beklentilerimiz metlerin yerine getirilmesi için, ebedi olarak özel mülkiyetinden çıka- arasındadır. rıp, öngördüğü hizmete tahsis etmesidir.

97 Vakıf, Vakfiye ve Vakıflar Dergisi Bu tarifin incelendiğinde de anlaşılacağı üzere, vakfın temelinde yatan ana düşünce Allah rızası, hayır duygusu ve insan sevgisidir. Temeli böylesine yüce ve asil düşüncelerle atılmış olan Vakıflar, Allah’ın insana vermiş olduğu servetin, O’nun isteği ve rızası doğrultusunda kullarının hizmetinde kullanılmasını gaye edinmişlerdir. Ülke ve insanlığa hizmet yolunda uzun bir tarih ve şerefli bir geçmişe sahip olan vakıf müessesesi- nin günümüzde yaşayan en köklü, en uzun ömürlü, en gelişmiş, en geniş ve en kapsamlı bir hayır ve sosyal yardım müessesesi olduğunu hepimiz biliyoruz. Bu müessese, insanın insana hatta insanın tüm canlılara sunabileceği hizmetlerin tümünü hizmet anlayışına sindirip sığdıran, özveri ve hoşgörüyü en geniş şekli ve en uygar anlamıyla uygulamaya koyan yüce duygular manzumesidir.

Bu müessese, varlığını vatanına, düşüncesini devletine, servetini milletine, becerisini beşeriyete ve ilmini insanlığa armağan eden yüce ruhlu insanların meydana getirdiği bir fedakârlık müessesesidir. Bu müessese, serveti hizmete dönüştürerek insanların mutlu, müreffeh, inançlı ve bilinçli olmala- rı, dolayısıyla dünya ve ahiret saadetine ermeleri için kurulmuş bir müessesedir. Bu müessese, maddeyi mânâ potasında eritip, Yaradan’ın istekleri istikâmetinde yaratıkların hizmetinde yürüten düşünce ve iradenin güçlü ve görkemli bir tezahürüdür. Temelindeki düşünce, kuruluşundaki gaye, yapısındaki yücelik, içeriğindeki incelik, devamlılı- ğındaki ölümsüzlük ve sonucundaki bahtiyarlık bakımından satırlara ve sayfalara sığdırılamayacak kadar nitelik, nicelik ve yüceliğe sahip olan büyük bir müessesedir.

98 Dr. İbrahim Ateş Bu müesseseyi meydana getiren atalarımız ömürleri boyunca çalışarak, alın teriyle elde ettikleri helâl mal ve servetlerinin tümünü ya da bir bölümünü başta Allah’ın rızasına ulaşmak, akabinde insanların yüzünü güldürmek, toplumda kardeşçe yaşamak, sevgi, saygı, merhamet, dostluk ve kar- deşlik duygularını yaygın ve saygın kılmak için vakfetmişlerdir. Bu vakıfların kurulması için tanzim ve kadı sicillerine tescil edilen belgeler ise, vakfiye denilen tarihî vakıf belgelerdir. Dolayısıyla Vakfiyeler, vakıf yapısının kapısı, vakıf varlığının tapusu, vakıf hukukunun dayanağı ve vakıf hizmetleri ile bilgilerinin kaynağıdır.

Geçmişi günümüze getiren belgeler arasında seçkin bir yeri olup, insanî duygu ve düşüncelerin en güzel örneklerini içeren bu belgeler, insanlara yardım, sosyal dayanışmayı teşvik, toplumun dertle- rine çare aramak, insanları sevmek ve insanlığı yüceltmek gibi ulvî düşünce ve duyguların yer aldığı fevkalâde değerli vesikalardır. Başkasını kendisinden çok düşünecek kadar hamiyetli, yardımsever ve cömert olan atalarımızın ruhlarındaki yüce insanî duyguların birer tezâhürü olarak meydana gelen bu belgeler, vakıf hukuku açısından olduğu kadar, Müslüman Türk’ün insancıllığı ile dayanışma ve yardımlaşma yolunda düşünüp ortaya koyduğu tutum ve davranışlara ışık tutan nâdide belgelerdir. Hukukî, tarihî, ilmî ve edebî yönlerden büyük önem arz eden bu belgeler hat, cild ve tezhib gibi güzel sanatlar açısından da oldukça büyük önemi haizdirler. Bir taraftan yapılması öngörülen vakıf hizmetleri açısından, diğer taraftan hukukî, tarihî, coğrafî, içtimaî, iktisadî, dinî ve benzeri yönlerden ele alınıp incelenmesi gereken kültür hazineleridir.

99 Vakıf, Vakfiye ve Vakıflar Dergisi İnsan hayatı ile ilgili olarak akla gelen her konuda vakıf kurularak, bu gayenin tahakkuku cihetine gidilmiştir. Vakıf tarihi ile belgelerini inceleyen her fert, bu gerçeği görecektir. Ben şahsen vakıf belgeler üzerinde yirmi beş yılı aşkın bir süre içinde yaptığım araştırma ve incelemelere dayanarak “Vakfın parmak basmadığı dert, düşünmediği fert ve konu almadığı hizmet yoktur” diyorum.

Peki, bu belgeleri günümüz insanlarına, özellikle genç kuşaklara nasıl tanıtacağız? Tabii tanıtmak için tanımak lazım. Çünkü tanımayan tanıtamaz. Kanaatimizce vakıfları tanımanın yolu, vakfiye ve benzeri vakıf belgeleri okuyup anlamaktan geçer. Onları tanımak isteyenler de bu yolu seçer. Dola- yısıyla Vakıflar Dergisi’nde yayınlanan yazılarda vakfiyelerin içerdiği bilgiler esas alınmalı ve vakıf hizmetlerinin tanıtılmasına özen gösterilmelidir. Vakfiyelerle bağdaşmayan ve tarihî vakıf anlayışına ters düşen fikirlerin yer aldığı yazılar, bu dergide yayınlanmamalıdır. Vakıflar Dergisi, vakfedenlerin dilekleri doğrultusunda devam etmeli; vakfiyelerin içerdiği iyilik incilerini gün ışığına çıkaracak ve tarihî vakıf anlayışı ile hizmetlerini günümüze yansıtacak şekilde dizayn edilmelidir. Bu arada yıllarını vakıflarda geçiren vakıfçıların bilgi birikimi ile düşünceleri dikkatle değerlendi- rilmeli ve yararlanılacak nitelikte olanlardan istifade edilmelidir. Bu amaçla belirlenecek zamanlarda istişare toplantıları tertiplenmelidir. Öte yandan diğer İslam ülkelerinde yapılan vakıf yayınları derlenip değerlendirilmeli ve faydalı fikirler Vakıflar Dergisi’nin okuyucuları ile paylaşılmalıdır. Son olarak şunu arz etmek isterim ki, yapılan yayın çalışmaları takdire şâyân çalışmalar olmakla birlikte, yapılması gerekenlerin yanında azdır. Zira Vakıflar bitmez, tükenmez bir kültür hazinesidir. Bu hazineyi gün ışığına çıkarmak, eli kalem tutan her vakıfçının görevidir. Saygılarımla.

100 75 YILLIK BİR YAYIN HİKÂYESİ: VAKIFLAR DERGİSİ

Yrd. Doç. Mehmet Doğan- Yrd. Doç. Ahmet Demir

Vakıflar Dergisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yayınlamakta olduğu önemli bir dergidir. 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan ve akademik çevrelerce çok iyi tanınan Vakıflar Dergisi, başta vakıf müessesesi ile ilgili konular olmak üzere, tarih, dil-edebiyat, şehir tarihi ve şehircilik, sanat tarihi ve mimarî, restorasyon ve korumacılık alanlarında yaptığı yayınlarla büyük bir boşluğu doldurmuş, bilimsel çalışmalarda başvurulan kaynak bir dergi olmuştur.

Vakıflar Umum Müdürü F. Kiper’in Vakıflar Dergisi’nin ilk sayısında yer alan önsözündeki “Tarihin her devrinde, Türk dünyasının her yerinde, içtimaî hayatta, kültür hayatındaki, san‘at ve imar sahalarında büyük bir varlık olarak göze çarpan Vakıf müessesesi ve ortaya koymuş olduğu eserler ilmî usullerle tetkik ve izaha değer bir mevzudur. Türk medeniyetine ve âbidelerine aid etüdleri ihtiva eyleyecek ve şimdilik gayri mevkut neşredilecek olan Vakıflar Dergisi bu hizmeti ifaya çalışacaktır” ifadesi, 1938 yılında başlayan bilimsel maceranın niteliği açısından da manîdârdır. Bu macera günümüzde de devam etmektedir.

Yine derginin temelini atan büyük Türk tarihçisi M. Fuad Köprülü’nün Vakıflar Dergisi’ndeki ilk sayının birinci makalesinde; “…millî tarihimizin birçok meçhul cebhelerini bize gösterecek olan bu vakıf vesikaları üzerinde sağlam bir plânla çalışmağa başlayalım; ve bu birinci derecede mühim tarih kaynaklarını metodik bir şekilde neşrederek tarihin muhtelif şubelerile meşgul olan mütehassısları ayrı ayrı bakımlardan şiddetle alâkalandıracak bu zengin malzemeyi kabil olduğu kadar süratle meydana koyalım. Bu suretle yalnız millî tarihe değil, bütün dünya tarihine büyük bir hizmette bulunmuş olacağız” ifadesi, derginin yayın hayatında sahip olması gereken usûl ve esasları ortaya koyması bakımından çok mühimdir. Ayrıca bu ifadeler, yerli ve yabancı bilim insanlarına bir perspektif sunması açısından da dikkate değerdir.

Yayınlanmaya başladığı 1938 yılından bugüne kadar dergiye, kendi alanlarında öncü ve yetkin çok sayıda yerli ve yabancı bilim insanının katkıda bulunması, M. Fuad Köprülü’nün çizdiği yol haritasına uygun bir şekilde hareket edildiğinin en büyük göstergesidir. İşte bu bilim insanları arasında, başta derginin temelini atan M. Fuad Köprülü ve Ömer Lütfi Barkan gibi üstadlar olmak üzere, A. Himmet Berki, Mahmut Akok, E. Hakkı Ayverdi, Semavi Eyice, Albert Gabriel, Doğan Kuban, H. Baki Kunter, Bernard Lewis, Zeki Oral, K. Otto Dorn, Tahsin Öz, Franz Taeschner, Osman Turan, İ. Hakkı Uzuncarşılı, A. Saim Ülgen, A. Süheyl Ünver… ilk akla gelen isimlerdir. Günümüze kadar bunlardan başka ismini zikredemediğimiz çok sayıda bilim insanı da derginin akademik câmiada yetkin ve otoriter bir çizgiye ulaşmasına önemli katkılar sağlamışlardır.

101 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi

Vakıflar Dergisi 1938-2013 yılları arasını kapsayan 75 yıllık yayın hayatı boyunca toplam 39 kez okuyucusunun karşısına çıkmıştır. Bu da derginin ortalama 2 yılda bir sayı olarak çıktığını göstermektedir. Yayınlanma sıklığı anlamında derginin istikrarlı bir çizgi takip edemediği rahatlıkla söylenebilir. Bu durumun muhtelif siyasî-ekonomik sebepleri olduğu tahmin edilebilir. Nitekim II. Dünya Savaşı’nın olumsuz etkileri ve siyasî istikrarsızlık nedenleriyle dergi, yayın hayatına en uzun arayı vermek durumunda kalmıştır. Özellikle derginin 2. sayısının yayınlandığı 1942’den 1956’ya kadar geçen on dört yıl boyunca hiçbir sayısının çıkmamasında bu sebeplerin büyük rolü olabilir. Bahsedilen süreçteki sıkıntıları aşma gayretlerine dair derginin 3. sayısının önsözündeki bir açıklama dikkate değerdir. Burada Vakıflar Umum Müdürü Orhan Çapçı, “25 Eylül 1956 gününde meriyete giren 6760 sayılı Vakıflar Umum Müdürlüğü Teşkilât ve Vazifeleri hakkındaki kanun ile merkezde Vakıflar Arşiv ve Neşriyat Müdürlüğü kurulmuş, bu Müdürlük bünyesinde ilmî faaliyetlerimizi ve neşriyatımızı tedvir edecek bir şube ihdas edilmiştir” açıklamasında bulunmaktadır. Bu ifadeye istinaden bu tarihten itibaren bir yayın şubesi ihdas edildiği, ilmî faaliyetlere ve neşriyata daha fazla önem verilmeye başlanacağı vurgulanmaktadır. 1956’dan itibaren dergi yayınında bir istikrar yakalanmaya çalışılmış, daha 1958 yılında 4. sayı çıktıktan hemen sonra yine siyasî istikrarsızlığın bir tezahürü olarak derginin yayını ancak 1962 yılında gerçekleşebilmiştir. Bundan sonraki süreçte de siyasî istikrar ortamlarına paralel olarak dergi 3 yılda bir yayınlanmıştır. Bazı dönemlerde de derginin yayınlanma sıklığının (1982 yılında 3 sayı olarak) arttığı göze çarpmaktadır. Dikkati çeken bir dönem de 1998-2004 arasıdır. 1998’de çıkan 27. sayıdan sonra dergi yayınına 6 yıllık bir ara verilmiş, 2004 yılında yeniden yayınlanmaya başlamıştır. Bu kesintinin muhtemel sebepleri arasında ülkenin farklı problemlerinin olduğu tahmin edilebilir. 2004’ten 2010’a kadar her yıl bir sayı olarak istikrarı yakalayan dergide yapılan yeni düzenleme ile 2010 yılından itibaren Haziran ve Aralık aylarında yayınlanarak yılda iki kere araştırmacıların ve okurların karşısına çıkmaya başlamıştır. Bu çerçevede hakemli dergi statüsünü de kazanan dergi için yeni bir dönemin başladığı söylenebilir. 1938 yılında yayınına başlanan ve bu yıl 75. yılını kutlayacak olan dergi, Sosyal Bilimler alanında faaliyet gösteren ASOS Index (Akademia Sosyal Bilimler İndeksi)’te taranmaya başlanmıştır. Dergiye olan yoğun ilgi sebebiyle ilk 10 sayısı bitmiş, bunun üzerine 2006 yılında yeniden tıpkıbasımı gerçekleştirilen 30 sayı dijital ortama aktarılmış ve daha sonra yayınlanan sayıların tamamı da aynı şekilde dijitalleştirilmiştir.

102 Mehmet Doğan-Ahmet Demir

Derginin yayın hayatına başladığı 1938 yılından beri 14 Vakıflar Umum/Genel Müdürü, dergiye önsöz yazarak görüş ve düşünceleriyle bilimsel gayret göstermişlerdir. Bunların isimleri ve önsözlerinin yayınlandığı yıl-sayılar şöyledir: F. Kiper (1938-I ve 1942-II), Orhan Çapçı (1956- III ve 1958-IV), Nihat Danışman (1962-V/1965-VI), Feramuz Berkol (1968-VII/1969-VIII/1971- IX-1973-X), Osman Nuri Çataklı (1975-XI), M. Fuat Ünver (vekil-1978-XII), Galip Yiğitgüden (1981-XIII/1982-XIV/XV/XVI-1983-XVII/1984-XVIII), Leyla Elbruz (1985-XIX), Şener Macun (1988-XX/1990-XXI/1991-XXII), Fadıl Ünver (1994-XXIII/1994-XXIV), Bayram Şibil (vekil-1995- XXV), Nazmi İşeri (1997-XXVI/1998-XXVII), Yusuf Beyazıt (2004-XXVIII/2005-XXIX/2007-XXX / 2008 - XXXI / 2009 - XXXII / 2010 - XXXIII), Adnan Ertem (2010 - XXXIV / 2011 - XXXV-XXXVI / 2012 - XXXVII - XXXVIII / 2013 - XXXIX).

1938-2013 yılları arasında Vakıflar Dergisi’nde toplam 749 bilimsel yazı yayınlanmış olup bu yazıların büyük kısmı özgün araştırmalardan oluşmaktadır. Geriye kalan küçük bir kısmı ise bibliyografya, çeviri ve tanıtım yazıları olarak görülmektedir. Dergide en çok yazısı yayınlanan araştırmacılar, A. Süheyl Ünver (17), Sadi Bayram (15), A. Saim Ülgen (14), M. Fuad Köprülü (13), İbrahim Ateş, Osman Keskioğlu ile Nazif Öztürk (12’şer) ve H. Baki Kunter (11)’dir. İsimlerini zikrettiğimiz bu 8 araştırmacı dergideki toplam yazıların yaklaşık olarak %14’üne (106/749) imza atmışlardır. E. Hakkı Ayverdi (9), A. Himmet Berki (8), Yılmaz Önge (8), Müjgan Cunbur (7), Mehmet Çayırdağ (7), Mehmet Önder (6), Şakir Berki (6), İsmet Binark (6), Bahaeddin Yediyıldız (6) ve Nusret Çam (6) gibi araştırmacılar da yazılarıyla büyük katkı sağlamışlardır. İsimlerini zikredemediğimiz birçok araştırmacı da yazılarıyla dergiye desteklerini esirgememişlerdir.

Dergideki yazıların 719’u Türkçe olup, 30 yazı ise İngilizce, Fransızca ve Almanca olarak yayınlanmıştır. Bunların bir kısmı Türkçe makalenin yabancı dile çevrilmiş halidir. Özgün anlamda birkaç yabancı dildeki yazı ise, 1938, 1942 ve 1956 yıllarına ait ilk üç sayıda yayınlanmış olup Bernard Lewis, Walter Ruben, Franz Taeschner, K. Otto Dorn ve Albert Gabriel tarafından kaleme alınmıştır. İsimlerini saydığımız bu Batılı araştırmacıların yayınlarının bir kısmı da bibliyografik içeriğe sahiptir. Yerli araştırmacılarımız, bazı yazıların yabancı dile çevirilerini saymazsak, orijinal bir telif kaleme almamışlardır.

Vakıflar Dergisi, yayın hayatına başladığı 1938 yılından günümüze kadar toplam 39 kez okuyucusunun karşısına çıkmıştır. 39 sayının çoğunda birbirinden farklı rakamlarda yazılar bulunmaktadır. Bu anlamda derginin sayısal bir standarda ulaşamadığı görülür. 75 yıl boyunca toplam 749 yazıyı okuyucusuna ulaştıran dergide yer alan yazıların yoğunlaştığı sayılar; 1942 yılındaki ikinci sayıda 38, 1971 yılındaki dokuzuncu sayıda 37, 1988’deki yirminci sayıda 35, 1969’daki sekizinci sayıda 33 ve 1973 yılındaki onuncu sayıda 31’dir. Dergide 20 ve üzerindeki sayıda yazının yayınladığı yıllar ve sayılar; 1956-3, 1958-4, 1962-5 ve 1997-26. sayılarda 26, 1985-18’de 24, 1981-13 ve 2005-29. sayılarda 23’er, 1991-22’de 22 ve 1975-11 ile 2007-30. sayılarda ise 21’er adettir. En az sayıda yazının yayınlandığı yıl ve sayılar ise 8’er yazı ile 1982-14, 1982-15, 1983-17 olmuştur. 2008-31’de ise 9 yazı bulunmaktadır.

103 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi

Vakıflar Dergisi’nin Yayınlandığı Yıllar, Sayılar ve Konuları Sanat ve Restorasyon Şehir Tarihi Yabancı Vakıf Dil ve Genel Yıllar Mimarlık ve Genel Tarih ve Şehircilik Dildeki Müessesi Edebiyat Toplam Tarihi Korumacılık Tarihi Yazılar 1938-1 7 6 1 1 1 - 5 21 1942-2 13 14 - 3 - 1 7 38 1956-3 6 10 1 5 - - 4 26 1958-4 6 7 - 4 6 3 - 26 1962-5 6 15 1 1 1 2 - 26 1965-6 6 7 - 1 - - 1 15 1968-7 7 7 2 2 - 1 1 20 1969-8 8 15 1 4 - - 5 33 1971-9 5 18 2 3 1 1 7 37 1973-10 12 15 1 2 1 - - 31 1975-11 6 9 2 3 1 - - 21 1978-12 7 8 - 4 - - - 19 1981-13 4 12 - 7 - - - 23 1982-14 4 3 - 1 - - - 8 1982-15 4 2 - 2 - - - 8 1982-16 3 7 - 2 - - - 12 1983-17 2 5 - 1 - - - 8 1984-18 1 4 1 4 - - - 10 1985-19 3 18 1 2 - - - 24 1988-20 11 19 1 1 - 3 - 35 1990-21 2 15 1 1 - - - 19 1991-22 6 14 - 2 - - - 22 1994-23 6 9 1 2 - 1 - 19 1994-24 1 10 - 3 - 1 - 15 1995-25 3 11 - 2 - 2 - 18 1997-26 7 13 1 3 - 2 - 26 1998-27 3 8 1 3 - 2 - 17 2004-28 3 10 1 2 - - - 16 2005-29 6 13 - 4 - - - 23 2007-30 9 8 - 2 - 2 - 21 2008-31 2 2 - 1 - 4 - 9 2009-32 2 7 2 3 - - - 14 2010-33 4 3 - 8 - - - 15 2010-34 3 7 - 5 - - - 15 2011-35 7 3 1 5 - - - 16 2011-36 5 5 - - - - - 10 2012-37 5 4 - 2 - - - 11 2012-38 2 4 - 5 - - - 11 2013-39 3 2 2 3 - 1 - 11 200 349 24 109 11 26 30 749 İlk sayısından itibaren Vakıflar Dergisi’nin içeriğine bakacak olursak: 1. sayı 1938 yılında yayınlanmıştır. Burada 16 Türkçe makale, 1’er adet Türkçe ve Fransızca bibliyografya, 3 adet de Fransızca makale yer almaktadır. Bu sayıda 7 makale Osmanlı dönemi vakıfları, 1’i Orta Asya arazi sistemiyle ilgili, 1’i Azerbaycan vakıfları, 1’i Büyük Selçuklu, 2’si Anadolu Selçukluları, 4’ü de Vakıf müessesesi çerçevesindeki yazılardır. Derginin ilk yazısında yer alan M.

104 Mehmet Doğan-Ahmet Demir

Fuad Köprülü’nün “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihî Ehemmiyeti” konulu yazısı çok mühimdir. Köprülü bu yazıda vakıf müessesesi hakkında İslam dünyasında ve batıdaki araştırmalar arasında bir mukâyese yapmaktadır. Batıdaki çalışmaların daha sistematik olduğunu, İslam dünyasında da bu usûlün uygulanabilmesinin yolunun orijinal kaynakları diplomatika disipliniyle değerlendirmekten geçtiğini belirtmektedir. Albert Gabriel’in “Tarihî Türk Âbidelerinin Tamîri ve İhyâsı” konulu yazısı restorasyon ve korumacılık anlamında dikkate değer bir çalışmadır. Gabriel bu yazıda hâssaten Anadolu Selçukluları dönemini kapsayan yaklaşık üç asırlık sürecin mirası olan tarihî eserlerin, o dönemin özelliklerine sadık kalınarak tamir ve tadil edilmesi gerektiği üzerinde duruyor. Bu konuda özellikle de mimarlara büyük sorumluluklar yüklüyor. 2. sayı 1942 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 25 makale bulunmaktadır. Ayrıca 9 bibliyografik çalışma, 3 Fransızca ve 1 de Almanca makale yer almaktadır. Bu sayıdaki makalelerin 14’ü Osmanlı vakıflarıyla, 1’i Karamanoğlu vakıflarıyla, 1’i Budist vakıflarıyla, 7’si vakıf müessesesinin farklı hususiyetleriyle, 1’i Anadolu Selçukluları vakıflarıyla, 1’i de zaviye vakıflarıyla ilgilidir. Bu sayıda 9 adet bibliyografik, 3 Fransızca ve 1 de Almanca çalışma bulunmaktadır. Ö. Lütfi Barkan’ın 110 sayfalık “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler” adlı makalesi zikre şayandır. 3. sayı 1956 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 16 makale, 6 bibliyografik çalışma, 1’er Fransızca ve İngilizce ile 2 Almanca makale yer almaktadır. Bu makalelerin 1’i Aydınoğulları vakıflarıyla, 2’si Anadolu Selçukluları vakıflarıyla, 1’i İtalya’daki eski eserlerle, 2’si Balkan ülkelerindeki vakıflarıyla, geri kalan 9 makale de Osmanlı dönemi vakıflarıyla ilgili olup sadece 1’i de doğrudan vakıfla ilgili olmayan bir yazıdır. 4. sayı 1958 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 21 müstakil makale, 5 de bibliyografik çalışma yer almaktadır. Burada yer alan toplam 26 makalenin 18’i Fatih ve devrine ait muhtelif konularla ilgilidir. Ayrıca yine bu sayıda dikkat çeken husus, Fatih devri paşaları ve diğer devlet adamlarının vakıflarına yer ayrılmış olmasıdır. 5. sayı 1962 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 25 müstakil makale, 1 de bibliyografik çalışma yer almaktadır. Bu makalelerin önemli bir bölümü vakıfların muhtelif konularıyla

105 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi ilgili olup çoğunlukla Osmanlı dönemini ihtiva etmektedir. Bu sayıda da vakıfları mimarî ve sanat tarihi bağlamında ele alan önemli miktarda makale bulunmaktadır. Ayrıca buradaki bütün makaleler vakıfların farklı yönlerini ele almaları bakımından önemlidir.

6. sayı 1965 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda, 15 müstakil makale yer almaktadır. Bu çalışmalardan 1’i Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün işleyişi üzerinedir. Diğer makalelerin önemli kısmı vakıfların muhtelif yönleri üzerinde yoğunlaşmaktadır. Sadece 1 makale ise farklı bir konuyu ele almaktadır.

7. sayı 1968 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda, 20 müstakil makale yer almaktadır. 19 makale Türkçe, 1 makale ise Almanca’dır. Bunların 1’i büyük Türk Tarihçisi Fuad Köprülü’nün vefatı münasebetiyle kaleme alınan makale olup, diğerleri vakıfların muhtelif yönlerini ele almaktadır. Bu sayıda dikkat çeken Doğan Kuban’a ait makale, şehir tarihi bağlamındadır. Yazar, vakıfların bir şehrin gelişmesindeki rolü ve önemi üzerinde durmaktadır. Bu sayıdaki makalelerin 5’i de Osmanlı öncesindeki vakıfları ele almakta, 4 makale ise vakıfların muhtelif yönlerini incelemektedir. Geri kalan 8 makale ise Osmanlı dönemine ait vakıfların farklı durumlarıyla ilgilidir.

8. sayı 1969 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda, 29 müstakil Türkçe makale bulunup, bunların 1 tanesinin Almancası, 6 tanesinin de İngilizcesi yer almaktadır. Birisi bibliyografya, 3’ü vakıfların muhtelif yönleriyle ilgilidir. 12 makale Osmanlı öncesi dönemle ilgili olup daha çok mimarî özellikler makalelerin konusunu oluşturmaktadır.

9. sayı 1971 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 31 makale olup bunlardan sadece 1’i bibliyografya, diğerleri müstakil makalelerdir. Makalelerin hepsi Türkçe olup 6’sının İngilizcesi, 1’inin de Almancası vardır. Bu makalelerden sadece 1’i vakıf konusu dışında olup diğerleri vakfın farklı cihetlerini inceleyen makalelerdir. Vakıf müessesesiyle ilgili makale sayısı 3’tür. Osmanlı öncesi döneme ait makale sayısı 21’dir. 3 makale Osmanlı öncesine aittir. Bu sayıda dikkat çeken husus, bu sayıdan daha önce hiç görülmeyen para vakıflarıyla ilgili 2 makalenin yer almasıdır.

10. sayı 1973 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda toplam 30 müstakil makale olup hepsi de Türkçe’dir. Bu çalışmaların 1’i bibliyografiktir. Vakıf müessesesinin muhtelif yönleriyle ilgili makale sayısı ise 7’dir. Osmanlı öncesi döneme ait toplam 8 makale vardır. Osmanlı döneminin farklı devirlerine ait makale sayısı ise 15’tir. Bu sayıdaki makalelerin hepsinin konusu vakıftır. Vakıf harici herhangi bir makale yoktur.

11. sayı 1975 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda toplam 21 müstakil makale bulunup bunların sadece 1’i bibliyografik içeriklidir. Makalelerin 1’i hariç diğerleri vakıf müessesesi çerçevesinde kaleme alınmış olup bahsedilen tek makale ünlü Türk âlimi Abdülkadir İnan’ın biyografisine ayrılmıştır. Bu sayıdaki makalelerin 5’i vakıf müessesesinin farklı yönleri üzerinedir. Hem Osmanlı öncesi döneme hem de Osmanlı dönemine ait makalelerin sayısı 6’dır.

12. sayı 1978 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda toplam 19 müstakil makale bulunmaktadır. Bu makalelerden sadece 1’i vakıf konusu dışındadır. 18 makale içerisinde diğerlerinden farklı olan 2

106 Mehmet Doğan-Ahmet Demir makale dikkat çekmektedir. Birisi A. Yaşar Ocak’a, diğeri Atilla Çetin’e aittir. Osmanlı öncesi döneme ait makale sayısı 9, Osmanlı dönemine ait olanlar 5’tir. 13. sayı 1981 yılında Atatürk’ün Doğumunun 100. yılı münasebetiyle yayınlanmıştır. Bu sayıda toplam 22 müstakil makale bulunmaktadır. Bunlardan 1’i bibliyografik içeriklidir. Bu sayıdaki makalelerin tamamı vakıf konuludur. Osmanlı öncesi döneme ait makale sayısı 4, Osmanlı dönemine ait olanlar ise 17’dir. Osmanlı dönemiyle ilgili makalelerin birisi biyografik olması, diğeri ise silsilenâme vermesinden dolayı öbürlerinden farklıdır. 14. sayı 1982 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 8 müstakil makale yer almaktadır. Bu sayıdaki makaleler daha ziyade vakıf müessesesinin muhtelif yönleri üzerine yoğunlaşmıştır. Dikkat çeken bir makale Vakıflar Genel Müdürlüğü ile turizm arasındaki ilişkiye yer vermiştir. 4 makale ise daha çok vakıf müessesesinin sosyal ve ekonomik boyutları üzerinde durmaktadır. 15. sayı 1982 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 8 müstakil makale yer almaktadır. Bu makalelerin 3’ü vakıf müessesesini sosyal ve kültürel yönlerinden değerlendirmektedir. Makalelerin 1’i evkaf nezaretinin kurumsal gelişimini ele almaktadır. 1’i Selçuklu dönemi, 3’ü de Osmanlı dönemiyle ilgili çalışmalardır. Bu sayıdaki 1 makale de Federal Almanya’daki müzelerde bulunan Türk eserleri konu edinmesi açısından ilgi çekicidir. 16. sayı 1982 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 13 müstakil makale yer almaktadır. Bu makalelerin tamamı vakıfların farklı yönlerini incelemektedir. Bunların içerisinde 1 makale önceki sayının devamı mahiyetinde kurumsal tarihle ilgilidir. Yine bu makalelerin 1’i Selçuklu dönemi, 10’u Osmanlı dönemi vakıflarının farklı yönlerini irdelemektedir. Bu sayıdaki makalelerin 1’i de Kıbrıs vakıflarıyla ilgilidir. 17. sayı 1983 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 8 müstakil makale yer almaktadır. Bu makalelerden 1’i evkaf nezaretinin kurumsal tarihini veren serinin devamı olan makaledir. Vakıf müessesesinin farklı yönleriyle ilgili makale sayısı 2’dir. Bu makalelerden 1’i Bahaeddin Yediyıldız’a ait olan “Vakıf Istılahları Lügatçesi”dir. Bir makale Bulgaristan’daki Türk eserlerini konu edinmektedir. Yine Selçuklu dönemiyle ilgili 1, Osmanlı dönemiyle ilgili 3 makale yer almaktadır. 18. sayı 1983 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 10 müstakil makale yer almaktadır. Bu makalelerden 1’i yine evkaf nezaretinin kurumsal tarihini veren serinin devamı olan makaledir. 1 makale “Rönesans ve Klâsik Osmanlı Dönemi Dini Yapılarında Kubbenin Amaç ve Uygulanış Açısından Karşılaştırılması” adı ile yayınlanmış bir sanat tarihi çalışmasıdır. Bu sayıda dikkati çeken bir çalışma da Yağmur Tunalı’ya ait Vakıflar Dergisi Fihristi’dir. Bu sayıdaki 9 makale Osmanlı dönemiyle ilgilidir. Bu makalelerden 6’sı mimari ve sanat tarihi konulu çalışmalardır. 19. sayı 1985 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 23 adet müstakil makale vardır. Bu makalelerden 1’i yine bir önceki sayıda olduğu gibi evkaf nezaretinin kurumsal tarihini veren serinin devamı olan makaledir. Vakıf ve önemi üzerine ait başta 2 adet çalışma mevcuttur. Ayrıca Selçukluların idari birimleri üzerine yapılmış bir çalışma da bu sayıda dikkati çekmektedir. Mimari ve sanat tarihi açısından eserleri değerlendirmeye tabi tutan 15 çalışma mevcuttur. Tasavvuf tarihini yakından

107 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi ilgilendiren “İlk Devir Türk Sufî Merkezlerinin Mahiyetleri ve Mimarilerinin Menşei Hakkında” adlı makale dikkate değerdir. 5 adet çalışma Selçuklular ve Beylikler dönemini kapsamaktadır. Makalelerin 16’sı ise Osmanlı dönemine aittir.

20. sayı 1988 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda toplam 35 müstakil makale vardır. Yayımlanan çalışmalardaki farklılaşma da bu sayıyla birlikte göze çarpmaktadır. Şöyle ki; arşiv çalışmalarına ait 2 makale, halıcılık, bilgisayarla vakıf çalışmaları ve kütüphanelerle ilgili olarak 1’er makale, vakfın kuruluşu, işleyişi ve amacıyla ilgili 3 makale, Bulgaristan’daki Türk mimari eserleri ve vakıfları hakkında 4 makale mevcuttur. Diğer makaleler ise vakıf müessesesinin farklı yönlerini ele almaktadır. Özellikle Bulgaristan’daki Türk kültürel varlıklarıyla ilgili yazıların yayınlanması dikkati çeken bir husustur. Dönemin siyasi havasını yansıtması açısından da enteresan bir durumdur.

21. sayı 1990 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 19 müstakil makale vardır. Osmanlı dönemi vakıf müessesesiyle ilgili 11, Selçuklu dönemiyle ilgili 1, sanat tarihi ve mimari ile ilgili 4, ayrıca Türk sanat tarihi araştırmalarında “Köprülü Metodu”, Fıkhi meselelerin ve mezheplerin Türk cami mimarisine tesiri, Ankara kent tarihi dokusu koruma ve geliştirme planlama çalışmaları ile ilgili 1’er çalışma mevcuttur.

22. sayı 1991 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 22 müstakil makale vardır. Vakıf müessesesi ile ilgili 6, sanat tarihi ve mimari ile alakalı 4, İbrahim Müteferrika ve Tahrir defterlerinin Osmanlı tarihi araştırmalarında kullanılması ile ilgili olarak 1’er makale mevcuttur.

23. sayı 1994 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 19 makale vardır. Makalelerin çoğunluğu Osmanlı dönemiyle ilgilidir. Vakıf müessesesiyle ilgili makale sayısı 16’dır. 2’si bibliyografik çalışma, 1’i de Vakıf müessesesi dışında bir konuya aittir. Bu çalışma Tahrir defterlerine dayalı olarak Vezirköprü Malikane Divani sistemi ile ilgilidir. Bir önceki sayıda yayınlanmaya başlamış olan Sivas şehrine ait vakıf eserlerle ilgili çalışmaya burada devam edilmiştir. Sanat tarihi ve mimari ile ilgili 2 makale mevcuttur.

24. sayı 1994 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 15 makale vardır. 11 makale Osmanlı dönemine ait çeşitli vakıf müesseseleriyle ilgilidir. 2 makale Balkanlarla ilgili, 1’i Osmanlı öncesiyle ilgilidir. Bu sayıda dikkati çeken bir yazı da İrlanda’da bir kütüphanede bulunan “1598 Tarihli Zübdetü’t- Tevarih” adlı eserin tanıtımıyla ilgilidir. Bazı Balkan şehirlerine ait çalışmalar burada okuyucuyla buluşturulmuştur. İslam’ın sanata ve mimariye bakışı ile ilgili teknik bir konu bu sayıda ele alınmıştır.

25. sayı 1995 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 18 makale vardır. Osmanlı dönemine ait makale sayısı 12’dir. Selçuklu dönemine ait makalelerin sayısı 3 olup diğer 3 makale ise muhtelif konulara dairdir. Vakıf müessesesiyle ilgili olan bu sayının ağırlığını değişik bölgelere ait han, cami, külliye, türbe, medreselere ait çalışmalar oluşturmaktadır. Yine Bulgaristan’da bulunan vakıflarla ilgili bir çalışma dikkati çekmektedir.

26. sayı 1997 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 26 makale vardır. Bu çalışmaların 6’sı Selçuklu ve Beylikler dönemi, 13’ü Osmanlı dönemine ait çeşitli vakıf ve sosyo-ekonomik hayata dairdir. Diğer çalışmalar 1’er adet olmak üzere; Ahlat taşı, Çanakkale seramikleri, İnternette vakıflar, Vakıf kuruluşu,

108 Mehmet Doğan-Ahmet Demir günümüz vakıflarının bir örneği olarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma vakfı ve Restorasyon ve Konservasyon işlemleri hakkındadır.

27. sayı 1998 yılında yayınlanmıştır. 17 makaleden oluşan bu sayıda; Selçuklu dönemine ait 5, Osmanlı dönemine ait 8 çalışma mevcuttur. Bunların büyük kısmı vakıf müessesesine ait olup 2’si sanat tarihi ve 2’si de diğer konularla ilgilidir.

28. sayı 2004 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 16 makale vardır. Osmanlı dönemine ait 10, Selçuklu dönemine ait 2 çalışma mevcuttur. Bunların büyük kısmı vakıf müessesesi ile ilgilidir. Ayrıca 1’er adet kitap değerlendirmesi, Ankara Etnoğrafya Müzesi’nde bulunan bir Silsile-name ve eski eserlerin korunmasına yönelik bir değerlendirme bu sayıda dikkati çeken yazılardır.

29. sayı 2005 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 22 makale mevcuttur. İslam kültüründe vakfın önemi üzerine 2, Selçuklu dönemine ait 1, Osmanlı dönemine ait 13 ve muhtelif konularla ilgili 6 çalışma bu sayıda yer almaktadır.

30. sayı 2007 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 21 makale vardır ve konu çeşitliliği göze çarpmaktadır. Yurdumuzun farklı bölge ve yerlerine ait yapı tanıtımlarından, vakıflar kurumunun işleyişine kadar çok çeşitli konular bu sayıda yer almıştır.

31. sayı 2008 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıdaki makale sayısı öncekilere göre hayli azalmış ve sadece 9 adetle sınırlı kalmıştır. Karahanlılar dönemine ait bir hastane ve ona ait vakfiyesi ilk etapta dikkati çeken bir çalışmadır. Osmanlı dönemine ait vakıflarla ilgili yurdumuzun çeşitli bölgelerinden örnekler yine bu sayıda yapılan çalışmalar olarak görülmektedir.

32. sayı 2009 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıdan itibaren yeni bir anlayış ortaya çıkmış ve bu çerçevede taşınır-taşınmaz kültür varlıklarının tanıtım, onarım ve kullanımına ilişkin akademik araştırma ve incelemeler artış göstermiştir. Bu sayıda hakem incelemesinden gecen yazılar, “İnceleme- Araştırma” kısmında, proje, tanıtım, kitap tanıtımı vb. yazılar ise “Diğer Yazılar” bölümünde yayınlanmaya başlamıştır.

33. sayı 2010 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 5 hakemli yazı yayınlanmış olup bunların 4’ü Osmanlı, 1’i Beylikler dönemine aittir. Değerlendirme ve Tanıtım Yazıları kısmında ise 10 kitap ve bilimsel toplantı tanıtım yazısı yer almaktadır. Mehmet Fatsa’nın “Şebinkarahisar’da Mengücüklü Devri Vakıfları”, Fahri Çoşkun’un “Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri Üzerine Bir Değerlendirme” adlı makaleleri dikkati çeker.

34. sayı 2010 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 8 hakemli yazı yayınlanmış olup bunların tamamı Osmanlı dönemine ait çalışmalardır. Yazıların bir kısmı doğrudan vakıf müessesesiyle, bir kısmı da muhtelif konularla ilgilidir. “Osmanlı’da Değnekçilik Mesleği” konulu makale farklı bir içeriğe sahiptir. Değerlendirme ve Tanıtım Yazıları bölümünde de 8 tanıtım yazısı mevcuttur.

35. sayı 2011 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 16 yazı vardır ve çeşitlilik dikkati çeker. Osmanlı arazi vakıfları ile ilgili sorunlar, zaviye, para ve kitap vakıfları ile ilgili Anadolu ve Balkanlar’da

109 75 Yıllık Bir Yayın Hikâyesi: Vakıflar Dergisi

Osmanlı dönemi ve öncesine ait dinî, mimarî, sosyal ve kültürel konuları ele alan çalışmalar değerlendirilmektedir. Ayrıca bu sayıda çeşitli kitap, müze ve sempozyum tanıtımları yapılmaktadır. 36. sayı 2011 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 9 makale vardır. 1 de tanıtım yazısı mevcuttur. Yazıların tamamı Osmanlı dönemine aittir. Yurdumuzun farklı bölge ve yerlerine ait yapı tanıtımlarından, vakıflar kurumunun işleyişine, halı tasvir ve motiflerinden Yemen’e kadar uzanan geniş yelpazede yazı zenginliğimiz söz konusudur. 37. sayı 2012 yılında yayınlanmıştır. Bu sayıda 11 makale vardır. 9 makale Osmanlı dönemine aittir. 2’si günümüz vakıfları ve sanat tarihiyle ilgilidir. Makale içeriklerine bakıldığında, vakıfların temel konularının arşiv belgelerine dayalı olarak sadece Türkiye ile sınırlandırılmadığı, Orta Doğu ve Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir yelpazede ele alındığı görülmektedir. 38. sayı 2012 yılında (Aralık) yayınlanmıştır. Bu sayıda 8 makale, 3 de tanıtım yazısı mevcuttur. Makalelerin 5’i Osmanlı dönemi, 2’si Selçuklu dönemi, 1’i İslam Ortaçağı’na aittir. Derginin konseptine uygun olarak tarih, sanat tarihi ve vakıflar ekseninde hazırlanmış seçili yazılardan bazısı ortak çalışma ürünüdür. 39. sayı 2013 yılında (Haziran) yayınlanmıştır. Bu sayıda 10 makale vardır. Makalelerin 7’si Osmanlı dönemine, 2’si Selçuklu dönemine ait ve birisi de günümüz vakıflarıyla ilgilidir. Ayrıca Kitâbiyât kısmında 4 yazara ait tanıtım yazısı mevcuttur.„ Sonuç 1938 yılında ilk sayısıyla yayın hayatına başladığında “Tarihin her devrinde, Türk dünyasının her yerinde, içtimai hayatta, kültür hayatında, sanat ve imar sahalarında büyük bir varlık olarak göze çarpan Vakıf müessesesi ve ortaya koymuş olduğu eserler ilmi usullerle tetkik ve izaha değer mevzudur. Türk medeniyetine ve abidelerine ait etütleri ihtiva eyleyecek ve şimdilik gayri mevkut neşredilecek olan Vakıflar Dergisi bu hizmeti ifaya çalışacaktır” önsözüyle başlayan yayın hayatı bugün 39. sayısına ulaşmış vaziyettedir. 1938 yılından günümüze kadar Vakıf Müessesi’ni kültür, sanat, edebiyat, estetik, mimari, ekonomik ve sosyal bağlamda inceleyerek büyük bir boşluğu doldurmuştur. Bu yönüyle de 75 yıllık yayın hayatıyla kültür hayatımızda ayrıcalıklı bir yer edinmiştir. İnişli çıkışlı bir yayın grafiği çizen derginin, bazı dönemlerde yayınlanamamasının muhtelif siyasi, ekonomik ve sosyal sebepleri vardır. Bütün bunlara rağmen ilim ve kültür hayatında çok önemli bir yeri olduğu muhakkaktır. Dergi, 2010 yılına kadar istikrarsız bir yayın seyri izlese de, bu yıldan itibaren yılda 2 sayı yayınlanarak standart bir çizgiye ulaşmıştır. Yayıncılıkta önemli bir seviyeye gelen derginin bu istikrarı yakalamasında Vakıflar Genel Müdürlüğü başta olmak üzere, yayın kurulu, hakem kurulu ve akademik-idari görevlilerin gayretleri ve fedakarlıkları çok mühim bir rol oynamıştır. Gelecekte de aynı doğrultuda yayıncılık çizgisinden ayrılmadan yayın hayatına devam etmesi en büyük temennimizdir.

110 “VAKIFLAR DERGİSİ” VE EVKÂF YILLARIM

Abdülkerim Erdoğan Araştırmacı-yazar

akıflar Genel Müdürlüğü’nde memuriyet hayatım 1977 yılının Temmuz ayında başladı. Genel Müdürlük binası belediye otobüsüne binerken hayranlıkla seyrettiğim bir yapıydı. VSanat tarihi bilgim yeterli olmadığı için mi bilinmez ama lise son sınıfta sanat tarihi der- sinden bir yıl beklemeye kaldım. Lise diploması alamadan iş hayatına başladım. Özel grafik ajansları, Vesika Dergisi ve nihayet Hilal Mecmuası’nda yazı işleri müdürlüğü yapmaya başladım. Hayranlıkla seyrettiğim II. Vakıf Apartmanı’nın iç mekanını, Hilal Dergisi’nde yayınlamak için dö- nemin Vakıflar Genel Müdür Prof. Dr. Osmanlı Çataklı beyefendiyi ziyarete gittiğimde görmek nasip oldu. Hilal Dergisi’nin idare merkezi bir zamanlar merhûm üstadlarımız Necip Fazıl Kısakürek ve Osman Yüksel Serdengeçti’nin de uğrak yeri olan Denizciler Caddesi Çambol İşhanı’nda bulunuyordu. Pasaj içinde kendilerini tanıyan esnafların üstadlarla geçen hatıralarını dinlemek nasip oluyordu. Mecmuanın ve Hilal Yayınları’nın sahibi Salih Özcan Bey, 1977 yılı seçimlerinde Şanlıurfa milletvekili seçilerek Meclis’e girdi. Bir süre sonra başyazılarımız mazeret gösterilerek, sigortasız olarak çalıştığımız işimize son verildi. Sitemli bir ayrılıştan sonra ne hikmettir doğruca II. Vakıf Apartma- nı’nda bulunan Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü binasına geldim ve makam katına çıktım. Özel Kalem Müdürü Ferhat Beyle konuşurken makam odasından Osman Çataklı Bey çıktı ve “Hoş geldin. Dergiye makale mi istiyorsun?” dedi. “Hayır efendim. Hilal Mecmuası’ndan ayrıldım” dedim. Osman Bey, Ferhat Beye “Salih (Sayın) Beyi çağırın. Kerim, uygun bir yerde göreve başlasın” dedi. Güzel bir tevafuk sonucu aynı gün Arşiv ve Yayın Dairesi Başkanlığı’nda aday memur olarak göreve başladım (22 Temmuz 1977). Arşiv ve Yayın Dairesi Başkanı İbrahim Ateş, Başkan Yardımcısı ise merhum Ahmet Karabacak idi. Vakıflar Dergisi ve diğer yayınların teknik sorumluluğunu Yayın Şefi olan Faruk Alcı yürütüyor- du. Ayrıca Vakıf Kayıtlar Arşivi’nde bulunan defterlerin tamir ve ciltlerinin yapıldığı bir mücellithane vardı. Mücellithanede ise kolla çalışan bir giyotin (bıçak), bir pres ve hurufat kasaları bulunuyordu. Vakıflar Genel Müdürlüğü yayınları ilk girdiğim yıllarda tipo baskı tekniği ile basılıyordu. Ofset baskı tekniği ise henüz Ankara’da yaygın değil ve maliyeti yüksekti. Tipo baskı tekniğinde makaleler “Linotype” yani satır halinde dizgi yapan sıcak dizgi makinelerinde, başlıklar ise beğendiğimiz huru- fatla kasadan elle diziliyordu. Metin yazıları punto, espas, katrat, majiskül-miniskül, tırnaklı-çubuk, italik-siyah-düz, tek-iki-üç sütun, karnıyarık-gömme gibi tanımlamalar yapılarak dizgi operatörüne verilir dizgici de bu esaslara göre sıcak kurşun dizgi yapardı. Daha sonra dizilen kurşun sayfalar mü- rettip tarafından el tezgâhında kağıda prova çekilerek, idareye tashih (düzeltme) için gönderilirdi. Musahhihler tarafından okunan metinler, dizgi operatörüne verilir ve satır tashihi yaparak sayfa dü- zeni için mürettibe verilir ve mürettip makine ebadına göre baskı kalıbını bağlayarak baskı makinası operatörüne verir. Kurşun dizgi makinası operatörü yani dizgici on parmağı tuşlarda, gözü de yazılı

111 “Vakıflar Dergisi” ve Evkâf Yıllarım metinde, nefes alış-verişi de erimiş kurşunun harflere dönüşünde ciğerlere dolan kirli hava. Buna bir de matbaa mürekkebinin kokusu ile baskı makinalarının gürültüsü ilave edilince, çalışma orta- mı tamamdır. Radyonun sesi bu gürültü ortamında kaybolur gider. Fotoğraflar, çizimler ve haritalar ise klişe yapılır. Klişeciye gitmeden önce sayfa tasarımında bu materyaller ebatlandırılır. Hele bir de ebatlandırma hatası yapılırsa ikinci bir iş çıkar ve mürettipten azar bile işitilir. Baskıya hazır bir kitap, kurşun satırlarından meydana gelen sahifelerden ibaret olup bu kurşun sahifeler baskı makinesinin ebadına göre kalıplara bağlanarak basılır. Baskı anında prova görülür. Klişelerin tramlama hatası, sayfa bağlamada mürettip hatası olup olmadığı kontrol edilir ve baskıya verilir. Baskısı biten kağıt tabakaları forma halinde kırım yapılır, harman çekilerek, iplik dikiş veya tutkallı olarak kapak takılır. Daha sonra ebada uygun traşlama yapılarak ambalaja gönderilir. Vakıflar Arşivi’nde daha önce basılan yayınların tahta kasalar içinde cam filmleri ve klişeleri ile çok güzel çekilmiş fotoğrafları yer alıyordu. Ayrıca işinin ehli bir fotoğrafçı tarafından çekilmiş ve özel yapılmış albümlerde Anadolu’da bulunan vakıf eserlere ait fotoğraflar bulunuyordu. Arşiv de bulunan ve ahşap dolaplardaki defterlerin ciltleri, vakfiye defterlerindeki hat ve tezhib beni büyülemişti. Bir hazine içinde bulunuyordum. Vakit buldukça cilt desenlerini kopyalıyor, tezhiblere de hayranlıkla bakıyor, kendimi yılların izini saklayan bir hazinenin içinde görüyor ve şükrediyordum. Osmanlıca metinleri ise okuyamadığım için rahmetli Mehmet Duru amcamızdan yardım alıyor- dum. Mehmet amcamız ikinci emekliliğini yaşıyordu bu ecdad yadigârı kurumda. Kendisinden ha- tıralarını dinliyor, bana karşı olan sevgisini de istismar etmiyordum. Yaşayan bir bellekti. Kızıl Bey cami ve türbesi civarında bulunan mezarların hüznünü paylaşırdık. Kazan-Peçenekli Ahmet Karabacak Beyin nükteli sohbetleri ve “Ezher” hatıraları, Dursun Kaya Bey’in divit-hokkalı sohbetleri, Ali Codur Beyin titiz imza defteri nöbetleri, Afet hanımın on parmak yazı marifeti, Şit amcamızın köy hatıraları, Ahmet Seyhan Bey’in koşuşturması ve adını yad edeme- diğim diğer mesai arkadaşlarımızla huzurlu bir iş hayatı yaşıyorduk. Göreve başlayınca kabiliyetim doğrultusunda daire başkanımız İbrahim Bey, yayın faaliyetle- rinde kullanılmak üzere talep ettiğim grafik çi- zim malzemelerinin alınması hususunda dirayet gösterdi. Malzemeler alındıktan sonra ilk olarak Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bir amblem çiz- dim. “Vav” harfini “VGM” harfleriyle stilize ederek bir amblem çizdim. Amblem makama sunul- du ve uygun görüldü. 1978 yılının Mart ayında Sadi Bayram Bey, Arşiv ve Yayın Dairesi Başkan Yardımcısı olarak gö- reve başladı ve yayın çalışmalarını birlikte yürütmeye başladık. Aynı yıllarda Tahsin Türker Bey’ de göreve başladı. Tahsin Bey’in resim kabiliyeti vardı. Tahsin ve Sadi Beyler motif ve tezhib çalışmaları- mı teşvik ettiler. Ara tayinlerde bizim daire, konaklama merkezi olarak kullanılıyordu. Diyanet İşleri Başkanı olan M. Nuri Yılmaz ve Nurettin Yardımcı da kısa süreli bizim dairede görev yapanlardandı.

112 Abdülkerim Erdoğan Merhum Ord. Prof. Dr. Süheyl Ünver üstadımız Arşiv ve Yayın Dairesi’ne teşrif etti. Üstadın makalelerini ve tezhib çalışmalarını takip ediyordum. Sadi Bey bizi üstadımızla tanıştırdı ve Türk süs- leme sanatlarına meylim olduğunu arz etti. Hatta çalışmalarımdan kendisine örnekler sundu. Üstad Süheyl Hoca “yaklaş” dedi. Kendisine yaklaştım ve kulağımı çektikten sonra “Bu da senin icazetin olsun” buyurdu. Üstadın bu iltifatı benim için bir şevk oldu. Daha sonra Ankara’da muhterem kerimesi Gülbün Mesara hanımefendi ve arkadaşlarının bulunduğu kursa devam ettim. Daha sonraki yıllarda motif ve tezhib çalışmalarım yurt içinde ve dışında yayınlanmaya başladı.

Vakıflar Dergisi’nin 12. sayısında yayınlanmak üzere gelen makaleler yazı kurulu tarafından in- celeniyor ve yayınlanıyordu. Yazı kurulu İbrahim Ateş, Sadi Bayram ve Kerim (Abdülkerim) Erdo- ğan’dan teşekkül etmişti. Vakıflar Dergisi’nin önceki sayılarının kapağı tek renk ve sadeydi. İlk olarak derginin adını özgün karakterde, İstanbul Yeni Cami çini desenleri zemin verilerek kontürlü yazı ile logo çizimi hazırladım. Tipo baskı tekniği ile basılan derginin kapağı da ilk defa dört renk olarak basıldı.

113 “Vakıflar Dergisi” ve Evkâf Yıllarım 1978 yılının başında sayın Bülent Ecevit’in Başbakanlığı’nda yeni hükümet kuruldu ve Sivas Mil- letvekili sayın Enver Akova, Devlet Bakanı oldu. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ de Enver Akova’ya bağ- landı. Genel Müdür olarak sayın Şener Yılmaz atandı. Yayın çalışmalarında kullanılmak üzere fo- toğraf makinesi, kamera ve grafik malzemeleri alındı. Şener Bey, yayın faaliyetlerine önem vererek Vakıflar Bankası’ndan reklam karşılığı mali imkanlar sağladı. Başbakan Bülent Ecevit, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından Topkapı Sarayı’nda bulunan elyaz- ması bir Kur’an-ı Kerim’in tıpkı basımı için Vakıflar Genel Müdürlüğü bütçesine özel ödenek koy- durdu. Kur’an-ı Kerim’in basımı için kağıt alındı. Mushafın basımı için Mushaflar Kurulu’ndan onay alması uzun zamana yayıldı ve alınan kağıt başka yayınlarda kullanıldı. Tarihçi ve vakıf araştırmalarıyla tanınan İbrahim Hakkı Konyalı, özel kütüphane ve arşivini Va- kıflar Genel Müdürlüğü’ne şartlı olarak bağışladı. Üsküdar Büyük Selimiye Camii’nin Hünkar Kasrı, İbrahim Hakkı Konyalı Vakıf Kütüphane ve Arşivi olarak tahsis edildi. Kütüphane’de tespit yapmak için İstanbul’a görevlendirildim. Merhum İ. Hakkı Konyalı ile tanışma fırsatı bularak bir haftaya ya- kın beraber olduk. Daha sonra Devlet Bakanı Enver Akova bu kütüphanenin resmi açılışını yaptı ve üstadın kütüphanede bulunan çalışması “Ankara Camileri” adıyla aynı yıl yayınlandı. 1978 yılında İbrahim Ateş ve Sadi Bayram beylerle “Vakıflar ve Vakıf Hizmetlerimiz” isimli kitabı yayına hazırlayarak, ofset baskı tekniği ile yayınladık. Arşiv ve Yayın Dairesi’nin yayın faaliyetleri hız kazanarak yeni yayın çalışmaları başlatıldı. 24 Mart 1980 tarihinde askerlik görevini ifa etmek için memuriyetten istifa ettim. İstanbul Hava Harp Okulu’nda askerlik yaparken 12 Eylül 1980 günü askeri darbe yapıldı. 6 Kasım 1981 tarihinde terhis oldum. Memuriyete dönmeyerek özel bir matbaada çalışmaya başladım. Lise tahsilimi devlet parasız yatılı okulunda yaptığım için mecburi hizmetten dolayı Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce göreve çağrıldım ve 8 Ocak 1982 tarihinde Yayın şefi olarak göreve başladım. Vakıflar Genel Müdürlüğü yönetim kadrosuna emekli subay ve generaller atanmış, Arşiv ve Yayın Dairesi Başkanlığı yönetim kadrosunda ise değişme olmamıştı. Emekli Tümgeneral Galip Yiğitgüden, Emekli Tümgeneral Alaattin Gürtuna ise Genel Müdür Yardımcısı idi. Genel Müdür Yardımcımız Alaattin Gürtuna Bey, fotoğraf ve güzel sanatlara yakın ilgi duyan, sanatçıya değer veren bir güzel haslete sahipti. Allah rahmet ey- lesin. 1982 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü için yeni amblem çizilmesine karar verildi. Kurum içinde ve dı- şında çok sayıda amblem çalışması yapıldı. Tarafımdan çizilen amblem birinciliğe uygun görüldü. Tarafıma herhangi bir ücret ödenmeyerek, bir takdirname verildi. Tasarımı ve çizimi bu fakire ait olan amblemin eski Başbakanlarımızdan merhum Prof. Dr. Necmettin Er- bakan Bey’in beğenisini kazandığına da şahit oldum.

114 Abdülkerim Erdoğan

Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün yeni amblemi TSE tarafından tescil edildi. Daha sonra Genel Mü- dür Yardımcımız Alaaddin Bey “Bu amblemi uluslararası tescil ettirelim. Bizden sonra değiştirilme- sin” dedi. Amblemin anlamını ve renklerini anlatan bir dosya hazırlayarak, adını hatırlayamadığım yurtdışında bir kuruma gönderdik. Yıllar sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü amblem yarışması açıldı- ğını, birinciliğe layık eser bulunamadığı için ikinci ve üçüncüye ödüller verildiğini öğrendim. Günümüzde de kullanılan Vakıflar Genel Müdürlüğü ambleminin konu anlatımı şöyledir: 1. Bayrak kırmızı kitap ve ayyıldız, Türk Bayrağını ve vakıf eğitim kurumlarını, kütüphaneleri, vakıf yazma eserleri ve defterleri, 2. T uruncu zemindeki “1048” rakamı ilk vakfiye tarihini, cami külliye yapılarını, fabrika ise vakıf işletmelerini, 3. T uruncu zemini içine alan sevgiyi anlatan kalbi ve merhameti ifade eden kubbeli kemeri, 4. A ynalı zeytin dalı ise vakıf medeniyetinin şifa kaynağı olan şifahaneleri ve vakıf zeytinlikleri ifade etmektedir. 1981 yılında Vakıflar Dergisi Yayın Kurulu yeniden teşekkül ettirildi. İbrahim Ateş, Nef’i Buharalı, Hüseyin Salepci, Sadi Bayram, Tahsin Türker ve Kerim Erdoğan kurul üyeleri oldu. Derginin teknik yönetmenliğini de yürütmeye devam ettim.

115 “Vakıf Haftası”nın ihdasıyla yayın faaliyetlerimize afişler ve broşürler de ilave edildi. Vakıf haftası afişlerinin bazı mekanlarda çerçeveli olarak asılı olduğuna şahit oldum. XIX. sayı (1985)’ da Dr. Leyla Elbruz’un Vakıflar Genel Müdürü olmasıyla Vakıflar Dergisi’nde idari anlamda Yayın Komisyonu ve İnceleme Kurulu kuruldu. Derginin İnceleme Kurulu’nda görev alarak teknik yönetmenliğini de yürütmeye devam ettim. Ramazan Sarı, Şükran Velioğlu, Ali Kılcı, Mehmet Narince ve Yağmur Tunalı’ da dergilerin yayınında görev aldı. Zaman içinde Yayın Şube Müdürlüğü ve Arşiv uzmanı olarak görev yaptığım Vakıflar Genel Mü- dürlüğü’nde sözleşmeli uzman kadrosunda iken sözleşmem feshedilerek Konya Vakıflar Müdürlüğü- ne memur olarak tayin edildim. Kısa süre sonra yıllardır hizmet etmekten sevinç duyduğum Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden Milli Eğitim Bakanlığı’na geçtim. Burada da kısa süre çalıştıktan sonra memuriyetten kendi isteğimle ayrılarak ticari hayata başladım. Sözleşmemin hukuksuz feshini mahkemeye taşıdığım için daha sonra Vakıflar Genel Müdürlüğü’ndeki sözleşmeli kadroma geri döndüm. Ticari hayata başladığım için birkaç ay çalıştıktan sonra yine kendi isteğimle istifa ettim. Kısaca anlattığım evkâf yıllarım benim için büyük bir kazanç oldu. Türkiye’yi dolaşarak ecdad yadigârı vakıf abideleri yakından görme bahtiyarlığına eriştim. Şehir tarihi üzerine yaptığım kırk kü- sur kitabımın yayınlanması da Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde aldığım birikimin meyvesidir. Devam eden yayın çalışmalarımda da Vakıflar Arşivi belgeleri ile Vakıflar Dergisi sayıları temel kaynağımdır. Vâkıfların ruhaniyetlerine sığınarak onların bizlere bıraktığı mirasın tespit ve korunması hususunda yayın faaliyetlerimi sürdürmekteyim. Özellikle Ankara ve taşrasında bulunan bütün eserlerin fotoğraflarını çekerek, geniş bir arşiv meydana getirdim. Sevgi medeniyetinin elçileri olan vâkıfları- mızı rahmetle yad eder, ruhaniyetlerinden affımı dilerim. Kısacası Vakıflar Dergisi, kültür mirasımızı gelecek nesillere taşıyan bir yayın organıdır.

116 Vakıflar Dergisindeki Kolonizatör Türk Dervişleri Üzerine

Fahri Dikkaya

Ömer Lütfi Barkan, sürgünler, göçler ve savaşlarla şekillenen 1910’lar ve 20’ler Türkiye’sinin oluş- turduğu bir tarihçidir. 1902 yılında Edirne’de doğması, belki de yitirilen Rumeli izleğinin baskın olduğu bir çocukluk çağını bize düşündürebilir. Balkan Savaşları, savaş öncesi ve sonrası hiç kesilmeyen bir göç dalgası, Edirneli çocuk Ömer Lütfi’nin anılarında muhakkak ki hiç silinmeyecek trajik anları barındırır. Edirne üzerinden İstanbul’a ve Anadolu’ya akan Müslüman Balkan halklarının trajik göçü ve sonra- sında yaşanan iskân sorunları, büyük ihtimalle Ömer Lütfi Barkan’ın çocukluk ve ilk gençlik yıllarının Edirne’sindeki en önemli sorunlar idi. Belki de bu yüzden, Ömer Lütfi Barkan’ın ilk tarih çalışmalarının ana sorunsal kavramları göç ve iskân olmuştur. Bu bağlamda, Barkan’ın ilk önemli çalışması, burada yeniden neşredilecek olan “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu olarak Va- kıflar ve Temlikler” ya da daha çok bilinen adıyla “Kolonizatör Türk Dervişleri” çalışmasıdır. Bu makale, Osmanlı Devleti’nin kuruluş tartışmalarında arşiv malzemesinin kullanılmasının ilk örneğidir. Bu tartışma bağlamında, Barkan’nın makalesi, Fuad Köprülü’nün Gibbons’a karşı başlattığı çalışmalara dayanmaktadır ve bir şekilde Fuad Köprülü’nün bu konudaki tezini arşiv kaynakları üze- rinden desteklemektir. Ciddi araştırmalara dayanmayan ve 1916 yılında yayınladığı The Foundation of the Ottoman Empire (Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu)1 kitabında Gibbons, Asyalı “barbar- lar” olarak Osmanlıların, büyük bir devlet kuracak yeteneğe sahip olmadıklarını ve yeni mühtedi olmuş Bizans kökenli bir “ırkın”, Bizans bürokratik geleneğini devralarak 600 yıl sürecek Osmanlı Devleti’ni kurduğunu iddia eder. Bu iddiaya en önemli yanıtı, Köprülü2 ve Wittek3 vermiştir.4 Avrupa tarih yazımının genel olarak kökenle kurduğu sorunsal yapının bir yansıması olan ve “ırk” üzerinden tarihin ilerlemesini destekleyen gerçeklikler yaratma projesi, Gibbons ve öncesi Avrupa Osmanlı tarih yazımının temelini teşkil etmiştir. 14. yüzyıldan itibaren Rönesans tarihçilerinin Osmanlı Türk- lerini köken olarak Truvalılarla ve sonrasında İskitlerle ilişkilendirmesi, anlaşılamayan ve bir şekilde ötekileştirilen Osmanlı Türk yayılımını kabul edilebilir ve batılı anlamda “evrensel” bir geçmişle açık- lanabilir olduğunu gösterme çabasıdır.5 Truva ya da İskit gibi batı evrensel tarihinin antik geçmişinin 1 Herbert A. Gibbons, The Foundation of the Ottoman Empire, Oxford 1916, Oxford University Press. 2 M. Fuad Köprülü, Les Origines de l’Empire Ottoman, Paris 1935, E. de Boccard par l’Institut francais, D’Archéologie de Stamboul. Fransızca ilk yayından yıllar sonra 1959 yılında eser TTK tarafından Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu adıyla neşredilmiştir. 1972 yılında Adnan Erzi tarafından Atay Yayınlarından ikinci baskısı yapılmıştır. En son baskıyı oğlu Orhan Köprülü yayına hazırlamış ve Ötüken Yayınları’ndan 1981 yılında neşredilmiştir. Kitap 1941 yılında Rusçaya, 1950’de Sırpçaya, 1992 yılında İngilizceye ve 2001 yılında Yunancaya çevrilmiştir. 3 Paul Wittek, The Rise of the Ottoman Empire, Londra 1938, The Royal Asiatic Society. Kitap 1947 yılında Fahriye Arık’ın çevirisiyle Osmanlı İmparatorluğu’nun Doğuşu adıyla Şirketi Mürettibiye Basımevi tarafından neşredilmiş; en son 1985 yılında aynı Türkçe isimle Fatmagül Berktay’ın çevirisi ile Kaynak Yayınlarından çıkmıştır. 4 Osmanlı Devleti’nin kuruluş tartışmalarına genel bir bakış için: Cemal Kafadar, Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu: İki Cihan Âresinde, Ankara 2010, Birleşik. Birinci Bölüm: Modern Araştırmalar, s. 45-96. 5 İlk defa bu literatürü başlatan 1354 yılında ölen Venedik Doçu Andrea Dandolo’dur. Rönesans tarihçilerinin Osmanlı kökeni ve yayılı- mı üzerine genel düşünceleri için: Stefanos Yerasimos, “Rönesans Aydınlarının Türklere Bakışı: Türkler Romalıların Mirasçısı mıdır?” Toplumsal Tarih 116: 68-73. 2003.

117 Vakıflar Dergisindeki Kolonizatör Türk Dervişleri Üzerine parçası olan bu efsanevi anlatılardan, modern Batı tarih yazımının pozitivist yaklaşımı uzak durmuş ve bunun sonucu olarak köken ve kuruluş tartışmalarına çok fazla girilmemiştir. Gibbons, Truvalılar ve İskitler üzerinden tasarlanan Batı tarih yazımı ile ilişkili tarihsel algıyı, farklı bir noktadan yeniden başlatmış. Osmanlıları yine batılı anlamda “evrensel” tarihe uygun bir şekilde mühtedi olmuş Bizans seçkinleri üzerinden kurmuştur. Böylece Gibbons, Osmanlı kuruluşunu ve yayılımını Romalıların torunu olan Bizans seçkin aileleri ile batının evrensel tarihinin bir parçasına dönüştürmüş ve Müslü- man Türk unsurunu bu bağlamda dışlamış ve ötekileştirmiştir. Barkan makalesine Gibbons’ı eleştirmekle başlar ve Fuad Köprü- lü’nün görüşlerini özetleyerek, bir şekilde “Kolonizatör Türk Derviş- leri” makalesinin temelinin Köprülü’nün görüşleri olduğunu gösterir. Barkan, bu Barkan, bu makalesi ile Osmanlı kuruluşunda yer alan devlet yapısının makalesi ile Osmanlı Türk ve İslam dünyasında daha önce geliştirilen devlet ve bürokrasi ge- kuruluşunda yer leneği ile bağlantılı olduğunu düşünmektedir. Bu yüzden Osmanlı Dev- alan devlet yapısının leti kuruluş aşamasında yeni mühtedi olmuş Bizans bürokratlarına ve Türk ve İslam Bizans devlet geleneğine tamamen ihtiyaç duymamakta; bir şekilde bağ- dünyasında daha lı olduğu Selçuklu devlet yapısını aslında yeniden inşa etmektedir. Aynı önce geliştirilen zamanda, bu çalışmasında Barkan, Ahi teşkilatının Osmanlı Devleti’nin devlet ve bürokrasi kuruluşunda çok önemli bir rolü olduğunu göstermektedir. Ahi teşki- geleneği ile latının varlığı ve köylerde dahi örgütlenmesi, Barkan’a göre, Osmanlı bağlantılı olduğunu Devleti’nin kurucu Türk unsurlarının Gibbons’ın düşündüğü gibi göçe- düşünmektedir. be ve devlet geleneğinden yoksun olmadığını düşündürmektedir. Ayrı- Bu yüzden ca, yine Barkan’a göre, kolonizatör Türk dervişlerinin sınır boylarında Osmanlı Devleti boş durumda olan topraklar üzerinde kurdukları zaviyeler ise, Osmanlı kuruluş aşamasında Devleti’nin kuruluş yıllarındaki yayılımının önemli bir faktörüdür. Ko- yeni mühtedi lonizatör Türk dervişleri, kurdukları zaviyelerde yarattıkları iş alanları olmuş Bizans ve yardımlarla, bölge halkının ekonomik ve sosyo-kültürel hayatlarını bürokratlarına tahta kılıçlarıyla fethediyorlardı. Dervişlerin zaviyeleri, zaman geçtikçe ve Bizans devlet sadece zaviyenin bulunduğu bir yer olmaktan çıkıp yeni gelen insan- geleneğine larla birlikte birer köy ve yerleşim yeri olmaya başlıyordu. Bu yüzden, tamamen ihtiyaç Barkan’a göre, kolonizatör Türk dervişleri ve zaviyeleri Anadolu’nun ve duymamakta; Balkanlar’ın hem Müslümanlaşmasında hem de Türkleşmesinde çok bir şekilde bağlı önemli rol oynamışlardır. Bu zaviyelerin idaresi ve işleyişi aynı vakıflar olduğu Selçuklu gibi olmuş ve ilk zamanlarında o zaviyeyi kuran dervişlerin elinde “ev- devlet yapısını latlık vakıf” olarak kabul edilmişlerdir. Ancak, bu zaviyelerde yolsuz- aslında yeniden inşa luk baş göstermişse, iş alanlarında başarısızlık başlamışsa ya da evlatları etmektedir. kalmayınca, bu zaviyelere devlet yeni görevliler tayin etmiş, böylece zaviyenin vakıfları “evlatlık vakıf”dan “amme vakfı”na dönüşmüştür.

118 Fahri Dikkaya

Bu makale sonrası, Barkan, Osmanlı iskân politikalarına yönelik bir dizi makale daha yayınlamış- tır.6 Barkan’ın ilk dönemi olarak adlandırılabilecek bu çalışmaların odak noktasını “iskân” sorunu oluşturur. Hem Kolonizatör Türk Dervişleri hem de Sürgünler makalelerinde, göçler nedeniyle Erken Cumhuriyet döneminin iskân ve toprak sorununa, Osmanlı döneminde ki uygulamalar üzerinden cevaplar vermeye çalışmış ve dönemin sosyo-ekonomik sorunları bağlamında da makaleler yazmıştır.7

Ömer Lütfi Barkan

Kolonizatör Türk Dervişleri makalesi, Ömer Lütfi Barkan tarihçiliğini anlamak ve değerlendirmek için çok önemlidir. Bu makalede, Barkan ilk defa, Osmanlı tarih çalışmalarında farklı bir bakış açısına sahip olduğunu göstermiş ve çok önemli eleştirilerde ve yorumlarda bulunmuştur. Barkan, dönemin Osmanlı tarih yazımında genellikle baskın olan muharebe ve muahedeler tarihi ile Osmanlı hanedanı tarihi anlayışını ciddi bir şekilde eleştirmiş ve 1943 yılında II. Maarif Şurası’nda disiplinler arası bir tarihsel araştırma yöntemini önermiştir.8 Barkan’a göre, “Siyasî şahsiyetler ve vekayi arkasında onları hazırlayan içtimaî sebepleri aramak lazımdır.9” Daha sonra klasikleşecek çalışmalarının habercisi ni- teliğindeki bu yorumları, Osmanlı tarih çalışmalarında Barkan’ı önemli bir yere koymaktadır. Fran- sa’da felsefe okurken tarihe ve iktisada merak saran, belki de bu yüzden dönemin tarihçileri arasında farklı bir bakış açısına sahip olan Barkan, bu makalesi ile Osmanlı Kuruluş devrine, arşiv kaynakları ışığında önemli bir yorum getirmiştir.

6 Ömer Lütfi Barkan, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskan ve Kolonizasyon Metodu Olarak Sürgünler”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C. XI, Sayı: 1-4, İstanbul 1949-50, s. 524-569; C. XIII, Sayı: 1-4, İstanbul 1951-52, s. 56-78; C. XV, Sayı: 1-4 İstanbul 1953-54, s. 239-257. 7 Ömer Lütfi Barkan, “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Türkiye’de Ziraî Bir Reformun Ana Meseleleri”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, C.VI. No:1-2, İstanbul 1944-45, s. 54-145. 8 Barkan, “Tarih Öğretimi”, II. Maarif Şurası, Ankara 1943, s. 241-242. 9 Barkan, Kolonizatör Türk Dervişleri, s. 280.

119

Vakıf Kurumu Ve Vakıflar Dergisi

Yrd.Doç.Dr. Yasin Yılmaz

İslam dininin yardımlaşmaya verdiği öneme binaen, Hz. Peygamber’in zamanından itibaren İs- lamî manada teşekkül etmeye başlayan “Vakıflar”, İslam medeniyetinin en önemli kurumlarından birisi olmuştur. Yayılmasını sevgi, hoşgörü ve barışla sağlayan İslam dini, yardımlaşmayı da vakıflar sayesinde kurumsal hale getirmiştir. İslam’ın temel kaynağı olan ve insanı merkeze alan Kurân-ı Kerim, faziletli toplumun oluşumun- da bireylerin birbirleriyle yardımlaşma ve dayanışmasının önemini çok sayıda ayetinde açık olarak belirtmiştir. İnsanın mükemmele ulaşarak, kâmil bir mü’min olmasında ve helal olarak kazandığı mallarından ihtiyaç sahiplerine sarf etmesinin öneminin büyük olduğunu tekrar tekrar vurgulamıştır. Bu teşvikle İslam Tarihi boyunca karşılık beklemeden hizmet veren vakıflar sayesinde, İslam top- lumlarında sosyal patlamalar yok denecek kadar az olmuştur. Çünkü vakıflar İslam Devletlerinde, dini inanç ve düşüncelerin güçlü olduğu kurumlar olarak siyasî çalkantıların, yönetim zaafının dı- şında kalarak, toplum hayatında istikrar ve devamlılığın sembolü olmuşlardır. Zengin olan kişiler verdikleri zekâtlarının dışında, kurdukları vakıflarla ihtiyacı olan insanlara yardım ederek, toplum tabakaları arasındaki ekonomik uçurumu ortadan kaldırmaya çalışmışlardır. Bu durum da toplum içerisinde bulunan zengin ile fakir arasında düşmanlığa değil, birbirini anlamaya götürmüş ve barış içerisinde yaşanan bir toplumun oluşmasına katkı sağlamıştır. Diğer yandan vakıflar, gerçekleştirdiği sosyal yardımlaşma hizmetleriyle sosyal bünyede istikrarı ve huzuru sağladıktan sonra, kültür ve medeniyet eserlerinin artmasıyla eğitim ve imar faaliyetlerin- de etkin rol oynamışlardır (Elmalılı 1326: 10-13). Hatta bugün sosyal devletin yaptığı birçok sosyal ve insanî görevleri İslam devletlerinde vakıf kurumu yapmıştır. (Köprülü 1942: 2; Öztürk 1983: 1; Akgündüz 1996: 42) İslam’ da bu doğrultuda söz konusu yardımlaşma anlayışını ilk uygulayan da Hz. Peygamber (SAV) olmuştur. O’nun, kendi arazisinde aslının habs edilerek korunması ve gelirlerinin dağıtılması için ver- diği emir ile bu konuda uyguladığı sünneti gelmektedir. Çünkü Hz. Muhammed (SAV)’in sadaka-i cariye (Müslim “Vesâyâ 14”) hadisindeki ifadelerinin de İslam âlimleri tarafından vakfın mendub ol- duğuna işaret ettiğini belirtmişlerdir. (Ömer Hilmi 1307: 10; Bilmen 1967: 301) Daha sonra ashabın da akarât ve mallarını vakfetmeleri, vakfın caiz ve geçerli olduğuna icma ettiklerine işaret etmektedir (Ömer Hilmi 1307: 10; Bilmen 1967: 301). Hatta Cabir b. Abdullah “Ben Mekkeli ve Medineli Müslü- manlardan mal ve kudret sahibi bir kimse bilmem ki, vakıf ve tasaddukta bulunmamış olsun” (Hassâf 1322/1922: 15-16) sözüyle sahabenin vakıf konusuna ne kadar önem verdiğini göstermektedir. Hz. Peygamber (SAV)’den sonra onun vakıf yoluyla yardımlaşma geleneğini Raşid Halifeler başta olmak üzere ashabı da devam ettirmiştir. Hz. Ebu Bekir’in Mekke’deki evini habs ettiğini ve neslinden

121 Vakıf Kurumu Ve Vakıflar Dergisi o evde oturanların, bunun sadaka-i mevkûfe olduğunu bildikleri nakledilmektedir. (Hassaf 1904: 5). Bunun dışında Hz. Ömer’e ait olan Hayber’deki arazinin durumuyla ilgili başka bir rivayet mevcuttur. Bu habere göre Hz. Ömer, Hz. Peygamber’e (SAV) gelerek, çok kıymetli semg adında bir mala rastla- dığını ve bu araziyi ne yapması gerektiğini sorar. Hz. Peygamber (SAV) de “onun aslını istediğin gibi habset ve gelirlerini de sadaka olarak ver” der. Bunun üzerine Hz. Ömer o malı, satılmayacak, hibe ve miras olunmayacak şekilde tasadduk etmiştir. (Buhari “Vesâyâ 28”; Ebu Davud “Vesâya 13”). Hz. Ömer halife olduğu sırada bunun sadakasını yani vakfiyesini yazarak, Muhacirler ve Ensar’dan bazı kişileri çağırarak, yazdığı vakfiyede onları şahit göstermiştir. Görülmektedir ki vakıf sistemi İslam Tarihi’nin başlangıcından itibaren Hz. Peygamber’in (sav) teş- vikiyle, O’nun ve içinde yaşadığı topluluk olan sahabe döneminden başlayarak devam eden süreçte ortaya çıkmıştır. Vakıflar tarih boyunca sadece fakir ve ihtiyaç sahiplerine dağıtılan sadaka olma özelliğinin ötesinde, bireysel ve toplumsal olarak hizmet anlayışı içerisinde birçok okulların, mescitlerin, kütüpha- nelerin, çeşmelerin, surların, kervansarayların, yetimhanelerin, hastanelerin hatta göçmen kuşların yu- valarının inşasına kadar muhtelif müessesenin kurulmasına katkıda bulunmuştur. Ayrıca varlıklı olan kişiler, neslinin geleceğini teminat altına almak amacıyla, mallarını batın tertibi üzere, asırlar boyunca kendi çocuklarına vakfetmiştir. Bu durum tabii olarak, vakıfların devlet tarafından düzenlenmesi zo- runluluğunu ortaya çıkarmıştır. Bundan dolayı bu kurumlar başıboş bırakılmayarak, sevk ve idareleri hâkimlerin gözetimi ve denetimi altında yapılmıştır, yapılmaktadır (Mohamed 2009: 6-7). Vakıflar İslam Tarihi’nin başından itibaren bütün İslam ülkelerinde müstahsen bir kurum olarak kurulup gelişmiş ve Osmanlı Devleti’nde ise zirveye ulaşmıştır. Bu dönemde Anadolu ve Balkanlarda yüzlerce vakıf kurularak, ihtiyacı olana yardım edilmiştir. Başta padişahlar ve hanedan üyeleri olmak üzere, vezirler, paşalar ve devlette önemli görevlerde bulunanlardan en mütevazı alanlarda çalışanlara kadar birçok kişi vakıf kurmuştur (Onar 1951: 511). Dolayısıyla bu vakıflar da toplumda barış ve huzurun sağlanmasına doğrudan katkı sağlamışlardır. İslam Tarihinde dinî nasların verdiği mesajlarla ortaya çıkan medreselerin eğitime; cami ve mescitlerin cemaatle namaz kılmaya; hamamların temizliğe; tekke ve zaviyelerin nefis terbiyesine; han ve kervansarayların misafire ikrama önem verildiğinin bir göstergesi olmuşlardır. İslam Devletlerinde bu hizmetlerin yürütülmesi ve devamına destek veren en önemli kurumlardan birisi vakıflar olmuş- tur. Tarih boyunca bu müesseseler, vakıflar sayesinde ayakta kalarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Varlıklı ve inanan insanlar da, inancının bir gereği olarak bu kurumlara yardımda bulunmayı kendilerine borç addetmişlerdir. Osmanlı Devleti’nde de padişahlar, hanedan üyeleri ve yüksek seviyeli devlet memurları özellikle yukarıda sayılan alanlarda çok sayıda vakıflar kurarak, söz konusu hizmetlerin devamını sağlamışlar- dır. Padişahların inşa ettirdiği külliyeler yine kurdukları vakıflar sayesinde varlıklarını devam ettir- miştir. Bu külliyelerde asırlarca eğitim, kültür, sağlık ve sosyal hizmetler verilmiştir.1 1 Bkz; Fatih Mehmet II Vakfiyesi (875/1456),VUM Neşriyatı, İstanbul 1938; Kanuni Vakfiyesi (964/1557),VGMA , Eski Tasnif No 135, Yeni Tasnif No 52; Bu vakfiye ve Süleymaniye külliyesinde yapılan hizmetler için bkz; Yasin Yılmaz,Kanuni Vakfiyesi ve Süleymaniye Külliyesi, VGM Yay. Ankara 2008.

122 Yrd.Doç.Dr. Yasin Yılmaz

Vakıf sisteminin varlığının, yazılı hale getirilerek belirtilen şartlar doğrultusunda devamının sağ- lanması için hukuki metinlere ihtiyacı olmuştur. Bunun için vâkıflar, İslam Hukukunun kendilerine verdiği destek ile vakıfların çalışma şartlarını yazdırdıkları vakfiyelerle hukukî bir temele dayan- dırmışlardır. Kültürel mirasımızın birer tapusu olan bu vakfiyeler, başta Vakıflar Genel Müdürlüğü, Şer’iyye Sicilleri ve Osmanlı Arşivi ya da vâkıfların kendilerinde bulunmaktadır.2 Son yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğü, Anadolu’da kaybolmuş ya da işgal edilmiş vakıfların var- lığını ortaya çıkarmak için büyük çaba içerisine girerek hem bürokratik hem de bilimsel alanlarda çalışmalar yürütmektedir. Genel Müdürlüğün yaptığı bu çalışmalar ile vakıf kurumunun çok yönlü hizmetleri, vakıf şartları ve hizmet alanları bilimsel olarak çıkarılan “Vakıflar Dergisi”nde okuyucuya ve araştırmacılara sunularak büyük bir boşluk doldurulmuştur. Söz konusu dergi, 1938 yılından beri yeni Türkiye Cumhuriyeti devletinin kültürel mirasını tanıtmada aktif rol oynamaktadır. Vakıflar Dergisi son beş öncesine kadar hakemli bir bilimsel dergi olmamasına rağmen, günümüzde hakemli olarak yayınlanan birçok dergiden hem bilimsel hem de kalite olarak çok üstündür. Çünkü Vakıflar dergilerinde, dönemin ilim dünyasında temayüz etmiş kişiler makaleler yazarak bu alanın aydınla- masını sağlamışlardır.3 Son beş yıl içerisinde hakemli dergi vasfını da kazanan “Vakıflar Dergisi” yayınladığı makaleler ile artık Türkiye’de hatta İslam dünyasında vakıflar alanında aranan bir dergi olmuştur. Dergi hem vakıf kurumunun bilimsel dünyaya takdiminde hem de Vakıflar Genel Müdürlüğünün vakıflar alanında yaptığı seminer, panel ve sempozyumları tanıtma da çok önemli konuma gelmiştir. Ayrıca üniver- sitelerde vakıf kurumuyla ilgili araştırma yapanların ilk başvurdukları kaynak olarak hem eski hem de yeni sayılarıyla Vakıflar Dergisinin önemi asla göz ardı edilemez. Dolayısıyla bir ihtiyaçtan doğan dergi, alanındaki büyük bir boşluğu doldurmuştur. Çünkü vakıflar ve onları ilgilendiren konularla ilgili yayın yapan tek dergidir. Bundan dolayı vakıflarla ilgili her seviyedeki bilim adamlarının hem makale yazacakları hem de araştırmalarında kaynak olarak kullanacakları bir dergidir. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalında doktora eğitimine başladığımda, tez konusu seçimi için öncelikle 1938 yılında beri yayınlanan “Vakıflar Dergisi”ni taramam tavsiye edildi. Yaptığım tarama sonucunda önce “Osmanlılarda Vakıf Kuran Ka- dınlar” konusunu çalışmayı düşündüm, ancak bu konuyla ilgili kayrakların azlığı sebebiyle konuyu değiştirmek zorunda kaldım. Devam ettiğim tarama sonucunda “Kanuni Vakfiyesi ve Süleymaniye Külliyesi”ni incelemeye karar verdim.

2 Vakfiyeler vakıfların yazılı anayasası olarak, büyük öneme sahiptirler. Vâkıflar, vakıflarının çalışma şartlarını yazdırdıkları vakfiyelerde belirterek, hukukî bir temele oturtmuşlardır. Çünkü vakfiyelerdeki asla değiştirilemez. Bundan dolayı vakfiyeler bir bakıma vakıfları dokunulmazlık zırhına büründürmüş oluyorlar. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde bulunan vakfiyeler Osmanlı döneminde yapılan vakıflar hakkında bize ayrıntılı bilgi vermektedir. 3 Vakıflar Dergisi’nde makale yazma geleneği Fuad Köprülü ile başlayarak, Ömer Lütfi Barkan, H. Baki Kunter, Ali Himmet Berkî, Şakir Berkî, Sadi Bayram ve Bahaeddin Yediyıldız ile devam etmiştir. Bu değerli bilim adamları zengin birikimleri ile bu alanın ay- dınlanmasına katkıda bulunmuşlar ve daha sonraki araştırmacılar için hem kaynak hem de ilham kaynağı olmuşlardır. Bkz; Fuad Köp- rülü, “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, VD, 1938, S. I; “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihî Tekâmülü”, VD, İstanbul 1942, S. II; Şakir Berkî, “Vakfın Lüzumu, Faydaları ve Vakıfları Teşvik”,VD, Ankara 1962, S. V; Bahaeddin Yediyıldız, “Vakıf Müessesesinin XVIII. Asır Türk Toplumundaki Rolü”, VD, Ankara 1982, S. XIV; “Müessese Toplum Münasebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi”,VD, S. XV; “XVIII. Asır Türk Vakıflarının İktisadî Boyutu”, VD, S. XVIII, vd.

123 Vakıf Kurumu Ve Vakıflar Dergisi

Tez konusunu tespit ettikten sonra, konuyla ilgili Vakıflar Dergilerinin içeriğini incelemeye baş- ladım. Dergiler bana alanla ilgili büyük bir literatür sunarak, vakıf kurumu hakkında külliyetli bilgi edinmemi sağladı. Ayrıca konuyla ilgili çok sayıda kaynağa ulaşmama vesile olduğu gibi nasıl çalış- mam gerektiği düşüncesinin oluşmasına da büyük katkı sağladı. Bu doğrultuda önce Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’ndeki vakfiyeleri inceleyerek bir plan oluşturmaya çalıştım. Oluşturduğum plan doğrultusunda diğer arşivlerdeki belgeleri de elde ederek tezin ortaya çıkmasını sağladı. Sonuç itibariyle Vakıflar Dergisi olmasaydı belki de bu konuyu inceleme ihtiyacı duymayacaktım. Tezin yazılmasıyla kendimi vakıf kültürü içinde buldum ve şu anda aynı dergide yazılar yazarak vakıf alanına katkıda bulunmaya çalışıyorum. Bundan dolayı Vakıflar Dergisi’nin bilimsel çalışma yapma- ma büyük etkisi olduğunu söyleyebilirim. Derginin yılda iki defa yayınlanmasının, akademisyenler ve araştırmacıların hem yazı yazmaları hem de araştırma yapmaları için büyük bir şans olduğunu düşünüyorum. KAYNAKÇA • Akgündüz, Ahmed, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, OSAV Yay. İstanbul 1996. • Berkî, Şakir, “Vakfın Lüzumu, Faydaları ve Vakıfları Teşvik”, VD, Ankara 1962, S. V. • Bilmen, Ömer Nasuhi, Hukuk-ı İslamiye ve Istılahat-ı Fıkhiyye Kamusu, İstanbul 1967, C. IV. • Buhari, Sahih, Çağrı Yay. İstanbul 1981. • Ebu Davud, Sünen, Çağrı Yay. İstanbul 1981. • Fatih Mehmet II Vakfiyesi (875/1456), VUM Neşriyatı, İstanbul 1938. • Hassaf, Ahmed b. Amr, Ahkâmu’l-Evkaf, Mısır 1322/1922. • Kanuni Vakfiyesi (964/1557), VGMA, Eski Tasnif No 135, Yeni Tasnif No 52. • Köprülü, Fuad, “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, VD, 1938, S. I. • Köprülü, Fuad, “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihî Tekâmülü”, VD, İstanbul 1942, S. II. • Larousi, Mohamed, 19. Yüzyıl ile 20 Yüzyılın İlk Yarısında Tunus’ta Vakıflar, Marmara Ün. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2009. • Müslim, Sahih, Çağrı yay. İstanbul 1981. • Onar, S. Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları, İstanbul 1951. • Ömer Hilmi, İthafü’l-Ahlâf fî Ahkami’l-Evkaf, İstanbul 1307. • Öztürk, Nazif, Elmalılı Hamdi Yazır Gözüyle Vakıflar, TDV Yay. Ankara 1995. • Yazır, Muhammed Hamdi, Ahkâm-ı Evkaf, Mekteb-i Mülkiye, İstanbul 1326. • Yediyıldız, Bahaeddin, “Müessese Toplum Münasebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi”,VD, S. XV. • Yediyıldız, Bahaeddin, “Vakıf Müessesesinin XVIII. Asır Türk Toplumundaki Rolü”, VD, Ankara 1982, S. XIV. • Yediyıldız, Bahaeddin, “XVIII. Asır Türk Vakıflarının İktisadî Boyutu”, VD, S. XVIII. • Yılmaz, Yasin, Kanuni Vakfiyesi ve Süleymaniye Külliyesi, VGM Yay. Ankara 2008.

124 Vakıflar Dergisi: 75 Yıllık Bir Yolcu

Doç Dr. Evgenia Kermeli-Ünal

Vakıflar Dergisi, vakıflar müessesesiyle ilgili çok yönlü akademik çalışmaları içeren tartışmasız en önemli dergidir. Aslında söylemek gerekir ki, ulusal ve uluslar arası akademik camiada vakıflar konusunda yürütülen çalışmaları bünyesinde barındıran tek dergidir ve konuyla alakadar araştırmacı ve akademisyenlere çalışmalarını geniş kitlelere ulaştırma şansı sunmaktadır. Vakıflar Dergisi’yle deyim yerindeyse ilk tanışıklığım İngiltere’deki Manchester Üniversitesi’n- de yüksek lisans çalışmalarımı gerçekleştirdiğim sırada olmuştu. Osmanlı Tarihi Seminer dersinde Hocam Colin İmber, 1938’te yayınlanan Vakıflar Dergisi’nin birinci sayısında yer alan Fuat Köprü- lü’nün “Vakıf Müesssesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti” isimli makalesini bir hafta içinde okumam ve tahlil etmemi istemişti. Türkçe’yi yeni söktüğüm ve Osmanlıca ile hâlâ boğuştuğum bir dönemde, Vakıflar Dergisi’nin birinci sayısını almak için kütüphaneye gittiğim zaman, sadece altı sayfalık bir makale için bana neden bir haftalık süre verildiğini ilk önce kavrayamamıştım. Makalenin sadece ilk paragrafını anlamaya çalıştığımda, hocamın bu makaleyi ancak bu sürede bitirebileceğimi ön gördüğünü anladım. İlk gün ilk sayfayla cebelleştikten sonra sayının sonlarında makalenin Fran- sızca tercümesiyle karşılaştım ve öğrenci kurnazlığıyla ilk önce Fransızcasını okuyup sonra makalenin aslına döndüm. Böylece makaleyi bir hafta içinde tahlil edebildim. Ancak, hocam Colin İmber’in okumamı istediği, Halim Baki Türker’in “Türk Vakıfları ve Vak- fiyeleri” ve yeniden Fuat Köprülü’nün “Vakıf Istılahları ve Vakfa Ait Istılahlar Meselesi” isimli diğer makalesi için böyle bir şansım yoktu. Bu makaleler, içerdiği bilgilerin yanısıra, Türkçemi geliştirmek için de önemli bir fırsat olmuştu benim için. Doktora çalışmalarımda vakıf müessesesiyle ilgili çalışmaya karar verdiğimde, Vakıflar Dergisi’nin birçok sayısında yayınlanan makalelerden istifade ettim. Yaklaşık bir sene sonra Fuat Köprülü’nün makalelerine tekrar döndüğümde, bu defa makalelerinin derinliğini kavrama noktasında daha de- neyimliydim. Vakıflar Dergisi’nin birinci ve ikinci sayılarında yayınlanan Fuat Köprülü’nün diyalog şeklinde yazdığı makaleler vakıf açısından temel oluşturabilecek yazılardır. Köprülü, sadece o zamana kadar yapılan bütün araştırmaları değerlendirmekle kalmamış, aynı zamanda uluslararası akademik camiada ve Türkiye’de yapılan çalışmaları tenkit de etmiştir. Yaptığı yorumlarda bilimsel bir metodu takip ederek araştırmanın yeni yönlerine ihtiyaç olduğunu vurgulamıştı. Köprülü, Osmanlı döne- minde vakıflarla ilgili hukuksal ve içtimai gelişimin tahlil edilmesi gerektiğini savunmuştu. Hukuksal metinlerin yanı sıra, vakanüvistler ile yabancı ve yerli seyyar kronikler ve vakfiyelerde yer alan bilgilerin kullanılması ve böylece vakıfların toplumsal öneminin ortaya konmasını önermişti. Bu minvalde, gayri-Müslim vakıflarının Osmanlı döneminde hukuksal gelişimi üzerine çalışma- ya karar verdiğimde yine Köprülü’nün “Vakıf Müessesesinin Hukuki Mahiyeti ve Tarihi Tekamülü”

125 Vakıflar Dergisi: 75 Yıllık Bir Yolculuk isimli makalesi araştırmalarımın temelini oluşturmuştu. Hanefi mezhebinin İmam-ı Azam ve İmam Ebu Yusuf arasında görüş farklılığı, hukukunun toplumsal gelişmelerle ilişkilendirilmesi Osmanlı dö- nemindeki konuyla ilgili paralelliklerini araştırmama vesile olmuştu. Köprülü’nün vakıf müessese- sinin kökeni, özellikleri ve gelişimiyle Bizans dönemindeki müesseseselerle paralellik kurması ufuk açıcıydı. Köprülü’nün makaleleri Ömer Lütfi Barkan, Ekrem Hakkı Ayverdi, Halim Baki Kunter, Ahmet Süheyl Ünver ve Ali Himmet Berki’nin çalışmaları ile birlikte düşünüldüğüne, bütün bunlar kariye- rimin başlangıç aşamalarında özellikle moda olan yaklaşımlara eleştirel bir açıdan yaklaşabilmem, kaynakça oluşturmam ve bu kaynakların kullanımı hususlarında yetişmeme büyük katkılar sağladı. Kurucusunun talimatları doğrultusunda yayın hayatına başlayan Kurucusunun Vakıflar Dergisi’nin vakıf konusunun bütün veçhelerini ele alan bir talimatları dergi haline geldiğini özellikle vurgulamak isterim. Vakfiyeleri, vakıf doğrultusunda yayın abideleri üzerindeki yazıları, sanat alanındaki gelişmeleri üslup ve stil hayatına başlayan açısından ele alan makaleler ve terimleri tartışan çalışmalar vakıflar Vakıflar Dergisi’nin tarihini ve bu vakıfların İslam dünyasında oynadığı toplumsal rolün vakıf konusunun daha iyi anlaşılmasına büyük katkılarda bulunmuştur. İslam dünyası bütün veçhelerini dışındaki benzer kurumları konu alan mukayeseli çalışmaları da ele alan bir dergi unutmamak gerekir. Örneğin Ruben’in Budist vakıfları ve Fitrat’ın Orta haline geldiğini Asya’daki vakıflar üzerine yayınladığı çalışmalar benzeri müesseselerle özellikle vurgulamak kıyaslamalar yapabilme konusunda ufkumuzu açmıştır. isterim. Vakifiyeleri, Daha da önemlisi, yeni çalışmalar yapılmasından ziyade, örneğin vakıf abideleri Vakıflar Dergisi’nde yayımlanmış ve klasikleşmiş makaleleri tekrar tek- üzerindeki yazıları, rar okuma ihtiyacı duyuyorum. Vakıflar Dergisi Harvard Üniversitesi’n- sanat alanındaki de kıdemli araştırmacı olarak bulunduğum zaman ilk olarak baktığım gelişmeleri üslup kaynaklardan birisi olmuştu. Dergi’nin bütün sayıları gerek Widener ve stil açısından ele gerekse Harvard Hukuk Fakültesi kütüphanelerinde mevcuttu ve onları alan makaleler ve sürekli olarak elden geçirmek İslami vakıfların fonksiyonları ve yapı- terimleri tartışan ları hakkındaki çetrefil ayrıntıları kavramama büyük ölçüde yardımcı olmuşlardı. çalışmalar vakıflar tarihini ve bu Vakıflar Dergisi bugün de hiç durmaksızın yüksek kalibreli bilimsel vakıfların İslam çalışmaları yayınlamaya devam etmektedir. Disiplinler arası yaklaşımla- dünyasında oynadığı rı bir arada sunabilmesi Vakıflar Dergisi’ni uluslar arası bilim dünyasın- toplumsal rolün daha da benzersiz bir konuda tutmaya devam ediyor. Gerek sosyo-kültürel iyi anlaşılmasına ve iktisadi gerekse toprak sistemi bağlamında çok büyük öneme sahip vakıf müessesesiyle ilgili çalışmaların toplandığı bir dergiyle tanışmak büyük katkılarda konuyla son derece alakadar bir araştırmacı olarak benim için büyük bulunmuştur. şanstı.

126 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi

Mehmet Kurtoğlu

Tarih, mimari, sanat tarihi, vakıf, edebiyat, halk bilimi vs. gibi birçok konuyu kapsayan şehir tarihçiliği, kadim şehirlerimizin son yıllarda yaşamış olduğu değişim ve dönüşüm ile birlikte daha bir önem kazanmıştır. Özellikle dünyada yaşanan küreselleşme ülkeleri birbirine yakınlaştırdığı gibi, şehirleri de birbirine benzetmiş ve kadim şehirlerin ruhuna dokunan değişimler yaratmıştır. Aynı şekilde teknoloji ve modernite, geleneği yok sayarak, şehirlere yalnızca fiziki anlamda değil, metafizik/ruhi bağlamda da müdahale etmiştir. Bunun neticesinde eli kalem tutan bir takım gönüllü insanlar, şehirlerinin bu değişimi karşısında bazen geçmişe özlem duymuş, bazen de folklorik anlamda şehirlerini yazmışlardır. Şehir tarihçiliği, ülkemizde daha çok mahalli araştırmacı ve yazarlar tarafından yapılmış, akademik anlamda son yıllarda önem kazanmıştır. Bizde şehir tarihçiliğinin akademik dünyada ihmal edilişi, uzun yıllar mahalli yazar ve halk bilimcilerin yalan, yanlış ve efsanelerle bu sahada at koşturmalarına neden olmuştur. Daha çok sözlü kültüre dayanan bilgiler ve derlemelerle yapılan şehir tarihçiliği, daha sonraları şehir methiyesine/ nostaljiye dönüşmüştür. Folklorcuların başta musiki olmak üzere şehirlerin tarihi, dini, kültürel, sosyal ve mimari alanlarında yapmış olduğu derlemelerin kayıt altına alınması, daha sonraki yıllarda bu işi ilmi ve akademik bağlamda yapanlar için önemli bir kaynak teşkil etmiştir. Folklorcuların şehir kültürü ve tarihine yapmış en önemli katkı, toplamış oldukları belge ve yapmış oldukları dermelerdir. Kürselleşme, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması ve göçlerle çok hızlı bir şekilde yaşanılan değişim, şehirlerimizi sancılı bir sürece sokmuştur. Bir yandan yıkılan kadim şehirler, diğer yandan şehirleri kültürel ve sosyal olarak değiştiren göç ve küreselleşmeyle birlikte geleneksel mimari ve yerliliğin kaybolması, şehirlerin birbirine benzemesine neden olmuştur. Şehirlerimizin sosyal ve kültürel olarak yaşadığı bu sancılı durum, bir takım arayışlar doğurmuş ve eskiye nazaran daha güçlü bir şehir bilinci doğurmuştur. İşte bu şehir bilinciyle birlikte hem yerel hem akademik bağlamda şehir kültürü ve tarihçiliği önem kazanmıştır. Ülkemizde, şehri, kültür ve medeniyet perspektifiyle ele alan hiç kuşkusuz Ahmet Hamdi Tanpınar’dır. Tanpınar, hocası Yahya Kemal ile birlikte İstanbul’un tarihi mekânlarını gezmiş, o mekânları soluyarak tarih, kültür ve medeniyet açısından değerlendirmiştir. Tanpınar’ı İstanbul başta olmak üzere şehirleri kültür ve medeniyet penceresinden değerlendirmeye iten iki önemli olgu vardır. Bunlardan birincisi, hocası Yahya Kemal ile birlikte İstanbul’u semt semt gezip, birlikte okumalar yapmaları ve bunun onda bıraktığı tesir; ikincisi ise o dönemde A.Hamdi Tanpınar

127 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi

İstanbul’un yaşamış olduğu fiziki ve fikri/ruhi değişimin onda oluşturduğu duygu. Batı kültür ve medeniyetine vakıf, şehri özümsemiş olan Tanpınar, kadim kültür ve medeniyet penceresinden ve gelenekten kopmadan şehir tarihçiliğine estetik ve felsefi yorumlar kazandırmıştır. Şehri adeta yeniden yorumlamıştır. Ülkemizin Batılı anlamda Tanzimat ile başlayan kültürel ve toplumsal değişim, zaman içersinde şehirlerimizi etkilemiş, Cumhuriyetin kurulmasından sonra da olumlu/olumsuz birçok değişimi beraberinde getirmiştir. Özellikle kadim şehirlerimizi olumsuz anlamda etkileyen göç, nüfus artışı ve sosyal ve kültürel değişim modernizmin dayatmasıyla ilk önce İstanbul’da başlamış, diğer şehirlerimizi yayılmıştır. Kültür ve mimari olarak değişimin hızlandığı 1950’lerde şehirlerde başlayan bu sancılı süreç 80 ve 90’lı yıllarda hızlanarak devam etmiş, değişime uğramamış tek bir kadim şehrimiz kalmamıştır. Böylesine hızlı ve güçlü değişim karşısında tutunamayan kadim şehirlerimizin kültürel zenginliğini yerel tarihçiler, halk bilimciler kayıt altına alarak bir hafıza oluşturma yoluna gitmişlerdir. Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi, Reşat Ekrem Koçu’nun İstanbul üzerine yapmış olduğu çalışmaları, İstanbul Ansiklopedisi gibi çalışmalar, geçmişte popüler tarih olarak kabul görürken, bugün şehir kültürü ve tarihçiliği açısından kaynak eser olarak değerlendirilmektedir. Şehir tarihçiliği bağlamında önemli kaynak eserlerdir. Bu eserler, şehir tarihçiliği geçmişe özlemin ötesinde ilmi ve akademik çalışmaları gerektiren bir konu olarak öne çıkmaktadır. Son yıllarda şehir tarihçiliği üniversitelerimizin el atmasıyla ciddiyet kazanmış, belli bir noktaya ulaşmıştır. Özellikle fetih ve yeni göç ve iskânlarla birlikte şehirleşme serüveninin tamamlanmasında vakıfların önemli bir etkisi olduğu, bir başka deyişle şehirlerin bu serüvenini vakıflar yoluyla tamamladığı bilinmektedir. Zira sosyal hayatın vakıf külliyeleri etrafında kümelendiği, şehrin mahalle, sokak ve mevkilerinin adlarını bile çoğu zaman vakıf eserlerinden veya vâkıflarının adlarından aldığı göz önünde bulundurulduğunda, şehir tarihi ve kültürü açısından vakfiyelerin ne denli önemli olduğu daha iyi anlaşılır sanırım. Bütün bu kaynaklar içinde özellikle şehirle birebir ilişkili olan vakıfları göz ardı ederek şehir tarihi yazmak mümkün değildir. “Vakıf sisteminden yararlanarak fethedilen kadim şehirler yeni bir anlayışla imar edildiği gibi, ıssız kervan yolları geçitlerinde ve önemli tutunma merkezlerinde yeni yerleşim birimleri kurulmuştur.”1 Sanat tarihi ve mimari açıdan vakıf eserlerini ve tarihi ve kültürel bağlamda ise vakfiyeleri birinci dereceden kaynak alan makaleleriyle Vakıflar Dergisi’nin, şehir tarihçiliği açısından önemli ve özel bir yeri vardır. Bu bağlamda şehir tarihinin kaynaklarına baktığımızda, arşiv belgeleri, Tahrir, Temettuat Defterleri, Şeriyye Sicilleri, Şeriyye Sicilleri ve Meşihat Arşivi, yapılar ve yüzey araştırmaları, edebi eserler, el yazması eserler, salnameler, vakfiyeler, icazetnameler, menzilnameler, menakıbnâmeler, mezarlar ve mezar taşları, efsaneler, mahalli gazeteler, mecmualar ve bibliyografyalar, nüfus kayıtları, Tapu kadastro Arşivi gibi birçok konuyu içerdiğini görürüz.2

1 Nazif Öztürk, Osmanlı’da Vakıflar ve Şehircilik, sh. 377, 1. Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi-1, Ankara, 2011. 2 Bekir Şahin, Şehir Tarihi’nin Kaynakları: Hangi belge Nasıl Kullanılır, s. 325-336, Milletlerarası Şehir Tarihi Yazarları Kongresi-2, Konya, 2013.

128 Mehmet Kurtoğlu

Bu bilgiler ışığında, şehir tarihçiliği açısından 1938 yılında yayınlanan Vakıflar Dergisi’ne baktığımızda, tarih, vakıf tarihi, mimari, sanat tarihi alanları başta olmak üzere, şehri ilgilendiren birçok konuya yer vermiştir. Vakıflar Dergisi, yayın hayatına girdiği birinci sayısından 39. sayısına kadar bütün sayılarında, bizzat şehri konu edinen makaleleriyle, şehir tarihçileri’nin başvurması gereken birinci kaynaktır. Zira genel anlamda İslam, özel anlamda Osmanlı şehirleri bir vakıf külliyesi etrafında şekillenmiş, iskân, imar ve inşa edilmiştir. Bu yüzden vakfiyeler, şehirlerin yazılı hafızalarıdır. Özellikle vakfiyelerde geçen, yer, zaman, mekân adı ve tarifi, vakıf kurucuları, akar ve hayratlarıyla ilgili bilgiler, bizlere şehir tarihi ve kültürü hakkında doğru ve ilginç bilgiler vermektedir. Bu bilgiler ışığında bir şehrin geçmiş veya bugünkü durumu hakkında bilgilere ulaşılmaktadır. Örneğin bir şehrin mahalle adları veya şehre ruh veren mimarları hakkındaki bilgilere vakfiyelerden ulaşmak oldukça kolaydır. Vakfiyeler, doğrudan veya dolaylı şekilde de olsa şehir tarih ve kültürüyle ilişkilidir. Özellikle vakıf ve vakıf tarihi konuları başta olmak üzere mimari, sanat tarihi, tarih vs. konulara yer veren Vakıflar Dergisi’ne baktığımızda, doğrudan şehir kültürü ve tarihiyle ilişkili olduğunu görürüz. Şehir kültürü ve tarihi konusunu kapsayan yüzlerce makaleye yer veren Vakıflar Dergisi’nin yerel ve akademik anlamda hak ettiği ilgiyi gördüğünü söyleyemeyiz. Özellikle vakfiyelere dayanılarak yazılan tarih ve vakıf tarihi konusu ile kitabelere ve tarihi mekânlara dayanarak kaleme alınan mimari ve sanat tarihi yazılarının doğrudan şehir ile ilgili olduğu göz önüne alındığında, bu alanla ilgili olarak Vakıflar Dergisi’ne ne denli başvurulduğu araştırmaya değer bir konudur.

129 İstanbul / Galata Kulesi Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi

Son yıllarda, şehir kültürü ve tarihçiliği üzerinde önemle durulan bir konu olmuş ve bu çerçevede ciddi yayınlar yapılmıştır. 1938 yılında yayın hayatına başlayan Vakıflar Dergisi ise bu konuyu ilk sayısından itibaren başlatmış, şehir tarihi ve kültürüyle ilgili makalelere yer vermiş, bu anlamda ilklerden biri olmuştur. Böyle olmasına karşın, şehir kültürü ve tarihçiliği bağlamında Vakıflar Dergisi’nin üzerinde durulmamıştır. Geçmişi Vakıflar Dergisi kadar uzun ve köklü olmayan birçok dergi üzerine akademik çalışma yapılmasına karşın, Vakıflar Dergisi ile ilgili olarak böyle bir çalışmanın, hatta bir bibliyografyanın bulunmayışı büyük bir eksikliktir. Yayınlandığı sayıdan itibaren doğrudan veya dolaylı olarak şehir tarihi ve kültürü üzerinde duran Vakıflar Dergisi’nde Prof.Dr. Hilmi Ziya Ülken’in “Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”, Prof. Dr. Doğan Kuban’ın “Anadolu Türk Şehri (Tarihi Gelişmesi, Sosyal ve Fiziki Özellikleri Üzerine Bazı Gelişmeler), Halim Baki Kunter’in “Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu”, Nazif Öztürk’ün “Ankara’nın Kuruluşunda Vakıfların Rolü”, Orhan Cezmi Tuncer’in.“Anadolu’da Vakıflar ve Bayındırlığa Katkısı” makaleleri bizzat şehri konu edinmiştir. Son yıllarda şehir tarihi yazma noktasında tematik çalışmaların yapıldığı, vakıf, şeriye sicilleri vb. kaynaklardan hareketle şehir tarihçiliğinin yazılmasına önem verildiği görülmektedir. Vakıflar ışığında şehir tarihçiliğinde diğer önemli bir kaynak ise Hurufat Defterleri’dir. Özellikle 2000’li yıllardan itibaren araştırmacıların bu kaynaklara ilgisi artmış; Tuncer Baykara’nın Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları arasında çıkan “Osmanlı Taşra Teşkilatında XVIII. Yüzyılda Görev ve Görevliler” (Ankara,1990) adlı kitabı şehir tarihçiliğine ciddi katkılar sunmuştur. “Bu tezlerde dikkati çeken nokta kazalarda bulunan vakıf kurumlarının ve görevlilerinin ayrıntılarıyla sıralanmış olmasıdır. Şüphesiz ki bu, çalışmalara önemli katkılar sağlamaktadır. Ancak, veriler üzerinden şehir tarihine dair terkibi bir yaklaşımın yokluğu da dikkat çekmektedir. İşte tam bu noktada hurûfat defterlerinin şehir tarihi araştırmaları için nasıl bir veri kaynağı oldukları ve şehir tarihi yazımında nasıl kullanılabilecekleri sorusu önemle karşımıza çıkmaktadır. Osmanlı şehir tarihi yazımı, arşivlerde araştırmaya açılan belge türleri ve yeni keşfedilen belgelerle bağlantılı bir şekilde gelişmiştir. 1940’lı yıllarda Ömer L. Barkan’ın tahrir defterlerini keşfetmesi, süreci başlatmış; ardından Halil İnalcık, Nejat Göyünç, İsmet Miroğlu, Özer Ergenç, Bahaeddin Yediyıldız, Heath

130 Mehmet Kurtoğlu

Lowry, Mehmet Ali Ünal ve Feridun Emecen tahrir araştırmalarının metodolojisinin oluşumunda mihenk taşı olmuşlardır. 1980’li yıllarda ise bu defterlerin üzerinden yapılan şehir tarihi çalışmaları, bünyesinde bulunduğu arıza ve hatalarla adeta patlama yapmıştır. Aynı süreçte araştırmacıların dikkatini çeken bir diğer önemli kaynak grubu Şeriyye Sicilleri olmuştur. Bu defterler 1960’lı yıllardan itibaren şehir tarihi yazımında yoğun olarak kullanılmıştır. 1974 yılında Özer Ergenç’in Ankara ve Konya’yı mukayeseli olarak ele aldığı Doktora tezi bu alanda ses getirmiştir. 1980’li yılların sonlarında ise araştırmaya açılan temettuat defterleri cazibe noktası haline gelmiştir. Tevfik Güran’ın ilk çalışmaları, Osmanlı şehir tarihi araştırmalarının yönünü bu defterlere çevirmiştir. Yine bu yıllarda avarız defterleri, tahrir defterleri ile temettuat defterleri arasında kalan dönemin (XVII. ve XVIII. Yüzyıl) şehir tarihini aydınlatma noktasında kullanılmıştır. 2000’li yıllarda ise hurûfat defterleri ilgiye mazhar olmaya başlamıştır”3 Şehir tarihçiliğinin en önemli kaynaklarından Vakfiyeler, temettuat, tahrir defterleri, şeriyye sicilleri, kitabeler, mezar taşları vs. belgelerdir. Şehir tarihi bu kaynaklara dayanılarak yazılmaktadır. Vakıflar Dergisi’ne baktığımızda yayınlanan makalelerin büyük çoğunluğu yukarıda sıraladığımız kaynaklara dayanılarak kaleme alınmıştır. Örneğin Prof.Dr.M.Fuat Köprülü ile Prof.Dr. Ömer Lütfi Barkan, Vakıflar Dergisi’nde yayınladıkları makaleleriyle ufuk açmışlardır. Fuad Köprülü’nün, Vakıflar Dergisi’nin haricinde o dönemin fikri, ilmi ve siyasi ortamını şekillendiren Belleten, Türk Yurdu, İslam Mecmuası, Yeni Mecmua, Dergâh vb. dergilerde tarih ve şehir ile ilişkili yazılara yer verdiğini, hatta Türkiye’nin hudutları içindeki bütün kitabeleri yayınlamayı hedeflediğini ve bunun ilk fasikülünü de seminer talebelerinin yardımıyla Diyarbakır kitabelerinin birkaç tanesini vermek suretiyle yayınladığını görürüz.4 Medeniyet tarihi yazmanın milletlerin en önemli vazifesi olduğunu belirten Köprülü, metodolojisinde tarihi kaynakların sadece resmi ve hususi vakayinameler, muhaberât ve resmi vesikalar, divan defterleri, fermanlar, vakfiyeler, kitabeler vs.’den ibaret olmayıp; ayrıca muhâdarât kitaplarında (edebi ve tarihi fıkraların anlatıldığı kitaplar) tesadüf olunan birçok ufak şeylerin de tarihin asıl iç yüzünün aydınlatılmasında rolü olduğunu söyler.5 Böylece yazdıklarıyla tarih, şehir kültürü ve tarihinin bir medeniyet tasavvuru etrafında değerlendirilmesi gerektiğini belirtir.6 Aynı şekilde şehir tarihi üzerine araştırmalarıyla bilinen İbrahim Hakkı Konyalı, Ahmet Süheyl Ünver, Ekrem Hakkı Ayverdi ve Prof. Dr. Albert Gabriel gibi alanında şöhretli ilim adamları şehir, sanat

3 Yasemin Beyazıt, Hurufat Defterlerinin Şehir Tarihi Araştırmalarındaki Yeri, s.41,42, Hıstory Studies, Junuary 2013, 4 M.Hanefi Palabıyık, Fuad Köprülünün İlmi Hayatı ve Tarihçiliği, s. 130, Akçağ yay.2005 5 M.H. Palabıyık, age. sh.155. 6 Burada Köprülünün şehir tarihçiliği üzerine durulması gerekir. Onun gerek dergi ve ansiklopedilere yazdığı biyografiler, gerek şehirle doğrudan yahut dolaylı makaleleri bu anlamda dikkat çekicidir. Örneğin “Amar mı Tahrip mi?” başlıklı makalede, Köprülü İstanbul’da ve diğer şehirlerde belediyelerin sorumsuzluk örneği olarak, toplumların en büyük mirası olan tarihi eserler ve mezarlıkları yıktırması ve bunlar yapılırken mezar kitabelerini kaydetmek gibi gerekli tedbirleri almamalarından şikâyet eder. (M.H. Palabıyık, age. s:165)

131 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi tarihi ve mimari alanındaki yazılarıyla büyük bir boşluğu doldurmuşlardır. İbrahim Hakkı Konyalı şehir tarihi araştırmalarını önce Vakıflar Dergisi, Tarih Dünyası, Tarih Hazinesi gibi dergilerde yayınlamış, daha sonra kitaplaştırmıştır. “Özellikle Kitâbe ve Abideler alanında çok önemli eserler veren İbrahim Hakkı Konyalı birçok eseri yok olmaktan kurtarmıştır. Kaleme aldığı şehir tarihlerinin her biri, meraklılarının müracaat ettiği yegâne başvuru kaynakları olma özelliğini halen korumaktadır. Topladığı bilgi ve belgeler ışığında, üzerinde inceleme yaptığı şehirlerin abide ve kitabelerini titizlikle kayda alarak müthiş bir külliyat oluşturmuştur. Konya, Karaman, Ankara, Akşehir, Ereğli, Aksaray, Alanya, Erzurum, Şereflikoçhisar ve Kilis gibi şehirlerin “Abideleri ve Kitabeleriyle” birlikte tarihlerini yazan müellifin İstanbul’la ilgili çalışmaları da dikkate şayandır.”7 Hem vakıflarda çalışmış hem de Vakıflar Dergisi’nde makaleleri yayınlanmış biri olarak İbrahim Hakkı Konyalı üzerinde de durmak gerekir.8 Çünkü İ.Hakkı Konyalı şehir tarihçiliği konusunda kendine özgü bir yol izlemiştir. “Tarihçiler, şehir tarihini yazarken değişik yaklaşımlar sergilerler. İ.Hakkı Konyalı’nın kitaplarına baktığımızda yapılarını ve kitabelerini, vakıf kayıtlarını ön plana çıkaran, alan araştırması, gözleme dayanan bir tarih yazıcılığının ön plana çıkarıldığını, belirli ölçüde arşiv kayıtlarının kullanıldığını, seyahat eserlerini ele aldığını görürüz”9 Şehir araştırmalarında genellikle temel tarihi bilgiler, ana kaynaklar yapılar ve yüzey araştırmalarından hareketle yapılır. Bu noktada Konyalı, bu üçünü temel alarak makalelerini yazmış, Haşim Karpuz’un belirttiği gibi onun en önemli ve en özgün yönü sahaya inerek araştırmasını yapmış olmasıdır. Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum kitabının ön sözünde, sahada araştırma yaparken vakıf ve müze memurlarının kendisine yardım ettiklerini bizzat belirtmiştir.10 Vakıflar Dergisi yalnızca İ.Hakkı şehir tarihçiliğine önemli katkılar sunmuştur.

İstanbul Sultan Ahmet Cami

7 Akif Kuruçay, İstanbul’un 100 İlim ve Fikir Adamı, İstanbul Belediyesi Kültür A.Ş. Yay.2010, s: 233 8 Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde uzman olarak çalışan İbrahim Hakkı Konyalı, ömrü boyunca biriktirdiği 7860 adet matbu ve 705 adet yazma eseri, arşiv değerindeki 5410 adet belgeyi vefatına yakın bir dönemde Vakıflar Genel müdürlüğü vasıtasıyla Üsküdar Selimiye Camii Hünkâr Kasrı’na 1979 yılında açılan ve kendi adını alan kütüphaneye vakfetmiştir. Bu kütüphanede tarih, şehir tarihi ve kültürü açısından önemli kaynak eserler ve belgeler bulunmaktadır. 9 Haşim Karpuz, İ.Hakkı Konyalı’nın Şehir Tarihçiliği, Erzurum Tarihi, Aralık 2010, s: 11. 10 İbrahim Hakkı Konyalı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum, Aralık 2010, s: 29.

132 Mehmet Kurtoğlu Yine şehir tarihi üzerine ilmi ve akademik çalışmalarıyla tanınan Ahmet Süheyl Ünver’in Vakıflar Dergisi’nde doğrudan veya dolaylı olarak şehir ile ilgili on yedi makalesi yayınlanmıştır. Önce vakıf ve vakıf tarihi konusundaki makalelerle dikkat çeken dergi, daha sonra mimari ve sanat tarihi konularının yoğunlukta olduğu makalelere yer vermiş; böylece genel manada şehir tarihi konusunda başvurulan kaynak eser olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu bakiyesi bu büyük ilim ve fikir adamlarının Vakıflar Dergisi’ne kattığı değer göz ardı edilemez. Özellikle Dergi’nin ilk on sayısı başta olmak üzere, makaleleri yayınlanan isimlere baktığımızda, bunların köklü bir kültür ve medeniyet arka planına sahip olduğu görülür. Zira bu isimler İmparatorluğun son döneminde doğup yaşamış ve ondan aldıkları birikimi Cumhuriyet Türkiye’sine taşımışlardır. Köklü bir eğitime, geniş bir birikim ve ufka sahip bu fildişi ilim adamları, yalnızca yazdıkları makalelerle bir ilk olmamış; aynı zamanda yeni fikir ve düşüncelere yol açmış; Prof.Dr. Halil İnalcık’ın deyişiyle metot getirmiş, ekol olmuşlardır. Örneğin, İnalcık, Prof. Dr. Fuad Köprülü ve Prof.Dr. Ömer Lütfi Barkan’ın Türk tarihçiliğine kazandırdıkları hakkında şöyle yazmıştır: “Türk Tarihçiliği gelişiyor. Geçmişte iki büyük Üstat var: Fuad köprülü, Ömer Lütfi Barkan. Bu iki Usta Türk tarihçiliğine getirdikleriyle bir yön vermişlerdir. Bugün tarihimizi onların yolunda iyi inceleyebilmek için, Osmanlıcaya hâkim olmak, bunun yanında Batı tarihçiliğini iyi izlemek gerekir.”11 Vakıflar Dergisi, tarih, vakıf tarihi, sanat tarihi ve mimari açısından oldukça zengin makalelerin yer aldığı bir dergi olarak, şehir tarihçilerinin başvuracağı eşsiz bir kaynak olarak öne çıkmaktadır. Ülkemizde şehir tarihçiliğinin son yıllarda ilgi gördüğü düşünülürse, gelecekte şehir tarihçiliği bağlamında Vakıflar Dergisi önemli bir kaynak olarak daha da öne çıkacaktır. Şehirlerimizin değişim ve dönüşüm yaşadığı bir süreçte şehir tarihçiliği daha çok halk bilimciler tarafından yalan-yanlış bilgilerle yazılmaktadır. Özellikle kendilerini yerel tarihçi diye tanımlayan, şehir tarihi üzerine bilgi ve kaynakları tasnif etmeden yayınlayan şehir yazarlarının Vakıflar Dergisi gibi zengin bilgi ve belge içeren, birinci dereceden arşiv kaynaklarının gün yüzüne çıkmasına vesile olan bir dergiden habersiz yazmaları, bu anlamda büyük bir eksikliktir. Sahada olan bu insanların, bilgilerini arşiv belgeleri ve basılı eserlerle test etmemeleri şehir tarihi alanında büyük bir bilgi kirliliği oluşturmaktadır. Genel manada şehir tarihi ve kültür konusunda bilgi kirliliği yanında yüzeysel bakışın ağırlıkta olduğu görülmektedir. Bilgi kirliliğinin nedeni şehir konusunda daha çok halk bilimcilerinin ağırlıklı olmasından kaynaklanmaktadır. Yüzeysel bakış ise akademisyenlerin konuyu masa başında ele alması ve derin kültür, medeniyet ve estetik algılarının olmamasından kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda Vakıflar dergisindeki şehri konu alan makalelere baktığımızda, kuru bir anlatımın hâkim olduğu, kaynakların yeterli derecede analiz edilip yeni bir bakış ortaya konulmadığı, ayrıca başta

11 Akif Kuruçay, age. sh. 261

133 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi

Urfa Rıdvaniye Cami

Fotoğraf A.Rezzak Elçi

134 Mehmet Kurtoğlu sanat tarihçileri olmak üzere şehrin mekânlarının ölçü-biçi-şekil çevresinde taşı-toprağı anlattıkları görülür. Bu şehir ve mekân fizik/görsel olarak değerlendirilip metafizik olarak ihmal edilmektedir. Bu bir anlamda şehrin yahut mekânın yalnızca fotoğrafını çekmek demektir. Yalnızca şehir tarihçisinin değil, bir mimarın yahut mühendisin Yalnızca şehir tarihçi- dahi tarihi bir mekânın onarımında o mekânı bütün yönleriyle sinin değil, bir mimarın geometrik, estetik ve felsefi bağlamda bilmesi gerekir. Örneğin, bir yahut mühendisin dahi yapıyı restore edecekseniz onun için çok geniş bir taban ve kültür tarihi bir mekânın ona- gerekir. Bir defa o yapının kuruluş mantalitesini, felsefesini, o tarihi rımında o mekânı bütün mekânın ait olduğu şehirle olan bağını bilmeniz ve ona göre onarım yönleriyle geometrik, veyahut inşa etmeniz gerekir. İşte bu noktada şehir kültürü ve tarihi estetik ve felsefi bağlam- devreye girer. Bir mimar veyahut mühendis şehri içselleştirdiği kadar da bilmesi gerekir. Ör- başarılı eserler ortaya koyar, onarımlar gerçekleştirebilir. Vakıflar neğin, bir yapıyı restore Dergisi’ndeki makalelerin böyle bir amaca yönelik bir yayın çizgisi edecekseniz onun için olmalıdır. Yalnızca sosyal alanda teorik olarak değil, geometrik çok geniş bir taban ve olarak da pratikte mimar ve mühendislere yol göstermelidir. kültür gerekir. Tarihi mekânlar şehrin hafızalarıdır ve onların bir ruhu vardır. O ruhu bilmeden o mekânı çözemezsiniz. Bu büyük usta Mimar Sinan’ın yapmış olduğu abidevi eserleri yalnızca matematik ve fizik olarak değerlendirmeye benzer ki böyle bir değerlendirme yanlış ve eksiktir. Şehri, şehir yapan ruhu kavrayabilmek için arkasındaki tarihi, kültürel ve medeniyet algısına sirayet etmek gerekir. Bu çerçevede Vakıflar Dergisi’ndeki makalelere baktığımızda, makalelerin büyük çoğunluğu şehri veya tarihi mekânları anlatırken taş ve toprağın ötesine geçemediklerini, kuru ve soyut yaklaşımlar etrafında dönüp durduklarını görürüz. Özellikle sanat tarihi ve mimari açıdan kaleme alınan makalelerin büyük çoğunluğu bu niteliktedir. Bilge mimar Turgut Cansever; “Metafiziği olmayan mimar olamaz” der. Bu ifadeyi yalnızca mimari anlamda ele almamak gerekir. Bu ifade aynı zamanda şehri inşa eden ve yazanları bağlamakta ve onların da metafizik bir bakışa sahip olmalarını mecburi kılmaktadır. Metafizik bakış, gerçekte hikmet ve irfani olan bir bakıştır. Ancak bu bakışı kazandığında yazar yahut akademisyen gerçek manada şehrin ruhuna nüfuz edebilir. Çünkü şehir veya mekânla bu ruh bağını kuramayan ne o şehri anlayabilir ne de anlatabilir. Yalnızca Vakıflar Dergisi değil, yayın hayatında olan birçok akademik ve ilmi dergide bu metafizik kavrayış/hikemi ve irfani bakış eksikliği göze çarpmaktadır. Gerek kadim gerekse modern şehirler olsun belli bir amaç/zihniyet etrafında şekillenir. Şehri kuran irade, aynı zamanda şehirde yaşayanları dönüştüren iradedir. Kadim zamanlarda bu bir kutsal veya mabet etrafında olurken, modern şehirlerde daha başka simgeler etrafında gerçekleşmektedir. Bu bağlamda şehri inşa, imar ve idrak edenler şehrin varoluş amacını/zihniyetini bilmek zorundadır. Zira Prof.Dr. Saadettin Ökten’in deyişiyle, “her medeniyet kendi simge şehirlerini kurar. Bir New York, bir Paris, bir Roma simge şehirlerdir ve ait oldukları medeniyetin tasavvurunu oluşturur.” Akademisyen yahut yazar, şehrin simge ve sembollerini bilmeli, zihniyetini kavramalıdır. Örneğin, modern Batı dünyasının sembol/simge şehirlerini kopyalayarak kendi ülkelerine taşıyan

135 Şehir Kültürü ve Tarihi Açısından Vakıflar Dergisi mimar, mühendis, sosyal bilimci veya akademisyen aynı zamanda bu şehirlerin bir zihniyet de taşıdığının farkında olmalıdır. Şehri inşa ederken de yazarken de simge ve zihniyetin bir tasavvur oluşturduğu bilinmelidir. Şehir konusunda yazılanlara baktığımızda bu noktayı ihmal ettiklerini görürüz. Bu yüzden yazdıkları metin tercüme, aktarmadan ileri gidememekte, yeni bir bakış ve duyuş kazandıramamaktadır. Bu konuyu biraz daha açacak olursak, Beş Şehir gibi Türk Edebiyatına mal olmuş klasik bir eseri, bir mimar veya mühendisin değil de, medeniyet ve estetik yönü güçlü Tanpınar gibi bir sanatçının kaleme alması dikkat çekicidir. Eğer Tanpınar sanat ve estetik okumamış, güçlü bir edebiyat birikimi almamış ve metafizik/irfanı/hikemi bakış ve duyuşa sahip olduğundan dolayı Beş Şehir gibi bir klasiği yazmıştır. Bugün şehir üzerine yazan yüzlerce tarihçi, halk bilimci olmasına rağmen Tanpınar’ın Beş Şehir’de yakaladığı estetik ve derinliği yakalayan tek kişi çıkmamıştır. Şehri içselleştirmeden onunla ruh bağı kurmadan ne imar edebiliriz ne de idrak. Şehir tarihçiliğini yalnızca Vakıflar Dergisi’yle sınırlamak mümkün değildir. Zira Vakıflar Dergisi haricinde, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün 1974-1987 yılları arasında 6 sayı yayınladığı Rölöve ve Restorasyon Dergisi, 1982-2002 yılları arasında toplam yedi sayı yayınladığı Vakıf ve Kültür dergisi ile Vakıf Haftası Sempozyum kitaplarının şehir kültürü ve tarihi açısından katkılarını unutmamak gerekir. Özellikle Vakıf haftası sempozyum kitapları arasında yayınlanan Vakıf Medeniyeti İstanbul ve Vakıf Medeniyeti ve Şehir konulu yayınlar bu bağlamda dikkate şayandır. Bu yayınlardan Rölöve ve Restorasyon dergisi, mimari bağlamda şehirlerdeki tarihi ve abidevi eserlerin fotoğraf, plan ve çizimleriyle bir hafıza oluşturmuştur. Vakıf ve Kültür Dergisi ise daha çok kültürel konulara yer vermiş ve şehir kültürüne katkı sunmuştur. Rölöve ve Restorasyon Dergisi’nin yayının bilfiil içinde bulunan ve o dönemde Vakıflar Genel Müdürlüğünde çalışan Prof. Dr. Orhan Cezmi Tuncer, Vakıfların o günün şartlarına göre başka yerde olmayan bir proje arşivi olduğunu söylemektedir.12 Bu önemli ve büyük arşivden faydalanılarak yayınlanan Rölöve ve Restorasyon dergisinin, şehir kültürü açısından ayrıca üzerinde durulması gerekmektedir. Türkiye’de Vakıflar Dergisi gibi uzun bir geçmişe sahip olmadığı halde, birçok dergi hakkında biblografya, master ve doktora çalışması yapılmıştır. Bu anlamda Vakıflar Dergisi’nin herhangi bir çalışmaya konu olmaması büyük bir eksikliktir. Derginin 75 yıllık serüveni ve dergide

12 Dursun Ayan, Selçuklu Mimarisi Üzerine Orhan Cezmi Tuncer İle Söyleşi, İstanbul Kitabevi Yay. 2012, s. 73

136 Mehmet Kurtoğlu yazan büyük ilim adamları göz önüne alındığında, derginin bu anlamda ihmal edildiği veyahut görmezden gelindiği görülecektir. Dergide yayınlanan makalelerinin konu çeşitliliği, farklı alanlardaki zenginliğiyle tarih başta olmak üzere, vakıf, sanat tarihi, edebiyat, sanat, estetik, şehir kültürü ve arşiv bağlamında üzerinde tez ve doktora çalışması yapılabilecek niteliktedir. Bu alanda bugüne kadar herhangi bir çalışmanın yapılmamış olması düşündürücüdür. Aynı şekilde şehir tarihi bağlamında da Vakıflar Dergisi’nden yeterince faydalanılmadığını düşünüyorum. Zira Vakıflar Dergisi’ndeki özellikle Ömer Lütfi Barkan, Hilmi Ziya Ülken, Ekrem Hakkı Ayverdi, Ahmet Süheyl Ünver, Doğan Kuban, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Halim Baki Kunter, İbrahim Hakkı Konyalı, Semavi İyice gibi alanında uzman ilim ve fikir adamlarının yeni bakış açısı ve algı değişikliğine neden olmuş makalelerinin Türk düşünce ve sanat tarihinde önemli bir yeri vardır. Örneğin Halil İnalcık’ın tanımıyla Türk tarihçiliğine yeni bakış açısı ve metot kazandıran iki isimden biri olan Ömer Lütfi Barkan’ın, “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Vakıflar ve Temlikler, İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler, Vakıfların Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller” ve kısaca “Kolnizatör Türk Dervişleri” olarak bilinen makalesi alanında ilk ve en önemli çalışmadır. Osmanlı’nın kuruluş aşamasında Balkanlar’daki göç ve iskân konusuna yepyeni bir bakış açısı kazandıran bu makale, o dönemde Batılıların Asyalı Barbar olarak gördükleri Osmanlının, nasıl devlet kurup şehirler inşa ettiğini arşiv belgelerine dayanarak yepyeni bir bakışla ortaya koymuştur. Gerek Fuad Köprülü’nün gerekse Ömer Lütfi Barkan’ın Vakıflar Dergisi’ndeki makalelerinin her biri kitap hacmindedir. Örneğin Vakıflar Dergisinde yayınlanan “Kolonizatör Türk Dervişleri” makalesi vefatından sonra korsan olarak basılmıştır. Vakıflar Dergisi’nde yayınlanan makaleler daha sonra kitaplaşmış ve kaynak eser olarak literatüre girmiştir. Bugüne kadar şehir kültürü ve tarihi üzerine yapılan çalışmalara baktığımızda, yukarıda da değindiğimiz gibi, içselleşmiş metinlere rastlanmamaktadır. Yayınlanan makalelerde görülen noksanlıkların başında, arşiv belgeleriyle mimarinin, mimari ile sanat ve estetiğin, sanat ve estetik ile metafizik bakış ve duyuşun bir arada olmadığıdır. Özellikle şehir kültürü ve tarihçiliği bağlamında Vakıflar Dergisi’nden yeterli derecede yararlanılmadığı görülmektedir. Vakıflar Dergisi, bulunduğu bu noktada hem şehir kültürü ve tarihçiliği bağlamında hem nitelikli ve nicelikli makalelere yer vermelidir. Şehir kültür ve tarihi konusunda alana inerek çalışılmış orijinal derleme ve araştırmalara yer vermeli, başvurulan bir kaynak eser olmalıdır.

137 SÜLEYMANİYE CAMİİ Fotoğraf İ. Halil SEZER Söyleşiler 140 Prof.Dr. Halil İnalcık: “İlim Dünyasında Vakıflar Dergisi Çok Önemli Bir İşgal Eder”

Röportaj Nuri AKSU

eçtiğimiz aylarda 97. yaşını kutlayan büyük alim Profesör Halil İnalcık, Osmanlı tarihinin her dö- nemiyle ilgili verdiği eserlerle hem yurtiçinde ve hem de yurtdışında tanınan bir tarihçidir. Türki- Gye’de kendisine tevcih edilen pek çok fahri doktora derecesi ve akademi üyeliklerinin yanı sıra Prof. İnalcık Amerikan, İngiliz, Sırp ve Arnavutluk Bilimler Akademileri’ne de üye seçilmiştir. Ayrıca İnalcık’a yerli ve yabancı üniversiteler tarafından takdim edilen pek çok fahri doktora derecesi bulunmaktadır. Ye- tiştirdiği öğrencilerle ekonomik ve sosyal tarih yaklaşımını Osmanlı tarihi özelinde kendi adıyla anılan bir ekol haline getiren Profesör İnalcık’a Vakıflar Dergisi üzerindeki düşünce ve değerlendirmelerini sorduk.

1938’den beri 75 yıldır yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızda- ki, tarih dünyamızdaki yerini değerlendirebilir misiniz? Halil İNALCIK Efendim evvela vakıfların önemi üzerinde bir iki laf edebilirim. 29 Mayıs 1916 tarihinde Bizim medeniyetimiz, yani Osmanlı medeniyeti vakıflara dayanır; en İstanbul’da doğdu. Balıkesir basitinden Fatih Sultan Mehmet, fetihten sonra harap olan İstanbul’u Muallim Mektebi’ni bitirdi. 1935 yılında Ankara Üniversitesi Dil tekrar Türk-İslam şehri olarak inşa etme kararını alınca imaret-külliye ve Tarih Coğrafya Fakültesi denilen sistemi kullanmıştır. İmaret-külliye sistemi nedir? Bu, vakfa Yeni Çağ Tarihi Bölümü’nde dayanan bir müessesedir. Fatih Sultan Mehmet, evvela Ayasofya vak- yükseköğrenimine başladı. 1942 fını yaptı; sonra kendi vakfını kurdu ve bütün vezirlerine “her biriniz yılında “Tanzimat ve Bulgar Meselesi” adlı doktora tezini şehrin seçtiğiniz bir tarafında bir külliye kuracaksınız” emrini verdi. verdi. Uzun yıllar aynı fakültede İstanbul şehri, bu külliyelerin etrafında mahallelerin toplanmasıyla Osmanlı ve Avrupa tarihi ortaya çıkmıştır. Tüm bu külliyeler, cami, medrese, mektep, yolcula- üzerine dersler verdi. Sonra 1972 ra, fukaraya ve gelenlere yemek veren, mesela yolcular için develik yılında Chicago Üniversitesi Tarih Bölümü’ne “Osmanlı gibi hizmetler sunan imaretiyle tam bir sitedir; bu sitenin merkezi de Tarihi Üniversite Profesörü” camidir. İşte bu sistem vakfa dayanır. Fatih Sultan Mehmet, kendisi olarak davet edildi. 1973 yılında ve vezirleri bu külliyeleri vakıf esasına göre kurmuşlardır; muhakkak meşhur kitabı The Ottoman bu külliyeler etrafında müsakkafat denilen dükkan, tarla, hamam gibi Empire The Classical Age 1300- 1600 yayınlandı. Yurtiçi ve gelir getiren yapılar kurulmuştur. İstanbul’u ihya etmek için kurulan dışında çeşitli üniversitelerden külliye sistemi vakfa dayanır, dolayısı ile İstanbul’un Türk-İslam şehri fahri doktora payeleri aldı. 1993 olarak yeniden inşasında vakıf sistemi esastır. Tabi bu yalnız İstanbul yılında Bilkent Üniversitesi’ne davet edildi ve burada Tarih için geçerli olmayıp tüm imparatorluk ölçüsünde bu gibi imaretler, Bölümü’nü kurdu. İnalcık halen bedestenler, çarşılar daima bir hayır sahibi yahut devlet tarafından ku- Bilkent Üniversitesi Osmanlı rulur ve müsakkafat denilen bu gelir kaynakları veyahut da yine gelir Tarihi Bölümü’nde yüksek kaynağı olarak köyler tahsis edilebilir; örneğin Fatih Sultan Mehmet lisans ve doktora öğrencilerine yüzlerce köyü kendi camiine ve Ayasofya Camii’ne vakfetmiştir. seminer dersleri vermektedir.

141 “İlim Dünyasında Vakıflar Dergisi Çok Önemli Bir İşgal Eder”

Bu suretle sermaye, maddi bir kaynak tesis ederek, bu gibi medenî ve hayır işlerini meydana getirmişlerdir. Mesela bütün medreseler de vakfa dayanır. Hasılı bizim medeniyetimizin temeli vakıftır. Vakfın özelliği şudur; vakfı yapan, bu eserleri ve aynı zamanda vakfa gelir getiren kaynakları Tanrı adına, vakfiyede daima belirtilir. Ulema- dan birisi vakfiyeyi yazıyor, bu vakfedilen şey- ler Tanrı’ya atfedilmiştir. Bu nizamı, vakfı bo- zan Allah’ın cezasına, Allah’ın kahrına havale edilmiştir. Yani öyle bir anayasaya, tanrısal bir müeyyideyi ihtiva eden bir vakfiyeye göre bu imaretler kurulmuş ve işletilmiştir. İşte vakıf, Osmanlı medeniyetinin temeli olarak, hiç şüp- hesiz çok önemle korunması ve anlaşılması gereken bir kurumdur. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nde yüz binlerce hatta milyonlarca vakıf belgesi kaydı bulunmak- tadır. Mesela Mimar Sinan’ın belli camilerinden başka birçok paşanın yaptırmış olduğu hayır eserleri veyahut saraylar var. Hepsi vakıf esasına göre yaptırılmış, bunların kaybolanlarını biz Va- kıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde buluyoruz. Bu vakfiyeler, belirttiğimiz medenî eserlerin kayıtla- rıdır. İşte bazen kaybolmuş bir eseri yeniden ihya etmek için bu vakfiyelere müracaat etmek gerekir. Peki bu vakfiyeler, bu kayıtlar nerede bulunacak, nasıl bulunacak? İşte Vakıflar Genel Müdürlüğü bu çok önemli vazifeyi deruhte etmiştir ve vakıf- ların, vakfiyelerin önemini belirten bir de dergi tesis etmiştir. Vakıflar İdaresi’nin ve bu derginin önemini anlatmış olduğum giriş yeterince açıklar. Vakıflar İdaresi’nin 75 seneden beri yaptığı yayın olan Vakıflar Dergisi’nin benim kütüp- hanemde tam bir serisi vardır. Ben şahsen tarih araştırmalarımda bu yayında yer alan vakıflarla

142 Prof.Dr. Halil İnalcık ilgili bilgilerden çok istifade ettim. Osmanlı Devleti’nin kuruluş dönemine ait olan vakıf kayıtlarının en eskisi Osman Gazi’nin hemen vefat ettiği yıla rastlar. 1324 tarihlidir zannediyorum, Şerafettin is- minde bir saray hadımına verilen vakfiyedir, Sultan bu zata vakıf için hayrat için bir destek vermiş; o vakfiye en eski vakfiyelerden birisi olan Mekece Vakfiyesi’dir. Mekece Vakfiyesi’nin metninden biz bu adamın, bu önemli şahsın vakfiyesinden Osman Gazi’nin tarihine ait çok önemli bilgiler ediniyoruz. Başka bir misal olarak harap olmuş bir eseri vakfiyeler sayesinde bulup ihya edebiliyoruz. Demek ki bütün bu araştırmaları mevkut bir dergide araştırmak ve yayımlamak son derece önemlidir. Mese- la Fuat Köprülü Vakıflar Dergisi’ne yardımda bulunmuş, destek olmuş, makale göndermiştir, Ömer Lütfi Barkan da öyle. Yani ilim dünyasında Vakıflar İdaresinin çıkarmış olduğu ilmî bir dergi olan Vakıflar Dergisi çok önemli bir yer işgal eder. Yurtdışında vakıflar ile ilgili yayımlanmakta olan benzer bir dergi var mı? Bir kıyaslama yapabilir misiniz? Şüphesiz vardır, ayrıca bizim Vakıflar Dergisi gibi bir dergi hemen aklıma gelmiyor ama kilisenin neşriyatı arasında bir çok ilmî dergiler var. Mesela Bizans vakıfları üzerinde Bizantoloji üzerindeki dergilerde Mesela ben daha buna benzer bir defter serisi Bizans tarihi için çok önemlidir. Bunlar öğrenciyken Fuat tıpkı bizim Tahrir Defterleri gibidir. Onun üzerinde dergiler vardır; neş- Köprülü’nün riyat vardır ve dizi halinde çıkarılmıştır, Bizans vakıfları üzerine batıda vakfiyeler ve Vakıflar çok geniş bir literatür vardır. Dergisi’nden Vakıflar Dergisi’ne sizin de katkılarınızın olduğunu biliyoruz, faydalanarak sizin tarihçiliğiniz açısından Vakıflar Dergisi’nin önemini vurgula- bize birçok bilgi mak gerekirse neler söylemek istersiniz? aktardığını hatırlıyorum. Osmanlı medeniyet eserleri olan camiler ve külliyeler üzerinde herhangi bir tetkik yapmak isteyen alim bu vesikalara, bu kaynaklara git- Ben kendim, miştir. Mesela ben daha öğrenciyken Fuat Köprülü’nün vakfiyeler ve şimdi isimlerini Vakıflar Dergisi’nden faydalanarak bize birçok bilgi aktardığını hatır- sayamayacağım lıyorum. Ben kendim, şimdi isimlerini sayamayacağım birçok eserle- birçok eserlerimde, rimde, mesela Osman Gazi ve Orhan Gazi dönemlerine ait makaleleri- mesela Osman min hepsinde en eski vakfiyeleri kullanmışımdır. Vakfiye kayıtları itiraz Gazi ve Orhan götürmez gerçekleri ifade eden vesikalardır. Vakıf bir hayır eseri, adeta Gazi dönemlerine kutsal bir müessese olduğu için tarihçi ister istemez vakfiyeleri kullan- ait makalelerimin mak zorundadır. Benim ilk Osmanlı dönemi yazılarıma bakın, daima hepsinde en vakıflardan, vakfiyelerden istifade etmişimdir ve özellikle Vakıflar Der- eski vakfiyeleri gisi benim rehberim olmuştur. kullanmışımdır.

143

Prof.Dr. Hakkı Acun

Yayın Anlayışı ve Kapsamı Bakımından Büyük Bir Dergi

Röportaj Hasan DEMİRTAŞ 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızdaki yeri ve önemi sizce nedir? Türk-İslâm Kültürü denildiğinde akla vakıflar ve vakıf medeniyeti gelmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren vakıflar hakkında yayınlanmış çok ender yayınlar vardır, bunların en başta geleni Vakıflar Dergisi’dir. Vakıflar Dergisi’nde bir kişinin makalesinin yayınlanması günümüzde olduğu gibi kişiye puan getirmiyordu ancak çok büyük bir onur veriyordu ve bu nedenle herkes bu dergide yayın yapamıyordu. Vakıflar Dergisi yayın yapmanın son derece zor olduğu, yayının kıt olduğu bir dönemde çıkarılmaya başlanmıştır. Vakıflar Dergisi’nin Türk kültür hayatına ne gibi Hakkı ACUN katkılar yaptığı konusuna gelince; ilk olarak cami, han, hamam, tekke, türbe gibi yapılarımızın topluma 1950’ de Yozgat’ta doğdu. İlkokulu tanıtılmasında çok önemli katkılar sağladığı söylenebilir. Iğdır’da, ortaokulu Akşehir’de, liseyi Ço- Kültür varlıklarımızın hem profesyonellere hem de rum’da bitirdi. 1975 – 1976 Döneminde, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal ve İdari Bi- amatörlere tanıtımında önemli bir rol üstlenmiştir. Diğer limler Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü’n- yandan Vakıflar Dergisi’nde yazıları yayınlanan kişiler ise den mezun oldu. Aynı bölümde 1977 de’ dönemin konusunda yetkin isimleri olduğu için aktarılan Yüksek Lisans, 1983 de Doktor ünvanı bilgilerin çok sağlıklı olduğunu görmekteyiz. Yine Vakıflar aldı.1976–1983 tarihleri arasında Hacet- Genel Müdürlüğü Arşivi’nde vakıflar alanıyla ilgili pek tepe Üniversitesi, Sanat Tarihi Bölümün- çok arşiv belgesi bulunmaktadır. Bu belgelerin de Vakıflar de asistan olarak, 1983–1988 tarihleri Dergisi’nde yayınlanmaya başlanmasıyla ilim adamları arasında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi bu belge ve bilgiler sayesinde bilgi, beceri ve yayın sahibi Tarih Bölümünde başkan olarak çalıştı. oldular. Bu yayınları kullanarak yeni yayınlar ürettiler. 1991’ de Doçent, 1997 de Profesör oldu. Vakıflar Dergisi’nin Türk düşünce ve sanat hayatına böyle 1988–1992 tarihleri arasında Gazi Üni- bir katkısı olmuştur. versitesi Gazi Eğitim Fakültesi, Resim - İş Eğitimi bölümünde çalıştı. 1997–2000 Vakıflar Dergisi’nin yayın çizgisini nasıl tarihleri arasında Fen–Edebiyat Fakül- buluyorsunuz? tesi’nde dekan yardımcılığı ve aynı tarih- Vakıflar Dergisi sanıyorum 40. sayısına kadar geldi. lerde İlesam (İlim Eserleri Sahipleri Mes- Dergisi’nin yayın çizgisine bakıldığında 1980’li yıllarda lek Birliği) yönetim kurulu üyeliği yaptı. bir genişlemenin olduğu göze çarpmaktadır. Vakıflar Halen aynı üniversitenin Fen - Edebiyat Dergisi denilince bizim aklımıza han, hamam, cami, Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü ve 1988’ takke, türbe gibi yapılar gelmektedir, oysa o yıllarda den beri de Güzel Sanatlar Bölümü Baş- vakıfların gelirlerine dayalı olarak tarım ve ziraat gibi kanlığı ile birlikte Rektör Yardımcılığı gö- revini yürütmektedir. alanlarıda yazılar yayınlanmaya başladı. Bu, derginin

145 Yayın Anlayışı Ve Kapsamı Bakımından Büyük Bir Dergi yayın çizgisinden uzaklaşmasına neden olsa da bir süre sonra bu tür yayınlara son verilmesiyle eski yayın çizgisine dönülmüş oldu. Özellikle üniversitelerin çoğalması ile birlikte bilim adamlarının puan getirecek yayın yapmaya zorlanmasıyla İndeksli yayınlar popüler olmaya başladı. Tabii eski dönemlerde Vakıflar Dergisi şimdiki gibi hakemli ve puanlı bir dergi olmadığı için bir dönem kısırlık yaşamıştır diyebiliriz. Şimdilerde Vakıflar Dergisi’nin Ulusal indekslerde taranır hale getirildiğini duydum ki bunun dergiye gelecek olan makale kalitesini de artıracağını düşünüyorum. Bilindiği üzere insanın bir maddi bir de mana yönü vardır. Mana kısmını bir tarafa bırakarak söyler isek, madde olmadan da mana olmuyor; yani şunu söylemek istiyorum ki dergilerde yayınlanacak makalelere verilecek olan telif bedellerinin de yükseltilmesi gerekmektedir. Düşünün ki 15-20 yıllık araştırmalarınız neticesinde bir makale yazıyorsunuz; bir sonuca ulaşıyorsunuz ve bu ulaştığınız sonucu yayınladığınızda size verilecek ücretin de biraz tatmin edici olması gerekmektedir. Günümüzde bordroya mahkûm yaşayan kişiler işin bu yönüyle de tatmin olmak istiyorlar. Mesela bu bakımdan Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Yüksek Kurumu bu durumu iyileştirdi. Dolayısı ile Vakıflar Dergisi açısından bunlar da dikkate alınırsa kalitenin daha da artacağını düşünmekteyim. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün vakıf eserlerini gelecek nesillere aktarmak gibi bir misyonu da bulunmaktadır. Özellikle vakıfların devlet eliyle yönetilmeye başlanmasından sonra vakıf eserlerinin bakım ve onarımlarını yapmak, bunları yaşatmak Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün sorumluluğuna girmiştir. Bu hususun son on yıla gelene kadar ihmal edildiğini gözlemlemekle birlikte, son on yılda bir atılım gerçekleştirilerek pek çok vakıf eserinin restore edildiğini görmekteyiz. Üç bine yakın vakıf eserinin restore edildiğini değişik kanallardan öğrenmiş bulunuyoruz, bununla ilgili eski genel müdür Yusuf Beyazıt Bey’e söylediğim gibi ; üç bin adet eseri onarılmadan önce ihale maddesinde gerekli düzenlemeler yapılarak, onarılacak eserin öncesini ve sonrasını anlatan uzman bir kişi tarafından birer yazılı eser (yani kitap haline getirilmiş restorasyon raporu), istiyoruz denilse idi şimdi elimizde en azından üç bin adet yayın yapılmış olurdu. Vakıflar Dergisi’nde eleştiri yazılarına daha çok öncelik verilmesi gerekmektedir. Artık çok önemli bir yapı ile ilgili olmadığı sürece cami, tekke, türbe, han, hamam gibi yapılarla ilgili çok fazla yazıya yer vermektense, vakıfların kültürümüze ne tür katkılar yaptığını değerlendiren, vakıfların bilinmeyen yönlerini aktaran makalelerin yayınlanması gerektiğini düşünüyorum. Vakıflar Dergisi’nde benim üç tane makalem yayınlandı. İlk makalem 1981 yılında 13. sayıda yayınlanmıştı. Tabi eskiden yayın yapmak çok zordu ve bunun da pek çok nedeni vardı; birincisi, bir yayın için çekim yapmak üzere bir yere gittiğimizde deklanşöre basmaya korkardık çünkü her basış, yani her çekim para demekti. İkincisi ulaşım imkânları günümüzdeki gibi kolay olmadığından araştırma için gidiş geliş hiç kolay değildi ve son olarak da tüm bu maliyet ve zahmetler sonunda yaptığınız çalışmayı bastırdığınızda masrafınızın onda biri bile karşılanmıyordu. Yayın yapmak çok da cazip değildi ve sadece akademisyenler yazıp yayın yapabiliyorlardı. Akademisyenlerin yayın yapması elbette önemlidir. Fakat bir de akademisyenlerin dışında işin çekirdeğinden yetişmiş şahıslar var. Adam bir ustadır belki ama yaptığı işi en iyi yapan odur ve onun

146 Hakkı Acun da bilgisinin yayınlanması lazım. Mesela bir Horasan Harcı nasıl yapılır. Herkes bir şey söylüyor; biz bilim adamları pek çok şey söylüyoruz. Yüz gram şundan, beş yüz gram bundan vs. diye yazıyoruz. Hâlbuki bunu yapana bir sormak lazım nasıl yapıyorsun diye. Madem harç meselesini konuşuyoruz, deniliyor ki yumurta akı kullanılıyordu; şimdi bir düşünelim Kanunî Sultan Süleyman dönemini, mesela yirmi yıllık bir kesit alalım Edirne Kapı Mihrimah Sultan Külliyesi, Üsküdar Mihrimah Sultan Külliyesi, Süleymaniye Külliyesi, Haseki Külliyesi, Kara Ahmet Paşa Külliyesi, Rüstem Paşa Külliyesi gibi devasa külliyelerle birlikte bu dönemde en az yirmi tane külliye yapılmış bu zaman diliminde, bunların hangi birine yumurta yetişecek! İşte işi yapan usta harcı nasıl yapıyorsa o yazacak, bir sıvacı sıvayı nasıl yapıyorsa yazacak yani uygulayıcılar yazmalı. Mesela kıtık sıva, ben küçüklüğümde sıvacı yanında çalıştığım için sıvanın nasıl yapıldığını, yumurtanın nerede kullanıldığını biliyorum ama bizim ne ilim adamlarımız, ne mimarlarımız ne de sanat tarihçilerimiz doğru düzgün bilmezler. Malzemeyi az biliyoruz, az tanıyoruz. Hani bir söz vardır ya çok okuyan mı bilir çok gezen mi? Bence çok gezen, çok gören daha iyi bilir. Bu nedenle bu tür uygulamaları çok gezen hocalara sormak lazım ve yayınlarda da bunun göz ardı edilmemesi lazım. Bazen ilmî kriterlere uymayan ama meslekten yetişme ustalar vardır; mesela marangozdur ve kündekârînin nasıl yapıldığını o bizden çok daha iyi bilir ama siz derseniz ki benim dergimde şu kriterlere uymayan yazılar yayınlanmaz, o zaman bu ustanın bildikleri yayınlanmaz. Belki ben o konuda ilmî kriterlere uygun yazarım fakat o ustanın bilgi seviyesine ulaşmam mümkün değildir. Adam daha eline aldığı tahtadan başlıyor ve diyor ki böyle oyarsan olmaz su bu tarafa gitmez, tahtanın cinsini o bilir ama ben bilmem! Söylemek istediğim şu, bu tür meslek erbaplarına da yazdırmak lazım, teşvik etmek lazım. Dergi içerisinde “Uygulayıcı Ustalar” diye bir bölüm açarak, uygulayıcı usta uygulamayı nasıl yapıyorsun, hadi anlat, dediğin zaman çok güzel bilgilerin paylaşılacağını düşünmekteyim. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanan dergiler arasında Vakıflar Dergisi’nin yeri ve önemi nedir? 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan ve Türkiye’nin en köklü dergilerinden olan Vakıflar Dergisi’nin şöyle bir misyonu da vardır; ilmî kriterlerin göz önünde bulundurulduğu bilimsel bir makale nasıl olmalıdır, araştırmanın nasıl yapılacağı, giriş nasıl yazılacak, sonuç nasıl kaleme alınacak, bir yapı nasıl tanıtılacak, kısacası metodoloji nasıl olacak tüm bunları Vakıflar Dergisi’nin yayınlarıyla öğrendik diyebiliriz. Sonradan Vakıflar Dergisi ayarında dergiler çıkmaya başladı. Diyebiliriz belki İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi, şimdi yine Ege Üniversitesi Sanat Tarihi Dergisi çıkartıyor, yine Türk Tarih Kurumu Belleten adlı bir dergi çıkartıyor ama onun kapsamı daha çok tarihle ilgili. Vakıflar Dergisi ise Mimarlık Tarihi, Sanat Tarihi, bunların dışında el sanatları olarak halı, kilim, ahşap, maden, hepsini içine alan bir yayın anlayışı bulunmaktadır ve kapsamı bakımından da en büyük dergi Vakıflar Dergisi diyebiliriz. Vakıflar Dergisi’nde makaleleri yayınlanmış birisi olarak paylaşmak istediğiniz bir hatıranız var mı? Kültür eski bakanlarından Mükerrem Taşçıoğlu döneminde (kendisi Sivaslı’dır), bakanlığı döneminde ben de Hacettepe Üniversitesi’nde çalışmakta iken Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’ne

147 Yayın Anlayışı Ve Kapsamı Bakımından Büyük Bir Dergi gitmiştim. Kendisi bana dedi ki: Hocam Sivas’ın cami, han, hamam, tekke gibi önemli eserlerinin tanıtıldığı küçük bir rehber kitap hazırlar mısınız? Ben bu çerçevede çalışmaya başladım. Dönemin Sivas valisi Lütfü Tuncel çalışmamda kullanmam için zaman zaman kırmızı plakalı makam aracını bana tahsis ediyordu ki o zaman ben Yardımcı Doçent idim ve doktora yapan arkadaşlarım Ahmet Turan Alkan ve Ali Birinci ile birlikte köy köy geziyorduk. Tabii nihayetinde 20-30 sayfalık bir el kitabı, bir rehber kitabı olarak çalışmamızı tamamladık ve sayın bakan Mükerrem Taşçıoğlu’na sunduk. Bu çalışmamızın Bakanlığı’nın Yayın Kurulu’ndan geçmesini teklif ettik, kendisi çok beğendi ve bu haliyle basalım, kurula sunar isek onlar mutlaka bir şeyler bulurlar dedi. Nitekim dediği de çıktı, Yayın Kurulu çalışma güzel fakat daha da genişletilmiş haliyle basılmalı yönünde bir karar aldı. Tabii bizim söz konusu çalışmayı genişletip. Tafsilatlı bir şekilde eserlerin tanıtımını yapmamız için Sivas’ta beş yıl çalışmak lazım. Bu sebepten Sivas ile ilgili bu çalışmayı Vakıflar Dergisi’ne yayınlanmak üzere sundum. “Sivas ve Çevresi Tarihî Eserlerinin Listesi ve Turistik Değerleri” adıyla 1988 yılında Vakıflar Dergisi’nin 20. sayısında yayınlandı. Sivas ile ilgili altmışa yakın eser hakkında ilk defa tarafımdan yayınlanan bilgileri içerdiği için bu makaleye o kadar çok atıflar yapıldı ki, bu durum benim de çok hoşuma gitmiştir. Bir de Vakıflar Dergisi’nde değil ama Türkiye’de Vakıf Abideler ve Eski Eserler adlı eserin 4. cildini biz Vakıflar Genel Müdürlüğü adına üç arkadaş yapmıştık. Oradaki çalışma düzenimizi ve çalışma zevkini bugüne kadar yaptığımız hiç bir çalışmada edinemedik. Bu çalışmanın aynı serisi diğer iller içinde yapılmalıdır. Yine Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün tertip ettiği Vakıf Haftaları yapılmakta, bu organizasyonlarda çok güzel bilimsel bilgiler paylaşılmakta, bu güzel organizasyonun duyurusuna ve tanıtımına biraz daha önem verilirse ilim dünyasında daha fazla ilgi uyandıracağını düşünmekteyim. 5- Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatındaki 75. Yılı münasebetiyle dergimize katkı sağlamış Prof.Dr. Fuad Köprülü, Prof.Dr. Ömer Lütfü Barkan ve Ali Himmet Berki hocalarımızın Vakıflar Dergisi’nde yayımlanmış makalelerinden oluşan armağan kitaplar çıkartılacak, bu vesile ile bir değerlendirme alabilir miyiz? Bu saydığınız isimler birer derya, bu saydığınız isimler Vakıflar Dergisi’nin özellikle ilk sayılarına çok önemli katkılar sağlamış, yazıları da deyim yerinde ise klasik olmuş ilim adamları, mesela rahmetli Ömer Lütfü Barkan hocanın Kolonizatör Türk Dervişleri adlı kitap hacmindeki makalesi muhteşem bir makaledir. Dolayısıyla bu önemli isimlerin Vakıflar Dergisi’nde yayınlanmış makalelerinin kitaplaştırılması çok isabetli bir faaliyet olur kanaatindeyim…

148 Prof.Dr. Cahit BALTACI:

“Geleneksel Sanatlarımız İçin Laboratuar Hizmeti Görmüştür”

Röportaj Mehmet KURTOĞLU

1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızdaki yeri ve önemi sizce nedir? 1938 yılından beri yayın hayatında bulunan Vakıflar Dergisi, düşünce ve kültür hayatımızda büyük bir yeri doldurmuştur. Öncelikle dergi, mazisi tarihin derinliklerine uzanan vakıf sistemimizin mahiyetini, 75 yıldır yaşayan nesillerimize tanıtan ve nesillerin vakıf kültürü ile yetişmesine öncülük eden bir mektep olmuştur. Bu mektep, Türkiye’nin geçirdiği buhranlara rağmen temelleri üzerinde sarsılmadan ayakta kalarak medeniyetimize hizmete devam etmiştir. Bugün, birçok kültür varlığımız ve sanat âbidelerimiz ayakta kalabilmişse bunda Vakıflar Dergisi’nin büyük payı vardır. Nesillere aşıladığı vakıf sevgisi ve vakıf kültürü ile Türkiye’mizin bir vakıf cenneti olarak devamına hizmet etmiştir. Dergi, içinde yer alan makale ve araştırmalarla adeta bir vakıflar ansiklopedisidir. Muhtevada yer alan vakıf ıstılahları ise başlı başına bir lügat oluşturacak hacimdedir. Gerçekte her disiplin, terminolojisi ile bir Cahit BALTACI kimlik oluşturur. Bugün, milletimizin dünyaya yayılan 1943 yılında Hatay’ın Erzin ilçesin- yardımlaşma düşüncesinin temelinde de vakıf kültürü de doğdu. İlk tahsilini Gökdere İlko- bulunmaktadır. kulu’nda, orta ve lise tahsilini Adana Sanat, sadece okullarda ve üniversitelerde öğretilemez. İmam-Hatip Okulu ve Adana Erkek lise- Bu alanda yapılacak özgün araştırmalar ve uygulamalar, sinde tamamladı. onun anlaşılmasına ve hayatiyet kazanmasına imkan Yüksek tahsilini 1968-69’da İstanbul hazırlar. İşte Vakıflar Dergisi, hem teori hem de pratiği Yüksek İslam Enstitüsü’nde yaptı. 1975’te bir araya getirerek öncelikle geleneksel sanatlarımız için İstanbul Edebiyat Fakültesi Yeniçağ Ta- bir laboratuar hizmeti görmüştür. rihi Kürsüsü’nde “ XV-XVI. Asırlarda Vakıflar Dergisi’nin çizgisini nasıl buluyorsunuz? Osmanlı Medreseleri” adlı tezi ile doktor, 1983’te Marmara İlahiyat Fakultesi’nde Günümüzde birçok periyodik yayının politize Yrd.Doçent 1988’de aynı fakültede İslam edildiği dönemde Vakıflar Dergisi’nin politika üstü yayın Tarihi doçenti ve 1994’te İslam Tarihi çizgisini sürdürmesi, bu derginin en önemli özelliğidir. Profesörü oldu. Çünkü bu dergi, hükümetleri değil devleti temsil 2010 tarihinde Marmara İlahiyat’tan etmektedir. Sahifelerini bütün millete açık tutabilmesi emekli oldu. Baltacı’nın “XV-XVI. Asır- için bu vasfının korunmasına ihtiyaç vardır. Derginin larda Osmanlı Medreseleri”, “İslam Me- yayın politikasının bu minvalde sürdürülmesi çok deniyet Tarihi”, “İslam Paleografyası” önemlidir. adlı kitapları ve yüzün üzerinde makale, Vakıflar Dergisi’nin bir özelliği de hem tebliğ ve ansiklopedi maddeleri bulun- maktadır. akademisyenlere hem de halka hitap eden bir çizgide

149 Geleneksel Sanatlarımız İçin Bir Laboratuar Hizmeti Görmüştür olmasıdır. Bunlara ilaveten bir de çocuklara hitap eden bir kanal dergiye yakışacaktır. Dergi içerisinde veya “Vakıf Çocuk” gibi bir isim altında yeni bir dergi ile yayın genişletilebilir. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanan dergiler arasında Vakıflar Dergisi’nin yeri ve önemi nedir? Kamu kurum ve kuruluşlarının neşrettikleri bir çok dergiler mevcuttur. Bunlar genelde o kuruluşların amaçlarına ait düşünceleri ve kuruluşların yaptıkları faaliyetleri anlatmaktadırlar. Vakıflar Dergisi’nin misyon ve vizyonu, amaç ve muhteva bakımından onlarla mukayese edilemeyecek kadar geniş ve çeşitlidir. Her şeyden önce Vakıflar Dergisi büyük bir medeniyet ve kültürü tanıtmaya ve yaşatmaya yöneliktir. Bunlardan dolayı Vakıflar Dergisi’nin çıtası yüksektir. 1938 yılında yayınlanan ve bu yıl 40. sayıya ulaşan Vakıflar Dergisi’nin değerlendirebilir misiniz? Vakıflar Dergisi çıkacak olan 40. sayısıyla olgunluk çağına erişmiştir. Bu olgunluğu devam ettirmeli ve bugün daha çok akademisyenin bulunduğu ülkemizde daha dolgun muhtevalı dergi haline gelmesinin yolları aranmalıdır. Özellikle Türkiye içinde ve dışındaki vakıf eserlerimizle ilgili belgelere yer verilmelidir. Sizce Vakıflar Dergisi bir ihtiyaçtan mı doğmuştur? Derginin alanında bir boşluğu doldurduğuna inanıyor musunuz? Vakıflar Dergisi’nin bir ihtiyaçtan doğduğuna şüphe yoktur. Tarih içinde sahip olduğumuz binlerce eser medeniyetimizi bir vakıf medeniyeti haline getirmiştir. Bu eserlerin ortaya çıkarılması insanlık tarihine de büyük bir hizmettir. Bu sebeple dergi, siyaset üstü tavrını, araştırma dergisi özelliğini ve sınırlar ötesi vasfını muhafaza etmeli ve böylece uluslararası kataloglarda yer almalıdır. Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı? Bana bu fırsatı verdiğiniz için ben teşekkür ederim.

150 Prof.Dr. Murat Çizakça: “Böyle Bir Derginin Var Olması Çok Önemli”

Röportaj Hasan DEMİRTAŞ 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızdaki yeri ve önemi sizce nedir? İslam dünyasında, ve daha özel olarak Osmanlı topraklarında, beşeri sermayeye hizmet eden en önemli kurum vakıflardı. Çünkü, beşeri sermayenin en önemli unsurları olan sağlık ve eğitime yönelik harcamaların büyük bir kısmı vakıflar tarafından sağlanmaktaydı. Gerçekten de, İslam tarihi boyunca vakıflar, okullar, üniversiteler, hastaneler ve aşevlerinin yanı sıra, ekonomik kalkınmaya katkıda bulunan sayısız başka hizmetleri de örgütlemiş ve finanse etmişler ve böylelikle sosyo- ekonomik yapının şekillenmesinde önemli bir katkı sağlamışlardır. Diğer yandan yüzyıllar önce bir kişinin kurduğu vakıftaki şartların yüzyıllar Murat ÇİZAKÇA sonra da uygulanmasının bir tür bilgi 1 Şubat 1946’da Bursa’da doğdu. Lisans(B.A.) asimetrisi yaratmakta olduğu yönünde tahsilini İngiltere’nin Leicester Universitesi’nde de bazı haklı görüşler vardır. Vakıf 1968 yılında tamamlayan Çizakça, yüksek şartlarını koyan kişinin kurduğu vakfın lisans eğitimine(M.A.) A.B.D.’de “University of yönetimsel şartlarını tespit etme hakkı Pennsylvania”da devam etmiş ve buradan 1974 yılında vardı. Gerçekten de yüz yıl sonra o vakfı mezun olup Türkiye’ye dönmüş ve 1974-75 yıllarında yöneten bir mütevellinin aynı vakfın Bursa İktisadi ve Ticari Bilimler Akademisi’nde İktisat yüz yıl sonraki şartları hakkında bilgisi Kürsüsü Asistanlığı yapmıştır. 1975 ve 1982 yılları olmakla birlikte şartlar üzerinde hiç bir arasında Boğaziçi Ünivesitesi Ekonomi Bölümü’nde yetkisinin olmamasının bilgi asimetrisine Öğretim Üyeliği yapan Çizakça, bu sırada 1978 yılında neden olduğu iddia edilmektedir ve bu İktisat Tarihi alanında doktorasını “University of durum ciddi bir problem olarak karşımızda Pennsylvania”da tamamlamıştır. Kuzey Kıbrıs Türk durmaktadır. Nitekim Sovyetler Birliği’nin Cumhuriyeti’nde kurulan Uluslarası İslam Bankacılık bile bilgi asimetrisi nedeniyle çöktüğü ve Ekonomi Enstitüsü’nde 1982-84 yılları arasında Öğretim Üyesi olarak çalışmıştır. 1992-93 yıllarında yönünde iddialar vardır. Bu iddia Boğaziçi Üniversitesi ve International Institute of Islamic sahiplerine göre, tüm yetki Moskova’da Thought and Civilization Kuala Lumpur Malezya’da idi ve binlerce kilometre uzaklıktaki farklı eş zamanlı Öğretim Üyesi olarak görevde bulunmuş şartlar altında yaşayanların ise hiç bir olan Murat Çizakça, 1997-98 yıllarında Berlin Yüksek yetkisi yoktu ve tamamen Moskova’dan Araştırmalar Enstitüsü (Wissenscheftskolleg) üyesi verilen emirler doğrultusunda oraların olarak çalışmıştır. Bir dönem Fatih Üniversitesi’nde yönetilmeye çalışılması yüzünden oluşan öğretim görevlisi olarak çalışan Çizakça halen Kuala bilgi asimetrisinden dolayı Sovyetler birliği Lumpur INCEIF’de İslami Finans Profesörü ve PDP çökmüştür derler. Üyesi (Senato) olarak görev yapmaktadır.

151 Böyle Bir Derginin Var Olması Çok Önemli

Vakıflarda da bilgi asimetrisi problemi olduğu yönündeki görüşün ne kadar geçerli olup olmadığı yapılacak çalışmalar ile netleşecektir. Vakfı kuran kişinin koyduğu şartlar mütevelliyi ne kadar bağlıyor. Mütevelli vakıf şartlarında esneklik yapabilir mi? Malûm olduğu üzere Hanefi fıkhına göre şurût-ı aşere meselesi var ve bu mütevellilere epey bir esneklik sağlıyor, ama bu şartların her bir maddesi için mahkemeye gidip yetki almak gerekiyor. Vakıflarda bilgi asimetrisi olup olmadığı meselesi vakıf kurucularının kendinden sonra gelecek olan mütevellilere vakıf şartlarının zamanın şartlarına göre düzenlenmesi yönünde yetki verip vermediği ile alakalıdır. Eğer vakıf kurucuları katı ve değiştirilemez şartlar koymuşlar ise vakfın kuruluşundan mesela yüz yıl sonra değişen şartlar ölçeğinde bir bilgi asimetrisi sorunu ortaya çıkar ki bu ciddi bir sorundur. Vakıflar alanında yayın yapmakta olan Vakıflar Dergisi’nde çok kıymetli makaleler yayınlanmıştır ve böyle bir derginin var olması bir kere çok önemli. Özellikle doktora çalışmam esnasında Vakıflar Dergisi’nin eski sayılarının tamamını taradım. 1993 yılına kadar düzenli olarak takip etme imkanım oldu. Derginin 2000 yılından sonra çıkan sayılarını ise Malezya’da olduğum için yeterince takip edemedim ama Kuala Lumpur’daki ISTAC Enstitüsü’nde A History of Philanthropic Foundations: the Islamic World from the Seventh Century to the Present adlı kitabımı hazırlarken Vakıflar Dergisi’ne büyük ihtiyaç hissettim ve derginin tüm sayılarının ISTAC kütüphanesine alınmasını talep ettim; talebim derhal yerine getirildi. Şu anda Güney Doğu Asya’da Vakıflar Dergisi’nin 2000 yılına kadar tüm sayılarının bulunabileceği yegane yer her halde Kuala Lumpur’daki ISTAC kütüphanesidir.

152 Prof.Dr. Murat Çizakça

Yurtdışında Vakıflar Dergisi gibi vakıflar alanında yayın yapan süreli yayınlar var mı? İlk aklıma gelen dergi değil ama University of Manchester tarafından basılan Johns Hopkins University yayınları var, Prof. Dr. Lester Salamon’un çalışmaları var. Sonra yine bu alanda yayın yapan Civicus dergisi var, Almanya’da Graf Strachwitz’in çıkartmakta olduğu Maecenata Schriften var. Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatındaki 75. Yılı münasebetiyle dergimize katkı sağlamış Prof. Dr. Fuad Köprülü, Prof. Dr. Ömer Lütfü Barkan ve Ali Himmet Berki hocalarımızın Vakıflar Dergisi’nde yayımlanmış makalelerinden oluşan armağan kitaplar çıkartılacak. Bu vesile ile sizden bir değerlendirme alabilir miyiz? Öncelikle şunu belirteyim ki bu kıymetli hocalarımızın makalelerinin Vakıflar Dergisi’nin 75. yılında armağan kitap olarak yeniden yayınlanacağı için sizleri tebrik ederim. Tabii ki bu çerçevede bir yazı ile katkı sağlamak isterdim: Özellikle Prof. Dr. Ömer Lütfü Barkan hakkında bir yazı vermek isterdim ama yoğunluğumdan dolayı şimdilik bu pek de mümkün görünmüyor. Ben Prof. Dr. Ömer Lütfü Barkan`ın son doktora öğrencisiyim ve bununla hep gurur duydum. Doktoramı The University of Pennsylvania’da yaptım, bütün imtihanları geçtim; tabi imtihanlar derken yirmi dersten kırk tane imtihana giriyoruz, ayriyeten üç tane de büyük sınava giriyoruz, sekiz saat sabahtan akşama kadar bir odada sınav oluyoruz, bütün bu sınavları geçtim. Sıra doktora tezi yazmaya geldi, tez komitesine girdim. Osmanlı iktisat tarihi üzerine çalışma yapacağımı söylediğimde üniversitede bu alanda kimse olmamasından dolayı konuyu kabul edemeyeceklerini, ancak çalışmak istediğim konuda kendilerinin de tanıdığı ve kabul edebilecekleri saygın bir Tük profesör benim tezimi yönetir ve tezimi kabul eder ise kendilerinin de tezi okumaya başlayabileceklerini söylediler. Bunun üzerine önce Prof. Dr. Halil İnalcık`i aradım, kendisi o zaman Amerika’da idi ama ilgilenmedi. Tek ümidim Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan’dı. Harıl harıl hocayı arıyorum ve öğrendim ki Uludağ’da tatil yapıyormuş. Ben Bursalı’yım yani hocayı gökte ararken yerde bulmuş gibi oldum. Tabii nerde kaldığını falan bilmiyorum, tek tek otelleri arayıp sorarken buldum. Otelden bana “hoca her gün zirveye tırmanır, onu ancak oralarda bulursun” dediler. Ben Barkan Hoca ile buluşacağım diye takım elbise giymişim, kravat takmışım ve o halde zirveye doğru tırmanmaya başladım ki ta ilerde, yavaş yavaş tırmanan beyaz saçlı birisini gördüm, tabii o mu değil mi bilemiyorum çünkü kendisini o güne kadar hiç görmemiştim. Kendisine “Hocam! Hocam!” diye seslenmeye başladım, nasıl bir can havliyle bağırmışsam duymuş olmalı ki durdu. Hoca ne oluyor diye bakarken ben de kendisine doğru koşmaya başladım, nefes nefese yanına ulaşabildim, işte hocam ben şuyum buyum deyip kendimi takdim etme gayretindeyken “Yahu bir dur, otur, nefeslen” dedi. Bir kayanın üzerine oturttu beni “Sen kimsin? İn misin cin misin? Anlat bakalım” dedi. Ben baştan sonra bütün hikayeyi anlattım. Güldü, hoşuna gitti, çalışma konumu sordu, ben de anlattım, çok ilginç buldu ve kabul etti. Rahmetli Prof. Dr. Ömer Lütfi Barkan ile ilk tanışmamız böyle olmuştu ve ben hocanın son doktora öğrencisiyim, öyle de bir özelliğim var. Nur içinde yatsın, çok güzel yönetti tezimi, ben ilim feyzini ondan aldım. O yüzden bu projenizi sevinç ve takdirle karşıladım. 153

Prof.Dr. Ziya KAZICI:

“Vakıflar Dergisi Bir İhtiyaçtan Doğmuştur”

Röportaj Mehmet KURTOĞLU 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızdaki yerini ve önemi sizce nedir? Vakıflar dergisi gerçekten Türkiye’de bir ihtiyacın, daha doğrusu dünyadaki bir ihtiyacın giderilmesi için yayınlanmıştır. Osmanlı döneminde o kadar çok vakıf kurulmuştur ki, zaman zaman bana Osmanlı döneminde öyle bir alan gösterin ki vakıflar ona el atmamış olsun. Öyle bir alan varsa bana söyleyin ki size teşekkür edeyim. Vakıflar dergisi, peyderpey bu vakıfları ortaya çıkarmak için görev ifa etmiştir diyebiliriz. Benim çalışmalarım arşiv kaynaklı çalışmalardır. Vakıflar Dergisi, gerek yayınlanan makaleleri, gerek vakıflarla ilgili belgeler vermesi bağlamında bir kaynak teşkil etmiştir. İlk sayısından son Ziya KAZICI sayısına kadar bende var. İstifade ediyorum. Vakıf konusunu çalışmak benim için iftihar vesilesidir. Prof. Dr. Ziya Kazıcı 1945 yılında Şanlıurfa Emekli olduktan sonra Fakültedeki kitaplarımı ili Bozova ilçesi Karacaören köyünde doğdu. 1965 yılında Kahramanmaraş İmam-Hatip Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesine Okulu’nu, 1969 yılında da İstanbul Yüksek gönderdim. Vakıflar dergisinin büyük bir kısmı İslam Enstitüsü’nü bitirdi. Mezuniyetinden böylece İlahiyat Fakültesine gitmiş oldu. sonra Isparta İ.H.L.’ne öğretmen olarak atandı. Vakıflar dergisinin çizgisini nasılAskerlik görevini yaptıktan sonra tayin edildiği buluyorsunuz? Kandıra Lisesi’nde öğretmen ve yönetici olarak çalıştı. 1974 yılında Yüksek İslam Enstitüsünde Yayın çizgisini güzel buluyorum. İslam ve asistan olarak göreve başladı. 1977 yılında Osmanlı eserlerini ortaya koyması bakımından öğretim üyesi ve müdür yardımcısı olarak vakıf, mimari, tarih, edebiyat, güzel sanatlar atandı. 1983 yılında Atatürk Üniversitesi İslamî konularıyla çok iyi bir çizgide. Temennim bu İlimler Fakültesi’nde ‘Osmanlılarda İhtisab çizgisini devam ettirmesidir. Müessesi’ adlı doktora tezini verdi. 1987 yılında Kamu kurum ve kuruluşlarınca yayınlanan doçent, 1993 yılında da profesör unvanını aldı. dergiler arasında Vakıflar Dergisi’nin yeri ve Yurt içinde ve dışında birçok ilmi kongrelere ve önemi nedir? sempozyumlara katıldı. Arşiv ağırlıklı müstakil eserlerinden başka pek çok ilmi dergide Tabi ki her dergi, her basın yayın organı bir makaleleri yayımlandı. “İslam Medeniyeti ve alana hizmet etmek üzere yayınlanır. Kamu Müesseseleri Tarihi” kitabı İlahiyat fakültesinde kurum ve kuruluşlarının kendi alanlarında ders kitabı olarak okutulmuş olan Kazıcı, yayınlanan pek çok dergisi var. Bununla beraber Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Vakıflar Dergisi daha kapsamlı, daha geniştir. Tarihi kürsüsü Başkanı ve Öğretim üyesi olarak Diğerleri ise genellikle belli bir alana hitap görev yapmış ve emekli olmuştur. etmektedirler. Vakıflar dergisi gibi geniş bir

155 Vakıflar Dergisi Bir İhtiyaçtan Doğmuştur alana hizmet etmiyorlar. Bunu diğer dergileri küçük görme anlamında söylemiyorum. Ama Vakıflar Dergisi’nin alanı daha geniş. Diğerleri de ondan faydalanıyorlar. Elbette o dergiler de kendi çaplarında hizmet ediyorlar. Vakıflar dergisinin hizmeti çok daha büyüktür. 1938 yılında yayınlanan ve bu yıl 40. sayıya ulaşan Vakıflar Dergisinin değerlendirebilir misiniz? 40. sayıya ulaşan Vakıflar dergisinin, temennimiz kırkları da aşması. Biraz önce söylediğim gibi ilk sayısından itibaren vakıflara dayanan makaleleriyle büyük hizmet yapıyor. Kuruluşundan bu yana hizmeti geçen herkesi tebrik etmek gerekir, diye düşünüyorum. Sizce Vakıflar Dergisi bir ihtiyaçtan mı doğmuştur? Derginin alanında bir boşluğu doldurduğuna inanıyor musunuz? Elbette bir ihtiyaçtan doğmuştur. Biraz önce temas ettiğimiz üzere Vakıflar dergisi ciddi çalışmalara, ciddi makalelere yer vermesiyle dikkat çekmiştir. Ben vakıf konusunu çalışırken birçok vakfiyeden habersizdim. Vakıflar dergisinde okuduğum makalelerden, belgelerden haberdar olduğum birçok vakıf biliyorum. Vakıflar dergisi gerçekten bir ihtiyaçtır. Derginin yayın hayatına ilk günden bu yana baktığımızda vakfiyeler, vakıf arşiv belgesi, görsel malzemeler vs. yayınlanması birçok kişinin bu alana yönelmesine sebep olmuştur. Bundan dolayı bu dergi büyük bir boşluğu doldurmuştur. Benim çalışmalarıma baktığınızda, Vakıflar dergisinden ne kadar çok faydalandığımı, istifade ettiğimi görebilirsiniz. Tekrar olacak ama alanında büyük bir boşluğu doldurmuştur. Vakıflar Dergisi’nin sizin için özel bir anlamı, yeri, hatırası var mı? Vakıflar dergisi ile ilk karşılaştığım zaman bir ve ikinci sayılarını okumuştum. Orada bana yön veren, çalışmalarımı etkileyen birçok makale bulmuştum. O makalelerden halen istifade ediyorum. Son olarak eklemek istediğiniz bir şey var mı? Son olarak Vakıflar Dergisi’nin bu çizgisini devam ettirmesini temenni ediyorum. Bu derginin yayınlanmasında, mutfağındakinden en üst noktasında çalışanına varıncaya kadar emeği geçenleri tebrik ediyorum. Teşekkür ederim Bana bu fırsatı verdiğiniz için ben teşekkür ederim.

156 Prof.Dr. Ahmet Akgündüz: “Vakıflar Dergisi Düşünce ve Sanat Tarihimizin Temel Kaynağıdır”

Röportaj Hasan DEMİRTAŞ 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin düşünce ve sanat dünyamızdaki yeri ve önemi sizce nedir? Bilindiği gibi, Müslüman Türk Milletinin 600 sene Osmanlı Devletinin tarihi boyunca kurduğu bir vakıf medeniyeti vardır. Bu medeniyeti Cumhuriyet döneminde bize yansıtan tek ayna Vakıflar Dergisi olmuştur. Bu vakıf medeniyetinin düşünce ve sanat itibariyle fonksiyonları, Cumhuriyet Ahmet AKGÜNDÜZ nesline Vakıflar Dergisi yoluyla intikal 1955 yılında Diyarbakır’ın Çüngüş kazasına etmiştir. Açıkça belirtmekte fayda vardır bağlı Malkaya köyü’nde doğdu. İlkokulu köyde ki, vakıfların ifa ettiği fonksiyonlar, sadece tamamlayan Akgündüz, Gaziantep İmam-Hatip ferdî hayırseverlik duygusundan neş’et eden Lisesi’ni ve Gaziantep Lisesi fen bölümünü bitirdi. yardımlaşma değildir. Ayrıca günümüzde 1980 yılında Erzurum Üniversitesi İslami İlimler devletin ifa etmekle yükümlü olduğu birçok Fakültesi’nden; 1982 yılında İstanbul Üniversitesi kamu hizmetleri de özellikle Osmanlı Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu.Dicle Üniversitesi döneminde, vakıf yoluyla ifa edilmiştir. Hukuk Fakültesi’ne Hukuk Tarihi Araştırma Toplum için en önemli hizmet olan eğitim Görevlisi olarak giren Akgündüz, 1983 senesinde ve öğretim hizmetleri vakfın elindedir. Mastırını ve 1986 senesinde de İslam Hukukunda Tanzimat’a kadar Osmanlı Devleti başta ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi adlı olmak üzere bütün İslâm devletlerinde, teziyle doktorasını tamamladı. 1987 senesinin Kasım ilköğretim müesseseleri olan sıbyan ayında Hukuk doçenti olan Akgündüz, aynı yıl mektepleri, ortaöğretim ve yükseköğretim Konya Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne Hukuk müesseseleri olan medreseler, tamamen vakıf Tarihi ve İslam Hukuku Doçenti olarak tayin edildi. yoluyla kurulmuş ve hizmet vermişledir. 1986-1991 yılları arasında Başbakanlık Osmanlı Sağlık hizmetleri, sosyal güvenlik ve sosyal Arşivinde Uzman Müşavir ve Devlet Arşivleri yardım hizmetlerinin ifasında da vakfın Danışma Kurulu üyeliği sıfatlarıyla araştırmalarda önemli bir yeri vardır. Belediyelere ait bulunan Akgündüz, 1993 Eylül’ünde Dumlupınar Üniversitesi’ne Hukuk Profesörü olarak atandı. Ekim birçok hizmetler, esnaf teşkilatları ve ordu 1993’ de aynı üniversiteye bağlı Bilecik İktisadi ve yardımlaşma kurumlarının ifa ettikleri İdari bilimler Fakültesi’ne Dekan olarak tayin olunan hizmetler de vakfın görevleri arasındadır. Akgündüz, aynı zamanda Osmanlı Araştırmaları Kısaca kamu yararı bulunan her hizmetin, Vakfı Mütevelli Heyet Başkanıdır. 1997-1998 ders ihmale uğramadan ve sürekli olarak ifası için yılında Princeton Üniversitesi’nde misafir Profesör vakıf müessesesine başvurulmuştur. olarak araştırmalarda bulundu. Akgündüz, 2000 Özellikle Osmanlı döneminde pek büyük yılından itibaren Rotterdam İslam Üniversitesi bir gelişme gösteren “vakıflar sayesinde bir rektörlüğünü yürütmektedir.

157 Vakiflar Dergisi Düşünce Ve Sanat Tarihimizin Temel Kaynağıdır adam vakıf bir evde doğar, vakıf beşikte uyur, vakıf mallardan yer ve içer, vakıf kitaplardan okur, vakıf bir okulda hocalık eder, vakıf idaresinden ücretini alır, öldüğü zaman vakıf bir tabuta konur ve vakıf bir mezarlığa gömülürdü”. Böyle olunca, düşüncenin kaynağı olan eğitim kurumları ve sanatın belkemiğini teşkil eden medreseler, köprüler, hanlar ve hastahaneler vakıf eserleri olduğuna göre, Vakıflar Dergisi de bizim gerçek manada düşünce ve sanat tarihimizin temel kaynakları demektir. Vakıflar Dergisi’nin sizin için özel bir anlamı, yeri, hatırası var mı? Benim için önemi ve hatırası elbettelki var. Zira benim akademik hayatımın temel taşı olan doktora tezim Vakıf hukukudur ve benim temel kaynaklarımın arasında, fıkıh kitapları, arşiv belgeleri ve şer’iye sicillerinden sonra birinci derecede kaynağım Vakıflar Dergisinde yayınlanan makalelerdir. Hele hele Vakıflar Dergisinin ilk sayıları, Ali Himmet Berki ve Ebül-Ula Mardin gibi dev Osmanlı vakıf hukukçularının makaleleri ile doludur. Burada meseleyi yakından ilgilendiren bir hatıramı arzetmek istiyorum: 1985 Mayısında Vakıf Müsessesi adlı tezimle ilgili araştırmalar için gittiğim Kuveyt Üniversitesi Şerî’at Fakültesinde, başta Prof. Dr. Zekiyyüddin Şa’ban olmak üzere İslâm Hukuku hocaları, doktora tezimin Vakıfla ilgili olduğunu duyunca bıyık altından gülmeye başladılar. Zekiyyüddin Şa’ban kendi kitabını bana takdim ettikden sonra, El-Kübeysî’nin ve Ebu Zehra’nın kitaplarından da bahsetti. Benim böyle bir çalışma yapmamın lüzumsuz olacağını ve bunun yerine kendi kitabını Türkçeye tercüme etmemin yerinde olacağını ifade etti. Ben de hürmetle ve muhabbetle mukabelede bulundum ve kendilerinin bu husust a bir talebeleri olacağımı söyledim. Arkasından fıkıh kitaplarında “vakf-ı nükûd” olarak bilinen para vakfı meselesini kendilerine sordum. Bana bahsedilen kitapları söylediler ve özellikle El-Kübeysî’nin Ahkâm’ül-Evkâf adlı eserini tavsiye ettiler. Gördüğümü ve mütalaa ettiğimi söyledim. Bunun üzerine bana İbn-i Kudame’nin El-Muğnî’sini ve İmam Nevevî’nin El-Mecmû‘ adlı eserini tavsiye eylediler. Onları da gördüğümü ve yeterli izahat bulamadığımı anlattım. Bu sefer şaşkınlık sırası onlara ve konuşma hakkı da bize geçmişti. Özetle o muhterem hocalarıma şunu anlattım: “Sadece Kanunî zamanında para vakfı ile alakalı ona yakın bugünün tabiriyle mastır veya doktora tezi mahiyetinde bulunan Risâle telif edilmiş ve Kanunî’ye sunulmuştur. Ayrıca Osmanlı Şer‘iye Sicillerinde 100.000’den fazla para vakfı ile alakalı Şer‘iye Mahkemesi kararı vardır. Osmanlı Arşivindeki vesikaları ve nizâmnâmeleri de ilâve ederseniz, sadece para vakfı müstakil bir doktora tezi olabilecek kadar geniştir. Bu sebeple, bir hukuk sistemi, en iyi şekilde tatbik edildiği yerde ve tatbik belgeleri incelendikten sonra anlaşılır.” Bu kısa cevabımdan hayrete düşen başta Zekiyyüddin Şa‘ban olmak üzere bütün Hocalar,“Osmanlı tatbikatı tetkik edilmeden hiçbir İslâm Hukuku konusu tam olarak araştırılamaz. Biz genç Türk Hocasından özür diliyoruz. Eğer bu çalışmayı tamamlamazsanız, vakıf hukuku eksik olur” dediler ve bana vakıf ile alakalı kitaplarını bizzat imzalayarak hediye ettiler. Hakikatın böyle olduğunu, Vakıflar Dergisinde yayınlanan para vakıfları ile alakalı kıymetli makaleleri mütalaa edenler idrâk edeceklerdir.

158 Prof. Dr. Hüseyin Hatemi: “Vakıflar Dergisi Alanında En Önemli Yayın Organı”

Röportaj: Hasan DEMİRTAŞ 1938 yılından bu yana yayınlanmakta olan Vakıflar Dergisi’nin derginin düşünce ve sanat dünyamıza katkıları hakkında değerlendirmelerinizi alabilir miyiz? Vakıflar Dergisi ilk neşredildiği sayılardan itibaren zaten Türk hukuk çevreleri, sanat çevreleri ve mimarlık alanlarında da ilgi çeken bir dergi olmuştur. Ben bir hukukçu olarak ve vakıflar üzeri- ne doktora tezi yazmayı seçtiğim yıllarda İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi kütüphanesinde o zamana kadar yayınlanmış sayıları vardı, ve ben bu sayılardan doktora tezimi yazma sü- recinde çok yararlandığımı hatırlıyorum.

Vakıflar Dergisi’nin yayın çizgisini de- Prof. Dr. Hüseyin Hatemi ğerlendirir misiniz? Hüseyin Hatemi, 1938 yılında İstanbul’da Belirttiğim gibi vakıf alanında en önemli doğmuştur. Babası İran’lı Ali Asgar Hatemi bey, annesi yayın organı olan Vakıflar Dergisi’ni sürekli Azerbaycan göçmeni Cemile hanımdır. İstanbul Şişli takip etmekte idim, dergi sonra da önemini Talatpaşa İlkokulu’ndan sonra Şişli Ortaokulu’na yitirmedi ama belki dergi sayılarının artması, gitti. Atatürk Erkek Lisesi’nden 1956 yılında mezun belki de üniversite sayısının artması ile her oldu. 1960 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk üniversiteye dergi gönderme imkanı olmadı- Fakültesi’nden mezun olmuştur. 1961 yılında İstanbul ğından dolayımıdır bilemiyorum ama daha Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk kürsüsü sonra benim dergi ile ilişkim arama bir ko- kadrosuna atandı. 1968 yılında “İslam Hukuku İle pukluk girdi. Vakıflar Dergisi’nin şimdiler de Mukayeseli Olarak Vakıf Kurma İşleri” konulu tezle doktor unvanını, Aynı üniversitede 1973 yılında internet ortamında da yayınlandığını biliyo- “Hukuka Ve Ahlâka Aykırılık Kavramı” üzerine rum ama, bir yayını internetten okumak ile yaptığı çalışmayla doçent, 1981 yılında “Medeni ele alıp okuma arasında bizim gibi eski nesil Hukukta Tüzel Kişilik” çalışmasıyla profesör oldu. için çok fark var, bu açıdan Vakıflar Dergi- 1985 yılında sıkıyönetim zamanında üniversiteden si’nin kitapçılarda da satılması sağlanırsa uzaklaştırıldı. Bu zaman zarfında serbest avukatlık okuyucuya ulaşması açısından son derece yaptı. 1990 yılında tekrar üniversiteye döndü. Çeşitli faydalı olacağını söyleyebilirim. gazete ve dergilerde yazarlık ve köşe yazarlığı da Vakıflar Dergisi’nin yayın hayatında- yapan Hatemi, İslam Hukuku hakkında dersler verdi. ki 75. Yılı münasebetiyle dergimize katkı İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk sağlamış Prof. Dr. Fuad Köprülü, Prof. Dr. Ana Bilim Dalında Kürsü Başkanı olarak görev Ömer Lütfü Barkan ve Ali Himmet Berki yapan Hatemi, 2006 yılında yaş haddinden dolayı emekli olmuştur. hocalarımızın Vakıflar Dergisi’nde yayım- lanmış makalelerinden oluşan armağan kitaplar çıkartılacak, bu vesile ile bir değer- lendirme alabilir miyiz? Vakıflar Dergisi Alanında En Önemli Yayın Organıdır

Özellikle derginin ilk yıllarında yazan bu kıymetli isimlerin çok değerli makalelerinin armağan kitap olarak yayınlanması fevkalade önemli. Vakıflar alanında çalışma yapanlar için bu üç isim tarafından kaleme alınmış yazılar mutlaka okunması gereken yazılardır. Fuat Köprülü hocamızın yazıları daha önce yayınlandı, hatta birkaç baskı yaptı, yine Ömer Lütfi Barkan hocamızın yazıları da yayınlandı ama Vakıflar Dergisi’nde yayımlanmış makalelerinin yine aynı dergi tarafından armağan kitap olarak basılması da son derece anlamlı ve önemli, hayırlı olmasını temenni ediyorum.

160 Bibliyografya

Vakıflar Dergisi Makaleler Bibliyogrası (1-39. sayılar)

Nilgün ÇEVRİMLİ

Vakıflar, var olduğu günden bu yana insanoğlunun her türlü ihtiyacının karşılanmasında önemli rol oynayan, karşılıksız iyilik yapmayı amaç edinmiş müesseselerdir. İslâmiyetle birlikte ortaya çıkan, Osmanlılarla birlikte zirveye ulaşan ve Osmanlının var olduğu coğrafyalarda boy gösteren vakıf medeniyeti, hiçbir ayırım gözetmeksizin dünya insanının, hatta bütün canlıların hizmetinde olmuştur. Böylesine zengin bir kültürel mirasın varisi ve binlerce vakfın hamisi konumunda olan Evkâf, bugün- kü adıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü, bu vakıflara ait birçok hayrat eseri onarmakta ve binlerce tarihi belgeyi arşivinde barındırmaktadır. Böylesine zengin mirasa sahip olan bir kurumun bunları tanıt- mak, bir kültürel bellek oluşturarak geleceğe taşıyacak bir mekanizmasının olması da kaçınılmazdır. Tarihteki vakıfların, vakfiyelerden elde edilen çıkarımların, günümüze ulaşan tarihi eserlerle ilgili(hayrat veya akar) faaliyetlerin gelecek nesillere aktarılması, bunların bir anlamda kayda geçirilme- si ise bizlere düşen bir görev, vâkıflara bir vefa borcudur. Vakıflar Umum Müdürlüğü, bugünkü adıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü bu amaçla 1938 yılında vakıf kültür ve medeniyetini araştırmak ve tanıtmak amacıyla Vakıflar Dergisinin ilk nüshâsını basarak bu yolda ilk adımı atar. Derginin ikinci baskısı 1942, üçüncü sayısı 1956 yılında gerçekleştirilir. Söz konusu dergi, düzensiz aralıklarla da olsa, bazı yıllarda yılda iki kez, bazen altı yıl aradan sonra tekrar şeklinde yayın hayatına kaldığı yerden devam eder. 2006 yılında gelen yoğun talepler üzerine ilk on sayının tıpkıbasımı yapılarak ilim dünyasının hizmetine sunulur. 2009 yılında hakemli dergi olma yönünde önemli adımlar atılarak, yazılar önce hakemli ve hakemsiz şeklinde iki başlık altında yayımlanmıştır. 2010 yılından itibaren hakemli bir dergi olarak 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 36. maddesinin birinci fıkrasının(g)bendi kapsamında 35. Sayıdan itibaren altı ayda bir yayımlanır hale gelmiştir. Derginin Yayın Kurulu, muhtelif üniver- sitelerde görev yapmakta olan öğretim üyelerinden oluşmaktadır. Vakıf hakkında söylenmiş sözler, yapılan her türlü ilmi araştırmalar, tespitler, değerlendirmeler usta ellerce şekillendirilerek bu dergilerde yayımlanmıştır. Bu gün üstâd olarak kabul edilen, çoğu ebediyete intikal etmiş sadece bazılarının isimlerini sayabildiğimiz Fuat Köprülü, Halim Baki Kun- ter, Süheyl Ünver, Ekrem Hakkı Ayverdi, Firuzan Selçuk, F.Kerim Gökay, İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Müjgân Cumhur, Ali Himmet Berki, Emre Madran, gibi isimlerin, oldukça değerli yazılarının bu dergileri doldurduğu görülür. Vakıflar Dergisi ilk sayılardan bu yana incelendiğinde, dergiye katkı sağlayan çoğu isimlerin ya vakıf camiasında çalışan mimar, mühendis, sanat tarihçi, arkeolog gibi elemanlar ya da vakıf cami- asıyla bir şekilde teşrik-i mesaî etmiş araştırmacı, bilim adamı ve çeşitli mesleklere mensup kişiler

163 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası olduğu görülür. Bu düşünceden hareketle Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün farklı disiplinlerde birçok değerli kişilerin yetiştiği, bir okul olduğunu da söyleyebiliriz. Vakıf ruhunun temelinde yatan en önemli düşüncenin, insanlığa faydalı olacak bir şeyler üretmek olduğu herkesçe bilinmektedir. Atalarımız kadar maddi imkânlarımız olmasa da bu dergiye katkı sağlayan birçok araştırmacının kuşaktan kuşağa aktarılacak bu faydalı bilgilerle de böyle bir amaca hizmet ettiklerini söylemek yersiz olmaz. Tarih, Sanat Tarihi, Mimari, Edebiyat vb. alanlarda yerli ve yabancı araştırmacılarca hazırlanan pek çok makaleyi barındıran Vakıflar Dergisi birçok araştırmacı, ilim adamı ve öğrencinin başvur- duğu temel ve vazgeçilmez ve klasikleşmiş kaynaklardan biridir. Günümüzde Teknolojinin gelişmesi ile birlikte birçok veriye internet üzerinden de ulaşılabilmektedir. Vakıflar Dergileri için de artık bu mümkündür. Bilindiği üzere, dergilerde her derginin başında yayımlanan bu makalelerin fihristi verilmektedir. Ancak günümüzün yoğun temposunda bazen bir makalenin adını, bazen yazarını hatırlayıp hangi sayı veya yıl olduğunu hatırlamakta güçlük çekebiliriz. Çoğu zaman araştırmacı araştırma konusuyla ilgili genel bir kaynak taraması yapmak ister. Bu noktada bibliyoğrafyalara olan ihtiyaç gündeme gelir. Çünkü bibliyografyalardan yapılan yayın taraması sırasında ulaşılan farklı kaynaklar araştırmacılara yeni ufuklar açmaktadır. Bu yüzden zahmetlide olsa de dönem dönem bibliyoğrafya çalışmalarının yapıldığı görülmektedir. Vakıflar Dergilerinde de gerek Vakıflar Dergilerinde yayınlanan makalelerin bibliyoğrafyası, gerekse değişik konu başlıklarında yapılan birçok bibliyografya çalışmasının yer aldığı görülmektedir. Bu çalışmaları yapanları saygıyla anmanın ve kısaca bu çalışmalara değinilmesinin yerinde olacağı düşünülmektedir. Osman Keskioğlu, Fuat Köprülü, Ali Saim Ülgen gibi araştırmacılar, Vakıflar Dergisinin ilk dört sayısında dergilerin sonunda “Bibliyografya” başlığıyla bir bölüm ayrıldığı görülür. Burada yerli ve yabancı bazı yazarların vakıflarla, dönemin bazı değerli şahsiyetleri ile ilgili tanıtım yazıları, bazen de yayınlar dizininden oluşan bibliyoğrafya çalışmalarına yer verildiği görülür. 2013 yılında aramızdan ayrılan Dr.Müjgân Cunbur, 1956 yılında derginin üçüncü sayısında, Şark (doğu) ve Türk vakıfları ile ilgili yabancı araştırmacılar tarafından yapılan bazı çalışmaların kısa kritiklerine değinmiştir. Cunbur, yine aynı sayıda İstanbul Üniversitesinde 1937-53 yılları arasında vakıflar ve sanatla ilgili yapılan tezlerin bibliyoğrafyasını vermiştir. Yine aynı yazar, 1958 yılında derginin 4. Sayısında 1928-1953 yılları arasındaki yirmi beş yıllık dönemde vakıflarla ilgili yapılan yayınları ele alarak, yazar soyadına göre alfabetik sistem içinde sunmuştur. Uzun yıllar vakıflar camiasında hizmet vermiş Sanat Tarihçisi Sadi Bayram’ın, Türk Hat, Yazı-Re- sim, Cilt, Tezhip ve Minyatür Sanatı ile ilgili yerli ve yabancı araştırmacılara ait yayınları alfabetik bir sistemle içinde verdiği çalışması, 1994 yılında derginin 23. sayısında yayımlanmıştır. Kütüphaneci – Arşivci, başuzman, Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü gibi görevlerde bulunan ve birçok yayınları olan Sayın İsmet Binark,1969 yılında derginin 8. sayısında yayımladığı bibliyoğraf-

164 Nilgün ÇEVRİMLİ yada Türk Vakıfları, Türk Sanatı ve İçtimaî Hayatı Konusu ile İlgili Eserleri, alfabetik sistem içerisin- de ve yayını yapan kurumları da belirterek vermiştir. İsmet Binark ve Naile Binark’ın hazırladığı “Türk Mimarî Sanatı Bibliyografyası Kitap- lar:1928-1968/ Makaleler 1952-1968” başlıklı bibliyografya çalışmasında yeni alfabenin kabulünün başlangıcı olan 1928’den 1968 yılları arasında Türk Sanatı ile ilgili yerli ve yabancı yazarlarca yayım- lanmış kitap ve ayrıbasımlar ile 1952 1969 yılları arasında değişik süreli basımlarda yayımlanmış makalelere yer verdiği çalışması 1971 yılında derginin 9. sayısında yer almıştır. Binark, 1973 yılında derginin 10. sayısında “Türk Dekoratif, Resim, Seramik, Örme ve İşleme, Heykeltraşlık, Oymacılık, Meskükât ve Maden Sanatları” başlıklı bibliyografyasında 1928 -1971 yıl- larını kapsayan bir dönemde başlıkta belirtilen geleneksel el sanatları alanında yapılmış yayınları alfabetik sistemle okuyuculara sunmuştur. Binark, 1981 yılında derginin 13. sayısında yayımladığı “Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Kütüphane Koleksiyonları ile İstanbul Kütüphaneleri Hakkında Yerli-Yabancı Kaynaklar” başlıklı makalesinde ise, Topkapı Sarayını, tarihçesini, kütüphanede barındırılan kitapları ve bazı eserler hak- kında sunduğu açıklayıcıyı beyanlarıyla okuyucuya güzel aktarımlar yaparak, sonunda konuyla ilgili yayınlar yapan yerli ve yabancı araştırmacı ve yazarların eserlerini alfabetik bir sistemle vermiştir. 2006 yılında aramızdan ayrılan araştırmacı-yazar Sıtkı Çebi, 1994 yılında derginin 23. sayısında, bölgesel bir çalışmaya yer vermiştir. Ordu iline dair yayınları içeren, Ordu ile ilgili yayımlanmış kitap, broşür risale, tez ve raporlar, devlet İstatistik Enstitüsünün Ordu iline dair bilgileri, ordu da yayımlanan dergiler, orduda yayımlanan gazete ve dergilerde yayınlanan röportajlar ve araştırmalar bibliyografyaya konu edilmiştir. Hikmet Kaleli Tüfekçi ise, 2011 yılında, derginin 35. Sayısında yine Vakıflar Genel Müdürlüğü yayınlarından olan, Vakıf Kültür Dergisinde yer alan makalelerin bibliyografyasını yayımlamıştır. Vakıflar Dergisi sosyal alanda çoğu da vakıf temalı birçok makaleye ev sahipliği yapmış ve yapmak- tadır. Çalışmalar sırasında sık sık başvurduğumuz araştırmanın ve araştırmacının anahtarı niteliğin- deki bu çalışmalar hep dikkatimi çekmiş ve bunu hazırlayanlara gıpta ederek, içten de teşekkür etmişimdir. Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce yayımlanan Vakıflar Dergileri incelendiğinde, Vakıflar Dergisi üzerinde, ilk bibliyografya çalışması Dr. İsmet KAYAOĞLU tarafından yapılmış olup, Va- kıflar Dergisi’nin 11.sayısında müstakil bir bölüm hâlinde makalelerin bibliyografik künyeleri ve- rilmiştir. 1977 yılında yayınlanan bu bibliyografya çalışmasında, yabancı dillerde yazılan makaleler, kitap tanıtmaları ve Türkçe makaleler olmak üzere, üçlü tasnif esas alınmıştır. Daha sonra, 17. sayıya kadar yayımlanan makaleler Yağmur TUNALI tarafından alfabetik olarak hazırlanarak 18. sayıda yayımlanmıştır. Bu çalışmada öncelikle 18. sayıdan son sayıya kadar bir çalışma yapılması planlanmıştır. Ancak gelen talep ve yapılan istişareler sonucunda, çalışmanın bir bütünlük arz etmesi dikkate alınarak, 40.

165 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası sayıdan sonra çıkan bu özel sayıda 1-40. sayılarda yer alan tüm makaleler bibliyoğrafyasının yeniden hazırlanmasına karar verilmiştir. Bu bayrak yarışının devam ettirilmesi gerektiği ve insanlara hizmette çorbada birazcık bizlerin de tuzu olması niyetiyle acizane böyle bir çalışma yapılmıştır. Tüm makaleler yazar soyadlarına göre alfabetik sıralanmış, böylelikle bir yazarın birden fazla makalesinin bir arada görülmesi sağlanmıştır. Türk ilim ve kültür hayatında önemli bir boşluğu dolduran Vakıflar Dergisi’nin bundan böyle de yayın hayatını kesintisiz devam ettirmesi en önemli arzumuz olup, ileriki yıllarda yayımlanacak makaleleri içeren bibliyografları da yayımlayacak kadar uzun ömürlü olmasını diliyor, ilim dünya- sına katkı sağlamış ve bu gün yaşayanlara uzun ömürler, aramızda olmayan değerli şahsiyetleri de saygıyla yâd ediyorum.

Soyadına Göre Alfabetik Makaleler Bibliyografyası (1-39. Sayı): ABDULKERİM, İbrahim (2012). “1948’den Günümüze Filistin İslami Vakıfları ve İsrail Politikası, Çev. M. Altunkaya”, VD, S.37.s,265-276, Ankara. ACUN, Hakkı (1981). “Yozgat ve Yöresi Türk Devri Yapıları”, VD, S. 13, s. 635-715, Ankara. ACUN, Hakkı (1985). “Manisa İshak Çelebi Külliyesi”, VD, S. 19, s. 127-146, Ankara. ACUN, Hakkı(1988). “Sivas ve Çevresi Tarihî Eserlerinin Listesi ve Turistik Değerleri”, VD, S.20.s,183-211, Ankara. ACUN, Ramazan(1988). “Bilgisayar ve Vakıf Araştırmaları”, VD, S.20.s, 365-376, Ankara. AKAR, Azâde (1969). “Tezyini San’atlarımızda Vazo Motifleri”, VD, S. 8, s. 267-271, Ankara. AKAR, Azâde (1971). “Ayasofya’da Bulunan Türk Eserleri ve Süslemelerine Dair Bir Araştırma”,VD, S. 9, s. 277-290, Ankara. AKAR, Tuba (2010). “Tanzimat Öncesinde Vakıf Kurumu ve Yapıların Korunması”, VD, S. 33, s. 89- 110, Ankara. AKASLAN, Mustafa- Demirci DOĞAN (2013). “Isparta’nın Bilinen En Eski Tarihi Yılankıran Çeş- mesi’nde Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi”,VD, S. 39, s.63-74, Ankara. AKBATU, Şinasi (1990). “İstanbul’un Kaybolan Camilerinden Sinan Ağa Camii Tahtaminâre Camii”, VD, S.21.s,129-132, İstanbul. AKBULUT, İlhan(2007). “Vakıf Kurumu, Mahiyeti ve Tarihi Gelişimi”, VD, S. 30, s. 61-72, Ankara. AKÇATEPE Rıdvan Enes (2013). “Batılı Seyyahlara Göre İstanbullu Gayrimüslimler”(Kitap tanıtım), VD, S. 39, s. 187-189, Ankara. AKÇAY, İlhan,(1965). “Yakutiye Medresesi”,VD, S. 6, s. 146-152, İstanbul. AKER, Sabiha, (1978),“Ankara Etnografya Müzesi’nde Bulunan XIV. Yüzyılda Meraga’da Yapılmış Vakıf Kur’an Cüzleri”, S. 12, s. 291-327, Ankara. AKGÜNDÜZ, Ahmet (1990). “Osmanlı Hukukunda Tahsisat Kabilinden Vakıflar ve Konuyla İlgili Kanunî’ye Takdim Edilen Bir Risale”, VD, S. 21, s,5-21, İstanbul. AKIN, Günkut (1991). “Tütekli Örtü Geleneği: Anadolu Cami ve Tarikat Yapılarında Tüteklikli Örtü”, VD, S. 22, s. 323-354, Ankara.

166 Nilgün ÇEVRİMLİ

AKKUŞ, Mehmet (1991). “Kahire’deki Osmanlı Dönemi Eserlerinde Türkçe Manzum Kitabeler”, VD, S. 22, s,383-419, Ankara. AKMAYDALI, Hüdavendigar(1984).”Kayseri- Sarıoğlan Palas Köyü Camii”, VD, S. 18, s. 175-189, Ankara. AKMAYDALI, Hüdavendigâr(1985). “Niğde Sungur Bey Camii”, VD, S. 19.s,147-178, Ankara. AKMAYDALI, Hüdavendigâr (1994). “Mihrablı ve Minberli Namazgâhlarımız”, VD, S.23.s,123-143, Ankara. AKMAYDALI, Hüdavendigâr (2004). “Diyarbakır Merkez Safa (Parlı) Camii”, VD, S.28.s,141-156, Ankara. AKOK, Mahmut (1956). “Uşak Ulu Camii”, VD, S. 3, s. 69-72, Ankara. AKOK, Mahmut (1956). “Kütahya Büyük Bedesteni”, VD, S. 3, s. 81-84, Ankara. AKOK, Mahmut (1969). “Diyarbakır Ulu Cami Mimarî Manzumesi”, VD S. 8, s. 113-139, Ankara. AKOZAN, Feridun(1969). “Türk Külliyeleri”, VD, S. 8, s. 303-308, Ankara. AKTAN, Ali (1990). “Divanî Yazı”, VD, S.21.s,361-374, İstanbul. AKTAN, Ali(1994). “Ta’lik Yazı ve İbrahim Edhem’in “Ruhu’t Ta’lîk”i, VD, S.23.s,255-282, Ankara. AKTAŞ YASA, Azize (1998). “Selçuklu Dönemi Konya’sında Şehrin Yeşil Dokusu”, VD, S.27.s,65-74, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1969). “ XVIII. Yüzyıl Vezirlerden Kapdân-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa’ya Ait Vakfiyeler”, VD, S. 8, s. 15-35, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1971). “ Manisa Âyânlarından Kara Osman Oğlu Mustafa Ağa ve Üç Vakfiyesi Hakkında Bir Araştırma”, VD, S. 9, s. 367-382, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1973). “ Kara Osman Oğlu Hacı Osman Ağa’ya Âit İki Vakfiyesi”, VD, S. 10, s. 161-174, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1976). “ Kara Osman Oğlu Mehmed Ağa bin. Hacı Ömer Ağa”, VD, S. 11, s. 57- 66, Ankara. AKYILDIZ, Ali (1997). “Vakfın Kuruluşunda “Amaç” ve “Mal Varlığı” Denetimi ile “Vakıflarda Der- nekleşme Eğilimi” Problemi”, VD, S.26.s,411-426, Ankara. ALEVSAÇAR, Kadriye - ALPSAR, Serpil (1985). “Seyidgazi’de Bilinmeyen Üç Yapı”, S. 19, s. 185-192, Ankara. ALKAN, Mustafa (2007). “Türk Tarihi Araştırmaları Açısından Vakıf Kayıtları Arşivi”, VD, S.30.s,1-34, Ankara. ALTAŞ, Naciye (2010). “Vakıflar Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Çalışmaları Yurtdışından Getirilen Vakıf Kültür Varlıkları”, VD, S.33.s,145-158, Ankara. ALTUN, Ara(1971). “Mardin Ulu Camii ve Çifte Minareler Üzerine Birkaç Not”, VD, S. 9, s. 191-200, Ankara. ALTUN, Ara.(1973). “Anadolu’da Artuklu Devri Medreselerinin Plân Şemaları Üzerine Notlar”, VD, S. 10, s. 229-233, Ankara. ALTUN, Ara (1988). “Türk Sanat Eserlerinin Merkezî Dokümantasyonu Hakkında Notlar”, VD, S.20.s,115-118, Ankara. ANONİM,(2009). “Vakıflar Dergisi Yayın İlkeleri”, VD, S.32.s,251-254, Ankara.

167 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ANONİM,(2010). “Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Kuruldu”, VD, S.34.s,223-226, Ankara. AREL, Hilmi.(1962). “Divriği Ulu Camii Kuzey Portalinin Mimarî Kuruluşu”, S. 5, s. 99-111, Ankara. AREL, Hilmi.(1962). “Divriği Ulu Camii Tekstil Kapısı ve Diğerleri”, VD, S. 5, s. 113-125, Ankara. AREL, Mehlika.(1962). “Mut’taki Karamanoğulları Devri Eserleri”, VD, S. 5, s. 241-250, Ankara. ARIK, M. Oluş.(1969). “Malatya Ulu Camiinin Aslî Plânı ve Tarihi Hakkında”, VD, S. 8, s. 141-148, Ankara. ARIK, Rüçhan(1969). “ Erzurum’da İki Cami ”, VD, S. 8, s. 149-159, Ankara. ASLANOĞLU, İnci (1969). “Tire’de Üç Cami”, VD S. 8, s. 161-170, Ankara. ATAY, Hüseyin(1978). “Dinî Meseleler”, VD, S. 12, s. 413-424, Ankara. ATAY, Hüseyin (1981). “Fatih-Süleymaniye Medreseleri Ders Proğramları ve İcazet-nâmeler”, VD S. 13, s. 171-235, Ankara. ATÇEKEN, Zeki (1991). “Iplikçi (Altun-Aba) Medresesi’nin Bilinmeyen Bir Yönü ve Osmanlılar Za- manında Bakımı ve Kullanılması”, VD, S.22.s,315-322, Ankara. ATÇEKEN, Zeki (1994). “Sultan Alâeddin Sarayı ve Konya Köşkü Hakkında”, VD, S.23.s,103-112, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1978). “Şam Ümeyye Camii ve Vakfiyesi”, VD, S. 12, s. 27-90, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1981) “Osmanlılar Zamanında Mekke ve Medine’ye Gönderilen Para ve Hediyeler”, VD, S. 13, s. 113-170, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1982). “Vakıflarda Eğitim Hizmetleri ve Vakıf Öğrenci Yurtları”, VD S. 14, s. 29-100, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1982). “Hayrî ve Sosyal Hizmetler Açısından Vakıflar”, VD, S. 15, s. 55-88, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1982. “Hasan Paşa’nın Hatay Karamurt’daki Vakıf ve Vakfiyesi”, VD, S. 16, s. 5-26, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1983). “Vakfiyelerde Duâ ve Bedduâlar”, VD, S. 17, s. 5-54, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1984). “Ravze-i Mutahhare’deki Vakıf Kur’an-ı Kerim’lerden Yıpranmış Olanların Onarımı İçin Yapılan Girişimler”, VD, S.18.s,61-93, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1985). “Ölüm Ya da Ölümsüzlüğe Göç”, VD, S. 19, s. 10-24, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1988). “Vakıf ve Vatan Savunması”, VD, S.20.s,169-182, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1991). “Vakıf Hattat Okulu”, VD, S.22.s,5-22, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1994). “Vakıf Eserlerin Onarım ve Restorasyonu ile İlgili Vakfiye Şartlarına Genel Bir Bakış”, VD, S.23.s,161-176, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1994). “Mescid-i Nebevî’nin Yapıldığı Günden Bu Yana Geçirdiği Genişletme Giri- şimleri”,VD, S.24.s,5-50, Ankara. AYANOĞLU, Fazıl İsmail(1942). “Vakıflar İdaresince Tanzim Ettirilen Tarihî Makbereler”, VD, S. 2, s. 399-403, İstanbul. AYANOĞLU, F. İsmail(1958). “Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitâbeleri”, VD, S. 4, s. 193-208, Ankara. AYANOĞLU, Fazıl (1968) “Ferhat Paşa ve Gizli Kalan Vakıfları”, VD, S. 7, s. 145-148, İstanbul.

168 Nilgün ÇEVRİMLİ

AYANOĞLU, Fazıl (1969). “İstanbul’da Yola Kalbedilen Cami Vesaire”, VD, S. 8, s. 329-334, Ankara. AYANOĞLU, Fazıl (1971). “Tahrip Edilen Eski Eserler Serisi: Lutfû Efendi’nin Mezarı”, VD, S. 9, s. 261-264, Ankara. AYDA, Deniz (1994). “XIX. Yüzyıl Çanakkale Seramiklerinden, Ördek Başlı Testiler”, VD, S.24.s,159-164, Ankara. AYDA, Deniz (1997). “Çanakkale Seramikleri”, VD, S.26.s,373-389, Ankara. AYDEMİR, Olcay- SAV Murat (2009. “Fatih’te Bulunan Klasik Bir Osmanlı Yapısı: Medresesinin reh- berliğinde Haydarpaşa Külliyesi”, VD, S.32.s,1-20, Ankara. AYDIN, Ali Arslan(1978). “Beşeri Münasebetler”, VD, S. 12, s. 395-411, Ankara. AYDIN, Filiz (1971). “Seyitgazi Aslanbey Köyünde “Şeyh Sücaeddin” Külliyesi-“Şeyh Sücaeddin” VD, S. 9, s. 201-225, Ankara. AYDIN, Filiz(1973). “Sinop, Alâiye (Süleyman Pervane) Medresesi”, VD, S. 10, s. 251-272, Ankara. AYDIN, Meltem (2012). “Halil Paşa İbn Piri Paşa Vakfiyesi”, VD, S.37.s,1-30, Ankara. AYGÜN, Hakan Melih (2011). “Kültürel Mirası Korumada Katılımcılık” VD, S.35.s,191-214, Ankara. AYKAN, Seher - Şükran ÖZEL KAYRAL(2010). “Ankara Vakıf Eserleri Müzesinde Açılan Üç Sergi”, VD, S.34.s,215-222, Ankara. AYTAÇ, İsmail (1988). “Kömürhan”, VD, S.20.s,249-265, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1956). “Dimetoka’da Çelebi Sultan Mehmed Camii”, VD. S. 3, s. 13-16, An- kara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1956). “ I. Murad Devrinde Asılhan Bey Mimarî Manzumesi”, VD, S. 3, s. 65-68, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1956). “Yugoslavya’da Türk Âbideleri ve Vakıfları”, VD, S. 3, s. 151-223, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1962). “Mudurnu’da Yıldırım Bâyezid Manzûmesi ve Taş Vakfiyesi”, VD S. 5, s. 79-86, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1965). “İlk Fatih Camii Hakkında Yeni Bir Vesika”, S 6, İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1965). “Bursa Orhangazi Camii ve Osmanlı Mimarisinin Menşei Meselesi”, VD, S. 6, s. 69-83, İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1968). “Gazî Süleyman Paşa Vakfiyesi ve Tahrir Defterleri”, VD, S. 7, s. 19- 28, İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1969). “Yıldırım Bâyezid’in Bursa Vakfiyesi ve Bir İstibdalnâmesi”, VD, S. 8, s. 37-46, Ankara. BAKIRER, Ömür(1969). “Hacı Ferruh Mescidi”, VD, S. 8, s. 171-184, Ankara. BAKIRER, Ömür (1971). “Anadolu’da XIII. Yüzyıl Tuğla Minarelerinin Konum, Şekil, Malzeme ve Tezyinat Özellikleri”, VD, S. 9, s. 337-365, Ankara. BAKIRER, Ömür (1973).”Vakfiyelerde Binaların Tamiratı ile İlgili Şartlar ve Bunlara Uyulması”, VD, S. 10, s. 113-126, Ankara. BAKKAL, Cevat (1997). “Tapu Tahrir Defterlerinde Menemen’le İlgili Vakıf Kayıtları”, VD, S. 26, s. 75-86, Ankara.

169 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

BALABAN, Mustafa (1998). “Türkiye Selçuklu Devleti’nde Fiyatlar ve Ücretlerin Karşılıklı Mukaye- sesi”, VD, S. 27, s. 37-40, Ankara. BALTA, Ruşen (1988). “Türk Medeni Kanununa Göre Kurulan Vakıflar”, VD, S. 20, s. 385-387, An- kara. BARIŞTA, H.Örcün (1985). “İstanbul Son İmparatorluk Dönemi Yapılarında Süs Kubbesi ile Taçlan- dırılmış İskele Binaları”, VD, S. 19, s. 285-294, Ankara. BARIŞTA, H.Örcün (1994). “Eğirdir Dündar Bey Medresesi ve Ajur Tekniği ile Yapılmış Taş işçiliği Üzerine”, VD, S. 23, s. 113-122, Ankara. BARIŞTA, H.Örçün (1995). “Sarayönü ve Lâdik’te Bulunan Türk Halılarından Bazı Örnekler”, VD, S. 25, s. 211-234, Ankara. BARIŞTA, H.Örcün (1997). “XVI. Yüzyıl Taş İşçiliği Süsleme Temalarına İstanbul’dan Bazı Örnekler”, VD, S. 26, s. 335-345, Ankara. BARIŞTA, H. Örcün (2005). “Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 19 ve 20. Yüzyıl Sedef İşlerine İstanbul Türbelerinden Sanduka Parmaklıkları Örnekler”, VD, S. 29, s. 463-480, Ankara. BARKAN, Ömer Lütfi (1942). “Osmanlı İmparatorluğunda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Ola- rak Vakıflar ve Temlikler I:İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler, II: Va- kıfların Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller”, VD, S 2, s. 279-386, İstanbul. BARKAN, Ömer (1971). “Süleymaniye Cami ve İmareti Tesislerine Âit Yıllık Bir Muhasebe Bilançosu 993/994 (1585-1586)”, VD, S. 9, s. 109-161, Ankara. BAŞ, Ali(1991). “Eskihisar’daki Türk Devri Yapıları”, VD, S. 22, s. 365-382, Ankara. BAŞ, Ali (1994). “İnay Köyü Manzumesi”, VD, S. 24, s. 221-236, Ankara. BAŞKAN, Seyfi (2008). “Artvin Halk Yapı Sanatı”, VD, S. 31, s. 71-140, Ankara. BAŞKAN, Seyfi. (2012). “Semerkand Şah-ı Zinde Yapıları”, VD, S. 37, s. 131-166, Ankara. BAYAT, Ali Haydar.(1991). “Birgi Ulu Câmii Minberi”, VD, S. 22, s. 133-150, Ankara. BAYBURTLUOĞLU. M. Zafer (1973). “Kahraman Maraş’ta Bir Grup Dulkadiroğlu Yapısı”, VD, S. 10, s. 234-250, Ankara. BAYBURTLUOĞLU. M. Zafer (1976). “Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni”, VD, S. 11, s. 67-106, Ankara. BAYBURTLUOĞLU, Zafer (1995). “Caca Oğlu Nureddin’in Vakfiyesi’nde Adı Geçen Yapılar”, VD, S. 25, s. 5-8, Ankara. BAYKAL, İsmail(1958). “Fatih Sultan Mehmed’in Hususi Kütüphanesi ve Kitapları”, VD, S. 4, s. 77-79, Ankara. BAYKARA, Tuncer (1985). “Türkiye Selçuklularında İdari Birim ve Bununla İlgili Meseleler”, VD, S. 19, s.49-60, Ankara. BAYKARA, Tuncer (1988). “Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’ndeki Bir Deftere Göre XVIII. Yüzyıl Başlarında Varna”, VD, S. 20, s. 409-414, Ankara. BAYRAKTAR, Alemdar.,TÜRKER, Temel.,ÇALIK, İsmet.,DEMİRTAŞ, Betül(2012) “Yığma Taş Mi- narelerin Analitik Ve Deneysel Yöntemlerle Güvenliğinin Belirlenmesi:Trabzon Muhittin Camii Minaresi Örneği”, VD, S. 38, s. 121-140, Ankara.

170 Nilgün ÇEVRİMLİ

BAYRAKTAR, Nimet(1982) “Üsküdar Kütüphaneleri”, VD, S. 16, s. 45-59, Ankara. BAYRAKTAR, Mehmet Sami (2012). “Vezirköprü Köprülü Mehmed Paşa Namazgâhı ve Samsun Sul- tan Abdülaziz Namazgâhı İnşa Kitabesi”, VD, S. 37, s. 31-46, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (1985). “Çanakkale Halıları”, VD, S. 19, s. 237-260, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (1990). “Eskişehir ve Çevresi Halı-Kilim ve Düz Dokuma Yaygıları”, VD, S. 21, s. 299-324, İstanbul. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (2005). “Afyon Çevresi Yörük Dokumaları”, VD, S. 29, s. 513-527, Anka- ra. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (2009). “Türk halılarında Görülen Mimari Tasvirler”, VD, S. 32, s. 21-36, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan(2011). “Osman Hamdi Bey’in Tablolarında Bazı Halı Tasvirleri ve Bu Halılardaki Motifin İrdelenmesi”, VD, S. 36, s. 171-186, Ankara. BAYRAM, Sadi - KARABACAK, Ahmet Hamdi(1981). “Sâhib Ata Fahrü’d-dîn Ali’nin Konya İmaret ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri”, VD, S. 13, s. 31-69, Ankara. BAYRAM, Sadi (1981). “Musavvir Hüseyin Tarafından Minyatürleri Yapılan ve Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde Muhafaza Edilen Silsile-Nâme”, VD, S. 13, s. 253-338, Ankara. BAYRAM, Sadi(1982). “Sağlık Hizmetlerimiz ve Vakıf Guraba Hastahanesi”, VD, S. 15, s. 101-118, Ankara. BAYRAM, Sadi(1982). “Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde Bulunan Kendinden Desenli, Üzeri Ya- zılı İki Kumaş”, VD, S. 15, s. 139-156, Ankara. BAYRAM, Sadi(1982). “Yarım Asırdan Beri Vakıflar Genel Müdürlüğüne Hizmet Veren Mehmet D u r u ”, VD, S. 16, s. 43-44, Ankara. BAYRAM, Sadi (1982). “XIV. Asırda Tezhiblenmiş, Beylik Dönemine Ait Üç Kur’an Cüzü”, VD, S. 16, s. 143-154, Ankara. BAYRAM, Sadi(1983). “Sultan II. Mahmud’un Vakfiyelerindeki Tezyinat”, VD S. 17, s. 147-188, An- kara. BAYRAM, Sadi - ERSAL Hayrettin (1988). “Bulgaristan’da Müftü Yardımcısı Yetiştiren Bir Vakıf Ku- ruluşu: Nüvvap”, VD, S. 20, s. 415-442, Ankara. BAYRAM, Sadi (1988). “Bulgaristan’daki Türk Vakıfları ve Vakıf Abideleri”, VD, S. 20, s. 475-482, Ankara. BAYRAM, Sadi ve TÜZEN, Adnan (1991). “İstanbul Üsküdar Ayazma Camii ve Ayazma Camii İnşaat Defteri”, VD, S. 22, s. 199-288, Ankara. BAYRAM, Sadi (1991). “İstanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesinde Bulunan Tılsımlı İki Gömlek ve Kül- türümüzdeki Yeri”, VD, S. 22, s. 355-364, Ankara. BAYRAM, Sadi (1994). “Amasya-Taşova-Alparslan Beldesi Seyyid Nureddin Alparslan er-Rufai’nin 655 H. / 1257 M. Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi ile 996 H. /1588 M. Tarihli Seyyid Fettah Veli Silsile-namesi”, VD, S. 23, s. 31-75, Ankara. BAYRAM, Sadi (1994). “Türk Hat, Yazı-Resim, Cilt, Tezhip ve Minyatür Sanatı ile İlgili Seçilmiş Bib- liyografya”, VD, S. 23, s. 321-342, Ankara. BAYRAM, Sadi(1994). “Silsile-nâmeler ve İrlanda-Dublin, Chester Beatty Library’de Bulunan1598 Tarihli Zübdetü’t-Tevarih”, VD, S. 24, s. 51-116, Ankara.

171 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

BAYRAM, Sadi (2004). “Ankara Etnografya Müzesi’nde Bulunan Silsile-Nâme”, VD, S. 28, s. 315-363, Ankara. BERKİ, Ali Himmet (1958). “İslâm’da Vakıf: Zağanus Paşa ve Zevcesi Nefise Hatun Vakfiyeleri”, VD, S. 4, s. 19-37, Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1962). “Hukukî ve İçtimaî Bakımdan Vakıf”, VD, S. 5, s. 9-13, Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1962). “Vakıf Kuran İlk Osmanlı Padişahı”, VD, S. 5, s. 127-129,Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1965). “Vakıfların Hukuk ve Tarih Bakımından Kıymeti”, VD, S. 6, s. 5-7, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1965). “Vakıfların Tarihi, Mahiyeti, İnkişafı ve Tekâmülü, Cemiyet ve Fertlere Sağladığı Fâideler”, VD, S. 6, s. 9-13, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1968). “Vakıflarda Şartlara Riayet Meselesi”, VD, S. 7, s. 13-16, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1968). “Müstağn-en’ anh Vakıflar”, VD, S. 7, s. 17-18, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1969). “Vakıflar ve Vakıfların Maruz Kaldığı Tecavüz ve İhmaller”, VD, S. 8, s. 335-340, Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1973). “Vakıf Nasıl Yapılır”, VD, S. 10, s. 66-70, Ankara. BERKİ, Şakir(1968). “Vakıfların Devlete ve Devletin Vakıflara Hizmeti”, VD, S. 7, s. 45-52, İstanbul. BERKİ, Şakir (1962). “Vakfın Lüzumu, Faydaları ve Vakıfları Teşvik”, VD, S. 5, s. 19-21, Ankara. BERKİ, Şakir(1965). “Vakıfların Gördüğü Çeşitli Hizmetler”, VD, S. 6, s. 85-91, İstanbul. BERKİ, Şakir (1969). “Vakfın Mahiyeti”, VD, S. 8, s. 1-7, Ankara. BERKİ, Şakir (1971). “Türkiye’de İmparatorluk ve Cumhuriyet Devrinde Vakıf Çeşitleri”, VD, S. 9, s. 1-12, Ankara. BERKİ, Şakir(1973). “İmparatorluk ve Cumhuriyet Vakıf Hukukunda Vakıf Şartları”, VD, S. 10, s. 71-78, Ankara. BERKOL, Feramuz (1973). “Türk Vakıf Kervansarayları ve Bugün Turizm Hizmetinde Kullanılmala- r ı ”, VD, S. 10, s. 345-365, Ankara. BİÇİCİ, H,Kamil(2010). “Gaziantep Cami Duvar Saatleri Bezemelerinden Çeşitli Örnekler”, VD, S. 34, s. 61-98, Ankara. BİLECEN, Güler (1982). “Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Turizme Katkısı”, VD, S. 14, s. 147-158, Ankara. BİLGİN, İlhami(1985). “Selçuklular ve Beylikler Dönemine Ait Yayınlanmamış Üç Kitâbe”, VD, S. 19, s. 267-270, Ankara. BİLİCİ, Kenan.(1985). “Karamanoğlu Alâeddin Bey Türbesi”, VD, S. 19, s. 271-276, Ankara. BİLİCİ, Z.Kenan(1988). “Kastamonu ve Kasabaköy’deki İki Eseriyle Nakkaş Abdullah Bin Mahmut ve Sanat Tarihimizdeki Yeri”, VD, S. 20, s. 85-94, Ankara. BİNARK, İsmet(1969). “Türk Vakıfları, Türk Sanatı ve İçtimaî Hayatı Konusu ile İlgili Eserlerin Bib- liyoğrafyası”, VD, S. 8, s. 357-366, Ankara. BİNARK, İsmet - BİNARK, Naile(1971). “Türk Mimarî Sanatı Bibliyografyası Kitaplar:1928-1968/ Makaleler 1952-1968”, VD, S. 9, s. 447-470, Ankara. BİNARK, İsmet(1973). “Türk Dekoratif, Resim, Seramik, Örme ve İşleme, Heykeltraşlık, Oymacılık, Meskükât ve Maden Sanatları Bibliyografyası (Kitaplar 1928-1971/Makaleler 1952-1971)”, VD, S. 10, s. 463-478, Ankara.

172 Nilgün ÇEVRİMLİ

BİNARK, İsmet(1978). “Türklerde Resim ve Minyatür Sanatı”, VD, S. 12, s. 271-290, Ankara. BİNARK, İsmet (1981). “Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Kütüphane Koleksiyonları ile İs- tanbul Kütüphaneleri Hakkında Yerli-Yabancı Kaynaklar Bibliyografyası”, VD, S. 13, s. 717-743, Ankara. BİNARK, İsmet (1988). “Arşiv Malzemesini Tahrib Eden Unsurlar, Bunlara Karşı Korunma Metodları ve Arşiv Malzemesinin Restorasyonu”, VD, S. 20, s. 347-364, Ankara. BİNLER, Hayati- KILCI Ali (1995). “Sinaneddin Medresesi”, VD, S. 25, s. 165-196, Ankara. BİRECİKLİ, İhsan Burak (2012). “Medine-i Urfa Şeriyye Sicillerine (204.205.218.225 No’lu)Göre Urfa Kazası’ndaki Vakıflar 1845-1899”,VD, S. 37, s. 245-264,Ankara. BİROL, İnci A. (2005). “Sivil Mimarimizin İncilerinden Amcazade Hüseyin Paşa Yalısının Bezeme- leri”, VD, S. 29, s. 451-462, Ankara. BİZBİRLİK, Alpay (1997). “XVI. Yüzyılın ilk Çeyreğinde Musul Vakıfları”, VD, S. 26, s. 61-64, Ankara. BODUR, A. Fulya (1988). “Halıcılık Tarihine Kısa Bir Bakış ve Konya Halıları”, VD, S. 20, s. 105-114, Ankara. BORAN, Ali (1997). “Ahlât Taşı (Andezit Tüf)”, VD, S. 26, s. 363-372, Ankara. BORAN, Ali (2004). “Anamur (Mamuriye) Kalesi, Kale Kitabesi ve İç Kale Camii”, VD, S. 28, s. 211- 224, Ankara. BOYDAŞ, Nihat (1982). “Hat Sanatımız ve Batı’ya Tesiri”, VD, S. 16, s. 161-164, Ankara. BOYDAŞ, Nihat(1984). “Nakkaş Lütfi Abdullah”, VD, S. 18, s. 191-194, Ankara. BURAT, Osman(1973). “Pertek “Baysungur” Camiinin Taşınması”, VD, S. 10, s. 289-298, Ankara. CAFEROĞLU, Ahmet(1942). “Türk Taamül Hukukuna Göre “İçtimaî Muavenet” Müessesesi”, VD, S 2, s. 185-193, İstanbul. CANTAY, Gönül(1982). “Enez’de Bir Sahil Kervansarayı”, VD, S. 16, s. 121-129, Ankara. CANTAY, Tanju (1995). “Amasya Sultan Mesud Türbesi’nin İnşa Yılı”, VD, S. 25, s. 35-38, Ankara. CANSEL, Erol (1988). “Vakıf, Kuruluşu, İşleyişi ve Amacı”, VD, S. 20, s. 321-3287, Ankara. CEBECİ, Ahmet (1988). “Silistre Sancağı Vakıfları ve H. 1006 (1597-1598) Tarihli Silistre Livası Vakıf Defteri (No: 561)”,VD, S. 20, s. 453-466, Ankara. CERRAHOĞLU, İsmail (1976). “Batı’da Kur’an Tetkikleri”, VD, S. 11, s. 323-342, Ankara. CORBETT, Spencer(1962). “Sinan: Kanunî Süleyman’ın Baş Mimarı, (Çev. Nermin Sinemoğlu)” , VD, S. 5, s. 193-198, Ankara. COŞAN, M. Esad (1981). “XV. Asır Türk Yazarlarından Muslihu’d-din, Hamid-Oğulları ve Hızır Bey”, VD, S. 13, s. 101-112, Ankara. COŞKUN, Fahri (2010). “888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri”, VD, S. 33, s. 15-52, Ankara. CUNBUR, Müjgân (1956). “Bibliyografya (Şark ve Türk Vakıflarıyla İlgili Bir Kaç Garp Eseri)”, VD, S. 3, s. 285-287, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1956). “Bibliyografya (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Vakıf ve Sanat- la İlgili Tezler)”, VD, S. 3, s. 287-289, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1956). “Bibliyografya (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Yapılmış Tarih Tezlerinden Bazıları 1937-1953 Arası)”, VD, S. 3, s. 289-290, Ankara.

173 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

CUNBUR, Müjgân(1958). “İstanbul’un 500’üncü Fetih Yıldönümü Dolayısiyle Tertiplenen Sergilere, Yapılan Kültür, San’at ve Neşriyat Hareketlerine Dair”, VD, S. 4, s. 265-281, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1958). “Bibliyografya (Vakıflar ve Eski Eserler Konusiyle İlgili Yayınlar)”,VD , S. 4, s. 295-328, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1962). “Ümmügülsüm Hatun Vakfiyesi”, VD, S. 5, s. 207-212, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1969). “Kayseri’de Raşit Efendi Kütüphanesi ve Vakfiyesi”, VD, S. 8, s. 185-195, Ankara. ÇAĞATAY, Neşet (1971). “Osmanlı İmparatorluğunda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları ve Bankacı- l ı k”, VD, S. 9, s. 39-66, Ankara. ÇAĞATAY, Neşet (1976). “İslâm’da Vakıf Kurumunun Miras Hukukuna Etkisi”, VD, S. 11, s. 1-6, Ankara. ÇAĞATAY, Neşet (1978). “Sultan Murad Hüdavendigâr Adına Düzenlenmiş Bir Vakfiye”, VD, S. 12, s. 7-14, Ankara. ÇAKAR, Enver (2008). “Cebele’de İbrahim Edhem Makamı ve Vakfı”, VD, S. 31, s. 25-34, Ankara. ÇAKAR, Enver (2012). “Baskil Yöresi(Elazığ)Zaviyeleri”, VD, S. 37, s. 93-130, Ankara. ÇAKMAKÇI TURAN, Hayrunnisa (2012). “Tavusla Düşüş, Simurgla Yükseliş İslam Ortaçağı’na Damgasını Vuran Kuş Risaleleri ve Safir-i Simurg”, VD, S. 38, s.165-172, Ankara. ÇAL, Halit (1997). “Osmanlı Devletinde Âsâr-ı Atîka Nizamnâmeleri”, VD, S. 26, s. 391-400, Ankara. ÇAL, Halit (1998). “Niğde Güllüce Köyü Şeyh İbrahim Tekkesi’nin Kümbeti ve Türbesi”, VD, S. 27, s. 115-133, Ankara. ÇAL, Halit (2007). “Göynük(Bolu) Şehri Türk Mezar Taşları”, VD, S. 30, s. 295-384, Ankara. ÇAM, Nusret(1984). “Gaziantep’de “Kastel” Adı Verilen Su Tesisleri”, VD, S. 18, s. 165-174, Ankara. ÇAM, Nusret (1985). “Erzurum Kale Camii”, VD, S. 19, s. 119-126,Ankara. ÇAM, Nusret (1988). “Erzurum’daki Yakutiye Medresesi İle İlgili Bazı Mülahazalar”, VD, S. 20, s. 289- 310, Ankara. ÇAM, Nusret (1990).İslamda Bazı Fıkhı Meselelerin ve Mezheplerin Türk Cami Mimarisine Tesiri, VD, S. 21, s. 375-394, İstanbul. ÇAM, Nusret (1994). “İslâm’ın Sanata ve Mimariye Bakışı”, VD, S. 24, s. 273-290,Ankara. ÇAM, Nusret (1998). “Türk Sanatında Sultanların İşveren Olarak Estetik Rolleri”, VD, S. 27, s. 5-14, Ankara. ÇAM, Nusret - ERSAY YÜKSEL Ayşe (2012). “Ankara Muhyiddin Mesud(Alâeddin Camii’nin İlk Şekil ve Türk Mimarisindeki Yeri”, VD, S. 38, s. 9-42, Ankara. ÇAM, Mevlüt(2012). “Bir Kongrenin Ardından”, VD, S. 38, s. 183-188, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet (1981). “Kayseri’de Kitabelerinden XV ve XVI. Yüzyıllarda Yapıldığı Anlaşılan İlk Osmanlı Yapıları”, VD, S. 13, s. 531-581, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet (1982). “Develi Ulu Câmii Minberi”, VD, S. 14, s. 139-146, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet(1988). “Kayseri’de Vakıf Kütüphaneleri ve Matbah Emini Hacı Halil Efendi Kütüphanesi”, VD, S. 20, s. 265-288, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet.(1997). “Kayseri’de Pervane Bey Medresesi”, VD, S. 26, s. 225-236, Ankara.

174 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÇAYIRDAĞ, Mehmet(1998). “Kayseri’de XIV. ve XV. Yüzyıllarda iki Emir Ailesi Emir Zahireddin Mahmud ve Emir Şeyh Çelebi”, VD, S. 27, s. 133-160, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet(2004). “Kayseri’de Selçuklu Sarayları ve Köşkleri”, VD, S. 28, s. 237-264, An- kara. ÇEBİ, Sıtkı (1994). “Ordu Yöresi Tarihi Bibliyografyası”, VD, S. 23, s. 343-352, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1978). “Arşiv Terimleri ve Deyimleri”, VD, S. 12, s. 351-394, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1981). “İstanbul’daki Tekke, Zâviye ve Hânkahlar Hakkında 1199 (1784) Tarihli Önemli Bir Vesika”, VD, S. 13, s. 583-590, Ankara. ÇETİN, Atilla (1988). “II. Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Devleti’nde Arşiv Çalışmaları”, VD, S. 20, s. 39-46, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1995). “Divân-ı Hümâyun/Beğlikçi Kalemi’nin Görevleri ve İşleyişi Hakkında Önemli Bir Belge (1211/1797)” ,VD, S. 25, s. 271-283, Ankara. ÇETİN, Atillâ (2005). “Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları Hakkında Bir Araştırma”, VD, S. 29, s. 87-104, Ankara. ÇETİN, Atillâ (2008). “Âyanı Kara Osman Ağa Vakfı ve Vakfiyesi”, VD, S. 30, s. 155-183, Ankara. ÇETİN, Firdevs (2010). “XVI. Asır Alman Seyyahlarına Göre Osmanlı Toplumu (Müslüman Davra- nış ve Törenleri İle Dini Mekânlar)”VD, S. 34, s. 19-34,Ankara. ÇETİN, Mehmet (2009). “İki Şehrin Vakıflarla Ortak Hikâyesi Gaziantep ve Halep’te Vakıflar Sem- pozyumu”, VD, S. 32, s. 247-250, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün - BURKAN Gökhan (2007). “Tokat Mevlevihane Vakıf Müzesindeki Bir Şam- d a n”, VD, S. 30, s. 467-486, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2008). “Nevşehir Hacı Bektaş Müzesindeki Tekke Eşyalarından Bir Grup Made- ni Keşkül”, VD, S. 31, s. 305-334, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2009). “Nevşehir Hacı Bektaş Müzesindeki Madeni tekke Eşyalarından Bir Grup Teber”, VD, S. 32, s. 37-64, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2012). “Değişik İşlevli Bir Grup Madeni Eser Örnekleri Üzerinde Görülen Ejder Figürleri Hakkında Bir Değerlendirme”, VD, S. 37, s. 193-222, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2013). “Teberrükât Eşyalarının Evkâf’taki Serüveni”, VD, S. 39, s. 147-170, An- kara. ÇINAR, Hüseyin (2007). “Arslan Giray Han ve Kırım’ın Yeniden İmârında Vakıfların Rolü”,VD , S. 30, s. 117-138, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2010). “İstanbul 2010 Ajansından III. Selim Dönemi ve İstanbul’u Üzerine Bir Ki- t a p”, VD, S. 33, s. 161-164, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2010). “Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları Kataloğu”, VD, S. 34, s. 179-188, An- kara. ÇINAR, Hüseyin (2011). “Bin Yıllık Vakıf Medeniyeti ve Vakıfların Eğitimdeki Yeri” Sempozyumu, VD, S. 35, s. 275-280,Ankara. DAL, Murat (2010). “Trakya Bölgesi Tarihi Yapılarında Kullanılan Karbonatlı taşların Bozulma Ne- denleri”, VD, S. 34, s. 47-60, Ankara. DAĞLIOĞLU, Hikmet Turhan (1942). “Ankara’da Cenabî Ahmed Paşa Camii ve Cenabî Ahmed P a ş a”, VD, S. 2, s. 213-219, İstanbul.

175 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

DANIK, Ertuğrul (1997). “Harput Kalesi”, VD, S. 26, s. 313-334, Ankara. DANIK, Ertuğrul (2004). “Pertek Baysungur ve Çelebi Ali Camii”, VD, S. 28, s. 185-210, Ankara. DANIK, Ertuğrul (2005). “Pertek Kalesi”, VD, S. 29, s. 397-428, Ankara. DAYIGİL, Feyzullah (1938). “İstanbul Çinilerinde Lâle”, VD, S. 1, s. 83-90, İstanbul. DAYIGİL, Feyzullah (1942). “İstanbul Çinilerinde Lâle II”, VD, S. 2, s. 223-232, İstanbul. DEMİR, Mustafa (1998). “Türkiye Selçuklu Şehirlerinde İmaret Kurumları ve Vakıfları”, VD, S. 27, s. 41-46, Ankara. DEMİRCİ, Fehmettin (2011). “Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli Vakıf Müzesi”, VD, S. 35, s. 257-264, Ankara. DEMİREL, Esin (1990). “Vakıflar İdaresinin Günümüze Ulaştırdığı Bir Ahşap Yapı Keşfi Osman Efendi Tekkesi”, VD, S. 21, s. 115-128, İstanbul. DEMİREL, Ömer (1988). “1788-1808 Tarihlerinde Sivas Şer’iye Sicillerinde Geçen Vakfiyeler”, VD, S. 20, s. 377-384, Ankara. DEMİREL, Ömer (1995). “Sivas Mevlevîhanesi ve Mevlevî Şeyhlerinin Sosyal Hayatlarına Dair Bazı Tespitler”, VD, S. 25, s. 251-256, Ankara. DEMİRTAŞ, Hasan (2012). “Vakıf Araştırmalarında Kaynak Olarak Hurûfat Defterleri: Kangırı Ör- neği”, VD, S. 37, s. 47-93, Ankara. DEMİRTAŞ, Hasan (2013). “Hurufat Defterlerinde İki Osmanlı Şehri: Maraş Ermenek” (Kitap tanı- tım), VD, 39, s.177-180,Ankara. DEMİRİZ, Yıldız (1981). “İstanbul’da Piyale Paşa Türbesi ve Lahitleri Üzerine Bir Araştırma”, VD, S. 13, s. 387-423, Ankara. DEMİRİZ, Yıldız (1990). “Bilecik’de Orhan Gazi İmareti’nin Bugünkü Durumu ve Süslemesi Hakkın- da Notlar”, VD, S. 21, s. 165-172, İstanbul. DENGİZ, Orhan (1981) “Uşak’da Bir Köprü Kitabesi Çanlı Köprü (H. 653/M. 1255)”, VD, S. 13, s. 525-529, Ankara. DENİKE, Boris - UYSAL A.Osman (1988). “Batı Türkistan’da Ahşap Oymalı Birkaç Abide”, VD, S. 20, s. 29-38, Ankara. DENİZ, Bekir (1994). “Bir Vakıf Eser Olarak Cami, Mescid, Zaviye, Şifahane Gibi Dinî ve Sosyal Ya- pılarda Bulunan Halı, Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar ve Bunların Günümüzdeki Durumu”, VD, S. 23, s. 283-296, Ankara. DENİZ, Bekir (1995). “Aksaray-Melik Mahmud Gazi Hangâhı (Darphane) Kazısı-1993 (Ön rapor)” ,VD, S. 25, s. 147-164, Ankara. DENİZ, Şefaattin (2007). “Evkâf Nedir? Âşir Efendi Zâde Mustafa Kâmi”, VD, S. 30, s. 73-86, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1995). “Karaman’daki Klasik Devir Osmanlı Yapıları”, VD, S. 25, s. 125-146, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1997). “İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi”, VD, S. 26, s. 193-224, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1998). “Kayseri-Büyük Bürüngüz Köyü’ndeki Türk Anıtları”, VD, S. 27, s. 161-190,Ankara. DOĞAN, Kenan (2012). “Konya Sahip Ata Vakıf Müzesi”, VD, S. 38, s. 173-182, Ankara.

176 Nilgün ÇEVRİMLİ

DOĞAN, Mehmet (2010). “I.Uluslararası Balkan Dil, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu’nun Ardın- d a n”, VD, S. 33, s. 183-184,Ankara. DOĞAN (ŞAMAN), Nermin (1997). “İçel İli, Bozyazı İlçesi’ndeki Bilinmeyen Bir Hamam”, VD, S. 26, s. 267-273, Ankara. DOĞAN(ŞAMAN), Nermin (1997). “Isparta ve Çevresindeki Selçuklu-Beylikler Dönemi Yapıların- da Devşirme Malzeme Kullanımı”, VD, S. 26, s. 347-354, Ankara. DURAN, Remzi (1988). “Konya Sarayönü’nde Üç Ahşap Camii”, VD, S. 20, s. 47-62, Ankara. DURU, Mehmet (1981). “Yozgat Çapanoğlu Camii ve Vakfiyeleri”, VD, S. 13, s. 71-89, Ankara. DURUKAN, Aynur (1988). “Hani, Hatuniye (Zeynep Hatun Ya da Zeynebiye) Medresesi”, VD, S. 20, s. 131-168, Ankara. DURUKAN, Aynur (1997). “Anadolu Selçuklu Sanatı Açısından Vakfiyelerin Önemi”, VD, S. 26, s. 25-44, Ankara. DURUKAN, Aynur (1998). “Anadolu Selçuklu Sanatında Kadın Baniler”, VD, S. 27, s. 15-36, Ankara. DUYMAZ, Şevki (2009). “Uluborlu Alâeddin Camii”, VD, S. 32, s. 65-90, Ankara. DÜRÜST, M. Kamil (1988). “Varna’da Akyazılı Sultan Tekkesi”, VD, S. 20, s. 443-452, Ankara. EKEN, Galip (1998). “Osmanlılar Dönemi’nde Sosyal ve Ekonomik Açıdan Mucur”, VD, S. 27, s. 195- 212, Ankara. ELİAÇIK, Muhittin (2010). “Pertevniyal Valide Sultan Vakfına Ait Arşiv Belgeleri”, VD, S. 33, s. 67-88, Ankara. ELKER, Sâlahaddin (1956). “Kitâbelerde (Ebced) Hesabının Rolü”, VD, S. 3, s. 17-25, Ankara. EMİROĞLU, C. Özer - EMİROĞLU Hülya (1995). “Karaözü’nün Tarihi Önemi ve Kültürel Değerle- r i ”, VD, S. 25, s. 257-266, Ankara. ERDEMİR, Yaşar (1985). “Konya-Beyşehir Bayındır Köyü Camii”, VD, S. 19, s. 193-206, Ankara. ERDER, Cevat (1968). “Venedik Tüzüğü” Uluslararası Tarihî Anıtları Onarım Kuralları”,VD, S. 7, s. 111-115, İstanbul. ERDER, Cevat (1971). “Yorumlar Üzerine: Uluslararası Tarihi Anıtlar ve Yerleşmeler Kurulu ve “Fo- togrametrinin Tarihi Anıtlara Uygulanması” Konulu Toplantısı”, VD, S. 9, s. 409-417, Ankara. ERDOĞAN, Abdülkadir(1938). “Kur’an Tercemelerinin Dil Bakımından Değerleri”, VD, S. I, s. 47- 51, İstanbul. ERDOĞAN, Abdülkadir (1938). “Silivrikapı’da Hadım İbrahim Paşa Camii”, VD, S. I, s. 29-33, İstan- bul. ERDOĞAN, Abdülkadir(1942). “Kanunî Süleyman Devri Vezirlerinden Pertev Paşa’nın Hayatı ve Eserleri”, VD, S 2, s. 233-240, İstanbul. ERDOĞAN, Elmas (2004). “Şanlıurfa Mevlevihane Camii ve Peyzaj Tasarımı”, VD, S. 28, s. 173-184, Ankara. ERDOĞAN, Muzaffer(1958). “Osmanlı Devrinde İstanbul Bahçeleri”, VD, S. 4, s. 149-182, Ankara. ERDOĞAN, Muzaffer (1962). “Son İncelemelere Göre Fatih Camiinin Yeniden İnşası Meselesi”, VD, S. 5, s. 161-192, Ankara. ERDOĞAN, Muzaffer (1965). “Osmanlı Mimarisi Tarihinin Otantik Yazma Kaynakları”, VD, S. 6, s. 111-136, İstanbul.

177 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ERDOĞAN, Muzaffer (1968). “Osmanlı Devrinde Anadolu Camilerinde Restorasyon Faaliyetleri”, VD, S. 7, s. 149-205, İstanbul. ERDOĞRU, Mehmet A (1990). “Ertuğrul Gazi’nin Bilecik’teki Vakıfları”, VD, S. 21, s. 81-114, İstan- bul. ERKEN, Sabih (1971). “Türk Çiniciliğinde Kâbe Tasvirleri”, VD, S. 9, s. 297-320, Ankara. ERKEN, Sabih (1973). “Edirne Hamamları”, VD, S. 10, s. 403-419, Ankara. EROĞLU MEMİŞ, Şerife (2011). “17.ve 18.Yüzyıllarda Edirne’de Vakıf Kurucularının Toplumsal Sta- tülerine İlişkin Bazı Tespitler”, VD, S. 36, s. 67-86,Ankara. EROĞLU MEMİŞ, Şerife(2013). “Osmanlı Toplumsal Tarihi Kaynaklarından Hurûfat ya da Askeri Rûznamçe Defterleri ve Önemi”, VD, S. 39, s. 114-148, Ankara. ERSAY YÜKSEl, Ayşe (2012). “Değirmenyolu (Parlasan),Köyü Hacı Ahmed Camii”, VD, S. 37, s. 223- 244, Ankara. ERSOY, Bozkurt (1988). “Bergama’da Kurşunlu ve Şadırvanlı Camileri”, VD, S. 20, s. 95-104, Ankara. ERTEM, Adnan (2011). “Osmanlı’dan Günümüze Vakıflar”, VD, S. 36, s. 25-66,Ankara. ERZİ, H. Adnan (1942). “Bursa’da Ishakî Dervişlerine Mahsus Zâviyenin Vakfiyesi”, VD, S. 2, s. 423- 429, İstanbul. ESER, Erdal (1997). “Kûre-i Hadid Köyü’nde Candaroğlu İsmail Bey Camii”, VD, S. 26, s. 237-248, Ankara. ESİN, Emel (1962). “The Seljuks In Asia Minor” Adlı Eserin Tenkidi”, VD, S. 5, s. 275-281, Ankara. EYİCE, Semavi (1962). “Bursa’da Osman ve Orhan Gazi Türbeleri”, VD, S. 5, s. 131-147, Ankara. EYİCE, Semavi (1965). “Ohri’nin Türk Devrine Ait Eserleri”, VD, S. 6, s. 137-145, İstanbul. EYİCE, Semavi (1973). “Sincanlı’da Sinan Paşa İmareti”, VD, S. 10, s. 303-336, Ankara. FATSA, Mehmet (2011). “Şebinkarahisar’da Hasan Şeyh Vakfı ve Menzilhaneler”, VD, S. 35, s. 21-38, Ankara. FATSA, Mehmet (2011). “Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Vakıf Yoluyla İskân Metoduna Bir Örnek”, VD, S. 36, s. 87-100, Ankara. FATSA, Mehmet - SARITAŞ, H.İbrahim (2012). “Giresun Merkezde Osmanlı Devri Vakıf Eser Kita- beleri” ,VD, s. 38, s. 141-154, Ankara. FATSA, Mehmet (2013). “Niksar Yöresindeki Ahî Vakıflarının Karadeniz Bölgesi’nin İskânı ve İslam- laşmasındaki Rolü”, VD, S,39, s.27-40, Ankara. FIRAT, Nurcan İnci(1985). “18.Yüzyılda İstanbul Camilerine Batı Etkisiyle Gelen Yenilikler”, VD, S. 19, s. 223-236, Ankara. FIRAT, Nurcan İnci (2005). “Konya’daki Eski Sanayi Mektebi”, VD, S. 29, s. 345-372, Ankara.

FIRAT, Nurcan İnci (2007). “Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Bazı Müzelerde Bulunan Osmanlı Du- var Çinilerinden Birkaç Örnek ve Düşündürdükleri”, VD, S. 29, s. 497-512, Ankara. FİTRAT, Prof. (1938). “Orta Asya’da Arazi Meselesine Dair Üç Vesika”, (Terc. Y. Kalantay), VD, S. 1, s. 147-157, İstanbul. GABRİEL, Albert (1938). “Tarihî Türk Âbidelerinin Tâmiri ve İhyası”, VD, S. 1, s. 7-15, İstanbul.

178 Nilgün ÇEVRİMLİ

GABRİEL, Albert (1942). “Bursa’da Murad I. Camii ve Osmanlı Mimarisinin Menşei Meselesi”, VD, S 2, s. 37-43, İstanbul. GAZİMİHAL, Mahmut R (1958). “İstanbul Muhasaralarında Mihâloğulları ve Fatih Devrine Ait Bir Vakıf Defterine Göre Harmankaya Mâlikânesi”, VD, S. 4, s. 125-137, Ankara. GÖKAY, Fahrettin Kerim(1942). “Ruh Hekimliği Sahasında Türklerin ve Vakıf Müessesesinin Hiz- metleri”, VD, S 2, s. 263-265, İstanbul. GÖKBİLGİN, Tayyib (1965). “15 ve 16. Asırlarda Eyâlet-ı Rûm”, VD, S. 6, s. 51-61, İstanbul. GÖKBİLGİN, M. Tayyib (1968) “XVI. Asırda Karaman Eyaleti ve Lârende (Karaman) Vakıf ve Mües- seseleri”, VD, S. 7, s. 29-38, İstanbul. GÖKMEN, Ertan.(2012) “211 Numaralı Manisa Şer’iyye Sicilindeki Vakıf Muhasebe Kayıtla- rı(1778-1795)”, VD, S. 38, s. 85-120, Ankara. GUBAYDULİN, K.S (1938). “Azerbaycan Vakıfları”, (Terc. Y. Kalantay), VD, S. I, s. 139-145, İstanbul. GÜNDOĞDU, Hamza (1982). “Sivrihisar Alemşah Kümbetinin Mimarisi, Geometrik ve Figürlü Plastik Süslemeleri Üzerine”, VD, S. 16, s. 135-142, Ankara. GÜNDOĞDU Hamza (1991). “Aşkale Yakınlarında Karasu (Aşveyishan) Hanı”, VD, S. 22, s. 289-300, Ankara. GÜNDOĞDU, Hasan (1983). “Karapınar ve Kayalı Köyü Yakınlarındaki Yağmapınar Mescidi Hak- kında”, VD, S. 17, s. 141-146, Ankara. GÜNDÜZ, Mahmut (1976). “İslâm’da Kitap Sevgisi ve İlk Kütüphaneler”, VD, S. 11, s. 165-193, An- kara. GÜNDÜZ, Mahmut (1978). “Matbaanın Tarihçesi ve İlk Kur’an-ı Kerim Basmaları”, VD, S. 12, s. 335- 350, Ankara. GÜNEL, Gökçe - Gülşen DİŞLİ (2010). “Yemen’de Türk İzleri”, VD, S. 34, s. 201-214, Ankara. GÜNEL, Gökçe - Gülşen DİŞLİ (2011). “Yemen’de Bir Osmanlı Eseri: Bekiriye Camii”, VD, S. 36, s. 155-170, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1976). “Vakıf Sular ve Su Vakıfları”, VD, S. 9, s. 67-79, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1976). “Vakıflarda Metrukiyet ve Mahlûliyet Müesseselerinin Hukukî Mahiyeti ve Bunlarla İlgili Mevzuat Hükümleri”, VD, S. 11, s. 19-24, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1973). “Azınlık Vakıflarının İncelenmesi”, VD, S. 10, s. 79-108, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1976). “Vakıf İşletmeleri”, VD, S. 11, s. 25-47, Ankara. GÜRBÜZ, Adnan (1994). “Elvan Çelebi Zaviyesi’nin Vakıfları”, VD, S. 23, s. 25-30,Ankara. GÜRBÜZ, Adnan (1997). “XV-XVI. Yüzyıllarda Sivas Şehrinde İdari ve Ekonomik Yapı”, VD, S. 26, s. 87-96, Ankara. GÜRGAN, Mahmut(2011). “Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tarihçesi”, VD, S. 35, s. 235-248, Ankara. GÜRSOY, Çiğdem (2012). “Ömer Hüsâmeddin ve Mehmed Vahid Efendilerin Para Vakıflarının Mu- hasebesi 1902-1936”,VD, S. 37, s. 167-192, Ankara. GÜZEL, Abdurrahman (1988). “Vakıfların Millî Birlikteki Rolleri ve Hususiyle Demir Baba Türbesi”, VD, S. 20, s. 395-401, Ankara. HAFIZ, Nimetullah – ASİM Mücahit (1976). “Priştine Kitâbeleri”, VD, S. 11, s. 205-215, Ankara.

179 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

HASANDEDİÇ, Hıvziya (1968). “Mostar’ın Türk Devri Kültürel ve Tarihî Anıtları”,(Çev. İsmail Eren), VD, S. 7, s. 215-234, İstanbul. HATTATOĞLU, Muhiddin (1958). “İstanbul Silivrikapı’da Topçubaşı Balâ Süleyman Ağa Mimarî Manzumesi”, VD, S. 4, s. 183-191, Ankara. HAZAR, Ahmet Turan (1995). “Ulema ve Camileriyle Kilis Medreseleri”, VD, S. 25, s. 285-289, An- kara. HUT, Davut (2011). “Aziz Şehre Leziz Su”, VD, S. 35, s. 265-272, Ankara. IŞIKÖZLÜ, Fâzıl (1973). “İstanbul’un Eski Vakıf Hanları, VD, S. 10, s. 421-424, Ankara. İBRAHİM, Mehmet, N (1994). “Eski Yugoslavya Sınırları Dahilinde Tarikat Hareketlerinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Önem”i, S. 24, s. 291-306, Ankara. İBRAHİMGİL, Mehmet (1997). “Kalkandelen (Tetovo) Alaca-Paşa Camii”, VD, S. 26, s. 249-266, An- kara. İBRAHİMZADE, Kemal - Erkan ATAK(2010). “Tokat’ta Bir Konut Örneği”, VD, S. 34, s. 113-124, Ankara. İLTER, Fügen (1969). “Erken Devir Anadolu Türk Mimarisinde 12. ve 13. Yüzyıl Artukoğulları Med- reselerinin Yeri”, VD, S. 8, s. 197-208, Ankara. İLTER, İsmet: (1982). “Türk-İran Mimarlık Yapıları Üzerine Bir Deneme”, VD, S. 16, s. 131-134, An- kara. İNCE, Kasım(2004). “Kabataş Köyü Merkez Camii / Çaykara-Trabzon”, VD, S. 28, s. 225-236, Ankara. İRTEŞ, M.Semih (1990). “Kasımpaşa Piyale Paşa Camii’ndeki Ahşap Üstü Kalem İşleri”. VD, S. 21, s. 173-182, İstanbul. İŞLEK, Sevim (1969). “Ankara Etnoğrafya Müzesi’ndeki Nomad Karakterli Halılar”, VD, S. 8, s. 273- 281, Ankara. KAÇAN ERDOĞAN, Meryem (2011). “1166-1167/1752-1754 tarihli(R 37 Numaralı)Rusçuk Şer’iye Sicili’nin Tanıtımı ve Fihristi”, VD, S. 35, s. 155-176, Ankara. KALELİ TÜFEKÇİ, Hikmet(2011). “Vakıf Kültür Dergisi Makaleler Bibliyografyası”, VD, S. 35, s. 249-256, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2004). “Halil Ethem ve Eski Eserlerimizin Korunmasına Yönelik Bir Yak- laşım”, VD, S. 28, s. 291-306, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2005). “Belgelerle Konya Mevlânâ Müzesi’nin Kuruluşu”, VD, S. 29, s. 135- 162, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2005). “David Koleksiyonu’nda Bulunan Bazı Türk Eserleri ve Düşündür- dükleri”, VD, S. 29, s. 481-496, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2007). “Türk Ocakları ve Hars Müzeleri”, VD, S. 30, s. 503-518, Ankara. KARAMAĞARALI, Beyhan (1971). “Edirne Eski Camiin Kitabeleri ve Mimarimizdeki Yeri”, VD, S. 9, s. 331-336, Ankara KARPUZ, Haşim (1982). “Giresun’un Espiye İlçesine Bağlı Tekke Köyündeki Gülbahar Hatun “Hacı Abdullah” Zaviyesine Bağlı Yapılar”, VD, S. 15, s. 117-125, Ankara. KARPUZ, Haşim (1988). “Erzurum Kümbet Köyü’nde Yer Alan İki Yapı”, VD, S. 20, s. 5-12, Ankara. KARPUZ, Haşim (1990). “Trabzon’un Çaykara İlçesi Köylerinde Bulunan Bazı Camiler”, VD, S. 21, s. 281-298, İstanbul.

180 Nilgün ÇEVRİMLİ

KARPUZ, Haşim(1994). “Trabzon’da Yok Olan Bazı Türk Devri Yapıları”, VD, S. 23, s. 145-160, An- kara. KAYAOĞLU, İsmet (1976). “Vakfın Menşei Hakkındaki Görüşler”, VD, S. 11, s. 49-55, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1976). “Vakıflar Bibliyografyası”, VD, S. 11, s. 365-376, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1978). “Turumtay Vakfiyesi”, VD, S. 12, s. 91-112, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1981). “Râhatoğlu ve Vakfiyesi”, VD, S. 13, s. 1-29, Ankara. KAZAN, Hilâl (2005). “İstanbul’da Bâli Paşa Camii Vakfiyesi ve Yeni Bilgiler”, VD, S. 29, s. 55-76, Ankara. KEPECİOĞLU, Kâmil (1942). “Bursa’da Şer’î Mahkeme Sicillerinden ve Muhtelif Arşiv Kayıtlarından Toplanan Tarihî Bilgiler ve Vesikalar”, VD, S. 2, s. 405-421, İstanbul. KERMELİ, Eugenia (2010). “Ebû’s-Su’ûd’a Göre Kilise Vakıfları Osmanlı Hukukundaki Teori ve Pra- tiği”,( çev. Özgen ÖZCAN), VD, S. 34, s. 165-176, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1956). “Bibliyografya (İslâm Sanatı Tarihi, Prof. Suut Kemal YETKİN)”, VD, S. 3, s. 281-283, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1958). “Fatih Devrine Ait İki Kur’an-ı Kerim Tercümesi”, VD, S. 4, s. 91-103, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1958). “Bibliyografya (Fatih Sultan Mehmed: Siyaseti, Harpleri ve Fütuha- tı-Salim Ahmed El-Raşidî)”, VD, S. 4, s. 285-293, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1958). “Bibliyografya (El-Ahilü’l Osmanî Ebül-Feth Es-Sultan Muhamme- dü’s-Sâni Fâtihu’l-Konstaniyye ve Hayatuhu’l-Adliyye-Ali Himmet Berki”), VD, S. 4, s. 293-295, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1962). “Vakıflar Genel Müdürlüğü İhtisas Kitaplığındaki Eski Kur’an Tercü- meleri”, VD, S. 5, s. 157-160, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1968). “Bulgaristan’daki Bazı Türk Vakıfları ve Âbideleri”, VD, S. 7, s. 129-137, İstanbul. KESKİOĞLU, Osman (1969). “Bulgaristan’da Bazı Türk Âbideleri ve Vakıf Eserleri”, VD, S. 8, s. 309- 322, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1971). “Bulgaristan’da Türk Vakıfları ve Bâlî Efendi’nin Vakıf Paralar Hakkın- da Bir Mektubu”, VD, S. 9, s. 81-94, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1973). “Bazı Yönleriyle Vakıflar”, VD, S. 10, s. 109-112, Ankara. KESKİOĞLU, Osman - ÖZAYDIN, A. Taha (1983). “Bulgaristan’da Türk-İslâm Eserleri”, VD, S. 17, s. 109-140, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1985). “Şumnulu Şerif Halil Paşa Vakfiyesi”, VD, S. 19, s. 25-30, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1988). “Şumnu’da Türk İslâm Eserleri”, VD, S. 20, s. 389-393, Ankara. KILCI, Ali (1985). “Demirşeyh Türbesi”, VD, S. 19, s. 179-184, Ankara. KILCI, Ali (2005). “Erken Osmanlı (1299-1451) Baldaken Türbeleri”, VD, S. 29, s. 255-286, Ankara. KILCI, Ali(2009). “Balkanlarda Osmanlı Baldaken Türbeleri Hakkında Bir Değerlendirme”, VD, S. 32, s. 91-142, Ankara. KONYALI, İbrahim Hakkı (1968). “Bir Hücet İki Vakfiye”, VD, S. 7, s. 97-110, İstanbul.

181 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

KONYALI, İbrahim Hakkı (1969). “Kanunî Sultan Süleyman’ın Annesi Hafsa Sultan’ın Vakfiyyesi ve Manisa’daki Hayır Eserleri”, VD, S. 8, s. 47-56, Ankara. KONYALI, İ. Hakkı (1971). “Çeşme, Çeşme’de Kanuni’nin Eşsiz Bir Kitabesi, Çeşme Kervansarayı”, VD, S. 9, s. 163-171, Ankara. KONYALI, İbrahim Hakkı (1973). “Aksaray Ulu Camii”, VD, S. 10, s. 273-288, Ankara. KOZAN, Ali.(2012). “Türkiye Selçukluları Döneminde Akşehir’de Bir Sufi: Seyyid Mahmud Hayrânî ve Zaviyesi”, VD, S. 38, s. 43-64, Ankara. KÖÇ, Ahmet (2013). “Osmanlı Devleti’nde Hazine Gelirlerinden Vakıflara Yapılan Tahsisatlar”, VD, S. 39, s. 103-114, Ankara. KÖÇ, Ahmet (2013). “Bir Osmanlı Şehri Şam” (Kitap tanıtım),VD,39, s. 173-176,Ankara. KÖKER, Hüseyin Sıdkı (1956). “Tefsirî Mevlâna Mustafa ve Vakıfları (Ebu-Hafs Haddâdî-Çilingir Baba)”, VD, S. 3, s. 225-263, Ankara. KÖKER, Hüseyin Sıdkı (1962). “Vakıflar Tarihinde Tosya”, VD, S. 5, s. 257-273, Ankara. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938). “Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, VD, S. 1, s. 1-6, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938). “Bibliyografya”, VD, S. 1, s. 159-161, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938) “Vakfa Ait Tarihî Istılahlar Meselesi”, VD, S. 1, s. 131-138, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1942). “Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihî Tekâmülü”, VD, S. 2, s. 1-35, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1942). Vakfa Ait Tarihî Istılâhlar Ribât”, VD, S 2, s. 267-278, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad(1942). “Bibliyografya”, VD, S 2, s. 457-472, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1962). “Sultan Baybars’a İsnad Edilen Bir Vakfiye”, VD, S. 5, s. 1-8, Ankara. KUBAN, Doğan(1962). “Restorasyon Kriterleri ve “Carta Del Restauro”, VD S. 5, s. 149-152, Ankara. KUBAN, Doğan (1968). “Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, VD, S. 7, s. 53-73, İstanbul. KUBAN, Doğan(1969). “Modern Restorasyon İlkeleri Üzerine Yorumlar”, VD, S. 8, s. 341-356, An- kara. KUNDURACI, Osman (1998). “Konya’dan İki Türbe Örneği Gülsınır-Aktürbe Tekkesi ve Altıne- kin-İsimsiz Türbe”, VD, S. 27, s. 103-114,Ankara. KUNTER, Halim Baki – ÜLGEN, Ali Saim(1938). “Fatih Camii”, VD, S. 1, s. 91-101, İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1938). “Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Bir Etüd”, VD, S. 1, s. 103-129, İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1942). “Kitâbelerimiz”, VD, S. 2, s. 431-455,İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1942). “L’aspect National Des Fondations Pieuses Turques (Vakoufs) (Tradu- cteur:Nusret Hızır), VD, S. 2, s. 293-298, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1956). “Türk Vakıflarının Milliyetçilik Cephesi”, VD, S. 3, s. 1-11, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1958). “Emir Sultan Vakıfları ve Fatih’in Emir Sultan Vakfiyesi”, VD, S. 4, s. 39-63,Ankara.

182 Nilgün ÇEVRİMLİ

KUNTER, Halim Baki(1958). “Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu”, VD, S. 4, s. 245-261, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1958). “Fâtih ve Fâtih Devri Eserleri Hakkında Muhtasar İzahat”, VD, S. 4, s. 331-333, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1958) “Concise Explanations About The Fatih (Conqueror) And Works Per- taining To Fatih Era”, VD, S. 4, s. 334-335, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1965). “Tarsus’taki Türkistan Zaviyelerinin Vakfiyeleri”, VD, S. 6, s. 31-50, İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1969). “Türk-İslâm Sanat Eserlerine Vücut Veren Manevi Âmiller”, VD, S. 8, s. 9-13, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1969). “Bilinmeyen Bir Kervansaray Tipi (Düğer Kervansarayı)”, VD, S. 8, s. 225-228, Ankara. KURAN, Aptullah(1968). “Tokat ve Niksar’da Yağı-Basan Medreseleri”, VD, S. 7, s. 39-43, İstanbul. KURAN, Aptullah (1969). “Karamanlı Medreseleri”, VD, S. 8, s. 209-223, Ankara. KURAN, Aptullah (1971). “Orta Anadolu’da Klasik Osmanlı Mimarisi Çağının Sonlarında Yapılan İki Külliye” VD, S. 9, s. 239-249, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2010). “Vakıf Medeniyeti İstanbul Sempozyumu”, VD, S. 33, s. 175-182, An- kara. KURTOĞLU, Mehmet (2010). “Kırşehir’de Vakıflar ve Vakfiyeleri” (Kitap tanıtım), VD, S. 34, s. 197- 200, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2011). “Şair Sakıb Efendi Hayatı, Vakfiyesi ve Vakfettiği Kitaplar”, VD, S. 35, s.107-154, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2011). “Vakıflarla İlgili İki Kitap” (Kitap tanıtım),VD , S. 36, s. 187-193, An- kara. KURTOĞLU, Mehmet (2013). “Vakıflarla İlgili Üç Kitap” (Kitap tanıtım), VD, 39, s. 181-184, Ankara. KUYULU, İnci (1994). “Bademli Kılcızade Mehmet Ağa Camii (Ödemiş/İzmir)” , S. 24, s. 147-158, Ankara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf (1991). “Mahmud Dede Zâviyesi Vakfiyesi”, VD, S. 22, s. 83-90, Ankara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf (1994). “Konya Mevlânâ Dergâhı ve Türbe Hamamı’na Dair İki Mevlevi Vakfi- yesi”, VD, S. 23, s. 75-102, Ankara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf (1998). “Hadimî Medresesi’ne Dair Bir Vakfiye”, VD, S. 27, s. 79-94, Ankara. KÜÇÜKKAYA, Gülçin(1990). “Mimar Sinan Dönemi İstanbul-Belgrad Arası Menzil Yapıları Hak- kında Bir Deneme”, VD, S. 21, s. 183-254, İstanbul. LEWİS, Bernard (1956). “1641-1642’de Bir Karayit’in Türkiye Seyahatnâmesi, (Çev. F.SELÇUK)”, VD, S. 3, s. 97-106, Ankara. LEWIS, Bernard (1956). “A Karaite Itinerary Through Turkey in 1641-2”, VD, S. 3, s. 315-325, Ankara. MADRAN, Emre (1971). “Aydın Nasuh Paşa Külliyesi”, VD, S. 9, s. 183-189, Ankara. MADRAN, Emre (1973). “Âriflerin Menkıbeleri’nde Geçen Yapı İsimleri Üzerine Bir Deneme”, VD, S. 10, s. 175-198, Ankara.

183 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

MADRAN, Emre (1976). “Kültürel Varlıkların Korunması ve Onarılması”, VD, S. 11, s. 271-291, An- kara. MEAN, Erdal (2011). “Bilecik Osman Gazi Camii”, VD, S. 36, s.121-136, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1994). “Bulgaristan’da Türk Kültür ve Sanat Eserleri”, VD, S. 23, s. 311-319, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1994). “Bulgaristan Müslümanlarının Dini Teşkilatlarını ve Kurumlarını Düzenleyen Nizamname”, VD, S. 24, s. 307-352, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1995). “Bulgaristan’da Cemaati İslâmiye ve Vakıf Kurumları”, VD, S. 25, s. 297-308, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin(1998). “Bulgaristan’da Müftülükler ve Şer’iyye Mahkemeleri, VD, S. 27, s. 213-229, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (2007). “Bulgaristan’ın Vidin Şehrinde Halil ve İbrahim İkiz Kardeşlerin Kurdukları Kültür Vakfı ve Onun Şefkat Kıraathanesi”, VD, S. 30, s. 185-198, Ankara. METE, Zekâi (2011). “Osmanlı Dönemi Arazi Vakıflarının Menşei ve Hukukî Konumuyla İlgili Yeni Belgeler Yeni Yaklaşımlar”, VD, S. 35, s. 1-20, Ankara. MUALLİM, Cevdet(1938). “ Sivas Darüşşifası Vakfiyesi ve Tercümesi”, VD, S. 1, s. 35-38, İstanbul. MUTLU, Asım (1985). “Eski Eserlerin Korunması”, VD, S. 19, s. 91-93, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1991). “Edirne II. Bayezid Külliyesi”, VD, S. 22, s. 151-198, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1994). “Bir Osmanlı-Türk Şehri Olarak Belen”, VD, S. 24, s. 237-272, An- kara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1995). “Bânî Çoban Mustafa Paşa ve Bir Osmanlı Şehri Gebze”, VD, S. 25, s. 67-124, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih - ARSLAN, Çetin (1998). “Osmanlı Sanatının Malî Kaynakları”, VD, S. 27, s. 95-101, Ankara. MÜLAYİM, Selçuk (1990). “Türk Sanatı Araştırmacılığında “Köprülü Metodu”nun Yeri ve Önemi”, VD, S. 21, s. 325-334, İstanbul. NEFES, Eyüp- GÜN Recep (2011). “Giresun Çamoluk İlçesi Sarpkaya Köyü’ndeki Ahşap Sütunlu Bektaş Bey Camii”, VD, S. 36, s. 137-154, Ankara. NEFES, Eyüp(2012). “Samsun/Çarşamba Çandı Tekniğinde İnşa Edilmiş İki Ahşap Cami: Ustacalı Köyü Camii ve Kocakavak Camii”,VD, S. 38, s. 155-164, Ankara. NUMAN, İbrahim (1981). “Çankırı’da Yârân Sohbetleri ve Sohbet Odaları”, VD, S. 13, s. 591-633, Ankara. NUMAN, İbrahim(1982). “Antalya Mevlevî Hânesinin Aslî Hâli Hakkında Bâzı Düşünceler”, VD, S. 14, s. 125-137, Ankara. NUMAN, İbrahim (1985) “İlk Devir Türk Sufî Merkezlerinin Mahiyetleri ve Mimarilerinin Menşeî H a k k ı n d a”, VD, S. 19, s. 31-48, Ankara. OCAK, Ahmet Yaşar (1978). “ Zâviyeler”, VD S. 12, s. 247-269, Ankara. OGAN, Aziz (1956). “Aydın Oğullarından İsa Bey Camii”, VD, S. 3, s. 73-80, Ankara. OĞUZ – AYDIN, Filiz (1976). “İzmir-Çeşme Kanuni Kervansarayı,” VD, S. 11, s. 107-120, Ankara. OĞUZ – AYDIN, Filiz (1978). “Selçuk, Karakolyanı Mescidi”, VD, S. 12, s. 179-212, Ankara.

184 Nilgün ÇEVRİMLİ

OĞUZ – AYDIN, Filiz (1981). “Kaş-Kasaba Köyü Camii”, VD, S. 13, s. 493-524, Ankara. OKAY ATILGAN, Sevay (2007). “Tokat İli’ndeki Vakıflar Genel Müdürlüğü Mevlevihane Vakıf Mü- zesi Örneğinde Müzecilik Anlayışı ve Önemi”, VD, S. 30, s. 449-466, Ankara. OKAY ATILGAN, Sevay (2008). “Tokat Müzeleri”, VD, S. 31, s. 245-305, Ankara. OKİÇ, M. Tayyib (1973). “Belgrad’daki Bayraklı Camii”, VD, S. 10, s. 385-401, Ankara. ÖLEZ, Tülây (1973). “Edirne Sarayları Çinileri Üzerine”, VD, S. 10, s. 299-301, Ankara. ONGAN, Halit (1962). “Ankara Şer’iye Mahkemesi Sicillerinde Kayıtlı Vakfiyeler”, VD, S. 5, s. 213- 222, Ankara. ORAL, M. Zeki (1956). “Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri”, VD, S. 3, s. 31-64, Ankara. ORAL, M. Zeki (1958). “Fatih Sultan Mehmed’in Gevale Kalesi ile Karaman İllerini Fethi ve Hâmi- dî’nin Terci-i Bendi”, VD, S. 4, s. 81-89, Ankara. ORAL, M.Zeki (1962). “Anadolu’da San’at Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri”, VD. S. 5, s. 23-77, Ankara. ORAL, M. Zeki (1962). “Aksaray’ın Tarihî Önemi ve Vakıfları”, VD, S. 5, s. 223-240, Ankara. ORBAY, Kayhan (2007). “Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları” VD, S,29, s. 27-42, Ankara. ORBAY, Kayhan (2012). “Orhan Gazi Vakfı’nın Mali Tarihinden Bir Kesit(1593-1641)” VD, S. 38, s. 65-84, Ankara. ORBAY, Kayhan (2013). “Vakıflar ve Gelir Aktarımları ve Savaş Finansmanı”, VD, S. 39, s. 75-88, Ankara. ORHONLU, Cengiz (1973). “Bayram Paşa Kervansarayı”, VD, S. 10, s. 199-218, Ankara. OTTO-DORN, Katherina (1956). “Bir Selçuk Gümüş Kâsesi, (Terc. Şükrü AKKAYA)”, VD, S. 3, s. 85-91, Ankara. OTTO-DORN, Katherina (1956). “Eine Seldschukische Silberschale”, VD, S. 3, s. 301-308, Ankara ÖGEL, Bahaeddin (1958). “Fatih Albümünde “Şeyhî” İmzalı Minyatürler Hakkında,” VD, S. 4, s. 209- 239, Ankara. ÖGEL, Semra (1990). “Şehzade Mehmet Camii’nin Dış Yan Sofaları”, VD, S. 21, s. 151-164, İstanbul. ÖĞÜT EKER, Gülin (2004). “Seyahatnamelerden Hareketle Şeton Lloyd ve D. Storm Rice’nin Alanya (Alâiyya) İsimli Kitabı Üzerine Değerlendirmeler”, VD, S. 28, s. 307-314, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1958). “Kaybolmuş Eserlerimiz: Konya’da Alevî Sultan Mescidi ve Mihrabı”, VD, S. 4, s. 241, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1968). “Konya’da Bilinmiyen Bir Selçuklu Devri Eseri”, VD, S. 7, s. 127-128, İstan- bul. ÖNDER, Mehmet (1982). “Federal Almanya Müzelerinde Türk Eserleri”, VD, S. 15, s. 127-138, An- kara. ÖNDER, Mehmet (1983). “Bir Selçuklu Şaheseri: Mevlâna’nın Ahşap Sandukası”, VD, S. 17, s. 79-92, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1988). “Seydişehir’de Seyyid Harun Külliyesi, Vakıfları ve Bânisi”, VD, S. 20, s. 13-28, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1995). “Konya’da Karatay Medresesi Portali”, VD, S. 25, s. 267-270, Ankara.

185 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ÖNEY, Gönül (1968). “Artuklu Devrinden Bir Hayat Ağacı Kabartması Hakkında”, VD, S. 7, s. 117- 120, İstanbul. ÖNEY, Gönül (1968). “ Über Eine Ortukidische Lebensbaum Darstellung”, VD, S. 7, s. 121-125, İs- tanbul. ÖNEY, Gönül (1969). “Anadolu’da Selçuk Geleneğinde Kuşlu, Çift Başlı, Kartallı, Şahinli ve Arslanlı Mezar Taşları”, VD, S. 8, s. 283-301, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1962). “Çankırı Darüşşifası”, VD, S. 5, s. 251-255, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1968). “Konya-Beyşehir’de Eşrefoğlu Süleyman Bey Hamamı”, VD, S. 7, s. 139-144, İstanbul. ÖNGE, Yılmaz (1971).”Anadolu’da XIII.-XIV. Yüzyılın Nakışlı Ahşap Camilerinden Bir Örnek: Bey- şehir Köşk Köyü Mescidi”, VD, S. 9, s. 291-296, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1973). “Konya’nın Meram Mesiresindeki Mimari Bir Manzume”, VD, S. 10, s. 367- 383, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1978).”Eski Türk Hamamlarında Aydınlatma”, VD, S. 12, s. 121-135, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1981). “Bursa’da Irgandı Köprüsünün Orijinal Mimarisi”, VD, S. 13, s. 425-448, An- kara. ÖNGE, Yılmaz (1985). “Konya ve Çevresindeki Mukarnaslı Şadırvanlar I”, VD, S. 19, s. 95-108, An- kara. ÖNGE, Yılmaz (1991). “Fıskıyeli Türk Çeşmeleri”, VD, S. 22, s. 99-116, Ankara. ÖNGÜL, Ali (1994). “Tarih-i Câmi-i Nuruosmânî”, VD, S. 24, s. 127-146, Ankara. ÖNTUĞ, M. Murat (2007). “Bir Eğitim Kurumu: Mahmud Paşa Zâviyesi ve Vakıfları”, VD, S. 30, s. 139-154, Ankara. ÖNTUĞ, M. Murat (2009). “Uşak’ta Ahîlîk ve Ahî Kurumları”, VD, S. 32, s. 143-154, Ankara. ÖRNEK, Demet (2009). “Türk El Sanatlarında ”RAHLE”, VD, S. 32, s.173-180, Ankara. ÖTÜKEN, S.Yıldız (1990). “Bizans Duvar Tekniğinde Tektonik ve Estetik Çözümler”, VD, S. 21, s. 395-410, İstanbul. ÖZ, Mehmet (1991). “Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler”, VD, S. 2, s. 429-440,Ankara. ÖZ, Mehmet (1994). “Tahrir Defterlerine Göre Vezirköprü Yöresinde Mâlikâne-Divanî Sistemi”, VD, S. 23, s. 229-243, Ankara. ÖZ, Mehmet (1997). “XVI. Yüzyılda Lâdik Kazasında Mâlikâne-Divânî Sistemi”, VD, S. 26, s. 65-74, Ankara. ÖZ, Mehmet (2010),“Devlet Arşivleri Tahrir Defterlerini Yayımlamaya Devam Ediyor”, VD, S. 33, s. 159-160, Ankara. ÖZ, Tahsin (1938). “Sultan Ahmed Camii”, VD, S. 1, s. 25-28, İstanbul. ÖZ, Tahsin (1942). “Sultanahmet Camii’nin Tezyinî Hususiyetleri II”, VD, S. 2, s. 209-212, İstanbul. ÖZ, Tahsin (1973). “Yurdumuzda Tesis (Vakıf)”, VD, S. 10, s. 133-135, Ankara. ÖZBEK, Ömer (1976). “Eğridir Mübarizüddin Ertokuş Kervansarayı”, VD, S. 11, s. 293-311, Ankara. ÖZBEK, Yıldıray (1994). “Son Dönem Osmanlı Medreselerine Bir Örnek: Şıhlı Hamidiye Medresesi”, VD, S. 24, s. 165-176, Ankara.

186 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÖZBEK, Yıldıray (1994). “Şeyh Hacı İbrahim Tekke Veya Manzumesi”, VD, S. 24, s. 209-220, Ankara. ÖZBEK, Yıldıray (1995). “Silifke Alâeddin Camii ve Tarihlendirilmesi Üzerine Notlar”,VD , S. 25, s. 197-210, Ankara. ÖZCAN, Koray (2007). “Vakfiyelere Göre Selçuklu Kentinde Ticaret Mekânlarının Örgütlenme Dü- zeni ve Mekânsal Diziliş Biçimleri Üzerine Bir Deneme -Konya Örneği”,VD, S. 30, s. 87-100, Ankara. ÖZCAN, Yılmaz(2009). “Vakfiye Defterlerindeki Kat’ı Etiketler”, VD, S. 32, s. 235-240, Ankara. ÖZDAMAR, Mustafa (1985). “Vakfetmek”, VD, S. 19, s. 5-10, Ankara. ÖZDAMAR, Mustafa (1988). “Namazgâhlar”, VD, S. 20, s. 221-248, Ankara. ÖZGEN, Mutlu (2007). “Tokat Lâtifoğlu Konağı”, VD, S. 30, s. 485-502, Ankara. ÖZGEN, Mutlu (2008). “Tokat Kenti’nin Ticaret Mekânları”, VD, S. 31, s. 141-204, Ankara. ÖZDURAL, Alpay (1971). “Bir Mimarî Fotogrametri Uygulaması - Karacabey Türbesi”, VD, S. 9, s. 227-238, Ankara. ÖZKARCI, Mehmet (1995). “Gaziantep Lala Mustafa Paşa Külliyesi”, VD, S. 25, s. 39-66, , Ankara. ÖZKARCI, Mehmet (1997). “Gaziantep’de Dört Han”, VD, S. 26, s. 275-312, Ankara. ÖZKUL FINDIK, Nurşen (2013). “Hekimhan Köprülü Mehmed Paşa Cami(Derbend Teşkilatı-Celâlî İsyanları Bağlamında XVII. Yüzyılda Bir Osmanlı Menzili”, VD, S. 39, s. 89-102, Ankara. ÖZLÜ, Zeynep (2009). “Istabl-ı Âmire’de (Has Ahır)Bulunan Hayvanlar ve Beslenmeleri Üzerine Bazı N o t l a r ”, VD, S. 32, s. 155-172, Ankara. ÖZLÜ, Zeynep (2010). “19.Yüzyılda Osmanlı Devletinde Değnekçilik Mesleği”, VD, S. 34, s. 99-112, Ankara. ÖZME, Adil (2005). “Ruha (Urfa)’da Bir Grup Şehiriçi Hanı”, VD, S. 29, s. 287-344, Ankara. ÖZORAN, Beria Remzi (1982). “Kıbrıs Adasında Bekir Paşa Vakfı”, VD, S. 16, s. 27-29, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1982). “Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nazırlarının Hal Tercüme- leri I”, VD, S. 15, s. 89-99, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1982). “Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercüme- leri II”, VD, S. 16, s. 31-42, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1983). “Evkaf-ı Hümâyun Nezareti’nin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercüme- leri III”, VD, S. 17, s. 61-78, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif(1984). “Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercümeleri (IV)”,VD, S. 18, s. 43-60, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1985). “Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nâzırların Hal Tercümele- ri (V)”, VD, S. 19, s. 61-90, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1988). “Ankara’nın Kuruluşunda Vakıfların Rolü”, VD, S. 20, s. 329-346, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1990). “XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Sanayileşme ve 1827’de Kurulan Vakıf İplik Fabrikası”, VD, S. 21, s. 23-80, İstanbul. ÖZTÜRK, Nazif (1990) “Batılılaşma Döneminde Vakıfların Çözülmesine Yol Açan Uygulamalar”, VD, S. 23, s. 297-310, İstanbul. ÖZTÜRK, Nazif (1991). “Vakıflar Arşiv Kayıtlarına Göre Niksar Vakıfları”, VD, S. 22, s. 45-68, An- kara.

187 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ÖZTÜRK, Nazif.(1995). “Yeni Vakıfların Amaç Kavramları Üzerine Bazı Düşünceler”, VD, S. 25, s. 291-296, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1997). “Bayazıtoğulları Vakıfları”, VD, S. 26, s. 45-60, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (2004). “Koca Mustafa Paşa Vakıfları ve Külliyesi”, VD, S. 28, s. 7-76, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (2007). “İslâm ve Türk Kültüründe Vakıflar”, VD, S. 29, s. 7-20, Ankara. ÖZTÜRK, Sahabettin (2004). “Bitlis Merkez Meydan Camii”, VD, S. 28, s. 157-172, Ankara. ÖZTÜRK, Şahabettin –TOP Mehmet (2005). “Hakkâri Meydan Medresesi”, VD, S. 29, s. 373-396, Ankara. ÖZTÜRK, Şahabettin, N.KILAVUZ Bülent, CAN KARAKUŞ Ülkü (2007). “Siirt Ulu Cami Minare- s i ”, VD, S. 30, s. 385-406, Ankara. ÖZERGİN, M. Kemal-KALEŞİ, Hasan-EREN, İsmail (1968) “Prizren Kitabeleri”, VD, S. 7, s. 75-96, İstanbul. ÖZYURT, Osman(1991). “Teknik Yönleriyle Bazı Konya Camilerinin Şadırvanları ve Bunların Türk Şadırvan Mimarisindeki Yeri”, VD, S. 22, s. 117-132, Ankara. RAFEG, Abdul-Karim,(2010), “Şer’iye Sicilleri ve Osmanlı Suriyesi Sosyo-Ekonomik ve Şehir Çalışmaları Açısından Önemi” (Çev. Şerife EROĞLU MEMİŞ), VD, S. 33, s. 141-144, Ankara. RUBEN, Walter (1942). “Buddhist Vakıfları Hakkında”, ( Alm.Terc. Meliha TORKAK- (Uygurca Terc.: Saadet ÇAĞATAY), VD ,S 2, s. 173, İstanbul. SAÇAR, Kadriye A. -ALPSAR Serpil (1985). “Seyidgazi’de Bilinmeyen Üç Yapı”, VD, S. 19, s. 185-192, Ankara. SAHİLLİOĞLU, Halil (1969). “İkinci Kaykâvus’un Bir Mülknâmesi”, S. 8, s. 57-65, Ankara. SAHİLLİOĞLU, Halil (1973) “Ramazanoğullarından Davud Bey Oğlu Mahmud Bey Vakfiyesiyle Fağfur Paşa Oğlu Ali Bey Paşa Vakfiyesi”, VD, S. 10, s. 136-160, Ankara. SALAKİDİS, Georgios (2011) “17.Yüzyılda Yenişehir-i Fenârlı Akçelizade el-hac Ahmed Ağa’nın Na- kit Vakfı ve Şehirdeki Meşhur Mevlevihane”, VD, S. 35, s. 61-80,Ankara. SARAN, Ulvi (1997). “Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları”, VD, S. 26, s. 427-440, Ankara. SARGUTAN, Erdal 1976). “Selçuklularda Tıb ve Tıb Kuruluşları”, VD, S. 11, s. 313-322, Ankara. SARICAOĞLU, M. Esat (2007). “Osmanlı Vakıfları Hakkında Tartışmalar”, VD, S. 30, s. 51-60, An- kara. SAV, Murat.(2013). “İstanbul-Fatih’teki Kasım Ağa Mescidi’nin Tarihçesi ve 1976-77 Restorasyon Ça- lışmasının Değerlendirilmesi”, VD, S. 39, s. 41-6, Ankara. SAV, Murat (2011). “Tarihsel Süreçte İstanbul/Ayvansaray’daki Tokulu İbrahim Dede Mescidi”, VD, S. 36, s. 101-120, Ankara. SAVAŞ, Saim (1990). “Sivas’ta Büyük ve Küçük Ali Baba Zaviyeleri”, VD, S. 21, s. 133-150, İstanbul. SAVAŞ, Saim (1994). “Tokat’ta Hoca Sünbül Zaviyesi”, VD, S. 24, s. 199-208, Ankara. SELÇUK, Furuzan (1965). “Vakıflar (Başlangıçtan 18. Yüzyıla Kadar)-“Islamic Society and the West”, VD, S. 6, s. 21-29, İstanbul. SELMAN, İsa (1978). “Hattat ve Tezhibci Nişaburlu Şah Mahmud”, (Terc. Ahmet Hamdi Karabacak), VD, S. 12, s. 329-334, Ankara.

188 Nilgün ÇEVRİMLİ

SERAV, Münif (tercüme) (1956). “İtalya’da Eski Eserlerin ve Güzel Sanatların Korunması”, VD, S. 3, s. 117-149, Ankara. SERTOĞLU, Mithat (1969). “İkinci Murad’ın Vasiyetnamesi”, VD, S. 8, s. 67-69, Ankara. SERTOĞLU, Mithat (1973). “Ashâb-ı Kehf (Mağra Yâraanı) Vakıflarına Dair Orijinal Bir Belge”, VD, S. 10, s. 129-132, Ankara. SEVİM, Sezai (1994). “Candaroğulları Sülalesi’nden Kaya Bey’in Balıkesir’deki Camisi ve Vakıfları”, VD, S. 23, s. 19-24, Ankara. SEZER, H.İbrahim(2009). “Bugünden Düne ve Yarına Bir Yolculuk Ankara Vakıf Eserleri Müzesi”, VD, S. 32, s. 241-246, Ankara. SEZGİN, İbrahim (2011). “Osmanlı Döneminde Delvine Vakıfları”, VD, S. 36, s. 1-24,Ankara. SİLİ, Timur (1998). “Iğdır-Karakoyunlu İlçe Mezarlığındaki Deve-Heykel Mezartaşının Mahiyeti”, VD, S. 27, s. 191-194, Ankara. SUNA, Utku Musa (2010). “Selimiye Vakıf Müzesi-Selimiye Dar’ül Kurra Medresesi”, VD, S. 33, s. 169-174, Ankara. ŞAHİN, Ersin (2013). “Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Vakıfların Yönetişim Perspektifinden Değer- lendirilmesi”, s. 39, s. 9-14,Ankara. ŞAHİN, Kâmil (1991). “Ankara’da Melike Hatun Vakıfları”, VD, S. 22, s. 77-82, Ankara. ŞAHIN, Kâmil (1994). “Deniz Hamamları”, VD, S. 23, s. 243-254, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2005). “Ankaralı Şeyh İzzeddin Vakıfları ve Ak Medrese (Ogüst Mabedi)”, VD, S. 29, s. 43-54, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2007). “Konya Kadı İzzeddin Mâristan-ı Atik(Hastanesi)ve Sultan Alâaddin Keyku- bat Dârüşşifası”, VD, S. 30, s. 101-116, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2008). “Karahanlılar Dönemi Darul Merda Hastanesi, Vakfiyesi”, VD, S. 31, s. 227- 244, Ankara. ŞAMAN,Nermin - YAZAR Turgay (1991). “Kayseri Köşk Hânikâhı”, VD, S. 22, s. 301-314, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin (1997). “Isparta ve Çevresindeki Selçuklu-Beylikler Dönemi Yapılarında Devşirme Malzeme Kullanımı”, VD, S. 26, s. 347-354, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin (1997). “İçel ili, Bozyazı İlçesindeki Bilinmeyen Bir Hamam”, VD, S. 26, s. 267-274, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin (2004) “Eski Uluborlu’daki Hamam ve Çeşmeler”, VD, S. 28, s. 265-282, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin(2013) “Kayseri’deki Selçuklu Dönemi Kadın Türbeleri”, S. 39, s. 15-26, Ankara. ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N.(1962). “Edirne Fatih Devri Eserlerine Kısa Bir Bakış ve Sitti Hatun Ca- mii”, VD, S. 5, s. 199-204.Ankara. ŞEKER, Mehmet (1991). “Tunus’taki Câmi ve Türbelerde Bilinmeyen Türkçe Kitâbeler”, VD, S. 22, s. 421-428, Ankara. ŞENER, Abdülkadir (1976). “Edirne’de Süleyman Paşa Camii Vakfiyesi”, VD, S. 11, s. 7-17, Ankara. ŞENER, Abdülkadir (1978). “Edirne’de Süleyman Paşa Vakfına Ait İki Berat”, VD, S. 12, s. 113-119, Ankara.

189 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ŞENER, Murat (2010). “Osmanlı’nın Üç Coğrafyasından Üç Kitap”, VD, S. 33, s. 165-168, Ankara. ŞENER, Murat (2010). “Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Rehberi”, VD, S. 34, s. 177-178, Ankara. ŞENER, Murat (2011). “Halep Tahrir Defteri”, VD, S. 35, s. 273-274, Ankara. ŞENER, Murat (2012). “Şam Livası Mufassal Tahrir Defteri”, VD, S. 37, s. 277-279, Ankara. ŞENER, Selçuk (1997). “Kubad-Abad Kazısında Elegeçen Çini Buluntular Üzerine Uygulanan Resto- rasyan-Konservasyon İşlemleri”, VD, S. 26, s. 355-362, Ankara ŞEŞEN, Ramazan (1973). “Sinan Paşa’nın Arapça Vakfiyesinin Tercümesi”, VD, S. 10, s. 337-343, An- kara. TAESCHNER, Von Franz (1956). “Kırşehir’de Ahi Evran Zaviyesinin Mütevellisine Ait 1238/1822-23 Tarihli Bir Berat”, (Terc. Şükrü AKKAYA), VD, S. 3, s. 93-96, Ankara. TAESCHER, Von Franz (1956). “Eine Urkunde Für Den Stıftungsınhaber Der Zâviye Des Ahi Evran in Kırşehir Von 1238/1822-23”, VD, S. 3, s. 309-312, Ankara. TANSEL, F. A.(1968). “Memleketimizin Acı Kaybı: Prof. Dr. Fuad KÖPRÜLÜ,” VD, S. 7, s. 1-11, İs- tanbul TANSUĞ, Sezer (1965). “18.Yüzyılda İstanbul Çeşmeleri ve Ayasofya Şadırvanı”, VD, S. 6, s. 93-101, İstanbul. TANSUĞ, Sezer (1965). “The Fountains of İstanbul in the 18th Century and the Shadirvan of Saint S o p h i a”, VD, S. 6, s. 102-110, İstanbul. TANYU, Hikmet (1976). “Türk Bilgini Profesör Abdülkadir İnan’ın Hayatı”, VD, S. 11, s. 343-362, Ankara. TAMER, Vehbi (1958). “Fatih Devri Ricalinden İshak Paşa’nın Vakfiyeleri ve Vakıfları”, VD, S. 4, s. 107-124, Ankara. TARZİOĞLU, Arslan (1971). “İskenderiye Kütüphanesi Müslümanlar Tarafından Yakılmamıştır”, VD, S. 9, s. 419-446, Ankara. TAŞ, K.Ziya (1997). “XVI. Yüzyılda Bir Vakıf ve İlim Merkezi Mudurnu”, VD, S. 26, s. 97-104, Ankara. TAŞAN, Berin (1981). “Merzifonlu Şeyh Abdürrahim Rûmi ve Vakfiyesi”, VD, S. 13, s. 91-100, An- kara. TAŞÇI, Aydın (1998). “Selçuklu Mimarî Süslemesinde Alçı ve Taş Kabartma İnsan Figürlerinin Kö- ken ve Gelişimi”, VD, S. 27, s. 47-64, Ankara. TIZLAK, Fahrettin (1991). “XIX. Yüzyılın ilk Yarısında Harput Vakıfları”, VD, S. 22, s. 69-76, Ankara. TOPKARAOĞLU, Nadir (1985). “Gaziantep Fethullah Camii ve Zaviyesi”, VD, S. 19, s. 207-222, An- kara. TORUK, Ferruh (2005). “Bani Yörgüç Paşa ve İmar Faaliyetler”, VD, S. 29, s. 105-134, Ankara. TORUK, Ferruh (2005). “Amasya Kentinin Fiziksel Oluşum Süreci İçerisinde Saray Olgusu”, VD, S. 29, s. 429-450, Ankara. TORUK, Ferruh (2007). “İç Ege Bölgesinde Bir Yerleşim Buldan”, VD, S. 30, s. 407-448, Ankara. TORUK, Ferruh (2008). “Amasya Kent Dokusunun Fiziksel Gelişimi”, VD, S. 31, s. 35-70, Ankara. TORUN, Ahmet Semih (2010). “Şeyh Muhammed Murad-ı Buhârî Tekkesi Haziresi Üzerine Bir De- ğerlendirme”, VD, S. 34, s. 125-147,Ankara.

190 Nilgün ÇEVRİMLİ

TURAN, Osman (1973).”Selçuklu Devrine Aid Köy Satışı Hakkında Bir Vesika”, VD, S. 10, s. 127-128, Ankara. TURAN, Şerafettin (1958). “Fatih’in İtalya Seferi”, VD, S. 4, s. 139-147, Ankara. TURNALI, Bilgin - YÜCEL, Esin (1984). “İstanbul’daki Bazı Tekkelerin Yerlerine Dair Bir Araştırma”, VD, S. 18, s. 141-163, Ankara. TÜKEL YAVUZ, Ayşıl (1969). “Sağman’daki Çok Fonksiyonlu Salih Bey Camisi” VD, S. 8, s. 229-242, Ankara. TÜRKMEN, Kerim (1998). “Yapı Tarihlemelerinde Vakfiyelerin Önemine Dair Bir Örnek”, VD, S. 27, s. 75-78, Ankara. TUNCER, O.Cezmi(1973). “Mardin-Cizre Kırmızı Medrese”, VD, S. 10, s. 425-434, Ankara. TUNCER, O. Cezmi (1976). “Anadolu Türk Sanatı ve Yerli Kaynaklarla İlişkiler Üzerine Bir Deneme”, VD, S. 11, s. 239-270, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1978). “Anadolu’nun İlk Dört Selçuklu Kumandanı ve Yaptırdığı Yapıların Özel- likleri”, VD, S. 12, s. 137-162, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1981). “Orantı ve Modül Üzerine Selçuklu Yapılarından Bazı Örnekler”, VD, S. 13, s. 449-488, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1982). “Birkaç Selçuklu Taçkapısında Geometrik Araştırmalar”, VD, S. 16, s. 61-76, Ankara. TUNCER, O. Cezmi (1984). “Rönesans ve Klâsik Osmanlı Dönemi Dini Yapılarında Kubbenin Amaç ve Uygulanış Açısından Karşılaştırılması”, VD, S. 18, s. 127-140, Ankara. TUNCER, O.Cezmi(1985). “Mimar Kölük ve Kaluyân”, VD, S. 19, s. 109-118, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1991). “Sivas Sütevliya Kümbeti”, VD, S. 22, s. 91-98, Ankara. TUNCER, O.Cezmi(1995). “Diyarbakır-Bitlis Kervan Yolu ve Üzerindeki Hanlarımız”, VD, S. 25, s. 9-34, Ankara. TUNCER, O. Cezmi(1997). “Kayseri Yedi Selçuklu Taçkapısında Geometrik Düzen, VD, S. 26, s. 105-152, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2004). “Sahip Ata (Gök) Medrese İle İlgili Çalışmalar”, VD, S.28.s,121-140, An- kara. TUNCER, O. Cezmi (2005). “Anadolu’da Vakıflar ve Bayındırlığa Katkısı”, VD, S. 29, s. 21-26, Ankara. TUNCER. O.Cezmi (2008). “Diyarbakır Vakıf Yapıları, Mahalleleri ve Dinsel Haritası (1511 - 1950)”, VD, S. 31, s. 1-24, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2009). “Korunması Gerekli Vakıf Taşınmazların Onarımları ve Bir Öneri”, VD, S. 32, s. 231-234, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2010). “İstanbul-Edirnekapı Mihrimah Sultan Camisi”, VD, S. 33, s. 113-124, Ankara. TUNÇER, Mehmet (1990). “Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma ve Geliştirme Planlama Çalışmala- r ı ”, VD, S. 21, s. 411-431, İstanbul. TURAL, Erkan (2008). “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Evkâf-ı Hümayûn Nezareti’nde Bürokratik Re- f o r m”, VD, S. 31, s. 205-226, Ankara.

191 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

TURNALI, Bilgin ve Esin YÜCEL(1984). “İstanbul’daki Bazı Tekkelerin Yerlerine Dair Bir Araştırma”, VD, S. 18, s. 141-164, Ankara. TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamit Ali BORAN(2004). “Kitabelerin Diliyle Samsun Kalesi ve İç Kale Mes- cidi”, VD, S. 28, s. 283-290, Ankara. TÜRKMEN, Kerim (1997). “Talas’ta Türk Devri Yapıları”, VD, S. 26, s. 153-192, Ankara. TÜRKMEN, Kerim (1998). “Yapı Tarihlemelerinde Vakfiyelerin Önemine Dair Bir Örnek”, VD, S. 27, s. 75-78, Ankara. UĞUR, Müçteba (1990). “Sülüs Hattına Dair Mühim Bir Risale -Sülüs Yazısı Rehberi” VD, S. 21, s. 335-360, İstanbul. ULUÇAM, Abdüsselâm (1983). “Oltu’da Arslanpaşa Külliyesi”, VD, S. 17, s. 93-107, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1988). “Bağdad’da Abdülkadir Geylanî (K.S.) Külliyesi”, VD, S.20.s,63-84, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1988). “Arapgir Gümrükçü Osman Paşa Camii Hakkında”, VD, S.20.s,119-130, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1990). “Irak’taki Mukarnas Kubbeli Selçuklu Türbeleri Hakkında”, VD, S.21.s,255-280, İstanbul. UYSAL, Ali Osman(1985). “Adana Ulu Camii”, VD, S. 19, s. 277-284, Ankara. UZ TAŞKESEN, Ayşe Nermin (2011). “Amasya II. Beyazıt Camisi Şadırvanı ve Duvar Resimlerinin Restorasyonu ve İkonografik Çözümlemesi”, VD, S.35.s,177-190, Ankara. UZAR, Nihan, Semen (2007). “Nevşehir Ürgüp İlçesinin Damsa Köyü Taşkın Paşa Medresesi”, VD, S.30.s,251-270, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1958). “ Fatih Devrinde Karaman Eyaletine Ait Vakıfların Fihristi (1)”, VD, S. 4, s. 263-264, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1969). “Germiyanoğlu Yakup II. Beyin Vakfiyesi”, VD, S. 8, s. 71-111, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1971). “Mevlevi Hilâfetnameleri”, VD, S. 9, s. 383-399, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1971). “Hekimbaşı Yalısı”, VD, S. 9, s. 251-259, Ankara. UZLUK, Şahabeddin (1971). “İstanbul’daki Eski Fatih Camii’nin Bir Benzeri Konya’da Selimiye Camii”, VD, S. 9, s. 173-181, Ankara. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1942). “Niğde’de Karamanoğlu Ali Bey Vakfiyesi”, VD, S 2, s. 45-69, İstanbul. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1958). “Sultan İkinci Murad’ın Vasiyetnamesi” VD, S. 4, s. 1-17, An- kara. ÜLGEN, Ali Saim (1938). “İznik’te Türk Eserleri”, VD, S. 1, s. 53-69, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Ankara’da Cenabî Ahmed Paşa Camii ve Türbesi”, VD, S. 2, s. 221-222, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Niğde’de Akmedrese”, VD, S. 2, s. 81-82, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Topkapı’da Ahmet Paşa Heyeti”, VD, S. 2, s. 169-171, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Pertev Mehmet Paşa’nın Eserleri Hakkında Mimarî İzahat”, VD, S. 2, s. 241-243, İstanbul.

192 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Kırşehir’de Türk Eserleri”, s. 2, s. 253-261, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Yenicami”, VD, S 2, s. 387-397, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1956). “Bibliyografya (Türk Sanatı-Başlangıçtan Günümüze Kadar, Prof. Dr. Erns Diez, Çeviren: Oktay ASLANAPA)”, VD, S. 3, s. 265-281, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1958). “İnegöl’de İshak Paşa Mimarî Manzumesi”, VD, S. 4, s. 192-192, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1958). “Bibliyografya (Fatih Devri Mimarisi-Ekrem Hakkı Ayvedi)”, VD, S. 4, s. 283-285, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962). “Trablusgarp’ta Turgut Reis Mimarî Manzumesi”, VD, S. 5, s. 87-92, Anka- ra. ÜLGEN, Ali Saim (1962). “Divriği Ulu Camii ve Dar’üş-Şifası”, VD, S. 5, s. 93-98, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962). “Siirt Ulu Camii”, VD, S. 5, s. 153, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962). “Şerefli Koçhisar’da Alâüd-din Camii”, VD, S. 5, s. 205, Ankara. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1971). “Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”, VD, S. 9, s. 13-37, Ankara. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1973). “Türkiye Tarihinde Sosyal Kuruluş ve Toprak Rejiminin Gelişmesi (Os- manlılara Kadar)”, VD, S. 10, s. 1-65, Ankara. ÜNSAL, Behçet (1982). “İstanbul Türbeleri Üzerinde Stil Araştırması”, VD S. 16, s. 77,Ankara 1982. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1938). “Büyük Selçuklu İmparatorluğu Zamanında Vakıf Hastanelerin Bir Kısmına Dair”, VD, S. 1, s. 17, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl(1938). “Fatih Külliyesine Aid Diğer Mühim Bir Vakfiye”, VD, S. 1, s. 39-45, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1938). “İstanbul’un Zabtından Sonra Türklerde Tıbbî Tekâmüle Bir Bakış”, VD, S. 1, s. 71-81, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1942). “Süleymaniye Külliyesinde Darüşşifa, Tıp Medresesi ve Darül’akakire Dair (1557-1555) 965-963”, VD, S. 2, s. 195-207, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1942). “İstanbul Yedinci Tepe Hamamları’na Dair Bazı Notlar”, S. 2, s. 245- 251, İstanbul ÜNVER, Ahmet Süheyl (1956). “Edirne’de Şah Melek Paşa Camii Nakışları Hakkında 832 (1429)”, VD S. 3, s. 27-30, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1958). “Mahmud Paşa Vakıfları ve Ekleri”, VD, S. 4, s. 65-, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1958). “İkinci Sultan Bâyezid’in Edirne’deki Vakıf Kitaplarına Dair”, VD, S. 4, s. 105-106, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1962). “Edirne’de Mimarî Eserlerimizdeki Tabii Çiçek Süslemeleri Hakkın- d a”, VD, S. 5, s. 15-17, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1965) “Türk Sanat Tarihinde Edirnekâri Lâke İşleri ve Sanatkârları”, VD, S. 6, s. 15-20, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1969). “Anadolu’da Selçuklu Devleti, Beylikleri Resmî Daireleri ve Toplantı Yerlerine Dair”, VD, S. 8, s. 323-327, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1973). “Türkiye’de Lâle Tarihi, VD, S. 9, s. 265-276, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1973). “Her Devirde Kağıthane”, VD, S. 10, s. 435-461, Ankara

193 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ÜNVER, Ahmet Süheyl (1976). “Türkiye’de Nevruz ve Nevruziye”, VD, S. 11, s. 221-237, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1978). “ XIV. Asırda Anadolu’da Selçukluların An’anesine Bağlı Mezar Taş- ları Üzerine”, VD, S. 12, s. 15-26, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1981). “Geçen Asırda Türk Süsleme San’atımızın Mümtaz Simalarından Mücellitbaşı Salih Efendi”, VD S. 13, s. 237-252, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl - ÖNGE, Yılmaz (1981). “Selsebillerimiz”, VD S. 13, s. 339-374, Ankara. ÜNVER, Gülbün (1971). “Osmanlı San’atında Vazolu ve Vazosuz Çiçek Demetleri, VD, S. 9, s. 321- 326, Ankara. ÜSTÜNER, Rezzan (1982). “Zeytinden Zeytin İşletmeciliğine”, VD, S. 14, s. 159-162, Ankara. ÜSTÜNER, Rezzan (1982). “Zeytinden Zeytin İşletmeciliğine, VD, S. 16, s. 155-159, Ankara 1982. ÜSTÜNKÖK, Okan (1971). “Eski Eserlerin Onarımında Çevresel Anlayış”, VD, S. 9, s. 401-408, An- kara. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1973). “Türkiye Tarihinde Sosyal Kuruluş ve Toprak Rejiminin Gelişmesi (Os- manlılara Kadar)”, VD, S. 10, s. 1-65, Ankara. ÜNAL, Rahmi Hüseyin (1976). “Az Tanınan ve Bilinmeyen Doğu Anadolu Künbetleri Hakkında Not- l a r ”, VD, S. 11, s. 121-163, Ankara. YALTKAYA, Şerafeddin (1942). “ Kara Ahmet Paşa Vakfiyesi”, VD, S. 2, s. 83-97, İstanbul. YEDİYILDIZ, M,Asım (1991). “İbrahim Müteferrika”, VD, S. 22, s. 441-450, Ankara. YEDİYILDIZ, M. Asım (1994). “Şer’iye Sicillerine Göre Bursa’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1656- 1658)”, VD, S. 23, s. 177-228, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin ve Fatma ACUN (1997). “Internet’te Vakıflar”, VD, S. 26, s. 5-24, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1982) “Vakıf Müessesesinin XVIII. Asır Türk Toplumundaki Rolü”, VD, S. 14, s. 1-27, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1982). “Müessese-Toplum Münâsebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi”, VD, S. 15, s. 23-53, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin(1983). “Vakıf Istılahları Lügatçesi”, VD S. 17, s. 55-60, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin(1984). “XVIII. Asır Türk Vakıflarının İktisadi Boyutu”, VD, S. 18, s. 5-42, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1988). “Türk Kültür Sistemi İçinde Vakfın Yeri”, VD, S. 20, s. 403-408, Ankara. YETKİN, Şerare (1971). “İstanbul’da Hekimoğlu Ali Paşa Camii’nden Hayvan Figürlü Bir Türk Kilimi”, VD, S. 9, s. 327-329, Ankara. YETKİN, Şerare (1976). “ Sillyon (Yanköy Hisarı)’daki Türk Eserleri”, VD, S. 11, s. 195-203, Ankara. YETKİN, Şerare (1981). “Osmanlı Saray Sanatı Üslûbundaki Kilimlerden Yeni İki Örnek”, VD, S. 13, s. 375-386, Ankara. YETKİN, Şerare (1982). “Türk Halı Sanatında Bir Teknik Özellik”, VD, S. 14, s. 119-123, Ankara. YILDIZ, İlhan (2010). “Osmanlı’da Medrese: İşleyiş Tarzı ve Ortaya Çıkan Sorunlar”, VD, S. 33, s. 125-140, Ankara. YILDIZ, Murat (2011). “Vakfiyelerine Göre Veziriazam Amcazade Hüseyin Paşa Evkafı”, VD, S. 35, s. 81-106, Ankara.

194 Nilgün ÇEVRİMLİ

YILMAZ, Mehmet Emin ve Hasan Fevzi ÇÜGEN(2010) “Bolu Tabaklar Hamamı Restitüsyon Dene- mesi”, VD, S. 34, s. 35-46, Ankara. YILMAZ, Yasin (2011). “Osmanlı Dönemi Tarsus Vakıfları”, VD, S. 35, s. 39-60, Ankara. YİNANÇ, Refet (1980). “Eshab-ı Kehf Vakıfları”, VD, S. 20, s. 311-320, Ankara. YİNANÇ, Refet (1982). “Selçuklu Medreselerinden Amasya Halifet Gazi Medresesi ve Vakıfları”, VD, S. 15, s. 5-22, Ankara. YİNANÇ, Refet (1991). “Sivas Abideleri ve Vakıfları (1)”, VD, S. 22, s. 15-44, Ankara. YİNANÇ, Refet (1994). “Sivas Abideleri ve Vakıfları (2)”, VD, S. 23, s. 5-18, Ankara. YURDAKUL, Erol(1969). “Tokat Vilayetinin Gümüştop (Dazya) Köyündeki XIV ncü Yüzyıla Ait Eski Eserler”, VD, S. 8, s. 243-247, Ankara. YURDAKUL, Erol (1994). “Amasya-Yolpınar (Hakala-Kağla-Kağala) Köyünde Bulunan İslamî Yapı- l a r ”, VD, S. 24, s. 177-198, Ankara. YURDAKUL, M. Erol – ÇAYIRDAĞ (1978). “Mehmet: Kayseri Erciyes Dağı Eteklerinde Bulunan İki Türbe”, VD, S. 12, s. 163-177, Ankara. YURDAKUL, Erol (2007). “Vezir–i Azam Hoca Hasan’ın XII. Yüzyılda Konya ve Kayseri’de Yaptırdığı Bazı Eserler”, VD, S. 30, s. 199-250, Ankara. YURDAKUL, Erol ve Muhammed ÇAYIRDAĞ(2007). “Kayseri, Battal Gazi Camii ve Kırk Kızlar Türbesi”, VD, S. 30, s. 271-294, Ankara. YURDAYDIN, Hüseyin G. (1956). “Kemal Paşâzade’nin Tevârih-i Âl-i Osman’ının Onuncu Cildi H a k k ı n d a”, VD, S. 3, s. 107-115, Ankara. YURDAYDIN, Hüseyin G.(1956). “Bibliyografya (Hâtıra Kitabı, El-Biruni)”, VD, S. 3, s. 283-285, Ankara. YÜCEL, Erdem (1968). “Manisa Muradiye Camii ve Külliyesi”, VD, S. 7, s. 207-214, İstanbul. YÜCEL, Erdem (1969). “Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi”, VD, S. 8, s. 249-266, Ankara. YÜCEL, Erdem (1971) “Büyükçekmece’de Türk Eserleri”, VD, S. 9, s. 95-108, Ankara. YÜCEL, Erdem (1973). “Ayasofya Onarımları ve Vakıf Arşivinde Bulunan Bazı Belgeler”, VD, S. 10, s. 219-228, Ankara. YÜCEL, Erdem. (1998). “Vakıflarda Onarım Çalışmaları Yürüten Mimarlar”, VD, S. 27, s. 231-247, Ankara. YÜKSEL, Hasan (1994). “Kafkas Göçmen Vakıfları”, VD, S. 24, s. 117-126, Ankara. YÜKSEL, Hasan.(1995). “Selçuklular Döneminden Kalma Bir Vefaî Zaviyesi (Şeyh Marzubân Zavi- yesi)”, VD, S. 25, s. 235-250, Ankara. YÜKSEL, Hasan (2007). “Anadolu Beyliklerinde Vakıflar”, VD, S. 30, s. 35-50, Ankara. YÜKSEL, İ.Aydın(1988) “Bulgaristan’da Türk Mimari Eserleri”, VD, S. 20, s. 467-474, Ankara. YÜKSEL, İ.Aydın (1988). “Türk Mimarî Tarihi Araştırmacılığı ve Ekrem Hakkı Ayverdi”, VD, S. 20, s. 483-487, Ankara. YÜNGÜL, Naci (1982). “Giresun’un Espiye İlçesinde Yavuz Sultan Selim’in Tesis Ettiği Gülbahar Ha- tun Tekkesi Vakfına Ait Vesikaların Değerlendirilmesi”, VD, S. 15, s. 101-116, Ankara. YÜNGÜL, Naci (1985). “Trabzon’daki Haznedarzade Abdullah Paşa Çeşmesi”, VD, S. 19, s. 261-266, Ankara.

195 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

YÜRÜKOĞLU, Ömer (1976). “Sahip Ata Araştırması Buluntuları”, VD, S. 11, s. 217-220, Ankara. YÖRÜKOĞLU, Ömer (1978). “Çifte Minareli Medrese (Hatuniye) Hafriyatı”, VD, S. 12, s. 235-245, Ankara. YÖRÜKOĞLU, Nihat.(1981) “Manisa’da Hafsa Sultan Hânkahı”, VD, S. 13, s. 489-492, Ankara. ZE’EVİ, Dror (2009). “Osmanlı Şer’i Mahkeme Kayıtlarının Ortadoğu Sosyal Tarihi Açısından Kulla- nımı: Yeniden Değerlendirme”, VD, S. 32, s. 215-230, Ankara. ZENGİN, Z.Salih (1997). “Osmanlı Medreselerindeki Gerilemenin Sebep ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, VD, S. 26, s. 401-441, Ankara. ZENGİN, Z.Salih (2004). “İlk Dönem Osmanlı Vakfiyelerinden Serez’de Evrenuz Gazi’ye Ait Zaviye Vakfiyesi”, VD, S. 28, s. 101-120, Ankara. ZORLU, Tülay (2009). “Doğu Karadeniz Ahşap Camilerinde Restorasyon Demekpazarı Taşçılar Köyü Camii ve Medresesi Örneği”, VD, S. 32, s. 181-212, Ankara. ZORLU, Tülay (2011). “Trabzon Gülbahar Hatun ve Emir Mehmet Türbeleri”, VD, S. 35, s. 215-234, Ankara.

Vakıflar Dergisi Sayılarına Göre Makaleler Bibliyografyası (1-39. Sayı):

VAKIFLAR DERGİSİ 1. SAYI DAYIGİL, Feyzullah (1938).“İstanbul Çinilerinde Lâle”, VD, S.1, s. 83-90, İstanbul. ERDOĞAN, Abdülkadir(1938).“Kur’an Tercemelerinin Dil Bakımından Değerleri”, VD, S.1, s. 47-51, İstanbul. ERDOĞAN, Abdülkadir (1938).“Silivrikapı’da Hadım İbrahim Paşa Camii”, VD, S.1, s. 29-33, İstan- bul. FITRAT, Prof. (1938).“Orta Asya’da Arazi Meselesine Dair Üç Vesika”, (Terc. Y. Kalantay), VD, S.1, s. 147-157,İstanbul. GABRİEL, Albert (1938).“Tarihî Türk Âbidelerinin Tâmiri ve İhyası”, VD, S.1, s. 7-15, İstanbul. GUBAYDULİN, K.S (1938). “Azerbaycan Vakıfları”, (Terc. Y. Kalantay), VD, S.1, s. 139-145, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938).“Vakıf Müessesesi ve Vakıf Vesikalarının Tarihi Ehemmiyeti”, VD, S.1, s. 1-6, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938).“Bibliyografya”, VD, S.1, s. 159-161, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1938) “Vakfa Ait Tarihî Istılahlar Meselesi”, VD, S.1, s. 131-138, İstanbul. KUNTER, Halim Baki – ÜLGEN, Ali Saim(1938).“Fatih Camii”, VD, S.1, s. 91-101, İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1938).“Türk Vakıfları ve Vakfiyeleri Üzerine Mücmel Bir Etüd”, VD, S.1, s. 103-129, İstanbul. MUALLİM, Cevdet(1938).“ Sivas Darüşşifası Vakfiyesi ve Tercümesi”, VD, S.1, s. 35-38, İstanbul. ÖZ, Tahsin (1938).“Sultan Ahmed Camii”, VD, S.1, s. 25-28, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1938).“İznik’te Türk Eserleri”, VD, S.1, s. 53-56, İstanbul.

196 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÜNVER, Ahmet Süheyl (1938).“Büyük Selçuklu İmparatorluğu Zamanında Vakıf Hastanelerin Bir Kısmına Dair”, VD, S.1, s. 17, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl(1938).“Fatih Külliyesine Aid Diğer Mühim Bir Vakfiye”, VD, S.1, s. 39-45, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1938).“İstanbul’un Zabtından Sonra Türklerde Tıbbî Tekâmüle Bir Bakış”, VD, S.1, s. 71-81, İstanbul.

VAKIFLAR DERGİSİ 2. SAYI AYANOĞLU, Fazıl İsmail(1942).“Vakıflar İdaresince Tanzim Ettirilen Tarihî Makbereler”, VD, S.2, s. 399-403, İstanbul. BARKAN, Ömer Lütfi (1942).“Osmanlı İmparatorluğu’nda Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Ola- rak Vakıflar ve Temlikler I:İstilâ Devirlerinin Kolonizatör Türk Dervişleri ve Zâviyeler, II: Va- kıfların Bir İskân ve Kolonizasyon Metodu Olarak Kullanılmasında Diğer Şekiller”, VD, S. 2, s. 279-386, İstanbul. CAFEROĞLU, Ahmet(1942).“Türk Taamül Hukukuna Göre “İçtimaî Muavenet” Müessesesi”, VD, S.2, s. 185-193, İstanbul. DAĞLIOĞLU, Hikmet Turhan (1942).“Ankara’da Cenabî Ahmed Paşa Camii ve Cenabî Ahmed Paşa”, VD, S.2, s. 213-219, İstanbul. DAYIGİL, Feyzullah (1942).“İstanbul Çinilerinde Lâle II”, VD, S. 2, s. 223-232, İstanbul. ERDOĞAN, Abdülkadir(1942).“Kanunî Süleyman Devri Vezirlerinden Pertev Paşa’nın Hayatı ve Eserleri”, VD, S. 2, s. 233-240, İstanbul. ERZİ, H. Adnan (1942).“Bursa’da Ishakî Dervişlerine Mahsus Zâviyenin Vakfiyesi”, VD, S.2, s. 423- 429, İstanbul. GABRİEL, Albert (1942).“Bursa’da Murad I. Camii ve Osmanlı Mimarisinin Menşei Meselesi”, VD, S.2, s. 37-43, İstanbul. GÖKAY, Fahrettin Kerim(1942).“Ruh Hekimliği Sahasında Türklerin ve Vakıf Müessesesinin Hiz- metleri”, VD, S.2, s. 263-265, İstanbul. KEPECİOĞLU, Kâmil (1942).“Bursa’da Şer’î Mahkeme Sicillerinden ve Muhtelif Arşiv Kayıtlarından Toplanan Tarihî Bilgiler ve Vesikalar”, VD, S. 2, s. 405-421, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1942).“Vakıf Müessesesinin Hukukî Mahiyeti ve Tarihî Tekâmülü”, VD, S.2, s, 1-35, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad (1942). Vakfa Ait Tarihî Istılâhlar Ribât”, VD, S. 2, s. 267-278, İstanbul. KÖPRÜLÜ, Fuad(1942).“Bibliyografya”, VD, S. 2, s. 457-472, İstanbul. KUNTER, Halim Baki (1942).“L’aspect National Des Fondations Pieuses Turques (Vakoufs) (Tradu- cteur:Nusret Hızır), VD, S. 3, s. 293-298, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1942).“Kitâbelerimiz”, VD, S.2, s. 431-455, İstanbul. ÖZ, Tahsin (1942).“Sultanahmet Camii’nin Tezyinî Hususiyetleri II”, VD, S.2, s. 209-212, İstanbul. RUBEN, Walter (1942).“Buddhist Vakıfları Hakkında”, ( Alm.Terc. Meliha TORKAK- (Uygurca Terc.: Saadet ÇAĞATAY), VD ,S 2, s. 173-182, İstanbul.

197 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1942).“Niğde’de Karamanoğlu Ali Bey Vakfiyesi”, VD, S.2, s. 45-69, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942).“Ankara’da Cenabî Ahmed Paşa Camii ve Türbesi”, VD, S.2, s. 221-222, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942).“Niğde’de Akmedrese”, VD, S. 2, s. 81-82, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942). “Topkapı’da Ahmet Paşa Heyeti”, VD, S.2, s. 169-171, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942).“Pertev Mehmet Paşa’nın Eserleri Hakkında Mimarî İzahat”, VD, S.2, s. 241- 243, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942).“Kırşehir’de Türk Eserleri”,S.2, s. 253-261, İstanbul. ÜLGEN, Ali Saim (1942).“Yenicami”, VD, S.2, s. 387-397, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1942) “Süleymaniye Külliyesinde Darüşşifa, Tıp Medresesi ve Darül’akakire Dair (1557-1555) 965-963”, VD, S.2, s. 195-207, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1942).“İstanbul Yedinci Tepe Hamamları’na Dair Bazı Notlar”, S. 2, s. 245- 251, İstanbul YALTKAYA, Şerafeddin (1942). “ Kara Ahmet Paşa Vakfiyesi”, VD, S.2, s. 83-97, İstanbul.

VAKIFLAR DERGİSİ 3. SAYI AKOK, Mahmut (1956).“Uşak Ulu Camii”, VD, S. 3, s. 69-72, Ankara. AKOK, Mahmut (1956).“Kütahya Büyük Bedesteni”, VD, S.3, s. 81-84, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1956).“Dimetoka’da Çelebi Sultan Mehmed Camii”, VD. S. 3, s. 13-16. An- kara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1956). “ I. Murad Devrinde Asılhan Bey Mimarî Manzumesi”, VD, S. 3, s. 65-68, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1956).“Yugoslavya’da Türk Âbideleri ve Vakıfları”, VD, S. 3, s. 151-223, An- kara. CUNBUR, Müjgân (1956).“Bibliyografya (Şark ve Türk Vakıflarıyla İlgili Bir Kaç Garp Eseri)”, VD, S.3, s. 285-287, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1956).“Bibliyografya (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Vakıf ve Sanat- la İlgili Tezler)”, VD, S. 3, s. 287-289, Ankara . CUNBUR, Müjgân (1956).“Bibliyografya (İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde Yapılmış Tarih Tezlerinden Bazıları 1937-1953 Arası)”, VD, S.3, s. 289-290, Ankara. ELKER, Sâlahaddin (1956).“Kitâbelerde (Ebced) Hesabının Rolü”, VD, S. 3, s. 17-25, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1956).“Bibliyografya (İslâm Sanatı Tarihi, Prof. Suut Kemal YETKİN)”, VD, S. 3, s. 281-283, Ankara. KÖKER, Hüseyin Sıdkı (1956).“Tefsirî Mevlâna Mustafa ve Vakıfları (Ebu-Hafs Haddâdî-Çilingir Baba)”, VD, S. 3, s. 225-263, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1956).“Türk Vakıflarının Milliyetçilik Cephesi”, VD, S.3, s. 1-11, Ankara. LEWİS, Bernard (1956).“1641-1642’de Bir Karayit’in Türkiye Seyahatnâmesi, (Çev. F.SELÇUK)”, VD, S.3, s. 97-106, Ankara.

198 Nilgün ÇEVRİMLİ

LEWIS, Bernard (1956).“A Karaite Itinerary Through Turkey in 1641-2”, VD, S.3, s, 315-325, Ankara. OGAN, Aziz (1956).“Aydın Oğullarından İsa Bey Camii”, VD, S.3, s. 73-80, Ankara. ORAL, M. Zeki (1956).“Turgut Oğulları, Eserleri-Vakfiyeleri”, VD, S.3, s. 31-64, Ankara. OTTO-DORN, Katherina (1956).“Bir Selçuk Gümüş Kâsesi, (Terc. Şükrü AKKAYA)”, VD, S.3, s. 85- 91, Ankara. OTTO-DORN, Katherina (1956).“Eine Seldschukische Silberschale”, VD, S.3, s, 301-308, Ankara SERAV, Münif (tercüme) (1956).“İtalya’da Eski Eserlerin ve Güzel Sanatların Korunması”, VD, S.3, s. 117-149, Ankara. TAESCHNER, Von Franz (1956).“Kırşehir’de Ahi Evran Zaviyesinin Mütevellisine Ait 1238/1822-23 Tarihli Bir Berat”, (Terc. Şükrü AKKAYA), VD, S.3, s. 93-96, Ankara. TAESCHER, Von Franz (1956).“Eine Urkunde Für Den Stıftungsınhaber Der Zâviye Des Ahi Evran in Kırşehir Von 1238/1822-23”, VD, S.3, s. 309-312, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1956).“Bibliyografya (Türk Sanatı-Başlangıçtan Günümüze Kadar, Prof. Dr. Erns Diez, Çeviren: Oktay ASLANAPA)”, VD, S.3, s. 265-281, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1956).“Edirne’de Şah Melek Paşa Camii Nakışları Hakkında 832 (1429)”, VD S.3, s. 27-30, Ankara. YURDAYDIN, Hüseyin G. (1956).“Kemal Paşâzade’nin Tevârih-i Âl-i Osman’ının Onuncu Cildi H a k k ı n d a”, VD, S.3, s. 107-115, Ankara. YURDAYDIN, Hüseyin G.(1956).“Bibliyografya (Hâtıra Kitabı, El-Biruni)”, VD, S.3, s. 283-285, An- kara.

VAKIFLAR DERGİSİ 4. SAYI AYANOĞLU, F. İsmail(1958).“Fatih Devri Ricali Mezar Taşları ve Kitâbeleri”, VD, S. 4, s. 193-208, Ankara. BAYKAL, İsmail(1958).“Fatih Sultan Mehmed’in Hususi Kütüphanesi ve Kitapları”, VD, S. 4, s. 77-79, Ankara. BERKİ, Ali Himmet (1958).“İslâm’da Vakıf: Zağanus Paşa ve Zevcesi Nefise Hatun Vakfiyeleri”, VD, S. 4, s. 19-37, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1958).“İstanbul’un 500’üncü Fetih Yıldönümü Dolayısiyle Tertiplenen Sergilere, Yapılan Kültür, San’at ve Neşriyat Hareketlerine Dair”, VD, S. 4, s. 265-281, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1958).“Bibliyografya (Vakıflar ve Eski Eserler Konusiyle İlgili Yayınlar)”, VD, S. 4, s. 295-328, Ankara. ERDOĞAN, Muzaffer(1958).“Osmanlı Devrinde İstanbul Bahçeleri”, VD, S.4, s. 149-182, Ankara. GAZİMİHAL, Mahmut R (1958).“İstanbul Muhasaralarında Mihâloğulları ve Fatih Devrine Ait Bir Vakıf Defterine Göre Harmankaya Mâlikânesi”, VD, S.4, s. 125-137, Ankara. HATTATOĞLU, Muhiddin (1958).“İstanbul Silivrikapı’da Topçubaşı Balâ Süleyman Ağa Mimarî Manzumesi”, VD, S.4, s. 183-191, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1958). “Fatih Devrine Ait İki Kur’an-ı Kerim Tercümesi”, VD, S.4, s. 91-103, Ankara.

199 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

KESKİOĞLU, Osman (1958).“Bibliyografya (Fatih Sultan Mehmed: Siyaseti, Harpleri ve Fütuhatı-Sa- lim Ahmed El-Raşidî)”, VD, S.4, s. 285-293, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1958).“Bibliyografya (El-Ahilü’l Osmanî Ebül-Feth Es-Sultan Muhamme- dü’s-Sâni Fâtihu’l-Konstaniyye ve Hayatuhu’l-Adliyye-Ali Himmet Berki”), VD, S. 4, s. 293-295, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1958).“Emir Sultan Vakıfları ve Fatih’in Emir Sultan Vakfiyesi”, VD, S. 4, s. 39-63, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1958).“Fatih Devri Sonlarında İstanbul Mahalleleri, Şehrin İskânı ve Nüfusu”, VD, S.4, s. 245-261, Ankara. KUNTER, Halim Baki(1958).“Fâtih ve Fâtih Devri Eserleri Hakkında Muhtasar İzahat”, VD, S.4, s. 331-333, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1958) “Concise Explanations About The Fatih (Conqueror) And Works Per- taining To Fatih Era”, VD, S. 4, s. 334-335, Ankara. ORAL, M. Zeki (1958).“Fatih Sultan Mehmed’in Gevale Kalesi ile Karaman İllerini Fethi ve Hâmi- dî’nin Terci-i Bendi”, VD, S.4, s. 81-89, Ankara. ÖGEL, Bahaeddin (1958).“Fatih Albümünde “Şeyhî” İmzalı Minyatürler Hakkında,” VD, S.4,s. 209- 239, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1958).“Kaybolmuş Eserlerimiz: Konya’da Alevî Sultan Mescidi ve Mihrabı”, VD, S.4, s. 241, Ankara. TAMER, Vehbi (1958).“Fatih Devri Ricalinden İshak Paşa’nın Vakfiyeleri ve Vakıfları”, VD, S.4, s. 107-124, Ankara. TURAN, Şerafettin (1958).“Fatih’in İtalya Seferi”, VD, S.4, s. 139-147, Ankara. UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1958).“Sultan İkinci Murad’ın Vasiyetnamesi” VD, S.4, s. 1-17, An- kara. UZLUK, Feridun Nafiz (1958).“ Fatih Devrinde Karaman Eyaletine Ait Vakıfların Fihristi (1)”, VD, S.4, s. 263-264, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1958).“İnegöl’de İshak Paşa Mimarî Manzumesi”, VD, S.4, s. 192-192, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1958).“Bibliyografya (Fatih Devri Mimarisi-Ekrem Hakkı Ayvedi)”, VD, S.4, s. 283-285, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1958).“Mahmud Paşa Vakıfları ve Ekleri”, VD, S.4, s. 65-, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1958).“İkinci Sultan Bâyezid’in Edirne’deki Vakıf Kitaplarına Dair”, VD, S.4, s. 105-106, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 5. SAYI AREL, Hilmi.(1962).“Divriği Ulu Camii Kuzey Portalinin Mimarî Kuruluşu”, S.5, s. 99-111, Ankara. AREL, Hilmi.(1962). “Divriği Ulu Camii Tekstil Kapısı ve Diğerleri”, VD, S.5, s. 113-125, Ankara. AREL, Mehlika.(1962).“Mut’taki Karamanoğulları Devri Eserleri”, VD, S.5, s. 241-250, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1962).“Mudurnu’da Yıldırım Bâyezid Manzûmesi ve Taş Vakfiyesi”, VD S. 5, s. 79-86, Ankara.

200 Nilgün ÇEVRİMLİ

BERKİ, Ali Himmet(1962).“Hukukî ve İçtimaî Bakımdan Vakıf”, VD, S. 5, s. 9-13, Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1962).“Vakıf Kuran İlk Osmanlı Padişahı”, VD, S.5, s. 127-129,Ankara. BERKİ, Şakir (1962).“Vakfın Lüzumu, Faydaları ve Vakıfları Teşvik”, VD, S.5, s. 19-21, Ankara. CORBETT, Spencer(1962).“Sinan: Kanunî Süleyman’ın Baş Mimarı”, (Çev. Nermin Sinemoğlu)” , VD, S.5, s. 193-198, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1962).“Ümmügülsüm Hatun Vakfiyesi”, VD, S.5, s. 207-212, Ankara. ERDOĞAN, Muzaffer (1962).“Son İncelemelere Göre Fatih Camiinin Yeniden İnşası Meselesi”, VD, S.5, s. 161-192, Ankara. ESİN, Emel (1962).“The Seljuks In Asia Minor” Adlı Eserin Tenkidi”, VD, S.5, s. 275-281, Ankara. EYİCE, Semavi (1962).“Bursa’da Osman ve Orhan Gazi Türbeleri”, VD, S.5, s. 131-147, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1962).“Vakıflar Genel Müdürlüğü İhtisas Kitaplığındaki Eski Kur’an Tercü- meleri”, VD, S.5, s. 157-160, Ankara. KÖKER, Hüseyin Sıdkı (1962).“Vakıflar Tarihinde Tosya”, VD, S.5, s. 257-273, Ankara. KÖPRÜLÜ, Fuad (1962).“Sultan Baybars’a İsnad Edilen Bir Vakfiye”, VD, S.5,s.1-8, Ankara. KUBAN, Doğan(1962).“Restorasyon Kriterleri ve “Carta Del Restauro”, VD S.5, s. 149-152, Ankara. ONGAN, Halit (1962).“Ankara Şer’iye Mahkemesi Sicillerinde Kayıtlı Vakfiyeler”, VD, S.5, s. 213-222, Ankara. ORAL, M.Zeki (1962).“Anadolu’da San’at Değeri Olan Ahşap Minberler, Kitabeleri ve Tarihçeleri”, VD. S.5, s. 23-77, Ankara. ORAL, M. Zeki (1962).“Aksaray’ın Tarihî Önemi ve Vakıfları”, VD, S.5, s. 223-240, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1962).“Çankırı Darüşşifası”, VD, S.5, s. 251-255, Ankara. ŞEHSUVAROĞLU, Bedi N.(1962).“Edirne Fatih Devri Eserlerine Kısa Bir Bakış ve Sitti Hatun Camii”, VD, S. 5, s. 199-204. Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962).“Trablusgarp’ta Turgut Reis Mimarî Manzumesi”, VD, S.5, s. 87-92, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962).“Divriği Ulu Camii ve Dar’üş-Şifası”, VD, S.5, s. 93-98, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962).“Siirt Ulu Camii”, VD, S.5, s. 153, Ankara. ÜLGEN, Ali Saim (1962).“Şerefli Koçhisar’da Alâüd-din Camii”, VD, S.5, s. 205, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1962).“Edirne’de Mimarî Eserlerimizdeki Tabii Çiçek Süslemeleri Hakkın- d a”, VD, S.5, s. 15-17, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 6. SAYI AKÇAY, İlhan,(1965).“Yakutiye Medresesi”,VD, S.6, s. 146-152, İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1965).“İlk Fatih Camii Hakkında Yeni Bir Vesika”, S.6,s. İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1965).“Bursa Orhangazi Camii ve Osmanlı Mimarisinin Menşei Meselesi”, VD, S. 6, s. 69-83, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet(1965).“Vakıfların Hukuk ve Tarih Bakımından Kıymeti”, VD, S.6, s. 5-7, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1965).“Vakıfların Tarihi, Mahiyeti, İnkişafı ve Tekâmülü, Cemiyet ve Fertlere Sağladığı Fâideler”, VD, S.6, s. 9-13, İstanbul.

201 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

BERKİ, Şakir(1965).“Vakıfların Gördüğü Çeşitli Hizmetler”, VD, S.6, s. 85-91, İstanbul. ERDOĞAN, Muzaffer (1965).“Osmanlı Mimarisi Tarihinin Otantik Yazma Kaynakları”, VD, S. 6, s. 111-136, İstanbul. EYİCE, Semavi (1965).“Ohri’nin Türk Devrine Ait Eserleri”, VD, S.6, s. 137-145, İstanbul. GÖKBİLGİN, Tayyib (1965).“15. ve 16. Asırlarda Eyâlet-ı Rûm”, VD, S.6, s. 51-61, İstanbul. KUNTER, Halim Baki(1965).“Tarsus’taki Türkistan Zaviyelerinin Vakfiyeleri”, VD, S.6, s. 31-50, İstanbul. SELÇUK, Furuzan (1965).“Vakıflar (Başlangıçtan 18. Yüzyıla Kadar)-“Islamic Society and the West”, VD, S.6, s. 21-29, İstanbul. TANSUĞ, Sezer (1965).“18.Yüzyılda İstanbul Çeşmeleri ve Ayasofya Şadırvanı”, VD, S.6, s. 93-101, İstanbul. TANSUĞ, Sezer (1965).“The Fountains of İstanbul in the 18th Century and the Shadirvan of Saint S o p h i a”, VD, S.6, s. 102-110, İstanbul. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1965) “Türk Sanat Tarihinde Edirnekâri Lâke İşleri ve Sanatkârları”, VD, S.6, s. 15-20, İstanbul.

VAKIFLAR DERGİSİ 7. SAYI AYANOĞLU, Fazıl (1968) “Ferhat Paşa ve Gizli Kalan Vakıfları”, VD, S.7, s. 145-148, İstanbul. AYVERDİ, Ekrem Hakkı (1968). “Gazî Süleyman Paşa Vakfiyesi ve Tahrir Defterleri”, VD, S. 7, s. 19- 28, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1968).“Vakıflarda Şartlara Riayet Meselesi”, VD, S.7, s. 13-16, İstanbul. BERKİ, Ali Himmet (1968).“Müstağn-en’ anh Vakıflar”, VD, S.7, s. 17-18, İstanbul. BERKİ, Şakir(1968).“Vakıfların Devlete ve Devletin Vakıflara Hizmeti”, VD, S.7, s. 45-52, İstanbul. ERDER, Cevat (1968).“Venedik Tüzüğü” Uluslararası Tarihî Anıtları Onarım Kuralları”,VD, S.7, s. 111-115,İstanbul. ERDOĞAN, Muzaffer (1968).“Osmanlı Devrinde Anadolu Camilerinde Restorasyon Faaliyetleri”, VD, S.7, s. 149-205, İstanbul. GÖKBİLGİN, M. Tayyib (1968) “XVI. Asırda Karaman Eyaleti ve Lârende (Karaman) Vakıf ve Mües- seseleri”, VD, S.7, s. 29-38, İstanbul. HASANDEDİÇ, Hıvziya (1968). “Mostar’ın Türk Devri Kültürel ve Tarihî Anıtları”,(Çev. İsmail Eren), VD, S.7, s. 215-234, İstanbul. KESKİOĞLU, Osman (1968).“Bulgaristan’daki Bazı Türk Vakıfları ve Âbideleri”, VD, S.7, s. 129-137, İstanbul. KONYALI, İbrahim Hakkı (1968).“Bir Hücet İki Vakfiye”, VD, S.7, s. 97-110, İstanbul. KUBAN, Doğan (1968).“Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, VD, S.7, s. 53-73, İstanbul. KURAN, Aptullah(1968).“Tokat ve Niksar’da Yağı-Basan Medreseleri”, VD, S.7, s. 39-43, İstanbul. ÖNDER, Mehmet (1968).“Konya’da Bilinmiyen Bir Selçuklu Devri Eseri”, VD, S.7, s. 127-128, İstan- bul.

202 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÖNEY, Gönül (1968).“Artuklu Devrinden Bir Hayat Ağacı Kabartması Hakkında”, VD, S.7, s. 117- 120, İstanbul. ÖNEY, Gönül (1968). “ Über Eine Ortukidische Lebensbaum Darstellung”, VD, S.7, s. 121-125, İs- tanbul. ÖNGE, Yılmaz (1968).“Konya-Beyşehir’de Eşrefoğlu Süleyman Bey Hamamı”, VD, S.7, s. 139-144, İstanbul. ÖZERGİN, M. Kemal-KALEŞİ, Hasan-EREN, İsmail (1968) “Prizren Kitabeleri”, VD, S.7, s. 75-96, İstanbul. TANSEL, F. A.(1968).“Memleketimizin Acı Kaybı: Prof. Dr. Fuad KÖPRÜLÜ ”,VD, S.7, s. 1-11, İstan- bul YÜCEL, Erdem (1968).“Manisa Muradiye Camii ve Külliyesi”, VD, S.7, s. 207-214, İstanbul.

VAKIFLAR DERGİSİ 8. SAYI AKAR, Azâde (1969).“Tezyini San’atlarımızda Vazo Motifleri”, VD, S.8, s. 267-271, Ankara. AKOK, Mahmut (1969).“Diyarbakır Ulu Cami Mimarî Manzumesi”, VD S.8, s. 113-139, Ankara. AKOZAN, Feridun(1969).“Türk Külliyeleri”, VD, S.8, s. 303-308, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1969).“ XVIIII. Yüzyıl Vezirlerden Kapdân-ı Derya Kaymak Mustafa Paşa’ya Ait Vakfiyeler”, VD, S. 8, s. 15-35, Ankara. ARIK, M. Oluş.(1969).“Malatya Ulu Camiinin Aslî Plânı ve Tarihi Hakkında”, VD, S.8, s. 141-148, Ankara. ARIK, Rüçhan(1969).“ Erzurum’da İki Cami ”, VD, S.8, s. 149-159, Ankara. ASLANOĞLU, İnci (1969). “Tire’de Üç Cami”, VD S.8, s. 161-170, Ankara. AYANOĞLU, Fazıl (1969).“İstanbul’da Yola Kalbedilen Cami Vesaire”, VD, S.8, s. 329-334, Ankara. AYVERDİ, Ekrem Hakkı(1969).“Yıldırım Bâyezid’in Bursa Vakfiyesi ve Bir İstibdalnâmesi”, VD, S.8, s. 37-46, Ankara. BAKIRER, Ömür(1969).“Hacı Ferruh Mescidi”, VD, S.8, s. 171-184, Ankara. BERKİ, Ali Himmet (1969).“Vakıflar ve Vakıfların Maruz Kaldığı Tecavüz ve İhmaller”, VD, S.8, s. 335-340, Ankara. BERKİ, Şakir (1969).“Vakfın Mahiyeti”, VD, S.8, s. 1-7, Ankara. BİNARK, İsmet(1969).“Türk Vakıfları, Türk Sanatı ve İçtimaî Hayatı Konusu ile İlgili Eserlerin Bibli- yoğrafyası”, VD, S. 8, s. 357-366, Ankara. CUNBUR, Müjgân(1969).“Kayseri’de Raşit Efendi Kütüphanesi ve Vakfiyesi”, VD, S.8, s. 185-195, An- kara. İLTER, Fügen (1969).“Erken Devir Anadolu Türk Mimarisinde 12. ve 13. Yüzyıl Artukoğulları Medreselerinin Yeri”, VD, S.8, s. 197-208, Ankara. İŞLEK, Sevim (1969).“Ankara Etnoğrafya Müzesi’ndeki Nomad Karakterli Halılar”, VD, S.8, s. 273- 281, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1969).“Bulgaristan’da Bazı Türk Âbideleri ve Vakıf Eserleri”, VD, S.8, s. 309- 322, Ankara.

203 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

KONYALI, İbrahim Hakkı (1969).“Kanunî Sultan Süleyman’ın Annesi Hafsa Sultan’ın Vakfiyyesi ve Manisa’daki Hayır Eserleri”, VD, S.8, s. 47-56, Ankara. KUBAN, Doğan(1969).“Modern Restorasyon İlkeleri Üzerine Yorumlar”, VD, S.8, s. 341-356, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1969).“Türk-İslâm Sanat Eserlerine Vücut Veren Manevi Âmiller”, VD, S.8, s. 9-13, Ankara. KUNTER, Halim Baki (1969).“Bilinmeyen Bir Kervansaray Tipi (Düğer Kervansarayı)”, VD, S.8, s. 225-228, Ankara. KURAN, Aptullah (1969).“Karamanlı Medreseleri”, VD, S.8, s. 209-223, Ankara. ÖNEY, Gönül (1969).“Anadolu’da Selçuk Geleneğinde Kuşlu, Çift Başlı, Kartallı, Şahinli ve Arslanlı Mezar Taşları”, VD, S.8, s. 283-301, Ankara. SAHİLLİOĞLU, Halil (1969).“İkinci Kaykâvus’un Bir Mülknâmesi”, S.8, s. 57-65, Ankara. SERTOĞLU, Mithat (1969).“İkinci Murad’ın Vasiyetnamesi”, VD, S.8, s. 67-69, Ankara. TÜKEL YAVUZ, Ayşıl (1969).“Sağman’daki Çok Fonksiyonlu Salih Bey Camisi” VD, S.8, s. 229-242, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1969).“Germiyanoğlu Yakup II. Beyin Vakfiyesi”, VD, S.8, s. 71-111, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1969).“Anadolu’da Selçuklu Devleti, Beylikleri Resmî Daireleri ve Toplantı Yerlerine Dair”, VD, S.8, s. 323-327, Ankara. YURDAKUL, Erol(1969).“Tokat Vilayetinin Gümüştop (Dazya) Köyündeki XIV ncü Yüzyıla Ait Eski Eserler”, VD, S.8, s. 243-247, Ankara. YÜCEL, Erdem (1969).“Amcazade Hüseyin Paşa Külliyesi”, VD, S.8, s. 249-266, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 9. SAYI AKAR, Azâde (1971).“Ayasofya’da Bulunan Türk Eserleri ve Süslemelerine Dair Bir Araştırma”,VD, S.9, s. 277-290, Ankara. AKTEPE, M. Münir (1971).“ Manisa Âyânlarından Kara Osman Oğlu Mustafa Ağa ve Üç Vakfiyesi Hakkında Bir Araştırma”, VD, S.9, s. 367-382, Ankara. ALTUN, Ara(1971).“Mardin Ulu Camii ve Çifte Minareler Üzerine Birkaç Not”, VD, S.9, s. 191-200, Ankara. AYANOĞLU, Fazıl (1971).“Tahrip Edilen Eski Eserler Serisi: Lutfû Efendi’nin Mezarı”, VD, S.9, s. 261-264, Ankara. AYDIN, Filiz (1971).“Seyitgazi Aslanbey Köyünde “Şeyh Sücaeddin” Külliyesi-“Şeyh Sücaeddin” VD, S.9, s. 201-225, Ankara. BAKIRER, Ömür (1971).“Anadolu’da XIII. Yüzyıl Tuğla Minarelerinin Konum, Şekil, Malzeme ve Tezyinat Özellikleri”, VD, S.9, s. 337-365, Ankara. BARKAN, Ömer (1971).“Süleymaniye Cami ve İmareti Tesislerine Âit Yıllık Bir Muhasebe Bilançosu 993/994 (1585-1586)”, VD, S.9, s. 109-161, Ankara. BERKİ, Şakir (1971).“Türkiye’de İmparatorluk ve Cumhuriyet Devrinde Vakıf Çeşitleri”, VD, S.9, s. 1-12, Ankara. BİNARK, İsmet - BİNARK, Naile(1971).“Türk Mimarî Sanatı Bibliyografyası Kitaplar:1928-1968/ Makaleler 1952-1968”, VD, S.9, s. 447-470, Ankara.

204 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÇAĞATAY, Neşet (1971).“Osmanlı İmparatorluğunda Riba-Faiz Konusu Para Vakıfları ve Bankacılık”, VD, S.9, s. 39-66, Ankara. ERDER, Cevat (1971).“Yorumlar Üzerine: Uluslararası Tarihi Anıtlar ve Yerleşmeler Kurulu ve “Fo- togrametrinin Tarihi Anıtlara Uygulanması” Konulu Toplantısı”, VD, S.9, s. 409-417, Ankara. ERKEN, Sabih (1971).“Türk Çiniciliğinde Kâbe Tasvirleri”, VD, S.9, s. 297-320, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1976).“Vakıf Sular ve Su Vakıfları”, VD, S.9, s. 67-79, Ankara. KARAMAĞARALI, Beyhan (1971).“Edirne Eski Camiin Kitabeleri ve Mimarimizdeki Yeri”, VD, S.9, s. 331-336, Ankara KESKİOĞLU, Osman (1971).“Bulgaristan’da Türk Vakıfları ve Bâlî Efendi’nin Vakıf Paralar Hakkında Bir Mektubu”, VD, S.9, s. 81-94, Ankara. KONYALI, İ. Hakkı (1971).“Çeşme, Çeşme’de Kanuni’nin Eşsiz Bir Kitabesi, Çeşme Kervansarayı”, VD, S.9, s. 163-171, Ankara. KURAN, Aptullah (1971).“Orta Anadolu’da Klasik Osmanlı Mimarisi Çağının Sonlarında Yapılan İki Külliye” VD, S.9, s. 239-249, Ankara. MADRAN, Emre (1971).“Aydın Nasuh Paşa Külliyesi”, VD, S.9, s. 183-189, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1971).”Anadolu’da XIII.-XIV. Yüzyılın Nakışlı Ahşap Camilerinden Bir Örnek: Beyşehir Köşk Köyü Mescidi”, VD, S.9, s. 291-296, Ankara. ÖZDURAL, Alpay (1971).“Bir Mimarî Fotogrametri Uygulaması - Karacabey Türbesi”, VD, S.9, s. 227-238, Ankara. TARZİOĞLU, Arslan (1971).“İskenderiye Kütüphanesi Müslümanlar Tarafından Yakılmamıştır”, VD, S.9, s. 419-446, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1971).“Mevlevi Hilâfetnameleri”, VD, S.9, s. 383-399, Ankara. UZLUK, Feridun Nafiz (1971).“Hekimbaşı Yalısı”, VD, S.9, s. 251-259, Ankara. UZLUK, Şahabeddin (1971).“İstanbul’daki Eski Fatih Camii’nin Bir Benzeri Konya’da Selimiye Ca- mii”, VD, S.9, s. 173-181, Ankara. ÜLKEN, Hilmi Ziya (1971).“Vakıf Sistemi ve Türk Şehirciliği”, VD, S.9, s. 13-37, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1971).“Türkiye’de Lâle Tarihi, VD, S.9, s. 265-276, Ankara. ÜNVER, Gülbün (1971).“Osmanlı San’atında Vazolu ve Vazosuz Çiçek Demetleri, VD, S.9, s. 321- 326, Ankara. ÜSTÜNKÖK, Okan (1971).“Eski Eserlerin Onarımında Çevresel Anlayış”, VD, S.9, s. 401-408, An- kara. YETKİN, Şerare (1971).“İstanbul’da Hekimoğlu Ali Paşa Camii’nden Hayvan Figürlü Bir Türk Kili- m i ”, VD, S.9, s. 327-329, Ankara. YÜCEL, Erdem (1971) “Büyükçekmece’de Türk Eserleri”, VD, S.9, s. 95-108, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 10. SAYI AKTEPE, M. Münir (1973).“ Kara Osman Oğlu Hacı Osman Ağa’ya Âit İki Vakfiyesi”, VD, S.10, s. 161-174, Ankara.

205 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ALTUN, Ara.(1973).“Anadolu’da Artuklu Devri Medreselerinin Plân Şemaları Üzerine Notlar ”, VD, S.10, s. 229-233, Ankara. AYDIN, Filiz(1973).“Sinop, Alâiye (Süleyman Pervane) Medresesi”, VD, S.10, s. 251-272, Ankara. BAKIRER, Ömür (1973).”Vakfiyelerde Binaların Tamiratı ile İlgili Şartlar ve Bunlara Uyulması”, VD, S.10, s. 113-126, Ankara. BAYBURTLUOĞLU. M. Zafer (1973).“Kahraman Maraş’ta Bir Grup Dulkadiroğlu Yapısı”, VD, S.10, s. 234-250, Ankara. BERKİ, Ali Himmet(1973).“Vakıf Nasıl Yapılır”, VD, S.10, s. 66-70, Ankara. BERKİ, Şakir(1973).“İmparatorluk ve Cumhuriyet Vakıf Hukukunda Vakıf Şartları”, VD, S. 10, s. 71- 78, Ankara. BERKOL, Feramuz (1973).“Türk Vakıf Kervansarayları ve Bugün Turizm Hizmetinde Kullanılmala- r ı ”, VD, S.10, s. 345-365, Ankara. BİNARK, İsmet(1973).“Türk Dekoratif, Resim, Seramik, Örme ve İşleme, Heykeltraşlık, Oymacılık, Meskükât ve Maden Sanatları Bibliyografyası (Kitaplar 1928-1971/Makaleler 1952-1971)”, VD, S.10, s. 463-478, Ankara. BURAT, Osman(1973). “Pertek “Baysungur” Camiinin Taşınması”, VD, S.10, s. 289-298, Ankara. ERKEN, Sabih: (1973).“Edirne Hamamları”, VD, S.10, s. 403-419, Ankara. EYİCE, Semavi (1973).“Sincanlı’da Sinan Paşa İmareti”, VD, S.10, s. 303-336, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1973).“Azınlık Vakıflarının İncelenmesi”,VD, S.10, s. 79-108, Ankara. IŞIKÖZLÜ, Fâzıl (1973).“İstanbul’un Eski Vakıf Hanları, VD, S.10, s. 421-424, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1973). “Bazı Yönleriyle Vakıflar”, VD, S.10, s. 109-112, Ankara. KONYALI, İbrahim Hakkı (1973).“Aksaray Ulu Camii”, VD, S.10, s. 273-288, Ankara. MADRAN, Emre (1973).“Âriflerin Menkıbeleri’nde Geçen Yapı İsimleri Üzerine Bir Deneme”, VD, S.10, s. 175-198, Ankara. ORHONLU, Cengiz (1973).“Bayram Paşa Kervansarayı”, VD, S.10, s. 199-218, Ankara. OKİÇ, M. Tayyib (1973).“Belgrad’daki Bayraklı Camii”, VD, S.10, s. 385-401, Ankara. ÖLEZ, Tülây (1973).“Edirne Sarayları Çinileri Üzerine”, VD, S.10, s. 299-301, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1973).“Konya’nın Meram Mesiresindeki Mimari Bir Manzume”, VD, S.10, s. 367-383, Ankara. ÖZ, Tahsin (1973).“Yurdumuzda Tesis (Vakıf)”, VD, S.10, s. 133-135, Ankara. SAHİLLİOĞLU, Halil (1973) “Ramazanoğullarından Davud Bey Oğlu Mahmud Bey Vakfiyesiyle Fağfur Paşa Oğlu Ali Bey Paşa Vakfiyesi”, VD, S.10, s. 136-160, Ankara. ŞEŞEN, Ramazan (1973).“Sinan Paşa’nın Arapça Vakfiyesinin Tercümesi”, VD, S.10, s. 337-343, An- kara. TUNCER, O.Cezmi(1973).“Mardin-Cizre Kırmızı Medrese”, VD, S.10, s. 425-434, Ankara. TURAN, Osman (1973).”Selçuklu Devrine Aid Köy Satışı Hakkında Bir Vesika”, VD, S.10,s.127-128, Ankara. SERTOĞLU, Mithat (1973).“Ashâb-ı Kehf (Mağra Yâraanı) Vakıflarına Dair Orijinal Bir Belge”, VD, S.10, s. 129-132, Ankara.

206 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÜLKEN, Hilmi Ziya (1973).“Türkiye Tarihinde Sosyal Kuruluş ve Toprak Rejiminin Gelişmesi (Os- manlılara Kadar)”, VD, S.10, s. 1-65, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1973).“Her Devirde Kâğıthane”, VD, S.10, s. 435-461, Ankara. YÜCEL, Erdem (1973).“Ayasofya Onarımları ve Vakıf Arşivinde Bulunan Bazı Belgeler”, VD, S.10, s. 219-228, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 11. SAYI AKTEPE, M. Münir (1976).“ Kara Osman Oğlu Mehmed Ağa bin. Hacı Ömer Ağa”, VD, S.11, s. 57- 66, Ankara. BAYBURTLUOĞLU. M. Zafer (1976).“Anadolu Selçuklu Devri Büyük Programlı Yapılarında Önyüz Düzeni”, VD, S.11, s. 67-106. Ankara. CERRAHOĞLU, İsmail (1976).“Batı’da Kur’an Tetkikleri”, VD, S.11, s. 323-342, Ankara. ÇAĞATAY, Neşet (1976).“İslâm’da Vakıf Kurumunun Miras Hukukuna Etkisi”, VD, S.11, s. 1-6, An- kara. GÜNDÜZ, Mahmut (1976).“İslâm’da Kitap Sevgisi ve İlk Kütüphaneler”, VD, S.11, s. 165-193, Anka- ra. GÜNERİ, Hasan (1976).“Vakıflarda Metrukiyet ve Mahlûliyet Müesseselerinin Hukukî Mahiyeti ve Bunlarla İlgili Mevzuat Hükümleri”, VD, S.11, s. 19-24, Ankara. GÜNERİ, Hasan (1976).“Vakıf İşletmeleri”, VD, S.11, s. 25-47, Ankara. HAFIZ, Nimetullah - ASİM, Mücahit (1976).“Priştine Kitâbeleri”, VD, S.11, s. 205-215, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1976).“Vakfın Menşei Hakkındaki Görüşler”, VD, S.11, s. 49-55,Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1976).“Vakıflar Bibliyografyası”, VD, S.11, s. 365-376, Ankara. MADRAN, Emre (1976).“Kültürel Varlıkların Korunması ve Onarılması”, VD, S.11, s. 271-291, An- kara. OĞUZ – AYDIN, Filiz (1976).“İzmir-Çeşme Kanuni Kervansarayı,” VD, S.11, s. 107-120, Ankara. ÖZBEK, Ömer (1976).“Eğridir Mübarizüddin Ertokuş Kervansarayı”, VD, S.11, s. 293-311, Ankara. SARGUTAN, Erdal (1976).“Selçuklularda Tıb ve Tıb Kuruluşları”, VD, S.11, s. 313-322, Ankara. ŞENER, Abdülkadir (1976).“Edirne’de Süleyman Paşa Camii Vakfiyesi”, VD, S.11, s. 7-17, Ankara. TANYU, Hikmet (1976).“Türk Bilgini Profesör Abdülkadir İnan’ın Hayatı”, VD, S.11, s. 343-362, An- kara. TUNCER, O. Cezmi (1976).“Anadolu Türk Sanatı ve Yerli Kaynaklarla İlişkiler Üzerine Bir Deneme”, VD, S.11, s. 239-270, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1976).“Türkiye’de Nevruz ve Nevruziye”, VD, S.11, s. 221-237, Ankara. ÜNAL, Rahmi Hüseyin (1976).“Az Tanınan ve Bilinmeyen Doğu Anadolu Künbetleri Hakkında Not- l a r ”, VD, S.11, s. 121-163, Ankara. YETKİN, Şerare (1976). “ Sillyon (Yanköy Hisarı)’daki Türk Eserleri”, VD, S.11, s. 195-203, Ankara. YÜRÜKOĞLU, Ömer (1976).“Sahip Ata Araştırması Buluntuları”, VD, S.11, s. 217-220, Ankara.

207 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

VAKIFLAR DERGİSİ 12. SAYI AKER, Sabiha, (1978),“Ankara Etnografya Müzesi’nde Bulunan XIV. Yüzyılda Meraga’da Yapılmış Vakıf Kur’an Cüzleri”, S.12, s. 291-327,Ankara. ATAY, Hüseyin(1978).“Dinî Meseleler”, VD, S.12, s. 413-424, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1978).“Şam Ümeyye Camii ve Vakfiyesi”, VD, S.12, s. 27-90, Ankara. AYDIN, Ali Arslan(1978).“Beşeri Münasebetler”, VD, S.12, s. 395-411, Ankara. BİNARK, İsmet(1978).“Türklerde Resim ve Minyatür Sanatı”, VD, S.12, s. 271-290, Ankara. ÇAĞATAY, Neşet (1978).“Sultan Murad Hüdavendigâr Adına Düzenlenmiş Bir Vakfiye”, VD, S. 12, s. 7-14, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1978).“Arşiv Terimleri ve Deyimleri”, VD, S.12, s. 351-394, Ankara. GÜNDÜZ, Mahmut (1978).“Matbaanın Tarihçesi ve İlk Kur’an-ı Kerim Basmaları”, VD, S.12. s. 335- 350, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1978).“Turumtay Vakfiyesi”, VD, S.12, s. 91-112, Ankara. OCAK, Ahmet Yaşar (1978). “ Zâviyeler”, VD, S.12, s. 247-269, Ankara. OĞUZ – AYDIN, Filiz (1978).“Selçuk, Karakolyanı Mescidi”, VD, S.12, s.179-212, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1978).”Eski Türk Hamamlarında Aydınlatma”, VD, S.12, s.121-135, Ankara. SELMAN, İsa (1978).“Hattat ve Tezhibci Nişaburlu Şah Mahmud”, (Terc. Ahmet Hamdi Karabacak), VD, S.12, s. 329-334, Ankara. ŞENER, Abdülkadir (1978).“Edirne’de Süleyman Paşa Vakfına Ait İki Berat”, VD, S.12, s. 113-119, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1978).“Anadolu’nun İlk Dört Selçuklu Kumandanı ve Yaptırdığı Yapıların Özel- likleri”, VD, S.12, s. 137-162, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1978). “ XIV. Asırda Anadolu’da Selçukluların An’anesine Bağlı Mezar Taşları Üzerine”, VD, S.12, s. 15-26, Ankara. YURDAKUL, M. Erol – ÇAYIRDAĞ (1978).“Mehmet: Kayseri Erciyes Dağı Eteklerinde Bulunan İki Türbe”, VD, S.12, s. 163-177, Ankara. YÖRÜKOĞLU, Ömer (1978).“Çifte Minareli Medrese (Hatuniye) Hafriyatı”, VD, S.12, s. 235-245, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 13. SAYI ACUN, Hakkı (1981).“Yozgat ve Yöresi Türk Devri Yapıları”, VD, S.13, s. 635-715, Ankara. ATAY, Hüseyin (1981).“Fatih-Süleymaniye Medreseleri Ders Proğramları ve İcazet-nâmeler”, VD S.13, s. 171-235, Ankara. ATEŞ, İbrahim(1981) “Osmanlılar Zamanında Mekke ve Medine’ye Gönderilen Para ve Hediyeler”, VD, S.13, s. 113-170, Ankara. BAYRAM, Sadi - KARABACAK, Ahmet Hamdi(1981).“Sâhib Ata Fahrü’d-dîn Ali’nin Konya İmaret ve Sivas Gökmedrese Vakfiyeleri”, VD, S.13, s. 31-69, Ankara. BAYRAM, Sadi (1981).“Musavvir Hüseyin Tarafından Minyatürleri Yapılan ve Halen Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde Muhafaza Edilen Silsile-Nâme”, VD, S.13, s. 253-338, Ankara.

208 Nilgün ÇEVRİMLİ

BİNARK, İsmet (1981).“Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi ve Kütüphane Koleksiyonları ile İstanbul Kütüphaneleri Hakkında Yerli-Yabancı Kaynaklar Bibliyografyası”, VD, S.13, s. 717-743, Ankara. COŞAN, M. Esad (1981).“XV. Asır Türk Yazarlarından Muslihu’d-din, Hamid-Oğulları ve Hızır Bey”, VD, S.13, s. 101-112, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet (1981).“Kayseri’de Kitabelerinden XV. ve XVI. Yüzyıllarda Yapıldığı Anlaşılan İlk Osmanlı Yapıları”, VD, S.13, s. 531-581, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1981).“İstanbul’daki Tekke, Zâviye ve Hânkahlar Hakkında 1199 (1784) Tarihli Önemli Bir Vesika”, VD, S.13, s. 583-590, Ankara. DEMİRİZ, Yıldız (1981).“İstanbul’da Piyale Paşa Türbesi ve Lahitleri Üzerine Bir Araştırma”, VD, S.13, s. 387-423, Ankara. DENGİZ, Orhan (1981) “Uşak’da Bir Köprü Kitabesi Çanlı Köprü (H. 653/M. 1255)”, VD, S.13, s. 525-529, Ankara. DURU, Mehmet (1981).“Yozgat Çapanoğlu Camii ve Vakfiyeleri”, VD, S.13, s. 71-89, Ankara. KAYAOĞLU, İsmet (1981).“Râhatoğlu ve Vakfiyesi”, VD, S.13, s. 1-29, Ankara. NUMAN, İbrahim (1981).“Çankırı’da Yârân Sohbetleri ve Sohbet Odaları”, VD, S.13, s. 591-633, An- kara. OĞUZ – AYDIN, Filiz (1981).“Kaş-Kasaba Köyü Camii”, VD, S.13, s. 493-524, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1981).“Bursa’da Irgandı Köprüsünün Orijinal Mimarisi”, VD, S.13, s. 425-448, An- kara. TAŞAN, Berin (1981).“Merzifonlu Şeyh Abdürrahim Rûmi ve Vakfiyesi”, VD, S.13, s. 91-100, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1981).“Orantı ve Modül Üzerine Selçuklu Yapılarından Bazı Örnekler”, VD, S.13, s. 449-488, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl (1981).“Geçen Asırda Türk Süsleme San’atımızın Mümtaz Simalarından Mü- cellitbaşı Salih Efendi”, VD S.13, s. 237-252, Ankara. ÜNVER, Ahmet Süheyl - ÖNGE, Yılmaz (1981).“Selsebillerimiz”, VD S.13, s. 339-374, Ankara. YETKİN, Şerare (1981).“Osmanlı Saray Sanatı Üslûbundaki Kilimlerden Yeni İki Örnek”, VD, S.13, s. 375-386, Ankara. YÖRÜKOĞLU, Nihat.(1981) “Manisa’da Hafsa Sultan Hânkahı”, VD, S.13, s. 489-492, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 14. SAYI ATEŞ, İbrahim (1982).“Vakıflarda Eğitim Hizmetleri ve Vakıf Öğrenci Yurtları”, VD S.14, s. 29-100, Ankara. BİLECEN, Güler (1982).“Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün Turizme Katkısı”, VD, S.14, s. 147-158, An- kara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet (1982).“Develi Ulu Câmii Minberi”, VD, S.14, s. 139-146, Ankara. NUMAN, İbrahim(1982).“Antalya Mevlevî Hânesinin Aslî Hâli Hakkında Bâzı Düşünceler”, VD, S.14, s. 125-137, Ankara. ÜSTÜNER, Rezzan (1982).“Zeytinden Zeytin İşletmeciliğine”, VD, S.14, s. 159-162, Ankara.

209 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1982) “Vakıf Müessesesinin XVIII. Asır Türk Toplumundaki Rolü”, VD, S.14, s. 1-27, Ankara. YETKİN, Şerare (1982).“Türk Halı Sanatında Bir Teknik Özellik”, VD, S.14, s. 119-123, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 15. SAYI ATEŞ, İbrahim (1982).“Hayrî ve Sosyal Hizmetler Açısından Vakıflar”, VD, S.15, s. 55-88, Ankara. BAYRAM, Sadi(1982).“Sağlık Hizmetlerimiz ve Vakıf Guraba Hastahanesi”, VD, S.15, s. 101-118, An- kara. BAYRAM, Sadi(1982).“Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’nde Bulunan Kendinden Desenli, Üzeri Ya- zılı İki Kumaş”, VD, S.15, s. 139-156, Ankara. KARPUZ, Haşim (1982).“Giresun’un Espiye İlçesine Bağlı Tekke Köyündeki Gülbahar Hatun “Hacı Abdullah” Zaviyesine Bağlı Yapılar”, VD, S.15, s. 117-125, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1982).“Federal Almanya Müzelerinde Türk Eserleri”, VD, S.15, s. 127-138, Anka- ra. ÖZTÜRK, Nazif (1982).“Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nazırlarının Hal Tercüme- leri I”, VD, S.15, s. 89-99, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1982).“Müessese-Toplum Münâsebetleri Çerçevesinde XVIII. Asır Türk Toplumu ve Vakıf Müessesesi”, VD, S.15, s. 23-53, Ankara. YİNANÇ, Refet (1982).“Selçuklu Medreselerinden Amasya Halifet Gazi Medresesi ve Vakıfları”, VD, S.15, s. 5-22, Ankara. YÜNGÜL, Naci (1982).“Giresun’un Espiye İlçesinde Yavuz Sultan Selim’in Tesis Ettiği Gülbahar Ha- tun Tekkesi Vakfına Ait Vesikaların Değerlendirilmesi”, VD, S.15, s. 101-116, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 16. SAYI ATEŞ, İbrahim (1982.“Hasan Paşa’nın Hatay Karamurt’daki Vakıf ve Vakfiyesi”, VD, S.16, s. 5-26, Ankara. BAYRAKTAR, Nimet(1982) “Üsküdar Kütüphaneleri”, VD, S.16, s. 45-59, Ankara. BAYRAM, Sadi(1982).“Yarım Asırdan Beri Vakıflar Genel Müdürlüğüne Hizmet Veren Mehmet D u r u ”, VD, S.16, s. 43-44,Ankara. BAYRAM, Sadi (1982).“XIV. Asırda Tezhiblenmiş, Beylik Dönemine Ait Üç Kur’an Cüzü”, VD, S.16, s. 143-154, Ankara. BOYDAŞ, Nihat (1982).“Hat Sanatımız ve Batı’ya Tesiri”, VD, S.16, s. 161-164, Ankara. CANTAY, Gönül(1982).“Enez’de Bir Sahil Kervansarayı”, VD, S.16, s. 121-129, Ankara. GÜNDOĞDU, Hamza (1982).“Sivrihisar Alemşah Kümbetinin Mimarisi, Geometrik ve Figürlü Plastik Süslemeleri Üzerine”, VD, S.16, s. 135-142, Ankara. İLTER, İsmet: (1982).“Türk-İran Mimarlık Yapıları Üzerine Bir Deneme”, VD, S.16, s. 131-134, An- kara. ÖZORAN, Beria Remzi (1982).“Kıbrıs Adasında Bekir Paşa Vakfı”, VD, S.16, s. 27-29, Ankara.

210 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÖZTÜRK, Nazif (1982).“Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercüme- leri II”, VD, S.16, s. 31-42, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1982).“Birkaç Selçuklu Taçkapısında Geometrik Araştırmalar”, VD, S.16, s. 61- 76, Ankara. ÜNSAL, Behçet (1982).“İstanbul Türbeleri Üzerinde Stil Araştırması”, VD S.16, s. 77,Ankara. ÜSTÜNER, Rezzan (1982).“Zeytinden Zeytin İşletmeciliğine, VD, S.16, s. 155-159, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 17. SAYI ATEŞ, İbrahim(1983).“Vakfiyelerde Duâ ve Bedduâlar”, VD, S.17, s. 5-54, Ankara. BAYRAM, Sadi(1983).“Sultan II. Mahmud’un Vakfiyelerindeki Tezyinat”, VD S.17, s. 147-188, An- kara. GÜNDOĞDU, Hasan (1983).“Karapınar ve Kayalı Köyü Yakınlarındaki Yağmapınar Mescidi Hak- kında”, VD, S.17, s. 141-146, Ankara. KESKİOĞLU, Osman - ÖZAYDIN, A. Taha (1983).“Bulgaristan’da Türk-İslâm Eserleri”, VD, S.17, s. 109-140, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1983).“Bir Selçuklu Şaheseri: Mevlâna’nın Ahşap Sandukası”, VD, S.17, s. 79-92, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1983).“Evkaf-ı Hümâyun Nezareti’nin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercümele- ri III”, VD, S.17, s. 61-78, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1983).“Oltu’da Arslanpaşa Külliyesi”, VD, S.17, s. 93-107, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin(1983).“Vakıf Istılahları Lügatçesi”, VD, S.17, s. 55-60, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 18. SAYI AKMAYDALI, Hüdavendigar(1984).”Kayseri- Sarıoğlan Palas Köyü Camii”, VD, S.18,s.175-189, An- kara. ATEŞ, İbrahim(1984).“Ravze-i Mutahhare’deki Vakıf Kur’an-ı Kerim’lerden Yıpranmış Olanların Onarımı İçin Yapılan Girişimler”, VD, S.18,s.61-93, Ankara. BOYDAŞ, Nihat(1984).“Nakkaş Lütfi Abdullah”, VD, S.18,s.191-194, Ankara. ÇAM, Nusret(1984).“Gaziantep’de “Kastel” Adı Verilen Su Tesisleri”, VD, S.18,s.165-174, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif(1984).“Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercümeleri (IV)”,VD, S.18,s.43-60, Ankara. TUNALI, Yağmur (1984).“Vakıflar Dergisi Makaleler Fihristi, VD, S.18, s. 195-205, Ankara. TUNCER, O. Cezmi (1984).“Rönesans ve Klâsik Osmanlı Dönemi Dini Yapılarında Kubbenin Amaç ve Uygulanış Açısından Karşılaştırılması”, VD, S.18,s.127-140, Ankara. TURNALI, Bilgin - YÜCEL, Esin (1984).“İstanbul’daki Bazı Tekkelerin Yerlerine Dair Bir Araştırma”, VD, S.18, s. 141-163, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin(1984).“XVIII. Asır Türk Vakıflarının İktisadi Boyutu”, VD, S.18,s.5-42, An- kara.

211 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

VAKIFLAR DERGİSİ 19. SAYI ACUN, Hakkı (1985).“Manisa İshak Çelebi Külliyesi”, VD, S.19,s.127-146, Ankara. AKMAYDALI, Hüdavendigâr(1985).“Niğde Sungur Bey Camii”, VD, S.19,s.147-178, Ankara. ALEVSAÇAR, Kadriye - ALPSAR, Serpil (1985). “Seyidgazi’de Bilinmeyen Üç Yapı”, S. 19, s. 185-192, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1985).“Ölüm Ya da Ölümsüzlüğe Göç”, VD, S.19,s.10-24, Ankara. BARIŞTA, H.Örcün (1985).“İstanbul Son İmparatorluk Dönemi Yapılarında Süs Kubbesi ile Taçlan- dırılmış İskele Binaları”, VD, S.19,s. 285-294, Ankara. BAYKARA, Tuncer (1985).“Türkiye Selçuklularında İdari Birim ve Bununla İlgili Meseleler”, VD, S.19,s.49-60, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (1985).“Çanakkale Halıları”, VD, S.19,s.237-260, Ankara. BİLGİN, İlhami(1985).“Selçuklular ve Beylikler Dönemine Ait Yayınlanmamış Üç Kitâbe”, VD, S.19,s.267-270, Ankara. BİLİCİ, Kenan.(1985).“Karamanoğlu Alâeddin Bey Türbesi”, VD, S.19,s.271-276, Ankara. ÇAM, Nusret (1985).“Erzurum Kale Camii”, VD, S.19,s.119-126, Ankara. ERDEMİR, Yaşar (1985).“Konya-Beyşehir Bayındır Köyü Camii”, VD, S.19,s.193-206, Ankara. FIRAT, Nurcan İnci(1985).“18.Yüzyılda İstanbul Camilerine Batı Etkisiyle Gelen Yenilikler”, VD, S. 19, s. 223-236, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1985).“Şumnulu Şerif Halil Paşa Vakfiyesi”, VD, S.19, s. 25-30, Ankara. KILCI, Ali (1985).“Demirşeyh Türbesi”, VD, S.19, s. 179-184, Ankara. MUTLU, Asım (1985).“Eski Eserlerin Korunması”, VD, S.19, s. 91-93, Ankara. NUMAN, İbrahim (1985) “İlk Devir Türk Sufî Merkezlerinin Mahiyetleri ve Mimarilerinin Menşeî H a k k ı n d a”, VD, S.19, s. 31-48, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1985).“Konya ve Çevresindeki Mukarnaslı Şadırvanlar I”, VD, S.19, s. 95-108, Ankara ÖZDAMAR, Mustafa (1985).“Vakfetmek”, VD, S.19,s.5-10, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1985).“Evkaf-ı Hümayun Nezaretinin Kuruluş Tarihi ve Nâzırların Hal Tercümeleri (V)”, VD, S.19,s.61-90, Ankara. SAÇAR, Kadriye,A., Serpil ALPSAR(1985).“Seyidgazi’de Bilinmeyen Üç Yapı”, VD, S.19,s.185-192, Ankara. TOPKARAOĞLU, Nadir (1985).“Gaziantep Fethullah Camii ve Zaviyesi”, VD, S.19, s. 207-222, An- kara. TUNCER, O.Cezmi(1985).“Mimar Kölük ve Kaluyân”, VD, S.19,s.109-118, Ankara. UYSAL, Ali Osman(1985).“Adana Ulu Camii”, VD, S.19, s. 277-284, Ankara. YÜNGÜL, Naci (1985).“Trabzon’daki Haznedarzade Abdullah Paşa Çeşmesi”, VD, S.19, s. 261-266, Ankara

VAKIFLAR DERGİSİ 20. SAYI ACUN, Hakkı(1988).“Sivas ve Çevresi Tarihî Eserlerinin Listesi ve Turistik Değerleri”, VD, S.20,s.183-211, Ankara.

212 Nilgün ÇEVRİMLİ

ACUN, Ramazan(1988).“Bilgisayar ve Vakıf Araştırmaları”, VD, S.20,s. 365-376, Ankara. ALTUN, Ara (1988).“Türk Sanat Eserlerinin Merkezî Dokümantasyonu Hakkında Notlar”, VD, S.20,s.115-118, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1988).“Vakıf ve Vatan Savunması”, VD, S.20,s.169-182,Ankara. AYTAÇ, İsmail (1988).“Kömürhan”, VD, S.20,s.249-265, Ankara. BALTA, Ruşen (1988).“Türk Medeni Kanununa Göre Kurulan Vakıflar”, VD, S.20,s. 385-387, Ankara. BAYKARA, Tuncer (1988).“Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi’ndeki Bir Deftere Göre XVIII. Yüzyıl Başlarında Varna”, VD, S.20,s.409-414, Ankara. BAYRAM, Sadi ve Hayrettin ERSAL (1988).“Bulgaristan’da Müftü Yardımcısı Yetiştiren Bir Vakıf Ku- ruluşu: Nüvvap”, VD, S.20,s.415-442, Ankara. BAYRAM, Sadi (1988).“Bulgaristan’daki Türk Vakıfları ve Vakıf Abideleri”, VD, S.20,s.475-482, An- kara. BİLİCİ, Z.Kenan(1988).“Kastamonu ve Kasabaköy’deki İki Eseriyle Nakkaş Abdullah Bin Mahmut ve Sanat Tarihimizdeki Yeri”, VD, S.20,s.85-94, Ankara. BİNARK, İsmet (1988).“Arşiv Malzemesini Tahrib Eden Unsurlar, Bunlara Karşı Korunma Metodları ve Arşiv Malzemesinin Restorasyonu”, VD, S.20,s.347-364, Ankara. BODUR, A. Fulya (1988).“Halıcılık Tarihine Kısa Bir Bakış ve Konya Halıları”, VD, S.20,s.105-114, Ankara. CANSEL, Erol (1988).“Vakıf, Kuruluşu, İşleyişi ve Amacı”, VD, S.20,s.321-3287, Ankara. CEBECİ, Ahmet (1988).“Silistre Sancağı Vakıfları ve H. 1006 (1597-1598) Tarihli Silistre Livası Vakıf Defteri (No: 561)”,VD, S.20,s.453-466, Ankara. ÇAM, Nusret (1988).“Erzurum’daki Yakutiye Medresesi İle İlgili Bazı Mülahazalar”, VD, S.20,s.289-310, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet(1988).“Kayseri’de Vakıf Kütüphaneleri ve Matbah Emini Hacı Halil Efendi Kü- tüphanesi”, VD, S.20,s.265-288, Ankara. ÇETİN, Atilla (1988).“II. Meşrutiyet Döneminde Osmanlı Devleti’nde Arşiv Çalışmaları”, VD, S.20,s.39-46, Ankara. DEMİREL, Ömer (1988).“1788-1808 Tarihlerinde Sivas Şer’iye Sicillerinde Geçen Vakfiyeler”, VD, S.20,s.377-384, Ankara. DENİKE, Boris ve A.Osman UYSAL (1988).“Batı Türkistan’da Ahşap Oymalı Birkaç Abide”, VD, S.20,s.29-38, Ankara. DURAN, Remzi (1988).“Konya Sarayönü’nde Üç Ahşap Camii”, VD, S.20,s.47-62, Ankara. DURUKAN, Aynur (1988).“Hani, Hatuniye (Zeynep Hatun Ya da Zeynebiye) Medresesi”, VD, S.20,s.131-168, Ankara. DÜRÜST, M. Kamil (1988).“Varna’da Akyazılı Sultan Tekkesi”, VD, S.20,s.443-452, Ankara. ERSOY, Bozkurt (1988).“Bergama’da Kurşunlu ve Şadırvanlı Camileri”, VD, S.20,s.95-104, Ankara. GÜZEL, Abdurrahman (1988).“Vakıfların Millî Birlikteki Rolleri ve Hususiyle Demir Baba Türbesi”, VD, S.20, s. 395-401, Ankara. KARPUZ, Haşim (1988).“Erzurum Kümbet Köyü’nde Yer Alan İki Yapı”, VD, S.20, s. 5-12, Ankara. KESKİOĞLU, Osman (1988).“Şumnu’da Türk İslâm Eserleri”, VD, S.20, s. 389-393, Ankara.

213 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ÖNDER, Mehmet (1988).“Seydişehir’de Seyyid Harun Külliyesi, Vakıfları ve Bânisi”, VD, S.20, s. 13- 28, Ankara. ÖZDAMAR, Mustafa (1988).“Namazgâhlar”, VD, S.20,s.221-248, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1988).“Ankara’nın Kuruluşunda Vakıfların Rolü”, VD, S.20,s. 329-346, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1988).“Bağdad’da Abdülkadir Geylanî (K.S.) Külliyesi”, VD, S.20,s.63-84, Ankara. ULUÇAM, Abdüsselâm (1988).“Arapgir Gümrükçü Osman Paşa Camii Hakkında”, VD, S.20,s.119-130, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin (1988).“Türk Kültür Sistemi İçinde Vakfın Yeri”, VD, S.20,s.403-408, An- kara. YİNANÇ, Refet (1988).“Eshab-ı Kehf Vakıfları”, VD, S.20,s.311-320, Ankara. YÜKSEL, İ.Aydın(1988) “Bulgaristan’da Türk Mimari Eserleri”, VD, S.20,s.467-474, Ankara. YÜKSEL, İ.Aydın (1988).“Türk Mimarî Tarihi Araştırmacılığı ve Ekrem Hakkı Ayverdi”, VD, S.20,s.483-487, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 21. SAYI AKBATU, Şinasi (1990).“İstanbul’un Kaybolan Camilerinden Sinan Ağa Camii Tahtaminâre Camii”, VD, S. 21,s.129-132, İstanbul. AKGÜNDÜZ, Ahmet (1990).“Osmanlı Hukukunda Tahsisat Kabilinden Vakıflar ve Konuyla İlgili Kanunî’ye Takdim Edilen Bir Risale”, VD, S. 21,s.5-21, İstanbul. AKTAN, Ali (1990).“Divanî Yazı”, VD, S. 21,s.361-374, İstanbul. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (1990).“Eskişehir ve Çevresi Halı-Kilim ve Düz Dokuma Yaygıları”, VD, S. 21,s.299-324, İstanbul. ÇAM, Nusret (1990).İslamda Bazı Fıkhı Meselelerin ve Mezheplerin Türk Cami Mimarisine Tesiri, VD, S. 21,s.375-394, İstanbul. DEMİREL, Esin (1990). “Vakıflar İdaresinin Günümüze Ulaştırdığı Bir Ahşap Yapı Keşfi Osman Efendi Tekkesi”, VD, S. 21,s.115-128, İstanbul. DEMİRİZ, Yıldız (1990).“Bilecik’de Orhan Gazi İmareti’nin Bugünkü Durumu ve Süslemesi Hakkın- da Notlar”, VD, S. 21,s.165-172, İstanbul. ERDOĞRU, Mehmet A (1990).“Ertuğrul Gazi’nin Bilecik’teki Vakıfları”, VD, S. 21,s.81-114, İstanbul. İRTEŞ, M.Semih (1990).“Kasımpaşa Piyale Paşa Camii’ndeki Ahşap Üstü Kalem İşleri”. VD, S. 21,s.173-182, İstanbul. KARPUZ, Haşim (1990).“Trabzon’un Çaykara İlçesi Köylerinde Bulunan Bazı Camiler”, VD, S. 21, s. 281-298, İstanbul. KÜÇÜKKAYA, Gülçin(1990).“Mimar Sinan Dönemi İstanbul-Belgrad Arası Menzil Yapıları Hakkın- da Bir Deneme”, VD, S. 21,s.183-254, İstanbul. MÜLAYİM, Selçuk (1990).“Türk Sanatı Araştırmacılığında “Köprülü Metodu”nun Yeri ve Önemi”, VD, S. 21, s. 325-334, İstanbul. ÖGEL, Semra (1990).“Şehzade Mehmet Camii’nin Dış Yan Sofaları”, VD, S. 21, s. 151-164, İstanbul.

214 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÖTÜKEN, S.Yıldız (1990).“Bizans Duvar Tekniğinde Tektonik ve Estetik Çözümler”, VD, S. 21,s.395- 410, İstanbul. ÖZTÜRK, Nazif (1990).“XIX. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nda Sanayileşme ve 1827’de Kurulan Vakıf İplik Fabrikası”, VD, S. 21,s.23-80, İstanbul. SAVAŞ, Saim (1990).“Sivas’ta Büyük ve Küçük Ali Baba Zaviyeleri”, VD, S. 21,s.133-150, İstanbul. TUNÇER, Mehmet (1990).“Ankara Tarihi Kent Dokusu Koruma ve Geliştirme Planlama Çalışmala- r ı ”, VD, S. 21,s.411-431, İstanbul. UĞUR, Müçteba (1990).“Sülüs Hattına Dair Mühim Bir Risale -Sülüs Yazısı Rehberi” VD, S. 21,s.335- 360, İstanbul. ULUÇAM, Abdüsselâm (1990).“Irak’taki Mukarnas Kubbeli Selçuklu Türbeleri Hakkında”, VD, S. 21,s.255-280, İstanbul.

VAKIFLAR DERGİSİ 22. SAYI AKIN, Günkut (1991).“Tütekli Örtü Geleneği: Anadolu Cami ve Tarikat Yapılarında Tüteklikli Örtü”, VD, S. 22,s.323-354, Ankara. AKKUŞ, Mehmet (1991).“Kahire’deki Osmanlı Dönemi Eserlerinde Türkçe Manzum Kitabeler”, VD, S. 22,s.383-419, Ankara. ATÇEKEN, Zeki (1991).“Iplikçi (Altun-Aba) Medresesi’nin Bilinmeyen Bir Yönü ve Osmanlılar Za- manında Bakımı ve Kullanılması”, VD, S. 22,s.315-322, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1991).“Vakıf Hattat Okulu”, VD, S. 22,s.5-22, Ankara. BAŞ, Ali(1991). “Eskihisar’daki Türk Devri Yapıları”, VD, S. 22,s.365-382, Ankara. BAYAT, Ali Haydar.(1991).“Birgi Ulu Câmii Minberi”, VD, S. 22,s.133-150, Ankara. BAYRAM, Sadi., TÜZEN, Adnan (1991).“İstanbul Üsküdar Ayazma Camii ve Ayazma Camii İnşaat Defteri”, VD, S. 22,s.199-288, Ankara. BAYRAM, Sadi (1991).“İstanbul Vakıf Hat Sanatları Müzesinde Bulunan Tılsımlı İki Gömlek ve Kül- türümüzdeki Yeri”, VD, S. 22,s.355-364, Ankara. GÜNDOĞDU Hamza (1991).“Aşkale Yakınlarında Karasu (Aşveyishan) Hanı”, VD, S. 22, s. 289-300, Ankara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf (1991).“Mahmud Dede Zâviyesi Vakfiyesi”, VD, S. 22, s. 83-90, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1991).“Edirne II. Bayezid Külliyesi”, VD, S. 22, s. 151-198, Ankara. ÖNGE, Yılmaz (1991).“Fıskıyeli Türk Çeşmeleri”, VD, S. 22, s. 99-116, Ankara. ÖZ, Mehmet (1991).“Tahrir Defterlerinin Osmanlı Tarihi Araştırmalarında Kullanılması Hakkında Bazı Düşünceler”, VD, S. 22,s.429-440, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1991).“Vakıflar Arşiv Kayıtlarına Göre Niksar Vakıfları”, VD, S. 22,s.45-68, Ankara. ÖZYURT, Osman(1991).“Teknik Yönleriyle Bazı Konya Camilerinin Şadırvanları ve Bunların Türk Şadırvan Mimarisindeki Yeri”, VD, S. 22,s.117-132, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (1991).“Ankara’da Melike Hatun Vakıfları”, VD, S. 22,s.77-82, Ankara. ŞAMAN, Nermin Turgay YAZAR (1991).“Kayseri Köşk Hânikâhı”, VD, S. 22,s.301-314, Ankara. ŞEKER, Mehmet (1991).“Tunus’taki Câmi ve Türbelerde Bilinmeyen Türkçe Kitâbeler”, VD, S. 22,s.421-428, Ankara.

215 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

TIZLAK, Fahrettin (1991).“XIX. Yüzyılın ilk Yarısında Harput Vakıfları”, VD, S. 22,s.69-76, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (1991).“Sivas Sütevliya Kümbeti”, VD, S. 22,s.91-98, Ankara. YEDİYILDIZ, M,Asım (1991).”İbrahim Müteferrika”, VD, S. 22,s.441-450, Ankara. YİNANÇ, Refet (1991).“Sivas Abideleri ve Vakıfları (1)”, VD, S. 22,s.15-44, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 23. SAYI AKMAYDALI, Hüdavendigâr (1994).“Mihrablı ve Minberli Namazgâhlarımız”, VD, S. 23,s.123-143, Ankara. AKTAN, Ali(1994).“Ta’lik Yazı ve İbrahim Edhem’in “Ruhu’t Ta’lîk”i, VD, S. 23,s.255-282, Ankara. ATÇEKEN, Zeki (1994).“Sultan Alâeddin Sarayı ve Konya Köşkü Hakkında”, VD, S. 23,s.103-112, Ankara. ATEŞ, İbrahim (1994).“Vakıf Eserlerin Onarım ve Restorasyonu ile İlgili Vakfiye Şartlarına Genel Bir B a k ı ş”, VD, S. 23,s.161-176, Ankara. BARIŞTA, H.Örcün (1994).“Eğirdir Dündar Bey Medresesi ve Ajur Tekniği ile Yapılmış Taş işçiliği Üzerine”, VD, S. 23,s.113-122, Ankara. BAYRAM, Sadi (1994).“Amasya-Taşova-Alparslan Beldesi Seyyid Nureddin Alparslan er-Rufai’nin 655 H. / 1257 M. Tarihli Arapça Vakfiyesi Tercümesi ile 996 H. /1588 M. Tarihli Seyyid Fettah Veli Silsile-namesi”, VD, S. 23,s.31-75, Ankara. BAYRAM, Sadi (1994).“Türk Hat, Yazı-Resim, Cilt, Tezhip ve Minyatür Sanatı ile İlgili Seçilmiş Bib- liyografya”, VD, S. 23,s.321-342, Ankara. ÇEBİ, Sıtkı (1994). “Ordu Yöresi Tarihi Bibliyografyası”, VD, S. 23,s.343-352, Ankara. DENİZ, Bekir (1994).“Bir Vakıf Eser Olarak Cami, Mescid, Zaviye, Şifahane Gibi Dinî ve Sosyal Ya- pılarda Bulunan Halı, Kilim ve Düz Dokuma Yaygılar ve Bunların Günümüzdeki Durumu”, VD, S. 23,s.283-296, Ankara. GÜRBÜZ, Adnan (1994).“Elvan Çelebi Zaviyesi’nin Vakıfları”, VD, S. 23, s. 25-30, Ankara. KARPUZ, Haşim(1994).“Trabzon’da Yok Olan Bazı Türk Devri Yapıları”, VD, S. 23, s. 145-160, An- kara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf(1994).“Konya Mevlânâ Dergâhı ve Türbe Hamamı’na Dair İki Mevlevi Vakfiye- s i ”, VD, S. 23, s. 75-102, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1994).“Bulgaristan’da Türk Kültür ve Sanat Eserleri”, VD, S. 23, s. 311-319, Ankara. ÖZ, Mehmet (1994).“Tahrir Defterlerine Göre Vezirköprü Yöresinde Mâlikâne-Divanî Sistemi”, VD, S. 23,s.229-243, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1994) “Batılılaşma Döneminde Vakıfların Çözülmesine Yol Açan Uygulamalar”, VD, S. 23,s.297-310, İstanbul. SEVİM, Sezai (1994).“Candaroğulları Sülalesi’nden Kaya Bey’in Balıkesir’deki Camisi ve Vakıfları”, VD, S. 23,s.19-24, Ankara. ŞAHIN, Kâmil (1994).“Deniz Hamamları”, VD, S. 23,s.243-254, Ankara. YEDİYILDIZ M. Asım (1994).“Şer’iye Sicillerine Göre Bursa’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1656- 1658)”, VD, S. 23,s.177-228, Ankara.

216 Nilgün ÇEVRİMLİ

YEDİYILDIZ M. Asım (1994).“Şer’iye Sicillerine Göre Bursa’nın Sosyo-Ekonomik Yapısı (1656- 1658)”, VD, S. 23,s.177-228, Ankara. YİNANÇ, Refet (1994).“Sivas Abideleri ve Vakıfları (2)”, VD, S. 23,s.5-18, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 24. SAYI ATEŞ, İbrahim (1994).“Mescid-i Nebevî’nin Yapıldığı Günden Bu Yana Geçirdiği Genişletme Giri- şimleri”,VD, S. 24,s.5-50, Ankara. AYDA, Deniz (1994).“XIX.Yüzyıl Çanakkale Seramiklerinden, Ördek Başlı Testiler”, VD, S. 24,s.159- 164, Ankara. BAŞ, Ali (1994).“İnay Köyü Manzumesi”, VD, S. 24,s.221-236, Ankara. BAYRAM, Sadi(1994).“Silsile-nâmeler ve İrlanda-Dublin, Chester Beatty Library’de Bulunan1598 Tarihli Zübdetü’t-Tevarih”, VD, S.24.s,51-116, Ankara. ÇAM, Nusret (1994).“İslâm’ın Sanata ve Mimariye Bakışı”, VD, S. 24,s.273-290, Ankara. İBRAHİM, Mehmet N. (1994).“Eski Yugoslavya Sınırları Dahilinde Tarikat Hareketlerinin Tarih İçindeki Gelişimi ve Önemi”, S. 24, s. 291-306, Ankara. KUYULU, İnci (1994).“Bademli Kılcız ade Mehmet Ağa Camii (Ödemiş/İzmir)” , S. 24, s. 147-158, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1994).“Bulgaristan Müslümanlarının Dini Teşkilatlarını ve Kurumlarını Düzenleyen Nizamname”, VD, S. 24, s. 307-352, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1994).“Bir Osmanlı-Türk Şehri Olarak Belen”, VD, S. 24, s. 237-272, An- kara. ÖNGÜL, Ali (1994).“Tarih-i Câmi-i Nuruosmânî”, VD, S. 24, s. 127-146, Ankara. ÖZBEK, Yıldıray (1994).“Son Dönem Osmanlı Medreselerine Bir Örnek: Şıhlı Hamidiye Medresesi”, VD, S. 24,s.165-176, Ankara. ÖZBEK, Yıldıray (1994).“Şeyh Hacı İbrahim Tekke Veya Manzumesi”, VD, S. 24,s.209-220, Ankara. SAVAŞ, Saim (1994).“Tokat’ta Hoca Sünbül Zaviyesi”, VD, S. 24, s. 199-208, Ankara. YURDAKUL, Erol (1994).“Amasya-Yolpınar (Hakala-Kağla-Kağala) Köyünde Bulunan İslamî Yapı- l a r ”, VD, S. 24,s.177-198, Ankara. YÜKSEL, Hasan (1994).“Kafkas Göçmen Vakıfları”, VD, S. 24,s.117-126, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 25. SAYI BARIŞTA, H.Örçün (1995).“Sarayönü ve Lâdik’te Bulunan Türk Halılarından Bazı Örnekler”, VD, S. 25,s.211-234, Ankara. BAYBURTLUOĞLU, Zafer (1995).“Caca Oğlu Nureddin’in Vakfiyesi’nde Adı Geçen Yapılar”, VD, S. 25,s.5-8, Ankara. BİNLER, Hayati ve Ali KILCI (1995).“Sinaneddin Medresesi”, VD, S. 25,s.165-196, Ankara. CANTAY, Tanju (1995).“Amasya Sultan Mesud Türbesi’nin İnşa Yılı”, VD, S. 25,s.35-38, Ankara. ÇETİN, Atillâ (1995).“Divân-ı Hümâyun/Beğlikçi Kalemi’nin Görevleri ve İşleyişi Hakkında Önemli Bir Belge (1211/1797)” ,VD, S. 25,s.271-283, Ankara.

217 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

DEMİREL, Ömer (1995).“Sivas Mevlevîhanesi ve Mevlevî Şeyhlerinin Sosyal Hayatlarına Dair Bazı Tespitler”, VD, S. 25,s.251-256, Ankara. DENİZ, Bekir (1995).“Aksaray-Melik Mahmud Gazi Hangâhı (Darphane) Kazısı-1993 (Ön rapor)” ,VD, S. 25,s.147-164, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1995).“Karaman’daki Klasik Devir Osmanlı Yapıları”, VD, S. 25,s.125-146, An- kara. EMİROĞLU, C. Özer., EMİROĞLU, Hülya (1995).“Karaözü’nün Tarihi Önemi ve Kültürel Değerleri”, VD, S.25.s, 257-266, Ankara. HAZAR, Ahmet Turan (1995).“Ulema ve Camileriyle Kilis Medreseleri”, VD, S. 25, s. 285-289, An- kara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (1995).“Bulgaristan’da Cemaati İslâmiye ve Vakıf Kurumları”, VD, S. 25, s. 297-308, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih (1995).“Bânî Çoban Mustafa Paşa ve Bir Osmanlı Şehri Gebze”, VD, S. 25, s. 67-124, Ankara. ÖNDER, Mehmet (1995).“Konya’da Karatay Medresesi Portali”, VD, S. 25, s. 267-270, Ankara. ÖZBEK, Yıldıray (1995).“Silifke Alâeddin Camii ve Tarihlendirilmesi Üzerine Notlar”, VD, S. 25,s.197- 210, Ankara. ÖZKARCI, Mehmet (1995).“Gaziantep Lala Mustafa Paşa Külliyesi”, VD, S. 25, s. 39-66, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif.(1995).“Yeni Vakıfların Amaç Kavramları Üzerine Bazı Düşünceler”, VD, S. 25,s. 291-296, Ankara. TUNCER, O.Cezmi(1995).“Diyarbakır-Bitlis Kervan Yolu ve Üzerindeki Hanlarımız”, VD, S. 25,s.9- 34, Ankara. YÜKSEL, Hasan.(1995).“Selçuklular Döneminden Kalma Bir Vefaî Zaviyesi (Şeyh Marzubân Zaviye- si)”, VD, S. 25, s. 235-250, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 26. SAYI AKYILDIZ, Ali (1997).“Vakfın Kuruluşunda “Amaç” ve “Mal Varlığı” Denetimi ile “Vakıflarda Der- nekleşme Eğilimi” Problemi”, VD, S. 26,s.411-426, Ankara. AYDA, Deniz (1997).“Çanakkale Seramikleri”, VD, S. 26,s.373-389, Ankara. BAKKAL, Cevat (1997).“Tapu Tahrir Defterlerinde Menemen’le İlgili Vakıf Kayıtları”, VD, S. 26,s.75- 86, Ankara. BARIŞTA, H.Örcün (1997).“XVI. Yüzyıl Taş İşçiliği Süsleme Temalarına İstanbul’dan Bazı Örnekler”, VD, S.26.s,335-345, Ankara. BİZBİRLİK, Alpay (1997).“XVI. Yüzyılın ilk Çeyreğinde Musul Vakıfları”, VD, S. 26,s.61-64, Ankara. BORAN, Ali (1997).“Ahlât Taşı (Andezit Tüf)”, VD, S. 26,s.363-372, Ankara. ÇAL, Halit (1997).“Osmanlı Devletinde Âsâr-ı Atîka Nizamnâmeleri”, VD, S. 26,s.391-400, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet.(1997).“Kayseri’de Pervane Bey Medresesi”, VD, S. 26,s.225-236, Ankara. DANIK, Ertuğrul (1997).“Harput Kalesi”, VD, S. 26,s.313-334, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1997).“İncesu Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Külliyesi”, VD, S. 26,s.193-224, Ankara.

218 Nilgün ÇEVRİMLİ

DOĞAN (ŞAMAN), Nermin (1997).“İçel İli, Bozyazı İlçesi’ndeki Bilinmeyen Bir Hamam”, VD, S. 26, s. 267-273, Ankara. DOĞAN(ŞAMAN), Nermin (1997).“Isparta ve Çevresindeki Selçuklu-Beylikler Dönemi Yapılarında Devşirme Malzeme Kullanımı”, VD, S. 26, s. 347-354, Ankara. DURUKAN, Aynur (1997).“Anadolu Selçuklu Sanatı Açısından Vakfiyelerin Önemi”, VD, S. 26,s.25- 44, Ankara. ESER, Erdal (1997).“Kûre-i Hadid Köyü’nde Candaroğlu İsmail Bey Camii”, VD, S. 26, s. 237-248, Ankara. GÜRBÜZ, Adnan (1997).“XV-XVI. Yüzyıllarda Sivas Şehrinde İdari ve Ekonomik Yapı”, VD, S. 26, s. 87-96, Ankara. İBRAHİMGİL, Mehmet (1997).“Kalkandelen (Tetovo) Alaca-Paşa Camii”, VD, S. 26, s. 249-266, An- kara. ÖZ, Mehmet (1997).“XVI. Yüzyılda Lâdik Kazasında Mâlikâne-Divânî Sistemi”, VD, S. 27,s.65-74, Ankara. ÖZKARCI, Mehmet (1997).“Gaziantep’de Dört Han”, VD, S. 26,s.275-312, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1997).“Bayazıtoğulları Vakıfları”, VD, S. 26,s.45-60, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (1982).“Evkaf-ı Hümayun Nezareti’nin Kuruluş Tarihi ve Nazırların Hal Tercümele- ri II”, VD, S. 26, s. 31-42, Ankara. SARAN, Ulvi (1997).“Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları”, VD, S. 26, s. 427-440, Ankara. ŞENER, Selçuk (1997).“Kubad-Abad Kazısında Elegeçen Çini Buluntular Üzerine Uygulanan Resto- rasyan-Konservasyon İşlemleri”, VD, S. 26,s.355-362, Ankara TAŞ, K.Ziya (1997).“XVI. Yüzyılda Bir Vakıf ve İlim Merkezi Mudurnu”, VD, S. 26,s. 97-104, Ankara. TUNCER, O. Cezmi(1997).“Kayseri Yedi Selçuklu Taçkapısında Geometrik Düzen, VD, S. 26,s. 105- 152, Ankara. TÜRKMEN, Kerim (1997).“Talas’ta Türk Devri Yapıları”, VD, S. 26,s.153-192, Ankara. YEDİYILDIZ, Bahaeddin, ACUN Fatma (1997).“Internet’te Vakıflar”, VD, S. 26,s.5-24, Ankara. ZENGİN, Z.Salih (1997).“Osmanlı Medreselerindeki Gerilemenin Sebep ve Sonuçları Üzerine Bir Değerlendirme”, VD, S. 26,s.401-441, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 27. SAYI AKTAŞ YASA, Azize (1998).“Selçuklu Dönemi Konya’sında Şehrin Yeşil Dokusu”, VD, S. 27,s.65-74, Ankara. BALABAN, Mustafa (1998). “Türkiye Selçuklu Devleti’nde Fiyatlar ve Ücretlerin Karşılıklı Mukaye- sesi”, VD, S. 27,s.37-40, Ankara. ÇAL, Halit (1998).“Niğde Güllüce Köyü Şeyh İbrahim Tekkesi’nin Kümbeti ve Türbesi”, VD, S. 27,s.115-133, Ankara. ÇAM, Nusret (1998).“Türk Sanatında Sultanların İşveren Olarak Estetik Rolleri”, VD, S. 27,s.5-14, Ankara.

219 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ÇAYIRDAĞ, Mehmet(1998).“Kayseri’de XIV. ve XV. Yüzyıllarda iki Emir Ailesi Emir Zahireddin Mahmud ve Emir Şeyh Çelebi”, VD, S. 27,s.133-160, Ankara. DEMİR, Mustafa (1998).“Türkiye Selçuklu Şehirlerinde İmaret Kurumları ve Vakıfları”, VD, S. 27,s.41-46, Ankara. DENKTAŞ, Mustafa (1998).“Kayseri-Büyük Bürüngüz Köyü’ndeki Türk Anıtları”, VD, S. 27,s.161- 190, Ankara. DURUKAN, Aynur (1998).“Anadolu Selçuklu Sanatında Kadın Baniler”, VD, S. 27,s.15-36,Ankara. EKEN, Galip (1998).“Osmanlılar Dönemi’nde Sosyal ve Ekonomik Açıdan Mucur”, VD, S. 27,s.195-212,Ankara. KUNDURACI, Osman (1998).“Konya’dan İki Türbe Örneği Gülsınır-Aktürbe Tekkesi ve Altınekin-İ- simsiz Türbe”, VD, S. 27,s.103-114, Ankara. KÜÇÜKDAĞ, Yusuf (1998).“Hadimî Medresesi’ne Dair Bir Vakfiye”, VD, S. 27, s. 79-94, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin(1998).“Bulgaristan’da Müftülükler ve Şer’iyye Mahkemeleri, VD, S. 27, s. 213-229, Ankara. MÜDERRİSOĞLU, Fatih - ARSLAN, Çetin (1998).“Osmanlı Sanatının Malî Kaynakları”, VD, S. 27, s. 95-101, Ankara. SİLİ, Timur (1998).“Iğdır-Karakoyunlu İlçe Mezarlığındaki Deve-Heykel Mezartaşının Mahiyeti”, VD, S.27.s,191-194, Ankara. TAŞÇI, Aydın (1998).“Selçuklu Mimarî Süslemesinde Alçı ve Taş Kabartma İnsan Figürlerinin Köken ve Gelişimi”, VD, S. 27,s.47-64, Ankara. TÜRKMEN, Kerim (1998).“Yapı Tarihlemelerinde Vakfiyelerin Önemine Dair Bir Örnek”, VD, S. 27, s. 75-78, Ankara. YÜCEL, Erdem. (1998).“Vakıflarda Onarım Çalışmaları Yürüten Mimarlar”, VD, S. 27,s.231-247, An- kara.

VAKIFLAR DERGİSİ 28. SAYI AKMAYDALI, Hüdavendigâr (2004).“Diyarbakır Merkez Safa (Parlı) Camii”, VD, S. 28,s.141-156, Ankara. BAYRAM, Sadi (2004).“Ankara Etnografya Müzesi’nde Bulunan Silsile-Nâme”, VD, S. 28,s.315-363, Ankara. BORAN, Ali (2004).“Anamur (Mamuriye) Kalesi, Kale Kitabesi ve İç Kale Camii”, VD, S. 28,s.211- 224, Ankara. ÇAYIRDAĞ, Mehmet(2004).“Kayseri’de Selçuklu Sarayları ve Köşkleri”, VD, S. 28,s.237-264, Ankara. DANIK, Ertuğrul (2004).“Pertek Baysungur ve Çelebi Ali Camii”, VD, S. 28,s.185-210, Ankara. ERDOĞAN, Elmas (2004).“Şanlıurfa Mevlevihane Camii ve Peyzaj Tasarımı”, VD, S. 28,s.173-184, Ankara. İNCE, Kasım(2004).“Kabataş Köyü Merkez Camii / Çaykara-Trabzon”, VD, S. 28,s.225-236, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2004).“Halil Ethem ve Eski Eserlerimizin Korunmasına Yönelik Bir Yakla- şım”, VD, S. 28,s.291-306, Ankara. ÖĞÜT EKER, Gülin (2004).“Seyahatnamelerden Hareketle Şeton Lloyd ve D. Storm Rice’nin Alanya (Alâiyya) İsimli Kitabı Üzerine Değerlendirmeler”, VD, S. 28,s.307-314, Ankara.

220 Nilgün ÇEVRİMLİ

ÖZTÜRK, Nazif (2004).“Koca Mustafa Paşa Vakıfları ve Külliyesi”, VD, S. 28,s.7-76, Ankara. ÖZTÜRK, Sahabettin (2004).“Bitlis Merkez Meydan Camii”, VD, S. 28,s.157-172, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin (2004) “Eski Uluborlu’daki Hamam ve Çeşmeler”, VD, S. 28,s.265-282, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2004).“Sahip Ata (Gök) Medrese İle İlgili Çalışmalar”, VD, S. 28,s.121-140, An- kara. TÜFEKÇİOĞLU, Abdülhamit- BORAN Ali (2004).“Kitabelerin Diliyle Samsun Kalesi ve İç Kale Mescidi”, VD, S. 28,s.283-290, Ankara. ZENGİN, Z.Salih (2004).“İlk Dönem Osmanlı Vakfiyelerinden Serez’de Evrenuz Gazi’ye Ait Zaviye Vakfiyesi”, VD, S. 28,s.101-120, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 29. SAYI BARIŞTA, H. Örcün (2005).“Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 19 ve 20. Yüzyıl Sedef İşlerine İstanbul Türbelerinden Sanduka Parmaklıkları Örnekler”, VD, S. 29,s. 463-480, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (2005).“Afyon Çevresi Yörük Dokumaları”, VD, S. 29,s.513-527, Ankara. BİROL, İnci A. (2005).“Sivil Mimarimizin İncilerinden Amcazade Hüseyin Paşa Yalısının Bezemele- r i ”, VD, S. 29,s.451-462, Ankara. ÇETİN, Atillâ (2007).“Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları Hakkında Bir Araştırma”, VD, S. 29,s.87- 104, Ankara. DANIK, Ertuğrul (2005).“Pertek Kalesi”, VD, S. 29,s.397-428, Ankara. FIRAT, Nurcan İnci (2005).“Konya’daki Eski Sanayi Mektebi”, VD, S. 29,s.345-372, Ankara. FIRAT, Nurcan İnci (2005).“Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Bazı Müzelerde Bulunan Osmanlı Du- var Çinilerinden Birkaç Örnek ve Düşündürdükleri”, VD, S. 29,s.497-512, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2005).“Belgelerle Konya Mevlânâ Müzesi’nin Kuruluşu”, VD, S. 29,s.135- 162, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2005).“David Koleksiyonu’nda Bulunan Bazı Türk Eserleri ve Düşündür- dükleri”, VD, S. 29,s.481-496, Ankara. KAZAN, Hilâl (2005).“İstanbul’da Bâli Paşa Camii Vakfiyesi ve Yeni Bilgiler”, VD, S. 29,s.55-76, An- kara. KILCI, Ali (2005).“Erken Osmanlı (1299-1451) Baldaken Türbeleri”, VD, S. 29,s.255-286, Ankara. ORBAY, Kayhan (2005).“Vakıfların Bazı Arşiv Kaynakları” VD, S,29,s.27-42, Ankara. ÖZME, Adil (2007).“Ruha (Urfa)’da Bir Grup Şehiriçi Hanı”, VD, S. 29,s.287-344, Ankara. ÖZTÜRK, Nazif (2005).“İslâm ve Türk Kültüründe Vakıflar”, VD, S. 29,s.7-20, Ankara. ÖZTÜRK, Şahabettin –TOP Mehmet (2005).“Hakkâri Meydan Medresesi”, VD, S. 29,s.373-396, An- kara. TORUK, Ferruh (2005).“Bani Yörgüç Paşa ve İmar Faaliyetler”, VD, S. 29,s.105-134, Ankara. TORUK, Ferruh (2005).“Amasya Kentinin Fiziksel Oluşum Süreci İçerisinde Saray Olgusu”, VD, S. 29,s. 429-450, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2005).“Ankaralı Şeyh İzzeddin Vakıfları ve Ak Medrese (Ogüst Mabedi)”, VD, S. 29,s.43-54, Ankara.

221 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

VAKIFLAR DERGİSİ 30. SAYI AKBULUT, İlhan(2007).“Vakıf Kurumu, Mahiyeti ve Tarihi Gelişimi”, VD, S. 30,s.61-72, Ankara. ALKAN, Mustafa (2007).“Türk Tarihi Araştırmaları Açısından Vakıf Kayıtları Arşivi”, VD, S. 30,s.1- 34, Ankara. ÇAL, Halit (2007).“Göynük(Bolu) Şehri Türk Mezar Taşları”, VD, S. 30,s.295-384, Ankara. ÇETİN, Atillâ (2007).“ Adapazarı Âyanı Kara Osman Ağa Vakfı ve Vakfiyesi”, VD, S. 30,s.155-183, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün - BURKAN Gökhan (2007). “Tokat Mevlevihane Vakıf Müzesindeki Bir Şam- d a n”, VD, S. 30,s.467-486, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2007).“Arslan Giray Han ve Kırım’ın Yeniden İmârında Vakıfların Rolü”, VD, S. 30,s.117-138, Ankara. DENİZ, Şefaattin (2007).“Evkâf Nedir? Âşir Efendi Zâde Mustafa Kâmi”, VD, S. 30,s.73-86, Ankara. KARADUMAN, Hüseyin (2007).“Türk Ocakları ve Hars Müzeleri”, VD, S. 30,s.503-518, Ankara. MEMİŞOĞLU, Hüseyin (2007).“Bulgaristan’ın Vidin Şehrinde Halil ve İbrahim İkiz Kardeşlerin Kur- dukları Kültür Vakfı ve Onun Şefkat Kıraathanesi”, VD, S. 30,s.185-198, Ankara. OKAY ATILGAN, Sevay (2007).“Tokat İli’ndeki Vakıflar Genel Müdürlüğü Mevlevihane Vakıf Müze- si Örneğinde Müzecilik Anlayışı ve Önemi”, VD, S. 30,s.449-466, Ankara. ÖNTUĞ, M. Murat (2007).“Bir Eğitim Kurumu: Mahmud Paşa Zâviyesi ve Vakıfları”, VD, S. 30,s.139- 154, Ankara. ÖZCAN, Koray (2007).“Vakfiyelere Göre Selçuklu Kentinde Ticaret Mekânlarının Örgütlenme Dü- zeni ve Mekânsal Diziliş Biçimleri Üzerine Bir Deneme -Konya Örneği”,VD, S. 30,s.87-100, An- kara. ÖZGEN, Mutlu (2007).“Tokat Lâtifoğlu Konağı”, VD, S. 30,s.485-502, Ankara. ÖZTÜRK, Şahabettin ve Bülent N.KILAVUZ, Ülkü CAN KARAKUŞ (2007).“Siirt Ulu Cami Mina- resi”, VD, S. 30,s.385-406, Ankara. SARICAOĞLU, M. Esat (2007).“Osmanlı Vakıfları Hakkında Tartışmalar”, VD, S. 30,s.51-60, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2007). “Konya Kadı İzzeddin Mâristan-ı Atik(Hastanesi)ve Sultan Alâaddin Keyku- bat Dârüşşifası”, VD, S. 30,s.101-116, Ankara. TUNCER, O. Cezmi (2007).“Anadolu’da Vakıflar ve Bayındırlığa Katkısı”, VD, S. 29,s.21-26, Ankara. TORUK, Ferruh (2007).“İç Ege Bölgesinde Bir Yerleşim Buldan”, VD, S. 30,s.407-448, Ankara. UZAR, Nihan, Semen (2007).“Nevşehir Ürgüp İlçesinin Damsa Köyü Taşkın Paşa Medresesi”, VD, S. 30,s.251-270, Ankara. YURDAKUL, Erol (2007).“Vezir–i Azam Hoca Hasan’ın XII. Yüzyılda Konya ve Kayseri’de Yaptırdığı Bazı Eserler”, VD, S. 30,s.199-250, Ankara. YURDAKUL, Erol- ÇAYIRDAĞ Muhammed (2007).“Kayseri, Battal Gazi Camii ve Kırk Kızlar Tür- besi”, VD, S. 30,s.271-294, Ankara. YÜKSEL, Hasan (2007).“Anadolu Beyliklerinde Vakıflar”, VD, S. 30,s.35-50, Ankara.

222 Nilgün ÇEVRİMLİ

VAKIFLAR DERGİSİ 31. SAYI BAŞKAN, Seyfi (2008).“Artvin Halk Yapı Sanatı”, VD, S. 31,s.71-140, Ankara. ÇAKAR, Enver (2008).“Cebele’de İbrahim Edhem Makamı ve Vakfı”, VD, S. 31,s.25-34, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2008).“Nevşehir Hacı Bektaş Müzesindeki Tekke Eşyalarından Bir Grup Madeni Keşkül”, VD, S. 31,s.305-334, Ankara. OKAY ATILGAN, Sevay (2008).“Tokat Müzeleri”, VD, S. 31,s.245-305, Ankara. ÖZGEN, Mutlu (2008).“Tokat Kenti’nin Ticaret Mekânları”, VD, S. 31,s.141-204, Ankara. ŞAHİN, Kâmil (2008).“Karahanlılar Dönemi Darul Merda Hastanesi, Vakfiyesi”, VD, S. 31,s.227-244, Ankara. TORUK, Ferruh (2008). “Amasya Kent Dokusunun Fiziksel Gelişimi”, VD, S. 31,s.35-70, Ankara. TUNCER. O.Cezmi (2008).“Diyarbakır Vakıf Yapıları, Mahalleleri ve Dinsel Haritası (1511 - 1950)”, VD, S. 31,s.1-24, Ankara. TURAL, Erkan (2008).“II. Meşrutiyet Dönemi’nde Evkâf-ı Hümayûn Nezareti’nde Bürokratik Re- f o r m”, VD, S. 31,s.205-226, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 32. SAYI ANONİM,(2009).“Vakıflar Dergisi Yayın İlkeleri”, VD, S. 32,s.251-254, Ankara. AYDEMİR, Olcay ve Murat SAV (2009.“Fatih’te Bulunan Klasik Bir Osmanlı Yapısı: Medresesinin Rehberliğinde Haydarpaşa Külliyesi”, VD, S. 32,s.1-20, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan (2009).“Türk Halılarında Görülen Mimari Tasvirler”, VD, S. 32,s.21-36, Ankara. ÇETİN, Mehmet (2009).“İki Şehrin Vakıflarla Ortak Hikâyesi Gaziantep ve Halep’te Vakıflar Sem- pozyumu”, VD, S. 32,s.247-250, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2009).“Nevşehir Hacı Bektaş Müzesindeki Madeni tekke Eşyalarından Bir Grup Teber”, VD, S. 32,s.37-64, Ankara. DUYMAZ, Şevki (2009).“Uluborlu Alâeddin Camii”, VD, S. 32,s.65-90, Ankara. KILCI, Ali(2009). “Balkanlarda Osmanlı Baldaken Türbeleri Hakkında Bir Değerlendirme”, VD, S. 32,s.91-142, Ankara. ÖNTUĞ, M. Murat (2009).“Uşak’ta Ahîlîk ve Ahî Kurumları”, VD, S. 32,s.143-154, Ankara. ÖRNEK, Demet (2009).“Türk El Sanatlarında ”RAHLE”, VD, S. 32, s.173-180, Ankara. ÖZCAN, Yılmaz(2009).“Vakfiye Defterlerindeki Kat’ı Etiketler”, VD, S. 32,s.235-240, Ankara. ÖZLÜ, Zeynep (2009).“Istabl-ı Âmire’de (Has Ahır)Bulunan Hayvanlar ve Beslenmeleri Üzerine Bazı N o t l a r ”, VD, S. 32,s.155-172, Ankara. SEZER, H.İbrahim(2009).“Bugünden Düne ve Yarına Bir Yolculuk Ankara Vakıf Eserleri Müzesi”, VD, S. 32,s.241-246, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2009).“Korunması Gerekli Vakıf Taşınmazların Onarımları ve Bir Öneri”, VD, S. 32,s.231-234, Ankara. ZE’EVİ, Dror (2009).“Osmanlı Şer’i Mahkeme Kayıtlarının Ortadoğu Sosyal Tarihi Açısından Kulla- nımı: Yeniden Değerlendirme”, VD, S. 32,s.215-230, Ankara.

223 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

ZORLU, Tülay (2009).“Doğu Karadeniz Ahşap Camilerinde Restorasyon Demekpazarı Taşçılar Köyü Camii ve Medresesi Örneği”, VD, S. 32,s.181-212, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 33. SAYI AKAR, Tuba (2010).“Tanzimat Öncesinde Vakıf Kurumu ve Yapıların Korunması”, VD, S. 33,s.89- 110, Ankara. ALTAŞ, Naciye (2010).“Vakıflar Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Çalışmaları Yurtdışından Getirilen Vakıf Kültür Varlıkları”, VD, S. 33,s.145-158, Ankara. COŞKUN, Fahri (2010).“888/1483 Tarihli Karaman Eyaleti Vakıf Tahrir Defteri”, VD, S. 33,s.15-52, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2010).“İstanbul 2010 Ajansından III. Selim Dönemi ve İstanbul’u Üzerine Bir Ki- t a p”, VD, S. 33,s.161-164, Ankara. DOĞAN, Mehmet (2010).“I.Uluslararası Balkan Dil, Kültür ve Medeniyet Sempozyumu’nun Ardın- d a n”, VD, S. 33,s.183-184, Ankara. ELİAÇIK, Muhittin (2010).“Pertevniyal Valide Sultan Vakfına Ait Arşiv Belgeleri”, VD, S. 33,s.67-88, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2010).“Vakıf Medeniyeti İstanbul Sempozyumu”, VD, S. 33,s.175-182, Anka- ra. ÖZ, Mehmet (2010),“Devlet Arşivleri Tahrir Defterlerini Yayımlamaya Devam Ediyor”, VD, S. 33,s.159-160, Ankara. RAFEG, Abdul-Karim,(2010), “Şer’iye Sicilleri ve Osmanlı Suriyesi Sosyo-Ekonomik ve Şehir Çalış- maları Açısından Önemi”(Çev. Şerife EROĞLU MEMİŞ), VD, S. 33,s.141-144, Ankara. SUNA, Utku Musa (2010).“Selimiye Vakıf Müzesi-Selimiye Dar’ül Kurra Medresesi”, VD, S. 33,s.169- 174, Ankara. ŞENER, Murat (2010).“Osmanlı’nın Üç Coğrafyasından Üç Kitap”, VD, S. 33,s.165-168, Ankara. TUNCER, O.Cezmi (2010).“İstanbul-Edirnekapı Mihrimah Sultan Camisi”, VD, S. 33,s.113-124, An- kara. YILDIZ, İlhan (2010).“Osmanlı’da Medrese: İşleyiş Tarzı ve Ortaya Çıkan Sorunlar”, VD, S. 33,s.125- 140, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 34. SAYI ANONİM,(2010).“Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Kuruldu”, VD, S. 34,s.223-226, Ankara. AYKAN, Seher- ÖZEL KAYRAL Şükran (2010).“Ankara Vakıf Eserleri Müzesinde Açılan Üç Sergi”, VD, S. 34,s.215-222, Ankara. BİÇİCİ, H,Kamil(2010).“Gaziantep Cami Duvar Saatleri Bezemelerinden Çeşitli Örnekler”, VD, S. 34,s.61-98, Ankara. ÇETİN, Firdevs (2010).“XVI. Asır Alman Seyyahlarına Göre Osmanlı Toplumu (Müslüman Davra- nış ve Törenleri İle Dini Mekânlar)”VD, S. 34,s.19-34, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2010).“Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları Kataloğu”, VD, S. 34,s.179-188, Anka- ra.

224 Nilgün ÇEVRİMLİ

DAL, Murat (2010).“Trakya Bölgesi Tarihi Yapılarında Kullanılan Karbonatlı taşların Bozulma Ne- denleri”, VD, S. 34,s.47-60, Ankara. GÜNEL, Gökçe ve Gülşen DİŞLİ (2010).“Yemen’de Türk İzleri”, VD, S. 34,s.201-214, Ankara. İBRAHİMZADE, Kemal ve Erkan ATAK(2010).“Tokat’ta Bir Konut Örneği”, VD, S. 34,s.113-124, Ankara. KERMELİ, Eugenia (2010).“Ebû’s-Su’ûd’a Göre Kilise Vakıfları Osmanlı Hukukundaki Teori ve Pra- tiği” ( Çev. Özgen ÖZCAN), VD, S. 34,s.165-176, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2010).“Kırşehir’de Vakıflar ve Vakfiyeleri”, VD, S. 34,s.197-200, Ankara. ÖZLÜ, Zeynep (2010).“19.Yüzyılda Osmanlı Devletinde Değnekçilik Mesleği”, VD, S. 34,s.99-112, Ankara. ŞENER, Murat (2010).“Başbakanlık Osmanlı Arşivleri Rehberi”, VD, S. 34,s.177-178,Ankara. TORUN, Ahmet Semih (2010).“Şeyh Muhammed Murad-ı Buhârî Tekkesi Haziresi Üzerine Bir De- ğerlendirme”, VD, S. 34,s.125-147, Ankara. YILMAZ, Mehmet Emin- Hasan Fevzi (2010).“Bolu Tabaklar Hamamı Restitüsyon Denemesi”, VD, S. 34,s.35-46, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 35. SAYI AYGÜN, Hakan Melih (2011).“Kültürel Mirası Korumada Katılımcılık” VD, S. 35,s.191-214, Ankara. ÇINAR, Hüseyin (2011).“Bin Yıllık Vakıf Medeniyeti ve Vakıfların Eğitimdeki Yeri” Sempozyumu, VD, S. 35,s.275-280, Ankara. DEMİRCİ, Fehmettin (2011).“Kastamonu Şeyh Şaban-ı Veli Vakıf Müzesi”, VD, S. 35,s.257-264, An- kara. FATSA, Mehmet (2011).“Şebinkarahisar’da Hasan Şeyh Vakfı ve Menzilhaneler”, VD, S. 35,s.21-38, Ankara. GÜRGAN, Mahmut(2011).“Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tarihçesi”, VD, S. 35,s.235-248, Ankara. HUT, Davut (2011).“Aziz Şehre Leziz Su”, VD, S. 35,s.265-272, Ankara. KAÇAN ERDOĞAN, Meryem (2011).“1166-1167/1752-1754 tarihli(R 37 Numaralı)Rusçuk Şer’iye Sicili’nin Tanıtımı ve Fihristi”, VD, S. 35,s.155-176, Ankara. KALELİ TÜFEKÇİ, Hikmet(2011).“Vakıf Kültür Dergisi Makaleler Bibliyografyası”, VD, S. 35,s.249- 256, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2011).“Şair Sakıb Efendi Hayatı, Vakfiyesi ve Vakfettiği Kitaplar”, VD, S. 35,s.107-154, Ankara. METE, Zekâi (2011).“Osmanlı Dönemi Arazi Vakıflarının Menşei ve Hukukî Konumuyla İlgili Yeni Belgeler Yeni Yaklaşımlar”, VD, S. 35,s.1-20, Ankara. SALAKİDİS, Georgios (2011) “17.Yüzyılda Yenişehir-i Fenârlı Akçelizade el-hac Ahmed Ağa’nın Na- kit Vakfı ve Şehirdeki Meşhur Mevlevihane”, VD, S. 35,s.61-80, Ankara. ŞENER, Murat (2011).“Halep Tahrir Defteri”, VD, S. 35,s.273-274, Ankara. UZ TAŞKESEN, Ayşe Nermin (2011).“Amasya II. Beyazıt Camisi Şadırvanı ve Duvar Resimlerinin Restorasyonu ve İkonografik Çözümlemesi”, VD, S. 35,s.177-190, Ankara. YILDIZ, Murat (2011).“Vakfiyelerine Göre Veziriazam Amcazade Hüseyin Paşa Evkafı”, VD, S. 35,s.81-106, Ankara.

225 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

YILMAZ, Yasin (2011).“Osmanlı Dönemi Tarsus Vakıfları”, VD, S. 35,s.39-60, Ankara. ZORLU, Tülay (2011).“Trabzon Gülbahar Hatun ve Emir Mehmet Türbeleri”, VD, S. 35,s.215-234, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 36. SAYI EROĞLU MEMİŞ, Şerife (2011).“17.ve 18.Yüzyıllarda Edirne’de Vakıf Kurucularının Toplumsal Sta- tülerine İlikşin Bazı Tespitler”, VD, S. 36,s.67-86, Ankara. BAYRAKTAROĞLU, Suzan(2011).“Osman Hamdi Bey’in Tablolarında Bazı Halı Tasvirleri ve Bu Ha- lılardaki Motifin İrdelenmesi”, VD, S. 36,s.171-186, Ankara. ERTEM, Adnan (2011).“Osmanlı’dan Günümüze Vakıflar”, VD, S. 36,s.25-66, Ankara. FATSA, Mehmet (2011).“Doğu Karadeniz Bölgesi’nde Vakıf Yoluyla İskân Metoduna Bir Örnek”, VD, S. 36,s.87-100, Ankara. GÜNEL, Gökçe - DİŞLİ Gülşen (2011).“Yemen’de Bir Osmanlı Eseri: Bekiriye Camii”, VD, S. 36,s.155- 170, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2011).“Vakıflarla İlgili İki Kitap”, VD, S.36.s,187-193, Ankara. MEAN, Erdal (2011).“Bilecik Osman Gazi Camii”, VD, S.36.s,121-136, Ankara. NEFES, Eyüp, GÜN Recep (2011).“Giresun Çamoluk İlçesi Sarpkaya Köyü’ndeki Ahşap Sütunlu Bek- taş Bey Camii”, VD, S. 36,s.137-154, Ankara. SAV, Murat (2011).“Tarihsel Süreçte İstanbul/Ayvansaray’daki Tokulu İbrahim Dede Mescidi”, VD, S. 36,s.101-120, Ankara. SEZGİN, İbrahim (2011).“Osmanlı Döneminde Delvine Vakıfları”, VD, S. 36,s.1-24, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 37. SAYI ABDULKERİM, İbrahim (2012).“1948’den Günümüze Filistin İslami Vakıfları ve İsrail Politikası, çev. M. Altunkaya”, VD, S. 37,s.265-276, Ankara. AYDIN, Meltem (2012).“Halil Paşa İbn Piri Paşa Vakfiyesi”, VD, S. 37,s.1-30, Ankara. BAŞKAN, Seyfi. (2012).“Semerkand Şah-ı Zinde Yapıları”, VD, S. 37,s.131-166, Ankara. BAYRAKTAR, Mehmet Sami (2012).“Vezirköprü Köprülü Mehmed Paşa Namazgâhı ve Samsun Sul- tan Abdülaziz Namazgâhı İnşa Kitabesi”, VD, S. 37,s.31-46, Ankara. BİRECİKLİ, İhsan Burak (2012).“Medine-i Urfa Şeriyye Sicillerine (204.205.218.225 No’lu)Göre Urfa Kazası’ndaki Vakıflar 1845-1899”,VD, S. 37,s.245-264, Ankara. ÇAKAR, Enver (2012).“Baskil Yöresi(Elazığ)Zaviyeleri”, VD, S. 37,s.93-130, Ankara ÇEVRİMLİ, Nilgün (2012) “Değişik İşlevli Bir Grup Madeni Eser Örnekleri Üzerinde Görülen Ejder Figürleri Hakkında Bir Değerlendirme”, VD, S. 37,s.193-222, Ankara. DEMİRTAŞ, Hasan (2012).“Vakıf Araştırmalarında Kaynak Olarak Hurûfat Defterleri: Kangırı Ör- neği”, VD, S. 37,s.47-93, Ankara. ERSAY YÜKSEl, Ayşe (2012).“Değirmenyolu (Parlasan),Köyü Hacı Ahmed Camii”, VD, S. 37,s.223- 244, Ankara. GÜRSOY, Çiğdem (2012).“Ömer Hüsâmeddin ve Mehmed Vahid Efendilerin Para Vakıflarının Mu- hasebesi 1902-1936”,VD, S. 37,s.167-192, Ankara.

226 Nilgün ÇEVRİMLİ

ŞENER, Murat (2012).“Şam Livası Mufassal Tahrir Defteri”, VD, S. 37,s.277-279, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 38. SAYI BAYRAKTAR, Alemdar, TÜRKER, Temel,ÇALIK, İsmet,DEMİRTAŞ, Betül(2012) “Yığma Taş Mi- narelerin Analitik Ve Deneysel Yöntemlerle Güvenliğinin Belirlenmesi:Trabzon Muhittin Camii Minaresi Örneği”, VD, S. 38,s.121-140, Ankara. ÇAKMAKÇI TURAN, Hayrunnisa (2012).“Tavusla Düşüş, Simurgla Yükseliş İslam Ortaçağı’na Damgasını Vuran Kuş Risaleleri ve Safir-i Simurg”, VD, S. 38, s.165-172, Ankara. ÇAM, Nusret- ERSAY YÜKSEL, Ayşe (2012).“Ankara Muhyiddin Mesud(Alâeddin Camii’nin İlk Şe- kil ve Türk Mimarisindeki Yeri”, VD, S. 38,s.9-42, Ankara. ÇAM, Mevlüt(2012).“Bir Kongrenin Ardından”, VD, S. 38,s.183-188, Ankara. DOĞAN, Kenan (2012).“Konya Sahip Ata Vakıf Müzesi”, VD, S. 38,s.173-182, Ankara. FATSA, Mehmet-SARITAŞ, H.İbrahim (2012).“Giresun Merkezde Osmanlı Devri Vakıf Eser Kitabe- leri” ,VD,S,38,s.141-154, Ankara. GÖKMEN, Ertan.(2012) “211 Numaralı Manisa Şer’iyye Sicilindeki Vakıf Muhasebe Kayıtla- rı(1778-1795)”, VD, S. 38,s.85-120, Ankara. KOZAN, Ali.(2012).“Türkiye Selçukluları Döneminde Akşehir’de Bir Sufi: Seyyid Mahmud Hayrânî ve Zaviyesi”, VD, S. 38,s.43-64, Ankara. KURTOĞLU, Mehmet(2012).“Kitabiyat”, VD, S. 38,s.189-196. Ankara NEFES, Eyüp(2012).“Samsun/Çarşamba Çandı Tekniğinde İnşa Edilmiş İki Ahşap Cami: Ustacalı Köyü Camii ve Kocakavak Camii”,VD, S. 38,s.155-164, Ankara. ORBAY, Kayhan (2012).“Orhan Gazi Vakfı’nın Mali Tarihinden Bir Kesit(1593-1641)” VD, S. 38,s.65- 84, Ankara.

VAKIFLAR DERGİSİ 39. SAYI AKASLAN, Mustafa -Demirci DOĞAN (2013). “Isparta’nın Bilinen En Eski Tarihi Yılankıran Çeş- mesi’nde Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi”,VD, S. 39,s.63-74, Ankara. ÇEVRİMLİ, Nilgün (2013).“Teberrükât Eşyalarının Evkâf’taki Serüveni”, VD, S. 39,s.147-170, An- kara. EROĞLU MEMİŞ, Şerife(2013).“Osmanlı Toplumsal Tarihi Kaynaklarından Hurûfat ya da Askeri Rûznamçe Defterleri ve Önemi”, VD, S. 39,s.114-148, Ankara. FATSA, Mehmet (2013).“Niksar Yöresindeki Ahî Vakıflarının Karadeniz Bölgesi’nin İskânı ve İslam- laşmasındaki Rolü”, VD, S. 39, s,.27-40, Ankara. KÖÇ, Ahmet (2013).“Osmanlı Devleti’nde Hazine Gelirlerinden Vakıflara Yapılan Tahsisatlar”, VD, S. 39,s.103-114, Ankara. KÖÇ, Ahmet (2013). “Bir Osmanlı Şehri Şam” (Kitap tanıtım),VD,39,s.173-176,Ankara. DEMİRTAŞ, Hasan (2013). “Hurufat Defterlerinde İki Osmanlı Şehri: Maraş Ermenek” (Kitap tanı- tım), VD,39,s.177-180,Ankara. KURTOĞLU, Mehmet (2013).”Vakıflarla İlgili Üç Kitap”(Kitap tanıtım),VD,39,s.181-184, Ankara.

227 Vakıflar Dergisi Dergi Sayısına Göre Makaleler Bibliyografyası

AKÇATEPE Rıdvan Enes (2013).“Batılı Seyyahlara Göre İstanbullu Gayrimüslimler”(Kitap tanı- mım), VD, S. 39,s.187-189, Ankara. ORBAY, Kayhan (2013).“Vakıflar ve Gelir Aktarımları ve Savaş Finansmanı”, VD, S. 39,s.75-88, An- kara. ÖZKUL FINDIK, Nurşen (2013).“Hekimhan Köprülü Mehmed Paşa Cami(Derbend Teşkilatı-Celâlî İsyanları Bağlamında XVII. Yüzyılda Bir Osmanlı Menzili”, VD, S. 39,s.89-102, Ankara. SAV, Murat.(2013).“İstanbul-Fatih’teki Kasım Ağa Mescidi’nin Tarihçesi ve 1976-77 Restorasyon Ça- lışmasının Değerlendirilmesi”, VD, S. 39,s.41-62, Ankara. ŞAHİN, Ersin (2013).“Sivil Toplum Kuruluşu Olarak Vakıfların Yönetişim Perspektifinden Değerlen- dirilmesi”,S,39, s.9-14, Ankara. ŞAMAN DOĞAN, Nermin(2013). “Kayseri’deki Selçuklu Dönemi Kadın Türbeleri”, S. 39,s.15-26, Ankara.

228 Albüm

Genel Müdürler

F. Kiper H. Kemal Beşe Orhan Şapçı Nihat Danışman Feramuz Berkol

O. Nuri Çataklı Erdil Olcay Mustafa Ernam Galip Yiğitgüden Leylâ Elbruz

Şener Macun Fadıl Ünver Mehmet Gültekin Nazmi İşeri Mustafa Keten

Nurettin Yardımcı Yusuf Beyazıt Dünden Bugüne Vakıflar Dergisi’nden...

Albert Gabriel Süheyl Ünver ve Sadi Bayram

İsmayil Baltacıoğlu ve Süheyl Ünver Albert Gabriel ve Eşi

Ahmet Caferoğlu Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve M. Fuad Köprülü

İnci Ayhan Ahmet. E. Uysal ve VGM Gen. Müd. Mustafa Enam Ekrem Hakkı Ayverdi

Tahsin Öz ve Amcazade Yalısı

Ekrem Hakkı Ayverdi Süheyl Ünver ve İsmayil Baltacıoğlu

Vakıf Haftası’nda Şaban Karataş, Mehmet Önder, Perihan Arıburun Ekmeleddin İhsanoğlu ve Jean-Louis Baqué-Grammont Süheyl Ünver

Vakıf Haftası 2013 Eski Kültür Müsteşarı Mehmet Önder Meltem Cumbur

Bernard Lewis İnci Ayan Birol Şerafettin Yaltkaya Ali Himmet Berki

İsmail Hakkı Uzunçarşılı İbrahim Hakkı Konyalı Ali Saim Süheyl Ünver

Ömer Lütfi Barkan İsmail Hakkı Uzunçarşılı Süheyl Ünver Mahmut R. Gazimihal

Katarina Otodron Tayyip Çokbilgin Prof.Dr. Doğan Kuban

TRT eski genel müdürü Şaban Karataş ve Mehmet Önder Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, Başbakan R.Tayyip Erdoğan ve Eski Genel Müdür Yardımcısı Yusuf Beyazıt

Vafkıf haftası Sergi, Başbakan R.Tayyip Erdoğan Vakıf haftası Açılış Programı

Vakıf haftası Sergi, Başbakan R.Tayyip Erdoğan ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç Vakıf haftası

2013 Vakıf Haftası Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar, Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve Genel Müdür Adnan Ertem

Başbakan Yardımıcısı Bülent Arınç Başbakan Yrd. Bülent Arınç ve Genel Müdür Dr. Adnan Ertem

Genel Müdür Adnan Ertem, Başbakan Yardımcı Bülent Arınç ve Gn. Müd. Yrd. Burhan Ersoy Müze Açılışı

2013 Vakıf Medeniyeti ve Şehir Sempozyumdan bir görüntü Derginin Yayın Kurulu Üyeleri

Vakıf Haftası Açılış Töreni Vakıf Haftası Sempozyumdan Bir Görüntü

Vakıf Haftası Sempozyumdan Bir Görüntü Prof. Dr. İlber Ortaylı

İbrahim Ateş Prof.Dr. Bahaattin Yediyıldız

Abdulkerim Erdoğan Dr. Nazif Öztürk

Prof.Dr. Orhan Cezmi Tuncer