(1807/1808-1813 M.) (1222-1228 H.) Üsküdar Şeriyye Sicili
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
T.C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI 578 NUMARALI (1807/1808-1813 M.) (1222-1228 H.) ÜSKÜDAR ŞERİYYE SİCİLİ YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. İbrahim YILMAZÇELİK Firdevs KARASU ELAZIĞ-2016 T. C. FIRAT ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TARİH ANABİLİM DALI YAKINÇAĞ TARİHİ BİLİM DALI 578 NUMARALI ÜSKÜDAR ŞER’İYYE SİCİLİ YÜKSEK LİSANS TEZİ DANIŞMAN HAZIRLAYAN Prof. Dr. İbrahim YILMAZÇELİK Firdevs KARASU Jürimiz …………tarihinde yapılan tez savunma sınavı sonunda bu Yüksek Lisans Tezini oy birliği/oy çokluğu ile kabul etmiştir. 1. Prof.Dr. İbrahim YILMAZÇELİK 2. Prof.Dr. Ahmet AKSIN 3. Yrd. Doç. Dr. Savaş SERTEL 4. 5. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yönetim Kurulu’nun…..tarih ve….sayılı kararıyla bu tezin kabulü onaylanmıştır. Prof. Dr. Ömer Osman UMAR Sosyal Bilimler Enstitü Müdürü II ÖZET Yüksek Lisans Tezi 578 Numaralı Üsküdar Şer’iyye Sicili Firdevs KARASU Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yakınçağ Bilim Dalı Elazığ-2016; Sayfa: VII + 263 Giriş bölümünde şer’iyye sicilleri, Üsküdar şer’iyye sicilleri hakkında bilgiler verildi ve tezin tanıtımı yapıldı. Daha sonra tezdeki belgelerin kısa özetleri verildi. En sonda da tezdeki belgelerin çevirisini verildi. Anahtar Kelimeler: Osmanlı, Şer’iyye Sicilleri, Şer’ i Hukuk, Sicil, Üsküdar, Üsküdar Sicilleri. III ABSTRACT Master Thesis Üsküdar CourtRecords Register dated on (Text Assessment Pages ) Firdevs KARASU Firat University Institute of Social Science Department of History Department of the Modern Times Elazig-2016; Page: VII + 263 Firstly, in introductory chapter we have given information about Court Records Register and Harput Court Records Register also promoted the thesis. Secondly, in main chapter we have given the short summaries of the letters in the thesis. Finally, in conslusion chapter given the translation of the letters in the thesis. Key Words: Ottoman, Court records register, Register, Üsküdar, Üsküdar Court Records Registers. IV İÇİNDEKİLER ÖZET .............................................................................................................................. II ABSTRACT ................................................................................................................... III İÇİNDEKİLER ............................................................................................................. IV KISALTMALAR .......................................................................................................... VI ÖNSÖZ ........................................................................................................................ VII GİRİŞ ............................................................................................................................... 1 I. OSMANLI DEVLETİNDE KADILIK VE ŞERʻİYYE SİCİLLERİ ..................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. ŞERʻİYYE SİCİLLERİ .............................................................................................. 5 1.1. Üsküdar Şer’iyye Sicilleri .......................................................................................... 8 1.2. 578 Numaralı ÜsküdarŞerʻiyye Sicilinin Tanıtımı .................................................... 8 1.3.Tezin Adı .................................................................................................................... 8 1.4.Tezin Konusu .............................................................................................................. 8 İKİNCİ BÖLÜM 2. ÜSKÜDAR’IN COĞRAFYASI VE OSMANLI ÖNCESİ ÜSKÜDAR ................. 9 2.1. Üsküdar’ın Coğrafyası ............................................................................................... 9 2.1.1. Coğrafi Konumu.................................................................................................. 9 2.1.2. Yüzey Şekilleri .................................................................................................... 9 2.1.3. Deniz ve Kıyılar ................................................................................................ 10 2.1.4. İklim .................................................................................................................. 10 2.2. Osmanlı Öncesi Üsküdar ......................................................................................... 10 2.3.Osmanlı Döneminde Üsküdar ................................................................................... 14 2.3.1. Osmanlı Döneminde Üsküdar ........................................................................... 14 2.4. Üsküdar’daki Tarihi Yapılar .................................................................................... 16 2.4.1. Askerî Yapılar ................................................................................................... 16 2.4.1.1. Selimiye Kışlası .......................................................................................... 16 2.4.1.2. Haydarpaşa Askeri Hastanesi ..................................................................... 17 2.5. Saray ve Kasırlar ...................................................................................................... 18 2.5.1. Üsküdar Sarayı .................................................................................................. 18 2.5.2. Mehmet Paşa Kasrı ........................................................................................... 18 2.5.3. Hatice Sultan Sarayı .......................................................................................... 19 V 2.6. Camiler ..................................................................................................................... 20 2.6.1. Rum Mehmet Paşa Cami ................................................................................... 20 2.6.2. Mihrimah Sultan Câmii ..................................................................................... 20 2.6.3. Atîk (Eski) Valide Câmii .................................................................................. 20 2.6.4. Aziz Mahmud Hüdâi Câmii .............................................................................. 20 2.6.5. Burhâniye Camîi ............................................................................................... 21 2.6.6. Çinili Camii ....................................................................................................... 21 2.6.7. Diğer Camiler .................................................................................................... 21 2.7. Medrese ve Mektepler ............................................................................................. 21 2.8. Kütüphaneler ............................................................................................................ 22 2.9. Tekkeler ................................................................................................................... 22 2.10. İmârethaneler ......................................................................................................... 23 2.11. Hamamlar ............................................................................................................... 23 2.12. Çeşmeler ve Sebiller .............................................................................................. 24 2.13. Türbeler .................................................................................................................. 24 2.14. Mezarlıklar ............................................................................................................. 24 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. 578 NUMARALI ÜSKÜDAR ŞER’İYYE SİCİLLERİNİN ÖZETLERİ ........... 27 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 4. METİN TRASKRİPSİYONU .................................................................................. 75 SONUÇ ........................................................................................................................ 255 KAYNAKLAR ............................................................................................................ 260 EKLER ........................................................................................................................ 262 Ek 1. Orijinallik Raporu ................................................................................................ 262 ÖZGEÇMİŞ ................................................................................................................ 263 VI KISALTMALAR a. g. e. : Adı Geçen Eser a. g. m. : Adı Geçen Makale b. : Bin bkz. : Bakınız C. : Cilt c. : Cilt No Dr : Doktor H. : Hicri Hz. : Hazreti İ.A. : İslam Ansiklopedisi Krş : Guruş M. : Miladi M.E.B. : Milli Eğitim Bakanlığı Prof. : Profesör s. : Sayfa No s. : Sayfa No S. : Sayfa TDV. : Türkiye Diyanet Vakfı TTK. : Türkiye Tarih Kurumu Vs. : Ve Saire Yay. : Yayınları VII ÖNSÖZ Şer’iyye Sicilleri Türk tarihi il ilgili araştırmalarda ana kaynak niteliğindedir. Osmanlı tarihinin aydınlatılması sicillerin okunması ile mümkündür. Şer’iyye Sicilleri, XV. asrın yarısından başlayarak XX. asrın ilk çeyreğine kadar ki uzun zaman dilimi içinde, en azından 472 yıllık Türk tarihini yakından ilgilendirmekte ve kısaca Türk kültür ve tarihinin temel kaynaklarının başında gelmektedir. Mahkeme kararları her devirde ve günümüzde ait olduğu devletin kültürünü ve tarihini yakından takip eden ve yansıtan tarih belgeleridir. Eski mahkeme kararlarının tutanak defterleri demek olan şer’iyye sicillerinin önemi ve kapsamı günümüzdekilerden daha çoktur. Çünkü Osmanlı Devleti’nde, herhangi bir beylerbeyine, eyalete veya sancak ve kazaya devletin yetkili organları tarafından gönderilen ve hüküm denilen