Dodatek 1 Do Załącznika Nr 1 Do Formularza Zapytania O Cenę

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Dodatek 1

do opisu przedmiotu zamówienia

na wykonanie pracy pt.

„Monitoring gatunków i siedlisk morskich w latach 2020-2022” część II – minogi, ryby i siedliska morskie

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Spis treści

1 Minóg morski (1095) ...... 3 1.1 Charakterystyka minoga morskiego ...... 3 1.2 Metodyka realizacji badań monitoringowych minoga morskiego ...... 3 1.3 Metodyka oceny stanu ochrony minoga morskiego ...... 12

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę 1 Minóg morski (1095)

1.1 Charakterystyka minoga morskiego Minóg morski należy do rodziny minogowatych. Ciało minoga morskiego jest silnie wydłużone, węgorzowate z głową posiadającą dużą tarczę gębową, pozwalającą mu pasożytować na rybach lub na nie polować. Dojrzały osobnik jest ciemnobrunatny, ma marmurkowaty grzbiet i ciemne boki. Larwy minoga mają robakowaty kształt (Holcik 1986, Witkowski 2000, 2001). Dorosły osobnik minoga może być mylony z węgorzem (Anguilla anguilla), ten ostatni jednak w przeciwieństwie do minoga morskiego posiada płetwy piersiowe i brzuszne. Minóg morski należy do zwierząt anadromicznych, które to w celu odbycia tarła, wędrują do rzek przymorskich. Tarło odbywa się najczęściej na tarliskach ryb łososiowatych. Minóg morski w wodach słodkich spędza w postaci larwy 6–8 lat, kiedy to przechodzi przeobrażenie do stadium ostatecznego (Manion i Hansen 1980). Dorastające osobniki przebywają w strefach przybrzeżnych morza oraz w ujściach rzek, natomiast większe można znaleźć kilka lub kilkadziesiąt kilometrów od linii brzegowej na głębokości do 650 m. Duża populacja minoga może stanowić zagrożenie dla innych gatunków ryb cennych gospodarczo (Beamish 1980).

1.2 Metodyka realizacji badań monitoringowych minoga morskiego Badaniami minoga morskiego będą objęte te same stanowiska, na których wykonywane są badania monitoringowe minoga rzecznego. Będzie to 11 stanowisk: Ina, Wołczenica, Rega, Wieprza, Grabowa, Łeba, Chełst, Reda, Wierzyca, Bauda, Pasłęka. Stanowiska oraz stacje bdania minoga morskiego zamieszczono w tabeli 2. Lokalizacje miejsca badań wykonanych podczas monitoringu pilotażowego przedstawiono na rysunkach 1-11.

Na każdej stacji zostaną wykonane połowy minogów z wykorzystaniem więcierza (ten sam zaciąg, jak dla badania mo=inoga rzecznego). Więcierz został uszyty z tkaniny węzłowej o boku oczka 6 mm, osadzonej na 4 stalowych okręgach i jednym wlotowym półokręgu (fotografia 1). Narzędzie to zostało wyposażone w 2 serca.

Fotografia 1. Więcierz zastosowany podczas badań w ramach monitoringu indywidualnego minoga morskiego i rzecznego na w trakcie połowu

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Na każdej stacji więcierz zostanie wystawiony na okres około 12 godzin w porze nocnej i ustawiony w kierunku nurtu, tak aby wlot znajdował się pod prąd. Narzędzie połowowe zostanie zakotwiczone stalowym prętem wbijanym w dno. Na każdej stacji zostaną wystawione 3 więcierze, co składa się na nakład jednostkowy połowowy NPUEm (number per unit effort minogi):

푁푃푈퐸푚 = 푛 3푤 푁 gdzie: n – liczba osobników, 3w – 3 więcierze, N – ekspozycja narzędzi połowowych w porze nocnej (około 12 godzin)

Dla każdego połowu zostaną wykonane analizy ichtiologiczne polegające na określeniu:

 składu taksonomicznego z dokładnością do gatunku,  liczby osobników poszczególnych gatunków,  długości całkowitej (Lt) minoga morskiego z dokładnością do 0,5 cm, zaokrąglając w dół.

Dalsze badania będą opierały się na powiązanych ze sobą badaniach parametrów ‘Populacja’ dla wskaźników: ‘Liczebność larw’ i ‘Struktura wiekowa larw’ oraz dla parametru ‘Siedlisko’ dla wskaźników: ‘Ocena tarlisk’ i ‘Ocena mikrosiedlisk’. Badania te zostaną wykonane dla wszystkich ww. wskaźników łącznie, na wyznaczonym na stanowisku transekcie o długości około 100 m, którego współrzędne punktu początkowego, patrząc w górę rzeki wyznaczają stacje badawcze (tabela 1).

Tabela 1. Współrzędne geograficzne stacji dla badań larw minogów i mikrosiedlisk oraz wskaźników: ‘EFI+_PL’ i ‘Jakość hydromorfologiczna’

Nazwa stacji Współrzędne geograficzne Badania larw i EFI+ PL Jakość mikrosiedlisk hydromorfologiczna długość szerokość Ina/Krąpiel 5 14,84026 53,55248 X X - Wołczenica 3 14,85044 53,78658 X - - Rega 5 15,36324 53,98725 X X - Wieprza/ Grabowa 9 16,41072 54,41805 X - - Łeba 4 17,54856 54,56689 X X - Chełst 4 17,79164 54,75721 X - - Reda 3 18,36946 54,61945 X X - Wierzyca 3 18,78407 53,83732 X - - Bauda 6 19,66837 54,26423 X X X Pasłęka 6 19,82666 54,38194 X - -

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę Podczas połowu larw minogów dokonywano również na wyznaczonym transekcie oceny innych parametrów mikrosiedliska:

 prędkość przepływu: uśredniona wartość z 3 pomiarów prędkości przepływu w mikrosiedliskach mierzonej za pomocą pływaka,  temperatura wody: uśredniona wartość z 3 pomiarów temperatury wody w mikrosiedlisku,  zacienienie koryta cieku,  obecność drzew na brzegu,  występowanie roślinności zanurzonej i wynurzonej i glonów nitkowatych w cieku,  obecności gałęzi zanurzonych i zwisających nad lustrem wody,  obecność korzeni na brzegach cieku,  liczbę przewróconych drzew;  oszacowane występowanie w osadach powierzchniowych mułu, piasku, żwiru i kamieni.

Wyniki dla wskaźnika ‘EFI+_PL’ oraz dla wskaźnika ‘Jakość hydromorfologiczna’zostaną zaczerpnięte z innych programów monitoringów realizowanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.

Na każdej stacji zostaną wykonane pomiary w zakresie parametrów:

 meteorologicznych: temperatura powietrza, zachmurzenie w 8-stopniowej skali,  fizykochemicznych wody: temperatura, natlenienienie i zasolenie.

Tabela 2. Stanowiska i stacje do wykonania badań monitoringowych minoga morskiego – etap badań terenowych

Stanowisko Stacja Współrzędne geograficzne Dodatkowe informacje Długość (E) Szerokość (N) Pasłęka Pasłęka 2 19,83656 54,344977 Pasłęka 3 19,84193 54,33365 Pasłęka 4 19,82213 54,38391 Pasłęka 5 19,83639 54,34501 Bauda Bauda 1 19,7226 54,36002 Bauda 3 19,6666 54,26406 Bauda 4 19,72872 54,20636 Bauda 5 19,71577 54,2956 Bauda 7 19,69432 54,23143 Wierzyca Wierzyca 1 18,81776 53,83028 Wierzyca 2 18,78305 53,83782 Reda Reda 1 18,45948 54,64336 Reda 4 18,45948 54,64336 Reda 5 18,35173 54,60663 Reda 6 - - Stacja zostanie wyznaczona przez Wykonawcę niniejszej pracy (zakres prac zamieszczono powyżej w opisie zadania). Chełst Chełst 1 17,7408 54,78117 Chełst 3 17,69703 54,77301

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę Stanowisko Stacja Współrzędne geograficzne Dodatkowe informacje Długość (E) Szerokość (N) Łeba Łeba 1 17,60682 54,53269 Łeba 2 17,74643 54,5419 Łeba 3 17,54623 54,56707 Łeba 5 17,54623 54,56707 Wieprza Wieprza 2 16,41063 54,4181 Wieprza 3 16,68699 54,36496 Wieprza 4 16,70555 54,34415 Wieprza 7 16,8945 54,24854 Wieprza 8 16,86928 54,30856 Grabowa Grabowa 5 16,38595 54,34636 Grabowa 6 16,40088 54,31384 Rega Rega 4 15,2725 54,06515 Rega 2 15,20265 53,91541 Rega 3 15,3138 53,99329 Rega 7 15,3138 53,99329 Rega 8 - - Ostateczna liczba i lokalizacja stacji zostanie wyznaczona przez Rega 9 - - Wykonawcę niniejszej pracy (zakres Rega 10 - - prac zamieszczono powyżej w opisie zadania). Rega (n) - - Wołczenica Wołczenica 1 14,86224 53,82573 Wołczenica 2 14,85104 53,78567 Wołczenica 4 14,85104 53,78567 Ina Ina 1 14,83866 53,55198 Ina 2 15,33304 53,25355 Ina 3 14,83904 53,5519 Ina 4 15,05891 53,31844

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 1. Lokalizacja stanowisk monitorowania minoga morskiego w ramach monitoringu pilotażowego

Rysunek 2. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Ina/Krąpiel w ramach monitoringu pilotażowego

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 3. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Wołczenica w ramach monitoringu pilotażowego

Rysunek 4. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Rega w ramach monitoringu pilotażowego

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 5. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Wieprza/Grabowa w ramach monitoringu pilotażowego

Rysunek 6. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Łeba w ramach monitoringu pilotażowego

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 7. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Chełst w ramach monitoringu pilotażowego

Rysunek 8. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Reda w ramach monitoringu pilotażowego

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 9. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Wierzyca w ramach monitoringu pilotażowego

Rysunek 10. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Bauda w ramach monitoringu pilotażowego

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 11. Lokalizacja stacji monitoringu minogów na stanowisku Pasłęka w ramach monitoringu pilotażowego 1.3 Metodyka oceny stanu ochrony minoga morskiego W tabeli 3 zamieszczono opis parametrów i wskaźników, które zostały wykorzystane do oceny stanu ochrony minoga morskiego, zaś w tabeli 4 zamieszczono waloryzację poszczególnych parametrów i wskaźników. Na rysunku 12 przedstawiono schemat agregacji ocen wskaźników i parametrów do oceny stanu ochrony minoga morskiego.

Tabela 3. Opis parametrów i wskaźników dla oceny stanu ochrony minoga morskiego

Parametr/wskaźnik Opis Populacja 1. Obecność osobników migrujących na tarło Obserwacja pełnej migracji tarłowej wiosennej osobników dorosłych na podstawie przyżyciowych odłowów pułapkowych (mierożami) w drożnym dla minogów obszarze stanowiska przy minimalnym NPUE. 2. Liczebność larw Liczba odłowionych larw w mikrosiedlisku na wyznaczonej powierzchni dna, określona w oparciu o elektropołowy w okresie od czerwca do września (jednokrotnie). Siedlisko 1. EFI+_PL Ocena na podstawie Nowego Europejskiego Indeksu Rybnego 2. Jakość hydromorfologiczna Ocena 6 elementów jakości hydromorfologicznej cieków 3. Ocena tarlisk 3.1 Substrat dna Charakterystyka osadów dennych w korycie rzeki w obszarze tarliskowym. 3.2 Prędkość przepływu [m/s] Określenie prędkości przepływu w obszarze tarliskowym.

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę Parametr/wskaźnik Opis 3.3 Drożność ekologiczna rzeki Określenie istnienia barier migracyjnych takich jak: niedrożne/niefunkcjonalne przepławki, mosty/zabudowa antropogeniczna brzegów powodujące intensywne wibracje, hałas i światło, rybackie narzędzia połowowe, kłusownictwo. 4. Ocena mikrosiedlisk 4.1 Substrat dna Charakterystyka osadów dennych w korycie rzeki w sezonie letnim. 4.2 Zakłócenia przepływu Charakterystyka przepływu w sezonie letnim. 4.3 Charakter brzegu rzeki Charakterystyka rozwinięcia linii brzegowej oraz ocena zacienienia lustra wody w sezonie letnim. 4.4 Mobilność koryta Ocena możliwości migracji poprzecznej koryta rzeki/potoku w obszarze zalewowym w sezonie letnim. 4.5 Prędkość przepływu [m/s] Pomiar prędkości przepływu w sezonie letnim. 4.6 Temperatura wody Pomiar temperatury wody w sezonie letnim. Perspektywy ochrony Prognoza stanu populacji i siedliska gatunku na stanowisku w pespektywie 10–15 lat w nawiązaniu do ich aktualnego stanu i obserwowanych trendów zmian, z uwzględnieniem wszelkich działań i planów, których skutki mogą wpłynąć na gatunek i jego siedlisko.

Tabela 4. Waloryzacja parametrów i wskaźników dla oceny stanu ochrony minoga morskiego

Parametr/Wskaźnik Ocena FV U1 U2 Populacja 1. Obecność osobników migrujących na tarło > 1 os. podczas 1 os. w połowach Brak gatunku migracji wiosennej monitoringowych wiosną 2. Liczebność larw jeżeli >10 jeżeli 6–10 jeżeli <6 Siedlisko 1. EFI+_PL jeżeli I i II klasa jeżeli III klasa jeżeli IV i V klasa 2. Jakość hydromorfologiczna jeżeli I i II klasa jeżeli III klasa jeżeli IV i V klasa 3. Ocena tarlisk 3.1 Substrat dna jeżeli występuje jeżeli występuje jeżeli występuje substrat naturalny, substrat naturalny substrat w tym frakcja o i antropogeniczny, antropogeniczny średnicy od 1 do 3 w tym frakcja o lub brak cm średnicy od 1 do 3 odpowiedniego cm lub substratu antropogeniczny, w tym frakcja o średnicy od 1 do 3 cm 3.2 Prędkość przepływu jeżeli średnia jeżeli średnia jeżeli średnia jest mieści się w mieści się w >2 i <1 przedziale <2; 1,5> przedziale (1,5 – 1> 3.3 Drożność ekologiczna rzeki jeżeli brak barier jeżeli okresowo jeżeli trwałe migracyjnych w bariery migracyjne bariery migracyjne drodze na tarliska

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę Parametr/Wskaźnik Ocena FV U1 U2 w drodze na w drodze na tarliska tarliska 4. Ocena mikrosiedlisk 4.1 Substrat dna jeżeli piasek >70% i jeżeli piasek 70– jeżeli piasek <60% muł >10% 60%, muł w lub inne przedziały przedziale 5–10% nie wskazane przy FV i U1 4.2 Zakłócenia przepływu jeżeli jeżeli jeżeli krótkoterminowe krótkoterminowe krótkoterminowe zmiany przepływu zmiany przepływu zmiany przepływu – brak lub – średnie – znaczne minimalne 4.3 Charakter brzegu rzeki jeżeli rozwinięcie jeżeli rozwinięcie jeżeli rozwinięcie linii brzegowej linii brzegowej linii brzegowej ukrycia: duże – ukrycia: średnie – ukrycia: małe – liczne nieliczne brak 4.4 Mobilność koryta jeżeli <15% jeżeli 15–35% jeżeli >35% długości lewego i długości lewego i długości lewego i prawego brzegu prawego brzegu prawego brzegu rzeki posiada rzeki posiada rzeki posiada zabudowę zabudowę zabudowę blokującą migrację blokującą migrację blokującą migrację koryta koryta koryta 4.5 Prędkość przepływu jeżeli średnia < 0,1 jeżeli średnia w jeżeli średnia >0,5 przedziale 0,1-0,5 4.6 Temperatura wody 10-15 15–20 >20 Perspektywy ochrony dobre pośrednie złe

Dodatek 1 do Załącznika nr 1 do formularza zapytania o cenę

Rysunek 1. Schemat agregacji ocen wskaźników i parametrów do oceny stanu ochrony minoga morskiego