DOCSLIB.ORG

Dilçilik Institutunun Əsərləri

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Dilçilik Institutunun Əsərləri Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu DİLÇİLİK İNSTİTUTUNUN ƏSƏRLƏRİ №1 «Елм вя тящсил» Бакы – 2018 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun Elmi Şurasının 01 iyul 2016-cı il tarixli (protokol №7) qərarı ilə çapı tövsiyə edilmişdir. BAŞ REDAKTOR: akademik Möhsün Nağısoylu REDAKSİYA HEYƏTİ: fil.ü.f.d., dos. Baba Məhərrəmli (redaktor müavini), fil.ü.e.d. Mayıl Əsgərov (məsul katib), fil.ü.e.d., prof. Roza Eyvazova, fil.ü.e.d., prof. Sevil Mehdiyeva, fil.ü.e.d., prof.Qəzənfər Kazımov, fil.ü.e.d., prof. Qara Məşədiyev, fil.ü.e.d., prof. İsmayıl Məmmədli, fil.ü.e.d., prof. Sayalı Sadıqova, fil.ü.e.d., prof. Məsud Mahmudov, fil.ü.e.d., prof. İsmayıl Kazımov, fil.ü.e.d. İlhami Cəfərsoy, fil.ü.e.d. İlham Tahirov, fil.ü.e.d. Kamilə Vəliyeva, fil.ü.e.d. İdris Abbasov, fil.ü.f.d., dos. Aynel Məşədiyeva, fil.ü.f.d., dos. Vahid Adilov, fil.ü.f.d., dos. Gülşən Axundova. Buraxılışa məsul: Vəfa İbişova Dilçilik İnstitutunun Əsərləri Bakı, “Elm və təhsil”, 2018, 392 səh. Ünvan: Bakı şəh., H.Cavid prospekti 115, 5-ci mərtəbə, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu, “Dilçilik İnstitutunun Əsərləri” əlaqə:537-04-46 © «Elm və təhsil» nəşriyyatı, 2018 2 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 MÜNDƏRİCAT Dil tarixi və dialektologiya Möhsün Nağısoylu. Orta əsrlərdə Azərbaycan türkcəsini zənginləşdirən qaynaqlar haqqında............................................... .6 İsmayıl Məmmədli. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının lüğət tərkibində maddi-mənəvi leksika .................................................. 18 Gülsüm Hüseynova. İran dillərində hal kateqoriyası .................. 25 Könül Səmədova. Azərbaycan dilinin Şimal qrupu dialektlərində cümlə üzvləri, cümlə tipləri və onlarda qıpçaq elementləri ......................................................................... 32 Vahid Adil Zahidoğlu. “Kitabi- Dədə Qorqud”un “Qan Turalı boyu”ndakı bir soylama haqqında................................................. 44 Qətibə Quliyeva. Qədim uyğur mətnləri kontekstində xitabların üslubi-ekspressiv funksiyaları....................................................... 59 Müasir Azərbaycan dili və terminologiya Tünzalə Baxşıyeva. Mifonimlər .................................................. 70 Nərgiz Hacıyeva. “Quş” zooniminin metaforlaşması və frazeologizm yaranmasında rolu.................................................. 78 Nəzakət Qaziyeva. Qloballaşma dövründə dildə gedən proseslər: mövcud dil mənzərəsi və orfoqrafiya qaydalarına yeni baxış. .................................................................................... 95 Pərviz İsmayılov. Antroponimik sistemin xronoloji ardıcıllıqla öyrənilməsi məsələsinə dair.............................................................................. 111 Rasim Heydərov. Azərbaycan dilinin orfoqrafiya qaydalarının tənzimlənməsinə dair................................................................... 118 Təhminə İsmayılova. Səməd Vurğunun bədii yaradıcılığında dil məsələləri.................................................................................125 Aysel Qəribli. Əlimərdan bəy Topçubaşovun “ana dili” anlayışı......................................................................... 135 Fizuli Mustafayev. Kino dilində samitlərin tələffüzü...................142 Xədicə Heydərova. Vaqifin dilinin bəzi semantik və qrammatik xüsusiyyətləri..................................................................................154 Qasımova Şəlalə. Müasir tərcümə lüğətləri və onların xüsusiyyətləri..................................................................................162 3 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 Gülara Quliyeva. Bədii mətnin təşkilinin temporal xüsusiyyətləri............................................................................... 170 Gülnara Cəfərova (Əliyeva). Leksik semantikada sözün komponentlərinə görə təhlili........................................................ 180 Mətanət Ağasiyeva. Qantəmir nəsrinin sintaktik-üslubi xüsusiyyətləri............................................................................... 187 Natavan Əzizli. Maşın tərcüməsində obyekt dildə söz sırasının avtomatik qurulması...................................................................... 194 Pərvanə Abbasova. Yarımçıq cümlələrin kommunikativ tipləri............................................................................................. 201 İlhamə Sadıqlı. Entonim komponentli frazeologizmlərin kvantitativ təhlili.............................................................................211 Vəfa İbişova. Mətnin partiturluq kateqoriyasının müəyyənləşməsində etnomədəni və psixoloji amillərin rolu....................................................................220 Nəzəri dilçilik məsələləri İdris Abbasov. Mental məkanlarin koqnitiv statusu və konseptual inteqrasiya nəzəriyyəsi................................................ 234 Mayıl Əsgərov. Diskurs, nitq və mətnin linqvo-psixoloji mahiyyəti və qarşılıqlı transformasiya potensialı................................................ ....................................... 259 Mirvari İsmayılova. Ünsiyyətin qeyri-verbal ifadə vasitələri..... 267 Nadir Məmmədli. Nitq mədəniyyəti: dil və nitq ......................... 277 Kamilə Vəliyeva. Kompüter dilçiliyinin inkişaf tarixinə bir nəzər......................................................................................... 287 Zemfira Əliyeva. Türk-slavyan dil əlaqələrinin nəzəri problemləri ....................................................................................................... 300 Baba Məhərrəmli. *Su “şəffaf maye, çay, göl, dəniz, rütubət” nostratik kökünün dünya dillərində derivatları və allomorfları ... 307 Fikrət Əlizadə. Dilçilik lövhələri (tarixi-linqvistik, etimoloji yanaşma)....................................................................... 322 Günel Bayramova. Orta əsr Venesiya yazılı mənbələrində türk və ərəb dillərinə aid ifadələrin işlənmə xüsusiyyətləri ......... 328 Арифа Гусейнова. Метод социолингвистического измерения.................................................................................... 339 4 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 Türk dilləri İslam Sadiq. Şumer və türk dillərində ilk sözlər və səs artımı yolu ilə söz yaradıcılığı .......................................................344 Aynel Məşədiyeva. Türk dillərində feili bağlamaların və feili sifətlərin öyrənilməsinin nəzəri problemləri..........................355 Elçin İbrahimov. Türkiyədə əlifba siyasəti..................................363 Resenziya Elçin Məmmədov. “Dünya dillərində homogen sözlər” ..............369 Gülsüm Hüseynova. Dəyərli tədqiqat ......................................... 374 Personalia Qüdrət Cəfərov – 80.................................................................... 376 Azərbaycan dialektoqrafiyası – 60 ............................................ 380 Məqalə müəlliflərinin nəzərinə .................................................. 388 5 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 Dil tarixi və dialektologiya Möhsün Nağısoylu AMEA Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru, akademik [email protected] Orta əsrlərdə Azərbaycan türkcəsini zənginləşdirən qaynaqlar haqqında* (I məqalə) Açar sözlər: dilin zənginləşməsi, tərcümələr, lüğətlər, “Kəvamilüt- təbir”, söz yaradıcılığı Ключевые слова: обогащение языка, переводы, словари, “Кавамил ат-табир”, словообразование Key words: enrichment of the language, translations, dictionaries, "Kavamil at-tabir", word formation Orta əsrlərdə Azərbaycan milli ədəbi dilini-türkcəni yaşadan, onu zənginləşdirən və bu böyük mənəvi irsi gələcək nəsillərə çatdıran, təbii ki, birinci növbədə söz ustaları – şairlər, yazıçılar olmuşlar. Bu baxımdan doğma ana dilində yazıb-yaradan ilk Azərbaycan şairləri sırasında İzzəddin Həsənoğlunun, xüsusilə də Qazı Bürhanəddinin yaradıcılığı böyük əhəmiyyət daşıyır.Məlum olduğu kimi, qaynaqlarda İ.Həsənoğlunun türkcə və farsca divanları haqqında bilgilər verilsə də, şairin türkcə üç şeiri, farsca isə bir şeiri günümüzə qədər çatmışdır. Həsənoğlunun “Apardı könlümü...” sözləri ilə başlayan məşhur qəzəlinin cilalanmış və mükəmməl poetik dili və bunun sübutu olaraq şeirdə işlənmiş məcazlar və frazeologizmlər (“apardı könlümü”, “başımdan getmədi”, “şirin söz” və s.) türkcənin qədim tarixindən xəbər verir (1, 160-161). Orta əsrlərdə Azərbaycan milli ədəbi dilinin inkişafında və zənginləşməsində İmadəddin Nəsimi və Məhəmməd Füzuli kimi böyük söz ustalarının misilsiz xidmətləri olmuşdur (bax: 1, 199-235; 296-391). * Bu iş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Elmin İnkişaf Fondunun maliyyə yardımı ilə yerinə yetirilmişdir – Qrant № EİF-KETPL-2-2015-1(25)-56/46/5. 6 Dilçilik İnstitutunun əsərləri – 2018 Orta əsrlərdə Azərbaycan türkcəsinin yeni söz və ifadələrlə zənginləşməsində müstəsna rolu və xüsusi çəkisi olan qaynaqlar sırasında aşağıdakıları da ayrıca olaraq qeyd etmək lazımdır: 1. Sözügedən dövrdə ərəbcədən, xüsusilə də fars dilindən tərcümə olunmuş əsərlər; 2. Həmin dövrə aid farsca-türkcə lüğətlər. Azərbaycan türkcəsində olan klassik tərcümə əsərlərinin çoxu XV- XVI yüzilliklərin məhsuludur və həm nəzmlə, həm də nəsrlədir. Əsasən, dini, bədii və fəlsəfi mövzuları əhatə edən ilkin tərcümə örnəkləri canlı xalq danışıq dilində qələmə alınmışdır, məhz buna görə də ədəbi dil tarixinin araşdırılması üçün zəngin material verir. Bu baxımdan orta əsrlərdə fars dilindən Azərbaycan türkcəsinə nəsrlə edilmiş tərcümələr xüsusilə əhəmiyyətlidir. Belə ki, klassik tərcümə əsərlərinin bir
Load more

Recommended publications
  • Writing National Histories: Coming to Terms with the Past
    No. 8 17 July 2009 Abkhazia South Ossetia caucasus Adjara analytical digest Nagorno- Karabakh www.jeffersoninst.org www.laender-analysen.de www.res.ethz.ch www.boell.ge Writing national Histories: Coming to terms WitH tHe Past ■ ANALYSIS Interpreting the Past – From Political Manipulation to Critical Analysis? 2 By Oliver Reisner, Tbilisi ■ ANALYSIS A Short Sketch of One Century of Azerbaijani Historical Writing 5 By Zaur Gasimov, Mainz ■ ANALYSIS Armenia’s Attitude Towards its Past: History and Politics 10 By Sergey Minasyan, Yerevan ■ OPINION Time Turned Back: On the Use of History in Georgia 13 By Giorgi Maisuradze, Tbilisi ■ CHRONICLE From 25 June to 15 July 2009 15 Jefferson Research Centre for East Center for Security HEinRich Böll STifTung DGO European Studies, Bremen Institute Studies, ETH Zurich SouTH CauCaSuS caucasus analytical caucasus analytical digest 08/09 digest analysis Interpreting the Past – From Political Manipulation to Critical Analysis? By Oliver Reisner, Tbilisi Abstract Georgian historians are not alone in taking a bifurcated view of Russia, with some seeking closer ties and oth- ers blaming it for Georgia’s problems. Over time, these views have influenced the writing of Georgian text- books. The first generation of textbooks published after the collapse of the USSR simply included superfi- cial updates to Soviet versions. The second generation critically redefined Russia’s role in Georgia’s past. The most recent, third, generation focuses on equipping young Georgian citizens with the tools of critical anal- ysis. However, unless there is more dialogue between the two camps of historians, politicians will continue to manipulate history for their narrow purposes.
    [Show full text]
  • Azerbaijan 2021 Energy Policy Review Co-Funded by the European Union
    Co-funded by the European Union Azerbaijan 2021 Energy Policy Review Co-funded by the European Union Azerbaijan 2021 Energy Policy Review INTERNATIONAL ENERGY AGENCY The IEA examines IEA member IEA association the full spectrum countries: countries: of energy issues including oil, gas Australia Brazil and coal supply and Austria China demand, renewable Belgium India energy technologies, Canada Indonesia electricity markets, Czech Republic Morocco energy efficiency, Denmark Singapore access to energy, Estonia South Africa demand side Finland Thailand management and France much more. Through Germany its work, the IEA Greece advocates policies Hungary that will enhance Ireland the reliability, Italy affordability and Japan sustainability of Korea energy in its 30 Luxembourg member countries, Mexico 8 association Netherlands countries and New Zealand beyond. Norway Poland Portugal Slovak Republic Spain Sweden Switzerland Turkey United Kingdom United States The European Commission also participates in the work of the IEA Please note that this publication is subject to specific restrictions that limit its use and distribution. The terms and conditions are available online at www.iea.org/t&c/ Source: IEA. All rights reserved. International Energy Agency Website: www.iea.org Foreword The International Energy Agency (IEA) has been conducting in-depth peer reviews of the energy policies of its member countries – and of other countries – since 1976, and it recently modernised these reviews to focus on some of the countries’ key energy transition and security challenges. FOREWORD Azerbaijan is one of the focus countries of the EU4Energy programme, which is carried out by the IEA and the European Union along with the Energy Community Secretariat and the Energy Charter Secretariat.
    [Show full text]
  • Türk Xalqları Ədəbiyyatı
    TÜRKXALQLAfU eDƏfiİVYATI II cild Orta dövr Prof. Dr. Nizami Cəfərov Azorbaycan Rftspublıkası Preüidentıntn İdaroüi PREZİDENT KİTASXANAS! ÇAŞIOGLU Azərbaycanda AtatürK MərKƏZİ 2006 Kitabın nəşrinə sponsorluq etmiş, millət vəkili cənab Cavid Qurbanova təşəkkür edirik ÖN S ÖZ ü r K ədəbiyyatı tarixinin orta dövrü (XIII əsrdən XVI əsrin T sonu XVII əsrin əvvəllərinə qədər)türK xalqlarınm həyatm- da etnocoğrafi parçalanmalar, sülalə dövlətlərinin, imperiyala- rınm yaranması, islam dininin etnososial təfəKKÜrdə möhKəm- lənməsi, KÜtləviləşməsi ilə əlamətdardır. II minilliyin əvvəllə- rində TürKÜstandan (MərKƏzi Asiyadan) türKİərin (oğuz- səlcuqların) Qərbə doğru axınları Azərbaycanı, Kİçİk Asiyanı bütünlÜKİə türKİəşdirdi. Səlcuqlarm, onlarm ardmca isə osman- lılarm qurduqları möhtəşəm tü r K dövlətlərində mədəniyyətin, o cümlədən ədəbiyyatm (t ü r K müsəlman ədəbiyyatmm) inKİşafı TürK xalqları ədəbiyyatı. O rta dövr. üçün geniş şərait yarandı. VəbeləlİKİə, türK dünyası etnocoğra- Banı: Çaşıoğlu - Azərbaycanda AtatürK MərKƏzi, 2006. -320 s. fi baxımdan üç böyÜK regiona bölündü: 1. Şərq, yaxud TiirKÜstan; 2. Şimal-Qərb; ISBN 9952-27-037-2 3. Cənub-Qərb. Şərq, yaxud TürKÜstan tü r K dünyasınm etnososial baxımdan ən 4602020400-300 T ------------------------ rəngarəng regionu idi. Altaydan Xəzər dənizinə qədər uzanan regi- 0 8 2 -0 6 onda qədim dövrlərdən gələn ənənə ilə ən müxtəliftü r K etnosları ,(oğuzlar, qıpçıqlar, Karluq-uyğurlar və s.) yaşamaqda davam edirdi- lər. BöyÜK türK, yaxud Göy TürK (VI-VIII əsrlər), Uyğur (VIII-X əsr- lər) xaqanlıqlarmdan sonra burada iİK t ü r K müsəlman imperiyası ©“Çaşıoğlu”nəşriyyatı, 2006 olan Qaraxanlı dövləti (X-XIII əsrlər) yarandı. XIII əsrin əvvəllərin- © “Azərbaycanda AtatürK MərKəzi”, 2006 dən həmin dövlətçiÜK ənənələrini TürK-monqol imperiyası davam et- dirməyə başladı. İmperiyanm hüdudları tədricən Xəzər dənizindən Şimal-Qərbə və Cənub-Qərbə doğru genişlənərəK deməK olar kİ, bü- tüntürK dünyasını əhatə etdi.
    [Show full text]
  • D Ə D Ə Q O R Q U D a R a Ş D I R M a L a R I
    1 D Ə D Ə Q O R Q U D a r a ş d ı r m a l a r ı •Folklor, Etnoqrafiya və Mifologiya •Onomastika, Dialektologiya və Etimologiya •Pedaqogika, Fəlsəfə və Psixologiya Bakı- 2012 ADPU-nun nəşriyyatı “Dədə Qorqud elmi-tədqiqat Mərkəzi”nin dərgisi R E D A K S İ Y A H E Y Ə T İ: Yusif Məmmədov, AMEA-nın müxbir üzvü, f.-r. üzrə e. d., prof. (sədr) Vilayət Əliyev, fil. üzrə e. d., prof.(sədr müavini) Ramazan Qafarlı, fil. üzrə e. d., prof. (məsul redaktor) Buludxan Xəlilov, fil. üzrə e. d., prof. Əzizxan Tanrıverdi, fil. üzrə e. d., prof. Fərrux Rüstəmov, pedaq. üzrə e. d., prof. Füzuli Bayat, fil. üzrə e. d., prof. Himalay Qasımov, fil. üzrə e. d., prof. İbrahim Bayramov, fil. üzrə e. d., prof. İramin İsayev, prof. Qəzənfər Paşayev, fil. üzrə e. d., prof. Mahmud Allahmanlı, il. üzrə e. d., prof. Muxtar Kazımov, fil. üzrə e. d., prof. Nizami Cəfərov, AMEA-nın müxbir üzvü, fil. üzrə e. d., prof. Nizami Xudiyev, fil. üzrə e. d., prof. Rəfail Hüseynov, AMEA-nın müxbir üzvü, fil. üzrə e. d., prof. Paşa Əfəndiyev, fil. üzrə e. d., prof. Seyfəddin Rzasoy, fil. üzrə e. d. Tərlan Novruzov, fil. üzrə e. d., prof. Zahid Xəlil, fil. üzrə e. d., prof. Cavad Heyət (İran) Faiq Çələbiyev, sənətşünaslıq doktoru, prof. (Rusiya) Fikrət Türkmən, doktor-prof. (Türkiyə) Osman Sərtqaya, doktor- prof. (Türkiyə) Pərixanım Soltanqızı, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aynurə Əliyeva, elmi işçi Mehriban Sərdarova, elmi işçi (məsul katib) Dədə Qorqud araşdırmaları.- Bakı, ADPU-nun nəşriyyatı, 2012. - 310 s.
    [Show full text]
  • Filologiya Məsələləri, № 3, 2021
    Filologiya məsələləri, № 3, 2021 AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI M. FÜZULİ adına ƏLYAZMALAR İNSTİTUTU FİLOLOGİYA MƏSƏLƏLƏRİ № 3 Toplu Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyası tərəfindən rəsmi qeydiy- yata alınmışdır (Filologiya elmləri bölməsi, №13). Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Mətbu nəşrlərin reyestrinə daxil edilmişdir. Reyestr №3222. «Елм вя тящсил» Бакы – 2021 – 1 – Filologiya məsələləri, № 3, 2021 РЕДАКСИЙА ЩЕЙЯТИ: академик Иса Щябиббяйли, академик Теймур Кяримли, akademik Мющсцн Наьысойлу, akademik Низами Ъяфяров, академик Rafael Hüseynov, АМЕА-нын мцхbир цзвц, фilologiya elmləri doktoru, проф. Ябцлфяз Гулийев, фilologiya elmləri doktoru, проф. Fəxrəddin Veysəlli, фilologiya elmləri doktoru, проф. Гязянфяр Казымов, фilologiya elmləri doktoru, проф. Рцфят Рцстямов фilologiya elmləri doktoru, проф. Əsgər Rəsulov, фilologiya elmləri doktoru, проф. Надир Мяммядли, фilologiya elmləri doktoru, проф. Мясуд Мащ- мудов, фilologiya elmləri doktoru, проф. Ябцлфяз Ряъябли, фilologiya elmləri doktoru, проф. Ъялил Наьыйев, фilologiya elmləri doktoru, проф. İsmayıl Məmmədli, фilologiya elmləri doktoru, проф. Nizami Xudiyev, фilologiya elmləri doktoru, проф. Həbib Zərbəliyev, фilologiya elmləri doktoru, проф. İlham Tahirov, фilologiya elmləri doktoru, проф. Tofiq Hacıyev, фilologiya elmləri doktoru, проф. Sevil Meh- diyeva, фilologiya elmləri doktoru, проф. Buludxan Xəlilov, фilologiya elmləri doktoru, проф. Мцбариз Йусифов, фilologiya elmləri doktoru, проф. Гязянфяр Пашайев, фilologiya elmləri doktoru,
    [Show full text]
  • Salam Qədirzadə 46 BƏNÖVŞӘ
    Salam Qədirzadə 46 BƏNÖVŞӘ (Povest) 1 downloaded from KitabYurdu.org Proloq Bir adsız әsәr var, onu mәndәn başqa һeç kәs oxumayıb. O getdi, әtri otaqda qaldı... Söһbәtimizi beşcә dәqiqә çәkdi. — Olarmı? — Buyurun. İçәri boylu-buxunlu, şux qaməlti, gözəl, cavan xanım girdi. — Salam. — Astaca dilləndi. — Әleykәssalam. Mәn qalxdım: — Әylәşin.. Ona kresloda yer göstәrdim. Oturdu. Vә yaxası qırmızı köbәli ağ paltarının әtәyini dizlәrinin üstünə çәkdi. Böyürdәn düyünlәnib ucları asıla qalmış ensiz kәmәri dә, һündürdaban zәrif tuflilәri dә qırmızı idi. Әlindә göyümtül üzlü iki qalın daftәr tutmuşdu. Nә deyәcәyini fikirlәşirmiş kimi uzun, qara kirpiklərini aşağı endirib xeyli susdu. Mәn ona diqqәt yetirdim. Gödәk vurulmuş xurmayı saçlarına özündәn xәbәrsiz dən düşmüşdü. Ancaq baxanda çox növrәstә görünürdü. Yaşı, mәncә, iyirmidәn artıq olmazdı. — Qulağım sizdәdir, xanım qız. 2 downloaded from KitabYurdu.org Tәravәtli sifәtindә bir uşaq mәsumluğu vardı. O, başını qaldırıb, candәrdi gülümsündü. — Düzü... bilmirәm nәdәn, necә başlayım. Mәn... — Dəftәrlәri stolumun üstünә qoydu. — İcazә verin, əvvәlcә tanış olaq... Azacıq dikәlәrәk әlini qabağa uzatdı: — Mәnzәrә. Doğrudan, elә nazik çatma qaşları, badamı qara közlәri әfsunlu bir mәnzәrә idi. Qönçә dodaqları od tutub yanırdı. — Salam Qәdirzadә. — Mәn tanıyıram sizi. Әsәrlәrinizin, bәlkә dә, һamısını oxumuşam. — Diqqətinizə görә tәşәkkür edirәm. — Bilirsinizmi, mәn... birinci dәfәdir redaksiyaya ayaq basıram. Belә yerlәrdә һeç olmamışam. Nә üçünsә, sizi özümә mәһrәm sandım. Bu, gәtirdiyim dәftәrlәr dә... Qoyun lap başdan danışım. — Necә xәtriniz istәyir... әsla sıxılmayın.... Yanaqlarına xәfif qızartı çökdü. Sağ birçәyində ağarmış iki tel, arxaya һamarlanan ipәk saçlarında qoşa cığır salmışdı. — Әslindә danışası bir sözum dә yoxdur. Tәkcә onu deyim ki, bu dәftәrlər mәnimki deyil, bir qızın xatirәlәridir. Daһa doğrusu, bacımınkıdır. Biz əkizik. Görsәniz bir-birimizә nә 3 downloaded from KitabYurdu.org qәdәr oxşayırıq, һeyrәtlәnәrsiniz.
    [Show full text]
  • Qaraqalpaq Tilinin Imla Sqzligi
    QARAQALPAQ TILININ IMLA SQZLIGI Qaraqalpaqstan Respublikasi Xaliq bilimlendiriw ministrligi tarepinen tastiyiqlangan NOKIS «BILIM» 2017 Oaraaalpaq tiling imla sozlig.. Uliwma UOK: 811.512.121-35(076.3)------------- ■ S 4 bcrctug.n mektepoqiwshihn KBK: 81.2 Q ar b.um Nokis, «B.I.m» baSpaSl, Q 51 2017-jil- 348 bet. UOK: 8X1.512-121-35 (076.3) KBK: 81.2 Qar Q—51 Diiziwshiler: Madenbay Dawletov Shamshetdin Abdinazimov, Aruxan Dawletova Pikir bildiriwshiler: n.Sevdallaeva. - Filologiya ilimleriniP kandIdaiti Z. Ismaylova - Qaraqalpaqstan RespAlikasXaliq bilimlendmw ministrliginin jetekshi qanigesi. QARAQALPAQ TILININ IMLA SOZLIGI Nokis —«Bilim» — 2017 Redaktorlar S. Aytmuratova, S. Baynazarova Kork.redaktor I. Serjanov Tex. redakton B. Tunmbetov Operatorlar N. Saukieva, A. Begdullaeva Original-maketten basiwga ruqsat etilgen waqti 30.10.2017-j. Formati 60x90 '/]6. Tip «Tayms» garniturasi. Kegl 12. Ofset qagazi. Ofset baspa usilinda basildi. Kolemi 21,75 b.t. 22,6 esap b.t. Nusqasi 4000 dana. Buyirtpa № 17-677. «Bilim» baspasi. 230103. Nokis qalasi, Qaraqalpaqstan koshesi, 9. «0‘zbekiston» baspa-poligrafiyaliq doretiwshilik uyi. Tashkent, «Nawayi» koshesi, 30. © M.Dawletov ham t.b., 2017. ISBN 978-9943-4442-0-1 © «Bilim» baspasi, 2017. QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASI MINISTRLER KENESININ QARARl 224-san. 2016-jil 5-iyul Nokis qalasi QARAQALPAQ TILININ TIYKARGI IMLA QAGIYDALARIN TASTIYIQLAW HAQQINDA Qaraqalpaqstan Respublikasi Joqargi Kenesinin 2016-jil 10-iyunde qabil etilgen «Qaraqalpaqstan Respublikasimn ayinm nizamlanna ozgerisler ham qosimshalar kirgiziw haqqinda»gi 91/IX sanli qarann onnlaw maqsetinde Ministrler Kenesi qarar etedi: 1. Latin jaziwina tiykarlangan Qaraqalpaq tiliniri tiykargi imla qagiydalar jiynagi tastiyiqlansm. 2. Respublika ministrlikleri, vedomstvalari, jergilikli hakimiyat ham basqariw organlan, galaba xabar qurallari latin jaziwina tiykarlangan qaraqalpaq dipbesindegi barliq turdegi xat jazisiwlarda, baspasozde, is jiirgiziwde usi qagiydalardi engiziw boymsha tiyisli ilajlardi islep shiqsin ham amelge asirsm.
    [Show full text]
  • Genocide and Deportation of Azerbaijanis
    GENOCIDE AND DEPORTATION OF AZERBAIJANIS C O N T E N T S General information........................................................................................................................... 3 Resettlement of Armenians to Azerbaijani lands and its grave consequences ................................ 5 Resettlement of Armenians from Iran ........................................................................................ 5 Resettlement of Armenians from Turkey ................................................................................... 8 Massacre and deportation of Azerbaijanis at the beginning of the 20th century .......................... 10 The massacres of 1905-1906. ..................................................................................................... 10 General information ................................................................................................................... 10 Genocide of Moslem Turks through 1905-1906 in Karabagh ...................................................... 13 Genocide of 1918-1920 ............................................................................................................... 15 Genocide over Azerbaijani nation in March of 1918 ................................................................... 15 Massacres in Baku. March 1918................................................................................................. 20 Massacres in Erivan Province (1918-1920) ...............................................................................
    [Show full text]
  • Theoretical & Applied Science
    ISRA (India) = 4.971 SIS (USA) = 0.912 ICV (Poland) = 6.630 ISI (Dubai, UAE) = 0.829 РИНЦ (Russia) = 0.126 PIF (India) = 1.940 Impact Factor: GIF (Australia) = 0.564 ESJI (KZ) = 8.716 IBI (India) = 4.260 JIF = 1.500 SJIF (Morocco) = 5.667 OAJI (USA) = 0.350 QR – Issue QR – Article SOI: 1.1/TAS DOI: 10.15863/TAS International Scientific Journal Theoretical & Applied Science p-ISSN: 2308-4944 (print) e-ISSN: 2409-0085 (online) Year: 2020 Issue: 05 Volume: 85 Published: 17.05.2020 http://T-Science.org Manzura Yusupova Bukhara State University World History department WEDDING CEREMONY AND DISHES: MODERNISM AND SPECIFIC FEATURES Abstract: This article studies the Uzbek wedding ceremonies, rituals and customs which take place during the ceremony. Traditions of each district of Uzbekistan are widely described. Parts of wedding ceremony is depicted thoroughly. Key words: wedding, ceremony, ritual, tradition, bride, groom, custom, marry, marriage. Language: English Citation: Yusupova, M. (2020). Wedding ceremony and dishes: modernism and specific features. ISJ Theoretical & Applied Science, 05 (85), 271-276. Soi: http://s-o-i.org/1.1/TAS-05-85-54 Doi: https://dx.doi.org/10.15863/TAS.2020.05.85.54 Scopus ASCC: 1202. Introduction house. In essence, this stage is the culmination of the The wedding is a wedding that takes place in wedding. several stages, with the permission and blessing of the The third stage is called the end of the wedding. parents. Marriage is a custom that embodies universal “opening”, “face-opening” or “bride greetings”, values, a custom that originated in the last period of “bridegroom greetings”, “bridegroom greetings”, primitive society and later took the form of a legalized “bed gathering” or “charbon or talbon in Bukhara”, ceremony in writing.
    [Show full text]
  • Turkic Toponyms of Eurasia BUDAG BUDAGOV
    BUDAG BUDAGOV Turkic Toponyms of Eurasia BUDAG BUDAGOV Turkic Toponyms of Eurasia © “Elm” Publishing House, 1997 Sponsored by VELIYEV RUSTAM SALEH oglu T ranslated by ZAHID MAHAMMAD oglu AHMADOV Edited by FARHAD MAHAMMAD oglu MUSTAFAYEV Budagov B.A. Turkic Toponyms of Eurasia. - Baku “Elm”, 1997, -1 7 4 p. ISBN 5-8066-0757-7 The geographical toponyms preserved in the immense territories of Turkic nations are considered in this work. The author speaks about the parallels, twins of Azerbaijani toponyms distributed in Uzbekistan, Kazakhstan, Turkmenistan, Altay, the Ural, Western Si­ beria, Armenia, Iran, Turkey, the Crimea, Chinese Turkistan, etc. Be­ sides, the geographical names concerned to other Turkic language nations are elucidated in this book. 4602000000-533 В ------------------------- 655(07)-97 © “Elm” Publishing House, 1997 A NOTED SCIENTIST Budag Abdulali oglu Budagov was bom in 1928 at the village o f Chobankere, Zangibasar district (now Masis), Armenia. He graduated from the Yerevan Pedagogical School in 1947, the Azerbaijan State Pedagogical Institute (Baku) in 1951. In 1955 he was awarded his candidate and in 1967 doctor’s degree. In 1976 he was elected the corresponding-member and in 1989 full-member o f the Azerbaijan Academy o f Sciences. Budag Abdulali oglu is the author o f more than 500 scientific articles and 30 books. Researches on a number o f problems o f the geographical science such as geomorphology, toponymies, history o f geography, school geography, conservation o f nature, ecology have been carried out by academician B.A.Budagov. He makes a valuable contribution for popularization o f science.
    [Show full text]
  • Anadolu Ve Kazan Tatar Türk Geleneklerinde Yeme Içme
    Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 10 Sayı: 51 Volume: 10 Issue: 51 Ağustos 2017 August 2017 www.sosyalarastirmalar.com Issn: 1307-9581 Doi Number: http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2017.1862 ANADOLU VE KAZAN TATAR TÜRK GELENEKLERİNDE YEME İÇME KÜLTÜRÜNÜN YERİ THE STATUS OF EATING AND DRINKING TRADITIONS OF ANATOLIAN AND KAZAN TATAR TURKS Çiğdem SABBAĞ * Ramilya YARULLİNA YILDIRIM ** Öz Orta Asya’dan Anadolu’ya göç edip yerleşen Türkler beraberlerinde binlerce yıla dayanan yaşam kültürlerini de yanlarında getirmişlerdir. Göçler sonrası farklı kültürlerle etkileşime girmiş olmalarına rağmen, Anadolu ve Kazan Tatar Türkleri özgün kültürlerini kuşaktan kuşağa aktarmayı sürdürmüşlerdir. Özellikle uzun yıllardır farklı milletlerle yan yana yaşayan Tatar Türkleri, bayramlarda bir araya gelerek, kendi kültürlerini ve milli kimliklerini korumayı başarmışlardır. Orta Asya’da, Anadolu’da ve Orta İdil (Volga) bölgesinde zengin coğrafyanın oluşturduğu geniş yiyecek olanakları, Türk topluluklarında yeme içmenin zengin bir çeşitliliğe sahip olmasına yol açmıştır. Bölgelerin iklim özellikleri nedeniyle yetişen ürünler o yörenin mutfağını oluşturmuştur. Anadoluda hazırlanan yemek çeşitleri yöreden yöreye farklılık göstermektedir. Kıyı bölgelerde sebze ve deniz ürünleri başlıca gıdalar iken iç bölgelerde hamur ve et yemekleri öne çıkmaktadır. Geçmişte koyun ve kuzu etinden yemekler hazırlanırken günümüzde daha az yağlı olduğundan sıklıkla sığır eti tercih edilmektedir. Anadolu’da tatlılar oldukça çeşitlidir. Başlıca tüketilen tatlılar hamurlu, şerbetli ve sütlü tatlılar yaygın olup bunu meyve tatlıları izlemektedir. Kazan Tatarlarında ise ahududu çileği gibi meyvelerden hazırlanan meyveli turtalar, çek çek gibi balla yapılan hamur tatlıları yaygın olarak gün içinde tüketilmektedir. Anadolu’nun doğu ve iç Anadolu bölgelerine benzer olarak Kazan tatarlarının yaşadığı yerin soğuk sert iklimi nedeniyle enerji değeri yüksek hamur işleri ve etlerden oluşan yiyecekler tüketilmektedir.
    [Show full text]
  • No.8: Writing National Histories: Coming to Terms with the Past
    caucasus analytical caucasus analytical digest 08/09 digest analysis A Short Sketch of One Century of Azerbaijani Historical Writing By Zaur Gasimov, Mainz Abstract After the collapse of the Soviet Union in 1991, Azerbaijani historians gained the opportunity to take a new perspective on their country’s past, before, during, and after the Communist era. The history of Azerbai- jan’s short-lived independence during 1918–1920 was, and remains, among the favorite research topics. Also, the subject of Karabakh and the history of Southern Azerbaijan figure prominently on the research agenda of historians. Obstacles for their work include the fact that many Azerbaijani historians have limited facility with foreign languages, problems created by the authoritarian conditions imposed by the Aliev regime, and corruption in the country’s science and educational system. Writing History in Soviet Times amin Rasulzade (1884–1955). These authors completely During the Soviet era, Azerbaijani historiography devel- revised the historical role of Russia. They portrayed the oped within the paradigms of Marxist theories, which role of the Soviet Union in annexing Azerbaijani terri- regarded historical development to be the result of a per- tory and eliminating its independent statehood as neg- manent struggle among the classes. Most Soviet Azer- atively as the Tsarist Empire’s colonial war against the baijani historians (e.g. Pista Ezizbeyova) viewed Russia Azeri Khanates in the first quarter of the 19th century. and the Soviet Union as progressive forces. They glo- Challenged by the liberalization brought on by rified Russia’s “progressive proletariat” and intelligen- Gorbachev’s Glasnost and the conflict with Armenia tsia for having a positive impact on the modernization over Karabakh, the Institute of History’s main journal of Azerbaijan from the time of colonization in the early became a forum for Azerbaijani historians who sought 19th century and after the beginning of Sovietization to revise the national version of history.The Karabakh in the early 1920s.
    [Show full text]