I N T R O D V^ :.-•-- IN
: LECTIO
COLOS^S SECTIi
' \ qvAa VENERANDP THEOLOGOI^ FRO L I C E I^ SVMMOS IN THEOLOGIA H • IN ACADEMIA I
a. d. XXVL AVGVST. A. 1 PVBLICE DE] (
ADHVC.APVD LIPSIENS. AD AE STES, NVNCDESIGNATVS S.S. THEO ORDINARIVS ET ALVMNORVM ^ EPHORVSIN ACADEMIA EDITIO SECVNDii
, VITEMBEfi APVD EPHRAIM' GOTTI ACADEMIAE TYP '' TXT <, ... , .: ....- .: D MI N
: .' • . -DISI; .: ' ..,., ' ^' \: •' ^ -^
DE
i H AEREDIT ARIO. DOMINO. BAERElsrSTEINII A GRiqy E. L I G H T E N A V I E K S I S. T^M SyPERIORIS. QVAM. INFERIORIS
.',.,, •"' . ETC. SER E NI S SI M l ATQJE. POTENTISSJMI REGIS. POLONIARVM. ET. ELEGTORIS
S AXONIAE. SENATyS. EGCLESIASTICI. CONSI- STdRIICiyE. SVPREMI. PRAesIDI. GRAVISSIMO .GyBICVLI. REGII. COMITI. AMPLISSIMO. ET '' A. CONSILIIS.REDITVVM.PVBLICORVM.ETC.
DOMINO. SVO. INDVLGENTISSIMO PRO. SVMMO^ i^Q2^ FAVORE
> i;rERVM. ITlRy MC^y Ev EXHIBITO^ .
HANa (^yALEMCVNQyE; C^^^^ ANIML TESSERAM DEMissa ; A:NiMp/^ ^^ ^ ^ . , .' ; .. DEt)r<:ATi_. ;,, ^. , ;' ;; \pi€AT.l' FORTVNATA. QyAEVIS. ET; LAETISSIMA lilA- MENTJE/,;^^^^ ~ -'n.gminl3^ " . '^v-":,.ir^A:]fe'- cEiEB*i
dissertationis. avctor
CAROLVS. GOTTLOB. HOFMAN N VS. iias Sariaus PA ?LLV S ApoMus? eotifGffpfit literas omnes admiramtir ,:nec erit fadle haruni qul praeftantlam- rummamgue au6toritatem jgisoret (^i eninvdivteafflatu gaudebatv riif lifi qmi divinum & egregjiwn ottiriiqiae veneratione dignurtiy eloqOi poterat Apoftolus. Nec defoerunt unquam PauMinaria:!^ cpiftolarum praecooes, quos fingufes n^c recenfere\,v manerii operara egc^ quidem cenfeo^ Eft eteninii ©mniumi iiominani Chriftianorum laudare oracula , divinitps infpiratJfc^qi:i^e latiu^' teligionis fundamenta & principia conftkOTnt*
ad Paullus dbfilares Quam CoIo|renfes exarayit epiftbfarift, ccstus Chriftiani omni teitripQre, venerati fet,^ ritis laudibus coridecorarunt» lam dlinl Bulg^rorum diu epifcoptis, THEOPHYLACTVS; & arite CHEY^ G M V S monui t a SVPaaiid in vinculis fcrf* S O ST , , epiftolas
inftar iri media cae- ptas reliquis praeftare, quippe^quae tropri yiQioria fiierint. de , parta , i viaore compofitae HV G O GROTIVS idem feritiebaty omnesque licet epiftolas Paulli egregias putaret, omnium tamen prjmas, quae Rorna ex viri- eulis miilae, Surit autem fe laudes, nifi me omriia fallurit> cauteaccipiendas, ne iride iriiuria forte in Bsomsurim/mMlM' lemque afflatum fanaiffimi flaminis deducatur. Maiorem cau- X3 tio. fciondm^^hiljuit^ .HEIDE^^G^ VS, qui, ricia paturS hanc iri vineulis cbmmendare exiftiixiat epiftolam , quo(3 .fcnpta , ; fic S. Paullus veritatem quia conftat, quaoti feicerit,iitpotep.ro- pter quam yincula c^teraqueperiQuIa omnia promte patieri' terque fubiit. W , enchir. bihl, p, po2, _
Habet omnino epiftola ad Goloflenfes exiniiamulta & facrae cgr^gia , feliciflimusque exegefeos. magifter b. F R I D E- RIGVS BALDVINVS eam DiMkam Jpoftolicam voQi2r vit: quia fuo exemplo docuic Apoftolus, fidei doStdnas ncm nude proponendas, fed & ad vitam bene inftituendam transfe- rendas cffe. Egregiam docendi ratiQnem! quam utinam o- innes divini verbi prascones ftudiofe fequerentur.
; Ego vero in hac epiftola ^dmiror in primis concinnum aptumque dicendi genus, quo fidgula Ghriftianae religionisca- pita, creditufcituqueneceflaria,ftri£fcim recenfuit, & (quod aiunt) in compendio tradidit. 10. HENR. HE.ID^etjE- eam dixit mius RVS reSte evangelH mckum r 2iMo ego, quoii do£trinae & praecipuae m^rum regulaeque breviffimis ab Apo- ftplo fuerint adieaae, Hinc&/b..BALDVINVS; Brevh £s* non quidem efl^ ihquit, capitum ita_ multorum^ divestamen do. clavis divince coheerentium ^ gmatum Chriflianorum^ fapientice ^ fli^ mulos ad veram pietatem hahet prcsacutos^ quiad diviponem animd ac attenti fpiritus^ compagum quoque ac meduUarum leBoris.pepetrant, v,
dedicat, ad CQmmentar.in epifl.adColoJf, Annuit AVG., GAL-
MET VS, hancque adGolofienfes epiftolam, fenfihus ^ nohi^
Hhus elatisqne phrafibus £5* movalis divince praceptis^ (utor autem
ftilb MANSIANO) undique refertam admirfltur. v, proleg^m,
hihl, tom, 11 p, 2jf, Si Si: fuit aetas adfiduam huius^ meditationeitl qua , epiftolas leftidnemqu^ fib^;indicansv eft certe^quam us. b hae Nee-Ariani ui etfi ab m A partq urgerit nos , q ApO'- in his literis fortiter corifutati ridn verentur ex iis- ilolo ipfis , dem tela, in diviriitatem lESV Sofpitatoris noftri idire£i:a> prpmere.: Quis-eriirn nefcit, quanto ftrepitu OT^to^o^ov; wcso-;?? illi ? Col. I ill^, t;?5 K7/^fi6)£ lacefiere foleant perditjflimi r 15. Ab duduni in nos graStur turba,;^dem Ghriftianorum eiuratay honeftum & fpeciofum Phikfophianomoxi trtulumque pieritita;: quot quaEfo aiit Germariia & Anglia portenta,phi|ofophorum ftlfb fic diQ:orum:j -cjiHirationem ubiqu nem tandem Gmnera >4eletam cupiurit. Nec in nofoi? terris defunt, qui fub venerando fanae ratipnis titulo figmenta quaeli- ' bet; ingenii luxuriands venditarit. Ab; ifta (Jemum partie ,Jm- ruit pia pippeiianprumtohoris armata manu in vulnlr^l I E S V > nbftraeque fidei capuc, fatisfaftionem pro criminibus noftiris, multb impetu adoritur. Horreridum didu, fed eheu verifli- mum! eo usque fcilicejt multps abripuit ftudium promovendi ut morum fanaitatem, probitateni inculc^l|tes, veram folatii- que pleniffimam doQrinam de iuftificati quovis modopef fundarent. Tandeni ScMdiorQs hmah^e Efdefee Chriftianum ccetum turbare, artesque antiquoruni Gribtticorum & Semi- iudaizantium in orbem revocare perguncv{ His fingulis atque ex ftulli omnibus epiftcfla ad Gplpfle^ obviam irelicebit,
- itaquidem,utiV
Inde patet, quapiutilis& ncceffiria fit theologo leaio epifto- Gol6ffetires ad cvaius faetliGrem ©piftote ^d ^ Intergretationem «eundem praeparare ftudemus, iiomQn inirodu&^iomsm rubro iervavi^ceu vulgonotunni^ & ,ex PRITIANA opera in no- ilros ufus .translatum. In duas feQ-ionies opellam diftribui,qua- in defcribend^ Goloflenfis mtnprima Ecdefe & urbjs biftoria, fecunda-^. teniam ipfius epiftolae <^on€deratldne. tbeol^gieo cri- tica i^/w/z nunc ifl iucem , occupatur^ edltav f^c^^ ^urfus quosdam in ;argumenta theologicaV queis facile mihi condonabunt, qui jSnem & icopum prolatge nnnc iti brbem di-
fputationisfecum yokcrint. ,5^^a»^^.££^/^r^//?^Deofavcnte,pro- 3iime priorem iequentur,^que^ quaeift hac^efidcrantur;(^ leHores meosfienevolbs^ plebunt. CaEterura, memetipfum Numini divinae curae commendo , fumnioqiVe prbinnumeris imihiexhibitis beneiiciis demifla inente grati^s agb. Siir DBO TRINWfte^honor,^^^^ •:^- fia4n'&culai^ .-'•:-' ^^- ' :>'' ^
'*:•. ..(f . ..'i...n
(; :ii
ru^ DlSSERTAT^m
J^,ow^^ tirbisi ad c^ Quae Phrygia in mmoremdc. - epi&)ia'miffia^ft,ihdicatun maioremy C
Coloffenfes non iuiffe Rbodios^ Maior mfacatianmn '^' ^faluta- oftenditur. ra/,oiim diftribuebatur. / ni. IX. ^ §• , §. wr^/V Coloffenfi- Sitae ad hS^defcriptio fuerunt Coloffae Z)/r«»j fit neceflaria? um Et^^j^hab^- ^'''ftUYium & quidem ;
^^ " r^^^^ X. antnelitergeprofatv^mjlcris ^^^ J^^ ufum, contraFaniatieos dif- In»7o«^^;^tisampla, fatisque ; putatur.- .. celebris urbs.
- . .-•- 'xi. -.v §. IV.;- :; ;-K:/^- ':;§• .
urbs .. ColoffjE, Phrygia, : Fata CoIofTarum fub Phrygiif, '[ §. V.. . fy^ Phrygia, regio niinoris ^^^ : PergameniSjRomaniS:,vi5iXi2Xi' quae Afia autem in N. T. pu- tur^ tetur,docetur. §. Xll. VI. §. Mores ^ ingenia, qrtes ^ fcho' AdKcxvoi/T;?^ A(r/asPhrygiaper- la Phrygum commemoran- ' tinuir. tur : multosque ludaeos in %^ ^ A Phry. s S^ •-.,-::.::_ ^^ (-f,.) ^S" . ^bn £n€SHd^ Phrygiatn yenifle^^ ii^tilittanlur,^ i^^muKhi pri-
-:• :-^- profetur. /;'' -^•' >; ;;::•;•' -^^'^X';-^';.§>^ ^ l^ttl.i^C''
- ; >^> i?^/?P7o> "^GolQSerifiutn genHlis lihilefnoni : 'L .;
'-" v^ , * • - . : - . ,. . .V :.<--.- S" . . . . v r . , ,..-•'-..'.
Cowzjer^o Coloflenfium ad Chri- {. XX.. ftum indicacur, & ad A<3:. Hierapolis^ nec non ' XXI. XVI,i^.&Aa.XVIII,23. ^ §. - • obfervatio addjtur. r-^^J^^^o^o/ij^j-defcribuntur,^^^ '
V . / _. : §. X^. idemqiie ,
: ; : ConV{erfioniS;^;,^(J?or 5V;:£]&/^ r^"\ c%: §r i5^Xi:i.T :;; />/^r^,iuiui vita^eriariitur.:- lCur>de4issf^hr^gia?iufcbite h. 1. monftratur. §. XVL agatur, paucis
Ecclefise .. GoMIbnfis>/w feli- ,,, J: /^*^^' v r S-^^ ' ciflimus exhibetur. :-. ^f^. Vffjpfefi^ ^^^fe Pl « YViT t^jmartyregque,, de^ue G55o- r 'miitis ;^^^\' celebribus , pauca afFe- Do£tores ecelefiae 'Colofl!ehfis. runtur.
IN. .'!-
r :. -LECTI0NEM '--,:..., E PXS TOLAE AP OSTO L I T^miAA
. \ SECfldl
• , ••-. ' .
' " '' • ' '• . : *• '^'. i ': • "• : :. '.' '.:'']'' , I 'B' dataeft ad ciiius faciliorem Coiojfejifes epiftola, m-Nonienuri>is,a(j tei^pretationem pium do£i:umque hefmeneutam infor-S^*^^'**^* mareftudemus. Tkulus epiftolae priEemifTus CoIoJP fehfes npminat, quippe qui hunc iii modijm fe habet : n^og Ka- audtore ^tfinon Ao(r^««6i^ g7r
t)us 6c Patiaimcommehtariiseadem letlio obvmt v InSkabone ' t^mQiijHeroJofOy^emphon^eyM^ codici-' bus nomen Coloff^irum , 'x^ Cbla^r/Um\ 'feriptura" legitur, Quam ledlionem Latini Godicss -pariter <3c Patres vei''^ omnes fettantilr. Sique refl^ memini,an: Co;;?/?^;^^ fed c. I i. in Epiftofe liabetjquidem KoAacrercM? ^ ,• t^extu' KoAoo-r vel (rcMe;quam variationem ftudio:,edit6ris,"^^^^^^^^ perarumoriginem debere,.i^e§ ipfa loquitlirr (**J
^§::. ir. nallam urbem CoiofTenfes non Cum Co/o^r««? nomine infignitam fcia- funt Rhodii. mus, praeter eam,qu8e PhrygiaeMaioris 0ft, miramur ompino, ' ' SEB. ; ]\1:yNST:E:RVM'iyirumcK^^^ ' Goloftenfes intellexifTe'. V/^i" per noftrps Id^m fomnium fo- mniarunt &aHi, a GVIL/ ESTIO & CROCtO. ad h^^ funt notati, facillimeque confutatijUt ZONARAS, G^L viara muniire ,CAS aliique , qiiibus yidetur SVIDAS , dum Rhodi incolas- a fub voce po^oc tradit, ftup.ehda ijla Ca/o^fta-
G\ ' '' "'' '- •' ' ) : '; ,•:;.' . .tua
l l a t i viro {urrimo (*) Scripferam nnper nomen A ij.praeeunte Avg. Calme-
: S. Tom, II. r in pfolegow. (^ dijpert, m ScHptttyam p. 1^6, Scdefta|iud GaroiJvm a: S. Pavllo edit. an. .232. i7Z2.,p. ;
(*^) CaeterunV,quo(d in Gr^cis codicibus )5C ^ . urbis {itum non cum Vulgarius exponens, CoUflas^cribat , Colaflas Hsc \ Erasmvs ht (imot. ad* N. T.- p. vi. ^^h (^edit. Bajil.ip^.) ^ W^ifi^^^im^ Sei^Gmnib^sf :p&i;et^ ebgnomeri • in ii^jpSe^^oeJShodioettri :^\iQ titdlo '& faki^tiidne epiftolse u-, tiy;a n^©nbus^^M|ibftoIorumJ6£ icn pyilMiofu^vc HV^ rgiffiJBe HierapQli 'L^bdiGeaqi ftaiitetti fet noh' non Eo y quadrare , qiiis' ieftj qui intglligat;. facilius autemi de ;Phrygise Coloirenfibus /intelliguntur, qui & llaodicieam; (^''Mdrapolimfiri^ ; ' -' i •> t '* '-J^ -.:'" ' ' .1 \ •-> t. j '. C J . .. ; :•' ':: Fet Coloftenfes ad S. Paullus iitei^as itaque, quos. milit^ iJlJ^ifSJGfen- iiitdligo iniola^Urbis-GolofrarurH-, in maioi-i ad Ly- fiurn ftrnecefli' PhFygia "* i^afniunien •oM^^flta;run«i;y^|ib^ V &' a Tufcis ad" N^toliam rel^tarumi ' Sic enihi nunCupatarum , - r ^HEO-PHlifLACTVS 7r6Ai5^|u^^^ ^djukrt^ -Xiwvcq* Colojpe Uvbs Ph'ygii8 ynu7tc Ghona^^^ Ve- > rmipatus: fum 'P rum -non parum ,; H E O P H^ L A G T VM praeter propinquitatem Laodiceffi allegaffe nu caufam,::cuf Chbnas; V cum ' GoloiJis v^easdem '6xift im^^^ paRPHYilOGENNE^liA.^/;^'/;;^^^^ NL fcribit t ,koA&o-- De .hac urbe pauciflima mbnueru|5.i;.CommentatQres pleriquej " M excepto: qaidem::,C AL,M!ET£^ m^ppkgonien.Mktom^ * "' ' '- - ', , ,'• i[^i .' v.'-' : ':..:'• ...::^'-^:::: :' hr\ ::.-::-\\::^^^ " - '^ /, ^: .•., ::; .^}'^.^ :.v i!; ;:h""'.,;;. .'>ii;: . .' \ ;:' . >. , . iioh tioii in rrifiniera venerlt Cblol> ' v:(*) Inprlmis Jioitiltfi mira'nV?juid iis, ^Ul -• fenfes, ad kribit haiK aiunt effe no-- quos epiftolamPaulliis , Rhodien%,ob V • iljum Ci-lufllim bilem. , qui memoratur,inter {ept.em mundi miracula. Nani ' 'de ftafua niillus ' ^'' quiclem nbn ineinihit ilnptoriiiiiV Afde ciVitate.huiUsno- ne ii ^ , iTiinis.j quideip:ullum fceerd verbum., quiiotius,infiilfe fitumydiligeri* - «V.v/o Et ^ tiffimcjiteris prodiderunt. Hji-c Ekasmvs /eco vere, inquit. I A 1 : N c. b Ns p N V s, fbmniaht,'qiii hos Goioiienfes Rhodios putartt. v, 6Vo» ,: grajpb./ - ro vfe j^quis ngn ini;dligic^.S^^^?E^J^ ig^!$tarre i\*4iir dicaflg j vel piecatem ado^i^H^ &; ;erjU|diti0^e,iR5^frito^; :^ xifTe^ enim' curat db&us alia; intepprgs ,- a|ia,]e<3o,r pius :6c-fi ufus > In mentem mihl profana- pleltM revGCat^MrCERI .lapfe ^^JJ^JJ^^ FanatieorumfijM gup^pm ili^t^iiigaijqi; [fi •'TJ^lQgorum-ftudifi naticos afferitur. effent conformanda , dmnis eruditi^ ab lEurebies facrig rerao- vendaefTet. In vulgus nota.efl: profana BARCLAli Qua- ita dicere , tum vocatam ) «r/m f/z«/?o??/7;?^2 f^^ rX^ . Apolog. ;tlief>: §. 19. NeC; defUntcbodie ,• qvii:.:Chrifl:iananjL fimplieitatemjnAcraffam ighp|an|iarQ-t^ cqpien^es^ tot coi>yiti% tot fcpmmataj tpt Qrationes inve^^^ erudlant fub cademias harumque praele^lipnes , 6& venerandjDi «v svars^^a venditant nt erito <^erx>j obiiciat eruditionem iriflare hominem : , profanam verba enim ad alluditur Cor. 2. Apoftoli , quae , (i. VIII, ;; ymertg (pvfftot, de fcieutiis fed fcie72tia. inflat , ) nequaquara profanis , ^^ facva quadam cognitione accipienda funt, nec tiAraen ea.falutari,fed ad ' ~ ' ^ "^ -. .', . • - de qu^ GormtHiiat^i^^ do61:rmarn-ife difcrifein^^Gifedtiurti re^iflime intelliff^fent. Tan- Nbnne^seippmhib^ wnvlpng? ^ct^cires ?/npnne fexputant Jonge^l^^ipres^ profundiores in diviiia fapientia ? ehlquain inflav^ritHomines fcientia, quamdiyinus Paulliis oj^ime vocavit yvwc/v •^sxj^mti- 1« ; p:i>ii\ ^m; ^^lpioio^^i^nt denique di^rimerii.quM ubique * jcrepiant, '\}^!i!^'JsterM{ difpmtum: ; quaeftipnes Griticas,geogra- pliieas &G4d literam referuntjQamque mortuafri & inutilem,qua- rie ^ ;easdem abiici^sidasratquieyfugiendas iudicant, Sed. quo- in Paullino niam":difcrime3a.riliud:(*)}fatis: fjexglofum ;, fruftraque 2; cGorr 6r. nori ett ^ut.eiusdem. Gonfutati^ e^to 1% 3:|telttumv , crfdiutius jrambremur. Ad reflius vfaciliusquecapiendurri^ti- furii Si Scriptur8eiiteralem,peninent di^ae^quaeftionbs rad prom- noTi tius flTperandas difficultatesy a"(^^ rudi plebe- Cula fed^a^ j^ prudentid^^^^ dSrri/i: l-taiifdemqiae Theolofum qii^ afrte ^e^ieerede- beat S^epii(^oi^um-& A¥i¥ifcmptuferiqfum dubia, ad riegarida'rri? V S. codicisc diViriam autetitatem exeogitata; iHsec jqui^ f^curii va^s af Griticam , a- re{yutavi^n^^ , Gebgf efuditas ad Theo- ;^HiSln l^fcf^oribl^giafrii^^^hee^K^^^^^^^^ , mA aiM^«X -#V%V^¥aKA^S)^ um gene-eene- . - L- . . . . ;•, . -l/. Illud diicrirnelTi ,de .a Fanaticis male ^*^. rujitipe , .qno nyihc loquimur, fcUicet, ^ / f'&eo^v«aiiitTi j. ftusque^ peffimiis^-op.ihioriibus accom mbdatum. NoiVeft itaque, 3yUjtrJ5Qb}§;Vit?.y.«S y:i(r-EM?E^RGBN'SEStb9Qlpgi,.difi:pimii3«^^^m I ^ .toiri!ts.ijT||^i{^s^,,^9l5iicia^^^ ^^'Cvi'pnbiiVldn|ttt]ht(d'^^ 6(1 qiii ignoret. conf. Baldvinvs h . ' ' ' ~ ' " • - .' * > ^ , • '_-, ." ra ei!uditis , GhriftMs (;xiti\mQn^mM^^&^0 f per tilymtpiades,^^ pe7[ cflnfu -,: iw'anoH^;MMnprmfia^^^^^ 0o:pajjus0^ynp^ )fex\am6ttim Wfdhipa^ume^-donnm^^ " fientum ^ejje tempkiirii dl^um ejia-^mMis- l^jjuM iifm^imm ^hM- - fdci ^pr^oris hakehap^^i cie dpfirjin;; GljHftiah. 'X.i:H- cv X^^iVIlI; ' . ': :;'•' :^:;v,.' . (. ,:J¥ij-~X: ^;hr::Vrb '^ --v;. -r;:::§.o i'y;:i;;>\ii/7 coiaffe.urbs IniPhrygmMaiori^fitas^oiiih '^^V** ST.I^A'B'.Q ibsquefideau^lorutri optimoruin , PLINII, XEN0PH01SJTIS,STEPH1VNI BYZAJS^ TINI alior : lo ca & teftimonia ut , umque Quorum prolixi* 'usallegemusyi:veceile non eftjX:um riemo'de?rfe maxiri^^^^ ta dubitet. H E R.O D O T VS Coloflas hqiriinatTr^bA/r jttey^v • y vct od* Aui/; (p^yyiat.e-, X E N O PH-O N TroAf ioi><.iift6y;j«,i5W(Jcwi«io >cct(. ju-gy i . Ut woX Et in quarto kyimno ,. in honorem BhilemonisdecantandOjVOv Can% ,fl^« ' quam i:eligiohis thriftiapee^^Manj^r^ - in kaec tacemus. Phrygia quoniam minorm i^ matorfm , poft maior mfahtarem & Pacatianam^^iviQi eft, merito q.useriturj Goloflk int : ad quain pertinuer Ad utraiT]^^^ quiseljfcipn^i-re- fpondebo, pofteaquara^cui A% ;ipf^/l|rygi^,^^ conftabit. (cribehda, . PhrygiaMgia dicimus Afia Phrygiam vulgo regionem ; qui c^^^^ eam vocant terram Aii^ • Jift qui amant, mmoris/ autera^^^^^^ Afipe aequivoca: Sexetenim diveribs%niSjcaiiis^^ LARIVS involwn, dijjert.p,^i8*. X/7^^*^/z^;j;q«0jt€Eciarater- ' ' ' ra? ^ E^PlSTOt^E : 5^ 5'AVLtl :APc, CpXO^SS» . rk jcdntinentis parteiai^ e^ ^ opulenciillmain i^ (J^tlfliiiKvm : .miiicati Zs/ior^Wi quo pfeninfolam ; PGnticum ^ Meditetraneum •"natantem denotat. Latum^ qtio eis citra Taurum' '. rjegionem & montem fitam fignificat. Sm- 6iumyqi\o proyinciampi;»eonfularem^ quatuor.regionesa ma- ~ ri JEgfed Iproximgs Ci9^^^^ , provinciae partem circa Ephefum & Lydiam. «SVd^^^^ , denique, quo parvum ad flumen Cayftrum tradtum ex notioN ne Homerica', defignat. Milii quia.res eft cum te6loribusfa- m v^lummisN/T^ieXGELLARIOrep^^ pagi- nis Vdcem A'ir/rt\den6tareikpius^rdw^^^ . loannes ApoGalypfin fuam exaravit^ in Afia hac proqonfulari iacebant 6c c. 11. add. Ad:. XI 22. 26. At- , Apoc; I, 4, 1, X, 19. que hanc:D I O hiftoricus fubinde nominavit TjvGt^ovhxnavy cofi' mentem kfiaml., 37. p. W^y 48- P- 371- V. SI>AKHEMil cri?/ji?ow/7««x c. XLp. m. 228. Pifpieere licebit aliis,,fitne haec Afia n tSt^^ \iyopsv7i apud S TR A B O N E M Lib. 12. pag. 672. vfi^id^^Afftot. apudP TG L EM. 1, e.c. 2. AJtapvoprie vocata Qua Afia in n. Lib. iiat. c. apud-PLINIViVl 5. hift. 27. GELLARIVS^;,''^"*?""^* exeitato facris T. Joco mox putat , N. fcriptoribus unam hanc Afiffi notionem' non f^^ placuifre, Atiego quidem , unam, praecipuam dixiffem. LQcia enim rite perle6lis,S. Lucamno- mine Afiaenonnunquam partemprovinciaemediamcircg EphC' . fum&Lydiam, id eft, ftridliorcm indicaflre, exifdmo. Per- tinuit ad Afiani Caria procbnfularem Myfia , / Lydia , Phrygia, tefte Cl C E R ONE orat. pro Flacco c. 27. quibus a recentio- ribus niulto adduntur ditiones : lonia plures Nempe , Troas cum Aeolide, ab A E N E A S YL V I O c. 60.^ de Apaminore, facile S Rerum periti lapfuni YL V 11 fubbdorantur , quo no- mina non f rem adauxit. Eft enim , egiones , praeter P^^r)/. minor cum Aeolide lonia autem Li- gia ea, qua^ Trpas , , quae dia pofthsec 6c Garia^ .Evolventi autem Aft. II, 9. patebit, - B Phrjf- IQ rNi WTS:OD\fCTtO' LECTioNEM^ ' '' ' • ' - '. ."''. lus 6c paritei' S.-Lucas, quoties fephefum resque a fe JE^helj gefhs allegaiit, A^am citant, 2. Cor, 1, 8. Aa:. XIX, 10.' 22. 26. 27: c. X X, 4. i6n ig. 27. Fuit eaim E^hefus A(ias procpnfula^ ris m etr Procotffulis ius dicere opo jis , ipffus fedeSTu^i fol^bat 5 fiaum ut Afia quo eft, tr^^lus cil*ca Ephefum itri^iori fenfu •diceretur. ,.:, ^\ ' ' - . $--VL- ,:- : ': J Phrygia ad Ad proconfularem itaquec Afiam pertlnmt P/jrygla,id non fblum GIGEjRO I. c. otnnesque Geographi antir ^^^^^^"'««qupdpemnuit. fed ^^. ^ & fitus ColofTarum, 'Laodiceae,Hierapo.leos, ajiarum^ que urbium Phrygi^ ad oculum commonftrant. . Kumi re^ ' ferentes nomiria urbium Phrygiffi, in primis LaodiceiB, men- . tibnem fimalfaciunt T». »o . OMONOIA AAaAiKEaN, KAi ^ cenorumlegitur, EOESiiiNj porro \ AOAiK&aN kai SMiPNAin^. Smyrnam enim cum V Ephefo de priticipatu cpntendiflTe, invdgus notiim eft. Hie- rapolitanorum numiluculentiflime teftantur, quodHierapoIis / Phrygiae ad »o gazophylacio Brahdenburgico reperivit ; B E G ER V S nu- facie velata laureata ex ex miim , pariter & hac , averfa parte autem fimulacro vidtoriae in cuius condecoratum , margine legitUtlEPAnOAlT^N NEriKpPilN KB^ESiaN OMONTA. Simt autem duae voces a male . pofteriores chalcographo expreC iae, fiquidem pyo OfjCovQict pofuit omoi^ta 6c partibulam kch per fcriptipnis eompeiidium voci E;:pg(r , Avrhac piolin TToAiv jL66Ta|o <^pvyta,^ Kojf fuifTe, mirurja non eft, u- diac , riara . urbem ab his ab illis Phr adfcri- eaademque^ Ly , ygiae '^ -^ ;:.. 'bi,- • hurairma Gbnsmodi exhibet iii e-<& e s i ixN imperatoins ^ qgo KAi rEPAtibAEiTai^ oMoNorA fcrip^^ Pliires alle-. gare poflemus nuniosV ciim his exhibitis cur^Mec^^boremiiiiii eonfirmanda re, d^ nemo fere dubitat. I::abdiGea 6c I^ierapolis prgecipuae urb^s funt PhrygiaeMaioTis: quod fi haead'K:oiN6N.Tj;f,A^^^^^ ^ " nueruntj^Phrygiam maiorem ad earidem pertinuifle, nerao^ negabjtr •'.;;; '\'"^-^'' ^'•; ."':, '''--,'. ,,''/'"' /' '. ^'''--'",',--,^""-' ;"*• V . , . , . V , . . , , ,,,, „., ; ;,.,.. ',; ., .... ,1 ,- blitri diftribuebatur mfffmorem diyiflo Phrygia ipfa §: ^iMnmth,'^^^ ^ Minor ad maris l[ft6ra fita', ceiebritatem nominis maii- ^1^^161^^'" Aegei ^ mam confecuta eft a metropoli TROiA, cuiu^fata triftifliriia Poetaruih carmiiia tobes^Gm Liyidajidit IlelUJpbM'' iab <7C^^ quia He:IIelp continenii v Afiffi minofis bbviabatv 6t fi ORLENt) G ci^^^^^ habtfit Bithyniatn ad Boreani^ Gahtiam ad ortiim, Pamphyliam Ly- ^iamgtae ad meridiem,i:Myfia«)^-a vid. Orhis Sacr. '&prof^T<)tii.i:ip^ir^, AIiieKiftimant,a feptentrione Pliry- giam Jiabuittefiries^Bithj^^ ' JCariam Lyciariique,ab occafu I.ydiam.&Joriiamyabortu^ , lis tegnum A^yntae , Cappadodai^ ramur, Gepgraphos in defcribendisPhrygife^fi^^ fentire: STR ABO enim dudum obfervayit, nihil difficilius effe, quam, ifihes,l^itliyriGi:um',.|J4y^9^^ re, quia .inniimersEf fere mutatiGnes, aliis ajias regiones-obti- nentibus, omnes'terriiihos yagp^ iricertosque reddiderint; Me- 'minit eiusdem in riiaiorem 6i minorem diyifionis S T R A B O, edit. Parif ts p. jyi.-reeent. p. 856. o^oy os 1] 10V eTfnitt" tj fJLM^a f s inPac«i3nam& ,. iii S. /^^ Ti^ ,^ JEquidem fubfcriptionej)?7om ^/^d/ fublefta Jia^ijCrJ quo ipfo fi^es ful^fcriptionis. hujus" proditur. Jpiyiffg enim, Phrygiae. in,J!^/«2f^r^»7, 6c paeatimam adeo nova ett, ut fseculo Apoftbiic^^^^^ ' "* " .' \. _ _ "."'_"' '^(*) SicThe ODOsm.' /iir«;VPh6eriiciarti^^^^^^^^ olHtii dllvdfltj;;cliw."'v' Jv^'-' -'''-!/: ::jV 1" :,. - lain X**) Apoftplorumt,atat«j:epi{copos:(edesque epi/iwpocv^^ , nepueri quidem ignor^nt'. Sed,ipiis.ImperatoribiwadChilftianprumfacVaadd^ &: ordo & fedfes 'iiii^-modtim & ; iuraque epi(cop(drum-,^-itiiri^ra ' au£la?p^rirer v; : fuere. fi fueric t .iTtutata Bi$c j qui§ oegare aufus, pojjfufet Jaii^ea: £ ija m Dy- de ad formam inftl- ,. PiNiVM, dicEce:feon'e.ccl,eflaftiprum;4Tft^^^^^^ _& tuta politid regiminiifa£^ar&-|ti't£dipuis in hac ih'utat^dnibus^'ldp£li{firrie ' diflereritem ' il/e; ddfliiinma ;;trod'uGi ccepit.,, Ha^c ; Ihprimis atii^ue elegailtiffima eft U- n, < iufti:is,& pe^-':0iniiem fere, Eurq)am Celeberrimii) IoM^.c. M a sg o vi i ; ftatim cccleliafticam »vrwvattQ «Iniuo JH9taiii4«ni| poUtiam , qualis, flo- Phrygiae minoris & maioris feptimam & p<^avam fedem ia diceeeliAfiajia fuifle^. GRLEN0I orMsfic^^ptff T. I. p. 138,, <& Nbtitiae ita- : SPANHEMil /^^^ /^. ;que iihperii orientaHs & ecclefiae, Pacatianam PHiygi^fn ,ref^^ ru^nt, antiqnipra vero monumenta planeii^ tio cur noraeii in iii , Bacattamysm -S/ro interprete , quam Latino 4i'Q^ico & antiquo dife fubfcriptionis translatore, frU' fcilicet in le£la ftra quaeratur ; quia^ antiquis appgraphis ripn efl: fubfcriptip epiftola: Paullinae. fed yel tpta vel ex parte, a recentipri uianu adfcripta, Nicana^ Synpdus , obfervante 0"R- i. unam JL E N p 6 c. d^htaxat phrygiam pomttiemorat ^ Cpli- Pacatianani falutari tam prima a, diftinguit ; ChaUedoneiifisX^' otJiceam yocat metrppoHm Phrygiffi Pacatiana^ Synnadam * iaiutaris. ; 1 nterea annotaife iu vabi Pacatianae Phrygiae ( ) t^ Phrygiae metropoHm fuifTe Laodiceai;n', quo honoFe in fuble;- ftailla (uiDfcriptipne etiam condecoratur. Va^riat a^tem no; 1 men Pacatianas , nam in B E V E R:E G tom. I. can. concil. , le£lionem alibi etiain p. 553.1egitur KaTrctmv»?? <&/)oy ;„rente imperio Rbmano a'dornata fuit, ad tnftar diftributionis civilts, inplc- fiiifre. - - Et a Conftantino M nova , ,,risque'nftitiuam antiquitus quum in jjlniperii divifio niftituta, Epl^opi iirbiurn, qiiibUs Praefefti prstorio eC ih eadem cliceceii novas fibi a^do titulos ^^ient, j. prsrogativas ( (^ mwina) ; a add. i, yindicavere y. rf/^' deprimiitihus Oermonie, § Iosephvs Motta, de itfre Me^ropoUt. . ^ §.^. homiiiat Coiiftantium '(*) Ephejim , Epi/copum Phrygiacf •Pacatianae.V. C 4- ' rolVs a S. TAVfcLO in Geogr.iacr. p. m.23^. ' - ; '. ^:' >'rx. : ':'• '';'' '--:''$; ''''ij,m0ii ;: ::^:; coioffarum fitus In Phrygia maiori adraodum celebres funt fluyii Lycui ^*^*'"* a tra(3:u mn. ^"^^di^Maander , quopum & alveo fitusColo(rarura re(9:6 (iefcribitur. <7/&^ norainis celebricate. fuperat Quia yero CpIoiTas , nonPliry- de' Gailo ne verbum addem us cum Sc giam ,; defcribimus, , Ly Rjaeandrum folicitius / inveftigaturi. Zjyr?/rfluvius ^ojafi^- a voeatus 6c fabu- sx)li6ysh THI itinerepbiervavitjCdlofras ab hac confliiiehtia diftare Laodie^am S MITHV Colof- longitiSj quam , Mque Hierapoli tas tendentem debuiffeiluraen tycum traiicere. Neeignor ta\^it hasc STRABG, quia Laodiceam^ nequaquam vero Co-^^iy----'-:--^'-^"^ loflas ad confSLientiam £. , Lyci , Capri , & JV^aEandri, Ipcavit. Xn.pr867. Vt proinde ColoiTaeadLyciauftrum &abor^ ente Laodiceae (int eo liiodo iit tres raaio^^ locandae, quidem , res civitates, HierapGlis, Laodicea,C6lpffae, triangularetn^^^^^^ fpe<2:um habeant, cuiias bafin Laodicea 6c'Hierapolis confi^^^^ ant. 1 ad Tefte enim S M 1 HO , Hierapolis feptentrionejn, Laodicea ad auftrum, plapitie quinque circiter mille paffus la- ta interie^la, (quam interluit Lycus, Laodiceam tamen propi- us eft. vid. 1 c- Cbloffis La- attingens, )t &a p; 35. , Cum vero odiceam tenderet, iterfeptem hor^rum, verfus orieritem cbn»- ficfire debebat. l.cp. 39. Neglej^t hfficCELLARrxrSjjfilii,^^^^ Maef- do6liffimus ; Colbffas enim non folum ad conflueritiam , fed ita, ut andii & Lycilocavit, & Hierapolin defcripfit,- qui ^ Hierapoli proficifcereturGolpffas, nonLycum fedMaeandrum traiicere deberet, quod SMITHO oculari tefti repugnat. Idem S TRABONIS quidem locum non nefcivit, inque ro met ast, • V mappafua (^Libr.;i5.3ex pane obfervavit,nunc " ' autem eft ad SMiTHl experientiam emendandus atque fup- " ' ' ; plendus. ^ - ' «. •X.- . ,- Veftigia atque rudera Coloffarum nobiliffimus SMI-Urbsinmont^. in clivo moritis THVS rep^riit, Cuius acceffus ipfi videba- tur diffiGilis. V; Notitia feptem Afice ecclefp. sjf. I)e *" urbis magnitudirie neqiae' ex ru^^ ex fcri- A"*p^^"^° ptorutti monu]ti^ritis,'re(3:e proriun^^ deradiu iacent proftrata^ puivere te6la, hump fepulta j cLvm- l5 INTRODVCTIO IN LECTIONEM iacceflus ad ea fit difficilior eSl §• XL fata ColofTarum fi referre ulti- coioirarum fata Singula (^*) luberet, ad fubPhjygii*Re-ixiam usque Phrygum origenem redeundum effet, de quacer- *' "*' ti nihil conftare is facile fibi , perfuadebit , qui gentium popu- lorumque origenes admodum dubias novit. Paucis quidem, fed aptis verbis totam Phrygiae hiftoriam condidit STRABO Lib. XII. edit. ant. p. 565. nov. p. 848. cui fi credimus, Phry- ges Thracura funt coloni^ ( p. 722. nov.) prifcisque tempo- ribus 4e fatis Iiihoc ftriaim (*) Quae Phryglije §.a me narrantur, prolixius dlgeri : de potuifTe, me nequaquam fugit Quam multa enim M\da nomine, pluri- bus immo vero omnibus PhrygijE regibus , commune , difputare licuiflet ? de bello Mithriaatico ? &c. Scd brevitatis pariter & utiiitatis ihidiofus, per«grina & a noAro inlhtuto nimis remota iicco pede traniire debui. /BPISTOLAE S.. PAyLL^, A,D, QQtO^S. l>f ribus, foq^ habue^ (ihjm in a qu6^u^sig|qf npipen hatiui^ pariteir rac; yetiicuhim , lovis t.eiiaplQ |:.udiofe fervat^^^ ex- rat^v, Ci^TlVS L,ni^ e^ Hunc in regno avafitiae cepit M^/,'Gordii filius, qui iuaigraviflimas poenas _ luit dum enimdbaria a Mida , conta^^^ - - Gonfe^tus interiit. fabCilara ! inaedia ipfe , Egfegiam qua plebs avaritiae more veterum erudiebatur* \ de damno Paganorum , Nec ignotae fuiit aliae fabulae de Padtp flumine auri divite> de auribus afininis Mi^iae a Phcebo vindice appofuae, deque a aliis prplix^ COMITE NATALI in Myfbol. L-l^.c- 15; ex- L. XI. M pblitis. AcyvOVIDiyS Judaicafura rerum fcrfptor 'rOSEPHVS, altius; originem^ Phf a^ o lcilicet filio tertio ygum repetit, Gpraar , huiusque Tijy^ a cuius , didds ^r/7?Miw^, noMne Phrygas olim r^^^ Lih. Ant. lud. c. haec fji^ai&tia-av. L S.p.zir^dit, Havevcqmp.. Sed fidei lOSEPHI relinquimus. /^ '/ pulfisPhrygum ducibus, Colofiienfes paruerunt Regibus sub Lydij. Lydorum, qui vicinas urbes-.^ genteis yi afmisque fub fuam poteftatem redigebant. Crafus rex Lydias omnium ore ceje- tam ;divitias bratur, propter fummaSj quas pofiedit , quam pro,- pter infeliciffi;iium quem habuit yitce exitum. Viftus enim a Gyro Perfarum rege, cum Phrygia nofti;isque CoIofiTenfibus, in Pierfariim poteftatem venit, v. HEROpOTVS Lib. I. a cap. 75, ad cap. 90. L. febus Ba- sub Perfis. Meminit XENOPHON g. hpit^ Cyrura , bylone compofitis, fafrapara regium, nomine Artacaman in Phrygiam maiorem mifiiTe. Atquehiipfifatrap& regiifubin- de a Perfarum defcifcentes multa damna in- regibus , Phrygiae tulerunr, uti patet ex vita Datamis a CORNELIO NEPOTE . eleganter defcfipta. V. L. XIV. c. 2. subwacedon^ Perfarum regibus devidis, Colofik imperio Alexandri M. C fub-'"' n INfRODVCTlO IN LECTIONEM fubie<3;asj Macedombus oStemperarunt. Quod fi enim tdta Alexandro M. fefe dedit tefte unas Phrygia , GvRTJfO, Go: lofFas reftitifle nemo affirniabit. L. III. c. f, Pgft triftein A- lexandri M. obitura' Phrygise maiorr praefuit Antigonus dux, iimul & & Non multo Pamphilise , Lycise Lycaoniae. pbft .Eumenes 2l Perdicca una ,cum omni Phrygiam accepit , Afia, quce inter Taurum montem iacet atque Hellefpohtum, vid. CORNELIVS NEPOS L.ig.c 3.H0C iiitefemto omnisPhry- gia in ^oiz^^iQm VQ-gyjim Syvo-Macedonum wo.mt^ donec tan- dem Romani, imperatoreSeipione Africano, Antiochum vin- eerent & muhas alias AfiEeminoris , Phrygiamque regionescis Eumeni anno Taurum , regi Pergameno traderent, idquod Seleucid. CXXIV. period. lulian. 4525-. fadtum vulgo putatur. Sub Pergame- Inde Phrygia Pergameoi Eumenis pofteris & fucceffo- ais. ribus paruit, donec Mithridates Ponticus Bitbyniam, Paphla- goniam; Cappadociam, Phrygiaraque invaderet, & fub iu- de gum mitteret. Vid. APPIANVS belh Mithrid. p. 183. 184. mox Mithridatem invaferunt ex Afia Sub Romanis. Romani , minori fenfim fenfimque pepulerunt, ipfas vero I^hrygiae urbes «vto- \o\xia. donaverunt. Qua de Phrygum auroi/o,u/a SPANHE- MIVS in orhe Roman, p. m.199. eruditiflime cornmentatus eft. AVTovofjLOi dicebantur, qui fuo iure fuisque legibus &. inftitutis mebantur etfi Romanorum fubiacebant. Ur , poteftati Hapc bertatem exiraiam Roraani bello Mithridatico decreveruht 'Phrygise, tefte Appiano], c. p. 208. Pompeio quidem Afise urbibus favente, v. PLVTARCHVS /« Lncull. p. 506^ At- que haec acciderunt, ut mihi videtur, circiter anno feptuage- fimo vel fexagefimo ante annum Ghrifti nativitatis. Abhinc Golofi!ae totaque Phrygia raaior habuit Procon- fules Romanos, quorum hiftoriara uberius texere ab inftituto meo abhorret: quippe ego, non Phrygias, fed CoIofiTarum hiftoriara condere annitor. Gra- EPISTOLAE S,i PAVI §. XIL Prifcis temporibus fola GoloflTas incoluit. Coiofla- Phrygum gens rum.;||^°J« Cpnftat fuifl^e lardiora in autem, Phrygum ingenia , quse pro- verbium sbkiwnt: ferofapiunt Pfjryges, TprxQimte LlVlO AN- C 2 DRO- Conferantur (*) CentarMtores Magdei>Mgetifes,adEvs^Bu Chronkon pro- vocantes. Cet/tnr. i. Lib. n. c. XII. iidem anno p. joa. Obfervant , Neronis ^ dccimo Coloflas tcrrae motu corruifle , qucm aniium fummi ilU viu exifti- mant anno Chrjfti LXVI. refpondcre. DRONIC(^tr%ico; CdiiTlVenit ineosi quGS fadlorum fuo- rum iufto ferius p<£nitetyiudice ERASMO^^/^^ matori p. ' ' ' '' V- -' m.-635...,, ,^ ':::'':' ':': „ '„ ;'" ;/ ': Phrygum more» Satisiie rie£le pnlnis Phrygum gens tardioris ingenii ac- & mgeiua, cufctur, nunc non difpiciemus. Mihi quidem optime notiam eft, Phrygas bbtuiiores & ferviliores ubique habitos fuifle. orat. CiCERO enim in pro L, Fiacco^ Pbyygem plagis fieri meli- orem non tam ex RomanorItm Graecorum & Afiano- , , quam rum orc perhibet. Mancipia autem non nifi plagis emendanJ da barbari effe obfervat A- , & fervilis ingenii , probe E R l.c. SMVS p. 404. Addo Gra^corum diverbium, non obfuifle : ^ Si Phryx &%OW potuit^fi Anacharfis Scythes^ ^ternam famamcondere ingenio fiio, Quis non laudat SIMPLICIVM, prfieftantiflimum philofo- phise Peripateticae praeceptorcm ? TANl ALVM alii,PELO- PEM,& NIOBEN Phrygibus annumerant, fed incertis de nov, cauflis, a STRABONE hidicatis, Z. X//. edit. ant. ^yi. p, ^27. Nec defuerunt ColoflTenfibus ad Chriftum converfis vi- iiifra quoque,Phi7ga^.a,deoiheptos non ftiifle., Phryges quippe^ ^ arte tefte RLJNIQ Z. ^. bifi. nat, c, 48- pnrai invenerunt,. qua veftes argento 6i-aurp aliisque vividis Goloribus-aeu diftingue- fane inventum indolem cae- rentur, Egregiuni , quod populi tera iniuria maximam barbari:at| , qua premitu^, eaque Ipnga, data - oe kna. partem vindicat. Neepoffum, quin^/tfatf/w CoVr>/^»/^«;^ occafione, iterum commemorem. STRABO quippe L. XII. edit, in fuis Panf, S78- Jiov. p, 8^7. refert , Laodicenos agris aluifTe oves excellentiflimas mollitie lanarum Milefias - , fuperan- coloris ad corvorum tes,nigri nigredmem proxime accedentes^ ' ter- unde fimul cum Co/^'7y$"i^«/ ampTosreditus haberent, His rae Phrygiae proventibus addenda; funt //7/>/W^/>?^Synnadici la- pidis, ad Alabaftritem lapidem accedentis : e quibus coluranae 6c habitae funt/ Erat tabuIae.Rx^mam iplam perlatae , niagni autem Synnadaurbs non adeo magna, quam campus ampliffi- mus oieis confitus chxumdabat. v. STRAJBG 1. c. p. %6$\ . Tandem & laudandus venit Phrygum amor artis medi- schoia medica. cae ad fanum Can in Garu- , quem comprobarunt, quod pago ra ^imm ^fvho/am medkam^^ Zeuxide poftea 6c ab Alexandro Philaletha gubernatam habebant. STRABO eam vocat hilcL- (ncci\mv di cum o\im u^o(p(AsiovjaT^&)v /j.eya , Erafiftratea, quse floruit fchola Hicefii L. XII. Nec Smyrnae , comparat. p. 869. calidce de ignotae funt a^ua Hierapolitanes , quibiis SMlTHVS de iinde feptem Bcclepis A[. "^. o^S. refert, qmd Balneim^ fcatu- marmore candido viderit /;; . cohimnce rimt^ fivdtum , quod , qiia id olim circiimamhiehantyConieSia;Aquce autejn continuo fiuxu ca- naliculos excacavere aJbicantis fibi , quihusfupergreffce , tevrafu" - ^ perficiem in tophum maximefriahilem convertunt. Mutata eft Phrysriae facies^, cum ludaei multi iuiTu Anti-^^da^i '".PWgi- • • . 1 o 1 • • V T .1 • A* /• am venumt. ocni beleuci , nepotis, m Lydiam, Phrygiam ex Mefopotamia & Babylonia migrarent. Bis millefamiliae iudaicae induas has Afiffi minoris ditiones cum , omni fupelleclili, advenerunt, agros colendos domosque sedificandas acceperunt, fuisque k- C 5 . gibus '" 22 INTRODVCTIO ^ IN LECtlONEM' ' '.. /^ , gibus Mofaicis, gaudentes ctvTmofxtja, vixerunt. lOjSEPHVS fcrvavit epiftolam Antiochi ad Zeuxidem Pairem fcript^m,hu- ius migrationis ludaicse teftem. Nac ingratum erit ledoribus noftris, eam tDtain iegerep Et sppctxroji 1 sv^v-€%ot , vytouvo) h Kojf ctyTog. Uvv^civofisyoc rag sv l\.v^ta, Kaj{ <^^vyia. vsooT-6^ii^ovTa,g , ^syaKriq STrfr^d^fi? >jy»](ra(j(,}jv ts- To Tm tapKSQ i tva., Tfjg Tia^ vifim TVvxavovTsg cptKav^^ooTrtag , '^^o&VfioTS-- ra Trota ^ag Tra-^sxoocrtv avTag TTs^t tjfisTs^a. u^ovoiavh koji ra sBviiq ^aTa.ro^vvarov^ OTsroog Vsro fjLfjdsvog svbxKflTaji, \ . Si vales bene valeo. Cum , eft, ego quoque intelligerem quosdam in Lydia & Phrygia rebus novis ftudere, magnope- re hoc mihi curavi ac confultantimihi cum profpicieridum , aimicis, quid fa(9:d fit opus, vifum eft in caftelia & loca, ma- xime neceffaria transferre ex Mefopotamia &BabyloniaIudae- orum bis mille familias cum eorum fuppelledlili. Credo enim noftrarum rerum cuftodes fbre benevolos, tum propter eo- rum erga Deum pietatem, tum quia novi eis a maioribus no- flris teftimonium datum fidei 6c prompti obfequii in eis, ad hoc volo eos traducere la- autein in ea loca dabis fiii-r Gum eps , qiiae dixi, transtuleris, gulisad aedificandas dbmos locum,& agrum ad agriculturami fationem & immunitatem terrse conce- vinearumque , frugum in annos decem ac donec terrae de- des ,, fruges perceperint, menfum frumentum accipiant in famulorum alimoniam : illis- eis infervient ut que detur, qui , q^Liantum opus erit, b^nigne fe a nobls habiti, ftudiofibres rerum noftrarum praebeant. Da etiarh eius fieri ut ei a nemine operam , qubad poteft , geriti ihcdmmodetur. Vid. Tom. I. edit, Haverc. pag. 5991 L. i£ ant. c^. ^ ^ : Continent profe£lo hae literas laudes eximias populi hv daici cui etinm multo honori & ufui eflTe debuerunt. i.)eii;v , ; fumma eadem de, cum Romani Verum pptirentur , privilegia lud^is in Afia minori degentibus fervarunt,-quamvis Graed Afiam incolentes fsepius Romanos rogarent, ut ludtEOS, pecu-1 niamex Afia Hierofolymis deporcantes, culttimque peregri- norum Deorum omnium abominantes pellerent. - AUguftiis imperator autem cdidlo prohibuit, ne quis Iudaeis:moleftiaiTi ne federet facram crearet, uvxovofjLictv jis-concQff&^tii , pecuniam raittendam he le- colle61:am Hierofolymas aufFerret. . F.didum giturapud lOSEPHVM C XVI. ^/.J«^ c:6.$^J.edic.^ fed verc. p. 799. Nec quieverunt Afiani, fub Marco Agi-ip-- ' adorti pi deiiuo ludseds veteri odiP ; peller^ftuduerunt. Re- ftitit conatibus ipfe Agrippa, ac infuper ludaeis concefiit, ne' quis Praetor ludaeum Sabbatis compelleret ad vadimonia prse- V. 1. c. L. c. ftanda. lOS EPHVS p. 800. & XII, 3. p. 597, Quinimo Vefpafianus 6c Titus,Iicet longa bella cum ludaeis geflTerunt, iisdem tamen ih Afia minori''priftinas immunitates magnanimi Goncefirerunt. Atqite fic conftjibit, quare S. Paul- lus Apdftolus ih epiftola.ad Colofirenfes de ludaicis rebus,ho- erroneis rumque dodlrinis fubinde mentionem fecit: qui^ifGi- multa Jicet CoIofiTenfium civiuihpars, ludaicae religioni addi- ad fta, atqiie ex hae Chriftianamtradu §. XI IL Reiigio Coior- eandem idololatriam ColoflTenfes , quam omnes Phryges, fen iiun genti is. (Jubjo comraiferunt ad Deum colen- ^^^ , priusquara venira dum fih Epaphra addu6li funt. Gonfl:dt autera inter idpla fiia habuiflTe Deam matrern Deorum Saturni : Cybeten , , uxorem Cybeie Dea. Quam Rhe/im^Mdgnam Deovum mammy,^efiammti(imorQmi Bonam Deam^ Pejftnuntiam Deara, Idaam ab Ida monte, Bere^ cynthiamfiyndimmn) a Dyndirao monte Phrygiae, Sipylenen^6>LQ, nominant. EPISTO^LAE S. MVW Ap eOtOS5. ij ^ matroha turritam coronaia Dominant^ Pingitur vt honefta j clavem nianu fenens currui a bovibus trafl:o inli- eapiteigerens, , dens; deOallij Reae de Reliqua ;> qua facerdotibus, Megalefiis in fefto eius iTonorcm habito,de r)rw/'//«/j' & cywW/x, quorum ftrepitu ii^ facris fuis cohoneftabatur, dittibiis Phrygiis modo- "Muficbrum aliis huc dici que Phrygip , deque pertinentibus poterant, Mythblogis & Poetis concedimusvne extra oleas vagari uidearaur. Laudamus & allegamus PITISCI Lexic* I I. antiq; lonf: L p. 621. K 1 P P N GH ^ntiq, L. c. 2. §. 7. GVTHBERLETHl Oper^om. H. p. 129.136.GYRALDI deor, L. I e. NIEV- Synt. VJ;p. 142. aliosque quam plurimOs , gr. PORTVM POMEYVM COMITEM ex , , NATALEM , ARNOBI VM LAGTANTiVM , antiquis , " ^VGVSTI- - ' ^ NVM,6?;c.. ;: , Hanc ipfam Gybelem a Colofrenfibus i& Laodicenis cul- tam fuifre,"SALOMO van TILL re6te affirmat ex numis La- odicenorum in Dea mater v. , quibus conlpicitur. commenf, in PauUin» VtovoQ^ax ad quatuor Bpift. p*pii numum Sabinatj^ a Laodicenis cufum in cuius averfa , parteMater Deorum con- modium fuc- fpicitur capite velato, capiti impofitum gerens , cindla intra mammas, ad pedes duas Leaenas habens, cumEpi- graphe : ArpinniNOj: STPATHroz AAoeiKEaN. Poft Cybeleiti, fumma iuperftitione -^r//» coluerunt Att«. de iuvene forraofiffimo fabulae ferunt Phryges ; quo , Cybe- len, cum videret Attin nymphae Sangaritidis amore nuptiisque furorem ei imraififTe ut fibi detentum, , pudenda ipfemet am- ne fcilicet cum alia concumbere fin- putaret , poffet. Nolo gulareferre, Chriftianis auribiis molefta, v. VOSSIVS d^ idololatnh. IL /« Rom. 53. ROSIN VS ^nt, L. 5. 27. PITI- SCVS in voce lex.fuh GaUus. CLASENIVS neol gene. L. J. in 6tas infidet , cum a ato a i k a i a n. Eodem aquila epigraphe :; , modo lupiteri cqnfpicitiir iii alionumoj cuius infcriptio eft: KAI E$EIIilN 1. 1. OMOI^OIA AAOeiKEriN , vid. C."p. 32 ubium non eft ColofTenfes etiam aliis diis D , deabusque, more de hasc prq idololatrarvim ,j Jitifle^ quibus; ^paiica npbis^ Deus. Inter Cararam Menfis conftant. , Laocdceam & pagum,limitern-CaLr fanum fuifte rise & Phrygiae, 'Ta-.MHN0S wd?;5?/Fj]:( qui kapqs Ca- multa caeri . veneratione cultum memorias rus diHus. ) monia & , prodidit STRAHO L. XJLp. 869-: <^^ ^chol^ cu- iusdam medicas ad hoc, tempium,extrai6l£e memoriam feryayit, de 12. inSe in Graco- qua §. eginius. .^ PpfTunt ex|)oni,quae rimMet^ais de hoc i4oIo narrantur.v, Pii fcilicet raartyres, flniemn\ Archippus , ;?ir' Jppia , ab Androclo, Ephefi^prceiide, iubebhntur facrificare too si^oiKca.tcd aetK^yjem mhna. Id cum recufarent, gravifiimo fupplicio martyrioque perie/:unt vid. Menaa d.^^i.Nov. "^./i^^.-:. ^ ^/ ,..-.;,. Diina. :.Habuit emm rLvum in ;-. A^rsf^-t^yDia^ia , templum Coloffis, die qup curn aliquando Graec;i conyenifrent pian2e farto, pii 6t media in martyres Philemon Archippus & Appia , templi nave verum Deum canere & laudare cceperunt, gentiumque idololatriam recufarunc, y.Mef2aa(jracorumd.22,]V0v:pAjS' olira non , culto, •ApoHo, % .^poUine Hierapoli inique cogitat SMITHVS noiit.feptem ecclef Afia p. 36. Cum enim aqua? multam celebritatem olim calidpe urbi Hierapoli conciliarinr, a veroproximumeft, ApolJinem medicorum Deum ibidem adora- adoratpi fwiflbiUjMditietto^iaud^ • MiPi^l^; AP^c^i^r rGpnSiriiiantur iiaec e3C':Di(^MASCtO ^apiM PHSTI^^jjgui-tempfo Flutonium. JHierapo- litanum aedificatum retulit. , Bacchus & pia- ,, , .J}^,Bacc.h<8(iJ^iufdfje^!S^^^ certiores .i^03\r^didit^numit$)antigu;?sv^ cuius 'averfa;:r^ptus;.Proferpi- ,nffe:f3vprimitur^^in,.pi:ion^^ hedera cbndecoratj.;V. jgEG£^I;f^^izr.-J^/3««^ t©m;-I*jpi 505^^ Entibi J>revemrde- iineationem miferrimae ill.ius .CQnditionis, qua ColofTenfes pri- us^.quara nomina jfua GHRlSTQydabailf,premebantur. Qua^ vfus noftra: ob- ^ te- vere dixititaque Paullus , /Deijm ColofTenfes ex poteflate telpretadon" 'Z xa ^cK&tii^i nebrarum.^ripuiflqlr- 0?: ef^yp-w- «f&cfccfx tj^c i6|ao^««^ ItcoioV^^^^^^ Col. Ad verba b. comme^^ 1, 13. i quae BALDV1N¥S egregte tatur : IntelJigit PaulH^u/ nofley per poteflatem tenebrarum ojnnem conditione^ Jjominumfub flatu peccati ante converfionem ^ quifa-f a- ne efl itiiferyinms. Qu^emadnpd^^ enimin tenebris neminem gnojcimusy nul/asformfidifcernimus^ mgrattimypro grdto acci' pimits, mspiam firmiit^r conflftimu^^^ fenfa ambulamus i Sid ^ ante converflonemhomqnon reBe cogno' fcit Deum^ non difcernitfalfam religionem avera^ ignorat ve- rum Dei cultum^flbi ipfiviam quarit advitam;fed ubique ojfen- dit. y::comment,'m epift. Paullin. p. m. 1048. Hoc tenebra- rum regnum inmuUa alia re magis) quam' 1n idblorum vene-^ ratione obfervatur. Cogita enim,quot 6cquaies Debs Deas- ve caeca ColofTenlium gens olim adbraverit, quot & quantas hoftias iisdem maftaverit/, nec ullus hasrebis affirmare, fuifFe hanc tenebrarumpoteftatem,.a^ua per veri DEI mifericbr- diam liberata tandem fuitw ; '§:; xiv:'".*,./- Ca> Apoflolis lESV omnem terrarum orbeniperagrantIbus,Cmiverfio " Afia minor fuit fere fandtiflima praecipua , quam religionis chrX"»? Chriftianae luce colluflrare, & ab avita fuperflitione profanis- D z que i^ xkibus ^vddare^ftuduei^ttt lah61:i illi tiuncii.' \^ A^^ I X, Ih fuiile 10; haciEhrygiam fkafflvilifpra/^ fa- itum ut &/h&c felicitatem illam otrini^ i^fia^ttiinbr eft, , qira gaudebat, obtineret, feliciterque facra; GhriftianQruin atripl^^^ Seretur. ^ - Dc huius converfionis rion nili jDetempote tempore liquet , quod ^nverfioni.. corileaando aflequi cotitigit. Gum Apofliolus S. Pa\iilus Ro- .maein vinculis,iisque primis^ feneretur, eeclefiffi GolofFenfii- ^m & reliquarum Phrygiae urbium iam dudum collefe erant 5c fiririatae. In his enim vincufis manu tene- pariter , quam ad Golofrenfes fcribit conftanti» mus epiftolam , iiVqua fidem eorundem laudat luculerito eft teftimonio ^c- amque j quod j clefiam GoIofTenfium arite primam S. Paulli captivitatemvfuif- jfe ab hoc eft ante Neroriis aeraih ctiius Epaphra fundatam , / , regni primus anrius cadit in A. C. L V 1 1 1. Eft praeterea ve- rifimile, GolofTenfes illo,quoS. PauUuS Ephefitresarinos com- inorabatur, Ad. XX, 31. noinina fua Chrifto nondum dedifTe, quia Paullus neminem dbjofrenfium de facie corifpexerat, cum noftrarii epiftojam exararet, Gol. II, i. Cum autem facillimus fuiflTet Goloflenfium excurfiis ad Paullum Ephefi degentem, ab erant cum his in quippe qui Ephefiis proximi , fkpiusque corivenifrent tunc id^mKotvov T^ff A excedit definiamus : id noftras vires non , quod fuperare, candide fatemur^quadrienniphQc/eliciter dete^o contenti. Equi- EPI^tOXAE S. PAVLLI AD COLOSS. H^ Equiderh diu aGte !S* Paullus fuerat iii Pbrygia & Gs^- latia, tefte Luca, Aft. XVJ, 6- prohibente autera Spiritu divi- nOjrne hifee terris do£lrinam Chrifti annunciaretj Coloflenfes neque adiit neque vidit. Sed cur quaefo DeusColerflenfesjl- -^ lo tempore ab Evangelio arcuit ? Qm ahfolumm decretum (^y^i \6(^ folemus in fchplis ) i)e «bfoiuto de- affirmant vero divinam univerfalem , gratiam negant, faepiffi-xv?,'^!^^' me ad A^i:. Xyi, 6. provdcant, ut inde confirment, vocatiq- nem ad ecclefiam ab abfoluto Dei decreto, populo huic grati- am negante, illi donante, pehdere. i Sic lO. BRAVNIVS, non omnes effe in fcedere gratiae prbbatiirus : Chriliuspvobihuity inquit, «^ Apojioli aUventin vias gentium^ Matth. X, 5. Bi ne ' gratiam.Dei ammciarent in Afial^k^. X VI, 5. 7. v; doiir.fcsder. Eandem fehtentiam CASP. p. 419. STRESO , Anhaltinus, tenuit, nifi quodcpgitatafua aliismuItofubtiIipribus,idemta- verbis : Deus non men fignificantibus , expreflerit impedivit curjum Evangelii^ dum impedivity neFauUusJn Afia pvtsdicavet Hoc cur- Evangelium ^ fedpotiuspromovit. enimefl promoveve fum Evangeiii^ cum eo mittitur evangelium\ uhi CONSILIVM Dei ut BENEDICA v. Comment. ad fevt ^ evangelio TVRy A61:. tom. I.p ro. 575. Exiftiinantigitur Calviniani crafliores, noluifle Coloflenfium converfionem Deum , ideoque Apofto- los aditu ad ut fic fer- Phrygiam prohibuifFe , pateret , Deum vare & perdere velle pro abfoluto quodam decreto & bene- me viros castera do^tos placito. Ingenue proflteor , miraiii, fuam quod fophifticam ftrophen , petitionem puta principii, non animadverterint. fi enim Quod darem, Deum prohibuifle , ( quod revera diftulit modo) quasftio tamen manebit, num ex ab- foluto decreto ? prohlbuerit Haec etenim eft quaeftio, quam ob caufam Deus illud prohibuit ? Calviniani caufam in abfo- Juto decreto nos in voluntate , vero Dei confequente quaeri- mus. Ex antecedenti voIuntate,quaomnibus hominibusbe- ne cupit DEyS, Cbloflfenfibus Evangelii annunciationem non D 3 pega- . ^o INTRODVCTIO IN tECTlONEM fed ex illis dQnafuaf ea- negabat , confequenti| cjua Gff^rt, qu deiii amplexuros praeyidet; Ceterum, I)]5VS.^ppn;;pr^^ abfoiute, fed diftulit in comraodiora tempbra.^ .peits nen^pe omnifcius viditj Phrygasr illp ^ tempore -Evangelio creditpp^ non fore : ne itaque Apbftoli operam perderent , ablegayire- os interim in ubi lefu Jae- Macedoniam j feraen yerbi Chnfti tiflimam melTem pollicebatur. Riedle hinc bv <^£RHARPV§ diftinguenidura cenfuit inter .gYpiam, vocamnis ^^eggtam.^^^ ^ilatam^minimequiexvocatipnis.dtlanpne inferendmn^ qupd gvatiofa Dei omtiinm hominum falutem defiderantis vocatio non Jit univerfalis. V. comment. ad A£f. XFI^ 6. p. 458. Confl- mili ratione b. DANNHAVERVS re(pondit : Diftingue ihter vocation^ negatam & retardatam : inter vocationis fubftan- tiam,& circumftantiam moras, gradus, ordinis, &c. vid.^orfb- 7»or.; Ctf/w^/ p. 1931. (*) Expiicatio Aa. Venit S. Paullus in 6c Galatiam Adl:. pofthaec Phryglam , xvni, 23. 5^viII, 23. ChriftiqUe affeclas in fide confirmavit, more medi- corum, pharmaca confortantia eegrotis propinantium j sT^fjy- ^<{«v'enim hancemphafinfecum fert. Quia vero S. PaulJus in ,ad Colbfrenfes 1 1 i. verbis epiftola cap. , conceptis aflerit, fe neque Colofiis neque Laodiceae fuifte, prona eft coniedura, citato a Joco per ^t;y««y velminorem Phrygiam PauIIo fre- quentatam, vel maioris partem Borealem Galatiae vicinamj ef fe inteliigendam. Erravit itaque GENTIANVS HHIRVE- ,TVS, Theodoretiinterpres, redle fic iudicante CALOVIO, 'iwhibl.iliuflrat, tora. IV. p. 797. quod in argumento epiftoJjE praemiflb, Paullum iara antea Colofienfes vidifi[e & docuifi^e retulit. Erravit & ipfe THEODORETVS , qui ex eodem lo- Ad. concludere voluit Paullum antea cOj XVIIIj 23. , Colofiis . quoque liac fi cum (*) Omni di/pntatlone ci^rere potuifletniis, Theodoreto facere, Afia non exclufum credere voluiflemus. PauUumque , Phrygia, Sic enim : aSe HTToi t*? «S «to rm 9"««s ««iwPiu,%cr<«y T8ro , inqnit, «y, XeiptTos 7rg«|cy. n«- rtii 'Airtcig t>j? B*9-o»<(es «jrev o AaKjts pi fittv y»^ xcy /KesKflsgws Kiiitf}\VKUoif etvT^s T« timftet eiyioi. Uifu ^i y« TJjs ^gvyipts H^ti T«»a rov i^n. EPISTOLAE S. PAVLH AD COIiOSS. 3^ quoque fuifle : Ted uthoc cum Col. 11, r. cbiidliaret/, fingitj cam lianc ad (EolofTenfeS 'FaulMm j epiftolam fcriberet, praeci- ' puas Phrygiae urbes nondum yidifTe, etfi in MetrGpoli, Laodi- cese, evangelium prasdicaverit Quam rationem re^le dixe- - ris infirmam cum tnemoir. de V eccL , TILLEMONTIO, hift, tom. I. p. 605. Vnde enim THtiODORETVS difta fua con- ? firmat Nonne Paullus ipfos Laodicenos metropolitanos iiS; -^ quos nuhqu^m viderat, annuiiieravit ? ,Col* ilj i. ; f i ^ Non per S/Paullum, fed per EPAPHRAM, ipfum Go-Co^^^^^^^ * • lofTenfes ad Ghriftum addudlos effe y ex CoJ! I, 7. Malid imme" phras. fito ' ubi .affirmat Ct)lIigiW ^ Apbftolus ,''GoIofrenfe$' ab 'Epa? 6c antea phra didrcifFej- qtib6' defide amore Golofreniium prae- dieaverat V. - 6. Confimili ratione 12. lau- J 4 c IV, Epaphras datur a fummo zelo & ftudio, quo in omnes Phrygis Pacati- an£e incolas & , CoIofTei^fes pqta & Laodieenps HierApolita- nos ferebaturJ >NeG ut miremur horaihem ' in eft, , , Apoftb^ lorum ordinem nbii alle£^um tailto cum fuccefTu , evangelitirn Golofrenfibus annurfciafFe. Erant enim Apoftoli,iudice WALO^ ^^** NE MESSALiNO, iCwQ Ciaudw Salmapo ) deEpifi.^ ^'' na confirmat-et (ic tnuniefe , atque Apoftoli pro^e defungere- ' dubito fe his tur, Mon , PAPHRAM Apoftolis adriumerare, quia munus Apoftolicum inter Phrygas, inprimis & CololFen- feliciffime obiit. Vocatur ideo S. Paulli fes, o-ovtooc , Cpnfer- vus, isque «yawvroc, Col. I, 7. nec non feAog x^;;^^?, Col. IV, 12. quem titulum alias Paullus iibi & reliquis Apoftolis vindi?atji denique^& w addit. . ^ktjfAnr^iog contra^e' A»jt6«c pronunciatum Pluribus fen- tentiam GROTII ornare ftuduerunt AJBRAH. BERCELI- VSin prafi adEpiaeti encbir. & CAR. DAyBVZIVS L. I. de teftimmio Chvifli apud lofepbum part» j, f» J. feqq, nec non alii, quorum nominacitarenonlibet, e. gr, FABRICIVS in luce fatutari^ c. 5. p. 86. Hisobviam iverunt viri dodliffimi, quos I , inter CALOVIVS in bibi iUufir. tora. V. p. 796. ITTIGI-. yS in bifloria eccleffceculi primi p. 371. nomina fua profelli funt, Nec & ego intelligo , quibus argumentis Grotiana coniedura fatis confirmari queat. Legi & relegi DAVBV- ZII fed nihil certi in ea nifi apologiam , deprehendi, quod hy* de adulatione ubi- pothefi fuae, lofephi erga Epaphroditum , fervierit. Afi!eruerat fcilicet FL. ideo que , lOSEPHVM ho- norificentiflimum de Chrifto tuIifiTe teftiraonium, quialibrum ludaicis fuafu fuum de antiquitatibus & autoritate Epaphroditi^ hominis Chriftiani , Neronis liberti, confcripfifl!et, cui & eun- dera dedicaflTett Atque hunc ipfum efle Epaphroditum, cu- ius EPIlSTPLAE S. PAVI iasS. Patdltis Phil. 1 1,.25. meminit, exinde. D AV BVZIV S probarerai^git , quia^uterquefervus, uterque P^^h^^^ in notus. ut Nejonisregia Hoc denuo, coHfirmaret , neceffe in 1 1 abifet habebat ut R , cum , G O T partes , Epaphramque Epaphrodito commifceret. Rationes a GROTIO &; DAVB V- ZlO .aHatse funt infirmiores ad bre- pauciores , easque , quas uillime refpohdebo.'"^!.) Etfi concedam, noxntw^Tret^^^o^na fonare inde ~ contra6te Eflr«^^«v pofi}j, tamen, prater poffibili- riihil : nos de fadii tatem , probatuf autem probabilitate feu verifimilitudine difputamus, non de poflibijitate. 2,) Phrygas ut. fervos fuifle habitos 12. docui- pluTimum , fupra §, ipfimet mus : fed quis inde temere concludet, Epaphram Neronis li> bertum fuifle, quia gente Phryx ? 3.) Sufficit, inter Epaphro" ditum 6c Epaphram intercefliifre difcrimen fiitis magnum, tam intuitu iiominis de iam monui intuitu , quo , quam patriae & ofiicii. Epaphroditus enim apud Philippenfes, Phil. II, 23.C, IV, ig. Epaphras autem apud CoIoflTenfes, Col. 1,7. c. ly, 12. 6c quidem uno fere eodemque anno captivitatis S, , Paulli habuit rem fuam munus & ofiicium : tandem primae , , Epa- phroditum Philippenfes, Phil. I V,.i8.' Epaphram CoIofl!enies miferant. Atque hse rationes reddunt verifimilius, Epaphram alium fuiflTe quam Epaphroditum.c Caeterum multis laudibus EPAPHRAM ia«- copdecoravit S;J^^^Faphr« PauIIus Apofl:Glus. Laudateum a/^ip/// E , diumque 34 l^NTPRODVCTtO IN LECTIONEM fidei eorundem fibi laudaiFe Cdl dwmque & pietatis , |, g. QUod Colofleufibus omnino graturn efle debebat, fi tantum ia Epaphra patronum rerumque fiiarum defetiforem, apud Apo- ftolum in vinculis detentum, invenerant. Qui vero fadum iit, ut Epaphras Romae cum Paullb vinculis conftringeretur, eft : Fbilem, v. 23. in propatulo non interim haec ipfa vincula Epaphra fummo honbri fuerunt. Si MartyroiogioHomano credere fas eft ut CQlofTenfium ^, XI X , Epaphras cpifcopus /«/. in urbe eft martyrium patria pafFus , ibidemque fepultus. BARONIVS omni nifucontendit, exuyias S.Epahrae hodie- num RomjE afTervari, & quidem in templo S. Mariae maioris. V. TILLEMONT, «/m6?/y, ^fc/e/; tom.I. p. 310. ;, ;§.^;x,vL. .,, /; ,^-';.'' EeeiefiE Coiof- Erat ccclefiae Colofi!enfis ftatus oHm feliciflimus Dcoquc "' ^ ' S. Paullus non cjffimui! gratiflimus , quippe quem uno nomine celebrat. Extollit multis laudibus ColofFenfium J^c/emy charitatempLfpem^ C. tria a I, 4. 5^quae Chriftianohommepraecipucrequiruntur, tefte i. Cor. Falfis ipfo Apoftolo, XIII, 13. Apoftolis , legem commifccntibus mafcule refiftebant cumEvangelio turpiter ,, ColoflTenfes, inque vera fide firmiflime perfeverabant, c. 11,6. Vt omnia rite ordine fuo 7. , tempore & fierent, fedulo cu- rabant. c. II , 5. Baptifmivim& efficaciam,c.II,i2, 13. vitam c. & mortem cum Chrifto fpiritualem, III, 3. in iisdem com- mendat Apoftolus : quibus fingulis patet, ColofTenfcm ccetum non immerito a nobis feliciflimum praedicari. $. xvn. Doftores eccte- Acccdity quod & miniftros do6loresque ecclefise habtiit fia. coioflenfis. ckriflimos paritcr ac fideliflimos. Talis erat EPAPHR AS, cu- Oneiinms. [us laudcs anteccdenti XV. enarravimus : §. ONESIMVS, pa- 1 tria CoIoflTenfis , tefte c. ludseus Col. Apoftolo , V^ % gente , IV, 11. Philemonis fervus olim valde inutilis 6c ab. >ero fuo pro- EtlSTOLAEvS. mVttr AD COtOSS. 31 ' ' - ' f^ ' e ad ii. ad profugus ^ jift. Philem. v; ij^^^. Romam dilapfus PauHlim veriitj ibid^m ad Chnftum cotiyerfus v. i6. tandem a PauUb CololTas & ad Philemonem remifliis eft. Col. IV, ^.9. Philem. v. 12. CaeterUhi non polTumus, quin celebrein quaefti- Cur onem,datahacoccafione ventii*emus,ctirDeusnonnunquariifaci- peus maios hoirfines ver- "1° norofosolimpeffiniosque poftea elegerit apoftplos n°J"qu^^ g";^ bique praecones ? Setvus ihutilis & ab hero fiio profugus fu- miniftrosvefbi? erat nifi furti faltem iniuftitiae de^ Onejimus , qui , , atqvie turpis fraudationis crimine fefe poliuerat. Philem. v« 11. t§. De evan^ S. Mattbao- conftat iriter omnes fue^ gelifta , quod publiianus rit ante converfionem id homb m^^ae omnibus ex- , eft, frugis, ofus, multaque nequitia obrutus. Matth. IX,9. Apoftbluni PauUum rie huc referam morura cui , prohibet caftitas', ipfe pro Pharifaeorum ftudio olim indulgebat : ipfae caedes Chrifti* anorum meriti ab eo decernebaiitur : cae- , opinione re£lique terum antV converfionem vitiis^deditus fuerit corifir- , quod , liiari non ppteft* ContradeS.v^Ar^f^i?»^ nbtiffimum eft,quarii flagitiofe vixerit prius, quam ad Deurii coriveirfus. Lacririiiae matris S. id teftantur filii ad Monic^ ,^ quas pro eriiendatibne filio Deum flidit, de lacrimarum tandem ad fruges redeunte gavifa. Necplura defuntexempla eorum, quiolim fceleftif- fimi, tandem iii promovendo 6c urgendb Dei opere proriitilr fimi fer arifam dederunt vidiffimiqrie , proverhio parum honefto ordiriem. confilio cur Deus utatiir in noftrum Hbc , fequen- tes forfitan fubfunt. Vult Deus in doftb- ra^ones i.) hisipfis ribus edere (MaH.^o&vfnccg fuae exemplum, piis omnibus plenum folatii. : Sic enim Paullus ^ta. thto 6Xsf]Qf}v iv6t «v gfioi iK^ara^sv- eximiam v. ^&i^nraji ina-y^ YipT?^ HASAN (fummam & , Reve- rend, Rapheimsm annot. ad Nov. Teft. ex Polyb. pag. 59^.) intsr- MAKPOQTMiAN vpoq viro7V7r&)(Tiv ( five GEGVMENIO irtriv^v sv prete , v^qi ctTro^ei^iv , tt^o^ va'^a.KKtia'iv)'rm fieXKovrm cjoTO) «e cumQv* X, 16. ad verba Li- ^m^ Tim, 1, quae theologus ' E 3 pfienfis ^$ 3C INTRoayVCTIO IN LECTiaNEM fide- GE;. pfienfis atitlqwa & rieligione, ^pEINMGHFV^comr inentatur : Volnit Deus vivum quoidddmHenmiis^fiwiexempJ^ quo cuiusiunqueiordinis^fexus homines ad^teppifcknfianiinvi' tdvety : Quid enim prodejfet.ptadicare Deum clementem ^ mife- vicovdem^pnon etiam evidentisfimismijericordiamfuam doc^men- tii tejiatam facerp, coiliment. ad, 1. e. p. 38^ 2.) Vuli Deus iia his vocationem ad non at ho- docerp , mii,-iifterium pendere fed a Dei . njinupi digiiitate , miferentis ;gr.atia, Non eo; haec ^ifta vplumus, quafi inipiani^yitam in "Academiis agentibus a- fcribere vel morum colorem pologiam , improbitati iijduere yellemus : Ytinam omnes vitarn facro futuro muner,e dignam ! ab utero. . (degercnt ytinam Deum pia ment.e,%c6le^ent , q«i aiiosad colendum DEVM admonere/^ebent ! Ne qiaid 4i- de ihifera vita ante- cara hominis impiijconditipne , ,npn|:aro a£la a'd auditorum aures pervenit, ol?icemque non levem fan- .6lis laboribus ut taceam confcientiae fa- ponit i , qaid morfus crum oratprem, yitia in-aliis taxantem,; tprquere poffint, fSc ;Quam graveseummaneant pcEnae, qui diyinam yim yerbique : u jefiicaciam eludit. Efalm. L, i^v 17. Interim nec in eor m par- tes concedimus facromu- , qui aeminem nifi;femper probum jnere re£le fundtirum exiftimant: hos enim Deus confutat ex- emplis dodlorum oJini malis, nunc refipifcentibus & multo cum fru6lu.in Domini vinea operantibus. Minifteriumnonefl eo ex.vilibus fmtemnendum y quqd conftet pevfonis^qui^Jpfpec- fatoresfufit. . Ita enim plapi^it, Deo^ non per angelcs ^fed pevpec- catores^ alios adfe ducere peccatores^NEQyiD HO MIN^M ibi S/INC TITATitrihuatur yfed quicquid profieitur ^ DEI MISEB ICORDl^ AQJ ONl TA Ti feratur acc9ptum, in BALDVINVS comment. epift, Paulh , p. 12J0. 3.> ) Admittit JDeus hos fubinde do61:ores»eecIe(iae,-quiaprP divina fua omni- ,rerum fcientia in converfis non- um intelligit , impiis poftea nullas egregias dpxes, facerdoti maximecongriiasj per Spiri- S. faciiius eft abo- ;tus gratiam produci pofTe j SuperbiaDeo mina- niimtlDniy lypgtjl.^ V^ 5, i^^ iri theplogg^feeri^ Qpecanter:, oTitur^utegitiap^lfbia^e^ •nimja; eotM jiomm ^iipatioj^e, quse certf ab hor]nine,\Tit^yitj£e' ante mar je a(Stge femper meiBafe^, eri^ lojng?' remorilSm^. . En tibi S. ! , pauHum^ .a-Km^. illud gratiag ^le&um, ; Saepe cornmemprat: , neceffitate fratrum fa quiderjii. , A jfor um:- califmniis" cpa^luSj lua inTecclefiam, weritav, fups rla^^ ; 2. Gor. XI. & Xlivfefnper autem eam modeftiamhu^^^^^^ praefe fert, ut fere nunquam npn priftinorum 'p^eccatorum memineritj '^feque ojmni divina miferatione indigtium pronuri" ciaveritr I; Cpr. }CV, 9,; ,Fieri non pp^^ reseedefige pari hunniliiatei^mpvis i^cruin ;admin quji femper in fe habent monitprein ^^ npmeij^^d^^^^ qui- dem trifiem, iatis; tainen; & udiljem. ^ I^ee du^^ maiorem diligentiam adhibituros fpre ,: quip^^^^ obliti, quantam temppris"yinumjqiie iaferarn antea fecerint, quam ax^n^mhhm perfonas exueraiit! Summo denique iir dem ftudio cavebuntvne;in-priftinacdmiiiairelabaiitur,h tia excidant iad . euin Paullo ten- divina , perfedlionem-potius Phil. 1 1 12. : dentes; 1, L Con IX, 24. Demiim divina fapientia patet, qua^motusDeus nec eos a facro munere arcet,,qui fe culo genioque olim ind.u]gen£es ad fruges tapdep redierunt, feque facro muneri confecr^arunt. hfluf e§, Xfpmims in viis fuis omnilms. . . hiftoriae de narrant a Onefimi ra«ne- Sacrae antiquiores plurk Onepmo , Jta,martya- fabuJis non adeb remota vel faltera 'fibi In*''' , inviceim ^adve.i-fa. um. - 1 > . Confiitumntbus Apdfloiicis L. V 1^ c 46. Onenmiis . dicitur Epifcopus Berais 'apud M&cedoms,^ fed ab EVSEBlQ^Li II-I. 56. falutatnr Ephefiorum JoB.or^ poflor^ quemadmbdum & in Mar- syrologio Romano d.-XVI. Febr. Epifcopis Ephefinis adnume- ratur:' Poftent tameiij tie quid celemus, haec fibi adverfa condliari, fi GOTELERIO /^^wv/. patr, apofl.p.^p^. fubfcribe- remus, qui duPs eiusdetn nominis Gnefimos extitilTe coniedlat, £3 BeraB" 58 tNTRO©VCTI0 I# trCTiOKE^M Beraeevilium a1terum,alterura Ephefiorum dpiiGi^em. l>e G* luculentus eft E* nefiiilo Ephefino IGNATli Locm -^ptfi, ad phef.p, m, 27. edit tmg. uti eum rpi/ 'sv ayaTrn-AyfSTov vocat, Ephefiosque feliciffimo^ "putat , quod digni^^fuerint , l^juibus roiHTocsTF ta-jiOTroi obiiugQrQt. EVSEBIVS L. IV. 26. refert. Melitonen Sardenfem literas de numero & ordine V. T. libro- runi five d^ canone T^ ad etiam , V. Ohefimnm aedifi^e,quas ipfe maximam partem in fuam hiftoriarh retulit CDTELERIO fub- niemoir. de fcripfit TILLEMONTIVS rbifl. ecctef. fom^lpM. fed non deeffey quse eidem opponantur, iam ante me VSSE- animadVertit. In M»»// RiyS Graecorum , Onefimus hon eft relatus in feriem Epifcoporum Epjiefinorum^ fbd lumini- ' bus 6c fan61:is Coloflarum Apoftolis d. 22, Nov. p, ly^, Nee in iiw^f^»^ methaphrafte, nec in tonftitutionibus' Apoftolicis, ubi loanni Apoftolo fuGcefiror datus '/(?/7«»^/ illcy cui nonnulli veterum & recentiorum Apocalypfin adfcripfere, . Quemad- fnpdum etiam Timotheo, non Gnefimus, fed CaiusQ, Simeone ^ixsx^ eft : fed fuht hasc ita ut vix lice- ^Menms comparata , at cevti quicl de iis pronunciare. Plura de Onefimo dedit 5*«- vius ad d. XIIv Fthv, Boltajjdus m A San&or. eodem die pag. '856. TILLEMONTIVS 1. e. De Martyrio Onefimi ex Nilo, Joanni doeet Chryfoftomi difcipulo , cpnjjare RVINARTVS , : . in prtefad dBa Mari^r, p^ 2^, §. XVIIL TychicusCoiof- lu doflorum Coloflcnfium numerum refefrenduseftTY- fcfium i^oaor. c|4icvs,cuius honorificam mendonemS.Paullus fecit Col.I V, Nominat eura tov fratrum 7. ayaTrtirov a.hA<^ov , cariflimum, •^iirov Siaycovov fidelem Ecclefios (rmh\ov ev , miniftrum , Kw^«y, confervum in Domino. Mandat eidem v. g. munus Apofto- licum fecundi ordinis ut corda Co- , quod fupra §. 15. diximuSj fium fide vera confirm'aret. Patria fu- loiTen exploraret , &in it AfianuSji. e. ex Afia minori Ad. XX, 4. genie autem ludge- us £ P T r, A E 8* tlri - G n P A V A At pL(|S3. 0^ , iis GqI- IVj II. Guius opera Paullus;in kgatip Ro- lus eft, yidr^Tit. ill, 12. Paiillum nunquam deferuit, fe4 mam comit^tus eft, unde ab eodenj. tam ad Ephefios , EpheC VI,2i, quama fui& ^-o As V. . Cseterum inlVIena^is memoriae eft Phi-^ , 3 proditum , lemonem fub Nerone Afiae Androclo f , praefide , marty ium Cd- loflis efTe exuvias Goloflis pafTum , qubquemanfifre, mulmque miracula edidifle Gonf; TILLEMONTIVS w^/»oif^. d^^ /'^/^. ^ff/?/^ tom. I. p. 604. f XIX. Multum aufla eft ColofFenfis ecclefioe felicitas, quod vi-Coi. ii,i.c,iv, ''" ^^" '^* Col. c. Ginaeurbes,£»od?ff^/jf & ///V;'/?/>^///,quarura II,r, IV, i^.ij. 16. niemoriafervata eftyad Ghriftianorum facra tranfieriht; fic enim F mutuis (*) TlLLEMONT. v|a INTRODyCTIO iN WECTIONEM : mutuisinvicem confiliist opibusque^hrygiBel^^^atiaisae url^s^ .. feiayerita^;i^vahant.,v-;,,\,. ,/ ;:; ::,;..;'^' '[^i „•-. ':,<::v:::' -'^ laodicea^coiof- V lajocficea npm0n in %ris HT. paginis^^praeGipup inA? fisvicioa.. fubinde pocalypfi ioannea, obyiat. vidsC^^ &c.\iV, 13* II. c. Paucis eam delineaffe iuva^ 15. 16. Apoc. I, & III, 14. bic. Siturh Laodiceps iaudarus Anglus SMITHVS ita dercribit, ut intet Hierapolin & Laodiceam intercedere planitiem quin^ &. a fluraine ob- que miijibus paffuum amplam; Lyco irrigatam , iervet, redeque moneat,,Coloffas Laodiceam ab occidente ha- ea fatis lato uti bere , & ab fpatio diftare, fupi^a §, 9. pluribus in- evicimus. Septem cqllibus, qui mediam planjitiem quandam cludebant,fuperftruftam fuiffe urbem, plim fatis parvam, poftea opulentiSmam, ampiiffijtnam, duobus millibus paffuum Ephefb diftantem. v. SMITHI vot^fspt, ecclef, y^fiap, ^o, Idem An- ad mille verfus Bore- glus probe adnqtavit , quitigentos paffus dilabi cum latera urbis alluere am & Boreapeliotem Ly , vero duo fluenta ^}ffopum & Caprum^ alterum ad occidentem, ad Eu- ronotum alierum,'qu£e in Lycum cadunt, uti Lycus in Maean- 4rum. Nomen fuum habuit ab uxore Antiochi lll, LaoJke^ ^uippe in cuius honorem amplificata.eft & exornata, tefte PLlHlO. Cumque multae urbes fimili nomine gavifae olim ad fint, conf. LVC. HOLSTENIVSin w/. Stepbarj.Byzant.de urkibus yoc. Xa.oh)i, p. m. 187, iuvabit hanc Laodiceam Phrygiae a urbc Laodicea diftinxiffe ne force Syriae potiffimum , EVSE- BIVM L. IV. hifi, ecclef. c. X X V L de noftra retuliffeputemus, quae de urbe Laodicea &Epifcopis Laodicenis ibidem Jeguntur. Vpcatur noftra Laodicea ad Lycum,utieftin numo apudSPO- HIVM : o AHMOS o AAOAiKEiiN TAN npos ATKii. Aliam ^ infcriptionem , eamque antiquiflimam L V C. HOLSTENIVS 3. c. attulit, exqua idem cognomen probamus. Phrygige me- tropolis erat Laodicea, Coloflarum vicina,olim Diospo]is,poft- eaRhoas di6la, fi SALAMONl van TILL credimus, 1. c. p. 318. qui haec ex PLiNIO L. V. c. 29. haufit, STRABO me- mi- E^PIS¥6lA^E Sk PAVLLI- AD iCOtOS^S. 4^ iSinit eain ahtea exiiem flia creviffe in 5 ^te , bppugnatiohe Mithridatis EupatoWmultum paiTam, agri tameii pirgeftaim^ . dviumque^rtuna deiiuo au6lam fuiffe^^^ Hbdiie ^u(3it iS^/ ^^ id eft vem ihter rudera fir;^ , caftrufn\ ^*) ihultaque priftinairi referentia aihplitudinem iugubri afpe^lu ytriatheatrai,^^^^^^^^^ duum veftigia , aliaque priftinae magnitudinis T«x/i^^^^^ SMlTHVSXc. Quibus ii numos Laodicenorum addideris, fupra $. 6. allatos, re^-inde colliges, Laodifeam 'hoftram ce- leberrimis Afiae mihoris urbibus annuraerahdam tur enira Ephefo &'Smyrnae- excellentiflimis urbibus : omonou AAOAlKEnN KAI E*E?mN,porro,CMb]S|:blA AAOMKMNKAl SMTPi dicam Liabdiceam Ni^iim. Ne quidde Isiude PLINII vqua extufit Ao-er Laodiceara cii^cumiacens blim erat fertiliffira'usv& Lana ^ oviura gregibus nutriendis aptiflimus,-unde 6c Laodicea \ a oilitie flia orbem celebratiflima fuit tefte m & higredine pcr , L. edit. nx>v, Faaum inde eft ut STRABdNE XII. p. 8(^7, , mercaturae operam darent Labdiceni, qua opes fuas egregie. civitatiihter Afiae cele^ promovebant , fuaeque urbes^cmporii ' berrimi nomen acquirebant. Quodfi conftithtiones Apoflrbl^ cse eflfentOgehuinae, Archippum primura Labdicfeae Epifcopum, S. eledtum v. l.i VIL Gui abipfo Paullp , credereraus, 46. Romano d. VI. odl. , ex Mdrtyrologio 5'/7g'//>'/» Martyrera & Epi- adderemus. v. FABRICII Lu}>f fcopum , Paullique difcipulum Sed haec funt Gertiora faiutar, evang. p, gj^ incertipra ,' autera, qu8e in loannis Apoftbiiv^/?<7f/7^>';)^ c. III, ^ urbe^P"'!:^"'»^-"^"^' r efer untur a CAMP. A ia ad h. 1. , yLTRING amcryjt apocal, fedulo annotata. >Ete,him ex-epiftolaadpraefuiem Laodicenum lefu 6c a ab ipfo datav patet ^ Laodiceam tempori inferviifl^e, 'zelo priftiiio atque fervbre multura receflifre, fiquidem neque ^v%^^ neque fgg-oc erat, fuaeque. paupertatis ipiritualis.ignara,' eam & ad rediifle verifimile eft : fi au-^ Relipuifl!e " fruges' , quod - y¥-2 , teiTi a S. fac. (*) Carolvs Pavllo in Geograph. p. tn.*jo.(ed!t. Amftel.i;!!.) refer £ cxLevnclavio, a Turcis Laodiccam nominari Nove UJcbe, INv 44 INTR0Dy<3TIp, LECTfiON^ j tem tcftimonio EySEBIlaffirnifjtucvfieuIneum hoc^d^^^ Nain loco mox citato de go argwmentum,. quge EySEBlys , , haibet ad Laodicieam eccle(jia L^pdicena , Syri^non Phrygiaa; pertinent. ServaYitaiitem pro^ida lefe cur^mlnen, cuiusob- nifi fuj(catioi>€m minatus fuerat ^ Laodicea ad meliprem menteiri Synoiitis Laodi- C. rediret. Gonftat enim , faeculp quarto A. CCCLXVH La- admnam Symdum a Phvygiae Pacati^nae yi^inarumque regipnum epifcopis celebrataaj effe. Decrevithaiic fynodus de difcipUr n?e e^clefiaftiGap reftitutioiie^ nee noii de aliis eo fpe6lantibus yebus, uti e3c |i,X* caripnibus etiamnum extantibus patet v quP: rum ukimus vel penultimus celeberrimura illud de canonicis . i» Jibrisy. T. 6t N. T. deeretum cpntitict, de ^wo PRlTiyS i.or»'s vexatiis OlimLaodieenis Teligio magis fugrat cordi,quum ad S. Paul^ "^* ^' ' |um?liferas darent, huncque fidei capitibusinterrogarent. Ter ftatur rd PauIluS Gol. I Vj 6. xairtiv sk AetpStiieictg (s7ri79hi]Vyyroi' i}(raTsytvetiidiivfjbmav(tyvms : quibus verbis luculentiffime perr hibet SK ex litteras , j^ftp^nimg , Laodiceaorum urbe ad PauIIum fuifle miftTas,, .Synt, quijipfum S. PauIIum sk AcfcoJ<)t«ac epiftp- ad: exaraft^e fed hi erunt Jam quandam;^ Ephefios forte , putant , fere a sa difcedunt (imul , qui propria fa fignificatione , obliti, S. Paullum nomdum Laodiceae fuifle tunc,xum hanc ad CoIoC- ienfesepiftolamcomponeret, Col. II, I. Qugd fi Apoftolus nunquam Lapdieeae fuerat, qui quaefo LaGdicea fcril^ere pote- rat? Statitaque fententia, PauIIum CoIoflrenfibusnarrare,Lao- dicenos ad fe literas dediflle ut Colofl^enfibus , quarum cppia fimul Faciunt verfiones daretur , imperat. rnobiscum pmnes antiquae, in primis Syrus 6t Arabs, nec non antiqua Latina 5 Fa- ciunt nobiscum patres primitrva?ecclefiaei hpsqueinter GHRY- 3OSTGMVS, qui voeulam EKurget. ov ycc? «vrg, rm npos Aaa- ctAArt EK hom, XII. in ^tfi^ot^ , rf}v Acfco^mwotc 'ifwt y^ct(p&tirctv. epijr. ad Cohjf. Facit etiam meeum ESTIVS ad h. 1. cuius verba ad- fcripfiSc iuvabit ; ProhMior mbis eft eorum fmemia^ qui pu- tam. S/; COLOSS. EPISTOLAE PAVI-I4I _ AD 45 tmf } k^c og^i dec€piflola ab.ipfy, LaodicenfibusfcriptaadPmlliim-, qua. continexet pmgnam teflijicationem fidei:&- j^^^ ut eam ideoque PauUumvoiuiJJey ,lege'^.ent Colojfienjis.yillovw^^^^ cet exemplo provocandi atque 'excitandi ad niovemfidei ^ cflrita-, . tis profeBum. Sidd. TILLEMOHT, memoir, de r/j^^ tdm.J.p.^op{*) ' Atque hinc patet, quid de fuppofititia illa S. Paulli adLa- odicenos fit iudicand.um de epiftpla , qua pj*^^^ tus fum in a^ditainentis ad b. PRITII intrdd.in N, T, p, m. ^jf, add. FABRltlVS /»/£?& /^ ^^' \^/^y/z/)tf/// Coloffenfibus yicin liti Laodicea j fuit, ^ii^cl^j!''^??!.'^; Paullus HierapoMnos Cdloffehfibus im C61. IV, ij.yfeque de Laodicenis admo' Colortenfibus, pariter & HieMpoIitanis , dum follicitum 'pronunciat. Hierapoleos nomiiie plures ur- bes olim venerunt : alia aliai alia demum Carix; Syriae , CretEc, nos autem de Phrygis oppido loquimur. Vid. ST. BYZANT. de '. uvbib, p. m. ^t. Celebrem piitti fuifle P hrygiae Hierapoliii, non folum fcriptores antiqui, fed (*) Nuperrime eandem (ententiam de Hac epiftola tulit lo. LAMivs,in Aca- demia Florent. P. P. in libro paradoxo lU QYuAmm ApojklorHm p. i66. "^ 4^ INTRODVCTIO I?I LECTtONEItf dit intra Maeandrum fimul & Lycum , qui obifervavit, Hierapo-^ ' lin non conteiiinendam tirbem olim fiiifTe , ingfentera marmo- rum litterator occurrentiufh iim etiamnum Hierapoli , ftruera, abunde dpcere. Felfota Hier^ipM • inquit SMITHVS in prcsfi adfeptem Apce Ecclef: liotit. auantumj^prafens iudicare poteramy plusquam octidiu^ftillic mihtMm 4iumanendumfiuJfet^lal}0Yem - exhaufiffet, Hiera- Wem cx^ Conciliis in .ea habitis , haud immerito syiiocii , colligitur. poiitans. Prtmum conciiium Hierapolitanum circa annum G L X X 1 1 L ab Apollinario , Epifeopb Hi^rapolitano & viginti fex aliunde convocatis praefulibus celebratum eft^ quo Montanus cum Ma- nee non vel Theodotus con- ximilla , Theodorus pQriarius,v demnati fiint. y. STEPH. BAiypM^hllea.mv.p. j. LAB- - BEI concil. tQt^. I. p. s)p* CAyE hifi. Itter.^pag. so. Sfcundum conciiium Hierapoiitanum citc^ annunl CCCCXLIV. a Stephano Metropoiita indiftum fuit, quo-Sabinianus in locum Athanafii Perthenorum Epifcopifurrogatus, manuuni impofitione facro muneri confecratns eft. V. CAVE 1 c. p. 309. s.Papias,Hie- Habuit etiain Hierapolis do6lores ecclcfiae eximi^^^ /^P- jnter PAPIAS eminet, nptiffimus ille fabulae de regno Chiliafti- S. 6c S. Po- co conditdr. Hierapoli natum , ioannis difcipuium fodalem fuiffe creditur : unde & circa lycarpi Papiam , vulgo fgeculi fecundi primordia eum vixifTe neceffe eft. Ecclefiae Hi- cuni laude vo- erapolitanae praefuit multa , fcripfitque quinque titulum lumina, Aoy h. m. tc.jv ROTER. titulum GraeGum refert EJt^gcrK Aoywv Ku^<». Praeter fragmenta apudlrenaeum, Andream Cae{sj-ienfem,& Oe- nihil de iis etfi TRITHEMIVS in cume^iium obvia, fupereft , bihi. nouvel alias partes abiiflTe vifus fuerit DVPINIO Tom. I, verba in illis p. 80. Qui vero Papiam lESV expofuifle libris autumaret, naeille erraret,nam exfragmento ab HIERONY- MO catal, fcript. ecclef, c. 18. fervato patet, Papiam in Exegefi fua EPISTOLAE S. PAYltl AD COXOSSr 47 fua; enarraffe fermQnes^ Apoftolprum \ diSa ,& apopfethegmata, a li-a- i^^la & mifatuk , iibi viris Apoftolis relatai Gollegit gmenta HALLOixiVS tom, LJcHptor^mkf, orientaLY^t^ //- apritate & fcriptis PAPIiE conflili meretur GAVEVS Z^/;^. de , /^r. p. m. 30. ITTIGIVS 7« c. /j. //. & PHOTIO codic. 14. -In Martyrologio Romanoad diemVIlT. lan. memoria S. CLAV£)II APOLLINARII mar- in Afise ferva- tyris , Hierapoleos Phrygia pfbvincia .Epifcppi , ta eft. Laudat Hieronymus ApoIIinarium noftrum, fub im- peratore M. Antonip Vero floreritemiquod huic infignem apo- obtulerit logifim /?/'« 7^^^ C^/^/y^/^w^^wiw ; quod 4^^^ exaraverit de veritate contra adverfus gentes ; quod duo , & tunc a Montano Prifcilla Cataphrygas , (*) primum cum & Maximilla excitatos fcripferit. Quae,opfera fingula perierunt> exceptis paucis ffagriientis ab Eufebio, Ruffino & Nicephoro fervata, quorum de finceritate cotifulendus eft HALLOIXIVS tom. ll.fcript.ecclef, Ovient,invit.Theopl)il,c, 4, Edidit & a- ftudiofe a liter, m, lioslibros , CAVEO allegatos, bift, p. ^j. hic de ad Ora* Sitne Apollinarius , quo Hieronymus magnum edit. Erasm, retulit torem Tom. llLf i^p, , quod Philofopho- ex venena hauferit rum fontes , quibus OrigenesJfna , oftend^- Do6i:. rit,"difquirit vcnerabilis atque celeberrimus ERN. SAL« CYPRL\NVS ad Hieron. CataL p, m, 2ji, Cseterum multa lau- a cui de condecoratur ApoIIinarius Hierapolitanus PtJOTIO , audit «vj;^ a^toKoyoq y Koji cp^acr&t ci^io\oya>.ii6x^t][ji.svog ^ Viv prae- ilans ftiloque praeftanti ufus. cod, /f. ^ Porro . . ) (*) Fuerime Apollinarius auftor horum librorum gemtinus,fub iudice lis eft, conf. Ittigivs Ue hscrefiarchis sbvI apoftolici, p. m. »14. ValesiVs innot. ad Eufibii hift. ecclefiaft. p. m. 179; HAtx.oixiVs tom. II. de iiluftr. orienu - eccleC fcriptor. p. 8i5, ,.* '/' ^ Aberciiis nier»- Pt>rro htic i?eferen<3us^ eflet ^BERGWS ; patria Hktmpdl: ^" litanus cuiiis CLXrlVi , &^i{cdpuS er^atus circa^n. &bi!yfl Aurelio ^ Vero iniferatorit^ns; Aft Ctiiir liiilli A B E R G^ ffientio fa-flia (ic ih veterum inontitnentis a Siiheone , vitaque IVI fGripta, mul tis de cauffis fublefta exiftiFftietur , nolu* ' etaphrafte ^ iijiis fito qubdain nomine Hierapoli-^^^^ vide had^^neim "o^^^;^^^^5 m QA}/&hifl.,litm. p. m.tj^y'^jm • delineat^ra adeat laudatum Hierapoleos ciapit , fiepe Angium^ urbeiii facram' hodie a SMITHVM, qui p. 95, Turcis' Pambuk i. e. idici' turtem d\;> clivos e KuM/i^ goflipiaham , rupium r qui inttar candent obfervavit. Addidit longinquo goffipii , idem, Aqu» caiid» Bahieum unde cnlidia olim celeberrimse , agua fcaturiebant,mar- ^'e^po • niore candido ftratum fed columnas quidem fuperefre j , quibus circumdatum erat iii illud corruifle. cotam olim , Vrbem peni- tus everfam ihcolisque deftitutam qH^q^ ruinas autem multam & & fe ferre adeo ut SMrTHVS magnificentiam gloriam prae , , ne lugere quidem fatis potuerit fiebilem & miferandam fortem urbis tot olim tot , quae templis fuperbiit , palatiis infignibusque aedibus eft ut »f^// riomine cohone- gavifa , u^^-TroAV&Jc ^.ficra flaretur. Re6]:iflime haec a SMITHO annotata funt debuif- , fent autem & iidem in memoriamrevocare,qu8e taminSTRA- in numis de 'P/?//«mo BONE, quam antiquis ///tfr/7/>o//V/7»o com- memorahtur. STRABO eiusdem meminit L. XII. p. 868- de numis aiitem egregie diflerit BEGERVS in tbefaur* Brandenh -' fotn,/.p,pS'p(/, §. XXI. Anaiianopoiis Tribus hisTiibibuSvab ipfoS. PauIIo in litteris ad Cb- " adderem hu- loflenfes commemoratis, ego Anafiafopolm , quia ius in Synodo CPIitana VI. & in Leonis fapientis notitia mentio obfervaverim urbes Galatiffi iniicitur. Sed cum faepius , cum Phrygise oppidis propter terminorum coniundionem haud ra- ro EPIS;tGLAEr S^ ; PAVLLI; ; ADiCOXQSS. 49 ro Gonfuttdij alii iudicent, fueritne Anaftaiiop.bli^^^ Pacatiance phxygiae. Ante iSynodum YL CPJitanam" nullibi nonien P.hryg-ias AnaftaSopoleos legitur , quod ioJim furpicio- miihi m.dvit urbem ex ruderibusv.reftitutam nem ,, antiqiuorem novo nomiaeT condeGoratam fbifle, !, ; oi-; .::,:> De teliquis Phrygias Pacatiange urbibusi pailipi.in notitiis. Tmp. obviis, data opera filemuSj qma fcilicet non conftat, de- derintne nomina fua Chrifto , tunc cum Paullus. ad GoloffenT; ifls fcriberet. Qui eos nofte cupit, adeat ORLENDVMin oy- befacf, Ef pvof, tbm. L p. 141. Vetuftiflimas autiem .urties ma- gnse Phrygiae,nominatSTR.ABO,LaodiceamjApameam,Aphro- difiatajColofTas, Themipifonium, Sanaon, Eucarpiam, &c. L. W..edif. am. S77* nov,p» 8^^. f XXLL - Atque fic demum conftabit, Phrygiam Pacatianam fere o- ^^T ^i^i^Si'' * * ad chriftianorum ' mnem, .aetate apoftolorum caftra tranfiifre,no a^atur. coluiffe ftrumque Sofpitatorem divino honore :. quod inter- Paulli pretibus ufui erit in explicandis literis-S. ad Coloftenfes _ c. 1 1. c. 16. Fit ut 1, & IV. 13. 15. enim non\raro, Laodicea 6c Hierapoiis vix tribus verbis recenfeantu^ a commentatohbus, ad terras de iis confta- qiiafi incognitas pertinuifrent , nihilque ret. Simui autem inde colligitur, felicitatemecclefiasCoIofren^ fis raultam magnamquefuifTe, quippe qu£E in vicinia habebat, unde auxilia CQnfiliaque fperare debebat. conf. §. XIX. ^ §. XXIIL Vtinam ha:c ColofTenfium fortuna perennior fuifiet ! Sub S frw^"^^^' Nerone Colofi^as terrae motu hiftoria collapfas, perhibet , qnte fimul addit, fub eodem imperatore multam'quoque pafTameffe ecclefiam Coloffenfem. Pcrfecutio, quam tyrannus omnibus ^artyres Coiof- ^^"^^^* regionibus intendebat, Phrygiam quoque premebat , multos- que confefix)res ad ultima fupplicia crudeliffime rapiebat. Pbi- lemon cum Appia ^ Avcbippus aliique martyrio tunc temporis co- ronabantur Coloffis, hodieque a Gra^cis magna fuperftiiionc G colun- coluntm- E(|uidQik l^p^ De perfecutione ;isJeroms perfeeutibiierii intef iRdms^ ui^bis fitie^ conclafam exii ^"°""' ftiihat^i cuLtameh R(ViHAjfl^ maf^fyK^Jm- fff^fl;/»i=jf/^exia(lfeatii^t; LM>M omnes ^royincias Chriftianos^ipl ge"#&uti6neeicrd;iffaiosvfc incendi^airi' Romano^um unicam perfecutionis caiifam exiftimat; es qiii^|)e' iilem fcriptbf axMant y N^^ modo RonaaE^ fed-&/ubique mag-nam multitudinemTdefieere ya ' idbloruffi . Sitfe eultu j IdeSferque k& t^ranWum [ ekarfifTe. Bomi^ titn^ eand» crud^iitaiigift e^,.e^^^^^^ eft dt ixi ha§- Chri^ y ^ iUis^ ^u^ e^s^perunt:^ perfecuitdiiibJi^s ftianorum/durioribus fatis fubie(2:^ fi^i&> ettj iiomn rum maximam partem note &te fint ignota. Poffent fpr- litaii :honiiulia m^artyrurn Plirf^m ttomina e Martyrologiis,' Menologiis 6£ Menagis erui ifi faiis otii haiberemus^ e; gr» S. Caii ^,t4le^anSi / qui faeculty ni^pameae^ad Ma&andrum perierunt, d. lov Mart. fi CololTenfis eccle- V. Mafan^, {J* 4. Ukerius hi^oriam texere velleihus a fe , turbaSj quas Semiiudaif^antihus^ aliis a veritate ^x* Gmfi:itiSy Oatapbvygihus i & 'defbifGentibus, citatae olim fuerunt^ effent cotmmemorandse. Sed, pace Le£lo- rum benevolorum, hoc qual0CtHique penf^ ori, propediem itx lucem edendae, fervabo. Eft enim proli- xius & difHcilius, quam ut haec paguiarurti ^ngufti-a illud ea- pere queat. Terrae motus ut^bs Nerone ecclefiae , quo fub; cdncufTa, quoque non leve detrimentum attulit: quumque ColofTarum memoria poft aevum Apoftolicum mihi quidem prius nori oc- fub Graecis fit inde mihi verifimi- currat, quam iitiperatoribus , le ecdefiam ctim urbe deletam, diu iacuifiTe demum ae- , , feraque tate ex pulvece furrexifTe. (*) Nova urbis facies no^um eidem • no- fefe culusdam ColoC (*) RetuHt mihi rlr quidam doffifllmus, nomen Epifcopi (ehfis, in fubfcriptione Concilii ctiiusdam laBC. V. legifle ; Addidit nonncmo, hmc C^6?3%5!f e!^i|S^ piift^a »5^ tropdlitaiti r Jcir^ !aiii(iiiii lid^. celebretii, ctiitii oratio ^itefir^ in tnotteni' iibn alia 6t fratris:Nicet8e;nec 6pet:a fr^gTneiita gu®^ darn-ibpeiiimt l:'ci: p^^ tanVde^^jris ,iahno licbipi^C^ xore'grayida'in exiliam j)rofe(Sus,, -. ftoria ab , quain condiditYincipic (SbSb^^A^ finit in.Henrici Flandriihtruitu. '^dripfiieitt . confLitationettii thbdoxsb mei 5 ;legi^^ bus fihgulis' CAVE\^S i&^ /?/.4). &o^^ tQ^QmngQt OVDIWM toiyr.'lt^^ tandem p.Vm. 1709. 1712; fli(pdt)r^?^^(^^ NIATAM . Presbyterum quoque:huc eile refer^niHdaS» qlfi XbiiOT lia inJoannis'DamafcehilibtLim,/o«^^«>^^^^^^ Qdbrum LjEQ j^Ltl^TT^^S meniiihii: copiain^^ jd J^Q^n Aiir* bertum Pariliehfemtransmifit, V. CAVE 1. c.' ifV app^n^y^lirji. Idem LEO Ai^LATivS v^;^/we^^^^^^ ARCJIfllt^Pi ^pp"'^^"" cuiusdam, Ei^epfjtae' ^Sc. ecclefi^e, qufle inxUKb,^ \Qhofiis erajt, Parpj rijionariir, ^^ftodif, .qu^^dej^iram^^ narratip^em f didit,: FQr,&an gd'(9qx(|rQS ^c qupque pgiftjii^ri autem y. CAVti: ; \^-x:,. ^. \6%» Sic con^^ , ^olofjenfium ?cple- (iam ad , feculum:deci|puin tertaitn^L^^^^^ epi- fcopis gavifum effe. illo Ab tempore, non memini me nomen Cbgnejjfis epifco- ^"^^^-.";i% fc nomen Metf(ppol(t!vni eoiofrenfis in Nqtltits antiqufs vidifle: Mihi nero non licuit adeo fetici qSX^, qui ioca ifta iriuenire po.^uiff^m. Dies diem do- cet: alioforiit^nt^mpore certwra.mihi obtingent. ?a lN;T?,ODyCTj[p m 11LCTI0N9R1 : invita S. a ^^/«/ legilfe. Eq^i^ep ^f^geU martyris, cPairiar^h^ ^a. 1220, .^ Hierofbljmii^^q ^ij^iiQQHs ;^$j:ata liegitur ^^ q^i -,^V^;?| lempori PAytLyS, ;^K^%f^^ -C^^c^^/ 'fublc^ri^ nonilariQni( fit. yema. vi^^v^o^^-^^ - jnaris c^tj^ut firaudem ft^ gl^ X^aSilviartyris a4'c^ eedefi^^t^/> ^uir bus,iukui (aii^(^rum cg^^ fpecjemque antiquitatis; eoncili^ are^ ftudent.;' TwrpiSjiU^ ppjmine A^i- : tairjL S., Angeii x^nfin^^^ ignary^&i^ antjqu^iyjori^^ut ^ -^ nefciret, ColoKnlw p&^i|um fb&^aviq^ :^hu&!pajErijar(iM,v|ye^ ^ hjnc ie^u|^s admc^t^m. 5^el^ Coloireirfein af- falonicenii , Nicomedienfi, T^Tenfi ,;vNicpfienIi chi^piifcopum addere non <^^ <^ in Cofcflerifibus^ a^IIauija^^ ^mnemque. Afiam minprem^ fpif^ fis erroribus, prayisque fup^^ denuo obrutam, quis cfl: : Audianjus hobiliffimum TH. , qui rieget. qusefo Anglum , SMITHVJVI, qui y^rbis vix exprimere potuit miferrimum^Co- Nulia Jofrarum ftat\irri' Jio^iernuni ; ^u4 ipfis efl ecelefia, limllus Xacevdb^-iq^i'^^^^ py^legat^fisxammtum eucharifli^' qelfir bvet. Gvam Hingucs penitiffhhiin mifejttmi Gdlpffenfes^^ i^Bce ' infamili^vifevmone hqituntuY.. V.notit.Kfics eccleffepf.^:"^^.^ Hodi:e fobiugum Turcarum miflk funt Col6fI^,horreri- ruderibus &:tenebris iaeent disque pariter fepuk^ ^ poftquam olim-ftvndata funditu^ €cclefia ab ipfo Paullb , nunc dele^a cfi:. O trifti^ rerum fata ! quas olim Apoftojorum vo^ 'perfbhuit unc nil nifi fbmnia & mendacia refb- jgrras , h Mohanlrnedis I hant» Ohe quando fatis erit divinarura . irarum ? " ' - • : *.;-'-, ;- .;.-' ;V iNTR QE^V CT I ON i S EPISTbLAE S. PATLLt AFQSTOLI AD COLOSSENSES SECTIO 11 Q.VAM : P R AE S I D E D. CAROLO GOTTLOB S. S. THEOLOGIAE PROFESSORE PVBLICO ORMNA- RIO ET ALVMNOR. REGIO - ELECTORALIVM E PfiORO ACADEMIA VITEMBERGENSI D. XV. FEBRVAR. A. R. S. clo lo CC XL. H. L. Q^C. PVBLIGE DEFENDET GOTTLIEB MEZIBRODSZKT ^ MODRA - HVNGARVS ^^ S. S. THEOLOGIAE CVLTOR. VITEMBERGAE, STANNO EPHRAIM GOTTLOB EIGHSFELDI^ ACADEMIAE TYPOGRAPHI. c. 'r •-/ . ,.> f ; ») t^< ^L .V ..-1 l- JL- '-N.i ry r;--r r\ .*- ,>; . . .»'.v .;.'-.v.j!'!.. , /': -f . i • ' f?- . :>':<:": , f> -. fj- :* ?-^^;»» ,-• A !• .fc.- ;* .r-'» ;r :1. ., .' 1, .:.i. , .. > '., lii;. AjuSiovem €pifl:Qlae,ad Cojof^; Zorf/x, unde-eplftola ad Colof^ fenfes, eile S. P^VLLVMfA-' ;ien£es^fc^pta^%iaicatun J^^ r : - docetur 8c duh>io , ^ ^'^ poftolum §' Y' ex AaXVIir,i3. & cXVI, ^^^^ ^^ ;^^^ ^piftola fcri- 6, occurri^tur. pta,noratisC1.0EDERi,ERA- Cur Timotbeus S. Paulla in e- /" :SEi;ii Jopiui^ xlefini- fronte re- ^ Pmv, > ^^ piftolse iUngatur , 4 / S AL. Tjlll ieaa- VAN opi- Qy^^^ fJtne ^(/?^^ iiione,di{qumturi r «^ f^/^woz^^ §. ill. : ^ pbire exaratai J S. De Scriha^ cuius opera Pau^ ? §. VL u- lus inexaranda hac epiftola Tahnani epiftolse nottiindn- - fuSjitadifputaturjUti^Rever. tur.^' i D. (:onie- Hevmanni npva /: ;^ §. VII. ^lura afferatur, 2) au£lorita? !Z/z?^« cim : ^ij^phm y pro; temporum ^^i|(^ail)|g^|^fii& - necefla- cqnditibne y i^Qnfti^; : "^"^- •'" -tiisL ': •^'-.- '"''./. ' ^^^ -' ^^' > • ;/§;... XII#5^^::.' De or^/?/?dw^ fcribiendi: Karic e- De morum doSiorihus in- piftolanij necnon morofs ter Gnofticos nec non de ; Sty- §. X. litis^Salis^ & aliis morum fe- DQfcopo eiusdemijvdifputatUE. 'TVericatein-^i9:antibus; porro §. xiy; Semi''4udak:antm \^^x\£(^ t)Q prohjhito. ang^Iorum euhu, rutRerrores",inepiftblanotati, etiamnum in Kom. ecclefia recenfentur,artibus Miffiona' obtinente ; tand^m viorum Rom. fimul dete£lis. k' j^y XII.;.>;r; : :.' :',:,,- .$.; D'^Cataphrygum^{mM(yvit^tii' Gnofliaorum & Pfiudophilofo- ftarum hasrefi, diflTeritur. />i»o*'«»?,expofita.vociscroA INTRO- rmINTROPVCTIONIS ' . IN- E PIS T O L AE S. P A V L LI r; ;"Ap coLossENsEs SECTIO IL i >- Anaor Paullnm effe au£lorem epiftolse.ad epiftoiie Apoftoluni" • • . eft S. PaullusA- •..' bjj'^' > •v . /* cuius faciliorem mterpretationem iacrorumpoftoius. interpiretemprsEparainuSjClariffime docet fa- lutatio ipfis his ad Cbloflenfes datis litcris fub initium in : pfsemiiLra, qua Apoftoli nomen legitur expreftum nATA02 ^ict 8 o a$s\' («Tro^roAog J^ ' ''' - '- - > .y->-:^^P-' ':'% '.,v^, efle. Oqpurrunt; iniuper p6r l^ ut fafta, m^db^nemirie quamiiiS: Fplfe 0^ fjtint^ quse de ' , peribulorum, horumque ndminitDus^ ^a^^^ 6c fingula unum & Mumr 5:>csu indicaiit. l^is li ribmeni;PauiIi ih ipfa; epifjtola repleticTO vix erit dideris, , c]iaod'aflenfSm'tu & iententije in literis propofitaej^iiadfe^ : que fervoferii prodLuic daHffim fcripturae genus, cum^aliis indubiis Paulli fcriptis cpllati^m, phrafesque etiam Apoftolo familiares, immo propriae ^ jdem confirmant. conf. XIII. dubitandi ( §. )~Finis denique epiftolae , omnem caufam excludit Paulli mo- , qui aperte &noiiien&faIutandi rem <& certiflimam teflerani 1 1 ^ quin fymbplicam j2|The/I» J, : O 17.) exhibet «csrctoriuos t?? i^i^ %«^< IlaoA», Mvt]ji/.oi;evsT6 fi8 Tiwjf aearfjLuv. H xe&^tg fit^' VfjLcov. hfjnjv.Ctip.lVf 1^.' Adderem con- jftans & perpetuum primitivae ecdefiae teftimonium, nifi rem in fe certiffimam ulteriori & aliunde petita confirmatione non egere, probe intelligerem, conf MlL Lll prolegom. adN.T. ' 10. Meretur tamen fecl. 82. edit.Kuftev. p. MARGjpriis^ifti- monium a veritate extoFturii : vafei-rimus enira , quod ailegetur . homo etfi S. Paulli jicteris lubentiflime omnem fideiici atque aur ^loritatem adiriiere ; , quantum poterat, fjvt^ebat;, h^us^^meri aufiis I epiftoltc auiSloritateni negare non efti conf Ef P jrtife' haeref, NiyS 4g. p.m.310. )^^" Dubiumex hCt. Equidcm ex epiftolae noftrae cap. II, i. opiriio/fubnafci ab alio Paullo lefloribus, , quam Apoftolo, exaratam.e- XV 1^6' *re'nw-P^^^^ *ewr.' amfuiffe: dum enim epiftolas auflor refert, fe neminem Co.^ loflenfium Laodicenorumque vidifle, repugnare-videtur hi-. florite apoftolicae, quippe quee Phrygiam ab Apofiolo PauIIo luftratam omnino effe Ad. X V 1 6. in , , difcipulosque (jalatla & Pbrygia ab eodem confirmatos, conceptis verbis perhibet. m. EPISTpjLAE .,S. PAVLLI AD COLOSS. , 3 ' ' ' ' ' ' . ' . • I At GplofTEE AOt. X y II, "23:! ; ^j^^f^yg/a majorrjQd qmni per-. ' tiiuierunt^j S, , LucamM^ .npn efi j Myfia enira, Bithynia &Gal?itja|qihas Lucas jiit^ aomi- A in lcBiQn, FauUin, ad Se£l. I. {JH&iom mftrce epifi, Colojf. §. 7. p. 7.' fentit dum verbaCoiofl:",'?. Ldnge ^litei- THEOpOkEtVS, Paulli Cdl. I eum in modum ut Laodicenos & r, j[. exponit, ab illis Paulli faciem non di- ColofTenfes , qui confpexerant , ftingueiidos cupiat : r&^KBxoji ya^ «7r«v. inquit T H E p D O R E* Tcyy . T VS,OT< 8 (fepyov TMXLN, aM<« Kotf jtt?; tsB^^sdfjLsvov (zswoT^fjv ut ad 'i^ (^^QvriSa. Quam opinionem confirmet, eum, quem ^ -i^kaftibusApoftGlorumcitavimuSjlocumpfovocatjPaullumque , in Phrygia evatigelii do£lrinam publice dpcuifre, ftffirmat. Vtut concedamus verba Paulli Col. 1 1 i. ac- autem , , duplici modo fcilicet & bene obfervavit cipi pofTe , exclufive inclufive^ prouti SE^. SCHMlDiyS in commenKU epift. CW^ p.^io^. po- flerioiim tamen priori praefl^re,verborum^^ fa- tis docet. Etenim cur Paullus ColpfTenfibus & Laodicenis jungitomnes,quos de facie viderat nondum? fuam de otnni- bus fibi faciem ignotis follicitudinem cur commemorat, dum fuam de CoIofTenfibus anxietatem exponit ? Efl autem S.Scri- moris • S C H M 1 D I V S 1. C. ptura , inquit quilusdam fpeciali' bus eiusdem natuvce aui pofitis ^ Yeliqua , quce conditionisfunt^ge' neraliter inchtdere. Nec eft tantum mddo S. Scripturae mo.s, fed &, natui^alis rerum nexus de fimilibus poftulat, , quorum cum de eo, quo inprimis vel cogitamus vel loquimur, obje- £I:om.agnafimilitudoeft,cogitare. Dum itaque PauUus memi- CoIofTenfes nir^fe nondum vidifTe, quid quaefo facilius erat^quam ut Chriftianonim recordaretur non- reliquovqm j quoseiiam A s^ dum dum viderat ipfe. ^ Afl: fi THEDD ORE TVM audire v4 ratio d^ri eur lemus, ^olTet nullay Apoftolus^ ft^^ fenfibus follicitudiaem jungat^Ui, quara de omnibus a fe non- diimvifis eccleliis habebar. Sed^ nediutius his immore- monet TH E O D R ETI confelHo : mur, O A^a tsto (isv ag " • ''' ^ „ .§ >!• ^ Timofheum fibi Paullds in falutatione pa"Ii J'|ing«Sc jungit prs^mifTa , cujus in epiftotefroa-vitamulterius profequi, inftituti noftri ratio nonfert. Tenen* dum potius eft, a S/ Paulla Tiraotheum ut epiftolae audtorem non allegari,-fed nomine Timothei CololTenfes modo falutari. fa£lum eft ut Paullus in Quo ^ , ppfteaquam epiftol£e exordio & fuo & Timothei nomine verba feceraty fuo homine, & eo folo , fermonem continuaret , numeroque plurali ( ut ajuni in fcholis Grammaticorum ) dimiflb, fingularem adhibe- ret.cap. 1,25^24. c,n,i.c.iy,^^ 4. feqq* ^ Erat autera Tmotbeus per Afiam minorem notiffimus, 6c in ore omnium difcipulorum Paulli celebratiflimus,cujus minift e- rio apud Ephefios, CoIofFenfium vicinos, nec non apud alibs A- ifia^ineolas^feliciflime ufusfueratApoftoIus.Quem filium fiium ca- Tiflimui^ut omnibusoptima denotacommendaret, fibinon fo- lum in literis fed & blandifiimo ti- faepifiime junxit , 'a^eK - * do oleunj^^ opcra in docendo perit^ fed^ infinitis^cckJiaipfapC' ^ rictilisohjicitur.y.CommentJnlL ~ sal. vaa tiix Aliam viam iDgreditur S A L. v a N T 1 L L, in Comment, ad PduUi Putat S. quatuor eptjlolas^ p. 325, enim , Tiraotheuni turT PauIIi nomini nomen fuum adjecifrey ut fuum quoque confen- fum teftaretur, quippe cujus fama 6c au£lontas inter Phrygas «i.. . fatis prseclara fuilTet. Se(|,ut mihi quidem videtur, fruftra- aiTeritur, Timotheum nomen fuum'adfcripri(re,quia dicendum potius eratjPanllum nomenTimothei adfcrip(iffe,vel .adfcribi juf- lifle. Nec adeo necellarius erat Timothercotifenfus; Timo^ inter tahtse fuiflTe ut Paul'- theum enim Coloflenies aufloriiatis , conciliare lo apud eosdem iidem pptuiflTer, yix mihi perfuadent conje6lurae ar TILLlb allatae; Ecquid enim opus erat coti- fenfu Timothei ?^ nonne Coloflenfibus de Paulli divina legati- one ac infallibili do6lrina fatis conftabat ? Vt taceam ,.Colof- fenfibus fuiffe : Epaphram magis , quam Timotheum , notum unde enim Coloflis fuiflre proi)atur , Timotheum unquam illoj quo nunc Paulius fcribebat tempore ? hac Quae Theologo Gottingenfium celebernimo , de Paulli (Sc Timothei conjun<^ionej in mentgni nuper venerint;, docebit^" fequens ^. ' • /0 TTT tna- Maiiu fua S. Paullus literas has non led confue- exaravit, '"*'i"',fu$ iu taiubfcriptione obngnavit. cap, IV, 18. Paullum enim faepifli-exarandahacepi "^"' me fcribae manu ufum efl^ in aliis di-^*'^ , epiftolasque calaraum aaflTe , abunde conftat. vid. Celebr. PFAFFI VSv/^ variis N. T. leBionihis c. I. $. 4. p. m. 44, 45. Sic Tertins ad Roma- nos fcripfit, di^ante PauIIo^ Rom. XVI, 22. 6c Pauilus ipfe Galatis"ceu infigne amoris docunientum inculcat, quod propria maiiu prolixamad ipfos epiftolam exarafll^t.Gal. VI, 11. Qum & ne immo, fpuriae pro genuinis Apoftoli literisvenditari pof fent, U7roy/}acpj?i/propriamanu fubfcripfit, eandemque ob cau A 3 fam. 6 INTB.ODyCTIO IN XECTIONEM ^ j(am a^didit : our« dticere : ad= 7?^- - cur in fine addidit : tam epiftolara fcripfit, o.ua-Traa-fMog t^' sfiri %«- nciv?i8 Nova hinc nimirum ille pi ; quaeftio oritur, quis fuerit, cujus operaPauilus ufus eftin exarandisadCoIofrenfesliteris? Antiqua epiftolae fubfcriptio, quae, ut reliquae fere omnes, fublefia? fidei nominat enira eft, T}'^'^^^//^^ &_^^^//?z/i^^^ Sic : E r A"4> ctvro fluit n«o? Ko Ao(r(ra«c P H ?ufjbt]g ^ict. Tt/;^<>tou xcq 0vricrifi8'. Vtautera taceara verifimile , pofTibile quidera , nequaquara efTe, duos araanuenfes in brevi haccpiftolaPaulium adhibuifre,aliunde in fubleftis vocem quidem conftat, t/Tro-y^aipi*!^ gy^cscj!);; per Sta fynthefin vel metalepfin porii pro y^ttc^S-wcrflt cltfbtclKyi rv- ad yjKu , quemadraodara fubfcriptionera epiftolse Roraanos, eft b. D. Corinthios^ Ephefios , Philippenfes mterpretatus I S in in R A M B A C H V introduEi. epifl:ad Rom. ~p. l6. Quod ii celeberrimura" D. vero apud GcEttingenfes theologura , HEV- ceiebr.D. C H R. A V G. H E V M ANN V M audirem us, prolixiori di- MANNi Scriba non in ^""^^^Ypiitatione de o{_^us effet, quippe cujus .nomen nomini S. Paulli additura cernereraus. fronte Ijterarum Quam conjeflurara nuper in epiftola ad venerabileni Dn. D. CO T- deScribis TAM gi'?iti\hzoYiQ, epiflolarum FattUi, (^a.lj-^g. in lucera viri do- GottingEe edita, ) protulit. Etfi^ fagacitatem £tiffiitli pariter & modeftiflimi perfpedlam habeo, vix ac ne vix ferre : quidem credo, lydium lapidem pofTe argumentationera ad non ^PauUusfiia manu Cnlojfnfes fcripfit j Brgo jure flatititur.^ Timotheo ineunte nominato, fcriha ufuin ef]e Apoflolum , epijiola in ad ThefTalonicenfes p. 7. Nonne quasfo epiftola utraque tria ncmina pra^mifTa leguntur, PauUi nempe, Sihani^daTi' motbei ? Sed duobus fcribis in una epiftola exaranda Paullum celeberrimus dodlor afHrmareau- iuiffe ufum , ne ipfe quidem fus EPiS^OtA-lB S. PA^LLI AD COLOSS., , 7 fus eft. Regedt taitidn Silvaiium holiioris gratia, Timotheiim , operae.fervilis GaiifTa, nomjnariVp. 8/ Qi^ noris caufFa hominjatum dicerem ego ? Dummodo di- cere fati3 eftet. Nec s!/ manus ca- . , qubd tai^ ^s^rfjcoig PauIIi, tena ftlerit conflrifta & circumdata. remcohficit : nihil enim prohibebat, quoTniriiis manu uteretur libera, brachio a ca-, Et «v tena impedito. reapfe to flola. :fi- didavit calamo di- Equidem Apoftolus , fcribaqu^ data homini rncredulo fubnafcitur fcrd de in- excepit ,: pulus ; 6c fallibilitate epiftolae pariter aM^sma, Negari qiiipfie lion pbteftj.multa merida vitio fcribarum^ vererum irre> cum a di£larite tum a haud inconimode pfifre,.quse , fcriberite, " derivantiir, Dabit incred iiIuB Paullum £xx- . ; itaque , Apoftolum iiTe B-Bo^nfjroy, fed; fcribahi di<3:aritis vocem fenfumque' reite ' ' haefitabit. & plene femper afFecutunl , Vtut' Paujlus diftirifte ^ Glare di^avecit verba Siow • apud' Graeco^tameri i-kn^ furit 'aitt aut fcr e 'eodem f6rit> vocabula 5 qita^ plarie , iiiodoque pronuneiantur^diverfifiimam fed figriificatioriem habent : quam faciie haeC at pptimo quoque fcriba 'mifceri, pocuerunt.? Por- iftiiit fcribarum iri rb, quam.facilis la^^^ permutandis literis, tam vocatibus 6c Xonfbnis ? , quam' iDiphtorigis OrVhographi- ' ' am enim vei intellexerunt. Non e(l m pauciffimi , hane , pius- exegeta *difiicultatem obje^am pauci putet , q^Liippe lapfus hofce' nori modo pofiibiles efle, fed & fepifli- me obvios, critict }ara dudiim confirmarunt. vid. CLERid fin cntka\pm.Ill, SQdii l c. J. & VI, Vfll, IX. Exemplum li ex noflra e~ epiftola defideras , accipe vocem unam Col. 1 mo'- amque gravifiimam, nporoTotiog, , 15. quge pro diverfa dula- 8 INTRODVCTIO IN .LECTIONEM dulatioue diverram fignificationeni nancifcitur. Tenetur igi- turTheologus ad haeccriticorum dubia refpondere: nfec fa- tis fibi ad divinam fcribam a confuluit,quodli quram , gravi- ori fervantem Pia fed iion {atis lapfu , provocaverit. fatis, efTet dubii folutio certa 3 fequeretur enim, dorium ihfallibili^ tatis non in folo 6c in fcriba fimul venerari- Apoftold, fed , dum colendum efle id veritate abefl:. atque , quoda longiflinie Finge noftros typothetas, qui fcribarum vices apud rios o;be- unt, defcribere textum facrum N. T. adeftne illis Dei fingu- laris in cura, ne eodefcribendoiabantur? Finge , Theologura incalamum literasdidare amanuenfi,eritne in fcriba eadem; quaein Theologo, gratia atque circumfpe61:io ? Temerarium > a fcribse ergo effet, Beomsvrta. Apoftoliad infallibilitatem con- cludere. Nec fufficit dixifle Paullum fcribam fe- , , quod per fecifle a cit, ipfum putari. Epiftola^ ^soTrvsvTtanon fcriba, fed. ^£07rvfor(ij abipfo viro, falutatione, ac denique ex iiifallibili o-jj^wa) apoftolieo, pro^r S. Paulli fcfibendi ratione certiffime feite fi-audem priaque , ^ fubefje tiullam. - '; ' vsi. ',;':; i, •:,; ; tocus Romae epiftolam confcrif^tam, indeque ad Colofrenfes mif ubi epi- fam effe non -modo allata vetus cui tamen , v7roy,^a(pf} , parum^nfes 'fcripM°^' fed i^aulius vinculoruiii fu- credimus , & ipfe teftatur, dum i.) tunc ciim meminit. > orum , quibus , fcriberet, tenebatur, Me-; etiam rav rn c. tribxilatibnes minit ^ Aitf/g&ji/ t^i78 , 1, 24. hasque determinat dum rm vinculovum voce magis ^ karfim utititr. Non carceris, fed vinculorum nomen Paiillus adbibetjid-^ que iuftis de cauffis. Gum enim Romae captivus teticretur, ' carceri inclufus non erat, fed catena ferrea militi cuftodi adftri' . dus & cumhbc indivulfo comitecopulatus. Poteratperurbem deambulare 1 utitu , amicps vifitare, verbumque evangelii pro annunciare : fed ubique miles cuftos fequebatur, nec aliter quam fequi poterat, quippequieadem, qua S. PauIIus, cate- na conftriftus. tenebatur. Lucem coi, indeaccipiuntPauIIi verba,|Micatio * '* 1 Golloflenfes r velint cap. V, 3. quibus ogat , Deum precibus ut to fatigare, fibi aperiat ^m^cm TaiMyii , AotA^o-ctf fivr^tov r» ^i in X|3.v^, Kcui hhfji.exji,~ Qui Paullum carcerem eomedlum vix PauUus voti credunt, explipabunt , quomodo hujus po- tuiffet damnari : aft e contrario ex allata vinculorum defcri- omnia ptione , fponte & explicantur & eolluftrantur. vid. HAMMONDVS inCo?nment,iuN.T,ada6LXXFIII, / edita, nommat Athenas j-ceu locum, unde Paulli epift^^ - Goloffenfcs. : fed facili reiidtur Paulr 4ata negotio , liquidem lus nunquam Athenis-invinculis fuit. conf* WOLFIVS in ' [: a vero ab- cur..philoL ad N. T. um,I. p.xj]. Confimili ratione errant, qui epiftolam Ephefi fcriptam cenfent,; quia Ephefi- ' nam Paulli captivitacem omnis facra hiftoria i^norat. v. TIL- Emlnet L E M O N T memoir^ de Vhift. ecclef. tom. I, p.spp. omnino ac reliquis pahnam praeripit GHRYSbSTOMI, THEODORETI, OECVMENII fententia -anobis confirmata, Rpma fciiicet Paullum ad Coloflenfes literas has dedifle. §' V. ^ ^ Reiftiliime inde efTe tem- ci^SftVSa-^ faffifmatur , fcriptam epiftolam Roman£e in S. Paullus tmic pore primas captivitatis , quam mifTus erat. De enim temporis pofteriori captivitate , quo tninus cogitemus, prohibet nolnen Timothei in fi'onte lite- tarum obvium, liquidemin vinculis pofterioribus Timothe- um abfuifle Paulli ad Roma , litera? pofteriores Timotheum datas latis teftantur. Idemvetat nomen il//7rf?,Barnabae ne- cuius iulTu dicit ikd[ potis, Apoftolus CoIofTenfibus^Iutem ; in pofteriori captivjtate Marcus cum Paullo Romae non fuit» X Tim. 1 V, II. De priori captivitate loquuntur nomina mox ut funt Marci alior eitata, Timothei^ , Oneftmi , Epaphrce , umque, quosomnes ac fingulos cum Paullo Romae fuifTe,' certo cefti- OEDER^ Qs conftat. Vener, Dn. ven^^ Non ignoro OEDERVM longe ^liter fenfiffe,^ & cum beate defund^o Hamburgenfium D06I0- 10. CHK. hac de re re, WdLFIO, difputafTe , fed me controverfite immifceam ne do£l:iffim£e huic , caufife u-- fliadent. conf lO. "^ na plufes GHR. OL¥ll^ cur. pbiloL ERASMV-M pocius mea tentia,^^^ASMiieiv inN.Ttom.Ul.p.^.feqq.k^ fe convertit oratio, qui PauIIum hanc epiftolam in fifla illa <:aptivicate Ephefina lcripfifTe cenfuit. Miror, tanto viro id id EPiSTblAE s. ^Avxtt Ab coiioss. ii l iH lii linentem venire pbtuiffej quippe qijem E- iiiceirtitudo latete non Oiilnem - piiefincft-utii poterat. rem^^^^ dirimuiit fi qbiid reSi^iudieo- n^^^ in finfe rioftrae allata dbcetit frbnte quani epiftblas ; enim,.de ali^l liulla V quam Rbmana captivitate b^^ qubd ex aitibus Apbftblorum patet, Rpmaehbs bmne^^ Paullb Sed duni fingulos captivb adhaefifTe» Ephefum cogi- to fi.iccurrit fueritlie Paulli ad eO' , quseftio, epiftpk Epiiefibs ad Cblbfi^enfes t laudatus dem , qub , teiiipore iTcripta Negat I L T I S memoir: '^oni:!. iii- t T L E M O N V 'ed^ly\ p, %^, 814. illemon- Paulli>inculis ad datam efle que pofti2rioi:ibus Ephefibs &^\^^!^^^- ftolam exinde Timotliei nomen in iii' , ppbare fat%it , quia fcriptione epiftolas ad Ephefios hbrumquefalutatibhe bmifiTum, quod tamen in literis e prioribus yiticulis iiiiffis fe^ ditum reperiatun Sed non eft,utprbpterea a bonftietafen- tentia recedaitius, cum ex Epiftola ad Hebrkbs, 6 prioribus vinculis data, e. XIIIj 23; ebnljet, -iquod Timbtheus yinculis liberatus fuerit prius, quam Paullus, inque Afiam minorem re- verfus. Quidifaque prohibet , ^uominiisvi^^^ ad Ephefio^ miffas efFe^ poftquam Timofft^^^ ^ tus Roiiia difcefrerat. Hinc forfitaii nominis illa biniflib. Vr- g^cTILLEMONTIVS,a PMoTychicmm mi^^^ ' Ephefura, temporepofterioris captivitatis,2.Tim; IV, u. cumque epiftola ad EphefiosperTychicuihaikfa& Vl^ 21. fe- qui,none prioribus, fed pofterioribus vinculisdatam effe e- piftolaraad Ephefios. Vride vero TlLLEMONTiyS pro- babit, Tychicum femel, non bis, Ephefum re^iifi!e ? Loca citata nos docent, Tychicum & iti pribribus & in pofteriori- bus vinculis Paullo adhfefifife mandata ad ; , eiusque Ephefios,. CoIofTenfes, alipsque Chriftb addi6]:bs populos pertulifle. Singula haec corruerent fi , opinio, quam Lugdunenfis Theorb- W £ S S E I gus L V S in orbem n ,10. 5 divulgauit , valeret. y. wesselii o- oraf. de laudik FaulH Doaus enim hic °'''"'° ''^""" Apojhlu Belga pofl:"^- iu B 2 riora la INTRODVCTIO IN tECTrONEM riora Paiulli vincula plane negauit, martyriumque, virieula haec fabulis adnumerauit : e contrario confequens , quam nos ille ad < pofteriorem , nbn folum priorem Timotheum , Jed & omnium fere epiftolarum Paullinarum primam exiftimat,' E- piftolam ad Coloffenfes in vinculis Paullum fcripfifle conce- dit, fed in prioribus, pofteaquam fcilicet Timotheum ad fe Romam evocaverat. 2. Tim. IV, 9, 21. Prolixe pariter & erudite Dn, WESSELIVM confutavit Plur. Rever Dn. in twdt M^ GVDIVS, peculiari diatribe, quam de ecclefice CQmmQnmiQi-ii fubiutixit. Brevitatis Ephefina Smu 1^, 228. ; caufta unum hoc monemus, quod inter vincula, in epiftola ad j \ Coloflenfes commemorata vincula in ad Timo- , & pofteriori intercedat WESSELII theum allegata , maximum difcrimen, opinionem uno impetu proiiciens. Ex illis.evalitvivus,fpem- que femper habuit firmiffimam, fore,ut ad Philemonem fuos- que falvus rediret r Philem. v. 22. Ex his ut liber dimitterc- nullam habebat ad ultima fata fubeun- tur, fpem plane , feque da praepa;:abat. Quid,-praeparabat ? Quin etiam de marty- rio inftanti vaticinabatur. Quod enifn 2. Titu. IV, 16. feqq. legitur, nuda ad mortem praeparatio dicendanon eft, fedprae- di£tio & vaticinium hominis ^eoTrysu^ri?, cujus eomplementura fequi neceffario debuit. H^c fi ~b. S E B. S C HM I D I V S haefitatione fenten- ponderaffet, dubium non eft, eum absque tiae noftrae facere olim fubrcripfifre , quod quidem dubiiavit, Sic Qmm\ Commiikiter^inq^JAl-iad priorem cnptivitatem refe- tamen duhiam : communi Yunt y fiint ^ qiice rem faciunt nifi guod fententice nolumus contradicere. vid. Comment' ad Colojf. p. 2. Sitneepiftoiaad Eodem tempore, quo ad Coloftenfes, PauIIus etiam fcri- ad Philemonem id tam ex demTempTre°'pfit , quod Onefimo, hujus epifto- fcripta. v. ex falu- |ge latore, CoL IV, 9. collat. Philem. 13. feqq. quam tationibus nomine vinculorum focii Col. 1 V Epaphrae , , , 12-, 13. Marci, Ariftarchi, Demae& Lucae, haud incongrue colligitur Col. 1 V, lO* feqq. collat. Philem. v. 23, 24. T 1 L L E M O N- TIVS EPISTOLAE S, PAVLLI Ab COLOSS. I^ TIVS quidem iii partes GHRYSOSTOMI Sc THEO-tillemo^^^^^^ E r abiit Paulli ad uiio an^ . O R T Phn^monem; , D ," epiftolamque Bo'^ prius y quam hahc ,ad CoIolTenfes', fcriptam ex^^^^^ Sed argumentum, quo fummi illi Viri nituntur, noftrivm af- vid. fenfum extorquere nonpotuic. memoir. 'de V.bifi. ecckf. 71 /. p. 605. Exiftimant enim epiftolam per Onefimum mittinoh nili antea hero rediif- potuifle, cum fuo Phileraone in gratiam fet,& Philemon Onefimum RomamadPaullum remifiiTet. Sed ^ in vinculis miirtoufui etfiPaunusreftatur,Onefimumfibi fuifTe, » tomen ut Philem. y. 13 ,14. nequaquam a^ Philemone poftulat , eundem ad fe reraittat. Et qui potuiftet eum remittere Phile- PauUus his in literis ut fibi mon , dum ipfis .mandabat, hQfpitium proxime venienti pararetur ? lnterim,fi quid nosa noftra fen- tentia raouere poftet, SEB. SCHMI D 1 1 obfervatio id effi .^fi^bfeiTatio' ceret, qua tradit, Ariftarchum CoL IV, 10. cnptivum^ fed Phi- V. fifti CoL I 12 i^t& lem. 26 lihevum i Epaphram V, lihemm^ Philem. V. 25. captivum dici : quae fimul ftare non potTent, fi .uno anno eodem utraque epiftola , unoque & tempore, fcripta fuiflet. At enimvero etfi vincula tacuit Apoftolus Epaphras ^ . in ad Coloffenfes taraeh ea H-ibuit , epiftola , neque negauit. cauffas fuas, cur hoc loco taceret: habuit etiam, cur illo loco eacelebraret , Idem de Ariftarcho eft iudicandum. Tandem evol- venti mihi HEI-DEGGERI ^eitchiridton Mhl -P- 902.admi-HE!^DEGG^E- ratio fubnafcitur , doiSliflimum vinira leviflima ratione addu- ftum, epiftoiamnoftramadpofteriora vincula S. Paulli retu- lilTe. Vrgetfcilicet, PaulIumCoI. IV, 16. meminifTe epifto- -^ lae ut Laodiceafcriptae, hoc eft, ipfe putat, prioris ad Timo- theum, quae poft priora vincula fcripta eftr Sed fruftra haec dicuntur, cum exTeduIa verborum Paullinorum confideratio- ne ad i% pateat oculum, epiftolam a Laodicenis ( A«orJ»>t«^c) ad Paulium miffam intelligi,,nonadLaodicenos, quemadmo' dum SeSL I. introditBioms noftrce in leBivnem epifiolce S. Paulli ad ColoJjhfes^§.i^.^^. 3^. evicimus. Tandem obfervalTe iu- vabit, quia Apoftolus Philemonem rogat, v. 22. ut fibi hofpi- ^^Yijrcaytr B 2 tiuni 14 - INTROpVCTIO I-N OLECTIONEM . viutisfcriptaeft.tium paretj eplftolas ad Coloffenfes & Philemonem fub finehi priraae captivitatisRomanae fcriptas credi, cumS. Paulfoprb- xima fpes in Afiam redeundi fa£ia eflet. Cadij' autem libera- S. Paulli-e in Neronis feeundum xio pripribus vinculis , annum vel tertium fuit a C. X. L X I. fi re<^e ealeuluni , qui R L vel in 1 1 1 pofuimus P R T intvoduSi.- dd \ Ucmnem NIT.^, 247.. edit. nojirce, . .^ , ._ . Tabdiarii epi- ^QV tychioim miffa eft epiftbla ad ColoiTenfes^ b. IV, 7. cui Apoltolus fimul imperavitj Ut ColofTenfibus Gretenusnar- raret) quaefitfuae Romanae captiuitatis conditio, quiae Ipes li- bertatis. la^arifxs^naviayva^icr^Vfiiv^^quceCidme^omm - 1 nuncii vdbit vohis. Col. V. 7. Vitam liujus vere Apoftoliclj 5V<^. /. intvod. in allegata noflvce §. 18. p. 28, xp. reeenfuimiis, de comitatuseft uti etiam p. 25. feqqi^ Oneftmo^ qui Tychicum, raonuimus, quod olim impius/poftea adChriftum converfus, & ad dominum fuum-Philemonem remifTus fuerit. Col. IV, 9. SALdMG VAN 'i;iLL exiftimat, remittendam fuifle epiftolam per Epaphramo ut Legatum Colofi^enfium ad S. Paullum; fieri autem non potuifie,ob rntervenientem Ej^aphrae & vocatur enim in ad Philemonem' icaptivitatem j epiftola v.^ 23. PaulU o-yvcq%jLtaAft)To? gv xe'^*? ^^^^' Caetertim patet inde, vete- reile rem v7roYpa.(^tjv hujus epiftoiee fefe habere: ngos KoAofl-ci- mifiTa eft V. <««'o &ig 6y^a(pn C $. J. ) Vofxu ^tatvxiKy ko^ Ovtjert- ff? * teiitur. Cum enim Colofrenfes ad eos qui Afiam incolentes greeca lingua loquebantur , pertiiierent , omnefque Phrygum nummi, etiamnum extantes, Graecisjnfcriptionibus fintorna- Graece fcribere voluit. Sa- tijPaullus quoque aiijios debuit, confilium ut pientiflimum praeterea-fuit^DEI , Groecalingua N. T. libri illa omnes confcriberenjur , quippe quse astate, fub fole qua evangelium omnibus populis annunciandum erat, fere ab omnibus & legi & intelligi poterat. Graca legimtuv 1 C E R Intina in , C O ommhusfere gentihns^ inquit ,> fuis finihis fnne ^contii2entur.ovat.pYQ Avchia c. x. cui IV V EN A- exiguis - LIS accedit. Sat. 15. — ' NunctptuS Graias hahet orhis Athentis. Sed quia hasc in notis ad b, PRITIl introd. ^.'287. prolixius confirmavi, filum orationis abrumpo, ne crambem bis coctam apponere videar. De purita.te Jinguaegraecaeab Apoftolo negle£la, conque- Ungus Grac» fti funt viri nunc Cilicifmorum nunc Barbari p"'^^^^- pene multi, , fmorum nunc immo vero <& , Ebraifmorum, Solpecifinorum Paullum damnantes. Nuperrime easdem ealuranias repetiit I O. I S in Academia Florentina L A lyi V , Profe/ror Publicus, in libro de eruditione 161. ApoftoloYum ^ p. feqq. veritufque non eft, Paullum noftrum rufticis adnumerare, ac varia iu Apofto- lum iniuria : temeritatem udiiam proferre cujus plures caftiga- rent. Caftigabunt autera, qui artes fraudesque LAMiANAS; q[uidni& Pontifieias, quousque lendant, animadvertunt. In hac ad CoJofienfes epiftola,iidem hyperciitici fe raulta; a pu- ritate linguse declinantia fibi videbantur ad , reperifi^e , qua: vindices- tamen ftili facri fatis abundeque refponderunr. In primis cviticcscuYa b. lO. GHRIST. WOLFII kudibus eximiis funt ornandael, quibus virorum do6lifiimorum obferva- tiones in unura volumen ftudiofe collegit, & ad vindicandam. S. 6c Scripturae dignitai;€m neceffaria qufeyis ^rilia congefiit., Addan- ' id INTRODVCTIO IN LECTIiONEM ,; Ad(ianturnobi1i(I]miAngli,'ANf'ONIlBLACKWAL- L I Torn, I. c.. , Thefacred Clafftcs defended andilluflrated upart. I. 2. feqq. cujus regulae, de fervata ab Apoftolis linguae graecae fed curatius^ analogia, dptimge quidem , ponderandaejdifponen- dee, atciue vindicandaej mihi yidentur. Ne quid de aliis viro-. rum laudatiffimorum,in noftra praefertim Academia <5c oJim & nunc clariffimorum, labpribus dicam, quorum fcrinia expila- re nefas eft. ^ §.^ vin. Nec eft ut de Stilo S. Paulli ji Paum^'''°^° , A.ppftoli plura prascipiamus., Qui unam alteramve epiftolam Paulli perlegit, ad noftrara fi accedet, fine mora genus fcripturae, quod Paullus 'proprium ' caeteris Paullinis habet, aHimadvertet, hacque cum collata, nul- lus dubitabit ftiluni nemo facile imitabitur , virum, cujus , loqui 6c fcribere. Non cuhisvis ho^ninis , ef: Paiillinumpe&iiseffingere, meras PanUus E A- Tonat^fidgurat^ flajmnas loquitur ^ inquit R SMVS"i;2 annotat: ad N: T. p. 450. Habet Paulli ftilus fuos " chara£^eres, a doi^is interpretibus multa opera obfervatos, ad noftram ita ut nunc epiftolam paucis applicandos , tamen, candide edifteram. qliid mihi de (ingulis videatiir, Iii faluta- folet tionis formula S. Paullus gratiam Dei paci divinae prse- 2. Gal. ittcufip"d-i.Cor. 1,3. 2.Cor.1, I, 3. Ephes.I, 9. quod vel ideo fe- fi repetitE. ^jj^ ^<^ origiucm pacis paci ipfi praeponeret, omnemque Chri- a n. I. ftianorura felicitatem divina gratia, amore, benevolentia, & mifericordia derivandam doceret. Eandem confuetu- retinet in noftris ad Coloftenfes literis dinem , fuisque Pax enim «^;ji;>;v po"^ft %a.^iv adprecatur. cap. 1,2. eftfruEius ^ effeB^s gratice : neqtie qiiifquamconfcientice tranquillitatefrui de divino ^ de poteft^ nifi favore .^ recoi2ciliationecumfummo Nu- vi^. mitie firmiterperfuafils. RAMBACHIVS:in inftit. her- men.Sacr. p. 246. Rei natura exigit hunc ordinem, non folum a S. Paullo, fed 6c a Petro & loartne obfervatum. v. l. Petr. 1,2» EPISTOLAR S. PAVLLI AD COLOS^S. f^ 1, 2. 2. Petr. I, 2. 2. loh. ^v^uare 6c hiinc charadl-erein dicere ' "• «• Apoftolicuii),quam PauIIinum, mallem ego. Vtitur fepe Paul- lus nomine lefu Chrifli ^Patris lefu Cbriflrfis' Domim; Idem &- cit in npftraepiftola, ubi:ftatim ab initio Qsog.-TrctTfjii-^fiav «a/ KTPioT iHSOT xpiSTOT celebratur, c. 1,2. 3* 4.^14. adde porro cap. II5 1. 2. 6. c IJI, ig, - Sed neque hunc chara iiem & conformitatem fidelium cum iiiculcare & ceu , Chrifto , maximum novi fpederis beneficium laudare. , Vide quaefp, quam diligentiffime hac de unione myftica in noftra epiftola preEcipiat, Chviiium rijv Ke l S erita Col. I. ", y. ecclefiam E V m decenter prsedicat, 23 , 29. Ev- angelium ut plurimum titulo iu.v?"»??'J#condecoravit, quod ab i aliis fa£tum fic & Col. 1 26 1. 1 1 2. Apoftolis ignoro, , 5 27. , "'^- c. IV. 3. lefum ut Om?na i^jJOmnihus nepphytis femper fere commendavit:idemagit Col.I. l6,i7.c.II,3,io^ii.Ghriftoque.uni omnem aeternse nbbis vindicat. faliitem, vitaeque fpem partam , ' contra ludaebs hoftes & contemtores di- "• 7- Apoftolus evangelii , zelo vino femper fa^vuit, fummaque animi vehementia in fe- - mi iudaizantes detonuit : ab his enim fumma pericula imminere Chriftiano ccetui intellexit. Colofienfibus , optime praecipue damno efie poterant turbse, a femi-iudaiza.ntibus in Galatia excitatse: hinc cap. II. tot. contra hos turbatores pugnat, di- C fpu- 18 ^ INTRODVCTIO IN LECTIONEM '«• 8- (putat, declamat. Tenerrimum affe6i:ura amoris in auditores & difcipulosXuos ubique exprimir. Quam blande quaefa agit cum Golofrenfibus ? Se ut patrem pro infantiblis apud Deum intercedere, CpJ alibi meminit : fic c. que periculorum & laborum , frequenter & l,24.c. I Vjig. hortatur Col(yfrenfes,fuarum asrumnarum ne obli- ' n. 10, vifcantur. Tradita veree dodrina ad hominis religionis , Chrifliani ofHcia pergere, vitasque fanditatem cum fidei puri- tate coniungere, perpetuus Apoftoli mos fuitin confcribendis literis : Sic & in noflra epift6la,pqftquam a Colbffenfibus veram religionem follidte euflodiendam praeceperat, c. I.6cll. adfan- a- "• £l:am. vitam agendam graviflime hortatur, cap. III. & IV: In fine litetarum fuarum Paullus falutem dicere nomine amico- rum fratribus notis folitusefl:, fic& innoflrac. IV. 7. adfin. multa nomina amieorum Paullus falutem im- leguntur , quibus »•12' pertitur, qubrum & iufTu Colofrenfibus falutem dicit. Pro- pria manu literis fubfcribere diyinamque gratiam fidelibus ap- affolct : fic& Col. IV. 10. o precari , acrTtaa-^o^ti^ s^jLrix^^t ^ - n«yAa. H %ce^i? fjbs^'' vij,m, ctfzj^v.' Sequitur Apoftolus mo- rem forenfem ut fides confir mare- , quo, prfecedentis fcripturee iur,chirographumquecertofcriptoris (Sc au^toris figno dignofci poffet, nominafua apponere fblebant, qui in aere alieno e- rant v. S A L M A S 1 V S de modo ufurnr. cap. LI. His omnibus atquefingulisrite ponderatiSj-nemofacile erit, qui epiftolam ad Coloffenfes.ab aliojquam a S. Paullo exaratam afKrmct: in fi ea i, a nobis funt allata primis , quoe §. , addiderit. ' $. IX. De occafione Qua data occafipne Paullus ad CoIofTenfes dederit "'''' ex hac luculentifiime cuiaohi. epiftolam, ipfa , huiusque argumento pa- tet. EPISTOLAE S. PAVLLI AD CQLOSS. IS> tet.- Venerat Epaphfas Romami captivoqwe Paulio Coloflen- fium converfionem ad lefiim hunciaverat. ColJ , 4. 7. Quo Iseto nuncio ApoftoltJS recreatus, nonpoterat, quin gaudium fuura perliteras teftaretur, Chriftique faeris initiatos in veri- tate fuo teftimonio Col. c. 2 quoque cqrroboraret. 1^ 23. 11, , J. -':. '. ' '^ feqq. ..-:.::• .•-; ''\' ':':"':' iri Ab Epaphra idem acceperat , f hrygise vicinia tur- bas multas efie excitatas per Semi-iudaizantium deliria, d^ Mofaicae sEterna obfervatione legis , eiusdemque cum Eyan- gelio necefiTaria coniun6iione. Immo vero etiam fit verifimi- . ideo a Golofl^enfibus ad mifllim le, Epaphram Pavillum fuifle, ut, quid de hacludaifmi cum Ghriftianifmo commixtione ceny fendum, quaereret. Cum enim prsecipueid in epiftola agatur, ut abimminenti hserefi eccIefia^GolofiTenfis fa.ndta & pura &vetur, ab obfervatione rituum avocaretur utque Mpfaicorum , (conf; Colofl^. II. tot.) pronaeft cbnje^ura, Epaphram de Gnoftir corum pefte adPauUum detulifle, Appftoloqueoccafionem fcri- bendi dedifie. . . .^^ ; Ir His addimus literas Laodicenis ad Apoftolum datas, dubio de ad. qu3e fine ullo eadem ,ca|Liira S. Paullum exaratae^Sc per Epaphram mifl^9efuerant.^^^*.N^^ cum hae ad ColofTen- fes cum Laodicenis communicandae eflent, ut fintjoco refpon- in his ad a Laodicenis fi, necefl^e eft, quseftionem proppfitam, refponfionem iuftam obviare. Mififle autcm Laodicenos ad Paullum literas,nemo dubitabit, qui ad verba PaullVrite at- iva tenderit : «^tf rtjv ek aaoaikeias naivfxeiq otvccy^^TS. Col. lV,i6.Pluradiximus,utanteamonuimus,6V(5?. /. intYod\ noftra m in notis adb. I- leBionem Epiftola.^ad CoJoff. §. 19. p. 33. & PR Tll introd. in N. T. p. m. 137. nunc etiam lO. LAMI VS, 166. .^f m/^/>: /7/0/. p. aijdi poterit. y^. In ntut a hac triplici occafione acquiefcimus , plures Clar. Dn. STARCKIO inSynopf.UhCexeget. Tom. IILp. ad 243.allegatas videamus,' maxiraampartem noftrum nunie' C 2 rum - . I . ^O INTRODV.CTIO IN LECTIONEM > rum ternarium refereiidas. Duas modo c^ijfTas citavit SEB, S 1 r V S in ad nimiruin ex C H M P Cmment. Colojf.p.,^, par- , te Cplpireniium, periculurii fedudionis per Pfeudo-pd£tores, c. I - te Golofrenfibus cu* i, 8 18. ex par Apoftoli , paternam pro ram & folliGitudinem. C; II, i. Ue b. F R. B A L D V I N I fen- tehtia vide fis aureum , nobiscum plane confpirante , volumen xomment. in epiftol. Paullim p. m.1036. ' ' ' • V -T' §• ^^\-'. / DeScopohuins Exindc patet, quem fcopum Apoftolus fibi piraefixum ha- epi 0«. |)^erit,noftram cum componeret epiftolam. Ipfe conceptis Verbisperhibet,totum fe in id incuihbere, ut corda Colof- fenfium in agnita veritate fo;^m/7m,Col. U, 2. quam etiam bb caufTam Tychicum Golof^s miferat,«yct ita^a^GLXnf^nta^ confirmatio vel ideo %d^haq vfiav. Col. IV, "g. Quae, necefTa- ria erat, quod feduferes iri propinquo erant, quorum lenoci' iilis animi fidelium diftrahi atqtie diflurbari facile potuifTent, faciliorque,^dillostrarifitusfuifrei, nifi audtoritasflimmi Apo- Itoli obftitifret.' yult Paullus in tempore pravis haeretico- rum machinationibus occurrere, animos Colofrenfium in veri- t*te fanditate obfirmare Chrrfti in iis Sc & , regnum ftabrlire, Crcdentes ab omni mentis flu^luatione liberare. Nemo Apo- ftoli curam dummodo fecura er- reprehendet, ponderaverit , - roneas Semi iudaizantium opiniones in i pfnm fidei fundamen- turii in do6lrinam de iuftificatione hominis impingere , nempe hac , peccatoris coram DEO,&,qu^cum proxime conne- de difcrimine 6c xaeft, legis evangelii. Nec poterat prius ad fan&bs mores de fidei ceu fir- adhortari, quam puritate , miflima theologiae moraIiscolumha,pr2eceperat Paullus : quara ut rinethodum fupra obfervavimus, in omnibus fere epiftolis ftudiofe retinuit. §. XI. Neceffe autem ut turbas ab Hsereticis inXolofTenfi i)e sem^iudai- erit, ecclefia EPISTOLAE S. PAVLLI AD COLOSS. 21 eccTefia hmusque vieinia motas, curatius paulloIuflremus;in-^^"*£iff'"'' teVeft enim iit hor notitiam" habeat . interpretis , um certiorem Erantolimy qui Chrifio nomina fua^^^d^^^ ut rudaifmum hac cum Chriftianifmb con- , tabant, taitiett lege , Mbfaieas cum E Jungendum , caeremoniasqjie vangelio cbmbi- nandas autumarent. Admittebant ad ecclefiae Ghrifti- ^ gehtiles ^ anae confbrtium, fidifficili circumcifionislegi fefefubmitterent, id quod ex A£l,XV. lucuIentiSme patet. Nuncium itaque I udai* cae mififte r fed Mofaicas fuperftitioni yidebantu , leges , quas geternasputabant, defeftis diebus, de ieiuniojdedifcrimine ci- borum, &c. fimut cum inftitutis Chriftianprum obfervabant. traducit Paullus falfos hos do^tores npmine doloforitm operari- orum^ habitum atque nomen Apbftolorum lefu mentientium. - 2. P 1 airo Nlli^m. 26, c. 2. & PHILASTRII rle hares.Q, 36. cata- , logis, Cermlms nominandusefret,qutppe qui legis Mofaicae 2e- ternam neceftitatem ubique crepabat : Legem Eyangelio mi- fcuit, tefteHlERONYMO epift. 89. Paullique epiftola;.-, fuse haerefi aperte nimis contradicentes, repudiavit, ut redte monuit EPIPHANIVS 1. e. cap. 6. Conf ITTIGIVS 1. V. diQ harefiarchis c^vi ApofioLSeB. ,c. §. 3; p. m, 5g. ludaicis ritibus favebat qnoque EBION, circumcifionemque retinen- d^m omnihiftv^adebat,'novaque fic mifeebat, ut veteranon amitteret. HIERON^YMVS i c. Nazaraos his adderem , diimmodo certiora de horum errorijbusdocumentaproftarent. - Caeterum fitmihi verifimile, Serhi iudaizantium errores late pa- riter 6c facile rnter Ex - ludaeos propagari potuiiTe , quia non poterant non ^iv^mo^oKoi admodum placere oninibus, patria inftituta avitamqueTeligionem aegre dimittentibus. Ecclefiam Antiochenam adeo in diverlas partes fcindebant iidem, utnon in nifi Apoftolorum eftatis, Goncilio Hierofolymitano prola- C 5 liSj i2 INTRODVCTIO IN LECTlONEM ' lites tis, coraponi poflent; A£l:. X V. 20. feqq. & c. XXI. 25. (i r fententiam de M E R M G £ N E P H Y- Quod eceptam ^ , G£L LO, H YMEIvJ AEO & PHIL ETO fequivellem, ,hos etiamijiis/qui 61 mores & inftituta iudaiea cupi reUg Chriftiana adnumerarem.i Sed copulare fateg^runt, , quoniani nec- verba Paullina i6. ad , 2vTim. 11, quae. vulgo prGvocatur, rem conficiunt, neque aliunde certiora argumenta adduci pof- iunt, animo pendemus. Qui plura de Semi -iudaizantium fa- miHa nofTe cupit, adeat l^W D D^N M de flatu: ecckf, Jpoflol. 6c c. cap. 3.p. I94.feqq. y. p. 292. ITTlGlVM.de larefiarcb, Sea. L c. 5,6, 7, 8.&C. ADR. GbCQyiyMV;ro/'/^m. critico-facris p. 8, 9- CAMP. VITRINGAM in oiferv, c. , L. . .S./m 4. 9, SALOMONEM. VAN TILL yciifagog. Ab hac hasiefi ab-iisdem ad ^uatiior epifl.PauUi.^g.lz, Omnis fere Galatia, - Semi itidaizantibus Gal. 1 6- & c. 11 1 l. m^tueSts!* ocqupata fuerat, , , Pauiius maium. timebat fgqq, q^as cum a Phrygia eifet proxima, S. Paullus , ne inter Coloirenfes easdem turb^ pfoximc prirentur. Qui- bus ut 11. occurreret , in noftra epiftola cap. graviftime dicebat difputat de abolitione legis Mofaicae, quam aptiffime oe Rom. r Re£le exinde colhVifur, quid Paulus, fi etiamnum fu- Mmj- lele perfteselietjde Ronmn. MifftQmriomm arubus, quibus aaiationeincon. gcntiliuin opiniones aceommodant,fit|)ronunciaturus. Quem-^'^'^^"^'*^'^^'aih admodum enim veteres ferai - iuidajzantes tempori inferviebant, ludaeifque recens ad Ghriftum converfis obfervatioriem legis Mofaicae concedebant, immo vero etiam Ex-gentilibusjnelu- daeis offendiculo eirent,eandem ergaMolaica inftituta ob.edien- tiam imperabant : Sic 6c hodie, qui Sinenfibus 6i Indis, Chriftd nomina fua dantibus inftituta ut te- , priftina pagana 'neant, temere!concedunt, arcam fcederis lateri Dagpnis idoli iungunty ipfique turpi adwlatione & fervili timore quosdam fuperftitiofos & idololatricos profanarum gentitim ritus fe- dtantur. .CaufTam interferunt^ dandum quid efte praeiudica- tis 6c inveteratis opinionibus, difficulter ex animis iiominum erueiidis: utendum efl!'^ :mediis,per qiiae facilior aditusadgen- tes daretur novis dodoribus: eligendum q^Kq malum minu&, ne ab omni conforciocum converteridis excluderentur. Rem cxemplo confirmabo. Qui ex Ignatii fcholis ad In- diibitant li- dos profiGifcuntur y nulli, froritem fimo vaieciho gnare, quiin Malabaria & omni' lodia \hoMm Tchwen hoc figno putido colentium gentiliuiB raos eft perpetuus. >>j^e- fe i. e. Chriftianos ex garit praeterea, Fr/ii2cos^t^Q , Europa oriundos, Malabaricis nimis exofos : Samas(^t vocantj ab~^Aqui- lone venientes\5*r/77?77>//7j-i.' e. idoldrum facerdotesl Prdh De- haec fi venia illaefa um immortalem! , religionis fan^litate, datur de omni 'iriter mendacio , hqmines fide^ quidni 6c omni de religione, aiflum erit proxime. Aft excufant cal- fua confilia fimo vaccino feu or- lida , feque tanquam nobilitatis, indice dinis equeftris uti,*incautis Efiiropasis perfuadere ftu- dent : quibus difficulter admodum imporient, pofteaquam cele- berrimus LACROZE artes has pleniffiine detexit, Vid. Indianifcher Cbriften- Staat, Libr, VL cap. 11, $.4. Ne quid INTRODVCTIP IN LECTIONEM 24 ' * >-,_.- quiddecultu Cb;^?/r/V dicam,quem iftinunciiimitarinullihaefita- habet Itix runr. licquam cum tenebris communionem ? Qui pof- fet Chriftus cum Beliale concordare? 2.Cor. Viji^. Dixeris, mediis obtinendo fine hoc pro optim^ , eft, a4 converiionem eife gentilium promovendam, utenditm:, Attamen ^ media fi funt illicita, finisbonus excufare eadem nequitjmala enim faci- enda non funt, ut inde eveniant bona. Rom.lII, g. •„.. ] f Xlh De Gnofticis at- Alia hsereticorum. fuit familia de qiie l'feiulo-Phi , qua Coloflenfibus oiophis. fuis malum metuebat Apoftolus. Philofophiam fcilicet iacii- tabant Gmftici^ fed eam Chriftianse religioni nocuam, & eu- Chrifti a ut Bbi angelio cojitrariam ; qua, caverent Colof- Paullus: fenfes, graviflimemonet uKsttsts jLi} jtg -vfiug si^cu kct. hoa HUTct cvActyooyav xY}q (pi\oaro(picig Ksvi^g ci.irctTtjg , tyiv •^ct^a^o^ vcaTOL , 8 naTct. eriv Tft)i/ ctv&^Mirm, ra , Platonico - riffime patet , nempe corruptiflima -Pythagorico a Gnofticis faeculo iaO:itata : de Cabbaliftica , primo qua ut fum- me venerandi Abbatis, Dn* D. MOSHEMII cogitata ftudi- non fine ratione fuademus.y. in- ofe legantur & expendantur , ^ Addi forfitan ftit.hiflor.ecclef. amiquior.'^ 118. feqq. pot- erit differtatio a me nondum vifa Clar. M. lO. FRID. STI- BRITII de Flatonifmo in Cerinthianifmo vedivivo ^ a PauHo in CoL II. v. Ne profiigato ^. (Halae 1736.) plura addam, & rei EPISTOLAE ^. PAVLLI AD CdL^OSS. 4$ rei obfcuiitas & prolixitas prohibet r faGilius ^tiippe nobis \i- detcir, vaftis commentariis, qnam paiicis liiieiSj Gnc>fJicoritm^ & Pfeudo-Philofophorum ^yi Apoftolici hiftoriam Gomple- Sufficiat moniiiire nihil minus Bi. , Paui|um , quam humanse fapientise ftudium diiTuadere, fed figmenta falfo ia£l:atae Philo- fophiaejChriftianiae do^lrinaerepugnantia. Addit enim Apd- tradere ruv ftolus, 7'fjv 0t?\.oiro(piav tjjv ira^a^oav avS^^cairm Kdret T P TO, 'Toix^a T8 H.o(r(Jt>8, KOJi OT K A A X I St O n, y. g, De- beatne Exiud'Jeis ,an Exgentilibus an aliispriginem fuam,pene"s alios efto iudicium. Sunt, qui eam a Jufibus ludaeorum Ca- balifticis deriuandam iudicarit. Necnego,Apoffolo h. 1. rem iis titulo efle cum , qui,'lub Philofophiae, opiniones ludaicas commendaturi erant. Praterca dum Coioffenfibus , Apofto- lus eam, quse w.aia tnv Tra^a^acrtv rm avSfpcoTrmykaTa rct croixacc in mentem lu- Tn Koar[ji>8j Philofophiam damnat, nobis venit daeorum Pfeudo-Philofophia,utrique huic fundamento fuper- etenim Traditiones maior ca- ftru£la. Quis ignorat j um auro habuifTe ludaeos credulos ? cae- rioresfemper Quis nefcitjieges rimoniales ^^^^ Paullus Ti^ C^s per «-o^^^eia »oo-ft« intelligit. conf GaijV, 3.) aeternas atque immutabiles credidiffeludae- os ? Atque ficin ludaicam PfeudoPhilofophiamefFatumPauI- li ut quadrare poteft, vult lO, BRAVNIVS in feieSi. facr, p. y^. Jlgit Apoftolus de vqna Phihfophia^ ^ua confiflit in dece- ptionihus^ prafertimde Phikfophiafcrihanim ^ Pharizceonm^ qiii ludceormnfuerunt Philofopbi^ quemadmodum vocantur a to- lud. c. 12. L. fepho de hello L.il.^ ^ antiqu. XFIIi^cz. gucs r~11TD confiflehatin operofa ratiocinatione:, IIO^lID^l '^p rni^ totum Tatmudicum cu- ^id geniis alia^quihus opus fcatet ^ ^ ius hahemus campendium inlihro HalichotMlam. v. BRAVNI- Eandem fententiam nifi VS in do&r.foeder. p. 13. fere, quod Theurgiam addiderit, tuetur celeberrimus Berolinenfium Theo- logus, D. REINBEGKIVS /•» prcef.adpart. IL Betracb- ttingen uher die A, C.p.^o. Atque hanc Apoftoli mentem fe- D quuntur 2<> INtRODVCTIO INIECTIONEM ecclefiae Chriftianae bene Qiiuntur , quotquot cupiunt Theolo- ab gi y ufum humanae fapientiae abufu fedulo diftinguentfes* sje ufii & flbufa Gratii eriim iniuria afficiunt noftros divini verbi mini- Phitofophiaj. omnem a facris fuis hos u t fi- ^^,^^^ q^( ^ Philofophiam arcere, dei carboharife patrocinenturj. friv6Iecontendurit,re6liiIkiie ' cuius id obfervante Tbeologo fummo , nomeri omnis no- -. ilra Saxonia fandle veneratur /zz deiien , zufaUigenGedancken iibev emesyornehmen Theologi Betvachtimgen der A. C. part. II. Parum abeft 6c p. 13. , quin Reforinatorumcoetus.j quot- Sacerdotes dicat . quoc noftra ecclefia alit, philofophiee ofores sitque contemtores. F/^fam-, iiiquit lO. BRAVNIVS, ppn- tfficii ac Liitherani.^aliique^quifiatiiimt^vation^mhal)ere nuUum in' vehus iit tueaniur- mt exigmm ufum Theologicis , fuas fin- tenttksde^n^^^^^oxovii^^^iranQrx vid.doShr. foeder.p. //-. Qiise accufatiohominiBelg8e,iIliquedQ6]:orifupraIapfario, ( (it venia ufum rationis dc verbo ) facile condQnatur,quippe qui organicum commifcet.' tibias in- magiflevialem aperte Dolemus vero,easdem flar e rioftri fseculia noftrique cceti;s filios quosdam degeriereSjOr- dinerii noftrum negle<3:us Philofophiae damnantes, quo certe ab- ftinerent, ariimus nifi in Theoiogorum libris & fcholis hdfpes ef- fet. Eft & manet Philofophiae fobriae honos fuus in Theologia & ullus dodorum iifus j nec puriorum exftirpatam reie6tamque dummodo ne abuftis obfitfan£lif- Cupithumariara fapientiam , limae religibni,id quqd non raro fieri ,,experientia 'magiftra eft. InahpraBo confiderata pliiIofophia.(l6quar barbare) nemirii non ceu bona 6c vera placebit : fedficubi in concreto hanc & illam philofophiam fe6]:ariam defignat, tot humanis lapfibus labo- rat ui ab omni labe immunis nulla. , , quse , reperiatur Quara vero tenemus philofophiara, omnis mco?2cveto fumitur j.theo- ne fedlaria fandliffimee fit logus igicur , philofophia reljgioni omnino neceffe eft-. enim impedimento , proipiciat Quid fiec, de noftra rdigione, quando cum L VD OV, MEIERO fa- nnm EPISTOLAE: S. .PAVXU, AD COLOSS. I^ nam rationem dixens interpretem /cripturae atque relagionis ? famofifllmi libelli Scrz- Hunc enim audorem ^^^ , Plnlofophia B EN T HEMIO credimus. vid. pturce: intetpmi HoUimdifch. I^ g, '2. 62. fr cum mYchen Staatl^^iil §. ^i p; Quid , pleris- que ReformatU rationi tribueris poteftatem quafi magifteria- km atque principalem ? Qnid, fi cumCLERlCO lz? Logic. folam rationem nos fit revelati- p. 115. docueris , docere, quis fa^aas l fi cum onis „aliis fenfus Quid , antiquioribus & recentif- fimis Pelagtanis omnia gratise divinaeauxilia, maxime illumina- fed & Fanaticis tionem non folum negaveris , opihionibus adnu- meraveris, ideo quod philofophia, quomodo gratia in homi- ? fi nis mentem operetur , ighorat Quid, paflim obfervaveris, fidem divinam mifceri hutnana, &folam credendi caufTam iu non in Dei 'unieo fidei divinoe humanafapientia, verbo , prin- in ? : errore hoc cipio, , quseri Nervnsfane NatufaHfmi confjlit, (obfervanteTheologofummoMagnif. Dn. D. VAL. ERN. in L O E S C H E R O prsenot.. theol, p. 225. ) pluritnique, nevi- deantur S. literas cfChriftianifni auBoritat.em omnino repudia- : tollUnt e re^ boc utuntiir teSihrio Reipfa autempc medio dignita- S. Codicis . tem ufmique ^^fidem manihisiatquepedihis quafi U- rationi txadunt. conf. MEISNERI gatis philofoph.fohr. part. I.p. 9--53. RedliffimeaguntTheologijhancfiphildfophandi ut fcientiae rationem impiam refpuunt ,' nobilifiimaeque abufum taxant fecuti graviter , exemplumS.PaulliApoftoli,Gnofticos, titulo quod errores fuosfplendidoPhilofophise veftiebant, mul- ta vi animique commoiione redarguentis. Certiflima pariter funt b. ERI noftri verba : & elegantiffima LVTH Es iflga^ „ wir GOttes Wort woUen mit fchimpfflich , dafi unferer Fernunfft „ dtirch das GOttes verfechten^fowir Wort folle7i nns wider alle-)^ Feinde wehren. Eph. IV, 17. ware das nicht cin Narr.^ der im^ Streit Schwerdt wolte feinen Harnifch undfein fchutzen mit hlof.^y H'n?idund ? So wenn wir GOttes fer Kopjf ifts aiich^ Gefetze^^.^ das^ unfere Waffen find^mit unferer Fer-aunfft fchiitzen woUen.-^., Tom. I. Tom. I. y^ltejjhirg. p, ^j6. & Jenenfp. 2(^j. Addihis pot- erit iufta nimio eiusdem^de fcholafticse Theologiae amore qne- 2'§ INTRObVCTrO iKr, lECTIONEM )) rela. Meine liehenTheologen habenfich aus der Miihe iind Ar-*. » heit gefetzt ^'lajjen die Bieheln Bieheln feyn^ undlefen fententias. Tom, L AkenhiiYg,^. 5o6.Abufum fcilicettaxatb.Megalander, more Patrum Ecclefiaa Chciftian^ae primitivae, quorum effatade Ph.ilorophiafedu61:rice abominanda & exterminanda, apud PE- *T K^SflWM dogmat* theoL tom. T.inprolegom, c. 111 hgQVQ li- cet. Accipe uiium GREGORil NAZIANZENI lo- in noftram vivimus oetatem obe cum j quam pr quadrahcem, carm. dc vita fua\ B^ uv to yctn^av oix^toji ynQ 'ffigsoiq» T , Kpt ofc?«%'-"?5 crc(.Bpgt h(7iLmmay . /\.vBeiev ev Vc(>ydev i }j ire^goig /^oyoig OiTSiATFfa-ovTsgsKpv^oievTiigp^oxiii* h, e, JLinguapie mdaces ^ multipUces textusy Per quas fimplicitas perit fidei^ ' Tslaque aranecs^imhecillus carcev^ Qua levia illigant^ rohufiis rifus^ ^ Rumpantuv aut folvantur validis fevmonihus^ Et qui incidevunti ejfugiant laqueqs, Concludam adhortatioHe venerab/DN. D. REINBECKII, in prafat. adpart. II. Betrachtungen uher A. C. p. p. Col. Phikfophia beijl dem Apofiel Ily 8' fo viel^ als dasjeni- ^e^ was in der That nur ein Schein der JVeishcit wav^ von den iind wurde. , Menfchen ahevfur Philofophie Weifiheit ausgegehen eben Daher den fveylich mch noch heuntiges Tages diefe Ermah- Satzentmd acht nunggilt-i dafiman fchflir falfchen Schlufjen in nehmen und durch den Nahmen der xind \ jtch hloffen Philofophie dev EP.ISTOl^AE , ;S. PAVLLI. AE> COWSS. 2e? nicht indem der tieffen Natuv-Gehermnijfe betriegen lajje^ es ah wahr und aueh lerdings ijl:. hldhet^daj^ dieWeltvpeifen vielefalfche PFie aher nicht Siize hahen^ und hahenJiMnen. nun fojget-^ dajl der 7 zu huteti Mahe weil man fich defwegen fur heoJogie ^ diejeni' eten auch viele gen , wetchefich TheologoSnennen^ qfft faljche Schluf- dadurch zu Ketzern femachen^und werden konnen; alfo folget auch Jiicht^ dafi man fich um der faljchen SchlitJJe eiftiger Wdt- der Welt- hilten weifen willenfur Weifiheit anfichfelbfi miijje. ' Manet itaque, ut antea monuijphilofophiae, fe intra fuos liraites continenti, iuftus honor, debita veneratio. Aft, cum a primordiis ecclefias Chriftiahse pfeudo-Philofophi in puriorem dodrrinamjnvaferint, monendi omnino erant Coloifenfes, ne fedudtoribus obtemperarent: Monendi etiamnura funt homi- nes Chriftiani^nequaevis, fpecie philofophiae conimendata", ftatim admittaht; navTcft to jtctAov /. (JoK,<|tA««<^eTg, /ta7^%,«Ts, Thejf ' F,2h ^- §. XIIL Praeter hos & alii xpsv^o^i^aa-KctXoi eccleifiae CoIofTenfi tur- De morofis mo- ftu- .bas minabantur , guojum irapetum Apoftolus r^primere lnS/Gnoftko'j 111 Sicuii ex det. cap. vi8' fe^u. malignus fpiritus hac p^rte per Gnoftieos evangelicae veritatiiiocere, fi.c & mpr.es Chriftiano- rum optimos corrumpere, ex illa ,parte ftiid.^bat. Seilicet, ,alia.GnofticaFum'familia, in diem vivens,Chriftianamliberta- tem in licentiam vitiofam commutabat, .omnibusque vitiis te- mere indulgebat.v. CLEM.EMS. Al.^xandr- L. Jlf. ftrpm. c. feveram 5. Alia triftemque vitam agens/litumilitatem morum" fimulabat 6t que aufteritatem , a^eSata pietatis fpecie homi- infe su- num.oculos animosque convertebat, exovJs^ fjko^(pa!(rtv (TsQ^ctgy T)]v h ^uvdfjLfv avTiig ij^vijfjbfvotz. Tim. IIL 5. Maxjme fe ferebat fere prae fingularem ircLTrm.oi^^ocrvm , qua plurimi haeretici olim faftum fuum palliabant. Hortatur itaque App- ftolus ColoiTenfes: Myi^eic, vuic^g KctT£f.^^.ct(3svsT(» Be^pov svrhTlEl' No$po2TNHi. Detegit fimul ftftum ^ fpp.erbi^.m in h>x\^}p- D 3 , ani" 3© INTRODVCTIO IN LECTIONEM> animisIatentemj'(pu dens nubem lunone ambabus ta te- > , pro ampledlitur. Repu fummatf} fuit Destyiitis,saiis,cum , qua Stylitamm ineptadifciplina religioque chriftian» volabantafcetae, columnas excelfas^afcendebant, ibique ab omni ftrepitu f^curi, rneditationibus facris precibusqueperpetuisfe aiebant fubinde inaudita^ exerci- vacare ; prifeterea indulgebant dies fl:ab'Mit manus adccelum extenfasmul- tationi, nbdlesque , tos annos fervabant eas retrahentes : & , nunquam quee reliquae fuere '' Taiis euat Simeon S lita Stylitarum ineptise. ty , ^Qfue Sty- lita Zw/7J* i)/?/;/^/ in Greecorum Me- , Stylita , Stylita , aliique n£Eis celebrati, v. ASSEMANNI UhL or^entiTom. L p. 261- 240.fequ. & venerabil. Dn. D. VRB. GOD. SIBERlfa- cundiffimi eruditiffimique apud Lipfienfes facrorum Antiftitis, dijjert. {JefanSiis Columnmhm.(^2in. 1714. Lipf) Cogita vet^- rum Eremitanim Anachovetavum^ , cseterorumque Afcetaviim mulia cohorteSj fuperftitione cultas. In primis Eiiflathia- 7WS ci(rKnrar,, qui iii Concilio Gangrenfi dc accuiati & damna- ^id. av sk ti, quod vofAi^ofisyviv aa-Kijctv 7rV/»j3oA(5M&) ag tstj^ diyicuoc-v- vnv ^onsq^ ufi fuerint. v. Concil. Gangrenf can. 12. edit. Giindl. Memento ^^/z/om;; vaefa- p. 85-. propter Chriftum, hominum iiiam ftuititiamque fimvitouum, chriftianamque fimplicitatem menti- ' EPISTOLAE^ S. AD; COLOSS. ^ PAVLLI 31. e. L. meiitientiivm , gr. T.l)onfaSaH apud Evagriiim IV', c 3J. Theodoti Sali\\\yitn^\%Gt'^^ d. 6. novw -vSed^ deliis magiftri hiftpriarum ecclefiatticarum prEEcipiunt, ad quos ablegamus leiSpres harum rerura eupidosj 6t lifaviticam ubi de/'/7g-^///7z?//te audient, quorum rabiem^ earnificinam merito vocavit do£l-or SorbonicuSj BOIl/£iAVlVS, licet multis fautoribus m refragantibus prifcarum aneptiarum , primis THIERSIO & MAIMBVRGIO. Eft enim hsc rnorura aufteritaSjOpinione meritiaffe6lata,a Deoiieque mandata,neque unquam comprobata, divinis autem legibus atqueinftitutis con- traria.Eftp}anta,quamccEleftispater nonpIantavitjMatth.XV.i^. "ESi S&Ko^^nprmct vLa\ Tawwi-oCpi^ofiruyjy CoIoirenfibusabApoftolo Eft fevereinterdi^a.CoI.11,23. (^/^csWciAfrt Av^^&jTT&ji/, Matth. XV, 19. Eft a&io vana, qute & divina infticutione 6c divi- . caret. Eft vit^ na promiffione ratio, ab ipfo IGN ATlP De i^thi^^- LOi OLA reie^la. Jgnatius eos non laudahat^ qui dulcedine'^^^'^'- 8^ divime in are72am folitudinis familiaritatis ille&i^ defcendere\ otia deinde etiam adiuvare [uaprimum evellere^ proximbs jiegti' immo doBus aiehat gerent: qiiin phirihus' experimentis \^ qm mi- 7ms iw eo geitere fihi temperant^ eorum plerosque^ nifi periti cii- diitium vel Dei iusdam fequantur ^) pvcecipuo fulciafitur auxilio^ partiindmnommilhifioiithisohnoxios-effe^partim-etiamcontii'- vid. L. maces ac fihi placentes. JMAFEI 3. 2., Homo enim. fibi foU . fed Sc liatus eft : iit in non aliis, negotioj non in otio, vitam confumac Vanus eft tot in quoque rigor , quem flatu perfe&ioms y Romanas ecclefige tenent (fcil. ex ppinione ) degentes invefti- tu de in veftibus audiamus , qua perfe£I:ione qu^efita, ipfuni SERARlVMprorate.confitenteni: Nulla vefliiim antiquitas ^ mdla ^ nulla renmi omnium humilitas^ panis potiofus egeflas , vilitas nos comvundahit inopia ^ Cbriflo , etiamfi teligiopffimi , coram homijtimi oculis vidermur. v. ad hiimillimi-) paupcrrimi y. lof 3^ INTRODVCTIO IN LECTIONEM I. Sed imraoramur lofJX. qucefi. XXI pag. 219. quid liti, de de qua lnter ipfos illps nondum convemt : Regularis enim fecuiarij ordo ordini invidet, vidaobiicit, perfe£lionis fan- '" &tatisque gradum negat. '. §. .XIV.' Be prohibito aii- fuerintne etiam aeYo' Quseritur , Apoftolico , qui Angek). seiommcuitu. ^-mn cultum Coloflenfibus perfuadere ftuduerint? Paullushoc ue fe ab innuere videtur, dum ColofTenfes raonet, illis, qui Col. ^^?7o-H«c4i/Tft)vayygA6Jf.ia61:abant,feducipal:erentur. 11, 81. exiftimat SALOMO VAN TILL ,. Gnofticos Aeonas f emanationes credidilTe , quas;^;?2!^^/o/ interpretabantur, &inter orbis quas fumitium Nuriien imperium diftribuifTet. y.l/agoge ad qmt. Faulli epifl.^'^^. 366. TILLEMONTIVS perhi. bet ,h£ereticos quosdam docuifre olim, homini ad fummam Dei- tatem per lESVM accedere non licere,.fed per Angelos, eeu raediatores ab homine iisque adeo non diftantes: Vel vel Simonianos vel Semi •• iudaizantes Platonicos , , denique vo- hos iudicat idem. v. de l- candos impDftores, memoir hifl. ec-. I. habuit I L I- clef. Tom. p. 308- . Praeeuntes T L E M O N T V S fummos noftrae ecclefe dodlores, quos ab excellentiffirao fuo folemus Centur. I. laborc Centuviatores vocare , qiiippe qui Lihr. 2. cap. j. p. 374. Pfeudapoftolos quosdam docuifTe Golof- Dei non cfTe falutis noftras au6lorem fed fenfeSjfilium , per Angelos viara pateread Patrera, perhibuerunt. Mallem egd Cerinthianos intelligere, de quibus b. ITTIGIVS e locis patrum fidedigniflimis obfervavit, quod non folum de angeli- cisrevelationibusgloriati, fed & mundura ab angelica quadara poteftate conditum,IegemqueabangeIis datamaffererefolitifu- erint. v. dijfert^ de hcereparch. isvi ^pofiol, p. m/ 59. Facillimum ut itaque fuit, iidera, quae TH EODORETI opinio eft, ange- lorum cultum docerent fub religiofum , fpecie , D E V M ipfum nec fed nec attingi comprehendi pofTe , per angelos divinam bene- benevGlentiam conciliandam homihi effe. Audiamus S. A V-~ de hac G V S T I N V M epift. 149. S. Pauliinum Nblanura ione ita inftituentein : ^AddidU aiitem ^ c V i/vw R A M quaeft ^ E L R R EL I G 1 N E M A N G V M , veijtcitt veftfi t^odiceshabeiH^ volens ANGEIiORVM, quce gyace &^fj(TKeia dicitur^ migelos in- elementomm mundi Buius in telligi pvincipatus ^ quos prapofitoSy his ohfervationihus colendos arhitra?itur. conf. S. P A V L L INI recent. Nec diffimula- NOLANI o/>^r/2t p. soS.-edit. Murator, inus GARNERIVM multa verifimilitudine affirmaire,Cerinthi- anos poftPaulIi obitumjinPhrygia (adquamColoflienres referen- fed ^* di) multosadfeclashabuifle: quaede oratoriis S..Micbaelis^ m^"?-^- "^ in obviis setate ac fi fue- Phrygia paffim Theodoretij narrat, p||Jyg^^^^ rintloca, ubi Cerinthiani quondam fuas fynaxes habuerint, doflioribus, iudicandum damus. Etiamnurn apud ludaeos hunc angelorum cultum obtinere, doHecorifirmavit lO'. SAVr . BERT VS in duabus difrertationibus de adoratione angelorum . ex Iiidaorum jnente - ; (ya^ Palcsflra theologico philohgiccp '^, infertae 31. T^^z^ leguntur. De PLATONE cbnftat, quod Deum cum homine verllrinegav^rit, fed, quicquid cdmmer- eii & colloquii Deos inter ac homines eft,id omne peragi per clcemonia. ©eog av^eaTraiiptyifVTajfydXAct ^ia St^^oVfOov 7r'a(fa' s?-'iv- iltfJLihct ficlocum aajivi haX&iijoq ©BHTt^oq ctv^^&)7r««. Aique ha-CiiltuSangeIo« bere poflet TILLEMONTII. coniedura. Habebis autem»'"minpo»tig- ecciefia. in hac haereticoruni petv^rl^i doi^rinaj pr^eludia fabulaeinRG-*^^^ niana ecGlefia-coiHtextse'- de mediatoribus urii angelis , noftro I mediatori lESV adfociatis. I. Tim. T, 5. Vtut enim GAR- NERIV-S in au&ario operum Tbeodoreti ^. ^<^o. veneratio- nem in Romana Ecclefia exhibitam ita ut angelis defcripferit , aPauIIino interdiSto videretur excipierida^ noftri tamen The- fatis fruftVa fi-' ologi abundeque dbcuerunt , & Garnerium 6c dei fuee focios in palliando errore, nimis aperto, ha6renus la- borafle. vid. ITTIGI VS 1. c. p. m. 60. CEeterum qui nofle cupit, quid Platonici &, Pythagorici angelis tribuerint; cur E ludsei 34 INTROBVCTIO IN LECTIONEM \ ;„. ludddi in angelis dirigendis huius mundi rebus multa adfcripfe- rint ; Efleni cultui indulferint quoraodo Angelprum , Simoniani Gnoftidique cur angelos credideiiint mediatores inter I Dedm & homines j adeat venerandi b. W OLFI euras philoLN. 7, tora. 1 1 1. p. 328, ubi fingula u^erius- confirma- talegumur. Quod fiparteseruditiflimihuius viri fequere- mur, longa hac inquirendi opera omni fuperfedere potuifTe- mus. Paulli vertit do6:iffi- enim verba, i9p??(rK;e , pido PhrygiaejPepuza, quam MontaniftaeHierofoIymam fuam vocitabant v, E P I P H A N I V S haeref 48. fea. 14. Nifi me orania fallunt, S. Paullusdivino fpiritu a£l:us,:peftem hanc Phry- giam prsevidit, CoIolTenfibusque tanta verbprum vi imperavit, ab hac ut fibi caverent, de aliquando Accipias qusfo , quse Montani difciplina rigidiori fcriptores tradidere, eaque ad referas facile Paulliverba, qu^e cap. II, 18 , 23, obviant, , intelliges, me a fcopo vel omnino non^ vel kviter faltem ab- errafle. Nulla eiim venia nullus graviori peccato apud ^ fecundi^ locus miptiis ^nidhim corpovis cultuvce pvetiiim^nullus ahflinentioi Reverend. Abbas modus , inquit ,D. MOSHEMIVS inflit. fi hifl. Ecclef. ajitiq. p. 200. H^c quis veterum teftimo' niis confirmata cupiat, evolvat TILLEMONTIVM, qui peculiari capite de his Cataphrygum erroribus ex antiquis de l eccl. monumentis difputat, memoiv hifl. tom. II. p. 472. ^ b. I i I T T G V M in diffevt^ de hmfiarchis add..E VS L. V. eccl:c, 11. c: 13. p. m. 197. feqq. VSEBI hifl. m. EPIPHA. 14. 15. AVGVSTIlsrVS,^^ /^^^/^: p. 69. in Sceculi NIVS h£ereC48. ITTIGIVS hifloria ecclefialiica CE1>^T VRIATORES MAGDEiB. 11. Cap. 7. /. 3^,p. 332. 11. acerrimo Monta- Cefmr. cap^j.p,'^. lAPPIXO^ip, niftarumhofti, auditMontanus apud EVSEBIVM L. V. eccl. c. o Aafl*«?^ folutiones hift. ig, ^t^a^ag yct^wvj nuptiarum ultra modum collaudans: docens, porro , virginitatemque ' o:vyi Tu autem aeterne tuam eeclefiam ab o- , I>EVS,ferva mrii pefte,iii tencbHs grafTaritef Ne prifci errores in orbem. iri ! Si redeant ^ pro tua nos mifericordia prohibe qui iam redterwit,ebs reprime ! tit inconcufTa femper ftet VERITAS TVA! CLA. CLARISSIMO ATCiyE NQBltilSSlMO D O M I N G , RESPON0ENTI SFO S. P. D. ... PRAESES. VO igitur exemploj.p,QCTISSIME AMJ^E^ M& Z I B R O D S ZK Y umbram T , gloriam yirti;itis efle, abua. deconfirmas. PrGeeuntequidemdivino.r^pftp Magiftro, auram fpernere mobilem, vulgi 4i^icifl:i: 3ed''fugienterp. TE ubique fequitur vera glbria atque exiftimatio vera. Cpllige va- fa, noftraque LeucoretE vdedicens indulcillimam patriam redi: certam hanc, mihicrede, babebis itineris comitem, nec facilea Lastabunda T E TE recefluram , glbriam, dxcipiet H VN Q"A' I flimum ci vem fuum & A ,; R , digni qufeffiadmodum Vitemberga, incluta fedcs TE adamavit lVTP^ERI , , fatisque numerofse Bihliotheea.^qm^ a conditore fiio HVNGARICAM voca- mus cufiod^m efle , praefe£lum vigilemque aplfeuC;. ypluit^ Agg- dum, quo coepiftltramiteperg.e, & Ecciefrge^ medios int,er ho- iies gementiyquoad fieri"potei:it,TVA 6c pietate Sc eruditione fac lis ornamentO' praefidioque. Egd yerp,TVI quoties recorda- bor, ex animo divinuni Numen precibu$ :fat^gabp,yelit TE T:V- AMQ3^E patuiam, mihi tantopere c:aram,fervare incoiumem, o- mnique felicitatis genere beare , atque..promeriti^S; TE honori- bus quam proxime cohdecorare. yaleVin iES V, Dorhino 6c Magiftro hoftrb, iterumque vale ! Scrib. in Academia Vitembergenfi A. R. S. cId lo GC XL.Dom,V.Epiph. INTRODVCTIONIS LEGTIONEM '«^ EPISTOLAE S. PAVLLI APOSTOLI COLOSSENSES SECTIO III. * i ' I I I . » . 1 !! <• ! . I 'l«l i I. I I " » T" Pl I 11 1111 1 QVAM P R A E S I D E CAROLO GOTTLOB S. S. THEOLOGIAE PROFESSORE PVBLICO ORDiNARlO SENATVS ECCLESIASTICI ASSESSORE AED. MARIAN. PASsTORE ET TOT. CIRC. SAXON. ELECTORAL.. SVPERINTEND. GENERALI IN AGADEMIA V ITE MB ERGENSI D. XXV. MAII A. R. S. CID ID CC XLII. H. L. Qi C. PVBLICE DEFENDET M. CHRISTOPHORVS BAVER V. "SCHNEEBERGENSIS S. S. THEOL. CVLTOR" ET ALVMN. REG. VITEMBERGAE PRELO EPHRAIM GOTTLOB EICHSFELDI ACADEMIAE A TYPIS ' ' - • ; ^ i ; , :• : .; /'' « - ''' .-? . -. ...,-•. -.v''-^,j.,.,.. •f.^ X . y ' j ' ' .. t I-: >1 -\ /^ -. > 'i i..:x V . ,A - 5^. -i- t , j. / • h' .t>" -'i^;K-U^f'-' rn ,-!l-'? . i t. - II,.-..;.,- '•..'^ji.v.-s ^'' ^ . ." *-/ ; CONSPECtVS DIS S ERTi.TI ONIS ' I.' .'1 e: * addita % \^\Vr ^iiiiitus fubiungitur , "^ expofitioner loci difficillimi • dkendorum ctinj Col. J. 15; cum quinque ar- NexusSe6l. I fi/^antecedenti 6-- divinitate i e- atee gumentis pro ftenditur, s V ab allatis & Apoftolo ipfo , §11. .!', n Difficultate haererebbgise ^ ' : j. IV. Saeculi I. allegata , quadru- plex Paulli ad Co- Epiftolae Lampu fententia, qua, Sse- loflenfes af- fcopus fpecialis culo I. extitifte hsereticos di- fertur, vinitatem Chrifti impugnan- tes, negavit, ex iiiftituto con- III. - §. futatur. Pofthsec Scopus epifliok fpecialis V. N S E C T V S^ovBlI R T C ]? $ SJE T A IdQi^N ^S. '^i* iy V. - - > §. **. ,". 'r^' ,;•.--•;-: .'..j" '-'.-, ,- ::v) Integritas huiiis: epiflolae /j^Y^AttWnientpqp^ " ^ tribus ^^ argutrientis^tonfiirma-' itidit^ '/c ^% tur^ac' -'•^V:i^:r-|i/ : :':-^^:.-'^';;'>'.'-:-7>^%vS VI. Partrtib epiftQMIi^ Colcl «*" ^^i^frrr^vri'^ :^' propdnitur ,"** in volumine ' Locus , quem IX. atque ordine epiftolarum §. literas ad Paullinarumtenent Cum analyii epiftolse ge- ^ Coloftenfes , determinatur. neraliori.. F I N I S. INTRO- INTRODVGTIONIS ' IN LECTIONEM EPISTOLAE S. PAVLLI AD CGLOSSENSES SECTIO IIL « N' i K'i §. I. ;: lures uniT unius dari caufTas 6c eas Ncxus diceu- epiftolae , haud raro diverfiffimas, cum nemo facile fitJ^^"'^, ""^ dubitet taiito eonfidentius de qui , Jjtteris,ced. quas S.Pmillus ad Coloffenfes dedit, affirma- mus, quippq in quibus ad plures diverfosque Sea;. 11. fcoposorationem Apbftoli tendere,clariffimepatet. Nuper,J°"f- cum de fcopb huius epiftolae dijfTereremus, S. {'aullo Colof-^'- fenfium in vera religione atque dodlrina calefti confirmatio-. nein curse cordique fuiiTe ex Cap. II. 2, &, cap. IV. S- abun' A de docebamusjinruper addebamus brevein errorum, a qui- mala Coloffeiiiibus indicem bus qusevis ir^etuebat apoftglus , , additis haereticorum a S. PauHo maxime reprehenfqrum no- telam ut reaflumamus viribus ; minibus. Quam , atque prb cfontinuemus prppofiti noftri ratio poftulatjUtvel tandem, ad Paullinae ad Goloftenfes in qujs verbavlocaque epiftolte primis attendere debeat futurus harum literarum interpres, conftet. lubenter alea? Dlfficultates "pft omnlno, quod fateor, opus perlculofie fe^^ri^^^^ plenum,primorum temporum dofloreshsereticos horum- SaEGKti S. quefigmenta recenfere iufto ordine. .Quotquot hiftoriam, dicimus ecclefiafticam literarum monumentis quam vulgo , prodiderCjJn hanc arenam defcenderunt quidem, fed dubio admodum in ea decerrarunt Marte, ut cui pollicem premere fas fie vel nefas, ancipites haereant fpedlatores. noii minus, data quam Agonothetffi ipfi. (*) Qui opera fedudiricis do- Arineefamilias defcripfere, plura promittentesj vel partium ftudio (^) TH0M. ittiGivs. citi potiflimiTm Inrebiis ad facram hlftonam N. T, pertinentibus credimus, hoc fua oetate tulit iudicium : JStJt vnro plures in evohenda tamen accu- veUrum harefium hijloria occupdti fuerint , opm ratnm de hareticis, pracipue antiqms, adhuc de/iderari, viri quidam d^- v. ad diff. de haerefiarch. aevi Hiffind obfervant. praef. ajjollol. -p.- 31. l|!/le E iTtiGivs luculentam de lt«refiarcbis jevi Apoftolici & Apollolico proximi difTertationem condidit, {ed, fi Venerab. Dn. D. 10. lavb. iki o s « E M I o nullo iudicio adhibita in ea credimus , , fiquidem materiani a potius cangellam videamus, ck qua Hifloria hsrcfium yiro fagaci . Jenuitate expcclari non poffe, faferetur, coilcedettS-taatai molis opus vi* *i S'is lefe pcritioribus atqj.ic: fagacioribuSi EFISTQLAE S. PAVLLI AD GOLOSS. 5 ftudio abrepti, Vel fubridiis. maxime neceffariis deftituti^ vel monumentorum temporum lapfu perditorum penuria irape- diti, pollicitis ftare non potuerunt, quod eft indicio, inique iii ius rapi, quos calamo paffim titubante. primoruni terapo- rum haerefes recenfere fcimus. Cuius moniti memores mirabuntur fi nos iii nominandis haereticis ab non , quando aliis vifis dodliffimis diirenfifle nuper, vel etiam in hac noftra fcriptione difrentire,animadvertent. Non fumus nefcii, fe- £las primo. faeculo ecclefiam turbantes.in limatas atque illiie' f/z//7x difpefci pdfte, fed, quia primos"Chriftian8e religionis alumnos partem ex ludaifmo, partem "fex Paganifino adcHRi' ST I . caftra transii{r& fatius ducimus in has intelligimus ^ , duas catervas dividere haereticorum agmina, fiquidera, quod- libet horum ex avita fua fuperftitibne , nunc hoc, nunc illud, rftinendum putabat. Hinc de femi -ludaizantibus refereba 1. c^^. Xl mus nuper, eos in epiftola ad Coloflenfes cap. II, & riLScopus Epift; a S. Paullo maxime ludaifmum cum P"" peti, ideo, quod Chriv^P^g^'^^^ fiianorum facris mifcere, remque fua umbra adunir^ fl:u- debant. Ad hos referebamus, hiergnymo atque epi-_ PHANio praeeuntibus Cerinthianos atque Ebionitas, quo- ' rum familia utraque, in evincehda legis Mofaicae obfervatio- ne ceterna, tanquam Chriftianis maxime neceffaria, occupaba- tur. Guius afterti me nequaquam poenitet, quicquid etiam in ecclef. SAM. B ASNAGivs annal. polit. ad A.C. 50. §.'19. p. 600. p E T R V s F A YD I T V s i^ tradlatu, eclaivcijfemens fur la des deiix do&rine ^ fini' P hiftoire eccleftafl. pr&mievs fiecles - F R I D. A D o L P H. L A.M P I V s in comment. ad ^ cap. Frp' A 5 , haiip. 4 INTRaDVCTriO IN tECTlONEM loan. p. 29. feqq. 6& venerabiL Dn, D. 10. lavr. MOSHe- M 1 in inflit:hifloY* Cbrifl. maiorih. Sasc I. p, 440. qui poftre' iiius, dumnon fine veri fpeeie monet L c. p. 455. Gerin- thum cLTiti fis^yg legem Mofaicam tantummodo retinendam iuffiffe, concedit tamen, circumcifionis neceflitatem CoLII. , nifuaffirmatam fu- II. fq./fl PauIloreie6]:am,a Cerintho omni ifle: unde patet, me Cerinthianos ad femi-iudaizahtium tur« - r bam, ab Apoftolo in epiftola ad Coloflenfes atro carbone no- tatam,non male retulifle. De Ebionceis vero,dubium eft nulr- errorem errafl[e eos , lum , eundem eum Cerinthianis,jicet I L c. de horum aetate idem de Cerin- L AMP v.s p. 194. , quod cui a e. thianorum, exiftimaverit, B v D D E L p. 523. feq. fatiS' , fa£lum eft. Scojnis epift. Erant alii errores, a quibus ut (ibi Coloflenfes caverent, ^*" ^' P^^^^^s Cabba- ^mnilxl graviter hortabatur, fcilicet, philofophiae, ]ae,nec non ri'a)dri&;c nomine -fpeciofb ia£litati, novisque in Chri- lliano orbe civibus paflirn commendati ab illis, qui iam tunc Gnoftici poterant vocarL Quibus riunc Cerinthum denuo n u era rri lis de . t e d v s hceret, ad m , quo h p re t fahul. L memoriae in ut Phi- II. cap. 3. prodidit, adultum Aegyptum, lefophia imbueretur, commigrafler Itaque fieri potuit, ut, ad Gnofticorum inftar, fuas dfyiniones falfiflimas fplendido titulo ^ daizantes earnis fraena ; iniici ieiunia capiditatibus pofTe per " obten- / frequentiora , fqualprem, , cilicium, lotipnes & reliqua, Et hi erant iidem feu debant. , qui (p<\oo-o(piav vvao-tv ubique aufterumcvitae- us fe ferebant ci- crepantes , gen prae , deque borum difcrimine feveriflime praseipiebant. Co/. 1 1. 16. Seruare porro ftudebat S. Paullus Colpffenfes a grauif Scopus rpeda- ^'^ epiftols fimo' in d^^^o-^twct de cultu an- errore, qui TmecyytAm^quam ^^^ gelorum religiofo iiitelligendam efte putainus, longiffimea difcedebat. Ad hunc vero propendebant, quotqubt yv&j^r^fitjs affedabant in Ceririthiani contra laudem , primis , quos Apo^ his in . ftolum aciem maxime inftruxifTe literis, fatis docuimus. Cerinthiani nempe non folum angelicas vifiones ia£litabant, tefte GAib apud evsebivm libr. III. c. 28. quas pavl- dura fedu^lbres Lvs alludere videtur, {a fjLtj snopotKsv gfjifiarsv- * ' confii^is vifionibus tacite fubinnuit : fed ot>v ) de gloriatos (' ) Cffitenim - (*) Subinhuihac ab A^pftolo, diximus; facimusaim 10. HENR, svi GERO,„ptobe obfervante, reprehendere s. PAVLLVM temer<»rios oc- de eorum cultorum fcrutatores, quippe qui angeiis , miniftcrio, ordinibus, numevo., nec non de vifione Dei, aliisque fucuro feculo refcTrvatis, mulra fuifl^cr. hi aliud « . ? v. in ad s s vifo iingunt comntentnr. epiji. Cololf^ 149. add. e b, c h m i d j v s in Colofl. in coniment. ad epift. p. 175. tgiegia limt, ^' ex in/litutis phi- Ipfbphia: Orientahs {I barbaricae erudite petita ,,qu£E,SALOMO van tili. in eUgantiJJimn ad qiiatttor PauUi efijlo/as conmentario p. -^66. de ange» Tis, a Gnolricis C Philofbphis ideo cnhis, ut coruni ope ^av^otrcc opera- ri poflent, dofle congcflitj ad qucin leftores noftros reirittimus, paucis his tantum inde allatis: Ctimque Gnojlici B-civfi.a.Tii^ytaiiyttt artet» aliquam licitam cekbrarent cnlitm wirodt4xertint. cnitts , Angetprum ^Ad eye&io- nsni thcoria Tma-iv reius reqairfhat , il^ cognttime;n ^ qmbns (ingttlt jiiis vero mmittibitsdejignatipraejjent. i^raxis reqiiirebat pectiliares precati- 6 . INT^lTRODVCTlO IN tECTlbNEM • <& mrindum hune afpe^labiletn eoiiditum ab Angelis, fupre- iTio numiiie multo inferioribus/tefte TERTVLLiANO de Praefcnpf. c/4S.'^EVWW^ bant: infimul dpcentes, hbminem, cuius natiiram vix fetis ex-' tenuare poterant, cum D^e commercium habere nullum pof fe, nifi interveniente minifterio arigelGrum lelte THEODO- RE T o W Co/. 2,i8,tom> ilL Inde cur opp. -p. 3 5.5. patebit , Sea.ll.v§. 14- Cerinthianis S^riarKeiciv ayysXm eum raTr&n/b^^^oa-wri adfcripfe- huric recenfione Ce- inTy^ii^dC*-^^'^ ^^^^P^^'^^^^^ errorenvin opinionum lofl: rinihij a viris eruditis adhuc Confeda,^fruftra qucefiverim. -' '-' §. iii. ."---. Scopiis cpifto- Tpandem s. pavllvs omniyqua poteft cura & opera cavC' ^® ftudet ni Coloffehfes in fandifiimae mih&^^^'^ , prtecipup, reh'gio- nis Chriftianse capite, nempe in dodlrina de seterna ghri- STidivinitate, a re6i:o tranr'te defiedant, neque erroribus paflim iam tunc in ecclefia fparfis circa fummam christi enim fibi vult perfonam, indulgeant. .Quid prolixa illa, de fumma christi perfonadifputatio, quamr/?/?. I. 15. 6c feq. I ftudiofiffime habet, atque cap. L 3. & feq. inculcat, inimo & cuftodiendam feveriflime praecipit Agedum confideremus pra^cipua hiiius difputationis capita, cuius initium maiefta- tem atque diyinara excellentiam, qua orahia Chriftus fliperat, adeo celebrat, ut pavllvs, fua quid efficere poflit arte di- «r/i/ ««(yc Col.l.i^.quidcendi, videatur expertus. Os, iriquit , t^ ©g« ra etKw Tn ' ' ^ens niAa-r}g l. Meminerat ctopccm , nr^MTOTQKog Ht^ic^^m. Gip, 15. ttcgura. filii Dei mrilto pAVLLVS v. i^. dilediflimi, eumque veybo- rum Tov viov Tj^s «y^7i^'7ff ««yr^j Ti^ 12. ' nempe n««^^ pondere " '' - "" ' ''• . w^: ; dixe- '., ^'.' 'ttihs evocare ad ^au- tmcuhs ^ ritm, qmbtii pntahfsnt fepojf^ Angehs itt , drhitrinm futiM Ha6le- ftarct ctipita , ^ precihuS thiplorata efficevent. e Libr. hilt. eccle/T.c. nus ille. Dc cerintho apud vsebivm 3, 28. ^< aiuru p. m. ICO. referf GAIVS f»5«r«Aoy(«5 eis, «yyEAwv SeSwViKSsiwc I. lcviter llabilit. mentl^um eumeffe ; id quod nolbain coniefturam haud EPISTOLAE,S. PAVLr.1 AD COLO$sl J dixerat hoc eft filium rion modb Deus , , , quem amore paterr no iritenfiflimoque profequitul', fed in qub. & per quem eh ianifi:ium ergamonales affectum tenerrimum (ieclarat. i. Iph. IV. 9. ("^) Hunc D E I filium fariguine fuo homines redemif- fe, crimiriumque veniam eo, ceu pretiofiflimo Awr/3&), his pe- eo perifle, docuit idem, V. 14. jn nuncv. 15. occupatus, ut,' fieri haec quomodo potuerit a-TroAoT^aJo-*? per fanguinem Chri- Hi, & unde hunc redimendi valorem acceperit cruor eius- dem, exponat. Ofl:endit itaque excellentiam, maieftatem, quin 6c fummam ^ivinitatem christi, pro nobisfuum fan- guinem efFundentjs. O? «r^v^-inquit Apoftolus, digito quafi Dei nobis ma£latum agnum pro demonftrans,^ 0?, idem ille, ha^lenus; locutus fum: idem de cuius fanguine ille, nudus fed homo neque eft, nequ? fuit, (s^-^f) etiamnum efl «kwv ra ©ss 78 ao^ctTHy imago Pei, non accidentalis, uti pidura 61 ef- Caefaris figies j noh imperfedla & inadaequata, qualis eft ma- ritus uxoris «^tav ©gg^ j. refpedu '>fc?t^ /Jola vnfap-x^m Cor: XI. 7. fed naturalis, fubftantialis, atque efiTentjalis., quae xa^am^ rnq diizi Ebr,\. vTro^yaa-sm avra poteft & debet, 3. perfeftiffima , qua creaturarum nulla dici poteft imagopacris: sv avr^ rri 8- cfta ro aTtctpa^atiTov Staa-Mt^yrrdy iudlCQ BASILIO M. L. l. COJi- tra Eunom. p. 28. Hic ipfe lESVS: O iOi^aKcag sfiSy sa>paH,s Tov vidit fiUuS. nvars^ai qtii me vidit^ patrem loh. XIV. 9. qula patrem adeo perfe^te & pleniffime exprimit, non in humana fua natura vifibili, fed in divina eaque invifibili (t8 aopar^,,) ut fit idem, qui Pater, quoad efiTentiam divinam, huiusque sv Tot oy.08crMv. Eya» -TiraTP/, pergitlESVS, hoj Karne, sv efjcatJTiy ego -Pitimn dite6}miis ditinis c1ile£i:io Dei velut (^) fit^ ^ m ^iio eortipladenfia & in ik ftuimuf depoiita eltj Matth/lII. 17. quo folo dileaione gratia , I. in SicAiiK. ca- Eph. 6. & quo dileftos fuos glOrificat, EfiXLUI.^. mhihl. tovivs iliujir. ad\\.\. tom. IV. p goi. melius quam theodo» ' i in- V. I o. s E B. iS c I D l s '$go inpatYe^ ^ pnter meefl conf H M v comment: in^EpiflJdd. Coloffl p, f6. 51 . AE G i D i-v s H vN N i v s -ad h. l. (Sc inpnmis b..ABR. CALo vi vs in bibLillnflrdt.mm. iV. p 802. qui H vGONis GROTii verfionem, fatis latinam, fed mintis orthodoxam Dei , inafpeSii afpeSiabilts hnago , opti- me confutavit nam filius non minus eli Pa- , inafpe61:us, quam ter, neque eft filius patris imagd, qua Homo, fed qua Deus, ftatitri =& quidem invifibilis. Pergit Apoftolus in . declaranda €01.1.15.«-?«'- cHRiSTTraaieftatie, dum eum 7r^a)TOTOKoi' 'Trcso-;;? mia-eoog pvi- '^**^"* onms creatiivcB riominat : id nomen r"iT mogenitum quod iniqiie , ab Arianis & Pht)tinianis in fuas partes raptum, variis raodis, pro ingenibrum varietace exporiitur pariter & vindicatur, Ego vero^ qui brevitatis ftudiofus, non tam, quid alii fenfe- rint, fed, quid fentire debuerint, circumfpicio, illas diverfas di- verforum fententias, ab aeterno illo Hamburgenfium decore, b. 1 0. C H R i s T. w L F 10 in cur. philol. ad N. T. tom. 1 1 1. & ^b aliis fenteritiarum multarum collefitpribus p. ^gs*. , paf fim ndn mea fit can* conquifitas , repetara, fed, quse fenteritia, dide proferam, iuftisque confirmabo argumenjis. U^moto' Etymologia «o? refpondet ebrseo, "^lDZi de quo sTocKivs in clave lin- voaslas '^%"'^'''^''' non male annotat, re »8 gua Ja726i. p. 134. quicqiiidin iinaquaque reEius autem^ di- primiim efl^ ^.aliapravertitjQO fignificari: xifl!et, 7r^«TOTO)top excellentiam, eminentiam, fuperioritatem, Hdmonymia & dominatum indicare. (^) Accipitur. enim in S. fcriptura vocis. - vel (*) Sic enim occurrimus dubip., quod magnus quondam, npfte;- abr. ca- Lovivs contra hvgonem grotivm ad h. 1. movit : Aliena eji vocis dicottir hic coUatto ^'IDD quod primogetiittis id, qtwd primtmi , ^ in Nam non attt in- quodfitmmum ejl quoque genere. ejl primus fitmmus eortm creator. auteiu ter ta^ qua creataftmt, Eilius Deiyfed eji Creator creattira toto "Stilicet grotivs fnbdole addi- ^ dtffertmt genere, , derat in ut Chriftum in crcatarum rerum nu- , Jimmum fuo genere , Paullus : nos vero afTerimus ebraeum merum referre- videretur , eminemiam & '^liDZS in gejierc omnem ftiperioritalem , , confcquenter diffe- EPlSl^OliAElS. PAVLLX A,D COtOSS. 9^ ut vel )&rd^r/^,>pro eo^ quiprimdgenitus, primoloco natus, fan<^iffini]as nofter sosPiTATdR &^ Marise Matth. I. Luc. 1 vel rotoit.og[ virginis , 25. 1, 7. improprie^ pro eo, qui aliis excellentior^eximior, potentior, alioruin- que futurus dominus eft. Sic nofter Sofpitator a Davide, ti-Pralm. 89,28." tulo terrce condecoratur Pf. priimgeniti regum , LXXXIX', 28, quod idem fonat ^zRexyegumyDominiisdominorimi.^vcsi^ I I V 1. 15. Apoc. X V L 14. cap. X X. i6. ( *) Et Bildadus, id,. quod atrociflirao mortis genere maius & infelicius eft, de- Hiob. fcribens, niJJ "libli, primogenitum mortis vocat, Hiob. i8^3- inter X VI 1 1. 15. (^*) quae iion tam t^mors violenta^terrihilis^ maxime metuenda iudice CAMP. mortis fpecies prima ^ ^ ^ Efa. V 1 T R 1 N,G A commeni. in Efaiam tom. L p. 454. quam potius 14 ,30. B id, difFerentiam ranimam,indlcare, Chrlftumque nobls creatorem fiftere^^ a : id & confir-. minum omnium Deo quod , rerum produaarum fequentia , ' nfabunt, ^' ab obieaionibus vindicabunt. ferttentiam noftram (*) Pfalm, LXXXIXi'2i8; qwi locus:Hieropfeltis egrie- in antecedenti de aeterna filii Dei gie cohfirmat. Eteiiim proxime «-i^^j*!» ferma erat : ille vocabit me:- generatione TS^A 13J*5 '»5J^']p1,Nin Pater mt.iS Tit es. Nunc pater hic coeleftis d'e fiio fitio loquens, eun\ vocat hoc intelledlum , & />Wwio5*«/V«w ; quidque nomine eupiat quarc eum eodem confeftim indicat : compellet , Y"\S"^'^D7^ < t"^ <5J> altum h. e. wu dominiim , NB^excelJim CQgihws terrae, quem ipfi reges, Vides . fuum & principem,colent atque yeilerabuntur. itaque jlilDS : primogenHumi Tpcv iMhCeq\\ehs]^y^J^ Chriflum ad ideo {equitur, reges terra pertinere, quia primogenitusregum ? fed tcrrae vocatur Neutiquam, quia pmnibiis regibus,eXceUent;ipr, eminen- , tior.i Ergo, ")1D3, npn feinper, ct{},fubinde, fignificat eum;qui,infuo ge- nere tantum,£ed it, qyi inomni exceUentiam primumque locum ten.et. verba Bildadi fic vcrto : comedet {**) Ego quldem ramos eius DIID nl!D3 , domimisf.pririceps'm6vtis^<\\^i^Qtmimi^^ Quod fi itaque concederem, de atrociflimo mortis genere loquiBiIdadum,tamen monerem fimul, BiHciadum uti phrafi niaxime emphaticaj quae cruciati^m ^ tortoreni morte crudeliorem morte ferociorem , , , denotat, ut atidci- tatemmortis exprimat per metaphoram. Optime nieCum confentitib. MART. iu fua verfionc : LVTHERVS, Uii^ fcijic ©tavtfe wivt» vcv3cl;vcii t)cv 5uv|l &ec'Co^tco ; cuius aufl;oritatemcALOVio hac in re oppQiiimui^ fi auftoritate.pugnandum. 10 INTRODVCTIO IN LECTIONEM id, quod morte funeftius, crudelius, potentiusieft: Refliiis viTRiNGA Efa. X 1 V. duiTj D'»^. niDa 30. explicat, per , primogemtos tenuium intelligit tenuiflimos, qui ititer paupe* res & egenos primi cenferi poteraht. Confimili ratione Som.8,29, ^^a,TOTo»o? Rom. VIII. 29. obviat, ubi S. pavllvs fiSeles &origo. rectiflime derivamus. . 6e S. Phmo^emtus pafris , quo apud Paullum fer;no eft, ( non item wr/mj', qui fingulari ratione DeoTacer redimi (iclis IVum. X V 11 1. 16. , quinque debebat, ) non folum in haereditate geminani portionem accipiebat, D^«A XXI. 17. fed & in cuTtu Dei publiGo tenebat primum in tota familia au£toritate vid. locum , & praecipua gaudebat. I K E N 1 1 antiijuit Hebraic. Pavt. 1 11. c. 2. §.28. p. 521. Adde his, Gal. 1 attulit. Koftrafenten-quae S. PauUus V. I; 2. huc pertinentia (***) Hunc fignifica- fiurtc mtts (*) Optime locum Celeberrimus christ. stockivs m ad N. dici ev ;ro«ko<« inter T. expofliit , moiiendo , Chrifl:um !rg«xoTflxov «XgA^o/?, fideles, tanquam coharedes gloriae, ita tamen, ut tanquam caput ac pri- in mogenitus primatum & praeiogativam gradibus paflionum & gloriae efl: au* pr£ calteris fratribus tene^t, quia. ipfe Filius Oei naturalis^ fideles tem filii adoptivi. thefaur. eccIe/Ttom. II. 1* (**) Conf. svicERVs in p- 88 883. verbl* (***) Loquitur s. pa^vllvs.G///. IV. i de KMfoyofiUy eumque conceptis KY RiON 5r«yr«», ncmpe futurum hsereditatis paternae dominum, appellat, in fiqiiidem talis etiaim eft. ObfervaflTe ideo, iuvabit, yeaiflime fcriptis N. T. EWST^OtAE S. PAVLLl AD GOLGSS. -n: fignlficatum iii noftf9 quoqite oraculo S. PauUi obtinere,'no-tia profertur '^ P^°^^''*'^* Servatori ^Trao-w titulum Ja/s. Paul- ftroque TT^&jtotox^ «T : Ot< ideo or^ «v ctuTw .mo, pofuit Apoftolu^ , qupd, «jtT/pS-?; t« -TrccvTct Ta iv toit, a^ctvoiq iia4 va sirt Ttig 7»??, &C. V. 16. quod eft Paullum illam documento, per "appellationem U^airoTOKy^ , quae B 2 Chri- N.'T.ha£redem C >i>i^6nfi6v fignificationem xvgts fiiftinere. Qiiem PauUus TTunm Ebr. I.' a. KM^6uft6v ialutat , rbtrus nominat v»nui KVPiot. Aax. 36. (*),Summum hoc difcrimen fiia iam aetate inculcauit lo. damascenvs Libr. IV. deorthod. fid. cap. 8- E ' ' ' eminentiam omni Creatii- Chrifto, \\t creatbri, cpmpetit , prse adfcribere voluiiTe de Arg. 4. ra, , 4) non «^exclufa prioritate , qua TiiivTm 'nuvra clariffimis Verbis V.17. »6«f a.v%oqtri rir^o yKc^ ja Ghri* tv avTu (Tvvgrtiict^ quibusyerbis seternitas, eaque divina, fto biblico ubi aeternitas fo- adfetitur , ftilo , frequentillime li Deo competens per hanc forraulam loquendi exprimi- tur. Pf. XC. 2. Efa. XLIII.13. Prou. VIII.25. Matth.XXV. Arg. 5. 34. &C. Accedit 5) quod Paullus in loco maxime parallelo Ebr. 1. 2. ubi ex inftituto eminentiam Chrifti prse omni crea- Chri- tura, etiam prse angelis, eonlirmat, KKtj^oyofiov ^TrctnTwv ' ftum dieat noftro in loco erat , qupm -zet^wtotoxo» falutat, qui haeres paternorura bonorum & quidem ob creationem, Si a 2. xrt^ «r^&jKfisg «Trot^^o-fv. Ebr. 1. (^j Quinqnear- Teiidit itaque Paulli oratio ad celebrationem 6c praedi- liWiState lE^ cationem Divinitatis lEsv christi, quara non folum ge- sv ab Apofto- mina hac-, nKovog m ®,€8 ^^.li^motoKa ^affnqKriffsaiQ^ appellati* lo allauh. 1. one itidicat,fed& uberius verCid fqq. ofteridit i) ex mirando creationis > per hunc fa to, bpere, v. 16. fiquidem certiffime ex hoc commate licet concludere: Quiomnia creavit, 6c quidem propter feipfum creauit . (non iuftu alius) is eft verus atque fummus DEVS. 2) ex^aeternitate foli deo propriaj^ quam his verbis i E s adfcribit : v K«i cLvxoq trt li^p KavTmy qua de phrafi in facris paginis frequentiflima, videatur glassivs in pbilolog^facr, L.IF< tra&.L ohferv, ^. p. m. n6u 9) Ex divi- iia rerum omnium cbnfervatione, «ccj Tcf. T^avxa. iv avrca cvvg' t^fjMv, y.iy» quam PauUus Ebr. I. g. elegantiffime defqribit, Cenfemus & mv efl*e cum (*) itaqiie, JT^A/ra^dxa» *.hn^mi*vt iynonyma , ipfa natura bonorum hiieredem eorun- doceat, primogenitum paternorum , demque fiittirum Y/o«i/««»i haberi; quocum confcntit uflis /acrae Scriptu- rse. vid. I idem. hic A£l. X, 36. Gal. V. i. 2. Hares ejl, quod Domimis fiu mmine Latitii etiam haeredem heruSf quo appeltattt , inquit wolfivs iu cur. philol. ad N. T. tom. III. p. 601, qmpfeYens-ntquefufimansiV!\^^^ fortiflima^ divma & ea potentiflima. 4 ) Ex regimjne, qiiod in ecclefiam fuam exercet Chriftus,. v. ig. cuius KscpuKij caput eft ; efle autem non influeret in merabra pofl^et, nifl>divina-fua gratia ecclefiasj quem.infltjxum hyperphyficum, immo vero etiara diyinumi efl!e debere, quis eft, qui neget. 5) ex opere redemtionis per v. 20. 21. deraum Chriftum perfeto , feqq. quod perficere non potuiffet, nifi fuiflTet verus DEvs/verus 5c jwswjjfi inter PEVM & homines.2.Cor.V.i9. - Colof- TnhacdeChriftidivinitate do£]:rina,.utconfirmentur . his in literis :" fenfes , Apoftolus pmnera navat operam , CoL II. 2. 6. Ipfosque eontra omnes errantium tentationes praemu* nireftudet, dum cap. II. 9. non m^odo christi divinita- tem denuo aflferit, inque eo ftcM ro it^fj^ofia tw ^wt^to? caj- fietrntooq inhabitare docet, fed & exiftere, qui Coloflfenfes ab hac fidei confeflione abducere 6c ad errores perniciofiflimos perducere ftudeant,'aperte monet. Vnde ad oculum patet j fuifl!e iam tum aetate s. p a vlli, qui Colofl!enfes per vanam fedu6i:ricem philofophiam, ad negandam Chifti divinitatem movere, & a cultu huius noftri capitis religiolo avocare teii- tabant. C0I.II.19. . - Vt miremur tanto magis, loi. ADoLPHVM lampi- Contra lam- VM cdnfidenti admodum animo & de rei veritate con- , quafi ^^/.^J*^';"'^^ vi£l:iflimo, olim aflreruifl^e,neminem ante Theodotura, a patriahoftes divinW tatis chri- Byzantinum,ab artificio Coriarium vocatum, aperte Deitatem ChviOi y» nQg^fiJs, commenfar. in loan. evangel. tom.L p, isfi*^^^' " Argumenta,quibus fuam opinionem palliare ftudet, vixLAM- Pio dignacenfemusjfunt autem tria. Pnwo loco affert te-ArgJ.Lam- ftimonium aufloris P"- antiqui apud evsebivm hifl. ecclef. lihn , y. CoriariumfuiflTe 'Jtct- ^(f.adfei*emiSjTheodotum ct.^%yiyQv nctJi B 3 rt^a 14 in^rg^bv^t!?^ LNi liEeTioNEwr: id Ts^a tfi^ asyvia-i^e^ a^orda-ia^' ^ eft^ ducem ^ au&oYemprh mum defeBionis Deum negantiSy^K{m(\\x^Q ob negatatn Chrifti diyinitatem a Vidlore effe excommunicamnii Sedj ne quid dic^m de incerta incerti au(3:oris auQoritate, quam e v s e b !• V s neque probat, neque reiicitj cui ideo nos parum tribuimuSj I s iri Uhlioth. 1 etfi P H d T V codic. 48. c a Rqmano , au- huius citet £l:orem* fragmenti , repugnante tamen theo" bcevet» L.II. c, bORETO/tf^. 5. & NICEPHORO LihY,lW, c. 21. in aprico iacet fallacia, a lampio jniefcia quo cafu, comrnifla. Nimirum, incertus ille audqr Theodotum Cori- tov arium re ipfa npminat quidem a^xviyov moji Trars^a Ttjg ap- fed cur L i S omifit T- vrja-tBe^ aiio Deinde ante Theodotum deitatem' Ghrifti in dubium vo- Arg. 1 1. tam- pii. catam non efle, vel ex eo patere,LAMPivs exiftimat, quia nulli ante eum defenfores eius in ecclefia fuere; in quam rem egregium efi[e aliud c a 1 1 apud eundem e v s e B i vMLibr, V. 28. teftimonium, in quo praster 6c ultra iraen aei & ME- Li T ONis pro deitate Chrifti fcripta, allegari nuUa potuifiTe, opinatur idem: Nam fi innotuijfent^ hac occaftone ^/z CAIVS vero non non veticuiffet, Cur Deitas Cbrtfli defenfa efl ^nifi quia ' , ,^ baSic' EIMSTOLAE S. PAVLLI AD GGLOSS. ; I5 contra Varia haBenusnemo dtYcBe eam piigna^ait^ vtd.p.\^\^ his obfervo indieanda. Miror in ifa^opctfietfcc , paucis nempej M p 1 M teftimdnium ab E V s E B I o allatum vocaf^^ L A y , , fit ci- vid c A 1 1, cum tamen eiusdem incerti autpris, cuius flipra taverat yerba,ut prona %coniedura, yirum do£tiffimum EV- B I V M' hac in fed . s E ipfum difputatione non infpexifTe , ab fuifle in iure alio 'hanc opinionem addudtum. -Pprro , quo ; A M p I v's , ex huius incerti autoris verbis nulla anie Ire- L , , nae^um & iVkjitpnem pro deitate Chrifti fcripta,extitiire,con- cludat, ego quidem nonintelligo. Ipfe enim anonymus ad- dit Miltiadem Tatianum Clementem E T E- , praeter Iujiinu?n , , , 1 1 O N A 2 alios edidiffe if O T 2 n A qudm plurimos fcripta , wiffaffi ^^^ om72ium lihis Cori' Bv oiq Beo^oy&tToui x^^'^'^^ j ^^orum deitas :. Irenaeus 61 Melito ne- fti adfiruitur ergo neque primi_ que foli fuerunt, qui pro divinicate Chriftiadferenda pugna- runt. Immo vero, quod tamen non concedo, fi incertus il'* le au6lor quoque alios, praeter Irenseiim & Melitonem non allegaftet, inde non fequeretur,,nullos quoque praeter hos plim excitifte deitatis Chrifti afTertores, fed plures au£lori huic non innotuilTe. Conftateniminter omnes,fcripta,primo, poft Chriftum natum, fseculo exarata,paucis admodum innotuifre olim, indeque pauciora ad nos perveniffe. (*) Tandem LAMPivs, ficut apologias pro deitate Chrifti Ai'g.Ill.tam- P^^' in prima aetate, Apoftolieam excipiente, defuifTe putat, ita ne nominaram quidem effe deitatem Chrifti negantium hae- Tefin in Epiftolis Apoftplicis, Apocalypfi, & polycarpi literis, affirmare non dubitat. Sed fumit fibi vir dodiffimus, quod (^) Multae hulus pemmaB allegarl pofflint cauflae. Scripta primoruin do- ftorum ecclefiae non nifii divulgabantur, clam multaque cum circumfpe- ftione, ob diriflimas per(ecutovum minas. Rarius exempla defcribeban- tur, & fi quae deicriptaproftabant, magno vendebantur pretiol Pagani borum combure- exempla fcriptorum cupidiffime coiiqiiirebant , poftea bant. Et quse flmt plura. l6 INTRODVCTIO clN LEGTIONEM :i falfiflimis nititur quod hypothefibus , multisque argumentis -deftrui poteft. Exift^bant iam aetate A.poftolorum (^erinthi' fandliffimam i E s i e s v a c R i s tini^ qiti v perfonam , M H T o & miftus • diftinguentes , utrumque perverfe explicantes,'nihil quam veram divinitatem Chrifti aflerebant: Exiftebant' £*- lionai ^NazaYai, aperti hoftes divinitatis CHRISTI, quic^ ^ ^ ^uid etiam l A MP i v s cum b A s n a g i o reclamet : Exiftebant " iS";?;»©»///»?, qui, vifuorum fomniorum,G^ rum Deum non poterant. Praeterea, cum in fcriptis Apo- ftoli p A V L L I & 1 A N N I s multo verborum~ambitw fvim- , , ma argumentorum vi & pondere, iterum iterumque, data occafione dodrina de Deitate i e s v c h R i s T x quavis , pro- ponatur, confirmetur, viridicetur, inculcetur, commende* tur : (exempla cape ex Ebr. L tot. loh. L i. fqqO ^^^^ ve- ro, neab ea^dimoveamur,ab Apoftolo feveriffime prohibea- tur,' Col. II. 8- Gol. I. 23. vix intelligo; poffitne fieri, uty A- poftolorum astate neminem Chrifti deitatem negaflre, quispi- am prffiter L A M p i V m fufpieetur. Hoftcs divini- s. in his Pugnat itaque P a v L L v s ad Coloffenfes literis, tatis Chrifti. g(.jajjj adverfus hoftes divinitatis CHRiSTi,fuaiam setate ec- clefiam turbantes, fideliumque corda a Koya» tnq a\t}BstaQ avo- cantes. Quinamfuere? varii quidera & multi, proutidice- bamus paullo ante, Gerinthiani puta, Ebionasi, Nazaraei, Si« nioniahr, xf^gvW^J^icrxcsAo; alii quam plurimi: dum vero ad Verba KctTcc TrAjj^aiiwa, ^^iyroToxoc, (pi?^ocro^tct nrct^dSoa-tv a.vB^a)- Gnomd a &c. attcndo venit' in rrfc^y^ , mentem Gnofticorum^ ahiiquiffi' ^^ "" morum non faeculo fecundo natorum tantur. nerape, , familia, quse de c R I s TI vi H diyinitate , opinionum praeiudicatarum , non poterat alia, quam abfurda s^tque erronea docere. Florebat, Eetate tvuitni; de Apoftolorum ^sv^mviiQ^ , qua gloriabantur , quotquot prse reliquis fapere fibi videbantur, orientali feu barbara illa famofa philofophia tumentes, indeque VvciiTtMi re^le ' EPISTOLAE S. PAVttl AD CfOLOiSf. tj refte didli voce fenfu , generaliori fumta, I Ti^^^^ III. I Tim. I. Tmcrti, 9. 3.4. Ipfam philofophiam in primis eam, quse Q"i<^^ *^ circa entia fenfus non a rhultis incurrentia, (id qubd neg-Ie- ^''':^'*'"' ' ^lum vidinius ^ ) verfatur, vocabant ymtriv rm ovfm^l QM^ de re elegantiffima proftat i a c. t h o m a sii difTertatio. Gumque huius yi/a>fl'f6)cf philofophfas praetextUjha^retiei doftrinse Chri- ftians fafrum capita adGrirentur, inde eft, iitrt' caute : ftu, diftinxifre, obferuat ricsyAo? «v t^c £^<9oAcm?, 8 (piKotrodpta.v ^ia(^ct)^ct)v:^ (pouvsraji tov is yvQoqriKH fjt^rU^UfJt.ficivavTei 6cc. in vyl/^q, Paujhis epijlolis.^ non philofopbiam^fed eum^ quife fiiblimiovis vel altifftma vognitionis participem dicityTeiicere vi- detur: vid. Stromat. Z. V I. p. m. 645". Adderem ex operibus GLEMENTis ALEXANDRiNi longe plura loca, noftram deyv«7/>t« titulo, a philofophis olim affeSato, fententiam con- firmantia,fi opus eflet, in primis ex Lih. Lfiromat, p. m. 298. 299. 61 c. Non pofTum tamen,qmn venerabilis Abbatis Dn. D. 10. LAVR. MOSHEMii verba ad hanc rem maxime facientia, huc transfcribaraV °,jH£Ecfiobfervaveris,de(inescauframdiu- „ tius qiicerere, propter quam Philofophi illi orientales, qui fim- „ pliciffimam 61 divinam Chriftianorum lapientiam commentis „ obfcurarunt,7u&)£r<» fibi arrogarunt, feque ipfbs Gnoflicos no- „ mirfarmit^ & ab aliis hoc nomine appellari voluerunt. Prae- „ dicabant nimirura, folidam fibi 6c;certam rerum divinarum „ seternarura & , ipfius Dei, confiliorura, decretorumque eius, „ aniraarum unde orta funt fpirituum , , primarumque, orania, „ caufi}?rura fcientiam divino beneficio o- , obtigifTe, idepque „ C mnium „ JS INTltOD;VCTIO IN LECTtONEM 55 mniutn fefe Chriftianorum ceteri dogmatuni , quse memoria n tantum comprehendant & credant, rationes apefire ppfTe, a 3) F/W^w fcilicet diftingvebant yvaxrei ^iVQfcientia. Illa Chri- j) f|ian6s feCum diffideQtes efle prseditos, concedebant : (ibimet M yero unis hanc datam effe, contendebant. Vtramque vero >» ita diftare, dicebant, ut, '<^v%i>f,ov^ ifvsvfjLccTMov ajiimale & fpi- ' id eft latiffime. vid., clemens ale- nrituale^ difFerunt , » XANDRINVS Stromat. Lib. IL cap, III. p. 433. Quocirca 5j eft Chriftianam yi/fiJT^jtoc generatim homo , qui religionem, , » efTe non dubitat fic 6c quam divinam , interpretatur expli- « cat, ut decretis philofophiae cuiusdam, .cuife addixit, de divi- 57 na natura, & de ortu mali, & de asternis rerura omnium prin- » cipiis, congruat & confentiat. Vberius h«c &/exponuntur 5c confirmantur a b. 10. c. in dod;iffimo libro de F R A N B V D D E fiatu ecclef. Apofloh p.576. s77-fqq' ubiin clerico, pariter & inHAMMON' Do multa emendationem poftulantia, cenforia virgula nota- vit, noftram vero fenteiitiamegregie confirmavit. Sed-mif- fo tandem ad eius epiftolce fcopo , integritatem docendam pergimus, ^' . :§.. ,v^-^^-*''"-\ De mtegritat^? integram ad nos peruenifFe epiftolam s. pavlli, olim a4 ColofTenfes datam non modo a ftatim eevi A- qi"^'pro£r' , loca, primis i)excitatisPa-poftoIici do£loribus allegata, horumque in fcriptis etiamnum trum o^ft%f/,. proftantibus obvia, condocent, fed &, fi opus effet, e fingu- ^*'^ lorum faeculorum fcriptoribus Chdftianis, verba huius epifto- lae iterum iterumque eo, quo nunc leguntur, fenfu atque or^ - uberius dine citantibus , pofTet confirmari, Sed nimis am- plum ingrederemur campum, unde difficilis reditus, ob loco- rum multitudinem. 10. millivs, qui variantes .ledliones N.T. \. EMSTOLAE S. P VLLI AD COLGSS. I9 N. -T. non folum e codicibus, fed 6c e Patrum fcriptis ftu- diofiflime collegit, nihil, quod integritatem epiflolae hiiius lacefleret in noftrae , Patrurn monumentis obfervavit. In teftis fatis oculati audoritate tuto ciiius , , acquiefeimus, ^^ funt de in animadverfioni- ««^«a«, Nec negligenda Ks(pA\cua^ quibus ^^ bus ad b. PRITII introduSi, ih leSiiohemN. T. cap, 24. p. 328. ipfimet plura difputavimus. Leguntur in quibusdam codici- unde in Elzevirianam Millianam N. bus antiquiffimis , atque . in i T. editionem , nec non PR IT anam introduflionera transfumta fuere. Sunt autem ad noftram cnp. XXV. , quod epiftolam attinet, ha?c: KEOAAAIA THS ATTH2 EniSTOAHS. ctvTm j3'. ^vxn 'Tfs^i eigcoCpiav Tr^aicrtiCfjv^ «5 Svvctfiiv VTtOfJLQVt^g^ (Tvv tvxa^i^ia '^*}i QiKeiocffsaig rijq sv jiaBdpc&i, y. Tis^i jn^ sv x^i^^ Krmcog neiuiavaKrtffsoogrt^s Kdra cvvaCpHav sQvav sv leaQa ^'. nggi pt^otrayayng rfie (rufAdrt x^i78 Kajf Sia ittrsMg. s\ Ue^t rvig ha rcav novm avr^ ^t^aXfig^avavLriKm «5 'Jta^aTar ' : Civ ®68. \, ^ , <^\ ITi^* T» \iiV\ v^Ays^oJi ri\ avSpco^sinvij (pi^ocroCpta aixfarriKfj rn^ fiv rv\v ^pi^^ft) cro(ptdv i%ovt«5. Ort ©lov ra r8 ^'. ij 'sr^og (rUvot ot rvsrot roig 9). Ort r8 (ra^y.tK8 vofjL8 (ra^KiKotq ^^^c/jMo/, X6«< h ' &\ n.a^cx4vs(rtg irs^t Ka&a^ QtorrfJQg ,'(pt\ofji>a&tag ^^aX[A>cii$tag y svCpt}fi8 «g ©lov ^tayooytjg, - svxa^tftag. t. r8g otKei^g Ev Ta /TC^og ofiovoijriKaig» 6), ra 'Jf^og r8g aT^or^isi SVCp^QVOOg^ OtKQVOfAtKOOg, C 2 Ex 20 INTRODyCTIO IN LECTIONEM Ex his iisCpcthMotq patebit, quoad ^raecij>ua capita,in antiquis huias Paullinse epiftol-ae exemplis manu exaratis, ledum fuif- fe nihil fruftra in noftris aere , quod quaeratur defcriptis, dili- 3)exw5. Adderem Tse T<:;t«?j i^^^i^tiquis codicibus manu fcriptis : fic fine noftr^ genter oblervatos atque numeratos enim in ; Ev tefte lo. epiftoia^ legitur ?-<%of? c-j?', pro quo, millio ^ 7?/. in Lincohiienfi E,v N. T. /). 472v codiceobviat, ><%oi? o-/, facili lapfu librarii, dum reliqui codices cum priori illa lecli- one confentiunt fere omnes. Sed cum certiora adfint inte- fervataE hsec incertiora ut con- gritatis argumenta,.ad paullo eft nos , moveat. fugiamus , quid , quod De tentata a ifto nebulone . De pefiimo , Marcione, ex,EPiPHA- eum ex PauUinis nifi decem re- ru^^tioiie!^*^^'^*^ conftat, epiftolis non tinuifle, inque his etiam pro lubitu & mutaflTe & mutilafle clvtm VerbaApoftoli. E%« h sm^oAu^ Tta^' t» ayt8 Awo^ro- «"^TTacr* is sv Xa ^sna, OAq (lovcxA^ KsxpfjTOJif To exi^a. rtva Tiva J'« i. e^ in- f&mig, ntsptrsfium ^ aTkomoa-ag KsQ>aKoua^ terpete PET a V lO : Epiflolas praterea Paulli Apoftoli decem^ utitur nec iis alia ex il- iquihus folis , quidem imegvis^ fed commutat. vid. Lihr. lis copita detrahit yalia L adverf hcsref Has inter decem erat 42. p., m. so^. epiftolas o6lava,quaead ColofTenfes, fed ita corrupta atque mutilata, ut omnium in-ocu- los ftatim incurreret Marcionis nequitia. Servaverat tamen prster alia capitis IL comma decimum^ fextum cum fequenti, id epiphanivs in fuos ufus convertens 1. c. ra. quod , p. 37^. ex iisdem verbis Marcionis abiedam fenteptiam de V. T. optime confutat, quippe qui in primis temer^rio conatui Mar- cionis, de veteri faderi abie6liffime fentientis, occurrit. Huc tinet E R T v l L i quoque per T a N v s, qui Lihv, F. adv. Mar- noftra cion cap. XIX. ex hac epiftola Marcionem confuta- re ftudet. Tantum abfuit, ut Marcion fingula epiftdlarum Paullinaram apographa corrumpere poflet, ut potius vete- ruro EPISTOLA^ S/PAVLLI rAD GOLOSS. 21 ' rum do6torum cura, ad fervanda exempla N. T. tanto iha- excitaretur, gis .^ y adColoflenfes-in ordine Oe loco ytde Ioco,quem epiftola reliqua- , ordi- rum Paullinarum tenet, pauca dilferarfius, nuncjocus erit. q^em i» De Marcione refert epiphani vs l.c.quodo<3:avumlocum{\^j^^^'g^^f^^^"^ ei in fuo Asro^oAww tribuerit, eamque ad Ephefinos miffse epi- rum habcnt,/ ^^" Itolas ad fubiunxerir, poftpofita ea,quae Philippenfes pei''^^' ffr ^2 net: Addit idem, ab Apoftolo ipfo feptimum locum huic ad- o% tw fcriptum fuifle, Tfrt^ct hiiQ $. VII. Argumentum de huius difleruimus fa* gx iis^ quae fupra fcopo epiflolae , epiitol^. ^jjg ^g arguniento eiusdem conftabit: quod etfi a variis vario modb recenfeatur vel vel , & geminum triplex confti- \ tuatur, cognitu tamen facillimum erit pio attentoque le£lo- ri. 10. HENR. HEIDEGGERVSin^»f/6/nV. ^/H L.III. capi 14. p. m. 901. bene atque fapienter monuit, fuccin£lam hanc totius nucleum epiftolam evangelii compledli , omniaque fomnia ac contra huinana ,. & txcogitatos prseter Dei ver- bum cultus, profligare: dum enim Coloffenfibus fidem iii Chriftum fufceptam gratulatur, eosdem ad quaerendum eius- dera increraentum exftimulat, Ghrifti beneficia.commendat, ritus inanem fapientiam, fuperftitionem, Molaicos, itctpa\o- yi(rfA8g philofophorum, diffuadet, denique verae fidei & pieta- tis exercitia praefcribit. Ne quid de ClarifT. Dn. g h r i s.t p H. s T A R C K 10 mfynopJl^ hibliotb. exeget. in N. T; tom, 1 1 1. p; de B L V 1 in m. 243. b. A R A H A M c A hihl. iUiiflr. tom. IV.p.797.deSAL0M0NE VAN TILL, LAVRENTIO, AVG. HERM. FRANGKIO, HEDINGER0,SEB. SGHMI- DIO, SVIGERO, FRip. BALDVINO, AEG. HVNNIO ac aliis commentatoribus in hanc quam plurimis epiftolam , tum me cum generalibus fpecialioribus , dicam, quidem iudi- ce redlius nemo noftrae ac , argumentum epiftolae recenfuit, OEGVMENivs, cuius verba huc repetere non pigebit : ^s aKHiTctg Ss Tfs^t avrcov n TC^o^Pcccrtq jfjg s-zirtroXtjg avTri. Ti^5 KoAaarcaetg ;?(3aAovTo rtvsg. aTtaTYKTcim croCpta-fjLaa-tv E7i\?}- sv viii.oig nara xrig «? Ifjffnv itfTscag^ ica\ les^t rm vofjLca ^^cd- TavTa rotvvv fjLctTOdv j Kci^ nispiTOfifig. fJLa^cav aTxro^oAogy ypcLtpsi T^v s^sTf^oXnv ciicrtirs^ Karfjx^TtKijv avTotg TavTtjv Kcq rca ©sw a^sro th av- 'st^odTov fjbsv sv^f^a^tTo^v crifiaAVH crKOTog to rae jw«t*(3sP>?k6vc(j ttg Cpctjs r)]gaAt}$aag' Kd{ OTioxpt^og^ «5 EPISTOLAfi S. PAVXLI AP COLOSS. 23 «ff ov gm liKava&aji istTro rav a-o^pi^ofjLSvm kai itAavai; avT8g ^sXovrm' ojSs Ka\ Koi^TTov ma^aivsffag Kaj\- yovsujTt koi rsKVOtgyCLv^^affty Kouf yvvcu^ty ^8Kotg naJi KV^iotg^ KOJira. al^a\ ra if^og rajjBij cvfi^8\sv(rag^ fsKmtrriv ewtToKviv. U.a^ayysTst^H jutsvrotg avTotgytva orav avayvca&l^ lia^ avroig t} eiJirwoKv},^ iroitjcrMcrt _, sv AaoStKsm KOj TYi SKKKrjcrta avrvjv avaymS^tjvoj ^ koj^ rviv SK .Aao^tKcfAag koj ag avrng avaymi^ijifai. Quae clar. Dn. c H R i s T. s T a R c K i v s I. c. de convenientia huius noftrae cum epiftola ad Ephefinos monuit, ac li haud immerito compendium prolixioris illius habeatur, fiquidem tam quoad res, quam quoad verba,inter utramque fummai fit noftra ad Coloffenfes eaedem fed fimilitudo, inque res, . breuius atque concinnius, proponantur ab Apoftolo, equi- dem reiicienda plane non funt, eaute tamen accipienda. Et- enim non defunt, in quibus difparitas, eaque non levis, de- prehenditur. Mallem ideo fubfcribere fententiae 10. m i L- Lii, qui quidem fimili fere argumento cum epiftola ad Ephe- linos, (quam ipfe ad Lapdicenos infcribendam effe iudicat) ac verborum tenore fere eodem, noftram efTe, concedit, fed infimul nonnulla monet, interfperfa qupque ejje plane fin- de iam gularia Ffeudo- Apofioloriim ^ qui apiid ipfos verfahantuv ac dogmatihus ^ angelorum cultu^ dierum cihorum difcrimine^ id ludaica Jraditioms aliisque genus ohfevvfltiunculis,* vid.j&Ko» leg.inN* Tr§.So. > §. viir. < . ±j\. INTRODVCTrCi IN LEGTI^NEM §. VIII. ^^^^ autem tota epiftola commodifnme '.' partes difpercitur, ft'' i^^*'^d^ G t^ loiL quarum pm/i^;» didafcaIicam,y^tf«;2^<2//2 Elenchticam,, ^em'. haud dixeris fi b. am psedevdcam , inepte ; yel , cum c a L 0- vio facere amas, iii duas eam partes,; exordio atque epilo- v va- go omiHis, divides, prioreraque Manfmtjv ^ pofteriorem 'BsTim VQQdhis. vi^, bihlJUufty, tomAW.pj^*]. ^^^ partitionem bimembrem tradit frid. baldvinv.s: PnVw/z doStrinam de eft ^< epift- /. ; Praemiffa I. v. i. 2, Capwt^- Didafcaliccmi falutatione, Cap. apo- ^ ° ° ' fidem Colofienfium minifterium a ftolus , per Epaphrse Deo Deum mente produ^Sam , gratifiima erga agnofcit & celebrat, v. 5-3. feque indefinenter pro augenda & confervanda hac ColofTenfium fide, eorumque in Deum reveremia, precari, v. - 12. omnem falutis ceconomiam in c H R i s T perhibet, 9. , unice fundatam, v. 13-22. exponens, evangeliique propaga- tionem, V. 23. nec non fui rainifterii difficukatem v. 24. pari- ter«St felicitatem V. 25 • 29. commendans Colofrenfibus, eiim in finem, ut in religione Chriftiana tanto certius perfeve' rent. Cap.li. epift. jTj. Elenchticcmi: Quia,.vero apoftolus ColofiTeiifibus ad Coioa: multa niulta makjab hKretids/paffi tibus, metuit, fuaiTi/de CQlbfreniiuiri inconftantia vel mot bilitate fotlicitudinem exponit, CapAI. v,i. 2. multisque ver- borum ponderibus ad conlftaJntiam in fide, ne unquam ab a- deficiant eos adhortatur ut Hiii s t o gnita^iverSraite' , , itay /c J fai laudato v. tanquam bmnis utis fonte 3. m genefe^ ne per pa- fe ab' eo abduci fed in R i s t o ralogifmos cohcedant, ch , falutis fundamento v. - ut unico , perfiftant , .4 7. graviter imperet,inde7'»j^^r/> ad fugiendas opiniones erroneas per- -^ addita haeretieorum confutatione adraixtis gat, , & fententii$ veris, hsereticorura fraudibus maxittie oppofitis, atque ftudi- ' ofe cuftodiendisy V» 8-'<7^7^' '? , }itE P<^i^//^^(:^77i: Cbnfirmatis^^^^C^^ lil. & inoire ad moriim eraendatiohem vitaev *<* Apbftbltis qiiidem fub; jy- ^P^^* que puritatem, e vera religionis do£lrina antea ab ipfo pro- ^ pofita, fponte fluentem ^ progreditur. h genere ad refurre* meditationem 6lionem fpiritualem cceleftiumque , animos C6-, excitat - > lofl^enfiuih, additis graviffimis argumentis, cap, 1 1 1. 1 4. a vitiis oHm fuerant dedifi revocans eosdem , quibus V, 5 10, fedlandam virtutem in variis fed ad colendam & , operibus commonefaciens v. 10 re£lis confpicuam , , 17. Poftea in v. fpecie mulierum v. ig. maritorum 19. liberorum v. 20. pa- v. 21 - herorum I rentum v. 2L fervorum 25'. qap. V. i^ (* ) of- ficia obfervanda annexa ad- Coloffenfibus preecipit , denuo ad monitione genqcaliDri preces nunquam intermittendas v., fundendas v. ad 2. 6cprp»fe ad''Deum 5. 4. prudentiam erga omni v. 6. falu- omnes & tempore. obfervandam, 5*. tandem tatione confueta, fatorum fuor.um enarratione, aliisque ad e- D pilo- (*) Pertlnet Itaqne capitis quartl prlmum comma ad antecedens caput ter- h i tium, 'deditque v g o c ajr. e n s s in huius quoque epiftols diftributio- ne in capita, negligentitE fuiE^documentum, vid. prith introd. in le- ftionem N. T. p. 353.,edit. quart. a6 INTROD. XN tlCTi EPrsT: %/ §Mttl^At cou dc in s. P i pilogum pertineniibus , fingulis A V L L epiftolis obviis, literas claudit. ad totius fa' Analyfisepiw Inde nunc analyfin epiftolae, quam eonficere, ftoiae i genera- cillimum effe, tot fupra allegatis au6loribus $. VI. pra:- eflet IVIalu- euntibus, 'nemo non intelliget , pergendum ; mus autern hanc vel exegetis vel homiletis relinquere ope- ram, noii nifi generaliflimam epiftolas partitionem fubiun- gentes: I, Infcriptio: Cap. I. i.^-z. II, Traflatio: quEe tria capita comple£litur. in vera I. ad fin. 1, confirmationem do^trina Cap. 5. 2, dehortationem ab erroribus gralTantibusf Cap. II. tot. di IL 1 - quidem p. generatim , Cap. 7. p. fpeciatim, Cap, II. g. ad fin. 3j adhortationem ad officia, cum generalia Cap. IIL . . . 1-17:, '.-, _tum fpecialia, Cap. III. 18. ad cap. IV. 6. III Conclufio: IV. ad fin. in obviat 5 Cap. 8- qua I rerum ad Paullum notitia I , pertinentium Cap. V, 7- 8 9- 2, falutationes mutua?, Cap. I V. 16-15. 3, mandauim fpeciale duplex, Cap. IV. 16. 17. 4, votum 6c fubfcriptio Cap. I V. 18. DEO SIT GLORIA, Emendanda. Pag. r. Hn. 6. a fine, vcrbo offirmamui pfsemittatur idm^ p. 3. lin. ig. lege, remque fua cmn umbra admare. p. 5. lin.6..pro capiditatibus ., lege cupiditatibus. — in not. lin. 5. pvofaiffet hge fMiJJiat. p. 7. lin. 22. pro /i//c lege Uinc. — lin, 26. pro idem^ qui lege iW^w/, qaod. ET RELiqVA.S8 qtvsvfiartKotg rotg sv ^vvafjLei ^ca^riv,