Załącznik nr 2 do uchwały Nr IV-26/11
Rady Gminy Łapsze Niżne z dnia 13 stycznia 2011 roku PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI
Łapsze Niżne
Łapsze Niżne 2007 Aktualizacja opracowania: Łapsze Niżne, październik 2007
Koordynacja merytoryczna:
dr Edyta Bieniek-Białas
Prowadzenie sesji strategicznych:
dr Edyta Bieniek-Białas
mgr Wacław Klepacki
Opracowanie dokumentu:
Zespół konsultantów IDE-Innowacja
dr Edyta Bieniek-Białas
mgr Wacław Klepacki
mgr inż. Aneta Błaszczuk
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 2 z 33 –
Dyrekcja oraz pracownicy Instytutu Doradztwa
Europejskiego – Innowacja składają na ręce Wójta
Gminy Łapsze Niżne serdeczne podziękowania dla
Sołtysa, wszystkich mieszkańców miejscowości Łapsze
Niżne oraz pracowników Urzędu Gminy aktywnie
uczestniczących w przygotowaniu niniejszego Planu.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 3 z 33 –
Spis treści
Wstęp ...... 5
1. Charakterystyka miejscowości Łapsze Niżne ...... 7
3. Wizja i misja miejscowości Łapsze Niżne ...... 17
4. Cele strategiczne wsi Łapsze Niżne ...... 18
5. Zadania służące poprawie sytuacji we wsi Łapsze Niżne – plan działania ...... 19
6. Opis planowanych przedsięwzięć ...... 20
7. Szacunkowy koszt i przewidywany harmonogram planowanych przedsięwzięć ...... 24
8. Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne ...... 26
Spis ilustracji ...... 33
Spis tabel ...... 33
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 4 z 33 –
Wstęp Niniejszy Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Wyżne opracowany został w celu stworzenia spójnego dokumentu planistycznego, zbierającego potrzeby rozwoju miejscowości Łapsze Wyżne i wskazującego główne kierunki działań w najbliższych latach. Opracowany dokument stanowić będzie również wymagany załącznik do wniosku o dofinansowanie w ramach „Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich na lata 2007-2013” (PROW), 5.3.3. OŚ 3 „Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej”, działanie „Odnowa i rozwój wsi”.
Celami uzupełniającymi opracowania, w zakresie działania „Odnowa i rozwój wsi”, są:
analiza mocnych i słabych stron miejscowości Łapsze Niżne,
wyznaczenie podstawowych kierunków rozwoju opisanych przez Wizję, Misję, cele
strategiczne i operacyjne,
szczegółowy opis planowanego przedsięwzięcia wraz z podaniem orientacyjnego
kosztu prac i harmonogramu prac.
Dokument powstał na podstawie dostępnych informacji o Gminie i planowanych projektach pochodzących z:
Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Łapsze Niżne,
Dokumentacji projektowej planowanego przedsięwzięcia,
kosztorysu planowanego przedsięwzięcia,
innych informacji przekazanych przez Gminę; oraz
na podstawie analiz przeprowadzonych podczas sesji strategicznych w dniu
17 października 2005 r. oraz sesji aktualizacyjnej z dnia 21 października 2007 r.
z udziałem Sołtysa, Radnych i innych przedstawicieli miejscowości Łapsze Niżne.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 5 z 33 –
Uczestnicy sesji strategicznej z dnia 17 października 2005 roku 21 października
2007 roku:
Józef Haber Zofia Karkoszka
Antoni Tynus Wendelin Pirchała
Andrzej Sowa Jerzy Ostrowski
Stefan Karkoszka Jan Młynarczyk
Andrzej Brzyzk Jan Choroba
Józef Kuruc Mirosław Nowobilski
Jan Timek Irena Gałowicz
Maria Sperka Mariusz Skotncki
Maria Tynus Edward Hatała
Bernadeta Tynus Maria Sołtys
Teresa Stanek Roman Budz
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 6 z 33 –
1. Charakterystyka miejscowości Łapsze Niżne
Miejscowość Łapsze Niżne jest jednym z dziewięciu sołectw i zarazem siedzibą Gminy Łapsze Niżne. Cała gmina zajmuje powierzchnię 125 km 2 – niemal cały obszar polskiego Spisza (Zamagórza Spiskiego). Pozostałe sołectwa to: Łapsze
Wyżne, Kacwin, Niedzica, Niedzica-Zamek, Falsztyn, Frydman, Trybsz i Łapszanka.
Rysunek nr 1: Gmina Łapsze Niżne i jej sołectwa
Źródło: Opracowanie własne na podstawie mapy zamieszczonej na stronie
www.kacwin.com/info/spisz/lapsze_wyzne.php
Łapsze Niżne to duża wieś u południowego podnóża Pienin Spiskich, rozciągnięta na lewym brzegu rzeki Łapszanki, wzdłuż drogi Trybsz –Niedzica, od północy ograniczona lesistymi wzgórzami Tynusia i Sołtysia, położona na wysokości ok. 565-600 m n.p.m.
Jest to wieś o zabudowie ulicowej z wyznaczonym „centrum wsi”, gdzie znajduje się m.in. Gminna Bibliotek Publiczna, Kościół. Jest to obszar, który sprzyja nawiązywaniu kontaktów i organizowaniu spotkań ze względu na swoje położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 7 z 33 –
Nazwę historycy kojarzą z wyrazem łopuch (nazwa rośliny zielnej), rumuńskie lapus. Góralska wymowa miejscowości Łapsy. Nazwy niw w okolicy (Halpus, Krymerwis,
Bendyk) świadczą o niemieckim wkładzie osadniczym.
Wieś została założona na początku XIV wieku przez Kokosza Berzeviczego.
Już w roku 1314 Berzeviczy przekazał wieś polskiemu zakonowi bożogrobców z Miechowa (Rycerski Zakon Templariuszy), osadzonych wówczas we wsi Lendak.
W kolejnym stuleciu zakonna wieś ucierpiała na skutek najazdu husytów, kwestionujących sens posiadania przez kościół dóbr doczesnych. Wieś została spalona.
Odbudowaną i na nowo zagospodarowaną osadę posiadali bożogrobcy do roku 1593, kiedy to sprzedali ją właścicielowi zamku "Dunajec" Jerzemu Horwathovi. Miechowici pozostali jednak w Łapszach do 1782 roku, administrując do tego roku parafią Łapsze
Niżne. Zasługi zakonu na tych ziemiach są ogromne, zwłaszcza w zakresie podtrzymywania polskiej mowy wśród polskich mieszkańców Spisza.
W roku 1823 Łapsze Niżne miały 78 domów i były znacznie mniejsze od
Wyżnych (120 domów). Wieś stanowiła ostoję polskości na Spiszu. W roku 1848 ze stopni dworu obwieszczono chłopom zniesienie pańszczyzny: "chmara hajduków wystrzelała swe pistolety na wiatr, zatętniały dzwony w pobliskim kościele, zagrzmiały nawet moździerze kościelne" - pisał naoczny obserwator, Teodor Tripplin (1856).
Podobnie jak Falsztyn, tutejszy folwark w latach 1885-1933 należał do Jungenfeldów.
Za ich sprawą pańszczyzna przetrwała we wsi do r. 1931 (?). Do lat międzywojennych utrzymał się też archaiczny ustrój rolny, oparty na trójpolówce i kolektywnej pracy na roli. Owce z całej wsi zbierano w jedno stado, przed wojną liczące do 1000 sztuk.
Pospolite było szałaśnictwo rolne. W latach 1936-39 przeprowadzono prace komasacyjne, początkowo przy oporze ludności.
Wieś zamieszkują górale spiscy, w latach międzywojennych była ona jednym z ośrodków regionalizmu spiskiego. Noszono strój w odmianie kacwińskiej. Do dziś zachowała się piękna gwara.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 8 z 33 –
Ciekawym zabytkiem w Łapszach Niżnych jest murowany kościół św. Kwiryna , pochodzący z ok. 1310 r., ufundowany przez Kokosza Berzeviczego. O węgierskich korzeniach tej fundacji świadczy choćby wybór patrona świątyni – Święty Kwiryn był biskupem na terenach dzisiejszej Chorwacji, za czasów cesarza Dioklecjana.
Rysunek nr 2: Kościół pw. Św. Kwiryna w Łapszach Niżnych
Źródło: www.niedzica.com.pl/zabytki/lapsze_n/lapsze_nizne.htm
Usytuowany jest on w zakolu Łapszanki. Już w r. 1313 był on w administracji zakonu bożogrobców, którzy zarządzali parafią do 1786. Budowla ma gotycką bryłę, w prezbiterium krzyżowe sklepienie z żebrami. Przy wieży korytarzyk ze skarbcem na piętrze, na wieży podwójny krzyż bożogrobców. Gotycki portal, nad nawą późniejszy pułap z polichromią (Wniebowzięcie NMP), odnowioną lub przemalowaną w roku 1714.
Wyposażenie głównie barokowe. W Kościele znajdują się m.in. feretronowy posąg
św. Mikołaja z pocz. w. XVI, obraz św. Augustyna z sylwetką kościoła w Miechowie w tle (1574 lub 1674), gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z XIV/XV w. jest eksponowana w Pieskowej Skale. Dachy kościoła, dawniej gontowe, w r. 1994 pokryto blachą miedzianą. Przy północnej ścianie nawy znajduje się grób prof. Józefa
Wiśmierskiego. Wewnątrz kościoła zawisła w r. 1992 tablica poświęcona innemu obrońcy polskości Spisza i Orawy - Wojciechowi Halczynowi (skradziona w 1994 i ponownie odsłonięta na ścianie starej szkoły naprzeciwko kościoła). W lewym bocznym ołtarzu znajdują się relikwie rodaka z Łapsz Niżnych błogosławionego ks. Józefa Stanka.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 9 z 33 –
Do innych równie cennych zabytków Łapsz Niżnych zaliczyć należy także: XVIII- wieczną barokową kaplicę cmentarną Św. Rodziny oraz nieco młodsze kaplice: Św.
Floriana i Św. Antoniego. Można tu również zaliczyć pomniki przyrody ożywionej:
- Lipa szerokolistna (2 szt.) oraz Modrzew europejski (1 szt.), lokalizacja: Łapsze
Niżne – przy kościele,
- Lipa drobnolistna (3 szt.), lokalizacja: Łapsze Niżne Cmentarz,
- Buk zwyczajny (1 szt.), lokalizacja: Łapsze Niżne oddz. 237c przy drodze leśnej.
Kościołem i parafią p.w. Św. Kwiryna w Łapszach Niżnych zarządzają ojcowie pijarzy. Bracia ci prowadzą ośrodek rekolekcyjny dla młodzieży. Spędzająca tu wakacje młodzież oznakowała w okolicy kilka ścieżek. Jest to np.: częściowo znakowany szlak żółty: Falsztyn – Łapsze Niżne (ok. 4,6 km). Trasa rozpoczyna się w centrum Falsztyna, obok kościoła Matki Boskiej Królowej Polski. Stąd (jeszcze bez znaków) przez widokowe zbocze Klina, do doliny potoku Kęcina i na przełęcz Przesła
(675 m n.p.m.) do głównego grzbietu Pienin Spiskich. Dalej, za żółtymi znakami, poprzez polanę Wapienne oraz dolinę Międzygórzy do kościoła Św. Kwiryna w
Łapszach Niżnych.
Przez Łapsze Niżne biegnie również jedna z trzech tras dla rowerów górskich:
- Łapsze Niżne – polana Pastwiska Wapienne – Żar – przełęcz Przesła – Ćisówka –
Zamek Dunajec – Falsztyn – Frydman (długość ok. 20 km, znaki żółto-niebieskie),
- Niedzica – Łapszanka – Rzepiska – Trybsz – Niedzica ze zwiedzaniem zabytkowych
kościołów m.in. w Łapszach Niżnych (długość ok. 40 km).
Do znanych osób kojarzonych z miejscowością Łapsze Niżne należą między innymi Józef Wiśmierski oraz Bł. Ks. Józef Stanek:
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 10 z 33 –
Józef Wiśmierski (1871 – 1920) – nauczyciel ze Lwowa oddelegowany do pracy
plebiscytowej na Spiszu, sekretarz Polskiego Komitetu Plebiscytowego, który
zginął w pobliskiej Niedzicy, podczas akcji uświadamiającej, poprzedzającej
niedoszły do skutku plebiscyt; miał on zdecydować o podziale Spisza pomiędzy
Polskę a Czechosłowację, po upadku państwa Austro-Węgierskiego w 1918 roku.
Bł. Ks. Józef Stanek (1916 – 1944) – urodzony w Łapszach Niżnych kapłan,
kapelan jednego z oddziałów powstania warszawskiego - "Kryska", działającym na
odcinku czerniakowskiego Powiśla – zamordowany przez Niemców 23.09.1944 roku;
13 czerwca 1999 ogłoszony beatyfikowanym przez papieża Jana Pawła II.
Cały obszar gminy Łapsze Niżne, podobnie jak całe Podhale, należy do zachodnio-karpackiej dzielnicy klimatycznej: średnia roczna temperatura to 6-8OC,
średnia roczna suma opadów wacha się od 600 mm do ok. 850 mm. Gleby w gminie są mało żyzne, V i VI klasy bonitacyjnej. Część terenu gminy stanowi Pieniński Park
Narodowy, siedziba Dyrekcji Parku mieści się w Krościenku nad Dunajcem. Ponadto cały obszar gminy położony jest w Obszarze Chronionego Krajobrazu zgodnie z rozporządzeniem Wojewody Nowosądeckiego z dnia 1.10.1997. – Dz. Urz., nr 43, poz. 147. Na terenie miejscowości Łapsze Niżne znajduje się również rezerwat przyrody "Niebieska Dolina", utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dn. 27.05.1963r. i Zarządzeniem MLiPD z dn. 20.10.1965 (Monitor Polski
Nr 63, poz. 343).
Obecnie wieś zamieszkuje 1440 mieszkańców, co stanowi 16,4% populacji całej
Gminy (całą Gminę zamieszkuje obecnie 8783 mieszkańców).
Infrastruktura techniczna na terenie miejscowości Łapsze Niżne:
- sieć wodociągowa: prywatne ujęcia wody (ok. 95% wodociągi grawitacyjne, 5%
wodociągi na pompy);
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 11 z 33 –
- sieć kanalizacyjna: w 60% miejscowość jest skanalizowana, reszta gospodarstw
oparta jest na zbiornikach wybieralnych, istniejąca sieć kanalizacyjna obsługiwana
jest przez oczyszczalnię ścieków w Niedzicy;
- odpady komunalne: gospodarka odpadami oparta jest na Uchwale Nr XXIII-
110/97 Rady Gminy z dnia 28 maja 1997 roku (uchwała dotyczy całej Gminy).
System usuwania odpadów obsługuje posiadająca koncesję gminy firma prywatna
EMPOL, wywożąca odpady do zakładu utylizacji i składowiska w Tylmanowej, gdzie
dokonana jest ich segregacja i po sprasowaniu wywożone są na składowisko na
Górnym Śląsku; złom jest segregowany i wywożony do skupu surowców wtórnych;
- gazownictwo: na terenie miejscowości nie funkcjonuje system zaopatrzenia w gaz;
- elektroenergetyka: wieś Łapsze Niżne zaopatrywana jest w energię elektryczną
GPZ Nowy Targ;
- ciepłownictwo: na terenie miejscowości, jak i całej gminy nie funkcjonuje
scentralizowany system ogrzewania, całość zabudowy ogrzewana jest w sposób
indywidualny.
Wieś posiada ośrodek zdrowia (jeden z dwóch w gminie, drugi zlokalizowany jest we wsi Frydman). Jest to placówka świadcząca usługi medyczne w zakresie podstawowym. W zakresie usług lecznictwa zamkniętego oraz wykonywania większości badań specjalistycznych, mieszkańcy wsi podlegają pod placówki w Nowym Targu.
Na terenie miejscowości funkcjonuje ponadto prywatny gabinet stomatologiczny oraz apteka. W Łapszach Niżnych działa również Ośrodek Pomocy Społecznej.
Nad bezpieczeństwem publicznym w całej gminie czuwa Powiatowa Komenda
Policji w Nowym Targu. Na terenie miejscowości Łapsze Niżne, w budynku urzędu gminy, znajduje się posterunek Policji. W zakresie ochrony przeciwpożarowej teren gminy podlega Zawodowej Straży Pożarnej w Nowym Targu. W Łaszach Niżnych,
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 12 z 33 –
podobnie jak w większości wsi w gminie, działa Ochotnicza Straż Pożarna posiadająca remizę w której zlokalizowany jest również Ośrodek Pomocy Społecznej.
Na terenie wsi działają dwie placówki oświatowe: szkoła podstawowa i gimnazjum. Obie placówki mieszczą się w nowo-wybudowanym budynku, wyposażonym w salę gimnastyczną. Do starego budynku szkoły została przeniesiona siedziba
Gminnej Biblioteki Publicznej (zlokalizowanej uprzednio w mieszkaniu prywatnym).
Biblioteka ta posiada trzy filie, w miejscowościach: Łapsze Wyżne, Frydman oraz
Niedzica. Młodzież z Łapsz Niżnych kultywuje tradycje regionalne w zespole "Mali
Spiszacy" i "Spiszacy". Uroczystości gminne uatrakcyjnia orkiestra dęta, która powstała w 1902 roku.
W miejscowościach gminy Łapsze Niżne notowane bezrobocie jest na dość niskim poziomie, jednakże gmina charakteryzuje się dużym bezrobociem ukrytym.
Na terenie gminy obecnie zarejestrowanych jest 218 bezrobotnych mieszkańców, w tym 64 osoby stanowią mieszkańców wsi Łapsze Niżne.
Głównymi pracodawcami na obszarze wsi Łapsze Niżne są:
Urząd Gminy Łapsze Niżne (szkoły, przedszkola, biblioteki, ośrodki kultury),
Samodzielny Publiczny Gminny Ośrodek Zdrowia,
Gminna Spółdzielnia „SCH”,
„ZOR” Projektowanie i Wykonywanie Mebli Ekskluzywnych Sp. z o.o.,
Hurt – Detal Artykuły Spożywczo – Przemysłowe Nowak Władysław,
Urząd Pocztowy,
Leśnictwo Państwowe Łapsze Niżne (podlega pod Nadleśnictwo Krościenko nad
Dunajcem, RDLP Kraków),
Przedsiębiorstwo Handlowo – Przemysłowo – Usługowe „JANEX” Kowalczyk Jan,
Mechanika Pojazdowa Franciszek Knutelski,
Piekarnia GS Samopomoc Chłopska.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 13 z 33 –
2. Analiza SWOT
Aby zdiagnozować stan miejscowości Łapsze Niżne zastosowano analizę
SWOT, która została przeprowadzona podczas sesji strategicznej 21 października
2005 roku. W sesji uczestniczyli pracownicy urzędu Gminy, Sołtys oraz mieszkańcy miejscowości Łapsze Niżne. Jest to analiza pozwalająca na zdiagnozowanie stanu miejscowości pod względem jej atutów i słabości. W szczególności jest to identyfikacja słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń. W uproszczonym pojęciu SWOT można traktować jako identyfikację problemów i potencjałów rozwojowych. Metoda ta wymaga uprzedniej identyfikacji tych dziedzin rozwoju miejscowości, które są obciążone problemami, przez co osłabiają funkcjonowanie
Gminy oraz tych, które maja w sobie niewykorzystane czynniki rozwoju.
W poniższych tabelach zostały przedstawione wyniki analizy przeprowadzonej w miejscowości Łapsze Niżne (tab. 1 i tab. 2).
Tabela nr 1: Analiza SWOT – słabe i mocne strony wsi Łapsze Niżne MOCNE STRONY SŁABE STRONY
Atrakcyjne położenie wsi – bogactwo Zła jakość dróg i chodników.
walorów krajobrazowych i Zły stan techniczny obiektów kultury.
kulturalnych. Zły stan budynku ośrodka kultury.
Czyste środowisko naturalne. Mała ilość obiektów infrastruktury
Atrakcyjna lokalizacja działek sportowej.
budowlanych zwłaszcza ze względu na Słabo zagospodarowane centrum
walory krajobrazowe. administracyjne wsi.
Gościnni zaradni i pracowici Niedostateczne oświetlenie dróg.
mieszkańcy. Niewystarczające zaplecze techniczne
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 14 z 33 –
Wieś Łapsze Niżne Centrum OSP.
Administracyjnym gminy. Niewystarczająco utrzymane
Kultywowanie tradycji kulturalnych (przygotowane) szlaki rowerowe,
(Oddział Związku Podhalan, Związek piesze i konne.
Polskiego Spisza). Mała ilość imprez kulturalnych
Działanie podmiotów gospodarczych odbywających się na Terenia wsi
kultywujących tradycje regionalne, Łapsze Niżne.
np. budownictwo, wyrób mebli. Słabo rozwinięte zaplecze
Dobrze rozwijające się rolnictwo turystyczne.
oraz hodowla zwierząt (zwłaszcza Niewystarczająca ilość miejsc pracy.
krów). Brak scentralizowanego systemu
Występowanie: dużych kompleksów ogrzewania we wsi.
leśnych, rezerwatu przyrody Utrudniona dostępność do
„Niebieska Dolina”. specjalistycznych usług medycznych.
Tabela nr 2: Analiza SWOT – szanse i zagrożenia wsi Łapsze Niżne SZANSE ZAGROŻENIA
Możliwość pozyskania środków Niewystarczająca ilość środków na
finansowych na inwestycje (np. z modernizację infrastruktury
funduszy Unii Europejskiej). technicznej w wsi (zwłaszcza
Położenie w regionie atrakcyjnym infrastruktury drogowej).
turystycznie. Zanik kultury regionalnej (język,
Czyste środowisko naturalne. obrzędy, tradycja).
Rozwój turystyki poprzez poprawę Zagrożenie kultywowania tradycji
infrastruktury drogowej. regionu w wyniku złego stanu
Rozwój wsi poprzez inwestycje w technicznego obiektów kulturalnych.
rozwój infrastruktury rekreacyjnej i Marginalizacja ruchu turystycznego –
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 15 z 33 –
turystycznej. istnienie w okolicy lepie j rozwiniętych
Dalszy rozwój i podtrzymywanie i zorganizowanych turystycznie
kultury i tradycji regionu poprzez terenów sąsiednich.
poprawę infrastruktury kulturalnej i Zahamowanie rozwoju budownictwa
oświatowej. mieszkalnego i rekreacyjnego.
Podniesienie jakości świadczonych Zanieczyszczenie środowiska
usług medycznych dla mieszkańców i naturalnego.
turystów. Brak właściwej polityki rolnej
Powstanie nowych podmiotów państwa.
gospodarczych (zmniejszenie Wzrost bezrobocia – ubożenie wsi.
bezrobocia). Wzrost liczby patologii społecznych.
Rozwój turystyki pieszej, konnej i Ujemna migracja – brak pracy.
rowerowej poprzez poprawę Ograniczona dostępność do opieki
istniejących szlaków oraz wytyczenia zdrowotnej.
nowych.
Poprawa dostępności do centrum
administracyjnego wsi, jak i gminy.
Dzięki inwentaryzacji zasobów wsi Łapsze Niżne oraz przeprowadzonej analizie SWOT możliwe będzie ustalenie głównych kierunków rozwoju miejscowości opisanych poprzez misję, wizję i cele strategiczne opisane w dalszych rozdziałach.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 16 z 33 –
3. Wizja i misja miejscowości Łapsze Niżne
Wizja wsi Łapsze Niżne
Łapsze Niżne to miejsce czystego górskiego krajobrazu będące
centrum administracyjno-kulturalnym gminy.
Misja wsi Łapsze Niżne
Misją Łapsz Niżnych jest rozwój turystyki, kultury i rzemiosła
regionalnego aby poprawić jakość i standard życia mieszkańców
i turystów.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 17 z 33 –
4. Cele strategiczne wsi Łapsze Niżne
Cel strategiczny 1
Poprawa infrastruktury drogowej
Cel ten będzie realizowany poprzez:
remont ulic, mostów, zjazdów, chodników na terenie miejscowości,
uzupełnienie oświetlenie ulicznego.
Cel strategiczny 2
Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców
Cel ten będzie realizowany poprzez:
modernizacja budynków użyteczności publicznej,
zagospodarowanie centrum wis.
Cel strategiczny 3
Kształtowanie krajobrazu kulturowego oraz rozwój turystyki
Cel ten będzie realizowany poprzez:
remont budynków charakterystycznych dla budownictwa regionalnego,
kultywowanie tradycji regionalnych poprzez zachęcanie młodzieży do
przynależenie do zespołów regionalnych – promowanie różnych form
poznawanie i podtrzymywanie tradycji i kultury regionu (np.: zespoły
regionalne, koła zainteresowań),
rozwój infrastruktury turystycznej,
znakowanie szlaków turystycznych,
rozwój infrastruktury rekreacyjnej.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 18 z 33 –
5. Zadania służące poprawie sytuacji we wsi Łapsze Niżne – plan działania
Poniższe zadania odpowiadają na potrzeby rozwoju wsi oraz wpisują się w cele strategiczne miejscowości (zostały opracowane na sesji strategicznej 17 października
2005 roku). Ich realizacja wpłynie na poprawę standardu i życia mieszkańców Łapsz
Niżnych oraz odwiedzających ją turystów.
Lista zadań przewidzianych do realizacji zgłoszonych przez jej mieszkańców:
1. Modernizacja centrum wsi Łapsze Niżne, poprzez remont chodników oraz budynku
Biblioteki Gminnej.
2. Modernizacja ośrodka zdrowia.
3. Modernizacja nawierzchni asfaltowej na ul. Jana Pawła II.
4. Remont mostu na ul. Jana Pawła.
5. Dokończenie budowy boiska .
6. Zagospodarowanie placów, chodników, dojść, dojazdów przy Urzędzie Gminy
i remizie OSP w Łapszach Niżnych.
7. Modernizacja dróg gminnych na terenie wsi Łapsze Niżne: ul. Leśna,
ul. Kasprzyckiego, ul. Wiejska, ul. Wiśmierskiego, ul. Ogrodowa, ul. Ks. Stanka,
ul. Nowa, ul. Nadwodnia.
8. Zjazd przeciw pożarowy przy ul. Jana Pawła II.
9. Uzupełnienie oświetlenia ulicznego na drogach.
10. Docieplenie budynku remizy OSP.
11. Remont budynku Domu Ludowego wraz z zagospodarowaniem przyległego terenu.
12. Urządzenie placu zabaw.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 19 z 33 –
Należy również wziąć pod uwagę termomodernizacją budynków użyteczności publicznej a także wykorzystanie walorów miejscowości dla zapewnienia rozwoju rekreacji, sportu i turystyki.
6. Opis planowanych przedsięwzięć
Na terenie wsi Łapsze Niżne planuje się wykonanie inwestycji, które pozwolą w przyszłości na podniesienie standardu życia jej mieszkańców, pozyskaniu inwestorów z zewnątrz czy przyciągnięciu większej liczby turystów. Przez realizację niektórych inwestycji zostanie w pewien sposób bardziej upowszechniona kultura poprzez między innymi podniesienie standardu placówek pełniących funkcje kulturalne. Zostanie polepszona baza sportowa oraz stan dróg gminnych.
Większość inwestycji ma charakter infrastrukturalny i uwzględnione są w planach strategicznych gminy.
Opis inwestycji planowanych, dla których została opracowana koncepcja planistyczna:
1. Modernizacja centrum wsi Łapsze Niżne, poprzez remont chodników oraz
budynku Biblioteki Gminnej.
Elementy wchodzące w zakres projektu:
1) remont budynku Biblioteki Gminnej, lokalizacja – ul. Jana Pawła II 63 (obiekt
tradycyjny dla budownictwa regionalnego, umieszczony na liście wojewódzkiej
ewidencji zabytków):
- wymianie stolarki okiennej (17 szt.) – okna drewniane skrzynkowe na okna
drewniane z szybami termoizolacyjnymi, wymiana stolarki drzwiowej
wewnętrznej (4 szt.) i zewnętrznej (1 szt.),
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 20 z 33 –
- przygotowanie powierzchni starych tynków z poszpachlowaniem nierówności
(370 m 2),
- malowanie tynków wewnętrznych ścian (247m²) farbami emulsyjnymi,
- malowanie sufitów (118m²) farbami emulsyjnymi,
- opalanie i malowanie tynków wewnętrznych farbą olejną (123m²),
- uzupełnienie tynków zewnętrznych (60m²),
- przetarcie tynków zewnętrznych (206m²),
- uzupełnienie boni na ścianach zewnętrznych (40m),
- zagruntowanie i pomalowanie tynków zewnętrznych środkiem Thermo-Shield
(206 m²),
- opalenie starej farby oraz malowane farbą olejną ścian zewnętrznych
drewnianych (70m²),
- wymiana rynien (61m),
- wymiana rur spustowych (23,2m),
- uzupełnienie pokrycia dachowego (7,2m²),
- dwukrotne malowanie farba ftalową pokrycia dachowego (299,6m²),
- wymiana podsufitki z desek i pomalowanie farbą ftalową (50m²),
- remont chodnika – dojścia do budynku (15m²), nawierzchnia z kostki brukowej.
Rysunek nr 3: Budynek Biblioteki Gminnej
Źródło: Zdjęcie zrobione przez P. Romana Budz – pracownika Urzędu Gminy
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 21 z 33 –
2) modernizacja chodników w centrum wsi Łapsze Niżne, przy ul. Jana Pawła II,
Spółdzielców i Wiśmierskiego:
- rozbiórka starego chodnika z płyt betonowych (1841m²),
- rozbiórka krawężnika na długości 1231m,
- wykonanie krawężnika betonowego na długości 1254m (ul.Jana Pawła II – 990m,
ul.Spółdzielców – 154m, ul.Wiśmierskiego – 110m) na ławie betonowej,
- wykonanie obrzeży betonowych na długości 470m (ul.Jana Pawła II-316m,
ul.Spółdzielców-154m),
- wykonanie nawierzchni z kostki brukowej gr. 6cm na pow. 2018m² (ul.Jana
Pawła II-1446m², ul.Spółdzielców-308m², ul.Wiśmierskiego-264m²).
2. Modernizacja ośrodka zdrowia.
Elementy wchodzące w zakres projektu:
- rozbudowa budynku,
- wymiana stolarki okiennej i drzwiowej,
- wymiana instalacji elektrycznej, centralnego ogrzewania, sanitarnej oraz
wodo-kanalizacyjnej,
- docieplenie budynku,
- malowanie pokrycia dachowego,
- wymiana kotłowni centralnego ogrzewania,
- budowa parkingu.
Pozostałe zadania są w fazie opracowywania koncepcji:
3. Modernizacja nawierzchni asfaltowej na ul. Jana Pawła II.
4. Remont mostu na ul. Jana Pawła.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 22 z 33 –
5. Dokończenie budowy boiska .
6. Zagospodarowanie placów, chodników, dojść, dojazdów przy Urzędzie Gminy i
remizie OSP w Łapszach Niżnych.
7. Modernizacja dróg gminnych na terenie wsi Łapsze Niżne: ul. Leśna, ul.
Kasprzyckiego, ul. Wiejska, ul. Wiśmierskiego, ul. Ogrodowa, ul. Ks. Stanka, ul.
Nowa, ul. Nadwodnia.
8. Zjazd przeciw pożarowy przy ul. Jana Pawła II.
9. Uzupełnienie oświetlenia ulicznego na drogach.
10. Docieplenie budynku remizy OSP.
11. Remont budynku Domu Ludowego wraz z zagospodarowaniem przyległego
terenu
- remont dachu,
- odgromienie,
- ocieplenie stropu nad poddaszem,
- stolarka zewnętrzna,
- wyprawy elewacyjne,
- odwodnienie i izolacja,
- adaptacja piwnic,
- klatka schodowa,
- kotłownia centralnego ogrzewania,
- wzmocnienie stropów,
- wymiana posadzek na parterze
- roboty wykończeniowe wewnątrz budynku,
- zagospodarowanie terenu wokół budynku (zieleń i miejsca postojowe)
12. Urządzenie placu zabaw. Celem projektu jest zapewnienie dzieciom odpowiedniego miejsca do spędzania wolnego czasu oraz poprawienie wizerunku miejscowości. Realizacja projektu wymaga: ogrodzenia terenu, utwardzenia placu,
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 23 z 33 –
wyposażenie placu zabaw elementami małej architektury (huśtawki, ławeczki,
piaskownice, itp.)
7. Szacunkowy koszt i przewidywany harmonogram planowanych przedsięwzięć
Tabela nr 3: Harmonogram realizacji zadań inwestycyjnych
A. Zadania do realizacji
L.p. Nazwa zadania Cel Przeznaczenie Źródła Harmonogram Kwota końcowa dofinansowania realizacji 1. Poprawa infrastruktury Podniesienie Środki własne i 20010-20013 300 000.00 Zagospodarowanie placów, drogowej standardu życia zewnętrzne chodników, dojść, dojazdów mieszkańców i przy Urzędzie Gminy i turystów, remizie OSP w Łapszach poprawie Niżnych bezpieczeństwa i usprawnienie komunikacji Modernizacja dróg gminnych Poprawa infrastruktury dróg Podniesienie Środki własne i 100 000,00 2. na terenie wsi : ul. Leśna, ul. gminnych standardu życia zewnętrzne Coroczne Kasprzyckiego, ul. Wiejska ul. mieszkańców i dofinansowanie Ogrodowa ,ul. Ks. Stanka, ul. turystów, od roku 2010 Nowa, ul. Nadwodnia poprawie bezpieczeństwa i usprawnienie komunikacji Zjazd przeciw pożarowy Poprawa funkcjonalności Poprawa Środki własne 2012 10 000,00 3. przy ul. Jana Pawła zjazdu przeciw pożarowego bezpieczeństwa mieszkańców i turystów 4. Uzupełnienie oświetlenia Poprawa bezpieczeństwa i Przeznaczenie Środki własne 2010-2020 100 000,00 ulicznego na drogach standardu życia dla mieszkańców i turystów 5. Docieplenie budynku remizy Rozszerzenie jakości przeznaczenie Środki własne 2010-2012 300 000,00 OSP świadczonych usług dla mieszkańców i turystów Remont budynku Domu Operacja ma na celu Zaspokojenie Środki własne 2010-2012 1 000000,00 6. Ludowego wraz z podniesienie standardu potrzeb 500 000,00 zagospodarowaniem terenu. technicznego budynku, mieszkańców w PROW zwiększenie dostępności do ramach 500 000,00 pomieszczeń rozrywkowo – działalności edukacyjno- kulturalnych, społeczno - polepszenie wizerunku kulturalnej miejscowości , podniesienie jakości życia lokalnej społeczności , integrację mieszkańców.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 24 z 33 –
Urządzenie placu zabaw Celem projektu jest zakup i Przeznaczeniem Środki własne 26 000,00 7. montaż nowych urządzeń stworzenie 10 000,00 2010-2011 oraz stworzenie miejsca funkcjonalnego, atrakcyjnego wspólnych zabaw, PROW i bezpiecznego placu zabaw spotkań i 16 000,00 jako dodatkowej oferty międzypokoleniow spędzenia wolnego czasu i ej integracji atrakcji turystycznej mieszkańców , miejscowości oferta dla turystów
Tabela nr 4: Harmonogram realizacji zadań inwestycyjnych
A. Zadania zrealizowane
L.p. Nazwa zadania Cel Przeznaczenie Harmonogram Koszty Źródła finansowania
realizacji inwestycji
1. Modernizacja centrum wsi Poprawa funkcjonalności Zaspokojenie 2007 -2009 800.000,00 Środki własne
Łapsze Niżne, poprzez centrum wsi , podniesienie potrzeb i zewnętrzne
remont chodników oraz bezpieczeństwa i estetyki, mieszkańców i
budynku Biblioteki Gminnej. poprawa dostępności do turystów
obiektów pełniących funkcje związanych z
kulturalne, poprawa komunikacją
standardu życia mieszkańców wewnątrz wsi i
i turystów rozszerzenie oferty
kulturalnej
2. Modernizacja ośrodka Podniesienie dostępności, Inwestycja promocji 2007 -2009 3 000 000,00 Środki własne
zdrowia. jakości i rozszerzenie zdrowia wśród i zewnętrzne
oferty świadczonych usług mieszkańców i
medycznych turystów
3. Modernizacja nawierzchni Poprawa infrastruktury Podniesienie 2007 -2010 Środki własne
asfaltowej na ul. Jana Pawła drogowej standardu życia
II. mieszkańców i
turystów, poprawie 400.000,00
bezpieczeństwa i
usprawnienie
komunikacji
4. Remont mostu na ul. Jana Poprawa infras truktury Podniesienie 2008 Środki własne
Pawła drogowej standardu życia
mieszkańców i 50 000,00
turystów, poprawa
bezpieczeństwa
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 25 z 33 –
5. Dokończenie budowy boiska Rozwój oferty sportowo - Przeznaczenie dla 2007 -2008 100.000,00 Środki własne
rekreacyjnej we wsi mieszkańców i i zewnętrzne
turystów na
organizację zadań
sportowych i imprez
kulturalnych
8. Opis i charakterystyka obszarów o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązywaniu kontaktów społecznych, ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno-przestrzenne
Łapsze Niżnego to miejscowość, będąca siedzibą władz gminnych.
Położona jest w dolinie rzeki Łapszanki u południowych podnóży gór Pienin Spiskich.
Wieś posiada typową dla tego regionu zabudowę, skupioną po obu stronach ulic.
W miejscowości można wyróżnić trzy obszary o szczególnym znaczeniu dla
zaspokojenia potrzeb mieszkańców, sprzyjających nawiązaniu kontaktów społecznych
ze względu na ich położenie oraz cechy funkcjonalno przestrzenne.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 26 z 33 –
Większość obiektów użyteczności publicznej zlokalizowanych jest na obszarze, który ze względów funkcjonalno-przestrzennych nazwać można naturalnym centrum wsi.
W nieznacznym oddaleniu od siebie przy drodze powiatowej i ulicy Spółdzielców zlokalizowany są: urząd gminy, urząd pocztowy, posterunek policji, ośrodek zdrowia, apteka, gminna spółdzielnia, zakład pogrzebowy, remiza OSP, pensjonat, restauracja, zakład fotograficzny, fryzjer, piekarnia, punkt kasowy Banku
Spółdzielczego, 5 sklepów, 2 zakłady mechaniczne. W pobliżu wymienionych budynków i zakładów usytuowany jest przystanek autobusowy oraz plac, na którym organizowane są festyny, dożynki.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 27 z 33 –
Drugim istotnym obszarem dla miejscowości są okolice kościoła, obok którego mieści się Centrum Kultury Spiskiej a w nim biblioteka publiczna, świetlica, sala na potrzeby orkiestry dętej, która działa od ponad 100 lat i uświetnia uroczystości kościelne i
świeckie. Sam kościół z 1310 roku jest budowlą typowo gotycką, jednak wystrój wnętrza świątyni pochodzi z czasu późnego baroku. W pobliżu kościoła piętrzy się góra, na której w 2006 r. powstała Kalwaria Spiska – Droga Krzyżowa. Przy parafii działa Ośrodek Edukacyjno - Wypoczynkowy, w którym organizowane są obozy, spotkania integracyjne, zielone szkoły, rekolekcje. Obok kościoła znajduje się kaplica, która służy parafii podczas ważniejszych dni w życiu wspólnoty parafialnej, takich jak uroczystości odpustowe, święta kościelne, rocznice. W sąsiedztwie biblioteki mieści się przedszkole wraz z placem zabaw oraz budynek Domu Ludowego. Dom
Ludowy od samego początku służył celom społecznym i kulturalnym, chociaż zły stan techniczny budynku wpływał na niską atrakcyjność tego miejsca. Po wyremontowaniu, wyposażeniu i odpowiednim zagospodarowaniu terenów przyległych przeznaczeniem budynku będzie dalsze zaspokajanie potrzeb mieszkańców i gości jako miejsce wspólnych spotkań, rozmów, gier, zajęć i zabaw. Odnowiony obiekt ma służyć organizacji imprez kulturalnych, spotkań np. koła gospodyń wiejskich, rady sołeckiej, zespołów artystycznych, regionalnych, grup teatralnych. Działalność Domu Ludowego jako placówki rozrywko- edukacyjno- kulturalnej w regionie, z dostępem do
Internetu, możliwością organizowania kursów, co sprawi, że społeczeństwo wiejskie będzie miało dostęp do szerszego wachlarza usług, a to wpłynie na rozwój intelektualny i zawodowy mieszkańców.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 28 z 33 –
W obszarze trzecim znajduje się min: budynek szkoły podstawowej i gimnazjum wraz z dużą salą sportową oraz placem zabaw, na który zaplanowany jest zakup i montaż nowych urządzeń. Jakościowa i kompleksowa zmiana tego miejsca, zaspokoi potrzebę wartościowego zagospodarowania czasu wolnego dzieci i młodzieży, potrzebę stworzenia bezpiecznego miejsca wspólnych spotkań, zabaw i integracji międzypokoleniowej. Znaczne podniesienie estetyki, kolorystyki, jakości urządzeń służących wspólnej rekreacji rodzin może stać się istotnym elementy oferty turystycznej wsi.
Budynek szkoły wraz z jej zapleczem sportowym, zaspokaja potrzeby edukacyjne wsi.
Same placówki oświatowe (szkoła podstawowa, gimnazjum) są bardzo aktywne i proponują szeroką ofertę zajęć pozalekcyjnych. Przy szkołach działa klub piłkarski
„Krokus" i zlokalizowane jest duże boisko sportowe, na którym organizowane są zawody sportowe oraz wszelkie imprezy okolicznościowe.
Wszystkie inwestycje zaplanowane do realizacji w Planie Odnowy Miejscowości
Łapsze Niżne służą zaspokojeniu potrzeb mieszkańców, sprzyjają nawiązywaniu kontaktów społecznych, wpływają na standard życia mieszkańców i szeroko pojęty rozwój wsi.
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 29 z 33 –
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 30 z 33 –
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 31 z 33 –
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 32 z 33 –
Spis ilustracji
Rysunek nr 1: Gmina Łapsze Niżne i jej sołectwa ...... 7
Rysunek nr 2: Kościół pw. Św. Kwiryna w Łapszach Niżnych...... 9
Rysunek nr 3: Budynek Biblioteki Gminnej ...... 21
Spis tabel
Tabela nr 1: Analiza SWOT – słabe i mocne strony wsi Łapsze Niżne ...... 14
Tabela nr 2: Analiza SWOT – szanse i zagrożenia wsi Łapsze Niżne ...... 15
Tabela nr 3: Harmonogram realizacji zadań inwestycyjnych ...... 24
Tabela nr 4: Harmonogram realizacji zadań inwestycyjnych ...... 25
Plan Rozwoju Miejscowości Łapsze Niżne - 33 z 33 –