MAI §×NH Y£N, Vò V¡N Vô, L£ §×NH L¦¥NG

ThuËt ng÷ sinh häc Anh - viÖt

Hµ néi - 2006

A

A. flavus A. flavus AA - viÕt t¾t cña Arachidonic Acid aAI-1 aAI-1 ab initio gene prediction abambulacral thiÕu ch©n mót, thiÕu ch©n èng ABC viÕt t¾t cña Association of Biotechnology Companies ABC Transport Proteins protein vËn chuyÓn ABC ABC Transporters nh©n tè vËn chuyÓn ABC abdomen bông, phÇn bông abdominal limbs (c¸c) phÇn phô bông abdominal muscle c¬ bông abdominal pores (c¸c) lç bông abdominal reflex ph¶n x¹ bông abductor c¬ gi¹ng, c¬ duçi abiogenesis (sù) ph¸t sinh phi sinh häc abiotic (thuéc) phi sinh häc, kh«ng sèng abiotic stresses c¨ng th¼ng phi sinh häc ABO blood group substances (c¸c) chÊt nhãm m¸u ABO ABO blood group system hÖ thèng nhãm m¸u ABO abomasum d¹ mói khÕ aboral xa miÖng, ®èi miÖng abortifacient chÊt ph¸ thai abortion 1. (sù) sÈy thai, truþ thai 2. thui chét abrin abrin abscess (sù) ¸p xe abscisic acid axit abscisic abscission (sù) rông absolute configuration cÊu h×nh tuyÖt ®èi absolute refractory period thêi kú bÊt øng tuyÖt ®èi absolute threshold ng−ìng tuyÖt ®èi absorbance chÊt hÊp thô absorbed dose liÒu l−ìng hÊp thô absorption (sù) hÊp thu absorption spectrum phæ hÊp thô abundance ®é phong phó abyssal (thuéc) ®¸y biÓn s©u th¼m abyssal zone vïng n−íc s©u abyssopelagic (thuéc) vïng s©u ®¹i d−¬ng

2 abzymes abzym Ac- CoA Ac- CoA Acanthocephala ngµnh Giun ®Çu mãc acanthozooid thÓ gai Acarina bé Ve bÐt acarophily thÝch ve rÖp acarophitisrn quan hÖ céng sinh ve-rÖp acaulescent (cã) th©n ng¾n acauline kh«ng th©n acaulose kh«ng th©n acceptor junction site ®iÓm liªn kÕt accept¬ accession thªm vµo, bæ sung accessorius 1. c¬ phô 2. d©y thÇn kinh phô accessory bud chåi phô accessory cell 1. tÕ bµo phô, tÕ bµo kÌm, trî bµo accessory chromosome nhiÔm s¾c thÓ phô accessory glands (c¸c) tuyÕn phô accessory hearts (c¸c) tim phô accessory nipple gai phô accessory pigments (c¸c) s¾c tè phô accessory pulsatory organs (c¸c) c¬ quan co bãp phô Accipitriformes bé Chim −ng acclimation (sù) thÝch nghi m«i tr−êng, thuÇn ho¸ ACC ACC ACC Synthase Synthaza ACC ACCase ACCaza acceptor control ®iÒu khiÓn b»ng accept¬ acclimatization khÝ hËu ho¸, thuÇn ho¸ ACE ACE ACE Inhibitors chÊt øc chÕ ACE Acephalous kh«ng ®Çu acclimatization. (sù) thuÇn ho¸ accommodation (sù) thÝch nghi, thÝch øng accretion (sù) båi thªm, sinh tr−ëng thªm acellular v« bµo, phi bµo, kh«ng tÕ bµo acentric kh«ng trung tiÕt, kh«ng t©m ®éng acentrous kh«ng th©n cét sèng adoral gÇn miÖng, bªn miÖng ADP viÕt t¾t cña Adenosine Diphosphate adrectal gÇn ruét th¼ng, bªn ruét th¼ng adrenal gÇn thËn, (thuéc) tuyÕn trªn thËn, tuyÕn th−îng thËn adrenal cortex vá tuyÕn trªn thËn, vá tuyÕn th−îng thËn

3 adrenal gland tuyÕn th−îng thËn adrenal medulla tuû tuyÕn trªn thËn, tuû tuyÕn th−îng thËn adrenaline adrenalin adrenergic g©y tiÕt d¹ng adrenalin, gi¶i phãng d¹ng adrenalin adrenergic fibres sîi t¸c ®éng kiÓu adrenalin adrenocortical function chøc n¨ng vá trªn thËn adrenocorticotrophic hormone hormon vá trªn thËn adrenogenital syndrome héi chøng sinh dôc trªn thËn adrenoreceptor thô quan adrenalin adult period of development giai ®o¹n tr−ëng thµnh cña sù ph¸t triÓn adult stem cell tÕ bµo gèc tr−ëng thµnh adventitia 1. cÊu tróc phô, cÊu tróc bÊt ®Þnh 2. ¸o vá adventitious 1. (thuéc) ¸o vá 2. l¹c chç, bÊt ®Þnh adventive ngo¹i lai, mäc tù nhiªn advertisement (sù) qu¶ng c¸o, mêi gäi, b¸o hiÖu aedeagus thÓ giao cÊu, d−¬ng cô, d−¬ng hµnh aegithognathous (cã) hµm-vßm miÖng rêi aeration of soil (sù) tho¸ng khÝ cña ®Êt aerenchyma m« khÝ acervulate (cã) bã cuèng acervulus bã cuèng acetabular bone x−¬ng kh«ng èng acetabulum 1. miÖng gi¸c 2. lç ch©n 3. æ khíp 4. mói nhau acetic fermentation lªn men axetic acetolactate synthase synthase acetolactat acetyl carnitine acetyl carnitin acetyl CoA acetyl CoA acetyl co-enzyme a acetyl co-enzym a acetylation acetyl ho¸ acetylcholin acetycholin acetylcholinesterase acetylcholinesteraza acetyl-coa acetyl-coa acetyl-coa carboxylase acetyl-coa carboxylaza achaeriocarp qu¶ ®ãng achene qu¶ ®ãng Achilles tendon g©n Achilles achlorhydria (sù) thiÕu toan dÞch vÞ achondroplasia (chøng) lo¹n s¶n sôn achondroplastic (thuéc) (chøng) lo¹n s¶n sôn achroglobin globulin kh«ng mµu acicular 1. (cã) d¹ng gai 2. d¹ng gai aciculum l«ng cøng gèc

4 acid axit acid-base balance c©n b»ng axit baz¬ acid deposition kÕt tña axit acid rain m−a axit acid soil complex phøc hîp ®Êt axit acid-base metabolism trao ®æi baz¬-axit acidic fibroblast growth factor (AFGF) nh©n tè sinh tr−ëng nguyªn bµo sîi axit acidosis (sù) nhiÔm axit, sinh axit acidyty ®é axit, tÝnh axit, ®é chua acinar cells tÕ bµo tuyÕn phÕ nang aciniform (cã) d¹ng chïm qu¶ acinostele bã m¹ch d¹ng chïm acne môn trøng c¸ acoelomate kh«ng khoang, thiÕu khoang acoelomate triploblastica ®éng vËt ba l¸ ph«i kh«ng thÓ khoang acoelomatous kh«ng khoang, thiÕu khoang acoelous kh«ng khoang ruét, thiÕu khoang ruét acontia d©y t¬ vÞ Ac-P Ac-P ACP (acyl carrier protein) protein mang acyl acquired behaviour tËp tÝnh thu ®−îc, tËp tÝnh m¾c ph¶i acquired character tÝnh tr¹ng tËp nhiÔm acquired immune deficiency syndrome (AIDS) héi chøng thiÓu n¨ng miÔn dÞch tËp nhiÔm (AIDS) acquired immunity miÔn dÞch tËp nhiÔm, miÔn dÞch thu ®−îc acquired immunodeficiency syndrome héi chøng thiÕu hôt miÔn dÞch tËp nhiÔm acquired mutation ®ét biÕn tËp nhiÔm acquired variation biÕn dÞ tËp nhiÔm acrania líp kh«ng sä Acrasiomycetes líp Acrasiomycetes, líp Mèc nhÇy tÕ bµo acriflavine acriflavin acrocarp thÓ qu¶ ngän acrocentric t©m ë ®Çu, t©m ë ngän, nhiÔm s¾c thÓ t©m ngän acrodont (cã) r¨ng ®Ønh acromegaly bÖnh to ®Çu ngãn acromial (thuéc) mám b¶ acromion mám b¶ acron vïng trªn miÖng acropetal h−íng ngän acropodium phÇn ngãn acrosomal (thuéc) thÓ ®Ønh

5 acrosome thÓ ®Ønh acrosome reaction ph¶n øng thÓ ®Ønh acrotrophic dinh d−ìng ë cùc trªn acrylamide gel electrophoresis (phÐp) ®iÖn di trªn gel acrylamid ACTH hormon kÝch vá th−îng thËn, ACTH actinic radiations bøc x¹ quang ho¸ actinin actinin actinobiology sinh häc bøc x¹ actinoid (cã) d¹ng to¶ tia, (cã) d¹ng sao actinomorphic (cã) d¹ng to¶ tia, ®èi xøng to¶ tia Actinomycetales bé KhuÈn tia Actinopterygii phô líp C¸ v©y tia Actinozoa líp San h« acrylamide gel gel acrylamid ACTH viÕt t¾t cña AdrenoCorticoTropic Hormone (corticotropin) actin actin actinal (thuéc) tÊm to¶ tia action potential thÕ ho¹t ®éng action spectrum quang phæ ho¹t ®éng activated (®−îc) kÝch ho¹t, ®−îc ho¹t ho¸ activation (sù) ho¹t ho¸, kÝch ho¹t activation domain of transcription factor vïng ho¹t ho¸ cña c¸c yÕu tè phiªn m∙ activation effects of hormones hiÖu qu¶ t¸c ®éng cña hormon activation energy n¨ng l−îng ho¹t ho¸ activator 1. phÇn tö kÝch thÝch 2. chÊt kÝch thÝch activator (of enzyme) chÊt ho¹t ho¸ (enzym) activator (of gene) nh©n tè ho¹t ho¸ (gen) active chromatin chÊt nhiÔm s¾c ho¹t ®éng active site vÞ trÝ ho¹t ®éng, ®iÓm ho¹t ®éng active space kh«ng gian ho¹t ®éng active transport vËn chuyÓn tÝch cùc activity ho¹t ®é, ®é phãng x¹ Aculeata nhãm Cã vßi acuminate thu«n dµi, nhän mòi active transport vËn chuyÓn tÝch cùc, vËn chuyÓn chñ ®éng activity coefficient hÖ sè ho¹t tÝnh activity-based screening sµng läc dùa trªn ho¹t tÝnh acuminulate thu«n dµi, nhän mòi acupuncture sù ch©m cøu acurontm gene gen acuron acute 1. s¾c nhän 2. cÊp tÝnh

6 acute anterior poliomyelitis viªm tuû x¸m sõng tr−íc cÊp tÝnh acute inflammatory recaction ph¶n øng viªm ¸c tÝnh acute phase substances (c¸c) chÊt giai ®o¹n cÊp acute transfection l©y truyÒn cÊp acylcarnitine transferase acylcarnitin transferaza acyl-CoA axyl - CoA acylic xÕp xo¾n Adam’s apple tr¸i t¸o Adam, tr¸i lé hÇu adambulacral bªn ch©n mót, c¹nh ch©n mót adaptation (sù) thÝch nghi adaptation of the eye (sù) thÝch nghi cña m¾t adaptive radiation ph¸t to¶ thÝch nghi adaptor hypothesis gi¶ thuyÕt thÝch øng adaxial h−íng trôc ADBF viÕt t¾t cña Azurophil-Derived Bactericidal Factor addict ng−êi nghiÖn, con nghiÖn Addison’s anaemia (bÖnh) thiÕu m¸u Addison Additive experiment thÝ nghiÖm bæ sung additive genetic variance ph−¬ng sai di truyÒn céng hîp adductor c¬ khÐp adeiphous (cã) bã chØ nhÞ adendritic kh«ng nh¸nh, kh«ng ®ät adenine adenin 6- Aminopurin adenitis viªm tuyÕn adenoid h¹ch adenopathy bÖnh h¹ch, bÖnh tuyÕn adenosine diphosphat ADP adenosine monophosphat AMP adenosine triphosphate adenosin triphotphat adenyl cyclase adenyl cyclaza adhesion (sù) dÝnh b¸m adhesion plaque tÊm dÝnh adhesive tuyÕn b¸m adipocyte tÕ bµo mì adipose tissue m« mì adaptation thÝch nghi, thÝch øng adaptive enzymes enzym thÝch øng adaptive mutation ®ét biÕn thÝch øng adaptor adaptor, adapt¬ additive genes (c¸c) gen céng hîp additive variance biÕn dÞ céng hîp adenilate cyclase cyclaza adenilat

7 adenine adenin adenosine adenosin adenosine diphosphate (ADP) diphosphat adenosin adenosine monophosphate (AMP) monophosphat adenosin adenosine triphosphate (ATP) triphosphat adenosin adenovirus adenovirut adequate intake (ai) hÊp thu phï hîp adhesion molecule ph©n tö b¸m adhesion protein protein b¸m adipocytes tÕ bµo t¹o mì adipocytokines ph©n bµo mì adipokines adipokin (hormon do c¸c tÕ bµo adipoza tiÕt ra) adiponectin tuyÕn mì adipose bÐo, chøa mì, adipoza adipose triglyceride lipase lipaza triglycerid bÐo adjuvants chÊt bæ trî, phô gia, t¸ d−îc adlacrimal x−¬ng lÖ gi¶ ADME tests phÐp thö ADME ADME/Tox phÐp thö ADME/Tox (Absorption, Distribution, Metabolism, Elimination, and Toxicity, ®èi víi mét chÊt ®−a vµo c¬ thÓ) adnate dÝnh bªn, g¾n bªn adoptive cellular therapy phÐp trÞ liÖu b»ng tÕ bµo m−în adoptive immunization g©y miÔn dÞch b»ng tÕ bµo m−în ADP viÕt t¾t cña Adenosine DiPhosphate adrenocorticotropic hormone (corticotropin) hormon corticotropin aerobe sinh vËt −a khÝ aerobic −a khÝ, hiÕu khÝ aerobic metabolism trao ®æi −a khÝ, cÇn khÝ aerobic respiration h« hÊp −a khÝ aerobic training vËn chuyÓn hiÕu khÝ aestival (thuéc), mïa hÌ aestivation (sù) ngñ hÌ aetiology bÖnh c¨n afebrile hÕt c¬n sèt, kh«ng sèt affective behaviour tËp tÝnh xóc c¶m affective disorders (c¸c) rèi lo¹n xóc c¶m afferent ®−a tíi, mang tíi, h−íng t©m afferent arc cung mang afferent columns cét h−íng t©m afferent inhibition k×m h∙m h−íng t©m affinity ¸i lùc affinity chromatography s¾c khÝ ¸i lùc

8 affinity constant h»ng sè ¸i lùc AFGF viÕt t¾t cña Acidic Fibroblast Growth Factor aflagellar kh«ng l«ng roi aflatoxins aflatoxin afterbirth bäc nhau sæ after-images ¶o ¶nh after-ripening chÝn tiÕp, chÝn thªm agamic v« ph«i, v« tÝnh affinity maturation chÝn ¸i lùc affinity tag thÎ ¸i lùc aflatoxin aflatoxin AFLP viÕt t¾t cña Amplified Fragment Length Polymorphism agamogenesis (sù) sinh s¶n v« tÝnh, sinh s¶n v« giao, sinh s¶n ®¬n tÝnh agamogony (sù) sinh s¶n ph©n c¾t, sinh s¶n v« tÝnh agamont thÓ ph©n c¾t, thÓ v« tÝnh agamospermy (sù) sinh s¶n b»ng h¹t v« tÝnh agar aga agaric nÊm mò Agaricales bé NÊm mò agarics bé NÊm mò agarose agarose, th¹ch tinh agarose gel electrophoresis (phÐp) ®iÖn di gel th¹ch tinh age-classes líp tuæi, trong c¸c m« h×nh khai th¸c age distribution ph©n bè (theo) tuæi age structure cÊu tróc tuæi ageing ho¸ giµ agenesis (sù) kh«ng ph¸t triÓn, kÐm ph¸t triÓn ageotropic kh«ng h−íng ®Êt agglutination 1. (sù) ng−ng kÕt 2. dÝnh kÕt agglutinin ng−ng kÕt tè, aglutinin aggregate fruit (d¹ng) qu¶ tô, qu¶ tô aggregate species loµi tËp hîp aggregated distributions ph©n bè quÇn tô aggregation (sù) quÇn tô, quÇn tËp aggregation-specific mARNs côm mARN ®Æc hiÖu aggregative response tr¶ lêi, ®¸p øng quÇn tô aggressive behaviour hµnh vi x©m chiÕm, tËp tÝnh x©m chiÕm aggressive mimicry nguþ trang tÊn c«ng aggression (sù) x©m chiÕm aging (sù) ho¸ giµ, giµ ®i aglossal kh«ng l−ìi aglosia (sù) thiÕu l−ìi bÈm sinh

9 Agnatha nhãm Kh«ng hµm aglycon aglycon aglycone aglycone agnosia (sù) mÊt nhËn thøc agonistic behaviour tËp tÝnh th¸nh ®Êu agonists ®Êu thñ agoraphobia (chøng) sî kho¶ng trèng agraceutical n«ng d−îc agraphia (sù) mÊt kh¶ n¨ng viÕt agrestal mäc trªn ®Êt trång agriceuticals n«ng d−îc agriculture nghÒ n«ng, n«ng nghiÖp Agrobacterium tumefaciens Agrobacterium tumefaciens agroforestry n«ng l©m nghiÖp AIDS viÕt t¾t cña Acquired Immune Deficiency Syndrome (AIDS) air bladder bãng h¬i air chamber buång khÝ air layering chiÕt cµnh air monitor m¸y kiÓm tra kh«ng khÝ AI viÕt t¾t cña Adequate Intake air plant thùc vËt biÓu sinh air sinuses xoang khÝ air space kho¶ng khÝ air temperature nhiÖt ®é kh«ng khÝ airflow dßng khÝ akaryote tÕ bµo kh«ng nh©n, tÕ bµo thiÕu nh©n akene qu¶ ®ãng akinete bµo tö vá dµy Ala Ala ala spuria c¸nh t¹p alanine (ala) alanin alar (thuéc) c¸nh (x−¬ng) alar plate èng thÇn kinh d¹ng tÊm alary (thuéc) c¸nh (x−¬ng) alary muscles c¬ c¸nh alate 1. (cã) c¸nh 2. (cã) m«i réng 3. (cã) gai ba tia albinism b¹ch t¹ng albino thÓ b¹ch t¹ng albinotic (thuéc) thÓ b¹ch t¹ng albumen lßng tr¾ng trøng albumin albumin albuminous 1. (cã) ph«i nhò 2. (thuéc) lßng tr¾ng trøng

10 albumin albumin albuminous cell tÕ bµo albumin alcohol r−îu alcoholic fermentation len men r−îu alcoholism (bÖnh) nghiÖn r−îu aldehyde aldehyt aldohexoses (c¸c) aldohexoza aldolase aldolaza aldose aldoza aldosterone aldosteron aldrin aldrin alecithal thiÕu no∙n hoµng, kh«ng lßng ®á aleurone h¹t aleuron alexin (chøng) mï ®äc algae t¶o algal beds t¶o b¸m ®¸y, søc s¶n suÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi algology t¶o häc algorithm (bioinformatics) thuËt to¸n (trong Tin sinh häc) alicin alicin alien loµi nhËp néi, loµi l¹ alimentary canal èng (dinh d−ìng) tiªu ho¸ Alismatidae ph©n líp Tr¹ch t¶ alisphenoid x−¬ng c¸nh b−ím alien species loµi l¹, loµi nhËp néi, loµi ®−îc ®−a tõ bªn ngoµi vµo. alkaline hydrolysis thuû ph©n b»ng kiÒm alkaline phosphatase phosphataza kiÒm alkalinity ®é kiÒm alkaloid alkaloid alkylating drug thuèc alkyl ho¸ allantoic (thuéc) tói niÖu allantois tói niÖu Allee effect hiÖu øng Allee allele alen allelic (thuéc) alen allelic exclusion (sù) ®µo th¶i alen allelomorph alen, gen ®¼ng vÞ, gen t−¬ng øng allelopathy ¶nh h−ëng t−¬ng hç allen,s rule ®Þnh luËt Allee allergen dÞ nguyªn allergic (thuéc) dÞ øng allergic rhinitis viªm mòi dÞ øng allergies (airborne) dÞ øng (do kh«ng khÝ)

11 allergies (foodborne) dÞ øng (do thøc ¨n) allicin allicin alopecia rông tãc, rông l«ng allogenic dÞ sinh allosteric enzymes enzym dÞ lËp thÓ allosteric protein protein dÞ lËp thÓ allosteric site vÞ trÝ dÞ lËp thÓ allosterism dÞ lËp thÓ allotetraploid thÓ dÞ tø béi, (thuéc) dÞ tø béi allotropous flower hoa −a mäi c«n trïng allotype alotyp allozymes alozym, dÞ enzym allergy dÞ øng alliaceous h¨ng say allo-antigeri kh¸ng nguyªn kh¸c alen cïng loµi allochthonous material vËt liÖu ngo¹i lai allogamy dÞ giao allogenic succession diÔn thÕ dÞ sinh allograft dÞ ghÐp allomeric ®ång h×nh dÞ ghÐp allometric growth (sù) sinh tr−ëng so le, t−¬ng quan sinh tr−ëng allometric relationships t−¬ng quan sinh tr−ëng allometry t−¬ng quan sinh tr−ëng allomone alomon, chÊt biÖt loµi allopatric kh¸c vïng ph©n bè allopatric speciation h×nh thµnh loµi kh¸c vïng ph©n bè allopolyploid thÓ dÞ ®a béi all-or-non law luËt tÊt c¶ hoÆc kh«ng allotypic monoclonal antibodies kh¸ng thÓ ®¬n dßng dÞ kiÓu allozyme allozym Aloe vera L. Aloe vera L. alpha amylase inhibitor chÊt øc chÕ amilaza alpha alpha diversity ®é ®a d¹ng alpha alpha galactosides galactosid alpha alpha helix chuçi xo¾n alpha alpha helix chuçi xo¾n alpha alpha interferon interferon alpha alpha linolenic (α-linolenic) acid axit linoleic alpha alpha-amylase alpha amylaza alpha-chaconine α-chaconin alpha-chain chuçi alpha alphafetoprotein alphafetoprotein, protein bµo thai alpha

12 alpha-neurotoxin ®éc tè thÇn kinh alpha alpha-rhythm nhÞp alpha alpha-rumenic acid axit alpha-rumenic alpha-solanine alpha-solanin alpha-synuclein alpha-synuclein alpine (thuéc) nói cao alpine ecosystem (thuéc) hÖ sinh th¸i nói cao, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi alpine tundra tundra, nói cao ALS gene gen ALS alternate xen kÏ, so le, mäc c¸ch, lu©n phiªn, chuyÓn ®æi alternate host vËt chñ xen kÏ alternating cleavage ph©n c¾t xo¾n èc alternation of generations lu©n phiªn thÕ hÖ, xen kÏ thÕ hÖ alternative host vËt chñ chuyÓn ®æi alternative mRNA splicing t¸ch intron (tõ) mARN (theo c¸ch) chuyÓn ®æi alternative pathway of complement activation con ®−êng ho¹t ho¸ bæ thÓ chuyÓn ®æi alternative splicing t¸ch intron chuyÓn ®æi alternative stable states tr¹ng th¸i sen kÏ æn ®Þnh altitude ®é cao (tuyÖt ®èi), ®é cao trªn møc n−íc ven biÓn altitudinal zonation ph©n vïng theo ®é cao altrices chim non yÕu, kh«ng tù kiÕm måi, cÇn ch¨m sãc altruism (tÝnh) vÞ tha altruistic behavior tËp tÝnh tha måi alula thuú c¸nh, v¶y gèc c¸nh aluminium nh«m alu family hä Alu aluminum resistance kh¸ng nh«m aluminum tolerance chèng chÞu nh«m aluminum toxicity tÝnh ®éc cña nh«m alveolate (thuéc) lç tæ ong alveoli phÕ nang alveolus 1. hèc, hang, æ 2,phÕ nang 3. Lç ch©n r¨ng 4. X−¬ng r∙nh bao r¨ng 5. ®Çu èng tiÕt enzym alzheimer's disease bÖnh Alzheimer ambisexual l−ìng tÝnh amblyopia (chøng) gi¶m thÞ lùc ambosexual l−ìng tÝnh ambrosia nÊm ambrosia ambulacral groove r∙nh ch©n mót, luång ch©n mót ambulatory ®i ®−îc dïng ®Ó ®i

13 amcrine cell tÕ bµo kh«ng sîi trôc alveolar (thuéc) lç tæ ong alveolar ducts èng phÕ nang alveolar gas equation c©n b»ng khÝ trong phÕ nang anal (thuéc) hËu m«n amber mutation ®ét biÕn amber ambergris long diªn h−¬ng, hæ ph¸ch x¸m ambient pressue ¸p suÊt m«i tr−êng ameiosis (sù) kh«ng gi¶m ph©n amelification (sù) t¹o men r¨ng amenorrhea (sù) mÊt kinh amenorrhoea mÊt kinh amensalism héi sinh amentia thiÓu n¨ng t©m thÇn amentiform (cã) d¹ng b«ng ®u«i sãc amentum b«ng ®u«i sãc ametabolic kh«ng biÕn th¸i american type culture collection (atcc) bé gièng chuÈn cña Mü ames test phÐp thö Ames amino acid axit amin amino acid profile d¹ng h×nh axit amin (nãi lªn chÊt l−îng protein t−¬ng øng) amino group nhãm amin aminoacid axit amin aminoacyl-trna aminoacyl-tARN aminocyclopropane carboxylic acid synthase synthaza axit carboxylic aminocyclopropan aminoglycosides aminoglycosid amitosis trùc ph©n amitotic division ph©n chia trùc ph©n ammonification (sù) amoniac ho¸ ammonium amonium, NH4 ammonization (sù) amoniac ho¸, t¹o amoniac amnesia (chøng) quªn, (chøng) mÊt trÝ nhí amniocentesis (thñ thuËt) chäc mµng èi amnion mµng èi, tói èi Amniota nhãm ®éng vËt cã mµng èi amniote (thuéc) ®éng vËt cã mµng èi amniotic cavity khoang èi amniotic ectoderm ngo¹i b× èi amniotic eggs trøng ®éng vËt cã mµng èi amniotic fluid dÞch èi amniotic folds (c¸c) nÕp mµng èi

14 Amoebida bé Amip trÇn amoebocyte tÕ bµo d¹ng amÝp amoeboid (cã) d¹ng amÝp amoeboid movement vËn ®éng d¹ng amip amorphic genes gen kh«ng ®Þnh h×nh AMP viÕt t¾t cña Adenosine MonoPhosphate amphiaster thÓ hai sao, thÓ sao kÐp Amphibia líp L−ìng c− amphibians l−ìng c−, sèng nöa n−íc- nöa c¹n Amphibious võa ë c¹n, võa ë n−íc amphiblastic (thuéc) ph«i tói hai cùc amphibolic hai phÝa, hai h−íng amphibolic pathway con ®−êng hai h−íng amphicondylar hai låi cÇu chÈm amphicondylous hai låi cÇu chÈm amphicribal bundle bã ®ång t©m quanh gç amphidiploid thÓ dÞ béi kÐp amphimixis (sù) giao phèi h÷u tÝnh Amphineura líp Song kinh amphiont hîp tö amphipathic molecules (c¸c) ph©n tö l−ìng vïng (ph©n cùc vµ kh«ng ph©n cùc) amphiphilic molecules (c¸c) ph©n tö l−ìng tÝnh (−a n−íc vµ kþ n−íc) amphiphioic (thuéc) libe kÐp amphiplatyan dÑt hai mÆt amphipneustic hai kiÓu thë Amphipoda bé vá gi¸p ch©n bªn amphipodous hai kiÓu ch©n amphirhinal hai hèc mòi, hai lç mòi amphistomatal (cã) khÝ khæng ë hai mÆt amphistomatic (cã) gi¸c mót ë hai ®Çu amphistomous (cã) gi¸c mót ë hai ®Çu amphithecium vá ngoµi amphitrichous (cã) l«ng roi hai ®Çu amphitropous ®Ýnh ng−îc ampholines ampholin ampicillin ampixilin amplexicaul «m th©n amphoteric compound hîp chÊt l−ìng tÝnh ampicilline ampicillin amplexus (sù) câng ghÐp ®«i amplification (sù) nh©n béi, sao chÐp ra nhiÒu b¶n ampulla bãng, bäng, tói, nang

15 ampullary (thuéc) bãng, bäng, tói, nang ampullary organ c¬ quan bãng b¬i, c¬ quan thuû tÜnh amyelinate kh«ng myelin amplicon amplicon (®¬n vÞ khuÕch ®¹i ADN) amplification khuÕch ®¹i, nh©n amplified fragment length polymorphism ®a h×nh chiÒu dµi c¸c ®o¹n khuÕch ®¹i amplimer amplime (®¬n vÞ khuÕch ®¹i ADN) amygdala 1. h¹ch h¹nh 2. amy®an amylase amylaza amylase inhibitors chÊt øc chÕ amylaza amyloid d¹ng tinh bét amyloid placques vÕt tinh bét amyloid precursor protein protein tiÒn chÊt tinh bét amylolytic (thuéc) ph©n gi¶i tinh bét, lµm tan tinh bét amylopectin amylopectin amylopectin amylpectin amylose amyloza amylum tinh bét anabiosis (tr¹ng th¸i) tiÒm sinh anabolic ®ång ho¸ anabolic pathway con ®−êng ®ång ho¸ anabolism ®ång ho¸ anabolism (hiÖn t−îng) ®ång ho¸ anabolite chÊt ®ång ho¸ anaerobe vi khuÈn yÕm khÝ anaerobe vi khuÈn kþ khÝ, vi sinh vËt kþ khÝ anaerobic yÕm khÝ anaerobic kþ khÝ, kþ oxy anaerobic respiration h« hÊp kþ khÝ anaerobic threshold trao ®æi chÊt kþ khÝ anaerobiosis ®êi sèng kþ khÝ anaesthesia mÊt c¶m gi¸c, tª anaesthetics sù g©y tª anagenesis (sù) tiÕn ho¸ loµi, t¸i sinh m«, tiÕn ho¸ tiÕn anaerobic decomposition (sù) ph©n huû yÕm khÝ anaerobic respiration h« hÊp kþ khÝ anal canal èng hËu m«n anal cerci phÇn phô hËu m«n anal character ®Æc ®iÓm giang m«n anal phase pha giang m«n, giai ®o¹n giang m«n anal spincter c¬ th¾t hËu m«n

16 analog gene gen t−¬ng ®ång analogue t−¬ng ®ång analysis of development ph©n tÝch sù ph¸t triÓn analysis of variance ph©n tÝch ph−¬ng sai anamnesis 1. kÝ øc 2.tiÒn sö bÖnh anamnestic ®¸p øng nhí lÖch Anamniota nhãm ®éng vËt kh«ng mµng èi anal stage pha giang m«n, giai ®o¹n giang m«n analgesia mÊt c¶m gi¸c ®au analogous cïng chøc analogous organs c¬ quan t−¬ng ®−¬ng, c¬ quan t−¬ng tù analogy (tÝnh) cïng chøc analpierotic ph¶n øng bæ sung thªm anamniote kh«ng mµng èi anamniotic kh«ng mµng èi anamorph giai ®o¹n bÊt toµn, giai ®o¹n v« tÝnh anaphase pha sau anaphylactic shock sèc ph¶n vÖ anaphylatoxin ®éc tè ph¶n vÖ, anaphylatoxin anaphylaxis cho¸ng qu¸ mÉn anapIasia (sù) kh«ng ph©n ho¸ anapophysis mám ®èt sèng phô anapsid kh«ng hè th¸i d−¬ng Anapsida phô líp kh«ng hè th¸i d−¬ng anarthrous kh«ng khíp anatomy 1.(sù) kh«ng khíp 2. mæ x¸c anatropous (®Ýnh) ng−îc anaxial kh«ng ®èi xøng anchor cell tÕ bµo d¹ng mãc anchoveta industry c«ng nghÖ c¸ træng ë Pªru anchylosis (chøng) cøng khíp anconeal (thuéc) khuûu anconeus c¬ khuûu androconia v¶y c¸nh (con) ®ùc androcyte tÕ bµo ®ùc androdjoecious (cã) hoa ®ùc- hoa l−ìng tÝnh kh¸c gèc androecium bé nhÞ androgen androgen, kÝch tè ®ùc androgenesis (sù) sinh s¶n ®¬n tÝnh ®ùc androgynous l−ìng tÝnh andromonoecious (cã) hoa ®ùc l−ìng tÝnh cïng gèc androphore cuèng nhÞ

17 androsporangium tói bµo tö ®ùc androspore bµo tö ®ùc anecdysis gian kú lét x¸c anemia (bÖnh) thiÕu m¸u anemochorous ph¸t t¸n nhê giã anemophily (tÝnh) thô phÊn nhê giã anemotaxis (tÝnh) thô phÊn nhê giã anencephalic (thuéc) tËt kh«ng n∙o anencephaly tËt kh«ng n∙o anergy (tÝnh) kh«ng dÞ øng, v« øng anesthesia mÊt c¶m gi¸c, tª aneuploid thÓ béi kh«ng chØnh aneurysm ph×nh m¹ch angioblast nguyªn bµo m¹ch angiogenesis ph¸t sinh (hÖ) m¹ch m¸u, ph¸t triÓn (hÖ) m¹ch m¸u angiogenesis sù h×nh thµnh m¹ch, sù ph¸t triÓn m¹ch angiogenesis factors nh©n tè ph¸t sinh m¹ch m¸u angiogenesis inhibitor chÊt øc chÕ ph¸t sinh hÖ m¹ch m¸u angiogenic factors nh©n tè h×nh thµnh m¹ch angiogenic growth factors (c¸c) nh©n tè sinh tr−ëng hÖ m¹ch m¸u angiogenin angiogenin angiography tim-m¹ch häc angiology m¹ch häc angiosperms nhãm thùc vËt h¹t kÝn angiostatin angiostatin angiotensin angiotensin angular divergence ®é ph©n kú gãc anima anim animal behavior tËp tÝnh ®éng vËt animal cap mò ®éng vËt animal cellulose men cellulosa ®éng vËt animal charcoal than ®éng vËt animal cognition nhËn thøc cña ®éng vËt animal electricity ®iÖn ®éng vËt animal field vïng ®éng vËt animal pole cùc ®éng vËt Animalia giíi ®éng vËt animism thuyÕt vËt linh animus anim anion anion, ion ©m anisocercal (cã) thuú v©y ®u«i kh«ng ®Òu anisogamete giao tö kh«ng ®Òu

18 anisopleural bÊt ®èi xøng hai bªn anisotropy (tÝnh) bÊt ®¼ng h−íng, (tÝnh) kh«ng ®¼ng h−íng anisogamous bÊt ®¼ng giao ankylosis (chøng) cøng khíp anlage mÇm anneal (sù) g¾n, ghÐp anneal ñ, luyÖn annealing ghÐp (ADN) Annelida ngµnh Giun ®èt annual c©y mét n¨m annual growth ring vïng sinh tr−ëng annual quotas chØ sè cota n¨m annual ring vßng n¨m, vßng sinh tr−ëng annual species loµi hµng n¨m annular (thuéc) vßng, (cã) d¹ng vßng annulate (cã) vßng, (cã) ®èt annulus 1.vßng, vµnh 2.®èt khíp 3.vßng ®èt th©n 4.vßng t¬ anodontia (sù) kh«ng r¨ng anoestrus thêi kú ®×nh dôc anomaly (tÝnh) dÞ th−êng, (tÝnh) bÊt th−êng anomerist kh«ng ph©n ®èt râ rµng anonymous DNA marker chØ thÞ ADN ®ång nghÜa anorexia (chøng) ch¸n ¨n, (chøng) ¨n kh«ng ngon miÖng anorexia nervosa (chøng) biÕng ¨n tinh thÇn anosmia (sù) mÊt khøu gi¸c anoxaemia (sù) thiÕu oxy m« anoxemia (sù) thiÕu oxy m« anoxia (sù) thiÕu oxy m« anoxyblosis (sù) sèng thiÕu oxy m« Anseriformes bé Ngçng antagonism hiÖn t−îng ®èi kh¸ng antebrachium c¼ng tay, c¼ng chi antecubital tr−íc khuûu, tr−íc x−¬ng trô antenna r©u, anten antennae (c¸c) r©u, (c¸c) aten antennal (thuéc) r©u, anten antennal glands (c¸c) tuyÕn r©u antennary (thuéc) r©u, anten antennule r©u nhá, r©u I antepetalous tr−íc c¸nh trµng anteposition v trÝ bªn, v trÝ i anterior 1. phÝa tr−íc 2. phÇn tr−íc 3. ë bông

19 anterior cardiac vein tÜnh m¹ch c¶nh anterior commissure in telecephalon khíp nèi tr−íc trong n∙o cïng anterograde amnesia (chøng) quªn vÒ sau anteroporterior axis trôc tr−íc sau antesepalous tr−íc l¸ ®µi anther bao phÊn anther culture nu«i cÊy bao phÊn antagonists (c¸c) sinh vËt ®èi kh¸ng anterior pituitary gland tuyÕn yªn phÝa tr−íc antheridial receptacle cuèng tói tinh, cuèng tói phÊn, cuèng tói tinh tö antherozoid tinh trïng anthesis 1. në hoa 2. thêi k× ra hoa anthocyanidins anthocyanidin anthocyanins anthocyanin anthocyanosides anthocyanosid anthogenesis (sù) sinh s¶n c« tÝnh cho hai giíi tÝnh anthophilous thÝch hoa, −a hoa, kiÕm ¨n ë hoa anthophore cuèng hoa Anthophyta 1. ngµnh thùc vËt cã hoa 2. ngµnh thùc vËt cã h¹t Anthozoa líp San h« anthracnose (bÖnh) than (thùc vËt) anthrax bÖnh than anthropogenic do ng−êi, nh©n t¹o anthropoid (cã) d¹ng ng−êi anthropomorph h×nh ng−êi anthropophyte c©y theo ng−êi, c©y gÇn ng−êi anti- auxun antiauxin, chÊt kh¸ng auxin antiangiogenesis chèng h×nh thµnh m¹ch antibiosis (sù) kh¸ng sinh antibiotic chÊt kh¸ng sinh, thuèc kh¸ng sinh antibiotic resistance (tÝnh) chÞu kh¸ng sinh, chèng kh¸ng sinh antibiotic resistance gene gen chèng kh¸ng sinh antibody kh¸ng thÓ antibody affinity chromatography s¾c ký ¸i lùc kh¸ng thÓ antibody arrays dµn kh¸ng thÓ antibody-laced nanotube membrane mµng èng nano rµng buéc kh¸ng thÓ antibody-mediated immune response ph¶n øng miÔn dÞch trung gian kh¸ng thÓ antical mÆt trªn anticoagulants chÊt chèng ®«ng tô anticoding strand sîi ®èi m∙

20 anticodon ®¬n vÞ ®èi m∙, anticodon antidiuretic hormon hoocmon antidiuretic antidromic ng−îc chiÒu, ng−îc dßng antifreeze proteins protein kh¸ng ®«ng anticodon ®èi codon antidilnal ®èi nghiªng antigene kh¸ng nguyªn antigenic determinant thÓ quyÕt ®Þnh (lµ) kh¸ng nguyªn antihemophilic factor viii nh©n tè VIII chèng ch¶y m¸u antihemophilic globulin globulin chèng ch¶y m¸u anti-idiotype antibodies kh¸ng thÓ ®èi idiotyp anti-idiotypes ®èi idiotyp anti-interferon kh¸ng interferon anti-oncogenes kh¸ng gen (g©y) ung th− antioxidants chÊt chèng oxy ho¸ antiparallel ®èi song song antiporter ®èi chiÒu (trong vËn chuyÓn qua mµng) antisense (DNA sequence) ®èi nghÜa (tr×nh tù ADN ®èi nghÜa) antisense RNA ARN ®èi nghÜa antithrombogenous polymers polyme chèng ®«ng vãn (m¸u) antitianspirant chÊt chèng tho¸t h¬i n−íc antitoxin antitoxin antitoxin kh¸ng ®éc tè, antitoxin antivivisectionists ng−êi chèng sinh thiÕt, ng−êi chèng c¾t sèng antixenosis tÝnh chèng ngo¹i lai antorbital 1. tr−íc hè m¾t 2. x−¬ng vïng mòi antra (c¸c) xoang, (c¸c) khoang, (c¸c) hèc antrorse h−íng phÝa tr−íc, cong phÝa tr−íc antrum xoang, khoang, hèc Anura tæng bé Kh«ng ®u«i anural kh«ng ®u«i, (thuéc) kh«ng ®u«i anurous kh«ng ®u«i, (thuéc) bé kh«ng ®u«i anus hËu m«n antigen kh¸ng nguyªn antigenic determinant quyÕt ®Þnh kh¸ng nguyªn antigenic variation thay ®æi kh¸ng nguyªn antiglobulin kh¸ng globulin antiglobulin test kiÓm tra ng−ng kÕt globulin antihistamine kh¸ng histamin anti-idiotype kh¸ng idiotyp anti-lymphocytic serum huyÕt thanh kh¸ng lympho bµo antimetabolite chÊt chèng chuyÓn ho¸

21 antimutagen chÊt chèng ®ét biÕn anti-nuclear factor yÕu tè kh¸ng nh©n antiohtipeilstaltic ph¶n nhu ®éng, nhu ®éng ng−îc antiperisaIsis (sù) nhu ®éng ng−îc, ph¶n nhu ®éng antipetalous tr−íc c¸nh trµng antipodal cells (c¸c) tÕ bµo ®èi cùc antipyretic h¹ sèt, h¹ nhiÖt, thuèc h¹ sèt antisapalous tr−íc l¸ ®µi antisepsis (sù) s¸t trïng, khö trïng anti-social personality lo¹n nh©n c¸ch, nh©n c¸ch chèng x∙ héi antithetic alternation of generations xen kÏ thÕ hÖ ®èi lËp antithetic theory of alternation thuyÕt xen kÔ thÕ hÖ ®èi lËp antithrombin chÊt chèng ®«ng m¸u apoplast thÓ kh«ng hîp bµo anxiety −u t−, lo l¾ng, bån chån anxiolytic thuèc an thÇn nhÑ aorta ®éng m¹ch chñ aortic (thuéc) ®éng m¹ch chñ aortic arches (c¸c) cung ®éng m¹ch chñ, (c¸c) quai ®éng m¹ch chñ aortic baroreceptor thô quan ¸p lùc tÜnh m¹ch aortic bodies ®éng m¹ch chñ c¬ thÓ aortic valves van ®éng m¹ch chñ aperturate (cã) lç më apetaly (sù) kh«ng cã c¸nh trµng apetalous kh«ng cã c¸nh trµng apgar score sè ®iÓm Apgar aphagia (chøng) kh«ng chÞu ¨n Aphaniptera bé Bä chÐt Aphasia (sù) mÊt ng«n ng÷ apheliotropic h−íng tè aphids rÖp c©y aphonia (sù) mÊt tiÕng nãi, mÊt tiÕng aphotic zone tÇng n−íc kh«ng s¸ng, vïng v« quang aphototropic kh«ng h−íng s¸ng apical (thuéc) ®Ønh, mám, chãp apical body thÓ ®Ønh apical cells tÕ bµo chám apical constriction eo th¾t thÓ ®Ønh apical dominance (tÝnh) tréi ngän, (tÝnh) v−ît ngän apical epidermal cap mò ngo¹i b× ®Ønh apical growth sinh tr−ëng ngon apical meristem m« ph©n sinh ®Ønh

22 apical placentatlon kiÓu ®Ýnh no∙n ®Ønh apical plate v¶y ®Ønh apical surface of epithelial cell bÒ mÆt ®Ønh cña tÕ bµo biÓu m« apical sense organ c¬ quan c¶m nhËn ®Ønh apiculate nhän ®ét ngét Aplaceae hä Hoa t¸n aplacental kh«ng nhau, kh«ng gi¸ no∙n aplanetic kh«ng ®éng, bÊt ®éng aplanogamete giao tö bÊt ®éng aplanospore bµo tö bÊt ®éng aplasia (sù) ngõng ph¸t triÓn apneustic kh«ng lç thë, thiÕu lç thë aplastic anemia bÖnh thiÕu m¸u ngõng tiÕn triÓn apneustic centre trung t©m øc chÕ h« hÊp apnoea (sù) ngõng thë apocarpous (cã) l¸ no∙n rêi Apoda bé H¶i s©m kh«ng ch©n Apo A-1 Milano Apo A-1 Milano (mét lo¹i apolipoprotein chèng s¬ v÷a m¹ch m¸u) Apo B-100 Apo B-100 (mét lo¹i lipoprotein nång ®é thÊp) Apo-1/Fas Apo-1/Fas, CD95 protein (vËn chuyÓn tÝn hiÖu apoptosis qua mµng tÕ bµo) apodal kh«ng ch©n apodeme mÊu låi trong apodous kh«ng ch©n apodous larva Êu trïng kh«ng ch©n apogamous v« giao apoenzyme apoenzym apogamy (sù) sinh s¶n v« tÝnh, sinh s¶n v« giao apolipoprotein apolipoprotein apolipoprotein B apolipoprotein B apomictric species loµi sinh s¶n v« tÝnh apomixis (sù) sinh s¶n kh«ng dung hîp, sinh s¶n v« phèi apophysls mÊu ch»ng, mám apomixis sinh s¶n v« phèi apoprotein apoprotein apoptosis c¸i chÕt theo ch−¬ng tr×nh (cña tÕ bµo) aporogamy (tÝnh) thô phÊn ngoµi lç no∙n aposematic coloration nhuém mµu nguþ trang xua ®uæi apospory (sù) sinh s¶n kh«ng bµo tö apostrophe (sù) xÕp däc mµng tÕ bµo giËu apothecium thÓ qu¶ më, thÓ qu¶ d¹ng ®Üa

23 apparent competition c¹nh tranh biÓu kiÕn appeasement behaviour tËp tÝnh phôc tïng, tËp tÝnh quy phôc appendage phÇn phô appendicular skeleton bé x−¬ng phô appendix ruét thõa, phÇn phô appendix vermiformis ruét thõa appetitive behaviour tËp tÝnh thÌm ¨n applied psychology tËp lý häc øng dông apposition (sù) h×nh thµnh c¸c líp vá, ph¸t triÓn chång appressed (bÞ) Ðp s¸t, Ðp nÐn, ¸p Ðp appressorium ®Üa b¸m, gi¸c b¸m apterism (tr¹ng th¸i) kh«ng c¸nh approvable letter th− chÊp nhËn (cña FDA ®èi víi d−îc phÈm míi) aptamers apterous kh«ng c¸nh Apterygota ph©n líp kh«ng c¸nh Aptitude n¨ng khiÕu apyrexia (sù) kh«ng sèt, (tr¹ng th¸i) kh«ng sèt aquaporins aquaporin (protein t¹o kªnh vËn chuyÓn trong tÕ bµo) aquatic thùc vËt thuû sinh aquatic communities quÇn x∙ sinh vËt ë n−íc aquatic fungi nÊm ë n−íc aqueduct cèng aqueductus cèng Sylvii aqueductus vestibuli cèng tiÒn ®×nh aqueous humour thuû dÞch aqueous solution dung dÞch n−íc aqueous tissue m« thuû dÞch aquiculture nu«i trång thuû s¶n aquiduct of Sylvius èng Sylvius Arabidopsis thaliana Arabidopsis thaliana arachidonic acid axit arachidonic Arachnida líp NhÖn arachnidium c¬ quan nh¶ t¬ arachnoid 1. cã d¹ng mµng nhÖn 2. (cã) d¹ng nhÖn 3. mµng nhÖn Araneae bé NhÖn araneous (cã) d¹ng nhÖn arboretum v−ên c©y gç arbuscule 1.c©y bôi 2. rÔ mót ph©n nh¸nh arch vßm ®ai Archaea Archaea archaeostomatous (cã) nguyªn khÈu

24 Archea giíi vi khuÈn cæ archecentra trung khu vßng cung archecentrous (thuéc) trung khu vßng cung archegonial chamber khoang tói chøa no∙n archegonial receptacle cuèng tói chøa no∙n Archegoniatae nhãm thùc vËt tói chøa no∙n archegoniophore cuèng tói chøa no∙n archegonium tói chøa no∙n archencephalon n∙o cæ, n∙o nguyªn thuû archenteron ruét nguyªn thuû archetype mÉu gèc, mÉu nguyªn thuû archetype nguyªn bµo tö Archiannelida líp Giun ®èt archiblastic ph©n c¾t ®Òu hoµn toµn archiblastula ph«i nang ®Òu hoµn toµn archicoel khoang nguyªn thuû archinephric (thuéc) thËn nguyªn thuû, nguyªn thËn archipallium vá n∙o nguyªn thuû, vá n∙o cæ architype kiÓu nguyªn thuû, kiÓu gèc archlnephrldlum nguyªn ®¬n thËn, tÕ bµo bµi tiÕt archlnephros nguyªn thËn, thËn nguyªn thuû Archosauria ph©n líp Th»n l»n cæ arclcentrous (cã) cét sèng cong arctic circle tundra vßng cùc arcuate (cã) d¹ng cung area monitoring gi¸m kiÓm vïng area opaca vïng mê area pellucida vïng s¸ng area relationships quan hÖ vïng ph©n bè area vasculosa vïng m¹ch Arecaceae Hä Cau Arecidae ph©n líp Cau, tæng bé Cau arenaceous 1. mäc trªn c¸t 2. sèng trong c¸t arenicolous sèng trong c¸t areola quÇng areolae (c¸c) quÇng areolar (thuéc) quÇng, rç hoa, (cã) ®èm areolar tissue m« liªn kÕt th−a archnoid mater chÊt mµng nh©n archnoid mater chÊt mµng nh©n archnoid villi archnoid villi t¬ nhÖn

25 areolate (thuéc) quÇng, rç hoa, (cã) ®èm areole khoanh, kho¶nh argeritate (cã) vÎ b¹c, (cã) ¸nh b¹c argillicolous −a ®Êt pha sÐt, s«ng ë ®Êt pha sÐt arginine arginin arid zone vïng kh« h¹n arginine (arg) arginin aril ¸o h¹t arista l«ng cøng, r©u, gai Aristotle’s lantern ®Ìn nghiÒn, ®Ìn Aristorle arm tay, c¸nh tay, chi tr−íc armed (cã) b¶o vÖ armyworm aroa arousal (sù) h−ng phÊn array m¶ng arrectores pilorum c¬ dùng l«ng arrest muscle c¬ b¾t arrhenotoky trinh sinh ra con ®ùc arrhythmia (chøng) lo¹n nhÞp ARS element yÕu tè ARS (®o¹n ADN hç trî sao chÐp tù ®éng) artefact gi¶ t−îng arterial (thuéc) ®éng m¹ch arterial baroreceptor reflexes ph¶n x¹ ¸p lùc ®éng m¹ch arterial chemoreceptor ho¸ thô quan ®éng m¹ch arterial circulation hÖ tuÇn hoµn déng m¹ch arterial system hÖ ®éng m¹ch arteriole ®éng m¹ch nhá arteriosclerosis (hiÖn t−îng) x¬ cøng ®éng m¹ch arteriovenous anastomoses nh¸nh nèi ®éng tÜnh m¹ch artery ®éng m¹ch arthritic (thuéc) khíp, gÇn khíp arthritis khíp arthrodlal membranes mµng khíp Arthrophyta ngµnh thùc vËt ph©n ®èt Arthropoda ngµnh ch©n khíp arthrospore bµo tö ph©n ®èt, bµo tö cã ®èt Arthus reaction ph¶n øng Arthus articular bone khíp x−¬ng articular(e) 1. (thuéc) khíp 2. khíp nhá articularia (c¸c) khíp nhá articulated ph©n khíp, ph©n ®èt

26 articulation khíp artifact gi¶ t−îng artificial classification ph©n lo¹i nh©n t¹o artificial community quÇn x∙ nh©n t¹o artificial selection chän läc nh©n t¹o artiodactyl (cã) ngãn ch½n Artiodactyla bé Ngãn ch½n arundinaceous (cã) d¹ng sËy as penis x−¬ng d−¬ng vËt ascertainment (sù) t×m chän Aschelminthes ngµnh Giun trßn asci (c¸c) tói, (c¸c) nang Ascidiacea líp H¶i tiªu ascidium l¸ b¾t s©u bä, l¸ n¾p Êm ascites cæ tr−íng ascocarp thÓ qu¶ tói ascolichen ®Þa y d¹ng tói, ®Þa y d¹ng nang ascoma thÓ qu¶ tói Ascomycetes líp NÊm tói ascomycetes nÊm tói Ascomycotina ph©n ngµnh NÊm tói ascon bät biÓn tói, ascon ascorbic acid axit ascorbic ascorbic acid axit ascorbic ascospore bµo tö tói, bµo tö nang ascus tói, nang asepalous kh«ng cã l¸ ®µi, thiÕu l¸ ®µi aseptate kh«ng v¸ch, kh«ng mµng asexual v« tÝnh asian corn borer bä rÇy ng« ch©u ¸ asparagine (asp) asparagin aspartic acid axit aspartic Aspergillus flavus Aspergillus flavus assay phÐp thö, xÐt nghiªm assembly rule luËt quÇn tô assimilation (sù) ®ång ho¸ assimilation efficiency hiÖu suÊt hÊp thô assimilatory quotient hÖ sè ®ång ho¸ association 1. quÇn hîp 2. (sù) liªn kÕt association cortex vá liªn kÕt, vá liªn hîp association mapping x©y dùng b¶n ®å liªn kÕt

27 association of biotechnology companies (ABC) hiÖp héi c¸c c«ng ty c«ng nghÖ sinh häc associative learning tËp quen nhê liªn hÖ, tËp quen nhê liªn t−ëng assortative mating giao phèi chän lo¹i, giao phèi chän lùa theo lo¹i astaxanthin astaxanthin astelic kh«ng trôc, kh«ng trung trô aster thÓ sao Asteraceae hä Cóc Asteridae ph©n líp Cóc Asteroidea líp Sao biÓn asthma hen astomatous kh«ng lç khÝ, kh«ng miÖng astragalus x−¬ng sen astral fibers sîi d¹ng sao astrocyte tÕ bµo thÇn kinh ®ªm astrosciereide tÕ bµo ®¸ d¹ng sao asymmetric kh«ng ®èi xøng asparagine asparagin aspartlc acid axit aspartic aspect 1. quang c¶nh 2. s¾c th¸i aspergillosis (bÖnh) nÊm qu¹t Aspergillus nÊm qu¹t, nÊm cóc, nÊm aspergillus aspermia (sù) kh«ng t¹o tinh trïng, kh«ng cã tinh trïng asphyxia (chøng) ng¹t aspiration sù hÝt asplanchnic kh«ng èng tiªu ho¸ auxotroph sinh vËt khuyÕt d−ìng, sinh vËt dinh d−ìng tù ®éng available (cã) gi¸ trÞ, dïng ®−îc avascular kh«ng m¹ch asymmetric carbon carbon kh«ng ®èi xøng asymmetric cell division sù ph©n c¾t tÕ bµo kh«ng ®èi xøng asymmetric competition c¹nh tranh kh«ng ®èi xøng asymmetry (tÝnh) kh«ng ®èi xøng, d¹ng kh«ng ®èi xøng asynapsis (sù) kh«ng tiÕp hîp asynchronous flight chiÕu s¸ng kh«ng ®ång nhÊt atactostele trô to¶, trung trô ph©n t¸n atavism (hiÖn t−îng) l¹i gièng, (hiÖn t−îng) ph¶n tæ ataxia (sù) mÊt ®iÒu hoµ, mÊt ®iÒu vËn ataxia telangiectasia mÊt ®iÒu hoµ gi∙n m¹ch ataxy (sù) mÊt ®iÒu hoµ, mÊt ®iÒu vËn ATCC viÕt t¾t cña American Type Culture Collection atelectasis sù sai trËt tù

28 atherosclerosis bÖnh s¬ v÷a ®éng m¹ch athetosis chøng móa vên AT-III yÕu tè AT-III (g©y vãn côc m¸u) atlas ®èt ®éi atmometer bèc h¬i kÕ AtNHX1 gene gen AtNHX1 atokous kh«ng sinh s¶n, v« sinh atomic force microscopy kÝnh hiÓn vi (dïng) lùc nguyªn tö atomic mass nguyªn tö khèi atomic number sè hiÖu nguyªn tö atomic weight träng l−îng nguyªn tö ATP viÕt t¾t cña AdenosinTriPhosphate ATP synthase synthaza ATP, enzym tæng hîp ATP ATPase enzym ATPaza ATPase ATPaza atresia (sù) tho¸i ho¸ atresic tho¸i ho¸ atrial natriuretic factor nh©n tè lîi tiÓu t©m nhÜ (t¸c nh©n ®iÒu chØnh huyÕt ¸p) atrial peptides peptid t©m nhÜ atrial pressue ¸p lùc t©m nhÜ atrial receptor thô quan t©m nhÜ atrioleventricular valve van nhÜ-thÊt atriopore lç th«ng atrium lç, cöa atrium of heart lç tim, cöa tim atrophy (sù) teo, tiªu biÕn atropous ®Ýnh th¼ng, g¾n th¼ng atropus no∙n th¼ng attachment theory thuyÕt g¾n kÕt, thuyÕt rµng buéc attack rate chØ sè x©m chiÕm attention (sù) quan t©m, chó ý attenuated vaccine vacxin gi¶m ®éc lùc attenuation (sù) suy gi¶m attitude th¸i ®é attitude scale thang th¸i ®é attribution theories (c¸c) thuyÕt quy kÕt auditory (thuéc) nghe, thÝnh gi¸c auditory cortex vá thÝnh gi¸c auditory nerve d©y thÇn kinh thÝnh gi¸c, d©y VIII auditory ossicles x−¬ng nhá thÝnh gi¸c aural (thuéc) nghe, thÝnh gi¸c auricle 1. t©m nhÜ 2. tai ngoµi 3. thuú tai ngoµi 4. thuú tai

29 auricular l«ng phñ gèc atrioventricular h¹ch nhÜ thÊt atrioventricular ring vßng nhÜ thÊt attenuated (pathogens) (bÞ) suy gi¶m (mÇm bÖnh) attenuation (of RNA) suy gi¶m (ARN) aureofacin aureofacin auriculoventricular (thuéc) nhÜ – thÊt Australasian region vïng Ch©u óc Autecology sinh th¸i häc ®¬n loµi authoritarian personality nh©n c¸ch ®éc ®o¸n autism (chøng) tù kØ autoallogamy (sù) tù dÞ giao auto-antibody tù kh¸ng thÓ autocatalysis (sù) tù xóc t¸c autochthonous néi t¹i, b¶n ®Þa, ®Þa ph−¬ng autochthonous material vËt liÖu bªn trong autocidal control khèng chÕ b»ng tù diÖt auricularia Êu trïng d¹ng tai autodiploid thÓ tù l−ìng béi autoecious mét chñ, ®¬n chñ auto-erotism (sù) tù khiªu d©m, tù khiªu dôc autogamy (sù) tù giao, tù thu phÊn, tù thô tinh autogenic tù sinh autogenic succession diÔn thÕ tù sinh autogenous model m« h×nh tù sinh autocoprophagy (sù) tù ¨n ph©n autogenous control ®iÒu khiÓn tù sinh, kiÓm so¸t tù sinh autograft (sù) tù ghÐp autoimmune disease bÖnh tù miÔn dÞch autoimmune disease bÖnh tù miÔn autoimmune thyroiditis tù miÔn thyroid auto-immunity (sù) tù miÔn dÞch autoinducer thÓ tù ph¸t sinh autologous tù rông autolysis (sù) tù tiªu, tù ph©n gi¶i autolytic tù tiªu, tô ph©n gi¶i automatism (tÝnh) tù ®éng autonomic ®éc lËp, tù chñ, tù ®iÒu chØnh, tù ph¸t autonomic movement vËn ®énh tù ph¸t autonomic nervous system hÖ thÇn kinh dinh d−ìng, hÖ thËn kinh tù trÞ autonomous ®éc lËp, tù chñ, tù ®iÒu chØnh, tù ph¸t autonomous replicating segment ®o¹n tù sao chÐp

30 autonomous replicating sequence tr×nh tù tù sao chÐp autoplasma ®ång nguyªn sinh c¸ thÓ autoplastic transplantation ghÐp tù th©n autopodium bµn tay, bµn ch©n autopolyploid thÓ ®a béi cïng loµi, thÓ ®a béi cïng tÝnh autoradiogram s¬ ®å phãng x¹ tù ghi autoradiography (phÐp) phãng x¹ tù ghi autoregulation sù tù ®iÒu chØnh autosome nhiÔm s¾c thÓ th−êng autospasy (sù) tù rông, tù c¾t autospore bµo tö gèc autostylic (thuéc) khíp kiÓu trùc tiÕp autotetraploid khíp kiÓu trùc tiÕp autostyly thÓ tù tø béi autotomy (sù) tù rông autotranspiantation (sù) ghÐp vïng lo¹i autotroph sinh vËt tù d−ìng autotrophic tù d−ìng autotrophic bacteria vi khuÈn tù d−ìng autotrophic nutrion dinh d−ìng tù d−ìng autoxenous mét chñ, ®¬n chñ autumn wood gç mïa thu auxanometer t¨ng tr−ëng kÕ auxillary bud chåi n¸ch auxocyte thÕ bµo sinh dôc d¹ng t¨ng tr−ëng auxotonic c−¬ng c¬, tr−¬ng c¬ auxin auxin (hocm«n sinh tr−ëng thùc vËt) auxotroph khuyÕt d−ìng auxotrophic mutation ®ét biÕn khuyÕt d−ìng average trung b×nh, sè trung b×nh aversion therapy liÖu ph¸p ng−îc aversive therapy liÖu ph¸p ng−îc aversive stimulus kÝch thÝch ng−îc Aves líp Chim avian leucosis (bÖnh) b¹ch cÇu chim, (bÖnh) b¹ch cÇu lympho bµo avidin avidin avidity ®é b¸m, ®é phµm avitaminosis (chøng) thiÕu vitamin Avogadro constant h¾ng sè Avogadro Avogadro law ®Þnh luËt avogadro awn l«ng cøng, r©u

31 axenic culture (sù) nu«i cÊy thuÇn axial däc trôc, (thuéc) trôc axial filament sîi trôc axial mesoderm trôc ph«i gi÷a axial skeleton bé x−¬ng trôc axiate pattern mÉu theo trôc axil n¸ch l¸, kÏ l¸ axile ®Ýnh trô, g¾n trô axilemma bao trô axile placentation kiÓu ®Ýnh no∙n axillary (thuéc) n¸ch l¸, kÏ l¸ axilary air sac tói khÝ phô axis 1. trôc, trô 2. th©n chÝnh 3. th©n èng 4. ®èt trôc axon axon, sîi trôc thÇn kinh axonal transport vËn chuyÓn sîi trôc axoneme t¬ trôc, sîi trôc cña tiªm mao axopodium roi trôc, ch©n gi¶ sîi trôc azadirachtin azadirachtin (vËt dÉn thuèc) azonal soil ®Êt phi ®Þa ®íi Azotobacter vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m azurophil-derived bactericidal factor (ADBF) nh©n tè diÖt khuÈn b¾t nguån tõ azurophil azygomatous kh«ng cung m¸ azygos thÎ lÎ azygous kh«ng thµnh cÆp, kh«ng thµnh ®«i azygospore bµo tö ®¬n tÝnh, bµo tö kh«ng tiÕp hîp

32

B

B cell tÕ bµo B B lymphocytes tÕ bµo lympho B B.t. viÕt t¾t cña Bacillus thuringiensis B.t. israelensis B.t. israelensis B.t. kumamotoensis B.t. Kumamotoensis B.t. kurstaki B.t. kurstaki (mét chñng Bacillus thuringiensis) B.t. tenebrionis B.t. tenebrionis B.t. tolworthi B.t. tolworthi B.t.k. viÕt t¾t cña B.t. kurstaki (mét chñng Bacillus thuringiensis) Babesia (kÝ sinh trïng) Babesia Babinski’ s sign triÖu chøng Babinski BAC viÕt t¾t cña Bacterial Artificial Chromosomes baccate mäng, gièng qu¶ mäng Bacillaceae hä Bacillaceae Bacillariophyceae líp T¶o silic Bacille Calmette vi khuÈn Calmette-Guerin bacilli (c¸c) trùc khuÈn Bacilluria trùc khuÈn niÖu Bacillus Bacillus, trùc khuÈn Bacillus licheniformis Bacillus licheniformis Bacillus subtilis (b. subtilis) Bacillus subtilis (B. subtilis) Bacillus thuringiensis (b.t.) Bacillus thuringiensis (B.t.) back mutation ®ét biÕn nghÞch backgound radiation bøc x¹ nÒn B lymphocyte tÕ bµo lympho B B-memory cell tÕ bµo nhí B back mutation ®ét biÕn ng−îc bacteria vi khuÈn bacterial fermentation lªn men do vi khuÈn bacterial artificial chromosomes (BAC) nhiÔm s¾c thÓ nh©n t¹o ë vi khuÈn bacterial expressed sequence tags thÎ tr×nh tù biÓu hiÖn ë vi khuÈn bacterial growth sù t¨ng tr−ëng cña vi khuÈn bacterial two-hybrid system hÖ thèng lai kÐp ë vi khuÈn bacterial virus xem bacteriophage, phage bactericidal (thuéc) chÊt diÖt khuÈn bactericide chÊt diÖt khuÈn bacteriocin bacteriocin bacteriochlorophyll diÖp lôc tè vi khuÈn

33 bacteriology vi khuÈn häc bacteriophage thÓ thùc khuÈn, phag¬ bacteriostat chÊt k×m h∙m vi khuÈn bacteriostatic k×m h∙m vi khuÈn bacteroid d¹ng vi khuÈn bacteriotropin ®èc tè vi khuÈn bacterium vi khuÈn Bacteroidaceae hä Bacteroidaceae Baculovirus Baculovirut Baculovirus expression vector vect¬ biÓu hiÖn Baculovirus Baculovirus expression vector system hÖ thèng vect¬ biÓu hiÖn bagassosis (bÖnh) bôi b∙ mÝa bakanae bÖnh lóa von bal 31 nuclease Nucleaza Bal 31 balance (sù) c©n b»ng balanced polymorphism (hiÖn t−îng) ®a h×nh c©n b»ng balancers c¸nh chuú, c¸nh t¹ balancer chromosomes nhiÔm s¾c thÓ c©n t©m balance theories (c¸c) thuyÕt c©n b»ng Balbiani rings (c¸c) vßng Balbiani baleen plate tÊm l−îc hµm ballistospore b¶o tö v« tÝnh Banbinski sign triÖu chøng Banbinski bands b¨ng, d¶i banding techniques kü thuËt hiÖn b¨ng Bangs bacillus trùc khuÈn Bang baragnosis (sù) mÊt nhËn thøc träng l−îng barb t¬ cøng, sîi mãc barbate (cã) r©u, (cã) tóm l«ng cøng, (cã) sîi mãc, (cã) gai barbel r©u barbule sîi mãc nhá BAR gene gen BAR bare sensory nerve endings ®Çu d©y thÇn kinh c¶m gi¸c bark vá barley lóa m¹ch barnase barnaza (enzym ph©n huû ADN ë Bacillus amyloliquefaciens) baroreceptor ¸p thô quan baroreceptor reflex ph¶n x¹ ¸p thô quan, ph¶n x¹ c¬ quan c¶m nhËn ¸p lùc barophil sinh vËt −a khÝ ¸p cao Barr body thÓ Barr Bartholin’s duck èng Bartholin

34 Bartholin’s glands tuyÕn Bartholin, tuyÕn ©m hé basal area vïng ®¸y basal body thÓ gèc Basal cell tÕ bµo ®¸y, tÕ bµo gèc basal corpuscle h¹t gèc basal ganglia h¹ch ®¸y n∙o basal granule thÓ gèc, h¹t gèc basal lamina mµng ®¸y basal metabolic rate tû sè chuyÓn ho¸ c¬ b¶n, suÊt chuyÓn ho¸ c¬ b¶n basal placentation kiÓu ®Ýnh no∙n gèc basal plates (c¸c) l¸ nÒn, (c¸c) phiÕn sôn nÒn Base ®Õ, ®¸y, gèc, nÒn basement membrane mµng ®¸y base baz¬, xem nitrogenous base base (general) baz¬ (nãi chung) base (nucleotide) baz¬ (ë nucleotid) base excision sequence scanning (bess) quÐt tr×nh tù theo c¸ch c¾t baz¬ base pair (bp) cÆp baz¬ (nit¬) base sequence ®o¹n tr×nh tù c¸c baz¬ base substitution thay thÕ baz¬ Basic chromosome number sè nhiÔm s¾c thÓ gèc Basic chromosome set bé nhiÔm s¾c thÓ gèc, sè nhiÔm s¾c thÓ c¬ b¶n basic fibroblast growth factor (BFGF) nh©n tè sinh tr−ëng nguyªn bµo sîi c¬ b¶n basic reproductive rate chØ sè sinh s¶n c¬ së basiconic (cã) mÊu d¹ng nãn basidiocarp qu¶ ®¶m basicity ®é trung hoµ kiÒm basic number sè c¬ b¶n basidioma qu¶ ®¶m Basidiomycetes ph©n ngµnh NÊm ®¶m, líp NÊm ®¶m Basidiomycotina ph©n ngµnh NÊm ®¶m, líp NÊm ®¶m basidiospore bµo tö ®¶m basidium ®¶m basifixed ®Ýnh gèc basifugal tr¸nh gèc basilar (thuéc) gèc, ®¸y basilar membrane mµng ®¸y basipetal h−íng gèc basiphil −a kiÒm basis cranli ®¸y sä

35 basket cell tÕ bµo giá basophil b¹ch cÇu −a kiÒm, −a kiÒm basophilia (chøng) t¨ng tÕ bµo m¸u −a baz¬ basophil leucocyte b¹ch cÇu −a kiÒm basophilic −a kiÒm basophils sinh vËt −a kiÒm bast libe batch culture nu«i cÊy theo l« Batesian mimicry (tÝnh) nguþ trang Batesia bathophilous −a ®é s©u bathyal (thuéc) vïng biÓn s©u bathybic (thuéc) biÓn s©u bathylimnetic (thuéc) ®¸y hå bathymetric (thuéc) ®o ®é s©u bathysmal biÓn th¼m Batrachia líp L−ìng c− batrachian (thuéc) Õch nh¸i B cell tÕ bµo B B-chromosomes nhiÔm s¾c thÓ B BB T.I. BB T.I. (chÊt øc chÕ tripsin, viÕt t¾t cña Bowman-Birk trypsin inhibitor) BBB viÕt t¾t cña Blood-Brain Barrier BBA viÕt t¾t cña Bio-Barcode Amplification bce4 promot¬ bce-4 (kiÓm so¸t gen h¹t cã dÇu ë thùc vËt) bcrabl gene Gen BcrAbl bcr-abl genetic marker ChØ thÞ di truyÒn bcr-abl Bdelloidea bé §Øa beak má bearded (cã) l«ng cøng, (cã) r©u beetle bä c¸nh cøng Beggiatoales (vi khuÈn) Beggiatoales bebavioral ecology sinh th¸i häc tËp tÝnh Behavioral ecology sinh th¸i häc tËp tÝnh behaviour tËp tÝnh, thãi quen, lèi sèng behaviour modification söa ®æi tËp tÝnh behaviour therapy liÖu ph¸p tËp tÝnh belemnoid (cã) d¹ng lao, (cã) d¹ng tªn Bellini’s ducts (c¸c) èng Bellini belt transect ®−êng c¾t vïng Bence-Jones protein protein Bence-Jones behavioural change thay ®æi tËp tÝnh behavioural defences tËp tÝnh b¶o vÖ

36 behavioural ecology tËp tÝnh sinh th¸i behaviourism (thuyÕt) tËp tÝnh benign tumor u lµnh benthic (thuéc) sinh vËt ®¸y benthic animal ®éng vËt sèng ®¸y benthic community quÇn x∙ sinh vËt ®¸y benthic invertebrates ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng ë ®¸y B-DNA ADN B benthic zone tÇng ®¸y benthon sinh vËt ®¸y benthos sinh vËt ®¸y benzodiazepines benzo®iazepin Bergmann’s law ®Þnh luËt Bergmann beri-beri (bÖnh) tª phï berry 1. qu¶ mäng 2. trøng gi¸p x¸c BESS viÕt t¾t cña Base Excision Sequence Scanning BESS method ph−¬ng ph¸p BESS BESS t-scan method ph−¬ng ph¸p quÐt T BESS best linear unbiased prediction (blup) dù ®o¸n kh¸ch quan tuyÕn tÝnh tèt nhÊt beta carotene carotene beta beta cells tÕ bµo beta beta conformation cÊu h×nh beta beta diversity (®é) ®a d¹ng beta beta-conglycinin β-conglycinin beta-d-glucuronidase β-D-Glucuronidaza beta-glucan β-glucan beta-glucuronidase β-glucuronidaza beta interferon interferon beta beta-lactam antibiotics chÊt kh¸ng sinh β-lactam beta-microglobulin microglobulin beta beta oxidation oxy ho¸ beta beta sitostanol sitostanol beta betacyanins betaxyanin betalains betalain beta-pleated sheet phiÕn gÊp, nÕp gÊp beta beta-rhythm nhÞp beta betaxanthins betaxanthin bhang (chÊt) b¬han bicarpellary hai l¸ no∙n biceps c¬ hai ®Çu bicipital (thuéc) c¬ hai ®Çu

37 beta-secretase β-secretaza BEVS viÕt t¾t cña Baculovirus Expression Vector System BFGF viÕt t¾t cña Basic Fibroblast Growth Factor BGYF viÕt t¾t cña Bright Greennish-Yellow Fluorescence bicipital groove r∙nh c¬ hai ®Çu bicollateral bundle bã chång kÐp bicuspid (cã) hai mÊu nhän bicuspid valve van hai l¸ bicuspidate (cã) hai mÊu nhän bicuspid valve van hai mÊu, van hai l¸ biennial c©y hai n¨m bifacial leaf l¸ hai mÆt bifid xÎ ®«i, chÎ ®«i Bifidobacteria Bifidobacteria (vi khuÈn) Bifidus Bifidus bifurcate chÎ nh¸nh, ph©n nh¸nh bifurcation (sù) chÎ nh¸nh, ph©n nh¸nh bigeneric hybrid thÎ lai hai gièng bilabiate hai m«i, m«i kÐp bilateral hai phÝa, hai bªn bilateral cleavage ph©n c¾t ®èi xøng hai bªn, ph©n c¾t hai phÝa bilateral symmetry ®èi xøng hai bªn bile mËt bile acids axit bilic biletaria ®éng vËt ®èi xøng hai bªn bile duct èng mËt bile salts muèi mËt biliary secretion sù tiÕt mËt bilirubin bilirubin biliverdin biliverdin bilocular hai phßng, hai ng¨n, hai « bimanous hai tay bimastic hai vó binary fission ph©n c¾t thµnh hai binaural hai tai binomial nomenclature hÖ danh ph¸p tªn kÐp binomial distribution ph©n bè nhÞ thøc binominal nomenclature hÖ danh ph¸p tªn kÐp binovular twins trÎ sinh ®«i hai trøng, trÎ sinh ®«i hai hîp tö binucleate phase pha hai nh©n, pha song nhÞ béi bio-assay thö nghiÖm sinh häc

38 Bio-Barcode Amplification khuÕch ®¹i Bio-Barcode, khuÕch ®¹i theo m∙ Bar sinh häc biochemistry ho¸ sinh häc bloclimatology sinh khÝ hËu häc, khÝ hËu häc sinh häc blocoenosis quÇn x∙ sinh vËt BLUP viÕt t¾t cña Best Linear Unbiased Prediction biodegradation (sù) ph©n huû sinh häc biodiversity ®a d¹ng sinh häc bio-electricity ®iÖn sinh häc bioelectronics ngµnh ®iÖn tö sinh häc bioengineering kü thuËt sinh häc bio-engineering kü thuËt sinh häc biofeedback t¸c ®éng ng−îc sinh häc biogas khÝ sinh häc biogenetic law nguyªn t¾c ph¸t sinh sinh häc, luËt sinh sinh häc biogeographic regions (c¸c) vïng ®Þa lý sinh vËt biofilm mµng sinh häc biofilm phim sinh häc biogenesis ph¸t sinh sinh häc biogenic do sinh vËt, tõ sinh vËt biogeochemical cycles chu tr×nh sinh ®Þa ho¸ biogeochemistry M«n Ho¸ ®Þa sinh häc billiary canaliculi r∙nh èng mËt BIO viÕt t¾t cña Biotechnology Industry Organization bioassay phÐp thö sinh häc, xÐt nghiÖm sinh häc bio-bar codes M∙ Bar sinh häc biochemical oxidation oxy ho¸ sinh häc biochemistry m«n Ho¸ sinh häc biochips chip sinh häc biocide diÖt sinh häc biodegradable ph©n huû sinh häc biodegradable pollutant yÐu tè « nhiÔm chÞu ph©n huû sinh häc biodesulfurization khö l−u huúnh (b»ng) sinh häc biogeography ngµnh ®Þa lý sinh häc bionanotechnology c«ng nghÖ nano sinh häc biohazards controversy tranh luËn vÒ mèi nguy hiÓm sinh häc bioinformatics m«n Tin sinh häc bioinorganic (thuéc) v« c¬ sinh häc bioleaching läc th« sinh häc biolistic apparatus m¸y b¾n gen biolistics gene gun sóng b¾n gen biologic response modifier therapy phÐp trÞ liÖu söa ®æi sinh häc

39 biological activity ho¹t tÝnh sinh häc biological clock ®ång hå sinh häc biological constraint Ðp buéc sinh häc biological containment kiÒm chÕ sinh häc biological control phßng trõ sinh häc biological form d¹ng sinh häc biological half-life chu kú ban huû sinh häc biological magnification khuyÕch ®¹i sinh häc biological oxygen demand (BOD) nhu cÇu oxy sinh häc biological race nßi sinh häc biological rhythm nhÞp ®iÖu sinh häc biological shield mµn ch¾n sinh häc biological species loµi sinh häc biological vectors vect¬ sinh häc biological warfare chiÕn tranh sinh häc biology m«n Sinh häc bioluminescence ph¸t huúnh quang sinh häc biomarkers chØ thÞ sinh häc biomass sinh khèi biomems chip c¬ ®iÖn sinh häc biomimetic materials vËt liÖu pháng sinh häc biomolecular electronics m«n §iÖn tö ph©n tö sinh häc biomass sinh khèi biome bi«m, ®¹i quÇn x∙ sinh vËt biometeorology sinh khÝ t−îng häc biometrical genetics di truyÒn häc thèng kª biometry thèng kª sinh häc biomotors ®éng c¬ sinh häc bionics pháng sinh häc biophysics lý sinh häc biopolymer polyme sinh häc biopsy (sù ) sinh thiÕt bioreceptors thô quan sinh häc biorecovery phôc håi sinh häc bioremediation söa ch÷a sinh häc biosafety an toµn sinh häc biosafety protocol nghÞ ®Þnh th− an toµn sinh häc bioseeds h¹t sinh häc biosensors (chemical) ®Çu nh¹y sinh häc biosilk t¬ sinh häc biosorbents chÊt hót b¸m sinh häc biosphere sinh quyÓn

40 biosynthesis (sù) sinh tæng hîp, tæng hîp sinh häc biosystematics hÖ thèng häc sinh häc biota khu hÖ sinh vËt biotechnology c«ng nghÖ sinh häc biotechnology industry organization (BIO) tæ chøc c«ng nghiÖp c«ng nghÖ sinh häc biotic h÷u sinh, sèng, (cã) søc sèng, (thuéc) sù sèng biotic barrier hµng rµo h÷u sinh biotic climax cao ®Ønh h÷u sinh biotic factor yÕu tè h÷u sinh biotic potential tiÒm n¨ng sinh häc, tiÒm lùc sèng biotic stresses ¸p lùc h÷u sinh biotin biotin biotransformation chuyÓn ho¸ sinh häc biotinylation (sù) biotin ho¸ biotope sinh c¶nh biotroph vËt dinh d−ìng h÷u sinh biotrophic parasites vËt ký sinh dinh d−ìng h÷u c¬ biotype kiÓu sinh häc, biotyp biparous sinh ®«i bipedal ®i hai ch©n bipinnate hai lÇn l¸ chÐt l«ng chim, xÎ l¸ chÐt l«ng chim kÐp bipolar l−ìng cùc, hai cùc bipolar cell tÕ bµo l−ìng cùc bipolar disorder rèi lo¹n l−ìng cùc bipolar germination n¶y mÇm hai ®Çu biradial symmetry ®èi xøng to¶ tia hai bªn biramous hai nh¸nh biramous appendages chi hai nh¸nh, phÇn phô hai nh¸nh birth (sù) sinh s¶n, ®Î birth mark nèt ruåi, vÕt chµm birth rate chØ sè sinh s¶n, chØ sè ®Î, tØ lÖ sinh s¶n biseriate hai d∙y, hai hµng, hai xo¸y, hai vßng biserrate (cã) r¨ng c−a kÐp bisexual l−ìng tÝnh bisexuality (tÝnh) l−ìng tÝnh bisporangiate (cã) tói bµo tö l−ìng tÝnh bivalent thÓ l−ìng trÞ bivalve hai m¶nh vá Bivalvia líp Hai m¶nh vá bivoltine mét n¨m hai løa, hai vô bla gene gen bla

41 black-layered (corn) bäc líp mµu ®en (ng«) black-lined (corn) nh¨n ®en (ng«) bladder tói, bäng, bao bladderworm nang s¸n blade phiÕn, cuèng dÑt blanket bog thùc vËt phñ ®Çm lÇy blast cell tÕ bµo tµn lôi blast transformation chuyÓn ho¸ chËm dÇn, chuyÓn ho¸ tµn lôi blastema mÇm blastochyle dÞch khoang ph«i blastocoel khoang ph«i blastocyst tói ph«i, tói mÇm blastocyst of mammals tói ph«i cña ®éng vËt cã vó BOD viÕt t¾t cña Biological Oxygen Demand body axes trôc c¬ thÓ body cavity khoang c¬ thÓ body cell tÕ bµo sinh d−ìng, tÕ bµo th©n body-section radiography (phÐp) chôp phãng x¹ c¾t líp Body serface pressure ¸p lùc bÒ mÆt c¬ thÓ body wall v¸ch th©n bog thùc b× ®Çm lÇy than bïn bole th©n boll vá bolting (sù) kÕt tr¸i sím bone x−¬ng bone cell tÕ bµo x−¬ng bone development sù ph¸t triÓn x−¬ng bone marrow tuû x−¬ng bone tolerance dose liÒu l−ìng cho phÐp ë x−¬ng bony labyrinth ®−êng rèi x−¬ng book gill mang l¸ s¸ch book lung phæi l¸ s¸ch booster response ®¸p øng t¨ng c−êng, ®¸p øng nh¾c l¹i booted (cã) phñ sõng, kÕt bao sõng bordered pit lç viÒn boreal (thuéc) b¾c b¸n cÇu boreal forest rõng «n ®íi b¾c b¸n cÇu, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi bosset sÑo sõng botany thùc vËt häc Bovine Spongiform Encephalopathy bÖnh tho¸i ho¸ thÇn kinh ë bß blastoderm ph«i b×, ®Üa ph«i, ®Üa mÇm blastodermic vesicle tói l¸ ph«i, tói ph«i b×

42 blastodisc ®Üa ph«i blastomere tÕ bµo ph«i, ph«i bµo blastopore lç ph«i, miÖng ph«i, ph«i khÈu blastosphere ph«i tói blastospore bµo tö chåi blastospore lip gê miÖng ph«i blastula ph«i nang blastulation (sù) h×nh thµnh ph«i nang bleb môn n−íc bleeding (sù) rØ nhùa blepharism (sù) co mÝ m¾t blepharoplast h¹t gèc l«ng roi blight (bÖnh) lôi blind spot ®iÓm mï blister môn phång n−íc, môn rép blocking antibody kh¸ng thÓ bao v©y, kh¸ng thÓ phong bÕ blood m¸u blood capillary mao m¹ch m¸u blood cells tÕ bµo m¸u blood clotting m¸u vãn côc blood count sè ®Õm huyÕt cÇu blood derivatives manufacturing association hiÖp héi s¶n xuÊt c¸c dÉn xuÊt cña m¸u blood flukes (c¸c) s¸n l¸ m¸u blood islands (c¸c) ®¶o huyÕt blood plasma huyÕt t−¬ng blood platelet tiÓu cÇu blood pressure huyÕt ¸p blood serum huyÕt thanh blood substitutes chÊt thay m¸u blood sugar ®−êng m¸u blood vessels m¹ch m¸u bloom 1. phÊn 2. (sù) në hoa n−íc Bloom’s syndrome héi chøng Bloom blot (phÐp) thÊm t¸ch, (kü thuËt) thÊm t¸ch blotting (phÐp) thÊm t¸ch, (kü thuËt) thÊm t¸ch blubber mì khæ blue-green algae t¶o lam blood vessels formation sù h×nh thµnh m¹ch m¸u blood-brain barrier hµng rµo m¸u n∙o blood-testis barrier hµng rµo m¸u tinh blue biotechnology c«ng nghÖ sinh häc xanh

43 blue-green bacteria vi khuÈn lam blunt-ended DNA ADN ®Çu b»ng blunt-end DNA ADN ®Çu b»ng blunt ends ®Çu b»ng blunt-end ligation g¾n c¸c ®Çu b»ng (ADN) BLUP viÕt t¾t cña Best Linear Unbiased Prediction BMP viÕt t¾t cña Bone Morphogenetic Proteins BOD viÕt t¾t cña Biological Oxygen Demand boletic acid axit boletic bollworms giun nang bone morphogenetic proteins (BMP) protein ph¸t sinh h×nh th¸i x−¬ng botryoid (cã) d¹ng chïm botryoidal (cã) d¹ng chïm botryose (cã) d¹ng chïm botrytic (cã) d¹ng chïm bottle cells tÕ bµo h×nh chai bottleneck effect hiÖu øng cæ chai bottom yeast nÊm men ®¸y botulism (sù) ngé ®éc botulin boundaries ranh giíi boundary layer líp biªn bound water n−íc liªn kÕt bouquet stage giai ®o¹n bã hoa bouyant density mËt ®é phÇn næi bovine dung ph©n bß bovine somatotropin (BST) somatotropin cña bß Bowman-Birk trypsin inhibitor chÊt øc chÕ trypsin Bowman-Birk Bowman, s capsule nang Bowman Bowman, s glands tuyÕn khøu gi¸c boxplot ®å thÞt hép bp viÕt t¾t cña base pair braccate (cã) l«ng ch©n brachial (thuéc) c¸nh tay, (thuéc) cuèng thÇn kinh, (cã) d¹ng tay brachiate 1. (cã) nh¸nh 2. (cã) chi brachiferous (cã) nh¸nh, (cã) chi Brachiopoda ngµnh Tay cuén brachium 1. c¸nh tay 2. cuèng thÇn kinh 3. d¹ng tay brachycerous (cã) r©u ng¾n brachydactylia tËt ngãn ng¾n brachydactyly tËt ngãn ng¾n brachydont (cã) r¨ng ng¾n brachypterism d¹ng c¸nh ng¾n

44 brachyural (thuéc) bông ng¾n gÊp d−íi ngùc bracken poisoning ngé ®éc d−¬ng xØ diÒu h©u bracket fungus nÊm mãc brackish lî bract l¸ b¾c bract scale v¶y b¾c bracteate (cã) l¸ b¾c bracteole l¸ b¾c nhá bradycardia nhÞp tim chËm Bradyrhizobium japonicum Bradyrhizobium japonicum brain n∙o h¹ch n∙o brain stem cuèng n∙o brain stimulation kÝch thÝch n∙o branch gap khe cµnh branchia mang branchial (thuéc) mang branchial arch cung mang branchial basket khung mang branchial chamber phßng mang, khoang mang branchial clefts khe mang branchial heart tim mang brachial rays (c¸c) tia mang Branchiopoda ph©n líp Ch©n mang branchiostegal (thuéc) n¾p mang branchiostege mµng n¾p mang brand fungi nÊm than branchypterous (cã) d¹ng c¸nh ng¾n branchysclereid tÕ bµo ®¸ brand spore bµo tö mïa hÌ, bµo tö phÊn ®en brandycardia nhÞp tim chËp brandykinesia sù tiªu ho¸ chËm brankinin sù vËn ®éng chËm Brassica Brassica (gièng Rau c¶i) Brassica campestre Brassica campestre Brassica campestris Brassica campestris Brassica napus Brassica napus Brassicaceae hä C¶i Braun Blanquet system hÖ ph©n lo¹i Braun Blanquet brazzein brazzein (protein ngät) BRCA 1 gene gen BRCA 1 BRCA 2 gene gen BRCA 2 BRCA genes (c¸c) gen BRCA (g©y ung th− vó hoÆc buång trøng)

45 breaking (bÖnh) nøt hoa breaking of the meres (sù) nøt ®o¹n breast bone x−¬ng øc breathing (sù) thë breathing root rÔ khÝ breeder's rights quyÒn cña nhµ chän gièng bright-field Illumination hiÓn vi nÒn s¸ng bright greennish-yellow fluorescence ph¸t huúnh quang mµu vµng-lôc s¸ng broad spectrum phæ réng, ph¹m vi t¸c ®éng réng Bromeliaceae hä Døa bromoxynil bromoxynil bronchi (c¸c) phÕ qu¶n, (c¸c) cuèng phæi bronchia nh¸nh phÕ qu¶n bronchial (thuéc) nh¸nh phÕ qu¶n bronchial arteries ®éng m¹ch phÕ qu¶n bronchial C receptor thô quan C phÕ qu¶n bronchial circulation tuÇn hoµn phÕ qu¶n bronchial veins tÜnh m¹ch phÕ qu¶n bronchiol nh¸nh phÕ qu¶n nhá bronchoconstriction sù co th¾t phÕ qu¶n bronchomotor control ®iÒu chØnh c¬ vËn ®éng khÝ qu¶n bronchus phÕ qu¶n, cuèng phæi brood løa, bÇy ®µn brood patch chåi ®èm broth n−íc dïng brown algae t¶o n©u brown earths ®Êt n©u brown forest soil ®Êt rõng n©u brown podzlic soil ®Êt n©u potzon brown rot (bÖnh) thèi r÷a (mµu) n©u brown stem rot (BSR) (bÖnh) thèi r÷a gèc (mµu) n©u Brucellaceae hä Brucellaceae bruise vÕt th©m tÝm bruit tiÕng ®éng, tiÕng thæi Brunner’s glands tuyÕn Brunner brush border diÒm bµn ch¶i Bryophyta ngµnh Rªu Bryophytes ngµnh Rªu Bryopsida Líp Rªu Bryozoa ngµnh §éng vËt d¹ng rªu BSE viÕt t¾t cña Bovine Spongiform Encephalopathy bÖnh tho¸i ho¸ thÇn kinh ë bß BSP viÕt t¾t cña Biosafety protocol

46 BSR viÕt t¾t cña Brown Stem Rot BST viÕt t¾t cña Bovine SomatoTropin BTR-4 gene gen BtR-4 bubo h¹ch s−ng bubonic plague (bÖnh) dÞch h¹ch buccal (thuéc) m¸ miÖng buccal cavity khoang miÖng buccal glands (c¸c) tuyÕn miÖng buccopharyngeal membrane mµng miÖng hÇu buccopharyngeal respiration thë qua miÖng hÇu bud chåi, m¾t bud sport ®ét biÕn sinh d−ìng chåi budding 1. (sù) n¶y chåi 2. (sù) ghÐp chåi bud scale v¶y chåi buffer chÊt ®Öm, ®Öm buffering t¸c ®éng ®Öm buffy coat (cells) vá b¹ch cÇu buildup of radiation tÝch tô bøc x¹ bulb hµnh bulbar (thuéc) hµnh bulbiferous (cã) hµnh, (cã) giß bulbil giß, hµnh con, hµnh nhá bulbourethral gland tuyÕn hµnh niÖu ®¹o bulbus arterlosus hµnh ®éng m¹ch bulbus oculi hµnh m¾t, cÇu m¾t bulimia (chøng) ¨n v« ®é bulk flow dßng khèi bulla bäng n−íc, nèt mäng bullate 1. phång 2. (cã) bãng 3. (cã) bäng n−íc bulliform cell tÕ bµo d¹ng bãng bundesgesundheitsamt (BGA) Bé Y tÕ liªn bang §øc bundle bã m¹ch bundle cap chãp bã bundle end ®Çu cuèi bã bundle sheath bao bã m¹ch bundle sheath cells tÕ bµo bao bã m¹ch bunion chai phång bunodont (cã) r¨ng hµm mÇu tï bunoid (cã) r¨ng hµm mÊu tï bunt bÖnh nÊm than

47 burdo thÓ ghÐp Burkätt lymphoma u b¹ch huyÕt Burkitt burr qu¶ cã gai burrow hang, ®µo hang bursa tói, bao, b×u bursa copulatrix tói giao cÊu bursa inguinalis khoang b×u bÑn bursa of Fabricus tói Fabricus bursa omentalls hËu cung m¹c nèi bursicon bursicon bursiform (cã) d¹ng tói, (cã) d¹ng bao burying beetles bä ®µo hang butterfly flower hoa b−ím buttress root rÔ h¹ch BXN gene gen BXN (m∙ ho¸ enzym ph©n huû thuèc diÖt cá) byssal (thuéc) ch©n t¬ byssinosis bÖnh bôi l«ng phæi byssogenous (thuéc) sinh ch©n t¬ byssus ch©n t¬

48

C

C1-inhibitor chÊt øc chÕ C1-

C3 plant thùc vËt C3 C3b receptors (c¸c) thô thÓ C3b

C4 pathway evolution tiÕn ho¸ theo con ®−êng C4 C4 plant thùc vËt C4 Cactaceae hä X−¬ng rång CADD viÕt t¾t cña Computer-Assisted Drug Design caducibranchiate (cã) mang rông sím Caducous (bÞ) rông sím Caecilians bé H¶i s©m kh«ng ch©n caecum ruét tÞt, nh¸nh côt caenogenesis (sù) thÝch øng ph«i caenogenetic ph¸t triÓn thÝch øng ph«i Caenorhabditis elegans loµi Caenorhabditis elegans caesious phñ chµm c terminus ®Çu C c value gi¸ trÞ c C. elegans C. elegans CAAT box hép CAAT Caco-2 dßng tÕ bµo Caco-2 cadherins cadherin (t¸c nh©n kÕt dÝnh c¸c tÕ bµo) Caenorhabditis elegans (C. elegans) Caenorhabditis elegans (C. elegans) caesium casium, vßng tuÇn hoµn cña caxi caesius phñ chµm caespitose mäc bôi, mäc côm caespitulose mäc bôi, mäc côm caffeine cafein Calamitales bé L« méc calami (c¸c) gèc l«ng chim calamus gèc l«ng chim calcaneum 1. x−¬ng gãt 2. cùa calcar cùa calcareous (cã) ®¸ v«i, mäc trªn ®¸ v«i calcicole thùc vËt −a ®Êt ®¸ v«i calciferol canciferol calciferous (chøa) muèi canxi calcification (sù) ho¸ v«i calcareous (cã) cùa

49 calcifuge thùc vËt kÞ ®Êt v«i calcigerous (chøa) muèi canxi calcigerous glands (c¸c) tuyÕn canxi calciphile thùc vËt −a ®Êt v«i calciphobe thùc vËt kÞ ®Êt v«i calcitonin canxitonin calcium canxi calcium channel-blockers chÊt (vËt) chÆn kªnh canxi calcium oxalate oxalat canxi calcium phosphate precipitation kÕt tña canxi phosphat callose 1. caloza 2. (cã) chai callous (cã) chai callipyge tÝnh tr¹ng (di truyÒn) h−íng thÞt (ë vËt nu«i) callus 1. thÓ chai, 2. thÓ caloza, 3. thÓ sÇn, 4. m« sÑo calmodulin calmodulin caloric test thö nhiÖt, kiÓm tra nhiÖt Calvin cycle chu tr×nh Calvin calycle ®µi, loa calypter v¶y che c¸nh t¹ calyptra 1. mò 2. chãp rÔ calyptrate (cã) v¶y che c¸nh t¹ calyptrogen tÇng sinh chãp rÔ calyptron v¶y che c¸nh t¹ calyx 1. ®µi 2. loa 3. ®µi calyx tube èng ®µi CAM CAM cambial initial tÕ bµo tÇng ph¸t sinh calorie calo, ®¬n vÞ nhiÖt n¨ng calpain-10 gen calpain-10 (g©y tiÓu ®−êng) cambial tissue m« th−îng tÇng cam bium tÇng ph¸t sinh cambrian kû cambri camounflage (sù) nguþ trang, nghi trang campaniform (cã) d¹ng chu«ng campanulate (cã) d¹ng chu«ng campsterol campsterol camptothecins camptothecin campylotropous ®Ýnh cong CAMV viÕt t¾t cña Cauliflower Mosaic Virus CAMV 35s viÕt t¾t cña Cauliflower Mosaic Virus 35s Promoter (CAMV 35s) canal èng kªnh ®µo canal cell tÕ bµo èng

50 canalicular (thuéc) èng nhá, tiÓu qu¶n canaliculate (cã) r∙nh canaliculus èng nhá, tiÓu qu¶n canavanine canavanin cancellated (cã) d¹ng l−íi xèp cancellous (cã) d¹ng l−íi xèp cancer ung th− cancer epigenetics ngo¹i di truyÒn ung th− (ung th− do nhiÒu gen + m«i tr−êng) CANDA viÕt t¾t cña Computer Assisted New Drug Application cane sugar ®−êng mÝa canine 1. (thuéc) chã, 2. r¨ng nanh 3. ( thuéc) r¨ng nanh 4. (thuéc) gê r∙nh canker (bÖnh) loÐt cannabis c©y cÇn sa cannibalism (hiÖn t−îng) ¨n thÞt lÉn nhau cannon bone x−¬ng chµy canola canola canopy t¸n canopy cover ®é che t¸n cap chãp, mò capillary mao qu¶n, mao m¹ch capillary electrophoresis (phÐp) ®iÖn di mao dÉn capillary forces lùc mao dÉn capillary networks hÖ mao m¹ch capillary soil water n−íc thæ nh−ìng mao dÉn capillary zone electrophoresis (phÐp) ®iÖn di vïng mao dÉn capita (c¸c) ®Çu capitate (c¸c) ®Çu capitellum mám khíp capitulum 1. côm hoa d¹ng ®Çu 2. mám capping (sù) t¹o mò, ®éi nãn caprification (sù) thô phÊn kÝn capiture recapture b¾t, b¾t l¹i capsid vá capsid capsomere capsome capsular polysaccharides polysaccharid vá capsule bao, nang, vá captive breeding chän gièng (trong) giam gi÷ capture agent t¸c nh©n b¾t gi÷ capture molecule ph©n tö b¾t gi÷ caput ®Çu carapace mai, vá cøng

51 CARB viÕt t¾t cña Center For Advanced Research In Biotechnology carbamino compounds phøc hîp carbamino carbamyl phosphate carbamyl phosphat carbetimer carbetime (polyme chèng ung th−) carbohydrate cacbohydrat carbohydrate engineering kü thuËt thao t¸c carbohydrat carbohydrate microarray vi dµn carbohydrat carbon carbon carbon dating ®Þnh tuæi b»ng carbon carbon dioxide CO2 carbon film technique kÜ thuËt mµng carbon carbon fixation cè ®Þnh carbon carbon nanotubes èng nano carbon carbon replica technique kÜ thuËt sao carbon carbon/nitrogen ratio tû lÖ C/N carbonic acid axir c¸cbonic carbonic anhydrase anhydraza carbonic carboxydismutase carbonxy®ismutaza carboxyhaemoglobin carboxyhaemoglobin carboxyl terminus (of a protein molecule) ®Çu carboxyl (cña ph©n tö protein) carboxylase cacboxylaza carboxylic acid axit cacboxylic carboxypeptidase carboxypeptidaza carbuncle côm nhät carcasses x¸c (®éng vËt), tiªu thô carcinogen chÊt g©y ung th− carcinoma canxinom carcinogenesis (sù) g©y ung th− cardiac arrhythmias lo¹n nhÞp tim cardiac cycle chu kú ®Ëp tim cardiac muscle c¬ tim cardiac output l−u l−îng m¸u qua tim cardiac stretch receptor c¬ quan c¶m nhËp sù gi∙n tim cardiac valve van cËn tim cardinal 1. (thuéc) b¶n lÒ vá 2. chÝnh, mÊu chèt cardines (c¸c) b¶n lÒ, (c¸c) khíp cardioblast tÕ bµo mÇm tim cardiolipin car®iolipin cardiovascular adjustments sù ®iÒu chØnh tim-m¹ch cardiovascular disease bÖnh tim m¹ch cardiovascular system hÖ tim m¹ch cardo b¶n lÒ, khíp

52 carina gê carinate (cã) sèng, (cã) gê cariose môc, hµ carious môc, hµ carnassial r¨ng ¨n thÞt carnitine carnitin Carnivora bé ¨n thÞt carnivore vËt ¨n thÞt carnivorous (thuéc) ¨n thÞt carnivorous plant c©y ¨n thÞt carotenes caroten carotenoids carotenoid carotid arteries ®éng m¹ch c¶nh carotid baroreceptor ¸p thô quan m¹ch c¶nh carotid sinus xoang c¶nh, xoang cæ carpal x−¬ng cæ tay carpals (c¸c) x−¬ng cæ tay carpel l¸ no∙n carpelia (c¸c) x−¬ng cæ tay carpellate (cã) l ¸ no∙n carpus x−¬ng cæ tay carrier 1. thÓ mang 2. chÊt mang 3. vËt mang carrier protein protein mang carrying capacity søc chøa, chÞu t¶i cartilage sôn caruncle 1. méng 2. nóm 3. mµo 4. mång h¹t cartilage-inducing factors a and b (c¸c)nh©n tè t¹o sôn a vµ b Caryophyllaceae hä CÈm ch−íng Caryophyllidae ph©n líp CÈm ch−íng, tæng bé CÈm ch−íng caryopsis qu¶ thãc, qu¶ ®Ünh cascade tÇng, ®ît caseation (sù) b∙ ®Ëu ho¸ casein casein caseous (thuéc) phomat, (bÞ) b∙ ®Ëu ho¸ casparian band b¨ng Caspari casparian strip ®ai Caspari caspases caspaza cassette hép chuyÓn ®æi (trong c¬ chÕ x¸c ®Þnh giíi tÝnh ë nÊm men), casset caste nhãm chøc n¨ng castration anxiety bån chån, sî thiÕn casual species loµi ngÉu nhiªn

53 catabolic activator protein protein ho¹t ho¸ dÞ ho¸ catabolism (sù) dÞ ho¸ catadromous (thuéc) di c− xu«i dßng catalase catalaza carbonyl group nhãm carbonyl carbon cycle chu tr×nh carbon catalysis (sù) xóc t¸c catalyst chÊt xóc t¸c cataphyll v¶y chåi catastrophes tai biÕn catch muscle c¬ b¾t catecholamines catecholamin catenation (sù) t¹o chuçi caterpillar s©u cathexis (sù) tËp trung ý nghÜ catkin b«ng ®u«i sãc cauda phÇn ®u«i, phÇn cuèi, ®u«i caudad gÇn ®u«i, h−íng ®u«i, qua ®u«i caudal (thuéc) ®u«i Caudata bé L−ìng c− cã ®u«i caudate (cã) ®u«i cation ion d−¬ng, cation cation exchange (sù) trao ®æi ion d−¬ng, t¸c ®éng bëi axit caudate nucleus nh©n ®u«i caudex th©n (c©y) caul 1. mµng èi 2. mµng bäc, mµng bao caulescent (cã) th©n, (cã) cuèng cauliflory hoa chåi n¸ch th©n catabolic pathway con ®−êng dÞ ho¸ catabolism dÞ ho¸ catabolite activator protein protein ho¹t ho¸ chÊt dÞ ho¸ catabolite repression (sù) øc chÕ chÊt dÞ ho¸ catalase catalaza catalysis (sù) xóc t¸c catalyst chÊt xóc t¸c catalytic antibody kh¸ng thÓ xóc t¸c catalytic domain ph¹m vi xóc t¸c catalytic RNA ARN xóc t¸c catalytic site ®iÓm xóc t¸c catechins catechin catecholamines catecholamin cation cation, ion d−¬ng

54 cauliflower mosaic virus 35s promoter (CAMV 35s) cauline 1. (thuéc) th©n, 2. l¸ th©n caval veins tÜnh m¹ch chñ caveolae hang nhá (trªn mµng sinh chÊt) caves hang ®éng, sinh vËt ¨n mïn b∙ h÷u c¬ cavernosus (cã) thÓ hang, (cã) hang carvenous (cã) thÓ hang, (cã) hang cavitation (sù) t¹o bät khÝ, t¹o hèc cavum khoang, phßng C-banding (sù) hiÖn b¨ng C cDNA cloning t¸ch dßng ADNc, t¹o clon ADNc cDNA viÕt t¾t cña Complementary DNA CBA viÕt t¾t cña Cell-Based Assay CBD viÕt t¾t cña Convention on Biological Diversity CBF1 nh©n tè CBF1 (protein ®iÒu phèi phiªn m∙) CCC DNA ADN CCC (ADN m¹ch vßng liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ) CD4 EPSP synthase synthaza cd4 EPSP CD4 EPSPS enzym CD4 EPSPS (ë Agrobacterium) cd4 protein protein cd4 cd44 protein protein cd44 CD4-PE40 thuèc CD4-PE40 (d−îc phÈm trÞ AIDS) cd95 protein protein cd95 cDNA cADN cDNA array dµn cADN cDNA clone dßng cADN cDNA library th− viÖn cADN cDNA microarray vi dµn cADN CE viÕt t¾t cña capillary electrophoresis cecrophins cecrophin cecropin a cecropin A cecropin a peptide peptid cecropin A cecum ruét tÞt, manh trµng, ruét bÝt cell 1. tÕ bµo 2. « c¸nh cell adhesion molecules ph©n tö dÝnh b¸m tÕ bµo cell aggregation experiment thÝ nghiÖm quÇn tô tÕ bµo Cell-Based Assay xÐt nghiÖm dùa trªn tÕ bµo cell body tÕ bµo sinh d−ìng, tÕ bµo th©n cell cavity khoang tÕ bµo cell center t©m bµo cell clone dßng tÕ bµo cell culture nu«i cÊy tÕ bµo cell cycle chu tr×nh tÕ bµo

55 cell cytometry (sù) ®o ®Õm tÕ bµo cell death sù chÕt cña tÕ bµo cell dertemination sù x¸c ®Þnh tÕ bµo cell differentiation ph©n ho¸ tÕ bµo, biÖt ho¸ tÕ bµo cell diversification sù xen trång nhiÒu lo¹i tÕ bµo cell division ph©n chia tÕ bµo cell enlargement (sù) ph×nh to tÕ bµo cell extension (sù) kÐo dµi tÕ bµo cell fractionation (sù) ph©n ®o¹n tÕ bµo, t¸ch tiÓu phÇn tÕ bµo cell-free kh«ng tÕ bµo, phi tÕ bµo cell-free transcription phiªn m∙ ngoµi tª bµo cell interaction t−¬ng t¸c tÕ bµo cell junction sù kÕt nèi tÕ bµo cell line dßng tÕ bµo cell lineage chuçi thÕ hÖ tÕ bµo cell-mediated immunity miÔn dÞch qua trung gian tÕ bµo cell membrane mµng tÕ bµo cell migration sù di c− tÕ bµo cell movement sù vËn chuyÓn tÕ bµo cellobiose xenlobioza cellose xenloza cell plate tÊm ph©n bµo cell shape changes sù thay ®æi h×nh d¹ng tÕ bµo cell signaling tÝn hiÖu tÕ bµo cell transformation biÕn n¹p tÕ bµo cell types d¹ng tÕ bµo cellular slime moulds mèc nhÇy tÕ bµo cell-free translation dÞch m∙ ngoµi tÕ bµo cell fusion dung hîp tÕ bµo cell genetics di truyÒn häc tÕ bµo cellular respiration h« hÊp tÕ bµo cellullose cenluloza cell wall v¸ch tÕ bµo cell motility (sù) di ®éng cña tÕ bµo cell recognition (sù) nhËn biÕt tÕ bµo cell signaling ph¸t tÝn hiÖu cho tÕ bµo cell sorting sµng läc tÕ bµo cell-based assays xÐt nghiÖm dùa trªn tÕ bµo cell-differentiation proteins protein ph©n ho¸ tÕ bµo cell-free gene expression system hÖ thèng biÓu hiÖn gen v« bµo cell-mediated immunity tÝnh miÔn dÞch (cã) trung gian tÕ bµo cell-tissue culture nu«i cÊy m« tÕ bµo

56 cellular (thuéc) tÕ bµo, (thuéc) « c¸nh cellular adhesion molecule ph©n tö b¸m dÝnh tÕ bµo cellular adhesion receptors thô quan b¸m dÝnh tÕ bµo cellular affinity ¸i lùc tÕ bµo cellular differentiation (sù) biÖt ho¸ tÕ bµo cellular immune response ph¶n øng miÔn dÞch cña tÕ bµo cellular oncogenes gen g©y ung th− cña tÕ bµo cellular pathway mapping lËp b¶n ®å c¸c con ®−êng tÕ bµo cellular respiration (sù) h« hÊp tÕ bµo cellulase celluloza cellulolytic bacteria vi khuÈn ph©n huû celluloza celsius scale thang nhiÖt ®é Celsius cement x−¬ng r¨ng censer mechanism c¬ chÕ ph¸t t¸n censor (sù) kiÓm duyÖt censorship (sù) kiÓm duyÖt census (sù) thèng kª sè l−¬ng, dÉn liÖu sè l−îng centiMorgan xentimorgan centipedes líp Ch©n m«i center for advanced research in biotechnology trung t©m nghiªn cøu c«ng nghÖ sinh häc tiªn tiÕn central canal èng trung t©m central chemoreceptors ho¸ thô quan trung t©m central cylinder trô gi÷a central dogma thuyÕt trung t©m central nervous system hÖ thÇn kinh trung −¬ng central sulcus r∙nh Rolando central venous pressure ¸p lùc thÇn kinh trung t©m centrale phiÕn trung t©m centric trung t©m centric leaves l¸ trung t©m centrifugal ly t©m centrifugation ly t©m centrifuge m¸y ly t©m centriole trung tö centripetal h−íng t©m centrolecithal (cã) no∙n hoµng ë t©m (cã) t©m no∙n hoµng centrolecithal egg trøng t©m no∙n hoµng centromere t©m ®éng, eo s¬ cÊp centrosome trung thÓ centrum th©n ®èt sèng cepaceous (cã) mïi hµnh tái

57 cephalad h−íng ®Çu cephalic (thuéc) ®Çu cephalization (sù) h×nh thµnh ®Çu, t¹o thµnh ®Çu Cephalocarida nhãm T«m ®Çu Cephalochordata ph©n ngµnh §Çu sèng Cephalopoda líp Ch©n ®Çu Cephalosporins xenphalosporin cephalothorax ®Çu-ngùc ceramic filter bé läc gèm cercal (thuéc) ®u«i cercaria Êu trïng cercaria cercus phÇn phô ®u«i cere cia da gèc má cerebellar (thuéc) tiÓu n∙o cerebellar cortex vá tiÓu n∙o cerebellar fossa hè tiÓu n∙o cerebellar hemispheres b¸n cÇu tiÓu n∙o cerebellar peduncle cuèng tiÓu n∙o cerebellum tiÓu n∙o cerebral (thuéc) ®¹i n∙o, (thuéc) n∙o cerebral aqueduct èng dÉn n∙o cerebral cortex vá n∙o cerebral fiexure nÕp gÊp n∙o cerebral fossa hè ®¹i n∙o cerebral hemispheres b¸n cÇu ®¹i n∙o cerebroside xerebrosit cerebrospinal (thuéc) n∙o tuû sèng cerebrall blood flow dßng m¸u n∙o cerebrall circulation tuÇn hoµn m¸u n∙o cerebrose cerebroza cerebrospinal fluid dÞch n∙o tuû cerebrum ®¹i n∙o ceriferous t¹o s¸p ceroma da gèc má cerous (cã) s¸p ceruminous glands tuyÕn r¸y tai cervical (thuéc) cæ cervical ganglia h¹ch cæ cervical smear mÉu thö cæ tö cung cervicum phÇn cæ cervine (thuéc) h−¬u

58 cervix cæ, cæ rÔ cervix uteri cæ tö cung, cæ d¹ con cespitose mäc bôi, mäc côm cessation cassette casset dõng Cestoda líp S¸n d©y Cetacea bé C¸ voi CGIAR viÕt t¾t cña Consultative Group on International Agricultural Research chaeta l«ng cøng chaetiferous (cã) l«ng cøng chaetigerous (cã) l«ng cøng Chaetognatha ngµnh Hµm t¬ chaetophorous (cã) l«ng cøng chaetoplankton sinh vËt næi t¬ Chaetopoda nhãm Ch©n t¬ chagas’ disease bÖnh trïng mòi khoan chain terminator yÕu tè kÕt thóc chuçi chalaza 1. ®iÓm hîp 2. d©y treo chalazogamy (tÝnh) thô tinh qua ®iÓm hîp chalice ®µi chalk gland tuyÕn phÊn chalk grassland ®ång cá ®¸ v«i chamaephyte thùc vËt chåi trªn ®Êt CFH protein protein cfh (Complement Factor H Protein) CFP viÕt t¾t cña Cyan Fluorescent Protein CFTR viÕt t¾t cña Cystic Fibrosis Transmembrane Regulator Protein cge CGIAR viÕt t¾t cña Consultative Group on International Agricultural Research cgmp chaconine chaconin chakrabarty decision QuyÕt ®Þnh Chakrabarty (cña Bé Th−¬ng m¹i Mü cho phÐp cÊp b¶n quyÒn cho vi sinh vËt chuyÓn gen) chalcone isomerase isomeraza chalcon channel protein protein kªnh channel-blockers chÊt chÆn kªnh channels kªnh chaotropic agent t¸c nh©n chaotrop (c¬ chÊt s¶n ra ion lµm tan mµng sinh häc) chaparral chaparral character tÝnh tr¹ng, dÊu hiÖu chaperone molecules ph©n tö chaperon chaperone proteins protein chaperon chaperones chaperon

59 chaperonins chaperonin character displacement (sù) ho¸n ®æi ®Æc ®iÓm, chuyÓn ®æi tÝnh tr¹ng Charadriiformes bé Choi choi, bé Chim rÏ Charales bé T¶o vßng Charophyceae líp T¶o vßng chasmocleistogamous thô phÊn më-ngËm characterization assay phÐp xÐt nghiÖm x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm chasmogamy (tÝnh) thô phÊn më cheek m¸ cheilitis (sù) viªm m«i chela k×m, vuèt k×m cheilferous (cã) k×m chelate (cã) k×m, (cã) vuèt, (cã) cµng chelating agent t¸c nh©n cµng ho¸, t¸c nh©n chelat ho¸ chelicerae ch©n k×m Chelicerata ph©n ngµnh Cã k×m cheliform (cã) d¹ng k×m Chelonethida bé Bä c¹p gi¶ Chelonia bé Rïa cheluviation (sù) röa chiÕt chemautotroph sinh vËt ho¸ tù d−ìng chemical defences ho¸ chÊt phßng vÖ chemical equilibrium (sù) c©n b»ng ho¸ häc CHD viÕt t¾t cña Coronary Heart Disease chelating agent t¸c nh©n chelat ho¸ chelation chelat ho¸ chemical genetics m«n di truyÒn ho¸ häc chemical mutagen t¸c nh©n ®ét biÕn hãa häc chemical synapse khíp thÇn kinh ho¸ häc chemiluminescence ph¸t huúnh quang ho¸ häc chemiluminescent immunoassay (clia) phÐp thö miÔn dÞch huúnh quang ho¸ häc chemiosmosis (sù) ho¸ thÈm thÊu chemistry ho¸ häc chemoautotroph sinh vËt ho¸ tù d−ìng chemoheterotroph sinh vËt ho¸ dÞ d−ìng chemokinesis (sù) ho¸ vËn ®éng chemolithoautotroph dinh d−ìng b»ng ho¸ hîp chÊt v« c¬ chemometrics ®o l−êng ho¸ häc chemonasty ho¸ øng ®éng chemopharmacology ho¸ d−îc häc

60 chemoreceptor ho¸ thô quan chemostat ph−¬ng tiÖn ho¸ æn ®Þnh chemosynthesis (sù) ho¸ tæng hîp chemosynthetic autotroph sinh vËt tù d−ìng ho¸ tæng hîp chemotaxis ho¸ h−íng ®éng, vËn ®éng h−íng ho¸ chemotaxonomy ho¸ ph©n lo¹i ho¸ chemotherapy ho¸ liÖu ph¸p, liÖu ph¸p ho¸ häc chemotroph sinh vËt ho¸ d−ìng chemotropism (tÝnh) h−íng ho¸ chÊt, vËn ®éng theo nguån dinh d−ìng Chenopodiaceae hä Rau muèi chernozem ®Êt ®en chewing nhai, nghiÒn chiasma 1. (®iÓm) v¾t chÐo 2. (cÊu tróc) giao thoa chiasmata (c¸c) v¾t chÐo chief cell tÕ bµo chÝnh childhood psychosis lo¹n t©m th©n th¬ Êu childhood schizophrenia t©m thÇn ph©n liÖt Êu th¬ chilling chÕt gi¶ Chilognatha líp Ch©n kÐp Chilopoda líp Ch©n m«i chimera d¹ng kh¶m, thÓ kh¶m chimeric (thuéc) thÓ kh¶m Chiroptera bé D¬i chiropterophilous thô phÊn nhê d¬i chi-squared distribution ph©n bè khi b×nh ph−¬ng chitin chitin Chlamydobacteriales bé KhuÈn bao chlamydospore b¶o tö v¸ch dµy chemical nutrient ho¸ chÊt dinh d−ìng chemical potential thÕ ho¸ chloragen cells tÕ bµo chÊt vµng chloragogen cells tÕ bµo chÊt vµng chlorella t¶o clorela, t¶o tiÓu cÇu chlorenchyma m« giËu, m« diÖp lôc Chlorococcalles bé Chlorococcales chiorocruorin s¾c tè h« hÊp lôc, clorocruorin Chlorophyceae líp T¶o lôc chlorophylls chÊt diÖp lôc, clorophyl Chlorophyta ngµnh T¶o lôc chimera kh¶m chimeraplasty g¾n kÕt kh¶m (ph−¬ng ph¸p chuyÓn ADN b»ng c¬ chÕ söa ch÷a)

61 chimeric antibody kh¸ng thÓ kh¶m chimeric DNA ADN kh¶m chimeric proteins protein kh¶m chinese hamster ovary cells tÕ bµo buång trøng chuét tói Trung quèc chiral compound hîp chÊt (h×nh) bµn tay (cã t©m kh«ng ®èi xøng) chitin chitin chitinase chitinaza chloroplast lôc l¹p, h¹t lôc chloroplast DNA ADN lôc l¹p chloroplast ER l−íi néi chÊt lôc l¹p , ER lôc l¹p chloroplast transit peptide peptid xuyªn lôc l¹p chlorosis (bÖnh) óa vµng choana lç d¹ng phÔu CHO cells (c¸c) tÕ bµo CHO (Chinese Hamster Ovary), dßng tÕ bµo buång trøng cña chuét ®ång Trung quèc) choanae lç mòi sau choanocyte tÕ bµo cæ ¸o choice point ®iÓm chän cholera (bÖnh) dÞch t¶ chodrosamine chon®rosamin chondroskeleton bé x−¬ng sôn cholera toxin ®éc tè dÞch t¶ cholesterol cholesterol choline cholin cholinesterase cholinesteraza chomophyte thùc vËt sèng ë mïn chondral (thuéc) sôn Chondricthyes líp C¸ sôn chondrification (sù) ho¸ sôn, t¹o sôn chondrin chÊt sôn chondroblast nguyªn bµo sôn chondrocranlum sä sôn chondrocytes tÕ bµo sôn chondrogenesis (sù) ho¸ sôn, t¹o sôn chorda 1. d©y 2. d©y sèng chordacentra th©n ®èt sèng chordamesoderm d©y sèng trung ph«i b× chordotonal organs c¬ quan d©y ©m chorea d©y choria (chøng) móa giËt chorioallantoic membrane mµng ®Öm tói niÖu

62 chorion 1. mµng ®Öm 2. vá cøng chorionic villus sampling lÊy mÉu l«ng nhung mµng ®Öm choroidal mµng m¹ch choroid plexus ®¸m rèi mµng m¹ch Chordata ngµnh cã d©y sèng Chordate (cã) d©y sèng chromaffin cell tÕ bµo nhuém crom chromaffin tissue m« −a crom chromatic adaptation thÝch nghi mµu chromatids nhiÔm s¾c tö chromatin chÊt nhiÔm s¾c chrornatin bead h¹t nhiÔm s¾c chromatin diminution sù gi¶m chÊt nhiÔm s¾c thÓ chromatin modification söa ®æi chÊt nhiÔm s¾c chromatin remodeling t¸i m« h×nh ho¸ chÊt nhiÔm s¾c chromatin remodeling elements (c¸c) phÇn tö t¸i m« h×nh ho¸ chÊt nhiÔm s¾c chromatography (phÐp) s¾c kÝ chromatolysis sù ph©n huû mµu, sù huû h¹t Nissl chromatophore tÕ bµo s¾c tè, h¹t mµu chromium cromium chromoblast nguyªn bµo s¾c tè chromocentre t©m nhiÔm s¾c, vïng nhiÔm s¾c chromomere h¹t nhiÔm s¾c, tiÕt nhiÔm s¾c chromonema sîi nhiÔm s¾c chromophil −a nhuém mµu chromophilic −a nhuém mµu chromophobe kþ nhuém mµu chromophobic kþ nhuém mµu chromoplast h¹t mµu, s¾c l¹p chromosomal aberration sai h×nh nhiÔm s¾c thÓ chromosomal chimera thÓ kh¶m nhiÔm s¾c thÓ chromosomal packing unit ®¬n vÞ bäc gãi nhiÔm s¾c thÓ chromosomal translocation chuyÓn ®o¹n nhiÔm s¾c thÓ chromosome nhiÔm s¾c thÓ chromosome arm nh¸nh nhiÔm s¾c thÓ, c¸nh nhiÔm s¾c thÓ chromosome complement bé nhiÔm s¾c thÓ chromosome cores (c¸c) lâi nhiÔm s¾c thÓ chromosome elimination sù lo¹i th¶i nhiÔm s¾c thÓ chromosome map b¶n ®å nhiÔm s¾c thÓ chromosome mapping lËp b¶n ®å nhiÔm s¾c thÓ

63 chromosome-mediated gene transfer truyÒn gen qua trung gian nhiÔm s¾c thÓ chromosome painting vÏ nhiÔm s¾c thÓ chromosome set tËp nhiÔm s¾c thÓ chromosome sorting xÕp lo¹i nhiÔm s¾c thÓ chromosome walking nhiÔm s¾c thÓ ®i (ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh vÞ trÝ vµ gi¶i tr×nh tù gen) chronic heart disease bÖnh tim m∙n tÝnh chronic myeloid leukemia bÖnh m¸u tr¾ng d¹ng tuû m∙n tÝnh chrontropy nhÞp t¸c ®éng chrysalis nhéng mµng Chrysophyceae líp T¶o n©u vµng Chrytrldiomycetes líp NÊm cæ chunking (sù) kho¹nh vïng s¾p xÕp chyle dÞch s÷a, nhò trÊp chylifaction (sù) h×nh thµnh dÞch s÷a, h×nh thµnh nhò trÊp chylification (sù) h×nh thµnh dÞch s÷a, h×nh thµnh nhò trÊp chylomicron h¹t nhò chÊp, dÞch nu«i chronic granulomatous disease bÖnh u h¹t m¹n tÝnh chyme d−ìng chÊp chymotrypsin chymotrypsin cicatrix sÑo Ciconliformes bé Cß cilia 1. l«ng rung, tiªm mao 2. l«ng mi 3. sîi mãc ciliate (cã) l«ng rung, (cã) tiªm mao, (cã) l«ng mi , (cã) l«ng mãc chymosin chymosin cilia l«ng rung, l«ng mi ciliary (thuéc) l«ng rung, l«ng mi ciliary body thÓ l«ng nhung ciliograde vËn ®éng b»ng l«ng rung Ciliophora líp Trïng tiªm mao ciliospore bµo tö l«ng rung cilium l«ng rung, l«ng mÞn cingulum ®ai, vµnh ®ai circadian rhythm nhÞp ngµy ®ªm circinate cuén vßng, uèn vßng circulatory system hÖ tuÇn hoµn circumnutation (sù) chuyÓn ®éng xo¾n ngän ciliary neurotrophic factor nh©n tè h−íng thÇn kinh l«ng rung cirrate (cã) tua cuèn, (cã) tay cuèn, (cã) gai giao cÊu, (cã ) l«ng gai cirri tua cuèn, tay cuèn, gai giao cÊu, l«ng gai, r©u c¸ cirrhosis x¬ gan

64 cirriferous (cã) tua cuèn, (cã) tay cuèn, (cã) gai giao cÊu, (cã ) l«ng gai Cirripedla ph©n líp Ch©n r©u cirrose (cã) tua cuèn, (cã) l«ng xo¾n cirrus 1. tua cuèn, tay cuèn, l«ng gai 2. gai giao cÊu cisternum tói dÑp cistron xistron citric acid axit xitric citric acid cycle chu tr×nh axÝt citric CLA viÕt t¾t cña Conjugated Linoleic Acid clade nh¸nh gai nèi cladistics ph©n nh¸nh häc cladode cµnh d¹ng l¸ cladogenesis (sù) ph©n nh¸nh tiÕn ho¸, ph¸t sinh dßng cladogram biÓu ®å ph©n nh¸nh cladophyll th©n d¹ng l¸ clamp connection mÊu nèi, mÊu liªn kÕt claspers 1. mÊu b¸m 2. thuú b¸m 3. thuú b¸m, mÊu b¸m class 1. nhãm 2. líp class frequency tÇn suÊt nhãm, tÇn sè nhãm class interval kho¶ng nhãm classical conditioning biÕn ®æi cã ®iÒu kiÖn cæ ®iÓn classical evolutionary taxonomy ph©n lo¹i tiÕn ho¸ cæ ®iÓn classification of communities ph©n lo¹i c¸c quÇn x∙ clathrin clatrin claustrum v¸ch x−¬ng then clavate (cã) chuú, (cã) d¹ng chuú clave (cã) h×nh chuú, (cã) d¹ng chuú clavicle x−¬ng ®ßn clavicular (thuéc) x−¬ng ®ßn claw vuèt, cùa, mãc clay ®Êt sÐt clearance sù lµm s¹ch, hÖ sè s¹ch clearing agent chÊt lµm trong, chÊt lµm s¹ch cleavage (sù) ph©n c¾t cleavage arrest sù ngõng ph©n c¾t cleavage clock sù ph©n c¾t trßn cleavage furrow r∙nh ph©n c¾t cleavage-nucleus nh©n ph©n c¾t cleidoic egg trøng bäc cleistocarp thÓ qña d¹ng cÇu cleistogamy (tÝnh) thô phÊn ng©m, (tÝnh) tù thô phÊn cleistothecium thÓ qña d¹ng cÇu, thÓ qu¶ kÝn

65 cis/trans isomerism (tÝnh) ®ång ph©n cis/trans cis/trans test thö nghiÖm ®ång/lÖch, thö nghiÖm cis/trans cis-acting element phÇn tö t¸c ®éng cis cis-acting element phÇn tö t¸c ®éng cis cis-acting protein protein t¸c ®éng cis cisplatin cisplatin (thuèc ch÷a ung th− b»ng c¸ch ng¨n c¶n tæng hîp ADN) cistron cistron, gen citrate synthase synthaza citrat citrate synthase gene gen synthaza citrat citric acid axit citric citric acid cycle chu tr×nh axit citric c-kit genetic marker chØ thÞ di truyÒn c-kit ckr-5 proteins protein ckr-5 CLA viÕt t¾t cña Conjugated Linoleic Acid clades sinh vËt chung tæ tiªn, sinh vËt chung nguån gèc cladistics ph©n nh¸nh CLIA viÕt t¾t cña ChemiLuminescent ImmunoAssay climacteric 1. thêi k× khñng ho¶ng 2. h« hÊp bét ph¸t climatic factor yÕu tè khÝ hËu climatic change thay ®æi khÝ hËu climatic region c¸c vïng khÝ hËu climatic variation biÕn ®æi khÝ hËu climax cao ®Ønh climax community quÇn x∙ cao ®Ønh cline nªm, cÊp tÝnh tr¹ng, th−êng biÕn clinical psychology t©m lÝ häc l©m sµng clinical trial thö nghiÖm l©m sµng clinostat m¸y håi chuyÓn clitellum bói tuyÕn da clitoris ©m h¹ch, ©m vËt cloaca huþªt, æ nhíp clock-driven behaviour tËp tÝnh theo ®ång hå clonal analysis (sù) ph©n tÝch dßng clonal dispersal (sù) ph¸t t¸n theo dßng clonal growth sinh tr−ëng cña dßng clonal plant thùc vËt sinh ra tõ dßng clonal selection chän läc dßng, chän gièng theo dßng clone 1. dßng (v« tÝnh) 2. dßng (ph©n tö, sinh vËt) 3. t¸ch dßng clone bank ng©n hµng dßng cloning t¸ch dßng

66 cloning vector vect¬ t¸ch dßng clonic phase pha giËt rung clonization sù ®Þnh c− tËp ®oµn, sù h×nh thµnh tËp ®oµn closed community quÇn x∙ ®ãng kÝn closed circulatory system hÖ tuÇn hoµn kÝn closed mitosis nguyªn ph©n kÝn closed vascular bundle bã m¹ch kÝn closing layer líp khÐp closing membrane mµng khÐp clostridium khuÈn thoi clot côc ®«ng clouds of electrons m©y electron club moss ngµnh th«ng ®Êt, bé th«ng ®Êt, bé quyÓn b¸, c©y th«ng ®¸ clumped distribution ph©n bè thµnh nhãm Clupeiformes Bé c¸ trÝch cluster côm, løa cluster analysis ph©n tÝch côm, ph©n tÝch nhãm cluster cup tói tÕ bµo gØ s¾t cluster of differentiation côm biÖt ho¸ clutch æ trøng, bÇy, løa ®Î clutch size sè l−îng ®µn CMC viÕt t¾t cña Critical Micelle Concentration CML viÕt t¾t cña Chronic Myeloid Leukemia CMV viÕt t¾t cña cytomegalovirus CNTF viÕt t¾t cña Ciliary NeuroTrophic Factor cnemidium c¼ng ch©n chim cnemis x−¬ng chµy, c¼ng ch©n cnida tÕ bµo l«ng ch©m, tÕ bµo thÝch ty Cnidaria ngµnh Ruét khoang cnidoblast tÕ bµo l«ng ch©m, tÕ bµo thÝch ty cnidocytes tÕ bµo sîi ch©n CNTs viÕt t¾t cña carbon nanotubes CoA coenzym A (pantothenic acid, mét vitamin hoµ tan trong n−íc) co-adaptation (sù) ®ång thÝch nghi coagulation (sù) ®«ng tô coagulation factor nh©n tè g©y ®«ng tô coal than coal ball thÓ bao than coalescent kÕt tô, hîp sinh coat vá coated pit hèc, bäc coated yesicle tói bäc

67 cobalt coban cobweblike mµng nhÖn coccoid d¹ng d©u khuÈn, d¹ng cocoit coccus cÇu khuÈn coccyx x−¬ng côt coccyges (c¸c) x−¬ng côt co-chaperonin co-chaperonin cochlea èc tai cochlea duct èng tai cochleariform xo¸y tr«n èc cochleate xo¸y tr«n èc cocloning ®ång t¸ch dßng cocoon kÐn codex alimentarius bé luËt dinh d−ìng codex alimentarius commission uû ban luËt dinh d−ìng coding capacity kh¶ n¨ng m∙ ho¸, ®é m∙ ho¸ coding region vïng m∙ hãa coding region of messenger RNA ®o¹n m∙ ho¸ cho mARN coding sequence tr×nh tù m∙ ho¸ codominant ®ång tréi codon codon, ®¬n vÞ m∙, côm m∙ coefficient of variation hÖ sè biÕn dÞ Coelenterata ngµnh Ruét khoang coeliac. (thuéc) bông coelom thÓ khoang, khoang c¬ thÓ coelomate (cã) thÓ khoang coelomic (thuéc) thÓ khoang, khoang c¬ thÓ coelomic fluid dÞch thÓ khoang Coelomata nhãm ThÓ khoang coelomere ®èt khoang coelomoduct èng khoang tho¸t coelomostome miÖng thËn coelozoic sèng trong khoang coenobium t¶o tËp ®oµn coenocyte hîp bµo coenocytic hîp bµo coenocytia hîp bµo coenogamete céng giao tö coenosarc th©n chung coenosteum bé x−¬ng chung coenotic (thuéc) quÇn l¹c sinh vËt

68 coenzyme coenzym coenzyme A coenzym A coenzyme Q coenzym Q coevolution (sù) ®ång tiÕn ho¸ coexistence (sù) cïng tån t¹i, sèng chung cofactor nh©n tè cïng t¸c ®éng, nh©n tè cïng ¶nh h−ëng cofactor recycle dïng l¹i, quay vßng nh©n tè cïng t¸c ®éng coffee berry borer rÇy n©u cµ phª cognitive dissonance bÊt ®ång nhËn thøc cognitive ethology tËp tÝnh häc nhËn thøc cognitive map b¶n ®å nhËn thøc cognitive therapy liÖu ph¸p nhËn thøc coherent ®Ýnh nhau cohesion (sù) kÕt dÝnh cohesion mechanism c¬ chÕ ®Ýnh kÕt cohesion theory lý thuyÕt liªn kÕt cohesive dÝnh cohesive ends ®Çu dÝnh (ADN) cohesive termini ®Çu dÝnh (ADN) cohort nhãm hä gÇn Cohort life-tables b¶ng sèng cïng nhãm colchicine colchicin cold acclimation thuÇn hãa chÞu l¹nh cold acclimatization thuÇn hãa chÞu l¹nh cold agglutinin aglutinin l¹nh, ng−ng kÕt tè l¹nh cold-blooded (thuéc) m¸u l¹nh, biÕn nhiÖt cold hardening (sù) ®«ng cøng (v× l¹nh) cold receptor thô quan l¹nh cold resistance chèng l¹nh cold-shock protein protein chèng chãang l¹nh cold tolerance chÞu l¹nh Coleoptera bé C¸nh cøng coleoptile bao l¸ mÇm coleorrhira bao rÔ mÇm colicins colicin coliform bacteria vi khuÈn d¹ng coli co-linearity (sù) ®ång tuyÕn colinearity rule quy t¾c ®ång tuyÕn collagen colagen collagenase collagenaza collar 1. cæ rÔ 2. vµnh cæ 3. nÕp gÊp cæ 4. m¶nh cæ collar cell tÕ bµo cæ ¸o

69 collateral 1. ®i kÌm 2. song song collateral bud chåi kÌm collateral bundle bã chång collecting cell tÕ bµo gom collecting duct èng niÖu collecting tubule èng thu collective fruit qu¶ hîp collective unconscious v« thøc tËp thÓ collenchyma m« dµy collenchyma cell tÕ bµo m« dµy collecterial glands tuyÕn gãp, tuyÕn thu colliculi in midbrain mÊu n∙o gi÷a colliculus gß nhá, mÊu nhá, u nhá colloblasts tÕ bµo tiÕt keo, tÕ bµo thßng läng colloid chÊt keo colloid osmotic pressure ¸p suÊt thÈm thÊu keo colon 1. ruét cuèi 2. ruét kÕt colonic (thuéc) ruét cuèi, ruét kÕt colonization (sù) h×nh thµnh tËp ®oµn, h×nh thµnh khuÈn l¹c colony 1. tËp ®oµn 2. côm nÊm 3. khuÈn l¹c colony forming cells c¸c tÕ bµo t¹o khuÈn l¹c colony forming unit ®¬n vÞ t¹o khuÈn l¹c colony hybridization lai khuÈn l¹c colony stimulating factor yÕu tè kÝch thÝch t¹o khuÈn l¹c Colorado beetle bä c¸nh cøng Colorado coloration sù nhuém colostrum s÷a non colostrum corpuscles h¹t s÷a non colour blindness (chøng) mï mµu colour vision thÞ gi¸c mµu colpus lç thu«n columella 1. trô 2. lâi 3. thÓ que columellar (thuéc) trô, (thuéc) lâi, (thuéc) thÓ que column 1. trô nhÞ-nhuþ 2. d¹ng cét columnar epithelium biÓu m« trô coma 1. c¬n h«n mª 2. cê comatose (bÞ) h«n mª comb 1. l−îc 2. tÇng ong comb rows hµm r¨ng l−îc combinatorial biology sinh häc tæ hîp combinatorial chemistry ho¸ häc tæ hîp combinatorics m«n Tæ hîp häc

70 combining site ®iÓm tæ hîp, ®iÓm kÕt hîp comedo nh©n trøng c¸ comfort behaviour tËp tÝnh chØnh tÒ Commelinidae ph©n líp Thµi lµi, tæng bé Thµi lµi commensal vËt héi sinh commensalism (hiÖn t−îng) héi sinh commission of monographs héi ®ång chuyªn kh¶o commission of biomolecular engineering héi ®ång kü thuËt thao t¸c ph©n tö sinh häc commissural bundle bã m¹ch nèi Commisure 1. ®−êng nèi, diÖn nèi 2. bã nèi committee for proprietary medicinal products uû ban s¶n phÈm y häc ®éc quyÒn committee for veterinary medicinal products ñy ban c¸c s¶n phÈm thó y committee on safety in medicines ñy ban an toµn y häc common bundle bã chung common genes gen th−êng communication (sù) giao l−u, giao tiÕp community quÇn x∙, céng ®ång community diversity quÇn x∙ phong phó community effect hiÖu øng quÇn x∙ community plant variety office ñy ban gièng thùc vËt céng ®ång comninuted (bÞ) ph©n nhá, nghiÒn nhá compaction sù dµy ®Æc companion cell tÕ bµo kÌm comparative analysis ph©n tÝch so s¸nh comparative anatomy gi¶i phÉu häc so s¸nh comparative embryology ph«i häc so s¸nh comparative psychology t©m lý häc so s¸nh compartment ng¨n, khoang colloids, soil chÊt keo, d¹ng keo compartment hypothesis gi¶ thuyÕt ng¨n « compensation point ®iÓm bï compensatory pause sù nghØ bï competence kh¶ n¨ng, n¨ng lùc competition (sù) c¹nh tranh competence factor nh©n tè kh¶ biÕn competent kh¶ biÕn competition coefficient hÖ sè c¹nh tranh competition exclusion c¹nh tranh lo¹i trõ competitive binding c¹nh tranh liªn kÕt competitive exclusion principle nguyªn lý lo¹i trõ c¹nh tranh

71 competitive inhibitor nh©n tè c¹nh tranh k×m h∙m competitive release c¹nh tranh th¶ ra competitors kÎ c¹nh tranh complanate dÑt, (bÞ) nÐn complement 1. bé nhiÔm s¾c thÓ 2. bæ thÓ complement cascade tÇng bæ thÓ complement factor H gene gen nh©n tè H bæ thÓ complement fixation cè ®Þnh bæ thÓ complementary bæ trî, t−¬ng hîp complementary DNA ADN bæ trî complementary genes (c¸c) gen bæ trî complementation (sù) bæ trî complete Freun, s adjuvant t¸ chÊt Freund toµn vÑn complementarity (sù) t−¬ng hîp, bæ trî complementary DNA ADN bæ trî complementation t−¬ng hîp, bæ trî complementation test phÐp thö bæ trî complement deficiency thiÕu hôt bæ trî complete digestive tract èng tiªu ho¸ complete flower hoa ®ñ complete linkage liªn kÕt gen hoµn toµn complex phøc hÖ complex cell tÕ bµo phøc complexity of DNA, RNA ®é phøc t¹p cña ADN, ARN complexity tÝnh phøc t¹p, liªn quan tíi sù æn ®Þnh quÇn x∙ complex tissue m« phøc hîp complicate xÕp lÉn nhau Compositae hä Cóc compound 1. ph©n ñ 2. m«i tr−êng ñ compound eyes m¾t kÐp compound reflex ph¶n x¹ hçn hîp compression wood gç Ðp compressor c¬ Ðp compulsion (sù) c−ìng bøc computational biology sinh häc vi tÝnh computer assisted new drug application (sù) øng dông thuèc míi nhê m¸y tÝnh computer-assisted drug design thiÕt kÕ thuèc nhê m¸y tÝnh concanavalin A concanavalin A concatemer chuçi kh¶m concave lens thÊu kÝnh lâm concentric vascular bundle bã m¹ch ®ång t©m conceptacle phßng tÕ bµo

72 concha vá èc conchiolin conchiolin concolorate cïng mµu concolor ®Òu mµu, cïng mµu concrescence (sù) ®ång tr−ëng concrete operations thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ho¹t ®éng concrete period thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ®éng cô thÓ concrete stage thêi k× ho¹t ®éng cô thÓ, giai ®o¹n ho¹t ®éng cô thÓ concrete thinking suy nghÜ cô thÓ, t− duy cô thÓ concussion sù chÊn th−¬ng condary sexual characters (c¸c) ®Æc ®iÓm sinh dôc phô, (c¸c) ®Æc ®iÓm sinh dôc phô thø cÊp condensation synthesis (sù) tæng hîp trïng ng−ng condensed (®−îc) kÕt tô condensed chromatin chÊt nhiÔm s¾c kÕt tô condition hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn, tr¹ng th¸i conditional lethal gen g©y chÕt cã ®iÒu kiÖn conditional probability x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn conditional probability distribution ph©n bè x¸c suÊt cã ®iÒu kiÖn conditional reflex ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn conduct disorders (c¸c) rèi lo¹n h−íng dÉn conducting airways ph−¬ng thøc dÉn truyÒn conducting tissue m« dÉn conduction sù dÉn truyÒn, sù dÉn conduit èng dÉn conduplicate xÕp chång cïng chiÒu condylar (thuéc) låi cÇu, mÊu khíp condyle låi cÇu mÊu khíp condyloid (thuéc) låi cÇu, mÊu khíp cone 1. nãn th«ng 2. thÓ nãn cone cell tÕ bµo h×nh nãn confabulation (sù) bÞa chuyÖn confervoid (cã) d¹ng sîi mÞn confidence interval kho¶ng tin cËy configuration cÊu h×nh conflict xung ®ét confocal microscope kÝnh hiÓn vi ®ång tiªu cù confocal microscopy soi hiÓn vi ®ång tiªu cù conformation cÊu h×nh (3 chiÒu) congeneric cïng gièng congenic cïng di truyÒn, cïng nguån gèc

73 congenital bÈm sinh congenital deformity biÕn d¹ng bÈm sinh congo red ®á congo (thuèc nhuém β amyloid protein) conidial (thuéc) bµo tö ®Ýnh conidiophore cuèng bµo tö ®Ýnh conidiosporangium tói bµo tö ®Ýnh conidium bµo tö ®Ýnh Coniferales bé Th«ng Coniferopsida líp Th«ng coniferous (cã) qu¶ nãn, (cã) qu¶ th«ng coniferous forest rõng th«ng conjugate tiÕp hîp conjugate division ph©n chia tiÕp hîp conjugated linoleic acid (CLA) axit linoleic tiÕp hîp conjugated protein protein tiÕp hîp conjugation (sù) tiÕp hîp conjugation tube cÇu tiÕp hîp, èng tiÕp hîp conjunctiva kÕt m¹c conjunctive tissue m« tiÕp hîp connate hîp sinh connecive d¶i liªn kÕt connecting thread sîi nèi connective tissue m« liªn kÕt connivent ®ång quy consciousness ý thøc consensus sequence tr×nh tù t−¬ng ®ång, tr×nh tù thèng nhÊt conservation (sù) b¶o tån, b¶o toµn conservation tillage ®Êt trång trät ®−îc b¶o tån conserved ®−îc b¶o tån consolidation of learning cñng cè tËp quen consolidation of memory cñng cè trÝ nhí consortia m¹ng l−íi (nghiªn cøu) conspecific cïng loµi constancy ®é bÒn v÷ng, ®é æn ®Þnh constant region vïng æn ®Þnh, vïng h»ng ®Þnh constitutive enzyme enzym c¬ ®Þnh constitutive genes c¸c gen c¬ ®Þnh constitutive heterochromatifl chÊt dÞ nhiÔm s¾c c¬ ®Þnh constitutive mutations ®ét biÕn c¬ ®Þnh constitutive promoter promot¬ c¬ ®Þnh, khëi ®iÓm c¬ ®Þnh constriction eo constrictor c¬ th¾t

74 construct s¶n phÈm thiÕt kÕ (ADN) consultative group on international agricultural research (CGIAR) nhãm t− vÊn vÒ nghiªn cøu n«ng nghiÖp quèc tÕ consumers (c¸c) sinh vËt tiªu thô consumer density mËt ®é sinh vËt tiªu thô consummatory act hµnh ®éng tiªu thô consummatory behaviour tËp tÝnh tiªu thô consummatory phase pha tiªu thô consumption (sù) tiªu thô, tiªu dïng contact herbicide thuèc diÖt cá tiÕp xóc contact hypersensitivity qu¸ mÉn do tiÕp xóc contact inhibition øc chÕ do tiÕp xóc contact Insecticide thuèc trõ s©u tiÕp xóc contagion (sù) l©y, truyÒn nhiÔm contagious l©y truyÒn nhiÔm contagious distribution ph©n bè lan truyÒn contaminant chÊt g©y « nhiÔm contiguity ®é tiÕp cËn contiguous genes (c¸c) gen kÕ tiÕp con-till viÕt t¾t cña conservation tillage continental drift sù tr«i d¹t lôc ®Þa contingency table b¶ng tiÕp hîp control sequences tr×nh tù kiÓm sãat, tr×nh tù ®iÒu khiÓn continuous culture nu«i cÊy liªn tôc continuous perfusion trµn liªn tôc (ph−¬ng ph¸p nu«i d−ìng tÕ bµo) continuous reinforcement cñng cè liªn tôc, t¨ng c−êng liªn tôc continuous variation biÕn dÞ liªn tôc continuum th¶m liÒn, nhãm liªn tôc contorted xo¾n, vÆn, cuén, cuèn contraceptive t¸c nh©n tr¸nh thô thai contraception (sù) tr¸nh thô thai, chèng thô thai contractile ring vßng co th¾t contractile root rÔ co rót contractile tissue m« co rót contractile vacuole kh«ng bµo co bãp contractility (tÝnh) co rót contracture (sù) co cøng contralateral ®èi bªn control agent t¸c nh©n kiÓm so¸t control group nhãm ®èi chøng controlled modification sù c¶i biÕn cã ®iÒu khiÓn conus thÓ nãn

75 conus arteriosus nãn ®éng m¹ch conus medullaris nãn tuû sèng convection (sù) ®èi l−u convention on biological diversity (CBD) c«ng −íc ®a d¹ng sinh häc convergence (sù) ®ång quy convergent héi tô, ®ång quy convergent evolution tiÕn ho¸ ®ång quy convergent extension t¨ng c−êng héi tô convergent improvement c¶i tiÕn ®ång quy convergent thinking t− duy héi tô conversion disorder rèi lo¹n biÕn ®æi conversion hysteria bÖnh hysteri chuyÓn ho¸n convolute cuén, cuèn, quÊn convolution (sù) cuèn, quÊn coomassie blue xanh coomassie co-operation (sù) hîp t¸c cooperativity (sù) t−¬ng t¸c coordinated framework for regulation of biotechnology khu«n khæ ®iÒu phèi ®Ó ®iÒu hµnh c«ng nghÖ sinh häc coordinated growth sinh tr−ëng phèi hîp coordination chemistry hãa häc ®iÒu phèi Cope,s rule ®Þnh luËt Cope Copepoda ph©n líp Ch©n chÌo copper ®ång coppice 1. rõng chåi, rõng non 2. (sù) dän rõng coprodaeum phÇn huyÖt ruét coprolalia (chøng) nãi tôc coprophagous ¨n ph©n coprophilia (tÝnh) −a ph©n coprophilic −a ph©n, chÞu ph©n coprophilous −a ph©n, chÞu ph©n coprozoic sèng ë ph©n copula phÇn nèi, cÇu nèi copulation (sù) giao cÊu, tiÕp hîp copulation tube èng giao cÊu copy DNA (c-DNA) ADN b¶n sao copy number sè b¶n sao coracidium Êu trïng coracidia coral san h« coral reef r¹n san h« ngÇm, ®¶o san h« ngÇm corallaceous (thuéc) san h« Coraciliformes bé S¶ rõng

76 coracoid x−¬ng qu¹ coralliferous (cã) san h« coralliform (cã) d¹ng san h« coralline (cã) d¹ng san h« coralline algae t¶o san h« coralloid (cã) d¹ng san h« corbicula giá phÊn cordate (cã) d¹ng tim coremium 1. bã sîi nÊm 2. bã cuèng bµo tö ®Ýnh corepressor chÊt ®ång k×m h∙m, ®ång øc chÕ, phÇn tö ®ång øc chÕ coriaceous dai corious dai corium b× cork bÇn cork cambium m« sinh bÇn, t−îng bÇn sinh vá corm giß ngÇm, th©n hµnh cormophyte thùc vËt th©n rÔ corn 1. h¹t ngò cèc, 2. ng«, 3. chai chan corn borer (bä) rÇy ng« corn earworm s©u tai corn rootworm s©u g©y thèi rÔ ng« cornea gi¸c m¹c, mµng gi¸c corneal (thuéc) gi¸c m¹c corneous (cã) sõng corniculate 1. (cã) d¹ng sõng, 2. (cã) sõng cornua mÊu d¹ng sõng cornual (thuéc) mÊu d¹ng sõng cornute (cã) sõng, (cã) mÊu d¹ng sõng corolla trµng corona 1. vµnh, t¸n 2. thÓ ®Üa coronal (thuéc) vµnh, t¸n, thÓ ®Üa coronal plane thÓ ®Üa corona radiata vµnh phãng x¹, vµnh to¶ tia coronary circulation tuÇn hoµn vµnh coronary heart disease bÖnh m¹ch vµnh coronet vµnh ®Õ coronold 1. x−¬ng vµnh nãn 2. (cã) d¹ng má corpora allata thÓ alata corpora bigemina cñ n∙o sinh ®«i corpora cardiaca thÓ h¹ch thÇn kinh corpora cavernosa thÓ xèp, thÓ hang corpora geniculata thÓ gèi

77 corpora lutea thÓ vµng corpora pedunculata thÓ cuèng corpora quadrigemlna cñ n∙o sinh t− corpus th©n, thÓ corpus adiposum thÓ mì corpus albicans thÓ tr¾ng corpus callosum thÓ chai corpuscle tiÓu thÓ, h¹t nhá corpus luteum thÓ vµng corpus mamillare thÓ nóm vó, thÓ tr¾ng corpus spongiosum thÓ hang, thÓ xèp corpus striatum thÓ v©n correlation mèi t−¬ng quan correlogram biÓu ®å t−¬ng quan correlation coefficient hÖ sè t−¬ng quan cortex vá cortical granules h¹t vá cortical microtubules vi èng nhá cortical reaction ph¶n øng thÓ vá corticate (cã) vá corticolous ë vá, mäc trªn vá corticotrophin hormon kÝch vá th−îng thËn corticotropin corticotropin cortisol cortisol cortisone cortison Corti’s organ c¬ quan Corti corymb ngï Corynebacteriaceae hä Corynebacteriaceae cosmid cosmid cosmine líp ngµ cosmold scale v¶y ngµ cos site ®iÓm cos costa 1. s−ên 2. g©n 3. g©n däc 4. s−ên costal (thuéc) s−ên, g©n cost-benefit alalysis ph©n tÝch chi phÝ lîi Ých cosuppression ®ång k×m h∙m, ®ång øc chÕ (gen) Cot curve ®−êng cong Cot coterminous cïng ph©n bè, cïng giíi h¹n cotransport ®ång vËn chuyÓn cotyledon l¸ mÇm cotyledonary placentation kiÓu nhau bói, kiÓu nhau l¸

78 cotyloid 1. (cã) d¹ng cèi 2. æ cèi cotype mÉu chuÈn cïng kiÓu Coulter counter mÊy ®Õm Coulter counter-conditioning (sù) biÕn ®æi ®iÒu kiÖn countercurrent exchange trao ®æi ng−îc dßng countershading (sù) t« mµu phßng vÖ counter-transference truyÒn c¶m ®èi ng−îc counts sè ®Õm counting population (c¸c) quÇn thÓ ®èm country providing genetic resources n−íc cung cÊp tµi nguyªn di truyÒn coupled oscillation (c¸c) dao ®éng kÑp ®«i coupling (sù) ghÐp ®«i, kÕt ®«i coupling factors yÕu tè ghÐp courtship behaviour tËp tÝnh ve v∙n covalent bond liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ cover ®é che phñ cover slip tÊm kÝnh ®Ëy, lamen coverts l«ng th©n cowpea mosaic virus virut kh¶m ®Ëu ®òa cowpea trypsin inhibitor chÊt øc chÕ tripsin ®Ëu ®òa Cowper’s glands tuyÕn Cowper, tuyÕn hµnh-hang COX viÕt t¾t cña cyclooxygenase COX-1 viÕt t¾t cña cyclooxygenase1 COX-2 viÕt t¾t cña cyclooxygenase2 COX-3 viÕt t¾t cña cyclooxygenase3 coxa ®èt h¸ng coxal (thuéc) ®èt h¸ng CP4 EPSP synthase synthaza cp4 epsp CP4 EPSPS viÕt t¾t cña enzyme 5-enolpyruvyl-shikimate-3-phosphate synthase do Agrobacterium chñng CP4 sinh ra CpDNA ADN tÕ bµo chÊt (Cytoplasmic DNA) CPMP viÕt t¾t cña Committee for Proprietary Medicinal Products CPMV viÕt t¾t cña CowPea Mosaic Virus CPTI viÕt t¾t cña CowPea Trypsin Inhibitor cramp (chøng) chuét rót Crampton’s muscle c¬ Crampton cranial (thuéc) hép sä, sä cranial dermis da sä n∙o Cranial flexures nÕp uèn sä n∙o cranial nerves d©y thÇn kinh sä n∙o cranial neural crest mµo thÇn kinh sä n∙o

79 cranial sensory ganglia h¹ch c¶m gi¸c sä n∙o Craniata ph©n ngµnh cã sä craniobuccal pouch tói sä miÖng craniosacral system hÖ sä-x−¬ng cïng cranium hép sä crashes bïng næ crassulacean acid metabolism chuyÓn ho¸ axit kiÓu c©y thuèc báng crassulacean acid metabolism plant thùc vËt CAM Crassulaceae hä Thuèc báng C reactive protein protein kiÓu ph¶n øng C creatine phosphate creatin phosphat C-reactive protein protein ph¶n øng C (chØ thÞ sinh häc vÒ viªm nhiÔm) creativity kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cre-lox system hÖ thèng cre-lox (dïng phag ®Ó xen vµo hoÆc lµm mÊt ®i mét ®o¹n ADN ®Æc thï) cremaster 1. gai bông 2. c¬ b×u 3. c¬ tiÕt s÷a crenate (cã) khÝa trßn, (cã) khÝa tai bÌo crepitation phãng næ crepuscular ho¹t ®éng lóc chËp cho¹ng crest mµo cribellum tÊm nh¶ t¬ cribriform (cã) d¹ng sµng, (cã) d¹ng r©y cribrose rç mÆt sµng cricold (cã) d¹ng nhÉn Crinoidea líp HuÖ biÓn crispate qu¨n, nh¨n nheo crisped qu¨n, nh¨n nheo crissum vïng quanh huyÖt, vïng æ nhíp crissal (thuéc) vïng quanh huyÖt crista 1. nÕp mµng 2. mµo crista acustica mµo thÝnh gi¸c cristate (cã) mµo crithidial (thuéc) crithidia critical day length ®é dµi ngµy tíi h¹n critical micelle concentration nång ®é micel tíi h¹n critical period thêi k× tíi h¹n critical point method ph−¬ng ph¸p ®iÓm tíi h¹n crochet mãc vËn ®éng Crocodilia bé C¸ sÊu croissant vitellogßne no∙n hoµng h×nh liÒm crop thu ho¹ch mïa mµng

80 cross lai, giao phèi cross-fertilization (sù) thô t×nh chÐo, thô phÊn chÐo cross pollination thô phÊn chÐo cross protection b¶o vÖ chÐo crossing over (sù) trao ®æi chÐo cross-over (sù) trao ®æi chÐo, thÓ trao ®æi chÐo cross-over site vÞ trÝ trao ®æi chÐo crossing-over sù trao ®æi chÐo, sù b¾t chÐo cross matching ®ä chÐo Crossoptrygii ph©n líp C¸ v©y tay cross reaction ph¶n øng chÐo cross reactivity tÝnh ph¶n øng chÐo crossing over trao ®æi chÐo crowding thõa d©n sè crown 1. th©n rÔ ng¾n 2. t¸n 3. mµo 4. ®Ønh crown gall vµnh sÇn, nèt sÇn crozier ®ät cuén CRP viÕt t¾t cña C-Reactive Protein CRTL gene gen CRTL (g©y ph¶n øng t¹o beta caroten ë lóa chuyÓn gen) cruciate (cã) d¹ng ch÷ thËp Cruciferae hä Ch÷ thËp cruciform (cã) d¹ng ch÷ thËp crumb structure cÊu tróc h¹t vôn cruor côc m¸u ®«ng crura (c¸c) ®ïi, (c¸c) ch©n crural (thuéc) ®ïi, ch©n crureus c¬ ®ïi crus ®ïi, ch©n Crustacea líp Gi¸p x¸c crustose (cã) vá cøng cry1a (b) protein protein cry1a (b) cry1a (c) protein protein cry1a (c) cry1f protein protein cry1f cry3b (b) protein protein cry3b (b) cry9c protein protein cry9c cryogenic storage b¶o qu¶n b»ng l¹nh s©u cryoglobulin cryoglobulin, globulin l¹nh cryoprecipitate cryoglobulin, globulin l¹nh cry proteins protein cry crypt khe, hèc cryptic coloration nhuém mµu Èn cryptic style trô tinh thÓ

81 cryptobiosis (sù) sèng tiÒm Èn cryptogam thùc vËt sinh s¶n Èn Cryptophyceae líp thùc vËt chåi Èn cryptophyte thùc vËt chåi Èn cryptorchid (cã) tinh hoµn Èn cryptozoic sèng Èn crypts in intestinal epithelium khe biÓu m« ruét crystal tinh thÓ crystalline cone nãn thÓ thuû tinh thÓ crystalline lens nh©n m¾t, thÓ thuû tinh crystalline style trô tinh thÓ crystalloid d¹ng tinh thÓ CSF viÕt t¾t cña Colony Stimulating Factor CSFS viÕt t¾t cña Colony Stimulating Factors CT viÕt t¾t cña Conservation Tillage CTAB viÕt t¾t cña HexadeCylTrimethylAmmonium Bromide ctene phiÕn l−îc ctenidium 1. l−îc 2. mang lù¬c ctenold (cã) d¹ng l−îc Ctenophora ngµnh Søa CTNBio Uû ban kü thuËt quèc gia vÒ an toµn sinh häc Brazil CTP viÕt t¾t cña Chloroplast Transit Peptide cubical epithelium biÓu m« hép cubital l«ng c¸nh thø cÊp cubital remiges l«ng c¸nh trô cucullate (cã) d¹ng mò, (cã) d¹ng n¾p culling tuyÓn chän, lo¹i bá culm cäng, giãng rçng cultivar c©y trång cultivated land ®Êt trång trät culture 1. gièng nu«i cÊy 2. nu«i cÊy culture medium m«i tr−êng nu«i cÊy cumulative distribution function hµm ph©n bè tÝch luü cumulative dose liÒu l−îng tÝch luü cumulus mÊu mang trøng cumulus oophorus vïng h¹t, líp h¹t cuneate (cã) d¹ng nªm cuneiform (cã) d¹ng nªm cupula vßm cupule ®Êu curare cura curarine curarin

82 curcumin curcumin (hîp chÊt tù nhiªn chèng oxy ho¸) curing agent t¸c nh©n ch÷a bÖnh current good manufacturing practices thùc tiÔn s¶n xuÊt hµng ho¸ hiÖn hµnh cursorial hay ch¹y current competition c¹nh tranh hiÖn thêi current flow dßng ch¶y cushion plant c©y ®Öm cusp mÊu nhän, ®Ønh nhän cut c¾t (ADN, cµnh, l¸ ...) cutaneous (cã) da, (thuéc) da cutaneous respiration h« hÊp qua da cuticle mµng ngoµi, cuticun cuticular transpiration tho¸t h¬i n−íc qua mµng ngoµi cuticulin líp sõng cutin cutin cutinization (sù) t¹o cutin cutis líp m« m¹ch liªn kÕt cut-off posture t− thÕ c¾t, t− thª giíi h¹n cutting phÇn c¾t Cuvierian ducts èng Cuvier c-value paradox nghÞch lÝ gi¸ trÞ c CVD viÕt t¾t cña CardioVascular Disease CVMP viÕt t¾t cña Committee for Veterinary Medicinal Products Cyanobacteria líp Vi khuÈn lam cyanogenesis (sù) t¹o cyanogen Cyanophyceae líp T¶o lam cyanosis (chøng) xanh tÝm Cycadales bé TuÕ Cycadopsida líp TuÕ cybrid xybrit, thÓ lai sinh chÊt cycle chu k×, chu tr×nh cyclic hoa vßng cyclic AMP AMP vßng cyclic electron dßng ®iÖn tö khÐp kÝn cyclic photophosphorylation chu tr×nh quang phosphoryl ho¸ cyclodextrin cyclodextrin cycloheximide cycloheximid cycloid (cã) d¹ng vßng cyclooxygenase cyclooxygenaza cyclophosphamide phosphamit vßng, xyclophosphamit cyclosis vËn ®éng vßng, chu ®éng cyctospondylous (cã) ®èt sèng vßng

83 cyclosporine cyclosporin cyclosporin A cyclosporin A Cyclostomata bé c¸ miÖng trßn cyesis (sù) thai nghÐn cyme côm hoa d¹ng sim cymose inflorescence côm hoa d¹ng sim cynopodous (cã) ch©n vuèt cøng Cyperaceae hä Cãi cypress knee mÊu rÔ cãi ®Çm lÇy Cypriniformes bé c¸ chÐp cyp46 gene gen cyp46 cyst kÐn, nang, bäng cysteine cystein cystic (thuéc) kÐn, nang, bäng cystic duct èng dÉn mËt cystic fibrosis sîi nang, sîi kÐn cystic fibrosis transmembrane regulator protein protein ®iÒu hoµ mµng vËn chuyÓn sîi nang cysticercus nang s¸n, g¹o s¸n cysticolous sèng trong tói, sèng trong kÐn, sèng trong nang cystidium tÕ bµo dÑp d¹ng l«ng chim cystine cystin cystitis viªm bµng quang cystoblasts nh©n tÕ bµo, nguyªn bµo cystogenous t¹o kÐn, t¹o nang cystolith nang th¹ch cystozooid thÓ nang CystX nhãm gen CystX (cã trong ®Ëu t−¬ng cã t¸c dông diÖt giun nang) cytase cytaza cytochimera thÓ kh¶m tÕ bµo cytochromes cytochrom cytochrome p450 cytochrom p450 cytochrome p4503a4 cytochrom p4503a4 cytogenesis (sù) ph¸t sinh tÕ bµo cytogenetic map b¶n ®å di truyÒn tÕ bµo cytokinesis (sù) ph©n bµo chÊt, ph©n chia tÕ bµo chÊt cytokines cytokin cytokinin cytokinin cytology tÕ bµo häc cytolysis (sù) tiªu tÕ bµo, ph©n gi¶i tÕ bµo cytomegalovirus (cmv) virut cytomegalo cytomembrane system hÖ thèng mµng tÕ bµo

84 cytopathic (thuéc) bÖnh tÕ bµo cytophilic antibody kh¸ng thÓ −a tÕ bµo cytoplasm tÕ bµo chÊt cytoplasmic bridges cÇu tÕ bµo chÊt cytoplasmic determinants yÕu tè di truyÒn tÕ bµo chÊt cytoplasmic DNA ADN tÕ bµo chÊt cytoplasmic domain vïng tÕ bµo chÊt cytoplasmic gene gen bµo chÊt cytoplasmic inheritance di truyÒn tÕ bµo chÊt cytoplasmic male sterility (tÝnh) bÊt thô ®ùc bµo chÊt cytoplasmic membrane mµng tÕ bµo chÊt cytorrhysis (sù) tãp bµo cytosine cytosin cytoskeleton khung tÕ bµo cytostatic factor yÕu tè k×m h∙m tÕ bµo cytotaxis (tÝnh) øng ®éng tÕ bµo cytotaxonomy ph©n lo¹i häc tÕ bµo cytotoxic g©y ®éc tÕ bµo cytotoxic killer lymphocyte tÕ bµo lympho giÕt tÕ bµo, tÕ bµo lympho khö bµo cytotoxic T cells (c¸c) tÕ bµo T g©y ®éc tÕ bµo cytotoxin cytotoxin, ®éc tè tÕ bµo cytosine cytosin cytoskeleton bé khung tÕ bµo cytosol phÇn bµo tan, xytosol cytotrophoblast l¸ nu«i tÕ bµo, líp d−ìng bµo CZE viÕt t¾t cña Capillary Zone Electrophoresis

85

D

D loop vßng D (ADN) dactyl ngãn dactylar (thuéc) ngãn daffodil rice lóa vµng daffodils c©y thuû tiªn hoa vµng daidzein daidzein (d¹ng aglycone cña isoflavon) daidzen daidzen (mét ®ång ph©n cña isoflavon) daidzin daidzin ( d¹ng β-glycoside cña isoflavon) daily calorie supply per capita khÈu phÇn calo mçi ngµy dalton dalton-®¬n vÞ ®o khèi l−îng damping-off (sù) thèi ñng dark-fixation of carbon dioxide (sù) cè ®Þnh CO2 trong tèi dark-ground illumination hiÓn vi nÒn ®en, räi s¸ng nÒn tèi dark reactions ph¶n øng tèi dart thÓ l−ìi gi¸o Darwin, s finches nhËt ký cña Darwin Darwinian theory häc thuyÕt Darwin dasypaedes chim non data mining t×m kiÕm, khai th¸c d÷ liÖu daughter thÕ hÖ con daughter sporocysts nh©n cña tÕ bµo mÑ bµo tö day-neutral plant thùc vËt ngµy trung b×nh DBT viÕt t¾t cña Indian Department of Biotechnology DC viÕt t¾t cña Dendritic Cells ddNTP viÕt t¾t cña DiDeoxyNucleosid TriphosPhate ddRNAi viÕt t¾t cña DNA-directed RNA Interference de novo sequencing gi¶i tr×nh tù de novo deabetes bÖnh ®¸i th¸o ®−êng deaminase deaminaza deamination khö amin ho¸ deamination reaction ph¶n øng khö amin death (sù) chÕt, tö vong death rate chØ sè chÕt, chØ sè tö vong decalcification (sù) khö canxi Decapoda 1. bé M−êi ch©n 2. ph©n bé M−êi ch©n decarboxylase ®ecacboxylaza decay (sù) ph©n r∙ decerebrate mÊt n∙o, mÊt chøc n¨ng n∙o

86 decerebrate tonus tr−¬ng lùc c¬ mÊt n∙o decidua mµng rông deciduate (cã) mµng rông deciduous (bÞ) rông deciduous forest rõng rông l¸ decomposers (sinh) vËt ph©n huû decomposer system hÖ thèng ph©n huû decomposition (sù) ph©n huû decompound phøc hîp decondensed chromatin cromatin kh«ng ng−ng tô deconjugation (sù) t¸ch tiÕp hîp, gi¶i tiÕp hîp decorticated (bÞ) bãc vá, (bÞ) lét vá decurrent 1. men xuèng 2. nhiÒu nh¸nh decussate chÐo ch÷ thËp, ®èi ch÷ thËp decussation liÖu ph¸p s©u dedifferentiation (sù) gi¶i biÖt ho¸ deep cytoplasmic movement vËn chuyÓn bµo chÊt s©u deep zone of amphibian gastrula vïng s©u cña ph«i vÞ l−ìng c− defaulr programs lçi ch−¬ng tr×nh defective virus virut bÞ bÊt ho¹t defence mechanism c¬ chÕ b¶o vÖ defensins chÊt b¶o vÖ, yÕu tè b¶o vÖ defibrillator m¸y khö rung tim deficiency (sù) thiÕu ®o¹n, thiÕu hôt deficiency disease bÖnh thiÕu dinh d−ìng, bÖnh suy dinh d−ìng definite (cã) d¹ng xim, (thuéc) gèc ghÐp definite growth sinh tr−ëng cã h¹n definitive cuèi cïng, hoµn toµn, ph¸t triÓn ®Çy ®ñ, x¸c ®Þnh definitive host vËt chñ vÜnh viÔn defoliation (sù) ng¾t l¸, rông l¸ deforestation (sù) ®èt rõng, ph¸ rõng degeneracy sù tho¸i ho¸, sù suy biÕn, sù suy tho¸i degeneration (sù) tho¸i ho¸, suy biÕn degenerative disorders rèi lo¹n tho¸i ho¸ deglutition (sù) nuèt degenerate codons c¸c codon tho¸i ho¸ (nhiÒu codon qui ®Þnh mét axit amin) degradation sù suy tho¸i, sù xuèng cÊp, sù gi¶m bËc, ph©n huû dehiscence (sù) nøt, nÎ, më dehydration (s−) khö nø¬c dehydrogenase ®ehydrogenza de-iridividuation (sù) mÊt c¸ tÝnh, mÊt c¸ thÓ delamination (sù) ph©n líp

87 degradative succession diÔn thÕ suy tho¸i dehydrogenases dehydrogenaza dehydrogenation khö hydro Deinococcus radiodurans Deinococcus radiodurans (vi khuÈn chÞu phãng x¹) delayed density-dependence (sù) trÔ cña phô thuéc mËt ®é delayed fertilization thô tinh chËm delayed-type hypersensitivity qu¸ mÉm muén deletion (sù) khuyÕt ®o¹n, ®o¹n khuyÕt (nhiÔm s¾c thÓ) deletion mapping of DNA sequences lËp b¶n ®å khuyÕt ®o¹n c¸c tr×nh tù ADN deletion mutation ®ét biÕn khuyÕt ®o¹n deletion of chromosomal segment sù mÊt ®o¹n nhiÔm s¾c thÓ delinquency (sù) ph¹m téi delinquent kÎ ph¹m téi, ph¹m téi, l¬ lµ, chÓnh m¶ng delta 12 desaturase desaturaza delta12 delta 15 desaturase desaturaza delta15 delta endotoxins endotoxin delta deltoid 1. cã d¹ng tam gi¸c 2. cÊu tróc tam gi¸c delusions (sù) hoang t−ëng deme ®em, nhãm liªn phèi dementia (sù) sa sót trÝ tôª dementia praecox sa sót trÝ tôª demersal ë ®¸y, ch×m demifacet nöa mÆt khíp Demospongiae líp Bät biÓn th−êng demethylase demethylaza, enzym khö methyl demethylation khö methyl demographic processes qu¸ tr×nh d©n sè demulcent dÞu, gi¶m kÝch thÝch demography d©n sè häc denaturation (sù) biÕn tÝnh, biÕn chÊt, t¸ch ®«i (ADN) denatured DNA ADN biÕn tÝnh (®∙ t¸ch lµm 2 sîi ®¬n) denaturing gradient gel electrophoresis ®iÖn di trªn gel gradient biÕn tÝnh denaturing High Pressure Liquid Chromatography s¾c ký láng cao ¸p biÕn tÝnh denaturing polyacrylamide gel electrophoresis ®iÖn di trªn gel polyacrylamid biÕn tÝnh dendrimers nh¸nh, nh¸nh ph©n dendrite dendrit, ®ät nh¸nh dendritic cell tÕ bµo cã tua, tÕ bµo cã d¹ng b¹ch tuéc, tÕ bµo ph©n nh¸nh dendritic langerhans cells (c¸c) tÕ bµo langerhans ph©n nh¸nh (n¬i HIV x©m nhËp c¬ thÓ) dendritic polymers polyme ph©n nh¸nh

88 dendrochronology cæ khÝ hËu theo vßng c©y dendrogram c©y ph¸t sinh dendrograph c©y kÝ dendroid 1. (cã) d¹ng c©y 2. (cã) d¹ng ph©n nh¸nh c©y dendron sîi nh¸nh denervated (bÞ) bãc d©y thÇn kinh, (bÞ) bá d©y thÇn kinh denial (sù) tõ chèi denitrification khö nit¬ denitrifying bacteria vi khuÈn khö nit¬ dens of axis trôc r¨ng dens epistrophel mám r¨ng density mËt ®é density dependence phô thuéc mËt ®é density dependent factor yÕu tè phô thuéc mËt ®é density dependent inhibition (sù) øc chÕ phô thuéc mËt ®é density gradient centrifugatiori ly t©m trong gradien mËt ®é density independent factor yÕu tè ®éc lËp mËt ®é dental formula c«ng thøc r¨ng dentary x−¬ng (mang) r¨ng dentary bone x−¬ng r¨ng dentate (cã) r¨ng, (cã) mÐp xÎ r¨ng denticle 1. mÊu d¹ng r¨ng nhá 2. v¶y tÊm dentinal (thuéc) dentin, ngµ r¨ng dentine dentin, ngµ r¨ng, chÊt x−¬ng r¨ng dentition 1. mÉu r¨ng 2. (sù) mäc r¨ng 3. bé r¨ng denuded quadrat « trÇn deoxynivalenol deoxynivalenol deoxyribonucleic acid axit deoxyribonucleic deoxynucleoside triphosphate deoxynucleosid triphosphat (dNTP) deoxyribonuclease deoxyribonucleaza deoxyribonucleic acid (DNA) axit deoxyribonucleic deoxyribonucleotide deoxyribonucleotid deoxyribose deoxyriboza dependent variable biÕn dÞ ®éc lËp depersonalization (sù) mÊt c¸ tÝnh, mÊt c¸ thÓ depilate nhæ l«ng, nhæ tãc depolarization (sù) khö cùc, ph©n cùc deposit feeder sinh vËt ¨n c¹n vÈn depressant 1. lµm suy gi¶m, lµm suy yÕu 2. t¸c nh©n lµm suy yÕu depressor 1. c¬ h¹ 2. chÊt gi¶m chuyÓn ho¸ deprotection khö b¶o vÖ depth chiÒu s©u, bÒ s©u

89 derepression khö øc chÕ derived character ®Æc ®iÓm dÉn xuÊt derm b×, da dermal (thuéc) b×, da dermal tissue system hÖ m« b× dermal branchlae mang da, mang b× dermatogen tÇng sinh b× dermatophyte nÊm ngoµi da dermic (thuéc) b×, da dermis b×, da dermornuscular layer líp c¬ b× dertrotheca bao má sõng dertrum bao má sõng desert hedgehog protein protein nhÝm ¢u hoang m¹c desert hoang m¹c, sa m¹c desertification (sù) ho¸ hoang m¹c descending ch¹y xu«i desferroxamine manganese mangan desferroxamin desmids t¶o lôc desmognathous (thuéc) hµm da, má da desmosome thÓ liªn kÕt, thÓ nèi, thÓ cÇu desquamation (sù) trãc v¶y, bong v¶y desulfovibrio phÈy khuÈn khö sulphat determinate (®−îc) x¸c ®Þnh, (thuéc) gèc ghÐp, (cã) xim determination (sù) x¸c ®Þnh giíi h¹n, x¸c ®Þnh determinate cleavage ph©n c¾t x¸c ®Þnh determinate growth sinh tr−ëng cã h¹n detorsion xo¾n ng−îc chiÒu detritovore sinh vËt ¨n mïn b∙, sinh vËt ¨n chÊt thèi r÷a, sinh vËt ¨n chÊt tan r÷a detritus chÊt thèi r÷a, chÊt tan r÷a, mïn b∙ Deuteromycetes líp NÊm bÊt toµn, líp NÊm khuyÕt deuterostoma miÖng thø sinh deuterotoky trinh sinh hai tÝnh deutocerebron h¹ch n∙o II development (sù) ph¸t triÓn, triÓn khai, më réng deviance so khíp thèng kª deviation ®é lÖch deviation IQ IQ lÖch devonian kû devon dew claw mãng huyÒn Deuteromycotina ph©n ngµnh NÊm bÊt toµn, ph©n ngµnh NÊm khuyÕt,

90 líp NÊm bÊt toµn, líp NÊm khuyÕt dexiotropic cuèn ph¶i, xo¾n ph¶i, dextral cuèn ph¶i dextran dextran dextrin dextrin dextrorotary isomer isome quay ph¶i, chÊt ®ång ph©n quay ph¶i dextrorse cuèn ph¶i, xo¾n ph¶i dextrose dextroza DGGE viÕt t¾t cña Denaturing Gradient Gel Electrophoresis DHA DocosaHexanoic Acid DHH viÕt t¾t cña Desert HedgeHog protein dHPLC viÕt t¾t cña denaturing High Pressure Liquid Chromatography di George’s syndrome héi chøng dÞ George diabetes bÖnh ®¸i th¸o ®−êng diacoele buång n∙o thÊt III, khoang n∙o III diacylglycerols diacylglycerol diadeiphous hai bã chØ nhÞ diadzein diadzein diagnosis 1. m« t¶ ®Æc tr−ng 2. chÈn ®o¸n diagnostic characters ®Æc ®iÓm chÈn ®o¸n dialypetalous (cã) c¸nh trµng rêi dialysis sù thÈm tÝch Diamond vs. chakrabarty Bé th−¬ng m¹i Mü diapause (sù) ®×nh dôc diapedesis (sù) xuyªn m¹ch, tho¸t m¹ch diaphoresis (sù) ch¶y må h«i, tho¸t må h«i diaphragm 1. mµng ng¨n 2. v¸ch ng¨n 3. c¬ hoµnh diaphysis th©n x−¬ng diapophyses mÊu ngang diapsid (thuéc) hai hè th¸i d−¬ng, hè th¸i d−¬ng kÐp diarthrosis khíp ®éng diastase diastaza diastasis kú nghØ tiÒn t©m thu diastema 1. tÊm gi÷a 2. kho¶ng trèng r¨ng diaster thÓ sao chÐp diastereoisomers diastereoisome diastole kú t©m tr−¬ng, kú gi∙n tim diastolic blood pressure ¸p suÊt m¸u t©m tr−¬ng diastolic pressure huyÕt ¸p t©m tr−¬ng diatoms khuª t¶o, t¶o silic diatropism (tÝnh) h−íng ngang kÝch thÝch

91 dibranchiate hai mang dicentric hai t©m, l−ìng t©m, hai t©m ®éng dicer enzymes enzym dicer (c¾t ARN m¹ch kÐp) dichasial cyme xim hai ng¶ dichasium xim hai ng¶ dichiamydeous (cã) bao hoa kÐp dichocephalous (cã) hai ®Çu dichogamy (tÝnh) biÖt giao dichoptic (thuéc) m¾t kÐp dichotomy (sù) l−ìng ph©n dichromatism (chøng) l−ìng s¾c thÞ Dicksonia bé CÈu tÝch Dick test thö nghiÖm Dick dicliny ph©n tÝnh (thùc vËt) diclinous (cã) hoa ph©n tÝnh DIC microscope kÝnh hiÓn vi DIC dicot thùc vËt hai l¸ mÇm Dicotyledones líp Hai l¸ mÇm dictyosome thÓ l−íi dictyostele trung trô l−íi dicyclic hai vßng xo¾n didactyl hai ngãn dideoxynucleosid triphosphate (ddNTP) dideoxynucleosid triphosphat didymous mäc kÐp didynamous hai ®«i nhÞ so le dieback (sù) chÕt ho¹i diel ngµy - ®ªm, hµng ngµy diencephalon n∙o trung gian diets khÈu phÇn, ¨n kiªng difference threshold ng−ìng ph©n biÖt differential absorption ratio tû lÖ hÊp thô (trong qu¸ tr×nh) biÖt ho¸ differential interference contrast microscope kÝnh hiÓn vi t−¬ng ph¶n giao thoa vi sai differential display hiÓn thÞ biÖt ho¸ differential reproduction sinh s¶n biÖt ho¸ differential resource utilization sö dông tµi nguyªn kh¸c nhau differential splicing t¸ch intron (trong) biÖt ho¸ differential stain thuèc nhuém vi sai differentiation (sù) ph©n ho¸, biÖt ho¸ diffuse competition c¹nh tranh ph©n t¸n diffuse growth sinh tr−ëng ph©n t¸n diffuse placentation kiÓu b¸m nhau ph©n t¸n

92 diffuse porous kiÓu b¸m ph©n t¸n diffuse porous (cã) lç ph©n t¸n diffuse tissue m« ph©n t¸n diffusion (sù) khuÕch t¸n, lan to¶ diffusion coefficients hÖ sè ph©n t¸n digametic hai kiÓu giao tö digastric hai th©n Digenea líp S¸n l¸ song chñ digenesis (sù) xen kÏ thÕ hÖ, lu©n phiªn thÕ hÖ digenetic (thuéc) xen kÏ thÕ hÖ, lu©n phiªn vËt chñ digenetic reproduction sinh s¶n xen kÏ thÕ hÖ digestion (sù) tiªu ho¸, ph©n huû digestive gland tuyÕn tiªu ho¸ digestive system hÖ tiªu ho¸ digestive tract èng tiªu ho¸, ®−êng tiªu ho¸ digestive tube èng tiªu ho¸ digit ngãn digitate (cã) ngãn, (xÎ) ngãn digitigrade mÊu d¹ng ngãn digitule mÊu d¹ng ngãn diglycerides diglycerid digoneutic (mét) n¨m hai løa dihybrid con lai hai tÝnh dihybrid cross phÐp lai hai tÝnh tr¹ng dikaryon nh©n kÐp, thÓ hai nh©n dikaryotic (thuéc) hai nh©n dikaryophase pha hai nh©n, pha song ®¬n béi dilambdodont (r¨ng) ch÷ V dilator c¬ gi∙n dilution principle nguyªn lÝ pha lo∙ng dimeric chromosome nhiÔm s¾c thÓ c©n, nhiÔm s¾c thÓ ®èi xøng hai bªn dimeric RNAse III ribonucleaza III l−ìng ph©n dimerous hai phÇn dimorphic hai d¹ng, l−ìng h×nh dimorphism (hiÖn t−îng) l−ìng h×nh, (hiÖn t−îng) hai d¹ng dimorphous hai d¹ng, l−ìng h×nh dinitrogen fixation cè ®Þnh nit¬ Dinoflagellata ngµnh Trïng hai roi Dinophyceae líp Trïng t¶o diocoel n∙o thÊt ba dioecious ph©n tÝnh

93 dioecious species loµi ph©n tÝnh dioecism (sù) ph©n tÝnh dioestrus kú kh«ng ®éng dôc dioptric mechanism c¬ cÊu khóc x¹ diphasic hai pha, hai kú, hai giai ®o¹n diphtheria (bÖnh) b¹ch hÇu diphtheria antitoxin kh¸ng ®éc tè b¹ch cÇu diphtheria toxin ®éc tè b¹ch hÇu diphtheria toxoid nh−îc ®éc tè b¹ch hÇu diphycercal (thuéc) v©y ®u«i ®èi xøng ®Òu diphygenic hai kiÓu ph¸t triÓn diphyletic hai dßng tæ tiªn, hai nguån gèc diphyodont hai (kiÓu) bé r¨ng diplobiont sinh vËt l−ìng thÓ diplobiontic (thuéc) sinh vËt l−ìng thÓ diploblastic hai ph«i b×, hai l¸ ph«i diplococcus song cÇu khuÈn diplogangliate (cã) h¹ch kÐp diploganglionate (cã) h¹ch kÐp diplohaplont sinh vËt l−ìng ®¬n béi diploid l−ìng béi, thÓ l−ìng béi diploid cell tÕ bµo l−ìng béi diploidization (sù) l−ìng béi ho¸, h×nh thµnh l−ìng béi diplonema giai ®o¹n sîi kÐp diplont sinh vËt l−ìng béi diplophase pha l−ìng béi Diplopoda líp Ch©n kÐp diplospondylic hai ®èt sèng, (thuéc) ®èt sèng kÐp diplospondylous hai ®èt sèng, (thuéc) ®èt sèng kÐp diplospondyly (hiÖn t−îng) hai ®èt sèng kÐp diplostemonous hai vßng nhÞ, (cã) hai vßng nhÞ diplotene diploten diplozoic ®èi xøng hai bªn Dipneusti bé C¸ phæi dip-pen lithography (phÐp) in kh¾c ®¸ b»ng bót nhóng dip-pen nanolithography (phÐp) in kh¾c ®¸ nano b»ng bót nhóng Diprioi bé C¸ phæi diprotodont hai r¨ng cöa lín Diptera bé Hai c¸nh direct development ph¸t triÓn trùc tiÕp direct flight ¸nh s¸ng trùc tiÕp directing stimulus kÝch thÝch ®Þnh h−íng

94 direct metamorphosis biÕn th¸i trùc tiÕp direct transfer truyÒn trùc tiÕp directed assembly sù quÇn tô trùc tiÕp directed evolution tiÕn ho¸ ®Þnh h−íng directed mutation ®ét biÕn ®Þnh h−íng xem adaptive mutation directed self-assembly tù l¾p r¸p cã ®Þnh h−íng directional selection (sù) chän läc ®Þnh h−íng disaccharide ®−êng ®«i, disaccharid disasters thiªn tai disc ®Üa, nhó, gi¸c disclimax ®Ønh cao bÊt th−êng, ®Ønh cao nh©n t¹o discoidal cleavage ph©n c¾t ®Üa Discolichenes nhãm ®Þa y d¹ng ®Üa Discomycetes líp NÊm ®Üa discontinuous distribution ph©n bè kh«ng liªn tôc discontinuous feeder ¨n kh«ng liªn tôc discontinuous variation biÕn dÞ kh«ng liªn tôc discriminant analysis ph©n tÝch biÖt thøc discrimination (sù) ph©n biÖt discrimination training tËp quen ph©n biÖt discus proligerus vïng h¹t disharmony mÊt hµi hoµ disinfection (sù) khö trïng, tÈy uÕ disinfestation (sù) diÖt c«n trïng discrete generation thÕ hÖ riªng biÖt disjunct ph©n t¸ch, ®øt ®o¹n disjunction (sù) ph©n t¸ch disjunctor cÇu liªn kÕt disk 1. nhó 2. ®Üa 3. gi¸c disk floret hoa con d¹ng ®Üa disomic l−ìng thÓ, (thuéc) thÓ hai disorganized schizophrenia (bÖnh) t©m thÇn ph©n liÖt rèi lo¹n dispermic eggs trøng hai tinh trïng dispermy (sù) thô tinh kÐp dispersal (sù) ph¸t t¸n dispersion (sù) ph©n t¸n displacement (sù) di chuyÓn displacement activity ho¹t ®éng chuyÓn chç displacement loop vßng chuyÓn chç display behaviour tËp tÝnh ph« tr−¬ng disruptive selection chän läc ng¾t qu∙ng dissemination (sù) ph©n to¶

95 disseminule thÓ ph©n to¶ dissimilation (sù) ph©n ly, ph©n h−íng, trë thµnh kh¸c nhau dissociating enzymes enzym ph©n ly dissociation (sù) ph©n ly dissociative disorder rèi lo¹n ph©n ly dissymmetric bÊt ®èi xøng distal xa, ngoµi distichous hai d∙y, hai hµng distinct ph©n biÖt distraction display biÓu hiÖn sao l∙ng distribution (sù) ph©n bè distribution factor hÖ sè ph©n bè distribution-free methods (c¸c) ph−¬ng ph¸p phi ph©n sè disturbance (sù) rèi lo¹n, ®¶o lén, nhiÔu disulphide bond mèi liªn kÕt disulphid disuse atrophy teo do kh«ng dïng dithioglycerol dithioglyxerol dithlothreitol dithiothreitol ditrematous (cã) lç sinh dôc ph©n biÖt diuresis bµi niÖu diurnal movement vËn ®éng ngµy-®ªm divaricate t¸ch ®«i réng, ph©n ly réng divergence (tiÕn ho¸) ph©n h−íng divergent ph©n h−íng, ph©n t¸n divergent evolution tiÕn ho¸ ph©n h−íng divergent oscillation dao ®éng ph©n h−íng divergent thinking t− duy ph©n kú diversifying selection chän läc cùc ®o¹n diversity biotechnology consortium m¹ng l−íi c«ng nghÖ sinh häc vÒ ®a d¹ng diversity estimation (of molecules) ®¸nh gi¸ møc ®é ®a d¹ng (cña c¸c ph©n tö) diversity (sù, ®é) ®a d¹ng diverticula (c¸c) tói thõa diverticulum tói thõa diving lÆn division ngµnh dizygotic twins trÎ sinh ®«i hai trøng, trÎ sinh ®«i hai hîp tö DMD viÕt t¾t cña Duchenne Muscular Dystrophy DNA ADN viÕt t¾t cña DeoxyriboNucleic Acid DNA analysis ph©n tÝch ADN DNA binding proteins protein liªn kÕt ADN DNA bridges cÇu ADN DNA chimera kh¶m ADN

96 DNA chip chip ADN DNA cloning th− viÖn ADN DNA-directed RNA Interference can thiÖp b»ng ARN do ADN ®iÒu khiÓn DNA fingerprinting in dÊu ADN, lµm dÊu ADN DNA footprinting in dÊu ch©n ADN (x¸c ®Þnh tr×nh tù ADN, n¬i b¸m ®Æc hiÖu protein) DNA fragmentation ph©n ®o¹n ADN DNA glycosylase glycosylaza ADN DNA gyrase gyraza ADN DNA helicase helicaza ADN DNA hybridisation lai ADN DNA library th− viÖn ADN DNA ligase ligaza ADN DNA marker chØ thÞ ADN DNA melting temperature nhiÖt ®é nãng ch¶y ADN DNA methylase methylaza ADN DNA methylation metyl ho¸ ADN DNA microarray vi dµn ADN DNA polymerase ADN polymeraza (enzym tæng hîp ADN) DNA probe ®o¹n dß ADN DNA profiling x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm ADN DNA Regulatory Elements (c¸c) nh©n tè ®iÒu hoµ ADN DNA repair söa ch÷a ADN DNA sequencing gi¶i tr×nh tù ADN DNA shuffling x¸o trén (tr×nh tù) ADN DNA synthesis tæng hîp ADN DNA typing ®Þnh kiÎu ADN DNA vaccines vaccin ADN DNA vector vect¬ ADN DNA-dependent RNA polymerase polymeraza ARN phô thuéc ADN DNA-directed RNA interference nhiÔu ARN ®Þnh h−íng ADN DNA-RNA hybrid d¹ng lai ADN-ARN DNA-DNA hybridization phÐp lai ADN-ADN DNAse ADNase docking (in computational biology) cËp bÕn (trong sinh häc vi tÝnh) docosahexanoic acid (dha) axit docosahexanoic doctrine of specific nerve energies häc thuyÕt n¨ng l−îng thÇn kinh chuyªn biÖt dolichol phosphate phosphat dolichol dolioform (cã) d¹ng thïng, (cã) d¹ng v¹i domain vïng, miÒn domatium tæ c«n trïng

97 dome vßm Domin scale thang Domin dominance hierarchy ph©n cÊp tréi dominant 1. tréi 2. loµi tréi dominant allele alen tréi dominant species loµi −u thÕ don −u tó donor junction (sù) kÕt nèi thÓ cho Dopamin dopamin dormancy (tr¹ng th¸i) ngñ dormin dormin dorsal 1. (thuéc) mÆt l−ng 2. mÆt l−ng dorsal aorta ®éng m¹ch l−ng dorsal column cét sèng dorsal fin v©y l−ng dorsal horn sõng cét sèng dorsal organ c¬ quan trªn l−ng dorsal root ganglia h¹ch rÔ l−ng dorsal suture ®−êng nèi l−ng dorsal trace vÕt l−ng dorsiferous câng con dorsifixed ®Ýnh l−ng dorsalis ®éng m¹ch l−ng dorsigrade ®i b»ng mu dorsiventral (thuéc) l−ng bông dorsovetral axis trôc tr−íc sau dorsum l−ng dosage compensation sù bï trõ liÒu l−îng dosal lip mÐp l−ng dose liÒu l−îng dose equivalent liÒu l−îng t−¬ng ®−¬ng, ®−¬ng l−îng liÒu l−îng dose rate suÊt liÒu l−îng dose reduction factor hÖ sè gi¶m liÒu l−îng dosemeter liÒu l−îng kÕ dosimeter liÒu l−îng kÕ double kÐp, ®«i dot blot dot blot, thÈm t¸ch ®iÓm (mét kü thuËt lai ADN) double cirvulation tuÇn hoµn kÐp double diffusion khuÕch t¸n kÐp double embedding ®óc kÐp, lång kÐp double fertilization thô tinh kÐp, thô phÊn kÐp

98 double helix chuçi xo¾n kÐp double-image micrometer tr¾c vi kÕ hai ¶nh down feathers l«ng t¬ Down,s syndrome héi chøng Down downy mildew (bÖnh) s−¬ng phÊn t¬ DPN viÕt t¾t cña Dip-Pen Nanolithography drainage (sù) th¸o n−íc, tiªu n−íc dream interpretation gi¶i thÝch giÊc m¬ D region vïng D DREs viÕt t¾t cña DNA Regulatory Elements drinking water n−íc uèng drip tip ®Ønh trót n−íc drive ®éng lùc drive-reduction hypothesis gi¶ thuyÕt gi¶m ®éng lùc dromaeognathous (cã) hµm xo¾n drone ong ®ùc drop (sù) rông Drosophila ruåi giÊm Drosophila Drosophila melanogaster ruåi giÊm Drosophila melanogaster drought (sù) kh« h¹n drug thuèc doublebind communication giao tiÕp l−ìng nan down promoter mutations ®ét biÕn phÝa sau promot¬ (khëi ®iÓm) down regulating ®iÒu hoµ vÒ phÝa sau downtream xu«i dßng drought tolerance tÝnh chÞu h¹n drought tolerance trait tÝnh tr¹ng chÞu h¹n drupe qu¶ h¹ch drupel qña h¹ch nhá druse tinh ®¸m dry deposition l¾ng kh« dry fruit qu¶ kh« dry rot (bÖnh) thèi kh« dsDNA ADN sîi ®«i dsRNA ARN sîi ®«i Duchenne muscular dystrophy (dmd) gene gen teo c¬ Duchenne duct èng duct cell tÕ bµo èng ductless glands tuyÕn néi tiÕt ductule èng nhá, tiÓu qu¶n ductus èng ductus arteriosus èng ®éng m¹ch

99 ductus caroticus èng ®éng m¹ch ductus Cuvieri èng Cuvieri ductus deferens èng dÉn tinh ductus ejaculatorius èng phãng tinh ductus endolymphaticus èng néi tiÕt b¹ch huyÕt ductus pneumaticus èng khÝ dulosis (sù) céng sinh n« lÖ dung beetles bä hung dung feeder vËt ¨n ph©n duodenal (thuéc) t¸ trµng duodenum ruét t¸, t¸ trµng duplex phøc kÐp, ®o¹n lÆp kÐp duplication lÆp ®o¹n, ®o¹n lÆp duplicident (cã) r¨ng cöa kÐp dura mater mµng cøng duramen lâi gç dwarf male con ®ùc lïn dwarfism hiÖn t−îng lïn dyad bé ®«i dyenin ®yenin dyes thuèc nhuém dynamic life-tables b¶ng sèng ®éng lùc häc dynamic psychology t©m lý häc ®éng lùc dynamics ®éng lùc häc dysadaptation (sù) lo¹n thÝch nghi dysarthria (sù) lo¹n vËn ng«n dyscrasia (sù) lo¹n thÓ tr¹ng dysgenic tho¸i ho¸ gièng dysgraphia (sù) dÞ d¹ng chi, lo¹n ph¸t chi dyskinesia (sù) lo¹n vËn ®éng dyslexia (sù) lo¹n n¨ng ®äc dyspepsia (sù) rèi lo¹n tiªu ho¸ dysplasia (sù) lo¹n ph¸t triÓn dyspnea (sù) khã thë dyspnoea (sù) khã thë dystrophic lo¹n d−ìng

100

E

EAAS viÕt t¾t cña Excitatory Amino AcidS ear tai ear development (sù) ph¸t triÓn cña tai eardrum mµng nhÜ early development (sù) ph¸t triÓn sím early genes c¸c gen biÓu hiÖn sím early proteins c¸c protein(gióp gen) biÓu hiÖn sím early replicating regions (c¸c) vïng sao chÐp sím early wood gç sím earthworms giun ®Êt ecad d¹ng sinh th¸i ECB viÕt t¾t cña European Corn Borer Ecballium elaterium Trypsin Inhibitors chÊt øc chÕ trypsin cña Ecballium elaterium eccrine bµi tiÕt ecdemic bªn ngoµi vµo, ngo¹i lai ecdysone hormon ecdyson, hormon lét x¸c ecdysone receptor thô quan ecdysone echinococcus s¸n chã Echinodermata ngµnh Da gai Echinoidea líp CÇu gai Echiuroidea ngµnh Echiurodea echoic memory trÝ nhí ©m vang echolalia (chøng) l¾p lêi, (chøng) nh¹i lêi echolocatlon (sù) ®Þnh vÞ b»ng tiÕng väng ECHO viruses (c¸c) virut ECHO ecocline cÊp tÝnh tr¹ng sinh th¸i, nªm sinh th¸i E. coli (Escherichia coli) E.coli eclosion (sù) në ecological effciency hiÖu suÊt sinh th¸i ecological factor nh©n tè sinh th¸i ecological indicators (c¸c) chØ thÞ sinh th¸i ecological management qu¶n lý sinh th¸i häc ecological niche tæ sinh th¸i ecological pyramids (c¸c) th¸p sinh th¸i ecological succession diÔn thÕ sinh th¸i ecology sinh th¸i häc

101 Eco-Management and Audit Scheme qu¶n lý sinh th¸i vµ s¬ ®å kiÓm to¸n econometrics kinh tÕ l−îng economic ratio hÖ sè kinh tÕ ecophysiology sinh lý häc sinh th¸i ecospecies loµi sinh th¸i ecosystem hÖ sinh th¸i ecotone ®íi chuyÓn tiÕp sinh th¸i ecotype kiÓu sinh th¸i ectethmoid x−¬ng sµng trªn ectoblast l¸ ph«i ngoµi, ngo¹i ph«i b× ectoderm ngo¹i b× ectodermal adult stem cells tÕ bµo gèc ngo¹i b× tr−ëng thµnh ectodermal placodes tÊm biÓu b× ectogenesis (sù) ph¸t triÓn nh©n t¹o, ph¸t triÓn ngoµi c¬ thÓ ectogenous (cã) kh¶ n¨ng tån t¹i ®éc lËp, (cã) kh¶ n¨ng sèng ngoµi ký chñ ectolecithal (thuéc) no∙n hoµng ectomesenchymal cells tÕ bµo ngo¹i trung b× ectomorph th©n ng−êi kiÓu trÝ thøc, ng−êi cã h×nh th¸i trÝ thøc ectomycorrhiza rÔ nÊm ngo¹i d−ìng ectoparasite vËt ngo¹i ký sinh, ngo¹i ký sinh trïng ectophloic (cã) libe ngoµi ectopia (sù) l¹c vÞ trÝ, lÖch vÞ trÝ ectopic l¹c vÞ trÝ, lÖch vÞ trÝ ectopic development sù ph¸t triÓn lÖch ectoplasm líp ngo¹i chÊt ngo¹i vi, líp ngo¹i chÊt, líp ngoµi chÊt nguyªn sinh Ectoprocta ngµnh Ectoprocta ectopy (sù) l¹c vÞ trÝ, lÖch vÞ trÝ ectotherm ®éng vËt ngo¹i nhiÖt, ®éng vËt biÕn nhiÖt ectotrophic mycorrhiza rÔ nÊm ngo¹i d−ìng ectozoon ®éng vËt ngo¹i ký sinh ectromelia (tËt) thiÕu chi, (tËt) gi¶m s¶n chi eczema eczema, chµm edaphic climax cao ®Ønh edaphic factor nh©n tè ®Êt trång, nh©n tè thæ nh−ìng Edentata bé ThiÕu r¨ng edentate kh«ng r¨ng edentulous kh«ng r¨ng edible vaccines vaccin ¨n ®−îc editing söa ch÷a, biªn tËp edriophthalmic kh«ng cuèng m¾t eel c¸ ch×nh

102 eel grass rong m¸i chÐo biÓn, rong l−¬n effective dose equivalent liÒu l−îng t−¬ng ®−¬ng hiÖu dông effective energy n¨ng l−îng h÷u hiÖu effective wavelength b−íc sãng h÷u hiÖu effector t¸c quan, c¬ quan thùc hiÖn effector cell tÕ bµo hiÖu qu¶, tÕ bµo thùc hiÖn effector genes gen c¶m øng effector neurone n¬ron vËn ®éng effector plasmid plasmid c¶m øng efferent ra ngoµi, li t©m efferent columns cét li t©m effort syndrome hé chøng g¾ng søc effusion (sù) trµn dÞch egest th¶i, bµi xuÊt, tèng ra, th¶i ph©n, bµi tiÕt egesta tæng l−îng chÊt th¶i , tæng l−îng chÊt bµi xuÊt egestion vacuole kh«ng bµo tiªu ho¸ egg tÕ bµo trøng, trøng egg apparatus bé tÕ bµo trøng egg cell tÕ bµo trøng EDTA viÕt t¾t cña EthyleneDiamine TetraAcetate (chÊt chèng ®«ng m¸u vµ k×m h∙m mét sè enzym) EETI viÕt t¾t cña Ecballium elaterium Trypsin Inhibitors EFA viÕt t¾t cña Essential Fatty Acids effector t¸c nh©n thùc hiÖn effector T cells tÕ bµo T thùc hiÖn EGF viÕt t¾t cña Epidermal Growth Factor EGF receptor thô quan EGF (Epidermal Growth Factor) EGFR xem EGF receptor egg chamber buång trøng egg nucleus nh©n trøng egg tooth r¨ng trøng, h¹t g¹o, r¨ng ph«i ego c¸i t«i egocentrism (tÝnh) vÞ kØ ego psychology t©m lý häc c¸i t«i EHEC viÕt t¾t cña Enterohemorrhagic E. coli EIA viÕt t¾t cña Enzyme ImmunoAssay eicosanoids eicosanoid eicosapentaenoic acid (EPA) axit eicosapentaenoic eicosapentanoic acid (EPA) axit eicosapentanoic acid eicosatetraenoic acid axit eicosatetraenoic eidetic imagery h×nh ¶nh ký øc chÝnh x¸c

103 ejaculation sù phãng tinh ejaculatory duct èng phãng tinh elaeodochon tuyÕn dÇu elaiosome thÓ dÇu ELAM-1 xem E-selectin Elasmobranchii ph©n líp c¸ mang tÊm elastance ®µn håi elastase alastaza elastic fibres sîi ®µn héi, sîi chun elastic fibrocartilage sôn sîi ®µn håi elastic tissue m« ®µn håi elastin elastin Electra Complex phøc hîp electra electric organ c¬ quan ®iÖn electrical synapse synap ®iÖn, khíp thÇn kinh ®iÖn electrocardiogram ®iÖn t©m ®å, biÓu ®å ®iÖn tim electrochemical gradient gradien ®iÖn ho¸ electrochemical potential thÕ ®iÖn ho¸ electroconvulsive therapy liÖu ph¸p xo giËt b»ng ®iÖn electrocyte tÕ bµo ®iÖn electrodes ®iÖn cùc electroencephalogram ®iÖn n∙o ®å electroencephalograph m¸y ghi ®iÖn n∙o electrogenic pump m¸y b¬m sinh ®iÖn electrolyte chÊt ®iÖn ph©n electromagnetic spectrum phæ ®iÖn tö electron carrier chÊt mang ®iÖn tö electron micrograph vi ký ®iÖn tö electron microscope kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö electron microscopy soi hiÓn vi ®iÖn tö electron transfer chain chuçi vËn chuyÓn ®iÖn tö electron transport chain chuçi vËn chuyÓn ®iÖn tö electron volts von electron electronegativity tÝnh ¸i ®iÖn tö electronic potentials ®iÖn thÕ sinh ®iÖn electropermeabilization t¹o thÊm b»ng ®iÖn electrophoresis (sù) ®iÖn di electrophysiology ®iÖn sinh lý häc electroplaque tÊm sinh ®iÖn electroporation (sù) më lç b»ng ®iÖn (®Ó ®−a ADN vµo tÕ bµo)

104 electroreceptor thô quan ®iÖn, thÓ nhËn ®iÖn electrotaxis (tÝnh) h−íng theo ®iÖn electrotropism (tÝnh) h−íng ®iÖn ELISA phÐp xÐt nghiÖm ELISA elite germplasm chÊt mÇm lo¹i −u ellagic acid axit ellagic ellagic tannin tannin ellagic eloctron ®iÖn tö, electron elongation kÐo dµi chuçi polypeptit element nguyªn tè, yÕu tè, thµnh phÇn, ®¬n vÞ elementary bodies (c¸c) tiÓu thÓ c¬ b¶n elephantiasis bÖnh ch©n voi elevator c¬ n©ng elfin forest rõng yªu tinh elytra c¸nh cøng elytriform (cã) d¹ng c¸nh cøng elytriform (cã) d¹ng c¸nh cøng elytroid (cã) d¹ng c¸nh cøng EM viÕt t¾t cña Electron Microscopy emarginate (cã) khÝa, kh«ng bê EMAS viÕt t¾t cña Eco-Management and Audit Scheme emasculation (sù) ng¾t nhÞ embryo rescue (sù) cøu ph«i embryogenesis (sù) ph¸t sinh ph«i embryogeny (sù) ph¸t sinh ph«i embryold d¹ng ph«i embryology ph«i sinh häc embryonic fission (sù) ph©n t¸ch ph«i embryonic tissue m« ph«i embryophyte thùc vËt cã ph«i embryo sac tói ph«i emergence 1. (sù) nhó 2. (sù) xuÊt hiÖn embedding (sù) ®óc vµo, lång vµo embolic mäc vµo, lâm vµo, ®Èy vµo embolic gastrulation (sù) h×nh thµnh ph«i vÞ lâm vµo embolism (sù) t¾c m¹ch, nghÏn m¹ch embolomerous (thuéc) ®èt nghÏn embolus vËt t¾c m¹ch emboly (sù) mäc vµo, lâm vµo, ®¶y vµo embryo ph«i

105 embryo culture nu«i cÊy ph«i embryonic (thuéc) ph«i embryonic diapause giai ®o¹n ph«i, thêi kú ph«i embryonic induction ph«i c¶m øng, sù c¶m øng ph«i embryonic stem dßng tÕ bµo ph«i embryonic stem cells tÕ bµo gèc (cña) ph«i embryology ph«i häc EMEA viÕt t¾t cña European Medicines Evaluation Agency emergent properties tÝnh chÊt mÊu låi emersed næi lªn, nh« lªn Emerson enhancement effect hiÖu øng t¨ng c−êng Emerson emesis (sù) n«n emigration (sù) di c− emissary ®−a ra, chuyÓn ra emotion sù xóc ®éng, sù xóc c¶m empyema (chøng) tÝch mñ emulsification sù t¹o nhò t−¬ng, sù ho¸ nhò t−¬ng emulsion nhò t−¬ng emunctory 1. (sù) bµi tiÕt 2. c¬ quan bµi tiÕt enamel men enamel cell tÕ bµo men enamel of teeth men r¨ng enantiomers (c¸c) h×nh ®èi xøng, ®èi h×nh enantiopure thuÇn khiÕt enarthrosis khíp chám enation mÊu nhó enation theory thuyÕt mÊu nhó encephalitogen chÊt g©y viªm n∙o encephalography (phÐp) chôp phãng x¹ n∙o, (phÐp) chôp tia X n∙o encephalon bé n∙o encephalospinal (thuéc) n∙o tuû encoding (sù) ghi m∙, viÕt m∙ encounter group nhãm gÆp gì encyst kÕt tói, kÕt nang, kÕt kÐn encysted (thuéc) kÕt tói, kÕt nang, kÕt kÐn encystation (sù) kÕ tói encystment 1(sù) kÕt nang 2. (sù) kÕt tói end buld mÇm ®u«i end labelling ®¸nh dÊu ë ®u«i end plate b¶n tËn cïng, tÊm tËn cïng end labelling g¾n nh∙n ®Çu mót

106 endangered species loµi bÞ ®e do¹ tiªu diÖt endarch (cã) bã nguyªn méc trung t©m endemic (thuéc) ®Þa ph−¬ng, ®Æc h÷u 2. (thuéc) bÖnh dÞch ®Þa ph−¬ng endemic species loµi ®Æc h÷u endergonic thu nhiÖt, thu n¨ng l−îng endergonic reaction ph¶n øng thu n¨ng l−îng endobiotic 1. néi sinh 2. sèng trong sinh vËt, sèng trong thÓ gi¶ endoblast l¸ ph«i d−íi, néi ph«i b× endocardiac trong tim endocardial tubes èng tim endocardium mµng trong endocarp vá qu¶ trong, néi qu¶ endochondral trong sôn endochondral ossification sù t¹o sôn endocoelar (thuéc) l¸ t¹ng endocranium mÊu trong sä endocrine 1. néi tiÕt 2. tuyÕn néi tiÕt endocrine gland tuyÕn néi tiÕt endocrine hormones hormon néi tiÕt endocrine signaling tÝn hiÖu néi tiÕt endocrine system hÖ néi tiÕt endocrinology néi tiÕt häc endocuticle endocuticun, líp cuticun trong endocytobiosis (sù) néi céng sinh endocytosis (sù) nhËp vµo néi bµo endoderm néi ph«i b× endodermal adult stem cells tÕ bµo gèc néi ph«i b× tr−ëng thµnh endodermis 1. vá trong 2. néi b× endogamy (tÝnh) tù thô phÊn, tù giao endogenic reaction ph¶n øng néi sinh endogenous 1. néi nguyªn 2. néi sinh endogenous rhythm nhÞp néi sinh endoglycosidase endoglycosidaza endolithic trong ®¸, b¸m vµo ®¸ endolymph néi dÞch endolymphangial trong m¹ch b¹ch huyÕt endolymphatic (thuéc) néi dÞch endolymphatic duct èng néi dÞch endomembrane system hÖ thèng mµng trong endometrium mµng nhÇy d¹ con, mµng trong d¹ con endomitosis (sù) néi nguyªn ph©n endomorph ng−êi cã h×nh th¸i phóc hËu, ng−êi cã h×nh d¹ng to bÐo

107 endomysium bao sîi c¬ endoneurium m« liªn kÕt sîi thÇn kinh, m« bao sîi thÇn kinh endonuclease endonucleaza endoparasite vËt ký sinh trong, vËt néi ký sinh endopeptidase endopeptidaza endophyte thùc vËt ký sinh trong, thùc vËt néi ký sinh endophytic sèng trong m« thùc vËt endophytic mycorrhiza rÔ nÊm sèng trong m« thùc vËt endopite nh¸nh ch©n trong endoplasm néi chÊt, néi t−¬ng endoplasmic reticulum l−íi néi chÊt endopodite nh¸nh ch©n trong endopolyploid thÓ néi ®a béi Endoprocta ngµnh HËu m«n trong Endopterygota ph©n líp Cã c¸nh trong endorhachis l¸ trong endorphins endocphin endoscopic embryology ph«i thai häc h−íng néi endoscopy (sù) néi soi endoskeleton bé x−¬ng trong endosome néi thÓ endosperm néi nhò endospermic (cã) néi nhò endospermous (cã) néi nhò endospore 1. vá trong kÐn bµo tö 2. néi bµo tö 3. bµo tö néi sinh endosporic néi bµo tö endostatin endostatin endostylar (thuéc) d¶i biÓu m« v¸ch hÇu endostyle d¶i biÓu m« v¸ch hÇu endosymbiosis (sù) néi céng sinh endosymbiotic hypothesis gi¶ thuyÕt néi céng sinh endosyambiotic model m« h×nh néi céng sinh endothecium v¸ch trong endotheliochorial placenta nhau néi m¹c ®Öm endothelial cells tÕ bµo néi m¹c endothelial nitric oxide synthase (enos) synthaza oxid nit¬ néi m¹c endothelin endothelin endothelium néi m¹c endotherm ®éng vËt néi nhiÖt-®éng vËt ®¼ng nhiÖt endotoxin néi ®éc tè endotoxin shock sèc néi ®éc tè

108 endotrophic mycorrhiza rÔ nÊm néi d−ìng endozoic 1. sèng trong ®éng vËt 2. th«ng qua c¬ thÓ ®éng vËt endproduct inhibition sù øc chÕ b»ng s¶n phÈm cuèi cïng endysis (sù) ph¸t triÓn vá míi energentic dÞ ho¸ gi¶i phãng n¨ng l−îng energy n¨ng l−îng, lùc, søc energy balance c©n b»ng n¨ng l−îng energy-dependent transport vËn chuyÓn phô thuéc n¨ng l−îng enforced dormancy ngñ b¾t buéc engineered antibodies kh¸ng thÓ (®−îc) thiÕt kÕ enhanced nutrition crops c©y trång (cã) dinh d−ìng t¨ng c−êng enhancement effect hiÖu øng t¨ng c−êng enhancer yÕu tè t¨ng c−êng, ®o¹n t¨ng c−êng enhancer detection ph¸t hiÖn gen t¨ng c−êng enkephalins enkephalin enolpiruvil shikimate phosphate synthase synthaza phosphate enolpiruvil shikimat ENOS viÕt t¾t cña Endothelial Nitric Oxide Synthase enoyl-acyl protein reductase reductaza protein enoyl-acyl enrichment (sù) lµm giµu, lµm phong phó ensiform (cã) d¹ng kiÕm, (cã) d¹ng mòi gi¸o ensiform process mám kiÕm ensiling muèi d−a, lªn men enteral trong ruét enteric system hÖ thèng èng tiªu hãa Entero Coxsackie Human Orphan viruses virut må c«i Entero Coxsackie ë ng−êi enterocoel khoang ruét enterocytes tÕ bµo ruét enteroglucagon enteroglucagon enteron èng tiªu ho¸ Enteropneusta ph©n ngµnh Cã mang ruét enterotoxin ®éc tè khoang ruét, enterotoxin enterosympathetic (thuéc) thÇn kinh giao c¶m ruét entire (cã) bê tr¬n entoderm néi ph«i b× entogastric trong d¹ dµy entomology c«n trïng häc entomophagous ¨n c«n trïng entomophilous thô phÊn nhê c«n trïng entomophilli (tÝnh) thô phÊn nhê c«n trïng

109 Entoprocta ngµnh HËu m«n trong entovarial trong ph¹m vi buång trøng entozoic sèng trong ®éng vËt entozoon ®éng vËt néi ký sinh entrainment (qu¸ tr×nh) kÐo theo entropy entropy entry portal lèi vµo enucleate 1. kh«ng nh©n 2. bá nh©n enucleated eggs trøng kh«ng nh©n enucleation (sù) lo¹i bá nh©n enuresis (chøng) ®¸i dÇm environment m«i tr−êng environmental age tuæi m«i tr−êng environmental factor nh©n tè m«i tr−êng environmental variance biÕn tr¹ng m«i tr−êng, biÕn tr¹ng ngo¹i c¶nh enzyme enzym enzyme denaturation biÕn tÝnh enzym enzyme derepression khö øc chÕ enzym enzyme immunoassay (eia) xÐt nghiÖm miÔn dÞch enzym enzyme-linked immunosorbent assay thö nghiÖm hÊp thô miÔn dÞch liªn kÕt enzym enzyme repression øc chÕ enzym enzyme-substrate complex phøc hîp c¬ chÊt-enzym eosinophil −a eozin Eosinophil Chemotactic Factor of Anaphylasis t¸c nh©n ho¸ h−íng b¹ch cÇu −a axit cña ph¶n øng ph¶n vÖ eosinophilia (chøng) t¨ng b¹ch cÇu −a eozin eosinophil leucocyte b¹ch cÇu −a eozin, b¹ch cÇu ¸i toan EPA viÕt t¾t cña EicosaPentaenoic Acid epapophysis mÊu gi÷a, mÊu trªn epaxial trªn trôc epaxonic trªn trôc EPD viÕt t¾t cña Expected Progeny Differences epencephalon tiÓu n∙o ependyma ®Öm mµng èng ependyma cells tÕ bµo ®Öm mµng èng ependymal (thuéc) ®Öm mµng èng ephedra c©y ma hoµng ephemeral chãng tµn, ng¾n ®êi Ephemeroptera bé Phï du epibiosis kiÓu sèng b¸m vÝu, kiÓu sèng nhê epiblast l¸ ph«i ngoµi, ngo¹i ph«i b×

110 epiblem rhizodermis líp l«ng hót, vá rÔ epiboly ph¸t triÓn phñ, (sù) lan phñ epicalyx ®µi phô, ®µi nhá, ®µi ngoµi epicardial (thuéc) mµng ngoµi tim epicarp vá qña ngoµi epicoele khoang tiÓu n∙o epicondyle låi cÇu trªn epicormic shoot chåi mäc tõ chåi ngñ epicotyl trô trªn l¸ mÇm epicuticle 1. líp cutin 2. líp trªn cuticun epidemic bÖnh dÞch, dÞch tÔ epidemiology dÞch tÔ häc epidermal (thuéc) biÓu b× epidermal growth factor nh©n tè sinh tr−ëng biÓu b× epidermal growth factor receptor thô quan nh©n tè sinh tr−ëng biÓu b× epidermatic (thuéc) biÓu b× epidermis biÓu b×, vá ngoµi epididymis mµo tinh hßan epigaeous trªn mÆt ®Êt epigamic (thuéc) dÉn dô dôc tÝnh epigastric (thuéc) vïng th−îng vÞ epigeal trªn mÆt ®Êt epigenesis thuyÕt t©n sinh, thuyÕt biÓu sinh epigenetic (thuéc) t©n sinh epiglottis 1. tÊm trªn miÖng 2. m¶nh trªn hÇu 3 n¾p thanh m«n epignathous (cã) hµm trªn vÈu, (cã) hµm trªn nh« epigynous ®Ýnh trªn bÇu epilepsy ®éng kinh epilimnion tÇng n−íc mÆt epilithic trªn ®¸ epimerase epimeraza epimers epime, (c¸c d¹ng) ®ång t©m lËp thÓ epimysium bao ngoµi c¬ epinasty (tÝnh) sinh tr−ëng cong epinephrine tuyÕn trªn thËn, tuyÕn th−îng thËn epinephros tuyÕn trªn thËn, tuyÕn th−îng thËn epineural 1. trªn cung thÇn kinh 2. mäc tõ cung thÇn kinh epineurium bao ngoµi bã thÇn kinh epiparasite vËt ký sinh ngoµi, vËt ngo¹i kÝ sinh, vËt biÓu ký sinh epipetalous ®Ýnh trªn c¸nh trµng epipharyngeal trªn bÇu

111 epipharyngeal receptor thô quan trªn hÇu epipharynx 1. l−ìi nhá 2 .m¶nh trªn hÇu epiphloeodal mäc vá ngoµi epiphloeodic mäc vá ngoµi epiphragm n¾p vá epiphyllous mäc trªn l¸ epiphysial ( thuéc) m¶nh x−¬ng cèt ho¸ phô, ®Çu x−¬ng epiphysis 1 m¶nh x−¬ng cèt ho¸ phô 2 tuyÕn tïng 3 ®Çu x−¬ng epiphyte thùc vËt biÓu sinh, thùc vËt phô sinh epiphyseal discs ®Üa ®Çu x−¬ng epiphytotic bÖnh dÞch thùc vËt epipleura 1. tÊm trªn 2. mÊu mãc epiploon m¹c nèi lín, mµng nèi epipubic trªn mu episematic b¸o hiÖu episepalous 1 ®Ýnh trªn l¸ ®µi 2 ®Ýnh ®èi diÖn víi l¸ ®µi episodic memory trÝ nhí thêi ®o¹n episome episom epispore vá v¸ch b¶o tö, vá ngoµi bµo tö epistasis øc chÕ t−¬ng hç, ¸t chÕ epistatic ¸t chÕ (gen) epistomatal (cã) khÝ khæng ë mÆt trªn epistomatic (cã) khÝ khæng ë mÆt trªn epistropheus ®èt trôc epithelia biÓu m« epithelial (thuéc) biÓu m« epithelial cell junction ®iÓm nèi tÕ bµo biÓu m« epithelial projections chç låi ra (cña) biÓu m« epitheliomorph (cã) d¹ng biÓu m« epitheliomuscular cells tÕ bµo biÓu m« c¬ epithenal tissue m« biÓu b× epithelium vïng trªn ®åi epitokous (thuéc) sinh giai ®o¹n l−ìng h×nh epitope epitop, nh©n tè quyÕt ®Þnh kh¸ng nguyªn epitoky ®èt h÷u tÝnh epitrichial (thuéc) líp ngoµi biÓu b× epitrichium líp ngoµi biÓu b× epixylous mäc trªn gç epizoan (thuéc) ®éng vËt ký sinh ngoµi, ®éng vËt ngo¹i ký sinh epizoic sèng trªn ®éng vËt epizoon ®éng vËt ký sinh ngoµi, ®éng vËt ngo¹i ký sinh

112 EPO viÕt t¾t cña European Patent Office Epstein-Barr virus virut Epstein-Barr Epstein-Barr virus Nuclear Antigen kh¸ng nguyªn kh¸ng virut Epstein- Barr equatorial (thuéc) xÝch ®¹o EPO viÕt t¾t cña ErythroPOietin EPPO viÕt t¾t cña European Plant Protection Organization EPSP synthase synthaza EPSP EPSPS xem EPSP synthase equatorial plane mÆt ph¼ng xÝch ®¹o equilibration (sù) c©n b»ng equilibrium (sù) c©n b»ng, tr¹ng th¸i c©n b»ng equilibrium sù c©n b»ng, tr¹ng th¸i c©n b»ng equlpotent toµn n¨ng Equlsetales bé cá th¸p bót equitability ®é c©n b»ng equivalence groups nhãm t−¬ng ®−¬ng equivalve hai m¶nh vá ®Òu ER viÕt t¾t cña Endoplasmic Reticulum erb b-2 gene gen erb b-2 (cßn gäi lµ gen HER-2) ERBB2 gene gen ERBB2 (cßn gäi lµ gen HER-2/neu) erect dùng ng−îc erection 1 (sù) tr−¬ng 2 (sù) dùng ng−îc ergastic substance chÊt hËu thµnh ergatogyne kiÕn thî, ong thî ergatoid con c¸i d¹ng thî ergonomics c«ng th¸i häc ergotamine ergotamin ergotism (sù) ngé ®éc nÊm cùa gµ ergotism (cã) d¹ng thî Ericaceae hä §ç quyªn ericaceous (cã) d¹ng th¹ch nam, (cã) d¹ng ®ç quyªn ericeticolous mäc trªn ®Êt hoang erogenous zones vïng gîi dôc eros b¶n n¨ng sèng ertilization tube èng thô tinh erumpent (bÞ) nøt ®ét ngét Erwinia caratovora Erwinia caratovora Erwinia uredovora Erwinia uredovora erythema ban ®á erythroblast nguyªn hång cÇu erythroblastosis foetalis (bÖnh) tan huyÕt ë trÎ erythrocyte hång cÇu

113 erythrocyte development sù ph¸t triÓn cña hång cÇu erythrophore tÕ bµo mang s¾c tè ®á erythropoetin erythropoietin erythropoiesis (sù) t¹o hång cÇu erythropoietic factor yÕu tè t¹o hång cÇu erythroptein erythroptein erythropoietin (EPO) erythropoietin escape c©y trång mäc hoang, c©y trång mäc tù nhiªn escape behaviour hµnh vi lÈn trèn escape conditioning ®iÒu kiÖn ho¸ lÈn trèn Escherichia coli Escherichia coli Escherichia coliform Escherichia coliform E-selectin selectin E (®−îc tæng hîp trong tÕ bµo néi m« - endothelial cells) essential amino acids axit amin kh«ng thay thÕ essential element yÕu tè thiÕt yÕu, yÕu tè kh«ng thay thÕ essential fatty acids axit bÐo kh«ng thay thÕ essential nutrient chÊt dinh d−ìng thiÕt yÕu essential oil tinh dÇu thiÕt yÕu essential organs c¬ quan thiÕt yÕu essential polyunsaturated fatty acids axit bÐo ®a kh«ng b∙o hoµ thiÕt yÕu essential resource tµi nguyªn thiÕt yÕu esophagus thùc qu¶n EST viÕt t¾t cña Expressed Sequence Tags establishment potential tiÒm n¨ng t¹o lËp estarase esteraza estivation (sù) ngñ hÌ estrogen estrogen (hormon tÝnh c¸i) estrous cycle chu kú ®éng dôc estrus (sù) ®éng dôc estuary cöa s«ng etanercept etanerceptn (mét d−îc phÈm b¶n chÊt protein) ethanol ethanol ethephon ethephon ethidium bromide ethidium bromid Ethiopian region khu vùc Ethiopian Ethmohystylic (cã) d¹ng khíp ethmoidalia x−¬ng sµng ethmoturbinal (thuéc) x−¬ng sµng ethogram ph¶ tËp tÝnh ethology tËp tÝnh häc ethylene ethylen etiological agent t¸c nh©n c¨n nguyªn

114 etiology thuyÕt c¨n nguyªn, nguyªn nh©n häc eubacteria vi khuÈn thËt Eubacteriales bé Vi khuÈn thËt eubacteriotic cell tÕ bµo nh©n chuÈn eucaryote xem eukaryote euchromatic regions vïng nhiÔm s¾c euchromatin chÊt nhiÔm s¾c ®iÓn h×nh eugamic (thuéc) giao phèi ë tuæi thµnh thôc eugenics (sù) c¶i t¹o gièng, hoµn thiÖn gièng eugienoid movement chuyÓn ®éng kiÓu d¹ng t¶o m¾t Euglenophyceae líp t¶o m¾t Eukarya giíi sinh vËt nh©n chuÈn eukaryote sinh vËt nh©n chuÈn eukaryotic (thuéc) sinh vËt nh©n chuÈn eumetazoa ®éng vËt ®a bµo chÝnh thøc Eumycota ngµnh NÊm ®iÓn h×nh Euphausiacea bé H×nh t«m Euphorbiaceae hä thÇu dÇu euphotic zone vïng s¸ng euploid thÓ nguyªn béi euploidy nguyªn béi eupyrerie tinh trïng ®iÓn h×nh european corn borer (ECB) bä rÇy ng« ch©u ¢u european medicines evaluation agency (EMEA) c¬ quan ®¸nh gi¸ y häc ch©u ¢u european patent convention c«ng −íc b¶n quyÒn ch©u ¢u european patent office (EPO) v¨n phßng b¶n quyÒn ch©u ¢u european plant protection organization (EPPO) tæ chøc b¶o vÖ thùc vËt ch©u ¢u eusporanglum tói bµo tö thËt eustachian tube vßi Eustachio eustachian valve van Eustachio eustele trung trô thËt, trung trô chÝnh thøc eutely nguyªn l−îng eustomatous (cã) miÖng chÝnh thøc, (cã) miÖng râ rÖt Eutheria ph©n líp Thó bËc cao, ph©n líp thó cã nhau eutrophic giµu dinh d−ìng, ph× d−ìng eutherodactyl (cã) ngãn rêi eutrophic lake hå phó d−ìng evaginate (sù) lén trong ra ngoµi evagination (sù) bèc h¬i n−íc evaporation (sù) bèc h¬i n−íc, lµm kh« evapotranspiration (sù) bèc tho¸t h¬i n−íc even distribution (sù) ph©n bè ®ång d¹ng

115 evenness ®é ®ång d¹ng event sù kiÖn evergreen forest rõng th−êng xanh evergreen plant thùc vËt th−êng xanh evocation (sù) kÝch thÝch evolute quay ng−îc evolution (sù) tiÕn ho¸ evoked potentials ®iÖn thÕ khëi kÝch exalbuminous kh«ng ph«i nhò exarch (cã) bã nguyªn méc tiÕp gi¸p víi trô b× excision repair söa ch÷a chç c¾t evolutionary conservation b¶o tån tiÕn ho¸ evolutionary phases (c¸c) pha tiÕn ho¸ evolutionary systematics hÖ thèng tiÕn ho¸ evolutionary time thêi gian tiÕn ho¸ evolutionarily staible strategy chiÕn l−îc æn ®Þnh tiÕn ho¸ excision c¾t (ADN) excitable cells tÕ bµo dÔ kÝch thÝch excitable tissue m« h−ng phÊn excitation (sù) h−ng phÊn excitatory h−ng phÊn ex vivo testing thö nghiÖm ex vivo, thö nghiÖm ngoµi c¬ thÓ ex vivo therapy liÖu ph¸p ex vivo, ®iÒu trÞ ex vivo, liÖu ph¸p ngoµi c¬ thÓ excitatory amino acids (EAAS) axit amin (g©y) h−ng phÊn, (g©y) kÝch thÝch excitatory junction potential ®iÖn thÕ h−ng phÊn excitatory postsynaptic potential ®iÖn thÕ kÝch thÝch sau synap exclusion (sù) lo¹i trõ (do c¹nh tranh) excoriation chÊt th¶i , ph©n excreta (thuéc) chÊt th¶i, ph©n excrete (sù) bµi tiÕt, (sù) th¶i excurrent 1. v−¬n dµi, ch×a ra 2. mét trôc, mét th©n 3. kªnh dÉn exergonic th¶i nhiÖt, tho¸t nhiÖt, th¶i n¨ng l−îng exclusion chromatography (phÐp) s¾c ký ®µo th¶i exergonic reaction ph¶n øng to¶ nhiÖt exfoliation (sù) rông l¸, rông v¶y exhalant tho¸t, ph¸t t¸n exhibitionism (chøng) ph« bµy, lo¹n d©m ph« tr−¬ng exine vá ngoµi, mµng ngoµi exinguinal (thuéc) khíp II exit portal cöa ra

116 exitatory postsynaptic potential ®iÖn thÕ kÝch thÝch sau synap exobiology ngo¹i sinh häc exocardiac ngoµi tim exocarp vá qu¶ ngoµi exoccipital bªn lç chÈm exococlar (thuéc) l¸ thµnh exocoelom thÓ khoang ngoµi ph«i exocrine ngo¹i tiÕt exocrine gland tuyÕn ngo¹i tiÕt exocuticle ngo¹i cuticun exocytosis (sù) xuÊt bµo exodermis líp ngo¹i b× exogamete ngo¹i giao tö exogamy (tÝnh) giao phèi xa, (tÝnh) giao phèi ngo¹i huyÕt exogenous ngo¹i sinh exoglycosidase exoglycosidaza exon exon exonuclease exonnucleaza exopodite nh¸nh ch©n ngoµi exoponential growth t¨ng tr−ëng theo hµm sè mò Exopterygota ph©n líp cã c¸nh exoscopic embryology ph«i thai thai häc h−íng ngo¹i exoskeleton bé x−¬ng ngoµi exospore 1 vá tói bµo tö 2 ngo¹i bµo tö exotic bªn ngoµi vµo, ngo¹i lai exotic germplasm chÊt mÇm ngo¹i lai exotoxin ngo¹i ®éc tè expectation kú väng expected progeny differences (EPD) nh÷ng kh¸c biÖt kú väng ë thÕ hÖ con experimental allergic encephalomyelltic viªm n∙o tuû dÞ øng thö nghiÖm experimental embryology ph«i sinh häc thùc nghiÖm expiration (sù) thë ra explant phÇn t¸ch explantation (sù) cÊy m« sang, cÊy m« sinh vËt exploratory behaviour hµnh vi th¨m dß exploitation (sù) khai th¸c explosion (sù) bïng næ d©n sè "explosion" method ph−¬ng ph¸p "bïng næ" exponential population growth sinh tr−ëng quÇn thÓ theo hµm mò export xuÊt khÈu exposure dose liÒu ph¬i nhiÔm

117 exposure (sù) ph¬i nhiÔm exposure learning tËp tÝnh ph¬i nhiÔm express biÓu hiÖn expressed sequence tags thÎ (®o¹n mÉu) ®¸nh dÊu tr×nh tù biÓu hiÖn expression analysis ph©n tÝch biÓu hiÖn expression array dµn biÓu hiÖn expression profiling ®Þnh h×nh (sù) biÓu hiÖn expression vector vect¬ biÓu hiÖn expressivity møc ®é biÓu hiÖn exserted thß ra, lé ra, nh« ra extensin extensin extension kÐo dµi extensor c¬ duçi, nh©n tè kÐo dµi external auditory meatus èng tai ngoµi external digestion tiªu ho¸ bªn ngoµi external limiting membrane mµng giíi h¹n ngoµi external respiration h« hÊp bªn ngoµi external secretion ngo¹i tiÕt exteroceptor ngo¹i thô quan extinction (sù) dËp t¾t extinction rate chØ sè tuyÖt chñng extracellular ngoµi tÕ bµo, ngo¹i bµo extracellular digestion sù tiªu ho¸ ngoµi tÕ bµo extracellular domain vïng ngoµi extracellular enzyme enzym ngo¹i bµo extracellular fluid dÞch ngo¹i bµo extracellular matrix khu«n gian bµo extra-chromosomal DNA ADN ngoµi nhiÔm s¾c thÓ extrachromosomal element yÕu tè ngoµi nhiÔm s¾c thÓ extra-chromosomal inheritance di truyÒn ngoµi nhiÔm s¾c thÓ extra-chromosomal nucleoi di truyÒn ngoµi nh©n extra-embryonic ngoµi ph«i, ngo¹i ph«i extra-embryonic coelom khoang ngoµi ph«i extraembryonic membranes mµng ngoµi ph«i extra-floral nectary tuyÕn mËt ngoµi hoa extra-nuptial nectary tuyÕn mËt ngo¹i giao phèi extranuclear genes (c¸c) gen ngoµi nh©n extraocular mucle c¬ ngoµi m¾t extrasensory perception nhËn thøc ngo¹i c¶m extrasystole kú ngo¹i t©m thu extravasation (sù) trµn dÞch extravasate trµn dÞch

118 extraversion/introversion h−íng vÒ ngo¹i c¶m / h−íng vµo néi t©m extrinsic ngo¹i lai extremophilic bacteria vi khuÈn cùc ®oan (sèng ë nh÷ng ®iÒu kiÖn cùc ®oan) extremozyme extremozym extrorse h−íng ra ngoµi, quay ra ngoµi extrovert vßi hót lé exudation pressure ¸p lùc tiÕt dÞch exumbrella mÆt ngoµi t¸n, mÆt ngoµi dï exumbrellar (thuéc) mÆt ngoµi t¸n, mÆt ngoµi dï exuviae x¸c (lét), vá (bong) exuvial (thuéc) lét x¸c, bong vá eye m¾t eyepiece graticule l−íi thÞ kÝnh eye spot ®èm m¾t eye stalk cuèng m¾t

119

F

, , F(ab )2 fragment m¶nh Fab (ab )2 F1 hybrid con lai F1, d¹ng lai F1 Fab fragment ®o¹n Fab Fabaceae hä §Ëu fabp Face development ph¸t triÓn bÒ mÆt facet 1. m¾t con, m¾t ®¬n vÞ 2. mÆt khíp trßn, mÆt khíp nh½n facial (thuéc) mÆt facicle bã, bã m¹ch fascicular camblum t−îng tÇng bã facilitated diffusion khuÕch t¸n t¨ng c−êng facilitation (sù) t¹o thuËn lîi, khai th«ng facilitation succession diÔn thÕ khai th«ng facilitated folding cuén gËp dÔ dµng FACS viÕt t¾t cña Fluorescence Activated Cell Sorter factor analysis ph©n tÝch nh©n tè, ph©n tÝch yÕu tè factor B, factor D yÕu tè B, yÕu tè D factor IX yÕu tè IX factor VIII yÕu tè VIII (lµm ®«ng m¸u) facultative tuú ý, kh«ng b¾t buéc faculative anaerobe sinh vËt kþ khÝ kh«ng b¾t buéc facultative cells (c¸c) tÕ bµo kh«ng b¾t buéc facultative heterochromatin chÊt dÞ nhiÔm s¾c kh«ng cè ®Þnh facultative mutualism t−¬ng hç tuú ý facutiative parasite vËt ký sinh kh«ng b¾t buéc FAD viÕt t¾t cña Flavin Adenine Dinucleotide fad genes (c¸c) gen fad fad3 gene gen fad3 faeces ph©n Fagaceae hä DÎ faix cerebri liÒm n∙o faint sù ngÊt, ngÊt fairy ring vµnh tiªn n÷ falcate (cã) d¹ng liÒm falciform (cã) d¹ng liÒm falciform ligament d©y ch»ng d¹ng liÒm falcula vuèt d¹ng liÒm falculate (cã) vuèt d¹ng liÒm

120 Fallopian tube èng Fallop fallout m−a phãng x¹ false amnion mµng èi gi¶ false annual ring vßng n¨m gi¶ false fruit qu¶ gi¶ false pregnancy chöa gi¶ false ribs x−¬ng s−ên gi¶ false scorpions bé Bä c¹p gi¶ false septum v¸ch gi¶ false tissue m« gi¶ falx thÓ liÒm FAME viÕt t¾t cña Fatty Acid Methyl Esters family hä family therapy liÖu ph¸p gia ®×nh Fanconi,s anaemia (chøng) thiÕu m¸u Fanconi fang 1. R¨ng ®éc 2 r¨ng nanh fantasy (sù) t−ëng t−îng farinose (®−îc) p hñ bét , (®−îc ) phñ phÊn far.tier"s lung bÖnh phæi n«ng d©n fanal region vïng ph©n bè ®éng vËt faveolate (cã) d¹ng tæ ong FAO viÕt t¾t cña UN Food and Agriculture Organization far neurons thÇn kinh ngo¹i biªn far-red light ¸nh s¸ng hång ngo¹i fascia c©n fasciation (sù) kÕt bã, h×nh thµnh bã farmland ®Êt trång farnesoid X receptor (FXR) thô quan farnesoid X farnesyl transferase transferaza farnesyl fasciculus bã fasciola d¶i mµu hÑp, v©n mµu hÑp Fasciola hepatica s¸n l¸ gan Fasciola hepatica fastigiate (cã) d¹ng chãp fastigial nucleus nh©n bông fat mì fat map b¶n ®å sè phËn fat-solute vitamins vitamin tan trong mì fatigue (cã) d¹ng chãp fatty acids axit bÐo fatty acid binding protein protein b¸m axit bÐo fatty acid methyl esters este methyl axit bÐo fatty acid synthetase synthetaza axit bÐo

121 fauna giíi ®éng vËt, khu hÖ ®éng vËt faunae (c¸c) giíi ®éng vËt, (c¸c) khu hÖ ®éng vËt faunal (thuéc) khu hÖ ®éngvËt, giíi ®éng vËt faunas (c¸c) giíi ®éng vËt, (c¸c) khu hÖ ®éng vËt favose (cã) d¹ng tæ ong Fc receptor thô thÓ Fc F-box proteins protein hép F FC viÕt t¾t cña flow cytometry Fc fragment m¶nh Fc FDA viÕt t¾t cña Food and Drug Administration feathers (sù) sî h∙i febrifuge l«ng chim febrile thuèc sèt fecundity søc sinh s¶n feeding (sù) cho ¨n, nu«i feedback inhibition øc chÕ ng−îc, k×m h∙m ng−îc federal coordinated framework for regulation of biotechnology m¹ng l−íi liªn bang ®iÒu hµnh quy chÕ c«ng nghÖ sinh häc federal insecticide fungicide and rodenticide act (FIFRA) ®¹o luËt liªn bang (vÒ) diÖt ®éng vËt gËm nhÊm, diÖt nÊm vµ diÖt s©u bä feedback inhibition øc chÕ ng−îc, øc chÕ trë l¹i feedstock nguyªn liÖu (®Ó) chÕ biÕn female 1 gièng c¸i 2 c©y c¸i 3 vËt c¸i 4 hoa c¸i female pronucleus tiÒn nh©n c¸i, nh©n nguyªn c¸i femoral (thuéc) thuéc ®èt ®ïi femur ®èt ®ïi fen ®Çm lÇy thÊp fenestra lç më, cöa sæ fenestra ovalis cöa sæ bÇu dôc, cöa sæ tiÒn ®×nh fenestra pro-otlca lç tr−íc tai fenestra rotunda cöa sæ trßn fenestrate (cã) cöa sæ fenestrated (cã) cöa sæ fenestrations sù ®ôc lç, sù thñng lç fenestra tympani lç tai gi÷a, cöa sæ tai gi÷a fenestra vestibuli cöa sæ tiÒn ®×nh feral hoang d∙ fermentation (sù) lªn men ferns nhãm d−¬ng xØ ferritin feritin ferrobacteria vi khuÈn ¨n s¾t ferrochelatase ferrochelataza

122 ferrodoxin ferrodoxin fertile h÷u thô fertile flower hoa h÷u thô fertilisin fertilisin fertility ®é m¾n ®Î, ®é h÷u thô, ®é ph× nhiªu fertility factor (F) nh©n tè h÷u thô, nh©n tè giíi tÝnh ( ë vi khuÈn) fertilization (sù) thô tinh, thô phÊn fertilization cone mÊu thô tinh fertilization membrane mµng thô tinh fertilization potential ®iÖn thÕ thô tinh fertilizers ph©n bãn fetishism (chøng) lo¹n d©m ®å vËt fetus bµo thai, thai fever sèt FFA viÕt t¾t cña Free Fatty Acids FGF viÕt t¾t cña Fibroblast Growth Factor FGMP viÕt t¾t cña Food Good Manufacturing Practice FHB viÕt t¾t cña Fusarium Head Blight FIA viÕt t¾t cña Fluorescence ImmunoAssay fibre sîi, thí, rÔ con, rÔ t¬ fibre tracheid tÕ bµo èng sîi, qu¶n bµo fibrilla sîi nhá fibrillar (thuéc) sîi nhá fibrillar flight muscle sîi c¬ s¸ng fibrillate (thuéc) sîi nhá fibrin t¬ m¸u, t¬ huyÕt, fibrin fibrinogen fibrinogen , chÊt t¹o m¸u t¬ huyÕt, chÊt t¹o t¬ m¸u fibrinolytic agents (c¸c) t¸c nh©n ph©n gi¶i sîi huyÕt fibroblasts (c¸c) nguyªn bµo sîi fibroblast growth factor (fgf) nh©n tè sinh tr−ëng nguyªn bµo sîi fibrocartilage sôn sîi, sôn liªn kÕt fibronectins fibronectin fibrosis sîi ho¸ s¬i fibrous connective tissue m« liªn kÕt sîi fibrous layer líp sîi fibrous roote system hÖ rÔ sîi fibrous tissue m« sîi fibrovascular bundle bã m¹ch sîi fibula x−¬ng m¸c fibulare x−¬ng gãt Fick ‘s law ß diffusion ®Þnh luËt khuyÕc t¸n Fick Fick principle nguyªn lÝ Fick

123 ficoll hypaque (hçn hîp) Ficoll hypaque fidelity ®é tin cËy, ®é trung thùc field capacity søc chøa Èm ®ång ruéng field resistance søc ®Ò kh¸ng ®ång ruéng, søc ®Ò kh¸ng cña mét vïng field inversion gel electrophoresis ®iÖn di trªn gel ®¶o ng−îc tr−êng field succession diÔn thÕ tù nhiªn FIFRA viÕt t¾t cña Federal Insecticide Fungicide and Rodenticide Act FIGE viÕt t¾t cña Field Inversion Gel Electrophoresis fight ph¶n øng s¸ng filament sîi filar micrometer vi kÕ sîi, pame soi Filicales bé D−¬ng xØ Filicopsida líp D−¬ng xØ filiform (cã) d¹ng chØ filiform papillae nóm d¹ng chØ filler epithelial cells tÕ bµo biÓu b× hµn g¾n, tÕ bµo biÓu b× lÊp chç trèng film badge huy hiÖu phim ¶nh filoplumes l«ng èng, l«ng sîi filoplume feather l«ng èng filopodia ch©n gi¶ filopodium ch©n gi¶ d¹ng sîi, ch©n sîi filter feeders sinh vËt ¨n läc filtration sù läc fimbria diÒm, tua viÒn fimbriate (cã) diÒm, (cã) tua viÒn fimicolous ë ph©n fin v©y fin rays tia v©y finger proteins protein ngãn tay fingerprint dÊu v©n tay fingerprinting x¸c ®Þnh dÊu v©n tay FIONA viÕt t¾t cña Fluorescence Imaging with One Nanometer Accuracy fire löa, ch¸y, ®èt ch¸y firefly (con) ®om ®ãm firefly luciferase-luciferin system hÖ thèng luciferaza-luciferin cña ®om ®ãm first filial hybrids (c¸c) con lai ®Çu tiªn, d¹ng lai ®Çu tiªn first law of thermodynamics ®Þnh luËt nhiÖt ®éng thø nhÊt first ventricle n∙o thÊt thø nhÊt FISH viÕt t¾t cña Fluorescence In Situ Hybridization fish c¸ fish scales vÈy c¸ fission (sù) ph©n ®«i, t¸ch ®«i

124 fishing (sù) ®¸nh c¸, c©u c¸, nghÒ c¸ fission of protozoa sù ph©n ®«i ë ®éng vËt nguyªn sinh fissionable isotope chÊt ®ång vÞ ph©n h¹t nh©n fissure vÕt nøt, khe nøt, r∙nh fissiped (cã) ch©n chÎ, (cã) ngãn t¸ch rêi fitness 1. (tÝnh) thÝch nghi 2. (tÝnh) phï hîp, thÝch øng fixation (sù) ngõng ph¸t triÓn trÝ nhí ãc fixation reflex ph¶n x¹ cè ®Þnh fixed action pattern kiÓu chuyÓn ®éng rËp khu©n fixed interval schedule chÕ ®é c¸ch qu∙ng cè ®Þnh fixed quotas Cota x¸c ®Þnh fixed ratio schedule chÕ ®é tû sè cè ®Þnh flabellate (cã) d¹ng qu¹t flabelliform (cã) d¹ng qu¹t flaccid nhÏo, mÒm, nhòn flagella l«ng, roi flagellar root gèc l«ng roi Flagellata líp Trïng tiªm mao flagellate 1 (cã) l«ng roi 2 trïng tiªm mao 3 (cã) d¹ng sîi flagellin flagellin flagellum l«ng roi flag leaf l¸ (d¹ng) cê flame cell tÕ bµo ngän löa flame-cell system hÖ thèng tÕ bµo h×nh ngän löa flanking sequence tr×nh tù chÆn (2 ®Çu ®o¹n ADN) flash colours nhí Ên t−îng m¹nh flat neurons thÇn kinh dÑt flavescent vµng nh¹t, ng¶ mµu vµng nh¹t flavin flavin flavin adenine dinucleotide dinucleotid adenin flavin flavin mononucleotide mononucleotid flavin flavin nucleotides nucleotid flavin flavine adenine dinucleotide flavin adenin dinucleotid flavin-linked dehydrogenases dehydrogenaza liªn kÕt flavin flavinoids flavinoid flavones flavon flavonoids flavonoid flavonols flavonol flavoproteins flavoprotein fleece wool l«ng len flesh-eating infection nhiÔm (chøng) ¨n thÞt

125 flexor c¬ gÊp flexuose gÊp khóc, h×nh ch÷ chi, uèn cong, l−în sãng flexuous gÊp khóc, h×nh ch÷ chi, uèn cong, l−în sãng flightless birds chim kh«ng bay flk-2 receptors thô quan flk-2 floating ribs x−¬ng s−ên côt flocculation (sù) kÕt b«ng, lªn b«ng flocculus nhung mao, tóm l«ng cuèi floccus 1 bé l«ng t¬ 2 tóm l«ng ®u«i 3 tóm l«ng flock bÇy, ®µn, tèp flooding (sù) trµn ngËp, nhÊn ch×m floor plate ®Üa gèc flora 1 khu hÖ thùc v©t 2 thùc vËt chÝ flora evocation kÝch thÝch ra hoa floral diagram s¬ ®å hoa floral envelope bao hoa chung floral formula mÉu hoa, c«ng thøc hoa, hoa thøc floral leaf l¸ hoa floral mechanism c¬ chÕ hoa flore pleno hoa ®«i floret hoa con, hoa nhá florigen hormon thóc në floury-2 gen floury-2 (t¨ng hµm l−îng methionine vµ tryptophan) flow cytometry phÐp ®o ®Õm tÕ bµo theo dßng ch¶y flower hoa flower abortion rông hoa flower development sù ph¸t triÓn cña hoa flowerÝng (sù) në hoa, ra hoa flow-sorted chromosomes nhiÔm s¾c thÓ ®−îc ph©n dßng fluctuation of population biÕn ®éng cña quÇn thÓ fluid energy dßng n¨ng l−îng fluid feeder ®éng vËt ¨n chÊt dÞch (ký sinh) fluid feeding ¨n dÞch láng fluid mosaic kh¶m láng fluid mosaic model m« h×nh kh¶m láng fluke 1. S¸n l¸ .2. ®u«i c¸ voi fluorescein isothiocyanate isothioxyanat floresxein fluorescence (sù) ph¸t huúnh quang fluorescence activated cell sorter m¸y (hoÆc t¸c nh©n) sµng läc tÕ bµo ho¹t ho¸ huúnh quang fluorescence imaging with one nanometer accuracy hiÖn h×nh huúnh quang víi ®é chÝnh x¸c mét nanomet

126 fluorescence Immunoassay xÐt nghiÖm miÔn dÞch b»ng huúnh quang fluorescence in situ hybridization lai in situ huúnh quang fluorescence mapping lËp b¶n ®å b»ng huúnh quang fluorescence microscopy soi hiÓn vi huúnh quang fluorescence multiplexing ph©n thµnh phÇn (b»ng) huúnh quang fluorescence polarization (FP) ph©n cùc huúnh quang fluorescence resonance energy transfer (FRET) sù chuyÓn n¨ng l−îng céng h−ëng huúnh quang fluorescent real-time PCR PCR thêi gian thËt huúnh quang fluorimeter huúnh quang kÕ fluorogenic probe mÉu dß ph¸t huúnh quang fluorography (phÐp) chôp ¶nh huúnh quang fluoroscope kÝnh hiÓn vi huúnh quang fluorophore ph©n tö mang huúnh quang flush ®Çm lÇy c¹n flush ends (c¸c) ®Çu b»ng (cña ADN), xem blunt ends fluvial (thuéc) s«ng fluviatile (thuéc) s«ng fluviomarine (thuéc) s«ng-biÓn fluvioterrestrial (thuéc) vïng ven s«ng, s«ng- ®Êt liÒn fluxes dßng , luång flying-spot microscope kÝnh hiÓn vi ®èm quÐt FMN viÕt t¾t cña Flavin MonoNucleotide foetal (thuéc) thai, ph«i foetal membranes mµng ph«i foetus thai, ph«i foldback DNA AND gËp l¹i foldback DNA ADN cuén ng−îc folding of polypeptides nÕp uèn cña chuçi polypeptit follaceous 1. (Cã) d¹ng l¸, 2. (Cã) l¸ follar feeding nu«i theo ®−êng l¸ foliate papillae nóm d¹ng l¸ foliar gap hèc l¸ foliar trace vÕt l¸ foliose 1. (cã) d¹ng l¸ 2. (cã) bao l¸ follicle 1. nang 2. bao, tói follicle cells tÕ bµo nang follicle of vertebrate ovary nang trøng cña ®éng vËt cã x−¬ng follicle stimulating hormone (FSH) hormon kÝch thÝch nang follicle-stimulating hormone hormon kÝch bao trøng follicular development ph¸t triÓn tÕ bµo nang

127 follicular phase pha rông trøng following response ph¶n øng theo dâi fontanelle thãp food thøc ¨n food and drug administration (FDA) vô thuèc vµ thùc phÈm (Mü) food allergy dÞ øng thøc ¨n food body thÓ thøc ¨n food chain chuçi th÷c ¨n, m¾t xÝch thøc ¨n food density mËt ®é thøc ¨n food good manufacturing practice (FGMP) thùc tÕ s¶n xuÊt tèt thùc phÈm food groove r∙nh thøc ¨n food preferences thøc ¨n −a thÝch footprinting in dÊu ch©n (t×m tr×nh tù ADN chÝnh x¸c cho protein b¸m) food pollen h¹t phÊn thøc ¨n food supply cung cÊp thøc ¨n food vacuole kh«ng bµo dinh d−ìng, kh«ng bµo tiªu ho¸ food webs m¹ng l−íi thøc ¨n foot 1.ch©n, bµn ch©n 2.®Õ, gèc foot rot thèi gèc foraging kiÕm ¨n foraging approach tiÕp cËn thøc ¨n foraging behavior tËp tÝnh ¨n cá, xÐn cá foraging theory lý thuyÕt thøc ¨n foramen lç foramen lacerum r¸ch tr−íc foramen magnum lç x−¬ng c¸t foramen triosseum lç gi÷a ba x−¬ng Foraminifera bé Trïng lç forb c©y th¶o forbidden clone clone cÊm forceps kÑp, cÆp fore-arm c¼ng tay, c¼ng chi tr−íc fore brain n∙o tr−íc fore-gut ruét tr−íc fore-kidney tiÒn thËn forest rõng forfex k×m form genus gièng h×nh th¸i form taxon cÊp ph©n lo¹i h×nh th¸i formaldehyde dehydrogenase dehydrogenaza formaldehyd formal operations ho¹t ®éng chÝnh thøc formol toxoid ®éc tè gi¶m lùc focmol

128 fornix cÊu tróc bã sîi Forssman antigen, antibody kh¸ng nguyªn Forssman, kh¸ng thÓ Forssman forward mutation ®ét biÕn thuËn FOS viÕt t¾t cña Fructose Oligosaccharides FOSHU ChØ thÞ cña chÝnh phñ NhËt B¶n vÒ thùc phÈm dïng cho søc khoÎ fossa hè, hèc, hâm, æ fossa rhomboidalls hè tr¸n n∙o fossette hè nhá fossil (vËt) ho¸ th¹ch fossil fuels chÊt ®èt ho¸ th¹ch fossil record vËt mÉu ho¸ th¹ch fossorial thÝch nghi ®µo bíi foundation on economic trends founder effect hiÖu øng Founder, hiÖu øng kÎ s¸ng lËp fourth ventricle n∙o thÊt IV fovea hè nhá, vÕt hâm fovea centralis hè trung t©m, vâng m¹c foveate (cã) hèc nhá, (cã) vÕt lâm foveola hè nhá, vÕt hâm foveolar (cã) hèc nhá, (cã) vÕt lâm foveolate (cã) hèc nhá, (cã) vÕt lâm FP viÕt t¾t cña Fluorescence Polarization fraction 1 protein tiÓu phÇn protein fractionation (sù) ph©n ®o¹n, ph©n liÒu fragility máng manh fraglle-X syndrome héi chøng dÔ g∙y nhiÔm s¾c thÓ X fragmentation (sù) ph©n m¶nh fragmeshift mutation ®ét biÕn chuyÓn ®o¹n frameshift dÞch khung (khi ®äc m∙ di truyÒn) frass cøt Êu trïng fraternal twins cÆp sinh ®«i kh¸c trøng, cÆp sinh ®«i anh-em, cÆp sinh ®«i gi¶ free energy n¨ng l−îng tù do free fatty acids axit bÐo tù do free radical gèc tù do free recall mÊt tù do, trë nªn (bÞ) rµng buéc free space kh«ng gian tù do free association (sù) hiÖp héi tù do free cell formation (sù) t¹o thµnh tÕ bµo tù do free central placentation kiÓu ®Ýnh no∙n gi÷a tù do free distribution ph©n bè tù do, ph©n bè lý t−ëng free energy n¨ng l−îng tù do

129 free energy of activation n¨ng l−îng tù do ®Ó ho¹t ho¸ free floating anxiety (chøng) lo l¾ng kh«ng cè ®Þnh free-air dose liÒu l−îng trong kh«ng khÝ tù do freeze etch kh¾c mßn kÕt ®«ng freeze fracture lµm g∙y kÕt ®«ng freeze substitution thay thÕ kÕt ®«ng freeze-drying ®«ng-kh«, sÊy th¨ng hoa freemartin vËt song sinh l−ìng tÝnh frequency tÊn sè, tÇn suÊt frequency-dependent selection chän läc phô thuéc tÇn sè frequency distribution ph©n bè tÇn suÊt frequency table b¶ng tÇn suÊt, biÓu tÇn suÊt freshwater lakes hå n−íc ngät FRET viÕt t¾t cña Fluorescence Resonance Energy Transfer Freudian slip lì lêi Freud Freud’s theory of dreams thuyÕt giÊc m¬ cña Freud Freund’s adjuvant t¸ chÊt Freud frond l¸, t¶n frons tr¸n frontal 1.x−¬ng tr¸n 2.(thuéc) tr¸n frontal lobes thuú tr¸n frontal plane mÆt tr−íc tr¸n, mÆt tr¸n frontal sinuses xoang tr¸n frost s−¬ng gi¸ fructan fructan fructification t¹o qu¶ thÓ fructooligosaccharides fructooligosaccharid fructose oligosaccharides oligosaccharid fructoza frugivorous ¨n qu¶ fruit qu¶ fruit body thÓ qu¶ fruiting body thÓ qu¶ frustration (sù) thÊt väng 2.(sù) Êm øc, hôt hÉng frustule vá t¶o c¸t frutescent 1.(cã) c©y bôi 2.(cã) d¹ng c©y bôi fruticose (cã) c©y bôi F-scale thang F FSH viÕt t¾t cña Follicle Stimulating Hormone fucivorous ¨n t¶o biÓn fucoxanthin fucoxantin

130 function group nhãm chøc functional (thuéc) chøc n¨ng functional psychosis (chøng) lo¹n tinh thÇn chøc n¨ng functional responses (c¸c) ®¸p øng chøc n¨ng fundamental niche æ (sinh th¸i)c¬ b¶n fundamential niche æ sinh th¸i c¬ b¶n fungicide chÊt diÖt nÊm fungal growth sinh tr−ëng nÊm fungal species loµi nÊm fungi nÊm fungal xellulose xenlulosa nÊm fungiform papillae nóm d¹ng nÊm Fungi Imperfecti ph©n ngµnh nÊm bÊt toµn fungistatic (thuéc) kh¸ng nÊm, h∙m nÊm funicle cuèng funicular (thuéc) d¶i nhá, d©y nhá, thõng, cét funiculus d¶i nhá, d©y nhá, thõng, cét funnel phÔu fugitive species loµi nhÊt thêi fugue (c¬n) v¾ng ý thøc fuliginous ¸m khãi, ®en bå hãng fumigation (sù) s«ng, (sù) hun fum viÕt t¾t cña fumarase fumarase (fum) fumaraza fumaric acid axit fumaric fumonisins fumonisin function chøc n¨ng functional foods thùc phÈm chøc n¨ng functional genomics hÖ gen häc chøc n¨ng functional group nhãm chøc n¨ng functional protein microarrays vi dµn protein chøc n¨ng fungicide diÖt nÊm fungus nÊm fur bé l«ng mao furanocoumarins furanocoumarin furanose furanoza furca ch¹c, mÊu ch¹c furcula 1.mÊu ch¹c nhá 2.x−¬ng ch¹c furocoumarins furocoumarin furrowing (sù) ph©n c¾t fusaric acids axit fusaric Fusarium Fusarium

131 Fusarium graminearum Fusarium graminearum Fusarium head blight bÖnh ®Çu lôi do Fusarium Fusarium moniliforme Fusarium moniliforme fusiform (cã) d¹ng thoi fusiform initials tÕ bµo khëi sinh thoi fusion (sù) nÊu ch¶y, hoµ lÉn, dung hîp fusion genes gen dung hîp fusion inhibitors chÊt øc chÕ dung hîp fusion protein protein dung hîp fusion toxin ®éc tè dung hîp fusogenic agent t¸c nh©n dung hîp gen futile cycle chu tr×nh kÐm hiÖu qu¶, chu tr×nh v« Ých FXR viÕt t¾t cña Farnesoid X Receptor

132

G

G- viÕt t¾t cña Gram-Negative G proteins viÕt t¾t cña Guanyl-Nucleotide Binding Proteins G+ viÕt t¾t cña Gram-Positive Gaciltormes bé c¸ tuyÕt GA21 gen GA21 (mét gen chÞu thuèc diÖt cá) GAD viÕt t¾t cña Glutamic Acid Decarboxylase Gain-of-fuction alleles alen céng gép gait d¸ng ®i, ®iÖu bé gal viÕt t¾t cña galactose galeate (cã) t¹o mò galeiform (cã) d¹ng mò gall nèt Gala thuyÕt Gaia galactobolic (cã) t¸c dông tiÕt s÷a, galatobolic galactomannan galactomannan galactophorous (chøa) s÷a galactopolesis (sù) t¹o s÷a galactose galatoza galactosis (sù) t¹o s÷a, sinh s÷a, tiÕt s÷a gal4 gen gal4 (ho¹t ho¸ phiªn m∙ trong hÖ thèng hai con lai ë nÊm men) Galapagos island ®¶o galapago gall h¹ch, nèt sÇn gallbladder tói mËt gallstones sái mËt Galliformes bé Gµ GalNAc viÕt t¾t cña N-acetyl-D-galactosamine GALT viÕt t¾t cña Gut-Associated Lymphoid Tissues galvanic skin response ph¶n øng ga ganvanic, ph¶n øng da ®iÖn galvanotaxis (tÝnh) theo ®iÖn, øng ®iÖn galvanotropism (tÝnh) theo ®iÖn, øng ®iÖn, h−íng ®iÖn gametal (thuéc) giao tö gametangium tói giao tö, bäc giao tö gamete giao tö gametes giao tö, tÕ bµo sinh dôc gametogenesis (sù) h×nh thµnh giao tö gametogeny tÕ bµo mÑ giao tö gametophore cuèng tói giao tö gametophyte thÓ giao tö

133 gamma camera camera gamma gamma detector m¸y dß dïng tia gamma gamma globulin globulin gamma gamma interferon interferon gamma gamma motor neurons neuron vËn ®éng gamma gamma-ray source nguån tia gamma gamocyte bµo hîp gamone kÝch tè giao tö, gamon gamopetalous (cã) c¸nh trµng hîp, (cã) c¸nh trµng liÒn gamophyllous (cã) l¸ liÒn ganglia (c¸c) h¹ch ganglion h¹ch ganglion cells tÕ bµo h¹ch ganglion impar h¹ch (thÇn kinh) lÎ, h¹ch côt ganglioside gangliosit ganoid l¸ng bãng, (cã) ganoid ganoin v¶y l¸ng ganoin ®é më ganold scale ganoin gap khe hë gap gene gen (cã) khe hë gas exchange trao ®æi khÝ gap junction chç nèi khe hë gaseous (cã) khÝ, trao ®æi gas gland tuyÕn khÝ, tuyÕn h¬i Gasserian ganglion h¹ch Gasser gaster d¹ dµy Gasteromycetes líp NÊm bông Gasteropoda líp ch©n bông gas transport vËn chuyÓn khÝ gastric (thuéc) d¹ dµy, vÞ, vông d¹ dµy gastric juice dÞch vÞ gastric inhibitory peptide chuçi peptit øc chÕ dÞch vÞ gastric secretions sù tiÕt dÞch vÞ gastrin gastrin gastrocnemius c¬ dÐp, c¬ b¾p ch©n gastrocoele khoang vÞ, khoang d¹ dµy gastrocolic reflex ph¶n x¹ d¹ dµy-ruét kÕt gastrodermis mÇm ruét, biÓu b× ruét gastrointestinal hormone hormon ruét kÕt-d¹ dµy gastrointestinal tract èng d¹ dµy ruét Gastropoda líp Ch©n bông

134 Gastrotricha líp Giun bông l«ng gastrovascular (thuéc) d¹ dµy- m¹ch m¸u gastrovascular cavity xoang d¹ dµy-m¹ch m¸u, xoang vÞ-m¹ch gastrozooid c¸ thÓ dinh d−ìng gastrula ph«i vÞ gastrulation (sù) h×nh thµnh ph«i vÞ gas vacuole tói khÝ GAT viÕt t¾t cña Glyphosate n-AcetylTransferase gated transport vËn chuyÓn qua cöa, vËn chuyÓn qua lç (cña protein trong tÕ bµo) Gause’s principle nguyªn lÝ Gause, nguyªn lÝ lo¹i trõ c¹nh tranh Gaussian distribution ph©n bè Gause G-banding (sù) hiÖn b¨ng G G-CSF viÕt t¾t cña Granulocyte Colony Stimulating Factor GDH gene gen GDH (Glutamate DeHydrogenase) GDNF viÕt t¾t cña Glial Derived Neurotrophic Factor GEAC viÕt t¾t cña Uû ban xÐt duyÖt kü thuËt di truyÒn cña Ên §é (India's Genetic Engineering Approval Committee) gel gel, thÓ keo ®Æc gel diffusion tests thÝ nghiÖm khuÕch t¸n gel gel electrophoresis ®iÖn di trªn gel gel filtration läc b»ng gen gel retardation gel chËm geltonogamy (tÝnh) thô phÊn kh¸c hoa kh¸c gèc GEM dù ¸n t¨ng c−êng chÊt mÇm cho ng« (Germ plasm Enhancement for Maize) gemma 1.chåi, mÇm, l¸ mÇm 2.bµo tö v¸ch dµy gemma thÓ mÇm d¹ng chÐn, chÐn mÇm gemmae (c¸c) chåi, mÇm, l¸ mÇm ; (c¸c) bµo tö v¸ch dµy gemmation (sù) n¶y chåi, mäc chåi gemmiferous mang chåi gemmiparous mang chåi gemmule chåi nhá, chåi mÇm GEMP viÕt t¾t cña Genetically Engineered Microbial Pesticide GEMs viÕt t¾t cña Genetically Engineered Microorganisms gene gen gene activity (sù) ho¹t ®éng gen gene amplification (sù) khuÕch ®¹i gen, nh©n gen gene array systems hÖ thèng dµn gen gene bank ng©n hµng gen gene chips chip gen gene cloning t¸ch dßng gen

135 gene correction söa ch÷a gen gene delivery vËn chuyÓn gen gene dosage liÒu l−îng gen gene expression biÓu hiÖn (cña) gen gene expression analysis ph©n tÝch sù biÓu hiÖn gen gene expression cascade bËc biÓu hiÖn gen gene expression markers chØ thÞ biÓu hiÖn gen gene expression profiling ®Þnh h×nh sù biÓu hiÖn gen gene expression regulation ®iÒu hoµ ho¹t ®éng gen gene flow dßng gen gene frequency tÇn sè gen, gene function analysis ph©n tÝch chøc n¨ng gen gene fusion dung hîp gen gene imprinting ®¸nh dÊu gen, in dÊu gen gene machine bé m¸y gen gene manipulation thao t¸c gen gene map b¶n ®å gen gene mapping lËp b¶n ®å gen, x©y dùng b¶n ®å gen gene mutation ®ét biÕn gen gene number sè l−îng gen gene pool vèn gen gene probe mÉu gen gene repair söa ch÷a gen gene replacement therapy liÖu ph¸p thay thÕ gen gene silencing bÊt ho¹t gen gene splicing t¸ch intron (khái) gen "gene stacking" xÕp ®Æt gen gene switching bËt t¾t gen gene targeting nh»m ®Ých gen gene taxi taxi trë gen (vect¬) gene technology office v¨n phßng c«ng nghÖ gen gene technology regulator (gtr) (c¬ quan) ®iÒu hoµ c«ng nghÖ gen gene therapy liÖu ph¸p gen gene transcript s¶n phÈm phiªn m∙ gen genecology sinh th¸i häc di truyÒn gender identity (sù) gièng hÖt giíi tÝnh gender role vai trß cña giíi tÝnh genera (c¸c) chi general paresis sa sót trÝ tuÖ ®Õn liÖt toµn bé general sexual dysfunction lo¹n chøc n¨ng giíi tÝnh chung generalist sinh vËt réng sinh th¸i generalization (sù) kh¸i qu¸t ho¸

136 generalized anxiety disorder rèi lo¹n lo l¾ng tæng thÓ genealogy ph¶ hÖ häc gene-for-gene concept kh¸i niÖm gen t−¬ng øng víi gen generation thÕ hÖ, ®êi, løa generation time tuæi sinh s¶n, thêi gian sinh, ®êi 1 thÕ hÖ generative cell tÕ bµo sinh s¶n generator potential ®iÖn thÕ ph¸t generic (thuéc) chi genesis (sù) ph¸t sinh, h×nh thµnh, ph¸t triÓn genestein genestein (ho¸ chÊt do ®Ëu t−¬ng sinh ra ®Ó chãng l¹i mét sè bÖnh) genet c¸ thÓ di truyÒn, c©y genet genetic (thuéc) ph¸t sinh, h×nh thµnh, ph¸t triÓn, (thuéc) di truyÒn, gen genetic di truyÒn genetic adaptation thÝch nghi di truyÒn genetic change thay ®æi di truyÒn genetic code m∙ di truyÒn genetic correlation t−¬ng quan di truyÒn genetic counseling t− vÊn di truyÒn häc genetic difference (sù) sai kh¸c di truyÒn genetic diversity ®a d¹ng di truyÒn genetic drift l¹c dßng di truyÒn genetic engineering kü thuËt thao t¸c gen, thao t¸c di truyÒn genetic engineering approval committee uû ban phª duyÖt kü thuËt di truyÒn genetic equilibrium c©n b»ng di truyÒn genetic erosion hao mßn di truyÒn genetic event sù kiÖn di truyÒn genetic fingerprinting x¸c ®Þnh dÊu di truyÒn genetic information th«ng tin di truyÒn genetic linkage liªn kÕt di truyÒn genetic locus locut di truyÒn genetic manipulation thao t¸c di truyÒn genetic manipulation advisory committee (gmac) uû ban t− vÊn thao t¸c di truyÒn genetic map b¶n ®å di truyÒn genetic manipulation thao t¸c di truyÒn genetic marker dÊu chuÈn di truyÒn, chØ thÞ di truyÒn genetic material vËt liÖu di truyÒn genetic polymorphism (hiÖn t−îng) ®a h×nh di truyÒn genetic preference (sù) −a thÝch di truyÒn genetic probe mÉu dß di truyÒn genetic recombination t¸i tæ hîp di truyÒn

137 genetic recombination t¸i tæ hîp di truyÒn genetic resources tµi nguyªn di truyÒn genetic spiral vßng xo¾n di truyÒn genetic targeting nh»m ®Ých di truyÒn genetic transformation biÕn n¹p di truyÒn genetic use restriction technologies (GURTS) (c¸c) c«ng nghÖ giíi h¹n sö dông di truyÒn genetic variance ®é biÕn dÞ di truyÒn genetic variation biÕn dÞ di truyÒn genetically engineered microbial pesticides (GEMP) chÊt diÖt s©u vi sinh vËt ®−îc thiÕt kÕ di truyÒn genetically engineered organism sinh vËt ®−îc thiÕt kÕ di truyÒn genetically manipulated organism (GMO) sinh vËt ®−îc thao t¸c di truyÒn genetically modified crop c©y trång biÕn ®æi gen genetically modified microorganism (GMM) vi sinh vËt ®−îc söa ®æi di truyÒn genetically modified organism (GMO) sinh vËt ®−îc söa ®æi di truyÒn genetically modified pest protected (GMPP) plants thùc vËt chèng s©u bä chuyÓn gen genetically significant dose liÒu cã ý nghÜa di truyÒn häc genetics di truyÒn häc genial (thuéc) c»m genicular (thuéc) ®Çu gèi geniculate cong gËp, gÊp khóc genetic informations th«ng tin di truyÒn geniculate ganglion h¹ch gèi geniohyoglossus c¬ c»m-l−ìi genistein genistein (ho¸ chÊt do ®Ëu t−¬ng sinh ra ®Ó chãng l¹i mét sè bÖnh) genistin genistin (d¹ng ®ång ph©n β-glycoside cña isoflavon) genital atrium xoang sinh dôc genital tubercle mÊu sinh dôc genitalia bé m¸y sinh dôc, c¬ quan sinh dôc genitals bé m¸y sinh dôc, c¬ quan sinh dôc genital stage giai ®o¹n ph¸t dôc genome hÖ gen genomic DNA AND hÖ gen genomic imprinting ®ãng dÊu hÖ gen genomic library th− viÖn gen genomic sciences c¸c khoa häc vÒ hÖ gen genomics hÖ gen häc genosensors vËt c¶m biÕn gen, chÊt c¶m biÕn gen

138 genotoxic (thuéc) ®éc tè gen genotoxic carcinogens t¸c nh©n ung th− g©y ®éc gen genotype kiÓu gen genotypic (thuéc) kiÓu gen genotypic change thay ®æi kiÓu gen genotypic ratio tØ lÖ kiÓu gen genotypic sex determination x¸c ®Þnh giíi tÝnh b»ng kiÓu gen gentechnik gesetz (gene technology law) luËt vÒ c«ng nghÖ gen genu thÓ gèi genus chi genys hµm d−íi GEO viÕt t¾t cña Genetically Engineered Organisms geobiotic (thuéc) ®Þa-sinh, sèng trªn c¹n geocarpy (sù) ra qu¶ d−íi ®Êt geocline nªm ®Þa lý geographical race nßi ®Þa lý geographycal range ph©n bè ®Þa lý geometric series chuçi cÊp sè nh©n geomicrobiology vi sinh vËt häc ®Êt geophagous ¨n ®Êt geophilous −a ®Êt, sèng ë ®Êt geophyte thùc vËt chåi ngÇm, thùc vËt chåi d−íi ®Êt geotaxis (tÝnh) vËn ®éng theo träng lùc geotropic (thuéc) h−íng träng lùc, h−íng ®Êt geotropism (tÝnh ) h−íng träng lùc, (tÝnh) h−íng ®Êt GEP ®iÖn di trªn gel (Gel ElectroPhoresis) germ mÇm, ph«i, bµo tö germ band d¶i mÇm, b¨ng mÇm germ cell tÕ bµo mÇm germ line dßng mÇm ph«i germ nucleus nh©n mÇm, tiÒn nh©n, nh©n nguyªn germ plasm chÊt mÇm germ pole lç mÇm germ tube èng mÇm germarium buång trøng germinal cells tÕ bµo mÇm germinal cell determination x¸c ®Þnh tÕ bµo mÇm germ aperture lç mÇm, lç no∙n germinal cells tÕ bµo mÇm germinal central trung t©m mÇm germinal disk ®Üa mÇm, ®Üa ph«i gerontic giµ, (thuéc) tuæi giµ

139 German gene law luËt gen cña §øc germinal epithelium biÓu m« mÇm germinal layers líp mÇm, l¸ ph«i germinal pore lç mÇm, lç no∙n germinal vesicle tói ph«i, tói mÇm germinative layer of epidermis líp mÇm biÓu b× germinative region of lens vïng mÇm thuû tinh thÓ germination (sù) n¶y mÇm germ layers (c¸c) l¸ ph«i germ line dßng bµo tö germplasm chÊt mÇm gerontology l∙o häc, l∙o khoa Gestalt h×nh th¸i tæng thÓ gestalt therapy liÖu ph¸p h×nh th¸i gestation (sù) cã thai, chöa GHRF viÕt t¾t cña Growth Hormone-Releasing Factor giant cells tÕ bµo khæng lå giant fibres sîi khæng lå gibberella ear rot (bÖnh) thèi tai do gibberella Gibberella zeae Gibberella zeae gibberellic acid axit giberelic gibberellin giberelin gibbous 1.næi b−íu, næi u, næi côc 2.(cã) tói giddiness b−íu gigantism (bÖnh) khæng lå gill 1.mang 2.v¸ch tia, b¶n gill arch cung mang gill bars thanh mang gill basket giá mang, khung mang gill book phiÕn mang, s¸ch mang gill clefts khe mang gill cover n¾p mang gill filament t¬ mang gill pouch tói mang gill rakers tÊm l−îc mang gill rods que mang gill slits khe mang ginger.beer plant c©y bia-gõng gingival (thuéc) lîi ginglymoid (thuéc) luèng khíp ginglymus khíp nót chèt Ginkgoales bé B¹ch qu¶

140 girder m« xµ girdle ®ai GIST u chÊt nÒn d¹ dµy (GastroIntestinal Stromal Tumors) gizzard mÒ glabrates 1.hãi, träc, trôi, kh«ng l«ng, kh«ng tãc 2.nh½n glabrescent 1.hãi, träc, trôi, kh«ng l«ng, kh«ng tãc 2.nh½n glabrous (cã) bÒ mÆt nh½n kh«ng cã l«ng glacial cycles chu kú b¨ng hµ glacial retreat (sù) thÝch nghi b¨ng hµ gladiolus m¶nh øc-ngùc gi÷a gland tuyÕn gland cell tÕ bµo tuyÕn glandlike d¹ng tuyÕn glandular (thuéc) tuyÕn glandular epithelium biÓu m« tuyÕn glandular tissue m« tuyÕn glans 1.qña ®Êu 2.cÊu tróc tuyÕn glans penis qui ®Çu, ®Çu d−¬ng vËt glaucescent lôc lam nh¹t, lôc lam n−íc biÓn glaucous 1. lôc lam nh¹t, lôc lam n−íc biÓn 2.(cã) phñ phÊn glc viÕt t¾t cña glucoza gleevactm xem gleevectm gleevectm gleevectm (d−îc phÈm ch÷a ung th− m¸u) gleba m« t¹o bµo tö, m« h×nh thµnh bµo tö glei soil ®Êt gl©y glenoid (thuéc) æ khíp glenoid fossa æ ch¶o gley soil ®Êt gl©y glia tÕ bµo thÇn kinh ®Öm glial derived neurotrophic factor (GDNF) nh©n tè h−íng thÇn kinh tõ thÇn kinh ®Öm gliding (sù) tr−ît, l−ít gliding growth sinh tr−ëng tr−ît giobold h¹t thÓ cÇu global stability of a community tÝnh æn ®Þnh chung cña mét quÇn x∙ globate (cã) d¹ng cÇu globose nucleus nh©n d¹ng cÇu globular stage of plant embryo giai ®o¹n h×nh thµnh cÇu cña ph«i thùc vËt globular protein globulin

141 globulin globulin globus cÇu glochidiate (thuéc) l«ng mãc glochidium l«ng mãc glomalin glomalin glomerate (thuéc) tô thµnh d¹ng cÇu glomeralar (thuéc) qu¶n cÇu thËn glomerular filtration rate tèc ®é läc tiÓu cÇu glomerulonephritls viªm thËn tiÓu cÇu glomerulus 1.tiÓu cÇu, tiÓu cÇu m¹ch 2.cuén cÇu glomus cells tÕ bµo bói cuén cÇu glossa l−ìi glossal (thuéc) l−ìi glossate (thuéc) l−ìi glossopharyngeal (thuéc) l−ìi-hÇu glossopharyngeal nerve thÇn kinh l−ìi-hÇu glottis thanh m«n GLPNC viÕt t¾t cña Good Laboratory Practice for NonClinical studies GLP viÕt t¾t cña Good Laboratory Practice GLS viÕt t¾t cña glucosinolates glucagon glucagon glucan glucan glucocalyx ¸o ngo¹i bµo, ®µi gluco glucocerebrosidase glucocerebrosidaza glucocorticoids glucocorticoid glucogenic amino acid axit amin glucogenic gluconeogenesis (sù) h×nh thµnh glucoza trong ®éng vËt glucose glucoza glucose isomerase isomeraza glucoza glucose oxidase oxidaza glucoza glucose-6-phosphate dehydrogenase gluco-6phosphat dehydrogenaza glucose-sensitive neurons neuron mÉn c¶m víi gluco glucosinolates glucosinolat glue genes gen keo glufosinate glufosinat glume mµy gluphosinate gluphosinat glutamate glutamat glutamate dehydrogenase dehydrogenaza glutamat glutamic acid axit glutamic glutamic acid decarboxylase (gad) decarboxylaza axit glutamic glutamine glutamin

142 glutamine synthetase synthetaza glutamin glutathione glutathion gluteal (thuéc) m«ng gluten gluten glutenin glutenin gluteus c¬ m«ng GLV viÕt t¾t cña Green Leafy Volatiles gly viÕt t¾t cña glycine glyceraldehyde glyceraldehyd glycetein glycetein glycine glycin Glycine max ®Ëu t−¬ng glycinin glycinin glycitein glycitein glycitin glycitin glycoalkaloids glycoalkaloid glycobiology sinh häc glycogen glycocalyx glycocalyx (c¬ chÊt polysaccharid g¾n sinh vËt víi nÒn r¾n) glycoform d¹ng glycogen glycogen glycogen glycogenolysis sù tiªu glycogen glycolat oxidase enzyme enzym oxidaza glycolat glycolipid glycolipid glycolysis (sù) ®−êng ph©n glycolytic pathway ph−¬ng thøc thuû ph©n glycophorin A glycophorin A glycophyte thùc vËt −a m«i tr−êng nh¹t glycoprotein glycoprotein glycoprotein C glycoprotein C glycoprotein remodeling m« h×nh ho¸ l¹i glycoprotein glycosidases glycosidaza glycoside glycosid glycosinolates glycosinolat glycosylation glyosylat ho¸ glycosyltransferase glycosyltransferaza glyoxylate cycle chu tr×nh glyoxylat glyoxisome glyoxysom glyphosate glyphosat glyphosate isopropylamine salt muèi isopropylamin glyphosat glyphosate n-acetyltransferase n-acetyltransferaza glyphosat glyphosate oxidase oxidaza glyphosat glyphosate oxidoreductase oxidoreductaza glyphosat

143 glyphosate-trimesium glyphosat-trimesium GM viÕt t¾t cña Genetically Modified GM crops - how to make t¹o ra c©y trång biÕn ®æi gen b»ng c¸ch nµo GM crops - who produces ai s¶n xuÊt c©y trång biÕn ®æi gen GM crops aims môc ®Ých t¹o ra c¸c c©y trång biÕn ®æi gen GM crops benefits lîi Ých cña c¸c thùc vËt biÕn ®æi gen GM crops countries growing c¸c n−íc trång c©y biÕn ®æi gen GM crops debate cuéc tranh luËn vÒ sinh vËt biÕn ®æi gen GM crops potential risks nh÷ng rñi ro tiÒm Èn cña c©y trång biÕn ®æi gen GM-CSF Granulocyte-Macrophage Colony Stimulating Factor Gm Fad2-1 gen Gm Fad2-1 (m∙ ho¸ delta 12 desaturaza (∆ 12) GM plants for developing countries c©y trång biÕn ®æi gen ®èi víi c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn GMAC viÕt t¾t cña Genetic Manipulation Advisory Committee GM allotype alotyp GM GMM viÕt t¾t cña Genetically Modified Microorganism GMO viÕt t¾t cña Genetically Modified Organism GMO viÕt t¾t cña Genetically Manipulated Organism GMP viÕt t¾t cña Good Manufacturing Practices GMPP viÕt t¾t cña Genetically Modified Pest Protected GMMs viÕt t¾t cña Genetically Modified Microorganisms GMS ®Ëu t−¬ng biÕn ®æi gen (Genetically modified soya) gnathic (thuéc) hµm gnathites m¶nh hµm, phÇn phô miÖng gnathobase m¶nh gèc hµm Gnathostomata tæng líp cã hµm gnathostomatous (cã) miÖng hµm gnathotheca bao má sõng, bao sõng hµm d−íi gne Gnetopsida líp D©y g¾m gnotobiotic tri nhiÔm, (®∙) biÕt d¹ng sèng GO gene gen Glyphosate Oxidase goal-directed behaviour tËp tÝnh h−íng ®Ých, hµnh vi cã môc ®Ých goblet cell tÕ bµo h×nh ®µi, tÕ bµo h×nh ly r−îu goitre b−íu gi¸p golden rice lóa (b»ng) vµng, lóa siªu h¹ng goldenricetm lóa (b»ng) vµng, lóa siªu h¹ng (nh∙n hiÖu lóa) Golgi apparatus bé may Golgi Golgi body thÓ Golgi Golgi cell tÕ bµo golgi Golgi complexes phøc hîp Golgi

144 Golgi’s organs c¬ quan Golgi Golgi tendon organs c¬ quan g©n Golgi gomphosis khíp kiÓu nãn, khíp cè ®Þnh gonad tuyÕn sinh dôc gonadal (thuéc) tuyÕn sinh dôc gonadotrophic hormone hormon gonadotropin gonidlum tÕ bµo sinh s¶n v« tÝnh kh«ng ®éng gonoblast tÕ bµo sinh s¶n gonochorism (sù) ph©n tÝnh, ph©n ho¸ giíi tÝnh gonochoristic khoang tuyÕn sinh dôc gonadotropin-releasing hormones hormon gi¶i phãng gonadotropin gonadotropins kÝch tè sinh dôc gonoduct èng dÉn sinh s¶n phÈm sinh dôc gonopods ch©n giao cÊu gonopore lç sinh s¶n gonozooid c¸ thÓ sinh s¶n good laboratory practice for nonclinical studies (glpnc) qui chÕ phßng thÝ nghiÖm chuÈn dïng cho c¸c nghiªn cøu phi l©m sµng good laboratory practices (GLP) qui chÕ phßng thÝ nghiÖm chuÈn (cña FDA, Mü) good manufacturing practices (gmp) qui chÕ s¶n xuÊt chuÈn gossypol gossypol gp120 protein protein gp120 GPA1 gen GPA1 (kiÓm so¸t viÖc gi÷ n−íc vµ ph©n bµo ë thùc vËt) GPCRs thô quan cÆp ®«i víi protein G (G-Protein-coupled Receptors) G-protein-coupled receptors thô quan cÆp ®«i protein G G-proteins protein G Graafian follicle bao Graaf gracilis c¬ khÐp máng gradient analysis ph©n tÝch gradien gradient model m« h×nh gradien gradient of reinforcement gradien cñng cè graft (sù) chiÕt, ghÐp, cµnh ghÐp graft chimera thÓ kh¶m ghÐp graft hybrid thÓ lai ghÐp graft-versus-host disease bÖnh m« ghÐp chèng c©y chñ graft-versus-host reaction ph¶n øng m«(hoÆc cµnh) ghÐp chèng c©y chñ grafting (sù) ghÐp, cÊy grain 1.h¹t 2.thí, v©n gram molecular weight träng l−îng ph©n tö gram gram stain nhuém gram gram-negative (g-) gram ©m

145 gram-positive (g+) gram d−¬ng gramicidin gramicidin graminacious (thuéc) cá Gramineae hä Lóa, hä Hoµ th¶o gramineous (thuéc) cá graminicolous sèng ë cá graminivorous ¨n cá Gram-negative bacteria vi khuÈn Gram ©m Gram-positive bacteria vi khuÈn Gram d−¬ng grand period of growth giai ®o¹n sinh tr−ëng chÝnh granulation tissue m« ho¸ d¹ng h¹t granule cells tÕ bµo h¹t nhá granulocidin granulocidin granulocyte b¹ch cÇu h¹t, tÕ bµo h¹t granulocyte colony stimulating factor (G-CSF) nh©n tè kÝch thÝch khuÈn l¹c tÕ bµo h¹t granulocyte-macrophage colony stimulating factor (GM-CSF) nh©n tè kÝch thÝch khuÈn l¹c ®¹i thùc bµo-tÕ bµo h¹t granuloma u h¹t granulosa cells tÕ bµo d¹ng h¹t granum h¹t lôc, gran grape sugar ®−êng nho GRAS list danh s¸ch phô gia thùc phÈm an toµn (Generally Recognized as Safe) grass cá grass pea ®Ëu d¹i (Lathyrus sativus) grasshoper ch©u chÊu grassland ®ång cá graves disease bÖnh Grave graveolent (cã) mïi h−¬ng cao cÊp gravid (cã) thai, (cã) chöa graviperception nhËn c¶m (vÒ) träng lùc gravitational potential energy ®iÖn thÕ n¨ng l−îng chiÒu gravitropism ( tÝnh) h−íng träng lùc, (tÝnh) h−íng ®Êt gray matter chÊt x¸m grazers vËt ¨n cá grazer-scraper vËt ¨n cá kiÓu n¹o grazing (sù) ch¨n th¶ grazing pressure ¸p lùc ch¨n th¶ green algae t¶o lôc green biotechnology c«ng nghÖ sinh häc xanh green fluorescent protein protein huúnh quang xanh green glands tuyÕn lôc

146 green leafy volatiles sù biÕn ®éng do l¸ xanh greenfly rÖp c©y greenhouse effect hiÖu øng nhµ kÝnh green manure ph©n xanh gregaria phase pha bÇy ®µn grey matter chÊt x¸m grit cell tÕ bµo sái, tÕ bµo ®¸ grooming (sù) ch¶i chuèt gross primary productivity søc s¶n xuÊt s¬ cÊp th« ground meristem m« ph©n sinh c¬ b¶n ground tissue m« gèc, m« c¬ b¶n group selection chän läc theo nhãm group therapy liÖu ph¸p theo nhãm group of national experts on safety in biotechnology nhãm chuyªn gia quèc gia vÒ an toµn trong c«ng nghÖ sinh häc growing point ®Ønh sinh tr−ëng growth sù sinh tr−ëng growth cone th¸p sinh tr−ëng growth curvature (sù) uèn cong sinh tr−ëng growth curve ®−êng cong sinh tr−ëng growth form d¹ng sinh tr−ëng growth factor nh©n tè sinh tr−ëng growth factor receptor thô quan yÕu tè sinh tr−ëng growth hormones hormon sinh tr−ëng growth hormone-releasing factor (GHRF) nh©n tè lo¹i bá hormon sinh tr−ëng growth hormone-releasing hormone hormon kÝch thÝch t¨ng tr−ëng growth inhibitor chÊt øc chÕ sinh tr−ëng growth in soft agar sinh tr−ëng trong th¹ch mÒm growth movement vËn chuyÓn sinh tr−ëng growth potential tiÒm n¨ng sinh tr−ëng growth rate chØ sè t¨ng tr−ëng growth regulator chÊt ®iÒu hoµ sinh tr−ëng growth retardant chÊt lµm chËm sinh tr−ëng growth ring vßng sinh tr−ëng, vßng n¨m growth room phßng sinh tr−ëng growth schedule thêi biÓu sinh tr−ëng growth substance chÊt sinh tr−ëng GT/PT correlation mèi t−¬ng quan GT/PT GT-AG rule quy luËt GT-AG GTO V¨n phßng c«ng nghÖ gen (Gene Technology Office) GTP GTP (mét dÉn xuÊt cña G-Proteins)

147 GTPases enzym GTPaza (Guanosine TriphosPhatases) GTR viÕt t¾t cña Gene Technology Regulator GTS ®Ëu t−¬ng chÞu glyphosat (Glyphosate Tolerant Soybean) guanine guanin guanophore tÕ bµo chøa s¾c tè vµng guard cell tÕ bµo b¶o vÖ gubernaculum 1.d©y ch»ng, d©y nèi 2.l«ng roi l¸i guest ®éng vËt sèng nhê, ®éng vËt sèng chung guild 1.nhãm cïng sinh th¸i 2.nhãm ®ång møc dinh d−ìng gula cæ häng gular 1.x−¬ng gian mÊu 2.tÊm häng gullet thùc qu¶n, cuèng häng, häng, bµo hÇu gum nhùa c©y, gom gum lac gom l¨c, nhùa c¸nh kiÕn (®á) gummosis (bÖnh) sïi nhùa dÎo gums lîi GURTS viÕt t¾t cña Genetic Use Restriction Technologies gus gene gen gus (gen chØ thÞ) gustation vÞ gi¸c, sù nÕm gustatory calyculus chåi vÞ gi¸c gustatory receptor thô quan vÞ gi¸c gut èng tiªu ho¸ gut-associated lymphoid tissues (GALT) m« lympho liªn kÕt èng tiªu ho¸ gut cell lineage tÕ bµo ruét gutta ®èm mµu, vÖt mµu mÆt ngoµi guttae (c¸c) ®èm mµu, (c¸c) vÖt mµu mÆt ngoµi guttation (sù) rØ nhùa, rØ giät, rØ n−íc guttulate (cã) ®èm mµu. vÖt mµu mÆt ngoµi guttural (thuéc) hÇu GVHD viÕt t¾t cña Graft-Versus-Host Disease gymnocyte tÕ bµo trÇn Gymnomycota ngµnh NÊm nhµy gymnosperms nhãm Thùc vËt h¹t trÇn gynaeclum bé nhuþ gynandrism (hiÖn t−îng) l−ìng tÝnh gynandromorph (hiÖn t−îng) l−ìng tÝnh, (hiÖn t−îng) võa ®ùc võa c¸i gynandromorphism d¹ng c¬ thÓ võa ®ùc võa c¸i gynandrous (cã) nhÞ-nhuþ hîp, (cã) nhÞ-nhuþ liÒn gynobasic (thuéc) ®Õ bÇu gynodioecious (cã) hoa c¸i-l−ìng tÝnh kh¸c gèc gynoeclumn bé nhuþ gynomonoecious (cã) hoa c¸i-l−ìng tÝnh cïng gèc, (cã) hoa c¸i-hoa l−ìng

148 tÝnh ®ång chu gynophore cuèng bÇu nhuþ gynospore bµo tö c¸i gyrase gyraza gyri vßng xo¾n gyrus 1.nÕp cuén 2.håi n∙o

149

H

H-2 histocompatibility system hÖ t−¬ng hîp m« H-2 H. pylori H. pylori H. virescens H. virescens H. zea H. zea HA viÕt t¾t cña HemAgglutinin habenula cuèng tuyÕn tïng habit tËp qu¸n, thãi quen, tËp tÝnh habitat n¬i sèng, sinh c¶nh habitat selection chän läc n¬i ë habituated culture nu«i c©y thÝch øng habituation (sù) nhµm quen, trë thµnh quen HAC viÕt t¾t cña Human Artificial Chromosomes HACCP viÕt t¾t cña Hazard Analysis And Critical Control Points hadrom 1.m« m¹ch gç, m« dÉn n−íc, m« dÉn 2.m« dÉn hadrome 1.m« m¹ch gç, m« dÉn n−íc, m« dÉn 2.m« dÉn Haeckel’s law ®Þnh luËt Haeckel Haem hem haemad cïng mét phÝa cét sèng haemagglutinin ng−ng kÕt tè hång cÇu aglutinin hång cÇu haemal (thuéc) m¸u, (thuéc) m¹ch m¸u haemal arch cung huyÕt haemal canal kªnh huyÕt haemal ridges mÊu huyÕt, gê huyÕt haemal spine gai huyÕt ®èt sèng, gai sèng huyÕt haemal system hÖ m¹ch m¸u, hÖ tuÇn hoµn haemapoiesis (sù) t¹o m¸u haemapophyses (c¸c) mÊu huyÕt haematal (thuéc) m¸u, (thuéc) m¹ch m¸u haematobic sèng trong m¸u haematobium trïng m¸u, huyÕt trïng haematoblast nguyªn bµo m¸u, huyÕt nguyªn bµo haematocele khèi tô m¸u haematochrome s¾c tè ®á, h«ng s¾c tè haematocrit èng ®o thÓ tÝch tÕ bµo huyÕt t−¬ng haematogenesis (sù) t¹o m¸u haematogenous do m¸u haematophagous ¨n m¸u, nu«i d−ìng b»ng m¸u, huyÕt d−ìng haematopoiesis (sù) t¹o m¸u

150 haematozoon ký sinh trïng m¸u haemic (thuéc) m¸u, (thuéc) m¹ch m¸u haemocoel xoang m¸u haemocyanin hemoxyanin, lam cÇu tè, lam huyÕt tè haemocytes (c¸c) tÕ bµo m¸u, (c¸c) huyÕt bµo haemocytoblast nguyªn bµo m¸u, huyÕt nguyªn bµo haernocytometer buång ®Õm hång cÇu, (sù) tiªu tÕ bµo hång cÇu haemocytolysis (sù) tiªu ho¸ h«ng cÇu, tiªu tÕ bµo m¸u haemodlalysis (sù) thÈm t¸ch m¸u haemoglobin huyÕt cÇu tè, hång cÇu tè, hemoglobin haemoglobinometer huyÕt s¾c kÕ, hemoglobin kÕ haemolymph huyÕt dÞch, huyÕt t−¬ng, dÞch m¸u haemolysin chÊt tiªu hång cÇu, tiªu hång cÇu tè, hemolyzin haemolysis (sù) tiªu tÕ bµo h«ng cÇu, tiªu tÕ bµo m¸u haemolytic anaemia (chøng) thiÕu m¸u do tiªu m¸u, (chøng) thiÕu m¸u do huyÕt tiªu haemolytic disease of the newborn (bÖnh) tan huyÕt ë trÎ s¬ sinh, (bÖnh) tan m¸u ë trÎ s¬ sinh haemolytic plaque assay xÐt nghiÖm m¶ng dung huyÕt haemophilia (chøng) −a ch¶y m¸u, (chøng) m¸u khã ®«ng haemopoiesis (sù) t¹o m¸u haemorrhage (sù) xuÊt huyÕt, ch¶y m¸u haemosiderin sù ch¶y m¸u, xuÊt huyÕt, b¨ng huyÕt haemostasis s¾c tè m¸u vµng haemotropic kÝch thÝch lªn m¸u, t¸c ®éng lªn m¸u hair tãc, l«ng hair cell tÕ bµo l«ng, tÕ bµo tãc hair follicle nang l«ng, nang tãc hair follicle receptor thô quan bao l«ng hairpin c¸i kÑp tãc hairpin loop vßng gÊp cÆp tãc (cña nhiÔm s¾c thÓ) hair plates ®Üa t¬, ®Üa l«ng, tÊm t¬, tÊm l«ng haliplankton sinh vËt næi trªn biÓn hallucination ¶o gi¸c, c¶m gi¸c ¶o hallux ngãn c¸i halobiotic sèng ë n−íc mÆn, sèng ë biÓn halo effect hiÖu øng t¹o quÇng, hiÖu øng t¹o quÇng hµo quang halolimnic sinh vËt biÓn chÞu n−íc ngät halophile −a muèi, chÞu muèi, chÞu mÆn halophilic bacteria vi khuÈn −a muèi, vi khuÈn −a mÆn halophyte thùc vËt chÞu mÆn halophytic vegetation th¶m thùc vËt chÞu mÆn

151 halosere diÔn thÕ n−íc mÆn halteres c¸nh chuú, c¸nh t¹ Hamamelidae ph©n líp Sau sau hamster chuét tói m¸ hand monitor m¸y dß bøc x¹ cÇm tay hanging drop preparation chuÈn bÞ giät treo HAP viÕt t¾t cña Highly Available Phosphorous HAP gene gen HAP hapanthous (cã) hoa në mét kú, (cã) hoa në mét lÇn hapaxanthic (cã) hoa në mét kú, (cã) hoa në mét lÇn haplobiont sinh vËt ®¬n h×nh haplobiontic (thuéc) sinh vËt ®¬n h×nh haplodiploidy (tÝnh) ®¬n-l−ìng béi haplodont (cã) r¨ng hµm kh«ng nóm haploid (thuéc) ®¬n béi, thÓ ®¬n béi haploinsufficient gene gen ®¬n béi thiÕu haploldization (sù) ®¬n béi ho¸ haplont thÓ giao tö ®¬n béi haplophase pha ®¬n béi, giai ®o¹n ®¬n béi haplostele trung trô ®¬n haplostemonous mét vßng nhÞ haplotype kiÓu ®¬n haplotype map b¶n ®å kiÓu ®¬n haploxylic l¸ mét g©n, l¸ g©n ®¬n hapmap b¶n ®å kiÓu ®¬n béi (Haplotype Map) hapten hapten hapteron ch©n ®Õ b¸m, c¬ quan b¸m haptoglobin haptoglobin haptonema sîi b¸m Haptophyceae líp T¶o roi haptotropism (tÝnh) h−íng b¸m, (tÝnh) h−íng tiÕp xóc hard bast libe cøng, sîi libe cøng hardening (sù) lµm t¨ng tÝnh chÞu ®ùng Harder’s glands tuyÕn Harder hard palate vßm cøng (miÖng) hard radiation bøc x¹ cøng Hardy-Weinberg equilibrium tr¹ng th¸i c©n b»ng Hardy-Weinberg Hardy-Weinberg theorem ®Þnh luËt Hardy-Weinberg harvest-men chµng say harvest spider nhÖn chµng say

152 harvested population (c¸c) quÇn thÓ thu ho¹ch harvesting thu ho¹ch harvesting enzymes enzym thu ho¹ch, enzym thu thËp Hashimoto disease bÖnh Hashimoto Hashimoto thyroiditis (bÖnh) viªm tuyÕn gi¸p Hashimoto hashish hasit hastate (cã) d¹ng m¸c, (cã) d¹ng mòi tªn haustellate (cã) vßi hót hausteilum vßi hót, miÖng vßi hót haustorium rÔ hót Haversian canals (c¸c) èng Havers hatching sù Êp trøng Hatch-Slack pathway con ®−êng chuyÓn ho¸ Hatch-Slack Haversian lamellae (c¸c) l¸ phiÕn x−¬ng Haver Haversian spaces (c¸c) khoang trèng Haver, èng Haver Haversian system hÖ thèng Haver Hawthorne effect hiÖu øng Hawthorne hay fever sèt r¬m hazard analysis and critical control points (HACCP) ®iÓm kiÓm so¸t then chèt vµ ph©n tÝch rñi ro head d¹ng ®Çu HCC viÕt t¾t cña hepatocarcinoma HCS sµng läc khèi l−îng lín (high-content screening) HD gene gen HD (Huntington's disease) HDL lipoprotein tû träng cao (High-Density Lipoproteins) HDLPs viÕt t¾t cña High-Density LipoProteins head foot ch©n ®Çu head kidney tiÒn thËn health physics vËt lý trÞ liÖu Heam-heam interaction ph¶n øng heam hearing sù nghe, thÝnh gi¸c heart tim, qu¶ tim heart attack c¬n nghÑn tim, c¬n nhåi m¸u c¬ tim heart wood gç lâi, gç ruét heat ®éng dôc heartbeat nhÞp tim heat energy n¨ng l−îng nhiÖt heath tr¶ng c©y bôi lïn th−êng xanh, tr¶ng th¹ch nam heat shock protein protein cho¸ng nhiÖt heat spot vÕt nhiÖt, ®èm nhiÖt heavy (H) chain chuçi nÆng, chuçi H

153 heavy-chain variable (vh) domains vïng biÕn ®éng (cña) chuçi nÆng heavy metal kim lo¹i nÆng hebephrenia (bÖnh) t©m thÇn ph©n liÖt thÓ dËy th× hebephrenic schizophrenia (bÖnh) t©m thÇn ph©n liÖt thÓ d¹y th× hectocotylized arm tay giao phèi, tay giao cÊu hedgehog proteins protein nhÝm ¢u hedgehog signaling pathway con ®−êng ph¸t tÝn hiÖu nhÝm ¢u hela cells tÕ bµo hela helical coil model m« h×nh xo¾n èc Hardy-Weinberg law ®Þnh luËt Hardy-Weinberg helical thickening ho¸ dµy h×nh xo¾n helicase helicaza Helicobacter pylori Helicobacter pylori helicoid (cã) d¹ng xo¾n èc helicotrerna khe tiÒn ®×nh-mµng nhÜ Helicoverpa armigera Helicoverpa armigera Helicoverpa zea (h. zea) Helicoverpa zea (h. zea) heliophyte thùc vËt −a n¾ng, thùc vËt −a s¸ng, thùc vËt −a mÆt trêi Heliothis virescens (h. virescens) Heliothis virescens (h. virescens) heliotactic theo n¾ng, theo mÆt trêi heliotropic quang h−íng ®éng, h−íng ®éng theo mÆt trêi heliotaxis (tÝnh) theo n¾ng, theo mÆt trêi helium heli helix (chuçi) xo¾n Helminthes nhãm Giun s¸n helophyte thùc vËt ®Çm lÇy helotism (sù) sèng n« dÞch, (hiÖn t−îng) bÞ b¸m hót helper T cell tÕ bµo T hç trî heliotropism trî bµo b¹ch cÇu T, lympho bµo T hç trî hepatic hemagglutinin (ha) hemagglutinin hemal system hÖ m¹ch m¸u hematologic growth factors (HGF) nh©n tè sinh tr−ëng huyÕt häc hematopoiesis t¹o m¸u hematopoiesis growth factor nh©n tè t¨ng tr−ëng t¹o m¸u hematopoiesis stem tÕ bµo nguån t¹o m¸u hematopoietic stem cells tÕ bµo gèc t¹o m¸u heme hem Hemiascomycetes líp Gi¶ nÊm tói, líp nöa nÊm tói, líp nÊm tói bÊt toµn hemibranch mang kh«ng hoµn toµn, mang nöa hemicelluloses hemixenluloza Hemichorda ph©n ngµnh nöa d©y sèng, ph©n ngµnh b¸n d©y sèng Hemichordata ph©n ngµnh nöa d©y sèng, ph©n ngµnh b¸n d©y sèng hemicryptophyte thùc vËt chåi Èn kh«ng hoµn toµn

154 hemicelluloses or hexosan hexosan hoÆc hemicelluloza hemignathous (cã) hµm lÖch, (cã) hµm kh«ng ®Òu Hemimetabola bé c¸nh ngoµi hemimetabolic (cã) biÕn th¸i thiÕu, (cã) biÕn th¸i kh«ng hoµn toµn hemimetabolous metamorphosis biÕn th¸i kh«ng hoµn toµn hemiparasite vËt ký sinh kh«ng hoµn toµn, vËt b¸n ký sinh hemipenes cÆp nöa d−¬ng vËt, d−¬ng vËt hai m¶nh Hemiptera bé c¸nh nöa hemisphere b¸n cÇu n∙o hemizygous b¸n hîp tö hemizygous individuals c¸ thÓ b¸n hîp tö hemocyte hång cÇu, huyÕt bµo hemoglobin hemoglobin, hång cÇu hemolymph huyÕt t−¬ng hemophibia bÖnh −a ch¶y m¸u hemostasis sù c©n b»ng huyÕt tè Henle’s loop quai Henle heparin heparin hepatic (thuéc) gan hepatic ®Þa tiÒn hepatic artery ®éng m¹ch gan hepatic cell tÕ bµo gan hepatic duct èng dÉn mËt hepatic portal vein tÜnh m¹ch nh¸nh gan hepatic vein tÜnh m¹ch gan Hepaticae líp ®Þa tiÒn Hepaticopsida líp ®Þa tiÒn hepatic portal system hÖ m¹ch cöa gan hepatic portal vein tÜnh m¹ch cöa gan hepatocytes tói mËt hepatopancreas gan tuþ hepatoportal system hÖ m¹ch cöa gan HER-2 viÕt t¾t cña Human Egf-Receptor-Related Receptor herb 1.c©y th¶o 2.d−îc th¶o, c©y thuèc, c©y h−¬ng liÖu herbaceous (thuéc) c©y th¶o, (thuéc) th©n th¶o herbaceous perennial c©y th©n th¶o herbarium 1.tËp hîp mÉu thùc vËt 2.phßng tËp hîp mÉu thùc vËt HER-2 gene gen HER-2 HER-2 protein protein HER-2 HER-2 receptor thô quan HER-2 HER2/neu gene gen HER-2/neu herbibore ®éng vËt ¨n cá

155 herbicide resistance (tÝnh) chÞu thuèc diÖt cá herbicide-resistant crop c©y trång chÞu thuèc diÖt cá herbicides thuèc diÖt cá herbivore-plant system hÖ thèng ¨n cá vµ c©y herbivores ®éng vËt ¨n cá hercogamy (tÝnh) kh«ng tù giao, (tÝnh) bÊt tù giao, bÊt giao phèi herds ®µn, bÇy herding (sù) ch¨n d¾t hereditary (thuéc) di truyÒn hereditary angioneurotic oedema (chøng) phï thÇn kinh m¹ch di truyÒn heredity (tÝnh) di truyÒn heritability hiÖu suÊt di truyÒn, chØ sè di truyÒn hermaphrodite 1.ng−êi l−ìng tÝnh 2.®ùc c¸i ®ång thÓ 3.thÓ l−ìng tÝnh hermaphroditism (hiÖn t−îng) l−ìng tÝnh hetero-auxin hetero-auxin hererotrophism dÞ d−ìng heteroblastic 1.(thuéc) chåi mÇm dÞ h×nh 2.(thuéc) dÞ sinh 3.ph¸t triÓn gi¸n tiÕp heterocercal dÞ vÜ, (cã) thuú v©y ®u«i kh«ng ®Òu, (cã) thuú v©y ®u«i dÞ h×nh heterochiamydeous (cã) l¸ ®µi kh¸c c¸nh trµng heterochromatin chÊt dÞ nhiÔm s¾c, dÞ nhiÔm s¾c tè heterochromatic regions vïng dÞ nhiÔm s¾c heterochronic genes gen dÞ hîp heterocoelous låi-lâm heterocotylized arm tay giao cÊu heterochrony tÝnh dÞ thêi, tÝnh kh¸c thêi gian heterocyclic dÞ chu tr×nh heterocyst tÕ bµo dÞ h×nh, dÞ bµo hetorodactylous kh¸c ngãn heterodont kh¸c kiÓu r¨ng, (cã) r¨ng kh«ng ®Òu, dÞ nha heterodromous (thuéc) xoay vßng kh¸c h−íng heteroduplex DNA AND sîi kÐp dÞ hîp heteroecious kh¸c vËt chñ heterogamete giao tö kh«ng ®Òu heteroduplex phøc ®«i dÞ biÖt heterogametic sex giíi tÝnh dÞ giao tö, (cã) giao tö kh¸c nhau heterogamous dÞ giao tö, (cã) giao tö kh¸c nhau heterogamy (tÝnh) dÞ giao tö heterogeneous bÊt ®ång nhÊt heterogeneous nuclear RNA ARN nh©n kh«ng ®ång nhÊt heterogenesis (sù) ph¸t sinh tù nhiªn, xen kÏ thÕ hÖ

156 heterogenetic ph¸t sinh tù nhiªn, (thuéc) xen kÏ thÕ hÖ heterogenous summation céng kÝch thÝch kh¸c nguån heterogeny (tÝnh) kh¸c thÕ hÖ heterogony (tÝnh) xen kÏ thÕ hÖ heterokaryon thÓ kh¸c nh©n, thÓ dÞ nh©n heterokaryosis (sù) sinh s¶n kh¸c nh©n heterokaryote thÓ dÞ nh©n heterokont (cã) roi kh¸c nhau, (cã) roi lÖch, (cã) roi kh«ng ®Òu heterokontan (cã) roi kh¸c nhau, (cã) roi lÖch, (cã) roi kh«ng ®Òu Heterokontophyta ngµnh T¶o roi kh¸c, ngµnh T¶o dÞ roi heterolecithal kh«ng ®Òu no∙n hoµng heterologous dÞ t−¬ng ®ång heterologous DNA ADN dÞ t−¬ng ®ång heterologous proteins protein dÞ t−¬ng ®ång heterology dÞ t−¬ng ®ång heteromastigote (cã) l«ng roi kh¸c nhau heteromerous kh¸c tÇng, dÞ tÇng heterometabolic (cã) biÕn th¸i kh«ng hoµn toµn, (cã) biÕn th¸i thiÕu heteromorphic 1.kh¸c h×nh, dÞ h×nh 2.kh¸c d¹ng, dÞ d¹ng heteromorphic alternation of generations xen kÏ thÕ hÖ dÞ h×nh heteromorphous kh¸c d¹ng dÞ d¹ng, kh¸c h×nh, dÞ h×nh heteronomous kh¸c quy luËt, kh«ng theo quy luËt heterophil antigen kh¸ng nguyªn ®a loµi heterophylly (tÝnh) l¸ kh¸c d¹ng heteroplasma dÞ nguyªn sinh heteroplastic (thuéc) ghÐp kh¸c lo¹i, ghÐp dÞ lo¹i heteropolymer dÞ polyme heteropycnosis (sù) kÕt ®Æc kh«ng ®ång ®Òu, dÞ kÕt ®Æc heteroscedastic kh¸c ph−¬ng sai, dÞ ph−¬ng sai heterosexual kh¸c giíi tÝnh heterosis (hybrid vigour) −u thÕ lai heterosporous kh¸c bµo tö, dÞ bµo tö heterospory (tÝnh) kh¸c bµo tö, (tÝnh) dÞ bµo tö heterostyly (tÝnh) vßi nhuþ kh«ng ®Òu, (tÝnh) vßi nhuþ so le, (tÝnh) kh¸c vßi nhuþ heterothallic (thuéc) giao phèi kh¸c lo¹i heterothallism (sù) giao phèi kh¸c lo¹i heterotherm ®éng vËt m¸u l¹nh heterotopic transplantation sù cÊy truyÒn kh¸c loµi heterotrichous dÞ mao heterotroph thÓ dÞ d−ìng, sinh vËt dÞ d−ìng heterotrophic dÞ d−ìng

157 heterotrophic nutrition dinh d−ìng kiÓu dÞ d−ìng heterotypic kh¸c kiÓu, dÞ kiÓu, kh¸c lo¹i, kh¸c typ heterotypic binding liªn kÕt dÞ hîp tö heterotypic division ph©n chia kh¸c kiÓu, gi¶m ph©n I heterozygosis (sù) dÞ hîp tö heterozygosity (tÝnh) dÞ hîp tö heterozygote thÓ dÞ hîp tö, dÞ hîp tö heterozygous (cã) dÞ hîp tö heterozygous advantage −u thÕ lai dÞ hîp tö Hexactinellida líp Th©n lç s¸u tia, líp bät biÓn s¸u tia hexamerous (cã) mÉu s¸u Hexapoda líp S¸u ch©n hexarch s¸u gi¶i nguyªn méc hexadecyltrimethylammonium bromide (CTAB) bromid hexadecyltrimethylammonium hexose hexoza HF cleavage ph¶n øng t¸ch b»ng axit hydrofluoric HGF viÕt t¾t cña Hematologic Growth Factors HGH viÕt t¾t cña Human Growth Hormone HGT chuyÓn gen theo chiÒu ngang (horizontal gene transfer) Hh protein nhÝm ¢u (Hedgehog proteins) hibernate nghØ ®«ng, ngñ ®«ng hibernation (sù) nghØ ®«ng, ngñ ®«ng hidrosis (sù) tiÕt må h«i, ch¶y må h«i high-amylose corn ng« (cã) hµm l−îng amyloza cao high blood pressure cao huyÕt ¸p high-content screening sµng läc hµm l−îng cao high-density lipoproteins (HDLPs) lipoprotein ®é ®Ëm cao high endothelial venule tiÓu tÜnh m¹ch néi m« cao high energy phosphate compounds (c¸c) hîp chÊt phosphat cao n¨ng high-energy system hÖ thèng n¨ng l−îng cao high-galactomannan soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) galactomannan cao high-glutenin wheat lóa m× (cã hµm l−îng) glutenin high-isoflavone soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) isoflavon cao high-lactoferrin rice lóa (cã hµm l−îng) lactoferrin cao high-laurate canola canola (cã hµm l−îng) laurat cao high-linolenic oil soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) dÇu linolenic cao high-lysine corn ng« (cã hµm l−îng) lysin cao high-mannogalactan soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) mannogalactan cao high-maysin corn ng« (cã hµm l−îng) maysin cao high-methionine corn ng« (cã hµm l−îng) methionin cao high-oil corn ng« (cã hµm l−îng) dÇu cao high-oleic oil corn ng« (cã hµm l−îng) dÇu oleic cao

158 high-oleic oil soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) dÇu oleic cao high-oleic sunflowers h−íng d−¬ng (cã hµm l−îng) oleic cao high-phytase corn and soybeans ®Ëu t−¬ng vµ ng« (cã hµm l−îng) phytaza cao high-protein rice lóa protein cao high-stearate canola canola (cã hµm l−îng) stearat cao high-stearate soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) stearat cao high-sucrose soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) sucroza cao high-throughput identification ®Þnh d¹ng ®Þnh l−îng cao high-throughput screening (HTS) sµng läc ®Þnh l−îng cao higher-order conditioning ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn bËc cao highly available phosphate corn (maize) ng« phosphat s½n cã cao highly available phosphorous (HAP) gene gen phosphat s½n cã cao highly unsaturated fatty acids (HUFA) axit bÐo b∙o hoµ cao Hill reaction ph¶n øng Hill hilum sÑo, rèn hind brain n∙o sau hind-gut ruét sau hinge 1.b¶n lÒ vá 2.gèc khíp, ®iÓm khíp 3.khíp b¶n lÒ hinge ligament d©y ch»ng b¶n lÒ hinge region vïng b¶n lÒ hippocampal (thuéc) ®åi h¶i m∙ hippocampus ®åi h¶i m∙ hirsute rËm l«ng, nhiÒu l«ng hirudin hirudin Hirudinea líp §Øa his viÕt t¾t cña histidine hispid rËm l«ng cøng, nhiÒu l«ng cøng histamin histamin histidine histidin histamine histamin histidine histidin histiocyte m« bµo, tÕ bµo m« histoblasts histochemistry ho¸ häc m« histocompatibility testing thö nghiÖm phï hîp m« histocompatibility antigen kh¸ng nguyªn phï hîp tæ chøc, kh¸ng nguyªn t−¬ng hîp m« histocompatible phï hîp tæ chøc, t−¬ng hîp m« histogen líp t¹o m« , líp sinh m«, tÇng sinh m« histogenesis (sù) h×nh thµnh m«, t¹o m« histogram biÓu ®å tÇn suÊt histology m« häc

159 histolysis (sù) ph©n huû m«, tiªu m« histones histon histone modification söa ®æi histon histopathologic bÖnh häc m« histozoic sèng trong m« HIV-1 viÕt t¾t cña Human Immunodeficiency Virus Type 1 HIV-2 viÕt t¾t cña Human Immunodeficiency Virus Type 2 hives (næi) mµy ®ay HLA viÕt t¾t cña Human Leukocyte Antigens hne HNGF nh©n tè sinh tr−ëng thÇn kinh ng−êi (Human Nerve Growth Factor) hoarding (sù) tÝch tr÷, tr÷ HOC ng« (cã) l−îng dÇu cao (High-Oil Corn) hock vã, khíp vã Hodgkin’s disease bÖnh Hodgkin, bÖnh u b¹ch huyÕt Hodgkin Hoechst 33258 thuèc nhuém Hoechst 33258, thuèc nhuém hiÖn v¹ch nhiÔm s¾c thÓ Hogness box hép Hogness Holarctic region vïng toµn B¾c, vïng Holarctic holdfast gèc b¸m, ®Üa b¸m, ch©n t¶n holins holin (protein cña phag) hollow fiber separation phÐp ph©n t¸ch sîi rçng holobenthic (thuéc) ®ay hoµn toµn, ë ®¸y hoµn toµn holoblastic ph©n c¾t hoµn toµn holoblastic cleavage ph©n c¾t hoµn toµn holobranch mang ®ñ, mang hoµn toµn holocarpic (thuéc) thÓ qu¶ hoµn chØnh, (thuéc) thÓ qu¶ ®ñ holocentric chromosome nhiÔm s¾c thÓ ®a t©m, nhiÔm s¾c thÓ toµn t©m, nhiÔm s¾c thÓ t©m khuÕch t¸n holoenzyme holoenzym hologamy 1.(tÝnh) toµn giao, (tÝnh) giao tö hoµn chØnh 2.(tr¹ng th¸i) phèi hîp giao tö hoµn chØnh holomastigote (cã) l«ng roi ph©n bå ®Òu toµn th©n Holometabola ph©n líp biÕn th¸i hoµn toµn, ph©n líp biÕn th¸i ®ñ holometabolic (cã) biÕn th¸i ®ñ, (cã) biÕn th¸i hoµn toµn holometabolism (hiÖn t−îng) biÕn th¸i ®ñ, (hiÖn t−îng) biÕn th¸i hoµn toµn holometabolous metamorphosis biÕn th¸i hoµn toµn holoparasites vËt ký sinh b¾t buéc, vËt ký sinh hoµn toµn holophytic dinh d−ìng kiÓu quang hîp, dinh d−ìng kiÓu thùc vËt holostyly khíp kiÓu trùc tiÕp hoµn toµn Holothuroidea líp H¶i s©m

160 holotrichous phñ l«ng hoµn toµn holotype kiÓu loµi chuÈn, vËt mÉu loµi chuÈn holozoic dinh d−ìng kiÓu ®éng vËt holozoon c¸ thÓ dinh d−ìng kiÓu ®éng vËt homeobox hép c©n b»ng homeostasis (tÝnh) néi c©n b»ng, c©n b»ng tù nhiªn homeostasis mechanisms c¬ chÕ néi c©n b»ng homeotic mutants (c¸c) thÓ ®ét biÕn chuyÓn vÞ homeotherm ®¼ng nhiÖt, ®éng vËt m¸u nãng, h»ng nhiÖt homeotypic division ph©n chia ®ång kiÓu home range n¬i ë, vïng l∙nh thæ sinh sèng homing behaviour tËp tÝnh vÒ tæ homing receptor homoblastic 1.(thuéc) chåi mÇm ®ång h×nh 2.ph¸t triÓn trùc tiÕp homocercal ®ång vÜ, (cã) thuú v©y ®u«i ®Òu, (cã) v©y ®u«i ®ång thuú, (cã) d¹ng v©y ®u«i c©n ®èi homochiamydeous (cã) bao hoa cïng lo¹i, (cã) l¸ ®µi gièng c¸nh trµng homocysteine homocystein homodont cïng kiÓu r¨ng, (cã) r¨ng cïng lo¹i homoeomeric cïng kÝch th−íc, cïng cì, cïng mÉu, cïng tÇng homoeomerism (hiÖn t−îng) ®ång tiÕt, (hiÖn t−îng) ph©n ®èt ®ång tiÕt homoeosis (hiÖn t−îng) ph©n ®èt ®ång tÝnh dÞ vÞ, (sù) h×nh thµnh ®ång h×nh kh¸c vÞ trÝ homogametic ®ång giao tö, cïng kiÓu giao tö homogametic sex gièng ®ång giao tö, giíi tÝnh ®ång giao tö homogamy 1.(hiÖn t−îng) hoa ®ång tÝnh, nhÞ nhuþ cïng chÝn 2.(tÝnh) ®ång giao, (tÝnh) ®ång phèi, kÕt h«n ®ång téc homogenesis (sù) ph¸t sinh ®ång nhÊt, ph¸t sinh ®ång tÝnh, sinh s¶n thuÇn nhÊt homogenous ®ång d¹ng, ®ång tÝnh, ®ång chÊt homogeny (tÝnh) ®ång nhÊt, (tÝnh) ®ång d¹ng homograft m¶nh ghÐp cïng loµi, miÕng ghÐp cïng loµi homokaryon thÓ cïng nh©n homologous t−¬ng ®ång homologous alternation of generations xen kÏ thÕ hÖ ®ång h×nh homologous chromosomes nhiÔm s¾c thÓ t−¬ng ®ång homologous organs (c¸c) c¬ quan t−¬ng ®ång homologous protein protein t−¬ng ®ång homologous recombination t¸i tæ hîp t−¬ng ®ång homologous structure cÊu tróc t−¬ng ®ång homologous theory of alternation thuyÕt xen kÏ (thÕ hÖ) t−¬ng ®ång homologous variation biÕn dÞ t−¬ng ®ång, biÕn dÞ ®ång d¹ng homology (sù) t−¬ng ®ång

161 homology modeling x©y dùng m« h×nh t−¬ng ®ång homolohydric ®iÒu chØnh ®−îc n−íc homolomerous cïng tÇng homoloplastic ghÐp cïng lo¹i, ghÐp ®ång lo¹i homolothermal (cã) th©n nhiÖt æn ®Þnh, h»ng nhiÖt homolothermous (cã) th©n nhiÖt æn ®Þnh, h»ng nhiÖt homomorphic ®ång h×nh homomorphous ®ång h×nh homoplasma ®ång nguyªn sinh chÊt homoplastic 1.t−¬ng ®ång, t−¬ng tù 2.(thuéc) ghÐp cïng lo¹i, ghÐp ®ång lo¹i homopolymer ®ång polyme, homopolyme homoscedastic (cã) cïng ph−¬ng sai homosexuality (tÝnh) ®ång tÝnh luyÕn ¸i, (hµnh vi) ®ång tÝnh luyÕn ¸i homosporous (cã) bµo tö ®ång h×nh homospory (tÝnh) ®ång bµo tö homostyly (tÝnh) vßi nhuþ ®Òu, (tÝnh) vßi nhuþ b»ng nhau homothallic (thuéc) giao phèi ®ång lo¹i homothallism (sù) giao phèi ®ång lo¹i homothermous ®ång nhiÖt homotropic enzyme homotypic cïng kiÓu, ®ång kiÓu homozygosis (tÝnh) ®ång hîp tö homozygote ®ång hîp tö homozygous (thuéc) ®ång hîp tö homunculus ng−êi lïn, ng−êi tÝ hon honeycomb bag d¹ tæ ong honey dew 1.ph©n ngät 2.dÞch ngät honey guide chØ tiªu mËt, thÎ chØ dÉn mËt hoof mãng guèc hookworm giun mãc horizon 1.tÇm nhËn thøc, tÇm hiÓu biÕt, ph¹m vi nhËn thøc 2.tÇng líp horizon cells tÕ bµo ngang horizontal gene transfer truyÒn gen theo chiÒu ngang horizontal life-tables b¶ng sèng ngang hormonal change thay ®æi néi tiÕt hormonal control ®iÒu chØnh hormon hormonal disorders rèi lo¹n néi tiÕt hormone hormon hormone response elements phÇn tö ph¶n øng hormon hormone-sensitive lipase (HSL) lipaza nh¹y c¶m hormon horn 1.sõng, 2.mµo l«ng, 4. xóc tu, 5.gai

162 horned (cã) sõng hornoplasty (tÝnh) ®ång d¹ng, (tÝnh) t−¬ng ®ång horny (cã) sõng horseradish peroxidase peroxidaza cñ c¶i ®en host vËt chñ host cell tÕ bµo chñ host range khu vùc vËt chñ host vector (HV) system hÖ thèng vect¬ vËt chñ hot spot ®iÓm nãng, vïng nãng housekeeping gene gen gi÷ nhµ HPLC viÕt t¾t cña High Pressure Liquid Chromatogrphy HSL viÕt t¾t cña Hormone-Sensitive Lipase HSOD viÕt t¾t cña Human Superoxide Dismutase HSP protein cho¸ng nhiÖt (heat shock protein) HTC c©y trång chÞu thuèc diÖt cá (Herbicide-Tolerant Crop) HTMS phÐp ®o khèi phæ th«ng l−îng cao (High-throughput Mass Spectrometry) HTS viÕt t¾t cña High-Throughput Screening HTSH viÕt t¾t cña Human Thyroid-Stimulating Hormone HUFA viÕt t¾t cña Highly Unsaturated Fatty Acids human artificial chromosomes nhiÔm s¾c thÓ nh©n t¹o (ë) ng−êi human chorionic gonadotropin gonadotropin mµng ®Öm ë ng−êi human cognition nhËn thøc cña con ng−êi human colon fibroblast tissue plasminogen activator chÊt ho¹t ho¸ plasminogen m« nguyªn bµo sîi ruét kÕt ë ng−êi human demography d©n sè häc ng−êi human egf-receptor-related receptor (her-2) thô quan t−¬ng quan thô quan EGF ë ng−êi human embryonic stem cells tÕ bµo gèc ph«i ng−êi human gamma-glutamyl transpeptidase transpeptidaza gamma-glutamyl ng−êi human growth hormone (HGH) hormon sinh tr−ëng ng−êi human immunodeficiency virus virut thiÕu hôt miÔn dÞch ë ng−êi human leucocyte antigen system hÖ thèng kh¸ng nguyªn b¹ch cÇu ë ng−êi human leukocyte antigens (HLA) kh¸ng nguyªn b¹ch cÇu ng−êi human protein kinase c kinaza c protein ng−êi human superoxide dismutase (HSOD) dismutaza superoxid ng−êi human thyroid-stimulating hormone (HTSH) hormon kÝch thÝch tuyÕn gi¸p ng−êi humanized antibody kh¸ng thÓ nh©n tÝnh ho¸ humeral 1.(thuéc) x−¬ng c¸nh tay, trªn x−¬ng c¸nh tay 2.(thuéc) gãc gèc tr−íc 3.m¶nh sõng humerus x−¬ng c¸nh tay

163 humic acids axit humic, axit mïn humicole mäc trªn ®Êt trång, mäc trªn ®Êt trång humicolous mäc trªn ®Êt trång, mäc trªn ®Êt trång humidity ®é Èm humification (sù) mïn ho¸, h×nh thµnh ®Êt mïn humor chÊt láng, chÊt dÞch, thÓ dÞch humoral immunity (tÝnh) miÔn dÞch thÓ dÞch humour chÊt láng, chÊt dÞch, thÓ dÞch humus mïn humus plant thùc vËt mïn humoral immune response ph¶n øng miÔn dÞch dÞch thÓ humoral immunity miÔn dÞch dÞch thÓ hunting permits giÊy phÐp s¨n b¾n Huntington's disease bÖnh Huntington HuSNPs (sù) ®a h×nh ®¬n nucleotid ë ng−êi (Human single-nucleotide polymorphisms) HV viÕt t¾t cña Host Vector HVR viÕt t¾t cña HyperVariable Region hyaline cartilage sôn trong suèt hyaline layer líp trong hyaline trong suèt hyaloid (cã) d¹ng trong suèt hyaplasm 1.chÊt trong suèt 2.tÕ bµo chÊt hybrid antibodies kh¸ng thÓ lai hybridization (sù) lai, t¹o gièng lai hybridoma tÕ bµo lai hybrid sterility (tÝnh) bÊt thô do lai hybrid vigour −u thÕ lai hydathode lç tho¸t n−íc, thuû khæng hydatid cyst nang s¸n d©y hydranth c¸ thÓ thuû tøc hydraulic capacity dung tÝch thuû lùc hydrocoel hÖ èng n−íc hybrid con lai, (thuéc) con lai hybrid vigour −u thÕ lai hybrid zone vïng lai hybrid-arrest translation dÞch m∙ gi÷ ®o¹n lai hybridisation lai hybridization method ph−¬ng ph¸p lai hybridization surfaces mÆt ph¼ng lai hybridoma khèi tÕ bµo lai hybrid-release translation dÞch m∙ th¶i ®o¹n lai

164 hydrazine hydrazin hydrazinolysis ph©n gi¶i hydrazin hydrocarbon hydrocarbon hydrofluoric acid cleavage ph©n t¸ch axit hydrofluoric hydrogen bon liªn kÕt hydro hydrogen ion ion H+ hydrogen ion liªn kÕt ion hydrogenation hydro ho¸ hydroid 1.èng n−íc, tÕ bµo dÉn n−íc 2.polip thuû tøc hydrologycal cycle chu tr×nh n−íc hydrolysis (sù) thuû ph©n hydrofuge tr¸nh n−íc hydrogen bacteria vi khuÈn hydro hydrogen-bonding liªn kÕt hydro hydrolytic cleavage ph©n t¸ch b»ng thuû ph©n hydrolytic enzymes enzym thuû ph©n Hydromedusae bé Søa thuû tøc hydrolyze thuû ph©n hydrophilic tÝnh −a n−íc, thô phÊn nhê n−íc hydrophobic tÝnh kþ n−íc, kþ n−íc hydrophobic interaction t−¬ng t¸c kþ n−íc hydrophily 1.(tÝnh) −a n−íc 2.(tÝnh) thô phÊn nhê n−íc hydrophobia (chøng) sî n−íc, (chøng) kþ n−íc hydrophyte thùc vËt ë n−íc, thùc vËt thuû sinh hydroponics nghÒ trång c©y b»ng dung dÞch, kü thuËt trång c©y trong n−íc hydropote tÕ bµo thÊm n−íc, tuyÕn thÊm n−íc hydropyle lç tho¸t n−íc, lç hót n−íc hydrosere hÖ diÔn thÕ thùc vËt −a Èm hydrostatic pressure ¸p suÊt thuû tÜnh, ¸p suÊt c©n b»ng n−íc hydrostatic skeleton bé x−¬ng thuû tÜnh hydrotaxis (tÝnh) h−íng n−íc, (tÝnh) h−íng Èm hydrotropism (tÝnh) theo n−íc, (tÝnh) theo Èm, (tÝnh) thuû øng ®éng hydroxyl group nhãm hydroxyl hydroxyproline hydroxyprolin Hydrozoa líp Thuû tøc hygrophyte thùc vËt −a Èm hygrometric movement cö ®éng hót Èm, cö ®éng thÊm n−íc hygroscopic movement. cö ®éng hót Èm, cö ®éng thÊm n−íc hylophagous ¨n gç hymen mµng trinh hydroxylation reaction ph¶n øng hydroxyl ho¸

165 hymenium tÇng bµo tö, bµo tÇng Hymenomycetes líp NÊm mµng trÇn hymenophore thÓ tÇng bµo tö Hymenoptera bé C¸nh mµng hyoid x−¬ng mãng, sôn d−íi l−ìi hyoid arch cung mãng Hyoid bone x−¬ng mãng, hyoid cartilage sôn d−íi l−ìi hyoldeus thÇn kinh mãng hyomandibular (thuéc) cung mãng hµm hyomandibular cartilage sôn mãng hµm hyomandibular nerve d©y thÇn kinh mãng hµm hyostylic (thuéc) khíp kiÒu mãng hµm hyostyly khíp kiÓu mãng hµm hypanthium ®Õ hoa réng hypapophyses gai tr−íc hypaxial d−íi cét sèng hyperactive state tr¹ng th¸i ho¹t ®éng qu¸ m¹nh, tr¹ng th¸i vËn ®éng qua møc hyperacute rejection lo¹i bá siªu nh¹y hyperalgesia sù t¨ng c¶m gi¸c ®au hyperchromicity sù t¨ng nhiÔm s¾c, t¨ng ®é ®Ëm quang häc (khi ADN biÕn tÝnh) hyperdactyly (tËt) thõa ngãn hyperdiploidy thÓ d− l−ìng béi hypergammaglobulinaemia (chøng) t¨ng globulin gamma huyÕt hyperkinetic state tr¹ng th¸i ®éng häc cao hypermetamorphic siªu biÕn th¸i hypermetamorphosis (sù) tiªu biÕn th¸i hypermetraemia tËt viÔn thÞ hyper-osmotic (cã) thÈm thÊu cao, −u thÊm hyperosmotic solution dung dÞch −u tr−¬ng hyperparasite vËt ký sinh lång, vËt ký sinh cÊp hai hyperparasitism (hiÖn t−îng) ký sinh lång, (hiÖn t−îng) ký sinh cÊp hai hyperphalangy (tËt) thõa ®èt ngãn hyperpharyngeal (thuéc) trªn hÇu hyperplasia (sù) t¨ng s¶n, t¨ng tr−ëng qu¸ møc hyperplastic t¨ng s¶n, sinh tr−ëng qu¸ møc hyperploid thÓ d− béi, thÓ siªu béi hyperpolarization (sù) ph©n cùc ho¸ hypersensitivity (tÝnh) qu¸ mÉn, t¨ng mÉn c¶m hypersensitive response ph¶n øng qu¸ mÉn c¶m

166 hypersensitivity reaction in plant ph¶n øng siªu nh¹y ë thùc vËt hyperstomatal (cã) khÝ khæng ë mÆt trªn hypertely (sù) ph¸t triÓn qu¸ møc hypertension (sù) t¨ng huyÕt ¸p, cao huyÕt ¸p hyperthermophilic siªu −a nhiÖt hypertonic −u tr−¬ng hypertonic solution dung dÞch −u tr−¬ng hypertrophy (sù) në to, ph× ®¹i hypervariable region vïng siªu biÕn hyperventilation sù th«ng giã qu¸ møc hypha 1.sîi nÊm, khuÈn ty 2.sîi t¶o hyphae sîi nÊm, khuÈn ty hyphopodium nh¸nh phô hypnagogic imagery h×nh ¶nh tr−íc lóc ngñ hypnagogic state tr¹ng th¸i tr−íc lóc ngñ hypnosis (tr¹ng th¸i) th«i miªn hypnospore bµo tö nghØ, miªn bµo tö hypnotic 1.(thuéc) th«i miªn 2.thuèc ngñ hypoblast néi ph«i b×, lµ ph«i trong hypobranchial d−íi mang hypobranchial space khoang d−íi mang hypocercal (cã) thuú v©y ®u«i d−íi hypochondriasis (bÖnh) t−ëng, t©m thÇn hoang t−ëng hypochromic red cells tÕ bµo s¾c tè ®á hypocone mÊu trong-sau hypocotyl trô d−íi l¸ mÇm hypoderm h¹ b×, vá d−íi, da d−íi, biÓu b× thùc, thùc b× hypodermal (thuéc) h¹ b×, (thuéc) vá d−íi, (thuéc) da d−íi hypodermis 1.h¹ b×, vá d−íi, da d−íi 2.biÓu b× thùc, thùc b× hypogammaglobulinaemia (sù) gi¶m globulin gamma huyÕt hypogaeous d−íi ®Êt hypogeal d−íi ®Êt hypoglossal 1.d−íi l−ìi 2.thÇn kinh d−íi l−ìi hypoglottis 1.m¶nh d−íi l−ìi, m¶nh gèc l−ìi 2.m¶nh d−íi m¶nh m«i hypognathous ®Ýnh d−íi bÇu hypogynous thÓ d−íi mãng hypohyal thÓ d−íi mãng hypolimnion tÇng n−íc ®¸y hå hyponasty (tÝnh) thiªn d−íi hyponome phÔu b¬i hypo-osmotic (cã) thÈm thÊu thÊp, nh−îc thÊm

167 hypoosmotic solution dung dÞch nh−îc tr−¬ng hypopharyngeal d−íi hÇu hypophloedal d−íi vá c©y hypophysis 1.cuèng ph«i 2.hè khøu 3.tuyÕn yªn hypoplasia (thuéc) tuyÕn yªn, (thuéc) cuèng ph«i, (thuéc) hè khøu hypoplastic (thuéc) suy s¶n, ph¸t triÓn d−íi møc hypoploid thÓ gi¶m béi hyposensitization (sù) g©y gi¶m mÉn c¶m, gi¶m mÉn c¶m hypostasis (bÖnh) ø m¸u chç thÊp hypostatic 1.l¾ng, ®äng, cÆn 2.lÆn gen, lÆn tÝnh tr¹ng hypostoma 1.tÊm trªn khÈu 2.tÊm h¹ khÈu 3.m¶nh m«i d−íi hypostomatal (cã) khÝ kh«ng ë mÆt d−íi hypostomatous (cã) miÖng ë mÆt d−íi, (cã) miÖng ë mÆt bông hypostome tÊm hËu khÈu, tÊm h¹ khÈu, m¶nh m«i d−íi hypotarsus cùa hypotension gi¶m huyÕt ¸p, h¹ huyÕt ¸p hypothalamic nuclei nh©n vïng d−íi ®åi hypothalamus vïng d−íi ®åi, vïng d−íi gß, h¹ kh©u n∙o hypothermia tÝnh h¹ nhiÖt, gi¶m nhiÖt hypothesis gi¶ thuyÕt hypothyroidism hiÖn t−îng nh−îc n¨ng tuyÕn gi¸p hypotonia sù nh−îc tr−¬ng hypotonic nh−îc tr−¬ng hypotonic solution dung dÞch nh−îc tr−¬ng hypotrichous (cã) l«ng ë d−íi hypoventilation sù gi¶m th«ng giã hypoxaemia sù gi¶m oxy m¸u hypoxia sù gi¶m oxy huyÕt hypsodont (cã) mµo r¨ng cao hypsophyll l¸ b¾c Hyracoidea bé §aman, bé cã tói hysteranthous ra l¸ muén, ra l¸ sau hoa

168

I

I region miÒn I Ia antigens kh¸ng nguyªn Ia IBA viÕt t¾t cña Industrial Biotechnology Association IBG Nhãm c«ng nghÖ sinh häc quèc tÕ (International Biotechnology Group) ICAM viÕt t¾t cña Intercellular Adhesion Molecule ichthyopterygium v©y ichthyosis (bÖnh) da v¶y c¸ ICM viÕt t¾t cña Intact-cell MALDI-TOF-MS iconic memory trÝ nhí ng¾n h¹n Id id, c¸i Êy IDA viÕt t¾t cña Iron Deficiency Anemia IDE viÕt t¾t cña Investigational Device Exemption ideal free distribution ph©n bè tù do lý t−ëng ideal protein concept quan niÖm protein lý t−ëng ideas of reference ý nghÜ ¸m chØ identical twins trÎ sinh ®«i mét trøng, trÎ sinh ®«i mét hîp tö identification (sù) ®ång nhÊt idioblast tÕ bµo ®Æc dÞ, dÞ bµo idiogram b¶n ®å (cÊu tróc) nhiÔm s¾c thÓ, biÓu ®å (cÊu tróc) nhiÔm s¾c thÓ idiopathic (thuéc) ®ét ph¸t, s¬ ph¸t idiopathy bÖnh ®ét ph¸t, bÖnh s¬ ph¸t idiot savant trÎ ®Çn ®én th«ng th¸i , ng−êi ngu uyªn b¸c Idiothermous (thuéc) m¸u nãng, (cã) m¸u nãng Idiotope idiotop, quyÕt ®Þnh idiotyp idiotype idiotyp IDM qu¶n lý bÖnh tæng hîp (Integrated Disease Management) IFBC viÕt t¾t cña International Food Biotechnology Council IFN-alpha interferon alpha IFN-beta interferon beta IGF-1 nh©n tè sinh tr−ëng gièng insulin (Insulin-Like Growth Factor-1) IGF-2 nh©n tè sinh tr−ëng gièng insulin (Insulin-Like Growth Factor-2) IGR vïng liªn gen, vïng gi÷a c¸c gen (intergenic region) IHH viÕt t¾t cña Indian Hedgehog Protein ileum c¬ ruét tÞt iliac ruét håi, håi trµng

169 iliac region miÒn x−¬ng iliac veins tÜnh m¹ch chËu ilium x−¬ng chËu illegitimate pollination thô phÊn kh«ng hîp, thô phÊn kh«ng chÝnh thøc illegitimate recombination t¸i tæ hîp kh«ng hîp thøc illusion ¶o gi¸c, ¶o t−ëng IL-1 interleukin-1 IL-Ira sinh vËt ®èi kh¸ng thô quan Interleukin-1 (Interleukin-1 Receptor Antagonist) ILSI viÕt t¾t cña International Life Sciences Institute imaginal (thuéc) thµnh trïng, (cã) d¹ng tr−ëng thµnh imaginal bud mÇm thµnh trïng, imaginal disk ®Üa thµnh trïng, mÇm thµnh trïng imagines (c¸c) thµnh trïng, (c¸c) d¹ng tr−ëng thµnh imago thµnh trïng, d¹ng tr−ëng thµnh imbibition (sù) hót, thÊm imbibitional movement cö ®éng hót Èm, cö ®éng hót n−íc imbricate xÕp lîp, xÕp v¶y c¸, mäc cìi imidazolinone-tolerant soybeans ®Ëu t−¬ng chÞu imidazolinon imitation (sù) b¾t ch−íc immediate hypersensitivity qu¸ mÉn tøc th× immigration (sù) di nhËp, nhËp néi immobilization (sù) cè ®Þnh, lµm bÊt ®Þnh immobilized culture nu«i cÊy cè ®Þnh, nu«i c©y bÊt ®éng immune (®−îc) miÔn dÞch immune body thÓ miÔn dÞch immune complex phøc hîp miÔn dÞch immune effector sites ®iÓm g©y hiÖu qu¶ miÔn dÞch immune responde ph¶n øng miÔn dÞch immune adherence kÕt dÝnh miÔn dÞch immune response ph¶n øng miÔn dÞch immune response gene gen ph¶n øng miÔn dÞch immune system hÖ miÔn dÞch immunity (tÝnh) miÔn dÞch immunization (sù) g©y miÔn dÞch, t¹o miÔn dÞch immunize t¹o miÔn dÞch, g©y miÔn dÞch immunoadhesins immunoadhesin immunoassay xÐt nghiÖm miÔn dÞch immunoblot (kü thuËt) thÊm miÔn dÞch immunoconjugate tiÕp hîp miÔn dÞch immunocontraception tr¸nh thô thai miÔn dÞch immunodificiencies thiÕt hôt miÔn dÞch

170 immunodominant tÝnh tréi miÔn dÞch immunofluorescerice (kü thuËt) huúnh quang miÔn dÞch immunogen t¸c nh©n g©y miÔn dÞch immunoglobulin globulin miÔn dÞch immunoglobulin genes (c¸c) gen globulin miÔn dÞch immunological memory trÝ nhí miÔn dÞch immunological tolerance dung n¹p miÔn dÞch immunology miÔn dÞch häc immunomagnetic nam ch©m miÔn dÞch, tõ tÝnh miÔn dÞch immunosensor ®Çu nh¹y ®o miÔn dÞch immunosorbent chÊt hÊp phô miÔn dÞch immunosuppression (sù) øc chÕ miÔn dÞch immunosuppressive øc chÕ miÔn dÞch immunotoxin ®éc tè miÔn dÞch imperfect flower hoa bÊt toµn, hoa kh«ng hoµn toµn, hoa thiÕu, hoa khuyÕt imperfect fungi nÊm bÊt toµn, nÊm khuyÕt imperfect stage giai ®o¹n bÊt toµn imperforate kh«ng thñng lç, kh«ng ®ôc lç implant miÕng cÊy, m¶nh cÊy, miÕng ghÐp, m¶nh ghÐp implantation (sù) cÊy, lµm tæ, impotence sù bÊt lùc, sù liÖt d−¬ng impregnation (sù) thô tinh, thô thai impression formation t¹o Ên t−îng, h×nh thµnh Ên t−îng imprinting (sù) ghi s©u, in vÕt in silico in silico in silico biology sinh häc in silico in silico screening sµng läc in silico in situ t¹i chç, in situ in situ gene banks ng©n hµng gen in situ, ng©n hµng gen t¹i chç in vitro ngo¹i m«i, in vitro, trong èng nghiÖm in vitro evolution tiÕn ho¸ in vitro in vitro fertilization thô tinh trong èng nghiÖm in vitro selection chän gièng in vitro, chän gièng trong èng nghiÖm in vitro transcription phiªn m∙ in vitro in vitro translation dÞch m∙ in vitro in vivo trong c¬ thÓ sèng, trong tÕ bµo, in vivo, néi m«i in volucre bao chung, tæng bao inbred thÓ néi phèi inbred line dßng néi phèi inbreeding (sù) néi phèi inbreeding coefficient hÖ sè néi phèi inbreeding depression suy tho¸i do néi phèi

171 incentive learning tËp quen cã ®éng lùc incept mÇm c¬ quan incertae sedis vÞ trÝ kh«ng ch¾c ch¾n, vÞ trÝ kh«ng x¸c ®Þnh incest taboo luËt cÊm ®ång huyÕt incisors (c¸c) r¨ng cöa inclusion bodies (c¸c) thÓ Èn nhËp, (c¸c) thÓ vïi inclusive fitness thÝch øng thªm incompatibility (tÝnh) t−¬ng kh¾c, (tÝnh) kh«ng hîp incompatible behaviours (c¸c) tËp tÝnh kh«ng hîp, (c¸c) tËp tÝnh kh«ng hîp incidence tû lÖ ph¸t sinh incidental learning tËp quen t×nh cê, tËp quen ngÉu nhiªn incipient plasmolysis co nguªn sinh ban ®Çu inciscura vÕt ngÊn, vÕt l»n, vÕt lâm incisiform (cã) d¹ng r¨ng cöa involuntary muscle c¬ tr¬n incomplete dominance tÝnh tréi kh«ng hoµn toµn incomplete flower hoa kh«ng hoµn chØnh incomplete linkage liªn kÕt kh«ng hoµn toµn incomplete metamorphosis biÕn th¸i thiÕu, biÕn th¸i kh«ng hoµn chØnh incoordination sù kh«ng phèi hîp, sù mÊt phèi hîp incubation (sù) Êp, ñ incubous (thuéc) lîp, c−ìi incudes (c¸c) x−¬ng ®e incus x−¬ng ®e IND viÕt t¾t cña Investigating New Drug ind exemption sù miÔn trõ thuèc míi nghiªn cøu indel (c¸c) ®o¹n xen/mÊt (Inserted/Deleted segments) indeciduate kh«ng rông indefinite 1.(cã) sè l−îng kh«ng x¸c ®Þnh 2.sinh tr−ëng ®¬n trôc 3.côm hoa cã chïm indefinite growth sinh tr−ëng v« h¹n, sinh tr−ëng liªn tôc indehiscent kh«ng më, kh«ng nÎ, kh«ng nøt, kh«ng r¸ch independent assortment sù ph©n bè ®éc lËp inderterminate cleavage (sù) ph©n c¾t kh«ng hoµn toµn indeterminate growth sinh tr−ëng bÊt ®Þnh, sinh tr−ëng kh«ng x¸c ®Þnh index case ca bÖnh mÉu index of abundance chØ sè phong phó indian department of biotechnology Bé c«ng nghÖ sinh häc Ên §é indian hedgehog protein protein nhÝm Ên- §é indian hemp c©y cÇn sa indicator c©y chØ thÞ

172 indicator species analysis (phÐp) ph©n tÝch loµi chØ thÞ indicator species loµi chØ thÞ indifferent gonad tuyÕn sinh dôc kh«ng biÖt ho¸ indigenous (thuéc) ®Þa ph−¬ng, t¹i chç, b¶n xø indigestion (sù) khã tiªu, kh«ng tiªu indirect development ph¸t triÓn gi¸n tiÕp indirect flight chiÕu s¸ng gi¸n tiÕp indirect immunofluorescence (kü thuËt) huúnh quang miÔn dÞch indirect metamorphosis biÕn th¸i gi¸n tiÕp individual c¸ thÓ, c¸ nh©n individual distance kho¶ng c¸ch c¸ thÓ, cù ly c¸ thÓ indole-3-acetic acid axit indol-3-axetic induced dormancy kÝch thÝch ngñ hÌ induced fit biÕn ®æi cho phï hîp, t¹o c¶m øng inducers t¸c nh©n g©y c¶m øng inducible enzymes enzym c¶m øng inducible promoter promot¬ c¶m øng induction (sù) c¶m øng indumentum 1.líp l«ng 2.bé l«ng indusiate (cã) ¸o, (cã) kÐn, (cã) vá indusiform (cã) d¹ng ¸o, (cã) d¹ng kÐn, (cã) d¹ng vá indusium 1.mµng ph«i, mµng Êu trïng 2.håi n∙o industrial biotechnology association héi c«ng nghÖ sinh häc c«ng nghiÖp industrial melanism nhiÔm melanin c«ng nghiÖp inequipotent kh«ng c©n b»ng thÕ n¨ng, kh«ng ®¼ng thÕ inequivalve (cã) vá kh«ng ®Òu infantile autism tù kû infant death tö vong lóc nhá infarcts vïng nhåi m¸u infection (bÖnh) b¹i liÖt trÎ em inferior (sù) nhiÔm trïng, nhiÔm bÖnh, nhiÔm néi ký sinh inferior d−íi, ë phÝa d−íi inferior olivary nucleus nh©n bÇu d−íi inferiority complex mÆc c¶m tù ti inferior vena cava tÜnh m¹ch chñ d−íi infertility (tÝnh) v« sinh infestation (sù) nhiÔm trïng, nhiÔm ngo¹i ký sinh independent variable biÕn dÞ kh«ng phô thuéc inflammation sù viªm, sù s−ng tÊy infliximab infliximab (thuèc kh¸ng thÓ ®¬n dßng) inflorescence 1.côm hoa, hoa tô 2.côm hïng khÝ-tµng no∙n khÝ information RNA (iRNA) ARN th«ng tin

173 informational molecules (c¸c) ph©n tö th«ng tin infraclass h¹ líp inframarginal 1.d−íi bê, d−íi mÐp 2.tÊm r×a infraorbital foramen lç d−íi æ m¾t infraorbital glands (c¸c) tuyÕn d−íi infundibular (thuéc) phÔu infundibulum 1.c¬ quan h×nh phÔu 2.phÔu n∙o 3.tói phÕ nang 4.phÔu b¬i 5.phÔu t¬ vÞ ingest tiªu ho¸, ¨n uèng ingestion (sù) tiªu ho¸, ¨n uèng inflammatory response ph¶n øng viªm ingestive behaviour tËp tÝnh ¨n uèng IGF-1 viÕt t¾t cña Insulin-like Growth Factor-1 IGF-2 viÕt t¾t cña Insulin-like Growth Factor-2 ingluvies diÒu ingroup, outgroup trong nhãm, ngoµi nhãm inguinal (thuéc) bÑn inhalant (thuéc) hót vµo inhibition (sù) øc chÕ, k×m h∙m inhibin sù øc chÕ, sù k×m h∙m inhibitor øc chÕ, k×m h∙m inhibitory (thuéc) øc chÕ, k×m h∙m inhibitory junction potential ®iÖn thÕ nèi øc chÕ inhibitory model of succession m« h×nh k×m h∙m diÔn thÕ inhibitory postsynaptic potential ®iÖn thÕ øc chÕ sau sinap initial tÕ bµo nguyªn thuû initiation codon codon khëi ®Çu initiation complex phøc hÖ khëi ®Çu initiation factor yÕu tè khëi ®Çu initiation of translation khëi ®Çu dÞch m∙ initiator codon codon khëi ®Çu, m∙ khëi ®Çu, bé ba khëi ®Çu injected (bÞ) tiªm, (bÞ) b¬m injury sù thiÖt h¹i, sù tæn th−¬ng ink mùc inkblot test tr¾c nghiÖm vÕt mùc ink sac tói mùc innate 1.bÈm sinh 2.(thuéc) di truyÒn innate capacity for increase kh¶ n¨ng t¨ng tr−ëng bÈm sinh innate releasing mechanism c¬ chÕ phãng thÝch bÈm sinh innate immune response ph¶n øng miÔn dÞch bÈm sinh innate immune system hÖ thèng miÔn dÞch bÈm sinh inner cell mass khèi néi bµo

174 inner ear tai trong inner glume mµy trong innervation (sù) ph©n bè thÇn kinh Innocent lµnh tÝnh innominate kh«ng tªn, v« danh inoculation (sù) tiªm truyÒn, cÊy inorganic molecules ph©n tö v« c¬ inositol inositol inositol hexaphosphate (ip-6) hexaphosphat inositol inquiline ®éng vËt ë nhê tæ, ®éng vËt ký c− insanity (bÖnh) t©m thÇn insect cell culture nu«i cÊy tÕ bµo c«n trïng Insecta líp C«n trïng insecticides (c¸c) thuèc trõ s©u Insectivora bé ¨n c«n trïng insectivorous plant c©y ¨n c«n trïng, c©y ¨n s©u bä insemination (sù) thô tinh insert ®o¹n xen, xen vµo insertion 1.(sù) ®Ýnh, g¾n 2.chç g¾n 3.®iÓm g¾n Insertion element yÕu tè ®Ýnh insertion vector vect¬ xen ®o¹n insertional knockout systems hÖ thèng bÊt ho¹t (®¸nh gôc) do xen ®o¹n insessorial thÝch nghi ®Ëu insight learning (ph−¬ng ph¸p) häc hiÓu ngay in-situ hybridization lai t¹i chç inspiration (sù) hÝt vµo instar tuæi instability of harvested population tÝnh kh«ng æn ®Þnh c¸c quÇn thÓ thu ho¹ch institution tËp tôc, tËp qu¸n insulin insulin insulin-dependent diabetes mellitis (iddm) insulin-like growth factor nh©n tè t¨ng tr−ëng t−¬ng tô insulin intact-cell maldi-tof.ms integral dose liÒu nguyªn vÑn, liÒu ®ñ integral protein protein g¾n, protein xuyªn mµng integrated crop management qu¶n lý c©y trång toµn diÖn integrated disease management qu¶n lý bÖnh toµn diÖn integrated pest management (ipm) qu¶n lý s©u h¹i toµn diÖn integrated virus virut hîp nhÊt, virut hoµ nhËp integration (sù) ®Ýnh, g¾n, hoµ nhËp integrins integrin

175 integron ®o¹n nh¶y integument mµng bäc, vá, ¸o integumentary exchange thay ®æi vá, lét x¸c integumented (thuéc) mµng bäc, vá , ¸o, (cã) mµng bäc, ¸o, vá intein vïng can thiÖp, vïng xen vµo (intervening domain) intelligence quotient chØ sè th«ng minh, chØ sè IQ Intensifying screen 1.mµng h×nh t¨ng c−êng 2.tÊm ch¾n t¨ng c−êng, mµn ch¾n t¨ng c−êng intentional learning häc tËp cã chñ ®Ých intention movement ®éng t¸c cã chñ ®Ých interambulacrum vïng gian ch©n mót, vïng kÏ ch©n mót interbranchial septa v¸ch gian mang intercalare sôn gian ®èt, sôn cèt hãa gian ®èt intercalary (thuéc) giãng, lãng, gian ®èt intercalary meristem m« ph©n sinh lãng intercalate thªm ®o¹n, xen kÏ intensity of species c−êng ®é loµi interaction t¸c ®éng t−¬ng hç instinct b¶n n¨ng intercalated cells tÕ bµo gian ®èt sèng intercalated disk ®Üa ®Öm intercalating dyes (c¸c) thuèc nhuém xen kÏ intercalation of cells sù xen kÏ tÕ bµo intercellular gian bµo intercellular adhesion molecule (ICAM) ph©n tö dÝnh b¸m gian bµo intercellular spaces (c¸c) kho¶ng gian bµo intercerebellar nuclei nh©n gian n∙o interchange (sù) trao ®æi lÉn nhau, ho¸n vÞ interchondral gian sôn interciavicle x−¬ng gian ®ßn, x−¬ng trªn øc intercostal gian s−ên, kÏ s−ên intercostal muscle c¬ gian s−ên interdigitating cells tÕ bµo xoÌ ngãn interdorsal gian l−ng interference microscope kÝnh hiÓn vi giao thoa interferon chÊt øc chÕ sinh s¶n interfascicular camblum t−îng tÇng gian bã interfascicular region miÒn gian bã interference (sù) nhiÔu, giao thoa interfering RNAs ARN nhiÔu, ARN can thiÖp interferon inteferon, chÊt k×m h∙m sinh s¶n, chÊt øc chÕ sinh s¶n

176 interim office of the gene technology regulator (IOGTR) v¨n phßng t¹m thêi ®iÒu phèi c«ng nghÖ gen interkinesis gian kú (ph©n bµo), kú nghØ interleukin gian b¹ch cÇu tè, interleukin intermediary metabolism trao ®æi chÊt trung gian intermediate filaments (c¸c) sîi trung gian intermediate mesoderm trung ph«i b× intermediate host vËt chñ trung gian intermedium x−¬ng gian cæ tay, x−¬ng gian cæ ch©n, x−¬ng c−êm intermittent reinforcement cñng cè tõng ®ît internal image t−îng trong, h×nh ¶nh bªn trong internal phloem libe trong internal respiration h« hÊp bªn trong internal secretion chÊt néi tiÕt internasal septum v¸ch gian mòi international food biotechnology council héi ®ång c«ng nghÖ sinh häc thùc phÈm quèc tÕ international life sciences institute viÖn khoa häc sù sèng quèc tÕ international office of epizootics c¬ quan dÞch bÖnh ®éng vËt quèc tÕ international plant protection convention c«ng −íc b¶o vÖ thùc vËt quèc tÕ international society for the advancement of biotechnology héi quèc tÕ v× sù tiªn tiÕn cña c«ng nghÖ sinh häc international union for protection of new varieties of plants (UPOV) liªn ®oµn quèc tÕ b¶o vÖ c¸c gièng thùc vËt míi internaulin internaulin interneuron n¬ron trung gian, n¬ron chuyÓn tiÕp, n¬ron ®Öm internodal bands v©n ngang, b¨ng ngang internuncial giãng, lãng interoceptor néi thô quan, thµn kinh néi c¶m thô interopercular x−¬ng n¾p mang mµng interparietal (thuéc) x−¬ng gian ®Ønh interphase gian kú (ph©n bµo) interpositional growth sinh tr−ëng lâm vµo, sinh tr−ëng xËm nhËp vµo inter-renal body thÓ gian thËn interrupted genes gen ng¾t qu∙ng interruptedly pinnate (cã) l¸ kÐp l«ng chim ®øt ®o¹n intersegmental membrane mµng gian ®èt intersex d¹ng giíi tÝnh trung gian, d¹ng chuyÓn tiÕp giíi tÝnh interspecies hybrids lai kh¸c loµi interspecific gi÷a c¸c loµi, kh¸c loµi interstitial (thuéc) khe, kÏ interstitial cell of Leydig tÕ bµo kÏ Leydig interstitial cell tÕ bµo kÏ

177 interstitial fliud dÞch gian bµo, dÞch m« interval schedule of reinforcement chÕ ®é cñng cè c¸ch qu∙ng intervening sequence tr×nh tù can thiÖp intervertebral gian ®èt sèng intervertebral discs ®Üa gian ®èt sèng intestinal (thuéc) ruét intestine ruét intine vá trong, mµng trong intoxication (sù) tróng ®éc, nhiÔm ®éc, ngé ®éc intracellular trong tÕ bµo, néi bµo intracellular enzyme enzym néi bµo intracellular fluid dÞch néi bµo intracellular messengers chÊt truyÒn tin néi bµo intracellular transport vËn chuyÓn néi bµo intracranial pressure ©p suÊt trong sä intrafusal trong thoi c¬ intrapleural trong mµng phæi intrapleural pressure ¸p suÊt mµng phæi intrapulmonary presure ¸p suÊt trong mµng phæi intraspecific trong loµi intraspecific competition sù tiªu ho¸ néi bµo intrathoracic pressure ¸p suÊt lång ngùc intra-vitam staining nhuém sèng intraxylary phloem libe gÇn trôc, libe trong gç intrazonal soil ®Êt néi ®íi intrinsic néi t¹i, bªn trong intrinsic factor yÕu tè néi t¹i, yÕu tè t¸c ®éng bªn trong intrinsic growth factor nh©n tè t¨ng c−êng néi t¹i intrinsic protein protein néi t¹i intrinsic rate of growth tèc ®é t¨ng tr−ëng cÊp sè nh©n intrinsic rate of rincrease tèc ®é t¨ng tr−ëng néi t¹i introduction (sù) ®−a vµo, nhËp vµo introgression lai nhËp gen introgressive hybridization lai nhËp gen introjection (t¸c dông) néi hîp intromittent ®−a vµo, ®ót vµo intron intron introrse h−íng trôc, quay vµo, h−íng t©m introvert 1.ng−êi h−íng néi, h−íng vÒ néi t©m 2.nÕp cuén vµo intrusive growth sinh tr−ëng x©m nhËp intussusception (sù) ph¸t triÓn lång vµo, ph¸t triÓn chui vµo inulin inulin

178 invaginate lâm vµo invagination (sù) lâm vµo, lén vµo invasin invasin inversion (sù) ®¶o ®o¹n inversion chromosome segments sù ®¶o ®o¹n nhiÔm s¾c thÓ invertase invertaza invertebrata nhãm ®éng vËt kh«ng x−¬ng sèng Invertebrate §éng vËt kh«ng x−¬ng sèng inverted ®¶o ng−îc, quay ng−îc, lén ng−îc inverted micelle micell ®¶o ng−îc inverted repeat ®o¹n lÆp ®¶o ng−îc Investigating New Drug thuèc míi ®ang nghiªn cøu investigational new drug thuèc míi nghiªn cøu investment ¸o, vá, bao involuntary nervous system hÖ thÇn kinh sinh d−ìng involute xo¾n, cuèn, co, cuén vµo involution sù xo¾n, sù cuèn, sù co iodophilic bacteria vi khuÈn nhuém iot IOGTR viÕt t¾t cña Interim Office of the Gene Technology Regulator ion ion ion channels kªnh ion ion trap bÉy ion ion-exchange chromatography s¾c ký trao ®æi ion ionization time of flight mass spectrometry thêi gian ion ho¸ cña m¸y ®o khèi phæ bay ionizing radiation phãng x¹ ion ho¸ ionophore thÓ vËn chuyÓn ion, thÓ mang ion ionotropic h−íng ion ipsilateral cïng bªn, cïng phÝa ip-6 viÕt t¾t cña Inositol HexaPhosphate IPM qu¶n lý s©u h¹i tæng hîp (Integrated Pest Management) IPPC viÕt t¾t cña International Plant Protection Convention IPTG (Iso-Propyl-ThioGalactoside) IPTG (chÊt c¶m øng cã t¸c dông gi¶i øc chÕ qu¸ tr×nh phiªn m∙ operon lac). Ir gene gen Ir iridial (thuéc) mèng m¾t iridocyte tÕ bµo ®èm s¾c cÇu vång ionic bond liªn kÕt ion iris mèng m¾t iron bacteria (c¸c) vi khuÈn s¾t irregular kh«ng ®Òu irritability (tÝnh) dÔ kÝch thÝch, kh¶ n¨ng kÝch thÝch

179 iRNA viÕt t¾t cña information RNA iron bacteria vi khuÈn (¨n) s¾t iron deficiency anemia (ida) bÖnh thiÕu hôt s¾t iron law of the discount rate ®Þnh luËt s¾t vÒ tû lÖ thÊp irritability ®é mÉn c¶m irritant (thuéc) kÝch thÝch ISAB viÕt t¾t cña International Society for the Advancement of Biotechnology ischiadic (thuéc) x−¬ng ngåi, (thuéc) ô ngåi ischial (thuéc) x−¬ng ngåi, (thuéc) ô ngåi ischium x−¬ng ngåi, ô ngåi islets of Langerhans ®¶o nhá cña Langehan iso-agglutination (sù) ng−ng kÕt cïng loµi iso-antigen kh¸ng nguyªn cïng loµi isobilateral ®èi xøng hai bªn ®Òu isocercal (cã) thuú v©y ®u«i ®Òu isodactylous (cã) ngãn b»ng nhau, (cã) ngãn ®Òu isodont (cã) r¨ng ®Òu, (cã) r¨ng b»ng nhau iso-electric focusing tô tiªu ®¼ng ®iÖn isoelectric contractions ®−êng ®¼ng ®iÖn isoelectric point ®iÓm ®¼ng ®iÖn isoenzyme isoenzym, ®ång enzym isogamy (tÝnh) ®¼ng giao isogenetic ®¼ng ph¸t sinh, ph¸t sinh ®¼ng tÝnh isogenic ®¼ng gen isoflavins isoflavin isoflavones isoflavon isoflavonoids isoflavonoid isogamy (tÝnh) bÊt ®¼ng giao isokont (cã) l«ng roi ®Òu isolate ph©n lËp, t¸ch, biÖt lËp isolation experiment thÝ nghiÖm ph©n lËp isolating mechanism c¬ chÕ c¸ch ly isolecithal ®¼ng no∙n hoµng, no∙n hoµng ®Òu isoleucine isoleucin isomastigote (cã) l«ng roi ®Òu, (cã) l«ng roi b»ng nhau isomer chÊt ®ång ph©n isomerase isomeraza isomerous (cã) mÉu ®Òu, (cã) sè ®Òu, ®¼ng sè isometric contraction co c¬ ®¼ng cù isometric growth t¨ng tr−ëng ®Òu isomorphic ®¼ng h×nh, ®Òu h×nh isomorphic alternation of generations xen kÏ thÕ hÖ ®¼ng h×nh

180 isomorphous replacement thay thÕ ®¼ng h×nh isonome ®−êng ®ång thøc iso-osmotic ®¼ng thÈm thÊu isopedin isopedin, chÊt ngµ l¸ng v¶y isopentenyladenine isopentenyl adenin Isopoda bé Ch©n ®Òu, bé B×nh tóc isopodous (cã) ch©n ®Òu isoponds ®éng vËt ch©n ®Òu isoprene isopren (hydrocarbon) Isoptera bé C¸nh ®Òu isostemonous (cã) cïng c¬ sè víi sè nhÞ isotachophoresis phÐp ®iÖn di ®¼ng tèc (mét d¹ng ®iÖn di mao dÉn) isotherm ®−êng ®¼ng nhiÖt isothiocyanates isothiocyanat isotonic ®¼ng tr−¬ng isotonic solution dung dÞch ®¼ng tr−¬ng isotonic contraction co ®¼ng tr−¬ng isotope therapy liÖu ph¸p chÊt ®ång vÞ isotopes chÊt ®ång vÞ isotopic dilution pha lo∙ng ®ång vÞ isozymes isozym ISPM tiªu chuÈn quèc tÕ vÒ qu¶n lý s©u h¹i (International Standards for Pest Management) isthmus eo itch sù ngøa ghÎ iter ®−êng dÉn, èng dÉn, cèng iteroparous ®Î nhiÒu lÇn ITP ®iÖn di ®¼ng tèc (isotachophoresis) ivory ngµ, ngµ voi

181

J

J chain chuçi J J exon exon J Jacobson’s gland (c¸c) tuyÕn Jacobson Jacobson’s organ c¬ quan Jacobson James-Lange theory of emotions thuyÕt c¶m xóc James-Lange Japan bio-industry association héi c«ng nghiÖp sinh häc NhËt b¶n jasmonate cascade tÇng jasmonat jasmonic acid axit jasmonic jaundice bÖnh vµng da jaw joint khíp hµm jaws hµm jejunum hçng trµng jgular (thuéc) cæ, häng, tÜnh m¹ch c¶nh Johnston organ c¬ quan jordanon species loµi Jordanon jugal (thuéc) x−¬ng m¸ jugular nerve d©y thÇn kinh hÇu jumping genes gen nh¶y juncea mï t¹t d¹i junction ®iÖn thÕ nèi junk DNA ADN v« dông, ADN phÕ th¶i just notice jable difference (sù) kh¸c nhau võa vÆn thÊy ®−îc juvenile non, ch−a thµnh thôc juvenile hormone hormon Êu trïng juvenile mortality tö vong ë con non juvenile phase pha non, giai ®o¹n non juxtaglomerular apparatus bé m¸y gÇn cÇu thËn juxtamedullary nephrons tuû thËn

182

K

kappa chain chuçi kapa KARI ViÖn nghiªn cøu n«ng nghiÖp Kenya hoÆc Kawanda ë Uganda karnal bunt bÖnh karnal bunt ë lóa m× do Tilletia indica karyogamy (sù) phèi hîp nh©n, dung hîp nh©n karyogram nh©n ®å, b¶n ®å nh©n karyon nh©n karyotype kiÓu nh©n karyotyper m¸y x¸c ®Þnh kiÓu nh©n Kaspar-Hauser experiments thÝ nghiÖm Kaspar-Hauser katadromous (thuéc) di c− xu«i dßng, di c− ra biÓn kataplexy (tÝnh) gi¶ chÕt kb viÕt st¾t cña kilobase kd viÕt st¾t cña kilodalton K-cell tÕ bµo K Kefauver rule luËt Kefauver keloid sÑo låi kelp 1. t¶o bÑ 2.tro t¶o bÑ Kenya biosafety council héi ®ång an toµn sinh häc Kenya keratin keratin keratogenous ho¸ sõng, t¹o sõng ketose ketoza key kho¸ ph©n lo¹i keyhole limpet haemocyanin hemoxyanin hµ K-factor analysis ph©n tÝch nh©n tè K kidney thËn kidney development sù ph¸t triÓn cña thËn kidney stones sái thËn killer T cell tÕ bµo T giÕt ng−êi kilobase (kb) kil« baz¬ kilobase pairs (kbp) c¸c cÆp kil« baz¬ kilodalton (kd) kilodalton kin ety thÓ ®éng kin selection chän läc theo dßng hä kinaesthesia chøng mÊt c¶m gi¸c vËn ®éng kinaesthesis c¶m gi¸c vËn ®éng kinase kinaza kinases kinaza kinase assays xÐt nghiÖm b»ng kinaza

183 kinesin kinesin kinesis (sù) vËn ®éng theo (c−êng ®é) kÝch thÝch kinetin kinetin, chÊt sinh tr−ëng thùc vËt kinetochore vïng g¾n thoi, ®o¹n trung t©m kinetic energy n¨ng l−îng vËn ®éng, n¨ng l−îng chuyÓn ho¸ kinetodesma sîi ®éng kingdom giíi kinin kinin kinome kinom Klenow fragment ®o¹n Klenow klinostat m¸y håi chuyÓn knee ®Çu gèi kneecap x−¬ng b¸nh chÌ knockdown ®¸nh gôc knockin nhËp gen, biÓu hiÖn gen nhËp knockout nèc ao knockout (gene) nèc ao (gen), bÊt ho¹t gen chñ knot 1.nèt, mÊu 2.m¾t knottins nhiÒu mÊu, nhiÒu m¾t KO thuèc nhuém mµu cam Kusabira Koch’s postulates luËn ®Ò Koch Korsakoff’s psychosis (chøng) lo¹n t©m thÇn Korsakoff Korsakoff’s syndrome héi chøng Korsakoff Koseisho c¬ quan phª duyÖt d−îc phÈm míi cña ChÝnh phñ NhËt kozak sequence tr×nh tù kozak konzo xem lathyrism Krantz anatomy gi¶i phÉu Krantz Krebs cycle chu tr×nh Krebs Krummholz c©y thÊp vïng nói cao K-selection chän läc K K-selection chän läc theo K K-strategist chiÕn l−îc K Kupifer cell tÕ bµo Kupifer kurtosis ®é nhän K-value gi¸ trÞ K kunitz trypsin inhibitor chÊt øc chÕ trypsin Kunitz kusabira orange thuèc nhuém mµu cam kusabira

184 L

label ®¸nh dÊu (b»ng huúnh quang hoÆc phãng x¹) labeled molecules or cells c¸c ph©n tö hoÆc tÕ bµo ®−îc ®¸nh dÊu labelling theory thuyÕt ®¸nh dÊu labia 1.c¸nh m«i 2.m¶nh m«i sê, tuú d−íi m«i 3.thuú vßi labial m«i labial palp m¶nh m«i sê labia majora m«i lín labia minora m«i bÐ labiate (cã) m«i labium m¶nh m«i labrum m¶nh m«i trªn, m¶nh m«i tr−íc labyrinth mª lé, ®−êng rèi labyrinthodont (cã) r¨ng rèi lab-on-a-chip phßng thÝ nghiÖm trªn con chip lac nhùa c¸nh kiÕn th« lac operon operon lac LACI viÕt t¾t cña Lipoprotein-Associated Coagulation (Clot) Inhibitor laccase laccaza lachrymal (thuéc) n−íc m¾t, lÖ lachrymal fluid n−íc m¾t, lÖ laciniate xÎ thuú, khÝa s©u lacrimal (thuéc) n−íc m¾t, lÖ lacrimal duct èng lÖ lacrimal gland tuyÕn lÖ lacrimation (sù) ch¶y n−íc m¾t lactation (sù) tiÕt s÷a lacteals m¹ch nhò chÊp lactic (thuéc) s÷a lactic acids axit lactic lactiferous 1.(cã) nhùa mñ 2.(cã) s÷a lactiferous ducts èng nhùa mñ, èng s÷a lactobacilli vi khuÈn lactoza Lactobacillaceae hä Vi khuÈn s÷a lactoferricin lactoferricin lactoferrin lactoferrin lactonase lactonaza lactoperoxidase lactoperoxidaza lactose lactoza lacuna khoang trèng, chç trèng

185 lagena b×nh mang lagenostome èng dÉn trøng lagging (sù) rít l¹i lagging strand sîi chËm (sao chÐp chËm) Lagomorpha bé GÆm nhÊm lagopodous (cã) ch©n phñ l«ng lalling (sù) nãi bËp bÑ Lamarckism chñ nghÜa Lamarck lambda bacteriophage thùc khuÈn thÓ lamda lambda chain chuçi lamda lambda phage thùc khuÈn thÓ lamda lamella phiÕn, b¶n máng, l¸ máng lamellibranch (cã) mang phiÕn lamina 1.cÊu tróc d¹ng phiÕn 2.phiÕn, tÊm máng, líp máng lamina propria líp ®Öm niªm m¹c laminarin laminarin laminar flow líp máng, dßng nhá lamina terminalis tÊm tËn cïng, l¸ tËn cïng laminin laminin lamins lamin lampbrush chromosome nhiÔm s¾c thÓ chæi ®Ìn lanate (cã) l«ng mÞn, (cã) d¹ng l«ng mÞn lanceolate (cã) d¹ng m¸c lanciriating ®au nhãi, ®au nhøc nhèi Langerhans cell tÕ bµo Langerhans landrace gièng truyÒn thèng Langerhans cells (c¸c) tÕ bµo Langerhans Langerhans islets ®¶o Langerhans language acquisition device vïng ng«n ng÷, bé lÜnh héi ng«n ng÷ laniary (thuéc) r¨ng xÐ måi, (cã) d¹ng r¨ng xÐ måi lanuginose (cã) l«ng t¬, (cã) l«ng m¨ng lanugo l«ng m¸u lapidicolous sèng d−íi ®¸ Laplace law quy t¾c Laplace large intestine ruét giµ, ®¹i trµng larva Êu trïng, Êu thÓ larva instars tuæi Êu trïng larviparous ®Î Êu thÓ, ®Î Êu trïng larvivorous ¨n Êu thÓ, ¨n Êu trïng Laryngeal receptor thô quan thanh qu¶n larynx thanh qu¶n

186 latency (tÝnh) ©m Ø, (tÝnh) tiÒm tµng, (tÝnh) nghØ latency period giai ®o¹n tiÒm tµng Laryngotracheal chamber tói hÇu-khÝ qu¶n latency stage giai ®o¹n tiÒm tµng latent tiÒm Èn, nghØ, ©m Ø latent content néi dung Èn latent heat tim nghØ tiÒm tµng latent learning tËp quen ngÇm latent period thêi kú tiÒm tµng, thêi kú chËm ph¸t lateral (thuéc) bªn, c¹nh, cµnh bªn lateral fissure kÏ nøt ®−êng bªn lateral geniculate nucleus nh©n khuûu bªn lateral inhibition øc chÕ ®−êng bªn lateral intercellular space kho¶ng bªn gian bµo lateral line system hÖ thèng ®−êng bªn lateral meristem m« ph©n sinh bªn lateral plate tÊm bªn laterigrade ®i ngang, bß ngang laterosphenoid x−¬ng b−ím late genes c¸c gen biÓu hiÖn muén late protein protein (gióp gen) biÓu hiÖn muén late wood gç muén latex 1.nhùa mñ 2.latex laticiter tÕ bµo nhùa mñ, èng nhùa mñ laser capture microdissection vi phÉu b»ng laser laser inactivation bÊt ho¹t b»ng laser lateral line system hÖ thèng c¬ quan ®−êng bªn laterality (tÝnh) chuyªn ho¸ bªn laterallzation (sù) chuyªn ho¸ bª lateral line ®−êng bªn lathyrism chøng liÖt ch©n do ngé ®éc lathyrus latitude vÜ ®é lattice hypothesis gi¶ thuyÕt m¹ng l−íi Lauraceae hä NguyÖt quÕ law of effect luËt hiÖu qu¶ layering 1.(sù) ph©n líp, ph©n tÇng 2.(sù) Ðp cµnh t¹o c©y míi leaching (sù) röa lòa, ng©m lòa laurate ng−êi ®−îc gi¶i th−ëng lauric acid axit lauric lauroyl-acp thioesterase thioesteraza lauroyl-acp lazaroids lazaroid l-carnitine l-carnitin

187 LCM phÐp vi phÉu b¾t gi÷ b»ng laze (Laser Capture Microdissection) LCPUFA viÕt t¾t cña Long Chain Poly-Unsaturated Fatty Acids LD mÊt c©n b»ng liªn kÕt (Linkage Disequilibrium) LDL viÕt t¾t cña Low-Density Lipoprotein LDLP viÕt t¾t cña Low-Density LipoProtein LDLP receptors thô quan LDLP LE cell tÕ bµo LE lead ®−êng dÉn lead equivalent ®−¬ng l−îng ch× leader dÉn ®Çu, ngän chÝnh, th©n chÝnh leader peptides peptid dÉn ®Çu leader sequence tr×nh tù dÉn ®Çu, ®o¹n dÉn ®Çu (mét ®o¹n mRNA) lead poisoning nhiÔm ®éc ch× lead protection b¶o vÖ (b»ng) ch× leaf l¸ leaf area index chØ sè diÖn tÝch l¸ leaf gap hèc l¸ leaflet l¸ chÐt, l¸ con leaf mosaic kh¶m l¸ leaf scar sÑo l¸ leaf sheath bÑ l¸, bao l¸ leaf succulent thùc vËt l¸ mäng leaf trace vÕt l¸ leak channels kªnh lç leaky mutants ®ét biÕn rß, ®ét biÕn kh«ng triÖt ®Ó LEAR h¹t chÝn cã hµm l−îng axit erucic thÊp (low-erucic-acid rapeseed) learned helplessness bÊt lùc tËp quen learning (sù) häc tËp, tËp quen learning set ®Þnh h−íng tËp quen learning theory thuyÕt häc tËp, thuyÕt tËp quen least distance of distinct vision kho¶ng nh×n râ tèi thiÓu lecithin lecithin, chÊt lßng ®á, chÊt no∙n hoµng lecithocoel khoang no∙n hoµng, tói no∙n hoµng lectin lectin leg ch©n leghaemoglobin hemoglobin ®Ëu legume 1.qu¶ ®Ëu 2.c©y ®Ëu Leguminosae hä §Ëu leguminous (thuéc) c©y hä §Ëu lemma mµy d−íi, mµy ngoµi

188 lemniscal system hÖ thèng chÊt tr¾ng lens thÓ thuû tinh, nh©n m¾t lentic (thuéc) n−íc ®øng, n−íc ®äng, n−íc tï lentic ecosystem hÖ sinh th¸i n−íc ®øng lenticel lç vá lenticular (cã) d¹ng thÊu kÝnh lentiform nucleus nh©n d¹ng thÊu kÝnh Lepidoptera bé C¸nh v¶y lepidote (®−îc) phñ v¶y lepospondylous (cã) ®èt sèng hai mÆt lepromin test thö nghiÖm lepromin leptin leptin leptin receptors thô quan leptin leptocercal (cã) ®u«i máng, (cã) ®u«i thon dµi leptocercous (cã) ®u«i máng, (cã) ®u«i thon dµi leptodactylous (cã) ngãn thon dµi leptodermatous (cã) da máng, (cã) b× máng leptom libe, m« m¹ch libe leptome libe, m« m¹ch libe leptonema sîi m¶nh leptosporangium tói bµo tö máng leptotene leptoten, giai ®o¹n sîi Leslie matrix model m« h×nh khu«n Leslie lessivage (sù) röa tr«i sÐt lethal (thuéc) g©y chÕt lethal dose liÒu l−îng g©y chÕt lethal factor yÕu tè g©y chÕt lethal gene gen g©y chÕt lethal mutation ®ét biÕn g©y chÕt leu viÕt t¾t cña leucine leucine leucin leucoblast nguyªn bµo b¹ch cÇu leucocyte b¹ch cÇu leucocytopenia (sù) gi¶m b¹ch cÇu leucocytosis (sù) t¨ng b¹ch cÇu leucon cÊu tróc leucon leucopenia (sù) gi¶m b¹ch cÇu leucoplast h¹t kh«ng mµu, v« s¾c l¹p leukaemia ung th− b¹ch cÇu leukemia ung th− b¹ch cÇu leukocytes b¹ch cÇu leukotrienes l¬kotrien, leukotrien

189 levator c¬ n©ng levorotary (l) isomer chÊt ®ång ph©n quay tr¸i (l) lewisite levisit Leydig’s duct èng Leydig Leydig cells tÕ bµo Leydig L-forms d¹ng L LH viÕt t¾t cña Luteinizing Hormone Lhiidae ph©n líp Loa kÌn, tæng bé Loa kÌn liana c©y leo liane c©y leo libido dôc väng library th− viÖn lichen ®Þa y Lie detector m¸y ph¸t hiÖn nãi dèi lie l¸ch Lieberkuhn’s crypts hèc Lieberkuhn’s , khe ruét non, khe Lieberkuhn’s lienal (thuéc) l¸ch liengastric (thuéc) l¸ch-d¹ dµy LIF huúnh quang ®−îc t¹o ra b»ng laze (laser-induced fluorescence) life cycle chu kú sèng, vßng ®êi life form d¹ng sèng life table b¶ng søc sèng, b¶ng th«ng sè sinh häc ligament d©y ch»ng life-history lÞch sö ®êi sèng ligand phèi tö ligase ligaza ligation (sù) nèi light (L) chain chuçi nhÑ L light ¸nh s¸ng, chiÕu s¸ng light-chain variable (vl) domains vïng biÕn ®éng chuçi nhÑ light microcope kÝnh hiÓn vi quang häc light reactions (c¸c) ph¶n øng s¸ng light trap (c¸i) bÉy ®Ìn light using ratio hÖ sè sö dông n¨ng l−îng ¸nh s¸ng lignans sîi gç lignicole sèng trong gç lignicolous sèng trong gç lignin chÊt gç, lignin lignivorous (thuéc) ¨n gç lignocellulose lignocelluloza ligulate (cã) th×a l×a, (cã) m¶nh l−ìi, (cã) l−ìi nhá Liliaceae hä Loa kÌn

190 Liliopsida líp Hµnh, líp Loa kÌn, líp HuÖ limb 1.chi, ch©n, c¸nh 2.phiÕn (l¸) 3.mÐp c¸nh hoa limb muscle c¬ chi limbic system hÖ limbic limbous chêm lªn nhau lime-induced chlorosis (bÖnh) vµng óa do v«i limicolous sèng trong bïn limit cycle chu kú giíi h¹n, æn ®Þnh limiting factor nh©n tè giíi h¹n limivorous ¨n bïn limnobiotic sèng ë n−íc ngät limnology hå häc limnophilous −a ®Çm hå limonene limonen Lincoln index chØ sè Lincohl, chØ sè ®é lín quÇn thÓ linear 1.®µi 2.tuyÕn tÝnh , th¼ng hµng lingua 1.l−ìi 2.m¶nh h¹ hÇu, m¶nh d−íi hÇu 3.®¸y miÖng lingual (thuéc) l−ìi, l−ìi gai lingual lipase lipaza l−ìi lingulate (cã) d¹ng l−ìi linkage (sù) liªn kÕt linkage disequilibrium bÊt c©n b»ng liªn kÕt linkage group nhãm liªn kÕt linkage map b¶n ®å liªn kÕt linkaged gene gen liªn kÕt linker t¸c nh©n liªn kÕt, t¸c nh©n kÕt nèi, linke linker protein protein liªn kÕt linking kÕt nèi Linnaean system hÖ thèng ph©n lo¹i Linnaeus linoleic acid axit linoleic linolenic acid axit linolenic LPAAT protein protein LPAAT (LysoPhosphatidic Acid Acyl Transferase) lipase lipaza lipid bilayer líp kÐp lipid lipid body thÓ lipid lipid rafts m¶ng lipid (næi) lipid sensors ®Çu dß lipid lipid vesicles khoang lipid lipidomics hÖ mì häc lipogenous sinh mì, sinh lipid, t¹o mì lipolytic enzymes enzym ph©n gi¶i lipid

191 lipophilic −a mì lipoplast thÓ lipid lipopolysaccharide lipopolysacarid lipoprotein lipoprotein lipoprotein-associated coagulation inhibitor (LACI) chÊt chèng ®«ng liªn kÕt lipoprotein, chÊt øc chÕ vãn côc liªn kÕt lipoprotein liposome liposom lipoxidase lipoxidaza lipoxygenase (lox) lipoxygenaza lipoxygenase null kh«ng cã lipoxygenaza lissencephalous (cã) b¸n cËu ®¹i n∙o tr¬n Listeria monocytogenes vi khuÈn Listeria monocytogenes lithite h¹t v«i, sái lithocyts tói sái, tói ®¸ lithodomous sèng trong hèc ®¸, sèng trong kÏ ®¸ lithogenous t¹o ®¸, ho¸ ®¸ lithophagous 1.¨n ®¸ 2.®ôc ®¸, khoan ®¸ lithophyte thùc vËt mäc trªn ®¸ lithotomous khoan ®¸, ®ôc ®¸ litter líp phñ littoral 1.ven biÓn 2.vïng hå n«ng littoral seaweed communities quÇn x∙ cá biÓn ven biÓn littoral zone vïng ven biÓn liver 1.tuyÕn tiªu ho¸, gan tuþ 2.gan live cell array dµn tÕ bµo sèng liver flukes s¸n l¸ gan liver x receptors (lxr) thô quan X cña gan liverworts líp §Þa tiÒn LMO viÕt t¾t cña Living Modified Organism loci locut (sè nhiÒu) living modified organism sinh vËt biÕn ®æi gen Lloyd Morgan’s canon quy t¾c Lloyd Morgan loam ®Êt thÞt, ®Êt pha lobate ph©n thuú, xÎ thuú, chia thuú lobe thuú lobed ph©n thuú, xÎ thuú, chia thuú lobopodium ch©n thuú lobose (cã) thuú lobotomy (thñ thuËt) më thuú lobular (thuéc) thuú nhá, tiÓu thuú lobular of testis thïy tinh hoµn lobulate xÎ thuú nhá, chia thuú nhá

192 lobulus tiÓu thuú local potential ®iÖn thÕ côc bé local stability of community æn ®Þnh t¹i chç cña quÇn x∙ localization (sù) ®Þnh vÞ lockjaw (bÖnh) uèn v¸n, (chøng) co cøng c¬ locular (thuéc) «, ng¨n, phßng locule xoang, «, ng¨n, phßng loculicidal xÎ «, xÎ v¸ch däc loculus xoang, «, ng¨n phßng locus locut locust ch©u chÊu lodicules mµy cùc nhá logistic equation ph−¬ng tr×nh logistic logistic growth sinh tr−ëng logistic logistic population growth quÇn thÓ sinh tr−ëng Logistic lomasome lomasom, thÓ biªn, tói biªn lomentose (cã) qu¶ th¾t ngÊn lomentum qu¶ th¾t ngÊn long-day plant c©y ngµy dµi long gevity tuæi thä longicorn (cã) r©u dµi, (cã) sõng dµi, (cã) vßi dµi, (cã) anten dµi longipennate (cã) c¸nh dµi, (cã) l«ng vò dµi longirostral (cã) má dµi, (cã) vßi dµi longitudinal valve van däc long shoot chåi dµi, chåi v−ît, chåi v−¬n locus locut LOI l¹c ®µn, mÊt dÊu vÕt (loss of imprinting) long terminal repeat ®o¹n lÆp dµi ë ®Çu cuèi long-sightedness tËt viÔn thÞ long-term memory trÝ nhí dµi h¹n looming response ph¶n øng kinh hoµng loop vßng nót looping movement chuyÓn ®éng vßng nót loops of Henle nót Henle loose connective tissue m« liªn kÕt láng loph mµo r¨ng lophobranchiate (cã) tÊm mang l−îc lophodont (cã) r¨ng mµo, (cã) r¨ng l−îc lophophore thÓ l−îc loral (thuéc) vïng gian m¾t má lore vïng gian m¾t má lorica vá gi¸p

193 lotic ecosystem hÖ sinh th¸i n−íc ch¶y LOSBM thøc ¨n ®Ëu t−¬ng nghÌo oligosaccharid (Low-Oligosaccharide Soybean Meal) loss of imprinting mÊt dÊu loss-of-function mutations ®ét biÕn chøc n¨ng mÊt dÊu Lotka’s equations (c¸c) ph−¬ng tr×nh Lotka Lotka-Volterra model m« h×nh Lotka-Vontera lower quartile ®iÓm tø ph©n vÞ d−íi low-density lipoproteins (LDLP) lipoprotein ®é ®Ëm thÊp low-linolenic oil soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) dÇu linolenic thÊp low-lipoxygenase soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) lipoxygenaza thÊp low-phytate corn ng« (cã hµm l−îng) phytat thÊp low-phytate soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) phytat thÊp low-stachyose soybeans ®Ëu t−¬ng (cã hµm l−îng) stachyoza thÊp low-temperature tolerance (tÝnh) chÞu nhiÖt ®é thÊp low-tillage crop production s¶n xuÊt c©y trång trªn ®Êt thÊp lox viÕt t¾t cña lipoxygenaza lox null soybeans ®Ëu t−¬ng lox-0, ®Ëu t−¬ng kh«ng cã lipoxygenaza lox-1 lipoxygenaza-1 lox-2 lipoxygenaza-2 lox-3 lipoxygenaza-3 LPS viÕt t¾t cña LipoPolySaccharide LSD viÕt t¾t cña Lysine Specific Demethylase l-selectin selectin-l lucid dreaming m¬ tØnh luciferase luciferaza luciferin luciferin lumbar (thuéc) ®éng m¹ch th¾t l−ng, thÇn kinh th¾t l−ng, ®èt sèng th¾t l−ng lumen 1.khoang tÕ bµo 2.lßng èng luminase luminaza luminesce ph¸t quang, ph¸t s¸ng luminescence (sù) ph¸t quang, ph¸t s¸ng luminescent assays xÐt nghiÖm ph¸t quang luminophore vËt mang huúnh quang lunar x−¬ng nguyÖt lunate (thuéc) tr¨ng khuyÕt, b¸n nguyÖt, (cã) d¹ng liÒm lung phæi lung book phæi l¸ s¸ch lung-irritant receptor thô quan kÝch thÝch phæi lung-related pressure ¸p suÊt phæi lunula vÕt liÒm, thÓ liÒm

194 lunular (cã) d¹ng liÒm lunulate (thuéc) tr¨ng khuyÕt, b¸n nguyÖt, (cã) d¹ng liÒm lunule vÕt liÒm, thÓ liÒm lupus luput lupus erythematosus luput ban ®á lupus erythematosus cell tÕ bµo luput ban ®á luteal (thuéc) tÕ bµo thÓ vµng luteal phase pha thÓ vµng lutein cells tÕ bµo lutein, tÕ bµo thÓ vµng lutein lutein, thÓ vµng luteinizing hormone hormon thÓ vµng luteinizing hormone-releasing hormone gi¶i phãng hormon t¹o thÓ vµng luteolin luteolin lux gene gen lux (gen ph¸t s¸ng) lux proteins protein lux (protein ph¸t s¸ng) lxr viÕt t¾t cña liver x receptors lycopene lycopen Lycopsida líp Th¹ch tïng lymph lympho , b¹ch huyÕt lymph gland tuyÕn b¹ch huyÕt lymph heart tim b¹ch huyÕt lymphatic duct èng b¹ch huyÕt lymphatic system hÖ b¹ch huyÕt lymphatic valves van b¹ch huyÕt lymphocyte tÕ bµo lympho lymphocyte function associated molecules ph©n tö liªn quan tíi chøc n¨ng lympho bµo lymphocytes tÕ bµo lympho, lympho bµo lymphogenous sinh b¹ch huyÕt, t¹o b¹ch huyÕt lymphoid organs c¬ quan lympho lymphoid stem cells tÕ bµo d¹ng lympho lymphoid tissues m« lympho, m« b¹ch huyÕt lymphokine lymphokin lymphoma u lympho, ung th− m« b¹ch huyÕt lymph sinuses (c¸c) xoang b¹ch huyÕt lymph vessels m¹ch b¹ch huyÕt lymphotoxin lymphotoxin lyocytosis (sù) tiªu m« lyochrome lyochrom lyophilization lµm kh« l¹nh lyra thÓ lia lyrate (cã) d¹ng bµn lia lyriform organs c¬ quan d¹ng ®µn lia

195 lys viÕt t¾t cña lysine lyse tan, tiªu lysergic acid diethylamide diethylamit axit lysergic lysin lysin, tiªu tè lysine lysin lysine specific demethylase (LSD) demethylaza ®Æc hiÖu lysin Iysis (sù) ph©n gi¶i, tiªu lysogenic tiÒm tan lysogenic cycle chu tr×nh tiÒm tan lysogeny (sù) tiÒm tan lysophosphatidylethanolamine lysophosphatidylethanolamin lysosome lysosom, tiªu thÓ lysozyme lysozym, enzym ph©n gi¶i lyssa (bÖnh) d¹i lytic sinh tan lytic cycle chu tr×nh tan lytic infection nhiÔm tan lytta 1.thÓ giun, v¸ch l−íi 2.(bÖnh) d¹i

196

M

M cells (c¸c) tÕ bµo M MAA viÕt t¾t cña Marketing Authorization Application MAB viÕt t¾t cña Monoclonal AntiBodies maceration (sù) ng©m macrocyte ®¹i hång cÇu, hång cÇu lín macrofauna hÖ ®éng vËt lín macrogamete ®¹i giao tö, giao tö lín macroglia tÕ bµo thÇn kinh ®Öm macroglobulin macroglobulin, ®¹i globulin macromere ®¹i ph«i bµo, ph«i bµo lín, tÕ bµo cùc thùc vËt macromolecular ®¹i ph©n tö macromolecules ®¹i ph©n tö macronucleus nh©n lín, nh©n dinh d−ìng macronutrient chÊt dinh d−ìng ®a l−îng, nguyªn tè ®a l−îng macroparasites ký sinh cì lín macrophage ®¹i thùc bµo, thÓ thùc bµo macrophage colony stimulating factor (MCSF) nh©n tè kÝch thÝch h×nh thµnh khuÈn l¹c ®¹i thùc bµo macrophagous ¨n måi lín macrophyll l¸ to, l¸ lín macroscopic th«, vÜ m«, (cã thÓ) nh×n b»ng m¾t th−êng macroevolution tiÕn ho¸ vic m«, tiÕn ho¸ lín, tiÕn ho¸ qua c¸c kú ®Þa chÊt macrosome h¹t lín macrosplanchnic (cã) th©n dµi ch©n ng¾n macrospore ®¹i bµo tö, bµo tö c¸i macrosporophyll l¸ ®¹i bµo tö, l¸ bµo tö c¸i, ®¹i bµo tö diÖp macrotous (cã) tai to, (cã) tai lín MACS sµng läc tÕ bµo b»ng tõ tÝnh (Magnetic Cell Sorting) macula acustica ®iÓm thÝnh gi¸c, vÕt thÝnh macula ®iÓm, ®èm, mÊu nhá, hè nhá, lâm nhá maculae chÊm, ®èm, ®iÓm macula lutea ®iÓm vµng macule ®iÓm, ®èm, mÊu nhá, hè nhá, lâm nhá madreporite tÊm lç ®Ønh magainins magainin (peptid kh¸ng khuÈn) Magendie’s foramen lç Magendie maggot gißi magic bullet ®¹n thÇn

197 Maglinant tumor ung th− ¸c tÝnh Magnesium magie magnetic antibodies kh¸ng thÓ tõ tÝnh magnetic beads hét tõ tÝnh magnetic cell sorting ph©n h¹ng tÕ bµo b»ng tõ tÝnh, sµng läc tÕ bµo b»ng tõ tÝnh magnetic labeling ®¸nh dÊu b»ng tõ tÝnh magnetic particles h¹t tõ tÝnh Magnoliidae ph©n líp Ngäc lan, tæng bé Ngäc lan Magnoliophyta ph©n ngµnh Ngäc lan Magnoliopsida líp Ngäc lan Maillard reaction ph¶n øng Maillard maize ng« major basic protein protein c¬ b¶n tr−ëng thµnh major depression trÇm c¶m nghiªm träng major histocompatibility antigen kh¸ng nguyªn phï hîp m« chÝnh major histocompatibility complex phøc hîp phï hîp m« chÝnh mal (multiple aleurone layer) gene gen mal (gen qui ®Þnh líp ®a aleuron) malacia (chøng) nhuyÔn m« macrosmatic (cã) c¬ quan khøu gi¸c ph¸t triÓn malacology nhuyÔn thÓ häc malacophily (tÝnh) thô phÊn nhê th©n mÒm ch©n bông Malacostraca ph©n líp Gi¸p x¸c malacotracous (cã) vá mÒm malar (thuéc) vïng m¸, x−¬ng gß m¸ malaria bÖnh sèt rÐt male 1.gièng ®ùc 2.®ùc, (thuéc) tÝnh ®ùc male pronucleus nh©n nguyªn ®ùc, nh©n tinh trïng male sterility (tÝnh) bÊt thô ®ùc maleic hydrazide maleic hy®razit malignant ¸c tÝnh malleolar 1.(thuéc) x−¬ng m¾t c¸ 2.mÊu x−¬ng m¸c malleolus m¾t c¸, x−¬ng m¾t c¸ malleus 1.x−¬ng bóa, 2.x−¬ng nghiÒn Mallophaga bé ¨n l«ng MALDI-TOF-MS viÕt t¾t cña Matrix-Associated Laser Desorption Ionization Time of Flight Mass Spectrometry male-sterile bÊt thô ®ùc Malonyl CoA Malonyl CoA (dÉn xuÊt cña Ac-CoA) Malpighian body tiÓu thÓ Malpigi Malpighian corpuscule tiÓu thÓ Malpigi Malpighian cell tÕ bµo Malpigi

198 Malpighian layer líp Malpigi Malpighian tubes èng Malpigi Malvaceae hä B«ng mamilla nóm vó mamillar body thÓ d¹ng nóm mamma vó, tuyÕn s÷a Mammalia líp §éng vËt cã vó, líp Thó mammalian cell culture nu«i cÊy tÕ bµo ®éng vËt cã vó mammary (thuéc) vó, tuyÕn vó mammary gland tuyÕn vó Man chñng Ng−êi management qu¶n lý sinh th¸i mandible 1.hµm d−íi 2.hµm nghiÒn mandible of insects hµm nghiÒn cña c«n trïng mandible length chiÒu dµi hµm d−íi mandibular cartilage sôn hµm d−íi mandibular glands tuyÕn hµm d−íi manganese mangan mania c¬n h−ng c¶m manifest dream content néi dung cña biÓu thÞ giÊc m¬ manna giät mËt mannan oligosaccharides oligosaccharid mannan mannanoligosaccharides mannanoligosaccharid mannogalactan mannogalactan manoxylic wood gç mÒm, gç xèp mantle ¸o, líp bao mantle cavity 1.xoang bao tim 2.khoang ¸o Mantoux test thö nghiÖm Mantoux Manubrium 1.c¸n 2.c¸n x−¬ng øc 3.c¸n x−¬ng bóa 4.c¸n dï manus bµn tay manyplies d¹ l¸ s¸ch map b¶n ®å map distance kho¶ng c¸ch (trªn) b¶n ®å (di truyÒn) MAPK kinaza protein ho¹t ho¸ bëi t¸c nh©n ph©n bµo (Mitogen-Activated Protein Kinase) MAPK system hÖ thèng MAPK mapping (sù) lËp b¶n ®å, x©y dùng b¶n ®å mapping (of genome) lËp b¶n ®å, x©y dùng b¶n ®å (cña hÖ gen) marcescent (sù) kh« hÐo, t¸n óa marginal (thuéc) r×a, mÐp, c¹nh, bê marginal layer líp ¸o marginal meristem m« ph©n sinh r×a, m« ph©n sinh bªn

199 marihuana marihuana marine system hÖ biÓn mark and recapture ®¸nh dÊu vµ b¾t l¹i marker (DNA marker) chØ thÞ, dÊu chuÈn (chØ thÞ ADN) marker (DNA sequence) chØ thÞ, dÊu chuÈn (mét tr×nh tù ADN) marker (genetic marker) chØ thÞ, dÊu chuÈn (chØ thÞ di truyÒn) marker assisted breeding nh©n (chän) gièng nhê chØ thÞ marker assisted selection chän gièng nhê chØ thÞ marking dÊu ghi, vÕt marrow tuû (x−¬ng) MARS chän gièng ®Þnh kú nhê chØ thÞ (marker-assisted recurrent selection) marsk ®Çm lÇy marsupial (thuéc) cã tói marsupial mammal thó cã tói Marsupiala bé Thó cã tói marsupium tói nu«i con, tói Êp MAS chän gièng nhê chØ thÞ (Marker Assisted Selection) mask c¬ quan b¾t måi masochism (chøng) khæ dôc, (chøng) khæ d©m, (chøng) lo¹n d©m thÝch ®au masoglea thùc bµo trung b× mass applied genomics hÖ gen häc øng dông hµng lo¹t mass khèi l−îng mass migration di c− ®ång lo¹t mass number sè khèi mass reflex ph¶n x¹ khèi mass spectrometer m¸y ®o khèi phæ masseter c¬ nhai masseteric (thuéc) c¬ nhai mass-flow hypothesis gi¶ thuyÕt dßng vËt chÊt massively parallel signature sequencing gi¶i tr×nh tù hµng lo¹t c¸c dÊu song song (trong ®Þnh d¹ng c¸c ARN ng¾n) mast qu¶ h¹ch, qu¶ såi, qu¶ dÎ gai mast cell tÕ bµo mast, tÕ bµo ph×, d−ìng bµo mastication (sù) nhai, nghiÒn mastax mÒ nghiÒn masticatory nhai, nghiÒn Mastigomycotina ph©n ngµnh NÊm cã ®éng bµo tö, líp NÊm cã ®éng bµo tö Mastigophora líp Trïng roi mastoid (cã) d¹ng nóm, (cã) d¹ng chòm maternal effect t¸c dông cña mÑ, hiÖu øng cña mÑ, ¶nh h−ëng cña mÑ

200 maternal immunity miÔn dÞch mÑ truyÒn maternal mARN mARN mÑ mating type kiÓu giao phèi, kiÓu ghÐp ®«i matric potential thÕ hót mao m¹ch matrix 1.chÊt c¬ b¶n 2.chÊt nÒn matrix metalloproteinases (MMP) metalloproteinaza c¬ chÊt matrix-assisted laser desorption (qu¸ tr×nh) ®Èy rêi laze b»ng c¬ chÊt matroclinous (cã) tÝnh tr¹ng mÑ, (cã) dßng mÑ matromorphic (cã) d¹ng mÑ matter mñ maturation (sù) thµnh thôc, tr−ëng thµnh maturation divisions ph©n bµo thµnh thôc, ph©n chia gi¶m nhiÔm maturation of behaviour thµnh thôc vÒ tËp tÝnh maturation of oocyte tÕ bµo trøng chÝn maturation promoting factor yÕu tè khë ®Çu chÝn maxilla 1.hµm trªn, x−¬ng hµm trªn 2.hµm d−íi maxillae (c¸c) hµm trªn, (c¸c) x−¬ng hµm trªn, (c¸c) hµm d−íi maxillary (thuéc) hµm trªn, x−¬ng hµm trªn maxillary glands tuyÕn hµm trªn maxilliferous (cã) hµm maxilliform (cã) d¹ng hµm maxilliped m¶nh ch©n hµm, ch©n hµm maximal food chain chuçi thøc ¨n tèi ®a maximum permissible concentration nång ®é tèi ®a cho phÐp maximum permissible dose flux th«ng l−îng tèi ®a cho phÐp maximum residue level møc ®é gèc cùc ®¹i maysin maysin (ho¸ chÊt ë ng« cã t¸c dông diÖt c«n trïng) maze mª lé, ®−êng rèi MCA viÕt t¾t cña Medicines Control Agency MCS viÕt t¾t cña Multiple Cloning Site MCSF viÕt t¾t cña Macrophage Colony Stimulating Factor MCT triacylglycerid chuçi trung b×nh (Medium Chain Triacylglycerides) MD viÕt t¾t cña Muscular Dystrophy MEA HiÖp ®Þnh m«i tr−êng ®a ph−¬ng (Multilateral Environmental Agreement) mean trung b×nh (sè häc) mean arterial blood pressure huyÕt ¸p trung b×nh mean lethal dose liÒu g©y chÕt trung b×nh mean-square error sai sè b×nh ph−¬ng trung b×nh meat thÞt meatus èng, ng¸ch mechanical tissue m« c¬, m« ®ì

201 mechanoreceptor c¬ quan thô c¶m c¬ häc Meckel cartilage sôn Meckel meconium cøt su med ullary bundle bã lâi, bâ ruét mediad theo trôc, theo ®−êng gi÷a median eye m¾t gi÷a median sè trung vÞ, (gi¸ trÞ) trung b×nh mediastinum trung thÊt medical model m« h×nh y häc medicines control agency (MCA) côc (c¬ quan) kiÓm so¸t thuèc medifoods thùc phÈm d−îc medium m«i tr−êng (nu«i cÊy), trung b×nh medium chain saturated fats mì b∙o hoµ chuçi trung b×nh medium chain triacyglycerides triacyglycerid chuçi trung b×nh medium chain triglycerides triglycerid chuçi trung b×nh medulla 1.tuû 2.lâi, d¸c, ruét medulla oblongata hµnh tuû medullary 1.(thuéc) tuû 2.(thuéc) lâi, d¸c, ruét medullary canal èng tuû medullary folds nÕp thÇn kinh medullary plate tÊm tuû medullary ray 1.miÒn gian bã 2.tia tuû medullary sheath 1.bao nguyªn méc 2.bao tuû, bao myelin medullated nerve fibres sîi thÇn kinh cã bao myelin medullated protostele trô nguyªn sinh cã tuû medullate (cã) tuû, (cã) lâi, (cã) gi¸c, (cã) ruét medullated (cã) tuû, (cã) lâi, (cã) gi¸c, (cã) ruét medusa søa megabase megabaz¬ (mét triÖu baz¬) megafauna khu hÖ ®éng vËt lín megakaryocyte stimulating factor nh©n tè kÝch thÝch tÕ bµo nh©n lín megaphytes thùcv Ët lín megagamete ®¹i giao tö, giao tö c¸i megakaryocyte tÕ bµo nh©n khæng lå megalecithal nhiÒu no∙n hoµng megaloblast nguyªn hång c©u khæng lå megamere ph«i bµo lín meganucleus nh©n lín, nh©n sinh d−ìng megaphanerophyte c©y gç lín megaphyll l¸ to, l¸ lín megaphyllous (cã) l¸ lín megasporangium tói bµo tö c¸i, nang ®¹i bµo tö

202 megaspore ®¹i bµo tö, bµo tö lín megasporophyll l¸ bµo tö c¸i, l¸ ®¹i bµo tö, ®¹i bµo tö diÖp mega- yac viÕt t¾t cña Mega-Yeast Artificial Chromosomes mega-yeast artificial chromosomes (mega YAC) nhiÔm s¾c thÓ nÊm men lín nh©n t¹o maximum permissible dose rate suÊt liÒu l−îng tèi ®a cho phÐp maximum permissible level møc tèi ®a cho phÐp maximum sustainable yeild thu ho¹ch bÒn v÷ng tèi ®a Meibomian glands (c¸c) tuyÕn Meibomi, tuyÕn sôn mÝ m¾t meiomerous thiÕu bé phËn, gi¶m bé phËn meiomery (tÝnh) thiÕu bé phËn, (tÝnh) gi¶m bé phËn meiosis (sù) gi¶m ph©n, ph©n bµo gi¶m nhiÔm meiospore bµo tö ®¬n béi Meissner’s corpuscles (c¸c) tiÓu thÓ Meissner Meissner’s plexus ®¸m rèi thÇn kinh Meissner melanism (chøng) nhiÔm melanin melanoblast nguyªn bµo melanin, nguyªn h¾c tè bµo melanocyte-stimulating hormone hormon kÝch thÝch tÕ bµo melanin melanoidins melanoidin (chÊt chèng oxy ho¸ m¹nh trong c¬ thÓ ng−êi) melanoma ung th− da (u mµu ®en) melanophore tÕ bµo s¾c tè ®en, tÕ bµo melanin melanosporous (cã) bµo tö ®en melanosporous (chøng) nhiÔm s¾c tè melanin Melastomaceae hä Mua melliphagus ¨n mËt mellivorous ¨n mËt melotic (thuéc) gi¶m ph©n, ph©n bµo gi¶m nhiÔm melotic arrest ngõng gi¶m ph©n melting nãng ch¶y, biÕn tÝnh melting (of DNA) biÕn tÝnh ADN, nãng ch¶y ADN melting temperature nhiÖt ®é nãng ch¶y melting temperature of DNA nhiÖt ®é biÕn tÝnh ADN member thµnh phÇn, chi membrana mµng membrana tectoria mµng Corti, mµng m¸i membrana tympani mµng nhÜ, trèng tai membrane 1.mµng 2.mµng tÕ bµo membrane filter bé läc mµng membrane potential ®iÖn thÕ mµng membranella mµng nhá, mµng máng memory trÝ nhí, bé nhí memory cell tÕ bµo ghi nhí

203 memory span khÈu ®é trÝ nhí, qu∙ng nhí, trÝ nhí ng¾n h¹n memory trace dÊu vÕt ghi nhí menarche tuæi b¾t ®Çu cã kinh Mendel’s laws (c¸c) ®Þnh luËt Mendel Mendelian character tÝnh tr¹ng Mendel Mendelian genetics do truyÒn häc Mendel Meniere ‘s disease bÖnh Meniere meninges (c¸c) mµng n∙o-tuû meninx mµng n∙o-tuû menopause (sù) ngõng kinh, m∙n kinh, t¾t kinh mensa mÆt nghiÒn, thít nghiÒn menstrual cycle chu kú kinh nguyÖt menstrual cycle chu kú kinh nguyÖt menstruation kú kinh nguyÖt, kú hµnh kinh menstrution hiÖn t−îng kinh nguyÖt mental (thuéc) c»m, vïng c»m, m¶nh c»m membrane channels kªnh (trªn) mµng membrane transport vËn chuyÓn (qua) mµng membrane transporter protein protein vËn chuyÓn (qua) mµng membranes (of a cell) mµng (cña tÕ bµo) MEMS c¸c hÖ thèng vi c¬ ®iÖn (Micro-ElectroMechanical Systems) mental age tuæi kh«n, tuæi t©m thÇn, tuæi trÝ tuÖ mental model m« h×nh t− duy mental retardation (chøng) t©m thÇn chËm ch¹p, (chøng) t©m thÇn tr× ®én mental set nÕp t− duy, nÕp suy nghÜ mentum 1.c»m 2.vïng c»m mEPSPS mEPSPS (d¹ng m cña enzym 5-EnolPyruvyl-Shikimate-3- Phosphate Synthase) mericlinal d¹ng kh¶m bao tõng phÇn meridional (thuéc) kinh tuyÕn, (thuéc) chiÒu däc meriiscus sôn chªm meristele trô ph©n chia, trung trô nh¸nh meristem m« ph©n sinh merogamy (tÝnh) tiÕp hîp giao tö nhá merogenesis (sù) ph©n ®èt merogony (sù) ph¸t triÓn ®o¹n trøng merome ®èt th©n, khóc th©n meroplankton sinh vËt næi theo mïa merosthenic chi sau kh«ng b×nh th−êng, chi sau ®Æc biÖt ph¸t triÓn meristem culture nu«i c©y m« ph©n sinh meristic ph©n ®o¹n, ph©n ®èt

204 meristic variation biÕn ®æi sè l−îng Merkel cells tÕ bµo Merkel mermaid’s purse vá trøng c¸ ®uèi meroblastic ph©n c¾t kh«ng hoµn toµn messenger RNA ARN th«ng tin mestome bã m¹ch gç-libe merozoite thÓ hoa thÞ, thÓ chia ®o¹n merycism (sù) nhai l¹i mesarch to¶ trung trô, to¶ t©m mesaxonic foot ch©n trôc gi÷a, ch©n mãng gu«c lÎ mescaline mescalin mesectoderm trung ngo¹i ph«i b× mesencephalon n∙o gi÷a mesenchyma trung m«, m« gi÷a mesenchymal adult stem cells tÕ bµo gèc tr−ëng thµnh trung m« mesenchymal stem cell (MSC) tÕ bµo gèc trung m« mesenchymatous (thuéc) trung m«, m« gi÷a mesenchyme trung m«, m« gi÷a mesenterial (thuéc) ruét gi÷a, (thuéc) m¹c treo ruét mesenteric (thuéc) ruét gi÷a, (thuéc) m¹c treo ruét mesenteric caeca ruét thõa, manh trµng, ruét tÞt mesenteron ruét gi÷a mesentery 1.nÕp däc v¸ch ruét, tia v¸ch ruét 2.m¹c treo mesethmoid sôn gian x−¬ng sµng mesiad h−íng mÆt ph¼ng gi÷a mesial (thuéc) mÆt ph¼ng däc gi÷a mesh size cì m¾t l−íi mesmerism (sù) th«i miªn mesobenthos sinh vËt ®¸y s©u trung b×nh mesoblast trung ph«i b×, l¸ ph«i gi÷a mesoblastic (thuéc) trung ph«i b×, l¸ ph«i gi÷a mesoblastic somites (c¸c) ®èt th©n trung ph«i b×, (c¸c) ®èt th©n l¸ ph«i gi÷a mesocarp vá qu¶ gi÷a, trung qu¶ b× mesocoele xoang n∙o gi÷a, cèng mesoderm trung ph«i b×, l¸ ph«i gi÷a mesodermal adult stem cells tÕ bµo gèc tr−ëng thµnh trung ph«i mesofauna khu hÖ ®éng vËt cì võa mesogaster m¹c treo d¹ dµy, mµng treo d¹ dµy mesogloea líp keo ®Öm, líp keo gi÷a, tÇng trung gian mesokaryote nh©n gi÷a, néi nh©n

205 mesolecithal (cã) l−îng no∙n hoµng trung b×nh, (cã) l−îng no∙n hoµng võa mesohyl m« gi÷a, trung m« mesometrium m¹c treo tö cung, m¹c treo d¹ con mesomorph ng−êi cã h×nh th¸i trung b×nh mesonephric (thuéc) trung thËn mesonephric duct èng trung thËn mesonephros trung thËn, thÓ Wolff mesophile thÓ −a nhiÖt trung b×nh, sinh vËt −a nhiÖt trung b×nh mesophilic −a nhiÖt trung b×nh, −a nhiÖt «n hoµ mesian (thuéc) mÆt ph¼ng däc gi÷a mesomeres ®èt gi÷a, khóc gi÷a mesophilic bacteria vi khuÈn −a nhiÖt ®é trung b×nh mesophyll thÞt l¸ mesophyll cell tÕ bµo thÞt l¸ mesophyte thùc vËt «n ®íi-Èm trung b×nh mesorchium m¹c treo tinh hoµn, mµng treo tinh hoµn mesosternum 1.phÇn gi÷a x−¬ng øc, th©n x−¬ng øc, c¸n øc 2.m¶nh øc- ngùc gi÷a mesotarsal (thuéc) ®èt bµn ch©n gi÷a 2.khíp m¾t c¸ mesoscale qui m« trung b×nh mesothoracic trung biÓu m« mesothorax ®èt ngùc gi÷a mesotrochal (cã) vµnh l«ng rung gi÷a mesovarium m¹c treo buång trøng, mµng treo buång trøng messenger thÓ mang th«ng tin, ph©n tö mang th«ng tin messenger RNA mARN (ARN th«ng tin ) mestom sheath bao bã m¹ch gç-libe mestome sheath bao bã m¹ch gç-libe met viÕt t¾t cña methionin metabohite chÊt chuyÓn hãa, s¶n phÈm chuyÓn ho¸ metabolic (thuéc) chuyÓn ho¸, trao ®æi chÊt metabolic engineering kü thuËt trao ®æi chÊt metabolic flux analysis ph©n tÝch dßng ch¶y trao ®æi chÊt metabolic pathway con ®−êng trao ®æi chÊt, con ®−êng chuûen ho¸ metabolic rate tèc ®é chuyÓn ho¸ metabolism trao ®æi chÊt, chuyÓn ho¸ metabolism (hiÖn t−îng) chuyÓn ho¸, (sù) trao ®æi chÊt metabolite chÊt trao ®æi metabolite profiling ®Þnh d¹ng chÊt trao ®æi metabolome hÖ trao ®æi chÊt metabolomics m«n trao ®æi chÊt

206 metabolon ®¬n vÞ trao ®æi chÊt metaboly (tÝnh) biÕn d¹ng, (tÝnh) ®æi d¹ng metabonomic signature dÊu Ên trao ®æi chÊt (bé chÊt trao ®æi t¹i mét thêi ®iÓm) metabonomics m«n Ph¶n øng trao ®æi chÊt (nghiªn cøu sù biÕn ®æi trao ®æi chÊt khi cã t¸c ®éng ngo¹i c¶nh hoÆc do thao t¸c gen) metacarpal (thuéc) x−¬ng ®èt bµn tay metacarpale (thuéc) x−¬ng ®èt bµn tay metacarpus x−¬ng ®èt bµn tay metacercaria Êu trïng metacercaria metachronal rhythm nhÞp ®æi thêi, nhÞp kh¸c th× metachrosis (sù) thay ®æi mµu da metacoele n∙o thÊt IV, khoang n∙o sau, khoang cuèi metadiscoidal placentation nhau thai kÕt ®Üa metagenesis (sù) xen kÏ thÕ hÖ sinh s¶n metal tags vßng ®eo s¾t, thÎ kim lo¹i metalloenzyme metalloenzym metalloproteins metalloprotein metamere ®èt th©n, khóc th©n, c¬ thÓ, khóc c¬ thÓ metameric (thuéc) ph©n ®èt metameric segmentation ph©n ®èt metamerism (hiÖn t−îng) ph©n ®èt metamodel methods (of bioinformatics) ph−¬ng ph¸p m« h×nh trung b×nh (trong tin sinh häc) metamorphic (thuéc) biÕn th¸i metamorphosis (sù) biÕn th¸i metamyelocyte tuû bµo thø sinh, hËu tuû bµo metanephric (thuéc) hËu thËn metanephric duct èng hËu thËn, èng thËn sau metanephridia hËu ®¬n thËn metanephridium hËu ®¬n thËn metanephros hËu ®¬n thËn metanomics xem metabonomics metaphloem libe thø cÊp, libe hËu sinh metaplasia (sù) biÕn d¹ng m« metaplasis giai ®o¹n thµnh thôc, giai ®o¹n chÝn metaphase kú gi÷a metaphase plate tÊm kú gi÷a metapodial (thuéc) bµn tay, bµn ch©n, cæ ch©n, ®èt sau cuèng bông, phÇn cuèi cuèng bông metapodium 1.bµn tay, bµn ch©n, cæ ch©n 2. ®èt sau cuèng bông 3. phÇn cuèi cuèng bông metapophysis mÊu trªn mám khíp ®èt sèng

207 metarterioles nh¸nh ®éng m¹ch nhá metasitism (hiÖn t−îng) ¨n thÞt ®ång lo¹i metasoma phÇn cuèi bông metasomatic (thuéc) phÇn cuèi bông metastasis 1.(sù) di c¨n 2.(sù) chuyÓn chøc n¨ng metatarsal (thuéc) x−¬ng bµn ch©n metatarsale (thuéc) x−¬ng bµn ch©n metatarsus 1.®èt bµn cuèi 2.x−¬ng bµn ch©n Metatheria ph©n líp Thó cã tói metathoracic (thuéc) ®èt ngùc cuèi metathorax ®èt ngùc cuèi metaxenia t¸c dông phÊn hoa metaxylem hËu méc, m« gç thø cÊp, m« gç v¸ch dµy Metazoa ph©n Giíi ®éng vËt ®a bµo metecdysis giai ®o¹n phôc håi sau lét x¸c metencephalon phÇn tr−íc n∙o sau methadone methadon methaemoglobin metheoglobin methane methan methionine methionin methyl jasmonate jasmonat methyl methyl salicylate salicylat methyl methylated methyl ho¸ methylation (sù) methyl ho¸ metoecious hai vËt chñ, song vËt chñ metoestrus giai ®o¹n sau ®éng dôc metoxenous (ký sinh) nhiÒu vËt chñ metric trait tÝnh chÊt ®Þnh l−îng meter mÐt, vËt ®o MFA ph©n tÝch luång trao ®æi chÊt m¹nh (Metabolic Flux Analysis) MGED Héi d÷ liÖu biÓu hiÖn gen vi dµn (Microarray Gene Expression Data Society) MHC viÕt t¾t cña Major Histocompatibility Complex MHC I phøc hîp phï hîp m« chñ yÕu cÊp ®é I (Major Histocompatibility Complex, class I) MHC II phøc hîp phï hîp m« chñ yÕu cÊp ®é I (Major Histocompatibility Complex, class II) MIAME th«ng tin tèi thiÓu vÒ thÝ nghiÖm vi dµn (minimum information about a microarray experiment) micelle micel, chuçi ph©n tö, miÒn kÕt tinh, sîi cenlul« micriclimatic variation biÕn ®æi vi khÝ hËu micro-environment vi m«i tr−êng, tiÓu m«i tr−êng micro-incineration (sù) nung vi l−îng, thiªu vi l−îng

208 micro sensors ®Çu ®o vi nh¹y micro total analysis systems hÖ thèng ph©n tÝch vi tæng thÓ micro total analytical systems hÖ thèng ph©n tÝch vi tæng thÓ microaerophile sinh vËt −a khÝ Ýt oxy microarray (testing) vi dµn (dïng ®Ó xÐt nghiÖm) microbe vi khuÈn, vi sinh vËt microbial activity ho¹t tÝnh vi khuÈn microbial physiology sinh lý häc vi sinh vËt microbial respiration h« hÊp vi khuÈn microbial source tracking lùa chän nguån vi sinh vËt microbicide diÖt vi khuÈn microbiology vi sinh vËt häc microbivora dinh d−ìng b»ng vi sinh vËt microbody vi thÓ, thÓ nhá microchannel fluidic devices dông cô láng vi kªnh microclimate vïng vi khÝ hËu, vïng khÝ hËu nhá, vïng tiÓu khÝ hËu Micrococcaceae hä Vi cÇu khuÈn microdissection vi gi¶i phÉu, vi phÉu micro-electromechanical systems hÖ thèng vi c¬ ®iÖn microevolution tiÕn ho¸ vi m« microfauna hÖ ®éng vËt nhá microflora hÖ thùc vËt nhá microfibril vi sîi (xenlul«) microfilament vi sîi (bµo chÊt) microfilaria Êu trïng giun chØ microfluidic chips chip vi láng microfluidics m«n vi láng häc microgamete tiÓu giao tö, giao tö ®ùc microgametocyte tÕ bµo giao tö ®ùc, tiÓu giao tö tÕ bµo, tÕ bµo tiÓu giao tö microglia thÇn kinh ®Öm nhá microglobulin microglobulin, tiÓu globulin microgram microgram microinjection vi tiªm microlecithal Ýt lßng ®á, Ýt no∙n hoµng microhabitat differentiation biÖt ho¸ vi m«i tr−êng microorganism vi sinh vËt micromachining vi gia c«ng, vi c¬ khÝ micromodification söa ®æi nhá, vi söa ®æi micromanipulator m¸y vi thao t¸c, m¸y vi sö lý micromere tiÓu ph«i bµo, ph«i bµo nhá, tÕ bµo cùc ®éng vËt micrometer eyepiece th−íc tr¾c vi thÞ kÝnh micron micron, micromet

209 micronucleus nh©n nhá, nh©n sinh s¶n micronutrient chÊt dinh d−ìng vi l−îng, nguyªn tè vi l−îng microorganism vi sinh vËt microparasites vËt ký sinh cì nhá microparticles vi h¹t, h¹t nhá microphage tiÓu thùc bµo, thÓ thùc bµo nhá microphagocytic (thuéc) tiÓu thùc bµo, thÓ thùc bµo nhá microphagous ¨n måi nhá microphanerophyte c©y gç nhá, c©y méc nhá microphyll 1.l¸ nhá 2.l¸ cùc nhá microphyllous (cã) l¸ nhá, (cã) l¸ cùc nhá Microphyllophyta ngµnh Thùc vËt l¸ nhá Micropodiformes bé Ch©n nhá, bé Ch©n th« s¬ micropocious (cã) ch©n nhá, (cã) ch©n th« s¬ micropropagation (sù) vi nh©n gièng micropterous (cã) v©y nhá, (cã) c¸nh nhá microRNA ARN nhá microsatellite DNA ADN vi vÖ tinh microsmatic (cã) c¬ quan khøu gi¸c kÐm ph¸t triÓn microsomes tiÓu thÓ, vi thÓ, thÓ nhá, h¹t nhá microspecies loµi phô microsplanchnic (thuéc) th©n nhá-ch©n dµi microsporangium 1.tói bµo tö ®ùc, tói tiÓu bµo tö, nang tiÓu bµo tö 2.tói phÊn, bao phÊn microspore 1.tiÓu bµo tö 2.h¹t phÊn microsporocyte tÕ bµo mÑ h¹t phÊn, tÕ bµo mÑ tiÓu bµo tö microsporophyll l¸ bµo tö ®ùc, l¸ tiÓu bµo tö, tiÓu bµo tö diÖp microsporophyte thÓ tiÓu bµo tö microtome m¸y vi phÉu, m¸y c¾t tiªu b¶n hiÓn vi microtopography of soil vi ®Þa m¹o cña ®Êt micropyle 1.lç no∙n 2.rèn h¹t 3.lç trøng microradiography (phÐp) chôp phãng x¹ hiÓn vi (phÐp) chôp r¬nghen vi cÊu tróc, (phÐp) chôp tia X vi cÊu tróc microscope kÝnh hiÓn vi microsystems technology c«ng nghÖ vi hÖ thèng microtubule vi èng, vi qu¶n microtubule-organizing centre trung t©m t¹o vi èng microvilli (c¸c) vi nhung mao, l«ng nhung nhá mictic eggs trøng bÊt thô micturition (sù) tiÓu tiÖn, ®¸i midbrain n∙o gi÷a

210 middle ear tai gi÷a middle lamella tÊm gian bµo, phiÕn gi÷a, m¶nh gi÷a midgut ruét gi÷a midrib 1.g©n gi÷a 2.sèng gi÷a midriff c¬ hoµnh mid-oleic sunflowers h−íng d−¬ng (cã hµm l−îng) oleic trung b×nh mid-oleic vegetable oils dÇu thùc vËt (cã hµm l−îng) oleic trung b×nh migrating motor complex phøc hîp vËn chuyÓn migration (sù) di c−, di tró migration inhibition factor yÕu tè øc chÕ di t¶n migration of cell tÕ bµo di ®éng migratory cell tÕ bµo di ®éng mildew (bÖnh) mèc milk glands (c¸c) tuyÕn s÷a milk teeth (c¸c) r¨ng s÷a, bé r¨ng s÷a millipede rÕt, cuèn chiÕu Millipore filter bé läc nhiÒu lç, bé läc Millipore milt 1.l¸ch 2.tinh hoµn, tinh dÞch, sÑ 3.thô tinh trøng mimetic (thuéc) b¾t ch−íc, nguþ trang, ho¸ trang mimetics (sù) b¾t ch−íc, nguþ trang, ho¸ trang mimic (thuéc) b¾t ch−íc, nguþ trang, ho¸ trang mimicry (tÝnh) b¾t ch−íc, (tÝnh) nguþ trang, (tÝnh) ho¸ trang mineralization (sù) kho¸ng ho¸ mineral chÊt kho¸ng mineral deficiency thiÕu hôt chÊt kho¸ng mineral nutrient chÊt dinh d−ìng mineralization of chemical kho¸ng ho¸ cña chÊt dinh d−ìng ho¸ häc mines má miniature endplate potentials ®iÖn thÕ tËn cïng thu nhá minimal area diÖn tÝch tèi thiÓu minimized domains vïng tèi thiÓu minimized proteins protein tèi thiÓu minimum tillage ®Êt canh t¸c tèi thiÓu miniprotein domains vïng protein tèi thiÓu miniproteins vi protein, protein nhá minus strain dßng ©m miosis (sù) co ®ång tö, co con ng−¬i miracidium Êu trïng miracidia, Êu trïng cã l«ng rung mire b∙i lÇy miRNAs (c¸c) ARN ty thÓ miscarriage (sù) sÈy thai, ®Î non mismatch repair söa ch÷a khËp khiÔng, söa ch÷a kh«ng khíp

211 missense mutation ®ét biÕn sai nghÜa, ®ét biÕn nhÇm nghÜa mitochondria ty thÓ (sè nhiÒu) mitochondrial DNA ADN ty thÓ mitochondial matrix chÊt nÒn ty thÓ mitochondrion ty thÓ mitogen t¸c nh©n (g©y) ph©n bµo, t¸c nh©n (g©y) nguyªn ph©n mitogen-activated protein kinase kinaza protein ®−îc ho¹t ho¸ bëi t¸c nh©n ph©n bµo mitogenic signals tÝn hiÖu ph©n chia tÕ bµo mitosis (sù) nguyªn ph©n, ph©n bµo nguyªn nhiÔm mitospore bµo tö nguyªn ph©n mitotic (thuéc) nguyªn ph©n, ph©n bµo nguyªn nhiÔm mitotic crossing over trao ®æi chÐo (trong) nguyªn ph©n mitotic index chØ sè nguyªn ph©n mitotic spindle thoi nguyªn ph©n mitral (cã) d¹ng mò, (cã) d¹ng chãp mitral valve van hai l¸, van nhÜ-thÊt mitriform (cã) d¹ng l¸, (cã) d¹ng mò, (cã) d¹ng chãp mixed pha trén, hçn hîp mixed bud chåi hçn hîp mixed inflorescence côm hoa phøc mixed lymphocyte culture nu«i cÊy lympho bµo hçn hîp mixed-function oxygenases oxygenaza chøc n¨ng hçn hîp mixotrophic ¨n t¹p, t¹p d−ìng, ký sinh kh«ng hoµn toµn MMP viÕt t¾t cña Matrix MetalloProteinases mobbing (sù) t¹o ®¸m ®«ng chèng tr¶ mobile element yÕu tè di ®éng, phÇn tö di ®éng mobile genetic element yÕu tè di truyÒn vËn ®éng mobile organism sinh vËt di ®éng modal interval kho¶ng mèt, kho¶ng m« th¸i modality thÓ thøc modal value gi¸ trÞ mèt, gi¸ trÞ cã tÇn suÊt cao nhÊt mode (gi¸ trÞ) mèt model organism sinh vËt m« h×nh modelling (sù) b¾t ch−íc, noi g−¬ng moder mïn b¸n ph©n gi¶i, vËt chÊt nöa ph©n huû modern synthesis tæng hîp nh©n t¹o modifier gen söa ®æi, gen c¶i biÕn, gen th−êng biÕn modiolus trô èc tai modular organism sinh vËt modul moiety mét nöa moisture ®é Èm

212 mol mol molality nång ®é mol theo khèi l−îng molarity nång ®é mol theo dung tÝch molars r¨ng cèi mold mèc mole 1.mol, ph©n tö gam 2.vÕt chµm, n¬vi 3.khèi m¸u tô molecular biology sinh häc ph©n tö molecular cloning sù t¸ch dßng ph©n tö molecular filter bé läc ph©n tö molecular formula c«ng thøc ph©n tö molecular beacon mèc hiÖu ph©n tö molecular biology m«n Sinh häc ph©n tö molecular breeding nh©n gièng ph©n tö, chän gièng ph©n tö molecular bridge cÇu ph©n tö molecular chaperones chaperon ph©n tö molecular diversity ®a d¹ng ph©n tö molecular evolution tiÕn ho¸ ph©n tö molecular fingerprinting x¸c ®Þnh dÊu v©n ph©n tö molecular genetics di truyÒn häc ph©n tö molecular lithography (phÐp) in ®¸ ph©n tö molecular machines bé m¸y ph©n tö molecular pharming molecular pharming (th−¬ng hiÖu cña Cty d−îc phÈm lÊy tõ c©y trång) molecular profiling ®Þnh d¹ng ph©n tö molecular sieves giÇn sµng ph©n tö molecular weight träng l−äng ph©n tö Mollusca ngµnh Th©n mÒm molting (sù) lét x¸c moment momen, thêi trÞ monad 1.bµo thÓ ®¬n 2.h¹t phÊn rêi, h¹t phÊn ®¬n lÎ, bé ®¬n monadelphous mét bã nhÞ monandrous 1.mét tói ®ùc 2.mét nhÞ monarch mét bã nguyªn méc monarch butterfly b−ím chóa monemonics thuËt luyÖn trÝ nhí Monera giíi Monera Mongolism (héi chøng) Down mongrel gièng lai, vËt lai, c©y lai monimostyly kiÓu g¾n x−¬ng vu«ng-v¶y, kiÓu khíp bÊt ®éng x−¬ng vu«ng v¶y monoamine oxidase oxidaza monoamin monocardian (cã) tim ®¬n, (cã) tim hai ng¨n

213 monocarpellary mé l¸ no∙n, (cã) l¸ no∙n ®¬n monocarpic ra qu¶ mét lÇn monocerous mét sõng monochasial cyme xim mét ng¶ monochasium xim mét ng¶ monochiamydeous (cã) bao hoa ®¬n monochiamydeous chimera thÓ kh¶m bao ®¬n monocistronic ®¬n cistron monoclimax ®¬n cao ®Ønh monoclimax theory thuyÕt mét cao ®Ønh, thuyÕt ®¬n cao ®Ønh monocliny hoa l−ìng tÝnh, hoa hoµn toµn monoclonal antibody kh¸ng thÓ ®¬n dßng, kh¸ng thÓ ®¬n clon monocolpate mét r∙nh, ®¬n r∙nh monocot c©y mét l¸ mÇm Monocotyledones líp Mét l¸ mÇm, líp §¬n tö diÖp monocotyledonous mét l¸ mÇm monocular mét m¾t monocule ®éng vËt mét m¾t monoculture (sù) ®éc canh, ®¬n canh monocyclic mét vßng monocyte b¹ch cÇu ®¬n nh©n, tÕ bµo mono, b¹ch cÇu mono monodactylous mét ngãn monodont mét r¨ng monoecious 1.(cã) hoa ph©n tÝnh cïng gèc 2.l−ìng tÝnh, ®ùc c¸i trªn cïng mét c¸ thÓ monoecious cïng gèc monoecious species loµi cïng gèc monoestrous mét lÇn ®éng dôc monogamous ®¬n giao monogenetic 1.(thuéc) sinh s¶n ®¬n tÝnh, sinh s¶n v« tÝnh, thuyÕt ph¸t sinh mét nguån 2.mét hÖ gen 3.mét nguån monogerm mét mÇm monogony (tÝnh) sinh s¶n v« tÝnh monolayer culture nu«i cÊy líp ®¬n monolete mét khe, mét vÕt monohybrid cross phÐp lai mét tÝnh tr¹ng, phÐp lai ®¬n tÝnh monomer monomer monomorphic mét d¹ng, mé h×nh, ®¬n h×nh, ®¬n d¹ng monosaccharides monosaccharid monounsaturated fats mì ®¬n kh«ng b∙o hoµ monounsaturated fatty acids axit bÐo ®¬n kh«ng b∙o hoµ

214 mononuclear phagocyte system hÖ thèng thùc bµo ®¬n nh©n monophagous ®¬n thùc, ¨n mét lo¹i thøc ¨n, ¨n mét lo¹i måi monomer ®¬n ph©n, monome monophagy tÝnh ®¬n thùc monophasic mét pha, mét kú, mét giai ®o¹n monophyletic mét nguån gèc, mét d¹ng tæ tiªn monophyletic group nhãm ®¬n nguyªn, nhãm cïng nguån gèc monophyly ®¬n téc, ®¬n gèc monophyodont mét bé r¨ng monoploid thÓ ®¬n béi monopodial growth sinh tr−ëng mét trôc chÝnh monosaccharide ®−êng ®¬n monosome nhiÔm s¾c thÓ lÎ, nhiÔm s¾c thÓ X monosomy (hiÖn t−îng) thÓ mét, (hiÖn t−îng) thiÕu mét nhiÔm s¾c thÓ monospermy (tÝnh) thô tinh ®¬n monosporous 1.mét bµo tö 2.sinh tõ mét bµo tö monostichous mét d∙y, mét hµng monosynaptic stretch reflex b¹ch cÇu ®¬n nh©n to monotocous (thuéc) ®Î mét løa, ra qu¶ mét lÇn Monotremata bé Thó ®¬n huyÖt monotreme ®éng vËt ®¬n huyÖt monotrophic (thuéc) ®¬n d−ìng, ®¬n thùc, ¨n mét lo¹i thøc ¨n, ¨n mét lo¹i måi monotypic (thuéc) mét lo¹i, kiÓu duy nhÊt, kiÓu ®éc nhÊt monozygotic twins trÎ sinh ®«i cïng trøng, trÎ sinh ®«i cïng hîp tö Monro’s foramen lç Monro monster qu¸i thai, qu¸i vËt Monte-Carlo methods ph−¬ng ph¸p Monte-Carlo moor ®Çm lÇy moorland vïng ®Çm lÇy mor mïn th«, ®Êt rõng Morgagni’s ventricle khoang Morgagni morph kiÓu h×nh th¸i morphactins morphactin morphallaxis (sù) t¸i sinh ®æi d¹ng morphine morphin, thuèc phiÖn morphogen chÊt t¹o h×nh morphogenesis (sù) ph¸t sinh h×nh d¹ng, t¹o h×nh, h×nh thµnh h×nh d¹ng morphogenetic (thuéc) ph¸t triÓn h×nh d¹ng, t¹o h×nh, h×nh thµnh h×nh d¹ng morpholino morpholino (mét ph−¬ng ph¸p lµm c©m lÆng gen) morphological (thuéc) h×nh th¸i

215 morphology h×nh th¸i häc morphosis (sù) ph¸t triÓn h×nh th¸i, ph¸t triÓn h×nh thÓ morphotic (thuéc) ph¸t triÓn h×nh th¸i, ph¸t triÓn h×nh thÓ mortality tû lÖ chÕt, tû sè chÕt morula ph«i d©u morula state giai ®o¹n ph«i d©u mosaic 1.thÓ ®èm, thÓ kh¶m 2.thÓ kh¶m 3.kh¶m l¸ 4.(bÖnh) ®èm l¸ mosaic development (sù) ph¸t triÓn kh¶m MOS viÕt t¾t cña MannanOligoSaccharides mosaic thÓ kh¶m, (thuéc) kh¶m mosaic evolution (sù) tiÕn ho¸ kh¶m mosquito muçi moss rªu mossy fibres sîi rªu mother cell tÕ bµo mÑ motivation ®éng lùc motoneuron n¬ron vËn ®éng motor (thuéc) vËn ®éng motor areas vïng vËn ®éng motor cell tÕ bµo vËn ®éng motor cortex vá vËn ®éng motor end plates (c¸c) l¸ cuèi (tËn cïng) thÇn kinh vËn ®éng motor habits thãi quen vËn ®éng, thao t¸c quen motor nervous system hÖ thÇn kinh vËn ®éng motor neurons d©y thÇn kinh vËn ®éng, n¬ron vËn ®éng motor nuclei nh©n vËn ®éng motor programs ch−¬ng tr×nh vËn ®éng motor protein protein vËn ®éng motor system hÖ vËn ®éng mould mèc, nÊm mèc motor unit ®¬n vÞ vËn ®éng moult rông l«ng, thay l«ng, rông tãc, lét x¸c, rông sõng mountain nói, ®µi nguyªn mountain sickness chøng say nói mouse-ear cress c¶i xoong tai chuét mouth miÖng, lç më, cöa mouth parts phÇn phô miÖng mouth structure cÊu tróc miÖng movement sù vËn ®éng, sù chuyÓn ®éng MPSS gi¶i tr×nh tù hµng lo¹t b»ng c¸c dÊu song song (massively parallel signature sequencing)

216 MRAS viÕt t¾t cña Mutual Recognition Agreements mRNA mARN MRA hiÖp ®Þnh c«ng nhËn lÉn nhau (Mutual Recognition Agreements) MreB sîi MreB (protein ®Þnh h×nh c¸c vi khuÈn d¹ng roi) MRL viÕt t¾t cña Maximum Residue Level mRNA mARN xem Messenger RNA MS m¸y khèi phæ (Mass Spectrometer) MSA tù l¾p r¸p ë møc ph©n tö (Molecular Self-Assembly) MSC viÕt t¾t cña Mesenchymal Stem Cell MSF viÕt t¾t cña Megakaryocyte Stimulating Factor MST viÕt t¾t cña Microbial Source Tracking mt viÕt t¾t cña melting temperature MTAS (c¸c) hÖ thèng ph©n tÝch vi tæng thÓ (Micro Total Analysis Systems) mtDNA mtADN, ADN ty thÓ muciform (cã) d¹ng dÞch nhÇy mucilaginous (cã) dÞch nhÇy, (cã) nhùa keo mucinogen chÊt t¹o dÞch nhÇy mucins chÊt nhÇy, muzin mucoid (cã) d¹ng nhÇy mucopolysaccharides mucopolysacarit mucoproteins mucoprotein mucosa mµng nhÇy, niªm m¹c mucous (cã) chÊt nhÇy, (cã) dÞch nhÇy mucous cell tÕ bµo tuyÕn nhÇy mucous glands tuyÕn nhÇy mucous membrane mµng nhÇy, niªm m¹c mucro mÊu nhän, ®Çu nhän mucronate (cã) mÊu nhän, (cã) ®Çu nhän mucus dÞch nhÇy, niªm dÞch mucus gland tuyÕn nhÇy mucus secreting cells tÕ bµo tiÕt dÞch nhµy MUFA viÕt t¾t cña MonoUnsaturated Fatty Acids mulch líp phñ ®Êt, líp th¶m môc mull mïn mÒm cña ®Êt rõng Muller’s muscle c¬ Muller Mullerian duct èng Muller Mullerian mimicry (tÝnh) nguþ trang Muller, (tÝnh) b¾t ch−íc Muller multiarticulate nhiÒu khíp multiaxial nhiÒu trôc, ®a trôc multicellular nhiÒu tÕ bµo, ®a bµo multicipital nhiÒu ®Çu, nhiÒu cµnh

217 multi-copy plasmids plasmid nhiÒu b¶n sao multicuspidate nhiÒu mÊu, nhiÒu nóm multi-drug resistance (tÝnh) ®a kh¸ng thuèc multienzyme system hÖ thèng ®a enzym multifactorial nhiÒu nh©n tè, nhiÒu yÕu tè, nhiÒu gen multigene family hä ®a gen multigenic ®a gen multigravida phô n÷ mang thai nhiÒu lÇn multilayered structure cÊu tróc nhiÒu líp, cÊu tróc nhiÒu tÇng multilocular nhiÒu ng¨n, nhiÒu « multinet growth sinh tr−ëng nhiÒu m¹ng, sinh tr−ëng ®an multinucleate nhiÒu nh©n, ®a nh©n multiparous (thuéc) ®Î nhiÒu con multiple alleles ®a alen multiple cloning site ®iÓm ®a t¸ch dßng multiple fission ph©n chia nhiÒu lÇn, ph©n c¾t nhiÒu lÇn multiple fruit qu¶ phøc, qu¶ tô multiple isomorphous replacement thay thÕ ®ång h×nh nhiÒu lÇn multiple myeloma u tuû nhiÒu chç multiple personality disorder (chøng) rèi lo¹n ®a nh©n c¸ch multiple sclerosis (bÖnh) ®a x¬ cøng multiplex assay xÐt nghiÖm ®a thµnh phÇn multiplexed assay xÐt nghiÖm ®a thµnh phÇn multipolar ®a cùc, nhiÒu cùc multi-photon microscopy kÝnh hiÓn vi ®a photon multipotent ®a n¨ng multipotent adult stem cell tÕ bµo gèc tr−ëng thµnh ®a n¨ng multiseriate nhiÒu d∙y, nhiÒu hµng multituberculate nhiÒu mÊu, nhiÒu cñ multivalent nhiÒu ho¸ trÞ, ®a ho¸ trÞ multivariate analysis ph©n tÝch nhiÒu chiÒu multivoltine nhiÒu løa, nhiÒu thÕ hÖ, ®a thÕ hÖ Mummery’s plexus ®¸m rèi Mummery muramyl dipeptide dipeptit muramyl muricate (cã) gai, phñ gai murmus tiÕng tim murine (thuéc) chuét Musci líp rªu muscle c¬, b¾p c¬, b¾p thÞt muscle cell differentiation sù biÖt ho¸ tÕ bµo muscle filber sîi c¬ muscle tissue m« c¬

218 muscular dystrophy (bÖnh) teo c¬ musculature hÖ c¬ musculocutaneous (cã) c¬-da, (cã) c¬-b× mushroom nÊm mushroom bodies thÓ d¹ng nÊm muskeg ®Çm lÇy rªu muskeg bog ®Çm lÇy than bïn musk glands tuyÕn x¹ mutagen t¸c nh©n ®ét biÕn mutagenesis ph¸t sinh ®ét biÕn mutageri chÊt g©y ®ét biÕn mutant thÓ ®ét biÕn mutation (sù) ®ét biÕn mutation breeding chän gièng ®ét biÕn, nh©n gièng ®ét biÕn mutation rate tÇn sè ®ét biÕn muticate kh«ng cã gai nhän, kh«ng cã mÊu nhän muticous kh«ng cã gai nhän, kh«ng cã mÊu nhän mutualism (hiÖn t−îng) céng sinh lÉn nhau, (hiÖn t−îng) céng sinh t−¬ng hç, (hiÖn t−îng) hç sinh mutase mutaza mutual antagonsim t−¬ng t¸c ®èi kh¸ng mutual interference t−¬ng t¸c giao thoa mutual recognition agreements (MRAS) hiÖp ®Þnh nhËn biÕt t−¬ng hç mutual recognition arrangements qu¶n lý nhËn biÕt t−¬ng hç muzzle mâm myarian (thuéc) c¬ myasthenia gravis (bÖnh) nh−îc c¬ n¨ng mycelia sîi nÊm, khuÈn ty mycelial (thuéc) thÓ sîi nÊm mycelium sîi nÊm, khuÈn ty mycetocytes tÕ bµo cã vi khuÈn mycetome mycetom mycetophagous ¨n nÊm mycobiont thµnh phÇn mycology nÊm häc mycophthorous (thuéc) nÊm ký sinh nÊm Mycobacterium tuberculosis Mycobacterium tuberculosis mycoplasma mycoplasma Mycoplasmatales bé KhuÈn t−¬ng bµo nÊm mycorrhiza rÔ-nÊm, khuÈn c¨n mycotoxin ®éc tè nÊm, mycotoxin mycotrophic plant thùc vËt dinh d−ìng rÔ nÊm

219 mydriasis (sù) gi∙n ®ång tö myelencephalon n∙o cuèi myelin myelin myelin sheath bao myelin, vá myelin myelination (sù) h×nh thµnh myelin, t¹o myelin myelocyte tÕ bµo tuû (x−¬ng), tuû bµo myeloid cell tÕ bµo d¹ng tuû myeloid stem cell tÕ bµo gèc tuû myeloma u tuû myeloplast nguyªn bµo tuû (x−¬ng) myeloplax tÕ bµo ®a h¹t khæng lå tuû x−¬ng myenteric (thuéc) c¬ ruét myiophily (tÝnh) thô phÊn nhê c«n trïng hai c¸nh myoblast nguyªn bµo c¬ myocardium c¬ tim myocoel khoang c¬ myocomma v¸ch c¬ myocyte 1.tÕ bµo c¬ 2.tÇng sîi c¬ myo-epithelial (thuéc) biÓu m«-c¬ myoelectric signals tÝn hiÖu ®iÖn m« c¬ myo-epithelial cells tÕ bµo biÓu m« c¬ myofibril sîi c¬ myofilaments t¬ c¬ myogenesis sù h×nh thµnh sîi c¬, sù ph¸t triÓn sîi c¬ myogenic (do) c¬ myoglobin myoglobin myolemma bao sîi c¬ v©n myology b¾p c¬ häc myoma u c¬ myomere ®èt c¬, khóc c¬ myometrium c¬ d¹ con, khóc c¬ myoneural (thuéc) c¬ thÇn kinh myophily (tÝnh) thô phÊn nhê c«n trïng hai c¸nh myo-inositol hexaphosphate hexaphosphat inositol c¬ myopia tËt cËn thÞ myoseptum v¸ch c¬ myosin myosin myotactic reflex ph¶n x¹ duçi myotome ®èt c¬, khóc c¬ myotubes èng c¬ myriapod ®éng vËt nhiÒu ch©n, nhiÒu ch©n myristoylation g©y ung th− (b»ng c¸ch chuyÓn protein vµo tÕ bµo)

220 myrmecochory (sù) ph¸t t¸n nhê kiÕn myrmecophagous (thuéc) ¨n kiÕn myrmecophily (tÝnh) −a kiÕn Myrtaceae hä Sim mysophobia (chøng) sî l©y nhiÔm myxamoeba amip nhÇy, niªm amip Myxomycota bé KhuÈn nhÇy, bé Niªm khuÈn myxomatosis (bÖnh) u niªm dÞch, (bÖnh) u nhÇy Myxomycetes líp NÊm nhÇy Myxomycota ngµnh NÊm nhÇy Myxophyceae líp T¶o nhÇy myxoviruses virut nhÇy

221

N

N glycosylation glycosyl ho¸ N N-3 fatty acids axit bÐo N-3 n-6 fatty acids axit bÐo N-6 N-acetyglucosamine N-acetyglucosamin NA viÕt t¾t cña Neuraminidase nacre xµ cõ nacreous layer líp xµ cõ NAD viÕt t¾t cña Nicotine-Adenine Dinucleotide NADA viÕt t¾t cña new animal drug application øng dông thuèc míi cho ®éng vËt NADH viÕt t¾t cña Nicotine-Adenine Dinucleotide, Reduced NADP viÕt t¾t cña Nicotine-Adenine Dinucleotide Phosphate NADPH viÕt t¾t cña Nicotine-Adenine Dinucleotide Phosphate, Reduced naevus 1.n¬vi, vÕt chµm 2.nèt ruåi, bít naiad thiÕu trïng ë n−íc, thiÕu trïng thuû sinh nail mãng, vuèt naive T cells c¸c tÕ bµo T chuyªn cÇn naked trÇn, tr¬n, lé, kh«ng bäc naked DNA ADN trÇn naked gene gen trÇn nanism (hiÖn t−îng) lïn nanobiology sinh häc nano nanobodies vËt thÓ, th©n thÓ nano nanobots ng−êi m¸y nano nanocapsules viªn nang nano nanocochleates xo¾n nano nanocomposites (vËt liÖu) composit nano nanocrystal molecules ph©n tö (cã) tinh thÓ nano nanocrystals tinh thÓ nano nanoelectromechanical system (NEMS) hÖ thèng c¬ ®iÖn nano nanofibers sîi nano nanofluidics m«n nghiªn cøu chÊt láng nano nanogram (ng) nanogram (ng) nanolithography (kü thuËt) in kh¾c ®¸ nano nanometers (nm) nanomet (nm) nanoparticles h¹t nano nanophanerophyte c©y gç thÊp nanoplankton vi sinh vËt tr«i næi, vi sinh vËt phï du

222 nanopore lç siªu nhá, lç nano nanopore detection ph¸t hiÖn lç nano nanoscience khoa häc vÒ nano, nano häc nanoshells vá nano nanotechnology c«ng nghÖ nano nanotube èng nano nanotube membranes mµng nano nanowire d©y ®iÖn nano naphthalene acetic acid naphthalen axetic napole gene gen napole (t¨ng axit cho thÞt) NAPPO viÕt t¾t cña North American Plant Protection Organization narcissism (héi chøng) tù mÏ narcolepsy c¬n ngñ kÞch ph¸t, c¬n ngñ tho¸ng qua narcosis (tr¹ng th¸i) mª 2.(sù) g©y mª narcotic 1.g©y ngñ, g©y mª 2.thuèc ngñ, thuèc mª nares lç mòi narial (thuéc) lç mòi nariform (cã) d¹ng lç mòi naringen naringen (flavon ®∙ glycosyl ho¸, cã trong c¸c qu¶ hä cam chanh) nark gene gen nark NAS viÕt t¾t cña National Academy of Sciences nasal (thuéc) mòi nasal cavities khoang mòi nasal chambers khoang mòi nasal receptor thô quan thÝnh gi¸c nasolacrimal canal èng mòi-lÖ nasopalatine duct èng mòi-hÇu nasopharyngeal duct èng mòi-hÇu nasoturbinal (thuéc) mòi x−¬ng xo¨n, mòi x−¬ng cuèn nastic movement vËn ®éng øng ®éng nasty (tÝnh) øng ®éng natal 1.(thuéc) sinh s¶n, ®Î 2.(thuéc) m«ng natality tû lÖ sinh s¶n, tû suÊt sinh s¶n natatorial (thuéc) b¬i, b¬i léi natatory (thuéc) b¬i, b¬i léi nates m«ng National Academy Of Sciences ViÖn Hµn l©m khoa häc quèc gia National Cancer Institute ViÖn ung th− quèc gia National Heart, Lung, And Blood Institute ViÖn tim, phæi vµ huyÕt häc quèc gia National Institute of Allergy And Infectious Diseases ViÖn quèc gia vÒ dÞ øng vµ c¸c bÖnh nhiÔm trïng

223 National Institute «f General Medical Sciences ViÖn quèc gia vÒ khoa häc y häc National Institutes of Health ViÖn y tÕ quèc gia National Nature Reserve Khu b¶o tån thiªn nhiªn quèc gia National plant protection organization (nppo) Tæ chøc b¶o vÖ thùc vËt quèc gia native conformation cÊu h×nh nguyªn thÓ native protein protein nguyªn thÓ native structure cÊu tróc nguyªn thÓ nativism thuyÕt bÈm sinh naturaceuticals d−îc phÈm tù nhiªn natural antibody kh¸ng thÓ tù nhiªn natural classification ph©n lo¹i tù nhiªn natural immunity miÔn dÞch tù nhiªn natural killer cell tª bµo giÕt tù nhiªn, tÕ bµo K natural killer cells tÕ bµo s¸t thñ tù nhiªn natural selection chän läc tù nhiªn naturalized (®−îc) tù nhiªn ho¸ nauplius Êu trïng nauplius Nautiloidea ph©n líp èc anh vò navel rèn navicular bone x−¬ng thuyÒn navigation (sù) ®Þnh h−íng di tró N-bands b¨ng N NCI viÐt t¾t cña National Cancer Institute N-cofilin cofilin N NDA (to FDA) ®¬n xin øng dông thuèc míi göi ®Õn FDA (New Drug Application) NDA (to Koseisho) ®¬n xin øng dông thuèc míi göi ®Õn Koseisho (New Drug Application) neanic thiÕu trïng near neurons n¬ron cËn near response ph¶n øng kÕ tiÕp Nearctic region vïng T©n B¾c cùc, vïng B¾c Mü nearest neighbour analysis ph©n tÝch l©n cËn gÇn nh©t near-infrared spectroscopy (NIR) m«n quang phæ cËn hång ngo¹i near-infrared transmission (NIT) truyÒn dÉn cËn hång ngo¹i neck 1.cæ 2.cuèng ch©n neck canal cell tÕ bµo èng cæ necrobiosis (sù) ho¹i sinh necrophagous ¨n x¸c chÕt necrophorous (thuéc) ch«n x¸c necrose chÕt thèi, ho¹i tö necrosis (bÖnh) chÕt thèi, (bÖnh) ho¹i tö

224 necrotic chÕt thèi, ho¹i tö necrotroph vËt ho¹i d−ìng nectar mËt nectar guide ®−êng dÉn mËt hoa nectarivorous ¨n mËt (hoa) nectary tuyÕn mËt necton sinh vËt b¬i, sinh vËt tù du nectopod ch©n b¬i need nhu cÇu needle l¸ kim neem tree c©y neem (Azadirachta indica, chèng chÞu víi s©u bä vµ nÊm) negative control kiÓm so¸t ©m tÝnh negative feedback ph¶n øng ng−îc ©m tÝnh negative feedback mechanisms c¬ chÕ t¸c ®éng ng−îc ©m tÝnh negative reaction ph¶n øng ©m tÝnh negative reinforcement cñng cè ©m tÝnh negative staining nhuém ©m tÝnh negative supercoiling siªu xo¾n ©m tÝnh Neighborhood effects hiÖu øng bªn Neisseriaceae hä Song cÇu khuÈn nekton sinh vËt b¬i, sinh vËt tù du nelibiose melibioza NEMS NanoElectroMechanical System nematoblast nguyªn thÝch ty bµo, nguyªn bµo ch©m nematocyst tÕ bµo ch©m, thÝch ty bµo Nematoda líp Giun trßn nematodes giun trßn Nemertea ngµnh Giun vßi Nemertini ngµnh Giun vßi NEMS viÕt t¾t cña NanoElectroMechanical System neoantigen kh¸ng nguyªn míi neoblasts tÕ bµo mÇm, tÕ bµo t©n t¹o, m« t©n t¹o neo-Darwinism thuyÕt Darwin míi, thuyÕt t©n Darwin neo-Freudians tr−êng ph¸i Freud míi, t©n tr−êng ph¸i Freud neologism (sù) t¹o tõ míi v« nghÜa neonychium bao mãng neopallium vßm n∙o míi neoplasia (sù) sinh tr−ëng míi (cña c¸c m«) neoplasm vËt míi sinh kh¸c th−êng, khèi u neoplastic (thuéc) vËt míi sinh kh¸c th−êng, khèi u neoplastic growth (sù) sinh tr−ëng (cña) khèi u neossoptiles l«ng t¬, l«ng m¨ng

225 neotenin neotenin neoteny (tÝnh) Êu trïng tån t¹i, (tÝnh) Êu trïng kÐo dµi neotropical region vïng t©n nhiÖt ®íi neovitalism thuyÕt sinh lùc míi nephric (thuéc) thËn nephric ducts èng thËn nephridial (thuéc) ®¬n thËn nephridiopore lç thËn nephridium ®¬n thËn nephrodinic (thuéc) èng niÖu-sinh dôc nephrogenic mesenchyme trung m« thËn nephrogenic tissue m« t¹o m« thËn nephrogonoduct èng niÖu-sinh dôc nephron èng niÖu,nguyªn thËn, èng niÖu nephros thËn nephrostome phÔu thËn nephrotoxin ®éc tè h¹i thËn nepionic (thuéc) thêi kú Êu thÓ neritic ecosystem hÖ sinh th¸i ven bê neritic zone vïng ven bê nervation (sù) ph©n bè g©n, hÖ g©n nervature (sù) ph©n bè g©n, hÖ g©n nerve 1.d©y thÇn kinh, bã thÇn kinh, ®−êng thÇn kinh 2.g©n nerve cell tÕ bµo thÇn kinh nerve centre trung khu thÇn kinh nerve ending ®Çu tËn cïng d©y thÇn kinh nerve fibre sîi trôc (thÇn kinh) nerve growth factor nh©n tè sinh tr−ëng thÇn kinh nerve impulse xung thÇn kinh nerve net l−íi thÇn kinh nerve plexus ®¸m rèi thÇn kinh nerve root rÔ thÇn kinh nerve trunk th©n thÇn kinh nervous (thuéc) thÇn kinh nervous activity ho¹t ®éng thÇn kinh nervous tissue m« thÇn kinh nervous system hÖ thÇn kinh nervure g©n nest tæ nest epiphyte thùc vËt biÓu sinh t¹o æ nested fragments ®o¹n xÕp nested PCR PCR xÕp, PCR lång ghÐp

226 net assimilation rate tû suÊt ®ång ho¸ tÝnh net primary productivity s¶n l−îng s¬ cÊp tinh net production s¶n phÈm tÞnh network of molecular mechanisms m« h×nh m¹ng l−íi ph©n tö network theory thuyÕt m¹ng Neu5Gc gen Neu5Gc (cã ë hÇu hÕt ®éng vËt, nh−ng kh«ng cã ë ng−êi) neural (thuéc) d©y thÇn kinh neural arch cung thÇn kinh neural canal èng n∙o tuû neural cell adhesion molecule ph©n tö dÝnh b¸m tÕ bµo thÇn kinh neural crest mµo thÇn kinh neural crest cells tÕ bµo mµo thÇn kinh neural folds and groove tÊm nÕp thÇn kinh, r∙nh thÇn kinh neural inducer t¸c nh©n g©y c¶m øng thÇn kinh neural induction sù c¶m øng thÇn kinh neural plate tÊm thÇn kinh neural spine gai thÇn kinh neural synaptic transmission vËn chuyÓn qua synap thÇn kinh neural tube èng thÇn kinh neuraminidase neuraminidaza neurapophyses (c¸c) mÊu gai ®èt sèng neurapophysis mÊu gai ®èt sèng neurilemma bao thÇn kinh, bao Henle neurine n¬rin neurites sîi trôc thÇn kinh neuroblasts nguyªn bµo thÇn kinh, tÕ bµo t¹o thÇn kinh neurocranium hép sä, sä n∙o neurocrine (sù) tiÕt dÞch thÇn kinh, tiÕt thÓ dÞch thÇn kinh neurocyte tÕ bµo thÇn kinh, n¬ron neuroendocrine system hÖ thÇn kinh néi tiÕt neuroepithelial cells tÕ bµo biÓu b× thÇn kinh neurofibril node eo sîi thÇn kinh neurofilament sîi thÇn kinh neurogenesis (sù) h×nh thµnh thÇn kinh neurogenic (do) kÝch thÝch thÇn kinh neuroglia tÕ bµo thÇn kinh ®Öm neuroglia cell adhesion molecule ph©n tö dÝnh b¸m tÕ bµo thÇn kinh ®Öm neurohaemal organs c¬ quan huyÕt- thÇn kinh, c¬ quan m¸u- thÇn kinh neurohormone hormon thÇn kinh, thÇn kinh thÓ dÞch neurohypophysis thuú sau tuyÕn yªn neurolemma bao thÇn kinh, bao Henle neurolemmocyte tÕ bµo bao thÇn kinh

227 neurology thÇn kinh häc neuromasts nhãm tÕ bµo ®−êng bªn, c¬ quan ®−êng bªn neuromodulation sù ®iÒu khiÓn thÇn kinh neuromodulator t¸c nh©n ®iÒu khiÓn thÇn kinh neuromuscular (thuéc) thÇn kinh-c¬ neuromuscular junction chç nèi thÇn kinh c¬ neuromuscular transmission trung chuyÓn thÇn kinh c¬ neuron n¬ron, tÕ bµo thÇn kinh neurone n¬ron, tÕ bµo thÇn kinh neuropil m¹ng l−íi thÇn kinh, vïng kÕt thÇn kinh neurophysin neurophysin neuropore lç khoang thÇn kinh neuropile m¹ng n∙o-h¹ch thÇn kinh ®èt neurosecretory cell tÕ bµo tiÕt thÓ dÞch thÇn kinh neuroses (chøng) lo¹n thÇn kinh neurola giai ®o¹n h×nh thµnh èng thÇn kinh neurotoxin ®éc tè thÇn kinh, chÊt ®éc thÇn kinh neurotransmitter chÊt dÉn truyÒn xung thÇn kinh neurotrophic factors nh©n tè h−íng thÇn kinh neurula giai ®o¹n h×nh thµnh èng thÇn kinh ph«i neurulation sù h×nh thµnh èng thÇn kinh neutraceuticals xem neutriceuticals neutral selection chän läc thÇn kinh neutral variation biÕn dÞ trung tÝnh neutriceuticals thùc phÈm-thuèc neuter 1.v« tÝnh 2.bÊt dôc, v« sinh neutral v« tÝnh, bÊt dôc, v« sinh neutral pump b¬m trung tÝnh neutron therapy liÖu ph¸p n¬tron neutrophil b¹ch cÇu trung tÝnh, b¹ch cÇu −a trung tÝnh new animal drug application øng dông thuèc míi cho ®éng vËt new drug application (sù) ¸p dông thuèc míi ng viÕt t¾t cña nanogram NGF viÕt t¾t cña Nerve Growth Factor NHLBI viÕt t¾t cña National Heart, Lung, and Blood Institute niacin niacin, vitamin B3, axit nicotinic NIAID viÕt t¾t cña National Institute of Allergy and Infectious Diseases niche tæ, æ nick ®iÓm c¾t nick translation dÞch chuyÓn tõ ®iÓm c¾t nicotinamide adenine dinucleotide dinucleotid nicotinamid-adenin

228 nicotinamide adenine dinucleotide phosphate phosphat dinucleotid nicotinamid-adenin nicotine-adenine dinucleotide dinucleotid nicotin-adenin nicotine-adenine dinucleotide phosphate phosphat dinucleotid nicotin- adenin nicotine-adenine dinucleotide phosphate, reduced (NADPH) dinucleotid phosphat nicotin-adenin nicotine-adenine dinucleotide, reduced (NADH) dinucleotid nicotin- adenin khö nicotinic acid axit nicotinic nictitating membrane mµng thÊm, mµng ®¸y nidamental t¹o vá nidation (sù) t¹o tæ nidicolous ë l¹i tæ, rêi tæ muén, (thuéc) chim non yÕu nidification (sù) lµm tæ nidulation (sù) lµm tæ nidus tæ, æ, hèc nhá, nh©n night blindness (chøng) qu¸ng gµ, (chøng) d¹ thÞ night terror (sù) sî ®ªm NIGMS viÕt t¾t cña National Institute of General Medical Sciences nigrescent ®en nh¹t NIH viÕt t¾t cña National Institutes of Health NIHRAC ñy ban t− vÊn vÒ ADN t¸i tæ hîp (Recombinant DNA Advisory Committee) cña ViÖn Y tÕ quèc gia Mü (NIH) ninhydrin reaction ph¶n øng ninhydrin nipple nóm vó NIR viÕt t¾t cña Near-InfraRed spectroscopy nisin nisin (peptid diÖt khuÈn t¸ch chiÕt tõ Lactococcus lactis) Nissl bodies thÓ Nissl, h¹t Nissl, thÓ hæ v»n Nissl substance chÊt Nissl NIT viÕt t¾t cña Near-Infrared Transmission nitrate bacteria vi khuÈn nitrat nitrate reduction khö nitrat nitrates nitrat nitrate-reducing bacteria vi khuÈn khö nitrat nitric oxide oxid nitric nitric oxide synthase synthaza oxid nitric nitrification (sù) nitrat ho¸ nitrifying bacteria vi khuÈn nitrat ho¸ nitrilase nitrilaza nitrites nitrit

229 Nitrobacteriaceae hä Nitrobacteriaceae nitrogenase nitrogenaza nitrogen balance c©n b»ng nit¬ nitrogen cycle chu tr×nh nit¬ nitrogen fertilizer ph©n bãn nit¬ nitrogen fixation cè ®Þnh ®¹m, cè ®Þnh nit¬ nitrogen flux dßng nit¬ nitrogen metabolism chuyÓn ho¸ nit¬ nitrogenase system hÖ thèng nitrogenaza nitrogenous base baz¬ nit¬ nitrophilous −a ®¹m, −a nit¬ nitrozation (sù) nitr¬ ho¸ nm viÕt t¾t cña nanometers NMR céng h−ëng tõ h¹t nh©n (Nuclear Magnetic Resonance) NO oxid nitric (Nitric Oxide) nociceptive ®au nhøc nociceptive reflex ph¶n øng ®au nhøc nociceptors thÓ nhËn c¶m gi¸c ®au noctilucent ph¸t s¸ng ban ®ªm, ph¸t quang ban ®ªm nod gene gen t¹o nèt sÇn node nèt, mÊu, lãng, h¹ch, nót m¾t node of plant stems h¹ch, mÊu, m¾t th©n thùc vËt nodose (cã) nèt, (cã) mÊu, (cã) lãng, (cã) h¹ch, (cã) nót m¾t nodular (cã) nèt sÇn, (cã) mÊu nhá, (cã) h¹ch nhá nodulation (sù) t¹o nèt sÇn nodule nèt sÇn, nèt nhá, b−íu nomadism (sù) du môc, du c−, lang thang Nomarski microscope kÝnh hiÓn vi Nomarski nomeclature danh lôc, hÖ danh ph¸p, b¶ng tªn nomeristic (cã) sè khóc th©n x¸c ®Þnh non-caducous kh«ng rông sím noncompetitive inhibitor yÕu tè k×m h∙m kh«ng c¹nh tranh noncyclic electron flow dßng ®iÖn tö kh«ng khÐp kÝn noncyclic photophosphorylation phosphoryl ho¸ quang ho¸ kh«ng quay vßng non-disjunction (sù) kh«ng ph©n ly non-essential organs (c¸c) c¬ quan phô non-equilibrium theories (c¸c) lý thuyÕt kh«ng c©n b»ng non-homologous pairing (sù) ghÐp ®«i kh«ng t−¬ng ®ång, tiÕp hîp kh«ng t−¬ng ®ång non-medullated kh«ng myelin nonessential amino acids axit amin kh«ng thay thÕ

230 nonheme-iron proteins protein s¾t kh«ng hem nonpolar covalent bond liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ kh«ng ph©n cùc nonpolar group nhãm kh«ng ph©n cùc nonsense codon codon v« nghÜa, côm m∙ v« nghÜa nonsense mutation ®ét biÕn v« nghÜa nonsense syllable ©m tiÕt v« nghÜa non-specific immunity miÔn dÞch kh«ng ®Æc hiÖu non-starch polysaccharides polysaccharid kh«ng tinh bét nontranscribed spacer ®o¹n ®Öm kh«ng phiªn m∙ non-verbal communication giao tiÕp phi lêi nonviable kh«ng søc sèng nopaline nopalin noradrenaline noadrenalin norepinephrine norepinephrine norm chuÈn normal distribution ph©n phèi chuÈn normoblast nguyªn bµo th−êng, nguyªn bµo hång cÇu normochromic anaemias tÕ bµo s¾c north american plant protection organization (NAPPO) tæ chøc b¶o vÖ thùc vËt B¾c Mü northern blotting (phÐp) thÈm tÝch Northern, blot Northern northern coniferous forests rõng th«ng ph−¬ng B¾c northern corn rootworm s©u ®ôc rÔ ng« miÒn b¾c (Mü) nos terminator vËt huû diÖt nos, t¸c nh©n huû diÖt nos , ph©n tö huû diÖt nos nosology (m«n) ph©n lo¹i bÖnh, hÖ thèng bÖnh häc nostrils lç mòi ngoµi notochord d©y sèng notochordal (thuéc) d©y sèng no-tillage crop production s¶n xuÊt c©y trång kh«ng ®Êt notum m¶nh l−ng (c«n trïng) NPPO viÕt t¾t cña National Plant Protection Organization NPTII phosphotransferaza neomycin II (neomycin phosphotransferase II) NPTII gene gen nptII (m∙ ho¸ neomycin phosphotransferase II) NSP Polysaccharid kh«ng tinh bét (Non-Starch Polysaccharides) NT chuyÓn nh©n (Nuclear Transfer) nt nt (nucleotide) n-terminus ®Çu N nuclear DNA ADN nh©n nuclear envelope vá nh©n, bao nh©n nuclear hormone receptors thô quan hormon nh©n nuclear lamina phiÕn nh©n nuclear magnetic resonance céng h−ëng tõ h¹t nh©n

231 nuclear matrix chÊt c¬ b¶n cña nh©n, chÊt nÒn cña nh©n nuclear matrix proteins protein chÊt nÒn cña nh©n nuclear medicine y häc h¹t nh©n nuclear membrane mµng nh©n nuclear pore complex phøc hÖ lç nh©n nuclear receptors thô quan nh©n nuclear sap dÞch nh©n nuclear spindle thoi nh©n nuclear transfer truyÒn nh©n, chuyÓn nh©n nuclear transplantation ghÐp nh©n nuclear winter theory thuyÕt mïa ®«ng h¹t nh©n nuclease nucleaza nucleic acid axit nucleic nucleic acid probes mÉu dß axit nucleic noxious community ho¸ chÊt ®éc cña c©y nucellus ph«i t©m nuchal (thuéc) g¸y nuchal crest mµo g¸y, mµo chÈm nuchal flexure nÕp uèn g¸y nucivorous ¨n h¸t, ¨n qu¶ h¹ch nuclear budding sinh chåi nh©n nuclear envelope bao nh©n, mµng nh©n nuclear fragmentation (sù) ph©n ®o¹n nh©n nucleoid vïng nh©n nucleoid region vïng nh©n nucleolar (thuéc) tiÓu h¹ch, h¹ch nh©n nucleolar organizer chç th¾t t¹o tiÓu h¹ch nucleolar-organizing region vïng t¹o tiÓu h¹ch nucleolus nh©n nhá, h¹ch nh©n, tiÓu h¹ch nucleolus organizer t¸c nh©n tæ chøc h¹ch nh©n nucleophilic group nhãm −a nh©n nucleoplasm chÊt nh©n nucleoplasmic ratio tû lÖ nh©n- bµo chÊt nucleoproteins nucleoprotein nucleoside nucleosid nucleoside diphosphate sugar ®−êng diphosphat nucleosid nucleosome thÓ nh©n, nucleosom nucleotide nucleotid nucleus nh©n nucleus receptor thô quan nh©n nude trôi nudicaudate (cã) ®u«i trôi

232 null alleles alen v« hiÖu null cells tÕ bµo v« hiÖu null community quÇn x∙ kh«ng nullisomic kh«ng thÓ nhiÔm s¾c, (thuéc) thÓ kh«ng numerator genes gen ®¸nh sè numerical taxonomy ph©n lo¹i häc nu nu nu nu nuptial flight bay ghÐp ®«i, bay giao phèi, bay giao hoan nurse cells tÕ bµo nu«i nut qu¶ h¹ch nutation (sù) vËn ®éng ngän nutlet qu¶ h¹ch nhá nutricines nutricin nutrient chÊt dinh d−ìng, dinh d−ìng nutrient demand nhu cÇu dinh d−ìng nutrient enhanced chÊt dinh d−ìng t¨ng c−êng nutrient film technique kü thuËt mµng dinh d−ìng nutrient solution dung dÞch dinh d−ìng nutrient-recovery hypothesis gi¶ thuyÕt phôc håi sinh d−ìng nutrigenomics hÖ gen häc dinh d−ìng nutrition (sù) dinh d−ìng, nu«i d−ìng nutritional epigenetics biÓu sinh häc dinh d−ìng nutritional genomics hÖ gen häc dinh d−ìng nutritive (thuéc) dinh d−ìng, nu«i d−ìng nyctalopia (chøng) qu¸ng gµ, (chøng) d¹ thÞ nyctanthous (cã) hoa në ®ªm nyctinastic movement vËn ®éng øng ®éng ban ®ªm nyctinasty (tÝnh) øng ®éng ban ®ªm nyctipelagic ngoi lªn mÆt ban ®ªm, næi lªn tÇng mÆt ban ®ªm nymph 1.nhéng trÇn 2.thiÕu trïng nystagmus sù giËt cÇu m¾t, sù ®¶o nhanh cÇu m¾t NZB, NZW mice chuét nh¾t ®en New Zealand, chuét nh¾t tr¾ng New Zealand

233

O

OD viÕt t¾t cña Optical Density OECD viÕt t¾t cña Organization for Economic Cooperation and Development OIF viÕt t¾t cña OsteoInductive Factor oligopeptides oligopeptit, peptit ng¾n oligophagous consumers sinh vËt tiªu thô ¨n Ýt oligopod 1.Ýt ch©n 2.(thuéc) pha Ýt ch©n oligospermia Ýt tinh trïng oligotokous Ýt con oligotrophic thiÕu dinh d−ìng, nghÌo dinh d−ìng, Ýt dinh d−ìng oligotrophic lake hå nghÌo d−ìng oligotrophophyte thùc vËt thiÕu dinh d−ìng oliphagous ¨n Ýt, ¨n hÑp olivary nucleus nh©n h×nh tr¸m omasum d¹ l¸ s¸ch ombrogenous do m−a sinh ra ombrophile thùc vËt −a m−a, thùc vËt chÞu m−a ombrophyte thùc vËt −a m−a, thùc vËt chÞu m−a omental (thuéc) m¹c nèi, mµng nèi omental bursa hËu cung m¹c omentum mµng nèi m¹c nèi ommatadia m¾t con ommatidium m¾t con ommatophore cuèng m¾t omnivore ®éng vËt ¨n t¹p omnivorous ¨n t¹p, t¹p thùc omphalic (thuéc) rèn, omphaloid (cã) d¹ng rèn onchosphere Êu trïng 6 mãc oncogene gen g©y ung th− oncogenic virus virut g©y ung th− oncogenesis (sù) ph¸t sinh c¸ thÓ, ph¸t triÓn c¸ thÓ one-gene/ one-polypeptide theory thuyÕt ®¬n alen, ®a alen one-gene-one enzyme hypothesis gi¶ thuyÕt mét gen mét enzyme ontogenetic (thuéc) ph¸t sinh c¸ thÓ, ph¸t triÓn c¸ thÓ ontogeny (sù) ph¸t sinh c¸ thÓ, ph¸t triÓn c¸ thÓ onychogenic 1.t¹o mãng, sinh mãng 2.chÊt t¹o mãng, chÊt sinh mãng Onychophora ph©n ngµnh cã mãc

234 ooblastema trøng ®∙ thô tinh oocium bäc trøng, æ trøng oocyst 1.nang hîp tö, kÐn hîp tö 2.pha thô ®éng oocyste no∙n bµo oogamy 1.(tÝnh) no∙n giao 2.(tÝnh) bÊt ®¼ng giao oogenesis (sù) sinh trøng, sinh no∙n, ph¸t sinh giao tö c¸i oogonia no∙n bµo, æ no∙n, tói no∙n oogonium 1.nguyªn bµo no∙n, no∙n bµo 2.æ no∙n, tói no∙n oolemma mµng no∙n hoµng oology no∙n häc Oomycetes nhãm NÊm no∙n ooplasmic segregation sù t¸ch chÊt tÕ bµo trøng, sù ph©n t¸ch chÊt no∙n oosperm trøng ®∙ thô tinh ootheca trøng thô tinh, hîp tö kÕt kÐn, bµo tö no∙n ootocoid vá trøng ootocous (thuéc) ®Î thai trøng open aestivation tiÒn khai hoa në, tiÒn khai hoa lé open cirvulatory system hÖ tuÇn hoµn hë open community quÇn x∙ th−a open vascular bundle bã m¹ch hë open-field test tr¾c nghiÖm trªn hiÖn tr−êng më operant chain chuçi thao t¸c, chuçi xö lý operant conditioning ®iÒu kiÖn ho¸ cã hiÖu lùc, ®iÒu kiÖn ho¸ cã t¸c dông operant response ®¸p øng h÷u hiÖu, ®¸p øng cã hiÖu lùc operational taxonomic units ®¬n vÞ ph©n lo¹i h÷u hiÖu operator gen chØ huy, gen ®iÒu khiÓn opercular apparatus bé phËn n¾p mang, c¬ quan n¾p mang operculate (cã) n¾p mang operculum n¾p ®Ëy operon operon Ophiuroidea líp §u«i r¾n ophthalmic (thuéc) m¾t, thÞ gi¸c Opiliones ph©n líp Ch©n dµi, ph©n líp Tr−êng c−íc o antigen kh¸ng nguyªn O obconic (cã) d¹ng nãn ng−îc obdiplostemonous nãn ng−îc object constancy (cã) vßng nhÞ ngoµi ®èi c¸nh trµng object constancy (tÝnh) cè ®Þnh cña ®èi t−îng object permanence (sù) tån t¹i th−êng xuyªn cña ®èi t−îng oblate dÑp hai ®Çu obligate b¾t buéc, phô thuéc obligate anaerobe sinh vËt kþ khÝ b¾t buéc

235 obligate fungal parasities nÊm ký sinh b¾t buéc obligate mutualism t−¬ng hç b¾t buéc obligate parasite vËt ký sinh b¾t buéc obligate saprophyte vËt ký sinh b¾t buéc, ký sinh trïng b¾t buéc obligate saprophyte thùc vËt ho¹i sinh b¾t buéc obligatory diapause nghØ b¾t buéc obliquus c¬ chÐo oblongata hµnh tuû obovate (cã) d¹ng trøng ng−îc obovoid (cã) d¹ng trøng ng−îc observation learning tËp quen b»ng quan s¸t O glycosylation glycosyl ho¸ O OAB viÕt t¾t cña Office of Agricultural Biotechnology obsession (sù) ¸m ¶nh obsessive-compulsive disorder rèi lo¹n kiÓu c−ìng bøc-¸m ¶nh obturator c¬ bÞt, nót bÞt obtuse tï obvolvent khÐp xu«i obsity (chøng) bÐo ph×, bÐo occipital (thuéc) chÈm occipital bone x−¬ng chÈm occipital condyle låi cÇu chÈm occipital somitomeres ®èt chÈm occipitalia sôn chÈm, x−¬ng chÈm occipotal lobe lç chÈm occiput vïng chÈm occiusor c¬ bÞt occlusion (sù) bÞt, khÐp oceanic ecosystem hÖ sinh th¸i biÓn oceanic zone vïng kh¬i, vïng ®¹i d−¬ng oceans h¶i d−¬ng, ®¹i d−¬ng ocellate (cã) m¾t ®¬n ocellus m¾t ®¬n, ®èm m¾t, ®èm mµu h×nh m¾t ochrea bÑ ch×a, bÑ «m lãng, bao l¸ kÌm ochratoxins ®éc tè hoµng thæ ochroleucous (cã) mµu vµng ®Êt ochrophore tÕ bµo chøa s¾c tè vµng ochrosporous (cã) bµo tö vµng, (cã) bµo tö vµng-n©u ocrea bÑ ch×a octadecanoid signal complex phøc hîp tÝn hiÖu octadecanoid octopine octopin octopod t¸m ch©n, t¸m tay, t¸m tua cuèn

236 ocular (thuéc) m¾t, thÞ kÝnh ocular micrometer th−íc tr¾c vi thÞ kÝnh oculate (cã) m¾t, (cã) vÖt d¹ng m¾t oculomotor 1.vËn m¾t, vËn nh∙n 2.(thuéc) thÇn kinh vËn m¾t, thÇn kinh vËn nh∙n oculomotor reflex ph¶n x¹ ®¶o m¾t OD viÕt t¾t cña Optical Density odds ratio tû lÖ cã/kh«ng, tû sè c¬ may 1/2 Odonata bé Chuån chuån odontoblast nguyªn bµo t¹o ngµ odontoclast tÕ bµo huû r¨ng, huû nha bµo odontogeny (sù) ph¸t sinh r¨ng, mäc r¨ng odontoid (cã) d¹ng r¨ng odontoid process mám r¨ng, mÊu d¹ng r¨ng odontophore thÓ g¾n r¨ng odontostomatous (cã) hµm r¨ng odorant binding protein protein b¸m chÊt th¬m odoriferous compounds phøc hîp cã h−¬ng OECD viÕt t¾t cña Organization for Economic Cooperation and Development oedema (bÖnh) phï, (bÖnh) phï thòng oedematous (bÞ) phï Oedipus and Electra complexes (c¸c) mÆc c¶m Oedipus vµ Electra oesophageal (thuéc) thùc qu¶n oesophageal sphincter c¬ thùc qu¶n oesophageal valve van thùc qu¶n oesophagus thùc qu¶n oestral (thuéc) ®éng dôc, ®éng ®ùc, ®éng hín oestradiol hormon buång trøng oestrogen oestrogen oestrous cycle chu kú ®éng dôc oestrum (sù) ®éng dôc, ®éng ®ùc, ®éng hín oestrus (sù) ®éng dôc, ®éng ®ùc, ®éng hín office international des epizootics v¨n phßng quèc tÕ vÒ bÖnh dÞch ®éng vËt office of agricultural biotechnology v¨n phßng c«ng nghÖ sinh häc n«ng nghiÖp official bµo chÕ d−îc phÈm officinal c©y thuèc offset 1.chåi bªn 2.chåi hµnh khÝ bªn, giß ngÇm con offspring size kÝch th−íc løa ®Î OH43 gen OH43 (t¹o vá h¹t) OIE v¨n phßng quèc tÕ vÒ bÖnh dÞch ®éng vËt (Office International des Epizootics)

237 OIF viÕt t¾t cña OsteoInductive Factor oil dÇu oil gland tuyÕn nhên oil-immersion objective vËt kÝnh ngËp dÇu Okazaki fragment ®o¹n Okazaki oleate oleat (muèi cña axit oleic) oleic acid axit oleic olecranon mÊu khuû, mám khuûu oleosomes oleosom olfaction khøu gi¸c, sù ngöi olfactory 1.(thuéc) khøu gi¸c 2.(thuéc) d©y thÇn kinh sä sè I, d©y thÇn kinh khøu gi¸c olfactory bulb hµnh khøu gi¸c olfactory cells tÕ bµo khøu gi¸c olfactory epithelium biÓu m« khøu gi¸c O'farrell gels gel O'farrell olfactory lobes (c¸c) thuú khøu gi¸c, (c¸c) thuú khøu olfactory receptor thô quan khøu gi¸c olfactory tract vïng khøu gi¸c oligaemia (sù) gi¶m thÓ tÝch m¸u oligemia (sù) gi¶m thÓ tÝch m¸u oligionucleotide oligionucleotid oligo tiÕp ®Çu ng÷ cã nghÜa lµ “Ýt, ng¾n” oligo- dt-cellulose oligo- dt-celluloza Oligochaeta líp Giun Ýt t¬ oligodendrocyte tÕ bµo Ýt nh¸nh oligodendroglia tÕ bµo thÇn kinh ®Öm Ýt nh¸nh oligofructans oligofructan oligofructose oligofructoza oligolabelling ®¸nh dÊu oligo oligolecithal Ýt no∙n hoµng oligomer oligome oligomerous th−a sè, th−a mÉu oligonucleotide oligonucleotid oligonucleotide probes mÉu dß oligonucleotid oligonucleotide-directed mutagenesis g©y ®ét biÕn ®Þnh h−íng b»ng oligonucleotid oligopeptide oligopeptid oligos (c¸c) ®o¹n ng¾n oligosaccharide microarrays vi dµn oligosaccharid oligosaccharides oligosaccharid omega-3 fatty acids axit bÐo omega-3

238 omega-6 fatty acids axit bÐo omega-6 on (sù) khö nitrat ho¸ oncogenes gen (g©y) ung th− oncogenes gen g©y ung th− C¸c gen cã liªn quan ®Õn ung th−. oocytes no∙n bµo opague-2 gen opague-2 (ë ng« cho hµm l−îng lysin, calci, magne, s¾t, kÏm vµ mangan cao) open reading frame khung ®äc më operator ®iÓm chØ huy , operat¬ operon operon opine opin opisthaptor gi¸c sau, mÊu b¸m sau opisthocoelous (thuéc) lâm sau låi tr−íc opisthoglossal (cã) l−¬i gËp vµo opisthomere khóc th©n cuèi opisthosoma phÇn th©n sau, vïng th©n sau, phÇn vôgn opportunism sinh vËt c¬ héi opportunistic infection nhiÔm trïng c¬ héi opportunistic species loµi c¬ héi opposite mäc ®èi opsonin opsonin opsonization opsonin ho¸ optic (thuéc) thÞ gi¸c, d©y thÇn kinh sä sè II optic chiasma b¾t chÐo thÞ gi¸c optic cup cèc m¾t optic disc ®iÓm mï optic lobes thuú thÞ gi¸c optic nerve d©y thÇn kinh thÞ gi¸c optic vesicle bäng m¾t optical activity ho¹t ®éng quang häc, ho¹t tÝnh quang häc optical density (OD) ®é ®Ëm quang häc optical tweezer nhÝp quang häc optimal proportions tû lÖ tèi −u, tû lÖ tèi thÝch optimum foods thùc phÈm tèi −u optimum pH ®é pH tèi −u optimum temperature nhiÑt ®é tèi −u optrode cùc quang (mét lo¹i c¶m biÕn) ora serrata bê r¨ng c−a oral (thuéc) miÖng oral cancer ung th− miÖng oral cavity khoang miÖng oral characters c¸ tÝnh giai ®o¹n miÖng, tÝnh c¸ch giai ®o¹n miÖng

239 oral contraception tr¸nh thai b»ng uèng thuèc oral leukoplakia bÖnh leukoplakia miÖng (ung th− miÖng) oral stage giai ®o¹n miÖng oral sucker gi¸c miÖng oral tolerance tÝnh chÞu thuèc cña miÖng orally-administered ®−îc qu¶n lý b»ng lêi orbicular (cã) d¹ng vßng, (cã) d¹ng quü ®¹o orbiculares c¬ vßng orbit æ m¾t, hèc m¾t orbitosphenoid x−¬ng b−ím æ m¾t orchic (thuéc) tinh hoµn orchitic (thuéc) tinh hoµn Orchidaceae hä Lan order bé ordination (sù) ph©n lo¹i ordination of communities to¹ ®é quÇn x∙ ORF viÕt t¾t cña Open Reading Frame organ c¬ quan, bé phËn organ culture nu«i cÊy c¬ quan organ of Corti c¬ quan Corti, c¬ quan th¨ng b»ng organ primordia mÇm c¬ quan organelle c¬ quan tö, bµo quan organ genus gièng h×nh th¸i organ system hÖ c¬ quan organic acids axit h÷u c¬ organic chemicstry ho¸ häc h÷u c¬ organisms sinh vËt organic evolution sù tiÕn ho¸ h÷u c¬ organic mental disorders rèi lo¹n tæ chøc n∙o organic molecule 3ph©n tö h÷u c¬ organism as food resources sinh vËt coi nh− tµi nguyªn l−¬ng thùc organized (cã) tæ chøc organization tæ chøc organization for economic cooperation and development (OECD) Tæ chøc hîp t¸c vµ ph¸t triÓn kinh tÕ organizational effects of hormones hiÖu qu¶ tæ chøc cña hormon organizational hypothesis gi¶ thuyÕt tæ chøc organizer yÕu tè tæ chøc organizer experiment ng−êi tæ chøc thÝ nghiÖm organizing center trung t©m t¹o h×nh, trung khu tæ chøc organogenesis (sù) ph¸t sinh c¬ quan

240 organogeny (sù) ph¸t sinh c¬ quan organography ph¸t sinh c¬ quan orgasm ®iÓm cùc kho¸i orgastic (thuéc) ®iÓm cùc kho¸i oriental region vïng ph−¬ng ®«ng orientation (sù) ®Þnh h−íng orientation behaviour tËp tÝnh ®Þnh h−íng oriented transport vËn chuyÓn ®Þnh h−íng orienting reflex ph¶n x¹ ®Þnh h−íng origin gèc, nguån gèc ornis khu hÖ chim ornithic (thuéc) chim ornithine ornithin ornithology ®iÓu häc ornithophily (tÝnh) thô phÊn nhê chim ornithosis sèt vÑt, sèt chim oro-anal (thuéc) miÖng-hËu m«n oronasal (thuéc) miÖng-mòi oronasal membrane mµng miÖng l−ìi orphan drug thuèc c«i (sö dông cho Ýt ng−êi, hoÆc ch÷a bÖnh Ýt gÆp) orphan genes (c¸c) gen orphan (gen kh«ng cã chøc n¨ng râ rµng) orphan receptors thô quan orphan (th−êng lµ c¸c c¶m biÕn ®o lipid) orthognathous (cã) hµm th¼ng orthologous genes (c¸c) gen cïng nguån orthologs gen cïng nguån orthophosphate cleavage chia t¸ch orthophosphat Orthoptera bé c¸nh th¼ng orthotropism (tÝnh) h−íng th¼ng os 1.lç 2.x−¬ng oscillations in population dao ®éng trong quÇn thÓ oscular lç tho¸t osculiferous (cã) lç tho¸t, (cã) lç nhá osculum lç, lç tho¸t osmeterium mÊu tuyÕn mïi osmolarity nång ®é mol, nång ®é ph©n tö gam osmole mol thÈm thÊu osmoreceptors tÕ bµo c¶m nhËn ¸p suÊt thÈm thÊu osmoregulation (cã) ®iÒu hßa ¸p suÊt thÈm thÊu osmoregulation affected by acidity (sù) ®iÒu hoµ ¸p suÊt thÈm thÊu t¸c ®éng bëi ®é axit osmosis (sù) thÈm thÊu, thÊm, thÊm läc

241 osmotic forces in soil lùc thÈm thÊu cña ®Êt osmotic potential thÕ thÈm thÊu osmotic pressure ¸p suÊt thÈm thÊu osmotins osmotin, chÊt thÈm thÊu osmotrophy (sù) dinh d−ìng b»ng thÈm thÊu osphradial (thuéc) c¬ quan nhËn c¶m ho¸ häc osphradium c¬ quan c¶m nhËn ho¸ häc ossa x−¬ng osseous (cã) x−¬ng, (cã) d¹ng x−¬ng ossicle x−¬ng nhá, gai x−¬ng ossification (sù) cèt ho¸, x−¬ng ho¸, t¹o x−¬ng ossify ho¸ x−¬ng, t¹o x−¬ng Osteichthyes líp C¸ x−¬ng osteoarthritis (bÖnh) viªm khíp x−¬ng m∙n tÝnh osteoblast tÕ bµo t¹o x−¬ng, t¹o cèt bµo osteoclast tÕ bµo huû x−¬ng, huû cèt bµo osteocranium sä x−¬ng osteocyte tÕ bµo x−¬ng, cèt bµo osteodermal (thuéc) da x−¬ng, b× x−¬ng osteodermis da x−¬ng, b× x−¬ng osteogenesis (sù) h×nh thµnh x−¬ng, ph¸t triÓn x−¬ng, t¹o x−¬ng osteoinductive factor (OIF) nh©n tè g©y t¹o x−¬ng osteology cèt häc osteoporosis (chøng) lo∙ng x−¬ng osteosciereid tÕ bµo cøng hai ®Çu dµy, c−¬ng bµo hai ®Çu dµy ostiolate (cã) lç më, (cã) lç nhá ostiole lç më, lç nhá ostiate (thuéc) lç miÖng, (thuéc) lç hót, (thuéc) lç tim, (thuéc) lç voµ , lç hót, miÖng vßi Fallop ostium 1.lç miÖng, lç hót 2.khe tim 3.miÖng vßi Fallop Ostracoda ph©n líp vá cøng ostracoderm tÕ bµo x−¬ng otic placode tói tai, tÊm tai otocyst tói th¨ng b»ng, b×nh nang otolith sái th¨ng b»ng Ouchterlony test thÝ nghiÖm Ouchterlony Oudin test thÝ nghiÖm Oudin outbreeding (sù) ngo¹i phèi outcross (sù) lai chÐo outgroup ngoµi nhãm outcrossing lai chÐo, ngo¹i phèi ova (c¸c) trøng, tÕ bµo trøng

242 oval window cöa sæ bÇu dôc ovarian (thuéc) buång trøng, bÇu ovarian cycle chu kú rông trøng ovariole èng trøng ovary 1.buång trøng, tuyÕn sinh dôc c¸i 2.bÇu ovate (cã) d¹ng trøng, (cã) d¹ng tr¸i xoan overcrowding quÇn thÓ qu¸ ®Çy overexploitation khai th¸c qu¸ møc overgrowth competition (sù) c¹nh tranh do sinh tr−ëng qu¸ møc overlapping genes (c¸c) gen chång lîp overlearning (sù) häc v−ît, häc v−ît chuÈn overwinding th¾t qu¸ chÆt oviducal (thuéc) èng dÉn trøng oviduct èng dÉn trøng, èng Muller oviferous mang trøng, «m trøng ovigerous mang trøng, «m trøng oviparous no∙n sinh, ph¸t triÓn tö trøng thai oviposition (sù) ®Î trøng ovipositor thuú m¸ng ®Ó trøng, dïi ®Î trøng ovisac tói trøng, nang trøng ovotestis tuyÕn sinh s¶n l−íng tÝnh ovoviviparous ®Î thai trøng, no∙n thai sinh ovulation 1.(sù) t¹o trøng, h×nh thµnh trøng 2. rông trøng ovule no∙n, trøng nhá ovule culture nu«i cÊy no∙n ovum trøng, tÕ bµo trøng oxalate oxalat oxalate oxidase (oxox) oxidaza oxalat oxalic acid axit oxalic oxaloacetic acid axit oxaloaxetic oxidant chÊt oxy ho¸ oxidation oxy ho¸ oxidation-reduction reaction ph¶n øng oxy ho¸ - khö oxidative phosphorylation phosphoryl hãa-oxyl ho¸ oxidative stress c¨ng th¼ng (do) oxy ho¸ oxidizing agent chÊt oxy ho¸, t¸c nh©n oxy ho¸ OXOX viÕt t¾t cña Oxalate Oxidase oxydactylous (cã) ngãn bóp m¨ng, (cã) ngãn thon nhän oxygen oxy oxygen debt sù hôt oxy oxygen free radical gèc kh«ng cã oxy oxygenase oxygenaza

243 oxyntic tiÕt axit oxyphobic kþ ®Êt chua ozone ozon

244 P

pacemarker nót xoang nhÜ pachydermatous (cã) da dÇy, (cã) vá dµy pachyphyllous (cã) l¸ dµy pachytene pachyten, giai ®o¹n sîi dµy pacinian corpuscles tiÓu thÓ Pacini packing ratio of DNA tû lÖ xo¾n cuén cña ADN, tû lÖ bäc gãi cña ADN paedogenesis (sù) Êu sinh paedomorphosis (sù) biÕn th¸i Êu trïng paedophilia lo¹n d©m víi trÎ em pain receptor thô quan c¶m nhËn ®au paired-associate learning häc tËp tõng cÆp liªn kÕt pairing (sù) cÆp ®«i, kÕt cÆp p element yÕu tè p p. gossypiella p. gossypiella p34 protein protein p34 p53 gene gen p53 p53 protein protein p53 paclitaxel paclitaxel (d−îc phÈm chèng ung th−, lóc ®Çu ®−îc t¸ch chiÕt tõ Taxus brevifolia) PAF viÕt t¾t cña Platelet Activating Factor PAGE viÕt t¾t cña PolyAcrylamide Gel Electrophoresis pair-rule genes gen liªn kÕt, gen kÕt cÆp Palaearctic region miÒn cæ B¾c palaeo-ecology cæ sinh th¸i häc palama mµng b¬i palatal (thuéc) vßm miÖng, (thuéc) tÊm trªn hÇu palate 1.vßm miÖng 2.tÊm trªn hÇu palatine (thuéc) vßm miÖng palatine tonsil amidan vßm miÖng palatoquadrate cartilage sôn vßm miÖng-x−¬ng vu«ng pale l¸ b¾c trªn, mµy nhá, l¸ b¾c trong, mµy lín, v¶y palea l¸ b¾c trªn, mµy nhá, l¸ b¾c trong, mµy lín, v¶y paleogenetic l¹i gièng, l¹i tæ paleontology cæ sinh häc palet l¸ b¾c trªn, mµy nhá, l¸ b¾c trong, mµy lín, v¶y palingenetic (sù) håi tæ, l¹i gièng palisade m« dËu pallescent xanh xao

245 palliative gi¶m t¹m thêi, thuèc lµm dÞu, thuèc lµm gi¶m t¹m thêi pallial (thuéc) ¸o, (thuéc) vá n∙o, ¸o n∙o palliate (cã) ¸o, (cã) ¸o n∙o, (cã) vá n∙o pallium 1.¸o 2. vá n∙o, ¸o n∙o palm oil dÇu cä Palmae hä Cä palindrome ®o¹n xu«i ng−îc nh− nhau (ADN) palmar (thuéc) lßng bµn tay palmate 1.xÎ ch©n vÞt, (cã) d¹ng ch©n vÞt 2.(cã) ch©n mµng palmatifid xÎ ch©n vÞt n«ng palmelloid form d¹ng nhÇy lan ra h×nh ch©n vÞt palmisect xÎ ch©n vÞt s©u palmitate palmitat palmitic acid axit palmitic palp m¶nh m«i sê, mÊu ch©n sê, r©u sê, tua sê palpal (thuéc) m¶nh m«i sê, mÊu ch©n sê, r©u sê, tua sê palpation (phÐp) sê n¾n palpebra mÝ m¾t palpus 1. m¶nh m«i sê, mÊu ch©n sê 2. r©u sê, tua sê palynology m«n phÊn hoa, bµo tö phÊn hoa häc pampas ®ång cá ®ång b»ng «n ®íi, pampa pan 1.tÇng ®Êt c¸i 2.®Êt tròng lßng ch¶o pancreas tuyÕn tuþ, tuþ pancreatic islet ®¶o tuþ pantophagous ¨n t¹p, t¹p thùc pantothenic acid axit pantotenic pancreatic lopase lipaze tuþ pancreatic polypepide polypeptit tuþ pancreozymin pancreozymin pandemic (thuéc) bÖnh dÞch réng, bÖnh dÞch lín pandurate (cã) d¹ng ®µn violon panduriform (cã) d¹ng ®µn violon pangae toµn ®¹i lôc, siªu ®¹i lôc, pangae pangamic hçn giao, ngÉu giao panic attack c¬n ho¶ng lo¹n, c¬n khiÕp sî panic disorder c¬n ho¶ng lo¹n, rèi lo¹n panicle côm, chïm, chïm kÐp paniculate (cã) côm, (cã) chïm, (cã) chïm kÐp panmictic (thuéc) ngÉu giao, hçn giao panmixia (sù) ngÉu giao, hçn giao panmixis ngÉu giao, hçn giao pannose phñ l«ng mÒm

246 papain papain, nhùa ®u ®ñ paper chromatography s¾c ký (trªn) giÊy papilionaceous (cã) d¹ng b−ím papilla 1.nhó, nóm 2.gai thÞt papillae foliatae nóm h×nh l¸ papillary (thuéc) nhóm nóm, gai thÞt papillary muscle c¬ nóm vó papillate (cã) nhó, (cã) nóm, (cã) gai thÞt papovavirus papovavirut pappus vµnh l«ng, mµo l«ng, tóm l«ng papulae 1.mang b×, mang da 2.chåi mang parabiosis ®êi sèng ghÐp parabronchi nh¸nh phÕ qu¶n III paracentesis (sù) chäc hót, chÝch hót paradoxical sleep giÊc ngñ nghÞch lý paraeiopod ch©n ®i, ch©n bß paraesthesia cËn c¶m paraganglia h¹ch bªn paragenetic information th«ng tin cËn di truyÒn paragnathous (cã) hµm dµi b»ng nhau, (cã) má trªn vµ má d−íi dµi b»ng nhau paralalia (chøng) nãi lÉn paralimnion vïng ven hå parallel descent thÕ hÖ song song parallel evolution tiÕn ho¸ song song parallel processing ph©n c¾t song song parallelism (sù) tiÕn ho¸ song hµnh parallelodromous (cã) g©n song song paramere nöa bªn, khóc bªn, ®èt bªn, ®o¹n bªn, thuú bªn, parameter th«ng sè, tham sè paramorph d¹ng biÕn dÞ (do m«i tr−êng) paramylon h¹t d¹ng tinh bét paramylum h¹t d¹ng tinh bét paranephric bªn thËn, c¹nh thËn paranephros tuyÕn th−îng thËn, tuyÕn trªn thËn paranoia (chøng) paranoia paranoid disorder rèi lo¹n paranoia paranoid schizophrenic t©m thÇn ph©n lËp d¹ng paranoia parapatric speciation sù h×nh thµnh loµi cËn vïng ph©n bè paraphasia rèi lo¹n ng«n ng÷ paraphilias hµnh vi giíi tÝnh kh¸c th−êng

247 paraphyletic ¸ huyÕt thèng paraphyletic group nhãm ¸ huyÕt thèng paraphyly (tÝnh) ¸ huyÕt thèng paraphysate (cã) sîi v« tÝnh, (cã) sîi dinh d−ìng, (cã) mÊu bªn paraphyses (cã) sîi v« tÝnh, (cã) sîi dinh d−ìng, (cã) mÊu bªn paraphysis 1. sîi v« tÝnh, sîi dinh d−ìng 2. mÊu bªn parapineal organ c¬ quan bªn tuyÕn tïng, mÊu bªn tuyÕn tïng parapodial (thuéc) ch©n bªn, ch©n bß parapodium 1.ch©n bªn 2.ch©n bß parapophyses gai bªn, mÊu bªn, paraprotein paraprotein parapsid hè th¸i d−¬ng bªn parapsychology t©m lý häc ngo¹i c¶m paraquat paraquat parasexual cycle chu kú cËn giíi tÝnh parasite vËt ký sinh, ký sinh trïng parasitic castration thiÕn do ký sinh, ho¹n do ký sinh parasitic male con ®ùc ký sinh parasitism (sù) ký sinh parasitoid vËt ký sinh kh«ng hoµn toµn, vËt d¹ng ký sinh parasitoid host model m« h×nh ký sinh vËt chñ parasitology ký sinh trïng häc parasphenoid x−¬ng mµng nÒn sä parasymbiosis (sù) céng sinh gi¶ parasympathetic nervous system hÖ thÇn kinh phã giao c¶m parasympathetic ganglia h¹ch phã giao c¶m parathormone hormon tuyÕn cËn gi¸p parathyroid tuyÕn cËn gi¸p parathyroid hormone hormon tuyÕn cËn gi¸p paratonic movement vËn ®éng do kÝch thÝch paratope paratop, cËn thÞ paratyphoid phã th−¬ng hµn paraxial mesoderm trung b× trôc bªn paraxonic foot ch©n lÖch trôc bªn, ch©n mãng guèc ch½n Parazoa ph©n giíi §éng vËt ®a bµo parencephalon b¸n cÇu n∙o parenchyma m« mÒm, nhu m« parenchyma cell tÕ bµo m« mÒm parenchymatous (thuéc) m« mÒm, nhu m« parental types kiÓu h×nh gièng bè mÑ, d¹ng bè mÑ parenteral ngoµi ruét,ngoµi ®−êng tiªu ho¸

248 paresis sa sót trÝ tuÖ liÖt parietal (thuéc) thµnh, v¸ch parietal cell tÕ bµo v¸ch parietal cortex vá ®Ønh parletal foramen lç ®Ønh parietal organ c¬ quan ®Ønh parietal placentation kiÓu ®Ýnh no∙n v¸ch, kiÓu ®Ýnh no∙n bªn paries thµnh v¸ch parietes (c¸c) thµnh, v¸ch paronychia viªm quanh mãng parosmia (chøng) lo¹n khøu parotid gland tuyÕn mang tai pars phÇn pars anterior phÇn tr−íc pars distalis khèi chÝnh pars intermedia phÇn trung gian, phÇn ®Öm pars nervosa phÇn thÇn kinh partes (c¸c) phÇn parthenocarpy (tÝnh) t¹o qu¶ kh«ng h¹t, (tÝnh) t¹o qu¶ ®¬n tÝnh, (tÝnh) t¹o qu¶ ®iÕc parthenogenesis (sù) sinh s¶n ®¬n tÝnh, trinh s¶n Parkinson's disease bÖnh Parkinson ParM protein ParM (tham gia t¸ch nh©n trong gi¶m ph©n) PARP enzym PARP (Poly ADP-ribose Polymerase, kiÓm so¸t apoptosis) parthenogenetic (thuéc) sinh s¶n ®¬n tÝnh, trinh s¶n parthenospore bµo tö ®¬n tÝnh, bµo tö trinh s¶n partial parasite 1.c©y ký sinh mét phÇn 2,c©y ký sinh gi¸n ®o¹n partial pressure ¸p suÊt riªng phÇn, ¸p suÊt tõng phÇn partial reinforcement cñng cè tõng phÇn partial refuges tró Èn tõng phÇn partial umbel t¸n con partial veil bao tõng phÇn particle cannon sóng b¾n h¹t particle gun sóng b¾n h¹t (gen) partite (thuéc) xÎ s©u, xÎ s¸t gèc cuèng parturient (thuéc) ®Î, sæ thai partition coefficient hÖ sè chia partitioning agent t¸c nh©n chia parturition (sù) sæ thai, ®Î parvifoliate nhiÒu l¸ nhá passage cell tÕ bµo chuyÓn tiÕp Passeriformes bé SÎ

249 passive dispersal ph¸t t¸n thô ®éng passive immunity miÔn dÞch thô ®éng passive movement vËn chuyÓn thô ®éng passive permeability (tÝnh) thÊm thô ®éng passive-aggressive behaviour hµnh vi chèng ®èi thô ®éng passive cutaneous anaphylaxis ph¶n vÖ da thô ®éng passivetransport vËn chuyÓn chñ ®éng passive immunization miÔn dÞch thô ®éng Pasteur filter bé läc Pasteur PAT viÕt t¾t cña Phosphinothricin AcetylTransferase PAT gene gen PAT patagial (thuéc) mµng dï l−în patagium 1.mÊu l−ng ngùc tr−íc 2.mµng dï l−în patch ®èm patch-clamp recording (phÐp) ghi ®Õm b»ng kÑp gi÷ tÕ bµo patella x−¬ng b¸nh chÌ, x−¬ng võng patent xoÌ réng pathetic muscle c¬ xóc c¶m pathetic nerve d©y thÇn kinh IV, d©y thÇn kinh vËn nh∙n pathogen mÇm bÖnh, nguån bÖnh, bÖnh nguyªn pathogenesis related proteins protein liªn quan ph¸t sinh bÖnh pathogenic (thuéc) sinh bÖnh pathogenicity islands ®¶o sinh bÖnh pathology bÖnh häc, bÖnh lý häc pathway ®−êng, con ®−êng (trao ®æi chÊt trong tÕ bµo, c¬ thÓ) pathway feedback mechanisms (c¸c) c¬ chÕ liªn hÖ ng−îc trªn ®−êng (trao ®æi chÊt) Patriotheria ph©n líp Thó cæ patristic similarity (tÝnh) t−¬ng ®ång do cïng nguån, (tÝnh) t−¬ng ®ång do cïng tæ tiªn patroclinous (cã) cïng dßng bè, (cã) tÝnh bè patroendemics loµi bè ®Æc h÷u pattern mÉu h×nh, mÉu, b¶n mÉu, khu«n kiÓu pattern formation (sù) t¹o h×nh paunch d¹ cá paurometabolous metamorphosis sù biÕn th¸i dÇn dÇn Pauropoda líp r©u chÎ pavement epithelium biÓu m« l¸t pattern biomarkers (c¸c) chØ thÞ sinh häc mÉu patulin patulin pbef PBR viÕt t¾t cña Plant Breeder's Rights

250 pBR322 plasmid pBR322 (ë E. coli) PC viÕt t¾t cña Phosphatidyl Choline PCC kªnh dÉn protein (Protein-Conducting Channel) PCD c¸i chÕt cña tÕ bµo ®∙ lªn ch−¬ng tr×nh (Programmed Cell Death) PCO cycle chu kú PCO PCR viÕt t¾t cña Polymerase Chain Reaction PCR cycle chu kú PCR PDCAAS viÕt t¾t cña Protein Digestibility-Corrected Amino Acid Scoring PDE Phosphodiesteraza (Phosphodiesterases) PDGF viÕt t¾t cña Platelet-Derived Growth Factor PDWGF viÕt t¾t cña Platelet-Derived Wound Growth Factor PDWHF viÕt t¾t cña Platelet-Derived Wound Healing Factor peak dose liÒu bøc x¹ cùc ®Ønh pearl ngäc trai peat than bïn pebrine bÖnh t»m gai pecic substances hîp chÊt pectin pectinate (cã) d¹ng l−îc pectineal 1.bê l−îc 2.mµo x−¬ng chµy pectines tÊm l−îc pectins pectin pectization (sù) pectin ho¸ pectorales (c¸c) c¬ ngùc pectoral fins v©y ngùc pectoral girdle ®ai ngùc pectoralis c¬ ngùc peck order trËt tù mæ h¹t pecten l−îc, tÊm l−îc, d∙y l−îc pedal locomotion vËn ®éng b»ng ch©n pectin pectin Pectinophora gossypiella pedate leaf l¸ xÎ ch©n vÞt, l¸ d¹ng ch©n vÞt pedes (c¸c) bµn ch©n pedicel cuèng pedicel 1.cuèng anten 2.cuèng pedicellaria ch©n k×m nhá pedicellate (cã) cuèng, n»m trªn cuèng pedicle 1.cuèng 2.mÊu ngang pediculosis bÖnh chÊy rËn pedigree gia ph¶, hÖ ph¶ pedipaip ch©n k×m sê

251 pedology thæ nh−ìng häc peduncle 1.cuèng côm hoa 2.cuèng th©n pedunclopotine nucleus nh©n cuèng pedunculate (cã) cuèng, ®Ýnh trªn cuèng pelagic ngoµi kh¬i, (thuéc) biÓn kh¬i pelagic larva Êu trïng phï du pelazic zone vïng kh¬i Pelecaniformes bé Bå n«ng pedigree analysis ph©n tÝch ph¶ hÖ PEG-SOD viÕt t¾t cña PolyEthylene Glycol SuperOxide Dismutase pegylation Pelecypoda líp Ch©n r×u, líp Phñ tóc pelleted seed h¹t vo viªn pellicle mµng phim, mµng máng pelliculate (cã) mµng phim, (cã) mµng máng pelma gan bµn ch©n peltate (cã) d¹ng khiªn pelvic (thuéc) khung chËu, bÓ thËn pelvic fins cÆp v©y bông pelvic girdle ®ai chËu, ®ai h«ng pelvis 1.khung chËu 2.bÓ thËn Pelycosauria bé Th»n l»n h¹c pen mai pendulous placentation kiÎu ®Ýnh no∙n ®Ønh, kiÓu ®Ýnh no∙n bu«ng, thâng penetrance møc ngo¹i hiÖn penial (thuéc) d−¬ng vËt, (thuéc) gai giao phèi penianth segment c¸nh hoa-c¸nh trµng peniblast hîp bµo no∙n hoµng penicillin penicillin penicillinases penicillinaza Penicillium Penicillium penis 1.d−¬ng vËt 2.gai giao phèi Penman-Monteith equation ph−¬ng tr×nh Penman-Monteith pennae l«ng th©n pennate 1.(cã) c¸nh, (cã) l«ng 2.(cã) d¹ng l«ng chim pentadactyl limb chi n¨m ngãn pentadactyl n¨m ngãn pentamerous (cã) mÉu n¨m, n¨m phÇn pentarch n¨m bã nguyªn méc Pentastomida ph©n ngµnh MiÖng mãc pentosans pentosan trong gç

252 pentose pentoza pentose phosphate pathway con ®−êng (chuyÓn ho¸) pentoza-photphat pentose shunt chuyÓn nh¸nh pentoza PEP carboxylase PEP cacboxylaza pepsin pepsin peptidase peptitdaza peptide peptid peptide bond liªn kÕt peptid peptide chain chuçi peptid peptide mapping lËp b¶n ®å peptid peptide nanotube èng nano peptid peptidoglycan peptidoglycan peptido-mimetic m« pháng peptid peptidyl transferase transferaza peptidyl peptone pepton percentile ph©n vÞ perception (sù) nhËn thøc, tri gi¸c, nhËn c¶m perc.eptual learning (sù) tËp quen nhËn thøc Perciformes bé C¸ vù¬c percurrent dµi toµn th©n pereiopods ch©n ngùc, ch©n bß perennation (sù) sèng l©u n¨m, l−u niªn perennial c©y l©u n¨m, c©y l−u niªn perfect. 1.hoµn chØnh 2,h÷u thô perfoliate xuyªn qua l¸ perforant pathway ph−¬ng thøc ho¹t ®éng perforate thñng, (cã) lç, (cã) hèc perforation (sù) dïi thñng, ®ôc thñng, khoan perforin perforin performence sù thùc hiÖn, søc s¶n xuÊt, c«ng, thµnh tÝch performance test tr¾c nghiÖm thùc hµnh perianth bao hoa periblastic (thuéc) hîp bµo no∙n hoµng periblem tÇng sinh vá peribranchial quang mang pericardial (thuéc) xoang bao tim, mµng bao tim pericardial space kho¶ng bao tim pericardium xoang bao tim, mµng bao tim pericarp vá qu¶, qu¶ b× pericellular quanh tÕ bµo perichaetium bao tói sinh s¶n perichondrium mµng bao sôn, bao sôn

253 perichordal quanh d©y sèng, bao d©y sèng periclinal bao quanh, ghÐp vßng periclinal chimera d¹ng kh¶m bao quanh pericranium mµng bäc sä, bao sä pericycle vá trô, bao trô, trô b× periderm líp vá ngoµi, chu b× peridesmium bao d©y ch»ng perididymis bao tinh hoµn peridinin perimidin peridium vá cuèng bµo tö, vá tói bµo tö, vá sîi nÊm, vá qu¶ thÓ perineal glands tuyÕn ®¸y chËu perineum ®¸y chËu perineurium ba bao thÇn kinh periodicity (tÝnh) chu kú, (tÝnh) tuÇn hoµn periodic fluctuation dao ®éng theo chu kú periosteum mµng x−¬ng, cèt m¹c periostracum líp sõng ngoµi periotic quanh èng tai trong peripheral bªn ngoµi, ngo¹i biªn, ngo¹i vi peripheral chemoreceptor ho¸ thô quan ngo¹i biªn peripheral nervers thÇn kinh ngo¹i biªn peripheral nervous system hÖ thÇn kinh ngo¹i biªn perigynium bao tói no∙n perigynous ®Ýnh quanh bÇu perilymph ngo¹i dÞch, dÞch bµo perilymphatic (thuéc) ngo¹i dÞch, dÞch bµo perimedullary zone miÒn quanh tuû, khu vùc quanh tuû perimysium bao c¬, c©n perinaeal (thuéc) ®¸y chËu perinaeum ®¸y chËu perineal (thuéc) ®¸y chËu periodicity tÝnh chu kú, tÝnh tuÇn hoµn periodontium m« periodontium (gi÷ chÆt r¨ng trong hµm) peripheral nervous system hÖ thÇn kinh ngo¹i biªn periplasm 1.chÊt bµo thÓ sao 2.líp chÊt tÕ bµo chÊt ngo¹i vi periplasmic space khe quanh tÕ bµo chÊt periproct vïng quanh hËu m«n perisarc bao ngoµi perisperm ngo¹i nhò perissodactyl (cã) ngãn lÎ Perissodactyla bé Ngãn lÎ peristalsis (sù) nhu ®éng

254 peristaltic (thuéc) nhu ®éng peristaltic waves sãng nhu ®éng peristome 1.vµnh miÖng 2.vµnh l«ng m¨ng, xØ mao peristomial (thuéc) vµnh miÖng peristomium 1.®èt quanh miÖng 2.vµnh quanh miÖng perisystole kú cËn t©m thu perithecium thÓ qu¶ d¹ng chai peritoneal cavity khoang mµng bông peritoneum mµng bông, phóc m¹c peritonitis viªm mµng bông peritrichous (sù) l«ng rung r¶i r¸c peritrophic (thuéc) bao quanh èng tiªu ho¸ perivascular sheath bao quanh m¹ch perivitelline quanh no∙n hoµng perivitelline space fluid dÞch bao quanh no∙n hoµng perivitelline temperature nhiÖt ®é cho phÐp permafrost ®ãng b¨ng permanent dentition bé r¨ng thø sinh, bé r¨ng vÜnh viÔn permanent wilting point ®iÓm hÐo vÜnh viÔn, ®iÓm hÐo cè ®Þnh permeation sù thÊm perivitelline dose liÒu cho phÐp pernicious anaemia thiÕu m¸u ¸c tÝnh peroral quanh miÖng peroxidases peroxidaza peroxisome thÓ peroxi, peroxisom perseveration sù dai d¼ng, sù tån l−u persistence tÝnh tån l−u persistent liªn tôc, tån l−u person c¸ thÓ, con ng−êi personal dosimeter liÒu l−îng c¸ nh©n personal space kh«ng gian c¸ thÓ personality nh©n c¸ch, c¸ tÝnh personality disorders rèi lo¹n nh©n c¸ch, rèi lo¹n c¸ tÝnh personalized medicine y häc c¸ thÓ, thuèc (®Æc hiÖu cho) c¸ nh©n personnel monitoring kiÓm tra ®é bøc x¹ c¸ nh©n perspiration sù tho¸t må h«i, sù tho¸t h¬i n−íc pertusate xuyªn ngän pertussis toxin ®éc tè ho gµ pes bµn ch©n pest bÖnh dÞch, vËt g©y h¹i petal c¸nh trµng, c¸nh hoa petalody (tÝnh) biÕn thµnh c¸nh trµng, (tÝnh) ho¸ c¸nh trµng

255 petaloid (cã) d¹ng c¸nh trµng petiolate (cã) cuèng petiole cuèng l¸ pest free area khu vùc kh«ng cã s©u h¹i pest risk analysis (PRA) ph©n tÝch rñi ro do s©u h¹i petiolule cuèng l¸ chÐt petrosal (thuéc) x−¬ng ®Æc petrous 1.(cã) ®¸ 2.(thuéc) phÇn ®¸ Peyer’s patches m¶ng Peyer Pfiesteria piscicida Pfiesteria piscicida PGHS Synthaza Prostaglandin H (Prostaglandin H Synthase) p-glycoprotein p-glycoprotein pH pH phaeic sÉm mµu, tèi mµu phaeochrous (cã) mµu sÉm, (cã) mµu tèi PHA viÕt t¾t cña PolyHydroxyalkanoic Acid phaeism (sù) sÉm mµu, tèi mµu Phaeophyceae líp T¶o n©u phage xem bacteriophage phage thÓ thùc khuÈn, phag¬ phage display hiÓn thÞ phag¬ phagocyte tÕ bµo thùc bµo phagocytosis (sù) thùc bµo phagolysosome thÓ thùc bµo sinh tan phagotrophy (sù) dinh d−ìng thùc bµo, thùc d−ìng phalanges 1.(c¸c) x−¬ng ®èt ngãn 2.(c¸c) thÓ ®µn Phalangida bé ch©n dµi phalanx x−¬ng ®èt ngãn, thÓ ®µn phallic (thuéc) d−¬ng vËt, mÇm d−¬ng vËt, mÇm ©m vËt phallic stage giai ®o¹n d−¬ng vËt phallus d−¬ng vËt, mÇm d−¬ng vËt, mÇm ©m vËt phanerophyte thùc vËt chåi lé phantosy (sù) t−ëng t−îng pharate pha ng−ng lét x¸c pharmacoenvirogenetics m«n Di truyÒn m«i tr−êng d−îc häc pharmacogenetics m«n Di truyÒn d−îc häc pharmacogenomics m«n HÖ gen d−îc häc pharmacokinetics m«n §éng häc d−îc lý pharmacology d−îc lý häc pharmacophore phÇn chøa d−îc tÝnh (cña thuèc) pharming s¶n xuÊt thuèc (tõ c©y trång biÕn ®æi gen) pharyngeal (thuéc) hÇu, häng

256 pharyngeal arches cung hÇu häng pharyngeal lamellae l¸ mang pharyngeal pouches èng hÇu häng pharyngeal slit khe mang pharyngotympanic tube èng hÇu häng mµng nhÜ pharynx hÇu, häng phase-contrast microscopy kÝnh hiÓn vi t−¬ng ph¶n pha phase I clinical testing thö nghiÖm l©m sµng pha I phase I detoxification enzymes enzym khö ®éc pha I phase II clinical tests thö nghiÖm l©m sµng pha II phase II detoxification enzymes enzym khö ®éc pha II phase III clinical tests thö nghiÖm l©m sµng pha III Phaseolus vulgaris Phaseolus vulgaris phasic receptor thô quan pha, thô quan k× PHB viÕt t¾t cña PolyHydroxylButylate phellem m« bÇn pH state thang pH phycobilin phycobilin phycobiont thµnh phÇn t¶o phycology t¶o häc Phycomycetes nhãm nÊm T¶o phyletic classification ph©n lo¹i tiÕn ho¸ phelloderm tÇng bÇn lôc b×, tÇng vá lôc phellogen tÇng sinh bÇn, m« sinh bÇn-lôc b×, (m«) t−îng tÇng-bÇn phenetics (sù) ph©n lo¹i theo ®Æc ®iÓm h×nh th¸i phenetic classification ph©n lo¹i theo h×nh th¸i di truyÒn phenocopy (sù) sao ngo¹i h×nh phenogenetic di truyÒn häc ngo¹i h×nh phenogram c©y h×nh th¸i sinh, h×nh th¸i ®å phenol metabolism trao ®æi chÊt phenol phenolic hormones hormon phenol phenolics nhãm phenol phenology vËt hËu häc phenomenology hiÖn t−îng häc phenomics m«n kiÓu h×nh häc phenotype kiÓu h×nh phenotypic change trao ®æi kiÓu h×nh phenotypic ratio tû lÖ kiÓu h×nh phenotypic variance biÕn dÞ kiÓu h×nh phenotytic plasticity t×nh mÒm dÎo kiÓu h×nh phenoxyacetic acid axit phenoxyaxetic phenylalanine (phe) phenyalanin

257 pheriotypic (thuéc) kiÓu h×nh pheromone pheromon Philadelphia chromosome nhiÔm s¾c thÓ Philadelphia phloem libe phioroglucinol phlorogluxinol phobia ¸m ¶nh sî, (chøng) sî phobic disorder rèi lo¹n sî h∙i Pholidota bé Tª tª phonation (sù) ph¸t ©m phloem ray tia libe phloemprotein protein libe phonoreceptor c¬ quan nhËn ©m phoresis (sù) ®iÖn di phoresy (tÝnh) câng nhau, (tÝnh) b¸m nha Phoronidea ngµnh Giun èng phosphatase phosphataza phosphate fixation cè ®Þnh phosphat phosphate group nhãm phosphat phosphate transporter genes gen vËn chuyÓn phosphat phosphate-group energy n¨ng l−îng nhãm phosphat phosphatidyl choline cholin phosphatidyl phosphatidyl serine serin phosphatidyl phosphinothricin phosphinothricin phosphinothricin acetyltransferase (pat) acetyltransferaza phosphinothricin phosphinotricine phosphinotricin phosphodiester bond mèi liªn kÕt phosphodieste phosphodiesterases phosphodiesteraza phospholipids phospholipid phosphorylation phosphoryl ho¸ phosphorylation potential tiÒm n¨ng phosphoryl ho¸ phosphocarboxylase phosphocarboxylaza phosphoenolpyruvate phosphoenolpyruvate phospholipase phospholipase phospholipid phospholipid phosphoproteins phosphoproteins phosphorescence (sù) l©n quang phosphorescent (thuéc) l©n quang phosphorus photpho phosphorylase phosphorylase photic zone vïng s¸ng, tÇng s¸ng photoautotroph sinh vËt quang tù d−ìng photobiology quang sinh häc

258 photogenic (thuéc) tÇng ph¸t s¸ng photogenin chÊt sinh ¸nh s¸ng, photogenin photoheterotroph sinh vËt quang dÞ d−ìng photoinhibition quang øc chÕ photolyases photolyaza photolysis quang ph©n ly photolysis of water (sù) ph©n ly n−íc b»ng ¸nh s¸ng, quang ph©n ly n−íc photomorphogeriesis (sù) ph¸t sinh quang h×nh th¸i photon photon, l−îng tö photonastic movement øng ®éng ¸nh s¸ng, quang øng ®éng photonasty (tÝnh) øng ®éng ¸nh s¸ng, (tÝnh) quang øng ®éng photopeak ®Ønh photon photoperiod chu kú s¸ng, quang chu kú photoperiodicity (tÝnh) chu kú s¸ng, (tÝnh) quang chu kú photoperiodism (hiÖn t−îng) chu kú s¸ng, (hiÖn t−îng) quang chu kú photophilous −a s¸ng, thÝch s¸ng photophobia (chøng) sî ¸nh s¸ng photophore c¬ quan ph¸t s¸ng photophosphorylation (sù) quang photphoryl ho¸ photophygous chÞu bãng, −a bãng photopia sù thÝch nghi ¸nh s¸ng, sù thÝch øng ¸nh s¸ng photoreceptor 1.quang thô quan, c¬ quan c¶m nhËn ¸nh s¸ng, c¬ quan c¶m quang 2.tÕ bµo c¶m quang photorespiration (sù) quang h« hÊp Photorhabdus luminescens Photorhabdus luminescens photosensitizing dye thuèc nhuém c¶m quang photosynthate s¶n phÈm quang hîp photosynthesis (sù) quang hîp photosynthetic carbon reduction cycle chu tr×nh khö cacbon quang tæng hîp photosynthetic effeciency hiÖu suÊt quang hîp photosynthetic effective ratio hÖ sè hiÖu qu¶ quang hîp photosynthetic phosphorylation phosphoryl ho¸ quang hîp photosynthetic pigments (c¸c) s¾c tè quang hîp photosynthetic productivity n¨ng suÊt quang hîp photosynthetic quotient hÖ s¾c tè quang hîp photosynthetic radiation bøc x¹ quang hîp photosynthetic rate c−êng ®é quang hîp photosynthetically active radiation bøc x¹ ho¹t tÝnh quang tæng hîp photosystem hÖ thèng quang ho¸ photosystem I hÖ quang hîp I photosystem II hÖ quang hîp II

259 phototactic (thuéc) theo ¸nh s¸ng phototaxis (tÝnh) h−íng s¸ng, (tÝnh) h−íng quang phototrophic quang d−ìng phototropism quang h−íng ®éng, (tÝnh) h−íng ¸nh s¸ng phragma 1.v¸ch ng¨n, mµng ng¨n 2.mÊu ng¨n 3.nÕp trong m¶nh l−ng phragmoplast thÓ ng¨n, thÓ v¸ch ng¨n phrenic nerve thÇn kinh c¬ hoµnh phrenology n∙o t−íng häc phyletic evolution tiÕn ho¸ theo ngµnh phyletic gradualism loµi cÊp tiÕn, sù h×nh thµnh loµi cÊp tiÕn phyllid l¸ rªu, l¸ t¶n phyllobranchia mang tÊm, mang l¸ phylloclade th©n d¹ng l¸ phyllode cuèng d¹ng l¸ phyllody (tÝnh) biÕn thµnh l¸, (tÝnh) ho¸ l¸ phylloplane diÖn l¸, mÆt l¸ phyllopodium ch©n (d¹ng) l¸ phyllosphere diÖn l¸, mÆt l¸ phyllotaxis (sù) xÕp l¸ phyllotaxy (tÝnh) xÕp l¸ phylogenesis (sù) ph¸t sinh chñng lo¹i, ph¸t sinh gièng loµi phylogenetic (thuéc) ph¸t sinh chñng lo¹i phylogenetic constraint ¸p lùc ph¸t sinh chñng lo¹i phylogenetic profiling ®Þnh h×nh ph¸t sinh chñng lo¹i phylogeny (sù) ph¸t sinh chñng lo¹i, ph¸t sinh gièng loµi phylum ngµnh physical containment ng¨n chÆn vËt lý physical map (of genome) b¶n ®å vËt lý (cña hÖ gen) physiography ®Þa lý tù nhiªn physiological (thuéc) sinh lý, sinh lý häc physiological anatomy gi¶i phÉu sinh lý häc physiological dead space kh¶ng chÕt sinh lý physiological drought kh« h¹n sinh lý physiological psychology t©m sinh lý häc physiological race nßi sinh lý physiological time thêi gian sinh lý physiology sinh lý häc physoclistous (cã) bong bãng kÝn physostomous (cã) bong bãng hë phytase phytaza phytate phytat phytic acid axit phytic

260 phytoalexin in plant phytolexin trong c©y phytoalexin phytoalexin phytochemicals ho¸ chÊt (tõ) thùc vËt phytochemistry ho¸ häc thùc vËt phytochrome phytocrom, s¾c tè thùc vËt phytoene phytoestrogens estrogen thùc vËt phytoferritin phytoferitin phytohaemagglutinins phytohaemagglutinin, ng−ng kÕt tè thùc vËt phytohormone hormon thùc vËt phytology thùc vËt häc phyto-manufacturing s¶n xuÊt thùc vËt (b»ng m¸y) phytonutrients dinh d−ìng thùc vËt phytopathology bÖnh thùc vËt häc, bÖnh c©y häc phytophagous ¨n thùc vËt phytophagous insects c«n trïng ¨n l¸ phytopharmaceuticals d−îc phÈm th¶o méc Phytophthora Phytophthora Phytophthora megasperma f. sp. glycinea Phytophthora megasperma f. sp. glycinea Phytophthora root rot bÖnh thèi rÔ do Phytophthora Phytophthora sojae Phytophthora sojae phytoplankton phytoplankton (t¶o phï du) phytoplankton thùc vËt phï du, thùc vËt næi phytoplankton blooms në hoa tr−íc cña thùc vËt næi phytoremediation ch÷a bÖnh thùc vËt phytosanitary certificate chøng chØ vÖ sinh thùc vËt phytosociology quÇn x∙ thùc vËt phytosterols phytosterol phyto-sterols sterol thùc vËt phytotoxic substance chÊt ®éc ®èi víi thùc vËt phytotoxin phytotoxin, ®éc tè thùc vËt phytotron phytotron pia mater mµng mÒm pica (sù) thÌm ¨n vËt l¹ Piciformes bé Gâ kiÕn pigeon’s milk s÷a bå c©u pigment s¾c tè pigment cell tÕ bµo s¾c tè pileate (cã) mµo, (cã) chãp, (cã) mò, (cã) t¸n pileus mò, t¸n pigmentary colours mµu s¾c tè pilidium larva Êu trïng pilidium

261 piliferous layer líp l«ng hót pilose nhiÒu l«ng hót pillus l«ng (vi khuÈn) pin kim pinacocytes tÕ bµo d¹ng kim pincers k×m, kÑp, vuèt b¸m, mãng b¸m pineal apparatus tuyÕn tïng , tuyÕn qu¶ th«ng pineal gland tuyÕn tïng pineal eye m¾t qu¶ th«ng picogram (pg) picogram (pg) picoRNA picoARN pineal gland tuyÕn tïng pinfeather l«ng m¨ng pink bollworm s©u ®ôc qu¶ nang hång pink pigmented facultative methylotroph (PPFM) vËt ¨n methyl ngÉu nhiªn mµu hång pinna l¸ chÐt (l«ng chim), v©y (c¸), tai ngoµi, l«ng vò, c¸nh pinnate 1.(cã) d¹ng l«ng chim 2.(cã) l¸ chÐt l«ng chim, xÎ l¸ chÐt l«ng chim pinnatifid xÎ l¸ chÐt l«ng chim pinnatiped (cã) ch©n mµng pinniped (cã) ch©n mµng pinnule l¸ chÐt con pinocytosis (sù) Èm bµo pioneer species loµi tiªn phong piscivorous ¨n c¸ pisiform (cã) d¹ng h¹t ®Ëu pistil nhuþ pistillate (cã) nhuþ pit hè, hèc, vÕt lâm, lç, lç nóm pit cavity khoang hèc, khoang hè, khoang lç pit organ c¬ quan ®−êng bªn pitcher l¸ n¾p Êm pith lâi, d¸c ruét, tuû pithed (bÞ) báng n∙o-tuû pith medulla m« tuû, m« ruét, m« lâi, m« gi¸c pith ray tia mÒm, tia tuû, tia lâi, tia ruét pit membrane mµng hèc pitted rç hoa pituitary gland tuyÕn yªn pivot joint khíp chµy, khíp trôc, placebo plaxebo, thuèc vê

262 placenta 1.nhau, thai bµn 2.gi¸ no∙n, thai toµ 3.gi¸ bµo tö, bµo tö bÝnh placental (thuéc) nhau, thai bµn, (thuéc) gi¸ no∙n, (thuéc) gi¸ bµo tö, bµo tö bÝnh placental mammal ®éng vËt cã nhau Placentalia ph©n líp Thó cã nhau placentate (cã) nhau, thai bµn, (cã) gi¸ no∙n, (cã) gi¸ bµo tö, bµo tö bÝnh placentiferous (cã) nhau, thai bµn, (cã) gi¸ no∙n, (cã) gi¸ bµo tö, bµo tö bÝnh placentigerous (cã) nhau, thai bµn, (cã) gi¸ no∙n, (cã) gi¸ bµo tö, bµo tö bÝnh placentation 1.kiÓu ®Ýnh no∙n 2.kiÓu b¸m nhau placenta vera ra nhau, bong nhau placode 1.tÊm 2.mÇm Placodermi líp C¸ gi¸p tÊm placoid (cã) d¹ng tÊm plagiotropism (tÝnh) h−íng nghiªng, (tÝnh) h−íng xiªn plague (bÖnh) dÞch h¹ch plain muscle c¬ tr¬n planes and body axes trôc mÆt ph¼ng, trôc c¬ thÓ planetary boundary layer tÇng ®èi l−u plankton sinh vËt næi, sinh vËt phï du planktonic sinhvËt næi planktontrophic strategy chiÕn l−îc dinh d−ìng phï du planogamete giao tö ®éng, giao tö di ®éng planospore bµo tö ®éng planozygote hîp tö ®éng, hîp tö di ®éng plant thùc vËt, c©y plant cell culture nu«i c©y tÕ bµo thùc vËt plant breeder's rights (PBR) (c¸c) quyÒn cña nhµ chän gièng thùc vËt plant genetic manipulation kü thuËt di truyÒn thùc vËt plant growth substance chÊt ®iÒu hoµ sinh tr−ëng thùc vËt plant hormone hormon thùc vËt plant pathology bÖnh lý häc thùc vËt plant protection act ®¹o luËt b¶o vÖ thùc vËt plant sterols sterol thùc vËt plant variety protection act (PVP) ®¹o luËt b¶o vÖ gièng thùc vËt plantibodies kh¸ng thÓ thùc vËt plantigens kh¸ng nguyªn thùc vËt plantigrade ®i b»ng bµn ch©n plantae giíi thùc vËt plantar (thuéc) gan bµn ch©n, (thuéc) ®èt bµn plant's novel trait (PNT) tÝnh tr¹ng míi cña thùc vËt plantula Êu trïng plantula

263 plaque vÕt tan plasm sinh chÊt, dÞch tr−¬ng, chÊt nguyªn sinh plasma sinh chÊt plasma cells tÕ bµo sinh chÊt plasma membrane mµng sinh chÊt plasma protein binding sinh chÊt b¸m protein plasmacytoma u t−¬ng bµo plasmalemma mµng tÕ bµo plasmalogen plasmanogen plasmid plasmid plasmocyte b¹ch cÇu plasmodesma sîi liªn bµo, cÇu sinh chÊt plasmodial (thuéc) thÓ nguyªn h×nh, thÓ amip bµo, thÓ hîp bµo d¹ng amip plasmodium thÓ nguyªn h×nh, thÓ amip bµo, thÓ hîp bµo d¹ng amip plasmogamy (tÝnh) hîp chÊt nguyªn sinh plasmolysis (sù) tan nguyªn sinh chÊt plasmon hÖ gen bµo chÊt plastic dÎo plastid l¹p thÓ plastidome plastidom plastmoderma cÇu sinh chÊt plastochron thêi gian kÕ tiÕp plastochrone thêi gian kÕ tiÕp plastocyanin plastocyanin plastogamy (tÝnh) hîp chÊt tÕ bµo plastoquinone plastoquinone plastral (thuéc) tÊm yÕm, tÊm bông, m¶nh ngùc rïa, (thuéc) mµng khÝ plastron 1.tÊm yÕm, tÊm bông, m¶nh ngùc rïa, 2. mµng khÝ plastron in insect mµng khÝ ë c«n trïng plate b¶n, tÊm, phiÕn plate endings tÊm cuèi platelet tiÓu cÇu, tÊm nhá, b¶n nhá platelet activating factor nh©n tè ho¹t ho¸ tiÓu cÇu platelet-derived growth factor (PDGF) nh©n tè sinh tr−ëng b¾t nguån tõ tiÓu cÇu platelet-derived wound growth factor (PDWGF) nh©n tè sinh tr−ëng vÕt th−¬ng b¾t nguån tõ tiÓu cÇu platelet-derived wound healing factor (PDWHF) nh©n tè lµm lµnh vÕt th−¬ng b¾t nguån tõ tiÓu cÇu platelet factor nh©n tè b¶n máng platydactyl (cã) ®Çu ngãn dÑt, (cã) ®Çu ngãn bÑt Platyhelminthes ngµnh Giun dÑp platysma c¬ b¹nh cæ, c¬ da cæ

264 platyspermic (cã) h¹t dÑt ®èi xøng hai bªn, (cã) h¹t dÑt plax tÊm dÑt, phiÕn dÑt, v¶y dÑt play ®ïa giìn, n« giìn, gi¶ vê platelet b¶n nhá, tÊm nhá, tiÓu cÇu play therapy liÖu ph¸p trß ch¬i, trÞ liÖu b»ng trß ch¬i pleasure principle nguyªn lý kho¸i c¶m Plectomycetes líp NÊm cÇu plectonemic coiling cuén xo¾n kiÓu plectonem (cña ADN néi bµo) plectostele trung trô m¹ng pleiomerous nhiÒu bé phËn, nhiÒu phÇn tö pleiomorphic nhiÒu h×nh, ®a h×nh pleiotropic ®a hiÖu pleiotropy (tÝnh) nhiÒu t¸c ®éng, (tÝnh) ®a hiÖu, (tÝnh) nhiÒu tÝnh tr¹ng pleochromatic (thuéc) ®æi mµu theo m«i tr−êng, ®æi mµu theo sinh lý pleomorphic nhiÒu h×nh, ®a h×nh pleomorphism (hiÖn t−îng) nhiÒu h×nh, (hiÖn t−îng) ®a h×nh pleomorphous nhiÒu h×nh, ®a h×nh pleopod ch©n b¬i, phÇn phô bông plerocercoid larva Êu trïng kÕt nang v« tÝnh plerome tÇng sinh ngän plelotropic nhiÒu t¸c ®éng, ®a hiÖu, nhiÒu tÝnh tr¹ng plesiomorphic character ®Æc ®iÓm ®a h×nh pleura 1.mµng phæi, phÕ m¹c 2.(c¸c) m¶nh bªn, m¶nh s−ên pleural (thuéc) m¶nh bªn, m¶nh s−ên pleural cavity khoang bªn pleural pressure ©p suÊt mµng phæi pleual space khoang mµng phæi pleurapophysis mÊu bªn ®èt sèng pleurocarp thÓ qu¶ bªn pleurodont (cã) r¨ng c¹nh, (cã) r¨ng bªn pleurogenous mäc ë bªn, ph¸t triÓn ë bªn pleuron m¶nh bªn, m¶nh s−ên pleuropneumonia-like organisms (c¸c) vi sinh vËt d¹ng g©y nhiÔm phæi plexiform (cã) d¹ng ®¸m rèi, (cã) d¹ng m¹ng l−íi plexus ®¸m rèi plica nÕp, nÕp nh¨n, nÕp gÊp plicate (cã) nÕp, (cã) nÕp gÊp pliomorphic nhiÒu h×nh, ®a h×nh ploidy møc béi thÓ plug flow dßng ®Öm, líp ®Öm plumae l«ng th©n, l«ng chim plumate (cã) l«ng th©n, (cã) l«ng chim

265 plume 1.l«ng vò, l«ng chim 2.cÊu tróc d¹ng l«ng chim plumigerous (cã) l«ng chim plumose (cã) l«ng chim, (cã) d¹ng l«ng chim plumous (cã) l«ng chim plumulaceous (cã) l«ng m¨ng, (cã) l«ng bao, (cã) l«ng t¬ plumulae bé l«ng ®Öm plumulate (cã) l«ng m¨ng, (cã) l«ng t¬, (cã) l«ng b«ng plumulaceous (cã) l«ng m¨ng, (cã) l«ng b«ng, (cã) l«ng t¬ plumule 1.l«ng m¨ng, l«ng t¬ 2.chåi mÇm plurilocular nhiÒu ng¨n, nhiÒu « pluripotent stem cell tÕ bµo gèc tuû plus sign dÊu d−¬ng, dÊu céng (+) plus strain dßng d−¬ng pluteus larva Êu trïng pluteus PMN viÕt t¾t cña PolyMorphoNuclear PMP d−îc phÈm lµm tõ thùc vËt (Plant-made Pharmaceuticals) PN-I viÕt t¾t cña Protease Nexin I PN-II viÕt t¾t cña Protease Nexin II pneumathode lç khÝ pneumatic (thuéc) khÝ pneumatic sacs tói khÝ pneumatocyst 1.phao 2.bãng b¬i, bong bãng 3.tói khÝ, khoang khÝ pneumatophores (c¸c) rÔ khÝ pneumococcal polysaccharide polysacarit phÕ cÇu khuÈn pneumococcus phÕ cÇu khuÈn pneumostome lç phæi, khe phæi PNK viÕt t¾t cña PolyNucleotide Kinase PNS viÕt t¾t cña Positive and Negative Selection PNT viÕt t¾t cña Plant's Novel Trait Poaceae hä Hoµ th¶o, hä Lóa pod vá gi¸p, vá ®Ëu, qu¶ ®Ëu podal (thuéc) ch©n podex vïng hËu m«n, vïng phao c©u podia (c¸c) ch©n, (c¸c) bµn tay, (c¸c) bµn ch©n, (c¸c) ch©n èng podial (thuéc) ch©n, (thuéc) bµn tay, (thuéc) bµn ch©n,(thuéc) ch©n èng podical (thuéc) vïng hËu m«n Podicipitiformes bé chim lÆn podite ch©n bß podium 1.ch©n,bµn tay, bµn ch©n 2.ch©n èng podomere ®èt ch©n podsol ®Êt potzol Pogonophora ngµnh Mang r©u

266 poikilocytes tÕ bµo m¸u cã cuèng poikilocytocyte hång cÇu biÕn d¹ng poikilohydric kh«ng ®iÒu chØnh ®−îc n−íc poikiloosmotic biÕn thÈm thÊu poikilothermal biÕn nhiÖt poikilotherms ®éng vËt biÕn nhiÖu, ®éng vËt m¸u l¹nh point mutagenesis sùu ®ét biÕn ®iÓm point mutation ®ét biÕn ®iÓm poison chÊt ®éc Poisson distribution ph©n bè Poisson pokeweed mitogen chÊt kÝch thÝch ph©n bµo pokeweed polar body thÓ cùc polar body thÓ cùc polar covalent bond liªn kÕt ®ång ho¸ trÞ ph©n cùc polar granules h¹t ph©n cùc, t©m ®éng polar group nhãm ph©n cùc polar molecule ph©n tö ph©n cùc polar molecule (dipole) ph©n tö ph©n cùc polar mutation ®ét biÕn ph©n cùc polar nuclei (c¸c) nh©n cùc polarimeter m¸y ®o ph©n cùc polarities tÝnh ph©n cùc polarity (tÝnh) ph©n cùc polarity (sù, tÝnh) ph©n cùc pole cùc, ®Ønh pole cells tÕ bµo cùc poliomyelitis (bÖnh) b¹i liÖt pollen h¹t phÊn, phÊn hoa pollen analysis ph©n tÝch phÊn hoa pollen chamber buång phÊn, « phÊn pollen count thèng kª sè phÊn hoa pollen flower hoa cã phÊn pollen grains h¹t phÊn pollen mother cell tÕ bµo mÑ h¹t phÊn pollen sac tói phÊn, bao phÊn pollen tube èng phÊn pollex ngãn c¸i pollination (sù) thô phÊn pollination drop giät thô phÊn, giät nhÇy pollination mutualisms t−¬ng hç thô phÊn pollinium khèi phÊn, côc phÊn pollutants chÊt g©y « nhiÔm

267 pollution (sù) « nhiÔm, nhiÔm bÈn polyacrylamide polyacrylamid polyacrylamide gel gel polyacrylamid polyacrylamide gel electrophoreis (PAGE) ®iÖn di gen polyacrylamid polyadeiphous nhiÒu bã nhÞ polyadenylation polyadenyl ho¸ polyadenylic acid axit polyadenylic polyandrous nhiÒu nhÞ polyandry (tÝnh) nhiÒu ®ùc polyarch nhiÒu bã nguyªn méc polycarpic ra qu¶ nhiÒu lÇn polycarpous nhiÒu nhuþ ®¬n polycation conjugate tiÕp hîp ®a cation Polychaeta líp Giun nhiÒu t¬ polychasium xim nhiÒu ng¶ polychromasia nhiÔm nhiÒu mµu polycistronic ®a cistron polyclimax cao ®Ønh phøc polyclimax theory thuyÕt cao ®Ønh polyclonal activators (c¸c) chÊt ho¹t ho¸ ®a clon polyclonal antibodies kh¸ng thÓ ®a dßng polyclonal response ph¶n øng ®a dßng polycormic nhiÒu th©n polycotyledonous nhiÒu l¸ mÇm polycyclic nhiÒu vßng polydactilous nhiÒu ngãn polydactylism (hiÖn t−îng) nhiÒu ngãn, (tËt) thõa ngãn polydactyly (tËt) nhiÒu ngãn polyembryony (tÝnh) ®a ph«i polyethylene-glycol superoxide dismutase (PEG-SOD) polyethylene-glycol dismutaza superoxid polygalacturonase (pg) polygalacturonaza (pg) polygamous 1.t¹p giao, ®a giao 2. t¹p tÝnh polygamy (tÝnh) t¹p giao polygenes gen sè l−îng polygenic ®a gen, nhiÒu gen polygenic inheritance tÝnh di truyÒn ®a gen polygenic trait tÝnh tr¹ng ®a gen polygoneutic nhiÒu løa polygraph m¸y ghi nhiÒu lÇn, ®a tr¾c kÕ polygynous nhiÒu c¸i ®a thª polygyny tÝnh nhiÒu c¸i, tÝnh nhiÒu nhÞ

268 polyhydroxyalkanoates polyhydroxyalkanoat polyhydroxyalkanoic acid (PHA) axit polyhydroxyalkanoic polyhydroxylbutylate (PHB) polyhydroxylbutylat polylinker ®iÓm ®a t¸ch dßng polymer ®a ph©n tö, polyme polymerase polymeraza polymerase chain reaction (PCR) ph¶n øng chuçi polymeraza, ph¶n øng chuçi trïng hîp polymerase chain reaction (PCR) technique kü thuËt ph¶n øng chuçi trïng hîp polymerous nhiÒu phÇn tö, nhiÒu sè, nhiÒu mÉu polymorphic ®a h×nh, nhiÒu h×nh polymorphism (hiÖn t−îng) ®a h×nh, nhiÒu h×nh polymorphonuclear granulocytes tÕ bµo h¹t d¹ng ®a nh©n polymorphonuclear leucocyte b¹ch cÇu ®a nh©n, b¹chcÇu ®a nh©n mói polymorphonuclear leukocytes (PMN) b¹ch cÇu d¹ng ®a nh©n polymorphous ®a h×nh, nhiÒu h×nh polynucleate ®a nh©n, nhiÒu nh©n polynucleotide polynucleotit polynucleotide polynucleotid polynucleotide kinase PNK kinaza polynucleotid PNK polyoestrous nhiÒu lÇn ®éng dôc polyoma virus virut polyma polyp polyp polypetalous (cã) c¸nh trµng ph©n polypeptide (protein) polypeptid (protein) polyphagous ¨n t¹p, t¹p d−ìng, ¨n nhiÒu lo¹i thøc ¨n polyphagous consumers vËt tiªu thô ¨n t¹p polyphenols polyphenol polyphyletic tÝnh nhiÒu nguån gèc polyphyletic group nhãm ®a nguån polyphyllous (cã) bao hoa rêi, (cã) bao hoa nguyªn polyphyly nhãm ®a nguån polyphyodont nhiÒu løa r¨ng polypide polyp c¸ thÓ polyploid thÓ ®a béi, ®a béi Polypodiales bé D−¬ng xØ Polypodiopsida líp D−¬ng xØ polyprotodont nhiÒu r¨ng cöa polyribosome (polysome) polyribosom (polysom) polysaccharide polysaccharid

269 polysepalous nhiÒu l¸ ®µi, (cã) l¸ ®µi ph©n polyribosome poly ribosom polysome polysom polysomy (tÝnh) nhiÒu thÓ nhiÔm s¾c ®a béi polyspermy (tÝnh) thô phÊn nhiÒu tinh trïng polyspondylic (thuéc) nhiÒu ®èt sèng polyspondyly (tÝnh) nhiÒu ®èt sèng, (hiÖn t−îng) nhiÒu ®èt sèng polysporidylous (cã) nhiÒu ®èt sèng polystely (hiÖn t−îng) nhiÒu trung trô, (tÝnh) nhiÒu trung trô polystichous nhiÒu d∙y, nhiÒu hµng polystuffer ®o¹n stuffer, ®o¹n nhåi polytene chromosomes nhiÔm s¾c thÓ nhiÒu sîi polytokous 1.nhiÒu con 2.sinh s¶n nhiÒu lÇn, m¾n ®Î polytoky (tÝnh) nhiÒu con, (tÝnh) sinh s¶n nhiÒu lÇn, (tÝnh) m¾n ®Î polytrophic 1.dinh d−ìng xen kÏ 2.(thuéc) dinh d−ìng nhiÒu nguån, ¨n nhiÒu lo¹i thøc ¨n polyunsaturated fatty acids (pufa) axit bÐo ®a kh«ng no Polyzoa ngµnh Polyzoa pome d¹ng qu¶ t¸o Pomoideae ph©n hä T¸o t©y pons cÇu pons Varilii cÇu Varolio pontal (thuéc) cÇu pontal flexure nÕp gÊp cÇu n∙o pontes (c¸c) cÇu pontine nuclei nh©n varolio population quÇn thÓ, quÇn lo¹i, chñng lo¹i, chñng quÇn population change thay ®æi quÇn thÓ population crash bïng næ d©n sè, bïng næ quÇn thÓ population cycle chu kú quÇn thÓ population density mËt ®é quÇn thÓ population dynamic biÕn ®éng quÇn thÓ population eplosion bïng næ quÇn thÓ population fluctuation dao ®éng quÇn thÓ population genetics di truyÒn häc quÇn thÓ population growth sinh tr−ëng quÇn thÓ population perturbation rèi lo¹n quÇn thÓ population regulation ®iÒu chØnh quÇn thÓ population size kÝch th−íc quÇn thÓ population structure cÊu tróc quÇn thÓ porcine somatotropin (PST) somatotropin lîn pore lç

270 poricidal (thuéc) nÎ lç, nøt lç, më lç Porifera ngµnh Th©n lç, ngµnh Bät biÓn, ngµnh H¶i miªn poriferous (cã) lç poriform (cã) d¹ng lç porin porin (protein t¹o lç xuyªn mµng) Porocyte tÕ bµo lç porogarny (tÝnh) thô phÊn qua lç no∙n porometer m¸y ®o lç khÝ, thiÕt bÞ ®o lç khÝ porous (cã) lç porous dehiscence më lç, nÎ lç porphyrins porphyrin porrect thß ra porta cæng, cöa portal (thuéc) cæng cöa portal system hÖ cöa portal vein tÜnh m¹ch rèn porus lç h¹t phÊn position effect hiÖu qu¶ vÞ trÝ, hiÖu øng vÞ trÝ positional cloning (phÐp) t¸ch dßng (t×m) vÞ trÝ positional information th«ng tin vÞ trÝ positive and negative selection (PNS) chän gièng d−¬ng tÝnh vµ ©m tÝnh positive control kiÓm so¸t d−¬ng tÝnh positive feedback t¸c ®éng ng−îc d−¬ng tÝnh positive reaction ph¶n øng d−¬ng tÝnh, ph¶n øng d−¬ng positive reinforcement cñng cè d−¬ng,cñng cè chñ ®éng positive supercoiling siªu xo¾n d−¬ng tÝnh positive taxis h−íng ®éng d−¬ng, (h−íng) theo kÝch thÝch d−¬ng postanal tail ®u«i sau hËu m«n post-capillary venules tiÓu tÜnh m¹ch sau mao m¹ch postcardinal sau (vïng) tim postcaval vein tÜnh m¹ch chñ sau, tÜnh m¹ch chñ d−íi postclimax sau cao ®Ønh postembryonic development sù ph¸t triÓn sau giai ®o¹n ph«i post-entry measures biÖn ph¸p hËu nhËp post-fertilization stages (c¸c) giai ®o¹n sau thô tinh post-hypnotic suggestion ¸m thÞ sau th«i miªn posterior 1.phÝa gÇn trôc th©n 2.phÝa sau postical (thuéc) mÆt sau, phÝa sau, phÇn thÊp postsynaptic membrane mµng sau khíp thÇn kinh post-transcriptional gene silencing (PTGS) (sù) c©m lÆng gen sau phiªn m∙, bÊt ho¹t gen sau phiªn m∙

271 post-transcriptional processing (modification) of RNAs xö lý (söa ®æi) sau phiªn m∙ cña ARN post-translational modification of protein söa ®æi sau phiªn m∙ cña protein post-trematic sau khe mang postural control ®iÒu chØnh t− thÕ postventitious chËm ph¸t triÓn do giã postzygapophysis mÊu khíp sau postzygotic barrier hµng rµo sau hîp tö potamous sèng ë s«ng, sèng ë suèi potash bå t¹t, kali cacbonat potassium kali potato late blight bÖnh tµn lôi muén potential (thuéc) tiÒm n¨ng potential energy n¨ng l−îng dù tr÷ potential evapotranspiration tiÒm n¨ng bèc tho¸t h¬i n−íc potometer thiÕt bÞ ®o møc hÊp thô pouch tói bao powdery mildew (bÖnh) mèc tr¾ng, (bÖnh) mèc s−¬ng pox viruses virut ®Ëu mïa PPA ®¹o luËt b¶o vÖ thùc vËt (Plant Protection Act) PPAR viÕt t¾t cña Peroxisome Proliferators Activated Receptor PPAR alpha PPAR alpha PPAR gamma PPAR gamma PPB b¸m gi÷ protein sinh chÊt (Plasma Protein Binding) PPFM viÕt t¾t cña Pink Pigmented Facultative Methylotroph PPO oxidaza protoporphyrinogen (Protoporphyrinogen Oxidase) PPQ bar thanh PPQ P-protein protein P PQ interval kho¶ng c¸ch PQ PRA viÕt t¾t cña Pest Risk Analysis PR interval kho¶ng c¸ch PR PR proteins protein PR praecoces (c¸c) chim non khoÎ prairies ®ång cá Prausnitz-Kustner reaction ph¶n øng Prausnitz-Kustner pre-adaptation (sù) thÝch nghi ban ®Çu pre-b cell colony-enhancing factor prebiotic tr−íc khi cã sù sèng, tiÒn sinh prebiotics tr−íc khi cã sù sèng, tiÒn sinh precapillary sphincter c¬ tr−íc mao qu¶n precautionary principle nguyªn t¾c c¶nh b¸o tr−íc precaval vein tÜnh m¹ch chñ tr−íc, tÜnh m¹ch chñ trªn

272 prechordal tr−íc d©y sèng, tr−íc tuû sèng prechordal plate tÊm tr−íc d©y sèng precipitation (sù) kÕt tña precipitin test thÝ nghiÖm kÕt tña preclimax tr−íc cao ®Ønh precocial chim non khoÎ precoracoid x−¬ng tr−íc qu¹, x−¬ng tr−íc ®ai ngùc predation (sù) ¨n thÞt predator ®éng vËt ¨n thÞt predator prey cycle chu kú vËt ¨n thÞt con måi predentin(e) chÊt ngµ non, chÊt tiÒn ngµ predictive domancy dù b¸o ngñ preen gland tuyÕn phao c©u preening (sù) rØa l«ng preference −a thÝch thøc ¨n preferendum m«i tr−êng tèi −u preferential mating giao phèi (cã) chän läc prefloration (sù) xÕp mÉu nô hoa, tiÒn khai hoa prefoliation (sù) xÕp mÉu bóp l¸, tiÒn khai l¸ preformation sù h×nh thµnh tr−íc pre-frontal lobotomy phÉu thuËt më thuú tr−íc tr¸n preganglionic fibres sîi tr−íc h¹ch pregnancy (sù) cã chöa, cã thai prehallux ngãn c¸i thõa prehensile thÝch nghi cÇm n¾m prelacteal (thuéc) thó r¨ng s÷a preload t¶i tr−íc premature ejaculation xuÊt tinh sím premaxilla (thuéc) x−¬ng tr−íc hµm trªn premaxillary (thuéc) x−¬ng tr−íc hµm trªn premeiotic mitosis ph©n bµo nguyªn nhiÔm tr−íc gi¶m ph©n premolars (c¸c) r¨ng tr−íc hµm premorse côt kh«ng ®Òu, côt v¸t pre-operational thinking t− duy tiÒn ho¹t ®éng, suy nghÜ cña giai ®o¹n tr−íc ho¹t ®éng pre-operculum x−¬ng tr−íc n¾p mang prepollex ngãn c¸i thõa pre-prophase band d¶i tr−íc tiÒn kú, d¶i tr−íc kú ®Çu prepropolypeptit tiÒn polypeptit prepubic tr−íc x−¬ng mu prepuce bao quy ®Çu prepupa giai ®o¹n tr−íc nhéng, giai ®o¹n nhéng non

273 preputial (thuéc) bao quy ®Çu presbyopia (tËt) viÔn thÞ pressure bomb bom ¸p suÊt, bom nÐn pressure potential thÕ ¸p su©t pressure probe ®Çu dß ¸p suÊt presternum 1.m¶nh tr−íc øc 2.x−¬ng øc presynaptic inhibition øc chÕ tr−íc thÇn kinh pretrematic tr−íc mang prevalence of species (sù) −u thÕ cña loµi prevertebrace tr−íc cét sèng prey vËt s¨n b¾t, vËt måi prezygapophysis mÊu khíp tr−íc Priapulida ngµnh Giun vßi, ngµnh Giun ®u«i mµo Pribnow box hép Pribnow prickle nhó gai, l«ng gai, gai primacy effect t¸c dông hµng ®Çu, t¸c dông −u tiªn primacy process thinking qu¸ tr×nh t− duy −u viÖt, qóa tr×nh t− duy −u tiªn primaries l«ng c¸nh s¬ cÊp primary 1.s¬ cÊp, nguyªn thuû, nguyªn sinh 2.chÝnh yÕu, quan träng nhÊt primary body cavity thÓ xoang nguyªn thñy primary body th©n s¬ cÊp primary cell wall v¸ch tÕ bµo s¬ cÊp, v¸ch tÕ bµo nguyªn sinh primary constriction eo s¬ cÊp, eo t©m ®éng primary consumer sinh vËt tiªu thô s¬ cÊp, sinh vËt tiªu thô cÊp mét primary flexure nÕp uèn nguyªn thuû primary germ layers (c¸c) líp ph«i s¬ cÊp primary growth sinh tr−ëng s¬ cÊp primary immune response ®¸p øng miÔn dÞch s¬ cÊp, ®¸p øng miÔn dÞch lÇn ®Çu primary meristem m« ph©n sinh s¬ cÊp primary node m¾t s¬ cÊp, mÊu s¬ cÊp primary phloem libe s¬ cÊp primary pit field diÖn lç s¬ cÊp, diÖn lç s¬ cÊp primary producer sinh vËt s¶n xuÊt primary production s¶n l−îng s¬ cÊp primary productivity n¨ng suÊt s¬ cÊp, møc s¶n xuÊt ban ®Çu primary ray tia s¬ cÊp primary reinforcer nh©n tè t¸i cñng cè chÝnh primary sere hÖ diÔn thÕ nguyªn sinh, hÖ diÔn thÕ s¬ cÊp primary structure cÊu tróc s¬ cÊp

274 primary succession diÔn thÕ nguyªn sinh, diÔn thÕ s¬ cÊp, diÔn thÕ ban ®Çu primary tissue m« s¬ cÊp, m« nguyªn sinh primary transcript s¶n phÈm phiªn m∙ s¬ cÊp primary wall v¸ch s¬ cÊp primary xylem m« gç s¬ cÊp Primates bé Linh tr−ëng primed (®∙) mÉm c¶m s¬ bé, (®∙) mÉm c¶m lÇn ®Çu primer ®o¹n måi primer extension kÐo dµi ®o¹n måi (tæng hîp ADN) primitive nguyªn thuû primitive streak d¶i nguyªn thuû primitive groove r∙nh nguyªn thuû primitive grut èng nguyªn thuû primitive sex cords bã giíi tÝnh nguyªn thuû primitive yolk tói no∙n hoµng nguyªn thuû primordial (thuéc) mÇm primordial germ cells (c¸c) tÕ bµo sinh dôc mÇm primordium mÇm primosome thÓ mÇm principle nguyªn lý principle cells tÕ bµo chÝnh principle of allocation nguyªnt¾c ph©n phèi principle of expectancy nguyªn t¾c kú väng principle of reinforcement nguyªn t¾c t¸i cñng cè prion prion prisere hÖ diÔn thÕ nguyªn sinh, hÖ diÔn thÕ s¬ cÊp prismatic (cã) d¹ng l¨ng trô prismatic layer líp l¨ng trô proanthocyanidins proanthocyanidin proatls x−¬ng tr−íc ®éi probability density function hµm mËt ®é x¸c suÊt proband ®Çu dßng, ®Çu (ph¶) hÖ probe mÉu dß probiotics probiotics (hîp chÊt kÝch thÝch sinh tr−ëng c¸c vi khuÈn cã lîi trong hÖ tiªu ho¸ ®éng vËt) problem solving behaviour hµnh vi gi¶i quyÕt khã kh¨n Proboscidea bé Cã vßi, bé Voi proboscis vßi procambium tiÒn t−îng tÇng procartilage giai ®o¹n tiÒn sôn, giai ®o¹n sôn non

275 procaryotes sinh vËt nh©n s¬, sinh vËt nguyªn thuû, sinh vËt ch−a cã nh©n ®iÓn h×nh Procellarilformes bé H¶i ©u procercoid larva Êu trïng ®u«i mãc process u låi, mÊu, chám; qu¸ tr×nh process validation qu¸ tr×nhgi¸ trÞ ho¸ Prochlorophyceae líp Nguyªn t¶o lôc, líp TiÒn t¶o lôc Prochordata ph©n ngµnh nöa d©y sèng procoelous lâm tr−íc proctal (thuéc) vïng hËu m«n proctodaeal (thuéc) èng hËu m«n proctodaeum èng hËu m«n procumbent (thuéc) n»m, bß lan procuticle tiÒn cuticun, cuticun non pro-drug therapy liÖu ph¸p tiÒn chÊt thuèc (ch÷a b»ng tiÒn chÊt cña thuèc) producers sinh vËt s¶n xuÊt, vËt s¶n xuÊt production s¶n l−îng production effeciency hiÖu suÊt s¶n xuÊt productivity n¨ng suÊt pro-ecdysis giai ®o¹n tiÒn lét x¸c, giai ®o¹n tr−íc lét x¸c proenzyme proenzym, tiÒn enzym proerythroblast tiÒn hång cÇu pro-embryo tiÒn ph«i, mÇm ph«i progeria (sù) giµ sím, l∙o ho¸ sím progesterone kÝch tè thÓ vµng, progesteron proglottides (c¸c) ®èt s¸n proglottis ®èt s¸n prognathous (cã) hµm nh«, (cã) hµm væ programmed cell death sù chÕ tÕ bµo theo ch−¬ng tr×nh programmed instruction h−íng dÉn theo ch−¬ng tr×nh programmed learning häc theo ch−¬ng tr×nh progress zone vïng ph¸t triÓn prohormone tiÒn hormone projection (sù) phãng chiÕu projective technique kü thuËt phãng chiÕu projective test tr¾c nghiÖm phãng chiÕu prokaryon nh©n s¬, tiÒn nh©n, nh©n nguyªn thñy prokaryote sinh vËt nh©n s¬, sinh vËt nh©n nguyªn thñy, sinh vËt ch−a cã nh©n ®iÓn h×nh prokaryotic (thuéc) nh©n s¬, sinh vËt nh©n s¬, sinh vËt nh©n nguyªn thñy, sinh vËt ch−a cã nh©n ®iÓn h×nh prokaryotic cell tÕ bµo nh©n s¬, tÕ bµo ch−a cã nh©n ®iÓn h×nh prolamellar body thÓ tiÒn phiÕn

276 prolan prolan, hormon kÝch dôc proleg ch©n bông, ch©n tr−íc proliferation (sù) t¨ng sinh, n¶y në proliferous (cã) t¨ng sinh proliferous phase pha t¨ng sinh prolification (sù) sinh s¶n nhiÒu proline prolin promeristem nguyªn bµo ph©n sinh, m« ph©n sinh non prometaphase kú gi÷a sím, ®Çu kú gi÷a, tr−íc kú gi÷a promontory mÊu låi, u, b−íu, nóm, nÕp, mµo, gß promoter khëi ®iÓm, promot¬ promoter trapping sù b¾t gi÷ yÕu tè khëi ®Çu promyelocyte tÕ bµo tuû non pronation quay sÊp, lËt sÊp pronate (sù) quay sÊp, lËt sÊp pronator c¬ quay sÊp pronephric (thuéc) tiÒn thËn pronephros tiÒn thËn pronotal (thuéc) m¶nh l−ng tr−íc pronotum m¶nh l−ng tr−íc pronucleus nh©n con, tiÒn nh©n, nh©n nguyªn pro-oestrus thêi kú tr−íc ®éng dôc proof-reading ®äc söa (trong phiªn m∙) pro-otic x−¬ng tr−íc tai propagation (sù) nh©n gièng, truyÒn gièng, ph¸t t¸n, bµnh tr−íng propagule cµnh gi©m, cµnh chiÕt, chåi mÇm, c©y non, m¹, h¹t gièng, thÓ nh©n gièng properdin properdin prophage tiÒn phage, prophag prophase tiÒn kú, kú tr−íc, pha ®Çu prophyll l¸ ®Çu, l¸ gèc propionic acid axit propionic proplastid tiÒn l¹p thÓ prop root rÔ chèng, rÔ «m proprioception sù tù c¶m, sù nhËn c¶m trong c¬ thÓ proprioceptive thô c¶m b¶n thÓ, tù c¶m, nhËn c¶m trong c¬ thÓ proprioceptor thô c¶m b¶n thÓ, tù c¶m, nhËn c¶m trong c¬ thÓ proscapula x−¬ng ®ßn proscolex ®Çu s¸n non, kÐn dÞch prosencephalon n∙o tr−íc prosocoele khoang n∙o tr−íc, n∙o thÊt I prosoma 1.®èt ®Çu-ngùc, ®èt th©n tr−íc 2.®Çu

277 prostaglandins prostaglandin prostaglandin endoperoxide synthase synthaza endoperoxid prostaglandin prostate tuyÕn tiÒn liÖt prostate-specific antigen (PSA) kh¸ng nguyªn ®Æc thï tuyÕn tiÒn liÖt prostatitis viªm tuyÕn tiÒn liÖt prosthetic group nhãm prosthetic prostomium phÇn tr−íc miÖng, thuú tr−íc miÖng protandrous cã tÝnh nhÞ tr−íc, cã tÝnh nhÞ chÝn tr−íc protandry (tÝnh) ®ùc chÝn tr−íc, (tÝnh) nhÞ chÝn tr−íc protease proteaza protease nexin I (PN-I) proteaza nexin I (PN-I) protease nexin II (PN-II) proteaza nexin II (PN-II) proteasome proteasom proteasome inhibitors chÊt øc chÕ proteasom protective layer líp b¶o vÖ protein protein protein A protein A protein arrays dµn protein protein-based lithography thuËt in kh¾c ®¸ dùa trªn protein protein biochips chip sinh häc protein protein bioreceptors thô quan sinh häc protein protein C protein C protein-conducting channel kªnh dÉn protein protein chips chip protein protein digestibility-corrected amino acid scoring (PDCAAS) tû sè axit amin trªn kh¶ n¨ng tiªu ho¸ protein protein engineering kü thuËt thao t¸c protein protein expression biÓu hiÑn protein protein folding cuén gËp protein protein inclusion bodies thÓ vïi protein protein interaction analysis ph©n tÝch t−¬ng t¸c protein protein kinases kinaza protein protein microarrays vi dµn protein protein-protein interactions t−¬ng t¸c protein-protein protein quality chÊt l−îng protein protein sequencer m¸y gi¶i tr×nh tù protein protein signaling (sù) ph¸t tÝn hiÖu cña protein protein splicing c¾t ghÐp protein protein structure cÊu tróc protein protein synthesis sù tæng hîp protein protein targeting nh»m ®Ých protein protein tyrosine kinase inhibitor chÊt øc chÕ kinaza tyrosin protein

278 protein tyrosine kinases kinaza tyrosin protein proteoclastic ph©n huû protein proteolysis (sù) ph©n gi¶i protein proteolytic (thuéc) ph©n gi¶i protein proteolytic enzymes enzym ph©n gi¶i protein proteome chip chip hÖ protein proteomes hÖ protein proteomics hÖ protein häc proterandrous (cã) nhÞ chÝn tr−íc, (cã) yÕu tè ®ùc chÝn tr−íc proterokont roi vi khuÈn prothallus 1.t¶n non, nguyªn t¶n 2.giao tö thÓ prothoracis gland tuyÕn ®èt ngùc tr−íc prothorax ®èt ngùc I, ®èt ngùc tr−íc Protista giíi Sinh vËt nh©n chuÈn protocercal (thuéc) thuú v©y ®u«i ®Òu, thuú v©y ®u«i nguyªn thuû Protochordata ngµnh D©y sèng nguyªn thuû protoderm vá nguyªn sinh, nguyªn b× protogyny (tÝnh) c¸i chÝn tr−íc, (tÝnh) nhuþ chÝn tr−íc protomorphic (cã) d¹ng nguyªn thuû, (cã) d¹ng gèc protonema nguyªn ty, t¶n d¹ng sîi protonephridial system hÖ nguyªn ®¬n thËn protonephridium nguyªn ®¬n thËn proton motive force lùc chuyÓn ®éng proton proton pump b¬m proton proton-translocating ATPase ATPaza chuyÓn vÞ proton proto-oncogenes gen gi¶ ung th− protophloem libe non, libe nguyªn sinh protoplasm chÊt nguyªn sinh protoplasmic (thuéc) chÊt nguyªn sinh protoplasmic circulation l−u th«ng chÊt nguyªn sinh protoplast thÓ nguyªn sinh, tÕ bµo trÇn protoplast culture nu«i cÊy thÓ nguyªn sinh protoplast fusion dung hîp thÓ nguyªn sinh, dung hîp tÕ bµo trÇn protopodite ®èt gèc ch©n protostele nguyªn trung trô, bã m¹ch ®ång t©m protostome lç ph«i, miÖng ph«i, ®éng vËt nguyªn khÈu Prototheria ph©n líp Thó nguyªn thuû prototroph nguyªn d−ìng, sinh vËt nguyªn d−ìng prototype kiÓu nguyªn thuû, kiÓu gèc, kiÓu chuÈn protoxin protoxin, tiÒn ®éc tè protoxylem nguyªn méc Protozoa ngµnh §éng vËt nguyªn sinh

279 protozoologist nhµ nguyªn sinh ®éng vËt protozoon ®éng vËt ®¬n bµo, ®éng vËt nguyªn sinh protractor c¬ duçi provascular tissue m« m¹ch non proventriculus 1.d¹ dµy tuyÕn 2.mÒ 3.d¹ dµy, cèi xay vÞ provitamin provitamin, tiÒn sinh tè provirus tiÒn virut, provirut provitamin A provitamin A proxemics thèng kª häc kh«ng gian nh©n lo¹i proximal gÇn t©m, cËn t©m PRR bÖnh thèi rÔ do Phytophthora (Phytophthora Root Rot) pruinose phñ phÊn tr¾ng pruniform (cã) d¹ng qu¶ mËn Prymnesiophyceae líp T¶o roi PS serin phosphatidyl (Phosphatidyl Serine) PSA viÕt t¾t cña Prostate-Specific Antigen psalterium d¹ l¸ s¸ch psammophyte thùc vËt −a c¸t, thùc vËt sèng trªn c¸t p-selectin pseudautostylic (thuéc) khíp kiÓu trùc tiÕp gi¶ pseudautostyly (thuéc) khíp kiÓu trùc tiÕp gi¶ pseudo-aposematic nguþ tr¹ng gi¶, (thuéc) mµu nguþ trang gi¶ pseudobrachium v©y ngùc gi¶ pseudobulb bäng gi¶, tói chøa n−íc pseudocarp qu¶ gi¶ pseudocoele 1.khoang gi¶, n∙o thÊt V 2.thÓ xoang gi¶ pseudocoelomate ®éng vËt xoang gi¶ pseudocoetom thÓ xoang gi¶ pseudocopulation (sù) giao hîp gi¶ pseudocyesis (sù) mang thai gi¶ pseudodementia (chøng) gi¶ sa sót trÝ tuÖ pseudodont (cã) r¨ng gi¶, (cã) r¨ng sõng pseudogamy (tÝnh) giao phèi gi¶, (tÝnh) tiÕp hîp gi¶ pseudogene gen gi¶, gen sao sai, gen lçi pseudoheart 1.tim gi¶ 2.c¬ quan trôc pseudointerference b¸n giao thoa pseudometamerism (hiÖn t−îng) ph©n ®èt gi¶ Pseudomonadales bé h×nh que gi¶ Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas fluorescens Pseudomonas fluorescens pseudoparenchyma m« mÒm gi¶, nhu m« gi¶ pseudopod ch©n gi¶

280 pseudopodia ch©n gi¶, cuèng gi¶ pseudopodium ch©n gi¶ pseudopregnancy (tÝnh) thô tinh gi¶ Pseudoscoronidae hä h×nh que gi¶ Pseudoscorpionidae bé bä c¹p gi¶ Pseudovilli l«ng nhung gi¶ PS interval kho¶ng c¸ch PS pseudovitellus thÓ no∙n hoµng gi¶ Psilotopsida líp Th«ng Psittaciformes bé Ch©n chÌo, bé VÑt psittacosis sèt vÑt, sèt chim psittacosis-lymphogranuloma viruses virut g©y bÖnh Hodgkin-virut vÑt psoralen xem psoralene psoralene psoralene (ho¸ chÊt ®éc ®èi víi c«n trïng) PST viÕt t¾t cña Porcine SomatoTropin psychiatry bÖnh häc t©m thÇn psychism thuyÕt t©m linh psychoanalysis 1.thuyÕt ph©n t©m 2.(ph−¬ng ph¸p) ph©n tÝch t©m lý, (ph−¬ng ph¸p) t©m thÇn psychodynamics ®éng th¸i t©m lý häc psychogalvanic reflex ph¶n x¹ ®iÖn-t©m thÇn psychogenic (cã) nguån gèc t©m thÇn, (cã) nguån gèc t©m lý psychogenic disorders (c¸c) rèi lo¹n t©m thÇn psychokinesis vËn ®éng t©m thÇn, kh¶ n¨ng t©m thÇn chÕ ngù vËt chÊt psychometrics tr¾c nghiÖm t©m lý häc psychopath lo¹n nh©n c¸ch psychopathology bÖnh häc t©m thÇn psychopharmacology t©m thÇn d−îc häc psychophily (tÝnh) thô phÊn nhê b−ím psychophysis vËt lý t©m thÇn häc psychophysiological disorders rèi lo¹n t©m sinh lý psychosexual development ph¸t triÓn t©m thÇn-sinh dôc psychosexual disorders rèi lo¹n t©m thÇn-sinh dôc psychosis (chøng) lo¹n t©m thÇn psychosomatic (thuéc) t©m thÇn, th©n thÓ, t©m-thÓ psychophysiological disorders rèi lo¹n t©m thÇn-th©n thÓ, rèi lo¹n t©m- thÓ psychosurgery phÉu thuËt t©m thÇn psychotherapy liÖu ph¸p t©m thÇn psychrophile sinh vËt −a l¹nh psychrophilic −a l¹nh, −a nhiÖt ®é thÊp psychrophilic enzymes enzym −a l¹nh

281 Pteridophyta ngµnh Thùc vËt hoa Èn cã m¹ch Pteridospermopsida líp D−¬ng xØ cã h¹t Pterobranchia nhãm Mang d¹ng c¸nh Pteropsida líp D−¬ng xØ pterostilbenes pterygial 1.tia v©y 2.(thuéc) v©y, c¸nh pterygium chi pterygoid 1.x−¬ng c¸nh, x−¬ng c¸nh b−ím 2.(cã) d¹ng c¸nh pterygopalatoquadrate bar thanh b−ím khÈu c¸i vu«ng pterylosis (sù) ph©n bè vïng l«ng PTGS viÕt t¾t cña Post-Transcriptional Gene Silencing ptilinum bao ®Çu PTK kinaza tyrosin protein (Protein Tyrosine Kinase) PTM söa ®æi sau dÞch m∙ (Post-Translational Modification) ptyxis (sù) cuèn l¸ non, xÕp chåi, xÕp nô puberty tuæi dËy th× puberulent (cã) l«ng m¨ng, phñ l«ng mÞn, (cã) l«ng mÞn, phñ l«ng mÞn pubescence phñ l«ng m¨ng, phñ l«ng mÞn, phñ l«ng t¬ ng¾n pubescent (cã) l«ng m¨ng, (cã) l«ng t¬, (cã) l«ng mÞn pubic (thuéc) x−¬ng mu pubis x−¬ng mu PUFA axit bÐo ®a kh«ng b∙o hoµ (Polyunsaturated Fatty Acids) puff ball thÓ qu¶ nÊm cá dµy puffs d¶i ph×nh, puf pulmo phæi pulmonary artery ®éng m¹ch phæi pulmonary C receptor thô quan phæi C pulmonary circulation tuÇn hoµn phæi pulmonary valves van tæ chim ®éng m¹ch phæi pulmonary vein tÜnh m¹ch phæi Pulmonata bé Cã phæi pulmonate (cã) phæi, (cã) phæi s¸ch, thë kh«ng khÝ pulmonary (thuéc) phæi pulmonary (thuéc) phæi, khoang h« hÊp pulmones (c¸c) phæi pulp tuû pulse m¹ch pulse labelling ®¸nh dÊu m¹ch ®éng pulvinule thÓ gèi nhá, thÓ khuûu nhá, thÓ ®Öm lãng nhá pulsed-field gel electrophoresis (phÐp) ®iÖn di gel tr−êng m¹ch ®éng, (phÐp) ®iÖn di gel xung-tr−êng

282 pulvinus 1.thÓ gèi, thÓ khuûu 2.thÓ ®Öm lãng pump (sù) b¬m punctate (cã) ®èm, (cã) chÊm, (cã) ®iÓm, lÊm tÊm, lèm ®èm, lç chç punctuated equilibrium c©n b»ng ng¾t qu∙ng punctum chÊm, ®iÓm, ®èm pungent 1.buèt, nhãi 2.h¨ng, cay, g¾t punishment (sù) trõng ph¹t pupa nhéng pupal (thuéc) nhéng pupal parasitism kÝ sinh trong nhéng puparium kÐn pupil ®ång tö, con ng−¬i pupillary (thuéc) ®ång tö, con ng−¬i pupilometer ®ång tö kÕ pupiparous ®Î nhéng pure culture nu«i cÊy s¹ch, gièng nu«i cÊy s¹ch pure line dßng thuÇn purine purin Purkinje network m¹ng purkinje Purkinje cells tÕ bµo purkinje purposive behaviour tËp tÝnh cã môc ®Ých pus mñ pustule 1.môn n−íc 2.môn mñ, nèt môn pustulous (cã) môn n−íc, (cã) môn mñ, (cã) nèt mñ pustutar (cã) môn n−íc, (cã) môn mñ, (cã) nèt mñ putamen 1.mµng vá trøng 2.nh©n vá hÕn putrefaction (sù) thèi r÷a puzzle box hép ®è trÝ p-value gi¸ trÞ-p, gi¸ trÞ x¸c suÊt PVP viÕt t¾t cña Plant Variety Protection Act PVPA ®¹o luËt b¶o vÖ c¸c gièng thùc vËt (Plant Variety Protection) PVR quyÒn cña gièng thùc vËt (Plant Variety Rights) PWGF nh©n tè sinh tr−ëng vÕt th−¬ng b¾t nguån tõ tiÓu huyÕt cÇu (Platelet-Derived Wound Growth Factor) pycnidiospore bµo tö phÊn Pycnogonida bé NhÖn ch©n trøng pycnosis (sù) kÕt ®Æc nh©n, tho¸i ho¸ tÕ bµo pycnoxylic wood gç cøng, gç ch¾c, gç ®Æc pygal 1.(thuéc) ®èt hËu m«n 2.m¶nh cuèi mai pygostyle x−¬ng b¸nh l¸i, x−¬ng l−ìi cµy pyloric (thuéc) m«n vÞ pyloric canal èng m«n vÞ

283 pyloric sphincter c¬ m«n vÞ pylorus m«n vÞ pyralis bä rÇy ng« ch©u ¢u pyramid th¸p pyramid pyramidal (thuéc) th¸p pyramid pyramidal tract bã th¸p pyramid pyramid of biomass th¸p sinh khèi pyramid of numbers th¸p sè l−îng pyramid of productivity th¸p søc s¶n xuÊt pyranose pyranoza pyrenocarp thÓ qu¶ d¹ng chai pyrenoid h¹t t¹o tinh bét, nh©n tinh bét Pyrenomycetes líp Pyrenomycetes pyrethrins pyrethrin pyrexia c¬n sèt pyrexial (thuéc) c¬n sèt pyridine alkaloids (c¸c) pyridin alkaloit pyridoxal pyridoxal pyriform (cã) d¹ng qu¶ lª pyrimidine pyrimidin pyrogens mñ pyroninophilic cells tÕ bµo −a pyronin pyrophilous −a ®Êt ch¸y pyrophosphate cleavage (sù) t¸ch pyrophosphat, chia pyrophosphat pyrrolizidine alkaloids alkaloid pyrrolizidin pyxidium qu¶ hép pyxis qu¶ hép

284

Q

Q-bands b¨ng Q q-beta replicase replicaza q-beta q-beta replicase technique kü thuËt replicaza q-beta QCM c©n tinh thÓ Quartz vi l−îng (Quartz Crystal Microbalances) QD ®iÓm l−îng tö (quantum dot) QPCR ph¶n øng PCR ®Þnh l−îng (Quantitative Polymerase Chain Reaction) QRS complex phøc hîp QRS QS interval kho¶ng c¸ch QS QSAR viÕt t¾t cña Quantitative Structure-Activity Relationship QSPR viÕt t¾t cña Quantitative Structure-Property Relationship QT interval kho¶ng c¸ch QT QTL viÕt t¾t cña Quantitative Trait Loci quadrant gãc phÇn t− quadrat « vu«ng (tiªu chuÈn) quadrate 1.h×nh vu«ng, vu«ng 2.x−¬ng vu«ng quadrate bone x−¬ng vu«ng quadratus c¬ vu«ng quadriceps c¬ bèn ®Çu quadrivalent thÓ tø trÞ quadrumanous bèn tay quadruped bèn ch©n quadrupole ion trap b∙y ion bèn cùc qualitative variation biÕn ®æi ®Þnh tÝnh quality chÊt l−îng quanratine (sù) kiÓm dÞchm thêi gian c¸ch ly, c¸ch ly quantile 1.®iÓm ph©n vÞ 2.gi¸ trÞ ph©n vÞ quantitative character ®Æc ®iÓm ®Þnh l−îng, tÝnh tr¹ng sè l−îng quantitative genetics di truyÒn häc ®Þnh l−îng quantitative structure-activity relationship (qsar) quan hÖ sè l−îng vÒ cÊu tróc-ho¹t tÝnh quantitative structure-property relationship (qspr) quan hÖ sè l−îng vÒ cÊu tróc-®Æc tÝnh quantitative trait tÝnh tr¹ng sè l−îng quantity of radiation l−îng phãng x¹ quantum dot ®iÓm l−îng tö quantum tags thÎ l−îng tö quantum wire d©y l−îng tö quarantine pest kiÓm dÞch s©u bä

285 quartet bé bèn bµo tö, tø tö quartette bé bèn bµo tö, tø tö quartz crystal microbalances vi c©n b»ng tinh thÓ th¹ch anh quaternary structure cÊu tróc bËc bèn queen (con) chóa queen bee substance chÊt ong chóa queen substance chÊt ong chóa quelling chÕ ngù (biÓu hiÖn gen bµng ARN nhiÔu) quencher dye chÊt nhuém xo¸ quercetin quercetin (hä th¶o d−îc chèng oxy ho¸ vµ ung th−) quick-stop dõng nhanh, dÊu chÊm nh¹y quiescent centre t©m nghØ, t©m kh«ng ph©n chia quiet sleep giÊc ngñ sãng chËm, giÊc ngñ s©u quiliwort c©y thuû phØ quill th©n èng quill feathers l«ng èng quinacrine fluorescence huúnh quang quinacrin quincuncial aestivation mÉu nô hoa kiÓu nanh sÊu quinine ký ninh, quinin quinone quinon quorum sensing c¶m biÕn ®Þnh møc, c¶m biÕn tíi h¹n (trong c¬ chÕ truyÒn tÝn hiÒu ë vi sinh vËt) quotas cota

286 R

r and k strategy chiÕn l−îc k vµ r R genes (c¸c) gen R r/K chän läc r/K rabies (bÖnh) d¹i Rabl configuration cÊu h×nh Rabl RAC uû ban t− vÊn vÒ ADN t¸i tæ hîp (Recombinant DNA Advisory Committee) race chñng racemate hçn hîp ®¼ng ph©n (cã sè l−îng ph©n tö L vµ D b»ng nhau) raceme chïm (hoa) racemic (mixture) xem racemate racemose (cã) chïm, (thµnh) chïm racemose inflorescence côm hoa cã chïm rachidial (thuéc) trôc, cét sèng rachilla cuèng nh¸nh, trôc nh¸nh rachiodont (cã) r¨ng gai rachis 1.trôc, cuèng, cäng 2.th©n èng 3.cét sèng rad rad radial quay, to¶ trßn, to¶ tia, radial cleavage ph©n c¾t phãng x¹ radial longitudinal section mÆt c¾t däc xuyªn t©m, mÆt c¾t däc h−íng ®−êng kÝnh radial symmetry (tÝnh) ®èi xøng to¶ tia radiata sinh vËt ®èi xøng to¶ tia radiate to¶ tia radiation bøc x¹ radiation danger zone khu vùc nguy hiÓm phãng x¹ radiation hazard nguy c¬ nhiÔm x¹ radiation sickness (bÖnh) nhiÔm x¹ radiation therapy liÖu ph¸p phãng x¹, trÞ liÖu b»ng phãng x¹ radical 1.(thuéc) rÔ 2. gèc radicivorous ¨n rÔ radicle rÔ mÇm radioactive phãng x¹ radioactive dating x¸c ®Þnh tuæi b»ng phãng x¹ radioactive isotopes chÊt ®ång vÞ phãng x¹ radio-allergosorbent test thÝ nghiÖm chÊt hÊp phô dÞ nguyªn phãng x¹ radiobiology sinh häc phãng x¹

287 radiocarbon dating ®Þnh tuæi b¨ng cacbon phãng x¹ radiograph ¶nh X quang, ¶nh tia r¬ngen radiography (phÐp) chôp (b»ng) tia X, (phÐp) chôp (b»ng) tia phãng x¹ radioimmunoassay xÐt nghiÖm miÔn dÞch b»ng phãng x¹ radioimmunoassay thÝ nghiÖm chÊt miÔn dÞch phãng x¹ radio-immunosorbent test thö nghiÖm chÊt hÊp phô miÔn dÞch phãng x¹ radioimmunotechnique kü thuËt miÔn dÞch phãng x¹ radioisotope chÊt ®ång vÞ phãng x¹ radiolabeled ®−îc ®¸nh dÊu b»ng phãng x¹ Radiolaria bé Trïng tia radiolarian ooze bïn trïng tia radiology phãng x¹ häc radiomimetic (cã) t¸c dông gièng phãng x¹ radionuclide nuclit phãng x¹ radionuclide imaging chôp ¶nh b»ng nuclit phãng x¹ radiopaque kh«ng thÊm bøc x¹, ch¾n bøc x¹ radioresistant chÞu bøc x¹, chÞu phãng x¹ radiosensitive nh¹y c¶m víi bøc x¹, nh¹y c¶m víi phãng x¹, nh¹y c¶m bøc x¹ radium needle kim ra®i radius 1.x−¬ng quay, g©n quay 2.trôc ®èi xøng to¶ trßn radix rÔ, gèc radon seeds (c¸c) bao radon radula l−ìi bµo, d¶i b¨ng kitin radular (cã) l−ìi bµo, (cã) d¶i b¨ng kitin radulate (cã) l−ìi bµo, (cã) d¶i b¨ng kitin raduliform (cã) l−ìi bµo, (cã) d¶i b¨ng kitin rafts vïng ®Æc thï (trªn mµng tÕ bµo ®éng vËt cã vó tËp trung thô quan) rain m−a rain forest rõng m−a rain shadow vïng khuÊt m−a, khu vùc khuÊt m−a rainfall l−îng m−a raised bog ®Çm lÇy d©ng cao raman optical activity spectroscopy (phÐp) quang phæ ®o ho¹t tÝnh quang häc Raman ramentum v¶y l¸ ramet c©y ®éc lËp ramiform (cã) d¹ng cµnh ramus 1.sîi (l«ng chim) 2.nh¸nh (hµm) random amplified polymorphic DNA (RAPD) technique Kü thuËt nh©n ngÉu nhiªn ADN ®a h×nh random coil thÓ xo¾n ngÉu nhiªn random distribution c©y ®éc lËp, c¸ thÓ dßng v« tÝnh

288 random mating giao phèi ngÉu nhiªn random searching t×m kiÕm ngÉu nhiªn random variable biÕn sè ngÉu nhiªn range kho¶ng biÕn thiªn, biªn ®é range of optimum vïng cùc thuËn ranine (thuéc) mÆt d−íi l−ìi rank 1.h¹ng, thø h¹ng 2.xÕp h¹ng rank abundance diagrams (sù) ph©n bè ngÉu nhiªn rank test thö theo thø h¹ng Ranunculaceae hä Mao l−¬ng Ranvier’s node eo Ranvier RAPD viÕt t¾t cña Random Amplified Polymorphic DNA raphe 1.sèng no∙n, gê no∙n 2.®−êng gi÷a raphe nucleus nh©n sèng no∙n raphide tinh thÓ d¹ng kim rapid eye movement cö ®éng m¾t nhanh raptatory (thuéc) ¨n thÞt, ¸c, d÷ raptorial (thuéc) ¨n thÞt, ¸c, d÷ rapid microbial detection (RMD) ph¸t hiÖn vi khuÈn nhanh rapid protein folding assay xÐt nghiÖm nhanh protein cuén gãi rarialian complex phøc hÖ nhiÒu l¸ no∙n rarity biÓu ®å thø tù phong phó ras gene gen ras (rat sarcoma, g©y ung th− ë chuét vµ ng−êi) ras protein protein ras (do gen ras sinh ra) rasorial thÝch nghi bíi ®Êt rate of increase tØ lÖ t¨ng Rathke’s pouch thÝ nghiÖm Rathke rationalization (sù) hîp lý ho¸ ratio schedule of reinforcement chÕ ®é cñng cè tû sè rattle vßng ®u«i sõng, khóc chu«ng rational drug design thiÕt kÕ thuèc hîp lý Rauber’s cells (c¸c) tÕ bµo Raube Raunkiaer classification of plant ph©n lo¹i Raunkiaer vÒ quÇn x∙ thùc vËt Raunkiaer system hÖu Raunkiaer ray tia ray floret 1.hoa r×a, hoa tia 2.hoa h×nh l−ìi ray initial tÕ bµo khëi sinh tia ray tracheid qu¶n bµo tia RB thÓ khóc x¹ (Refractile Bodies) R-bands b¨ng R RBS gene gen RBS (chèng chÞu nÊm Phialophora gregata)

289 rDNA rADN (ADN ribosom) reaction (sù) ph¶n øng reaction formation h×nh thµnh ph¶n øng reaction time thêi gian ph¶n øng reaction wood gç (cã ph¶n øng) ®Þnh h−íng reactive depression suy gi¶m ph¶n øng reactive oxygen species gèc tù do reactive schizophrenia t©m thÇn ph©n liÖt d¹ng ph¶n øng readiness potential ®iÖn thÕ th−êng trùc reading frame khung ®äc reagin reagin reaginic antibody kh¸ng thÓ reagin reality principle nguyªn lý hiÖn thùc real-time PCR PCR thêi gian thËt reassociation (of DNA) ghÐp ®«i (hai sîi ®¬n ADN) RecA gen RecA (g©y t¸i tæ hîp ë E.coli) recall håi t−ëng recapitulation sù nh¾c l¹i, sù th©u tãm, sù tæng kÕt recapitulation theory thuyÕt l¹i tæ, thuyÕt l¹i gièng recency effect hiÖu øng vÒ tÝnh míi mÎ receptacle 1.tói, nang 2.®Õ hoa receptaculum 1.tói (chøa), nang (chøa) 2.tói chøa trøng receptaculum seminis tói nhËn tinh, tói chøa tinh receptive (thuéc) tiÕp nhËn receptor thô quan, chÊt nhËn, vËt nhËn, ®iÓm nhËn, thô thÓ receptor cells tÕ bµo xóc gi¸c receptor fitting (RF) phï hîp thô quan (ph−¬ng ph¸p x¸c ®Þnh cÊu tróc ®¹i ph©n tö) receptor mapping (RM) lËp b¶n ®å thô quan (nh»m pháng ®o¸n cÊu tróc ba chiÒu cña ®iÓm b¸m thô quan) receptor mediated endocytosis nhËp bµo qua trung gian thô thÓ receptor potential thÕ n¨ng thô quan receptor protein protein thô quan receptor tyrosine kinase kinaza tyrosin thô quan recess ng¸ch, hè, hèc recessive (cã tÝnh tr¹ng) lÆn recessive allele alen lÆn recessive gene gen lÆn reciprocal cross lai thuËn nghÞch, lai giao hç reciprocal hybrids (c¸c) con lai thuËn nghÞch, (c¸c) con lai giao hç reciprocal inhibition øc chÕ thuËn nghÞch reciprocal interation ph¶n øng thuËn nghÞch

290 reciprocal neurons neuron thuËn nghÞch reciprocal translocation chuyÓn ®o¹n thuËn nghÞch, chuyÓn ®o¹n giao hç recognition (sù) nhËn biÕt recognition concept of species quan ®iÓm thõa nhËn loµi recognition helix chuçi nhËn biÕt recolonization (sù) t¸i ®Þnh c− recombinant thÓ t¸i tæ hîp recombinant DNA ADN t¸i tæ hîp recombinant DNA advisory committee uû ban t− vÊn vÒ ADN t¸i tæ hîp recombinant DNA technology C«ng nghÖ ADN t¸i tæ hîp recombinant inbred strains (c¸c) nßi néi phèi t¸i tæ hîp recombinase recombinaza recombination (sù) t¸i tæ hîp, tæ hîp l¹i recombination map b¶n ®å t¸i tæ hîp recombination nodule t¸i tæ hîp h¹ch recovery rate tèc ®é phôc håi rectal (thuéc) ruét th¼ng, trùc trµng rectal gills (c¸c) mang trùc trµng rectirostral (cã) má th¼ng, (cã) vßi th¼ng rection center trung t©m ph¶n øng rection center trung t©m ph¶n øng rectrices (c¸c) l«ng ®u«i rectricial (thuéc) l«ng ®u«i rectrix l«ng ®u«i rectum trùc trµng, ruét th¼ng rectus c¬ th¼ng recuitment (sù) bæ sung (quÇn thÓ), phôc håi s¬ cÊp, thu gãp recurrent håi quy, t¸i diÔn recurvirostral (cã) má cong lªn red algae t¶o ®á red biotechnology c«ng nghÖ sinh häc ®á red blood cell hång cÇu red blood corpuscle hång cÇu red body m¹ng mao m¹ch red corpuscle hång cÇu Red Data Book S¸ch §á red gland m¹ng mao m¹ch red light ¸nh s¸ng ®á red muscles c¬ ®á red nucleus nh©n ®á red reaction ph¶n øng ®á red tide thuû triÒu ®á

291 redia Êu trïng redia redement napole (RN) gene gen redement napole (t¨ng axit cho thÞt) redirected behaviour hµnh vi chuyÓn h−íng redox reaction ph¶n øng oxi ho¸ khö reduced-allergen soybeans ®Ëu t−¬ng gi¶m dÞ øng reducing agent chÊt khö reduction gi¶m, khö reduction division gi¶m ph©n, ph©n bµo gi¶m nhiÔm reductionism thuyÕt gi¶m thiÓu redundancy tÝnh d− thõa, tÝnh tho¸i ho¸ (m∙ di truyÒn) reed d¹ mói khÕ reefs r¹n ®¸ ngÇm, ¸m tiªu, d¶i c¸t ngÇm re-entry t¸i ph¸t refection (sù) tù ¨n ph©n referen reflected (bÞ) ph¶n x¹ reflerred pain ph¶n x¹ ®au reflex ph¶n x¹ reflex action hµnh ®éng ph¶n x¹ reflex arc cung ph¶n x¹ refractile bodies (RB) thÓ khóc x¹ refractory period thêi kú tr¬ refuges n¬i tró Èn refugium khu vùc Èn n¸u, vïng tró Èn, vïng biÖt c− regeneration (sù) t¸i sinh regional plant protection organization (RPPO) tæ chøc b¶o vÖ thùc vËt khu vùc regression 1.(sù) håi quy 2.(sù) tho¸i triÒu 3.(phÐp) håi quy regression analysis ph©n tÝch håi quy regular ®Òu, c©n ®èi regular distribution ph©n bè ®Òu regulation sù ®iÒu hoµ, ®iÒu chØnh, ®iÒu tiÕt regulative development (sù) ph¸t triÓn cã ®iÒu chØnh regulative fitness (sù) phï hîp t−¬ng ®èi regulator gene gen ®iÒu chØnh regulatory element phÇn tö ®iÒu hoµ regulatory enzyme enzym ®iÒu hoµ regulatory gene gen ®iÒu hoµ regulatory protein protein ®iÒu hoµ regurgitation 1.(sù) ch¶y ng−îc, dån ng−îc 2.(sù) tr¬, î reinforcement (sù) cñng cè, t¨ng c−êng regulatory sequence tr×nh tù ®iÒu hoµ

292 regulon regulon (®¬n vÞ ®iÒu hoµ) reiterated sequences tr×nh tù lÆp l¹i rejection (sù) ®µo th¶i, th¶i bá rejuvenescence (sù) håi xu©n, trÎ l¹i relative abundance møc phong phó t−¬ng ®èi relative growth rate tØ lÖ t¨ng tr−ëng t−¬ng ®èi relative humidity ®é Èm t−¬ng ®èi relative refractory period thêi kú tr¬ t−¬ng ®èi relaxation (sù) gi∙n, níi, gi¶i lao relaxation time thêi gian gi∙n relaxin relaxin relay nuelei nh©n cßn l¹i release-inhibiting hormone gi¶i phãng hormon k×m h∙m releaser chÊt tiÕt releasing hormon hormon tiÕt releasing hormone gi¶i phãng hormon relict (sù) häc l¹i rem rem REM sleep giÊc ngñ m¾t cö ®éng nhanh remediation sù söa ch÷a remex l«ng c¸nh remiges (c¸c) l«ng c¸nh remiped (cã) ch©n chÌo Remipedia líp Ch©n chÌo remission 1.(sù) thuyªn gi¶m 2.thêi kú thuyªn gi¶m renal (thuéc) thËn renal nerve thÇn kinh thËn renal pelvis bÓ thËn renal portal system hÖ m¹ch cöa thËn renal tubules èng thËn, èng dÉn niÖu renaturation (sù) håi tÝnh rendzina ®Êt rendzin renin thËn tè reniform (cã) h×nh thËn, (cã) d¹ng thËn rennet d¹ mói khÕ renin inhibitors chÊt øc chÕ thËn tè rennin enzym rennin (cßn gäi lµ chymosin, dïng lµm phomat) reovirus reovirut (cã ARN s¬i kÐp, reo: Respiratory Enteric Orphan) repeated DNA ADN lÆp l¹i repeated sequences tr×nh tù lÆp l¹i reperfusion nèi m¹ch, th«ng m¹ch (m¸u) repetition compulsion c−ìng bøc lÆp l¹i

293 repetitive sequence tr×nh tù lÆp l¹i repilica plating cÊy b»ng con dÊu replacement diagrams biÓu ®å thay thÕ replacement vector vect¬ thay thÕ replication (sù) sao chÐp, t¸i b¶n replication fork ch¹c sao chÐp replication sao chÐp replication fork nÜa sao chÐp (®iÓm tæng hîp ADN in vivo) replicon ®¬n vÞ sao chÐp, replicon replum v¸ch gi¸ no∙n, v¸ch gi¶ repolarized t¸i ph©n cùc reporter gene gen chØ thÞ, gen th«ng b¸o repressible enzyme enzym cã thÓ bÞ øc chÕ repression (sù) øc chÕ, (hiÖn t−îng) øc chÕ repressor chÊt øc chÕ reproduction (sù) sinh s¶n reproductive (thuéc) sinh s¶n reproductive activity ho¹t ®éng sinh s¶n reproductive behaviour tËp tÝnh sinh s¶n reproductive cycle chu kú sinh s¶n reproductive effort cè g¾ng sinh s¶n reproductive isolation c¸ch ly sinh s¶n reproductive output s¶n phÈm sinh s¶n reproductive rate chØ sè sinh s¶n reproductive system hÖ sinh s¶n reproductive value gi¸ trÞ sinh s¶n Reptilia líp Bß s¸t repugnatorial glands tuyÕn b¶o vÖ resampling lÊy tõ mÉu tiÕp research foundation for microbiological diseases quü nghiªn cøu c¸c bÖnh do vi sinh vËt reserves (sù) dù tr÷, ®Ó dµnh residue b∙, cÆn resilience (sù) ®Èy nhau resilience (tÝnh) ®µn håi, (tÝnh) håi phôc resilience of community tÝnh mÒm dÎo cña quÇn x∙ resin nhùa resin canal èng dÉn nhùa resin duct èng dÉn nhùa resistance (sù) ph¶n kh¸ng

294 resintance of community tÝnh ®Ò kh¸ng cña quÇn x∙ resistant (cã) søc ®Ò kh¸ng resolving power of the eye kh¶ n¨ng ph©n gi¶i cña m¾t resource nguån lîi, tµi nguyªn resource partitioning (sù) ph©n chia nguån gièng respiration (sù) h« hÊp, (sù) thë respiration energy n¨ng l−îng h« hÊp respiration rate c−êng ®é quang hîp h« hÊp respiratory centre trung khu h« hÊp respiratory chain chuçi h« hÊp respiratory chemoreceptor ho¸ thô quan h« hÊp respiratory exchange ratio tèc ®é h« hÊp respiratory heat nhiÖt h« hÊp respiratory movement vËn ®éng h« hÊp respiratory muscle c¬ h« hÊp respiratory organs (cã) c¬ quan h« hÊp respiratory pigment s¾c tè h« hÊp respiratory quotient hÖ sè h« hÊp respiratory rhythmicity nhÞp h« hÊp respiratory substrate c¬ chÊt h« hÊp respiratory system hÖ h« hÊp respiratory tract ®−êng h« hÊp respiratory tree hÖ phæi respiratory valve van h« hÊp respondant (sù) ®¸p øng, tr¶ lêi responding cells tÕ bµo tr¶ lêi, ®¸p l¹i response ph¶n øng response elements nguyªn tè ph¶n øng ®¸p l¹i response latency (tr¹ng th¸i) Èn cña ph¶n øng restiform (cã) ph¶n øng resting membrane potential ®iÖn thÕ mµng nghØ resting nucleus nh©n nghØ resting potential thÕ n¨ng tÜnh resting spore b¶o tö nghØ, bµo tö mïa ®«ng restitution nucleus nh©n t¸i t¹o restriction giíi h¹n restriction and modification h¹n chÕ vµ th−êng biÕn restriction endonuclease endonucleaza giíi h¹n restriction enzyme enzym giíi h¹n restriction endoglycosidases endoglycosidaza giíi h¹n restriction endonucleases endonucleaza giíi h¹n restriction enzyme enzym giíi h¹n

295 restriction fragment ®o¹n giíi h¹n (do enzym giíi h¹n c¾t ra) restriction fragment length polymorphism (hiÖn t−îng) ®a h×nh chiÒu dµi ®o¹n giíi h¹n restriction fragment length polymorphism ®a h×nh ®é dµi c¸c ®o¹n giíi h¹n restriction map b¶n ®å giíi h¹n restriction mapping lËp b¶n ®å giíi h¹n restriction mapping ph−¬ng ph¸p ®¸nh dÊu ®iÓm giíi h¹n restriction points in cell cycles ®iÓm giíi h¹n restriction site ®iÓm giíi h¹n restrictive temprature nhiÖt ®é giíi h¹n resupinate lén ng−îc resveratrol resveratrol (t¸c nh©n chèng nÊm lÊy tõ thùc vËt) rete m¹ng l−íi, l−íi rete Malpighii l−íi Malpighiv rete mirabile l−íi m¹ch kú diÖu rete mucosum l−íi Malpighi rete testis m¹ng l−íi tinh hoµn retia (c¸c) m¹ng l−íi, l−íi reticular (thuéc) l−íi reticular formation tæ chøc l−íi reticulate thickening ho¸ dµy d¹ng l−íi reticular tissue m« l−íi reticulocytes tÕ bµo l−íi, hång cÇu l−íi reticulodromous (cã) l−íi tÜnh m¹ch reticuloendothelial system hÖ l−íi-néi m« reticulopodium ch©n l−íi reticulum 1.d¹ tæ ong 2.thÓ l−íi retiform (cã) d¹ng l−íi retiform tissue m« l−íi retina vâng m¹c retinal (thuéc) vâng m¹c retinene tiÓu vâng m¹c retinoid x receptors (RXR) thô quan retinoid X retinoids retinoid (dÉn xuÊt cña vitamin A) retractile (thuéc) co rót retractor c¬ co rót retrices (c¸c) l«ng ®u«i l¸i h−íng retricial (thuéc) l«ng ®u«i l¸i h−íng retrieval (sù) t¸i hiÖn (trÝ nhí) retrieval cue t¸c nh©n t¸i hiÖn retrix l«ng ®u«i l¸i h−íng retroactive inhibition øc chÕ t¸c ®éng ng−îc

296 retrocerebral glands (c¸c) tuyÕn sau n∙o retroelements xem transposon retrograde amnesia (chøng) mÊt trÝ nhí vÒ sau retrograde transport vËn chuyÓn ng−îc retropulsion sù ®Èy lïi, sù ®¶y ng−îc retrovirus virut sao chÐp ng−îc retrotransposon gen nh¶y ARN retroviral vectors vect¬ retrovirut retrovirus retrovirut retuse khÝa tai bÌo revehent mang ng−îc l¹i reverse genetics di truyÒn häc ng−îc reverse micelle (RM) micel ®¶o ng−îc reverse mutation ®ét biÕn nghÞch reverse phase chromatography (RPC) s¾c lý ®¶o pha reverse potential ®iÖn thÕ ®æi chiÒu reverse transcriptase enzym phiªn m∙ ng−îc reverse transcriptase transcriptaza ng−îc reverse transcription phiªn m∙ ng−îc reversed micelle micel ®¶o ng−îc reversion (sù) håi biÕn, ®ét biÕn ng−îc revolute cuén ra, cuén ngoµi reward system hÖ thèng bï, hÖ thèng cñng cè rexigenous t¹o ®øt g∙y RFLP ®a h×nh ®é dµi c¸c ®o¹n giíi h¹n rh rh (dïng cho c¸c ph©n tö ë ng−êi ®−îc t¹o ra b»ng c«ng nghÖ ADN t¸i tæ hîp - Recombinant (r) human (h) rhabdite thÓ que rhabdom thÓ que rhabdomeres ®o¹n thÓ que rhachis trôc, trô, mèng, èng, th©n èng, cét sèng rhamphotheca bao (má) sõng rhaphe sèng no∙n, gê no∙n, ®−êng gi÷a Rheiformes bé §µ ®iÓu mü rheoreceptors c¬ quan ®−êng bªn, thô quan dßng ch¶y rhesus blood group system hÖ thèng nhãm m¸u rhesus rhesus factor nh©n tè rhesus rhesus monkey khØ rhesus rheumatic fever (bÖnh) thÊp khíp (cÊp) rheumatoid arthritis viªm khíp d¹ng thÊp rheumatoid factor yÕu tè d¹ng thÊp rhinal (thuéc) mòi

297 rhinencephalon phÇn n∙o khøu gi¸c rhinocoele xoang mòi Rhizobaceae hä Vi khuÈn rÔ Rhizobium (bacteria) vi khuÈn Rhizobium rhizodermis vá rÔ, líp l«ng hót rhizoid d¹ng rÔ, rÔ gi¶ rhizome th©n-rÔ, rÔ-bß rhizomorph sîi nÊm d¹ng rÔ rhizophagous ¨n rÔ Rhizopoda líp Trïng ch©n rÔ rhizopodium ch©n-rÔ, ch©n gi¶ ph©n nh¸nh, ch©n gi¶ d¹ng rÔ rhizosphere vïng rÔ, bÇu rÔ rhizoremediation söa ch÷a, kh¾c phôc b»ng Rhizobium rhnarium mâm, mòi Rho factor nh©n tè Rho rhodamine rodamin rhodophane chÊt dÇu ®á Rhodophyceae nhãm T¶o ®á rhodopsin rodopsin rhombencephalon n∙o sau rhopadium c¬ quan ®−êng bªn rhTNF nh©n tè ho¹i tö khèi u t¸i tæ hîp ë ng−êi (recombinant human Tumor Necrosis Factor) Rhynchocephalia bé §Çu má rhynchiphorous (cã) má rhynchocoel xoang vßi rhynchodont (cã) r¨ng má Rhyniopsida líp D−¬ng xØ rhytidome vá kh« rib x−¬ng s−ên riboflavin riboflavin, lactoflavin, vitamin B2 ribonucleic acid axit ribonucleic ribose riboza RI strains nßi RI RIA xÐt nghiÖm miÔn dÞch b»ng phãng x¹ (RadioImmunoAssay) ribonuclease 1 gene ribonuclease RNAse ribonucleic acid Axit ribonucleic ribonucleic acid (RNA) ribose riboza ribosomal adaptor ribosomal DNA AND ribosom

298 ribosomal RNA (rRNA) ARN ribosom ribosome ribosome ribosome binding site ®iÓm b¸m ribosom riboswitches c«ng t¾c ribo (trong ARN th«ng tin) ribozyme ribozym ribulose ribuloza ribulose 1,5-bisphosphate carboxylase oxygenase ribuloza 1,5- biphosphat cacboxylaza oxygenaza ribulose 1,5- carboxylase ribulose bisphosphate ribuloza biphosphat rice blast bÖnh lóa hÐo richness ®é phong phó richness relationship quan hÖ phong phó ricin ricin (lectin g©y chÕt tÕ bµo) rickets bÖnh cßi x−¬ng rictal (thuéc) lç má, cöa má rictus lç má, cöa má rigidity sù cøng ®ê, chøng cøng ®¬ rigor cøng ®ê rigor mortis cøng x¸c RIKEN viÖn nghiªn cøu vËt lý vµ ho¸ häc NhËt B¶n rima khe, r∙nh, vÕt nøt rimate (cã) khe, (cã) r∙nh, (cã) vÕt nøt rimiform (cã) d¹ng khe, (cã) d¹ng r∙nh rimose (cã) khe, (cã) r∙nh, (cã) vÕt nøt ring vßng ring counts vßng ®Õm ®−îc ring culture trång c©y d¹ng vßng ring gland tuyÕn vßng ringing (sù) lo¹i vßng ngoµi ring-porous (cã) lç d¹ng vßng ring-spot nèt ®èm l¸, nèt kh¶ Ripe of fruit and seed chÝn qña vµ h¹t RISC phøc hîp lµm c©m lÆng (bÊt ho¹t) do ARN (RNA-Induced Silencing Complex) ritualization (sù) thÝch nghi hãa rituximab rituximab (thuèc kh¸ng thÓ ®¬n dßng ch÷a thÊp khíp) RMD viÕt t¾t cña Rapid Microbial Detection rn gene gen rn, (xem napole gene) RNA ARN RNA-binding domain of protein vïng ARN liªn kÕt víi protein RNA-induced silencing complex phøc hîp bÊt ho¹t do ARN g©y ra

299 RNA interference (RNAi) (sù) can thiÖp cña ARN RNA polymerase ARN polymeraza RNA probes mÉu dß ARN RNA processing xö lý ARN (lo¹i bá intron) RNA ribosome ARN ribosom (rARN) RNA-synthesis tæng hîp ARN RNA transcriptase transcriptaza ARN RNA vectors vect¬ ARN RNAi ARNi RNAp ARNp RNAse ARNaza RNAse 1 gene gen ARNaza 1 Robertsonian translocation chuyÓn ®o¹n Robertson Robustness of community søc khoÎ cña quÇn x∙ rod thÓ que, thÓ gËy rod cell tÕ bµo h×nh que Rodentia bé GËm nhÊm rogue 1.c©y d¹i, c©y tho¸i ho¸ 2.nhæ c©y d¹i, nhæ c©y tho¸i ho¸ role vai trß r¬ntgen r¬ngen r¬ntgen equivalent man ®−¬ng l−îng r¬ngen sinh vËt rontgenology r¬ngen häc root 1.rÔ 2.gèc root cap chãp rÔ root hair l«ng hót, rÔ t¬ root plate tÊm rÔ, mÊu rÔ root primordium mÇm rÔ root pressure ¸p lùc rÔ root tuber rÔ cñ rooting compound hîp chÊt kÝch thÝch mäc rÔ rooting of cutting gi©m cµnh root-mean-square c¨n qu©n ph−¬ng, tr×nh b×nh b×nh ph−¬ng rootstock th©n rÔ (®øng) rootworm s©u ®ôc rÔ Rorshach inkblot test tr¾c nghiÖm vÕt mùc Rorshach ROS xem Reactive Oxygen Species Rosaceae hä Hoa hång Rose -Waaler test thÝ nghiÖm Rose-Waaler rosemarinic acid axit rosemarinic RosenmUllers organ c¬ quan Rosenmuller rosette thÓ hoa thÞ, d¹ng hoa thÞ

300 rosette plant c©y d¹ng hoa thÞ Rosidae ph©n líp Hoa hång, tæng bé Hoa hång rostellum cùa rostral (thuéc) má, chuú rostrate (thuéc) má, chuú rostrum má, chuû rot (sù) thèi, (sù) r÷a, ho¹i môc rotate (cã) d¹ng vµnh Rotifera líp Trïng b¸nh xe rotor c¬ xoay rotula x−¬ng b¸nh chÌ rough colony khuÈn l¹c sÇn sïi rough endoplasmic reticulum l−íi néi chÊt h¹t, l−íi néi chÊt th« rough ER l−íi néi chÊt cã h¹t round dance móa vßng trßn roundworm giun trßn Rous’ sarcoma sacom Rous roving gene gen di ®éng RPFA xem Rapid Protein Folding Assay rps1c gene gen rps1c rps1k gene gen rps1k rps6 gene gen rps6 rps8 gene gen rps8 rRNA (ribosomal RNA) rARN (ARN ribosom) r-selection chän läc r R-strategist nhµ chiÕn l−¬c R RTK xem Receptor Tyrosine Kinase RT-PCR viÕt t¾t cña Real Time PCR rubber cao su Rubiaceae hä Cµ phª rubisco enzym rubico RuBisCO enzym ribulozodiphotphat cacboxilaza-oxidaza rubitecan rubitecan (d−îc phÈm ®Èy lïi ung th− tuyÕn tuþ) RuBP carboxylase cacboxylaza RuBP RuBPCase RuBPCaza ruderal mäc n¬i b∙i r¸c rudiment c¬ quan th« s¬, mÇm c¬ quan RuDP RuDP Riboloza 1,5-bisphosphat Ruffimi’s organs ( c¸c) c¬ quan Riffimi rufous n©u ®á rugose (cã) nÕp nh¨n rugulose d¹ cá

301 rumen d¹ cá rumenic acid axit rumenic ruminant ( thuéc) nhai l¹i // ®éng vËt nhai l¹i rumination ( sù) nhai l¹i runner th©n bß runt disease bÖnh cßi lympho bµo rupicolous sèng trªn ®¸, mäc trªn ®¸ russet vÕt th©m, vÕt nh¸m, vÕt n©u ®á rust bÖnh gØ s¾t rut 1. TiÕng gäi c¸i, tiÕng gäi ®éng dôc 2. ( thuéc ) ®éng dôc // giao cÊu rutilant phít ®á, phít vµng RXR thô quan Retinoid X

302

S

s1 mapping lËp b¶n ®å S1 s1 nuclease S1 nucleaza (enzym thuû ph©n ADN sîi ®¬n) SAAND xem Selective Apoptotic Anti-Neoplastic Drug sabuline mäc trªn c¸t sabulose mäc trªn c¸t sac bao, tói saccadic eye movements ( c¸c ) chuyÓn ®éng trßng m¾t, (c¸c) cö ®éng liÕc nhanh saccate (cã) d¹ng tói saccharobiose saccharobioza Saccharomyces cerevisiae nÊm Saccharomyces cerevisiae sacculate (cã) tói nhá Saccule tói trßn; tói nhá Sacculiform (cã) d¹ng tói nhá, (cã) d¹ng bao nhá sacculus tói nhá, tói trßn saccus tói phÊn sacral ribs x−¬ng s−ên cïng sacral vertebrae ( c¸c) ®èt sèng cïng sacroiliac joint khíp cïng- chËu sacromere tiÕt c¬, khóc c¬ sacrum x−¬ng cïng sadism ( sù) b¹o d©m sado-masochism (sù) b¹o- khæ d©m sa viÕt t¾t cña salicylic acid SAFA viÕt t¾t cña Saturated Fatty Acids SAGB viÕt t¾t cña Senior Advisory Group on Biotechnology SAGE viÕt t¾t cña Serial Analysis of Gene Expression sagittal däc gi÷a, (thuéc) trôc däc gi÷a sagittal plane tÊm d¹ng mòi m¸c sagittate (cã) d¹ng mòi tªn Sahelian drought (n¹n ) h¹n h¸n Sahel Salamander kú gi«ng salicylic acid (sa) axit salicylic Salientia tæng bé L−ìng c− kh«ng ®u«i saline soil ®Êt mÆn salinity ®é muèi, ®é mÆn salinity tolerance tÝnh chÞu mÆn

303 saliva n−íc bät salivary gland chromosome nhiÔm s¾c thÓ tuyÕn n−íc bät salivary glands (c¸c) tuyÕn n−íc bät salivary secretions sù tiÕt n−íc bät salivatory centres trung khu n−íc bät Salmonella ( vi khuÈn) Salmonella Salmonella enteritidis Salmonella enteritidis Salmonella typhimurium Salmonella typhimurium Salmoniformes bé C¸ håi salpingian ( thuéc) èng Eustachio, vßi Fallopio salpinx 1.èng dÉn phÊn 2. èng dÉn trøng salsuginous mäc trªn ®Çm lÇy n−íc mÆn salt gland tuyÕn muèi salt marsh ®Çm lÇy ( n−íc) mÆn salt tolerance tÝnh chÞu muèi saltation (sù ) ®ét biÕn nh¶y saltatorial nh¶y saltatory ( ®Ó) nh¶y saltatory conduction dÉn truyÒn nh¶y (cãc) saltigrade (sù) nh¶y, b−íc nh¶y salting out tña b»ng muèi SAM xem S-adenosylmethionine samara qu¶ (cã) c¸nh samariform (cã) d¹ng c¸nh sam-k gene gen sam-k sampling (sù) lÊy mÉu sampling distribution ph©n bè mÉu vËt sampling error sai sè (do) chän mÉu sanctuary zone vïng b¶o vÖ Sand dunes ®ôn c¸t, cån c¸t sandwich method ph−¬ng thøc kÑp gi÷a sandwich technique kÜ thuËt kiÓu b¸nh m× kÑp ch¶ sanitary and phytosanitary (sps) agreement HiÖp ®Þnh vÖ sinh vµ vÖ sinh thùc vËt sanitary and phytosanitary (sps) measures c¸c biÖn ph¸p vÖ sinh vµ vÖ sinh thùc vËt sap nhùa (c©y); dÞch sap wood d¸c (gç) saponification ho¸ xµ phßng saponims saponim saponnins saponnin saprobe sinh vËt ho¹i sinh saprogenous sèng trªn chÊt thèi saprophilous −a chÊt thèi r÷a

304 saprophyte thùc vËt ho¹i sinh saprophytic (thuéc) thùc vËt ho¹i sinh saprotrophy (sù) ho¹i sinh, ®êi sèng ho¹i sinh SAR viÕt t¾t cña Systemic Acquired Resistance SAR by NMR kü thuËt SAR by NMR (t¹o t−¬ng t¸c ho¹t tÝnh cÊu tróc - Structure-Activity Relationship - b»ng céng h−ëng tõ h¹t nh©n - Nuclear Magnetic Resonance) sarcodic (cã) d¹ng n¹c, (cã) d¹ng thÞt Sarcodina líp Trïng ch©n rÔ, líp Trïng ch©n gi¶ sarcodous (cã) n¹c, (cã) thÞt sarcoid (cã) d¹ng n¹c, (cã) d¹ng thÞt sarcolemma mµng c¬ sarcoma sarcoma, sarcom, sacom sarcomas (c¸c) sarcoma, (c¸c) sarcom, (c¸c) sacom sarcomata (c¸c) sarcoma, (c¸c) sarcom, (c¸c) sacom sarcomere khóc c¬, ®èt c¬ sarcophagous ¨n thÞt sarcoplasmic reticulum l−íi c¬ t−¬ng, l−íi nhôc chÊt Sariarelli Shwartzman phenomenon hiÖn t−îng Sanarelli Shawartzman sartorius c¬ may satellite vÖ tinh, thÓ kÌm Satellite cells tÕ bµo kÌm, tÕ bµo vÖ tinh satellite DNA ADN vÖ tinh satiation sù ngÊy saturated fatty acids (SAFA) axit bÐo b∙o hoµ saturation sù b∙o hoµ saturation point ®iÓm b∙o hoµ savanna ®ång cá savan , tr¶ng cá saxicole sèng trªn ®¸, mäc trªn ®¸ saxitoxins saxitoxin SBO dÇu ®Ëu t−¬ng (soybean oil) scab 1. V¶y nèt 2. (bÖnh) nèt vÈy scabellum gèc c¸nh scaberulous sÇn sïi, (cã) nèt sÇn scabrid sÇn sïi, xï x×; ®ãng v¶y, (cã) v¶y scabrous sÇn sïi, (cã ) nèt sÇn scaffold khung protein, lâi protein scaffold/radial loop model m« h×nh vßng lâi protein/ to¶ tia scale v¶y scale bark 1. Vá (cã) v¶y 2. Vá kh« scale leaf l¸ (cã) v¶y scalene muscle c¬ thang

305 scale-up më réng qui m« scaly bark vá (cã) v¶y scandent (thuéc) leo b¸m scanning electron microscope kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö quÐt scanning transmission electron microscope kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö truyÒn quÐt scanning tunneling electron microscopy kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö èng quÐt scansorial (thÝch nghi) leo trÌo scape 1. C¸n 2. Gèc (r©u) scaphoid x−¬ng thuyÒn Scaphopoda líp Ch©n thuyÒn scapigenous (cã) c¸n; (thuéc) gèc (r©u) scapula x−¬ng b¶ scapular (thuéc) x−¬ng b¶ scapulars (c¸c) l«ng c¸nh scarification (sù) r¹ch r∙nh, t¹o r∙nh scavengers vËt ¨n x¸c thèi scco2 scent gland tuyÕn x¹, tuyÕn th¬m scent-marking (sù) ®¸nh dÊu b»ng mïi schedule of reinforcement lÞch tr×nh cñng cè Schick test phÐp thö Schick SCF viÕt t¾t cña Stem Cell growth Factor schistocyte tÊm m¸u schizocarp qu¶ nøt, qu¶ nÎ schizocoel khoang nøt, khoang t¸ch líp schizocoelic (thuéc) khoang nøt, khoang t¸ch líp schizogamy (tÝnh) ph©n tÝch c¸ thÓ schizogenesis (sù) sinh s¶n ph©n tÝnh, liÖt sinh schizogenous (thuéc) ph©n c¾t, nøt rêi, liÖt sinh schizogony (tÝnh) sinh s¶n ph©n c¾t, (tÝnh) liÖt sinh schizont thÓ sinh s¶n ph©n c¾t, thÓ liÖt sinh schizophrenia t©m thÇn ph©n liÖt school (sù) hîp bÇy, hîp ®µn school phobia (chøng) sî ®Õn tr−êng schooling (sù) hîp bÇy, hîp ®µn Schwann cell tÕ bµo Schwann sciatic (thuéc) vïng h«ng scientific method ph−¬ng ph¸p khoa häc sciera mµng cøng, cñng m¹c scierified (bÞ) ho¸ cøng scierite thÓ cøng, m¶nh cøng, gai x−¬ng, m¶nh x−¬ng

306 scierophyll l¸ cøng scieroproteins (nhãm) protein cøng scierosed (bÞ) ho¸ cøng scintillation camera camera nhÊp nh¸y scintillation counter m¸y ®Õm nhÊp nh¸y scion cµnh ghÐp, chåi ghÐp, mÇm ghÐp sciophyte thùc vËt −a tèi, thùc vËt −a bãng sclere gai sclereid tÕ bµo m« cøng ng¾n sclereide tÕ bµo v¸ch dµy sclerenchyma m« cøng, c−¬ng m« sclerenchyma cell tÕ bµo m« cøng sclerosis (sù) hãa x¬ cøng, x¬ vì, ho¸ licnin sclerotic (thuéc) m¶ng cøng, cñng m¹c sclerotic cell tÕ bµo cøng scierotin scleronin sclerotium h¹ch nÊm scierotization (sù) ho¸ x¬ cøng, kÕt cøng sclerotized (bÞ) ho¸ cøng sclerotome thÓ x−¬ng cøng SCN viÕt t¾t cña Soybean Cyst Nematodes scobicular (cã) d¹ng m¹t scobiform (cã) d¹ng m¹t c−a scoleces (c¸c) ®èt ®Çu, (c¸c) ®èt s¸n scolecid (thuéc) ®Çu s¸n scoleciform (cã) d¹ng ®Çu s¸n scolex ®èt ®Çu, ®Çu s¸n scolophore thÓ c¶m gi¸c d¹ng thoi scolopidia (c¸c) thÓ c¶m gi¸c d¹ng chu«ng scolopidium thÓ c¶m gi¸c d¹ng chu«ng scopa bµn ch¶i phÊn scopophilia lo¹n dôc nh×n scorch hÐo r¸m, báng r¸m Scorpionidea bé Bä c¹p scotoma 1.®iÓm tèi, ¸m ®iÓm 2.vÕt tèi scotomata (c¸c) ®iÓm tèi, ¸m ®iÓm, (c¸c) vÕt tèi scotomization (sù) ¸m ®iÓm hãa scotopia sù thÝch øng nh×n tèi SCP viÕt t¾t cña Single-Cell Protein screening sµng läc scrobiculate (cã) vÕt lâm nhá, (cã) hèc nhá

307 scrobiculate (cã) vÕt lâm nhá, (cã) hèc nhá scrobiculus vÕt lâm nhá, hèc nhá Scrophulariaceae hä Hoa mâm chã scrotal (thuéc) b×u scrotum b×u scutate (thuéc) v¶y (sõng) scute v¶y (sõng) scutellum m¶nh mµy, m¶nh thuÇn scyphistoma Êu trïng d¹ng chÐn Scyphomedusae líp Søa Scyphozoa líp Søa sd1 gene gen sd1 SDA axit stearidonic (stearidonic acid) SDM ®ét biÕn ®Þnh h−íng ®iÓm (site-directed mutagenesis) SDS sulfat dodecyl natri (Sodium dodecyl sulfate) sea biÓn sea urchins cÇu gai seach t×m kiÕm, vïng thu hÑp Sealily huÖ biÓn search image h×nh ¶nh rµ so¸t, h×nh ¶nh t×m kiÕm search time thêi gian t×m kiÕm searching efficiency hiÖu qu¶ t×m måi seasonal movement di chuyÓn theo mïa seaweed t¶o biÓn sebaceous (cã) b∙ nhên, (cã) b∙ dÇu sebaceous cyst nang b∙ sebaceous gland tuyÕn nhên sebiferous tiÕt b∙ nhên, tiÕt b∙ dÇu sebum b∙ nhên, b∙ dÇu secodont (cã) r¨ng c¾t second ventricle n∙o thÊt thø hai, n∙o thÊt bªn secondary body cavity khoang c¬ thÓ thø sinh secondary cell wall v¸ch tÕ bµo thø sinh secondary constriction eo thø cÊp secondary compound hîp chÊt bËc hai secondary consumer sinh vËt tiªu thô bËc hai, sinh vËt tiªu thô thø cÊp secondary growth sinh tr−ëng thø cÊp, sinh tr−ëng thø sinh secondary immune response ®¸p øng miÔn dÞch lÇn hai secondary law of thermodynamics nguyªn lý thø hai nhiÖt ®éng lùc häc secondary meristem m« ph©n sinh thø cÊp secondary mesenchyme cells tÕ bµo trung m« thø cÊp secondary messenger chÊt truyÒn tin cÊp hai

308 secondary metabolites (c¸c) chÊt chuyÓn ho¸ thø cÊp secondary phloem libe thø cÊp secondary-process thinking qu¸ tr×nh t− duy thø ph¸t secondary productivity n¨ng suÊt thø cÊp secondary reinforcement cñng cè thø cÊp secondary structure cÊu tróc bËc hai secondary substances (c¸c) chÊt phô, (c¸c) chÊt thø cÊp secondary succession diÔn thÕ thø sinh secondary thickening ho¸ dµy thø cÊp secondary wall v¸ch thø cÊp secondary xylem m« gç thø cÊp secretion (sù) tiÕt, chÕ tiÕt secretor c¬ thÓ tiÕt secretory (thuéc) tiÕt, chÕ tiÕt secretory duct èng tiÕt secretory epithelia biÓu m« tiÕt secretory phase pha tiÕt secretory piece m¶nh tiÕt secretory vesicle tói tiÕt secritin secritin section 1.l¸t c¾t, mÆt c¾t 2.nhãm sectorial (thuéc) c¾t, (cã) d¹ng nªm sectorial chimera thÓ kh¶m nªm secund mét phÝa, mét mÆt, mét bªn sedentary ®Þnh c−, kh«ng ®æi chç sediment core trÇm tÝch seed h¹t, gièng, nguån gèc, nguyªn nh©n, sÑ, tinh dÞch seed bank ng©n hµng h¹t gièng seed leaf l¸ mÇm, tö diÖp seed plant c©y cã h¹t, thùc vËt cã h¹t segment 1.®èt, ®o¹n 2.®o¹n bµo segmental (thuéc) ph©n ®èt, ph©n ®o¹n segmental interchange trao ®æi chÐo ®o¹n nhiÔm s¾c sedimentary rock ®¸ trÇm tÝch sedimentation an accumulation (sù) l¾ng ®äng, kÕt l¾ng seedless" fruits qu¶ "kh«ng h¹t" seed-specific promoter promot¬ ®Æc hiÖu h¹t segmental plates tÊm ®èt segmentation (sù) ph©n ®èt, chia ®èt, ph©n c¾t, ph©n ®o¹n, chia ®o¹n segmentation cavity khoang ph©n c¾t ®èt, khoang ph©n c¾t segmentation genes gen ph©n ®èt segregation (sù) ph©n ly, ph©n t¸ch

309 segregation of chromosome sù t¸ch nhiÔm s¾c thÓ seismonasty (tÝnh) øng chÊn ®éng Selachii bé C¸ nh¸m selectable marker gene gen chØ thÞ (dïng ®Ó) chän läc selectins selectin selection (sù) chän läc selection coefficient hÖ sè chän läc selection pressure ¸p lùc chän läc selective apoptotic anti-neoplastic drug thuèc chèng t¹o u míi b»ng ch−¬ng tr×nh c¸i chÕt chän läc selective estrogen effect hiÖu qu¶ estrogen chän läc selective estrogen receptor thô quan estrogen chän läc selective extinction tuyÖt chñng chän läc selective mating giao phèi chän läc selective permeability tÝnh thÊm chän läc selective predation chän läc do vËt d÷ selectively permeable mebrane mµng thÊm chän läc selector genes gen chän läc selenodont (cã) r¨ng d¹ng mãc, (cã) r¨ng d¹ng liÒm selenocysteine selenocystein self tù, tù th©n self-compatible tù hîp self cure tù ch÷a trÞ, tù ®iÒu trÞ, tù ch÷a bÖnh self-digestion (sù) tù tiªu self differentiation sù t¹u gi¶i biÖt ho¸ self fertilization tù thô tinh self incompatible tù v« giao, tù kh«ng hîp self sterile tù bÊt thô self sterility (tÝnh) tù bÊt thô, (tÝnh) kh«ng thô tinh self-thinning curve ®−êng tù tØa th−a (quÇn thÓ) sell vá gi¸p semantic memory trÝ nhí ng÷ nghÜa semantide ph©n tö th«ng tin self-assembling molecular machines bé m¸y ph©n tö tù l¾p r¸p self-assembly (of a large molecular structure) (sù) tù l¾p r¸p (cña mét cÊu tróc ph©n tö lín) selfing (sù) tù phun, tù phèi selfish DNA ADN tù th©n, ADN Ých kû self-pollination (sù) tù thô phÊn sematic (thuéc) tÝn hiÖu nguy hiÓm, b¸o nguy, c¶nh b¸o semeiotic (thuéc) triÖu chøng semen tinh dÞch

310 semicircular canals (c¸c) èng b¸n khuyªn, (c¸c) èng nöa vßng semilunar valve van b¸n nguyÖt seminal 1.(thuéc) tinh dÞch 2.(thuéc) h¹t gièng 3.(thuéc) mÇm seminal receptacle tói nhËn tinh, tói tiÕp tinh seminal roots (c¸c) rÔ mÇm seminal vesicle tói tinh seminiferous chøa tinh dÞch, sinh tinh dÞch seminiferous tubules èng sinh tinh semiochemical ho¸ chÊt truyÒn tin semiotics ký hiÖu häc semi-oviparous ®Î con kh«ng hoµn semipalmate xÎ ch©n vÞt n«ng, xÎ ch©n vÞt kh«ng hoµn toµn semipermeable membrane mµng b¸n thÊm semiplacenta nhau kh«ng rông, semistreptostyly kiÓu khíp b¸n ®éng x−¬ng vu«ng-tuû semisynthetic catalytic antibody kh¸ng thÓ xóc t¸c b¸n tæng hîp sempervirent th−êng xanh senescence (sù) l∙o ho¸, ho¸ giµ, giµ cçi senescent l∙o suy, l∙o ho¸, giµ cçi senile-degenerative disorders (c¸c) rèi lo¹n cña l∙o suy, (c¸c) rèi lo¹n cña l∙o suy senility (sù) l∙o suy, giµ cçi senior advisory group on biotechnology (SAGB) nhãm t− vÊn cao cÊp vÒ c«ng nghÖ sinh häc sensation c¶m gi¸c sense (cã) nghÜa (nãi vÒ mét sîi ®¬n ADN hoÆc ARN) sense strand sîi cã nghÜa, m¹ch cã nghÜa, m¹ch m∙ gèc, m¹ch th«ng tin senses (c¸c) c¶m gi¸c sensiferous nhËn c¶m sensigerous nhËn c¶m sensilla (c¸c) vi gi¸c quan, (c¸c) gi¸c quan nhá sensillum vÞ gi¸c quan, gi¸c quan nhá sensitive nh¹y c¶m, mÉn c¶m sensitive period thêi kú mÉn c¶m, giai ®o¹n nh¹y c¶m sensitization (cã) g©y mÉn c¶m, (sù) g©y c¶m øng sensorial (thuéc) vïng c¶m gi¸c, vïng nh©n c¶m sensorimotor development ph¸t triÓn c¶m gi¸c-vËn ®éng sensorimotor intelligence stage giai ®o¹n trÝ tuÖ c¶m gi¸c-vËn ®éng sensorium vïng c¶m gi¸c, vïng nhËn c¶m sensory (thuéc) nhËn c¶m, c¶m thô, c¶m gi¸c sensory adaptation thÝch nghi c¶m gi¸c sensory aphasia mÊt c¶m gi¸c

311 sensory deprivation t−íc ®o¹t c¶m gi¸c, øc chÕ c¶m xóc sensory ganglia h¹ch giao c¶m sensory information th«ng tin c¶m gi¸c sensory memory trÝ nhí c¶m gi¸c sensory neuron tÕ bµo thÇn kinh thô c¶m sensory of afferent nervous system hÖ thÇn kinh c¶m gi¸c sensory receptor thô quan c¶m gi¸c sensory receptor thô quan sensory store kho c¶m gi¸c sepal l¸ ®µi separation anxiety lo sî chia ly separation layer tÇng t¸ch ra, tÇng rông sepsis (sù) nhiÔm khuÈn, nhiÔm trïng septa (c¸c) v¸ch, (c¸c) v¸ch ng¨n septal (thuéc) v¸ch septal nuclei v¸ch nh©n septate (cã) v¸ch septate fibre sîi v¸ch septate fungi v¸ch nÊm septic shock cho¸ng nhiÔm khuÈn septicidal nøt v¸ch, xÎ v¸ch, nÎ v¸ch, r¸ch v¸ch septifragal t¸ch rêi v¸ch, nøt rêi v¸ch, xÎ rêi v¸ch septum v¸ch, v¸ch ng¨n septum transversum v¸ch ngang sequence chuçi, tr×nh tù, d∙y sequence (of a DNA molecule) tr×nh tù (cña ph©n tö ADN) sequence (of a protein molecule) tr×nh tù (cña ph©n tö protein) sequence map b¶n ®å tr×nh tù sequencing (sù) x¸c ®Þnh tr×nh tù sequencing (of DNA molecules) gi¶i tr×nh tù (cña ph©n tö ADN) sequencing (of oligosaccharides) gi¶i tr×nh tù (cña c¸c oligosaccharid) sequencing (of protein molecules) gi¶i tr×nh tù (cña ph©n tö protein) sequential induction model m« h×nh c¶m øng enzym chuçi sequestered iron s¸t cµng ho¸ sequestrene ch¸t cµng ho¸, chÊt chelat ho¸ sequestrol iron s¾t cµng ho¸ sequon sequon (®iÓm b¸m cña ®−êng trªn ph©n tö protein) seral (thuéc) hÖ diÔn thÕ seral stage chuçi diÔn thÕ sere hÖ diÔn thÕ serial analysis of gene expression (SAGE) ph©n tÝch hµng lo¹t sù biÓu hiÖn gen

312 serial homology tÝnh t−¬ng ®ång chuçi serial learning häc thuéc lßng serial recall håi t−ëng nh¾c l¹i serial-position effect hiÖu øng vÞ trÝ theo chuçi, hiÖu øng vÞ trÝ thuéc lßng serine serin serine (ser) serin SERM chÊt ®iÒu biÕn thô quan b»ng estrogen chän läc (Selective Estrogen Receptor Modulators) seroconversion chuyÓn ho¸ huyÕt thanh serological determinants (c¸c) quyÕt ®Þnh kh¸ng nguyªn huyÕt thanh serological typing x¸c ®Þnh lo¹i huyÕt thanh serologist nhµ huyÕt thanh häc serology huyÕt thanh häc seronegative ©m tÝnh vÒ huyÕt thanh serophyte vi khuÈn −a huyÕt thanh serosa mµng thanh dÞch, thanh m¹c serotaxonomy (sù) ph©n lo¹i b»ng huyÕt thanh serotherapy liÖu ph¸p huyÕt thanh, huyÕt thanh trÞ liÖu serotonin serotonin serotypes kiÓu huyÕt thanh serous (cã) huyÕt thanh, thanh dÞch serous membrane mµng thanh dÞch, thanh m¹c serrate (cã) r¨ng c−a, xÎ r¨ng c−a serrulate (cã) r¨ng c−a nhá sertory cells tÕ bµo sertory serum serum, huyÕt thanh serum albumin albumin huyÕt thanh serum half life nöa tuæi thä cña huyÕt thanh serum immune response ph¶n øng miÔn dÞch cña huyÕt thanh serum lifetime tuæi thä cña huyÕt thanh serum sickness bÖnh huyÕt thanh serum therapy liÖu ph¸p huyÕt thanh, huyÕt thanh trÞ liÖu servomechanisms c¬ chÕ tù ®éng sesamoid x−¬ng võng sessile kh«ng cuèng, ®Þnh c− sessile organisms sinh vËt b¸m ®¸y set of chromosome tËp nhiÔm s¾c thÓ set point ®iÓm dõng seta l«ng cøng, cuèng bµo tö, ria, t¬ cøng setaceous (cã) l«ng cøng, (cã) t¬ cøng setea l«ng cøng, tia, cuèng bµo tö, t¬ cøng setiferous (cã) l«ng cøng

313 setiform (cã) d¹ng l«ng cøng setigerous (cã) l«ng cøng, mang l«ng cøng, (cã) ria, mang ria setose nhiÒu l«ng cøng setulose (cã) l«ng t¬, (cã) l«ng mÒm, (cã) l«ng mÞn severe combined immunodeficiency syndrome héi chøng thiÕu hôt miÔn dÞch phèi hîp trÇm träng sex 1.giíi tÝnh 2.x¸c ®Þnh giíi tÝnh sex cells (c¸c) tÕ bµo sinh dôc sex chromosomes nhiÔm s¾c thÓ giíi tÝnh sex determination x¸c ®Þnh giíi tÝnh sex differentiation (sù) biÖt ho¸ giíi tÝnh sex gland tuyÕn sinh dôc sex hormone hormon giíi tÝnh sex-limited character tÝnh tr¹ng bÞ giíi h¹n bëi giíi tÝnh sex-linked liªn kÕt giíi tÝnh, ghÐp giíi tÝnh sex mosaic 1.thÓ kh¶m giíi tÝnh 2.d¹ng giíi tÝnh trung gian, thÓ l−ìng tÝnh sex ratio tØ lÖ giíi tÝnh sex reversal ®æi giíi tÝnh, chuyÓn ng−îc giíi tÝnh sex reversed individuals c¸ thÓ bÞ biÕn ®æi giíi tÝnh sex roles (c¸c) vai trß giíi tÝnh sex transformation biÕn ®æi giíi tÝnh, chuyÓn giíi tÝnh sexual (thuéc) giíi tÝnh sexual behaviour tËp tÝnh giíi tÝnh, tËp tÝnh sinh dôc sexual characteristics ®Æc tÝnh sinh lý sexual coloration nhuém mµu giíi tÝnh sexual conjugation tiÕp hîp h÷u tÝnh sexual development sù ph¸t triÓn giíi tÝnh sexual differences ph©n biÖt giíi tÝnh sexual dimorphism (hiÖn t−îng) l−ìng h×nh giíi tÝnh sexual organs (c¸c) c¬ quan sinh dôc sexual reproduction sinh s¶n h÷u tÝnh sexual selection chän läc h÷u tÝnh Sezary syndrome héi chøng Sezary SFE t¸ch chiÕt dÞch siªu tíi h¹n (supercritical fluid extraction) shade plant c©y −a bãng, c©y chÞu bãng shade tolerance tÝnh chÞu bãng shading (sù) che bãng shadow species loµi chÞu bãng shadowing technique kü thuËt t¹o bãng, kü thuËt m¹ bãng shaft th©n, trôc, trô, c¸n, cuèng shannon diversity index chØ sè ®a d¹ng Shanon

314 shape d¹ng shape changes of cells sù thay ®æi h×nh d¹ng tÕ bµo shaping (sù) ®Þnh h×nh shear c¾t sheath 1.bao 2.c¸nh cøng 3.bÑ 4.bao, vá cøng, mµng cøng sheath of Schwann bao Schwann sheep Dolly cõu Dolly shell gland tuyÕn vá shell ligament d©y ch»ng vá shell membranes of bird egg mµng vá cña trøng chim shell sac tói vá shell shock sèc tai n¹n, sèc nÆng shellac nhùa c¸nh kiÕn, senlac shells vá (th©n mÒm) vá cøng, vá gi¸p shick cell anemia tÕ bµo m¸u h×nh liÒm shielding (sù) ch¾n (phãng x¹) shikimic acid axit sikimic shinbone 1.x−¬ng chµy 2.®èt chµy, ®èt èng Shine-Dalgarno sequence ®o¹n Shine-Dalgarno shock sèc shoot th©n mÇm, th©n chåi shoot system hÖ chåi shoot-tip culture nu«i cÊy ®Ønh th©n mÇm short-day plant c©y ng¾n ngµy short hairpin RNA ARN ng¾n h×nh cÆp tãc short interfering RNA (siRNA) short shoot th©n chåi ng¾n short-sightedness cËn thÞ short-term memory trÝ nhí ng¾n h¹n shotgun cloning method ph−¬ng ph¸p t¸ch dßng b»ng sóng s¨n shotgun sequencing gi¶i tr×nh tù b»ng sóng s¨n shoulder girdle ®ai ngùc shRNA ARN h×nh kÑp tãc ng¾n (short hairpin RNA) shrubland c©y bôi, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi shunt equation ph−¬ng tr×nh nèi shunt pthway c¸ch nèi, ph−¬ng thøc nèi shunts nh¸nh nèi shuttle vector vect¬ con thoi Shwartzman reaction ph¶n øng Shwartzman sialic acid axÝt sialic siblings anh chÞ em ®ång huyÕt, anh chÞ em ruét sibs anh chÞ em ®ång huyÕt, anh chÞ em ruét

315 sickle cells tÕ bµo h×nh liÒm sid-1 protein protein SID-1 (cã chøc n¨ng xuyªn mµng) sieve area mÆt r©y, vïng r©y sieve element yÕu tè r©y sieve plate ®Üa r©y sieve tube m¹ch r©y, m¹ch libe sieve tubu member m¹ch r©y sievert sive sighs thë dµi sigmoid flexure nÕp uèn ch÷ S sign dÊu hiÖu, dÊu sign stimulus (t¸c nh©n) kÝch thÝch dÊu hiÖu, (t¸c nh©n) kÝch thÝch tÝn hiÖu signal peptides peptit b¸o hiÖu signal sequences (c¸c) chuçi b¸o hiÖu signal transducers and activators of transcription (STATS) chÊt truyÒn tÝn hiÖu vµ ho¹t ho¸ phiªn m∙ signal transduction truyÒn tÝn hiÖu signalling ph¸t tÝn hiÖu signaling molecule ph©n tö (ph¸t) tÝn hiÖu signaling protein protein (ph¸t) tÝn hiÖu significance møc tin cËy silencing (sù) c©m (nãi vÒ gen kh«ng ho¹t ®éng) silent mutation ®ét biÕn c©m silicole −a silic, −a ®Êt giµu silic siliqua qu¶ gi¸c dµi, qña c¶i dµi silique qu¶ gi¸c dµi, qña c¶i dµi silk t¬ Silurian kØ Silua Siluriformes bé C¸ trª simian virus 40 virut khØ 40 similarity coefficient hÖ sè ®ång ®Òu simple ®¬n, ®¬n gi¶n simple cells ®¬n bµo simple diffusion khuyÕch t¸n ®¬n gi¶n simple fruit qu¶ ®¬n simple leaf l¸ ®¬n simple pit lç ®¬n simple protein protein ®¬n gi¶n simple sequence DNA AND cã tr×nh tù ®¬n gi¶n simple sequence repeat (ssr) DNA marker technique kü thuËt chØ thÞ ADN (gåm) c¸c ®o¹n lÆp ®¬n gi¶n

316 simple sequence repeat (SSR) genetic markers chØ thÞ di truyÒn (gåm) c¸c ®o¹n lÆp ®¬n gi¶n Simpson diversity index chØ sè ®a d¹ng Simson simulate gi¶ d¹ng simulation (sù) gi¶ d¹ng simulation by computer m« pháng b»ng m¸y tÝnh single-cell protein protein ®¬n bµo single-nucleotide polymorphisms (SNPS) ®a h×nh ®¬n nucleotid single-stranded DNA ADN sîi ®¬n single-walled carbon nanotubes èng nano carbon v¸ch ®¬n sinistrorse quay tr¸i, cuén tr¸i sink n¬i cÇn, søc chøa sinuate 1.(cã) mÐp l¸ r¨ng c−a 2.(cã) h×nh sin, uèn l−în, l−în sãng sinus xoang, æ sinus arrhythmia xoang æ Sinus venosus xoang tÜnh m¹ch sinusoid xoang mao m¹ch siphon èng hót, siphon siphonaceous (cã) h×nh èng Slphonaptera bé Bä chÐt siphonate (cã) èng hót, siphon siphoneous (cã) h×nh èng siphonogamy (tÝnh) thô tinh qua èng phÊn siphonostele trung trô rçng, th©n m¹ch rçng siphuncle èng hót nhá, siphon nhá siphunculate (cã) èng hót nhá, (cã) siphon nhá Sipunculida ngµnh Giun vßi sir2 gene gen sir2 Sirenia bé Bß biÓn siRNA ARN nhiÔu ng¾n (Short Interfering RNA) sirT1 gene gen sirT1 (®iÒu biÕn th«ng tin c©m - Silent Information Regulator 1) sirtuins xem sirT1 gene sister cell tÕ bµo chÞ em sister chromatids nhiÔm s¾c tö chÞ em sister nucleus nh©n chÞ em sister-chromatid exchange trao ®æi nhiÔm s¾c tö chÞ em site-directed mutagenesis G©y ®ét biÕn ®Þnh h−íng ®iÓm site-directed mutagenesis (sdm) G©y ®ét biÕn ®Þnh h−íng ®iÓm site mutation §ét biÕn ®iÓm Xem Gene mutation Site of Special Scientific Interest ®Þa ®iÓm cã tÇm quan träng khoa häc ®Æc biÖt, ®Þa ®iÓm thu hót chó ý ®Æc biÖt vÒ khoa häc site-specific mutagenesis g©y ®ét biÕn ®iÓm ®Æc hiÖu

317 sitostanol sitostanol (este b¾t nguån tõ sitosterol) sitosterol xem sitostanol size-exclusion chromatography (phÐp) s¾c ký ph©n lo¹i theo kÝch cì Sj¬gren’s disease bÖnh Sj¬gren sk c¬ chÊt k (substance k) skeletal (thuéc) bé x−¬ng skeletal muscle c¬ v©n skeleton bé x−¬ng skeletagenous (cã tÝnh chÊt) t¹o bé x−¬ng skiagram phim X quang, ¶nh X quang skiagraph phim X quang, ¶nh X quang skin da skin dose liÒu trªn da skin sensitizing antibody kh¸ng thÓ g©y mÉn c¶m da skin test thö nghiÖm da Skinner box l«ng Skinner skull x−¬ng sä, sä slavery (sù) n« lÖ, c¶nh n« lÖ sleep ngñ, giÊc ngñ sleep apnoea syndrome héi chøng ngõng thë lóc ngñ sleep movement vËn ®éng ngñ sleeping sickness ngñ do say slice l¸t c¾t Sliding filament model m« h×nh sîi tr−ît sliding growth mäc phñ, mäc c−ìi, slime chÊt nhít slime mould nÊm nhµy slime plug nót nhÇy slough x¸c slow-reacting substance chÊt ph¶n øng chËm slow virus virut chËm slow-wave sleep giÊc ngñ s©u, giÊc ngñ sãng chËm small interfering RNA ARN nhiÔu nhá small intestine ruét non smal nuclear ribonucleoprotein ribonucleprotein nh©n con small nuclear RNA ARN nh©n nhá small pole organic molecules ph©n tö h÷u c¬ nhá cã cùc small RNA ARN nhá small ubiquitin-related modifier t¸c nh©n söa ®æi liªn quan ubiquitin nhá smallpox (bÖnh) ®Ëu mïa smallpox vaccination chñng ®Ëu smegma bùa sinh dôc

318 smell mïi smooth colony khuÈn l¹c nh½n smooth endoplasmic reticulum l−íi néi chÊt tr¬n, l−íi néi chÊt nh½n smooth muscle c¬ tr¬n smoothened ®−îc lµm tr¬n, ®−îc lµm nh½n smut bÖnh nÊm than snails èc sªn sneeze sù h¾t h¬i SNP viÕt t¾t cña Single-Nucleotide Polymorphisms snp chip chip SNP snp map b¶n ®å SNP snp markers chØ thÞ SNP snRNP ribonucleoprotein nhá trong nh©n (small nuclear ribonucleoproteins) social cohension hypothesis for dispersal gi¶ thuyÕt liªn kÕt x∙ héi cho sù ph¸t t¸n social facilitation hµnh ®éng g©y l©y, tËp tÝnh g©y l©y b¾t buéc social learning theory thuyÕt tËp quen x∙ héi social organization tæ chøc x∙ héi social parasitism ký sinh x∙ héi social perception nhËn thøc (vÒ) x∙ héi, hiÓu biÕt (vÒ) x∙ héi social phobia (chøng) sî x∙ héi social psychology t©m lý häc x∙ héi social symbiosis céng sinh x∙ héi socialization (sù) x∙ héi ho¸ society tiÓu quÇn x∙ SOD viÕt t¾t cña SuperOxide Dismutase sodium natri sodium dodecyl sulfate sulfat dodecyl natri sodium lauryl sulfate sulfat lauryl natri sodium-potassium pump b¬m Na-K soft commissure mÐp nèi m¶nh soft laser desorption (ph−¬ng ph¸p) ®Èy rêi laze nhÑ soft palate vßm miÖng mÒm soft radiation phãng x¹ vßm miÖng mÒm soft rot thèi nhòn soft wood gç mÒm, gç kh«ng m¹ch soil-acting herbicide chÊt diÖt cá th«ng qua ®Êt soil-flora khu hÖ thùc vËt ®Êt soil structure cÊu tróc ®Êt soil texture kÕt cÊu ®Êt Solanaceae hä Cµ solanine solanin

319 solar to¶ tia, to¶ trßn solar energy n¨ng l−îng mÆt trêi solar plexus ®¸m rèi to¶ tia solar radiation bøc x¹ mÆt trêi soldier kiÕn lÝnh, mèi qu©n soldier’s heart (héi chøng) tr¸i tim ng−êi lÝnh solenocyte tÕ bµo èng, tÕ bµo ngän löa solenoid model mÉu cuén xo¾n solid support gi¸ thÓ r¾n ch¾c solid-phase synthesis tæng hîp ë pha r¾n soligenous sinh muèi kho¸ng solitaria phase pha ®¬n ®éc soluble cd4 cd4 hoµ tan soluble complex phøc hîp hoµ tan soluble fiber sîi hoµ tan solute chÊt tan solute potential thÕ hoµ tan solution dung dÞch, sù hoµ tan, sù gi¶i ®¸p, thuèc n−íc solvent dung m«i, chÊt dung m«i soma phÇn sinh d−ìng, soma somaclonal variation biÕn dÞ dßng soma somata (c¸c) soma, phÊn sinh d−ìng somata pore khÝ khæng somatacrin somatacrin somatic (thuéc) soma, phÇn sinh d−ìng somatic cell tÕ bµo soma, tÕ bµo sinh d−ìng, tÕ bµo th©n somatic cell hybrid thÓ lai tÕ bµo soma, tÕ bµo soma lai somatic crossover sù trao ®æi chÐo soma somatic doubling l−ìng béi ho¸ soma, nh©n ®«i soma somatic hybridization (sù) lai soma somatic layer líp sinh d−ìng somatic mutation ®ét biÕn soma somatic nervous system hÖ thÇn kinh sinh d−ìng somatic pairing ghÐp ®«i soma somatic variants (c¸c) thÓ biÕn dÞ soma somatoblast nguyªn bµo soma, nguyªn bµo sinh d−ìng somatoform disorder rèi lo¹n soma, rèi lo¹n c¬ thÓ somatogenic ph¸t sinh tõ tÕ bµo soma somatomedins somatomedin somatopleural (thuéc) l¸ v¸ch th©n, l¸ thµnh somatopleure l¸ thµnh, l¸ v¸ch

320 somatosensory neurons n¬ron xóc gi¸c somatostatin somatostatin somatostatin somatostatin somatotropic cells tÕ bµo tuyÕn yªn somatotropin somatotropin somatotropism (tÝnh) h−íng soma somatotype theory thuyÕt kiÓu th©n somnambulism chøng miªn hµnh sonic hedgehog protein (SHH) xem hedgehog protein sornite ®èt th©n sorus 1.côm bµo tö 2.æ bµo tö sos protein protein SOS sos repair system hÖ thèng söa ch÷a SOS sos response (in Escherichia coli bacteria) ph¶n øng SOS (ë vi khuÈn E.coli) SOS1 gene gen SOS1 sotenostele trung trô èng source strength c−êng ®é nguån Southern blot (phÐp) thÈm tÝch Southern Southern blot analysis ph©n tÝch b»ng thÈm tÝch Southern Southern blotting (phÐp) thÈm tÝch Southern Southern corn rootworm s©u ®ôc rÔ ng« ph−¬ng b¾c Southern hemisphere b¸n cÇu phÝa Nam sowing density mËt ®é reo h¹t soy protein protein ®Ëu t−¬ng soybean aphid rÖp ®Ëu t−¬ng soybean cyst nematodes (SCN) giun trßn nang ®Ëu t−¬ng soybean meal thøc ¨n ®Ëu t−¬ng soybean oil dÇu ®Ëu t−¬ng soybean plant c©y ®Ëu t−¬ng SP c¬ xhÊt P (substance P) SP-1 protein SP-1 space constant kho¶ng c¸ch kh«ng ®æi space parasite vËt ký sinh kh«ng gian, vËt ký sinh kho¶ng trèng spadiceous (cã) b«ng mo spadiciform (cã) d¹ng b«ng mo spadicose (cã) b«ng mo spadix b«ng mo spasm (sù) co cøng, (cã) co th¾t spasmodic co cøng, co th¾t spathe mo spatial patterns ®Æc tr−ng kh«ng gian

321 spatial summation (sù) céng (trong) kh«ng gian spatial tone ©m céng h−ëng spatula m¶nh øc, mÈu nãc øc spawn 1.®Î trøng, phãng tinh 2.sîi nÊm specialist c¸ thÓ chuyªn ho¸ specialist species loµi chuyªn ho¸ speciation (sù) h×nh thµnh loµi species loµi species diversity (sù) ®a d¹ng loµi species richness ®é phong phó loµi species selection (sù) chän läc loµi species specific ®Æc thï loµi specieslarea curve ®−êng cong loµi, diÖn tÝch specific ®Æc hiÖu specific activity ho¹t tÝnh ®Æc hiÖu specific character tÝnh tr¹ng ®Æc tr−ng specific dynamic action t¸c ®éng ®éng th¸i ®Æc biÖt specific heat nhiÖt dung riªng specific name tªn loµi specificity (tÝnh) ®Æc hiÖu spectrin spectrin spectrophotometer m¸y ®o quang phæ spelaeology hang ®éng häc speleology hang ®éng häc sperm tinh trïng sperm cell tinh bµo, tÕ bµo tinh spermaceti s¸p c¸ nhµ t¸ng, s¸p c¸ voi spermaduct èng dÉn tinh, tinh qu¶n spermagonium tói chøa tinh, tinh tö khÝ spermary tinh hoµn , tói phÊn, tói giao ®ùc, hïng khÝ spermatheca tói nhËn tinh, tói tiÕp tinh spermatic (thuéc) tinh trïng, tinh hoµn spermatid tinh tö, tiÓu tinh trïng spermatoblast tinh tö spermatocyte tinh bµo, tÕ bµo tinh spermatogenesis (sù) sinh tinh trïng spermatophore tói chøa tinh, bao chøa tinh Spermatophyta ngµnh Thùc vËt cã h¹t, ngµnh Thùc vËt hoa hiÖn spermatozoa (c¸c) tinh trïng spermatozoid tinh tö ®éng spermatozoon tinh trïng spermiducal (thuéc) èng dÉn tinh, tinh qu¶n

322 spermiducal glands (c¸c) tuyÕn èng dÉn tinh, tuyÕn tinh qu¶n spermiduct èng dÉn tinh, tinh qu¶n spermiogenesis sù ph¸t triÓn tinh trïng spermogonium tói chøa tinh, tinh tö khÝ spermotheca tói nhËn tinh, tói tiÕp tinh sphagnicolous sèng ë ®Çm lÇy rªu n−íc Sphagnum chi Rªu n−íc S phase pha S Sphenisciformes bé Chim c¸nh côt Sphenodon gièng Th»n l»n, r¨ng nªm sphenoidal (cã) d¹ng nªm Sphenopsida líp Th¸p bót, líp L¸ nªm Sphenophyllales bé L¸ nªm spherosome thÓ cÇu sphincter c¬ th¾t sphingomyelin sphingomyelln sphingosine sphingosine sphygmus m¹ch spicate 1.(cã) mÊu nhän 2.(cã) d¹ng cùa spicular gai nhá, thÓ kim spiculate (cã) gai nhá, (cã) thÓ kim spicule gai nhá, thÓ kim spiculiferous (thuéc) gai nhá, (thuéc) thÓ kim spiculiform (cã) d¹ng gai nhá, (cã) d¹ng kim spiculum 1.gai nhá 2.l−ìi n¹o spike b«ng spikelet b«ng nhá, b«ng chÐt, b«ng nh¸nh, b«ng kÑ spina gai spinal (thuéc) cét sèng, (thuéc) d©y sèng, tuû sèng, (thuéc) gai sèng spinal canal èng tuû sèng spinal cord tuû sèng spinal nerves thÇn kinh tuû sèng spinal reflex ph¶n x¹ tuû sèng spinal shock cho¸ng tuû sèng spinate (cã) gai spindle (thÓ) thoi spindle fibre sîi thoi spine 1.gai 2.tia v©y 3.gê spiniform (cã) d¹ng gai spinneret vó t¬ spinning glands tuyÕn t¬ spinocerebellar tracts ®−êng n∙o tuû

323 spinosad spinosad (thuèc trõ s©u tõ vi khuÈn Saccaropolyspora) spinose (cã) gai spinosyns spinosyn (thuèc trõ s©u tõ vi khuÈn Saccaropolyspora spinosa) spinous (cã) gai spinous process 1.mÊu gai, mám gai 2.mÊu thÇn kinh spinule gai nhá, ng¹nh nhá spiny vesicle tói gai spiracle 1.lç thë 2.khe mang 3.khe mang ngoµi 4.lç mòi ngoµi spiracular (thuéc) lç thë, khe mang, khe mang ngoµi (cã) lç mòi ngoµi spiraculate (cã)lç thë, khe mang,(cã) khe mang ngoµi, (cã) lç mòi ngoµi spiraculiform (cã) d¹nglç thë, (cã) d¹ng khe mang,(cã) d¹ng khe mang ngoµi (cã) d¹ng lç mòi ngoµi spiral thÓ xo¾n, sîi xo¾n, vãng xo¾n spiral cleavage (sù) ph©n c¾t xo¾n spiral ganglion h¹ch xo¾n spiral valve van xo¾n spirillum khuÈn xo¾n spirochaetes khuÈn xo¾n splanchnic (thuéc) t¹ng splanchnic ciculation vßng tuÇn hoµn t¹ng splanchnocoel khoang t¹ng, xoang t¹ng splanchnopleural (thuéc) l¸ t¹ng splanchnopleure l¸ t¹ng spleen l¸ch, l¸ l¸ch, t× splenomegaly (chøng) to l¸ch, ph× ®¹i l¸ch splice forms (c¸c) d¹ng ghÐp nèi splice variants (c¸c) biÕn thÓ ghÐp nèi spliceosomes (c¸c) thÓ ghÐp nèi splicing (sù) t¸ch intron (ghÐp exon) splicing (of protein molecule) (sù) t¸ch intein (ghÐp extein) splicing junctions ®iÓm nèi (c¸c exon) split brain n∙o t¸ch rêi SPM (phÐp) soi hiÓn vi (b»ng c¸ch) quÐt mÉu (scanning probe microscopy) spodogram ¶nh than spondyl ®èt sèng spondylous (cã) ®èt sèng sponge líp Bät biÓn spongin chÊt bät biÓn spongioblasts nguyªn bµo thÇn kinh ®Öm spongy layer líp xèp spongy-mesophyll m« thÞt l¸ xèp spongy-parenchyma nhu m« xèp

324 spongy-tissue m« mÒm xèp spontaneous assembly (sù) l¾p r¸p ngÉu nhiªn spontaneous behaviour tËp tÝnh tù ph¸t, tËp tÝnh ngÉu nhiªn spontaneous generation thÕ hÖ tù sinh, ph¸t sinh tù ph¸t spontaneous recovery tù håi phôc, håi phôc ngÉu nhiªn spontaneous remission tù b×nh phôc sporangium tói bµo tö, bµo tö nang spore bµo tö spore mother cell tÕ bµo mÑ bµo tö spore print vÕt bµo tö sporocarp qu¶ bµo tö sporocyst kÐn bµo tö, bµo x¸c sporocyte tÕ bµo mÑ bµo tö sporogenesis (sù) ph¸t sinh bµo tö, h×nh thµnh bµo tö sporogenous (thuéc) sinh bµo tö, mang bµo tö sporogenous layer tÇng ph¸t sinh bµo tö sporogonium thÓ sinh bµo tö v« tÝnh sporogony (sù) ph¸t sinh bµo tö, h×nh thµnh bµo tö sporont giai ®o¹n tÕ bµo giao tö sporophore cuèng bµo tö, bµo tö bÝnh sporophyll l¸ bµo tö, bµo tö diÖp sporophyte thÓ bµo tö, thùc vËt bµo tö sporopollenin sporopollenin, chÊt vá bµo tö-phÊn Sporozoa líp Trïng bµo tö sporozoite tö bµo tö, h¹t bµo tö sport (sù) ®ét biÕn sinh d−ìng, sporulation (sù) sinh bµo tö, h×nh thµnh bµo tö SPR céng h−ëng plasmon bÒ mÆt (c«ng nghÖ xÐt nghiÖm - Surface Plasmon Resonance ) sprain (sù) bong g©n spray cµnh nhá, bôi n−íc, b×nh b¬m n−íc spread (sù) ph¸t t¸n, lan to¶, lan truyÒn spreading agent t¸c nh©n ph¸t t¸n spring wood (vßng) gç xu©n SPS hiÖp ®Þnh vÒ tiªu chuÈn vÖ sinh vµ vÖ sinh thùc vËt cña WTO (Sanitary and Phytosanitary Standards Agreement of the WTO) spur 1.cùa 2.chåi ng¾n spuriae l«ng vò gi¶, l«ng v¶y, l«ng cøng squalamine squalamin squalene squama v¶y Squamata bé Th»n l»n

325 squamiform (cã) d¹ng v¶y squamous epithelium biÓu m« v¶y squamule v¶y nhá squamulose (cã) v¶y nhá squarrose dùng lªn, xï lªn, sïi lªn, squash Ðp, nÐn squint tËt l¸c m¾t S-R theory thuyÕt kÝch thÝch ph¶n øng SRB viÕt t¾t cña Sulfate Reducing Bacterium ssDNA ssADN (ADN sîi ®¬n) SSR ®o¹n lÆp tr×nh tù ®¬n gi¶n (Simple Sequence Repeat) ssRNA ssARN (ARN sîi ®¬n) stabilate quÇn thÓ æn ®Þnh stability (®é) æn ®Þnh, (tÝnh) æn ®Þnh, (®é) bÒn v÷ng, (tÝnh) bÒn v÷ng stabilizing selection chän läc b×nh æn, chän läc lµm æn ®Þnh stable equilibrium c©n b»ng æn ®Þnh stable limit cycle chu kú giíi h¹n æn ®Þnh stable states tr¹ng th¸i æn ®Þnh stacchyose stacchyoza (lo¹i oligosaccharid ë ®Ëu t−¬ng) stachyose xem stacchyose "stacked" genes gen lín stading crop biomass sinh khèi thu ho¹ch stadium tuæi løa stag-headed (bÞ) chÕt cµnh ngän stagnicolous sèng ë n−íc tï, sèng ë n−íc ®äng stage micrometer tr¾c vi kÕ bµn tr−ît staggered cuts (c¸c) vÕt c¾t xen kÏ, (c¸c) vÕt c¾t lÖch nhau staling (sù) ®×nh trÖ stamen nhÞ staminal (thuéc) nhÞ staminate (cã) nhÞ staminode nhÞ lÐp, nhÞ thui stand l« rõng trång, l« c©y trång standard deviation ®é lÖch chuÈn, ®é lÖch qu©n ph−¬ng standard error sai sè chuÈn standard normal distribution ph©n phèi chuÈn t¾c chuÈn standing crop s¶n l−îng ®Þnh kú, tæng thu ho¹ch tiªu chuÈn standing-off dose liÒu ph¶i tr¸nh xa stanol ester este stanol stanol fatty acid esters este axit bÐo stanol stapes x−¬ng bµn ®¹p Staphylococcus tô c©u khuÈn

326 star-shaped (cã) d¹ng sao starch tinh bét starch fungi tinh bét nÊm starch grain h¹t tinh bét starch plant c©y (cã) tinh bét starch sheath bao tinh bét start codon codon khëi ®Çu startle colours mµu g©y söng sèt, mµu g©y kinh ng¹c startpoint ®iÓm khëi ®Çu startpoint of transcription ®iÓm khëi ®Çu phiªn m∙ starvation (sù) ®ãi stasis (sù) ngõng sinh tr−ëng STATS viÕt t¾t cña Signal Transducers and Activators of Transcription state-dependent learning tËp quen phô thuéc tr¹ng th¸i state-dependent memory trÝ nhí phôc håi tr¹ng th¸i statenchyma m« chøa sái th¨ng b»ng static life tables b¶ng sèng tÜnh statistic sè liÖu thèng kª statocyst 1.tói th¨ng b»ng 2.nang th¨ng b»ng statolith 1.th¹ch nhÜ, sái tai 2.sái th¨ng b»ng steapsin steapin stearate (stearic acid) stearat (axit stearic) stearic acid axit stearic stearidonate stearidonat stearidonic acid axit stearidonic stearoyl-acp desaturase desaturaza stearoyl-acp stele trô, trung trô, trô gi÷a stellate (cã) d¹ng sao stellate cells tÕ bµo h×nh sao stellate hair tãc chÎ ngän stem th©n, cäng trôc stem-and-leaf plot s¬ ®å th©n vµ l¸ stem cell tÕ bµo nguån, tÕ bµo gèc stem cell growth factor (SCF) nh©n tè sinh tr−ëng tÕ bµo gèc stem cells tÕ bµo gèc stem cell one tÕ bµo gèc sè 1 (tõ ®ã sinh ra tÊt c¶ c¸c tÕ bµo cña hÖ miÔn dÞch) stem succulent thùc vËt th©n mäng stenohaline thÝch nghi ®é mÆn kÑp stenophyllous (cã) l¸ kÑp stenopodium ch©n kÑp steppes th¶o nguyªn stereo-isomer chÊt ®ång ph©n lËp thÓ

327 stereocilia l«ng tiÕt cøng stereoisomers chÊt ®ång ph©n lËp thÓ stereoissomer ®ång ®¼ng stereokinesis (tÝnh) øng kÝch thÝch, (tÝnh) øng tiÕp xóc stereome m« cøng, c−¬ng m« stereome cylinder trô m« cøng, trô c−¬ng m« stereospondylous (cã) cét sèng g¾n liÒn stereospondyly cét sèng g¾n liÒn stereotactic øng theo tiÕp xóc thÓ r¾n stereotaxis (tÝnh) øng theo tiÕp xóc thÓ r¾n stereotyped behaviour tËp tÝnh ®Þnh h×nh, tËp tÝnh rËp khu«n steric hindrance trë ng¹i kh«ng gian sterile 1.thui, lÐp, bÊt thô, bÊt dôc, kh«ng sinh s¶n, v« sinh 2.tiÖt trïng sterile (environment) tiÖt trïng (m«i tr−êng) sterile (organism) bÊt thô (sinh vËt) sterile flower 1.hoa thui, hoa bÊt thô 2.hoa ®ùc sterile glume mµy lÐp sterilization 1.(sù) thiÕn, ho¹n, g©y v« sinh, g©y bÊt lùc 2. khö trïng, tiÖt trïng sterilization khö trïng, lµm cho bÊt thô sternal (thuéc) x−¬ng øc, m¶nh øc sternebrae (c¸c) ®èt ngùc, (c¸c) ®èt øc sternum 1.m¶nh øc 2.x−¬ng øc, má ¸c steroid steroid steroid hormones hormon steroit steroid receptor thô quan steroid steroid regulated genes (c¸c) gen ®iÒu chØnh bëi steroit steroid response elements nh©n tè ®¸p øng steroid sterols sterol sticky ends (c¸c) ®Çu dÝnh, xem thªm cohesive ends stigma 1.®iÓm m¾t 2.nóm nhuþ 3.lç thë 4.khe mang 5.m¾t c¸ch stigmasterol stigmasterol stigmata (c¸c) ®iÓm m¾t, (c¸c) nóm nhuþ, (c¸c) lç thë, (c¸c) khe mang, (c¸c) m¾t c¸ch stilt-root rÔ b¹nh stimulus chÊt kÝch thÝch, t¸c nh©n kÝch thÝch stimulus control kiÓm so¸t kÝch thÝch stimulus filter chän läc kÝch thÝch stimulus generalization kh¸i qu¸t ho¸ kÝch thÝch stimulus-response theory thuyÕt kÝch thÝch ph¶n øng stimulus threshold ng−ìng kÝch thÝch sting 1.ngßi (®èt) 2.m¸ng ®Î, ngßi ®Î

328 stinging hair l«ng ngøa, l«ng ®éc stipe cuèng stipes cuèng m¾t, cuèng stipiform (cã) d¹ng cuèng m¾t stipitate (cã) cuèng, (cã) cuèng m¾t stipites (c¸c) cuèng, (c¸c) cuèng m¾t stipular trace m¹ch l¸ kÌm stipule l¸ kÌm STM kÝnh hiÓn vi quÐt t¹o ®−êng hÇm (Scanning Tunneling Microscope) stochastic ngÉu hîp, ngÉu nhiªn stock 1.gèc ghÐp 2.vËt liÖu gèc, nguyªn liÖu gèc stolon 1.th©n bß, th©n bå 2.th©n h×nh cung 3.th©n bß ngÇm 4.rÔ sinh dôc stolonate (cã) th©n bß, th©n bå, (cã) th©n h×nh cung, (cã) th©n bß ngÇm, (cã) rÔ sinh dôc stoma lç, khÝ khæng, lç khÝ stomach d¹ dµy stomach insecticide thuèc diÖt c«n trïng qua d¹ dµy stomachic (thuéc) d¹ dµy stomata (c¸c) lç, (c¸c) khÝ khæng, (c¸c) lç khÝ stomatal (thuéc) lç, khÝ khæng, lç khÝ stomatal complex phøc hÖ miÖng stomatal open-closed mechanism c¬ chÕ ®ãng më khÝ khæng stomatal pores lç khÝ stomate (cã) lç, (cã) khÝ khæng, (cã) lç khÝ stomates (c¸c) lç, (c¸c) lç khÝ, (c¸c) khÝ khæng stomatiferous (cã) lç khÝ, (cã) khÝ khæng stomatogastric (thuéc) miÖng d¹ dµy stomatose (cã) lç, (cã) lç khÝ, (cã) khÝ khæng stomatous (cã) lç, (cã) lç khÝ, (cã) khÝ khæng stomium d∙y tÕ bµo nÎ stomodaeal (thuéc) èng miÖng stone cell tÕ bµo ®¸ th¹ch bµo stoneworts bé T¶o b¸nh xe stool gèc ®èn mäc chåi, chåi gèc stop codon codon kÕt thóc, ®¬n vÞ m∙ kÕt thóc stop transfer sequence tr×nh tù dÞch m∙ kÕt thóc storage proteins protein dù tr÷ storied (®−îc) ph©n tÇng, (®−îc) ph©n líp storied cork lôc b× nhiÒu tÇng STR markers chØ thÞ STR

329 strabiscus tËt l¸c m¾t strain dßng, nßi, chñng stranger anxiety (chøng) sî ng−êi l¹ stratification (sù) ph©n tÇng, ph©n líp stratified (®−îc) ph©n tÇng stratified epithelium biÓu m« tÇng stratiform (cã) d¹ng tÇng, (cã) d¹ng líp stratose (cã) tÇng, kÕt tÇng stratum tÇng, líp stratum corneum líp sõng stratum germinativum líp mÇm stratum granulosum líp h¹t stratum lucidum líp s¸ng stratum Malpighi líp Malpighi streak d¶i, säc, v©n stream dßng, luång, suèi, qu¸ tr×nh streaming (sù) ch¶y streptavidin streptavidin streptococcus liªn cÇu khuÈn streptomycin streptomycin streptostyly kiÓu khíp ®éng x−¬ng vu«ng-v¶y stress t©m tr¹ng c¨ng th¼ng stress fibres bã sîi c¨ng stress proteins protein g©y c¨ng th¼ng stress response proteins protein ph¶n øng víi c¨ng th¼ng stress responsive proteins protein ph¶n øng víi c¨ng th¼ng stretch reflect ph¶n x¹ duçi stria 1.nÕp nh¨n 2.d¶i, säc, v©n, v¹ch stria medullaris v©n hµnh striate cortex vá c¬ v©n striated muscle c¬ v©n striation hÖ d¶i, hÖ säc, hÖ v©n, hÖ v¹ch strict aerobe sinh vËt hiÕu khÝ nghiªm ngÆt stridulating organs c¬ quan ph¸t ©m stridulation (sù) cä s¸t inh tai Strigiformes bé Có strigose (cã) d¹ng l«ng cøng vµ dùng, (cã) ria cøng vµ dùng stripe d¶i, säc striped muscle c¬ v©n strobila 1,thÓ ph©n ®o¹n nhiÒu ®Üa 2.chuçi ®èt s¸n strobilaceous (thuéc) thÓ chÐn, thÓ nãn

330 strobile thÓ ph©n ®o¹n nhiÒu ®Üa, chuçi ®èt s¸n strobiliferous (cã) thÓ chÐn strobilization 1.(sù) t¹o thµnh thÓ ph©n ®o¹n nhiÒu ®Üa 2.(sù) t¹o thµnh chuçi ®èt s¸n strobiloid (cã) d¹ng chÐn strobilus 1.l¸ bµo tö d¹ng nãn, nãn th«ng 2.hoa tù nãn stroke s¬ v÷a m¹ch m¸u stroke volume thÓ tÝch m¹ch v÷a stroma 1.chÊt nÒn, c¬ chÊt, thÓ l−íi 2.khèi mò nÊm 3.khung m¹ng, m« ®ì stroma lamellae (c¸c) t©m chÊt nÒn, (c¸c) tÊm c¬ chÊt (lôc l¹p) stromata (c¸c) chÊt nÒn, (c¸c) c¬ chÊt, (c¸c) thÓ l−íi, (c¸c) khung m¹ng, (c¸c) m« ®ì stromate (cã) chÊt nÒn, (cã) c¬ chÊt, (cã) khung m¹ng, (cã) m« ®ì stromatic (thuéc) chÊt nÒn, c¬ chÊt, thÓ l−íi,khung m¹ng, m« ®ì stromatiform (cã) d¹ng chÊt nÒn, (cã) d¹ng c¬ chÊt, (cã) d¹ng khung m¹ng, (cã) d¹ng m« ®ì stromatoid (cã) d¹ng chÊt nÒn, (cã) d¹ng c¬ chÊt, (cã) d¹ng khung m¹ng, (cã) d¹ng m« ®ì stromatolites stromatolit , cÊu tróc t¶o tÇng stromatous (cã) chÊt nÒn,(cã) c¬ chÊt, (cã) khung m¹ng, (cã) m« ®ì stromelysin (mmp-3) stromelysin (mmp-3) strophic movement vËn ®éng xo¾n cuén, vËn ®éng xo¾n vÆn strophiole méng (h¹t) strophism (sù) xo¾n cuén, xo¾n vÆn structural (thuéc) cÊu tróc structural biology sinh häc cÊu tróc structural colours mµu cÊu tróc structural diversity of plant ®a d¹ng cÊu tróc cña c©y structural formul c«ng thøc cÊu t¹o structural gene gen cÊu tróc structural genomics hÖ gen häc cÊu tróc structural proteomics protein häc cÊu tróc structure-activity models m« h×nh cÊu tróc-ho¹t tÝnh Struthioniformes bé §µ ®iÓu sts sulfonylurea (herbicide)-tolerant soybeans ®Ëu t−¬ng chÞu sulfonylurea (thuèc trõ cá) stubble gèc roi stuffer fragment ®o¹n nhåi (xem thªm polystuffer) stx ®éc tè gièng Shiga (Shiga-like toxins) style vßi nhuþ stylet tr©m nhá, gai nhá, l«ng cøng nhá styliform (cã) d¹ng tr©m, (cã) d¹ng gai

331 stylopodium 1.gèc vßi nhuþ 2.®èt h¸ng subception nhËn thøc d−íi ng−ìng subchelate (cã) vuèt b¾t måi subclass ph©n líp subclavian d−íi ®ßn subclavian artery ®éng m¹ch d−íi ®ßn subclimax giai ®o¹n tr−íc cao ®Ønh subconscious (thuéc) tiÒm thøc subcortical d−íi vá subculture (sù) cÊy truyÒn subcutaneous d−íi da subdorsal d−íi l−ng suberin suberin, chÊt bÇn, chÊt lie suberin lamella tÇng lôc b×, phiÕn lôc b×, phiÕn suberin suberization (sù) hãa bÇn, ho¸ lie, ho¸ sube subgenital (thuéc) d−íi c¬ quan sinh dôc subgenual organ c¬ quan d−íi thÓ gèi subimaginal (thuéc) giai ®o¹n gÇn thµnh trïng subimago giai ®o¹n gÇn thµnh trïng sublimation (sù) th¨ng hoa subliminal perception nhËn thøc d−íi ng−ìng sublingua cùa d−íi l−ìi subligual glands tuyÕn d−íi l−ìi sublittoral plant thùc vËt vïng d−íi triÒu, thùc vËt vïng ven bê sublittoral zone vïng d−íi triÒu, vïng cËn triÒu, vïng ven bê submandibular gland tuyÕn d−íi hµm submaxillary d−íi hµm d−íi submucosal plexus ®¸m rèi d−íi líp mµng nhµy subset tiÓu quÇn thÓ, bé nhá subsidiary cell tÕ bµo phô, tÕ bµo kÒm, trî bµo subspecies loµi phô substance c¬ chÊt substantia chÊt , vËt chÊt substantia nigra chÊt x¸m substantial equivalence (sù) t−¬ng ®ång c¬ chÊt substantially equivalent t−¬ng ®ång c¬ chÊt substantive variation biÕn ®æi chÊt l−îng substitutable resources tµi nguyªn thay thÕ substitution vector vect¬ thay thÕ substrata chÊt nÒn substrate 1.chÊt nÒn, c¬ chÊt 2.gi¸ b¸m, thÓ b¸m, gi¸ thÓ substrate adhesion molecules ph©n tö k×m h∙m c¬ chÊt

332 substrate c¬ chÊt substrate level phosphorylation phosphoryl hãa møc c¬ chÊt subtectal 1.d−íi m¸i 2.x−¬ng sä subtend n»m kÒ d−íi, n»m ngay c¹nh d−íi subthalamic nucleus nh©n vïng d−íi ®åi subtratum gi¸ b¸m, thÓ b¸m, gi¸ thÓ subulate (cã) d¹ng l¸ lóa, (cã) d¹ng dïi succession diÔn thÕ succise (bÞ) c¾t côt, (bÞ) chÆt côt, (bÞ) bÎ côt succulent mäng dÞch, mäng n−íc, mäng nhùa succus entericus dÞch ruét sucker 1.chåi rÔ bÊt th−ên 2.gi¸c b¸m, gi¸c hót, gi¸c mót sucrase sucraza sucrose sucroza sucrose gradient sucroza gradien suction pressure ¸p lùc hót suctorial cuèn vµo, hót vµo, (thuéc) gi¸c hót suctorial mouthparts phÇn phô miÖng kiÓu hót sudden death syndrome héi chøng ®ét tö sudoriferous (cã) må h«i, tho¸t må h«i, ®æ må h«i sudorifrrous gland tuyÕn må h«i sudoriparous ch¶y må h«i, ra må h«i sugar ®−êng sugar fungi nÊm ®−êng sugar molecules (c¸c) ph©n tö ®−êng sugar plant c©y (cã) ®−êng suicide genes (c¸c) gen tù s¸t suifructescent (cã) c©y bôi thÊp suifruticose (cã) c©y bôi thÊp sulci khe, r∙nh sulcus khe, r∙nh sulfate reducing bacterium vi khuÈn khö sulfat sulforaphane sulforaphan sulfosate sulfosat sulphur l−u huúnh sulphur bacteria vi khuÈn −a l−u huúnh sulphuric acid axit sunphuric summer annual c©y mét n¨m vô hÌ summer egg trøng mïa hÌ summer wood gç mïa hÌ SUMO protein söa ®æi nhá liªn quan víi Ubiquitin (Small Ubiquitin- Related Modifier)

333 sun plant c©y −a n¾ng superantigens siªu kh¸ng nguyªn superciliary (thuéc) l«ng mµy, trªn æ m¾t supercoiling siªu xo¾n supercritical carbon dioxide dioxid carbon siªu h¹n supercritical fluid dÞch láng siªu h¹n superego c¸i siªu t«i, c¸i siªu kú, c¸i siªu ng∙ superficial cleavage ph©n c¾t bÒ mÆt superior trªn superior vena cava tÜnh m¹ch chñ trªn superior vestibular nucleus nh©n tiÒn ®×nh trªn supernormal stimulus kÝch thÝch v−ît chuÈn supernumary chromosomes nhiÔm s¾c thÓ thõa superovulation (sù) rông trøng nhiÒu lÇn, rông trøng qu¸ møc superoxide anion superoxit anion superstitious behaviour in animals tËp tÝnh cñng cè liªn hiÖp ë ®éng vËt supinate (thuéc) quay ngöa supination (sù) quay ngöa, ngöa bµn tay supinator c¬ quay ngöa, c¬ ngöa bµn tay supplemental (®−îc) bæ sung, (®−îc) thªm vµo, d«i ra superoxide dismutase (sod) dismutaza superoxid superparamagnetic nanoparticles (c¸c) h¹t nano thuËn tõ supplementary (®−îc) bæ sung, (®−îc) thªm vµo, d«i ra supplementary motor area vïng phô vËn ®éng supply point ®iÓm cÊp supporting cells tÕ bµo trô suppressed thiÕu, kh«ng ®Çy ®ñ suppression 1.(sù) øc chÕ 2.dÞ tËt thiÕu, (sù) thiÕu suppressor cell tÕ bµo øc chÕ suppressor gen øc chÕ suppressor gene gen øc chÕ suppressor mutation ®ét biÕn øc chÕ suppressor T cells (c¸c) tÕ bµo T øc chÕ suppressor T cell factor nh©n tè tÕ bµo T øc chÕ supradorsal trªn l−ng supramolecular assembly (sù) l¾p r¸p trªn møc ph©n tö supra-occipital x−¬ng trªn chÈm suprarenal trªn thËn, th−îng thËn suprarenal body tuyÕn th−îng thËn suprarenal gland tuyÕn th−îng thËn supraspinal control of muvements sù ®iÒu khiÓn vËn ®éng cét sèng surface area vïng bÒ mÆt

334 surface plasmons plasmon bÒ mÆt surface plasmon resonance (SPR) céng h−ëng plasmon bÒ mÆt surface tension søc c¨ng bÒ mÆt surfactant chÊt ho¹t dÞch surround inhibition sù øc chÕ cña m«i tr−êng survival (sù) sèng sãt, tho¸t n¹n, tho¸t chÕt survival curve ®−êng cong sèng sãt survivorship curve ®−êng cong dé sèng sãt, ®−êng cong sinh tån suspension culture nu«i cÊy huyÒn phï suspension feeder ®éng vËt ¨n läc suspensor d©y treo, cuèng ph«i suspensor of plant embryo d©y cheo, cuèng ph«i ë thùc vËt suspensorium sông mãng hµm suspensory (thuéc) sông mãng hµm, n©ng ®ì, treo susplus yield model m« h×nh thu ho¹ch thªm sustainable agriculture n«ng nghiÖp bÒn v÷ng sustainable development ph¸t triÓn bÒn v÷ng sustentacular cells tÕ bµo ®ì sutural (thuéc) ®−êng nèi, ®−êng khíp, (thuéc) khíp nèi suture ®−êng nèi, ®−êng khíp swallowing häng, nuèt swamp ®Çm lÇy, søc s¶n xuÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi swarm ®µn, bÇy swarm cell tÕ bµo di ®éng swarmer bµo tö di ®éng sweat må h«i, sù ch¶y må h«i sweating sù ®æ må h«i swim bladder bong bãng swimmerets (c¸c) tÊm b¬i switch plant c©y th©n quang hîp l¸ v¶y switch proteins protein chuyÓn ®æi, protein c«ng t¾c switch region vïng chuyÓn ®æi switching (on/off) of genes bËt-t¾t gen SWNT èng nano carbon ®¬n vá (single-walled carbon nanotube) sycon c¸ thÓ d¹ng chum, d¹ng sycon syk protein protein syk (lµm dõng mét chuçi ph¶n øng ho¸ häc trong tÕ bµo) syloid process mám tr©m, mám gai Sylvian aqueduct cèng Sylvius Sylvian fissure khe Sylvius symbiont hiÖn t−îng céng sinh symbiosis (hiÖn t−îng) céng sinh, (®êi sèng) céng sinh symbiotic (thuéc) céng sinh

335 symbol ký hiÖu, vËt t−îng tr−ng symmetrical ®èi xøng symmetry (tÝnh) ®èi xøng sympathetic cholinergic p¨thway t¸c ®éng giao c¶m kiÓu chim, ®iÒu khiÓn dßng m¸u trong m¹ch nhá sympathetic control sù ®iÒu khiÓn hÖ thÇn kinh giao c¶m sympathetic ganglia h¹ch giao c¶m sympathetic nerves d©y thÇn kinh giao c¶m sympathetic nervous system hÖ thÇn kinh giao c¶m sympathetic ophthalmia viªm m¾t ®ång c¶m, nh∙n viªm giao c¶m, viªm m¾t giao c¶m sympathetic stimulation sù kÝch thÝch d©y thÇn kinh giao c¶m sympathomimetics t¸c dông gièng thÇn kinh giao c¶m sympatric cïng khu vùc ph©n bè, gèi vïng ph©n bè sympatric speciation (sù) h×nh thµnh loµi cïng vïng ph©n bè sympetalous (cã) c¸nh trµng hîp, (cã) c¸nh trµng liÒn symphysial (thuéc) tiÕp hîp, khíp, ghÐp symphysis chç tiÕp hîp, chç ghÐp, khíp symplast thÓ hîp bµo symplastic (thuéc) hîp bµo symplastic growth sinh tr−ëng hîp bµo sympodial growth sinh tr−ëng hîp gèc sympodium trôc hîp synandrium nhãm bao phÊn hîp, nang tiÓu bµo tö synandrous (cã) nhÞ hîp synangium tói bµo tö hîp, hîp bµo tö nang synapomorphies ®Æc tÝnh dÉn xuÊt chia sÎ synapse khíp thÇn kinh synapsid mét hè th¸i d−¬ng Synapsida ph©n líp Mét hè th¸i d−¬ng synapsis (sù) kÕt cÆp, liªn kÕt, tiÕp hîp synaptic boutons chåi khíp thÇn kinh synaptic delay sù chËm chÔ tiÕp hîp synaptic modulation sù ph©n ho¸ thuËn nghÞch synap thÇn kinh synaptic potential ®iÖn thÕ xyn¸p synaptic terminal ®Çu khíp thÇn kinh synaptic transmission h¹ch tù ®éng truyÒn dÉn xynap thÇn kinh synaptic vesicles (c¸c) bäng sinap, (c¸c) tói sinap synaptonemal complex phøc hÖ nhiÔm kÕt cÆp, phøc hÖ sinap synarthrosis khíp bÊt ®éng syncarpous (cã) l¸ no∙n hîp syncaryon nh©n hîp

336 synchondrosis khíp sôn synchronous flight chiÕu s¸ng ®ång thêi synchrony in population (sù) ®ång bé trong quÇn thÓ syncitium thÓ hîp bµo syncytial (thuéc) hîp bµo syncytial blastoderm hîp bµo ph«i b× syncytiotroblast thÓ nguyªn h×nh, hîp bµo, hçn bµo syndactyl liÒn ngãn, dÝnh ngãn syndactylism (sù) liÒn ngãn, dÝnh ngãn syndesmochorial placenta nhau l¸, nhau liªn kÕt-®Öm niÖu syndesmosis khíp chung d©y ch»ng, khíp ®éng nhÑ syndrome héi chøng synecology sinh th¸i häc quÇn x∙ synergetic hîp lùc, ®ång vËn synergic hîp lùc ®ång vËn synergic mechanisms c¬ chÕ ®ång vËn synergid trî bµo, tÕ bµo phô trî synergism (sù) t¸c dông phèi hîp syngamy (tÝnh) hîp giao tö, (tÝnh) hîp giao, (tÝnh) sinh s¶n h÷u tÝnh syngeneic ®ång nguån, ®ång gen syngenesis (sù) dÝnh mÐp bªn, liÒn mÐp bªn syngnathous (cã) hµm liÒn, (cã) hµm dÝnh mÐp bªn synkaryon nh©n hîp synnovial membrane mµng ho¹t dÞch synosteosis (sù) liÒn x−¬ng synovia dÞch khíp, ho¹t dÞch synsacrum x−¬ng cïng liÒn, x−¬ng cïng hîp, khèi x−¬ng cïng synstemic circulation vßng tuÇn hoµn lín syntechnic héi tô, ®ång quy syntenosis khíp cã g©n bao quanh synthase synthaza synthesizing (of DNA molecules) tæng hîp (c¸c ph©n tö ADN) synthesizing (of oligosaccharides) tæng hîp oligosaccharid synthesizing (of proteins) tæng hîp protein synthetase synthetaza synthetic analysis of development ph©n tÝch tæng hîp sù ph¸t triÓn synthetic biology sinh häc tæng hîp, sinh tæng hîp synthetic oligonucleotide oligonucleotid tæng hîp synusia quÇn x∙ cïng ®iÒu kiÖn syringeal (thuéc) minh qu¶n syringes (c¸c) minh qu¶n syrinx minh qu¶n

337 systalsis (sù) co gi∙n, ®Ëp nhÞp systaltic co gi∙n, co bãp, ®Ëp nhÞp system 1.hÖ, hÖ thèng 2.hÖ, bé, bé m¸y systematic (cã) hÖ thèng, toµn thÓ systematic activated resistance tÝnh kh¸ng ®−îc ho¹t ho¸ cã hÖ thèng systematic desensitization mÊt nh¹y c¶m cã hÖ thèng systematics ph©n lo¹i häc, hÖ thèng häc systemic (thuéc) hÖ thèng, toµn hÖ systemic acquired resistance (SAR) tÝnh kh¸ng ®−îc tËp nhiÔm cã hÖ thèng systemic arch vßng tuÇn hoµn systemic circuit hÖ thèng kÝn systemic circulation hÖ tuÇn hoµn systemic inflammatory response syndrome bÖnh ph¶n øng nhiÔm khuÈn cã hÖ thèng systemic lupus erythematosus luput ban ®á hÖ thèng systeomics hÖ thèng häc systole kú t©m thu systolic murmur tiÕng thæi t©m thu systolic pressure ¸p lùc t©m thu

338

T

T-agglutinin ng−ng kÕt tè T-antigens (nhãm) kh¸ng nguyªn T T-bands b¨ng T T-cell tÕ bµo T T cell growth factor (TCGF) nh©n tè sinh tr−ëng tÕ bµo T T-cell leukaemia viruses (c¸c) virut ung th− b¹ch cÇu tÕ bµo T T cell modulating peptide (TCMP) peptid ®iÒu chØnh tÕ bµo T T cell replacing factor nh©n tè thay thÕ tÕ bµo T T cell receptors thô quan tÕ bµo T TCGF viÕt t¾t cña T Cell Growth Factor TCMP viÕt t¾t cña T Cell Modulating Peptide T-dependent antigens (c¸c) kh¸ng nguyªn phô thuéc T t-distribution ph©n bè-t t-DNA t-ADN T lymphocyte lympho bµo T T lymphocyte antigen receptor thô thÓ lympho bµo Tdµnh cho kh¸ng nguyªn T3 tªn mét phag cña E.coli T4 cells (c¸c) tÕ bµo T4 (lympho bµo T) T6 marker chromosome nhiÔm s¾c thÓ ®¸nh dÊu T6 tabescent qu¨n, nh¨n nhóm taboo ®iÒu cÊm kþ, luËt cÊm tabular (cã) d¹ng biÓu b¶ng TAB vaccine vacxin TAB tachistoscope kinh nghiÖm tèc tachycardia tim ®Ëp nhanh tachygenesis (sù) ph¸t triÓn ®èt ch¸y giai ®o¹n tachygenetic (sù) ph¸t triÓn ®èt ch¸y giai ®o¹n tachykinins tachykinin tactic movement cö ®éng theo kÝch thÝch, cö ®éng theo øng ®éng tactile (thuéc) sê mã, c¶m xóc tactile bristle ria xóc gi¸c, ria sê mã tactile receptor c¬ quan xóc gi¸c tadpole nßng näc taenia 1.s¸n 2.bã sîi taeniasis (sù) nhiÔm s¸n d©y tag thÎ, dÊu, nh∙n, vßng

339 tagged molecules or cells (c¸c) tÕ bµo hoÆc ph©n tö ®−îc ®¸nh dÊu tagma vïng th©n tagmata (c¸c) vïng th©n tagmosis (sù) ph©n ®o¹n vïng th©n taiga taiga, vïng rõng th«ng xibia tail ®u«i tali (c¸c) x−¬ng sªn talon vuèt talus x−¬ng sªn tandem affinity purification tagging ®¸nh dÊu tinh s¹ch ¸i lùc liªn tiÕp tandem repeat ®o¹n lÆp liªn tiÕp tangential longitudinal section mÆt c¾t däc tiÕp tuyÕn tanning (sù) ng©m tÈm, cè kÕt thªm tannins tanin tannin sac tói tanin tapetum 1.tÇng nu«i 2.líp c¬ ph¶n quang, líp s¾c tè ph¶n quang tapeworm s¸n d©y TAP tagging (ph−¬ng ph¸p) ®¸nh dÊu tinh s¹ch b»ng ¸i lùc nèi tiÕp) Tandem Affinity Purification Tagging taproot rÔ c¸i, rÔ chÝnh taproot system hÖ rÔ chÝnh Taq DNA polymerase polymeraza ADN Taq Tardigrada ph©n ngµnh ®i chËm, ph©n ngµnh Ch©n ng¾n target ®Ých target cell tÕ bµo ®Ých target-ligand interaction screening target validation ho¹t ho¸ ®Ých, lµm cho ®Ých cã hiÖu lùc tarsal (thuéc) sôn mÝ, ®èt bµn, khèi x−¬ng cæ ch©n tarsal glands tuyÕn sôn mÝ m¾t tarsus 1.sôn mÝ 2.®èt bµn 3.khèi x−¬ng cæ ch©n taste bud gai vÞ gi¸c, chæi vÞ gi¸c, nô vÞ gi¸c, nhó vÞ gi¸c TAT protein TAT (kÝch ho¹t gen HIV trong tÕ bµo) TATA box hép TATA TATA homology t−¬ng ®ång TATA taungya ®Êt giao trång rõng taxes (c¸c) (tÝnh) (h−íng) theo kÝch thÝch taxis (tÝnh) (h−íng) theo kÝch thÝch taxol taxol (chÊt ho¸ häc ë thùc vËt, chèng bÖnh mèc n−íc) taxon taxon, cÊp ph©n lo¹i, ®¬n vÞ ph©n lo¹i taxonomic composition thµnh phÇn danh ph¸p häc taxonomic series d∙y taxon taxonomy ph©n lo¹i häc TBT rµo c¶n kü thuËt ®èi víi th−¬ng m¹i (Technical Barriers to Trade)

340 TCGF nh©n tè sinh tr−ëng tÕ bµo T (T Cell Growth Factor) TCK Smut bÖnh nÊm TCK Smut (ë lóa m×) tear gland tuyÕn lÖ teats (c¸c) nóm vó technology protection system hÖ thèng b¶o vÖ c«ng nghÖ tectorial (thuéc) ®Ëy, che phñ tectorial membrane mµng ®Ëy tectrices l«ng phøc tectum thÓ m¸i tegulated (®−îc) lîp v¶y, (®−îc) lîp tÊm, (®−îc) l¸t v¶y, (®−îc) l¸t tÊm tegument mµng bäc, vá ¸o, teleceptor viÔn thô quan, c¬ quan c¶m nhËn tõ xa telegony (tÝnh) ¶nh h−ëng ®êi bè tr−íc, (tÝnh) ¶nh h−ëng tõ xa, (tÝnh) ¶nh h−ëng c¸ch truyÒn telencephalon n∙o cïng, n∙o tËn teleological (thuéc) môc ®Ých luËn teleonomy môc ®Ých luËn Teleostei ph©n líp C¸ x−¬ng telepathy thÇn giao c¸ch c¶m, (sù) truyÒn giao c¸ch c¶m telereceptor viÔn thô quan, c¬ quan c¶m nhËn tõ xa telocentric (thuéc) t©m ®éng mót telolecithal ®o¹n no∙n hoµng telome telom, thÓ bµo tö telome theory thuyÕt telom, thuyÕt thÓ bµo tö telomerase telomeraza telomere ®o¹n cuèi, khóc cuèi, telome telomorph giai ®o¹n h÷u tÝnh telophase kú cuèi telson gai tr©m, tr©m cong temparate virus virut «n hoµ tempate deciduous forest rõng «n ®íi rông l¸ temperate «n hoµ temperature nhiÖt ®é temperature coefficient hÖ sè nhiÖt ®é temperature deciduos forest rõng nhiÖt ®íi rông l¸ temperature forest rõng «n ®íi temperature gradient gradien nhiÖt ®é temperature grassland ®ång cá «n ®íi temperature regulating centre trung t©m ®iÒu hoµ nhiÖt ®é temperature sensitive mutant thÓ ®ét biÕn mÉn c¶m nhiÖt ®é temperature sensitive period giai ®o¹n mÉn c¶m nhiÖt ®é temperature zone vïng «n ®íi

341 template khu«n temporal x−¬ng th¸i d−¬ng temporal heterogeneity bÊt ®ång theo thêi gian temporal lobe hè th¸i d−¬ng temporal openings hè th¸i d−¬ng temporal summation (sù) t¹o thµnh hè th¸i d−¬ng temporal vacuities hèc th¸i d−¬ng tendency xu thÕ, xu h−íng tendinous (cã) g©n tendon g©n tendon reflex sù ph¶n x¹ g©n tendril tua cuèn tenia s¸n, bã sîi teniasis (sù) nhiÔm s¸n d©y tension wood gç chÞu søc kÐo tensor c¬ n¨ng tensor tympani muscle c¨ng c¬ tai gi÷a tentacle tua sê, mÊu sê, tay sê, tay cuèn tentacular (thuéc) tua sê, mÊu sê, tay sê, tay cuèn tentaculiferous (cã) tua sê, (cã) mÊu sê, (cã) tay sê, (cã) tay cuèn tentaculiform (cã) d¹ng tua sê, (cã) d¹ng tay sê tentaculum tua sê, mÊu sê, tay sê, tay cuèn tentorium 1.lÒu 2.khung sä teosinte c©y ng« d¹i (Zea diploperennis) tepal c¸nh hoa teratogen t¸c nh©n g©y qu¸i thai teratology qu¸i thai häc teratoma u qu¸i terebrate (cã) dïi ®Î trøng terete (cã) d¹ng èng trøng tergal (thuéc) mÆt l−ng, m¶nh l−ng, tÊm l−ng tergum mÆt l−ng, m¶nh l−ng, tÊm l−ng teratogen t¸c nh©n g©y qu¸i thai terminal bud chåi ®Ønh terminal deoxynucleotidyl transferase transferaza deoxynucleotit tËn cïng termitarium tæ mèi ternate (cã) mÉu ba terpenoids terpenoit terminal transferase transferaza ®iÓm cuèi termination codon codon chÆn cuèi (gen) terminator nh©n tè kÕt thóc

342 terminator cassette casset kÕt thóc terminator sequence tr×nh tù kÕt thóc terpenes terpen (hãa chÊt tõ thùc vËt, t¹o h−¬ng vÞ cho thÞt c¸, khi c¸ ¨n) terpenoids terpenoid terrestrial communities quÇn x∙ trªn c¹n territory l∙nh thæ tertiary structure cÊu tróc bËc ba tertiary thickening hãa dµy cÊp ba tertiary wall v¸ch cÊp ba test vá h¹t, vá, bé x−¬ng ngoµi, vá gi¸p, mai testa 1.vá h¹t 2.vá, bé x−¬ng ngoµi, vá gi¸p, mai testacean (thuéc) vá h¹t, vá, bé x−¬ng ngoµi, vá gi¸p, mai testaceous (cã) vá h¹t, (cã) vá, (cã) bé x−¬ng ngoµi, (cã) vá gi¸p, (cã) mai testcross phÐp lai chÐo testes (c¸c) tinh hoµn testis tinh hoµn testicular (thuéc) tinh hoµn testicular feminization sù n÷ ho¸ tinh hoµn testosterone kÝch tè sinh dôc ®ùc, testosteron tetanic contraction co cøng c¬ tetanus (bÖnh) uèn v¸n, (chøng) co cøng c¬ tetanus antitoxin kh¸ng ®éc tè uèn v¸n tetanus toxin ®éc tè uèn v¸n tetrad 1.thÓ tø ph©n, tø ph©n bµo tö 2.bé bèn tetracycline (tc) tetracyclin tetrad analysis ph©n tÝch bé bèn tetradactyl bèn ngãn tetragonous bèn gãc, bèn c¹nh tetrahydrofolic acid axit tetrahydrofolic tetramerous bèn phÇn, (cã) mÉu bèn tetraparental chimera qu¸i thai bèn bè mÑ, thÓ kh¶m bèn bè mÑ tetraploid tø béi, thÓ tø béi tetrapod bèn ch©n tetrapterous bèn c¸nh tetrarch bèn bã s¬ cÊp, bèn bã nguyªn méc tetrasornic thÓ bèn tetrasporophyte thÓ tø bµo tö texture cÊu tróc, kiÕn t¹o TG triglycerid TGA c¬ quan chÝnh phñ Australia phª duyÖt c¸c s¶n phÈm thuèc TGF biÕn n¹p nh©n tè sinh tr−ëng (Transforming Growth Factor)

343 thalamic nulcei nh©n ®åi thÞ thalamus 1.®Õ hoa 2.®åi thÞ thalassaemia (bÖnh) thiÕu m¸u vïng biÓn, thalassaemia thalassophyte thùc vËt biÓn, t¶o biÓn Thale Cress Arabidopsis thaliana thalloid (cã) t¶n thallus t¶n thanatoid g©y chÕt thanatosis (tr¹ng th¸i) chÕt gi¶ Thebesian valve van Thebesian theca 1.¸o, vá 2.bao g©n 3.v¸ch chåi san h« theca extena æ bµo tö ngoµi theca interna æ bµo tö trong thecal (thuéc) ¸o, vá, bao g©n, v¸ch chåi san h« thecal cells tÕ bµo ¸o thecate (cã) ¸o, (cã) vá, (cã) bao g©n, (cã) v¸ch chåi san h« thecodont (cã) r¨ng trong huyÖt, (cã) r¨ng trong æ thelytoky (tÝnh) sinh s¶n toµn c¸i thematic apperception test tr¾c nghiÖm nhËn thøc theo chñ ®Ò theory of evolution by natural selection häc thuyÕt tiÕn ho¸ chän läc tù nhiªn theory of games lý thuyÕt trß ch¬i the pill viªn tr¸nh thai Theria ph©n líp Thó bËc cao thermal conductivity tÝnh ttuyÒn dÉn nhiÖt thermal death point ®iÓm chÕt nhiÖt thermal hysteresis proteins protein trÔ nhiÖt thermoduric bÒn nhiÖt thermodynamics nhiÖt ®éng lùc häc thermogenesis (sù) sinh nhiÖt, thermolysis (sù) mÊt th©n nhiÖt, to¶ nhiÖt thermonasty (tÝnh) øng ®éng nhiÖt thermoperiodicism (hiÖn t−îng) chu kú nhiÖt thermophil −a nhiÖt, −a nãng thermophilic −a nhiÖt, −a nãng thermophilic bacteria vi khuÈn −a nhiÖt thermophilous −a nhiÖt, −a nãng thermophyllous (cã) l¸ −a nãng, (cã) l¸ −a nhiÖt thermoreceptor c¬ quan c¶m nhËn nhiÖt thermoregulation (sù) ®iÒu hoµ nhiÖt ®é thermoregulatory effectors hiÖu qu¶ ®iÒu hoµ nhiÖt thermotolerant chÞu nhiÖt, chÞu nãng

344 therophyte c©y mét vô, c©y mét n¨m thiamin thiamin thick filament sîi dµy thiessen polygons ®a gi¸c Thiesen thigmocyte tiÓu cÇu thigmotropism (tÝnh) h−íng tiÕp xóc thin filament sîi máng thioesterase thioesteraza thiol group nhãm thiol thioredoxin thioredoxin third ventricle n∙o thÊt III thirst (sù) kh¸t thoracic (thuéc) ngùc, ®èt ngùc thoracic duct èng ngùc thorn gai threat behaviour tËp tÝnh c¶nh c¸o, tÝnh ®e do¹ threatened species loµi bÞ ®e do¹ threonine threonin threshold ng−ìng, bËc, thÒm thrombin trombin thrombocyte tiÓu cÇu thrombolytic agents t¸c nh©n lµm tan côc (m¸u) nghÏn thrombomodulin chÊt ®iÒu biÕn nghÏn m¹ch thrombosis (sù) nghÏn m¹ch, t¾c m¹ch thrombus côc nghÏn thrum hoa t¬ Thy 1 antigen kh¸ng nguyªn Thy 1 thylakoid thylacoit thymic epithelial cells (c¸c) tÕ bµo biÓu m« tuyÕn øc thymic hypoplasia thiÓu s¶n tuyÕn øc, suy s¶n tuyÕn øc thymine thymin thymocyte tÕ bµo tuyÕn øc, øc bµo, thymo bµo thymine (thy) thymin thymoleptics thymoleptics (nhãm thuèc ¶nh h−ëng ®Õn c¶m gi¸c vµ hµnh vi) thymoma u tuyÕn øc thymopoietin thymopoietin thymosins thymozin thymus tuyÕn øc thymus derived cells (c¸c) tÕ bµo nguån gèc tuyÕn øc thymus independent antigen kh¸ng nguyªn kh«ng phô thuéc tuyÕn øc thymus dependent antigen kh¸ng nguyªn phô thuéc tuyÕn øc thymus dependent area vïng phô thuéc tuyÕn øc

345 thyroid gland tuyÕn gi¸p thyroid hormone hormon tuyÕn gi¸p thyroid stimulating hormone (TSH) hormon kÝch thÝch tuyÕn gi¸p thyroid-stimulating antibodies kh¸ng thÓ kÝch thÝch tuyÕn gi¸p thyroid-stimulating hormon hormon kÝch thÝch tuyÕn gi¸p thyroiditis viªm tuyÕn gi¸p thyrotoxicosis bÖnh nhiÔm ®éc tuyÕn gi¸p Thysanoptera bé §u«i t¬ TI viÕt t¾t cña Trypsin Inhibitor Ti plasmid plasmid Ti tibia 1.x−¬ng chµy 2.®èt chµy, ®èt èng ticks ve, bÐt, tÝc tidal cycle chu kú thuû triÒu tidal movement vËn ®éng triÒu tidal volume thÓ tÝch h« hÊp, dung tÝch h« hÊp tight junction ®Çu nèi chÆt TIL cells (c¸c) tÕ bµo läc khèi u (tumor-infiltrating lymphocytes) tiller chåi gèc, nh¸nh gèc timber line d¶i rõng, ®Ønh nói Tinamiformes bé Gµ-§µ ®iÓu t-IND xem Treatment Investigational New Drug Application t-IND treatment xem t-IND T-independent antigene kh¸ng nguyªn kh«ng phô thuéc T tirf microscopy tissue m« tissue array dµn m« tissue culture nu«i cÊy m« tissue engineering kü thuËt (söa) m« tissue plasminogen activator (TPA) chÊt ho¹t ho¸ m« sinh plasmin tissue specific antigen kh¸ng nguyªn ®Æc hiÖu m« tissue tensions søc c¨ng cña m« tissue typing ®Þnh typ m«, ®Þnh typ tæ chøc titin thô thÓ trî lùc titre hiÖu gi¸, ®é chuÈn TKI viÕt t¾t cña Tyrosine Kinase Inhibitors TLR xem toll-like receptors Tm Tm, nhiÖt ®é nöa biÕn tÝnh Tmaze mª lé T TME n¨ng l−îng thËt cã kh¶ n¨ng chuyÓn ho¸ (true metabolizable energy) TMEn xem TME TMV viÕt t¾t cña Tobacco Mosaic Virus TNF viÕt t¾t cña Tumor Necrosis Factor

346 tobacco budworm s©u chåi thuèc l¸ (Heliothis virescens) tobacco hornworm s©u sõng thuèc l¸ (Manduca sexta) Tobacco mosaic virus virut kh¶m thuèc l¸ tocopherols tocopherol tocotrienols tocotrienol tolerance (sù) chÞu ®ùng tolerance range biªn ®é dung n¹p, biªn ®é chÞu ®ùng tolerogen t¸c nh©n chÞu ®ùng toll-like receptors thô quan toll-like tomato cµ chua tomato fruitworm s©u ®ôc qu¶ cµ chua tomentose (cã) l«ng m¨ng, (cã) l«ng t¬ tomentum l«ng b«ng tone tr−¬ng lùc tongue 1.l−ìi 2.vßi, vßi hót, bµn mµi, l−ìi n¹o, th×a l×a, m¶nh l−ìi tonicity tr−¬ng lùc tonofilament t¬ biÓu b×, t¬ tr−¬ng lùc tonoplast mµng kh«ng bµo tonsils h¹nh nh©n, ami®an tooth 1.r¨ng 2.r¨ng hÇu 3.r¨ng c−a top yeast nÊm men v¸ng topotaxis chuyÓn theo h−íng topotype vËt mÉu cïng ®Þa ®iÓm gèc tornaria Êu trïng tornaria torsion (sù) vÆn, xo¾n, torus 1.mµng nóm 2.nÕp ch©n bªn TOS xem Transgalacto-Oligosaccharides total internal reflecton fluorescence tæng huúnh quang ph¶n x¹ bªn trong total lung capacity tæng thÓ tÝch phæi totipotency (tÝnh) toµn n¨ng totipotent stem cells (c¸c) tÕ bµo gèc toµn n¨ng touch xóc gi¸c bªn ngoµi touchwood cñi dÉn löa toxic substances control act (TSCA) ®¹o luËt kiÓm so¸t chÊt ®éc toxicogenomics hÖ gen ®éc tè häc toxicology ®éc chÊt häc, ®éc tè häc toxigenic E. coli E. coli sinh ®éc tè toxin ®éc tè, chÊt ®éc, toxin toxoid nh−îc ®éc tè, gi¶i ®éc tè TPS hÖ thèng b¶o vªn c«ng nghÖ (Technology Protection System) trabecula thí v¸ch, t¬ v¸ch trace element yÕu tè vi l−îng

347 tracer (radioactive isotopic method) (phÐp) ph¸t hiÖn vÕt (ph−¬ng ph¸p ®ång ph©n phãng x¹) trachea khÝ qu¶n, èng khÝ tracheal gills mµng khÝ qu¶n, mµng èng khÝ tracheal pits lç khÝ qu¶n tracheal receptor thô thÓ khÝ qu¶n tracheal system hÖ khÝ qu¶n, hÖ èng khÝ tracheary elements (c¸c) yÕu tè èng dÉn tracheid(e) qu¶n bµo, tÕ bµo èng trachelate (cã) cæ hÑp tracheole khÝ qu¶n nhá, vi khÝ qu¶n tracheophyte thùc vËt cã m¹ch tract èng, bã, d¶i traditional breeding methods (c¸c) ph−¬ng ph¸p chän gièng truyÒn thèng traditional breeding techniques (c¸c) kü thuËt chän gièng truyÒn thèng tragus gê loa tai trail endings ®o¹n kÕt trailer sequence tr×nh tù dÉn, ®o¹n dÉn training 1.(sù) huÊn luyÖn, ®µo t¹o 2.rÌn luyÖn trait nÐt, dÊu hiÖu, tÝnh tr¹ng trance (tr¹ng th¸i) lªn ®ång trans fatty acids axit bÐo trans trans-acting element yÕu tè t¸c ®éng vËn chuyÓn trans-acting protein protein t¸c ®éng vËn chuyÓn trans-sexualism (sù) chuyÓn giíi, chuyÓn ®æi giíi tÝnh transactivating protein protein ho¹t ho¸ vËn chuyÓn transactivation ho¹t ho¸ vËn chuyÓn transaminase transaminaza transamination (sù) chuyÓn amin transcribing genes (c¸c) gen phiªn m∙ transcript s¶n phÈm phiªn m∙ transcriptase transcriptaza transcription phiªn m∙ transcription activators t¸c nh©n ho¹t ho¸ phiªn m∙ transcription complex phøc hÖ phiªn m∙ transcription controlling fragment ®o¹n kiÓm so¸t phiªn m∙ transcription factor binding site ®iÓm b¸m nh©n tè phiªn m∙ transcription factors yÕu tè phiªn m∙ transcription factors nh©n tè phiªn m∙ transcription terminator ®iÓm kÕt thóc phiªn m∙ transcription unit ®¬n vÞ phiªn m∙ transcriptional activation domain vïng ho¹t ho¸ phiªn m∙

348 transcriptional activator nh©n tè ho¹t ho¸ phiªn m∙ transcriptional control (sù) kiÓm so¸t phiªn m∙ transcriptional profiling ®Þnh h×nh phiªn m∙ transcriptional repressor nh©n tè øc chÕ phiªn m∙ transcriptional unit ®¬n vÞ phiªn m∙ transcriptionally-active chromatin cromatin cã ho¹t tÝnh sao chÐp, cromatin cã ho¹t tÝnh phiªn m∙ transcriptome hÖ s¶n phÈm phiªn m∙, tæng s¶n phÈm phiªn m∙ transdetermination sù chuyÓn x¸c ®Þnh transdifferentiation sù chuyÓn biÖt ho¸ transduction (sù) t¶i n¹p transect hµng c©y ®¸nh dÊu, d¶i c©y ®¸nh dÊu transfection (sù) g©y nhiÔm transfer cell tÕ bµo chuyÒn transfer factor yÕu tè chuyÓn, nh©n tè chuyÓn transfer of training chuyÓn biÕn trong rÌn luyÖn, chuyÓn biÕn trong ®µo t¹o transfer RNA (tRNA) ARN vËn chuyÓn (tARN) transferase transferaza transference (sù) chuyÓn dÞch transferred DNA ADN chuyÓn ®i transferrin transferrin transferrin receptor thô quan transferrin transformant thÓ biÕn n¹p transformant line con ®−êng biÕn n¹p transformation biÕn n¹p transformation 1.(sù) biÕn n¹p 2.(sù) chuyÓn ho¸ transforming growth factor-alpha (tgf-alpha) biÕn n¹p nh©n tè sinh tr−ëng alpha transforming growth factor-beta (tgf-beta) biÕn n¹p nh©n tè sinh tr−ëng beta transfusion reaction ph¶n øng truyÒn m¸u transfusion tissue m« dÉn, m« truyÒn transgalacto-oligosaccharides transgalacto-oligosaccharid transgene gen chuyÓn transgenic chuyÓn gen transgenic (thuéc) chuyÓn gen transgenic cells (c¸c) tÕ bµo chuyÓn gen transgenic organism sinh vËt chuyÓn gen transgressive segregants (c¸c) thÓ ph©n ly sai transgressive segregation ph©n ly sai transit peptide peptid chuyÓn tiÕp transition ®ång ho¸n

349 transition region vïng ®ång ho¸n transition state tr¹ng th¸i ®ång ho¸n transitional epithelium biÓu m« chuyÓn tiÕp transitional object vËt qua ®é, vËt chuyÓn tiÕp translation (sù) dÞch m∙ translation control ®iÒu khiÓn sù dÞch m∙ translational repression øc chÕ dÞch m∙ translocated herbicide (thuéc) diÖt cá lan truyÒn translocated injury th−¬ng tæn l©y lan translocation chuyÓn ®o¹n, ®o¹n chuyÓn, chuyÓn dÞch translocation of chromosomal segments chuyÓn ®o¹n nhiÔm s¾c thÓ transmission electron microscope kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö truyÒn qua transmission electron microscope kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö truyÒn qua transmission threshold ng−ìng truyÒn transmembrane proteins protein (chuyÓn) qua mµng transpiration (sù) tho¸t h¬i n−íc transpiration stream dßng tho¸t h¬i n−íc transplant 1.(sù) ghÐp 2.m¶nh ghÐp, miÕng ghÐp transplantation (sù) ghÐp transport proteins protein vËn chuyÓn transport RNA ARN vËn chuyÓn transport sù vËn chuyÓn transport vesicle tói vËn chuyÓn transport vesicles nang vËn chuyÓn transposable element yÕu tè vËn ®éng, yÕu tè chuyÓn vÞ, yÕu tè di ®éng transposase transposaza transposition (sù) nh¶y, vËn ®éng (cña gen) transposon ®o¹n di ®éng, gen nh¶y transversal ngang, n»m ngang transverse 1.ngang 2.n»m ngang transversion dÞ ho¸n (vÞ trÝ cña gen) transwitch bËt-t¾t chÐo, c«ng t¾c bËt t¾t chÐo trapezium thÓ thang trarisvestism lo¹n dôc gi¶ trang kh¸c giíi traspiration rate c−êng ®é tho¸t h¬i n−íc trastuzumab trastuzumab (kh¸ng thÓ ®¬n dßng chèng ung th−) trauma 1.chÊn th−¬ng 2.sang chÊn t©m thÇn traumatic (thuéc) chÊn th−¬ng traumatic neurosis lo¹n thÇn kinh chÊn th−¬ng treatment ind thuèc míi nghiªn cøu thö nghiÖm treatment investigational new drug thuèc míi nghiªn cøu thö nghiÖm "treatment" ind regulations qui chÕ vÒ “®iÒu trÞ” b»ng thuèc míi nghiªn cøu

350 treatment system hÖ thèng xö lý, hÖ thèng ®iÒu trÞ tree c©y méc, c©y gç tree ferns d−¬ng xØ th©n méc, d−¬ng xØ d¹ng c©y, d−¬ng xØ th©n gç trefoil stage ba nh¸nh trehalose trehaloza trematic (thuéc) khe mang Trematoda líp S¸n l¸ song chñ tremorgenic indole alkaloids alkaloid indol g©y rung Treponemataceae hä Xo¾n khuÈn triacyglycerides triacyglycerid triacylglycerols triacylglycerol trial and error learning (sù) thö nghiÖm vµ häc sai triandrous ba nhÞ triarch ba bã gç tribe téc tricarboxylic acid cycle chu tr×nh axit tricacboxylic tricarpellary ba l¸ no∙n triceps c¬ ba ®Çu trichocyst tói l«ng Trichoderma harzianum Trichoderma harzianum trichogyne t¬ thô tinh trichoid (cã) d¹ng l«ng trichome tóm l«ng trichophore larva Êu trïng b¸nh xe trichosanthin trichosanthin trichosis (sù) ph©n bè l«ng trichotomy (sù) chÎ ba, chia ba tricipital ba ®Çu tricuspid ba mÊu, ba l¸ trifacial (thuéc) d©y sinh ba, d©y thÇn kinh sä V trifid chÎ ba, xÎ ba trifoliate ba l¸, ba l¸ chÐt trifoliolate ba l¸ chÐt trifurcate ba nh¸nh trigeminal 1.ba cÊu tróc, ba nh¸nh 2.(thuéc) d©y (thÇn kinh) sinh ba triglycerides triglycerid trigonous ba gãc tï Trimerophytopsida líp Méc tÆc trimerous ba ®o¹n, ba phÇn, trimonoecious ba lo¹i hoa cïng gèc trimorphic ba d¹ng, ba h×nh trioecious ba lo¹i hoa kh¸c gèc

351 tripinnate (cã) l¸ chÐt l«ng chim ba lÇn, xÎ l¸ chÐt l«ng chim ba lÇn triple fusion (sù) hîp ba triple response ph¶n øng bËc ba triple vaccine vacxin tam liªn triplet bé ba triplet code m∙ bé ba triplets trÎ sinh ba, c¸ thÓ sinh ba triploblastic ba l¸ ph«i triploid thÓ tam béi, tam béi triquetrous ba gãc nhän trisomic thÓ ba, tam thÓ, ba thÓ nhiÔm s¾c t−¬ng øng trisomy 21 (hiÖn t−îng) thÓ ba 21 triton X-100 triton X-100 tritor mÆt nghiÒn, thít nghiÒn triturate nghiÒn vôn, t¸n bét trivalent tam trÞ tRNA tARN, xem Transport RNA trochal (cã) d¹ng b¸nh xe trochanter 1.®èt chuyÓn 2.mÊu chuyÓn trochlea rßng räc, mÊu rßng räc trochlear (thuéc) rßng räc trochophore Êu trïng b¸nh xe, Êu trïng lu©n cÇu, Êu trïng trochophora trochosphere Êu trïng b¸nh xe trophallaxis (sù) dinh d−ìng t−¬ng hç trophic (thuéc) dinh d−ìng trophic hormone dinh d−ìng hormon trophic level møc dinh d−ìng, bËc dinh d−ìng trophic structure cÊu tróc dinh d−ìng trophoblast l¸ nu«i ph«i, d−ìng bµo trophozoite c¸ thÓ dinh d−ìng tropic hormon ngo¹i hormon tropical forest rõng nhiÖt ®íi tropical rain forest rõng m−a nhiÖt ®íi tropics miÒn nhiÖt ®íi tropism (tÝnh) h−íng kÝch thÝch tropomyosin tropomyosin troponin troponin truncate (cã) ®Çu vu«ng, c¾t ngang, c¾t vôn truncus th©n truncus arterious th©n ®éng m¹ch trunk 1.th©n 2.vßi voi trypanosomes nhãm Trïng mòi khoan

352 trypanosomiasis bÖnh trïng mòi khoan trypsin trypsin trypsin inhibitors chÊt øc chÕ trypsin tryptophan (trp) tryptophan TSCA viÕt t¾t cña Toxic Substances Control Act TSH viÕt t¾t cña Thyroid Stimulating Hormone tube èng, vßi tubefeet ch©n èng tuber th©n cñ tubercied sinh mÊu nhá, ph¸t h¹ch, sinh h¹ch lao, sinh nóm låi, sinh tubercle 1.cñ, mÊu nhá 2.nóm 3.h¹ch, h¹ch lao 4.trùc khuÈn lao 5,nèt sÇn nèt sÇn tubercular (thuéc) cñ, mÊu nhá; (thuéc) h¹ch; (thuéc) nóm; (thuéc) nèt sÇn tuberculate (cã) cñ, (cã) mÊu nhá; (cã) h¹ch lao, (cã) h¹ch; (cã) nóm; (cã) nèt sÇn tuberculin tubeculin tuberculin test thö nghiÖm tubeculin tuberculose nhiÒu cñ nhá, nhiÒu mÊu nhá, nhiÒu nóm, nhiÒu h¹ch, nhiÒu nèt sÇn tuberculosis (bÖnh) lao tuberculum cñ, mÊu nhá, nóm, h¹ch lao, nèt sÇn tuberosity cñ, mÊu, mµo tuberous (thuéc) cñ mÊu, (cã) d¹ng cñ, (cã) d¹ng mÊu, (cã) cñ , (cã) mÊu tubicolous ë trong èng, sèng trong èng tubifacient t¹o èng tubular necrosis ho¹i tö tuyÕn èng tubular nerve cord bã thÇn kinh d¹ng èng tubulate (cã) èng tubule èng nhá, èng dÉn, tiÓu qu¶n tubuliferous (cã) èng nhá, tubuliform (cã) d¹ng èng nhá tubulin tubulin tubulose nhiÒu èng nhá tubulus èng nhá, èng dÉn, tiÓu qu¶n tufted kÕt chïm, mäc chïm tumid s−ng tÊy, næi u, næi côc tumor khèi u, b−íu, nèt s−ng tÊy tumor-associated antigens kh¸ng nguyªn liªn kÕt u tumor-infiltrating lymphocytes (til cells) lympho bµo läc khèi u tumor necrosis factor (TNF) nh©n tè (g©y) ho¹i tö khèi u tumor-suppressor genes (c¸c) gen øc chÕ khèi u

353 tumor-suppressor proteins (c¸c) protein øc chÕ khèi u tumour-inducing principle nguyªn lý g©y u tumour necrosis factor yÕu tè ho¹i tö ung th− tumour specific antigen kh¸ng nguyªn ®Æc hiÖu ung th− tundra tundra, l∙nh nguyªn tunic ¸o, vá, bao tunica vá nang tunica-corpus concept kh¸i niÖm th©n-vá nang Tunicata ph©n ngµnh Cã bao tunicate (cã) ¸o, (cã) vá, (cã) bao tunicate bulb hµnh cã ¸o tunicated (cã) ¸o, (cã) vá, (cã) bao Turbellaria líp S¸n tiªm mao turbinal 1.x−¬ng xo¨n 2.xo¾n èc turbinate xo¾n èc, xo¸y èc turgid 1.tr−¬ng 2.c−¬ng turgor søc tr−¬ng turgor movement vËn ®éng theo søc tr−¬ng turgor potential thÕ tr−¬ng turgor pressure ¸p suÊt tr−¬ng, søc c¨ng tr−¬ng n−íc Turners syndrome héi chøng Turner turnover vßng tuÇn hoµn, sù ®æi míi turnover number sè vßng tuÇn hoµn turtle shell mai rïa, mu rïa turtoise shell mai rïa, mu rïa twenty-four hour rhythm nhÞp hai t− giê twiner c©y leo cuèn twins cÆp sinh ®«i two-dimensional (2-d) gel electrophoresis ®iÖn di trªn gel hai chiÒu two-hybrid systems hÖ thèng hai con lai tylose (sù) kÕt chai, kÕt sÇn, næi chai, næi sÇn, thÓ chai, thÓ sÇn tylosis (sù) kÕt chai, kÕt sÇn, næi chai, næi sÇn, thÓ chai, thÓ sÇn tympanal (thuéc) mµng thÝnh tai, tai gi÷a, (thuéc) mµng nhÜ tympanic (thuéc) mµng thÝnh tai, (thuéc) tai gi÷a, (thuéc) mµng nhÜ tympanic bulla bao mµng nhÜ tympanic membrane mµng thÝnh gi¸c tympanum 1.mµng thÝnh gi¸c 2.tói khÝ 3.tai gi÷a, mµng nhÜ 4.tói khÝ, nang khÝ type 1.vËt mÉu chuÈn 2.kiÓu, mÉu type I reaction ph¶n øng typ I type I diabetes bÖnh ®¸i th¸o ®−êng typ I type II diabetes bÖnh ®¸i th¸o ®−êng typ II

354 type specimen mÉu chuÈn typhlosole r∙nh èng tiªu ho¸ typhoid (bÖnh) th−¬ng hµn typhoid fever sèt th−¬ng hµn typical (thuéc) mÉu chuÈn, kiÓu, mÉu tyrosine (tyr) tyrosin tyrosine kinase activation ho¹t ho¸ tytorin tyrosine kinase inhibitors (tki) chÊt øc chÕ kinaza tyrosin

355

U

u.s. patent and trademark office (uspto) v¨n phßng b»ng s¸ng chÕ vµ nh∙n m¸c Hoa Kú ubiquinone ubiquinon ubiquitin ubiquitin ubiquitin-proteasome pathway ®−êng (trao ®æi chÊt) ubiquitin-proteasom ubiquitinated ubiquitin ho¸ uliginose sèng ë ®Çm lÇy, sèng ë bïn lÇy, mäc trªn ®Çm lÇy uliginous sèng ë ®Çm lÇy, sèng ë bïn lÇy, mäc trªn ®Çm lÇy ulna x−¬ng trô ulnar (thuéc) x−¬ng trô ulotrichous (cã) l«ng xo¨n, (cã) l«ng qu¨n ultimobranchial gland tuyÕn mang cuèi ultracentrifuge m¸y siªu li t©m ultrafiltration sù siªu läc ultramicroscope kÝnh siªu hiÓn vi ultramicrotome m¸y siªu vi phÉu ultrastructure siªu cÊu tróc ultraviolet microscope kÝnh hiÓn vi tö ngo¹i, kÝnh hiÓn vi cùc tÝm umbel t¸n umbellate (cã) t¸n, sinh t¸n umbellifer c©y hoa t¸n Umbelliferae hä Hoa t¸n umbilical arteries and veins ®éng, tÜnh m¹ch rèn umbilical cord d©y rèn umbilici (c¸c) hè nhá, (c¸c) lç th©n èng l«ng, (c¸c) rèn umbilicus 1.hè nhá 2.lç th©n èng l«ng 3.rèn umbo mÊu, b−íu umbonate (cã) mÊu, (cã) b−íu umbones (c¸c) mÊu, (c¸c) b−íu umbrella «, dï umwelt m«i tr−êng thÝch hîp, m«i tr−êng thuËn lîi unarmed kh«ng vò trang unavailable kh«ng s½n cã, kh«ng dïng ®−îc uncate (cã) mãc uncinate (cã) d¹ng mãc, (cã) mãc nhá uncinus 1.mãc 2.r¨ng mãc unconscious mind trÝ nhí v« thøc uncurrent dÉn vµo, nhËp vµo, ®−a vµo

356 underleaf l¸ mÆt d−íi th©n dÑt, l¸ d−íi undernutrition suy dinh d−ìng undulating membrane mµng uèn, mµng l−în sãng ungual (thuéc) mãng, vuèt, mãc ungues (c¸c) mãng, (c¸c) vuèt, (c¸c) mãc unguiculate 1.(cã) vuèt, (cã) mãc, (cã) cùa 2.(cã) d¹ng mãng unguirial (thuéc) mãng, vuèt, mãc unguis mãng, vuèt, mãc ungula (mãng) guèc ungulate ®éng vËt mãng guèc ungulate dung ph©n ®éng vËt mãng guèc unguligrade ®i b»ng mãng guèc uniaxial mét trôc ®¬n unicellular ®¬n bµo, mét tÕ bµo unicellular organization tæ chøc ®¬n bµo unilocular mét ng¨n, mét « uninemy hypothesis gi¶ thuyÕt mét sîi uninucleate mét nh©n, ®¬n nh©n union for protection of new varieties of plants (UPOV) Liªn ®oµn b¶o vÖ c¸c gièng c©y míi uniparous ®Î mét con, ®Î mét trøng, ®Î mét løa unipolar mét cùc, ®¬n cùc unipotency (tÝnh) ®¬n n¨ng unique sequence DNA chuçi AND duy nhÊt, tr×nh tù AND ®éc nhÊt uniramous mét nh¸nh uniseriate mét d∙y, mét lo¹t, mét líp unisexual ®¬n tÝnh units (u) ®¬n vÞ unit character tÝnh tr¹ng ®¬n vÞ unit leaf rate tû suÊt l¸ ®¬n vÞ univalent thÓ ®¬n vÞ univalent antibodies kh¸ng thÓ ®¬n vÞ universal veil bao chung, mò chung univoltine mét løa, mét thÕ hÖ unsaturated fatty acid axit bÐo kh«ng no unstirred layer líp b¶o vÖ, líp biªn unstriated muscle c¬ tr¬n unwinding protein protein gi∙n xo¾n up regulating t¨ng sè thô quan (trªn tÕ bµo ®Ých) up-regulation (sù) t¨ng sè thô quan (trªn tÕ bµo ®Ých) UPOV viÕt t¾t cña Union for Protection Of New Varieties of Plants

357 UPOV viÕt t¾t cña International Union for Protection Of New Varieties of Plants upper quartile sè tø ph©n vÞ trªn upstream ng−îc dßng uracil uracil urea ure urea cycle chu tr×nh ure urediniospore bµo tö mïa hÌ urediospore bµo tö mïa hÌ uredosorus côm bµo tö mïa hÌ uredospore bµo tö mïa hÌ ureotelic tiÕt ure ureotelic excretion lo¹i th¶i ure ureter niÖu qu¶n, èng niÖu urethra ®−êng niÖu, niÖu ®¹o urethral (thuéc) ®−êng niÖu, niÖu ®¹o uric acid axit uric uricotelic bµi tiÕt axit uric uridine uridin urinary (thuéc) n−íc tiÓu urinary bladder bµng quang, bãng ®¸i urine n−íc tiÓu uriniferous tiÕt n−íc tiÓu, t¹o n−íc tiÓu uriniparous (thuéc) t¹o n−íc tiÓu urinogenital (thuéc) niÖu-sinh dôc urochord d©y sèng ®u«i, ®u«i sèng Urochordata ph©n ngµnh §u«i sèng Urodela bé L−ìng c− cã ®u«i urodelous (cã) ®u«i vinh viÔn urogenital groove r∙nh niÖu sinh dôc urogenital membrane mµng niÖu sinh dôc urokinase urokinaza uropod ch©n ®u«i, mÊu ®u«i uropygial gland tuyÕn phao c©u uropygium phao c©u urosome 1.vïng ®u«i, khóc ®u«i 2.bông cuèi urostyle x−¬ng cuèi ®u«i, tr©m ®u«i urticant ch©m ngøa, g©y ngøa, lµm ngøa urticaria (næi) mµy ®ay urticating ch©m ngøa, g©y ngøa, lµm ngøa USPTO viÕt t¾t cña U.S. Patent and Trademark Office Ustilaginales bé NÊm than

358 uterine (thuéc) tö cung, d¹ con uterine contraction sù co rót d¹ con uterine tube èng d¹ con utricle 1.tói nhá, 2.tói bÇu dôc 3.tói khÝ utricular (thuéc) tói nhá, tói bÇu dôc, tói khÝ utriculiform (cã) d¹ng tói nhá utriculus tói nhá, tói nhá uvea mµng m¹ch nho uveal tract bã mµng m¹ch nho

359

V

V gene gen V vaccination (sù) tiªm chñng vaccine vacxin vaccinia vacxinia vaccinial (thuéc) vacxinia vacuolar membrane mµng kh«ng bµo vacuolate (cã) kh«ng bµo, (cã) hèc nhá vacuole 1.bãng, bäng, tói, nang 2.kh«ng bµo, hèc nhá vacuum activity ho¹t ®éng t¸ch biÖt, ho¹t ®éng c¸ch ly VAD (sù) thiÕu vitamin A (Vitamin A Deficiency) vagal nuclei nh©n thÇn kinh phÕ vÞ vagal tone ©m phÕ vÞ vagile lang thang, tr«i næi vagility (sù) ph¸t t¸n, tr«i næi vagina 1.bao, bÑ 2.©m ®¹o vaginal (thuéc) bao, bÑ; (thuéc) ©m ®¹o vaginal plug nót ©m ®¹o vaginant (thuéc) bao, bÑ; (thuéc) ©m ®¹o vaginate (cã) bao, (cã) bÑ , (cã) ©m ®¹o vaginiferous (cã) bao vaginosis (sù) chui vµo, nhËp vµo vagus d©y thÇn kinh phÕ vÞ, d©y thÇn kinh mª tÈu, d©y thÇn kinh X validation ho¹t ho¸, lµm cho cã gi¸ trÞ validation (of target) ho¹t ho¸ ®Ých, lµm cho ®Ých cã gi¸ trÞ valency gi¸ valine (val) valin vallate papillae nóm d¹ng chÐn valley bog ®Çm thung lòng value-added grains (c¸c) h¹t ®−îc bæ sung gi¸ trÞ value-enhanced grains (c¸c) h¹t ®−îc t¨ng c−êng gi¸ trÞ valva n¾p van, m¶nh vá, l¸ van, tÊm van valvate 1.xÕp mÐp, xÕp kiÓu van 2.(cã) n¾p, (cã) van valve 1.n¾p 2.van 3.m¶nh vá 4.l¸ van, tÊm van valvule m¶nh vá nhá van der Waals forces lùc van der Waals vanadium vanadium vane phiÕn

360 varialbe biÕn dÞ, biÕn ®æi variable region vïng biÕn dÞ, vïng biÕn ®æi varialbe cleavage ph©n c¾t thay ®æi variable-interval schedule chÕ ®é c¸ch qu∙ng thay ®æi variable-ratio schedule chÕ ®é tû sè thay ®æi variable region vïng thay ®æi variance ph−¬ng sai variant thÓ biÕn dÞ, d¹ng biÕn dÞ variate biÕn ngÉu nhiªn variation (sù) biÕn dÞ varicose veins chøng gi∙n tÜnh m¹ch variegation (sù) t¹o kh¶m, t¹o thµnh ®a s¾c, t¹o thµnh ®èm variety nßi, thø variola ®Ëu mïa vas m¹ch, èng, qu¶n vas deferens èng dÉn tinh vasa (c¸c) m¹ch, èng, qu¶n vasa efferentia èng dÉn tinh ra vasa recta èng trùc trµng vasa vasorum mao m¹ch quanh m¹ch vasal (thuéc) m¹ch, èng, qu¶n vascular (thuéc) m¹ch vascular area vïng m¹ch vascular bundle bã m¹ch vascular cambium tÇng th−îng m¹ch vascular cylinder trô m¹ch, trung trô vascular endothelial growth factor (VEGF) nh©n tè sinh tr−ëng néi m« m¹ch vascular funtion curve vßng cung m¹ch vascular plant thùc vËt cã m¹ch, c©y cã m¹ch vascular ray tia m¹ch vascular system hÖ m¹ch vascular tissue m« m¹ch vascular tissue system hÖ m« m¹ch vasculum hép tiªu b¶n, hép vËt mÉu vasifactive t¹o m¹ch míi vasochorial placenta nhau néi m¹c-®Öm vasoconstrictor (thuéc) co m¹ch vasodepressor area vïng gi¶m ¸p m¹ch vasodilation sù gi∙n m¹ch vasodilator lµm gi∙n m¹ch vasoformative t¹o m¹ch, t¹o m¸u

361 vasohypertonic co m¹ch vasohypotonic gi∙n m¹ch vasoinhibitory øc chÕ m¹ch vasomotor vËn m¹ch vasomotor tone ©m vËn m¹ch vasopressin vasopresin vasopressor thuèc t¨ng huyÕt ¸p vasopressor area vïng t¨ng huyÕt ¸p vector 1.vËt truyÒn 2.vect¬ vegan ng−êi ¨n chay vegetables rau vegetable pole cùc thùc vËt, cùc dinh d−ìng vegetal plate tÊm thùc vËt vegetal pole cùc thùc vËt vegetation thùc b×, th¶m thùc vËt, sù dinh d−ìng vegetative sinh d−ìng vegetative functions (c¸c) chøc n¨ng sinh d−ìng vegetative propagation sinh s¶n sinh d−ìng vegetative reproduction sinh s¶n sinh d−ìng VEGF viÕt t¾t cña Vascular Endothelial Growth Factor veil bao, mò, diÒm, mµn, mµng uèn veiled cell tÕ bµo m¹ng vein 1.g©n 2.tÜnh m¹ch vein islet vïng gian m¹ch, ®¶o gian g©n l¸ veld savan cá cao veliger Êu trïng veliger vellus l«ng t¬ velum 1.mµn 2.mµng 3.®Üa velvet mµng nhung, líp nhung venae cavae tÜnh m¹ch chñ venation 1.(sù) ph©n bè g©n 2.(sù) ph©n bè tÜnh m¹ch 3.hÖ g©n Venerial Disease Reference Laboratories thÝ nghiÖm VDRL venomotor tone ©m vËn tÜnh m¹ch venomous (cã) tuyÕn ®éc venous admixture sù hoµ m¸u tÜnh m¹ch venous capacity khoang tÜnh m¹ch venous circulation vßng tuÇn hoµn tÜnh m¹ch venous pump b¬m tÜnh m¹ch venous return nh¸nh tÜnh m¹ch venous sinuses xoang tÜnh m¹ch

362 venous system hÖ tÜnh m¹chvenous valvÐ van tÜnh m¹ch vent (lç) hËu m«n, (lç) huyÖt venter mÊu, ô, chåi, mám, u gi÷a, b−íu gi÷a, bông, mÆt bông ventilation (sù) th«ng giã, th«ng h¬i ventilatory chemosensitivity c¶m øng ho¸ chÊt khi th«ng giã ventilatory requirement yªu cÇu th«ng tho¸ng ventral (thuéc) mÆt bông ventral aorta ®éng m¹ch bông ventral columns sèng bông ventral polarizing activity trung b× bông ventral respiratory group nhãm h« hÊp mÆt bông ventral root rÔ bông, rÔ tr−íc ventral suture ®−êng nèi bông ventricle thÊt, buång ventricles of brain n∙o thÊt ventricose 1.(cã) bông, ph×nh bông 2.(cã) d¹ng bäng ventricular (thuéc) thÊt, buång ventricular contraction sù co rót d¹ dµy ventricular pressure ¸p lùc t©m thu ventricular relaxtion kú nghØ t©m thu ventriculous (cã) thÊt, buång venule tÜnh m¹ch nhá verbal test tr¾c nghiÖm ng«n ng÷ Verbenaceae hä Cá roi ngùa vermicule thÓ giun nhá vermiform (cã) d¹ng giun vermis thÓ giun, thuú giun vernal (thuéc) mïa xu©n vernalization (sù) xu©n ho¸ vernation 1.(sù) xÕp l¸ léc 2.mÉu l¸ léc verruca môn c¬m, h¹t kª, mÊu låi verrucose (cã) môn c¬m, (cã) h¹t kª, (cã) mÊu låi versatile l¾c l−, linh ho¹t versicolorous ®æi mµu, biÕn mµu vertebra ®èt sèng vertebrae (c¸c) ®èt sèng vertebral (thuéc) ®èt sèng vertebral ganglia h¹ch ®èt sèng vertebral veins tÜnh m¹ch ®èt sèng Vertebrata ph©n ngµnh Cã x−¬ng sèng vertebrate ®éng vËt cã x−¬ng sèng, (cã) ®èt sèng

363 vertebraterial canals (c¸c) èng ®èt sèng vertex ®Ønh, chãp vertical gene transfer truyÒn gen theo chiÒu däc vertical zonation ph©n vïng th¼ng ®øng verticil vßng verticillaster xim vßng dµy verticillate (cã) vßng, mäc vßng very low-density lipoproteins lipoprotein ®é ®Ëm rÊt thÊp vesica bãng ®¸i, bµng quangvesicant lµm pháng da, lµm rép da, t¸c nh©n lµm pháng da, t¸c nh©n lµm rép da vesicle 1.bäng 2.tói 3.thÊt 4.bãng vesicle bãng nhá, nang nhá vesicula bäng, tói, thÊt, bãng vesicula serninalis tói tinh vesicular (thuéc) bäng, tói, thÊt, bãng vesicular-arbuscular mycorrhiza rÔ-nÉm cã ®Çu rÔ ph©n nh¸nh vesicular transport vËn chuyÓn b»ng nang nhá vesiculate (cã) bäng, tói vessel m¹ch èng, qu¶n vessel element yÕu tè m¹ch dÉn vessel-member thµnh phÇn m¹ch dÉn vessel-segment ®o¹n m¹ch dÉn vestibular (thuéc) tiÒn ®×nh vestibular function chøc n¨ng tiÒn ®×nh vestibular hair cells tª bµo l«ng tiÒn ®×nh vestibular nuclei nh©n tiÒn ®×nh vestibular organs c¬ quan tiÒn ®×nh vestibular pathways con ®−êng tiÒn ®×nh vestibulate (cã) tiÒn ®×nh vestibule tiÒn ®×nh vestige di tÝch, vÕt tÝch, c¬ quan tiªu gi¶m vestigial 1.(thuéc) di tÝch, vÕt tÝch 2.(cã) c¬ quan tiªu gi¶m vestigial organ thÓ tiªu gi¶m vestigial structure cÊu tróc tiªu gi¶m vestiture líp v¶y bao th©n, líp l«ng bao th©n vexillum phiÕn Vi antigen kh¸ng nguyªn Vi viable sèng ®ù¬c vibrissa 1.l«ng cøng, ria, l«ng mi 2.l«ng gèc má vibrissae (c¸c) l«ng cøng, (c¸c) ria, (c¸c) l«ng mi, (c¸c) l«ng gèc má vigilance (sù) c¶nh gi¸c villi (c¸c) l«ng nhung

364 villiform (cã) d¹ng l«ng nhung villose (cã) l«ng nhung villous (cã) l«ng nhung villus l«ng nhung vimentin vimentin viral transactivating protein protein ho¹t ho¸ chÐo virut virescence (sù) ho¸ lôc virion virion viroid viroid virology virut häc virotherapy ch÷a bÖnh b»ng virut virtual HTS sµng läc th«ng l−îng cao thËt sù virulence tÝnh ®éc virulence (tÝnh) ®éc virulent ®éc virulent phage thÓ thùc khuÈn ®éc virulent virus virut ®éc virus virut virus neutralization tests (c¸c) thö nghiÖm trung hoµ virut viscera (c¸c) t¹ng, néi t¹ng visceral (thuéc) t¹ng, néi t¹ng visceral arch cung m¹ng visceral clefts (c¸c) khe mang visceral layer líp t¹ng visceral mass khèi t¹ng visceral mucle c¬ t¹ng, c¬ néi quan visceral nerves thÇn kinh t¹ng visceral pain ®au t¹ng visceral sensory neurons n¬ron c¶m gi¸c ë t¹ng viscosity ®é nhít viscus t¹ng, néi t¹ng visfatin protein Visfatin (hiÖu qu¶ gièng insulin) visible fluorescent proteins protein huúnh quang tr«ng thÊy visible light ¸nh s¸ng nh×n thÊy vision sù nh×n, thÞ gi¸c visual cliff v¸ch hiÓn thÞ visual information th«ng tin thÞ gi¸c visual pathway ph−¬ng thøc nh×n visual placing reaction ph¶n øng thÞ gi¸c visual receptor thô thÓ thÞ gi¸c vitafoods thùc phÈm dinh d−ìng, thùc phÈm giÇu vitamin vitalism sinh lùc luËn

365 vitamers ®ång ®¨ng vitamin, vitame vitamins (c¸c) vitamin, (c¸c) sinh tè vital stain thuèc nhuém sèng vitellarium tuyÕn no∙n hoµng vitelligenous tiÕt no∙n hoµng, t¹o no∙n hoµng vitelline (thuéc) no∙n hoµng, (cã) no∙n hoµng vitelline ducts èng no∙n hoµng vitelline envelope mµng no∙n hoµng vitelline membrane mµng no∙n hoµng, mµng thô tinh vitellins chÊt no∙n hoµng vitellus lßng ®á trøng, no∙n hßang vitreous humour dÞch thuû tinh, thuû tinh dÞch viviparity (tÝnh) ®Î con, (tÝnh) thai sinh viviparous ®Î con, thai sinh vivipary mäc mÇm trªn c©y mÑ VL viÕt t¾t cña Light-chain Variable VLDL viÕt t¾t cña Very Low-Density Lipoproteins VNTR markers chØ thÞ VNTR vocal cords d©y thanh ©m vocal sac tói (thanh) ©m volant bay, (thuéc) bay volicitin volicitin (ho¸ chÊt do Spodoptera exigua sinh ra) voltage-gated ion channel kªnh ion qua cæng ®iÖn thÕ voltinism sè løa volume rendering t¹o h×nh khèi voluntary muscle c¬ v©n voluntary nervous system hÖ thÇn kinh soma volva bao, b×u, bäc vomer x−¬ng l¸ mÝa vomerine (thuéc) x−¬ng l¸ mÝa vomerine teeth r¨ng vßm miÖng vomeronasal organ c¬ quan l¸ mÝa vomitoxin vomitoxin voyeurism (chøng) thÞ d©m vrn2 gene gen vrn2 vulva ©m hé vulviform (cã) d¹ng ©m hé

366

W

W-chromosome nhiÔm s¾c thÓ W waggle dance móa l¾c Waldenstrom’s macroglobulinaemia marcoglobulin huyÕt Waldenstrom waldsterben (bÖnh) chÕt rõng wall v¸ch, thµnh Wallace’s line tuyÕn Wallace, ®−êng Wallace wandering cells (c¸c) tÕ bµo di ®éng war neurosis (chøng) lo¹n thÇn kinh thêi chiÕn warfarin thô thÓ c¶m nhËn ®é Êm warm-blooded (thuéc) m¸u nãng warning coloration (sù) nhuém mµu b¸o hiÖu, nhuém mµu c¶nh b¸o Wassermann reaction ph¶n øng Wassermann water absorption hÊp thô n−íc water activity ho¹t ®é cña n−íc water culture thuû canh water hole hè n−íc water-in-oU emulsion adjuvant t¸ chÊt nhò t−¬ng n−íc- trong-dÇu Water pore lç tho¸t n−íc, thuû khæng Water potential thÕ n−íc water soluble fiber sîi hoµ tan trong n−íc water stoma lç tho¸t n−íc, thuû khæng water-storage tissue m« dù tr÷ water transport dÉn truyÒn n−íc water vapour h¬i n−íc water-vascular system 1.hÖ ch©n mót 2.hÖ bµi tiÕt n−íc Watson - Crick model m« h×nh Watson – Crick wave action t¸c ®éng sãng wavelength ®é dµi b−íc sãng waxy corn ng« dÎo waxy wheat lóa m× dÎo weak interactions ph¶n øng t−¬ng t¸c yÕu weather thêi tiÕt web 1.m¹ng, m¹ng nhÖn 2.phiÕn 3.mµng, mµng b¬i webbed (cã) mµng, (cã) mµng b¬i Weberian apparatus c¬ quan Weber Weberian ossicles x−¬ng Weber weed cá d¹i

367 weeding (sù) lµm cá weevils bä g¹o weight träng l−îng Weil-Felix reaction thÝ nghiÖm Weil-Felix weltanschauung thÕ giíi quan Western blot test (phÐp) thÊm t¸ch Western Western blotting (phÐp) thÊm t¸ch Western western corn rootworm s©u ®ôc rÔ ng« ph−¬ng T©y wet deposition (sù) l¾ng cÆn −ít wet rot 1.(sù) thèi nhòn 2.(sù) mäc gi÷a WGSS gi¶i tr×nh tù toµn bé hÖ gen b»ng "sóng s¨n" (Whole Genome Shotgun Sequencing) whale bone tÊm l−îc whaling nghÒ s¨n c¸ voi wheat lóa m× wheat head blight bÖnh rÖp võng ë lóa m× wheat scab bÖnh nÊm v¶y ë lóa m× wheat take-all disease bÖnh lÊy-hÕt ë lóa m× wheel animalcules líp trïng b¸nh xe whiplash flagellum l«ng roi tr¬n whiskers r©u, ria white biotechnology c«ng nghÖ sinh häc tr¾ng white blood cells b¹ch cÇu white cell b¹ch cÇu white corpuscles h¹t tr¾ng white fibres (c¸c) sîi tr¾ng white fibrocartilage sôn-x¬ tr¾ng white matter chÊt tr¾ng white mold disease bÖnh mèc tr¾ng white mutants thÓ ®ét biÕn tr¾ng white reaction ph¶n øng tr¾ng whole-cell patch-clamp recording (phÐp) ghi ®Õm b»ng kÑp gi÷ c¶ tÕ bµo whole-genome shotgun sequencing gi¶i tr×nh tù toµn bé hÖ gen b»ng "sóng s¨n" whorl 1.vßng 2.vßng xo¾n whorled (cã) vßng, (cã) vßng xo¾n whorls of flower organs c¬ quan hoa xÕp vßng Widal reaction ph¶n øng Widal wide cross lai diÖn réng wide spectrum phæ réng wild type kiÓu d¹i, kiÓu hoang

368 wild type allele alen kiÓu (hoang) d¹i wilt (bÖnh) hÐo wilting (sù) hÐo wind dispersal ph¸t t¸n nhê giã wind pollination thô tinh nhê giã wing c¸nh wing coverts l«ng phñ c¸nh winter annual c©y mét n¨m vô ®«ng winter egg trøng mïa ®«ng winter sleep ngñ ®«ng Wirsung’s duct èng Wirsung Wiskott-Aldrich syndrome héi chøng Wiskott-Aldrich witches’ broom ®¸m cµnh qu¸i, ®¸m cµnh ma withdrawal reflex ph¶n øng thuèc withering ratio hÖ sè hÐo withdrawal symptoms triÖu chøng cai thuèc wobble dao ®éng, linh ho¹t (trong m∙ di truyÒn) Wolffian body thÓ Wolff, trung thËn Wolifian duct èng Wolff wood gç wood fibre sîi gç wood-land rõng gç wood-parenchyma nhu m« gç wood-ray tia gç wood sugar ®−êng gç, xyloza woody tissues (c¸c) m« gç wool (l«ng) len word association test tr¾c nghiÖm kÕt hîp tõ word salad (chøng) nãi lÉn worker thî worker ants kiÕn thî world trade organization (WTO) Tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ worm 1.giun 2.s©u, Êu trïng wound tissue m« sÑo WP 900 WP 900 (hîp chÊt tù nhiªn chèng ung th− vµ lu«n b¸m chÆt Z-ADN) WTO viÕt t¾t cña World Trade Organization

369

X

X chromosome nhiÔm s¾c thÓ X X receptors thô quan X xanthine oxidase oxidaza xanthin xanthochroism vµng da xanthophore tÕ bµo s¾c tè vµng Xanthophyceae líp T¶o vµng xanthophylls xanthophyl X-chromosome nhiÔm s¾c thÓ X xenia (tÝnh) phÊn truyÒn, (tÝnh) thô phÊn xenobiotic compounds hîp chÊt dÞ sinh xenobiotics dÞ sinh xenogamy (tÝnh) giao phÊn, (tÝnh) thô tinh chÐo, (tÝnh) thô tinh kh¸c hoa xenogeneic ghÐp kh¸c loµi xenogeneic organs (c¸c) c¬ quan ghÐp kh¸c loµi xenogenesis ph¸t sinh kh¸c loµi xenogenetic organs c¬ quan ph¸t sinh kh¸c loµi xenogenic organs c¬ quan mang gen l¹ xenograft m« ghÐp kh¸c loµi xenotransplant cÊy ghÐp c¬ quan l¹ xenotropic virus virut h−íng chñ l¹ xeric kh« h¹n xeroderma pigmentosum (bÖnh) kh« da nhiÔm s¾c tè xeromorphic (cã) d¹ng chÞu h¹n xerodermia (bÖnh) kh« da xerophyte thùc vËt chÞu h¹n xerosere hÖ diÔn thÕ thùc vËt kh« h¹n, hÖ diÔn thÕ thùc vËt chÞu h¹n X-inactivation (sù) bÊt ho¹t X xiphisternum mòi øc X-linkage liªn kÕt -X X-ray analysis ph©n tÝch tia X X-ray crystallography tinh thÓ häc tia X x-gal 5-bromo-4-chloro-3-indolyl- β -d-galactopyranoside c¬ chÊt sinh mµu víi β -galactosidaza X-ray crystallography tinh thÓ häc tia X xylem m« gç xylem parenchyma m« mÒm-gç, nhu m« gç xylogenous sinh trªn gç, mäc trªn gç

370 xylophagous (thuéc) ¨n gç xylose xyloza xylotomous ®ôc gç, c¾n gç XYY syndrome héi chøng XYY

371

Y

Y chromosome nhiÔm s¾c thÓ Y YAC viÕt t¾t cña Yeast Artificial Chromosome yeast nÊm men yeast artificial chromosomes (YAC) nhiÔm s¾c thÓ nh©n t¹o cña nÊm men yeast episomal plasmid (YEP) plasmid episom nÊm men yeast genetics di truyÒn häc nÊm men yeast two-hybrid system hÖ thèng hai con lai nÊm men yellow body thÓ vµng yellow cells tÕ bµo vµng, hoµng bµo yellow crescent liÒm vµng yellow fever (bÖnh) s«t vµng da yellow fibres sîi vµng, bã ch»ng vµng yellow fibrocartilage sôn s¬ vµng yellows (bÖnh) vµng lôi yellow spot ®iÓm vµng, hoµng ®iÓm YEP viÕt t¾t cña Yeast Episomal Plasmid YFP protein ph¸t s¸ng mµu vµng (Yellow Fluorescent Protein) yield s¶n l−îng, thu ho¹ch Y-maze mª lé Y yolk no∙n hoµng, lßng ®á trøng yolk duct èng no∙n hoµng yolk epithelium biÓu m« no∙n hoµng yolk gland tuyÕn no∙n hoµng yolk plug nót no∙n hoµng thÓ vµng yolk sac tói no∙n hoµng YSTR DNA ADN (cã) ®o¹n lÆp nèi tiÕp ng¾n trªn nhiÔm s¾c thÓ Y (Y chromosome Short Tandem Repeat DNA)

372

Z

Z-chromosome nhiÔm s¾c thÓ Z z-DNA z-ADN Z-helix xo¾n Z Z-line v¹ch Z z-ring vßng Z Z scheme s¬ ®å Z zearalenone zearalenon zeaxanthin zeaxanthin zebra fish c¸ ngùa v»n zeitgeber ‘nhµ’ ®Þnh thêi zeugopodium c¼ng ch©n, c¼ng tay zezo net growth isocline ®−êng sèng sinh tr−ëng sè kh«ng nguyªn ZFP viÕt t¾t cña Zinc Finger Proteins zinc kÏm zinc finger proteins protein (chøa) kÏm h×nh ngãn tay ZKBS (central committee on biological safety) Uû ban trung −¬ng vÒ an toµn sinh häc zoidiophilous thô phÊn nhê ®éng vËt zona vïng, miÒn, khu, m¶ng, b¨ng, d¶i zona fasciculata vïng bã zona glomerulosa vïng bói zona granulosa vïng h¹t, líp h¹t zona reaction vïng ph¶n øng zona reticularis vïng l−íi zona pellucida vïng s¸ng, vïng trong suèt zona radiata vïng to¶ tia zonal (thuéc) vïng, miÒn, khu, m¶ng, b¨ng, d¶i zonary (cã) vïng, (cã) miÒn, (cã) khu, (cã) m¶ng, (cã) b¨ng, (cã) d¶i Zonary placentation nhau ®ai zonate ph©n vïng, ph©nmiÒn, ph©n khu, ph©n m¶ng, ph©n b¨ng, ph©n d¶i zonation (sù) ph©n vïng, ph©n miÒn, ph©n khu, ph©n m¶ng, ph©n b¨ng, ph©n d¶i zonite ®èt th©n zonula ciliaris vßng mi, vµnh l«ng mi zonule vµnh nhá, vßng nhá zoobiotic ký sinh (ë) ®éng vËt zooblast tÕ bµo ®éng vËt zoochlorellae t¶o lôc céng sinh ®éng vËt

373 zoochorous ph¸t t¸n nhê ®éng vËt zoocyst kÐn bµo tö ®éng vËt zoogamete giao tö ®éng vËt zoogamy (tÝnh) sinh s¶n h÷u tÝnh ë ®éng vËt zoogeography ®Þa lý ®éng vËt zooid 1.c¸ thÓ (tËp ®oµn ®éng vËt) 2.bµo tö ®éng Zooidogamous bé B¹ch qu¶ Zooidogamy (tÝnh) giao phèi b»ng tinh trïng ®éng, (tÝnh) thô tinh b»ng tinh trïng ®éng zoology ®éng vËt häc zoonoses bÖnh ®éng vËt (l©y sang ng−êi) zoonotic (thuéc) bÖnh ®«ng vËt zooplankton ®éng vËt næi zoosperm tinh trïng ®éng, tinh tö ®éng zoosporangium tói bµo tö ®éng zoospore bµo tö ®éng Zootype kiÓu ®éng vËt, mÉu ®éng vËt zooxanthellae rong vµng n©u céng sinh ë ®éng vËt zygapophyses mám khíp zygodactylous (cã) ngãn ch©n kiÓu chÌo zygogenetic (thuéc) h×nh thµnh hîp tö, t¹o bµo tö zygoma x−¬ng gß m¸, cung gß m¸ zygomatic (thuéc) x−¬ng gß m¸, cung gß m¸ zygomatic arch cung gß m¸ zygomatic bone x−¬ng gß m¸ zygomorphic ®èi xøng hai bªn Zygomycetes líp NÊm tiÕp hîp Zygomycotina ph©n ngµnh NÊm tiÕp hîp zygonema zygonem zygospore bµo tö tiÕp hîp, bµo tö hîp zygote hîp tö zygotene zygoten, giai ®o¹n sîi giãng ®«i zygotic (thuéc) zygoten, (thuéc) giai ®o¹n sîi giãng ®«i zygotic genes gen hîp tö zyme systems (c¸c) hÖ enzym zymogen zymogen, tiÒn enzym zymosan zymosan α-helix chuçi xo¾n α α-linolenic acid axit α-linolenic α-peptide α-peptid β-galactosidase β-galactosidaza 7S, 19S antibody kh¸ng thÓ 7S, 19S

374