<<

Pitquhiliqiyikkut Department of Culture, , Elders and Youth ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ HILAUP AALANNGUQTIRNINGANUT TAIGUUHILIQINIQ

TERMINOLOGY ON CLIMATE CHANGE

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᓂᖓ ᖃᓪᓗᓈᑎᑑᖅᑐᖅ, ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ ISBN 1-55325-082-6

ᐅᖃᓕᒫᒐᐅᑉ ᖄᖓ ᐅᖃᓕᒫᒐᐅᓪᓗ ᑕᐅᑦᑐᖓ ᐋᕿᒃᑕᐅᔪᖅ ᐆᒧᖓ ᐊᑏ-ᒎᖅ ᑎᑎᖅᑲᙳᖅᑎᑦᑎᔩᑦ ᐃᓐᑰᐳᕇᑎ., ᐃᖃᓗᐃᑦ, ᓄᓇᕗᑦ ᑎᑎᖅᑲᙳᖅᑎᑕᐅᔪᖅ ᓯᕗᓕᖅᑎᒧᑦ ᑎᑎᖅᑲᙳᖅᑎᑦᑎᓂᕐᒧᑦ

ᒪᕐᕉᖕᓂᒃ ᐃᔾᔪᐊᖅᑕᐅᔭᕆᐊᖃᙱᑎᑕᐅᔪᖅ © 2005 ᓄᓇᕗᑦ ᒐᕙᒪᒃᑯᖏᓐᓄᑦ, ᐃᓕᖅᑯᓯᓕᕆᔨᒃᑯᓐᓄᑦ, ᓄᓇᕗᑦ ᑐᙵᕕᒃᑯᓐᓄᑦ. ᐱᔪᓐᓇᕐᓂᕆᔭᐅᔪᓕᒫᑦ ᐱᓯᒪᔭᐅᖏᓐᓇᕐᓕᑦ. ᑖᔅᓱᒪ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᙳᖅᑎᑕᐅᔫᑉ ᐃᓚᖓᓂᒃ ᐃᔾᔪᐊᖅᑕᐅᔪᖃᕆᐊᖃᙱᓚᖅ, ᐃᓂᖃᖅᑎᑕᐅᓗᑎᒃ ᐅᑎᖅᑎᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓗᑎᒃ ᓇᒃᓯᐅᔾᔭᐅᓗᓂᓘᓐᓃᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᒃᑯᑦ ᓇᐅᒃᑯᑐᐃᓐᓇᕐᓘᓐᓃᑦ, ᓄᑭᓪᓚᐅᑎᑎᒍᑦ, ᐅᐊᔭᒨᖅᑐᒃᑯᑦ, ᑕᕐᕋᓕᐅᕈᑎᒃᑯᑦ, ᓂᐱᓕᐅᕈᑎᒃᑯᑦ, ᐊᓯᐊᒍᓪᓘᓐᓃᑦ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᒥᒃ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᑖᓚᐅᙱᑎᓪᓗ ᐅᖃᓕᒫᒐᓕᐅᖅᑎᒧᑦ.

Titiraghimayuq Qablunaaqtun, Inuinnaqtunlu ISBN 1-55325-082-6

Qaliqtaa mapiraaqlu piliuqtauhimayuq tapkunanga Atii-go Media Inc.-min, , Titiraqliuqtauhimayuq Premier Printing Limited-kunnin

Atauttikkut piyunnautiqaqtut © 2005 Nunavut Kavamatkunnin, Pitquhiliqiyikkutnin, Nunavut Tunngavitkunnin. Tamaita piyunnautiit tutquumayauhimayut. Ilanga quyaginnaq umani makpiraaliuqtauhimayuni atjikkuhiuqtaulimaittuq, tutquumalimaittuq tutquumavikmi tuyuqtauyughaungittuqluunniit qanuriliuqtauhimaluni qanuqtunluunniit, alruyaqtukkun, ingniqutiqaqtukkun, atjiliurnikkun, nipiliurnikkun, allakkunluuniit piqangittumik titiraqtauhimayumik angirutimik titiraliuqtimin.

Text in English, Inuktitut and ISBN 1-55325-082-6

Cover and book design by Atii-go Media Inc., Iqaluit, Nunavut Printed by Premier Printing Limited

Joint copyright © 2005 by the Government of Nunavut, Department of Culture, Language, Elders and Youth and Nunavut Tunngavik Incorporated. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise without the prior written permission of the publisher.

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐱᒋᐊᙵᕐᓂᖓ

ᐃᓄᐃᑦ ᐃᓅᓯᕆᔭᖓ ᖃᐅᔨᓇᑦᑎᐊᖅᑐᖅ ᐊᒃᑐᐊᖓᓪᓚᕆᖕᓂᖓᓄᑦ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑦ ᐊᕙᑎᖓᓂᒃ ᐅᖃᐅᓯᓕᕆᑎᓪᓗᑕ. ᐊᕐᕌᒍᓄᑦ, ᐃᓄᐃᑦ ᐅᖃᐅᓯᖓᑦ ᐋᖅᑭᒃᐸᓪᓕᐊᖏᓐᓇᕐᒪᑦ ᐊᔾᔨᐅᖏᑦᑐᒥᒡᓗ ᓇᓗᓇᐃᔭᕈᑎᓕᐅᖅᐸᒃᖢᑎᒃ ᐊᕙᑎᒋᔭᑦᑎᓐᓂ ᐆᒪᔾᔪᑎᖏᑦ ᖃᓄᐃᖏᑦᑎᐊᕈᑎᖏᓐᓄᓪᓗ ᒪᓕᒃᖢᒋᑦ. ᑭᓯᐊᓂ, ᑕᐃᒪᓐᓇᑦᑎᐊᖅ ᑕᐃᒎᓯᖅᑕᖃᖅᐸᖏᒻᒪᑦ ᖃᐅᔨᓴᖅᑎᒻᒪᕇᑦ ᑕᐃᒍᓯᖏᑎᑐᑦ ᐃᓄᒃᑎᑑᖅᑐᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ. ᑕᐃᒪᓐᓇᐃᓐᓂᖓᓄᑦ, ᑕᒪᓐᓇ ᓯᓚᑦᑕ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓕᕐᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓰᑦ ᓄᓇᕗᒻᒥ ᐃᓗᐊᙱᓕᐅᕈᑎᕙᒃᐳᑦ ᓯᓚᒧᑦ ᖃᐅᔨᓴᖅᑎᒻᒪᕇᑦ ᑕᐃᒎᓯᖏᑦ ᑐᑭᓯᔭᒃᓴᐅᖃᑦᑕᖏᒻᒪᑕ, ᑕᒪᐃᓐᓂᒃ ᑐᑭᓯᒋᐊᕐᓂᒃᑯᑦ ᐅᖃᐅᓯᓕᐅᕈᑎᓂᒃᑯᓪᓗ, ᐃᓄᐃᑦ ᑭᓯᐊᓂ ᑕᑯᓯᒪᓕᕐᒪᑕ, ᓱᖏᐅᑎᓯᒪᓕᖅᖢᑎᒡᓗ, ᓯᓚᑦᑕ ᐊᕙᑎᑦᑕᓗ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᐊᕐᕌᒍᓄᑦ ᐅᓄᖅᑐᓄᑦ.

ᓇᓗᓇᐃᔭᑦᑎᐊᕐᓂᖅ, ᓴᖅᑭᑦᑏᒋᐊᕐᓂᖅ, ᐊᑐᐃᓐᓇᕆᐊᕐᓂᕐᓗ ᓱᓕᑦᑎᐊᖅᑐᓂᒃ ᑕᐃᒎᓯᕐᓂᒃ, ᐊᑕᐅᓯᐅᓕᖓᓗᑎᒃ ᑕᐃᒎᓰᑦ ᐱᔾᔪᑎᒋᓪᓗᒍ ᓯᓚᑦᑕ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᕆᔭᖓ ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ ᐱᒻᒪᕆᐅᕗᖅ ᑐᓴᐅᒪᖃᑎᒌᒋᐊᖃᕐᒪᑕ ᓄᓇᕗᒻᒥᐅᑦ ᐃᓄᖏᑦ ᖃᐅᔨᓴᖅᑎᒻᒪᕇᓪᓗ, ᐃᓄᐃᓪᓗ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑕᐃᑦ ᐃᓚᐅᑦᑎᐊᖁᓪᓗᒋᑦ ᖃᓄᖅᑑᖅᐸᓪᓕᐊᑎᓪᓗᑕ ᐱᓕᕆᕙᓪᓕᐊᑎᓪᓗᑕᓗ ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᕐᓂᒃ. ᑐᓴᐅᒪᖃᑎᒌᑦᑎᐊᕐᓂᖅ ᐊᒃᓱᕉᑎᒋᓗᐊᖅᑕᕗᑦ ᐊᑕᐅᓯᕐᒥᑦ ᐅᖃᐅᓯᓖᑦ ᐱᔾᔪᑎᒋᓪᓗᑎᒍᑦ, ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᐅᖅᑕᑦᑎᓐᓂ ᑕᑎᖃᕈᓐᓇᕐᓂᐊᕐᒪᑕ ᐃᓄᒃᑎᑑᖓᔪᓂᒃ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑎᑑᖓᔪᓂᒡᓗ. ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ ᑕᐃᒎᓯᓕᐅᖅᑐᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᓪᓚᕆᖕᓂᐊᕐᒥᖕᒪᑕ ᑕᒻᒪᖅᓯᒪᖃᑦᑕᖅᑐᑦ ᑐᑭᓯᐅᒪᔭᐅᖃᑦᑕᖏᑦᑐᓪᓗ ᐊᒃᓱᕈᕈᑎᐅᓕᕈᓐᓇᕐᓂᖏᓐᓄᑦ ᐃᓄᐃᑦ ᑐᑭᓯᔭᕆᐊᖃᓪᓚᕆᒃᑕᕋᓗᐊᖏᑦ, ᐃᓚᐅᕝᕕᒋᔭᕆᐊᖃᖅᑕᕋᓗᐊᖏᑦ, ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᑎᓪᓗᒋ ᐊᒃᓱᕉᑕᐅᖃᑦᑕᖅᑎᓪᓗᒍᓗ ᓄᓇᕗᒻᒥ.

ᑕᒪᒃᑯᐊᓕᒫᖅ ᐊᒃᓱᕉᑕᐅᖃᑦᑕᖅᑐᑦ ᐃᓗᐊᖅᓯᓕᕆᐊᖅᖢᒋᑦ ᐅᑐᐱᕆ 2005ᒥ ᓄᓇᕗᑦ ᑐᙵᕕᒃᑯᑦ ᓄᓇᕗᑦ ᒐᕙᒪᒃᑯᖏᓪᓗ ᑲᑐᔾᔨᖃᑎᒌᒃᖢᑎᒃ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᑎᑦᑎᓚᐅᕐᒪᑕ ᐃᖃᓗᖕᓂ. ᐊᑭᓴᖅᑐᐃᔩᑦ ᐅᖃᐅᓯᕐᓂᒃ ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ ᓄᓇᓕᖕᓂᙶᓚᐅᖅᑐᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᕙᓪᓕᐊᑎᓪᓗᑕ ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ 90 ᑕᐃᒎᓰᑦ ᖃᓪᓗᓈᑎᑐᑦ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᑦ ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ ᐃᓄᓐᓇᖅᑐᓪᓗ ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᐅᕆᐊᓚᐅᖅᐳᑦ. 40 ᑕᐃᒎᓰᑦ ᐃᓄᑭᓐᓂᖅᓴᐅᓕᖅᖢᑎᒃ ᐃᓄᒃᑎᑑᖅᑕᐅᓚᐅᖅᐳᑦ ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓗ ᐃᖃᓗᖕᓂ ᑯᕐᓗᖅᑐᒥᓗ. ᑕᐃᒎᓯᓕᐅᖅᑕᐅᔪᓕᒫᑦ ᓴᖅᑭᑕᐅᓕᖅᖢᑎᒃ ᑕᕝᕙᓂ ᒪᒃᐱᖅᑐᒐᓕᐊᖑᔪᒥ.

ᐅᑯᐊ ᑲᑎᒪᔭᖅᑐᖅᑎᑕᐅᓚᐅᖅᑐᑦ ᖁᔭᒋᔭᐅᑦᑎᐊᖅᐳᑦ ᐃᓚᐅᓚᐅᕐᓂᖏᓐᓄᑦ:

ᓂᒃ ᐊᒪᐅᑎᓐᓄᐊᖅ, ᔮᓇᓯ ᐊᕐᕌᒍᑐᐃᓐᓇᖅ, ᑲᑕᐃᓯ ᐊᑕᒍᑦᓯᐊᖅ, ᐋᒃᓇᔅ ᐊᔭᓕᒃ, ᐋᓚᔅ ᐊᔭᓕᒃ, ᐊᐃᑕ ᐊᔭᓕᒃ-ᒪᒃᕕᓕᐊᒻ, ᐱᐊᑎ ᐳᕉᔅᑐ, ᒫᓕ ᑰᓕ, ᐃᓚᐃᔾᔭ ᐃᖅᖢᒃ, ᑯᕆᔅ ᕘᑯᓪ, ᐃᓕᓴᐱ ᐃᑭᓪᓗᐊᖅ, ᐅᓖᐱᑲ ᐃᑭᓪᓗᐊᖅ, ᕼᐊᓄᕆ ᐃᔅᖢᐊᕐᓂᖅ, ᑐᕆᑕ ᐃᔨᕋᖅ, ᒥᐊᕆ ᔭᐃᓐ ᑲᑎᐊᖅ, ᔮᓐ ᖃᐅᓐᓇᖅ, ᔩᓐ ᑯᓱᒐᖅ, ᒐᐃᑕ ᓚᐃᑦᓚ, ᑳᓂ ᒪᑯᕋᐃ, ᒥᐊᕆ ᓇᑲᓱᒃ, ᓛᓴᕆ ᐅᑕᒃ, ᓇᐃᑕᓐ ᖃᒪᓂᖅ, ᔪᐊᓇᓯ ᖄᐱᒃ, ᒋᑎᐅᓂ ᕿᑦᓱᐊᓕᒃ, ᓵᓕ ᑕᑲᑕᒃ, ᑖᒥ ᐱᒐᓪᓚᖅ, ᒥᓂ ᐊᒥᓪᓚᖅ, ᕋᐅᓪᕝ ᐳᐊᑐ, ᔫ ᐆᕆᓇ, ᐋᒃᓇᔅ ᐃᒍᑦᑕᖅ ᐊᒻᒪᓗ ᕼᐆᐳᑦ ᐳᓪᑦ.  ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

UNIPKAQHAIT

Taimainninga pitjutingani Inuinnarni avatmingnilu tautungnaqtuq hakuringningani Inuinnait uqauhiinni mighaagun Ukiuqtaqtumi avatinganun. Qanga taimaa, piliurhimayun ihuarhaqtauqpiarhimayunik ayuitpiarhimayuniklu uqautiinnik uqautigiliraangata hunat nunamiittun pitjutiqaqpiaqtun inuuyaamingni inutkiktaamingnilu. Kihimi, ilaani ajikutaqangittun Inuktitut Inuinnaqtunluunnit uqautigiyaami pitjutiqaqtun qauyiharnikkun inniinnik qanuriliurutainniklu. Taimaatun, hilaup allanguqtirnirniani uqaqtauyuni Nunavut nunalaanginni uqautiqaqtun qauyiharnikkun taitjutinik ayuirnarhivaktuni kangirhiyaanginni, ihumaliurnikkun uqauhiurnikkunlu, Inuinnut taimaa tautughimavaktun, malighautihimavaghutiklu, hilamun avatimunlu allanguqtirniinni qangataimaa.

Naunaiyarniit, pivallialiurniit, atuinnarningitnilu ihuaqtuni, atuqtaunginnaqtuni taitjutini pitjutiqaqtuni hilaup allanguqtirnirnianun Inuktitut Inuinnaqtunlu tahamaaniittughan katitittaanginni uqauhikkun piqanginningit tapkunani Nunavut nunalaanginni qauyihaqtinilu, ihuaqtuniklu ilauquplugit Inuit tapkuani Ukiuqtaqtuni hilaup allanguqtirnirniagut parnaqutighainni pinahuarutighainnilu. Anginiqarninga uqaqatigiiknirmi anginiqaqtitauyuummirniqaqtuq talvanga amigaittun Nunavunmiut Inuit atauhiinnarmik-uqauhiqaqtun, talvalu atuqtaariaqaqtait tapkuat Inuktitut/Inuinnaqtun piliuqtauhimayun hilaup allanguqtirnirniani taitjutainni ihumaliuqtauhimayunilu. Ihuarhaqtauniit Inuktitut Inuinnaqtunlu taitjutainni mighitiyuummirniaqtain ihuittun uqaqtaunirni numiktitaqtaunirnilu tapkuat anginiqaqtunik hulaqutittaaqtain Inuit ihumagiyain talvani, ilautjutigiyainlu talvani, hilaup allanguqtirnirniinni ilitturiharnahuaqtainni uqautigiyainnilu Nunavutmi.

Kiuniarhimaplugit hapkuat ayurnavyaktun, Nunavut Tunngavitkun Nunavut Kavamatkunlu atauttikkut katimapkaivaktut taitjutighakkut katimavikmik Iqalungni Aktuupa 2005-mi. Uqaqtaaqtun tamainni Nunavutim uqauhilluanginni ilauvaktun pivallialiurhutik Inuktitut Inuinnaqtunlu atjikutainnik 90-nikiaq Qablunaaqtun taitjutainnik pitjutiqaqtunik hilaup allanguqtirnirnianun. Malguuk mikitqiyak katimavigniik Iqalungni Kugluktumilu katimavaktuq Nuvaipa 2005-mi pivallialiurhutik allaniktauq 40-nik taitjutinik. Tapkuat iniqtauhimaniini tamainni katimavikniinni ilauniittuq umani tukihitjutimi.

Upalungaiyaqtiit katimayaqturvikmi quyagiyumayait hapkuat katimayaqtuqpaktun:

Nick Amautinuar, Johnassie Arragutainaq, Kataisee Attagutsiak, Agnes Ayalik, Alice Ayalik, Ida Ayalik-McWilliam, Herbert Bolt, Betty Brewster, Mali Curley, Agnes Egotak, Elijah Erkloo, Chris Furgal, Elisapee Ikkidluak, Ooleepika Ikkidluak, Henry Isluaniq, Thoretta Iyerak, Mary Jane Katiak, John Kaunak, Jean Kusugak, Gita Laidler, Connie McCrae, Mary Nashook, Joe Ogina, Lazarie Otak, Tommy Pigalak, Ralph Porter, Nathan Qamaniq, Minnie Amidlak, Joanasie Qappik, Gideonie Qitsualik, and Charlie Takatak.  ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

INTRODUCTION

The quality of the relationship between Inuit and their natural surroundings is reflected in the richness of the Inuit language as it relates to the environment. Over time, Inuit have developed a highly specialized and sophisticated vocabulary to describe components of the natural world that are of direct relevance to their survival and well-being. However, there are often no equivalents in Inuktitut or Inuinnaqtun to describe related scientific concepts or processes. As such, much of the climate change debate that is relayed in Nunavut communities involves scientific terminology that can be difficult to comprehend, both conceptually and linguistically, for Inuit who have nonetheless been witnessing, and adapting to, climatic and environmental changes for years.

The identification, development, and consistent use of accurate, standardized terminology related to climate change in Inuktitut and Inuinnaqtun is essential to bridge communication gaps between Nunavut communities and scientists, and to ensure the meaningful involvement of Inuit in Northern climate change strategies and initiatives. The importance of communication is further compounded by the fact that a significant proportion of Nunavut Inuit are unilingual and must rely on the Inuktitut/Inuinnaqtun rendering of climate change terms and concepts. Refining Inuktitut and Inuinnaqtun terminology will minimize the inaccuracies in interpretation and translation that can significantly affect Inuit perceptions of, and involvement in, climate change research efforts and debates in Nunavut.

To address these challenges, Nunavut Tunngavik Incorporated and the Government of Nunavut co-hosted a terminology workshop in Iqaluit, October 2005. Speakers of all of Nunavut’s main dialect groups participated in developing Inuktitut and Inuinnaqtun equivalents of approximately 90 English terms related to climate change. Two smaller workshops in Iqaluit and followed within a month to develop an additional 40 terms. The results of both workshops are contained in this glossary.

The organizers of the workshop would like to thank the following participants:

Nick Amautinuar, Johnassie Arragutainaq, Kataisee Attagutsiak, Agnes Ayalik, Alice Ayalik, Ida Ayalik-McWilliam, Herbert Bolt, Betty Brewster, Mali Curley, Agnes Egotak, Elijah Erkloo, Chris Furgal, Elisapee Ikkidluak, Ooleepika Ikkidluak, Henry Isluaniq, Thoretta Iyerak, Mary Jane Katiak, John Kaunak, Jean Kusugak, Gita Laidler, Connie McCrae, Mary Nashook, Joe Ogina, Lazarie Otak, Tommy Pigalak, Ralph Porter, Nathan Qamaniq, Minnie Amidlak, Joanasie Qappik, Gideonie Qitsualik, and Charlie Takatak.

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᑭᖕᒥᔮᕐᓂᖓᓄᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᑎᑦᓯᔪᖅ Patauqiniq

Absorption: The taking in of energy by things that are exposed to sources of heat and light, like the sun.

ᐊᑭᖕᒥᔮᕐᓂᖓᓄᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᑎᑦᓯᔪᖅ: ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᓇᕐᓂᖓᓄᓪᓘᓐᓃᑦ ᖃᐅᒪᓂᖓᓄᓪᓘᓐᓃᑦ ᐆᓇᖅᓯᔪᓐᓇᖅᑐᑦ.

Patauqiniq: Hakugiqhiyuumirutait (patautirutait) hunavaluit ipkaqtauyut uunarnirmut qaumanirmullu, ittutut hiqinirmut.

• ᓴᒻᒥᐊᔾᔨᔪᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᐊᑭᖕᒥᔮᕐᓂᖓᓄᑦ ᐆᓈᒡᒋᕈᓐᓇᕐᓂᖓ • ᐊᑭᖕᒥᔮᕐᓂᖓᓄᑦ ᐆᓇᔾᔭᒍᓐᓇᕐᓂᖓ

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᒧᑦ ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ Hungiutivallianiq Avatimut

Acclimatization: The slow physical adjustment of a living thing to a big change in conditions, or to a totally new environment.

ᓯᓚᒧᑦ ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ: ᐊᓯᔾᔨᕐᔪᐊᖅᑐᒧᑦ ᖃᓄᐃᓕᖓᓂᕐᒧᑦ ᐊᕙᑎᑖᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᓱᒃᑲᐃᑦᑐᒥᒃ ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ ᐃᓅᓯᕆᑦᑎᐊᓕᕐᖢᒍ ᐊᓯᔾᔨᖅᑐᖅ.

Hungiutivallianiq Avatimut: Kayumiittuq hungiutiniqpallianik uumayuq aalanguqpiarunmun ahinungarnirmulluuniit.

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᐅᑉ ᐊᐅᒪᓂᖓ Nunaum Qaanga Auqattaqtuq

Active layer: The soil at the surface of the land that thaws during the summer. This layer is on top of deeper ground that stays frozen all year.

ᓄᓇᐅᑉ ᐊᐅᒪᓂᖓ: ᓄᓇᐅᑉ ᖄᖓ ᑕᒪᓐᓇ ᐊᐅᒃᐸᒃᑐᖅ ᐊᐅᔭᓐᖑᕌᖓᑦ. ᑕᒪᓐᓇ ᖁᐊᖑᐃᓐᓇᖅᐸᒃᑐᒥᒃ ᓄᓇᐅᑉ ᐊᑖᓂ.

Nunaum Qaanga Auqattaqtuq: Nuna qaliqtaa mahakpaktuq auyami. Hamna qulaaniittuq puvitquumainnaqtum ukiuq tamatqirhugu.

• ᓯᓴᐃᖅᑐᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ Malikhautivallianiq

Adaptation: The adjustments living things make in their behaviour and the actions they take to deal with the conditions that are changing around them.

ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ: ᖃᓄᐃᓕᐅᕐᓂᖏᓪᓘᓐᓃᑦ ᐱᓕᕆᓂᖏᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᕙᑎᒋᔭᒥᓂᒃ ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᔪᑦ ᖃᓄᐃᓕᔪᒧᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᔪᒧᓪᓘᓐᓃᑦ.

Malikhautivallianiq: Aalanguqpalliatjutit uumayunun pitquhiit qanuriliurutaillu ihuarharutait tungavia aalangulirmat.

10 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᔪᓐᓇᕐᓂᖓ Hungiutiyunnarninga

Adaptive capacity: The degree to which living things are capable of adjusting to changes in their surroundings by lessening damages, taking advantage of opportunities and dealing with consequences.

ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᔪᓐᓇᕐᓂᖓ: ᐆᒪᔪᓐᓇᖅᑐᓕᒫᑦ ᐊᕙᑎᒋᔭᒥᓂᒃ ᐊᓯᔾᔨᕋᓗᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᖃᓄᐃᓕᖓᓕᕋᓗᐊᖅᑎᓪᓗᒍᓗ ᓱᖏᐅᑎᔪᓐᓇᕐᓂᖏᑦ.

Hungiutiyunnarninga: Uumayut hungiutilaqutait aalanguqpalliangmat nayugaa mikhilaariangani ihuirutaa, ihuirutinik piqatarlutik pilaqutiniklu hanaqittiarhutik.

11 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓂᕐᓗᖕᓃᑦ Ihuililaqut

Adverse effects: Changes that have a negative influence on the well-being of humans or on the health of the environment.

ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓂᕐᓗᖕᓃᑦ: ᐊᕙᑎᕗᑦ ᐊᓯᔾᔨᕐᓂᕈᓂ ᐱᐅᙱᖔᖅᑐᒧᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓂᕐᓗᒍᓐᓇᕐᒪᑕ ᐃᓄᐃᑦ, ᖃᓄᐃᖏᑦᑎᐊᕐᓂᕗᓪᓘᓐᓃᑦ.

Ihuililaqut: Aalanguqtirutit ihuirutiqaqtut inungnun naamangininganulluuniit avatiup.

• ᓱᕐᕋᒃᑕᐅᓂᖓ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

12 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᐹᖅᑐᖃᓕᖅᑎᑦᑎᓂᖅ Napaaqtuliqturniq

Afforestation: The planting of trees on land where trees have never grown before.

ᓇᐹᖅᑐᖃᓕᖅᑎᑦᑎᓂᖅ: ᓄᓇ ᓇᐹᖅᑐᖃᓚᐅᖅᓯᒪᖏᑦᑑᒐᓗᐊᖅ ᐱᕈᖅᓰᕝᕕᐅᒐᒥ ᓇᐹᖅᑐᒃᓴᓂᒃ ᓇᐹᖅᑐᖃᓕᖅᑎᑕᐅᔪᖅ.

Napaaqtuliqturniq: Nauttiiniq napaaqtunik nunami napaaqtuqanngaqhimaittumi.

13 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐱᕈᖅᓰᕕᒡᔪᐊᖅ Piruqhiiviliqiniq

Agriculture: To grow plants or raise animals for food, clothing or other useful products.

ᐱᕈᖅᓰᕕᒡᔪᐊᖅ: ᐱᕈᖅᓰᕕᒡᔪᐊᕌᓗᐃᑦ ᐱᕈᖅᑐᓂᒃ ᓂᕿᒃᓴᓂᒃ ᐊᒻᒪᓗ ᓂᕐᔪᑎᓂᒃ ᓂᕿᒃᓴᓂᒃ ᒥᐊᓂᖅᓯᔨᐅᓪᓗᑎᒃ.

Piruqhiiviliqiniq: Nauttiivik nauttianik pamiqhivikluunniin huraanik niqikhanik, aannuraakhanik hunakhanikluuniin atuqtakhanik.

14 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᑭᙱᔮᖅᑐᖅ Tarraliyaaq

Albedo (surface reflexivity): A way to describe the ability of an object or surface to bounce back the light or heat that is directed at it. For example, pale things like snow reflect more light and heat than darker things like the ocean.

ᐊᑭᙱᔮᖅᑐᖅ: ᓇᓗᓇᐃᔭᕈᑎ ᖃᓄᖅ ᖃᐅᒪᓂᖓ ᐊᑭᙱᔮᕈᓐᓇᕐᒪᖔᑦ. ᐊᐳᑎ ᐊᑭᙱᖏᓐᓂᖅᓴᖅ ᓲᕐᓗ ᑖᕐᓂᖅᓴᒥᒃ ᑕᕆᐅᕐᒥ.

Tarraliyaaq: Taihiniq qaumiup tikliqtautaatigut hunamit. Qaumatqiat aputitut tikiliqtaatqiat taatqianit taariutut.

15 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᓯᐊᒍᑦ ᐊᐅᓚᔪᓐᓇᐅᑏᑦ Avatimin Ikumatjutit Atuqpaktuq

Alternative energy: A type of power that uses a lasting natural feature (like sunshine, wind or water) instead of being produced by burning charcoal, oil or gas.

ᐊᓯᐊᒍᑦ ᐊᐅᓚᔪᓐᓇᐅᑏᑦ: ᐅᔭᕋᓄᑦ, ᕿᓂᖅᑐᓕᖕᒧᑦ ᐅᖅᓱᐊᓗᓕᖕᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᐅᓚᐅᑎᓕᖕᒥᒃ ᐊᑐᖏᖔᕐᓗᓂ ᓴᖅᑭᓯᒪᓕᕇᖅᑐᓂᒃ ᐊᑐᖔᕐᓗᓂ ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᙳᕈᓐᓇᖅᑐᓂᒃ (ᓲᕐᓗ ᓯᕿᓂᖅ, ᐊᓄᕆ, ᐃᒪᕐᓘᓐᓃᑦ).

Avatimin Ikumatjutit Atuqpaktuq: Avatimit (hiqiniq, anuri, imaq) pihimaittumik iqualarutinik qirnariktut uyarauyat, urhuq, kaasiliiqluuniit.

ᐊᐅᓚᔪᓐᓇᐅᑎᒧᑦ ᐅᖃᖅᑕᐅᓲᖑᖕᒥᔪᑦ: • ᐅᒃᑳᓕᕆᓂᖅ (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᐃᑭᑦᑕᖅᑐᓕᕆᓂᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᓕᐅᕈᑏᑦ, ᖃᐅᒻᒪᖅᑯᑎᓕᐅᕈᑏᑦ (ᕿᑭᖅᑖᓗᒃ) • ᖁᓪᓕᓕᖁᑏᑦ (ᕿᑎᕐᒥᐅᑦ)

16 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᕐᕌᒎᔪᒧᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᓚᐅᖅᑕᖓᑕ ᕿᑎᐊᒎᕐᓂᖓ Ukiup Akullinga Uuktuutaanut

Annual average temperature: The average of all the daily high and low temperatures recorded in one location during a period of a year.

ᐊᕐᕌᒎᔪᒧᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᓚᐅᖅᑕᖓᑕ ᕿᑎᐊᒎᕐᓂᖓ: ᖃᐅᑕᒫᑦ ᓯᓚᑦᑕ ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᓂᖓ ᓂᒡᓕᓇᕐᓂᖓ ᐆᓇᕐᓂᖓᓗᑦ ᑎᑎᕋᖅᑕᐅᓯᒪᓪᓗᑎᒃ ᑲᑎᖅᓱᖅᑕᓯᒪᔪᑦ ᐊᑕᐅᓯᕐᒧᑦ ᓄᓇᒧᑦ ᐊᕐᕌᒍᒧᓪᓗ ᐊᕕᒃᑐᖅᑕᐅᓪᓗᑎᑦ ᓈᓴᐅᑏᑦ ᖃᔅᓯᐅᓂᕆᔭᖏᑦ ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᒧᑦ ᐊᑕᐅᓯᙳᖅᑎᑕᐅᔪᑦ.

Ukiup Akullinga Uuktuutaanut: Qautamaat uunarniit alappaarnarniit titiraqhimajut atauhirmik nunallamik ukiup iluani.

17 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᓄᖕᓂᒃ ᐱᔭᐅᔪᕕᓃᑦ Taimaililaqiniq Inungnin

Anthropogenic: Produced by people or happening because of human activities.

ᐃᓄᖕᓂᒃ ᐱᔭᐅᔪᕕᓃᑦ: ᐃᓄᖕᓂᒃ ᐱᔭᐅᔪᕕᓂᖅ ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᖅ ᐃᓄᖕᒥ ᐱᓕᕆᐊᖑᔪᕕᓂᖅ ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᖅ ᐃᓄᖕᓂᒃ ᐱᔭᐅᔪᕕᓂᐅᕗᖅ.

Taimaililaqiniq Inungnin: Piliutauyuq inungnit taimaililaqiniqluunniit Inuit hanaqitjutainnit.

18 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᖅ Ukiuqtaqtuq

Arctic: The northern region around the Earth where the average temperature in July is colder than 10oC. It is also described as the region above 60 degrees of latitude north or “North of 60”.

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᖅ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓯᒪᓂᖓ ᖁᑦᑎᒃᑐᒥᐅᑦ ᓂᒡᓕᓇᕐᓂᖓ 10ᒥᒃ ᓂᒡᓕᓇᕐᓂᐃᖃᓐᓇᐸᒃᑐᖅ. “ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᖅ 60ᒦᑐᐊᖅᐸᑦ” ᓄᓇᐅᑉ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓯᒪᓂᖓᓂᒃ.

Ukiuqtaqtuq: Ukiuqtarviut ilanga uuktuutaa hilap Julaimi alappaarnatqiaq 10C. Taiyauyurlu nunauyuq qulaani 60 nunauyap titirauyaani tailaqivaktuq uvallu “Ukiuqtaqtuq 60”.

19 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥ ᓯᕿᓃᓐᓇᖅᑑᑉ ᑭᒡᓕᖓ Ukiuqtaqtumi Avalunnguaq

Arctic Circle: An imaginary ring around the northern end of the Earth where the sun does not set during the longest day of the summer and does not rise on the shortest day in winter. This line is drawn at 66033’ of latitude north (about where Bathurst Inlet, Repulse Bay and Pangnirtung are located).

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥ ᓯᕿᓃᓐᓇᖅᑑᑉ ᑭᒡᓕᖓ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᓂᕋᔭᖅᑕᐅᔫᑉ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓯᒪᓂᖓ ᓄᓇᕐᔪᐊᙳᐊᒃᑯᑦ. ᓯᕿᓂᕐᒧᑦ ᒪᓕᒃᓯᒪᓪᓗᓂ ᑖᖅᓯᖃᑦᑕᖏᓐᓂᖓ ᐅᑭᐅᒃᑯᓪᓗ ᓯᕿᓐᓂᖃᑦᑕᖏᓐᓂᖓ. ᐱᒋᐊᕐᓂᖃᖅᑎᑕᐅᓪᓗᓂ ᕿᖓᐅᒻᒥ ᓇᐅᔮᓂ ᐸᖕᓂᖅᑑᒥᓗ. 66033’ ᓄᓇᙳᐊᖅᑎᒍᑦ ᑭᒡᓕᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᓪᓗᓂ.

Ukiuqtaqtumi Avalunnguaq: Pinguaq titirauyaq kaivaluaqtuq qulvani nunam hiqiniq atpayuittuq takiniqhaani ublum auyami nuiyuittunilu naitqiangani ublum ukiumi. Titirauyarhimayuq 66033’ (haningani kiaq Qingaup, Qauyuittuq, Pangnirtuup).

20 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒧᑦ ᑲᑎᒪᔨᕐᔪᐊᑦ Ukiuqtaqtumut Katimayiryuat

Arctic Council: An international committee that deals with issues and challenges common across the North and supports cooperation between national governments and the northern Aboriginal peoples of , , Finland, Iceland, Norway, Russia, Sweden and the United States.

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒧᑦ ᑲᑎᒪᔨᕐᔪᐊᑦ: ᑖᒃᑯᐊ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᑲᑎᒪᔨᐅᖃᑕᐅᔪᑦ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒧᑦ ᑭᒡᒐᖅᑐᐃᔨᐅᓪᓗᑎᒃ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᔭᖏᓐᓄᑦ ᐃᑲᔪᖅᑐᐃᔩᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᑲᑎᒪᔨᖏᑦ ᐅᑯᓂᖓ ᐃᓚᖃᖅᖢᑎᒃ ᓄᓇᖃᖅᑳᖅᑐᑦ ᑲᓇᑕᒥ, ᑎᐊᓐᒫᒃ, ᕕᓐᓚᓐ, ᐊᐃᔅᓛᓐ, ᓄᐊᕙᐃ, ᕋᓯᐊ, ᓱᕖᑕᓐ ᐊᒥᐊᓕᒃᑲᒥᐅᓪᓗ.

Ukiuqtaqtumut Katimayiryuat: Nunaryuamut katimayiit hanaqiqattaqtut atautit ayurhautigiatiglu ukiuqtarvingmi ikayuqatigiingniarhimaplutiglu kavamalaat nunaqaqaqaatullu Kanata, Denmark, Finland, Norway, Russia, Sweden United States-mullu.

21 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ Nunapta Anirniqautiit Ikiariit

Atmosphere: The thick envelope of air and gases that surrounds the Earth.

ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ: ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑐᓂᒃ ᐃᓂᒋᔭᐅᔪᖅ.

Nunapta Anirniqautiit Ikiariit: Pullanut aalagiiktunut ikiarmiuyuq. Amigaittunik ikiarmilik.

22 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑑᑉ ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓄᕆᖓ Puplanut Ikiarmi Quvvahiktumi Anuqqit

Atmospheric Winds: The major movements of air high in the sky that transfer heat from one area of the Earth to another.

ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑑᑉ ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓄᕆᖓ: ᖁᑦᑎᒃᑐᐊᓗᖕᒦᑦᑐᖅ ᓄᕗᔭᐃᑦ ᖁᓛᓂ.

Puplanut Ikiarmi Quvvahiktumi Anuqqit: Paaniqyuaq quvvahiktumi anuqqit.

23 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᑦᑑᓚᐅᕐᓂᖓᓂᒃ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᒍᑎ Tutqattarvik

Baseline: A detailed description of an environment that can be used afterwards to compare with newer information to see if the environment has changed.

ᖃᓄᐃᑦᑑᓚᐅᕐᓂᖓᓂᒃ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᒍᑎ: ᐊᕙᑎᓕᕆᔾᔪᑎ ᓯᕗᓂᒃᓴᒥᒃ ᐊᑐᖅᑕᐅᔪᓐᓇᓛᕐᒪᑦ ᑎᑎᕋᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓯᒪᔪᖅ. ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᔪᓂᒃ ᑐᓴᒐᒃᓴᖃᕈᓐᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᓂᐊᕐᒪᑕ.

Tutqattarvik: Avatiliqiniqmut naunaiyattiarhimayuq uuktuutighaq nutaanut naunaiyautinut avati aalanguriakhaanik.

24 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐱᕈᖅᑐᓕᒃ ᓂᕐᔪᑎᖃᖅᖢᓂᓗ ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ Aallatqiit Nauttiat Huratjallu

Biodiversity: The number and variety of plant and animal species living in an area.

ᐱᕈᖅᑐᓕᒃ ᓂᕐᔪᑎᖃᖅᖢᓂᓗ ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ: ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓯᒪᔪᑦ ᓄᓇᒋᔭᐅᔪᒥᒃ ᐱᕈᖅᑐᑦ ᓂᕐᔪᑎᒋᔭᐅᔪᓪᓗ.

Aallatqiit Nauttiat Huratjallu: Qaffiutilaangit aalatqigutaillu nauttiat huratjallu uumayut tahamani.

25 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐆᒪᔪᐃᑦ ᓄᓇᒥᓗ ᐱᕈᖅᑐᑦ Uumayuit Nunaviat

Biome: A land or marine region with the same kind of features and a group of plants and animals that are especially good at surviving in that environment.

ᐆᒪᔪᐃᑦ ᓄᓇᒥᓗ ᐱᕈᖅᑐᑦ: ᓄᓇ ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᕐᓄᓪᓘᓐᓃᑦ ᓇᓗᓇᐃᖅᑕᐅᓯᒪᔪᖅ ᓄᓇᖃᑦᑎᐊᖅᑐᑦ ᐱᕈᕐᕕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᒥᒃ ᐱᕈᖅᓯᐊᓄᑦ ᓂᕐᔪᑎᓕᒫᓄᓪᓗ ᐆᒪᓐᓇᑦᑎᐊᖅᖢᓂ.

Uumayuit Nunaviat: Nuna atauhirmik nunanga itjutilik nauttiat huratjallu naamagilluariyaanik uumayaangani talvani avatimi.

26 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᓄᓇᖓᓂ ᐆᒪᕕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ Avatium Uumavitjutingit

Biosphere: All the air, land and water around the Earth where living things can exist.

ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᓄᓇᖓᓂ ᐆᒪᕕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ: ᐊᓂᖅᓵᖅᑐᖅᑕᕗᑦ ᓄᓇᕗᑦ ᐃᒪᕗᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᖄᖓᓃᑦᑐᓕᒫᖅ ᐆᒪᕝᕕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ.

Avatium Uumavitjutingit: Tamanga ikiaq, nuna imaqlu nunaryuami uummayuktut aulayaanginni.

27 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᕐᔪᐃᑦ Arnaaniqitjak

Bog: A wet area of land where the soil is spongy and covered with mosses.

ᐅᕐᔪᐃᑦ: ᖃᑯᔪᓪᓚᖅᑐᖅ ᖃᐃᒃᓱᕌᕐᒦᒡᒍᔪᑦ, ᒪᓴᖕᒦᒐᔪᒃᑐᖅᑕᐅᖅ.

Arnaaniqitjak: Nuna nangiarnaqtuq. Kinipanirmiitut imalirainnaq, aqittuq.

28 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑐᖁᓕᔪᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᓇᐹᖅᑐᑦ Qihiqtuutilingnik Napaaqtuqarvik

Boreal forest: The most northerly kind of forest. It is found across the North and high in mountains, and is made up of trees that have leaves that look like needles and don’t fall in winter.

ᑐᖁᓕᔪᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᓇᐹᖅᑐᑦ: ᑖᒃᑯᐊ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᓇᐹᖅᑐᖃᕐᕕᐅᑉ ᑭᒡᓕᖓᓂ ᐱᕈᖅᑐᑦ ᐊᔾᔨᒌᖏᕈᓘᔭᖅᑐᑦ ᓇᐹᖅᑐᑦ. ᑲᐱᓐᓇᖅᑐᓂᒃ ᐱᕈᖅᑐᓖᑦ. ᐅᑭᐅᒃᑯᑦ ᑐᖁᓕᔪᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᒥᖅᑯᑎᐅᖅᑰᔨᔪᓂᒃ ᑲᐱᓐᓇᖅᑐᓖᑦ.

Qihiqtuutilingnik Napaaqtuqarvik: Nuna Ukiuqtaqtumi qulvanilu imnani atauqhik itjutaa napaaqtut nauvia. Hapkuat napaaqtut qihiqtuulilliit katagayuittunik ukiumi.

29 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑭᒡᓕ Kigliq

Boundary: A real or imaginary line that makes up the edge of something or that divides two different things next to each other.

ᑭᒡᓕ: ᑭᒡᓕᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᓪᓚᑦᑖᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ ᑭᒡᓕᙳᐊᕐᓘᓐᓃᑦ ᓄᓇᐃᑦ ᐊᕕᒃᓯᒪᐅᕐᓂᖏᓐᓄᑦ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᔾᔪᑎ ᖃᓂᒌᒃᑐᑦ ᑭᒡᓕᕈᓯᐅᖅᓯᒪᔭᖕᒪᑕ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᓪᓗᑎᒃ, ᐊᕕᒃᓯᒪᓂᖏᓐᓂᒃ. Kigliq: Piqpiaq pinguarluuniit avalu kigliliurut naunaiyauti aviktauyunut malrungnut haniliriingnut.

30 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᐅᒃᓴᖅ Algunngup Puyua

Carbon: A natural building block that is present in all living things, and is also found in many gases and substances. It is so small that it is impossible to see without special microscopes.

ᐸᐅᒃᓴᖅ: ᐆᒪᔪᓕᒫᓂᒃ ᐸᐅᒃᓴᖅᑕᓕᒃ ᒑᓯᙳᖅᓯᒪᔪᓂᒡᓗ ᐊᓯᖏᓐᓂᓪᓗ. ᒥᑭᑦᑐᑯᓗᒃ ᑕᑯᔭᒃᓴᐅᖏᑦᑐᖅ ᐊᖏᓐᓇᖅᑐᓄᑦ ᑕᐅᑐᒍᖃᖏᓪᓗᓂ.

Algunngup Puyua: Tamaita uumayut algunnup puyuanik piliit kaasaliinittullu aallaniglu piliit. Mikittunnuaq takuyakhaungittuq qinngutiqanngilluni.

31 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᐅᒃᓴᐅᑉ ᐃᖏᕐᕋᓂᖓ Algunngup Puyaata Aulaninga

Carbon cycle: The way carbon continuously moves around between living and non-living things in the air, the ocean and the ground.

ᐸᐅᒃᓴᐅᑉ ᐃᖏᕐᕋᓂᖓ: ᐸᐅᒃᓴᖅ ᐊᐅᓚᐃᓐᓇᕐᒪᑦ ᐆᒪᔪᓂᒃ ᐆᒪᖏᑦᑐᓂᒡᓗ ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑎᓐᓂ ᑕᕆᐅᑦᑎᓐᓂ ᓄᓇᑦᑎᓐᓂᓗ.

Algunngup Puyuata Aulaninga: Algunnuup Puyaa aulavangmat uumayunik uumanngittuniglu aniqhaarvittinni, tariuttinni nunattinillu.

32 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐳᔪᕐᓗᒃ ᐃᓯᕐᓗᒃ Puyurluk Nakuungittuq Anirnirlirnaqtuq

Carbon dioxide (CO2): A gas that is taken up by plants but is released when people and animals breathe, when things rot, and when things like charcoal, oil and gas burn. It contains carbon and it heats up the air around the Earth more than any other gas.

ᐳᔪᕐᓗᒃ ᐃᓯᕐᓗᒃ: ᐳᓪᓚᖅ ᐱᕈᖅᓯᐊᓂᒃ ᐊᓂᖅᓵᖅᑐᖅᑕᐅᖕᒪᑦ ᐃᓄᐃᑦ ᓂᕐᔪᑎᓪᓗ ᐊᓂᖅᓵᖅᑐᖅᐸᓪᓕᐊᑎᓪᓗᒋᑦ, ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐃᓪᓗ ᓱᕈᖅᐸᓪᓕᐊᑎᓪᓗᒋᑦ ᓲᕐᓗ ᒑᓴᓖᑦ ᐅᖅᓱᐊᓗᐃᑦ ᑭᓂᖅᑐᓪᓗ ᐆᑕᐅᕙᓪᓕᐊᑎᓪᓗᒋᑦ ᐳᔪᕐᓗᒃ ᐃᓯᕐᓗᒃ ᐊᓂᐊᕙᖕᒪᑦ. ᐸᐅᒃᓴᖅ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᔪᖅ ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑎᓐᓄᑦ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᓯᓚᑖᓂ ᐱᓂᖅᓴᐅᑎᑦᑎᓪᓗᓂ ᐳᓪᓚᓂᒃ.

Puyurluk Nakuungittuq Anirnirlirnaqtuq: Pullaq nauttiani aniqhaaqtuqtaungmat Inuit niqyutillu aniqhaaqtillugit.

33 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᐅᕿᒍᑎ Alguungup Puyuani Aniavik

Carbon source: Any natural process or human activity that causes carbon to be released into the air.

ᐸᐅᕿᒍᑎ: ᑕᒪᓐᓇ ᐃᓄᓕᒫᑦ ᐱᓕᕆᕙᓪᓕᐊᓂᖏᒍᑦ ᐃᓯᐊᕿᒍᑎᕙᒃᑐᑦ ᓯᓚᑦᑎᓐᓄᑦ, ᐃᓯᐊᖀᓐᓇᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ.

Algunngup Puyuani Aniavik: Avatilirinikkut pipkaiyut inuupluuniit hulilukaarningit pipkaitjutauyut Alguungup Puyua anipkaiyut aniqhaaqtaptiknut.

34 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᐅᒃᓴᓂᒃ ᑐᖅᑯᖅᑐᐃᕙᓪᓕᐊᔪᖅ Algunngup Puyuanik Tutquqtirvik

Carbon sequestration: The removal of some of the carbon in the air by activities that increase the number of places where it can be stored.

ᐸᐅᒃᓴᓂᒃ ᑐᖅᑯᖅᑐᐃᕙᓪᓕᐊᔪᖅ: ᐸᐅᒃᓴᒥᒃ ᐲᔭᐃᕙᓪᓕᐊᓂᖅ ᐸᒃᓴᐃᑦ ᐅᓄᖅᓯᕙᓪᓕᐊᔪᑦ ᐃᓂᓕᐅᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓪᓗᑎᒃ ᑐᖅᑯᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᔪᑦ.

Algunngup Puyuanik Tutquqtirvik: Algunguup puyungik piiyaivallianiq halummaqtauvalliayut tutquqtirvingmungaqhugit.

35 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᐅᒃᓴᕐᒥᒃ ᐊᕝᕗᖅᑐᑦ Alguungup Puyuanik Katiqhurvik

Carbon sink: A place, like oceans and forests, able to take some of the carbon in the air and store it.

ᐸᐅᒃᓴᕐᒥᒃ ᐊᕝᕗᖅᑐᑦ: ᓲᕐᓗ ᐃᒪᕕᑦ ᓇᐹᖅᑐᓪᓘᓐᓃᑦ ᐸᐅᒃᓴᕐᒥᒃ ᐊᕝᕗᐃᖕᒪᑕ ᐊᓂᑎᑉᐸᓪᓕᐊᓇᒍ.

Alguungup Puyuanik Katiqhurvik: Taapkua tariuq napaaqtullu piinnarmata algunngup puyuanik katiqhuillutik.

36 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓᓄᑦ ᓱᕋᑦᑎᕆᔪᓐᓇᖅᑐᑦ Niglarutit Publat Igalauyamut Ahiruqtirittaaqtuq

Chlorofluorocarbons (CFCs): Human-made chemicals that contain carbon and are used as industrial coolants and cleaners. They make it easier for the harmful energy in the sunlight to reach us, and also contribute to the warming of the air around the surface of the Earth.

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓᓄᑦ ᓱᕋᑦᑎᕆᔪᓐᓇᖅᑐᑦ: ᐃᖅᑲᓇᐃᔭᖅᑎᓄᑦ ᓴᓇᐅᒐᖅ ᓲᕐᓗ ᓂᒡᓚᓱᐃᑦᑐᓕᐅᖅᑎᓪᓗᒋᑦ ᓴᓗᒻᒪᖅᓴᐃᔾᔪᑎᓕᐅᖅᑎᓪᓗᒋᓪᓘᓐᓃᑦ. ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓ ᓱᕋᒃᑎᖅᑕᐅᓯᒪᓕᕈᓂ ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑕᕐᓇᕐᓂᖓ ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᖅ ᐅᕙᑦᑎᓐᓄᑦ ᑎᑭᐅᑎᓕᕋᔭᕐᒪᑦ, ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᓕᕐᓗᓂ ᓯᓚᕗᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᓯᓚᑎᖓ.

Niglarutit Publat Igalauyamut Ahiruqtirittaaqtuq: Aalaqiyut ikiirnarutikhiat quaqaummut. Pullat atuqtaunginnaqtut quaquat nigliqullugu. Pullaqhiliqta ikianganut nakuungiliqtitiyuq. Hiqumiiyuq ikiattinnut.

37 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓ Hilaup Ilitquhia

Climate: The usual temperature, rain or snow and wind conditions of an area over a very long number of seasons.

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓ: ᓯᓚᐅᑉ ᐊᐅᓚᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓ ᐆᓇᕐᓂᕆᕙᒃᑕᖓ ᓂᒡᓕᔪᓐᓇᕐᓂᕆᕙᒃᑕᖓ, ᒪᖁᒃᐸ`ᖕᓂᖓ, ᖃᓐᓂᖅᐸᖕᓂᖓ, ᐊᓄᕆᕙᖕᓂᖓᓗ ᐊᕐᕌᒎᑉ ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᑦ ᐃᓗᐊᓂ.

Hilaup Ilitquhia: Taimaittutuqaq uktuutaanun, nipaluk qanik anuriluuniit nuna amihuni ukiuni.

• ᓯᓚᐅᑉ ᐃᓕᖅᑯᓯᖓ, Hilaup Pitquhinga (ᐊᕐᕕᐊᑦ)

38 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ Hilaup Aalannguqtirninga

Climate change: A difference in the usual and extreme global temperatures that is not just a short cycle, but lasts for decades.

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ: ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᑕᑯᒃᓴᐅᖏᓐᓇᖅᑐᑦ ᐊᓯᔾᔨᓕᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ ᐆᓇᕐᓂᖓᓄᑦ ᓯᕗᓂᑦᑎᐊᒧᑐᐊᖑᖏᑦᑐᑦ ᑭᓯᐊᓂ ᓯᕗᓂᑐᖄᓗᖕᒧᑦᑕᐅᖅ.

Hilaup Aalannguqtirninga: Aalangurniq itpauhianit kikliinullu uuktuutit hilamut hatjakaffuungittuq kihimi ukiunut amaigaitunut.

• ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓕᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ (ᕿᑎᕐᒥᐅᑦ)

39 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎ Hilaup Aalannguqtirningata Qanurililaqitjutaa

Climate change impacts: The effects that the unusual and extreme global temperatures are having on populations and environments.

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎ: ᓯᓚᑦᑎᓐᓄ ᐊᔾᔨᐅᙱᓕᕈᑎᔪᒧᑦ ᐊᓯᔾᔨᕐᔪᐊᖅᑐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᓄᓇᒥᐅᑕᐃᑦ ᐃᓄᖏᑦ ᐊᕙᑎᒋᔭᕗᓘᓐᓃᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᔾᔪᑎᖃᕐᔪᐊᓕᖅᑐᑦ.

Hilaup Aalannguqtirningata Qanurililaqitjutaa: Hilaup aalanguqtirningata hulaqutiin taimaingikkaluarmat hilamut uuktuutainut inuqarninut avatimullu qanurililaqtjutaa.

40 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᕆᑕᐅᔭᒃᑯᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᔾᔪᑏᑦ Hilaup Ilitquhiata Ilittuqhaitjutaa

Climate model: A kind of computer program designed to figure out how the air, oceans, land, ice and winds interact and how they will behave in the future.

ᖃᕆᑕᐅᔭᒃᑯᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᔾᔪᑏᑦ: (ᓇᓚᐅᑦᑖᕈᑏᑦ) ᓯᓚᒧᑦ. ᖃᕆᑕᐅᔭᓕᕆᔾᔪᑎ ᖃᐅᔨᓇᓱᒃᖢᑎᒃ ᖃᓄᖅ ᐊᓂᖅᓵᕐᓂᕗᑦ ᑕᕆᐅᕗᑦ ᓄᓇᕗᑦ ᓯᑯᕗᑦ ᐊᓄᕆᕗᓪᓗ ᐊᐅᓚᓂᖃᕐᓂᖏᓐᓂᒃ ᓯᕗᓂᒃᓴᒧᑦ ᑎᑭᓪᓗᒍ.

Hilaup Ilitquhiata Ilittuqhaitjutaa: Qaritauyamut hanaqitjut naunaiyaut hila, tariut, nuna, hiku anurillu qanurinniarutikhainnik naunaiyautit.

41 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕᐅᓂᖓ Hilaup Ilitquhiata Qanurinniarutaa

Climate prediction: An attempt to make a good guess at what the usual temperature, rain or snow and wind conditions will be like in the future.

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕᐅᓂᖓ: ᓇᓚᐅᑦᑖᕆᐊᕐᓂᖅ ᓱᓕᒋᐊᖅᑐᒥᒃ ᐆᓇᕐᓂᐅᓂᐊᖅᑐᖅ, ᒪᖁᖕᓂᐅᓂᐊᖅᑐᑦ ᖃᓐᓂᕐᓂᐅᓂᐊᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ ᐊᓄᕆᐅᓪᓘᓐᓃᑦ ᖃᓄᐃᓕᖓᓂᒃᓴᖏᓐᓂᒃ ᓯᕗᓂᒃᓴᒥ.

Hilaup Ilitquhiata Qanurinniarutaa: itqurniarut qanuq uuktuut, nipaluk qanik anurillu hivunikhaptingni qanurinniarutaa.

42 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ Hilaup Ilitquhiata Itqurniarutaa

Climate projection: An estimate of the usual temperature, rain or snow and wind conditions in the distant future that is based on what we think the actions of people and the state of the environment will be in the near future.

ᓯᓚᐅᑉ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ: ᖃᓂᖅᑯᓵᕆᐊᖅᖢᒍ ᐃᓱᒪᒋᔭᐅᔪᖅ ᐆᓇᕐᓂᐅᓂᐊᖅᑐᑦ, ᒪᖁᖕᓂᐊᖅᑐᖅ, ᖃᓐᓂᕐᓂᐊᖅᑐᖅ ᐊᓄᕆᓂᐊᕐᓂᖓᓗ ᓯᕗᓂᑦᑎᐊᑯᓗᖕᒧᑦ ᐃᓄᐃᑦ ᐱᓕᕆᐊᖏᑦ ᐊᕙᑎᑦᑕᓗ ᖃᓄᐃᓕᖓᓂᕆᔭᖓ ᒪᓕᒃᑕᐅᓪᓗᓂ.

Hilaup Ilitquhiata Itqurniarutaa: Aktilaaniagut uuktuut, nipaluk qannirluuniit anurillu ungahiktumi hivunikhami itqurniaruti inuit pitquhialu avatim itqurniarutaani qanittumut hivunikhap.

43 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᐱᓕᕆᔾᔪᑎᑦ Hilaup Ilitquhiata Uunarniup Aulaninga

Climate system: The way the air, oceans, ice, living things and the land all affect the movement of heat around the Earth’s surface.

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᐱᓕᕆᔾᔪᑎᑦ: ᓯᓚᒧᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᓂᐊᓄᑦ ᐱᓕᕆᔾᔪᑏᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑲᖓᓄᑦ ᐊᕙᑎᖏᓐᓄᓪᓗ. ᓯᓚᐅᑉ ᐊᐅᓚᓂᑐᖃᕇᓐᓇᐅᔭᖅᑕᖓᓄᑦ.

Hilaup Ilitquhiata Uunarniup Aulaninga: Hila, tariut, hiku, uumayut nunalu pilaqutait uunarninga avaluuyuq nunaryuap qalingani.

44 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᐊᔾᔨᒌᒍᓐᓃᖅᑕᕐᓂᖓ Hilaup Ilitquhiata Avatqutjutait

Climate variability: How much temperature, rain or snow and wind conditions are above or below the usual values for a period of time like a month, a season or a year.

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᐊᔾᔨᒌᒍᓐᓃᖅᑕᕐᓂᖓ: ᑕᑯᒃᓴᕈᖅᐸᓪᓕᐊᔪᑦ ᓯᓚᑦᑕ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᔭᖓ ᑎᑎᕋᖅᑕᐅᓯᒪᕙᖕᒪ ᑕᖅᑭᒧᑦ ᐊᕐᕌᒎᑉ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓯᒪᓂᖓᓄᑦ ᐊᕐᕌᒍᒧᓪᓘᓐᓃᑦ.

Hilaup Ilitquhiata Avatqutjutait: Qanuq uuktuut, nipaluk qanik anurilu uunatqiat niglaumatqialluunit talvani tatqirhiunmi, upingaami, ukiumiluuniit.

45 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᑐᖅᑕᐅᓕᕇᖅᑐᒥᒃ ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᓕᒃ Uunarninga Aniavaktuq Atuffaarninga

Cogeneration: The use of the heat released by a power plant that produces electricity to produce even more energy.

ᐊᑐᖅᑕᐅᓕᕇᖅᑐᒥᒃ ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᓕᒃ: ᓲᕐᓗ ᐆᓇᖅᑐᖅ ᐊᐅᓚᐅᑎᓕᖕᒥᒃ ᐊᓂᕙᓪᓕᐊᔪᖅ ᐊᑐᖅᑕᐅᓕᕈᓂ ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᓕᐊᖑᓗᓂ ᐊᑐᖅᑕᐅᓕᕇᖅᑐᖅ ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᐅᓕᕋᔭᖅᑐᖅ.

Uunarninga Aniavaktuq Atuffaarninga: Atuffaarlugu uunarniq pauvvaliqiyimit alruyaliurutigivagainnik.

46 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᓱᖅᓯᔪᖅ Ihuqhiyuq Ilahimagami

Concentration: The amount of a substance compared to all the other things that are found in an object or in the same mix of gases or liquids.

ᐃᓱᖅᓯᔪᖅ: ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᒥᒃ ᐃᓚᓯᒪᒐᒥ ᐊᓯᖏᑦ ᑕᐅᑐᒃᖢᒋᑦ ᐃᓱᖅᓯᓯᒪᔭᕆᐊᒃᓴᖓᓂᒃ ᐃᓚᓯᒪᖕᒪᑦ ᒑᓴᓖᒥᒃ ᐊᓯᐊᓂᒡᓘᓐᓃᑦ ᐃᒪᕐᒥᒃ.

Ihuqhiyuq Ilahimagami: Qanuq aktilaanga inniaq hunani atilaarutiplugit aipait tamaita talvaniituullu puyuni kiniqtanilu.

47 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᒡᔭᕆᒃᑐᖅ Tariup Kiglinguyaa

Continental shelf: The part of the ocean bottom less than 200 metres deep between the edge of the land and where the ocean floor drops suddenly to deep seas.

ᓯᒡᔭᕆᒃᑐᖅ: ᐃᑎᒡᓕᕙᓪᓕᐊᓂᕐᒦᑦᑐᖅ ᐃᑎᓂᕐᔪᐊᒧᐊᓚᐅᙱᑎᓪᓗᒍ.

Tariup Kiglinguyaa: Tarium natqa itinia mikitqiaq 200 metres-nik akunngani nunam tariuplu kiglinguyaanut.

• ᐃᖕᓂᕆᒃᑐᖅ (ᕐᑭᑎᕐᒥᐅᑦ) • ᓴᓪᓕᑕᖅ Hallitaq (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᓴᓪᓕᐊᕈᑕᖅ (ᓇᐅᔮᑦ) • ᐃᒃᑲᑦᑐᔮᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

48 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᕿᕿᓕᓯᒪᐃᓐᓇᖓ Qiqumaraanginnaqtuq

Continuous permafrost: A way to describe the land of a region where the soil everywhere stays frozen all year under the surface of the ground.

ᕿᕿᓕᓯᒪᐃᓐᓇᕐᓂᖓ: ᓄᓇ ᓇᒥᑐᐃᓐᓈᖅᑐᑦ ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᖅ ᓄᓇᐅᑉ ᐊᑖᓃᑦᑐᑦ ᖁᐊᖅᓯᒪᐃᓐᓇᐅᔭᕐᓂᖏᑦ.

Qiqumaraanginnaqtuq: Taihitjut nunam nunaa mahayuittuup ataani ukiuraaluk.

49 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᐹᖅᑐᐃᔭᖅᑕᐅᓂᑯ Napaaqtuiyaqtaunikuq

Deforestation: The cutting down of so many trees from an area that the land is no longer a forest.

ᓇᐹᖅᑐᐃᔭᖅᑕᐅᓂᑯ: ᓇᐹᖅᑐᓕᕕᓂᐅᒐᓗᐊᖅ ᓇᐹᖅᑐᐃᔭᖅᑕᐅᓪᓗᑎᑦ ᓇᐹᖅᑐᐃᑦ ᐲᔭᖅᑕᐅᓂᖏᓐᓄᑦ.

Napaaqtuiyaqtaunikuq: Uluaqturniq napaaqtunik tahamani napaaqtuqarviuyunnailaqutiyuq.

50 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇ ᐃᔅᓯᖃᕈᓐᓃᓗᐊᓕᕐᓂᖓᓄᑦ ᐱᕈᕐᕕᐅᔪᓐᓇᐃᓪᓕᔪᖅ Naulailaqipqainiq

Desertification: The drop in humidity and quality of the soil that slowly turns a fertile area into a barren land where plants can no longer grow. It can happen naturally or be caused by the actions of animals or humans.

ᓄᓇ ᐃᔅᓯᖃᕈᓐᓃᓗᐊᓕᕐᓂᖓᓄᑦ ᐱᕈᕐᕕᐅᔪᓐᓇᐃᓪᓕᔪᖅ: ᓄᓇ ᐱᕈᖅᑐᖃᑦᑎᐊᖅᐸᓚᐅᖅᑑᒐᓗᐊᖅ ᑭᓯᐊᓂ ᓄᓇᖓ ᐸᓂᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᐃᔾᔪᕐᓗᓕᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓗ ᓄᓇᖓᓄᑦ ᐱᕈᕐᕕᒃᓴᐅᔪᓐᓃᓕᖅᑐᖅ. ᑕᒪᓐᓇ ᐃᒻᒥᓂᒃ, ᓂᕐᔪᑎᓄᑦ ᐃᓄᖕᓄᓪᓘᓐᓃᑦ ᑕᐃᒪᐃᑎᑕᐅᓲᖅ.

Naulailaqipqainiq: Paniqtirnia nunap qaliqtaa nakuuyunnaiqhuni nauyunnaittuq nauttiaqarunnaiqhuni. Inminik huratjanit inungnilluuniit hulitjutainnik taimaililaqiyaaqtuq.

51 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᕐᕋᓕᓂᖃᖅᑐᑦ ᕿᕿᓕᓯᒪᓂᖏᑦ Nunap Puvitquumannga Tarrarnirmi

Discontinuous permafrost: A way to describe the land of a region where the soil stays frozen all year under the surface of the ground in sheltered areas, but thaws completely in summer elsewhere in the region.

ᑕᕐᕋᓕᓂᖃᖅᑐᑦ ᕿᕿᓕᓯᒪᓂᖏᑦ: ᓄᓇᐃᑦ ᐃᓚᖏᑦ ᐊᑖᒍᑦ ᐊᐅᑦᑎᐊᖃᑦᑕᖅᑐᑦ ᐊᐅᔭᐅᓕᖅᑎᓪᓗᒍ ᑭᓯᐊᓂ ᐃᓚᖏᑦ ᐅᖅᑯᐊᒦᓐᓂᖅᓴᐃᑦ ᖁᐊᖅᓯᒪᐃᓐᓇᖅᐸᖕᒪᑕ ᑕᒪᓐᓇ ᓇᓗᓇᐃᕈᑎᐅᑐᐃᓐᓇᖅᑐᖅ ᓇᐅᒃᑯᑦ ᖁᐊᖅᓯᒪᔪᓐᓃᖃᑦᑕᕐᓂᖏᓐᓄᑦ.

Nunap Puvitquumannga Tarrarnirmi: Taihiniq nunam nunanga qiqumayuq ukiuq kaivviirhugu ataani qaliqtaata uqqurni, kihimi mahakpaktuq tamaat auyami ahingani.

52 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᓂᑐᐃᓐᓈᕐᓂᖏᓐᓂᒃ Humiliqaak Nunami Naniningit

Distribution: All the areas where a certain species is found in nature.

ᓇᓂᑐᐃᓐᓈᕐᓂᖏᓐᓂᒃ: ᓄᓇᕐᔪᐊᒥ ᐆᒪᔪᐃᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᓇᓂ ᓇᓂᔭᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖏᓐᓂ ᖃᐅᔨᒪᔭᐅᔾᔪᑏᑦ.

Humiliqaak Nunami Naniningit: Hunavaluit nunami uumaayut nalvaaqtauyunnaqtut.

53 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸᓂᓗᐊᓕᖅᑐᖅ Panngutivaktuq Nipaluilliurnirmut

Drought: A period of extreme dryness or lack of rainfall that lasts long enough to have serious effects on the soil, plants, animals and human activities in an area.

ᐸᓂᓗᐊᓕᖅᑐᖅ: ᒪᖁᖃᑦᑕᙲᓐᓇᕐᓂᖓᓄᑦ ᐸᓂᓗᐊᓕᖅᑐᖅ ᓄᓇ. ᐊᑯᓂᒧᑦ ᑕᐃᒪᐃᑎᓪᓗᒍ ᒪᓂᕋᕐᒥᒃ, ᐱᕈᖅᑐᓂᒃ, ᓂᕐᔪᑎᓂᒃ ᐃᓄᖕᓂᓪᓗ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ.

Panngutivaktuq Nipaluilliurnirmut: Kinnguumannaqtuq paniqtirniq nipalunginnirluunik ihuigutiyuq nunamun, nauttianut, huraanut inuit huliluqaarutainnullu tahamani.

54 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐆᒪᔪᓐᓇᖅᑐᓕᒫᑦ ᐊᕙᑎᖏᓪᓗ Avatiqaqatigiinngniq

Ecosystem: A natural unit formed by all the living things in a region and the ways they interact with each other and their environment.

ᐆᒪᔪᓐᓇᖅᑐᓕᒫᑦ ᐊᕙᑎᖏᓪᓗ: ᖃᓄᖅ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓃᑦᑐᑦ ᐆᒪᔪᑦ ᓄᓇᖏᓐᓂᒃ ᖃᓄᕐᓗ ᐃᒻᒥᖕᓄᑦ ᐃᑲᔪᕈᑎᖕᒪᖔᑕ ᐊᕙᑎᒥᖃᑎᒌᒃᑐᑦ.

Avatiqaqatigiinngniq: Uumayunut tamainnut tahamani qanuqlu itjutigiigutait avatikullu.

• ᓄᓇᒥᐅᑦ ᐱᑐᑦᓯᒪᖃᑎᒌᖕᓂᖏᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

55 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᓯᐊᕿᔪᑦ Puyut Anianiit

Emissions: The gases released into the air because of human activities related to industries, transportation and households.

ᐃᓯᐊᕿᔪᑦ: ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑎᓐᓄᑦ ᐃᓯᐊᕿᔪᑦ ᓄᓇᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᐱᓕᕆᕙᓪᓕᐊᓂᖏᓐᓂᙶᖅᖢᓂ. ᓄᓇᓯᐅᑎᓂᙶᖅᑐᓂᒡᓘᓐᓃᑦ, ᓴᓇᕝᕕᒡᔪᐊᓂᒡᓘᓐᓃᑦ.

Puyut Anianiit: Puyut aniania hilamut inuit huliluqaarutainnit maniliurutikkut, ingilranikkut igluqarnikkullu.

56 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᓯᐊᕿᓂᐅᑉ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ ᓯᓚᒧᑦ Puyut Anianiit Qanurinniarnahugiyauniit

Emissions scenario: An estimate of the quantity of gases that will be released into the air over a period of time based on a set of future human activities.

ᐃᓯᐊᕿᓂᐅᑉ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ ᓯᓚᒧᑦ: ᐳᓪᓚᐃᑦ ᐃᓯᐊᕿᑎᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓂᖓ ᓯᓚᒧᑦ ᐱᓕᕆᕙᓪᓕᐊᔪᓂᒃ ᐃᓯᐊᕿᓕᖅᑎᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓂᖅ. Puyut Anianiit Qanurinniarnahugiyauniit: Aktilaangnahuarniq qanuq aktigiyumik puyut anianiaqqat hilamut tatqiqhiutiturluni aturlugu inuit hulilukaarutait.

57 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐋᓐᓂᐊᕐᓇᖅᑐᖅ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᕐᓂᖅ ᐃᓄᓕᒫᓄᑦ Aanniaqyuarniq Hiamittaaqtuq

Epidemic: A sudden growth of a disease in a population. As a result it affects more individuals than the disease normally would.

ᐋᓐᓂᐊᕐᓇᖅᑐᖅ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᕐᓂᖅ ᐃᓄᓕᒫᓄᑦ: ᖃᓂᒻᒪᖅ ᐊᑕᐅᓯᑐᐊᕐᒧᑦ ᖃᓂᒻᒪᒍᑎᐅᓇᓂ ᑭᓯᐊᓂ ᐃᓄᒋᐊᒃᑐᐊᓗᖕᓄᑦ ᐊᑕᐅᓯᑦᑕᐃᓐᓇᕐᒥᒃ ᖃᐅᔨᒪᔭᐅᓪᓗᓂ ᖃᓂᒻᒪᒍᑎᐅᔪᖅ.

Aanniaqyuarniq Hiamittaaqtuq: Hiamitirniq aaniarunmik amihunut inugiaktunut qilaminnuaq taimaiyuitqaarhuni aaniarut.

58 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᐅᑉ ᐃᓚᙵᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᐃᓕᖅᑮᓪᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ Akhagarninga

Erosion: The crumbling of land along coastlines, riverbanks or hills because of the stress put on the ground by wind, water or ice.

ᓄᓇᐅᑉ ᐃᓚᙵᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᐃᓕᖅᑮᓪᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ: ᓄᓇᐅᑉ ᐃᓕᖅᑮᓪᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ ᐊᐳᒻᒧᑦ ᐃᒪᕐᒧᑦ ᓯᑯᒧᓪᓗ.

Akhagarninga: Akhagarninga maniqqap nunakkut, kuugakkut kingingniitluuniit akhuurami nunamit anurimit, imarmit hikumilluuniit.

59 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑎᒡᔪᖅᑐᖅ Puyunnguqtirniq

Evaporation: When a substance is heated or put under pressure and changes from a liquid to a gas, like water to steam.

ᑎᒡᔪᖅᑐᖅ: ᐃᒪᐅᑐᐃᓐᓇᓚᐅᕋᓗᐊᖅᖢᑎᑦ ᐆᓇᖅᓯᑎᑕᐅᒐᒥᒃ ᐃᒃᑎᑕᐅᒐᒥᒡᓘᓐᓃᑦ ᐃᒥᖅ ᐳᔪᕈᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ. ᐃᒪᐃᖅᐸᓪᓕᐊᔪᖅ ᐃᒪᖅ ᐳᔪᕈᖅᑐᖅ ᖃᖓᑦᑕᖅᐸᓪᓕᐊᖔᕐᓂᖓᓄᑦ.

Puyunnguqtirniq: Hunavaluk uunnaktitaugami aallannguqpaktuq imarmit puyurmut.

60 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᒧᑦ ᒪᓂᒪᔪᖅ Hilamun Manimayuq

Exposure: How much an individual, a community or a region has to face an outside influence like temperature, rain, snow or wind conditions.

ᓯᓚᒧᑦ ᒪᓂᒪᔪᖅ: ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᖅ, ᓄᓇᓕᒃ, ᐊᕕᒃᓯᒪᓂᒃᑯᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᑕᐅᔪᓐᓇᕐᒪᑕ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᔭᖓᓄᑦ ᐆᓇᕐᓂᖓᓄᑦ, ᒪᖁᖕᒧᑦ, ᖃᓐᓂᕐᒧᑦ ᐊᓄᕆᓂᕐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ.

Hilamun Manimayuq: Qanuq inuk, nunallaaq nunaluunniit aalannguhiktaktut hilamit aallanit pigumik uunarnikkun, nipalukmin, apunmin, anurimilluunniit.

• ᐊᑐᐃᓐᓇᐅᓕᖅᑎᓯᒪᔪᑦ ᓱᓇᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ (ᕿᑭᖅᑖᓗᒃ)

61 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᖑᓪᓚᑦᑖᖅᑐᑦ Nunguttut

Extinction: The death of all members of a species leading to the complete disappearance of that plant or animal from the Earth.

ᓄᖑᓪᓚᑦᑖᖅᑐᑦ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓂ ᓄᖑᓪᓚᑦᑖᖅᑐᑦ ᑕᑯᔭᐅᒃᑲᓐᓂᕈᓐᓇᐃᔾᔨᓪᓗᑎᒃ ᐱᕈᖅᑐᑦ ᐆᒪᔪᓪᓘᓐᓃᑦ.

Nunguttut: Nunngutirininga tamainnik hunavalungnik pipkaiyuq nungutiriniriyainnut nauttianik huratjanulluuniit hilaqyuaptiknit.

• ᓄᖑᑦᓯᐊᖅᑐᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

62 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᑲᒪᓇᖅᑑᖃᑦᑕᓕᕐᓂᖓ Hilaup Hivuuranaqhininga

Extreme weather event: An occurrence, like a strong storm or a really hot day, that is so intense that it is considered unusual.

ᓯᓚᐅᑉ ᑲᒪᓇᖅᑑᖃᑦᑕᓕᕐᓂᖓ: ᐊᓄᕆᕐᔪᐊᕐᓂᖅ ᓯᓚᑦᑕᓘᓐᓃᑦ ᐅᖅᑰᓯᓗᐊᕌᓗᖕᓂᖓ ᑕᐃᒪᓐᓇᐃᑉᐸᓚᐅᖅᓯᒪᓂᖓ ᖃᐅᔨᔭᐅᓚᐅᖅᓯᒪᖏᑦᑎᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᑎᑭᒃᑳᖓᒥ ᑲᒪᓇᖅᑐᖅ ᑕᐃᒪᐃᑉᐸᖏᓐᓂᖓᓄᑦ.

Hilaup Hivuuranaqhininga: Piqturyuarniq uunnakpallaarninga pihiqtunaitpiaqtuq atuqtauyuinmat taimailigaangat.

63 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ ᒪᓕᒃᓴᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ Aulatjaarutiit Aallannguqattaqtut

Feedback mechanism: A change in the environment that builds upon itself by creating new conditions that bring about even more of the same change. This loop is negative if it slows down a natural process and positive if it speeds it up.

ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ ᒪᓕᒃᓴᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ: ᐊᓯᔾᔨᖅᑐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᑎᑦᑎᔪᖅ.

Aulatjaarutiit Aallannguqattaqtut: Aallanguqtiniq qanuritaakhaanik inmingnut pipkaiyuq piliurhuni nutaanik qanurininga pipkaiyuq amigaittunik aallanguqtitinirmik avatilimut. Una atuqtauniq nakuungittuq kayumiiqtikpat aulatjutinga nakuuyumiklu kayummakpat.

64 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᓕᕆᓂᖅ Imarmiutaliqiniq

Fisheries: An organized effort to harvest and sell large numbers of fish or other species living in rivers, lakes or oceans. The subsistence harvest of fish and seafood by Inuit can also be considered a type of fishery.

ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᓕᕆᓂᖅ: ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᐃᑦ ᐊᙳᑕᐅᓪᓗᑎᒃ ᓂᐅᕕᐊᒃᓴᕆᔭᐅᔪᒃᓴᓕᐊᖑᔪᑦ ᐃᖃᓗᐃᑦ ᐊᓯᖏᓪᓘᓐᓃᑦ ᑰᖕᒥᙶᖅᓯᒪᔪᑦ, ᑕᓯᕐᒥᙶᑦᓯᒪᔪᑦ ᑕᕆᐅᒥᙶᖅᓯᒪᔪᓪᓘᓐᓃᑦ. ᐆᒪᔾᔪᑎᐅᒋᐊᑐᐃᓐᓇᖅᑐᓪᓘᓐᓃᑦ ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᐃᑦ ᓲᕐᓗ ᐃᖃᓗᐃᑦ ᑕᕆᐅᕐᒥᐅᑕᓪᓗ ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᐅᓂᕋᖅᑕᐅᕙᒃᐳᑦ.

Imarmiutaliqiniq: Upalungaiyaqhimayumik piyuq anngutikhat niuvrutigiyauyukhallu amigaittunik iqalungnik aallaniglu imarmiutanik kuugarmiittut, tahirnik tariurmiluuniit. Uumatjutiunginnaqhutik iqaluit imarmiutatlu inuinnainit ihumagiyaungitnaqtaaqtuq imarmiutamik.

65 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓂᕿᒌᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ Niriqattautiyut

Food chain: A series of natural relationships between species in a region based on what different species eat and which species are eaten by others. A lot of the time, a plant is at the bottom and humans are at the top of the progression.

ᓂᕿᒌᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ: ᓄᓇᕐᔪᐊᕆᔭᑦᑎᓐᓂ ᐆᒪᔾᔪᑎᒌᒃᖢᑎᒃ, ᓲᕐᓗ ᑕᐅᑐᓐᖑᐊᕐᓗᒍ ᐆᒪᔪᕋᓛᑦ ᐃᒫᓂ ᐃᖃᓗᖕᒧᑦ ᓂᕆᔭᐅᕙᖕᒪᑕ, ᐃᖃᓗᐃᑦ ᓇᑦᑎᕐᓄᑦ ᓂᕆᔭᐅᕙᒃᖢᑎᒃ, ᓇᑦᑏᑦ ᓇᓄᕐᒧᑦ ᓂᕆᔭᐅᕙᒃᖢᑎᒃ, ᓄᓇᐃᑦ ᐃᓄᖕᓄᑦ ᓂᕆᔭᐅᕙᒃᖢᑎᒃ ᑕᒪᓐᓇ ᐅᐃᒍᓕᕇᓂᖓ ᐊᓐᓂᐅᒪᔾᔪᑎᐅᓪᓗᓂ ᐆᒪᔭᕆᐊᖃᕐᓂᑦᑎᓐᓄᑦ.

Niriqattautiyut: Aallatqiinik uumatjutigiikhutik uumayut nunami pihimayuq kitunik aallatqiingnik uumayut niriyut kitutlu uumayut niriyauyut aallanit, nauttiat qulaaniittumik inuillu qaanganiingitnaqtumik uiguliirininganit.

66 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓂᕿᒃᓴᖃᑦᑎᐊᕐᓂᖅ Niqikhailiurnaiqtuliqinik

Food security: A way to describe how steady people’s access is to safe, acceptable and culturally appropriate food in a quantity and quality that allows them to lead active and healthy lives all year round.

ᓂᕿᒃᓴᖃᑦᑎᐊᕐᓂᖅ: ᐃᓄᐃᑦ ᖃᓄᐃᖏᑦᑎᐊᕈᓐᓇᖁᓪᓗᒋᑦ ᐆᒪᑦᑎᐊᕈᓐᓇᖁᓪᓗᒋᓪᓗ ᓂᕿᒃᓴᖃᑦᑎᐊᕐᓗᑎᑦ ᓂᕿᑦᑎᐊᕙᖃᕐᓗᑎᒃ ᓂᕆᕙᒃᑕᑐᖃᖏᓐᓂᒡᓗ ᐱᔪᓐᓇᑦᑎᐊᕐᓗᑎᒃ ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᑉ.

Niqikhailiurnaiqtuliqinik: Atuqtauninga qanuqtut naunairiami qanuqtut inuit pivagait qanuringitaamini, naamaktumik ihuatqiamiklu niqikhaqariamingni nirivaktakhagitlu pipkaiyuq inmiknut ukiuq tamaat nakuuyumik inuuyaamini.

67 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ Uqhuryuakhat

Fossil fuels: Natural resources like charcoal, oil and gas that produce energy when burned. They contain carbon because they are all formed from living things that died millions of years ago.

ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ: ᐃᑯᒪᙳᓐᓇᖅᑐᑦ ᓄᓇᒥᙶᖅᖢᑎᒃ ᓲᕐᓗ ᐅᔭᕋᑦ, ᐅᖅᓱᐊᓗᑦ ᒑᓴᓖᓪᓗ ᐆᓇᖅᑐᙳᖅᑎᑦᑎᔪᓐᓇᖅᑐᑦ ᐃᑯᒻᒪᒍᑎᐅᒍᑎᒃ. ᑖᒃᑯᐊ ᐃᓚᐅᕈᑎᓖᑦ ᐆᒪᔪᕕᓂᕐᔪᐊᓂᒃ ᖃᖓᑲᓪᓛᓗᒃ ᑐᖁᔪᕕᓃᑦ ᐆᒪᔾᔪᑎᕕᓂᖏᓐᓂᒃ ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᙳᕈᓐᓇᖅᑐᑦ. ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᐃᑦ ᓱᓇᑐᐃᓐᓇᕐᓄᑦ.

Uqhuryuakhat: Ikumatitjutit uqhurluktut, uqhuryuaq kaasiliirlu uunaqutigiyauyut ikumagaangata. Piqaqtut alrunnguup puyuanik piliuqhimangmata inuuyut hunavaluit tuquyut qangaraaluk.

68 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᕐᒥᒃ, ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ Hirmik Auktuyuittuq

Glacier: A very large build-up of snow and ice accumulated over many years that snakes down a slope or spreads outwards on the land. Even if it shrinks when it is warm, it is so big that it doesn’t completely melt away during the summer.

ᓯᕐᒥᒃ, ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ: ᓄᓇᒦᑦᑐᖅ ᐊᐅᔪᐃᖦᖢᓂ ᓂᓛᓗᒃ ᐊᖏᔪᐊᓗᒃ ᐃᔾᔪᔪᐊᓘᓪᓗᓂᓗ ᓯᕐᒥᐅᕗᖅ. ᐊᕐᕌᒍᓄᒡᒎᖅ ᐅᓄᖅᑐᓄᑦ ᐊᐱᕙᓪᓕᐊᔪᒧᑦ ᓂᓚᓐᖑᖅᐸᓪᓕᐊᔪᒧᓪᓗ ᐱᕈᖅᐸᓪᓕᐊᓂᑯ ᓄᓇᒥᒃ ᓄᓇᐅᓪᓗ ᐃᑎᖅᓯᓯᒪᓂᖓᓂᒃ ᑕᑯᔭᐅᔪᓐᓇᖅᑐᑦ. ᐊᐅᒃᐸᓪᓕᐊᒐᓗᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᐊᐅᔭᒃᑯᑦ, ᑭᓯᐊᓂ ᐊᐅᔭᓕᒫᖅ ᐊᖏᓗᐊᕐᓂᑯᒧᑦ ᐊᐅᓪᓚᕆᒌᕈᓐᓇᖏᑦᑐᖅ.

Hirmik Auktuyuittuq: Angiuq angigliyuumiutiyuq aput hikulu angigliyuumiutiyuq amigaittunik ukiuni taununganmut anmuuyuq kaivluaqtuq hiamitiqturluunniit maniqqamulluuniit. Mikhigaangat aukturaangat, angivallaaq mahagyuayuittuq auyannguraangat.

69 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓ Hilaup Uunnakpallianinga

Global warming: The slow, continual increase of the temperature of the Earth’s air and oceans over the last few generations. Although there are still cold days and seasons, the usual temperature continues to get warmer.

ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓ ᓱᒃᑲᐃᒃᑲᓗᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᐊᓂᖅᓵᖅᑕᕗᑦ ᐃᒪᕕᕗᓪᓗ ᐊᕐᕌᒍᓄᑦ ᐅᓄᖅᑐᐊᓗᖕᓄᑦ ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᔪᖅ. ᓯᓚᕗᑦ ᓂᒡᓚᖅᐸᒃᑑᒐᓗᐊᖅ ᑭᓯᐊᓂ ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓ ᑲᔪᓰᓐᓇᓕᖅᑐᖅ.

Hilaup Uunnakpallianinga: Kayumiittuq, uunnakpallianinga Nunaryuap hilanga tariungalu kingulliqpaavut niglaqpaktuugaluaq hilangalu, uunnaqhivallianinga uunakpalliahimmaaktuq.

70 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓯᒃᓯᓕᕐᓂᖓ Ulikturniq Puyurmin

Greenhouse effect: The way the build-up of some gases in the air acts like a blanket that lets heat from the sun warm the land but doesn’t let all the heat escape back up.

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓯᒃᓯᓕᕐᓂᖓ: ᐃᓯᐊᕿᔪᑦ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᐅᓕᒃᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᐆᓇᖅᓯᔾᔪᑎᓕᖅᑐᑦ ᐆᓇᕐᓂᖅ ᐊᓂᕙᓪᓕᐊᔪᓐᓃᖅᖢᓂ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓂ.

Ulikturniq Puyurmin: Qanuqtut angigliyuumiutaa ilangit puplait hilami ulikhimayutut iittut hiqiniup uunarninga uunnagutigiyaa nuna kihimi anipkayuitaa tatpaunga.

• ᐳᔪᕐᓗᐃᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᖅ ᐊᒥᐊᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᔪᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᐅᔅᓯᒃᑐᐃᓂᖓ

71 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᔅᓯᒃᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖏᑦ Puyuum Anialailaqutaa

Greenhouse gases (GHGs): Natural and industrial gases that make up the one-way insolating layer trapping heat around the surface of the Earth.

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᔅᓯᒃᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖏᑦ: ᓄᓇᒦᖏᓐᓇᖅᑐᑦ ᐱᑕᖃᐃᓐᓇᖅᑐᑦ ᐃᒡᓗᕐᔪᐊᓄᓪᓘᓐᓃᑦ ᐳᓪᓚᐅᔭᓕᐅᖅᑕᐅᓯᒪᔪᑦ ᕿᓚᑦᑎᓐᓄᑦ ᐆᓇᖅᑐᒥᒃ ᐊᔪᖅᓯᑎᑦᑎᔪᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᐆᖂᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᓪᓗᑎᒃ ᐊᓂᐅᖅᑲᕈᓐᓇᐃᔾᔨᓂᖏᓐᓄᑦ ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑕ ᓯᓚᑖᓄᑦ.

Puyuum Anialailaqutaa: Inmigut inungnillu-piliuqhimayut puyuum piliuqtaa atauhiinnarmik pulatjutinga naniqtauhimayuq uunnarutinga nunaryuap hilataanut.

• ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐊᒥᐊᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖏᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

72 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᐆᓇᖅᑐᒥᒃ ᓇᒃᓴᖅᓯᓂᖓ Imaqyuap Ingilrania Hihaittuq

Gulf Stream: A powerful river-like flow of warm water in the ocean that runs from Central America along the coastline up to Newfoundland and then turns toward Europe. It is the main reason why southern is usually warmer than southern Baffin.

ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᐆᓇᖅᑐᒥᒃ ᓇᒃᓴᖅᓯᓂᖓ: ᐆᓇᖅᑐᕐᒥᐅᓂᓐᖔᖅᑐᖅ ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᖅ ᐆᓇᖅᑐᒥᒃ ᓇᒃᓴᖅᓯᓂᖓ.

Imaqyuap Ingilrania Hihaittuq: Hakugiktuq kuukatut aulayuq hihaittuq tariumi kuugaliaqtuq Qitianit Amialikait nunanut Niufanlaanut, talvannga Lurapmut. Tamna uunaqtuninga kivataa Kalaaklimiut uunatqiyauyuq Qikiqtaalukmit.

73 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᔪᖅᐸᒃᑕᖏᑦ Nayuqpaktangit

Habitat: The place or type of natural environment where a plant grows or an animal lives.

ᓇᔪᖅᐸᒃᑕᖏᑦ: ᐱᕈᖅᑐᑦ ᐱᕈᕐᕕᒋᕙᒃᑕᖏᑦ ᓂᕐᔪᑏᓪᓗ ᓇᔪᖅᑕᖏᑦ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓃᖏᓐᓇᖅᑐᑦ.

Nayuqpaktangit: Nayugaa qanuriturluuniit nauttiat nauyut niryutitluuniit nayugangit.

74 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᔪᒐᕆᔭᐅᔪᑦ ᐊᕕᒃᑐᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓂᖏᑦ Nayuqpaktanginni Ahiruqtirniq

Habitat fragmentation: The break up of the natural environment of a plant or an animal into a mix of smaller unconnected patches of good land in between areas where that species can’t survive. It is usually caused by human activities.

ᓇᔪᒐᕆᔭᐅᔪᑦ ᐊᕕᒃᑐᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓂᖏᑦ: ᓇᔪᒐᖃᖅᑐᑦ ᓄᓇᐅᑉ ᐱᓕᕆᐊᖑᓂᖓᑕ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓂᖓᓂ ᐃᓃᕐᓕᐅᖅᑎᑕᐅᓕᐃᓲᑦ.

Nayuqpaktanginni Ahiruqtirniq: Ahiruqtirniq avatiup nauttiamit niryutiitlu mikitqiyangit atanngittut kihimi nakuutqiyauyumik nuna akunnganiitut uumayut uumalimaittut. Tamna inungnit taimailiuqtitauyut.

75 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖁᑦᑎᒃᑐᖅ Qulvahiktuq

High Arctic: A term that describes the most northerly region of each of the northern countries. It means different things to people in different regions, but in Canada it is generally considered to be the area north of Devon, Cornwallis, Bathurst and Melville islands.

ᖁᑦᑎᒃᑐᖅ: ᓯᓚᕐᔪᐊᖅᑕ ᓄᓇᓐᖑᐊᕆᔭᖓ ᐊᕕᒃᑐᖅᑕᐅᓯᒪᖕᒪᑕ ᓇᒦᓐᓂᖏᓐᓂᒃ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᓪᓗᑎᒃ. ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ ᑕᒪᓐᓇ ᑐᑭᓯᐅᒪᔭᐅᔪᖅ ᑭᓯᐊᓂᓕ ᑲᓇᑕᒥ ᖁᑦᑎᒃᑑᕐᒥᐅᑕᐅᓂᕋᖅᑕᐅᕗᑦ ᒪᕐᕈᓕᑭᐅᑉ, ᐅᖅᓱᕆᐊᑉ ᑕᓪᓗᕈᑎᓪᓗ ᕿᑭᖅᑕᖏᑕ ᖁᓛᓃᑦᑐᑦ.

Qulvahiktuq: Taiguutinga naunairutigiyaa ukiuqtarmiutaugami tamainnit Ukiuqtaqturmiutanit. Naunaitkutauyuq allatqiiktumik allanut inuknut avikturninganutlu, kihimi Kanatami ihumagiyauyuq Quttiktuurmiutamut Marruliqiup, Uqsuriap Tallurutilu Qikiqtangita qulaaniittut.

76 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ ᒪᕐᕈᖕᓃᒃ ᐃᓚᓯᒪᔪᑦ Ikummariktut Uqhukhat

Hydrocarbons:

Natural substances, like propane (C3­H8), that form a subgroup of fossil fuels because they are made up of only carbon and hydrogen.

ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ ᒪᕐᕈᖕᓃᒃ ᐃᓚᓯᒪᔪᑦ: ᐃᑯᒪᔾᔪᑎᐅᔪᓐᓇᖅᖢᑎᒃ ᐃᒪᕐᒥᓐᖔᖅᑐᖅ ᐆᒻᒪᕈᑎᖃᖅᑐᒥᓐᖔᖅᑐᕐᓗ. ᐃᑯᒻᒪᒍᑎᑦᑎᐊᕙᐃᑦ ᐅᖅᓱᐊᓘᓂᖏᓐᓄᑦ.

Ikummariktut Uqhukhat: Ikumatjutauyut malruungnik ilaqaqtut Algunnguq Puyua (Carbon) unalu ikummariktut uqhukhat (hydrogen). Nakuuyut uqhuryuat.

­

77 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᓂᒡᓚᕐᔪᐊᕐᓂᕕᓂᖓ Qangaraaluk Nilagyuaqhimatilluni Nunakpun

Ice age: A very long period of time (lasting hundreds or thousands of years) when it is so cold all around the Earth, ice ends up covering large areas of land and oceans that are normally free of snow or ice.

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᓂᒡᓚᕐᔪᐊᕐᓂᕕᓂᖓ: ᖃᖓᑲᓪᓛᓗᒃ ᓯᓚᕐᔪᐊᕗᑦ ᓂᒡᓚᕐᔪᐊᖅᑐᐊᓘᓚᐅᖅᓯᒪᒐᓗᐊᕐᒪᑦ ᓂᓚᓐᖑᖅᑐᐊᓘᓪᓗᓂ. ᓂᒡᓕᓇᕐᔪᐊᕐᓂᖓᓄᑦ ᓂᓚᕈᖅᓯᒪᓂᑰᖕᒪᑦ ᓄᓇᐅᑉ ᑕᕆᐅᓪᓗ ᐃᒪᕕᖓ ᖁᐊᕐᓂᑯᐊᓘᓪᓗᓂ ᐊᐱᔪᓐᓇᖏᑦᑑᒐᓗᐊᖅ ᓂᓚᙳᖅᑐᕕᓂᐅᕗᖅ. ᓄᓇᕐᔪᐊᕗᑦ ᓯᕐᒥᙳᖅᖢᓂ.

Qangaraaluk Nilagyuaqhimatilluni Nunakpun: Qangaraaluk (hannanik tausinik ukiunik) uunaqutinga tamainni hilaryuaqqut niglaryuaqhimangmat hiku hikunnguutivallaaqpaktaa nuna tariurlu hikuqalluayuittitlugu.

78 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐱᖃᓗᔭᑦ Piqaluyaq

Iceberg: A large piece of ice that is floating in open water after breaking off from an even larger mass of ice sitting over the land.

ᐱᖃᓗᔭᑦ: ᓂᓛᓗᐃᑦ ᐊᖏᔪᑦ ᐳᖅᑐᓪᓗᑎᒡᓗ ᓄᓇᐅᑉ ᓯᕐᒥᓕᐊᓗᖕᓂᓐᖔᕐᓂᑯᑦ ᐃᒫᓂ ᐳᒃᑕᓛᖅᑐᑦ ᐱᖃᓗᔭᐅᕗᑦ.

Piqaluyaq: Angiuq piqaluyaq puptalaaqtuq imarmi ahiruqtiraangat auktayuittumik hikumi ahiruqtuq.

79 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᕐᔪᐊᖅ, ᓯᕐᒥᕐᔪᐊᖅ Hikuryuat Auktuyuittuq

Ice sheet: A thick and fairly flat mass of ice that covers more than 50,000 square kilometres of land (about the size of ). Currently found only in Greenland and Antarctica.

ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᕐᔪᐊᖅ, ᓯᕐᒥᕐᔪᐊᖅ: ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ ᓯᕐᒥᐅᔭᖅ ᐊᖏᔪᐊᓘᓪᓗᓂ ᓂᓚᒃ ᕿᑭᖅᑕᐅᒃᑲᑎᑐᑦ ᐊᖏᑎᒋᔪᒥᒃ ᑕᓗᓯᓯᒪᓪᓗᓂ. ᓂᓚᐃᓐᓈᓗᖃᖅᑐᖅ ᑲᓛᖦᖡᑦ ᓄᓇᖓ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕᓗ ᓂᒋᕐᐸᓯᒻᒪᕆᐊᓃᖅᑐᖅ ᕿᑭᖅᑕᕐᔪᐊᖅ ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᕐᔪᐊᒧᑦ ᑕᓗᔭᐅᓯᒪᔪᑦ.

Hikuryuat Auktuyuittuq: Hiliktuq attariktuq hiku aktilaalik 50 tausitmik (Salliit qikiqtangatut aktikkutaa), tatja takunnaqtut Kalaakliitmi Antarctica-milu.

80 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑕᐅᕙᒃᑐᑦ Pilaqut

Impact: The outcome or effects a specific event has on the environment, on humans, on plant or animal populations, or on an object.

ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑕᐅᕙᒃᑐᑦ: ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᔪᖅ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓄᑦ, ᐃᓄᖕᓄᑦ, ᐱᕈᖅᑐᕆᔭᑦᑎᓐᓄᑦ ᐆᒪᔪᕆᔭᑦᑎᓐᓄᑦ ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ.

Pilaqut: Pilaqitjutaa avatitinut, inungnut, nauttianut uumayunulluuniit, hunamulluuniit.

81 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎᐅᕙᒃᑐᓄᑦ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ Pilaqutim Naunaiyautaa

Impact assessment: The identification of the effects an event had or will have, and the evaluation of desirable and undesirable consequences brought about by those effects.

ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎᐅᕙᒃᑐᓄᑦ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ: ᓇᓗᓇᐃᔭᕈᑎ ᖃᓄᐃᓕᓯᒪᔪᖃᓕᖅᑎᓪᓗᒍ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᔾᔪᑎᐅᔪᒥᒃ, ᓇᓗᓇᐃᔭᑦᑎᐊᕈᑎ ᓇᓕᐊᒃ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᓚᐅᕐᒪᖔᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᔾᔪᑎᐅᖕᒪᖔᓪᓗ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᔪᒧᑦ.

Pilaqutim Naunaiyautaa: Nalunaiyarutaa qanuritaaqhaanganik piyuq piniaqturluuniit, ihivriurningalu piumayunit piumanngitanik hulitjutingit piyauyut talvanga ihivruirutigiyangannit.

82 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ ᖃᓄᐃᓕᑳᓪᓚᖕᓂᐊᖅᑐᒧᑦ ᖃᐅᔨᔾᔪᑏᑦ Kinnguumannarutiit Uumayunun

Indicator species: A plant or animal species that only does well if specific conditions are present. Because of this, changes in the species’ health can be used as a warning that changes are also happening in the environment it lives in.

ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ ᖃᓄᐃᓕᑳᓪᓚᖕᓂᐊᖅᑐᒧᑦ ᖃᐅᔨᔾᔪᑏᑦ: ᐱᕈᖅᑐᑦ ᐆᒪᔪᕐᓘᓐᓃᑦ ᖃᓄᐃᖏᑦᑎᐊᕈᓐᓇᕐᒪᑕ ᐊᕙᑎᖏᓐᓂᒃ ᒪᓕᒡᓗᑎᒃ ᑭᓯᐊᓂ. ᑕᒪᓐᓇ ᐱᔾᔪᑎᒋᓪᓗᒍ, ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᔪᖅ ᖃᐅᔨᔾᔪᑎᐅᔪᓐᓇᕐᒪᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᖃᖃᑦᑕᓕᕈᓂ ᐆᒪᔪᕆᔭᑦᑎᓐᓄᑦ ᑕᕝᕙ ᑭᓯᐊᓂ ᐊᕙᑎᒋᔭᖓ ᖃᓄᐃᓕᕙᓪᓕᐊᓕᕐᒪᑦ ᖃᓄᐃᓕᕙᓪᓕᐊᕗᑦ.

Kinnguumannarutiit Uumayunun: Nauttiat huratjalluuniit nakuuyumik ittut ihuatqiat qanuritaangit talvaniitkaangat. Tatja nakuuyut niryutit nauttiallu kihimi naunaiqhunnguyuq aallannguqata.

83 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᐃᑦᑑᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ Hiamittaaqtuq Aanniarut

Infectious disease: A sickness that can be spread from one individual to another and is caused by very small organisms like viruses, bacteria or parasites.

ᐊᐃᑦᑑᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ: ᖃᓂᒻᒪᒃ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ, ᓲᕐᓗ ᓱᕈᔪᖕᓂᙶᓲᖅ, ᖁᐱᕐᕈᓂᙶᖅᑐᖅ ᐆᒪᔪᓂᙶᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ.

Hiamittaaqtuq Aanniarut: Aaniarut hiamittaaqtuq inungit atauhirmit allanut pipkaiyuq mikkannuamit aannialaqhihimayut.

• ᐊᐃᑦᑐᑐᐃᒍᑕᐅᒍᓐᓇᑦᑐᖅ ᖃᓂᒻᒪᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

84 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᓖᑦ ᒪᑭᒪᔾᔪᑎᖏᑦ Nunallaani Napatjutingit

Infrastructure: The basic utilities, buildings, networks and public services that are needed for the development, operation and growth of a community or a region.

ᓄᓇᓖᑦ ᒪᑭᒪᔾᔪᑎᖏᑦ: ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐃᕐᓂᒃ ᐊᑐᖅᑐᒃᓴᓂᒃ ᓇᑉᐸᖅᑎᕆᓂᖅ ᐃᒡᓗᒃᓴᓂᒃ, ᑐᙵᕕᒃᓴᓂᒃ ᐊᖅᑯᑎᒃᓴᓂᒡᓘᓐᓃᑦ ᓄᓇᓖᑦ ᐊᐅᓚᔾᔪᑎᒋᓂᐊᖅᑕᖏᓐᓂᒃ ᐱᕈᖅᐹᓪᓕᕐᓂᖓᓄᓪᓗ ᒪᑭᔾᔪᑎᐅᕙᓪᓕᐊᓂᐊᖅᑐᓄᑦ ᒪᓕᒃᓯᒪᔪᖅ.

Nunallaani Napatjutingit: Atuqtaunginnaqtut aulapkaitjutiit, igluqpaliurniq, tunngavikhanganik nunalingni aulatjutiginiaqtangit ihariagiyauyut piliurninganut, aulapkaininga angikliyuumirninganullu nunap avikturhimayurluuniit.

• ᓄᓇᓖᑦ ᓇᐸᔾᔪᑎᖏᑦ

85 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖁᐱᕐᕈᖃᓗᐊᓕᖅᑐᖅ Niviuvait Aalallu Amigaiqpallaaliqtut

Insect outbreak: An abnormal increase in the population of an insect species that is so extreme that large numbers of this insect are suddenly found almost everywhere within a region.

ᖁᐱᕐᕈᖃᓗᐊᓕᖅᑐᖅ: ᖁᐱᕐᕈᖅᑕᖃᕋᔪᖏᑦᑑᒐᓗᐊᕐᒥ ᖁᐱᕐᕈᖅᑖᕐᔪᐊᖅᑐᖅ ᐅᓄᖅᓯᑳᓪᓚᓗᐊᒧᑦ ᓇᒥᑐᐃᓐᓇᖅ ᓄᓇᒋᔭᖏᓐᓂᒃ ᑕᑯᔭᒃᓴᐅᓕᖅᖢᑎᒃ.

Niviuvait Aalallu Amigaiqpallaaliqtut: Kinnguumannaqhiyut niviuvait amigairyuumiyut talvuuna amigaittut niviuvait aalallu takunnaqhiyut tamainni humiliqaak nunani.

• ᐆᒪᔪᐊᕈᓯᖃᓗᐊᓕᖅᑐᖅ (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᓄᓇᐅᑉ ᑯᒪᖏᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᖁᐱᕐᕈᑦ ᐊᒥᓱᕈᑳᓪᓚᖕᓂᖏᑦ • ᖃᓗᐊᓕᖅᑐᖅ • ᐱᖃᓗᐊᓕᖅᑐᑦ

86 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑎᖅᑎᑦᑐᓐᓇᖏᑦᑐᖅ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎ Ilitquhianut Utiffaalimaittuq

Irreversible impact: An effect on a population or a change in an environment that cannot be undone.

ᐅᑎᖅᑎᑦᑐᓐᓇᖏᑦᑐᖅ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎ: ᖃᓄᐃᑦᑐᖃᖅᑎᓪᓗᒍ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᔾᔪᑎᐅᓗᓂ ᐃᓅᓯᕐᒧᑦ ᐊᕙᑎᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᒃᑕᖅᑕᐅᔾᔪᑎᖓ ᐅᑎᖅᑎᑕᐅᔪᓐᓇᖏᑦᑐᖅ ᖃᓄᐃᓕᖓᓚᐅᕐᓂᕆᔭᖓᓄᑦ.

Ilitquhianut Utiffaalimaittuq: Ilitquhianut utiffaalimaittuq ihuarhaffaaqtaulimaittuq. Himmiffaalimaittuq Inuqarvingmut avatimulluunniit.

87 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑭᔫᑑᒥ ᐊᖏᖃᑎᒌᒍᑎᑖᖅ Kiyuutuu Angirut

Kyoto Protocol: An international agreement negotiated in 1997 (in Kyoto, Japan), which came into force in February 2005. The governments of 155 countries have now signed this agreement to take actions to release less of the gases that contribute to the warming of the Earth.

ᑭᔫᑑᒥ ᐊᖏᖃᑎᒌᒍᑎᑖᖅ: ᓯᕗᓕᖅᑏᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᓕᒫᑦ ᑲᑎᒪᔭᖅᑐᓚᐅᖅᓯᒪᖕᒪᑕ 1997ᒥ ᔮᐸᓃᓯᑦ ᓄᓇᖓᓂ. ᑲᑎᒪᔭᖅᑐᕐᕕᐅᔪᖅ ᓄᓇ ᑭᔫᑑᒥ ᐊᑎᖃᖅᖢᓂ. ᐱᒋᐊᕐᓂᑯᓪᓚᕆᐅᓪᓗᑎᒃ ᕖᕝᕗᐊᕆ 2005ᒥ. ᑲᑎᒪᕐᔪᐊᖅᑎᓪᓗᒋᑦ ᒐᕙᒪᒋᔭᐅᔪᑦ 155ᓂ ᓄᓇᕐᔪᐊᓂᓐᖔᖅᑐᓂᒃ ᐊᖏᖃᑎᒌᒍᑎᒥᒃ ᐊᑎᓕᐅᓚᐅᖅᓯᒪᖕᒪᑕ ᐳᔪᕐᓗᐃᒃ ᐃᓯᐊᕿᕙᒃᑐᑦ ᐊᑐᖏᓐᓂᖅᓴᐅᓕᕆᐊᕐᓗᒍ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᐆᓇᖅᓯᔾᔪᑎᐅᓕᕐᓂᖓ ᐱᔾᔪᑎᒋᓪᓗᒍ.

Kiyuutuu Angirut: Hilaryuarmi angirutauyuq katimangmata 1997mi (Kiyuutu, Japaanmi), atuqtauliqtuq Fipyuali 2005mi. Kavamauyut 155 nunagiyauyunit sainiqtaa una angirut atuliriami ikitqiamik puyuit uunnautivaktut Nunaryuamut.

88 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑎᓲᖅᑐᖅ Hituaqturniq

Landslide: The sudden sliding down of a large quantity of soil, rocks and debris from a hill (like snow in an avalanche). It is often triggered by heavy rainfall.

ᑎᓲᖅᑐᖅ: ᑎᓲᕐᔪᐊᕐᕕᐅᔪᑦ ᓲᕐᓗ ᐊᐳᑎᒧᑦ, ᒪᕐᕋᕐᒧᑦ, ᐅᔭᕋᓄᑦ, ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᑕᐃᒪᐃᓕᒡᒍᓂᖅᓴᐃᑦ ᒪᖁᕐᔪᐊᓚᐅᖅᑎᓪᓗᒍ.

Hituaqturniq: Qilamiuqpiaqtumik hituaqturniq (aput qilamiuqtumik hituaqtuliraangat) amigaitpiaqtunik nunamik, uyarat ahiruqtirihimayutlu, taimailiuqpaktuq nippallukpallaaraangat.

• ᓯᑑᖅᑐᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

89 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐳᓪᓚᖕᓂᑯᓂᙶᖅᑐᓂᒃ ᓄᓇᓂᙶᖅᑐᓂᒃ ᓯᓚᐅᑉ ᐆᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖓ Puplak Uunautivalliayuq Ikiarmi

Methane (CH4): A gas that plays a large role in incresaing the temperature of the Earth’s surface (even though there is not a lot of it in the air). It is produced when charcoal, oil and gas are burned, when things decompose in nature or in landfills, and when frozen bogs melt.

ᐳᓪᓚᖕᓂᑯᓂᙶᖅᑐᓂᒃ ᓄᓇᓂᙶᖅᑐᓂᒃ ᓯᓚᐅᑉ ᐆᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖓ: ᓲᕐᓗ ᐊᒃᑕᕐᕕᖕᒦᑦᑐᑦ ᓱᕈᖅᐸᓪᓕᐊᔪᑦ ᐳᓪᓚᒍᓐᓇᕐᒪᑕ ᐳᓪᓚᐃᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖏᓐᓄᒃ ᓄᓇᒥᙶᖅᑐᓂᒃ.

Puplak Uunautivalliayuq Ikiarmi: Puplak uunnautivalliayuq Nunaryuap ikianganut amigainngittuugaluaq hilaptikni. Puplautiqiyauyuq, piliuqpaktuq uqhurluit uqhuryuaq kaasiliirlu ikumaliraangata augaangamik ikkakuurvingnillu.

90 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᒃᑐᐃᓗᐊᖅᑕᐃᓕᑎᑦᑎᓂᖅ Ihuiqtaililaqiniq

Mitigation: The steps humans take to avoid negative effects on the environment or to lessen those that can’t be prevented. It often means finding ways to reduce the release of gases that cause the warming of the Earth, as well as ways to increase the removal of these gases from the air.

ᐊᒃᑐᐃᓗᐊᖅᑕᐃᓕᑎᑦᑎᓂᖅ: ᐃᓄᖕᓂᒃ ᑕᒪᓐᓇ ᖃᓄᐃᔾᔪᑕᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓕᒃ ᐅᐸᓗᖓᐃᔭᖅᓯᓗᑎᒃ ᓈᒻᒪᒃᑐᒥᒃ ᐸᕐᓇᒃᓯᒪᖁᔨᔾᔪᑎ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓄᑦ. ᓲᕐᓗ ᐳᔪᕐᓗᓕᖕᓂᒃ ᐊᑐᖏᓐᓂᖅᓴᐅᕐᓂᖅ ᐆᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᒋᖕᒪᒍ ᓯᓚᑦᑕ. ᖃᓄᕐᓗ ᐊᑦᑕᕐᓇᖏᓐᓂᖅᓴᐅᓕᓯᒪᔪᒥᒃ ᐲᔭᐃᕙᓪᓕᐊᖁᓪᓗᑕ ᓱᕈᕈᑎᐅᔪᓐᓇᖅᑐᓂᒃ ᓯᓚᑦᑎᓐᓄᑦ.

Ihuiqtaililaqiniq: Inuit atuqtait ihuiyaingittaangani avatimut mikhilaarianganiluunniit ayurnaqqat. Nalvaaqhiurnaqtuq mikhilaarutikhaanik anianiup puplait uunnagyuummirutivaktut nunaryuamik, piiyaiyut puplangnit ikiarmi.

• ᓱᕈᐃᓗᐊᖅᑕᐃᓕᑎᑦᑎᓂᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᓱᕐᕋᐃᓗᐊᖅᑕᐃᓕᒪᓂᖅ (ᐸᖕᓂᖅᑑᖅ)

91 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᐅᑦᑎᓱᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ Munaqhiniq Ihivriuqtauqattaqtukhat

Monitoring: Regular observation and recording of environmental conditions done over time to detect the changes in the environment, air and water quality, as well as the health of plant or animal populations.

ᓇᐅᑦᑎᓱᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ: ᖃᐅᔨᓴᐃᖏᓐᓇᖅᖢᒍ ᑎᑎᕋᖅᐸᓪᓕᐊᓗᒍᓗ ᐊᕙᑎᑦᑕ ᖃᓄᐃᓕᖓᓕᕐᓂᖓ ᓇᐅᑦᑎᖅᓱᓗᒋᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᔪᑦ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓄᑦ, ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑎᓐᓄ ᐃᒪᐅᓪᓗ ᖃᓄᐃᓐᓂᖓ, ᐋᓐᓂᐊᕐᓇᖅᑐᑖᕈᑎᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓖᓪᓗ ᐃᓄᖕᒧᑦ ᐃᓄᖕᓄᓪᓘᓐᓃᑦ.

Munaqhiniq Ihivriuqtauqattaqtukhat: Naunaiyaiqattaqtut titiraqtullu avatip pitquhianik aalanguqpalliavaktut ilitturiyaanginni avati, ikiaq, imarlu qanuritaakhaanik naamagutaillu inuum inuqarnirilluunniit.

• ᐅᔾᔨᖅᑐᕐᓂᖅ ᐅᔾᔨᖅᑐᖅᓯᐊᕐᓂᖅ (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᖃᐅᔨᓴᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ

92 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᑯᑐᖃᖅ Hikutuqat Piqaluyaq

Multi-year sea ice: Chunks or layers of frozen saltwater that don’t melt completely during the summer months, and last for more than one ice season. The longer they last, the bigger they get and the less salty they become.

ᓯᑯᑐᖃᖅ: ᓂᓚᐃᑦ ᑕᕆᐅᕐᒦᑦᑐᑦ ᐊᐅᔭᒃᑯᑦ ᐊᐅᖕᓇᖅᓯᒐᓗᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᐊᐅᒃᐸᓪᓕᐊᖏᑦᑐᑦ, ᐊᕐᕌᒍᑐᐊᕐᒧ ᑕᐃᒪᐃᖏᖢᑎᒃ. ᓂᓚᐃᑦ ᑕᒫᓃᖏᓐᓇᕐᓂᑯᐃᑦ ᐊᖏᒡᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖏᓐᓄᑦ ᑕᕈᐅᖑᔪᓐᓃᖅᐸᓪᓕᐊᔪᑦ.

Hikutuqat Piqaluyaq: Ilainnait, tariumi hikut auyami mahayuitut, ukuat hikut aulayuituut ukiumi. Mahangitkaangamiik angiklivaktun tariuqarluaruiqhutiglu.

• ᐊᓐᓂᓴᐃᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᑐᕙᑐᖃᖅ

93 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓯᒃᓰᓐᓇᕐᓂᖓ Taimaittutuqaq Uliqturniq Puyurmin

Natural greenhouse effect: Trapping of heat over the Earth’s surface by gases naturally found in the air. Without these gases, all the heat from the sun would escape and the planet would become very cold. The gases released by human activities add to this natural insulating blanket around the Earth.

ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓯᒃᓰᓐᓇᕐᓂᖓ: ᓯᓚᕐᔪᐊᕗᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᖕᒪᑦ ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᓇᕐᓂᖓᓄᑦ. ᓴᐴᓗᑕᕆᔭᕗᑦ ᐃᒃᑮᓐᓇᖅᑐᒧᑦ. ᓴᐴᓗᑕᖃᖏᒃᑯᑦᑕ ᓯᓚᕐᔪᐊᕗᑦ ᐃᒃᑮᕌᓘᒐᔭᕐᒪᑦ. ᐆᖅᑰᔾᔪᑎᕗᑦ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓃᖏᓐᓇᖅᑐᖅ.

Taimaittutuqaq Uliqturniq Puyurmin: Uunnakpallianiq nunaryuap qalinga anialailaqutip imaup puyungit puyullu ikiamiinginnaqtut. Piiqpata, uunarniq hiqinirmit anianiaqtuq nunalu niglaumaqpiarniaraluaqtuq. Amihut puyuit aniapkaqtauyut inuit hulilukaarutainnit ilaliutivaktut ulitturninganut hilaryuap.

94 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᒫᓂᕐᒥᐅᑕᑐᖃᐅᖏᑦᑐᑦ ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ Tahamanirmiutaungittut Uumayut

Non-native species: A plant or animal species that wasn’t originally part of an environment but is now found there. It is usually introduced to the new area by human activities, or by natural disturbances in its own region.

ᑕᒫᓂᕐᒥᐅᑕᑐᖃᐅᖏᑦᑐᑦ ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ: ᐱᕈᖅᑐᑦ ᓂᕐᔪᑏᓪᓘᓐᓃᑦ ᑕᑯᔭᐅᓚᐅᖅᓯᒪᖏᑦᑐᑦ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓂ ᓇᓂᔭᐅᖃᑦᑕᓕᖅᑐᑦ. ᐃᓄᖕᓂᒃ ᓇᒃᓴᖅᑕᐅᓂᑯᐃᓪᓘᓐᓃᑦ ᐱᓕᕆᓂᖏᑎᒍᑦ, ᓯᓚᑦᑕᓘᓐᓃᑦ ᖃᓄᐃᓕᖓᓕᕐᓂᖓᓄᑦ ᐃᓂᒋᔭᑦᑎᓐᓃᓕᖅᑐᑦ.

Tahamanirmiutaungittut Uumayut: Nauttiat huratjalluunniit ilaungittuugaluaq avatimut tahamaniiliqtut kihimi. Nutaamut aggitjauvaktut inuit hulilukaarutainnik, ilaaniluunniit qanurililaqingmat avatigaluanganit.

95 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑭᖑᕝᕕᒃᑲᓐᓂᕈᓐᓇᖏᑦᑐᑦ Nautqilimaittut Nalvaaqtauhunnguyut

Non-renewable resource: The kind of natural resource, like minerals and gas that cannot grow back (like trees and plants do) or that do not come back in natural cycles (like sunlight, wind or water) after they are used.

ᑭᖑᕝᕕᒃᑲᓐᓂᕈᓐᓇᖏᑦᑐᑦ: ᓄᓇᒋᔭᑦᑎᓐᓃᓕᕆᖅᑐᑦ, ᓲᕐᓗ ᐅᔭᖅᑲᑦ ᐅᖅᓱᐅᓗᓪᓗ ᐱᔭᐅᑎᓪᓗᒋᑦ ᐅᑎᖅᑎᑦᑐᓐᓇᖏᒻᒪᑕ (ᓇᐹᖅᑐᑦ ᐱᕈᖅᓯᐊᓪᓗ ᐅᑎᖅᑎᑦᑐᓐᓇᖅᖢᑎᒃ) ᐱᔭᐅᓯᒪᓕᖅᑎᓪᓗᒋᓪᓗ ᓄᓇᑦᑕ ᐊᐅᓚᓂᕆᔭᖓᓄᑦ ᐅᑎᕆᐊᕈᓪᓚᖏᑦᑐᑦ (ᓲᕐᓗ ᓯᕿᓂᕐᒧᑦ, ᐊᓄᕆᒧᑦ, ᐃᒪᕐᒧᓪᓘᓐᓃᑦ) ᐱᔭᐅᓯᒪᓕᖅᑎᓪᓗᒋᑦ.

Nautqilimaittut Nalvaaqtauhunnguyut: Nunamin nalvaaqtauyukhat, hapkuan uyaqqat kasiliitlu, nautqilimaittut nungutauhimaliqtillugit nautqilimaittut (napaaqtutun nauttiatullu) utiffaalimaittullu (hiqiqtut, anuritut imaqtulluunniit).

96 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐹᒃᑯᑦ ᑕᕆᐅᒃᑰᖅᖢᓂ ᐃᑳᕆᐊᕐᕕᒃ Qutingnikpaakkut Tariukkun Ikaarvia

Northern Sea Route: The shortest shipping lane between Europe and Asia. It runs along the northern coastline of Russia. It is not regularly used by commercial ships because there is a lot of ice for much of the year.

ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐹᒃᑯᑦ ᑕᕆᐅᒃᑰᖅᖢᓂ ᐃᑳᕆᐊᕐᕕᒃ: ᐅᒥᐊᕐᔪᐊᒃᑯᑦ ᐊᒃᔭᖅᑐᐃᔾᔪᑎᐅᕙᒃᑐᑦ ᓂᐅᕕᐊᒃᓴᓂᒃ ᑕᒪᓐᓇ ᐃᑳᕆᐊᕐᕕᒃ ᑕᕆᐅᑉ ᐊᐅᓚᓂᖓᓃᓐᓂᖅᓴᖅ ᕋᓯᐊᑉ ᓯᒡᔭᖓᒎᖅᖢᑎᒃ ᓴᐃᓃᓯᑦ ᓄᓇᖓᓄᐊᖅᐸᒃᑐᑦ ᑕᕆᐅᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᑭᐊᓂᕐᒥᐅᑕᓄᑦ. ᒫᓐᓇ ᑭᓯᐊᓂ ᐅᒥᐊᕐᔪᐊᓂᒃ ᐊᑐᖅᑕᐅᒐᔪᒍᓐᓃᖅᑐᖅ ᓯᑯᖃᓗᐊᕐᓂᖓ ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᒥ ᐱᔾᔪᑎᐅᓪᓗᓂ.

Qutingnikpaakkut Tariukkun Ikaarvia: Una imapkut apkuti umiat atukpagaat Europemi, Pacific Oceanmi, Asia-milu. Russiap hinaani ittuk apkutaa. Atuktaulluarungnaiqtuq umianin hikuqainaqmat ukiumi.

97 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑐᓄᕕᐊᓃᑦᑐᖅ ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᑲᔾᔨᖓ Tunuviup Naunaitkutaa Nunaryuap Kapyinga

North Pole: The most northerly point on Earth. It is the northern end of the imaginary axis on which the planet turns.

ᑐᓄᕕᐊᓃᑦᑐᖅ ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᑲᔾᔨᖓ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᑲᔾᔨᖓ ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐹᖑᓂᕋᖅᑕᐅᔪᖅ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᓄᑦ. ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐊᐅᓚᓂᖓᓄᑦ ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐹᖑᓂᕋᖅᑕᐅᔪᖅ.

Tunuviup Naunaitkutaa Nunaryuap Kapyinga: Tunuvingmiutqiyaa una nunaptingni. Tunuvikmiutqiyaa kapyinga nunapta kaivitjutta.

98 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᑉ ᑕᕆᐅᖓᑕ ᓱᓪᓗᐊᓗᖏᑎᒎᕐᕕᒃ Umiaqturviup Nangaqturvia Ukiuqtaqtumi

Northwest Passage: The shortest shipping lane between the Atlantic and Pacific oceans. It runs from the tip of along the coastline of mainland , all the way to . It is not regularly used by commercial ships because there is a lot of ice for much of the year.

ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᑉ ᑕᕆᐅᖓᑕ ᓱᓪᓗᐊᓗᖏᑎᒎᕐᕕᒃ: ᐅᒥᐊᕐᔪᐊᑦ ᐊᖅᑯᑎᖓ ᖁᑦᑎᒃᑐᒥ ᐅᐊᓕᓂᐅᓪᓗ ᑲᓇᖕᓇᐅᓪᓗ ᑕᕆᐅᖓᒍᑦ ᐅᑎᖅᑕᕋᕐᓂᐊᖅᖢᓂ ᑕᒪᓐᓇ ᓯᕕᑭᒡᓕᒋᐊᕈᑎᕐᔪᐊᖅ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᑉ ᑕᕆᐅᖓᑕ ᓱᓪᓗᐊᓗᖏᑎᒍᑦ. ᕿᑭᖅᑖᓗᖕᒥᓐᖔᖅᖢᓂ ᕿᑎᕐᒥᐅᓄᓐᖓᐅᔪᖅ ᖃᖏᖅᖢᐊᓗᒃᑯᑦ ᐃᑳᕆᐊᕐᕕᒃ ᐊᓛᔅᑲᒧᑦ ᑎᑭᖦᖢᓂ. ᒫᓐᓇ ᑭᓯᐊᓂ ᐊᑐᖅᑕᐅᒐᔪᒍᓐᓃᖅᑐᖅ ᐅᒥᐊᕐᔪᐊᓂ ᓯᑯᖃᐃᓐᓇᓗᐊᖅᐸᖕᓂᖓᓄᑦ ᐊᕐᕌᒎᑉ ᐃᓗᐊᓂ.

Umiaqturviup Nangaqturvia Ukiuqtaqtumi: Umiat nangaqturvinga apqutaan Ualinirmiut tariungani (Atlantic) Kivataanirmiut tariunganut (Pacific). Qikiqtaalungmiut hinaani pigiaqhuni Kitikmeot nunanganut apquti. Maana atuqtauyuittuq hikuqainnaqpangmat ukiuq tamaat.

• ᓄᖃᖅᑕᖓ (ᐸᖕᓂᖅᑑᖅ)

99 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᐊᐅᓚᕐᔪᐊᕐᓂᖓᓄᑦ ᓇᒃᓴᖅᓯᖃᑦᑕᖅᑐᖅ Tarium Ingilrania Nutqayuittuq

Ocean conveyor belt (thermohaline circulation): The broad and deep loop that most of the water in the seas follows as it moves around the planet. This large-scale movement is powered by the wind, and differences in the temperature and saltiness of the water in the oceans (because cold and salty water sinks). It is one of the main ways that heat is transported around the Earth.

ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᐊᐅᓚᕐᔪᐊᕐᓂᖓᓄᑦ ᓇᒃᓴᖅᓯᖃᑦᑕᖅᑐᖅ: ᑕᕆᐅᕕᐅᑉ ᐃᑎᓂᕐᔪᐊᖓᓂᓐᖔᖅᑐᖅ ᐊᐅᓚᓂᖃᕐᒪᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᖅ ᐅᐃᔾᔭᒃᑕᖅᖢᓂᐅᒃ. ᐊᓄᕆᒥᒃ ᒪᓕᒃᖢᓂ ᐊᐅᓚᓂᖅᑖᖅᐸᒃᑐᖅ, ᐆᓇᕐᓂᖅ ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖓᓗ ᐃᒪᕕᐅᑉ ᖃᐅᔨᔭᐅᕙᒃᐳᖅ (ᓂᒡᓕᓇᕐᓂᖅᓴᐃᑦ ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖅᓴᐃᓪᓗ ᐃᑎᓂᖅᓴᒧᐊᖅᐸᒃᑐᑦ). ᑕᒪᓐᓇ ᐱᔾᔪᑎᒋᓪᓗᒍ ᐃᒪᕕᖕᒥᒃᑰᖅᖢᓂ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᔪᒥᒃ ᐅᐃᒡᔮᕈᑎᕙᒃᐳᖅ.

Tarium Ingilrania Nutqayuittuq: Angiyuq itiyuqlu ingilrayaarvia tariut malikpaktaa ingilragaangami kaivittaa nunaryuaq. Una angiyuq kaivinniq anurimut ingilratitauyuq, niglingarnia uunarnialu imaulu tariuqarnia (imaq niglinaruni tariuqarniqhaq). Uunaqtumik ingilratitivaktuq tariuttinni.

100 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᖏᐅᓕᒃ Harvaq

Ocean current: A stable and more or less uninterrupted path taken by water as it flows through an ocean. Although the tides affect local water movements, this term applies to large-scale flows of water that can stretch for thousands of kilometres.

ᐃᖏᐅᓕᒃ: ᑕᕆᐅᕐᒥ ᐊᐅᓚᓂᐅᕙᒃᑐᖅ.

Harvaq: Aulainnaqtuq harvaq tariukkuuqtuq. Ulipkaaqattarnirit pilaqutigaluaqhutik imaup igutaarninganut, una uqaut angiyuraalungnut tagyaaryuaqpaktuq ungahikhiryuaqpaktuq.

101 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᐅᖓᑕ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ Igalauyaup Iluani Anirniqarnaittuq

Ozone: A form of oxygen that is found in the upper and lower layers of the envelope of air and gases that surrounds the Earth. It occurs naturally in the upper layer where it shields the planet from the harmful rays and energy in sunlight. In the lower layer it is one of the gases that contributes to the warming of the planet.

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᐅᖓᑕ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ: ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖅ ᑭᓯᐊᓂ ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓᓃᑦᑐᖅ.

Igalauyaup Iluani Anirniqarnaittuq: Anirnikhak naunaituk kulanilu attanilu hilami puplaillu nunap avatani. Qulaani ikiarmiittumik pivaktuk nunakput ikayukhugu hikinim uunarninganit, kihimi ikaiq atauhiuyuq puplaq ikayukpaktuk uunnaktipkaqhugu nunaryuaq.

102 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓ Igalauyaq

Ozone layer: A band of ozone located about 30 kilometres in the sky that protects the Earth by soaking up the harmful energy in sunlight. Some human-made chemicals can cause damage or thinning of this layer. Seasonal holes sometimes even appear in this layer above the northern and southern tips of the planet.

ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓ: ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᖃᓂᒋᔭᖓᓂᒃ ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑕ ᐃᑭᐊᕆᔭᖓ ᓴᐴᓗᑕᕆᒐᑦᑎᒍᑦ ᑕᑯᒃᓴᐅᖏᑦᑐᖅ ᐳᓪᓚᖅ ᓄᐊᑦᑎᕙᓪᓕᐊᔪᖅ ᐃᓯᖅᑎᑦᑕᐃᓕᓪᓗᓂ ᓯᕿᓂᕐᒥᓐᖔᖅᑐᒥᒃ ᐆᑕᕐᓇᖅᑐᒥᒃ. ᑭᓯᐊᓂᓕ ᐃᓄᖕᓄᑦ ᓴᓇᔭᐅᓯᒪᔪᑦ ᐃᓚᐅᕈᑏᑦ ᐳᓪᓚᐃᑦ ᑕᒪᑐᒥᖓ ᓱᕋᒃᓴᐃᖕᒪᑕ ᐃᑭᐊᕆᔭᕗᑦ ᐊᖕᒪᖅᐸᓪᓕᐊᓕᖅᖢᓂᐅᒃ. ᐊᖕᒪᖅᓯᒪᓕᖅᑐᒥᒡᒎᖅ ᖃᐅᔨᓯᒪᔪᖃᖅᐸᓕᖅᑐᖅ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᑐᓄᕕᐊᓃᑦᑐᒥᒃ ᓂᒋᖅᐸᓯᖓᓃᑦᑐᒥᒡᓗ ᓱᕋᒍᑎᐅᔪᓐᓇᖅᑐᓂᒃ ᐃᓯᖅᑐᐃᓂᐊᕐᕕᐅᓕᖅᑐᑦ.

Igalauyaq: Ukuat anirniqarnnaqtuup ungahingninga kingiktuq 30 kilamittanik ikiarmi tappaani, ikayukpaktuk nunamik, ukuat piplugit hikinip aulatjutaanik kamanaqtunik. Inuit havaangit ihuirutittaaqtuk. Igalauyaq angmaqpaktut tunungani hivunnganilu hilaptinni.

103 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓄᓇᐅᑉ ᕿᕿᓂᖓ Nunaup Puvitquumannga

Permafrost: Soil and ground that stays frozen all year-round.

ᓄᓇᐅᑉ ᕿᕿᓂᖓ: ᐃᔾᔫᑉ ᒪᓂᕋᐅᓪᓗ ᖁᐊᖅᓯᒪᐃᓐᓇᖅᐸᖕᓂᖓ ᐊᕐᕌᒎᑉ ᐃᓗᐊᓂ.

Nunaup Puvitquumannga: Marluk, nunnalu qiqaumayut ukiuq tamaan.

• ᓄᓇᐅᑉ ᖁᐊᖑᓂᖓ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

104 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑲᑎᒪᓂᕐᔪᐊᓄᑦ ᐃᓚᐅᖏᓐᓇᕆᐊᓖᑦ Ilaunginnaraaqpangniaqtun

Permanent Participants: The organizations actively involved in the work of the Arctic Council on behalf of the Aboriginal peoples of the North. They are the Inuit Circumpolar Conference, the Arctic Athabascan Council, the Gwich’in Council International, the Aleut International Association, the Saami Council and the Russian Association of Indigenous Peoples of the North.

ᑲᑎᒪᓂᕐᔪᐊᓄᑦ ᐃᓚᐅᖏᓐᓇᕆᐊᓖᑦ: ᑲᑎᒪᔩᑦ ᐃᓚᐅᖏᓐᓇᕆᐊᖃᖅᑐᑦ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑦ ᑲᑎᒪᔨᖏᓐᓄᑦ ᐊᑭᓴᖅᑐᐃᓪᓗᑎᒃ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᑉ ᓄᓇᖃᖅᑳᖅᓯᒪᔪᖁᑎᖏᓐᓂᒃ. ᐅᑯᐊ ᐃᓄᐃᑦ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑦ ᑲᑎᒪᔨᖏᑦ, ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑦ ᐊᑕᐹᔅᑲᓐ ᑲᑎᒪᔨᖏᑦ, ᑯᕕᑦᓯᓐ ᑲᑎᒪᔩᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᒥ, ᐊᓕᐅᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᑲᑎᑐᔾᔨᖃᑎᒌᖏᑦ ᓵᒥᑦ ᑲᑎᒪᔨᖏᑦ ᕋᓯᐊᒥᐅᓪᓗ ᐃᓄᖏᑕ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥᐅᑕᐃᑦ ᑲᑎᒪᔨᖏᑦ.

Ilaunginnaraaqpangniaqtun: Taapkuan timiliuqtauhimayun huliinnaqtun havarutainni Ukiuqtaqtumi Katimayiit pitjutigiplugit Nunaqaqqaaqhimayun Ukiuqtaqtumi. Tapkuanguyun Inuit Hilaryualimmaarmi Katimayiryuangit, Arctic Athabascan Katimayiit, Gwich’in Katimayiit International, Aleut International Katimayiit, Saami Katimayiit ukuallu Russian Katimayiit Nunaqaqqaaqhimayuni Ukiuqtaqtumi.

105 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᐅᒃᑲᕐᓃᑦ Hikuilruq Ikirahait

Polynya: An area of open water surrounded by sea ice. It is usually formed because there is a strong flow of water that prevents the formation of ice in that area. It remains open all winter and usually attracts a lot of wildlife.

ᐊᐅᒃᑲᕐᓃᑦ: ᑕᕆᐅᕐᒥ ᒪᑐᐃᖓᓂᖃᖅᑐᖅ ᐊᐅᓚᓂᕐᔪᐊᖃᕐᓂᖓᓄᑦ. ᐃᒪᕕᒃ ᐊᐅᓚᓂᕐᔪᐊᖃᕐᓂᖓᓄᑦ ᓯᑯᔪᓐᓇᖏᑦᑐᖅ. ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᖅ ᒪᒃᐱᖓᔪᖅ ᐆᒪᔪᓄᑦ ᐃᓂᑦᑎᐊᕙᒋᔭᐅᓪᓚᕆᒃᖢᑎᒃ.

Hikuilruq Ikirahait: Hikiulruq hikiuqhimayuq tarium hikuani. Ingilraniqarami hikuiqpaktuq taikani. Ukiuq tamaat ikirahak hikuiqtaaqtut. Amigaittunik tingmitjanik nayugauvaktuq.

• ᐃᑭᕋᓴᒃ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᒪᒥᑦᑐᐃᑦᑐᖅ (ᑰᒑᕐᕈᒃ) • ᐊᖕᒪᓂᖅ (ᐹᓪᓕᕐᒥᐅᑦ) • ᓴᕐᕙᖅ, Harvaq (ᐊᕐᕕᐊᑦ)

106 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᓗᒃ ᑲᑕᒐᖅᑐᑦ ᓄᕗᔭᓂ Hilaluktuq Nuvuyani

Precipitation: Either liquid (rain) or solid (snow or ice) water that falls from the sky and reaches the ground.

ᓯᓚᓗᒃ ᑲᑕᒐᖅᑐᑦ ᓄᕗᔭᓂ: ᒪᓴᐅᓪᓗᑎᒃ (ᒪᖁᒃ) ᒪᓴᐅᖏᑦᑐᕐᓘᓐᓃᑦ (ᐊᐳᑎ ᓂᓚᓪᓘᓐᓃᑦ) ᐃᒪᐃᑦ ᓄᕗᔭᓂᙶᖅᖢᑎᒃ ᓄᓇᒧᑦ ᑐᑉᐸᓪᓕᐊᔪᑦ.

Hilaluktuq Nuvuyani: Immaq (nipaluk) naptuyuqluunniin (aputi qanirluuniit) imaak katakpaktuk qilakmin nunamungaqhuni.

• ᓯᓚᓗᖅᑐᖅ ᖃᐅᓯᕐᓇᓗᕿᖦᖢᓂ Hilalukutuq Qauhirngnaluqi&&uni (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᓯᓚᐅᑦᓯᐊᖏᑦᑐᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

107 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᓄᕆᐅᑉ ᓇᑭᙶᕋᔪᖕᓂᖓ Anuqhirluarvia

Prevailing winds: The direction the wind comes from most of the time in a particular region in a fixed time period (like a season or a year).

ᐊᓄᕆᐅᑉ ᓇᑭᙶᕋᔪᖕᓂᖓ: ᐊᓄᕆᕙᖕᒪᑦ ᐊᓄᕆᐅᑉ ᓇᑭᓐᖔᕐᓂᖓᑕ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᓂᖓ, ᓇᒥᓐᖔᕐᓂᖓ, ᖃᖓᒃᑯᑦ, ᐊᕐᕌᒎᑉ ᐃᓗᐊᓂ ᐊᕐᕌᒍᒥᓪᓘᓐᓃᑦ.

Anuqhirluarvia: Humilliqaaq anuqhilaqivaktuq humiliqaaq nunaryuami, qakugunnguraangat, ukiumiluuniit auyamiluuniit anuqhilaqivaktuq.

108 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᓇᕐᓂᖓᑕ ᐊᓯᔾᔨᖅᑕᕐᓂᖓ Uunarniup Utiqattarvia

Radiative forcing: A change in the natural balance between the heat reaching the Earth and heat escaping from it. Processes (like a drop in the sun’s energy) that cool the air by reducing the amount of heat coming in are considered negative. Processes that warm the air by reducing the amount of heat escaping (like a rise in the release of heat-trapping gases) are considered positive.

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᓇᕐᓂᖓᑕ ᐊᓯᔾᔨᖅᑕᕐᓂᖓ: ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑎᓐᓄᑦ ᐃᓯᖅᐸᓪᓕᐊᔪᖅ ᐊᓂᕙᓪᓕᐊᔪᕐᓗ ᐆᓇᕐᓂᖅ ᓇᓕᒧᒃᓱᐃᓐᓇᖅᑑᒐᓗᐊᖅ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓕᖅᑎᓪᓗᒍ. ᑕᒪᓐᓇ ᐆᓇᕐᓂᐅᑉ ᐃᓯᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᓪᓗᓂ ᓄᓇᒧᐊᖅᐸᓪᓕᐊᔪᖅ. ᐆᓇᖅᑐᒡᓗ ᐊᓂᓯᑎᑦᑎᕙᓪᓕᐊᔪᖅ ᓂᒡᓕᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᓪᓗᓂ.

Uunarniup Utiqattarvia: Aalanguknik uunaqniup apkuta nunamun aniakattarningalu. Qanuriliurniit (taimaatunkiaq mikhiyuummirnik hiqinium aulatjutaani) niglaqtittiraangat hilamik mighiyuummirhugu uunarniq itiqtiqtuq ihumagiyauyun ataaniittun, tapkuanlu uunaktitpaktaa hila mighiyuummirhugu uunarniq aniaqattarninga (taimaatunkiaq anipkarningitni uunaqnirmi-anipkaqtailitjutin puyun) ihumagiyauyun qulaaniittun.

109 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐆᒪᔪᓂᒃ ᐱᕈᖅᑐᓂᒡᓗ ᓇᒦᓐᓂᕆᔭᐅᔪᖅ Nunagiyaa

Range: The physical area where a plant or animal species is naturally present. For animal species, it can be broken down by seasons (summer and winter), or stages of its life cycle (breeding and non-breeding).

ᐆᒪᔪᓂᒃ ᐱᕈᖅᑐᓂᒡᓗ ᓇᒦᓐᓂᕆᔭᐅᔪᖅ: ᓇᒦᓪᓚᑦᑖᕐᓂᐅᔪᑦ ᓲᕐᓗ ᓄᓇᓐᖑᐊᒥ ᑎᒃᑯᐊᖅᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖏᑦ ᐱᕈᖅᑐᑦ ᓂᕐᔪᑏᓪᓗ ᓇᔪᒐᖃᕐᕕᖕᑦ. ᓂᕐᔪᑏᑦ, ᐊᕕᒃᑐᖅᓯᒪᐅᖅᐸᒃᑐᑦ ᓇᒦᓐᓂᖏᑦ ᐊᕐᕌᒍᑉ ᐃᓗᐊᓂ ᒪᓕᒃᖢᑎᒃ (ᐊᐅᔭᒥ ᐅᑭᐅᒥᓗ) ᖃᓄᐃᓕᖓᓂᖏᓪᓗ (ᕿᑐᕐᖑᕐᕕᒃ ᕿᑐᕐᖏᐅᕐᕕᐅᖏᑦᑐᖅ).

Nunagiyaa: Tahamani nunami nautiat huratjallu nayugvia. Huratjanun, ilaani naunaiyaqhimavaktun qanganguraangami (auyami ukiuqmi) kituniluunniit inuuhiani (ivayut ivangittunluunniit).

110 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑭᖑᕝᕕᕈᓐᓇᖅᑐᖅ Nunguyuittut

Renewable resource: A natural resource (like the sun, wind or water) that comes back itself or that can be replaced or grown back after it is used.

ᑭᖑᕝᕕᕈᓐᓇᖅᑐᖅ: ᓄᓇᒦᑦᑐᖅ ᑕᑯᒃᓴᑦ (ᓯᕿᓂᖅ, ᐊᓄᕆ ᐃᒪᕐᓘᓐᓃᑦ) ᐃᒻᒥᓂᒃ ᑭᖑᕝᕕᕈᓐᓇᖅᑐᖅ ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᕐᓘᓐᓃᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᑕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ ᐱᕈᒃᑲᓐᓂᕈᓐᓇᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ ᐱᕝᕕᐅᓚᐅᑲᒃᑎᓪᓗᒍ.

Nunguyuittut: Nunamiittuq atuqtautjut (hiqiniq, anuri imarluunniit) utiqtaaqtuq inmigun himmauhiqtaaqtuqluunniit nauffaaqtaatuqluunin utiqpakturluunniit alruyannguqtukhaulluni.

111 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᓐᓇᒍᓐᓇᕐᓂᖓ Annakturniq

Resilience: The ability of individuals, populations and environments to recover from hardships.

ᐊᓐᓇᒍᓐᓇᕐᓂᖓ: ᑭᓇᑐᐃᓐᓇᖅ, ᐃᓄᒋᐊᒃᑐᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᕙᑎᕗᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᔪᕐᓇᖅᑐᒃᑰᕐᔪᐊᕋᓗᐊᖅᑐᖅ ᐊᓐᓇᒍᓐᓇᖅᑐᖅ.

Annakturniq: Nakuuhiffaaqtaarniq inungni, amigaittuni inuit avatinilu ayuqharnaqtukuuqqaaqhutik.

112 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖅ Tariuqarniq

Salinity: A measure of how much salt a substance contains. It usually describes the saltiness of natural bodies of water (like lakes and oceans), but sometimes soil as well.

ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖅ: ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐅᑉ ᑕᕆᐅᖃᖅᑎᒋᓂᖓ. ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᑎᓪᓗᒋᑦ ᓲᕐᓗ ᒪᕐᕋᖅ, ᑭᓯᐊᓂᑦᑕᐅᖅ ᖃᐅᔨᒪᔭᐅᓂᖅᓴᐅᔪᖅ ᖃᐅᔨᓴᖅᑕᐅᓃᑦ ᐃᒪᖃᖅᑐᖅ ᑕᓰᑦ ᐃᒪᕖᓪᓗ ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖏᑦ.

Tariuqarniq: Naunaitkut qanukturaaluq hunaliqaak tariuqarningani. Ilaani pitjutiqaqtuq nunamun, kihimilluaq naunaiyaqtihimayaa tariuqarninga imanun tahini taruinilu.

113 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑐᕙᒃ Tariup Hikua

Sea ice: Ice formed by the freezing of saltwater on the surface of the ocean.

ᑐᕙᒃ: ᐅᑭᐅᒃᑯᑦ ᑕᕆᐅᑉ ᖁᐊᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᐃᒪᕕᖕᒥ.

Tariup Hikua: Hikungukpaktuq hikuraangat tariup imaa qaangani tarium.

114 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑐᕙᐃᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ Hikuiqpallianiq

Sea ice break-up: The seasonal melt of the layer of ice that forms on the surface of the ocean. It generally describes the time when enough large cracks are formed to divide the ice layer into chunks that float apart.

ᑐᕙᐃᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ: ᐊᐅᒃᐸᓪᓕᐊᓕᖅᑐᓪᓗᒍ ᓯᑯ ᑕᕆᐅᕐᒥ. ᓯᑯᐃᔭᖅᐸᓪᓕᐊᓕᕐᓂᖓ ᓯᑯᓄᑦ ᓱᕋᑦᑎᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᐅᖕᒪᑦ ᐋᔪᕋᖅᑖᖅᐸᓪᓕᐊᓕᖅᖢᓂᓗ ᓯᑯᐃᔭᖅᑐᖅ ᐳᒃᑕᓛᖅᐸᓪᓕᖅᑐᑦ ᓯᑯᐃᔭᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ.

Hikuiqpallianiq: Upinngaami tariup mahaktirninga immaktiqpaktuq qaanga. Taimailigaangami ainninikkaangami hiku ahiruqpalliavaktuq ingutaaliqpaktuq.

• ᓯᖁᑦᑎᖅᑐᑦ (ᐃᒡᓗᓕᒃ)

115 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᑯᕋᑖᖅ ᓄᑖᕕᓂᖅ Tariuq Hikuaqtuq

Sea ice freeze-up: The seasonal formation of a layer of ice on the surface of the ocean. It generally describes the time when the ring of ice that started forming along the shore spreads to cover larger areas like inlets or bays.

ᓯᑯᕋᑖᖅ ᓄᑖᕕᓂᖅ: ᑕᕆᐅᖅ ᓯᑯᕙᓪᓕᐊᓕᖅᑎᓪᓗᒍ. ᐃᒪᕕᖕᒦᑦᑐᑦ ᑕᓯᐅᔭᓖᑦ ᑲᖏᖅᖢᐃᓪᓗ ᓯᑯᕙᓪᓕᐊᓕᖅᓯᑎᓪᓗᒋᑦ.

Tariuq Hikuaqtuq: Ukiami tariuq hikutiqpalliavaktuq. Qaimnguuniktiqpalliagami kuukkanullu kangiqhungnullu hikutjutivalliayut.

• ᑕᕆᐅᖅ ᓯᑯᐊᖅᐸᓪᓕᐊᔪᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

116 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑕᕆᐅᑉ ᐃᑎᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ Tarium Imaqquqtuhivallianinga

Sea level rise: An increase in the ocean level beyond the usual height along the shoreline. It is caused by the effect warmer temperatures have on the quantity of water in the seas. This describes an overall upwards swell of the oceans, rather than the daily ups and downs caused by the tides.

ᑕᕆᐅᑉ ᐃᑎᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ: ᐃᒪᐅᑉ ᖁᕝᕙᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ. ᐃᒪᕗᑦ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᒪᓕᒃᓯᒪᓇᓱᒋᔭᐅᔪᖅ. ᑕᕆᐅᑉ ᐃᑎᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓂᑐᐊᖅ ᐱᔾᔪᑎᓕᒃ ᐅᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓄ ᑎᓂᑉᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓅᖏᑦᑐᖅ.

Tarium Imaqquqtuhivallianinga: Tariup imaqquqtuhivallianinga avatqumatqiyaq ulipkaarninganit hinaanut. Taimaililaqiyuq uunnakpallianiup imanganut tariup. Taitjut una itihivallianinganut tariut, ulipkaarutainnaungittumut.

• ᑕᕆᐅᑉ ᖁᕝᕙᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ

117 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᒦᑎᑦᑕᐃᓕᓂᖅ Hivuuranaittumiinniq

Security: Anything that has to do with feeling safe or being free from danger. It describes what needs to be established and maintained to protect populations or regions against harmful acts or effects.

ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᒦᑎᑦᑕᐃᓕᓂᖅ: ᐊᑦᑕᕐᓇᖏᑦᑐᒦᓐᓂᕗᑦ ᐃᒃᐱᒋᑦᑎᐊᕐᓗᑎᒍᑦ ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᒧᓪᓗ ᑎᑭᑦᑐᖃᕐᓂᖅ ᑲᑉᐱᐊᒋᖏᓪᓗᑎᒍᑦ. ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᔪᖅ ᓴᐳᑎᓯᒪᑦᑎᐊᕐᓗᑎᒍᑦ ᐃᓄᒋᐊᒃᑐᑦ ᓄᓇᒋᔭᔪᓪᓘᓐᓃᑦ ᐋᓐᓂᕈᑎᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓕᖕᒥᒃ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓗᖕᒧᓪᓗ.

Hivuuranaittumiinniq: Hunaliqaaq hivuuranaittumiinniq kapianailrumiilvik. Taitjut ittukhaq pihimattiarianginni inuqarnirit avatillu kappianaqtunit.

118 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᓕᓴᕋᐃᓐᓂᖓ Mihingnarniq

Sensitivity: A measure of how much a population or an environment reacts to changes in conditions. How big a reaction compared to how small a change is what determines how sensitive a population or environment is.

ᖃᓄᐃᓕᓴᕋᐃᓐᓂᖓ: ᐃᓄᒋᐊᒃᑐᑦ ᐊᕙᑎᕗᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᓯᔾᔨᑳᓪᓚᒃᑯᓂ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᒐᔭᖅᑐᓂᒃ. ᑕᒪᓐᓇ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᔾᔪᑎᐅᓗᓂ ᓯᓚᑎᖓᓘᓐᓃᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓗᓂ, ᑭᓯᐊᓂ ᑲᓄᐃᓕᓴᕋᐃᓐᓂᖓ ᖃᐅᔨᔾᔪᑎᐅᕙᒃᐳᖅ ᐃᓄᒋᐊᓄᑦ ᐊᕙᑎᑦᑎᓐᓄᓪᓘᓐᓃᑦ. ᖃᓄᐃᓴᕋᐃᓐᓂᕋᖅᑕᐅᔪᑦ ᒥᑭᑦᑐᑯᓘᒐᓗᐊᕐᒧᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᑎᓪᓗᒋᑦ.

Mihingnarniq: Uuktuut inuqarnirit avatilluunniit itjuhiit aallannguraangata pitqhuhiit. Taimaililaqutit talvungaqpiaq haniatigulluunniit mihingnaqtaaqtuq, qanuriurutinga kihimi aallannguutaanut naunaikkutauyuq qanuq inuqarnirit avatiluunniit ihuirutaanut (aallannguqtaaqpiaqtuq ihuiqtaaqpiarumi mitkaugaluamut).

119 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᕿᑭᖅᑕᐃᑦ ᒥᑭᑦᑑᑏᑦ ᐅᖅᑰᔪᕐᒥᐅᑦ ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᒥ Mikiyun Qikiqtat Uunaqtuni Nunainni Tariuryuami

Small Island States: A group of over 40 countries located mainly in the Caribbean (like Cuba and Jamaica) and the South Pacific (eg. Fiji and Singapore). It is thought that these small and fairly flat islands will be hit hard by the warming of the planet because it might bring about a rise in the level of the sea, and also more frequent and stronger storms.

ᕿᑭᖅᑕᐃᑦ ᒥᑭᑦᑑᑏᑦ ᐅᖅᑰᔪᕐᒥᐅᑦ ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᒥ: ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ 40 ᐅᓪᓗᓂ ᓯᓚᕐᔪᐊᕐᒥᐅᑦ ᐆᓇᖅᑐᒥᐅᑕᐃ ᕿᕐᓂᖅᑕᑦ ᓄᓇᖓᓂ (ᑭᐅᐸᒥ ᔭᒪᐃᑲᒥᓪᓗ) ᓂᒋᖅᐸᓯᐅᓪᓗ ᑕᕆᐅᕕᖓᓃᑦᑐᑦ (ᕖᔾᔨᒥᐅ ᓯᖓᐳᐊᒥᐅᓪᓗ). ᑖᒃᑯᐊ ᕿᑭᖅᑖᕐᔪᖕᒥᐅᑕᐃᑦ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓛᖑᓛᕋᓱᒋᔭᐅᔪᑦ ᐃᒪᐅᑉ ᐅᓕᑉᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᐊᓄᕆᕐᔪᐊᖃᖅᐸᓪᓕᐊᕐᓂᕐᒧᓪᓗ.

Mikiyun Qikiqtat Uunaqtuni Nunaini Tariuryuami: Taapkuat 40nik nunalingit umaani Caribbeani (ukuatun Cuba Jamaicalu) ukualu South Pacific (ukuatun Fiji Singaporelu). Ihumagiyait ukuat natirnaq qikiqtan huliqiniarahugiyait hilakpun uunnaqpan, uulipkaknaggangmat tariuq, amigaitqiyanik hakugitqiyaniklu hilarlugnirnik.

120 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᕿᒧᒡᔪᖅ Qimugyuk

Snowdrift: A mound or bump of hard-packed snow blown together by the wind.

ᕿᒧᒡᔪᒃ: ᐊᓗᕌᖃᑦᑕᖅᑎᓪᓗᒍ ᖃᑦᑎᒃᑐᖅ, ᒪᓃᓚᐃᑦ ᐃᒡᓗᓪᓗ ᐅᖅᑯᖏᑦ ᐊᐳᑎᕈᖅᐸᑕ ᐃᔾᔪᓯᓪᓗᓂ, ᑕᒪᓐᓇ ᐊᐳᑎᐅᔪᖅ ᕿᒧᒡᔫᕗᖅ.

Qimugyuk: Hittuqqannuaq naptuyuq aput kaitirhimayuq anurimin.

121 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑕᕐᓇᕐᓂᖓ Hiqinirmin Uutirnarninga

Solar radiation: All the energy given off by the sun, including the kind that we can see as light and feel as heat, and the invisible kind that causes sunburns.

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑕᕐᓇᕐᓂᖓ: ᓯᕿᓂᕐᒥᓐᖔᖅᑐᖅ ᑕᒪᐃᓐᓂᓕᒫᖅ ᑕᑯᔪᓐᓇᖅᑕᕗᑦ ᓲᕐᓗ ᓯᕿᓐᓂᓕᖅᑐᖅ ᐃᒃᐱᒋᔭᕗᓪᓗ ᓲᕐᓗ ᐆᓇᖅᑐᖅ, ᑕᑯᒃᓴᐅᖏᑦᑑᒐᓗᐊᕐᓗ ᐆᑕᕐᓇᖅᑐᖅ.

Hiqinirmin Uutirnarninga: Tamarmik hiqinirminngaaqtut, tapkuallu takunnaqtun (qaumaniq) mihingnaqturlu (uunaqniq), tapkuallu takunaitun uvinikmi uutiqnaqtun.

122 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᒐᕙᒪᒃᑯᑦ ᓄᓇᖁᑎᖓ Kavamakkut Atanniqtuinniqarniq Angirutiqarnirluuniit

Sovereignty: The independent and full authority of a political body (like a government) over a region not controlled by others. It usually deals with claims over areas and the exclusive right of a national government to use its power over the country’s land and oceans.

ᒐᕙᒪᒃᑯᑦ ᓄᓇᖁᑎᖓ: ᐊᑕᐅᓯᕐᒧᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᖅᖢᓂ ᑲᑎᒪᔩᑦ ᓲᕐᓗ ᒐᕙᒪᒃᑯᑦ ᓯᕗᓕᖅᑎᐅᔪᑦ ᓄᓇᖁᑎᖓᓄᑦ ᐊᓯᖏᓐᓂᒃ ᓯᕗᓕᖅᑎᐅᔪᓂᒃ ᐊᐅᓚᑕᐅᓇᑎᒃ. ᑕᒪᓐᓇ ᓄᓇᖁᑎᑖᕐᓂᕐᒧᑦ ᐱᓪᓚᕆᖃᓕᕐᓂᕐᒧᑦ ᐱᔾᔪᑎᐅᕙᒃᑐᖅ ᑖᒃᑯᐊᑐᐊᖅ ᓄᓇᖁᑎᓪᓚᕆᓖᑦ ᐱᔪᓐᓇᐅᑎᖃᖅᖢᑎᒃ ᓄᓇᖏᑕ ᓄᓇᖓᓄᑦ ᐃᒪᕕᖏᓐᓄᓪᓗ.

Kavamakkut Atanniqtuinniqarniq Angirutiqarnirluuniit: Tapkuat inminik havaktun kavamaatun ittut nunaliiknit kavamaliukhutik alaat ikayungitpaggit. Tapkuat havakpaktun piqarnirarniq nunaliknun, immalu ataniuplutik nunanik, tariuqmiklu.

• ᒐᕙᒪᒃᑯᑦ ᐊᐅᓚᑦᓯᕝᕕᒋᔪᓐᓇᖅᑕᖓ • ᓇᖕᒥᓂᖃᕐᓂᖓᓄᑦ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᓯᒪᓂᖅ • ᐃᓐᓂᑕᐅᓯᒪᓂᖓ 123 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖄᒥᑦᑐᖅ Mallilaqiryuarniq

Storm surge: A temporary rise in the height of the sea along a coastline. This kind of large wave moves with, and is caused by, strong storms with spiralling winds.

ᖄᒥᑦᑐᖅ: ᐃᒪᖅ ᖁᑦᑎᒃᓯᕐᔪᐊᓚᐅᑲᒃᑐᖅ ᖄᒥᓐᓂᕋᖅᑕᐅᓲᖑᕗᖅ ᒪᓪᓕᕐᓂᕐᒧᑦ ᓯᒡᔭᖓᓘᓐᓃᑦ ᐸᐅᙵᕐᔪᐊᖅᑐᖅ. ᐊᓄᕆᕐᔪᐊᖃᖅᑐᒥᒃ ᒪᓪᓕᕐᔪᐊᓚᐅᑲᖕᓂᖓᓄᑦ.

Mallilaqiryuarniq: Ulipkaallaktuq hinaani tariup. Imaittuq tagyaa maliktuq taaffuminga pilaqigami mallilaqiryuarnirmut uyalulaqiryuaqtunut anuqqinut.

• ᐃᖏᐅᓕᕐᔪᐊᖅ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ) • ᐃᒪᐅᒃᑲᕐᓂᖅ (ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ) • ᒥᕿᕐᔪᐊᖅᑐᖅ

124 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᒐᓚᐅᔭᒃᑰᖓᔪᖅ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑐᖅ Igalauyap Atinnuangani Ilua

Stratosphere: The layer of air and gases that stretches from 10-50 kilometres above the surface of the planet. It is where the band that protects the Earth by soaking up the harmful energy in sunlight is located.

ᐃᒐᓚᐅᔭᒃᑰᖓᔪᖅ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑐᖅ: ᑖᓐᓇ ᐃᑭᐊᕐᓂᒥᑦ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖏᑦᑐᖅ ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᐃᑭᐊᕐᒥᖓᓄᑦ ᖁᓕᕆᔭᐅᔪᖅ ᓄᕗᔭᖃᕐᕕᐅᑉ ᐅᖓᑖᓃᑦᑐᖅ.

Igalauyap Atinnuangani Ilua: Ikiariit aniqhautiit puplaillu 10-50 kilaamatat qulaani nunam.

125 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᓕᔾᔪᔾᔭᐅᕕᒃᑐᑦ Imarmiulaqiyuq

Submergence: A drop of part of the land, or a rise of the water level, that causes an above water coastline to end up underwater.

ᐅᓕᔾᔪᔾᔭᐅᕕᒃᑐᑦ: ᐅᓕᕕᒡᔪᐊᖅᑎᓪᓗᒍ ᓄᓇᓘᓐᓃᑦ ᓴᖅᑭᔮᖅᐸᓚᐅᖅᑑᒐᓗᐊᖅ ᐅᓕᔾᔪᔾᔭᐅᕕᖕᓂᕐᒧᑦ ᑕᓕᓯᒪᓕᖅᑐᖅ ᓴᖅᑭᒃᑲᓐᓂᔾᔮᕈᓐᓃᖅᖢᓂ.

Imarmiulaqiyuq: Atparninga nunam ulipkaarningaluuniit imaup hinaangugaluaq imaup ataangunngaqhuni.

126 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᑯᓪᓕᖅᓯᒪᔪᖅ Auyami Hikuqarniq

Summer sea ice: Saltwater that is still frozen at the end of August. Since most of the ice at the surface of the sea melts in spring and early summer, it is only found in the most northerly oceans.

ᓯᑯᓪᓕᖅᓯᒪᔪᖅ: ᑕᕆᐅᖅ ᓯᑯᖃᐃᓐᓇᕈᓐᓇᕐᒥᖕᒪᑕ ᐋᒡᒌᓯᐅᑉ ᓄᕐᖑᐊᓂ. ᓯᑯ ᐊᐅᒃᐸᓪᓕᐊᕙᖕᒪᑦ ᐅᐱᕐᖓᒃᓵᒃ ᐊᐅᔭᓐᖑᓕᓵᖅᑐᒧᑦ. ᓯᑯᒐᓛᒃᑐ ᓱᓕ ᑭᓯᐊᓂ ᑕᑯᔭᐅᔪᓐᓇᖅᑐᑦ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᓪᓚᕆᐅᑉ ᑕᕆᐅᖓᓂ.

Auyami Hikuqarniq: Tarium hikua qiqumayuqhuli Aagusip kiglinganut. Hiku mahakpangmat upinngaami auyamilu, hamna ikpatuq tununnganiinaq tariut.

127 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᐹᖅᑐᖃᕐᓂᐅᑉ ᑭᒡᓕᖓ Napaaqtuqarniup Kiklinga

Treeline: The most northerly zone where trees are found. Trees cannot grow higher up in the North or in mountains because there are not enough warm days for trees to grow and survive.

ᓇᐹᖅᑐᖃᕐᓂᐅᑉ ᑭᒡᓕᖓ: ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥ ᓇᐹᖅᑐᖃᖅᑑᑉ ᑭᒡᓕᑦᑎᐊᖓ. ᐅᖓᑖᒍᑦ ᓇᐹᖅᑐᓂᒃ ᐱᕈᖅᑐᖃᕈᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᑭᙶᓗᖕᓂᓪᓗ ᐆᖅᑰᓯᔪᓐᓇᖏᓐᓂᖓ ᓇᐹᖅᑐᓄᑦ ᐱᕈᕐᕕᐅᔪᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᐆᒪᕕᐅᔪᓐᓇᖏᑦᑐᕐᓘᓐᓃᑦ.

Napaaqtuqarniup Kiklinga: Ukiuqtaqtumi napaaqtuniup kiklinga. Napaaqtun naulimaittun qaniqpallaarlugu Ukiuqtakvik kingingnaniluunniit ikitpallaarmata kiaruqhimayun uplun napaaqtuin nauvighain.

128 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᑲᔪᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓂᒃ Aulania Pitquhiup Atuqtauvaktuq

Trend: A general shift of conditions in one direction over time. An example is the later freeze-up of the sea ice in the last years.

ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᑲᔪᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓂᒃ: ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᖅ ᐊᑕᐅᓯᕐᒧᑦ ᑐᕌᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᓇᓗᓇᐃᔭᖅᑕᐅᑎᓪᓗᒍ.

Aulania Pitquhiup Atuqtauvaktuq: Aalanguqpallianiq ukiuni, tautuktauyumi naiglivallianinga hikuqarniup tariup.

129 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐅᑎᖅᑎᒐᒃᓴᐅᔪᓐᓃᕐᕕᖓ Ilitquhiriyunnaiqtaa

Threshold: A point where even a small change brings about a reaction that makes it very difficult to return to the conditions that existed prior to that change.

ᐅᑎᖅᑎᒐᒃᓴᐅᔪᓐᓃᕐᕕᖓ: ᒥᑭᑦᑐᐊᕐᔪᖕᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᐊᓯᔾᔨᖅᑐᖃᖅᑎᓪᓗᒍ ᖃᓄᕐᔪᑎᐅᕐᔪᐊᖅᑐᖅ ᐃᓅᓯᑐᖃᖓᓄᓪᓗ ᐅᑎᖅᑎᒐᒃᓴᐅᔪᓐᓃᖅᖢᓂ ᖃᓄᐃᓕᔪᖃᓚᐅᖅᑎᓪᓗᒍ.

Ilitquhiriyunnaiqtaa: Talvaniilaqut mikkannuangugaluaq aallannguqtirniq ayurnaqpiaqtuq utiriami pitquhirmut ittuugaluamut aallannguqtinnagu.

• ᐃᓕᖅᑯᓯᖅᓱᕈᓐᓃᕐᓂᖓ

130 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ Hilapta Anirniqarnia

Troposphere: The layer or air and gases that stretches from the surface of the land to about 10 kilometres straight up. It contains a lot of water vapour and it is where almost all the clouds, winds and storms occur. People live in, and are influenced by, this layer of air and gases.

ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ: ᐃᑭᐊᕐᒥᐅᔪᖅ ᐊᓂᖅᓵᕐᕕᑦᑎᓐᓄᑦ ᐳᓪᓚᓄᓪᓗ ᓄᓇᒥᓐᖔᖅᖢᓂ ᓄᕗᔭᓄᑦ. ᒪᓚᖃᓪᓚᕆᒃᑐᖅ ᓄᕗᔭᖃᕐᕕᐅᓪᓗᓂᓗ, ᐊᓄᕆᖃᕐᕕᐅᓪᓗᓐᓂᓗ ᓯᓚᓗᖕᒥᒃ ᑐᓐᖓᕕᒋᔭᐅᔪᖅ. ᐃᓄᓕᒫᑦ ᑖᔅᓱᒪ ᐃᑭᐊᕐᒥᖓᓃᑦᑐᑦ ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᕙᒃᐳᒃ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓂᕐᒧᑦ ᐳᓪᓚᖃᕐᓂᕐᒧᓪᓗ ᓯᓚᕗᑦ.

Hilapta Anirniqarnia: Qaliqtanga anirniqarniup puyunlu qaangaaniitut nunami 10 kilaamatanik qunmun. Una miniinnaq hamanilu tamatqiumavyaktun nuvuyat, anurit hilarlungniitlu pivaktun. Inuit inuuvigiyaat hulaqutiqaqpaktullu uumanga qaliqtamin anirniqarnimin puyuninlu.

131 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑎᕆᔪᓐᓇᕐᓂᖓ Hiqiniup Uutirnarninga

Ultraviolet (UV) radiation: A portion of the energy given off by the sun that is invisible to humans. It is almost like the X-rays used in hospitals. It can damage unprotected living things that are exposed to a lot of it, like causing sunburns or skin cancer through too much sunlight.

ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑎᕆᔪᓐᓇᕐᓂᖓ: ᓯᕿᓂᕐᒥᓐᖔᖅᑐᖅ ᑕᑯᔭᒃᓴᐅᓇᓂ ᐆᑕᕐᓇᕐᓂᖅ. ᓲᕐᓗ ᐋᓐᓂᐊᕕᖕᒥ ᐊᔾᔨᓕᐅᖅᑕᐅᔾᔪᑏᑦ ᓴᐳᓐᓂᐊᕈᑎᖃᖏᓪᓗᓂ ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᓯᔪᓐᓇᕐᒪᑕ, ᐅᕕᓂᖕᒧᑦ ᐆᑕᕈᑎᐅᓗᑎᒃ ᖃᓂᒻᒪᒃᑖᕈᑎᐅᓗᑎᒡᓘᓐᓃᑦ ᑕᐃᒪᓐᓇᑦᑎᐊᖅ ᓯᕿᓂᕐᒥᙶᖅᑐᑎᑐᑦ.

Hiqiniup Uutirnarninga: Ilanga aulatjuti hiqinirmin takunnaittuq inungnin. Atjikutauvyaktuq iksuliirutini atuqtauvaktun aanniarvikni. Nakuungiqtittaaqtuq hapummiyaungittunik uumayunik hiqinnaarmiinginnaqtun, uutiqtaaqtun uviniit uvinikkullu kaansuqtaaqtun hiqinnaamiinginnarumik.

• ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑦᓯᒍᓐᓇᕐᓂᖓ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

132 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐋᓐᓂᐊᒥᒃ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ Aanniarutimik Hiamitiriyi

Vector: A living thing (like a biting insect) that can carry a disease from an individual to another of the same species, to another animal species or to humans.

ᐋᓐᓂᐊᒥᒃ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ: ᓂᕐᔪᑎᓂᙶᖅᑐᖅ ᖁᐱᕐᕈᓕᙶᖅᑐᕐᓘᓐᓃᑦ ᐊᐃᑦᑐᕐᓘᑕᐅᕙᒃᑐᖅ ᐃᓄᖕᓄᑦ ᐆᒪᔪᓄᓪᓗ.

Aanniarutimik Hiamitiriyi: Ummayuk kukkuyuktuk kikturiatun hiamitiriyaaqtuq aniarutimmik inungmi aallanun inungnun, immaluunin niryutinuun, inuknuunluniit.

133 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖁᐊᖅᓵᕐᓇᖅᑐᒦᑳᓪᓚᒍᓐᓇᕐᓂᖅ Aanniqtaarutaa

Vulnerability: An indication of how much a species, community, population or region is at risk or unable to deal with harmful effects caused by changes in things like the usual temperature, rain or snow and wind conditions.

ᖁᐊᖅᓵᕐᓇᖅᑐᒦᑳᓪᓚᒍᓐᓇᕐᓂᖅ: ᖃᓄᑎᒋ ᓂᕐᔪᑏᑦ, ᓄᓇᐃᑦ, ᐃᓄᐃᑦ ᐊᕕᒃᓯᒪᓂᐅᔪᕐᓘᓐᓃᑦ ᐊᑦᑕᕐᓇᕈᑎᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓖᑦ ᓴᐳᑎᔪᓐᓇᙱᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓖᓪᓗ ᐊᔨᖅᓯᕐᔪᐊᕈᑎᖃᑳᓪᓚᖕᓂᕈᑎᒃ ᐆᓇᖅᓯᑳᓪᓚᒃᑐᒧᑦ, ᓂᒡᓚᑳᓪᓚᒃᑐᒧᑦ, ᒪᖁᖕᒧᑦ, ᖃᓐᓂᕐᒧᑦ ᐊᓄᕆᒧᓪᓘᓐᓃᑦ ᓇᔪᒐᕆᔭᖏᓐᓂᒃ.

Aanniqtaarutaa: Naunaitkuun qanuq uumayut aatjikkiingittut, nunallaat, inuqarniri avatilluunniit ayuqhaqtaaqtut ihuaqhilimaittutikluunnit aallaangutirutinik uuktuutinut nipaluk aput anutqillu pivallaarningit talvani.

• ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᒦᒍᓐᓇᕐᓂᖓ

134 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᖓ Hila

Weather: The short-term (hours or days) conditions of the air and sky over an area. It is described by the temperature, clouds, winds and rainfall or snowfall.

ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᖓ: ᐃᑲᕐᕋᐃᓐᓇᕐᓄᑦ ᐅᓪᓗᐃᓐᓇᕐᓄᓪᓗ ᖃᓄᐃᓕᖓ ᓯᓚᕗᑦ ᓄᕗᔭᓪᓗ ᓄᓇᒋᔭᑦᑎᓐᓂ. ᐅᑯᐊ ᖃᓄᐃᓕᐅᕐᓗᑎᒃ ᐆᓇᕐᓂᖅ, ᓄᕗᔭᓂᖅ, ᐊᓄᕆᓂᖅ, ᒪᖁᖕᓂᖅ ᖃᓐᓂᕐᓂᕐᓘᓐᓃᑦ.

Hila: Naittun (ikaarnin upluilluunniit) qanuritaakhaitta anirniqhaarvingmi qilakmilu qaangani nunaum. Naunaiyarhimayuq unarninganun, nuvuyani, anurini nipalukni qannirninganilluunniit.

• ᓯᓚᐅᑉ ᐅᓪᓗᑕᒫᖅᓯᐊᑎᖓ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

135 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓯᓚᐅᑉ ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖓ Hilam Qanurinniarutaa

Weather predictability: An indication of how easy it is to accurately say how warm, cloudy, windy, rainy, snowy and stormy it is going to be over an area in the next few hours or days.

ᓯᓚᐅᑉ ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖓ: ᓇᓚᐅᓪᓚᕆᒃᑕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᑦ ᐆᓇᕐᓂᐅᓂᐊᖅᑐᑦ, ᓄᕗᔭᐃᑦ, ᐊᓄᕇᑦ, ᒪᖁᖕᓃᑦ ᖃᓐᓂᕐᓂᐊᖅᑐᓪᓗ ᐃᑲᕐᕋᐅᓂᐊᖅᑐᑦ ᐅᓪᓘᓂᐊᖅᑐᓪᓗ ᐃᓗᐊᓂ. ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓃᑦ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎᐅᑐᐃᓐᓇᕆᐊᓖᑦ ᐊᔪᕐᓇᕐᓂᖅᓴᐅᓂᕋᖅᑕᐅᕙᒃᐳᑦ ᓇᓚᐅᑦᑖᑎᑕᐅᓂᐊᕈᑎᒃᓴᓂᒃ.

Hilam Qanurinniarutaa: Naunaikkut ayurnaittuq nalautpiaqhimayumik qanuktun uunarnik, nuvuyat, anurit nipallirniq qannirnirluunniit qanurinniaqtun nunani tikittukhani ikaarniinni upluniluunniit. Aallannguqattarniit hunani hulinirniluunniit ayurnaqhitivaktun.

136 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᑎᖕᒥᐊᑦ ᖃᓂᒻᒪᖓ ᕿᒃᑐᕆᐊᓂᑦ ᐊᐃᑦᑐᕐᓘᑎᐅᔪᖅ Qupanuat Aanniarutaanik Kikturiat Aannialaqhuiyut

West Nile virus: A virus found mainly in very warm regions, but that has been spreading to more areas in the last ten years. It usually only affects birds, but a human can also become infected after being bitten by a mosquito that carries the blood of a diseased bird. Although most of the time the effect is limited to flu-like symptoms, humans can sometimes become sick or even die after being infected.

ᑎᖕᒥᐊᑦ ᖃᓂᒻᒪᖓ ᕿᒃᑐᕆᐊᓂᑦ ᐊᐃᑦᑐᕐᓘᑎᐅᔪᖅ: ᐆᓇᕐᓂᒃᓴᓂᒃ ᓄᓇᓖᑦ ᖃᓂᒻᒪᒃᑖᒐᔪᖕᓂᖅᓴᐅᕙᒃᐳᑦ. ᑭᓯᐊᓂ ᖃᓂᒻᒪᒃᑐᑦ ᐃᓄᐃᑦ ᐅᓄᕐᓂᖅᓴᐅᓕᕐᓂᕋᖅᑕᐅᖕᒪᑕ ᐊᕐᕌᒍᐃᑦ ᖁᓖᑦ ᐃᓗᐊᓂ. ᑎᖕᒥᐊᑦ ᖃᓂᒪᔪᑦ ᕿᒃᑐᕆᐊᓄᑦ ᖃᓂᒻᒪᕐᒥᓂᒃ ᐊᐃᑦᑐᐃᕗᑦ, ᑭᓯᐊᓂ ᐃᓄᐃᑦ ᕿᒃᑐᕆᐊᒧᑦ ᐊᐃᑦᑐᖅᑕᐅᔪᓐᓇᕐᒥᖕᒪᑕ ᑖᓐᓇ ᕿᒃᑐᕆᐊᖅ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᒃᑕᐅᓐᓂᕐᓗᓂ ᑎᖕᒥᐊᕐᒥᒃ ᖃᓂᒻᒪᓕᖕᒥᒃ. ᖃᓂᒻᒪᒃᑐᑦ ᓴᐅᓂᓐᖑᔪᑐᑦ ᐱᓕᖅᐸᒃᑐᑦ, ᐃᓄᐃᑦ ᖃᓂᒻᒪᒍᓐᓇᖅᑐᑦ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᒃᑕᐅᓯᒪᒍᑎᒃ ᑭᒃᑐᕆᐊᕐᒧᑦ ᑐᖁᔪᓐᓇᖅᑐᓪᓘᓐᓃᑦ.

Qupannuat Aanniarutaanik Kikturiat Aannialaqhuiyut: Qanimakhaq uunaqtuni nalvaaqtauvaktuq, hiamitiqpalliayuq kihimi ukiut qulini. Qupanuanginnarnut pivaktuugaluaq, inuittauq kihimi aanniarutiniktaaqtut kukukhirumik kikturianik aulgiaqtunik qupanuap aanniarutaanik. Flu-tut ittutut aanniaqpaktuugaluat, illaani inuit aannialaqiyaaqtut huiqtaaqhutiglu aanniarutinikkumik.

137 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃᒪᖅᓱᕐᒥᐅᑕᐃᑦ Imalirainnait

Wetland: An area of low-lying land that is completely flooded for parts of the year by either freshwater or saltwater. It is usually found along coastlines or riverbanks.

ᐃᒪᖅᓱᕐᒥᐅᑕᐃᑦ: ᓇᑎᕐᓇᒦᑦᑐᖅ ᐃᒪᖃᖅᑐᓂᒃ ᐃᒪᖅᓱᙳᕈᖅᑕᐅᓯᒪᐃᓐᓇᖅᐸᒃᑐᖅ ᐊᕐᕌᒍᓕᒫᒥ ᐃᒪᑦᑎᐊᕙᒡᓘᓐᓃᑦ ᑕᕆᐅᓕᒡᓘᓐᓃᑦ. ᓯᒡᔭᒋᔭᐅᔪᓂᒃ ᑰᓪᓘᓐᓃᑦ ᖃᓂᒋᔭᖓᓃᑦᑐᓂᒃ ᑕᑯᔭᐅᒐᔪᖕᓂᖅᓴᖅ.

Imalirainnait: Nuna naqqiituq kinipainnaqtuq ukiup ilangani imarmik, kuukkamit, tariurmilunniit. Ukuat ittut hinaani, kuukkalluunniit hinainni.

• ᐃᒪᕐᓗᒃᓴᖅ (ᐊᕐᕕᐊᑦ) • ᐃᒪᕐᓗᐃᑦ (ᓴᓂᑭᓗᐊᖅ)

138 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐃ ᐊᐅᒃᑲᕐᓃᑦ ...... 106 ᐃᒐᓚᐅᔭᒃᑰᖓᔪᖅ ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᕐᔪᐊᖅ, ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑐᖅ ...... 125 ᓯᕐᒥᕐᔪᐊᖅ ...... 80 ᐃᒪᕐᒥᐅᑕᓕᕆᓂᖅ ...... 65 ᐊᑐᖅᑕᐅᓕᕇᖅᑐᒥᒃ ᐃᒪᖅᓱᕐᒥᐅᑕᐃᑦ ...... 138 ᐆᒻᒪᖅᑯᑎᓕᒃ ...... 46 ᐃᓄᖕᓂᒃ ᐱᔭᐅᔪᕕᓃᑦ ...... 18 ᐊᒃᑐᖅᑕᐅᓂᕐᓗᖕᓃᑦ ...... 12 ᐃᓯᐊᕿᓂᐅᑉ ᐊᒃᑐᐃᓗᐊᖅᑕᐃᓕᑎᑦᑎᓂᖅ ..91 ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ ᓯᓚᒧᑦ 57 ᐊᑦᑕᕐᓇᖅᑐᒦᑎᑦᑕᐃᓕᓂᖅ ...118 ᐃᓯᐊᕿᔪᑦ ...... 56 ᐊᑭᖕᒥᔮᕐᓂᖓᓄᑦ ᐃᓱᖅᓯᔪᖅ ...... 47 ᐆᓇᖅᓯᕙᓪᓕᐊᑎᑦᓯᔪᖅ ...... 7 ᐃᖏᐅᓕᒃ ...... 101 ᐊᑭᙱᔮᖅᑐᖅ ...... 15 ᐋᓐᓂᐊᒥᒃ ᐅ ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ ..133 ᐅᑎᖅᑎᑦᑐᓐᓇᖏᑦᑐᖅ ᐋᓐᓂᐊᕐᓇᖅᑐᖅ ᖃᓄᐃᔾᔪᑎ ...... 87 ᐊᐃᑦᑐᕐᓗᐃᔪᓐᓇᕐᓂᖅ ᐅᑎᖅᑎᒐᒃᓴᐅᔪᓐᓃᕐᕕᖓ ....130 ᐃᓄᓕᒫᓄᑦ ...... 58 ᐆᒪᔪᐃᑦ ᓄᓇᒥᓗ ᐱᕈᖅᑐᑦ ... 26 ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᖅᑑᑉ ᓯᓚᐅᑉ ᐆᒪᔪᓂᒃ ᐱᕈᖅᑐᓂᒡᓗ ᐊᓄᕆᖓ ...... 23 ᓇᒦᓐᓂᕆᔭᐅᔪᖅ ...... 110 ᐊᓄᕆᐅᑉ ᐆᒪᔪᓐᓇᖅᑐᓕᒫᑦ ᓇᑭᙶᕋᔪᖕᓂᖓ ...... 108 ᐊᕙᑎᖏᓪᓗ ...... 55 ᐊᓐᓇᒍᓐᓇᕐᓂᖓ ...... 112 ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ ᐊᓯᐊᒍᑦ ᐊᐅᓚᔪᓐᓇᐅᑏᑦ ...... 16 ᖃᓄᐃᓕᑳᓪᓚᖕᓂᐊᖅᑐᒧᑦ ᐊᕐᕌᒎᔪᒧᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᐅᔨᔾᔪᑏᑦ ...... 83 ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᓚᐅᖅᑕᖓᑕ ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ ...... 68 ᕿᑎᐊᒎᕐᓂᖓ ...... 17 ᐅᖅᓱᐊᓗᒃᓴᑦ ᒪᕐᕈᖕᓃᒃ ᐃᓚᓯᒪᔪᑦ ...... 77 ᐱ ᐅᓕᔾᔪᔾᔭᐅᕕᒃᑐᑦ ...... 126 ᐱᖃᓗᔭᑦ ...... 79 ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᖅ ...... 19 ᐱᕈᖅᑐᓕᒃ ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑑᑉ ᑕᕆᐅᖓᑕ ᓂᕐᔪᑎᖃᖅᖢᓂᓗ ᓱᓪᓗᐊᓗᖏᑎᒎᕐᕕᒃ ...... 99 ᐊᔾᔨᒌᖏᑦᑐᓂᒃ ...... 25 ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒥ ᐱᕈᖅᓰᕕᕐᔪᐊᖅ ...... 14 ᓯᕿᓃᓐᓇᖅᑑᑉ ᑭᒡᓕᖓ .. 20 ᐅᑭᐅᖅᑕᖅᑐᒧᑦ ᐳ ᑲᑎᒪᔨᕐᔪᐊᑦ ...... 21 ᐳᔪᕐᓗᒃ ᐃᓯᕐᓗᒃ ...... 33 ᐅᕐᔪᐃᑦ ...... 28 ᐳᓪᓚᖕᓂᑯᓂᙵᖅᑐᓂᒃ ᐊ ᓄᓇᓂᙶᖅᑐᓂᒃ ᓯᓚᐅᑉ ᐊᐃᑦᑑᕐᓗᐃᔪᓐᓇᖅᑐᖅ ...... 84 ᐆᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖓ ...... 90

139 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᐸ ᑭ ᐸᐅᒃᓴᖅ ...... 31 ᑭᓱᑐᐃᓐᓇᐃᑦ ᐸᐅᒃᓴᐅᑉ ᐃᖏᕐᕋᓂᖓ ...... 32 ᑲᔪᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓᓂᒃ ...... 129 ᐸᐅᒃᓴᓂᒃ ᑭᒡᓕ ...... 30 ᑐᖅᑯᖅᑐᐃᕙᓪᓕᐊᓂᖅ .... 35 ᑭᔫᑑᒥ ᐊᖏᖃᑎᒌᒍᑎᑖᖅ .... 88 ᐸᐅᕿᒍᑎ ...... 34 ᑭᖑᕝᕕᒃᑲᓐᓂᕈᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ...... 96 ᐸᐅᒃᓴᕐᒥᒃ ᐊᕝᕗᖅᑐᑦ ...... 36 ᑭᖑᕝᕕᕈᓐᓇᖅᑐᖅ ...... 111 ᐸᓂᓗᐊᓕᖅᑐᖅ ...... 54 ᑲ ᑎ ᑲᑎᒪᓂᕐᔪᐊᓄᑦ ᑎᓲᖅᑐᖅ ...... 89 ᐃᓚᐅᖏᓐᓇᕆᐊᓖᑦ ...... 105 ᑎᒡᔪᖅᑐᖅ ...... 60 ᑎᖕᒥᐊᑦ ᖃᓂᒻᒪᖓ ᒐ ᕿᒃᑐᕆᐊᓂᑦ ᒐᕙᒪᒃᑯᑦ ᓄᓇᖁᑎᖓ ...... 123 ᐊᐃᑦᑐᕐᓘᑎᐅᔪᖅ ...... 137 ᓂ ᑐ ᓂᕿᒃᓴᖃᑦᑎᐊᕐᓂᖅ ...... 67 ᑐᓄᕕᐊᓃᑦᑐᖅ ᓂᕿᒌᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ ...... 66 ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᑲᔾᔨᖓ...... 98 ᑐᖁᓕᔪᓐᓇᖏᑦᑐᑦ ᓄ ᓇᐹᖅᑐᑦ ...... 29 ᓄᓇ ᑐᕙᒃ ...... 114 ᐃᔅᓯᖃᕈᓐᓃᓗᐊᓕᕐᓂᖓᓄᑦ ᑐᕙᐃᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ ...... 115 ᐱᕈᕐᕕᐅᔪᓐᓇᐃᓪᓕᔪᖅ ...... 51 ᓄᓇᐅᑉ ᑕ ᐃᓚᙵᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ ᑕᒫᓂᕐᒥᐅᑕᑐᖃᐅᖏᑦᑐᑦ ᐃᓕᖅᑮᓪᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ . 59 ᐆᒪᔪᑦ ᐱᕈᖅᑐᓪᓗ ...... 95 ᓄᓇᐅᑉ ᐊᐅᒪᓂᖓ ...... 9 ᑕᕆᐅᑉ ᐃᑎᓕᕙᓪᓕᐊᓂᖓ 117 ᓄᓇᐅᑉ ᕿᕿᓂᖓ ...... 104 ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᓄᓇᓖᑦ ᒪᑭᒪᔾᔪᑎᖏᑦ ...... 85 ᐆᓇᖅᑐᒥᒃ ᓄᓇᕐᔪᐊᑉ ᓇᒃᓴᖅᓯᓂᖓ ...... 73 ᐅᖅᑰᓯᕙᓪᓕᐊᓂᖓ ...... 70 ᑕᕆᐅᕐᔪᐊᑉ ᓄᓇᕐᔪᐊᑦᑕ ᐊᐅᓚᕐᔪᐊᕐᓂᖓᓄᑦ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ ...... 22 ᓇᒃᓴᖅᓯᖃᑦᑕᖅᑐᖅ ...... 100 ᓄᖑᓪᓚᑦᑖᖅᑐᑦ ...... 62 ᑕᕆᐅᖃᕐᓂᖅ ...... 113 ᑕᕐᕋᓕᓂᖃᖅᑐᑦ ᓇ ᕿᕿᓕᓯᒪᓂᖏᑦ ...... 52 ᓇᐅᑦᑎᓱᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖅ ...... 92 ᓇᐹᖅᑐᐃᔭᖅᑕᐅᓂᑯ ...... 50 ᓇᐹᖅᑐᖃᕐᓂᐅᑉ ᑭᒡᓕᖓ ....128 140 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᓇᐹᖅᑐᖃᓕᖅᑎᑦᑎᓂᖅ ...... 13 ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᓇᓂᑐᐃᓐᓈᕐᓂᖏᓐᓂᒃ ...... 53 ᐅᔅᓯᒃᓯᕙᓪᓕᐊᔾᔪᑎᖏᑦ .... 72 ᓇᔪᖅᐸᒃᑕᖏᑦ ...... 74 ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᓇᔪᒐᕆᔭᐅᔪᑦ ᓂᒡᓚᕐᔪᐊᕐᓂᕕᓂᖓ ...... 78 ᐊᕕᒃᑐᖅᑕᐅᕙᓪᓕᐊᓂᖏᑦ 75 ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓰᓐᓇᕐᓂᖓ ...... 94 ᓯᓚᕐᔪᐊᑦᑕ ᓄᓇᖓᓂ ᓯ ᐆᒪᕕᐅᔪᓐᓇᖅᑐᖅ ...... 27 ᓯᑯᑐᖃᖅ ...... 93 ᓯᒡᔭᕆᒃᑐᖅ ...... 48 ᓯᑯᓪᓕᖅᓯᒪᔪᖅ ...... 127 ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᑕᕐᓇᕐᓂᖓ ...... 122 ᓯᑯᕋᑖᖅ ᓄᑖᕕᓂᖅ ...... 116 ᓯᕿᓂᐅᑉ ᓯᕐᒥᒃ, ᐊᐅᔪᐃᑦᑐᖅ ...... 69 ᐆᑎᕆᔪᓐᓇᕐᓂᖓ ...... 132 ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓ ...... 103 ᓯᕿᓂᐅᑉ ᐆᓇᕐᓂᖓᑕ ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᐅᖓᑕ ᐊᓯᔾᔨᖅᑕᕐᓂᖓ ...... 109 ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ ...... 102 ᓯᓚᐅᑉ ᐃᒐᓚᐅᔭᖓᓄᑦ ᓱ ᓱᕋᑦᑎᕆᔪᓐᓇᖅᑐᑦ ...... 37 ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ ...... 10 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓂᕐᓂᖃᕐᓇᕐᓂᖓ 131 ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᔪᓐᓇᕐᓂᖓ ...11 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓ 39 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᕿ ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎ ...... 40 ᕿᑭᖅᑕᐃᑦ ᒥᑭᑦᑑᑏᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᓂᖓ ...... 43 ᐅᖅᑰᔪᕐᒥᐅᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᑕᕇᐅᕐᔪᐊᕐᒥ...... 120 ᑲᒪᓇᖅᑑᖃᑦᑕᓕᕐᓂᖓ .... 63 ᕿᒧᒡᔪᖅ ...... 121 ᓯᓚᐅᑉ ᕿᕿᓕᓯᒪᐃᓐᓇᖓ ...... 49 ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕ- ᐅᔪᓐᓇᕐᓂᖓ ...... 136 ᖁ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᖓ ...... 135 ᖁᐊᖅᓵᕐᓇᖅᑐᒦᑳᓪᓚ- ᓯᓚᐅᑉ ᒍᓐᓇᕐᓂᖅ ...... 134 ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓ ...... 38 ᖁᑦᑎᒃᑐᖅ ...... 76 ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᖁᑦᑎᖕᓂᖅᐹᒃᑯᑦ ᓇᓚᐅᑦᑖᖅᑕᐅᓂᖓ ...... 42 ᑕᕆᐅᒃᑰᖅᖢᓂ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᐃᑳᕆᐊᕐᕕᒃ ...... 97 ᐱᓕᕆᔾᔪᑎᑦ ...... 44 ᖁᐱᕐᕈᖃᓗᐊᓕᖅᑐᖅ ...... 86 ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᑕ ᐊᔾᔨᒌᒍᓐᓃᖅᑕᕐᓂᖓ ...... 45 ᓯᓚᒧᑦ ᒪᓂᒪᔪᖅ ...... 61 ᖃ ᓯᓚᒧᑦ ᓱᖏᐅᑎᕙᓪᓕᐊᓂᖅ ....8 ᖄᒥᑦᑐᖅ ...... 124 ᓯᓚᓗᒃ ᑲᑕᒐᖅᑐᑦ ᖃᓄᐃᑦᑐᑐᐃᓐᓇᕐᒧᑦ ᓄᕗᔭᓂ ...... 107 ᒪᓕᒃᓴᖃᑦᑕᐅᑎᔪᑦ ...... 64 ᓯᓚᕐᔪᐊᑉ ᐅᑦᓯᒃᓯᓕᕐᓂᖓ ...... 71 141 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

ᖃᓄᐃᑦᑑᓚᐅᕐᓂᖓᓂᒃ ᓇᓗᓇᐃᖅᓯᒍᑎ ...... 24 ᖃᓄᐃᓕᓴᕋᐃᓐᓂᖓ ...... 119 ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑕᐅᕙᒃᑐᑦ ...... 81 ᖃᓄᐃᓕᔾᔪᑎᐅᕙᒃᑐᓄᑦ ᖃᐅᔨᓴᕐᓂᖅ ...... 82

ᖃᕆᑕᐅᔭᒃᑯᑦ ᓯᓚᐅᑉ ᖃᓄᐃᓐᓂᕆᒐᔪᒃᑕᖓᓄᑦ ᒥᒃᓴᐅᓴᒃᑕᐅᔾᔪᑏᑦ ...... 41

142 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

A Hila ...... 135 Aallatqiit Nauttiat Hilaluktuq Nuvuyani ...... 107 Huratjallu ...... 25 Hilam Qanurinniarutaa ... 136 Aanniqtaarutaa ...... 134 Hilamun Manimayuq ...... 61 Aanniaqyuarniq Hilapta Anirniqarnia ...... 131 Hiamittaaqtuq ...... 58 Hilaup Aanniarutimik Hiamitiriyi 133 Aalannguqtirninga ...... 39 Akhagarninga ...... 59 Hilaup Algunngup Puyaata Aalannguqtirningata Aulaninga ...... 32 Qanurililaqitjutaa ...... 40 Algunngup Puyua ...... 31 Hilaup Hivuuranaqhininga 63 Algunngup Puyuanik Hilaup Ilitquhia ...... 38 Tutquqtirvik ...... 35 Hilaup Ilitquhiata Alguungup Puyuani Avatqutjutait ...... 45 Aniavik ...... 34 Hilaup Ilitquhiata Alguungup Puyuanik Ilittuqhaitjutaa ...... 41 Katiqhurvik ...... 36 Hilaup Ilitquhiata Annakturniq ...... 112 Itqurniarutaa ...... 43 Anuqhirluarvia ...... 108 Hilaup Ilitquhiata Arnaaniqitjak ...... 28 Qanurinniarutaa ...... 42 Aulania Pitquhiup Hilaup Ilitquhiata Atuqtauvaktuq ...... 129 Uunarniup Aulaninga .... 44 Hilaup Uunnakpallianinga 70 Aulatjaarutiit Hiqinirmin Uutirnarninga 122 Aallannguqattaqtut ...... 64 Hiqiniup Uutirnarninga ... 132 Auyami Hikuqarniq ...... 127 Hirmik Auktuyuittuq ...... 69 Avatimin Ikumatjutit Hituaqturniq ...... 89 Atuqpaktuq ...... 16 Hivuuranaittumiinniq ...... 118 Avatiqaqatigiinngniq ...... 55 Humiliqaak Nunami Avatium Uumavitjutingit ... 27 Naniningit ...... 53 Hungiutivallianiq H Avatimut ...... 8 Harvaq ...... 101 Hungiutiyunnarninga ...... 11 Hiamittaaqtuq Aanniarut ...... 84 I Hikuilruq Ikirahait ...... 106 Igalauyap Atinnuangani Hikuiqpallianiq ...... 115 Ilua ...... 125 Hikuryuat Auktuyuittuq ..... 80 Igalauyaq ...... 103 Hikutuqat Piqaluyaq ...... 93

143 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

Igalauyaup Napaaqtuliqturniq ...... 13 Iluani Napaaqtuqarniup Anirniqarnaittuq ...... 102 Kiklinga ...... 128 Ihuililaqut ...... 12 Naulailaqipqainiq ...... 51 Ihuiqtaililaqiniq ...... 91 Nautqilimaittut Ihuqhiyuq Ilahimagami ..... 47 Nalvaaqtauhunnguyut ... 96 Ikummariktut Uqhukhat ... 77 Nayuqpaktanginni Ilaunginnaraaq- Ahiruqtirniq ...... 75 pangniaqtun ...... 105 Nayuqpaktangit ...... 74 Ilitquhianut Niglarutit Publat Utiffaalimaittuq ...... 87 Igalauyamut Ilitquhiriyunnaiqtaa ...... 130 Ahiruqtirittaaqtuq ...... 37 Imalirainnait ...... 138 Niqikhailiurnaiqtuliqinik ..... 67 Imaqyuap Ingilrania Niriqattautiyut ...... 66 Hihaittuq ...... 73 Niviuvait Aalallu Imarmiulaqiyuq ...... 126 Amigaiqpallaaliqtut ...... 86 Imarmiutaliqiniq ...... 65 Nunagiyaa ...... 110 Nunallaani Napatjutingit ... 85 K Nunap Puvitquumannga Kavamakkut Tarrarnirmi ...... 52 Atanniqtuinniqarniq Nunapta Anirniqautiit Angirutiqarnirluuniit ..... 123 Ikiariit ...... 22 Kigliq ...... 30 Nunaum Qaanga Kinnguumannarutiit Auqattaqtuq ...... 9 Uumayunun...... 83 Nunaup Kiyuutuu Angirut ...... 88 Puvitquumannga ...... 104 Nunguttut ...... 62 M Nunguyuittut ...... 111 Malikhautivallianiq ...... 10 Mallilaqiryuarniq ...... 124 P Mihingnarniq ...... 119 Panngutivaktuq Mikiyun Qikiqtat Nipaluilliurnirmut ...... 54 Uunaqtuni Nunainni Patauqiniq ...... 7 Tariuryuami ...... 120 Pilaqut ...... 81 Munaqhiniq Pilaqutim Naunaiyautaa ... 82 Ihivriuqtauqattaqtukhat 92 Piqaluyaq ...... 79 Piruqhiiviliqiniq ...... 14 N Puplak Uunautivalliayuq Napaaqtuiyaqtaunikuq ..... 50 Ikiarmi ...... 90

144 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

Puplanut Ikiarmi Tariuq Hikuaqtuq ...... 116 Quvvahiktumi Anuqqit ... 23 Tariuqarniq ...... 113 Puyunnguqtirniq ...... 60 Tarraliyaaq ...... 15 Puyurluk Nakuungittuq Tunuviup Naunaitkutaa Anirnirlirnaqtuq...... 33 Nunaryuap Kapyinga .... 98 Puyut Anianiit ...... 56 Tutqattarvik ...... 24 Puyut Anianiit Qanurinniarna- U hugiyauniit ...... 57 Ukiup Akullinga Puyuum Anialailaqutaa ..... 72 Uuktuutaanut ...... 17 Ukiuqtaqtumi Q Avalunnguaq ...... 20 Qangaraaluk Ukiuqtaqtumut Nilagyuaqhimatilluni Katimayiryuat ...... 21 Nunakpun ...... 78 Ukiuqtaqtuq ...... 19 Qihiqtuutilingnik Ulikturniq Puyurmin ...... 71 Napaaqtuqarvik ...... 29 Umiaqturviup Qimugyuk ...... 121 Nangaqturvia Qiqumaraanginnaqtuq ..... 49 Ukiuqtaqtumi ...... 99 Qulvahiktuq ...... 76 Uqhuryuakhat ...... 68 Qupanuat Uumayuit Nunaviat ...... 26 Aanniarutaanik Uunarninga Aniavaktuq Kikturiat Atuffaarninga ...... 46 Aannialaqhuiyut ...... 137 Uunarniup Utiqattarvia ... 109 Qutingnikpaakkut Tariukkun Ikaarvia ...... 97

T Tahamanirmiutaungittut Uumayut ...... 95 Taimaililaqiniq Inungnin .... 18 Taimaittutuqaq Uliqturniq Puyurmin ...... 94 Tarium Imaqquqtuhivallianinga 117 Tarium Ingilrania Nutqayuittuq ...... 100 Tariup Hikua ...... 114 Tariup Kiglinguyaa ...... 48

145 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

A Climate change Absorption ...... 7 impacts...... 40 Acclimatization...... 8 Climate model...... 41 Active layer...... 9 Climate prediction...... 42 Adaptation...... 10 Climate projection...... 43 Adaptive capacity...... 11 Climate system...... 44 Adverse effects...... 12 Climate variability...... 45 Afforestation...... 13 Cogeneration...... 46 Agriculture...... 14 Concentration...... 47 Albedo...... 15 Continental shelf...... 48 Alternative energy...... 16 Continuous Annual average permafrost...... 49 temperature...... 17 Anthropogenic...... 18 D Arctic...... 19 Deforestation...... 50 Arctic Circle...... 20 Desertification...... 51 Arctic Council...... 21 Discontinuous Atmosphere...... 22 permafrost...... 52 Atmospheric winds..... 23 Distribution...... 53 Drought...... 54 B Baseline...... 24 E Biodiversity...... 25 Ecosystem...... 55 Biome...... 26 Emissions...... 56 Biosphere...... 27 Emissions scenario..... 57 Bog...... 28 Epidemic...... 58 Boreal forest...... 29 Erosion...... 59 Boundary...... 30 Evaporation...... 60 Exposure...... 61 C Extinction...... 62 Carbon...... 31 Extreme weather Carbon cycle...... 32 event...... 63 Carbon dioxide ...... 33 Carbon source...... 34 F Carbon sequestration 35 Feedback Carbon sink...... 36 mechanism...... 64 Chloroflorocarbons .... 37 Fisheries...... 65 Climate...... 38 Food chain...... 66 Climate change...... 39 Food security...... 67

146 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

Fossil fuels...... 68 N Natural greenhouse G effect...... 94 Glacier...... 69 Non-native species..... 95 Global warming...... 70 Non-renewable Greenhouse effect...... 71 resource...... 96 Greenhouse gases..... 72 Northern Sea Route.... 97 Gulf stream...... 73 North Pole...... 98 .... 99 H Habitat...... 74 O Habitat fragmentation 75 Ocean conveyor belt 100 High Arctic...... 76 Ocean current...... 101 Hydrocarbons...... 77 Ozone...... 102 Ozone layer...... 103 I Ice age...... 78 P Iceberg...... 79 Permafrost...... 104 Ice sheet...... 80 Permanent Impact...... 81 Participants...... 105 Impact assessment.... 82 Polynya...... 106 Indicator species...... 83 Precipitation...... 107 Infectious disease...... 84 Prevailing winds...... 108 Infrastructure...... 85 Insect outbreak...... 86 R Irreversible impact...... 87 Radiative forcing...... 109 Range...... 110 K Renewable resource 111 Kyoto Protocol...... 88 Resilience...... 112

L S Landslide...... 89 Salinity...... 113 Sea ice...... 114 M Sea ice break-up...... 115 Methane...... 90 Sea ice freeze-up ..... 116 Mitigation...... 91 Sea level rise...... 117 Monitoring...... 92 Security...... 118 Multi-year sea ice...... 93 Sensitivity...... 119 Small Island States... 120

147 ᓯᓚᐅᑉ ᐊᓯᔾᔨᖅᐸᓪᓕᐊᓂᖓᓄᑦ ᑕᐃᒎᓯᓕᕆᓂᖅ Hilaup Aalannguqtirninganut Taiguuhiliqiniq

Terminology on Climate Change

Snowdrift...... 121 Solar radiation ...... 122 Sovereignty ...... 123 Storm surge ...... 124 Stratosphere ...... 125 Submergence ...... 126 Summer sea ice ...... 127

T Treeline...... 128 Trend...... 129 Threshold ...... 130 Troposphere...... 131

U Ultraviolet radiation...... 132

V Vector...... 133 Vulnerability...... 134

W Weather...... 135 Weather predictability...... 136 West Nile virus...... 137 Wetland...... 138

148