DOCSLIB.ORG

Rekken Oer It Boekjier 1606/1607 Fan De Ûntfanger-Generaal Fan De Kleasteropkomsten Yn Fryslân, Joannes Henrici Rhala

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Rekken Oer It Boekjier 1606/1607 Fan De Ûntfanger-Generaal Fan De Kleasteropkomsten Yn Fryslân, Joannes Henrici Rhala Rekken oer it boekjier 1606/1607 fan de ûntfanger-generaal fan de kleasteropkomsten yn Fryslân, Joannes Henrici Rhala útjûn troch P. Nieuwland en J.A. Mol * Ynlieding 21 maart 1580 wie in swarte dei foar de Fryske Spanje. Fierder waard - wat Fryslân oanbelanget kleasters. Doe foel ommers formeel it beslút fan - de Frjentsjerter universiteit dêr út betelle. de Steaten fan Fryslân om alle kleasterbesittings It moat melden wurde dat net allinnich de te ynvintarisearjen en 'yn behear te nimmen', provinsjale steatekolleezjes, mar ek gâns hoewol't Deputearre Steaten foar ferskate stedsbestjoeren kleastergoed yn behear namen. kleasters al earder ynvintarisaasjes meitsje litten De stêden beskôgen har op dit mêd fierhinne as hiene.1 Dat yn behear nimmen liket op it earste autonoom. Yn de praktyk namen se net allinnich gesicht in eufemisme foar naderjen of de tsjerken en gebouwen fan de binnen har konfiskearjen. Al kaam it dêr yn de praktyk wol territoar lizzende kleasters yn behear, mar ek al it op del, strikt juridysk besjoen wie it dat net.2 De kleasterlân. Hja besochten fierder gauris om it Steaten brûkten de term mei sin, om't se harsels lân fan har kleasters bûten har eigen klokslach yn yn dizze kwestje as tsjinners fan de Wiere behear te krijen. De Fryske stêden hawwe dêre Tsjerke en as hoeders fan it algemien belang gâns oerlis en strideraasjes mei de Steaten oer seagen. Se hannelen op dit stik fan saken hân, om't de lêstneamden de steedlike krektlyk as de Steaten fan Hollân en oare magistraten it rjocht ûntstriden '... uit eigene provinsjale steatekolleezjes dy't al earder it autoriteit' oer dy besittings te beskikken.4 De kleastergoed yn har machtsgebiet 'oantaaste' útkomsten fan dy strideraasjes wiene foar alle hiene. Hja namen de administraasje fan it goed stêden wer oars. Yn't generaal kin steld wurde fan de plattelânskleasters oer, om de ynkomsten dat de Steaten it behear fan it stedskleaster-besit foar 'fromme doelen' te besteegjen en op dy wize oan de stêden oerlitten hawwe, lykwols op ûnder it nije godstsjinstige bestel rjocht te dwaan betingst dat de ynkomsten ek foar fromme oan de bedoelings fan de minsken dy't it yn doelen brûkt wurde soene. Om't net ien fan dy earder tiden beskikber steld hiene. De Steaten stedskleasters echt ryk wie skeelde dat de Steaten lutsen de eigendom formeel earst oan harsels, net it measte oan ynkomsten. De hieropbringsten doe't de lêste kleasterbruorren en -susters it fan de grutte, op steedlik grûngebiet lizzende tydlike mei it ivige ferwiksele hiene. kleasters lykas de premonstratinzer abdij fan De konsekwinsje fan dit yn behear nimmen Dokkum of it johanniter Hospitaal by Snits, wie, dat it kleastergoed net oan it provinsjale hawwe de Steaten oan harsels hâlden, alteast domein tafoege waard. It foarme in alhiel eigen foarsafier't se betelle waarden troch hierders fûns.3 De administraasje waard tabetroud oan in bûten de steedlike klokslach. aparte behearsôfdieling, it kantoor fan de Fan de boekhâlding fan de provinsjale 'ontvanger der kloostergoederen'. Lykas yn oare kleasterûntfanger foar Fryslân is mar in bytsje provinsjes barde dy ûntfanger de hieren en rinten bewarre bleaun, alteast foarsafier't it om de yn. Hy regele ek de betellings foar de fromme en dokumintaasje fan de ynkomsten giet. De minder fromme doelen dy't de steatekolleezjes as útjeften binne fan 1592 ôf wol betreklik goed te gaadlik seagen. Yn de praktyk gou dat, apart fan folgjen, oan de hân fan de oerlevere registers fan it útkearen fan pensjoenjilden oan 'e eardere de 'betalingsordonnanties' of kleasterbewenners, benammen it ûnderhâld fan betellingsopdrachten dy't de Steaten oan de predikanten en it bekostigjen fan de striid tsjin kleasterûntfanger joegen.5 De rekkens fan 'e ynkomsten en de oersjoggen fan 'e eartiidske * P. Nieuwland fersoarge de transkripsje, de foarmjouwing en it nammeregister; J.A. Mol naam de ynlieding foar syn rekken. kleasterpleatsen binne hast allegear weirekke. 193. Tsjintwurdich kin er fûn wurde ûnder de Dat hat grif te krijen mei de omstannichheid dat nûmers 788 en 789. Dr. Ph.H. Breuker komt de de Steaten fan Fryslân har kleasterbesit al yn de eare ta, de oandacht op dy boarne fêstige te jierren tritich en fjirtich fan de santjinde ieu út hawwen.10 Yn It Beaken fan 1975 hat hy de jildpine fan de hân dien hawwe. Yn Grinslân, sifers út it part dat de ynkomsten beskriuwt, yn dêr't de provinsje nei de oansluting by de Opstân koart bestek al neffens kleaster oardere en likefolle, sa net mear kleasterbesit yn hannen totalisearre. De krekte titel fan de rekken is: krige, barde dat earst oan 'e ein fan de achttjinde Extract uut de reeckeninghe Joannis Henrici, ieu, mei fan gefolgen dat har administraasje ontfanger generael van de cloosters opcomsten better oerlevere is. Hiel oars lei it dus yn Fryslân. gelegen in Oostergoe, Westergoe ende Nei't de Fryske Steaten ien kear de lêste pleats Seevenwolden, beginnende van den XXV julii, ferkocht hiene, hie it bewarjen fan de ynkomste- sijnde Jacobi dach anno 1606, ende administraasje fan de kleasterûntfanger foar har expirerende den XXIV julii 1607, gestelt in gjin doel mear. Dat gou net foar de útjeften, om't ponden schellingen van XL groten vlaems het dy wol trochgongen; dy moasten no allinnich út pont. oare middels betelle wurde. Ien en oar betsjut dat It gebrûk fan it wurdt extract (úttreksel) jout der fan de ea sa grutte administraasje fan it al oan dat it net om in orizjineel stik giet. Dat eartiidske kleasterbesit foar Fryslân mar in pear wol sizze, it is net in gearfetting mar in net- brokstikken restearje. autentisearre ôfskrift fan de rekken of De wichtichste dêrfan binne de rekeninghe fan Joannis Henrici oer it boekjier 25 ferkeapregisters út 1638, 1639, 1640 en 1644, july 1606/24 july 1607. It gehiel bestiet út twa dy't trouwens wol betreklik folslein binne.6 parten fan deselde skriuwershân, dy't elk yn in Hoewol't dy registers net meidiele hokker apart katern skreaun binne. It earste katern kleasters no krekt hokker pleatsen yn eigendom bestiet út 24 folia en befettet de Ontfangh ... van hân hawwe, meitsje se it dochs mooglik om mei de cloostersopcomsten oer it neamde boekjier. help fan gegevens út oare, benammen fiskale Op 'e rêch fan it lêste folio, 24v, stiet mei in oare adminstraasjes, de kleasterlannen globaal yn hân skreaun: Clooster opcomsten in Frieslandt kaart te bringen en op dy wize har lizzing en sprieding te rekonstruearjen.7 Fierder fine wy yn anno 1607. It twadde katern is folle lytser. It it argyf fan de Steaten, behalve inkelde globale beslacht mar acht, oars wol ticht beskreaune listkes fan ûntfangsttotalen út de jierren tachtich folia. It hat gjin eigen titel, mar it opskrift op 'e en njoggentich fan de sechstjinde ieu8, allinnich lêste side: Cloosterlasten in Frieslandt anno noch in register fan kleastermeiers út it jier 1607, fan deselde hân as de boppeneamde 1618.9 Dat wie opsteld om de meiers mei yngong notysje oan 'e ein fan it earste katern, makket fan 1 jannewaris 1619 de hier opsizze te kinnen. dúdlik dat it de útjeften fan de kleasterûntfanger It befettet neist de nammen fan 'e hierders noch befettet. Oan it uterlik is net rjocht te sjen oft gâns oantekeningen oer de grutte fan de troch har beide katerns oan elkoar fêst sitten hawwe. Wat brûkte pleatsen. Spitigernôch is it net folslein. In de ynhâld oangiet, kin der lykwols gjin twifel oer tal gritenijen dy't ryk oan kleasterbesit wiene, bestean dat se elkoars tsjinhingers foarmje. Dat lykas Tytsjerksteradiel, Idaarderadiel, docht wol it dúdlikst bliken út de formule oan 'e Smellingerlân, Utingeradiel en Haskerlân, ein fan it útjefte-katern. Dêryn wurdt it totaal fan ûntbrekt dêryn. de útjeften tsjin dat fan de ynkomsten oer steld en it ferskil berekkene, wêrnei't it dan as folget De rekken fan 1606/1607 einiget: Aldus gearresteert ende gesloten in de Hoe wichtich de ferkeapregisters fan 1638-1644 reeckenkamer van Vrieslandt bij de en it oersjoch fan 1618 ek binne, se jouwe gjin gecommitteerde reeckenmeesters op den 18 krekte ynformaasje oer de wearde en de grutte december anno 1607. Onder stonde: fan de lannen fan elk kleaster ôfsûnderlik. Wy Tarquinius Boelens, E. Reinalda, Ens, Jancke moatte dêrom tige wiis wêze mei de fynst fan de Idsz, J. Henrici, met haere togen, C. Cornelisz. hjir publisearre rekken fan de kleasterûntfanger My tinkt dat hjir sûnder beswier út ôflaat wurde Joannes Henrici oer it boekjier 1606/1607. Dy is kin, dat beide stikken tegearre ien gehiel foarme oerlevere yn it hûsargyf fan Liauckamastate, en hawwe en dat dit gehiel in ôfskrift befettet fan de waard foarhinne dêryn bewarre ûnder nûmer offisjele rekken dy't Johannes Henrici oer it de boppeneamde Georg. Dy hat, sa't it liket, boekjier 1606/1607 opmakke hat. dokumintaasje sammele oangeande de Beide katerns binne yn ien kear beskreaun, en rjochtsposysje fan katoliken yn Fryslân. It argyf nei alle gedachten dus fan in oare tekst oernaam. befettet bygelyks in plakkaat fan kening Philips Dat is dien troch in klerk mei in moaie, tige II út 1578 dat it yn beslach nimmen fan tsjerklik regelmjittige hân. Dy hân is min te datearjen. Hy goed troch de opstannelingen ûnjildich liket op it earste gesicht út de jierren fjirtich of ferklearret, en fierder in tal foarbylden fan fyftich fan de santjinde ieu te stammen, mar hy eedsformulieren dy't troch de Fryske Steaten oan soe ek earder yn de tiid pleatst wurde kinne. It katoliken en oare dissenters foar tekenjen wettermerk, in kroane Frânske lely mei de foarlein waarden.13 Fierder kin dêryn ek in kopy inisjalen PD, is net krekt te idintifisearjen mar fan in ynkomstesteat fan it kapittel fan St.
Load more

Recommended publications
  • Genealogysk Jierboek 1991
    GENEALOGYSK JIERBOEK 1991 ûnder redaksje fan Ype Brouwers, Reid van der Ley, Douwe J. van der Meer, Pieter Nieuwland en Hein Walsweer Genealogysk Wurkferbân fan de Fryske Akademy Ljouwert, 1991 Nr. 736 © Fryske Akademy - Ljouwert/Leeuwarden CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG Genealogysk Jierboek 1991 / ûnder redaksje fan Ype Brouwers ... [et al.]. - Ljouwert [Leeuwarden]: Genealogysk Wurkferbân fan de Fryske Akademy. - Yll. - (Fryske Akademy; nr. 736) ISBN 90-6171-736-1 SISO 902.5 UDC 929.5(492.71) NUGI 647 Trefw.: genealogie; Friesland. Printe by Grafysk Bedriuw 'Fedde Dykstra B.V.', Ljouwert. Fan dit boek mei neat fermannichfâldige en/of iepenbier makke wurde troch printsjen, fotokopiearjen, it meitsjen fan mikrofilm of op hokker oare wize dan ek, sûnder dat de útjouwer yn 't foar syn tastimming jûn hat. YNHALD side K.P. de Boer Seis generaasjes Holtrop 7 Jacob van Sluis en D.J. van der Meer Het geslacht Hemsterhuis 30 Petronella J.C. Elema en Rijpema, een Fries-Groningse familie 45 Reid van der Ley Dr. ir. Johan Genealogie Roorda - P.N.L. van Eysinga Roorda van Eysinga 80 Melle Koopmans, Garypster Wiarda's, Reid van der Ley en neiteam en komôf 114 Hein Walsweer D.J. van der Meer Lijst van dorpen en steden (1701-1706) 139 Reid van der Ley Friezen in Groningen (1739-1762) 148 Fryske Rie foar Heraldyk Wapenregistratie 170 SEIS GENERAASJES HOLTROP Doe't ik in jiermennich lyn by famyljeûndersyk ûntduts, dat de frou fan myn rjochtstreekse foarfaar Egbert Meines in Holtrop wie, krige ik omtinken foar dizze fa- mylje. Ik ha der mei nocht oan arbeide om de tûken út Grinslân en Fryslân, dy't ta de- selde famylje hearre.
    [Show full text]
  • Philologia Frisica Anno 1966
    PHILOLOGIA FRISICA ANNO 1966 LÊZINGEN EN NEIPETEAREN FAN IT 4 DE FRYSKE FILOLOGEKONGRES AUGUSTUS / SEPTIMBER 1966 Nr. 319 WOLTERS-NOORDHOFF N.V. GRINS 1968 IT FJIRDE FRYSI(E FILOLOGEKONGRES ORGANISEARRE FAN DE FRYSKE AKADEMY TO FRJENT8JER, BOAL8ERTEN LJOUWERT AUGUSTUS / SEPTIMBER 1966 FOARSITTER FAN IT KONGRES: PROF. DR. K. FOKKEMA t TARIEDINGSKOMMISJE: Y. POORTINGA, foarsitter G .A. PIEBENGA J.J. SPAHR VAN DER HOEK K. DE VRIES K. SIKKEMA, skriuwer, Coulonhûs, Doelestrjitte 8, Lfouwert YNHÄLD Side Programma . 7 K. FOKKEMAt, Iepeningswurd. 9 D. P. BLOK, Plaatsnamen in Westfriesland.. 11 H. KUHN, Die ältesten Namenschichten Frieslands 20 Neipetear ...........•......... ..•• 30 H.1': J. MIEDEMA, Nammekundige problemen yn forbän mei de ûnt­ frysking fan Grinslän 33 Neipetear ............•..• • ....• • • • • • 41 K. FOKKEMAt, De historie van enkele pronomina in het Westerlauwers Fries ........................... 43 N. ÁRHAMMAR, Die Herkunft des Inselnordfriesischen im Lichte der Wortgeographie. .................•• 49 Neipetear ............ ..•. 76 H. A. ROE, The Importance of Old Frisian in the Reconstruction of Proto-Germanic Phonology ................... 77 Neipetear . 84 A. FEITSMA, Gysbert Japicx tusken Frysk en Nederlänsk ..•••.. 86 Y. POORTINGA, Tsjoensters - Hexenwesen in Friesland .•••.. 88 Neipetear .........••...•..... 103 IT FJIRDE FRYSKE FILOLOGEKONGRES ORGANISEARRE FAN DE FRYSKE AKADEMY Programma woansdei 31 augustus nammekunde Frjentsjer: 9.30 ûre: Iepening fan it kongres troch de foarsitter: Prof. Dr. K. Fokkema. 9.45 Lêzing Dl'. D. P. Blok (Amsterdam): De toponymie van West­ Friesland. 10.30 " Kofje. 11 Lêzing Prof. Dr. Hans Kuhn (Laboe) : Die ä1testen Namenschichten " Frieslands. 11.45 " Neipetear. 13 Untfangst mei begroeting troch Boargemaster J. Dykstra en koûe­ " miel, oanbean troch de stêd Frjentsjer. Dit sil wêze yn hotel "De Bogt fen Guné" oan de Fiverstrjitte, de älde studinteherberge.
    [Show full text]
  • Ontgonnen Verleden
    Ontgonnen Verleden Regiobeschrijvingen provincie Friesland Adriaan Haartsen Directie Kennis, juni 2009 © 2009 Directie Kennis, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Rapport DK nr. 2009/dk116-B Ede, 2009 Teksten mogen alleen worden overgenomen met bronvermelding. Deze uitgave kan schriftelijk of per e-mail worden besteld bij de directie Kennis onder vermelding van code 2009/dk116-B en het aantal exemplaren. Oplage 50 exemplaren Auteur Bureau Lantschap Samenstelling Eduard van Beusekom, Bart Looise, Annette Gravendeel, Janny Beumer Ontwerp omslag Cor Kruft Druk Ministerie van LNV, directie IFZ/Bedrijfsuitgeverij Productie Directie Kennis Bedrijfsvoering/Publicatiezaken Bezoekadres : Horapark, Bennekomseweg 41 Postadres : Postbus 482, 6710 BL Ede Telefoon : 0318 822500 Fax : 0318 822550 E-mail : [email protected] Voorwoord In de deelrapporten van de studie Ontgonnen Verleden dwaalt u door de historisch- geografische catacomben van de twaalf provincies in Nederland. Dat klinkt duister en kil en riekt naar spinnenwebben en vochtig beschimmelde hoekjes. Maar dat pakt anders uit. Deze uitgave, samengesteld uit twaalf delen, biedt de meer dan gemiddeld geïnteresseerde, verhelderende kaartjes, duidelijke teksten en foto’s van de historisch- geografische regio’s van Nederland. Zo geeft het een compleet beeld van Nederland anno toen, nu en de tijd die daar tussen zit. De hoofdstukken over de deelgebieden/regio’s schetsen in het kort een karakteristiek per gebied. De cultuurhistorische blikvangers worden gepresenteerd. Voor de fijnproevers volgt hierna een nadere uiteenzetting. De ontwikkeling van het landschap, de bodem en het reliëf, en de bewoningsgeschiedenis worden in beeld gebracht. Het gaat over de ligging van dorpen en steden, de verkavelingsvormen in het agrarisch land, de loop van wegen, kanalen en spoorlijnen, dijkenpatronen, waterlopen, defensielinies met fortificaties.
    [Show full text]
  • Werd Aan De K. Vastgeklonken, Droeg Soms Een Bord
    Goos, 1615; D. Fabricius, 1617) drie nieuwe kaarten (N. Geelkerken*, 1618; A. Metius en Ger. Freitag, 1622; B. Schotanus* à Sterringa, 1664) met weer navolging. Geelkerken geeft meer dijken en wegen dan Van Deventer; de 'kaart van Metius en Freitag in P. Winsemius*' kroniek is ondanks mindere kwaliteit veel gevolgd (N. J. Piscator, 1628). Schotanus à Sterringa en zijn helpers brengen verbetering. Hun kaarten horen K bij de kroniek van Chr. Schotanus*, ze zijn de grondslag van de eerste belangrijke Fr. atlas* (1698,21718 bij F. Halma*). Een KAAK. Schandpaal, vaak bekroond met kaart van Opsterland verschijnt 1680. 18de eeuw. Ook in de stadswapen. Wie 'aan de K. gesteld werd', werd aan cartografie is er eer achteruitgang dan winst, ook kwantitatief: de K. vastgeklonken, droeg soms een bord met Eekhoff telt 18 kaarten. Enkele zijn echter nog altijd een opschrift, en stond - vaak op marktdag - voor spot. wandsieraad. Te noemen zijn: kaart met Terminus (Stenen Man), In de 16de eeuw stond te Lwd. de K. aan de uitgave P. Schenk (Amsterdam, 1706); kaart van en gezicht op oostzijde van de Brol, later bij de stoep van het Molkwerum (1718) van J. Hilarides*, een unicum (misschien raadhuis (daar weggebroken, 1795). De K. droeg de hielp Hilarides Schenk); atlas van F. Halma (1718); fraai klimmende leeuw van het stadswapen, vandaar 'de uitgevoerde zesdelige kaart van 1739, op naam van J. Vegelin* leeuw in de bek zien' (met de justitie in aanraking van Claerbergen, naar gegevens van B. Schotanus à Sterringa. komen). K.-straf is 29.6.1854 afgeschaft. Dan kleinere kaarten, meest naar Schenk, van J.
    [Show full text]
  • De Vrije Fries
    DE VRIJE FRIES JAARBOEK UITGEGEVEN DOOR HET FRIES GENOOTSCHAP VAN GESCHIED-, OUDHEID- EN TAALKUNDE EN DE FRYSKE AKADEMY REDACTIE: MR. J. VIERSEN (voorz.), J. J- KALMA (secr.), DR. G. BAKKER. DRS. C. BOSCHMA, H. KINGMANS. JHR. DRS. M. J. VAN LENNEP, K. SIKKEMA, DRS. R. STEENSMA. DR. K. DE VRIES VIJFTIGSTE DEEL - 1970 N.V. DE HANDELSDRUKKERIJ VAN 1874, LEEUWARDEN Wij herdenken dit jaar de in 1945 herwonnen vrijheid. Vandaar dat in de eerste beide artikelen van ons Jaarboek aandacht wordt besteed aan de Friese vrijheid, haar vreugden en haar lasten. In het opstel van drs. S. Sybrandy kreeg Erasmus, die onlangs werd herdacht, aandacht. Het vierde artikel richt het zoeklicht op het stadje in het Noorden, dat steeds blijft boeien. J. J. Kalma wijst op enkele zaken, die bij kerkelijke processen licht worden vergeten. Het overzicht van de Leeuwarder uurwerkmakers is de museumbijdrage van dit jaar. 1970 is ook een jaar van een gouverneurswisseling. In het artikel van drs. J. Visser wordt een tot nog toe onbrekend volledig over­ zicht geboden van allen, die aan ons gewest mee leiding hebben gegeven of dit enkel maar hebben gepoogd. De 'meester-sneuper' S. J. van der Molen geeft vele curieuse bijzonderheden over Amelander binnenhuisjes. Drs. R. Steensma vertelt deze keer van het interieur van de kerk van Rauw er d. Het 'Panorama van Friesland in 1969' is een poging om een overzicht te bieden van wat er in 1969 speciaal op de terreinen, die onze lezers het meest interesseren, is gebeurd. Het zal duidelijk zijn, dat deze nieuwe kroniek, die wij voortaan elk jaar willen geven, velen een handreiking kan bieden.
    [Show full text]
  • Download Scans
    De archieven in Frysldn Samsom Alphen aan den Rijn DE ARCHIEVEN IN FRYSLÁN Op het omslag: `Landboek Van Martens', 16e eeuw, Rijksarchief in Friesland. OVERZICHTEN VAN DE ARCHIEVEN EN VERZAMELINGEN IN DE OPENBARE ARCHIEFBEWAARPLAATSEN IN NEDERLAND uitgegeven onder auspiciën van de Vereniging van Archivarissen in Nederland redactie: L.M.Th.L. Hustinxt F.C.J. Ketelaar H.J.H.A.G. Metselaars J.J. Temminck H. Uil DEEL XII DE ARCHIEVEN IN FRYSLÁN DE ARCHIEVEN IN FRYSLAN eindredactie: P. Nieuwland Samsom Uitgeverij bv, Alphen aan den Rijn, 1987 Dit overzicht is bijgewerkt tot 1 januari 1986. Voor deze uitgave werd financiële steun verleend door het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur, het Provinciaal Bestuur van Fryslán, de Van Heloma Stichting, het Anjerfonds Friesland, de Pollema Tromp Stichting en de Boelstra- Olivier Stichting. Copyright © 1987 Samsom Uitgeverij, The Netherlands. All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior permission of Samsom Uitgeverij. ISBN 90 14 03240 0 WOORD VOORAF De archieven in Frysl&n, het twaalfde deel in de serie Overzichten van de archieven en verzamelingen in de openbare archiefbewaarplaatsen in Neder- land, wijkt op een belangrijk punt af van andere delen in de serie. Ter ver- groting van de bruikbaarheid voor de onderzoeker zijn, naast de archieven en verzamelingen berustende in de archiefbewaarplaatsen van rijk, gemeen- ten en waterschappen, ook opgenomen de archieven aanwezig in de Provin- ciale Bibliotheek van Friesland, het Frysk Letterkundich Museum en Doku- mintaesjesintrum (FLMD) en het Fries Scheepvaart Museum en Sneker Oud- heidkamer.
    [Show full text]
  • Monumenten Inventarisatie Project
    Monumenten Inventarisatie Project MONUMENTEN INVENTARISATIE PROJECT Beschrijvingen van de inventarisatiegebieden : NOORD-FRIESLAND ZUID-WEST FRIESLAND DE FRIESE WOUDEN Monumenten Inventarisatie Project INHOUD Inleiding Beschrijving Noord-Friesland Beschrijving Zuid-West Friesland Beschrijving De Friese Wouden Geraadpleegde Literatuur Geraadpleegd Kaartmateriaal Lijst van Kaarten Kaarten De gebiedsbeschrijvingen bevatten afzonderlijke, meer gedetailleerde inhoudsopgaven. Monumenten Inventarisatie Project INLEIDING Het zogenaamde Monumenten Inventarisatie Project (M.I.P.) is door de Rijks- dienst voor de Monumentenzorg opgezet met het doel een landelijk overzicht te krijgen van de jongere bouwkunst en stedebouw uit de periode 1850-1940 Een voor dit project ontwikkelde inventarisatie-methodiek werd in het gehele land toegepast. De inventarisatie is gericht op het bevorderen van de kennis van en waarde- ring voor historische stads- en dorpsgezichten en monumenten van geschiede- nis en kunst uit de genoemde periode. De resultaten kunnen dienen als basis voor publicaties en wetenschappelijk onderzoek en voor planologische en stedebouwkundige afwegingen in het kader van de ruimtelijke ordening, stads- en dorpsvernieuwing en monumentenzorg. De inventarisatie dient bouwstenen aan te dragen voor selectie- en bescher- mingsactiviteiten van de overheden. Ten behoeve van de uitvoering van het Monumenten Inventarisatie Project in Friesland is deze provincie verdeeld in drie onderzoeksgebieden, die samen- vallen met de drie bestuurlijke samenwerkingsgebieden,
    [Show full text]
  • FRYSK Jierboek 1938
    FRYSK jIERBOEK 1938 UTJOWN FEN VAN GORCUM & COMP. N.V. TO ASSEN E4y4L »t8.CLeIG 1938 ~--....-.-- ~--....-.-- f938 a.ruw" ~ len 'R, j}.ifuna en J-. ft. }3Jw.UuJ.e1l, (;prjuchte to Snits yn 1800 UJ1o.w.n &en llan: 9~ &: &m? n.u. - .Iluen Yucauxihcl Ek de twadde jiergong fen it Frysk Jierboek jowe wy in lyts wirdtsje mei op reis. Wy tankje tige for de stipe dy't wy underfoun hawwe, alderearst fen ûs meiwirkers, mar ek, en net minder, fen de keapers, dy't op hjar wize hjarres dien ha om de utj of te mogelik to meitsjen. Wy binne der tige mei op it snjit, dat it Frysk Jierboek 1937 der sa yn fallen is: it hat bliken dien, dat der in weardich wirk gear to stallen wier, dat wy de hertlike meiwirking fen follen hiene, dat de krityk tof reden wier en dat it boek op foldwaende wize pleatst wirde koe. Dizze jiergong, dy't troch rjue oare drokten hwet let is, forskynt noch yn de selde foarm en under de selde lieders as dy fen forline jier. Mar de f olgj ende scil in publikaesje fen de F r y s k e A k a d e m y wirde, op breder grounslach yette en under lieding fen it Deistich Bistj ur. Wy hawwe de forhoping en it bitrouwen, dat it Frysk Jierboek dêrtroch noch wichtiger, better en algemiener wirde scil, as it wier. Dat ek dizze utjefte yn en buten Fryslán folie lêzers, frjeonen en stipers fine mei ! P. SIP'viA, Ljouwert. J.
    [Show full text]
  • Beitrag Zur Entwicklung Der Landgemeinde in Westerlawwers Friesland
    Beitrag zur Entwicklung der Landgemeinde in Westerlawwers Friesland VON JAPPE ALBERTS Den Friesen ist eigen, daß sie mit großer Eifersucht und dichter Geschlossenheit ihre Sitte, Art und Weise gegen jeden Fremd­ ling zu verteidigen suchen. Ernst Moritz Arndt Frisia est omnis divisa in partes quattuor, so könnte es mit einer Variante zu Casars »De Bello Gallico« heißen zur Einleitung einer Darlegung der geographischen Lage von Friesland, welche ich meinen Mitteilungen über die friesischen Landgemeinden im späteren Mittelalter vorausschicken möchte. Diese vier Teile des eigentlichen, von FriesenT) bewohnten Gebietes, deren Gesamtheit man ­ in Gegensatz zum frühmittel­ alterlichen sogenannten »Frisia magna« ­ im Spätmittelalter Friesland nannte, sind die folgenden: West­Friesland, Mittel­Friesland, Ost­Friesland und Nord­Friesland. West­ Friesland war der nördliche Teil der heutigen niederländischen Provinz Noord­Hol­ land, westlich der Zuiderzee (heute Ysselmeer); Mittel­Friesland wurde gebildet von dem Gebiet der heutigen niederländischen Provinz Friesland und von der nördlichen Hälfte der heutigen niederländischen Provinz Groningen, wobei zu bemerken ist, daß die Stadt Groningen in mancherlei Hinsicht nicht zum eigentlichen Friesland gerechnet i) Es darf an dieser Stelle wohl hingewiesen werden auf die Schlußbetrachtung methodischer Art von H. Jankuhn auf dem zweiten friesischen Philologenkongreß in Leeuwarden (1959), der zum Thema hatte: It wengebiet fan de Friesen yn it forline (Das Wohngebiet der Friesen in der Vergangenheit). Jankuhn wies darauf hin, daß Philologen, Historiker und Archäologen dem Begriffe Friesen einen verschiedenen Inhalt geben. Für die Philologen sind die Friesen Objekt wissenschaftlicher Untersuchungen seit es eine friesische Sprache gibt, d. h. seit etwa dem 8. Jh. Für die Historiker treten die Friesen schon im Jahre 12 v.
    [Show full text]
  • Download (PDF)
    De Vrije Fries De Vrije Fries JAARBOEK uitgegeven door het KONINKLIJK FRIES GENOOTSCHAP VOOR GESCHIEDENIS EN CULTUUR/ KENINKLIK FRYSK GENOATSKIP FOAR SKIEDNIS EN KULTUER en de FRYSKE AKADEMY negen en tachtigste deel 892009 1839sinds DE VRIJE FRIES SINDS 1839 NEGEN EN TACHTIGSTE DEEL 2009 Jaarboek uitgegeven door het Koninklijk Fries Genootschap voor Geschiedenis en Cultuur/ Keninklik Frysk Genoatskip foar Skiednis en Kultuer en de Fryske Akademy REDACTIE Dr. Piet Bakker, dr. Johan Frieswijk, dr. Derk Jansen (secr.), prof. dr. Goffe Jensma (voorz.), drs. Otto Knottnerus, dr. Han Nijdam (eindred.), dr. Ernst Taayke REDACTIE-ADRES Redactie De Vrije Fries p.a. Fryske Akademy Postbus 54 8900 AB Leeuwarden [email protected] ONTWERP Buro Invorm - Tom Sandijck OPMAAK EN DRUKWERK Hellinga Grafische Specialisten ISBN 978-90-6171-017-2 FA-nummer 1038 NUR-code 680 De redactie houdt zich aanbevolen voor kopij. In het algemeen gaat haar voorkeur uit zowel naar weten- schappelijke artikelen als naar meer essayistische bijdragen op het terrein van de Friese geschiedenis, kunst, literatuur en archeologie. De plaatsing van de Friese ‘stof’ in een bredere context is daarbij gewenst. Kopij dient, voor zover mogelijk, te worden aangeleverd op floppydisk (plus één uitdraai), opgemaakt vol- gens richtlijnen die bij het redactiesecretariaat kunnen worden opgevraagd. Bijdragen kunnen anoniem worden voorgelegd aan een externe deskundige. Inhoud Van de redactie ................................................................................................................... 7 BIJDRAGEN R.A. Ubbink ‘Literair kwartier’ ....................................................................................... 9 Fokke Sierksma als literair radiocriticus bij de Regionale Omroep Noord, 1946–1955 Han Nijdam Klinkende munten en botsplinters in de Oudfriese rechtsteksten ...... 45 Continuïteit, discontinuïteit, intertekstualiteit Jasper Hillegers Lambert Jacobsz (c. 1598–1636) en zijn werkplaats .............................
    [Show full text]
  • Windmotoren in Friesland
    Windmotoren in Friesland Een studie naar de opkomst en ondergang van dit bemalingswerktuig in de provincie Augustus 2009 Mark Ravesloot 820808-681-070 STICHTING WINDMOTOREN FRIESLAND DOCUMENTATIE CENTRUM 2009 / 003 Woord vooraf.............................................................................................................................................. 4 Inleiding ..................................................................................................................................................... 6 Introductie van het onderwerp.............................................................................................................. 6 Doelstelling .............................................................................................................................................7 Aanpak ....................................................................................................................................................7 De inhoud van het verslag ..................................................................................................................... 8 Hoofdstuk 1 – Technische beschrijving van de windmotor ...................................................................... 9 1.1. Definitie .................................................................................................................................... 9 1.2. Constructie................................................................................................................................9 1.2.1.
    [Show full text]
  • 5 *? DE N HAAS Ij\ "7 AU6
    J. de Rijk Drs J. de Veer "DE BJIRMEN" Sociaal-economische verkenning van het ruilverkavelingsgebied in het noorden van Friesland Interne Nota No. 133 ^-tc% & v-& -5 *? DE N HAAS ij\ "7 AU6. 1969e '33 * BIBLIOTHEEK April 1969 fi Niet voor publikatie - Nadruk verboden z^U 4*c INHOUDSOPGAVE Biz. HOOFDSTUK I Algemeen sociaal-economische aspecten HOOFDSTUK n Agrarisch-structurele aspecten 10 HOOFDSTUK III Bedrijfsstructurele aspecten 22 HOOFDSTUK IV De bedrijfsgebouwen 36 HOOFDSTUK V Bedrijfseconomische aspecten 43 SLOTBESCHOUWING 55 HOOFDSTUK I ALGEMEEN SOCIAAL-ECONOMISCHE ASPECTEN 1. Gebied Het ruilverkavelingsgebied "De Bjirmen" omvat globaal de gemeente Barradeel met uitzondering van het dorp Minnertsga, het noordelijke deel van de gemeente Franekeradeel 1) en kleine delen in resp. het zuiden en oostenva n de gemeenten Franeker en Menaidumadeel.I n hetwesten vormt de Waddenzee een natuurlijke begrenzing en de zuidelijke grens valt sa­ men met het Van Harinxmakanaal. Voor een meer nauwkeurige blokbe- grenzing wordt verwezen naar bijgaande kaart 2). Het blok (+ 8 900 ha) ligt te midden van gebieden waar eveneens ruil­ verkaveling in voorbereiding is (Wonseradeel-Noord, Berlikum, Ferwer- deradeel) en behoort voor het grootste deel tot het landbouwgebied Het Bildt en voor het overige tot de Weide- en Bouwstreek. De dorpsgebieden vormden oorspronkelijk een 8-tal deelgebieden; na raadpleging van gege­ vens uit de inventarisatie van het gebied is volstaan met een onderscheid in vier deelgebieden, vernoemd naar de vier windstreken. Qua bodemstructuu r is het gebied door zijn grote variatie moeilijk te beschrijven. De vrij grillige bodemgesteldheid heeft er mede toe geleid dat er zeer veel gemengde bedrijven, met name in en vlak achter de kust­ strook, ontstonden.
    [Show full text]