GENEALOGYSK JIERBOEK 1991

ûnder redaksje fan Ype Brouwers, Reid van der Ley, Douwe J. van der Meer, Pieter Nieuwland en Hein Walsweer

Genealogysk Wurkferbân fan de Fryske Akademy Ljouwert, 1991 Nr. 736

© Fryske Akademy - Ljouwert/Leeuwarden

CIP-GEGEVENS KONINKLIJKE BIBLIOTHEEK, DEN HAAG

Genealogysk Jierboek 1991 / ûnder redaksje fan Ype Brouwers ... [et al.]. - Ljouwert [Leeuwarden]: Genealogysk Wurkferbân fan de Fryske Akademy. - Yll. - (Fryske Akademy; nr. 736) ISBN 90-6171-736-1 SISO 902.5 UDC 929.5(492.71) NUGI 647 Trefw.: genealogie; Friesland.

Printe by Grafysk Bedriuw 'Fedde Dykstra B.V.', Ljouwert.

Fan dit boek mei neat fermannichfâldige en/of iepenbier makke wurde troch printsjen, fotokopiearjen, it meitsjen fan mikrofilm of op hokker oare wize dan ek, sûnder dat de útjouwer yn 't foar syn tastimming jûn hat. YNHALD

side K.P. de Boer Seis generaasjes Holtrop 7

Jacob van Sluis en D.J. van der Meer Het geslacht Hemsterhuis 30

Petronella J.C. Elema en Rijpema, een Fries-Groningse familie 45 Reid van der Ley

Dr. ir. Johan Genealogie Roorda - P.N.L. van Eysinga Roorda van Eysinga 80

Melle Koopmans, Garypster Wiarda's, Reid van der Ley en neiteam en komôf 114 Hein Walsweer

D.J. van der Meer Lijst van dorpen en steden (1701-1706) 139

Reid van der Ley Friezen in Groningen (1739-1762) 148

Fryske Rie foar Heraldyk Wapenregistratie 170

SEIS GENERAASJES HOLTROP

Doe't ik in jiermennich lyn by famyljeûndersyk ûntduts, dat de frou fan myn rjochtstreekse foarfaar Egbert Meines in Holtrop wie, krige ik omtinken foar dizze fa- mylje. Ik ha der mei nocht oan arbeide om de tûken út Grinslân en Fryslân, dy't ta de- selde famylje hearre. te ferbinen en werom te bringen ta de stamfaar Bernardus Holtrup.

De fraach, wêr't dizze Bernardus Holtrup weikomt, stiet noch iepen. De oantsjutting Monasteriensis' wiist nei Munsterlân. Op kaarten fan de omkriten fan Munster binne trije buorskippen Holtrup te finen, by Sendenhorst, by Freckenhorst en by Senden. It soe wêze kinne, dat yn ien fan dizze plakken de jongesjierren lizze fan ús Bernardus Hol­ trup. De buorskip Holtrup tusken Sendenhorst en Hoetmar is allinne bewarre bleaun yn de namme fan in bushalte "Holtrup-Ruthmann". En tusken Freckenhorst en Westkir- chen kinne jo út de bus stappe by in halte "Gr. Holtrup". Dat is by in pleats mei in tige âlde byskuorre, dêr't yn in dwersbalke de nammen ynsnien steane fan Gerhardus en Anna Elisabeth, dy't troud binne op 20 april 1734. Sy ha beide "genannt (neamd) Holtrup" as twadde achternamme, natuerlik ôflaat fan de pleats Holtrup, dêr't sy wen­ nen. By Senden leit in buorskip Holtrup en ien fan de pleatsen dêr (nû. 16) is de pleats Holtrup, dy't oant likernôch 1843 noch troch in Holtrup bewenne waard. Dit sil ek de "Hof Holtrup" yn Senden wêze, wêrfan't de pachter yn 1604 neamd wurdt yn in proses foar it Reichskammergericht.2 Yn in adellike famylje Holtrop út Munsterlân sjogge wy deselde nammen as by de bern fan ds Bernardus. Mar oft dat eat seit oer it komôf fan ús Holtrops? Dûmny's en skoalmasters kamen ornaris net út adellike famyljes. It wol my mear oan, dat Bernardus in gewoane doarpsman west hat, dy't yn Grinslân en Fryslân in nije takomst socht hat. Yngeand ûndersyk yn de Munsterske argiven kin mis- kien nochris hwat opsmite. Yn it ferline hawwe in tal betûfte genealogen (Heerma van Voss, Osinga, Roarda) dwaande west mei de Fryske Holtrops. Oan de Grinslânske Holtrops wie noch net sa- folle omtinken jûn. Osinga hat tocht, dat de Grinslânske Holtrops miskien ôfstamme fan Hendrik Jans Holtrup op 'e Sweach. Mar dizze Hendrik is âldfeint bleaun. De skuonmakker Hendrik Bernardus Holtrup is de foarfaar fan de Grinslânske Holtrops. Ik ha yn dit artikel fierderboud op de grûnslaggen fan de earder neamde genealogen. Fan in tal fan harren fynsten ha ik gjin boarne fine kinnen. Dat is yn de noaten ferwurke. Der bliuwe lykwols trije riedsels oer. Twa dêrfan ha ik mei in fraachteken yn de genea- logy opnommen nammentlik Bernardus Rommerts, nû. IVa, en Froukje Eeltjes, nû. Vq. Der binne arguminten foar en tsjin de sa beskreaune filiaasjes te neamen. De saak mei Hendrik Hendriks Holtrop yn Easterwâlde leit der folie slimmer hinne. Ik ha him dêrom net by de genealogy Holtrop oansluten, mar achteryn as bylage beskreaun. Ik ha my yn dizze genealogy beheind ta de generaasjes foar 1811. Yn dy tiid waard de namme meastentiids as Holtrup skreaun, al kamen ek oare foarmen foar (van Hol­ trup, Holterop, Holtrupf)- Ik ha allinne immen mei de namme Holtrup neamd, as ik dy persoan minstens ien kear dêrmei fûn hie. Dizze genealogy is yn it frysk skreaun. Dat betsjut, dat fryske nammen brûkt binne foar de doarpen yn de Stellingwerven en ek foar de doarpen yn Grinslân, foarsafier't fryske nammen gongber binne. Foar dejingen dy't dat net witte: Mearum is Marum, Noardwyk is Noordwijk (Gr), Grinzer Pein is Opende, Nús is Nuis, Gruttegast is Groo- tegast, Lytsegast is Lutjegast, De Like is Leek, Roan (yn Drinte) is Roden. Foar in tal doarpen yn Grinslân is de Nederlânske namme brûkt, benammen ek om fersin foar te kommen: byg. Oldekerk is in oar doarp as Aldtsjerk.

7 Sa jou ik it no út hannen. Miskien kin dizze genealogy oaren oantrune fierder te syk- jen, wêr't ik gjin hâldfêst krije koe.

Enschede, maaie 1991 K.P. de Boer

I BERNARDUS HOLTRUP, ôfkomstich fan Munsterlân, berne ± 1600, stoarn Easter- wâlde 1673, skoalmaster en dûmny, tr. ANNA HEMELGAERT, stoarn tusken 21 maart 1671 en 13 sept. 1675.3

Bernardus Holtrup wie skoalmaster yn Ten Post-Wittewierum, 1621-1624. Hy begjint mei syn stúdzje oan de Grinzer universiteit, ynskreaun op 21 augustus 1620 as "Bernardus Holtrupff Monasteriensis adscriptus fisco gratis".4 Op 31 desimber 1624 is der in oare skoalmaster yn syn plak kommen. Hy sil dus yn 1624 as dûmny yn Easterwâlde begün wêze. Tusken 1633 en 1671 fûn ik him neamd yn de proklamaasjeboeken. De eerste kear dat er mei syn frou neamd wurdt, wie yn 1662, de léste kear mei syn frou wie yn 1771.s Ds Holtrup is in man fan "hoge ouderdom" yn 1657. Yn jannewaris 1664 is er blyn.6 Hy kin syn wurk net mear dwaan en kriget op 4 april fan dat jier emeritaat.7 Dêrnei bliuwt er as de "olde pastor Bernardus Holtruph"8 yn Easterwâlde wenjen. Yn 1675 wurdt der in hûs ferkocht, dat yn de Easterbuorren fan Easterwâlde stie. Fan de iene helte wurdt 8/9 part ferkocht. De dêr neamde ferkeapers binne de ûnder de nûmers 1 o.m. 8 neamde bern en f aden fan de bernsbern fan Bernardus Holtrup. Hoewol't syn namme net neamd wurdt, stiet it foar my fêst dat it hjir om it erfskip fan de olde pastor en syn frou giet." Ut dit houlik: 1. Gerardus Holtrup, folget ûnder Ha. 2. Harmen Holtrup, folget ûnder Ilb. 3. Berend Holtrup, folget ûnder lic. 4. Grietie Holtrup, tr. foar 1675'º Alt Arends, stoarn nei 18 maaie 1690, boer te De Fochtel. Yn 1683 wol Alt in part fan de pleats op de Fochtel keapje, dêr't er al wennet, mar it slagget net, om't de grytman it near der op leit. Yn 1690 wennet er der noch," mar hy wurdt nel neamd yn it stimkohier fan 1698. 5. Jan Holtrup, folget ûnder lid. 6. Hendrik Holtrup, folget ûnder He. 7. Styntie Bernardus Holtrup, folget ûnder Hf. 8. Elsien Bernardus Holtrup, folget ûnder Hg. 9. Trijntie Holtrup, stoarn foar 1678, tr. Geert Rommerts, stoarn foar 1678. Geert en Tryntsje wenje yn Sonnegea, se soene al troud wêze foar 1666.'2 Har part fan it hûsfan har âlden wurdt yn 1675 net mei ferkocht." Der moat yn 1678 in kura- tor oansteld wurde om it ûnreplik goed fan Tryntsje Holtrup silger yn dizze gritenij te "redden" "ten prof ij te" fan Pieter Pieters te Aldeholtpea en Egbert Roelfs te Rys- berkamp ûnder Boyl as kuratoaren oer de bern fan Jan Alberts en Trijntje Pieters fan- wege in skuld fan Tryntsje Holtrup oan dizze bern. De "naeste vrienden" Hendrik Holtrop, omkefan de wezen, en de omkes Jan Hendriks en Alt Arends binne net ree om kurator te wurden. No wurdt op 15 april 1678 sekretaris Laelius Swaga as kurator oansteld.'4

Ha GERARDUS HOLTRUP, stoarn Makkingea 19 jann. 1673, dûmny, soan fan I, tr. foar 31 maaie 165915 EEDE SWAGA, doopt Langwar 5 april 1629, stoarn Makkingea 18 des. 1672, dochter fan Tierk Swaga en Renskje Lycklama à Nijeholt.16 Gerardus Holtrup begjint syn stúdzje yn Grins yn 1648. Hy wurdt op 27 septimber 1648 ynskreaun as "Gerardus Holtrup Fris. Occident. Phil.".'7 Fan 1653 ôf oant syn ferstjer- ren is er dûmny yn Makkingea.'" Hy keapet besit yn de jierren 1659 oant en mei 1671. De tekst op de sark fan harren grêven yn de tsjerke fan Makkingea is noch te lézen, mar il op de stien steande wapen is tige ôfslìten. Syn bern komme ûnder fâdij (momberschap) fan harren omke Laelius Swaga.19 Ut dit houlik: 1. Lubbertus Holtrup, berne Makkingea 1662, stoarn Snits okt. 1689, theol. kandidaat. Lubbertus studearret earst yn Frjentsjer, dêr't er yn septimber 1679 ynskreaun wurdt as "Lubbertus Holtrup Sylvanus Theol".20 Trije jier letter giet er nei Grins, yn­ skreaun op 19 augustus 1682 as "Lubbertus Holtrup Sylvanus a 20 Theol. ".2I Hy wie dus 17 jier, doe't syn akademyske stúdzje begûn. Hy soe as theologysk kandidaat yn Snits stoarn wêze.22 2. Rensien Holtrup, folget ûnder lila. 3. Laelius Holtrup, folget ûnder Illb. 4. Tjerk Holtrup, stoarn 1672/1673. 5. Sypkien Holtrup, begroeven Snits jann. 1673. 6. Fransien Holtrup, stoarn 1718/1728, tr. Melchior Steentilla, ôfkomstich fan Snits, berne 1670, stoarn Beetstersweach 18 nov. 1712, dûmny te Skerpenseel 1690-1702, Aldeberkeap 1702-1708 en Beetstersweach 1708-1712. Hy is ynskreaun oan de universiteit te Grins op 14 septimber 1686 as "Melchior Steen­ tilla Sneca Frisius a 16 Theol".23

9 Yn 1698 en 1708 is er troch synfrou eigener fan parten yn trije pleatsen, ntl. fan Mak- kingea 19 en 23 en fan Donkerbroek 18. Dizze parten steane yn 1718 op namme fan widdo Steentilla en yn 1728 op namme fan Hania fanwege syn frou. Ik tink dat dy se erfd hat.

Ilb HARMEN HOLTRUP, stoarn tusken 16 nov. 1668 en 13 sept. 1675, skroar te Alde­ trine, soan fan I, tr. foar 1654 THIET RENCKES. Harmen en Thiet liene jüd fan Gerardus Holtrup op 15 novimber 1654. Hy is dan skroar yn Aldetrine. Sân jier letter liene Harm en Tiet wer jild, no fan harren broer en suster Jan Holtrup en Eepck Rommerts en yn 1666 wurde se neamd as ferkeapers fan lân.24 Harm moat stoarn wêze foar 13 septimber 1675. Dan is Jan Swaga kurator oer it weesbern.25 Ut dit houlik: 1. Anna Holtrup.26 lic BEREND HOLTRUP, stoarn tusken 16 nov. 1668 en 12 sept. 1673 te Aldeberkeap, soan fan I, tr. JACOBIEN LODEWIJKS. Berend Holtrup te Aldeberkeap is yn 1668 boarch foar syn broer Harmen. Fiif jier letter is hy stoarn. Syn sweager Jan Hendriks en syn broer Hendrik Holtrup binne yn 1673 f aden oer syn bern. Yn 1687 ferkeapet Hendrik Holtrup as "momber" oer Klaas Berends en Lubbert Berends, de beide noch minderjierrige bern fan Berend Holtrup silger it 2/7 part fan haailân op de Alde Kúnder te Aldeberkeap.27 Ut dit houlik: 1. Geertie Berends, tr. foar 10 maaie 168128 Lubbert Hendriks. Yn dat jier wolle se lân yn Aekinge keapje. 2. Frans Beerns Holtrup, folget ûnder IIIc. 3. Jan Berends, stoarn 1688.29 4. Klaas Berends, berne nei 1662. 5. Lubbert Berends, berne nei 1662. lid JAN HOLTRUP, stoarn foar 13 sept. 1675,30 boer op 'e Haule, soan fan I, tr. 1.) foar 28 maaie 166131 YPKE ROMMERTS, stoarn foar 1672, tr. 2.) GEESE PIETERS, dochter fan Piet er Pieters. Sy wie earder troud mei Meine Harmens. De oantroude omkes Alt Arends en Jan Rommerts binne yn 1679 f aden oer de trije min­ derjierrige bern Antie, Hiltie, en Tyabele Jans. Letter wurdt allinne Jan Rommerts as ku­ rator neamd. Hiltie en Tyabele binne dan erven foar 2/3 part. Op 6 juny 1681 wie rekken opmakke. Op 6 juny 1685 wurdt ôfrekkene.32 Ut it earste houlik: 1. Antie Jans Holtrup, folget ûnder Illd. 2. Hiltie Jans, folget ûnder Ille. 3. Tyabele Jans Holtrup, boer yn 'e Fochtel en Easterwâlde, tr. Antie Alts, miskien in dochter fan Alt Arends en Grietie Holtrup (1.4). Yn 1684 wennet hy mei syn frou yn 'e Fochtel; hy lìent dan jild fan Styntje Holtrup en har bern. Yn 1692 keapet er it sechstepart yn in hûs mei skuorre en lân te Easter­ wâlde fan syn suster Antie Jans Holtrup. Yn 1698 is Tiable dêrfoar in treddepart eige­ ner fan de pleats slim nû. 43. Dêr sil er ek wenne ha, as er mei syn frou yn 1707 jild lient fan de diakonij fan Makkingea.33

10 He HENDRIK HOLTRUP, stoarn tusken 1698 en 1700, skuonmakker en boer te Easterwâlde, soan fan I, tr. foar 1662 EGBERTIEN LODEWIJKS, stoarn tusken 1709 en 1718. Hendrik Holtrup hat skuonmakker west, sa wurdt er neamdyn 1671 en yn 1675. Mar let­ ter is er boer wurden. Hy bebuorket yn 1698 yn Easterwâlde saté Stegenga stim 15 en is ek foar in fjirdepart eigener fan stim 43, 24 pûnsmiet lân. Hy wurdt f aak neamd yn de proklamaasjeboeken. Sa keapet er yn 1663 in part yn de wynmûne.34 Yn 1675 en 1687 is erfâd oer de bern fan Berend Holtrup silger, mar as it der op oan komt de boel fan syn suster Tryntsje te behearen, wol er gjin kurator wéze. Ut de floreenkohieren is op te meitsjen, dat Hendrik foar 1700 ferstoarn is. Syn frou en bern bebuorkje yn dat jier en yn 1708 saté Stegenga. Yn dy saté binne Egbertien en har bern yn 1700-1718 eigeners fan de Hof. Dat part is yn 1728 eigendom fan Jan Holtrup foar de helte en Jantien Holtrup en de bern fan Meine Egberts meiinoar foar de oare helte. Egbertien is yn 1700 en 1708 ek eigenerske fan it part fan har man yn stim 43 te Easter­ wâlde. Yn 1718 en 1728 stiet dit op nammefan Egbertien Lodewijks erven. De ferervingen fan de parten yn stim 15 en yn stim 43 yn 1718 strike net meiïnoar oangeande de fraach oft Egbertien yn dat jier noch libbet. Ik hâld it der op, dat de feroaring (it part fan stim 43 dat yn 1718 oergien is op de bern) de wierheid oanjout. Omdat Egbertien yn 1709 noch jild liend hat, soe sy dus ferstoarn wêze tusken 1709 en 1718.35 Om 1729 hinne wurdt in grut tal perselen lân ferkocht. Faak is der praat fan fjirdeparten. Dejingen, dy't der by belutsen binne, moatte dúdlìk broer en susters wêze. Ien leit byg. it near "ratione sanquinis" op in proklamaasje fan in neef fan de bern fan Hendrik Hol­ trup. Ta de ferkeapers heart soms Trijntje Holtrup, dy't ek as Trijntje Hendriks Holtrup bekend is en hearre de bern fan Maartje Holtrup, dy't ek Maartje Hendriks neamd wurdt. Il is alsa dúdlik, dat it giet om de fjouwer noch libjende bern fan Hendrik Holtrup.36 Ut dit houlìk: 1. Maartje Hendriks Holtrup, folget ûnder Illf. 2. Frans Hendriks, stoarn tusken 1708 en 1718. Frans Hendriks is yn 1690 tsjûge by in liening troch Laelius Swaga oan syn heit. Hy is dan dus mearderjierrich.37 Yn 1708 wurdt hy as eigener neamd fan "scheer op de boereweide", mar omdat dyselde "scheer" yn 1718 op namme stiet fan de widdo fan Hendrik Holtrup en de bern, hâld ik it der foar dat Frans tusken 1708 en 1718 fer­ stoarn is. 3. Jan Holtrup, folget ûnder Illg. 4. Jantien Holtrup, folget ûnder Illh. 5. Bernardus Hendriks, doopt Easterwâlde 11 maart 1674. 6. Trijntje van Holtrup, folget ûnder Illi.

Hf STYNTIE BERNARDUS HOLTRUP, stoarn Beetstersweach tusken 1722 en 23 maaie 1724, dochter fan I, tr. foar 1667 JAN HENDRIKS, stoarn Easterwâlde tusken 15 april 1678 en 25 okt. 1684.38 Jan en Styntsje binne troud foar 1667 omdat se dan in dielyn in "arve" yn Donkerbroek keapje wolle.39 Styntsje is neffens it floreenkohier Easterwâlde yn 1708 en 1718 eige­ nerske fan boulân en in heale "peerdescheer"; har erven wurde as eigeners dêrfan neamd yn 1728 en 1758. Sy wennet yn 1722 op 'e Sweach.4" Op 23 maaie 1724 is der in konflikt tusken Hendrik Jans Holtrup, foar in tredde part erfgenaam fan syn mem Styntie Bernar­ dus Holtrup, en Bernardus Jans Holtrup. Dêrút docht bliken, dat der trije bern west ha.41

11 Ut dit houlik: 1. Hendrik Jans Holtrup, as âldfeint stoarn Beetstersweach 1747. Syn erven binne de trije mei namme neamde bern fan syn broer Bernardus en syn âld-omkesizzer Jantie N. troud oan Sied Joukes te Surhuzum, mar sy hat har erfdiel oerdroegen. Hendrik hat op 14 oktober 1736 nei de dea fan syn broer Bernardus besit, dat erfoar in part yn de mande mei syn broer Me, ferdield mei syn nichtsje Jeltsje en har derby in "toehaak" tasein fan 500 car. gûne. Yn 1762, jierren nei syn dea - hie sy doe ferlet fanjiìd? -, sprekt Jeltsje har broer en sweager oan om de heltefan dy "toehaak" oan har te beteljen. Jan en Anne sizze, dat se gjin erven fan Hendrik-om wiene. Mar út in proklamaasjeakte fan 15 maart 1753 docht bliken, dat se wol deeglijk it replik en ûnreplik goed mei ferkocht ha, behâldens in swarte hin, dy't sweager Anne foar him- sels of foar syn soan meinommen hat. Se moutte no fan de rjochtbank 250 car. gûne oan har sus ter bet el je.42 2. Bernardus Jans Holtrup, folget ûnder IIIj. 3. N.N., folget ûnder Hik.

Hg ELSIEN BERNARDUS HOLTRUP, stoarn nei 1690, dochter fan I, tr. 1. foar 11 febr. 1662 TJAARD HARMENS, stoarn tusken 7 maaie 1671 en 13 sept. 1675, smid4' te Easterwâlde. tr. 2. foar 13 sept. 1675 DIRK BOSCAMP, stoarn foar 1690, sersjant. Har âlden keapje yn 1662 lân mei Elsyn en har man, dat se binne dan al troud. Tjaard en Elsien wurde noch meiinoar neamd yn 1671. Yn 1675 by de ferkeap fan it âlderlik hûs44 is Styn de frou fan in Durk Boscamp. Dy sil stoarn wêze foar 1690, omdat Styn, dy't dan "niet wel bij haar verstand" is, ûnder kuratele stiet fan har neef Laelius Holtrup.45 Ut it earste houlik: 1. Harmen Tjaards, stoarn foar 1690,46 tr. Trijn Jans.

lila RENSIEN HOLTRUP, berne 16 okt. 1669,47 stoarn tusken 1749 en 1758, dochter fan Ha, tr. PETRUS TIBERI1 HANIA, ôfkomstich fan Kollum, berne 1670, stoarn Makkingea 24 des. 1745, dûmny te Makkingea 1693-1736. Petrus wurdt te Grins oan de universiteit op 18 septimber 1688 ynskreaun as "Petrus Tibe- rii Hania Frisius Theol".4S Yn 1691 moat Rensien sels in kurator oanwize om foar har lân te keapjen fan in Jan Hendriks; dat wurdt dan - har memme neef- Augustinus Lyckla­ ma à Nijeholt. Hania hat fanwege syn frou oandielen yn pleatsen yn Makkingea en Donkerbroek. Hy keapet der yn 1723 en 1731 parten by en docht dat yn de mande mei syn kollega Nauta út Easterwâlde, de twadde man fan de widdo fan syn sweager Laelius Holtrup. Op lân, dat er yn 1723 út namme fan syn frou ferkeapje sil, wurdt troch Bartholdus Lycklama à Nijeholt it near lein, ralione sanguinis (as soan fan in neef fan Eede Swaga).49 Rensien wennet yn 1749 as "Ds Hania weduwe" yn Makkingea en wurdt dan "redelijk begoe- digd" neamd. Ut dit houlik: 1. Gerardus Hania, tr. Makkingea 5 aug. 1759 Jantjen Foppes. Beide komme dan fan Makkingea. Mei syn mem wurdt er neamd as eigener fan Donkerbroek stim 18 yn 1748 (dom. Hania wed en zoon). My tinkt sadwaande, dat hy ienich bern is. Yn 1758 en 1768 stiet dizze pleats op syn namme.

12 Illb LAELIUS HOLTRUP, ôfkomstich fan Makkingea, stoarn foar 1708, kommys te Coevorden en Easterwâlde, soan fan Ha, tr. Langsweagen 22 nov. 1696 HILTJE ECKES, ôfkomstich fan Langsweagen, dêr doopt 19 febr. 1671, stoarn nei 1731, dochter fan Ecke Reytses. Sy wie letter troud mei Cornelis Nauta, stoarn foar 8 jann. 1738, dûmny te Easterwâlde 1705-1738.50 Laelius wie yn 1695 "contrawlleur" (kommys) yn Coevorden, doe't er jild tiende fan Bar- tholdus Lycklama à Nijeholt. Ik hâld it der op, dat er belêstingopsichter west hat. Laelius is yn 1698 eigener fan 1 'A "peerdescheer op de boereweide". Hy mocht dus in hynder yn de mandélige greide rinne litte. Yn 'e mande mei syn sweagers Hania en Steentilla, beide út namme fan defrou, hat er eigendommen yn pleatsen yn Makkingea en Donker­ broek, blykber beërfd fan harren heit en mem. Yn 1708 wurdt syn widdo nom. filiae (dus fanwege har dochter) as eigenerske neamd en yn 1718 it bern fan kommys Holtrup. Yn 1728 steane dizze eigendommen op namme fan ds Nauta, nom. wc., de twadde man fan Hiltie Eckes. De dochter fan de "commys" sil dus stoarn wêze.5' Ut dit houlik: 1. Gerardus Holtrup, doopt Langsweagen 6 febr. 1698, wierskynlik jong stoarn. 2. Laelia Idina Holtrup, berne 1 des. 1701, stoarn tusken 1718 en 1728.52

IIIc FRANS BEERNS HOLTRUP, soan fan lic, tr. Langsweagen 20 febr. 1701 IED BEERNS, dy't dêr thús wie. Ut dit houlik: 1. Beernd Franzes, doopt Koartsweagen 28 sept. 1701.

Illd ANTIE JANS HOLTRUP, dochter fan lid, tr. foar 9 sept. 168453 ROMMERT CLAZES. Rommert Clazes en Antie Jans te Donkerbroek ha yn 1684 jild liend fan Jan Rommerts en Ty abele Jans, elk foar de helte. Hingje de skuld oan Tyable en de ferkeap fan har oan- diel yn in pleats te Easterwâlde meiinoar gear? Ut dit houlik: 1. Ypk Rommerts, doopt Donkerbroek 20 july 1684. 2. Claas Rommerts, doopt Donkerbroek 17 juny 1686. 3. ? Bernardus Rommerts, folget ûnder IVa.

Ille HILTIE JANS, ôfkomstich fan Easterwâlde, stoarn foar 14 okt. 1688, dochter fan lid, tr. Easterwâlde 3 maaie 1685 LUBBERT HENDRIKS, ôfkomstich fan Appelskea. Hy is letter troud Appelskea 14 okt. 1688 mei Vrouckje Alberts. Ut dit houlik: 1. Hendrikje Lubberts, doopt Easterwâlde 18 sept. 1681, tr. foar 1698 Roel Pytters. Omdat Roel Pytters yn 1698 nom. ux. eigener is fan it sechstepart fan de helte fan stim 43 Easterwâlde, is er foar dat jier troud. 2. Hiltie Lubberts, doopt Appelskea 4 july 1686. Har heit Lubbert Hendriks is yn 1698 nom. filiae eigener fan it sechstepart fan de helte fan stim 43 yn Easterwâlde: dan libbet Hiltie dus noch.

13 Illf MAARTJE HENDRIKS HOLTRUP, stoarn Noardwyk foar 14 juny 1729, dochter fan He, tr. EGBERT MEINES, berne De Haule 1657, stoarn Noardwyk 1730/1731, boer te Easterwâlde en Noardwyk, soan fan Meine Harmens en Geese Pieters.54 Ut dit houlik û.o: 1. Geeske Egberts, folget ûnder IVb. 2. Harm Egberts, folget ûnder IVc. 3. Meine Egberts, folget ûnder IVd.

Illg JAN HOLTRUP, doopt Easterwâlde 6 juny 1669, stoarn De Haule tusken 1738 en 1746, boer te Nijeberkeap en op 'e Haule, soan fan He, tr. foar 1707 ANTIE CLAZES. Jan Holtrup wennet yn 1722 op de pleats op 'e Haule, dy't fan synfrou har âldelju west hat. Yn dat fier en ek letter keapet er parten fan dy pleats fan de famylje. Yn 1727, 1729 en 1732 wennet er yn Nijeberkeap op 'e Hulzebos, dy't foar in part diel útmakke fan it erfdiel fan syn sweager Egbert Meines." Mar letter wenje Jan en Antie mei harren bern wer op de âlderlike pleats op 'e Haule. Dêr sil Jan ek stoarn wêzefoar 1746. Syn widdo, dy't yn 1749 yn Easterwâlde wennet, en har dochter ferkeapje harren oandiel fan de pleats op 'e Haule yn 1749 oan de grytmansfamylje Lycklama à Nijeholt. It sil harren om de stim te dwaan west ha.56 Jan wurdt soms Jan Jansen Holtrup neamd. Fanwege de by Hendrik Holtrup neamde boarnen moat dit in fersin wêze." Ut dit houlik: 1. Claas Jans Holtrup, folget ûnder IVe. 2. Hendrik Jans, doopt De Haule 30 jann. 1710, stoarn foar 7 nov. 1717. 3. Antie Jans, doopt De Haule 12 juny 1715, tr. foar 1748 Eyt Hinkes, doopt De Haule 11 july 1717, stoarn nei 1768, boer op 'e Haule, soan fan Hinke Eyts. Eyt is boer op stim 11 yn de jierren 1748, 1758 en 1768. Ek stim 10 wurdt yn 1758 en 1768 troch him brûkt, mar dat yn de mande mei Foppe Jacobs. Yn 1749 is hy in "gemeen boer met reeuw en beslag". Der binne dan noch lytse bern yn 'e hûs, mar dy ha ik net fine kinnen. 4. Hendrik Jans Holtrup, folget ûnder IVf. 5. Trintie Jans, doopt De Haule 19 jann. 1719.

Illh JANTIEN HOLTRUP, stoarn tusken 1729 en 22 okt. 1736,58 dochter fan He, tr. Mearum 14 febr. 1697 AREND JACOBS, doopt Mearum 16 aug. 1671, stoarn dêr 1 juny 1704, boer, soan fan Jacob Hendriks en wierskynlik Antie Arends. Yn 1697 kaam Jantien mei attestaasje fan Easterwâlde nei Mearum. Ut dit houlik: 1. Roelf Arends, folget ûnder IVg. 2. Hendrik Arends Holtrop, folget ûnder IVh.

Illi TRIJNTJE VAN HOLTRUP, doopt Easterwâlde 7 febr. 1677, stoarn nei 1729, dochter fan He, ûndertroud Aldeboarn 9 des. 1708 SJOERD SYTZES, berne 1686, doopt Aldeboarn 22 nov. 1709, stoarn tusken 3 nov. 1722 en 14 nov. 1729, boer, soan fan Sytze Johannes en Yke Sjoerds. Sjoerd en Tryntsje ha miskien earst nei har trouwen yn 1708 boer west yn Easterwâlde.59 Dêrnei wenje se yn Aldeboarn. ïn 1713 is er rûzje yn de famylje fan Sjoerd. Dan binne hy en syn frou ferfearn nei Akkrum. En nei 1715 f erf art ek dizze dochter fan Hendrik Holtrup nei Grínslân, nei Lettelbert en Oostwold. Dêr wenje se yn 1722, wannear'l

14 Tryntsje de "Droefkamer" mei "houwbos" yn Easterwâlde ferkeapet. It hout dat der op stiet, wie al apart ferkocht. Mar Tryntsje is weromgien nei Easterwâlde, dêr't sy yn 1729 neamd wurdt "gesterkt met Hinke Jans en Eysse Wilts" as diakens. Har man sil dan dus stoarn wêze en der sille wierskynlik gjin bern mear wêze.60 Ut dit houlik: 1. Yke Sjoerds, doopt Aldeboarn 28 febr. 1710. 2. Hendrik Sjoerds, doopt Aldeboarn 9 okt. 1711.

IIlj BERNARDUS JANS HOLTRUP, stoarn Beetstersweach 1735,61 weinmakker, soan fan Hf, tr. 1. foar 1698 ANTIE PIETERS, stoarn Beetstersweach 19 okt. 1700,62 tr. 2. FROUCK ALLES. Op 7 augustus 1698 komme Bernardus en syn frou Antie Pieters mei attestaasje fan Lip- penhuzen nei Beetstersweach. Se keapje der dat jìers in hûs op it eastein. Hy is dan wein­ makker. Yn 1701 keapet Bernardus in oar hûs; yn 1716 wennet er mei syn twadde frou Frouk yn Beets; dêr keapet er miedlân.63 Ut dit houlik: 1. Jan Bernardus Holtrup, folget ûnder IVi. 2. Krystijna Bernardus Holterop, folget ûnder IVj. 3. Jeltje Bernardus Holtrup, folget ûnder IVk.

Hik N.N., soan fan Jan Hendriks en Styntie Bernardus Holtrup (Hf). Hy wie troud N.N. Ut dit houlik: 1. Linze?, folget ûnder IVI.

IVa ? BERNARDUS ROMMERTS, stoarn foar 14 des. 1767, winkelman en keapman yn De Rottefalle, mooglik in soan fan Rommert Clazes en Antie Jans Holtrup (Illd), ûndertroud Aldegea Sm. 25 okt. 1716 JITSKE WILTS, dochter fan Wilt Sjoerds en Wytske Freerks. Bernardus en syn frou komme dan beide fan De Rottefalle. De filiaasje heit-soan Rommert-Bernardus is net wis, mar de nammen fan de bern en de nammen fan syn mooglike âlden binne deselden. De namme Holtrop, dy't Bernardus syn dochter yn 1811 oannimt, soe dan ien generaasje oerslein wêze. Yn 1724 is Bernardus ien fan de earste diakens yn de nije tsjerklike gemeente De Rotte­ falle, Hy giet yn 1725 nei Amsterdam om te kollektearen foar de bou fan de nije tsjerke op De Rottefalle. Bernardus keapet in hûs en lân yn 1726, 1742, en 1747. Yn it kwotisaasjekohier fan 1749 is Bernardus mei in oanslach fan grut 65 gûne de heechstoansleine fan 'e Rottefalle. Hy wurdt "wel in staat" neamd. Hy wie keapman en winkelman. Hy leveret berneklean, mar ek ferkocht er yn 1760 sterke drank. Ik hâld it der foar, dat Bernardus Rommerts foar 14 desimber 1767 stoarn is, omdat yn dat jier syn dochter Wytske mei har man en syn dochters Antie en Lemke, dy't beide net troud binne, leyen en bosk ûnder De Harkema keapje.64 Ut dit houlik: 1. Antie Bernardus, stoarn nei 1767. 2. Wytske Bernardus, folget ûnder Va. 3. Rommert Bernardus doopt De Rottefalle 1 des. 1726, stoarn foar 1767. 4. Lemke Bernardus, doopt De Rottefalle 7 maaie 1729, stoarn foar 4 nov. 1731.

15 5. Lemke Bernardus Holtrop, doopt De Rottefalle 4 nov. 1731, stoarn dêr 8 sept. 1812.

IVb GEESKE EGBERTS, doopt 1694, stoarn foar 1780 te Gruttegast, dochter fan Illf, tr. WILLEM BERENDS.65 De neiteam neamt harren Renkema (it grutste part), Van der Meulen (Pebe Alles bern), Dijkstra (Ebbel Jans bern), Veenstra (Wolter Aukes bern), Top (Hendrik Willems bern). Ut dit houlik û.o.: 1. Jantje Willems, folget ûnder Vb.

IVc HARM EGBERTS, doopt 1699, stoarn 1744, boer te Noardwyk, soan fan Illf (sjoch noat dêr), tr. KLAASKE JANS. Ut dit houlik: 1. Egbert Harms, folget ûnder Vc.

IVd MEINE EGBERTS, doopt 1703, stoarn 1764, boer te Noardwyk, soan fan Illf (sjoch noat dêr), tr. LUIKJE WYBES. In soan Wybe Meines yn Noardwyk nimt yn 1811 de namme De Boer oan. Ut dit houlik û.o: 1. Martje Meines, folget ûnder Vd.

IVe CLAAS JANS HOLTRUP, doopt De Haule des. 1707, stoarn foar 4 okt. 1761, boer op 'e Haule, soan fan Illg, tr. foar 1742 HENDRIKIE LUITJENS. Sy wennet yn Ljouwert, wannear't sy dêr yn de Galileërtsjerke op 4 okt. 1761 op 'e nij trout, no mei Marten Aukes. Claas wennet op de pleats fan syn heit op 'e Haule yn 1748 en 1749, mar is foar 1758 ferfearn. Yn 1749 is hy in wolsteld boer. Yn syn hûs wenje 4 minsken boppe en 3 bern ûnder de 12 jier. Hy moat 45 gûne en 14 stoeren bete/je. Nei syn ferstjerren wurdt op 4 febr. 1763 oerienkommen mei de f aden fan de bern Pieter Luitjens van der Meulen, keap- man yn Ljouwert, en Hendrik Jans Holtrup, te Rysberkarnp ûnder Boyl, dat mem foar de bern soargje sil. Foar elts bern wurdt 200 car. gûne fêstset, oant se 20 jier binne. It meubilêr en boerereau fan Hindrikje is dêrta ûnderpån. Eyt Hinkes fan De Haule as neist besibbe set syn hân, dat er akkoart is.66 Ut dit houlik: 1. Claaske Clazes, doopt De Haule 3 maart 1743. 2. Antien Clazes, doopt De Haule 6 sept. 1744, stoarn foar 17 july 1747. 3. Antie Clazes, doopt De Haule 17 maart 1747. 4. Jan Clazes. 5. Trijntie Clazes. 6. Janneke Clazes. 7. Claaske Clazes jr.

IVf HENDRIK JANS HOLTRUP, doopt De Haule 7 nov. 1717, stoarn nei 1788, boer op Weperen ûnder Easterwâlde en op Rysberkarnp ûnder Boyl, soan fan Illg, tr. TRIJNTJE HENDRIKS.

16 Hendrik Jans Holtrup ferfarl nei de berte fan syn dochter Anlsje fan Weperen ûnder Easterwâlde nei de buorskip Rysberkamp ûnder Boy/. Hy is der yn de jierren 1748, 1788 boer op de stbnmen 7 en 8, meiinoar 70 pûnsmiet lân. Yn 1749 is hy in "gemeen boer", dy't 44 gûne betelje moat. Ut dit houlik: 1. Hendrik Hendriks, folget ûnder Ve. 2. Antje Hendriks, doopt Easterwâlde 4 okt. 1744. 3. Jan Hendriks Holtrop, folget ûnder Vf. 4. Aafje Hendriks, berne Rysberkamp ûnder Boyl 9 nov. 1750. 5. Grietje Hendriks, berne Rysberkamp ûnder Boyl 8 maart 1753, tr. Boyl 31 maaie 1778 Wymer Jacobs. 6. Trijntje Hendriks, berne Rysberkamp ûnder Boyl 8 maart 1753, tr. Elslo 20 maaie 1782 ABEL JANS, ôfkomstich fan Elslo. 7. Jacob Hendriks Holtrop, doopt Boyl 24 july 1757, stoarn Easterwâlde 2 april 1827, boer, tr. Boyl 3 maaie 1795 Geesje Harmens Schipper, berne Noardwâlde 30 des. 1768, stoarn Elslo 28 jann. 1849, dochter fan Harm Jans en Jacobje Jans. Jacob brûkt yn 1798 ynstee fan syn heit de stimmen 7 en 8 te Boyl.

IVg ROELF ARENDS, doopt Mearum 27 febr. 1698, stoarn dêr jann. 1768, soan fan Illh, tr. SYDJE FOKKES, doopt Mearum 11 maart 1703, stoarn tusken 17 april 1769 en 6 maaie 1774, dochter fan Fokke Geerts. Roelf Arends mient lykas oaren yn 1750 rjocht te hawwen de grytman te kiezen op grûn fan de eigendom fan in pleats neffens in keapbrìef fan 30 april 1722 en in skiedingsakte fan 15 desimber 1727. Nei syn dea docht yn 1768 bliken, dat er kwestje hie mei Arnoìdus Alserda. Syn dochter Suywke, de frou fan Roelf Geerts, wol yn april 1769 har part ha fan it erfskipfan har heit, dy't 1 'A jier lyn ferstoarn is. Mar it wie net mooglik yn goedens ta in oplossing te kommen. Har mem en twa fan de oare bern wenje noch op de pleats, mar no't de saakfoar it gerjocht brocht is, wol de mem Sydje wol meidwaan oan de boe- delskieding. Der binne seis bern by belutsen. Dy seis bern fan Roelf en Sydje ferkeapje yn 1774 in stik los lân yn Mearum oan Ernst Wygers en de pleats mei lân oan Gerke Lub- bes Aikema, dy't foar syn âlden keapet. Doe sil de mem dus ek ferstoarn wêze.'*7 Ut dit houlik: 1. Arend Roelfs, doopt Mearum 6 aug. 1730, stoarn dêr foar 1744. 2. Fokke Roelfs, doopt Mearum 11 febr. 1733, stoarn dêr foar 14 maart 1781, tr. Mea­ rum 28 maaie 1780 Jantje Jannes, ôfkomstich fan Oldehove, stoarn Mearum foar 14 maart 1781. Arend Roelfs, Suywke Roelfs (frou fan Roelf Geerts) en Jacobje Roelfs (frou fan Eg- bert Harms) ferkeapje op 14 maart 1781 harren 3/4 parten yn in slik lân op De Hoorn ûnder Mearum oan Jan Roelfs, dy't it oare fjirde part al Me. It is út it erfskip fan Fokke Roelfs en Jantje Jannes, dy't dus blykber stoarn binne sûnder bern.6" 3. Jantje Roelfs, doopt Mearum 16 aug. 1735, stoarn dêr 1761. 4. Siuwke Roelfs, doopt Mearum 14 okt. 1738, tr. Roelf Geerts. 5. Jacobje Roelfs, doopt Mearum 15 okt. 1741, begroeven Noardwyk 13 april 1782, tr. Mearum 5 maaie 1771 Egbert Harma, folget ûnder Vc. 6. Jan Roelfs Holtrop, folget ûnder Vg. 7. Arend Roelfs Holtrop, doopt Mearum 14 juny 1744, stoarn Noardwyk 30 sept. 1808, boer en arbeider, tr. tusken 16 des. 1783 en 16 jann. 1784 Martje Meines, folget ûnder Vd. 8. Antje Roelfs, stoarn tusken 6 maaie 1774 en 14 maart 1781.69

17 IVh HENDRIK ARENDS HOLTROP, doopt Mearum 4 febr. 1701, stoarn dêr 1759, boer, soan fan Illh, tr. JANTJE WYGERS, doopt Mearum 31 maaie 1705, stoarn dêr 1749/1750, dochter fan Wyger Piers en Eelkje Harkes. Hendrik Arends wurdt yn 1736 neamd as erfgenaam fan syn mem Jantien Holtrop silger. Nei syn dea wurde Ernst Wygers, Jacob Jans, en Ubel Clazes as f aden (voormond, sibbe­ voogd en vreemde voogd) oer syn bern oansteld.70 Ut dit houlik: 1. Arend Hendriks, doopt Mearum 5 jann. 1722, stoarn dêr foar 21 des. 1737. 2.Antje Hendriks, doopt Mearum 4 maart 1731. 3. Jantje Hendriks, doopt Mearum okt. 1732, stoarn 1732/1733. 4. Jantien Hendriks, doopt Mearum 11 febr. 1733, stoarn dêr foar 1 april 1736. 5. Jacob Hendriks, doopt Mearum 28 maart 1734. 6. Jantje Hendriks, folget ûnder Vh. 7. Arend Hendriks, folget ûnder Vi. 8.Eetske Hendriks, doopt Mearum 21 febr. 1740, stoarn dêr 1754. 9. Pier Hendriks, folget ûnder Vj. 10. Eelkje Hendriks, folget ûnder Vk. ll.Jeltje Hendriks, doopt Mearum 20 maart 1746, stoarn dêr 1746. 12.Lutske Hendriks, folget ûnder VI.

IVi JAN BERNARDUS HOLTRUP, doopt Beetstersweach 28 jann. 1703, stoarn nei 1780, weinmakker te Jiskenhuzen en boer te Dolsterhuzen en Reahei, soan fan IIIj, tr. 1. foar 1737 REINSKE WALLES, stoarn foar 5 nov. 1750, tr. 2. YKE PIERS, stoarn nei 1 maaie 1772. Jan Bernardus bewennet yn 1734 yn Jiskenhuzen in keamer yn in twakeamerhûs. Dêr kea- pet er as weinmakker - hy is dan al troud - yn 1737 in heale terp, in mûne mei wat der by heart, en in fjirde part fan in lyts hûsstee oan 'e súdkant fan de terp. Nijsgjirrich is, dat er de ferkeaper boppe de gewoane priis twa dukaten betelje moat "tol verering van verkopers kinderen". Yn 1753 blykt er yn Dolsterhuzen boer wurden te wezen. Yn 1762 is er belutsen by in proses mei syn suster Jeltsje,7' en yn 1771 is er nochris ferfearn no nei in bedriuw te Reahei, dêr't er yn 1780 noch wennet.72 Syn twadde frou Yke komt op 5 novimber 1750 mei attestaasje asfroufan Jan Bernardus fan Langwar nei Dolsterhuzen. Dêr is sy op 1 maaie 1772 noch lidmaat.73 Ut dit houlik: 1. Jeltje Jans, folget ûnder Vm. 2. Bernardus Jans Holtrop, folget ûnder Vn.

IVj KRYSTIJNA BERNARDUS HOLTEROP, doopt Beetstersweach 1 maart 1705, stoarn nei 1768, dochter fan IIIj, tr. - wennet dan te Reahei - Ousterhaule 31 july 1729 ANNE JANS, ôfkomstich fan Ousterhaule, stoarn nei 1768, yn 1749 boer en kompanjy- winkelman en yn 1762 skuonmakker74 te Ousterhaule. Styntie Bernardus, frou fan Anne Jans te Ousterhaule, en Jan Bernardus, boer te Dolster­ huzen, ferkeapje yn 1768 oan Ayso van Boelens de kouterkamp mei in leane, 7 heale par­ ten yn it saneamde Lege, in "gorentie" dat derby oanslút, in kamp boulân 2 "lopen " grut, en 2 skar op de boereweide yn Easterwâlde.7S Ut dit houlik: 1. Alle Annes, berne Ousterhaule 21 juny 1730. 2. Jan Annes Holtrop, folget ûnder Vo.

18 IVk JELTJE BERNARDUS HOLTRUP, berne 1708, stoarn Drylts tusken 1776 en 17 febr. 1780, dochter fan IIIj, tr. Aldeboarn 24 jann. 1734 EELTJE YDES, ôfkomstich fan Aldeboarn, berne 1713, stoarn Aldeboarn foar 8 april 1773, linnenwever, soan fan Yde Eeltjes en Trijntje Harmens. Jeitje Me mei har Hendrikom ûnreplik goed ferdield yn 1736, mar yn 1743 kinne se net meïinoar"' en letter moat it Hof fan Fryslân rjocht dwaan tusken Jeltsje en har broer en suster.77 Yn 1749 wenje by Eeltje yn 'e hûs yn Aldeboarn 3 minsken boppe en 4 bern ûnder de 12 jier. Fan de linnenwever Eeltje wurdt yn 1744 in houten amer stellen, dy't hy brûke soe om te melken. Yke Sjoerds, dy't in tiid by him wenne hat, hat letter in ûnecht bern krigen en waard dêrnei fan de earmfâdij stipe. Mar sy stelt dan bernekleantsjes en wurdt der ek fan beskuldige de amer fan Eeltje stellen te hawwen. Yke wurdt gisele en moat trije jier oan it wurk yn it wurkhûs. Wat der fan har berntsje wurden is, wurdt neat oer sein. Eeltje syn heit, de linnenwever Yde Eelkes, dy't dan likernôch 60 jier is, wie doe- destiids earmfåd.7" Eeltje moat stoarn wêze foar 8 april 1773, omdat syn frou dan as widdo neamd wurdt. Yn datselde jier, op 29 septimber, f erf art Jeltsje mei attestaasje nei Drylts; dêr wennet sy noch yn 1776. Mar sy hâldt twa huzen yn Aldeboarn oan, want yn 1780 ferkeapje fjouwer bern t. w. Trintie, Bernardus, Yde en Wytske elk foar in fjirdepart as erven fan Eeltje en Jeltje twa âlde huzen yn Aldeboarn. Doe wie Jeltsje dus stoarn en it liket der op dat ek de oare bern stoarn binne sûnder erven.79 Ut dit houlik: 1. Bernardus Eeltjes, doopt Aldeboarn 3 april 1735, boer te Raard (Raarderhim) en Al­ deboarn, is 13 febr. 1780 noch âldfeint.80 2. Trijntje Eeltjes, folget ûnder Vp. 3. Yde Eeltjes, doopt Aldeboarn 29 nov. 1739, stoarn foar 23 april 1747. 4. Froukje Eeltjes, folget ûnder Vq. 5. Wytske Eeltjes Holtrop, folget ûnder Vr. 6. Yde Eeltjes Holtrop, folget ûnder Vs.

IV1 LINZE ?, omkesizzer fan Hendrik Holtrup, soan fan Illk, tr. N.N. Ut dit houlik: 1. Jantie Linzes, folget ûnder Vt.

Va WYTSKE BERNARDUS, doopt De Rottefalle 11 des. 1724, dochter fan IVa, tr. De Rottefalle 18 aug. 1748 AUKE JACOBS, ôfkomstich fan Lippenhuzen, moalker yn 'e Rottefalle. Auke en de frou wurde neamd as keapers fan lân en fan in keamer yn 1767 en 1768. Yn 1772 wurdt yn de tsjerkerie oer Auke Jacobs praat. Der moat omtinken oan him jûn wurde, omdat er neffens sizzen soms lef olie drank brûkt.s' Ut dit houlik: 1. Wytske Aukes Gorter, berne De Rottefalle 3 sept. 1749, stoarn dêr 8 nov. 1823, rinte- nierske. 2. Jitske Aukes, berne De Rottefalle 11 april 1752, stoarn tusken 1784 en 1791,82 tr. De Smellinger Pein 2 juny 1782 Jan Liebbes Bosma, berne De Smellinger Pein 9 april 1755, stoarn dêr 12 maart 1792, boer, soan fan Liebbe Wytzes en Minke Linzes. Hy is yn Aldegea Sm. 8 maaie 1791 troud mei Akke Teyes Brandsma. 3. Rommert Aukes Gorter, berne De Rottefalle 29 jann. 1755, stoarn dêr 6 aug. 1818, arbeider. Hy is âldfeint bleaun.

19 4. Hans Aukes Gorter, berne De Rottefalle 12 febr. 1757, stoarn dêr 19 des. 1835, moalker, tr. De Rottefalle 8 febr. 1784 Romkje Lieuwes Lieuwema, doopt De Smel- linger Pein 17 juny 1759, stoarn De Rottefalle 5 nov. 1834, dochter fan Lieuwe Seve- rijns en Antje Jelles. 5. Jacob Aukes, berne De Rottefalle 10 april 1760. 6. Antje Aukes, berne De Rottefalle 30 okt. 1763. 7. Bernardus Aukes, berne De Rottefalle 7 sept. 1766. 8. Auke Aukes, berne De Rottefalle 16 okt. 1769.

Vb JANTJE WILLEMS, stoarn 1789 te Niebert, dochter fan IVb, tr. HEDZER LUIKES.83 Ut dit houlik û.o.: 1. Willemke Hedzers, doopt Niebert 19 maart 1747, stoarn Mearum 6 sept. 1790, tr. Niebert 28 april 1771 Arend Hendriks, folget ûnder Vi.

Vc EGBERT HARMS, doopt Noardwyk 19 april 1744, begroeven dêr 27 maaie 1805, boer,84 soan fan IVc, tr. Mearum 5 maaie 1771 JACOBJE ROELFS, doopt Mearum 15 okt. 1741, begroeven Noardwyk 13 april 1782, dochter fan Roelf Arends (IVg) en Sydje Fokkes. Ut dit houlik: 1. Martje Egberts Holtrop, doopt Noardwyk 24 okt. 1773, stoarn Mearum 4 april 1853, begroeven Noardwyk, is âldfaam bleaun. 2. Harm Egberts Holtrop, doopt Noardwyk 27 okt. 1775, stoarn Mearum 24 april 1856, boer, tr. Mearum 25 maaie 1837 Froukje Siegers Bonnema, doopt Noardwyk 4 sept. 1796, stoarn Mearum 7 july 1845, dochter fan Syger Wolters Bonnema en Geeske Willems. De grêfsüennen fan Harm en syn suster Martje Holtrop yn Noardwyk binne der noch. 3. Roelf Egberts Holtrop, doopt Noardwyk 13 juny 1779, stoarn dêr 1 jann. 1829, boer, tr. Mearum 25 maaie 1828 Grietje Sytzes Bergsma, doopt Noardwyk 24 febr. 1790, stoarn Mearum 9 okt. 1867, dochter fan Sytze Wytzes Bergsma en Jetske Wolters Boerema. Sy wie letter troud mei Líbbe Cornelis Munstra. Hy is in foarfaar fan de notiidske Frânske polityk tekener Willem (Bernard Holtrop).

Vd MARTJE MEINES, doopt Noardwyk 29 sept. 1754, stoarn dêr 9 april 1820, dochter fan IVd, tr. 1. Noardwyk 16 maaie 1779 WYBE YWES, stoarn Noardwyk foar 12 febr. 1783, boer, soan fan Ywe Wybes en Tjitske Jans, tr. 2. tusken 16 des. 1783 en 16 jann. 1784 AREND ROELFS HOLTROP, doopt Mearum 14 juny 1744, stoarn Noardwyk 30 sept. 1808, boer en arbeider, soan fan Roelf Arends (IVg) en Sydje Fokkes. Ywe Wybes nimt yn 1783 it wurk as diaken oer fan syn soan Wybe, dy't ferstoarn is. Jan Ywes te Mearum, Egbert Meines te Noardwyk, en Hendrik Willems te Noardwyk wurde op 16 desìmber 1783 oansteld as f aden (voormond, sibbevoogd en vreemde voogd) oer il bem fan Wybe silger en synfrou. Op 16 jannewaris 1784 wurdt fêsllein, dat de mem alle besit hâldt. Har twadde man Arend Roelfs seit tafoar Wybe syn dochter te soargjen, oant sy 18 jier is. Sy moat dan léze en skriuwe kinne en in fak leard ha. De neilittenskip fan Arend Roelfs hoecht gjin belesling oer betelle te wurden."5

20 Ut de beide houliken: 1. Ywe Wybes, doopt Noardwyk 13 aug. 1780, stoarn dêr foar 16 des. 1783. 2. Tjitske Wybes, doopt Noardwyk 16 sept. 1781, stoarn dêr 7 nov. 1854, tr. Noardwyk 29 april 1804 Eentje Jans van Zannen, berne 1780, ôfkomstich fan Lytsegast, stoarn Noardwyk 14 april 1847, boer, arbeider, soan fan Jan Ebbels en Tytje Intjes. 3. Luikje Arends Holtrop, doopt Noardwyk 30 jann. 1785, stoarn Nús 29 aug. 1813, tr. Nús 25 april 1807 Ytze Alberts Ybema, doopt Nús 8 okt. 1780, stoarn dêr 7 jann. 1832, skroar, soan fan Albert Tjeerds Ibema en Rensktje Bartelds. Hy wie letter troud mei Antje Fokkes Smit.86 4. Sitje Arends, doopt Noardwyk 12 maart 1787. 5. Roelf Arends Holtrop, doopt De Grinzer Pein 29 july 1788, stoarn Midwolde (W.K.) 8 febr. 1832, arbeider, tr. Aduard 15 maaie 1814 Aafke Joukes, berne 1793, stoarn De Like 9 jann. 1847, keapfrou, dochter fan Jouke Symens en Aaltje Wytzes. 6. Jittje Arends, doopt De Grinzer Pein 5 febr. 1791. 7. Fetje Arends, doopt Noardwyk 25 sept. 1794.

Ve HENDRIK HENDRIKS, doopt Easterwâlde 7 maart 1742, soan fan IVf, tr. Elslo 22 jann. 1764 AAFJE EGBERTS, doopt De Fochtel 22 april 1742, dochter fan Egbert Hendriks en Maartje Klazes. Har heit is by har doop boer op de "Dijk" ûnder Ap- pelskea. Ut dit houlik: 1. Egbert Hendriks, berne Boekhorst 1 maart 1769, doopt Easterwâlde 5 maart 1769. 2. Jacob Hendriks, berne Boekhorst 26 sept. 1771, doopt Easterwâlde 29 sept. 1771. 3. Klaas Hendriks, berne Boekhorst ûnder Easterwâlde 16 april 1774.

Vf JAN HENDRIKS HOLTROP, berne Rysberkamp ûnder Boyl 21 jann. 1748, stoarn Noardwâlde 4 jann. 1823, boer, soan fan IVf, tr. Boyl 12 maaie 1776 KLAASJE SIEU- WERTS, berne Sânhuzen ûnder Boyl, doopt Boyl 26 aug. 1754, stoarn Noardwâlde 24 april 1828, boerinne, dochter fan Sieuwert Jans en Aaltje Barels. Jan is yn 1778 en 1798 boer op stim 24 yn Boyl. Yn 1798 brûkte hy ek stim 23. Ut dit houlik: 1. Aafje Jans Holtrop, berne Boyl 27 sept. 1778, stoarn dêr 27 april 1812, boerinne, tr. Boyl 21 maaie 1804 Tjeerd Wessels Holtrop, berne Boekelte ûnder Boyl 30 nov. 1770, stoarn Noardwâlde 14 aug. 1853, boer, soan fan Wessel Wytzes en Jeltje Binnes. Omdat er neì it oannimmen fan de namme Holtrop foar de twadde kear troude yn Aldeberkeap op 29 juny 1814 mei Hilligje Wessels Zunnen, hied er út beide houliken Holtrop-bern. De Holtrop-bern út it twadde houlik, û. o. in soan Wessel Tjeerds Hol­ trop, berne 30 maart 1816 yn Boyl, binne dus net út de neiteam fan Bernardus Hol- trup. Heerma van Voss neami dit in foarbyld "van de hardnekkigheid waarmede de naam Holtrop overal wordt doorgevoerd"."7 2. Sieuwert Jans Holtrop, berne Boyl 29 nov. 1780, stoarn Easterwâlde 8 des. 1844, boer, tr. Eaststellingwerf-Aldeberkeap 20 nov. 1813 Saartje Sakes Poutsma, berne Aldeberkeap 1790, stoarn Easterwâlde 2 febr. 1867, dochter fan Sake Jannes en Minke Liekeles. 3. Aaltje Jans Holtrop, berne Boyl 6 jann. 1786, stoarn dêr 26 july 1856, tr. Aldeber­ keap 15 aug. 1808 Tjamme Dirks Jager, berne Aldeberkeap aug. 1778, stoarn dêr 18 febr. 1825, boer, soan fan Durk Hendriks Jager en Wytske Tjammes.

21 4. Hendrik Jans Holtrop, berne Boyl 5 febr. 1789, stoarn Aldhoarne 3 maaie 1867, boer, tr. 1. Weststellingwerf 11 febr. 1818 Hendrikje Hebels Hogeveen, doopt Noardwâlde 20 aug. 1797, stoarn Jobbegea 21 okt. 1854, dochter fan Hebei Baartes Hogeveen en Kornelisje Rinderts Kromkamp, tr. 2. Skoatterlân 29 maaie 1856 Trijntjen Kornelis Narre, dy't doedestiids wierskynlik as tsjinstfaam by har lettere man wenne, berne Steggerda 11 april 1816, dochter fan Kornelis Harmens Narre en Grietje Arends.

Vg JAN ROELFS HOLTROP, doopt Mearum 28 jann. 1748, stoarn dêr 25 july 1818, arbeider, soan fan IVg, tr. 1. Oldekerk 5 maaie 1776 IDA TAMMES, doopt Oldekerk 25 july 1745, begroeven Mearum 10 des. 1802, dochter fan Tamme Jans en Aaltje Cor- nelis, tr. 2. Mearum 5 april 1807 TJEETSKE HENDRIKS, doopt Mearum 3 maart 1776, stoarn dêr 5 nov. 1852, dochter fan Hendrik Sytjes en Hendrikje Alles. Ut dizze beide houliken: 1. Tjettje Jans, doopt Mearum 18 maart 1777. 2. Tamme Jans Holtrop, doopt Mearum 18 okt. 1778, stoarn Nús 1 okt. 1846, arbeider, is âldfeint bleaun. 3. Roelf Jans Holtrop, doopt Mearum 9 sept. 1781, stoarn Sebaldeburen 18 febr. 1865, boer, tr. Niekerk 27 april 1806 Sjoukje Eibes Volkerts, berne Niekerk 1786, stoarn Sebaldeburen 27 maaie 1839, boerinne, dochter fan Eibe Volkerts en Pieterke Jans. 4. Fokke Jans Holtrop, doopt Mearum 7 maart 1784, stoarn Doezum 15 aug. 1827, boer, tr. Oldekerk 11 nov. 1822 Etje Pieters Teeninga, doopt Niekerk 24 maaie 1801, stoarn Doezum 14 des. 1846, boerinne, dochter fan Pieter Jacobs Teeninga en Jantje Derks. 5. Sittje Jans Holtrop, doopt Mearum 8 nov. 1807, stoarn Nús 4 sept. 1876, tr. 1. Mea­ rum 24 april 1834 Douwe Jans Vossema, berne Nús 26 okt. 1802, stoarn dêr 8 aug. 1837, skuonmakker, soan fan Jan Douwes Vossema en Trijntje Eises, tr. 2. Mearum 19 aug. 1839 Tamme Meertens Reitsema, berne Sebaldeburen 27 okt. 1816, stoarn Nús 3 nov. 1840, skuonmakker, soan fan Meerten Tammes Reitsema en Anke Wybes, tr. 3. Mearum 19 april 1842 Wybe Postuma Hazenberg, berne Gruttegast 11 maaie 1809, stoarn Nús 1 febr. 1855, kûper, soan fan Wiebe Willems Hazenberg en Aafke Gales. Wybe wie yn 1852 ien fan de earste âlderlingen fan de nije Grifformearde tsjerke yn Mearum.ss 6. Jacob Jans Holtrop, doopt Mearum 19 aug. 1810, stoarn dêr 10 okt. 1822.

Vh JANTJE HENDRIKS, doopt Mearum 1 april 1736, stoarn dêr foar 17 des. 1793, dochter fan IVh, tr. Mearum 22 sept. 1759 TJIBBE JANS, doopt Mearum 22 aug. 1723, soan fan Jan Idsges en Grietie Idskes. Jantje is stoarn foar 1793. Har broer Arend is earst fâd oer har bern. Oer dit bern - der is mar ien yn libben bleaun - binne nei Arend syn ferstjerren Jan Wolters, Jan Ebbels, en Berend Jacobs f aden (as voormond, sibbevoogd en vreemde voogd).89 Ut dit houlik: 1. Grietje Tjibbes, doopt Mearum 29 jann. 1775. 2. Hendrik Tjibbes Idsingh, doopt Mearum 22 maart 1778, stoarn dêr 11 jann. 1858, boer en boargemaster,50 tr. Mearum 25 okt. 1807 Maaike Hendriks Wildeman, doopt Nús 23 maaie 1784, stoarn Mearum 21 febr. 1866, dochter fan Hendrik Ebbels Wildeman en Anke Ytzes.

22 Hendrik Tjibbes hieyn 1798 ferkearing mei Trijntje Doekes. Sy is swier wurden en hat in bern krigen. Tryntsje wol no dat Hendrik syn tasizzing, dat hy har trouwe soe, wier makket en dat er it bern as sines oannimt, Tryntsje wennet mei har bern yn Opsterlân, mar ik ha har der net fine kinnen.9'

Vi AREND HENDRIKS, doopt Mearum 21 des. 1737, stoarn dêr 26 nov. 1793, boer, soan fan IVh, tr. Niebert 28 april 1771 WILLEMKE HEDZERS, doopt Niebert 19 maart 1747, stoarn Mearum 6 sept. 1790,92 dochter fan Hedzer Luikes en Jantje Wil- lems (Vb). Arend wenne earst op it Middelsethûs ûnder Noardwyk en dêrnei op de Akkeren ûnder Mearum. Hy en syn frou keapje op 4 maaie 1779 in pleats te Mearum fan de bern fan Derk Jans en Ytje Alberts.93 Arend wie fâd wurden oer de bern fan syn susters Lutske en Jantje. Luike Hedzers, Jilt Wolters en Marten Lubbes wurdeyn 1793 f aden oer de bern fan Arend Hendriks silger. Ta it erfskip heart in pleats yn Mearum.94 Ut dit houlik: 1. Hendrik Arends, doopt Mearum 10 jann. 1773, stoarn foar 28 nov. 1779. 2. Jantje Arends, doopt Mearum 5 maart 1775. 3. Easge Arends, doopt Noardwyk 11 maaie 1777. 4. Hendrik Arends, doopt Mearum 28 nov. 1779, stoarn foar 20 april 1782. 5. Hendrik Arends Holtrop, doopt Mearum 20 april 1782, stoarn De Like 16 okt. 1864, keapman en nôtkommisjonêr, tr. 1. De Like 11 jann. 1829 Antje Tonnis Veldstra, doopt De Grinzer Pein 15 april 1792, stoarn De Like 30 nov. 1830, winkelfrou, doch­ ter fan Tonnis Ytskes en Janke Jans, widdo fan Geert Jacobs Meyer, tr. 2. De Like 13 sept. 1835 Tjeetske Wopkes Hoekstra, doopt De Like 14 febr. 1805, dochter fan Wopke Douwes Hoekstra en Tjitske Jans. 6. Hedzer Arends Holtrop, doopt Mearum 27 febr. 1785, stoarn Midwolde (W.K.) 26 july 1858, keapman en winkelman, tr. De Like 10 maaie 1817 Kornelske Ennes Kui­ pers, doopt Hoogkerk 17 febr. 1793, stoarn Midwolde (W.K.) 10 febr. 1865, dochter fan Enne Pieters en Bregtje Harms. Dizze Hedzer is de oerpake fan dr Marius Willem Holtrop, nei de oarloch president fan de Nederlandse Bank. 1. Ernst Arends Holtrop, doopt Mearum 13 jann. 1788, stoarn Niebert 9 des. 1854, boer, tr. Mearum 11 maaie 1823 Jantje Geerts Boekema, berne Leutingewolde 11 des. 1794, stoarn Niebert 14 aug. 1871, dochter fan Geert Boekes en Geeske Luikes.

Vj PIER HENDRIKS, doopt Mearum 4 febr. 1742, stoarn dêr, soan fan IVh, tr. Noard­ wyk 23 aug. 1772 GRIETJE JACOBS, ôfkomstich fan Tolbert, stoarn Mearum, wier- skynlik in dochter fan Jacob Jacobs en Sapke Geerts. Ut dit houlik: 1. Hendrik Piers Holtrop, doopt Mearum 1 aug. 1773, stoarn dêr 11 sept. 1827, boer, tr. Mearum 30 nov. 1823 Lutske Derks Hummel, berne Zevenhuizen, doopt De Like 14 febr. 1802, stoarn Mearum 24 jann. 1847, boerinne, dochter fan Derk Jans Hum­ mel en Asseltje Sjirks. Sy is letter troud Mearum 12 okt. 1828 Wolter Sytzes Bergsma, soan fan Sytze Wytzes Bergsma en Jetske Wolters Boerema. 2. Wieger Piers Holtrop, doopt Mearum 6 nov. 1774, stoarn dêr 11 febr. 1813, boer. Hy wie âldfeint; buorke yn 'e mande mei syn broer Japik. Syn neilittenskip kaam oan syn twa broers en ien suster.

23 3. Sapke Piers, doopt Mearum 11 maart 1777, stoarn foar 1813. 4. Janke Piers Holtrop, doopt Mearum 11 maart 1777, stoarn dêr 22 nov. 1847, tr. Jacob Jans Sinninge, berne maart 1772, stoarn Zulthe ûnder Roan 10 april 1845, soan fan Jan Jacobs en Grietje N. 5. Jacob Piers Holtrop, doopt Mearum 1 aug. 1779, stoarn dêr 18 febr. 1824, boer, âldfeint.

Vk EELKJE HENDRIKS, doopt Mearum 1 des. 1743, stoarn dêr jann. 1801, dochter fan IVh, tr. 1. Mearum 9 juny 1775 WOLTER EGBERTS, doopt Mearum 2 nov. 1741, begroeven dêr 15 okt. 1784, boer te Mearum op de Akkers, soan fan Egbert Lieuwes en Martie Meertens, tr. 2. Mearum 29.4.1792 JILT WOLTERS. Dat il by beide houliken deselde Eelkje is, blykt út it feit, dat Jilt Woliers as fâd fan heite kant neamd wurdt oer de bern fan har broer Arend Hendriks. Ut it earste houlik: 1. Martje Wolters, doopt Mearum 22 juny 1777. 2. Egbert Wolters, doopt Mearum 28 maaie 1778, stoarn foar 13 febr. 1780. 3. Egbert Wolters Holtrop, doopt Mearum 13 febr. 1780, stoarn Haulerwyk "in ene hutte" 30 sept. 1826, tr. Jeltje Jacobs van der Klap, berne Nús 1763, stoarn Hauler­ wyk 9 jann. 1842. 4. Hendrik Wolters Holtrop, doopt Mearum 3 nov. 1782, stoarn dêr 26 okt. 1827, ar­ beider, tr. Mearum 22 maaie 1814 Geessien Berends Smit, doopt Grins 4 okt. 1795, stoarn Mearum 17 nov. 1884, dochter fan Berend Smit en Geertruida Convent. Sy wie letter troud mei Berend Martinus Bosman. 5. Wolter Wolters, doopt Mearum 31 july 1785.

VI LUTSKE HENDRIKS, doopt Mearum 24 des. 1747, stoarn dêr foar 7 maart 1780, dochter fan IVh, tr. Mearum 8 maart 1772 JAN WOLTERS BOEREMA, doopt Mea­ rum 24 april 1746, stoarn dêr 1 okt. 1828, boer, soan fan Wolter Sygers en Froukje Ger- kes. Hy is letter wierskynlik troud Mearum 23 april 1780 mei Anke Boeles, dy't fan Doe- zumer komôf wie, en dêrnei noch mei Eetske Jans, dy't er ek oerlibbe hat. Op 7 maart 1780 wurde Arend Hendriks, Tjebbe Jans, en Poppe Tjeerds tafâden (voor- mond, sibbevoogd en vreemde voogd) oansteld oer de bern fan Lutske, dy't stoarn is. It besit fan Wolter Sygers oan 'e iene kant en Jan Wolters en syn bern oan 'e oare kant wurdt yn 1780 ynventarisearre en skieden. Oene van Teyens en Jan Wolters, dy't in part fan it Westersethûs erfd hie fan syn âldelju, sizze yn 1794 Hendrik Remmelts de hier op fan dy pleats. Hendrik mei de fruchten fan it lân net meinimme, omdat hy noch lânhier yn 't achter is.9S Jan is yn 1811 en 1829 boer op de Wijmaheerd yn Mearum, erfd fan mem- mekant, de Aikema's. Ut dit houlik: 1. Hendrik Jans Boere,a, doopt Mearum 7 july 1772, stoarn dêr 20 jann. 1848, boer, tr. Mearum 25 okt. 1801 lelkje Hendriks Smit, doopt Mearum 12 maart 1780, stoarn dêr 22 aug. 1845, dochter fan Hendrik Wygers en Ebeltje Wolters. 2. Froukje Jans, doopt Mearum 16 okt. 1774, stoarn foar 18 sept. 1791.

Vm JELTJE JANS, doopt Jiskenhuzen 30 juny 1737, stoarn Koarnwert 20 maart 1790, dochter fan IVi, tr. Eastersee 6 juny 1762 SYBREN ALBERTS VAN DER SLUYS, stoarn Koarnwert 8 jann. 1798,% koetsier en húsfeint te Doanjum, letter strânmaster

24 (opsichter) fan de Noarder Seediken, neffens famyljeoerlevering soan fan Albert Sybrens en Reinskje Wates. Om 1900 hinne en yn 1920 ha neisieten fan Sybren (út it Kingmalaach) oer dizze oerpake skreaun. Omdat syn âldelju, dy't te Reahei wennen, troch de feepest ferearme wiene, moast Sybren wol om oar wurk sjen. Hy komt yn de kunde mei de soan fan "Baron Sicco van Gosliga" en wurdt sa koetsier en husfeint by baron Sicco op it slot. Yn dejierren 1750 oant 1761 wie hy koetsier en husfeint by de Goslinga's yn Doanjum. Dêr docht hy op 18 novimber 1753 belidenis en wurdt dan "domesticq van H.H. W.G de Freulyn van Gosl. " neamd. Op 23 septimber 1761 is hy út Doanjum wei nei Hellevoetsluis gien, mar by syn trouwen yn 1762 wurdt sein, dat er fan Doanjum komt. Letter kamen de Goslinga's elts jier in kear op besite by Sybren en Jeltsje. Ik tink dat wierheid en ferbylding hjir trochinoar rinne. Men hat witten fan it ferbliuw op Goslingaslate te Doanjum. Mar Sicco van Goslinga, dy't stoarn is yn 1731, hat gjin baron west en hie allinne dochters. Sybren sil de steatsman Sicco van Goslinga net mear yn Doanjum meimakke hawwe. Ik wit ek net oft de namme fan syn mem wol doocht. Reinsk Wates/Walles is de namme fan syn skoanmem. Om 1900 hinne sil de neiteam alles net krekt mear witten hawwe." Sybren wennet yn 1775 yn Koarnwert en yn 1791 op de buorskip Houw ûnder Koarnwert, wannear't er lân keapet yn de buorskip Hiddum.9S Ut dit houlik: 1. Albert Sybrands van der Sluys, berne Makkum 1761, doopt dêr 26 aug. 1765, stoarn Koarnwert 13 okt. 1852, boer en rintenier, tr. Makkum 8 des. 1793 Jeltje Annes Heistra, berne Wûns 1769, stoarn Koarnwert 23 jann. 1827, dochter fan Anne Ennes en Jikke Pieters. 2. Reinskje Sybrands van der Sluys, berne Hellevoetsluis 1763, stoarn Makkum 19 nov. 1827, tr. Koarnwert 3 maaie 1789 Herre Tjeerds Rinia, berne Wûns 1754, stoarn Koarnwert 2 sept. 1819, boer, soan fan Tjeerd Hessels en Joukjen Sipkes." 3. Jan Sybrens van der Sluys, berne Koarnwert 11 sept. 1767, stoarn Makkum 28 juny 1844, rintenier, wie âldfeint.

Vn BERNARDUS JANS HOLTROP, berne 1746, stoarn Dolsterhuzen 12 nov. 1829, boer, soan fan IVi, tr. Dolsterhuzen 5 maaie 1771 GRIETJE BROERS, berne Dolsterhu­ zen 11 sept. 1746, stoarn dêr 13 april 1819, dochter fan Broer Egberts en Sytske Meinderts. Bernardus wennet yn de jierren 1772-1778 op in pleats fan de diakonij yn Dolsterhuzen"'0 en brûkt nei 1778 twa oare pleatsen dêr út it erfskip fan syn skoanheit, de bysitter Broer Egberts. Op dizze pleatsen en op in tredde pleats fan Broer, dy't earst oererfd wie op in oare skoansoan fan him, wenje de trìje soannen fan Bernardus om 1838 hinne."" Ut dit houlik: 1. Broer Bernardus Holtrop, berne Reahei 13.maart 1772, stoarn Dolsterhuzen 18 febr. 1855, boer, tr. Skoatterlân 29 juny 1817 Korneliske Goitsens van de Linde, berne Spangea 1 july 1788, stoarn Dolsterhuzen 1 juny 1847, boerinne, dochter fan Goitsen Harmens van de Linde en Berbera Kornelis. 2. Yke Bernardus, berne Dolsterhuzen 21 aug. 1773, stoarn foar 2 juny 1776. 3. Sytske Bernardus, berne Dolsterhuzen 10 nov. 1774, stoarn foar 12 nov. 1779. 4. Yke Bernardus, berne Dolsterhuzen 2 juny 1776, stoarn foar 1811. 5. Jan Bernardus, berne Dolsterhuzen 2 maart 1778, stoarn foar 31 maart 1787. 6. Sytske Bernardus, berne Dolsterhuzen 12 nov. 1779, stoarn foar 1811.

25 7. Ype Bernardus Holtrop, berne Dolsterhuzen 24 july 1781, stoarn dêr 5 okt. 1837, boer, tr. Koarnwert 24 aug. 1801 Klaaske Ydes Miedema, berne Makkum 1777, stoarn Dolsterhuzen 26 april 1843, boerinne, dochter fan Yde Klazes en Afke Kornelis. By harren houlik wenje se beide yn Koarnwert. 8. Sytse Bernardus Holtrop, berne Dolsterhuzen 12 jann. 1784, stoarn Ousterhaule 29 maart 1839, boer, tr. Ousterhaule 22 april 1804 Antje Hendriks Baas, berne Ouster­ haule 28 jann. 1784, stoarn dêr 5 jann. 1845, boerinne, dochter fan Hendrik Luikes Baas en Aaltje Annes, dy't by de berte fan harren dochter op de Skarren wenje. 9. Jan Bernardus, berne Dolsterhuzen 31 maaie 1787, stoarn foar 1811.

Vo JAN ANNES HOLTROP, berne Ousterhaule 22 maaie 1741, stoarn Legemar 6 sept. 1824, boer, soan fan IVj, tr. Ousterhaule 11 maaie 1771 GRIETJE ANNES, dan ôf- komstich fan de Skarren, doopt Dunegea 27 maart 1746, stoarn Legemar 7 jann. 1823, boerinne, dochter fan Anne Wybes en Geeske Wybes. Ut dit houlik: 1. Anne Jans Holtrop, berne Rotsterhaule 11 des. 1773, stoarn Legemar 3 jann. 1834, boer, wie âldfeint. 2. Geeske Jans Holtrop, berne Legemar 3 nov. 1784, stoarn dêr 22 febr. 1860, boerinne, wie âldfaam.

Vp TRIJNTJE EELTJES, doopt Aldeboarn 1 sept. 1737, stoarn Haskerdiken 14 sept. 1813, dochter fan IVk, tr. Haskerdiken 8 juny 1760 TEERDZE WYTZES, stoarn Has­ kerdiken 18 febr. 1806, boer dêr, soan fan Wytze Sipkes en wierskynlik Trijntie Gieulds. Teerdze is yn de jierren 1778-1798 boer op stim 4 te Haskerdiken as opfolger fan syn heit. Ut dit houlik: 1. Trijntje Teerdzes Holtrop, berne Haskerdiken 1761, stoarn dêr 26 febr. 1829, tr. foar 1787 Murk Lieuwes Lieuwes, berne Aldeboarn 1762, stoarn Haskerdiken 1 des. 1830, boer, soan fan Lieuwe Murks en Klaaske Johannes.102 2. Wytze Teerdzes Holtrop, berne Haskerdiken 1765, stoarn dêr 4 des. 1827, boer, tr. yn de Meniste tsjerke te Aldeboarn 12 maaie 1799'º3 Akke Lieuwes, stoarn foar 1827. 3. Eeltje Teerdzes Holtrop, berne Haskerdiken 1769, stoarn Drylts 26 maart 1848, skipstimmerman, tr. Drylts 17 nov. 1793 Elbrig Sjoerds de Jong, doopt Drylts 26 nov. 1769, stoarn dêr 17 july 1841, dochter fan Sjoerd Sjoukes en Claaske Gerbens. Eeltje Holtrop is de pake fan de skipsboumaster Eeltje Holtrop van der Zee. 'º4 4. Bernardus Teerdzes Holtrop, berne Haskerdiken 1772, stoarn dêr 16 okt. 1826, boer, tr. Utingeradiel-Aldeboarn 23 maart 1816 Tjitske Jelmers Visser, berne Grou nov. 1780, stoarn Aldeboarn 7 okt. 1859, dochter fan Jelmer Tjittes en Antje Meintes. 5. Hendrik Teerdzes Holtrop, berne Haskerdiken 1778, stoarn dêr 28 jann. 1848, boer en arbeider, tr. Utingeradiel-Aldeboarn 2 maart 1816 Lipkjen Jelmers Visser, berne Grou 1790, stoarn nei 1848, dochter fan Jelmer Tjittes en Antje Meintes. 6. Sipke Teerdzes Holtrop, te Raard (Raarderhim). Sipke ha ik allinne fûn yn 1811, as hy de namme Holtrop oannimt. Hy wennet dan yn Raard. Hy moat wol in soan fan Teerdze wêze, as wy sjogge nei de heitenamme en nei de namme fan syn pake Wytse Sipkes.

26 Vq ? FROUKJE EELTJES, doopt Aldeboarn 18 juny 1741, dochter fan IVk, tr. Drach­ ten 5 july 1767 ELIAS OEDZES, ôfkomstich fan Suderdrachten. Alles (namme Hol­ trop, foarnammen, leeftyd) wiist der op, dat Froukje dy't yn 1741 yn Aldeboarn doopt is, deselde is as Froukje dy't yn 1767 yn Drachten troud is, en dan fan Suderdrachten komt. Mar yn 1780 binne fjouwer oare bern meiinoar erven fan Jeltje; dus dan soe Froukje stoarn wêze. Kin sy earder útkocht wêze, bygelyks omdat de mem en de oare bern de huzen yn Aldeboarn net ferkeapje woene? Ik lit it fraachteken stean. Ut dit houlik: 1. Jeltje Elias, berne Drachten 28 maaie 1768. 2. Wytske Elias, berne Drachten 9 july 1770. 3. Kristina Elias, berne Drachten 21 maaie 1773. 4. Wimke Elias Holtrop, ôfkomstich fan Beetstersweach, berne 1776, stoarn Drachten 16 april 1836, arbeidster, tr. Beetstersweach 24 aug. 1794 Sjoerd Rintjes Nauta, ôf­ komstich fan Beetstersweach, berne 1767, stoarn Boarnburgum 14 maaie 1836, skuonmakker te Drachten, soan fan Rintje Sjoerds en Froukje Lubbes. 5. Oeds Elias, berne Beetstersweach 6 maaie 1778, doopt dêr 31 maaie 1778, jong fer- stoarn.

Vr WYTSKE EELTJES HOLTROP, doopt Aldeboarn 26 july 1744, stoarn Drylts 11 sept. 1807,105 dochter fan IVk, tr. TJEERD SYMENS, doopt Drylts 16 july 1741, mûnder en grofsmid106 te Drylts, soan fan Symen Tjeerds en Grietje Broers. Ut dit houlik: 1. Grietje Tjeerds, berne Drylts 10 april 1772. 2. Jeltje Tjeerds, berne Drylts 29 okt. 1779. 3. Siemen Tjeerds, berne Drylts 13 febr. 1786.

Vs YDE EELTJES HOLTROP, doopt Aldeboarn 23 april 1747, stoarn Drylts likernôch febr. 1781, smid,107 soan fan IVk. Hy wennet yn 1776 al yn Drylts, tr. dêr 23 aug. 1778 GRIETJE ATTES, ôfkomstich fan Drylts, stoarn tusken 1799 en 1812. Sy is letter troud Drylts 28 des. 1783 Doye Hartmans Talsma, stoarn foar 1812, froedsman en boarge- master te Drylts.108 Ut dit houlik: 1. Eeltje Ydes, berne Drylts 4 okt. 1779. 2. Yde Ydes, berne Drylts 18 aug. 1781. In healjier nei syn heite dea berne, wie ien fan in twilling.

Vt JANTIE LINZES, berne 1695, begroeven Surhuzum 23 maaie 1760,109 dochter fan IV1, tr. foar 1719 SIERD JOUKES, berne 1688, boer yn Terwispel en Surhuzum. Jantie as frou fan Sierd Joukes wurdt neamd. as âldomkesizzer fan Hendrik Jans Hoì- trup;"" dêrop is dizze filiaasje basearre. Sierd en Jantie - dan neamd Sjoerd Joukes en Jantie Sjerds - wennen yn 1719 te Terwispel. Dêr is yn de nacht fan 6 op 7 april harren pleats opbaarnd. Mary Hendriks, dy't doe by harren ûnderdak me, soe dat dien hawwe. Yn 1731 wenje se op Koartwâld ûnder Surhuzum,'" hy bebuorket dêr in pleats op stim nû. 19. Ut dit houlik: 1. Jouke Sierds, tr. Juultje Klazes. Jouke Sierds giet yn 1776 nei "Groningerland"."2

27 Bylage, in (noch) net oan te sluten Holtrop:

HENDRIK HENDRIKS HOLTROP, ôfkomstich fan Easterwålde, berne 1768/1769, stoarn Langedike 21 maaie 1820, arbeider, tr. Donkerbroek 5 july 1794 JANTJE JANS WESTERHOF, berne De Haule 18 maaie 1774, stoarn Langedike 18 febr. 1850, boe- rinne, dochter fan Jan Dirks en Wemtien Berends. Hendrik Hendriks wie by syn trouwen fan Easterwålde ôfkomstich. Hy is op âldere leeftyd doopt en by syn ferstjerren binne de nammen fan syn âlden net mear bekend. Hendrik Hendriks kin in soan wêze fan de ûnder nûmer Ve neamde Hendrik Hendriks en Aafje Egberts. It soe wat de nammen Hendrik en Holtrop oanbelanget kinne, mar dêr stietfoar- oer, dal Hendrik en syn mooglike broer Egbert ûngefear tagelyk berne binne en dat syn mooglike mem Aafje net ferneamd is, hoewol't dizze Hendrik Hendriks 10 bern by syn libben berne sjoen hat en syn frou by syn ferstjerren swier wie fan it aífde bern. Dêrom jou ik dit as in losse noch net oan te sluten fynst. It docht my deugd dat Heerma van Voss al yn 1946 sein hat, oer it sykjen nei de foarâlden fan dizze Hendrik Hendriks: hier zal de beroepsgenealoog aan het werk moeten. "•'

Noaten

De measte boarnen binne te 1'inen yn it ryksargyf fan Fryslân. De oantsjutting RAG wiist nei it Ryk- sargyf yn Grinslân.

1 Album Studiosorum Academiae Groninganae, Groningen 1915, kolom 9. 2 Das Staatsarchiv Munster und seine Bestdnde, Gerichte des Alten Reiches teil 1, Reichskammergericht, nû. 2913, mei tank oan D.P. de Vries foar de ynljochtings. (Hans Tombusch), 275 Jahre Schützenverein Schölling-Holtrup e.V., Senden (1991), side 258f. 3 S.D. van Veen, Aanvullingen en verbeteringen.., Leeuwarden 1892, side 89, sjoch ek de noaten 5 en 9. 4 Sjoch noat 1.5 OSW G7 88, 261. 6 S. Cupe- rus, Kerkelijk leven der Hervormden in Friesland tijdens de republiek, eerste deel, Leeuwarden 1916, siden 38, 228. 7 T.A. Romein, Naamlijst der predikanten.. Leeuwarden 1886, side 671. 8 OSW G7 228. 9 OSW G7 308. 10 Sjoch noat 9. 11 OSW G8 97, K2 75. 12 D.D. Osinga, yn GEN 493 1316, 1317. 13 Sjoch noat 9. 14 OSW F7 269v. 15 OSW G7 35. 16 Sjoch noat 49. 17 Sjoch noat 1, kolom 58. 18 Sjoch noat 7, side 669. 19 Ik ha de nammen fan de bern net sels fûn, sjoch A. L. Heerma van Voss, yn GEN 602-87. Foar de fâdij sjoch noat 9, OSW G8 19. 20 Album studiosorum acade­ miae Franekerensis, deel 1 Naamlijst der studenten, Franeker 1968, nû. 7776. 21 Sjoch noat 1, kolom 120. 22 Sjoch noat 12, ek foar de bern. 23 Sjoch noat 1, kolom 127, noat 7, siden 592, 654, 668. 24 WSW U3 286, 449, 450 (doe yn 1668 libbe Harmen noch), 453. 25 Sjoch noat 9. 26 Sjoch noat 12. 27 WSW U3 450, OSW F7 212, G8 169. 28 OSW G8 53. 29 Sjoch noat 12. 30 Sjoch noat 9. 31 WSW U3 449. 32 Neffens Osinga, sjoch noat 12, is Jan Holtrup stoarn yn it begjin fan 1673. Sjoch ek noat 54. OSW F7 312, F9 30. 33 OSW K2 37, 332, G8 244. 34 OSW G7 97, 245, 307. 35 Floreen- en stimkohieren OSW, 1700, 1708, 1718, 1728 Easterwålde floreen 14, stim 15, stim 43. OSW K3 2. 36 Civ. sent. 285 3. OSW G8 165, Gil 34, 146, 163, 164, 165, 166, 167, 169, 170, 171, 172, 1729. 37 OSW K2 48. 38 Sjoch de noaten 14 en 33. 39 OSW G7 89. 40 Sjoch noat 12. 41 OPS E2 246. 42 Civ. sent. 879 1, 25.5.1762. 43 Sjoch noat 12. 44 Sjoch noat 9. 45 OSW G7 88, 243, 259, F10 77. 46 OSW F10 67. 47 Sjoch noat 12. 48 Sjoch noat 1, kolom 131, noat 7, side 669. 49 Stimkohieren OSW Makkingea 19 en 23 en Donkerbroek 18, OSW Gl 1 73, 214, 216. OSW F10 119. 50 Sjoch noat 7, side 672. 51 OSW K2 303. Floreencohier OSW Easterwålde (gjin nûmer neamd) 1698, foai Makkingea en Donkerbroek sjoch noat 49. Laelius soe neffens Osinga al stoarn wêze foar 1706, sjoch noat 12. 52 Bertedatum en namme ha ik fûn by Osinga, sjoch noat 12. BLK53 OSW K2 72. 54 Yn myn artikel Rondom het Zethuis yn Gruoninga 1986, side 92f. wurde foarâlden en neiteam fan Egbert Meines beskreaun. Dêrom hjir allinne in oersjoch yn grutte halen, om't nei- kommelingen fan Egberl en Maartie mei oare "pakesizzers" fan de olde pastor út Easterwålde

28 trouwe. 55 Sjoch noat 54. 56 OSW Gil 36v, 146, 163, 244, G12 163v. Stimkohier Haule 1728, 1738 stim 4. Reëel Haule nû. 4, 1746. 57 OSW Gil 167, 169. 58 Sjoch de noaten 36 en 70. 59 OSW stimkohier nû. 43 fan Easterwâlde jout as brûkers fan dizze pleats yn 1708 in Age Sytses en Trintie Holtrup. Ik kin Age net te plak bringe. Is der in fersin yn it kohier en giet it om Sjoerd Sytses en Trintie Holtrup? 60 Kolleksje Van der Veer 11001. Civ. sent. 285 3, dêryn de âldens neamd. OSW K3 98, Gil 34, 52, 169, 171. 61 Sjoch noat 42. 62 Lidmateboek De Sweach. 63 OPS Q17 570, Q18 302, Q22 302. 64 L Atsma e.o., De Rottefalle troch de ieuwen hìnne, De Rottefalle 1985, siden 129, 134, 172, 173, 204. SMA U10 597, 14 279, 13 546, ACH R20 265. 65 Noat 54 en (Trees Renkema), Genealogie Renkema 1990, side 16 e.f., 39, 46, 54. 66 Famyljeargyf Van Sminia nû. 2478, in ôfskrift fan in akte út it weesboek fan Ljouwert. 67 RAG Argyf Hoge Justitie Kamer 2573. Rechterlijk Ar­ chief LXXI a 11 2.5.1768, LXXI a 12 17.4.1769, LXXI c 1 6.5.1774, ek yn argyf Aikema nû. 6. 68 RAG Rechterlijk Archief LXXI c 3. 69 Sjoch de noaten 67 en 68. 70 RAG Rechterlijk Archief LXXI a 8, 22.10.1736, LXXI a 10 14.1.1760. 71 Sjoch noat 42. 72 Reëelkohier SCO Jiskenhuzen 6, 1734; Dolsterhuzen 4,10,11, 1753; Reahei 9,10,11,12, 1771, 1780. DON T6 125. 73 Limateboek Dolsterhuzen. 74 Sjoch noat 42. 75 OSW G13 52v. 76 OPS E2 317v. 77 Sjoch noat 42. 78 Crim. sent. 127, 2.10.1745. 79 Lidmateboek Drylts. UTI H4 97, 146. Kolleksje Van der Veer 2327. 80 Sjoch noat 79 en kolleksje Van der Veer 1531. 81 SMA U 16 865, 885; Atsma, o.w. side 134. 82 Stjerdatum sjoch bertejier dochter en troujier man en twadde frou, .1. Brandsma, Genealogie Brandsma, side 182. 83 Sjoch noat 65. 84 Sjoch noat 54. 85 RAG Rechterlijk Archief LXXI a 13, 12.2.1783; LXXI a 13, 16.12.1783; LXXI c 3, 16.1.1784. Successiememoires 1806-1711, nû. 60, 64. 86 R.H. Alma, Genealogie Ibema, yn Gruoninga 1984, side 106. 87 GEN 603 340. 88 (J. en H. Boe- rema) Vlijtige armoede en tonnen gouds, Marum 1989 side 62. 89 Sjoch noat 94. 90 Boerema o.w., siden 27, 34, 431'. 91 RAG Rechterlijk Archief LXXI a 14, 19.3.1801. 92 Sjoch noat 65. 93 RAG Rechterlijk Archief LXXI c 3, 4.5.1779. 94 RAG Rechterlijk Archief LXXI h 17, 17.12.1793, LXXI e 337, 2.12.1793 en e 340, 4.12.1793. 95 RAG Rechterlijk Archief LXXI a 13, 7.3.1780, LXXI c 3 13.4.1780, LXXI a 14, 20.2.1794, 15.4.1794. 96 Lidmateboek Makkum-Koarnwert. 97 Kingma- archief 1723. D. P. de Vries makke my hjirop yndachtich, dêrfoar myn tank. 98 WON Y32 98, Y35 68f. 99 Dochters Rinia trouwe mei Kingma-jonges, Gen. Jierb. 1952 38, GEN 556, H.P. Rynja m.s.c, De Friese Geslachten Rynghe, Rinia en Rynja. 100 Reëelkohieren SCO Reahei, yn GEN 493 1319. 101 Stim- en floreenkohieren SCO Dolsterhuzen 6,7,8, 1778, 1838. 102 Kolleksje Van der Veer 8557, Gen. Jierb. 1958 side 24. 103 Sjoch noat 12. 104 R.S.Roarda, yn GEN 527, side 192f. 105 Stjerregister Drylts 1806-1811 jout op de neamde datum in Wytske Eeltjes Holtrop. 106 Sjoch noat 79. 107 Sjoch noat 79. 108 Lidmatelist 1776 Drylts, dêr mei de namme Holtrop neamd. Kol­ leksje Van der Veer 2327. 109 Meidieling fan Reid van der Ley, dat jildt ek foar de noaten 41 en 76, dêrfoar myn tank. 110 Sjoch noat 42. 111 Crim. sent. 87-1.12.1731. ACH R16 203, 289. 112 Sjoch noat 109. 113 GEN 603 340.

29 HET GESLACHT HEMSTERHUIS

De herdenking van de tweehonderdste sterfdag van de filosoof François Hemsterhuis (1721-1790) vormde de aanleiding om ons te verdiepen in het geslacht Hemsterhuis. Vele gegevens waren reeds door de Franeker hoogleraar Jan Willem de Crane (1758-1842) verzameld en gepubliceerd onder de titel Bijzonderheden, de familie Hemsterhuis betref­ fende (Leiden 1827).1 Nader onderzoek bracht echter een groot aantal aanvullende ge­ gevens aan het licht, welke hieronder tot een genealogie verwerkt zijn. Verwijzingen naar het gemelde boek van De Crane zijn in de tekst opgenomen tussen vierkante haken: [...].

St. Annaparochie J. van Sluis Reduzum, 1990 D.J. van der Meer

DE HEM

Het geslacht Hemsterhuis ontleende de naam niet aan de Hemdijk tussen Sneek en IJlst, zoals De Crane vermoedde,2 maar aan de buurtschap De Hem tussen Jorwerd en Baard. Waar de weg tussen beide dorpen de Jaanvaart van Jorwerd naar Britswerd met een brug, de Hemtille genaamd, kruiste, lagen bij ouds drie boerderijen. Een ervan is bijna twee eeuwen het bezit geweest van de voorouders van de filosoof Frans Hemsterhuis.

Gedeelte uit de kaart van Baarderadeel, ontleend aan: Bern. Schotanus a Sterrínga, Uitbeelding der heerlijkheit Friesland, zo in't algemeen, als in haare XXX bijzondere grietenijen. (Franeker, 1718). De pijl wijst naar de betreffende boerderij "op de Hem". Foto: K. Osinga, Provinciale Bibliotheek, Leeuwarden.

De vondst van een aantal regesten van archiefstukken van een van zijn voorouders, Sybolt Syuerdts, boer op Oldehuys onder Lutkewierum (Hennaarderadeel), bracht met andere gegevens uit het grietenij archief van Hennaarderadeel en van Baarderadeel veel over de familieboerderij op de Hem aan het licht.

30 Het oudste regest heeft betrekking op een verklaring uit 1489, waarbij Ella (= ver­ moedelijk Eka, Ecka) Gerbens en echtgenote Doed Reylofsdr verklaren dat hun vader, Gerba Syuerdtsz op de Hem, hun "in berns" (bij hun huwelijk) bepaalde goederen had geschonken - een akkoord van "mcccclxxxix op Sinte Jacobs jownd".3 In 1511 maakten een drietal arbiters een baar tussen Eka Gerbens en Hessel Gerbens. Hoewel de zaak zelf niet wordt aangeduid, kan het een overeenkomst betreffen over ge­ meenschappelijke goederen, die verdeeld moesten worden. In hetzelfde jaar bracht Hes­ sel oppa Hem de boerderij waarop hij te Jorwerd woonde aan bij de Rentmeester der Domeinen. Hij was eigenaar van de gehele boerderij, groot ongeveer 50 pondematen en met een geschatte huurwaarde van 15 florenen. Oeghe Eckes, burger te Leeuwarden en kennelijk een zoon van bovengenoemde Eka Gerbens, verkocht in 1519 een rente van anderhalve goudgulden aan z'n oom Hessel Gerbens. Deze rente moest worden uitgekeerd uit landerijen "daer hem van syn vader (Eka dus) langet sint". Lang niet altijd wordt in een regest de inhoud ervan vermeld. Dit was in 1528 het geval toen Hessel Gerben en Jarich Gabbes to Terpryp (onder Menaldum) een overeenkomst sloten. Vermoedelijk had deze zaak te maken met de aankoop van 17 pondematen land in Sybe Seerps' saté te Oosterlittens. Volgens de Rentmeestersrekeningen van Baardera- deel kocht Hessel met Wybe Wybes dit land van Jarich voornoemd. Mogelijk was zulks ook het geval met een niet nader gespecificeerd akkoord dat Hessel en de zijnen in 1531 sloten met genoemde Sybe. Hessel testeerde op 14 nov. 1538. Blijkbaar is hij kort daarna overleden, want in 1539 trad een van zijn zonen, Anna Hessels, namens zijn moeder, Beytye Sytyes, op met Anna Zerp Zytie dochter tegen Minne Foppinga. Hessel Gerbens en Beytye Sytyes laten vier kinderen na: Ane (Anna) en Sytye (ook Site genoemd), twee zonen, en Syts en Eelck, twee dochters. Eelck trouwde met Sybolt Syuerdts, boer op Oldehuys te Lutkewierum, in de onderstaande genealogie aangeduid als Ila. Uit hun boedelbeschrijving van 1553 komen de hiervoor genoemde regesten. De genoemde kinderen gingen in 1540 over tot het scheiden van hun aandelen in de saté "oppe Hem". Arbiters daarbij waren Frans Buckama (uit Lutkewierum) en Har- men Piers (Sytzama). Ane Hessels bleef op de voorvaderlijke boerderij op de Hem wonen. Hij gaf in hetzelfde jaar de landerijen aan die in 1511 "Hessel oppe Hem ange- brocht" had. Eigenaars waren nu Ane zelf en "sijn broers ende suster ende susters kin­ deren". Wel waren 6 kampen land uit de saté in vreemde handen gekomen. Kort vóór 1553 overleed Ane Hessels. Zijn weduwe, Tyam Taedes, woonde toen met haar zwager Sytye Hessels op "Hemstere guedt". Hessel Agges en Pouwels Gerryts cuy- per waren de voogden van Anes wezen. Blijkbaar was de toestand van Anes boedel niet erg rooskleurig, want zijn weduwe was gedwongen tweemaal in 1553 land te verkopen. Ondermeer land in de saté te Scrins onder Oosterlittens, land dat de grootvader in 1528 had gekocht.4 Broer Syetye Hessels bleef eveneens op de Hem wonen. In 1569 wordt hij voor het laatst genoemd. Zijn drie kinderen, Jorrit, Fed en Hessel, verkochten in 1583 de boerderij met landerijen "opte Hem" aan Syuerdt Sybolts (lila) en Rieme Oenes, e.1. (op de Fennen) te Kubaard.5 Spoedig daarna betrokken Syuerdt en Rieme hun nieuwe woning op de Hem. Weldra genoten ze een zeker vertrouwen. Syuerdt Sybolts fungeerde in 1588 reeds als kerkvoogd en in hetzelfde jaar vertegenwoordigde hij het dorp als volmacht naar deels­ samenkomsten. In 1598 worden Syuerdt en Rieme samen voor het laatst genoemd in ver­ band met een erfeniskwestie.6 Rieme wordt in 1608 als weduwe genoemd. Samen met Take Syuerdts, vermoedelijk haar zoon, verhuurt ze dan landerijen aan Pier Doeckles

31 Foto's: K. Osinga, Provinciale Bibliotheek, Leeuwarden. op de Hem. Take trouwde in 1602 voor het gerecht van Baarderadeel met Intse (ook wel: Intien) Rompckes, van Cornwerd. Hij overleed in 1627 en bij gelegenheid van de be­ schrijving van zijn nalatenschap wordt meegedeeld, dat hij en zijn vrouw een huis en 6 pm. land op de Hem bezaten. Die 6 pm. zal een aandeel in de door hen bewoonde saté zijn geweest. Zo meteen zullen we zien, dat verschillende nakomelingen van Sybolt Tyeb- bes (Illb) en Hotske Taeckes bezit in deze saté hadden. Door vererven waren die delen steeds overgegaan, vandaar dat de saté niet in de proclamatieboeken wordt genoemd. Terecht worden dan ook in 1640 als eigenaars van de boerderij "Sibolt Tjebbes' erfgena­ men" genoemd.1 Maar in die toestand van een verdeeld bezit zou verandering komen. Eén van de ge­ noemde erfgenamen, dr. Syboldus Hemsterhuis (Va), kocht met zijn echtgenote Marga- retha Swilda ín 1659 drie achtste delen (samen 18 pm. land) van Hotscke en Jetske Breu- tricx en van Sybolt en Piecke Hoytes, de kinderen van Meycke Sybolts (IVb) uit twee huwelijken.8 Vermoedelijk was dr. Syboldus nu eigenaar van de gehele saté en landen. Toch was de saté in vergelijking met 1511 kleiner geworden: toen was de grondslag van de floreenbelasting f 15, in 1659 was ze f 9. Dr. Syboldus overleed in 1667 en liet een boedel met schulden na. Nu was dat in die tijd een veel voorkomend verschijnsel, maar de schuldenlast maakte het toch voor de we­ duwe noodzakelijk om die schulden te delgen. Daarom ging ze er in 1669 toe over om de saté op de Hem te verkopen. Dit moest decretaal met toestemming van het Hof van Friesland gebeuren, want er waren nog minderjarige kinderen. Kopers werden van de "state ende saté lands", groot 48 pm. en belast naar f 8.24.8 in de floreenbelasting en met V/i goudguldens jaarlijkse eeuwige rente, Suffridus Boelens, griffier van het Hof van Friesland, en Jeltie van Beyma, e.1.9 Daarmee raakte deze saté op de Hem in vreemde handen. Hemsterhuis als familienaam wordt eerst vanaf 1649 gevoerd. De oudst bekende geda­ teerde vermelding van de familienaam is van 11 juli 1649, wanneer Syboldus (Va) zich in het matrikel van de Franeker universiteit als student laat inschrijven. Later in dat­ zelfde jaar, in de opdracht van een academische disputatie, spreekt hij zijn vader (IVa) aan als Tiberius Hemsterhuis; in stukken van oudere datum had deze nog niet eerder een familienaam gehanteerd. Wel had Tyebbe Syboltsz zijn naam tot het latijnse Tiberius

32 Syboldi omgesmeed, daarmee onbewust aangevend dat met hem de overgang van een boeren- naar een geleerdengeslacht plaatsvindt. Het familiewapen, zoals De Crane dat geeft [p. 100-101], is gevierendeeld, zie de af­ beelding. Na de Friese adelaar vormen de drie volgende kwartieren een sprekend wapen en staan voor "hem - ster - huis" (het Friese woord "hem" betekent dijk). Op de titelpa­ gina van een boek van Syboldus Hemsterhuis (Va), Messis aurea (Heidelbergae 1659), komt echter een ander wapen voor: het schild door een horizontale balk gedeeld, met boven twee en onder één zeshoekige ster, het geheel zonder kleuraanduiding [p. 135]. De onderstaande genealogie volgt alleen de mannelijke lijn en omvat acht generaties. Uit het bovenstaande zal duidelijk zijn dat de boerderij via de vrouwelijke lijn in de fa­ milie is gekomen, te weten via de vrouw van Sybolt Syuerdts (Ha). De laatste telg van het geslacht Hemsterhuis is in 1813 overleden.

GENEALOGIE

I SYUERDT AENCKES, tr. Ricxt (Syboltsdr?). Syuerdt Aenckes was boer op Ynttema saté te Tjerkwerd (1510) en woonde later vermoe­ delijk te Sneek (1547, 1549). Zijn vrouw Ricxt had twee zusters. Eén ervan, Bauck, was gehuwd met Lolla Otta zin, boer op de saté Oldehuys te Lutkewierum. De derde van de drie zusters, van wie de naam onbekend is, was gehuwd met Pieter Bockes, boer te Wolsum; over hun zonen, Haytya en Bocko, treden Syuerdt Aenckes en Lolla Otta zin op als voogden in 1510. Via hun echtgenotes bezaten de drie zwagers elk een derde deel in de saté Oldehuys.10 Ricxt was eerder gehuwd geweest met ene Tyebbe, bij wie ze twee dochters had: Jessel Tyebbedr, mogelijk de eerste vrouw van Take Abbez te Oosterend, en Atz Tyebbedr, gehuwd met Gatzie Olfertz. Uit haar tweede huwelijk met Syuerdt Aenckes zijn twee zonen bekend: 1. Sybolt Syuerdts, volgt Ha. 2. Tyebbe Syuerdts, volgt Ilb.

Ha SYBOLT SYUERDTS, overl. voor 1554; tr. Eelck Hessels, dochter van Hessel Ger- bens, boer op de Hem onder Jorwerd, en van Beytye Sytyesdr.11 Uit dit huwelijk: 1. Syuerdt Syboltsz, volgt lila. 2. Beyts Syboltsdr, testeerde 16 apr 1560; tr. Syuerdt Henrycxz te Bolsward. Sybolt Syuerds woonde op Oldehuys. In 1545 kocht hij met zijn broer Tyebbe (Ilb) de helft van de saté Bongahuys te Oosterend van Gercke Ruerdtsz en Bauck Bauckesdr. Voogden over zijn dochter Beyts waren Tyebbe Syerdts, Gerloff Wlbetsz (Rispens) en Sypcke Takesz (1561). '2 Via Eelck Hessels komt de boerderij op de Hem in de familie: zij was, zoals uit het bovenstaande mag blijken, de kleindochter van de oudst bekende ei­ genaar Gerba Syuerdts (1489).

Ilb TYEBBE SYUERDS, tr. Mey Teackes, dochter van Taecke Abbes op Groot Gietens te Kubaard. Uit dit huwelijk: 1. Syuerdt Tyebbesz, tr. 1. Ansck Empckedr (vermeld in 1577), 2. Jets Hottzes (ver­ meld in 1584). In 1569 verkochten hij en zijn broer Douwe de helft van 8 pm. en 8 eins land in de Oldehuyster saté aan Olphert Gattiesz en Lolck Ennesdr, echtelieden te Tjerk-

33 werd. Hij en zijn broer Sybolt waren in 1583 erfgenamen van Otte Tyebbesz. In 1584 was hij boer op Tritzum onder Tzum. 2. Hoyte Tyebbesz. Hij en zijn zuster Jetscke verkopen in 1563 renten uit hun land in de saté Oldehuys. Zijn broer Syuerdt en Douwe hebben eveneens bezit in deze saté. 3. Jets(cke) Tyebbesdr, tr. Dedde Pietersz. In 1567 is Renick Poppesz voogd over haar. 4. Douwe Tyebbesz, overl. na 1569. 5. Otte (Atte) Tyebbesz, overl. tussen 1580 en 1583. Hij en zijn broer Sybolt bezaten in 1574 land in Lutke Oldehuys. 6. Sybolt Tyebbesz, volgt Illb. Tyebbe Syuerds kocht in 1545 met zijn broer Sybolt (Ha) de helft van de saté Bongahuys te Oosterend; in 1553 en 1561 was hij voogd over diens wezen. In 1558 - hij is dan woon­ achtig te Wirdum - bezat hij een vierde deel in de saté Oldehuys." lila SYUERDT SYBOLTS, overl. na 1591; tr. Rieme Oenesdr. Uit dit huwelijk: 1. Teacke Syuerds, overl. 1627; tr. gerecht Baarderadeel 1602 Intse Romckes van Cornwerd. In 1608 worden hij en zijn moeder genoemd als verhuurders van een saté op de Hem te Jorwerd. Bij zijn overlijden liet hij een huis en 6 pm. land op de Hem na.14 Syuerdt Sybolts kocht in 1573 het huis "tot Sonderland" onder Lutkewierum van Dyw Gerrolts weduwe. In datzelfde jaar stond hij terecht: hij had Sibolt Sackesz "op sijn hìem toegetogen met een forcke". De saté Sonderland werd in 1578 aan hem verhuurd door Anna van Ysselmuyden en Hans Pir(aet) nom. ux. In 1583 werd hij voogd over Gatse Ol- fertsz c.s. Een gedeelte van de saté Hemsterhuis onder Jorwerd werd door hem in 1584 aangekocht van Jorrit Sythsesz, een kleinzoon van Hessel Gerbens. Hij verkocht 8 pm. land in Hoytema-sate te Wommels aan Syoucke Reynersz en diens vrouw Yeesck Takesdr (1587), en aan zijn neef Sybolt Tyebbes (Illb) verkocht hij land 14'A pm. land in de saté Lutke Oldehuys (1589)."

Illb SYBOLT TYEBBES, overl. voor 1640; tr. Hotscke Teackesdr. Uit dit huwelijk: 1. Tyebbe Syboltsz ofwel Tiberius Syboldi, volgt IVa. 2. Meyke (Mayke) Syboldtsdr, volgt IVb. 3. Aucke Syboltsz, "innocent", overleden in of na 1634.1

IVa TYEBBE SYBOLTS ofwel TIBERIUS SYBOLDI (HEMSTERHUIS) van Ku­ baard, overleden na 1649; tr. Sneek 12 april 1625 Juidith Fransen (ook wel: François) van Sneek. Kinderen uit dit huwelijk: 1. N.N., ged. Sneek 10 febr. 1626. 2. Syboldus, volgt Va. 3. Franciscus, volgt Vb. 4. Jantien, ged. Sneek 13 okt. 1633, vermoedelijk jong overl. Tiberius Syboldi [p. 7] liet zich als student rechten inschrijven te Franeker op 5 dec. 1600 en hij verdedigde op 24 april 1602 een oefendisputatie onder prof. Johannes a Sande.'8 Op 14 mei 1614 staat hij wederom ingeschreven in het Franeker matrikel; onbekend is of

34 hij in de tussentijd elders gestudeerd heeft. Een universitaire graad heeft hij niet behaald. In het burgerboek van Sneek staat hij ingeschreven op 17 mei 1632. In 1649 noemt zijn zoon Syboldus (in de opdracht van twee disputaties) hem koopman en een ijverig vorser in de theologie. In verband met het laatste is het opmerkelijk dat hij en zijn vrouw niet vermeld worden in de lijst van gereformeerde lidmaten te Sneek, 1629 en 1655. luidith Fransen had een broer Tobias Tegnejus [p. 14], predikant achtereenvolgens te Warns-Scharl (1617), Sneek (1618), Leeuwarden (1642) en Den Haag (1642). Emeritus ver­ klaard in 1663 is hij overleden te Den Haag 13 april 1668.'9 Een zuster, Maaike Fransen (over/. Sneek 10 juli 1655), huwde op 7 jan. 1625 te Sneek Lambertus van Velsen (overl. Sneek 19 febr. 1667), conrector van de Latijnse school aldaar.2"

IVb MEYKE (MAYKE) SYBOLTS, overl. na 1645; tr. 1. Hoyte Goslixz, boer op de Fennen te Kubaard, overl. voor 1634; tr. 2. Breutrick Rinsesz, woonde te Tzum (1634) en te Minnertsga (1645).21 Haar kinderen waren: 1. Goslyck Hoytesz, geb. Kubaard 1618. 2. Sybolt Hoytesz, geb. Kubaard 1620, boer op de Fennen onder Kubaard (1659); tr. Antie Jansdr. 3. Piecke Hoytesz (Hoytema), geb. Kubaard 1622; tr. 1. gerecht Menaldumadeel 20 juni 1654 Gerlofcke Jansdr van Klooster Anjum; tr. 2. gerecht Menaldumadeel 10 mei 1659 Auck Dircxdr van Oosterbierum. Piecke Hoytes huurde in 1655 van Epeus van Glinstra de helft van een saté lands, groot 90 pm., te Klooster Anjum onder Berlikum. Hij bezat tevens 2 pm. land te Kubaard.22 4. Hotscke Breutriksdr, tr. gerecht Barradeel 9 april 1651 Keympe Johannesz van Minnertsga. Over de weeskinderen van Hotscke Breutriks worden in 1664 voogd Sybolt Hoytes te Kubaard en Cornelis Gerbens te St. Jacobiparochie.23 5. Jetscke Breutriksdr, tr. 1. Minnertsga 15 juni 1656 Pieter Jansz; tr. 2. St. Jacobipa­ rochie 15 aug. 1658 Cornelis Gerbensz. De vier laatstgenoemde kinderen van Meyke verkochten in 1659 hun delen in de saté Hemsterhuis te Jorwerd, elk een achtste deel en samen dus de helft, aan Syboldus Hemsterhuis (Va).14

Va SYBOLDUS HEMSTERHUIS, geb. ca. 1627, overl. tussen 8 febr. en 19 dec. 1667; tr. Leeuwarden 1 okt. 1654 Margaretha Swilda, geb. Leeuwarden ca. 1630, dochter van dr. Joannes Swilda en Maritien Thonisdr, overl. in of na 1706. Johannes Johannisz Flie- tius of Swilda was afkomstig van Embden en liet zich op 15 juli 1625 als student inschrij­ ven aan de universiteit te Leiden, alwaar hij op 16 dec. 1627 promoveerde tot doctor in de medicijnen.25 Kinderen uit het huwelijk van Syboldus en Margaretha Swilda: 1. Judich, ged. Leeuwarden 18 juli 1655, jong overleden. 2. Johannes, volgt Vla. 3. Judich, ged. Leeuwarden 2 jan. 1659, overl. tussen 1690 en 1695; tr. Bergum janu­ ari 1685 Franciscus van Velsen, geb. Goënga 14 juli 1654, predikant achtereenvolgens te Wommels (1674), Bergum (1679) en Harlingen (1693), overl. Harlingen 21 maart 1724. Hij was een zoon van Gerhardus van Velsen, predikant te Goënga, en Rixtia Sper- chemius; de reeds genoemde Lambertus van Velsen was zijn grootvader. Franciscus van Velsen is viermaal gehuwd geweest: 1. Leeuwarden 30 juli 1676 met Sara Poutsma; 3. ca. 1694 met Elisabeth Cornelisdr Frisius; 4. Harlingen 23 jan. 1714 met Isabella Arnol- dus, dochter van prof. Nicolaus Arnoldus (1618-1680).26 4. Ocratiae, ged. Leeuwarden 23 maart 1664, waarsch. jong overleden.

35 5. Sara, ged. Leeuwarden 7 maart 1666, begr. Leeuwarden 23 juni 1724; ongehuwd. Bij haar overlijden woonde zij op de Eewal te Leeuwarden. Syboldus Hemsterhuis [p. 8-10] liet zich als student inschrijven aan de Franeker universi­ teit, 11 juli 1649. Onder prof . Johannes Antonides van der Linden, hoogleraar in de medi­ cijnen, verdedigde hij in 1649 en 1650 een viertal oefendisputaties.27 In de opdrachten eerde hij, naast zijn leermeester Van der Linden en een aantal medestudenten, enkele fami­ lieleden: zijn vader, zijn enige broer Franciscus ("fratri unico"), zijn oom ("avunculo") Tobias Tegnejus, en "zijn zeer geliefde oom" Lambertus van Velsen ("avunculo suo dilec- tissimo"). Als Van der Linden in 1651 naar de Leidse universiteit overgaat, volgt Syboldus hem: hij staat ingeschreven 23 mei 1651, oud 24 jaar en inwonende bij Van der Linden. Verdere oefendisputaties van hem zijn niet bekend. Op 7 april 1653 promoveerde hij te Leiden lot doctor in de medicijnen, met prof. Johan van Home als promotor.2S Hij vestigde zich als geneesheer te Leeuwarden, waar hij in 1663 een huis koopt in de Speelmansstraat en in 1667 een huis in de Grote Kerkstraat z.z.29 Hij was een van de ge­ neesheren die stadhouder Willem Frederik behandelden na diens fatale schotwond in 1664; het Verhael van de ongeluckige quetzure is door de artsen in druk uitgegeven, en zijn leed­ wezen uitte Syboldus in een dichterlijke Rouw-klacht. Andere geschriften van zijn hand zijn: Messis aurea triennalis, exhibens; anatomica: novissima et utilissima experimenta. (Lugduni Batavorum, 1654; 2e druk Heidelbergae, 1659) en Historia et analysis arthritidis vagae. (Leovardiae, 1666).3" Door schulden gedwongen was zijn weduwe, zoals we reeds zagen, in 1668 gedwongen het Hemsterhuis te Jorwerd verkopen. Tegelijkertijd verkocht zij een "ledige plaets" aan de oostkant van het huis in de Grote Kerkstraat te Leeuwarden.31 Dit pand en het huis in de Speelmansstraat verkocht zij in 1695 en 1696.n

Vb FRANCISCUS HEMSTERHUIS, geb. ca. 1630, overl. na 20 juni 1705; tr. Gronin­ gen (Nieuwe Kerk) 16 juli 1684 Maria Groenewolds, van Loppersum, overleden na 1 okt. 1716. Kinderen uit dit huwelijk: 1. Tiberius, volgt VIb. 2. Meinardus, volgt VIc. Franciscus Hemsterhuis [p. 13-33] begon zijn academische studie in Franeker, waar hij zich als student liet inschrijven op 23 aug. 1650, en vervolgde zijn studie te Groningen 4 sept. 1658 en te Leiden lôfebr. 1660. Vervolgens maakte hij een buitenlandse peregrinatio academica, die uiteindelijk in Padua afgesloten werd met een promotie tot doctor in de filosofie en de medicijnen op 16 sept. 1662. De Crane heeft deze reis beschreven aan de hand van zijn album amicorum. met inschrijvingen uit de jaren 1661-1705, dat tegenwoor­ dig bewaard wordt in de PBF (sign. Hs 507). Van Franciscus zijn geen geschriften bekend. Hij vestigde zich als geneesheer te Groningen, waar hij woonde "int Niestraat" (1685) en "in de Marktstraat" (1687).

Vla JOHANNES HEMSTERHUIS, geb. Leeuwarden 1 jan. 1657, overl. Franeker 6 jan. 1706; tr. Goutum 21 jan. 1694 Rixt de Horn, ged. Leeuwarden 21 mei 1662, dochter van Dirk den Horn en Jetske Eewerts, begr. Leeuwarden (Westerkerk grafnr. 147) 5 april 1731. Uit dit huwelijk zijn geen kinderen bekend. Johannes Hemsterhuis [p. 10-12] studeerde medicijnen te Franeker (ingeschreven als stu­ dent 2 apr. 1674) en te Leiden (ingeschreven 28 sept. 1676); hij promoveerde te Leiden op 24 juni 1678 na verdediging van Disputatio medica inauguralis, qua historiam exhibe-

36 ret laborantis chlorosi. Hij vestigde zich als geneesheer te Leeuwarden en werd in 1704 benoemd tol hoogleraar in de medicijnen aan de universiteit te Franeker, welke taak hij op 7 febr. officieel aanvaardde met hel uilspreken van Oratio inauguralìs de medicinae necessitate, dignitate, causisque infrequentioris successus. Zijn door Hendrick de Valck geschilderd portret is hierbij afgebeeld en is nader beschreven in: R.E.O. Ekkart, Franeker professorenportretten (Franeker, 1977) nr. 264.

Foto: Museum 't Dr. Coopmanshûs, Franeker.

37 Rixt de Hom was eerder gehuwd (Leeuwarden 28 nov. 1680) met Michael van der Malen, doctor in de rechten, advocaat aan het Hof van Friesland, oud-schepen van Leeu­ warden en president van het Nassause krijgsgericht (begr. Leeuwarden Westerkerk 19 aug. 1691). Zij verkocht in 1695 een huis te Leeuwarden, hoek Grote Kerkstraat en Heer Ivostraat.33 Uit haar eerste huwelijk zijn de volgende kinderen bekend: 1. Jelske Reinou van der Malen, ged. Leeuwarden 23 okt. 1681, begr. aldaar (Jacobij- ner kerk) 17 maart 1752. Zij heeft een aantal gedichten gepubliceerd. 2. Elisabeth van der Malen, ged. Leeuwarden 15 april 1683, jong overleden. 3. Elisabeth van der Malen, ged. Leeuwarden 12 nov. 1684, begr. aldaar Jacobijner kerk 11 maart 1745; tr. Leeuwarden (Galileër kerk) 15 dec. 1709 Martinus Faber, doctor in de rechten en advocaat aan het Hof van Friesland, ged. Leeuwarden 24 mei 1683, begr. Leeuwarden (Jacobijner kerk) 8 febr. 1745. 4. Eelckien van der Malen, ged. Leeuwarden 17 maart 1686; tr. (att. van Leeuwarden naar Reduzum 2 aug.) 1716 Joost Christiaan Terwijle, vaandrig in het regiment van de prins van Nassau. 5. N.N., begr. Leeuwarden (Westerkerk) 28 okt. 1688. 6. N.N., begr. Leeuwarden (Westerkerk) 27 mei 1691.

VIb TIBERIUS HEMSTERHUIS, ged. Groningen (Nieuwe Kerk) 8 jan. 1685, overl. Leiden 7 april 1766; tr. Amsterdam (Oude Waalse Kerk) 18 okt. 1716 Cornelia Maria de Wilde, ged. Amsterdam (remonstrants) 27 maart 1686 [niet: 1685, p. 58], dochter van Jacob de Wilde [p. 54-62], ontvanger-generaal bij de admiraliteit te Amsterdam, en Her­ mina Veen, overl. Leiden 13 april 1766.34 Kinderen uit dit huwelijk: 1. Jacobus, ged. Amsterdam (remonstrants) 17 jan. 1717, "een zoon van groote ver- wagtìnge, die in den krygsdienst ter zee naar glorie streefde, ver van zyn vaderland, door eenen ontydigen dood was weggerukt",35 overl. voor 1740; ongehuwd. 2. Franciscus (François), geb. Franeker 27 dec. 1721, ged. Franeker 1 jan. 1722 [niet: 17 jan., p. 91], overleden Den Haag 7 juli 1790; ongehuwd. Zie verder hierna. 3. Tiberius, ged. Franeker 15 juni 1724, begr. Leiden 17 dec. 1749; ongehuwd. Tiberius Hemsterhuis [p. 33-53, 62-94] studeerde achtereenvolgens te Groningen, als stu­ dent ingeschreven op 25 aug. 1698, en te Leiden, ingeschreven op 30 sept. 1702. Al eerder, in nov. 1701, had Tiberius in gezelschap van zijn vader te Leiden kennisgemaakt met vele hoogleraren [p. 40-41] en blijkbaar een goede indruk achtergelaten, want op 8 jan. 1702 doel de academische Senaat hem het verzoek tot "het nasien ende collationeren van de Arabise MSS", een taak waarvoor hem uiteindelijk op 6 dec. 1702 een bedrag van 75 gul­ den toegekend werd. Ambities had de jonge student zeker, want na een daartoe strekkend verzoek verleende de Senaat hem op 1 febr. 1703 toestemming voor het houden van pri­ vaatcolleges in de Oosterse talen, en tevens ontving hij een jaarlijkse toelage voor het ver­ talen van oosterse manuscripten.36 Een gewenste benoeming tot hoogteraar in Leiden is hij echter misgelopen, volgens zijn lofredenaar David Ruhnkenius niet omdat zijn presta­ ties beneden de maat waren, maar vanwege "konstenaryen der geenen, die vreesden, dat hun ligt zoude betimmerd worden".37 Over zijn studieperiode zijn wij goed ingelicht dankzij zijn album amicorum met inscripties over de periode 1701-1706, tegenwoordig be­ waard in de PBF (sign. Hs 508) en uitvoerig beschreven door De Crane [p. 6, 35-48]. Op 20 dec. 1704 werd Tiberius benoemd tot hoogleraar in de wijsbegeerte en in de wis­ kunde aan het Athenaeum illuslre te Amsterdam. De universiteit van Harderwijk ver­ leende hem op 24 jan. 1705 honoris causa de graad van doctor in de filosofie. Op 28 aug. 1717 volgde de benoeming tot hoogleraar Grieks te Franeker; op 13 maart 1738 werd zijn leeropdracht aangevuld met de vaderlandse geschiedenis. In sept. 1740 vertrok Tiberius

38 naar de Leidse universiteit, waar hij benoemd was tot hoogleraar Grieks en vaderlandse geschiedenis. Deze functie zou hij tot zijn emeritaat op 28 okt. 1765 blijven vervullen.38 Portretten van hem zijn beschreven in: R.E.O. Ekkart, Franeker professorenportretten (Franeker, 1977) p. 275-280; het hier afgebeelde portret is daar beschreven onder nr. 285.

Foto: Iconografisch Bureau, 's-Gravenhage. In Amsterdam woonde Tiberius op de Fluwelenburgwal, d.i. Oudezijdsvoorburgwal oostzijde. In Franeker heeft hij gewoond in een huis aan de noordzijde van de Voorstraat, over de Vismarkt, tegenwoordig nr. 76.39 Te Leiden huurde Tiberius vanaf 1741 tot aan zijn dood in 1766 het pand Rapenburg nr. 47.m

VIc MEINARDUS HEMSTERHUIS, ged. Groningen (Nieuwe Kerk) 13 maart 1687, daar overl. 16 nov. 1774; tr. Groningen (Martinikerk) 21 dec. 1721 Ida Gerardina [niet: Geertruida, p. 98] Wedda, ged. Groningen (Martinikerk) 17 jan. 1699, dochter van Ger- hard Wedda en Allegonda Wiggering, begr. Groningen 8 sept. 1747. Hun kinderen: 1. Maria Allegonda, ged. Groningen (Martinikerk) 29 nov. 1722, daar overl. 14 maart 1807; ongehuwd. 2. Gerard, ged. Groningen (Martinikerk) 28 maart 1724, jong overleden. 3. Gerardt, ged. Groningen (Martinikerk) 1 juli 1725, waarsch. jong overleden. 4. Franciscus Tiberius, ged. Groningen (Martinikerk) 25 okt. 1729, daar overl. 22 juli 1813; ongehuwd. Hij liet zich als student aan de Groninger Academie inschrijven op 10 juli 1749, alwaar hij op 5 juli 1758 tot doctor in de beide rechten promoveerde na verde­ diging van Dissertatio juridica inauguralis de legibus civilibus. In 1787 werd hij lid van het college van gezworenen, maar in 1795 vanwege zijn prinsgezindheid afgezet. 5. Sara Gerardina, ged. Groningen (A-Kerk) 21 jan. 1733, daar overl. 23 mei 1811; ongehuwd. 6. Gerharda Theodora, geb. Groningen 24 juli 1736, daar overl. 25 jan. 1800; on­ gehuwd. 7. Catrina Adriana, ged. Groningen (Martinikerk) 4 okt. 1739, waarsch. jong overleden. Meinardus Hemsterhuis [p. 94-100] liet zich inschrijven als student aan de universiteit te Groningen op 9 sept. 1707, gratis ter ere van zijn vader. Een universitaire graad heeft hij niet behaald. Meinardus maakte in de zomer van 1715 een reis naar Holland, waarvan een eigenhandig geschreven verslag bewaard is gebleven. Tevens zijn er enkele gelegenheidsge­ dichten van zijn hand overgeleverd, zowel in handschrift als in druk.4' Hij was vanaf 1715 verbonden aan de Latijnse school in Groningen, aanvankelijk als quartus praeceptor, vanaf 1742 als subconrector en uiteindelijk vanaf 1745 tot aan zijn emeritaat in 1768 als conrector. Hij en zijn gezin woonden in de Kleine Peperstraat (1722-1739), later in de Oude Kijk in't Jatstraat (1747-1774). Zijn kinderen bleven bij el­ kaar wonen tot hun dood, vermoedelijk in hetzelfde huis (in 1813 opgetekend als: E nr. 5 kanton nr. 2).

DE FILOSOOF FRANCOIS HEMSTERHUIS

Over François Hemsterhuis (zie onder VIb), wiens persoon de directe aanleiding was voor het samenstellen van deze genealogie, volgen hier nog enkele aanvullende biografi­ sche gegevens. In zijn boeken en in zijn correspondentie bediende hij zich meestal van de Franse taal en noemde hij zichzelf François; in de litteratuur over hem is deze voor­ naam gebruikelijk.42 Samen met zijn broer Tiberius jr. liet hij zich inschrijven aan de Leidse universiteit op 24 juni 1747; beiden studeerden er wiskunde. Van deze studieperiode is geen schrifte­ lijke neerslag bewaard gebleven, bijvoorbeeld in de vorm van oefendisputaties of van lofdichten; evenmin heeft hij een academische graad behaald.

40 In 1755 werd zijn naam genoemd in de voordracht gedaan voor de vervulling van een leerstoel filosofie aan de Academie van Franeker, vacant geworden door het vertrek van prof. Petrus Camper naar Amsterdam. Wie hem voorgedragen heeft vermelden de stuk­ ken helaas niet; te denken valt aan de invloed van Camper, met wie François zeer be­ vriend was, of aan Ludovicus Caspar Valckenaer, leerling en als hoogleraar Grieks de opvolger van vader Tiberius Hemsterhuis en eveneens een vriend van de familie. In de vacature werd echter benoemd Antonius Brugmans.43 Het is de enige maal geweest dat François genoemd is voor een leerstoel aan een Nederlandse universiteit.

Franciscus Hemsterhuis (1721-1790) Foto: K. Osinga, Provinciale litho door Pieter Blommen. Bibliotheek, Leeuwarden.

Spoedig daarop, op 23 dec. 1755, volgde de benoeming tot commies bij de Raad van State. Deze functie behield François tot 9 nov. 1780, op welke datum hem op eigen ver­ zoek wegens "voortduring zijner ongesteldheid" eervol ontslag wordt verleend met be­ houd van gages en emolunten. De laatste 10 jaar van zijn leven kan hij zich volledig wij­ den aan de filosofische arbeid. Zijn filosofische geschriften zijn, na de aanvankelijke afzonderlijke uitgaven, in 1792 te Parijs gezamenlijk uitgegeven als Oeuvres philosop- hiques. Vermaard is zijn vriendschap met Adelheid Amalia prinses Gallitzin geboren Von Smettau (1748-1806), echtgenote van de Russische gezant in Den Haag. François had haar in 1775 ontmoet en geleidelijk ontspon zich een platonische relatie, die van een filo­ sofische leermeester en een ijverig leerling, waarbij ze elkaar op verzoek van de prinses aanspraken als Socrates en Diotima (naar de wijze vrouw uit Plato's Symposion). Blijk­ baar heeft zich een symbolisch vriendschapshuwelijk tussen hen voltrokken; in een he-

41 laas ongedateerde brief aan haar bekent François dat hij vele slapeloze nachten heeft gehad na de voltrekking van hun "mariage de amitié".44 Deze relatie hield stand, hoe­ wel niet altijd even intens, tot aan François' overlijden in 1790. Aanvankelijk woonde François Hemsterhuis in Den Haag op het Plein, hoek Korte Houtstraat; vanaf 1767 huurde hij een "zeekere Huijzinge, Erven en Thuijn, genaamt het Vorstelijk Thuijnzigt ... agter de Thuijn van het Oude Hof van zijn Doorluchtige Hoogheid den Heere Prince van Oranje en Nassau etc", aan de Veenlaan, tegenwoordig Toussaintkade geheten.45 Hij werd begraven op 11 juli 1790 in het graf van zijn ouders in de Pieterskerk te Leiden.46 Opmerkelijk zijn de gebeurtenissen rond het boekenbezit na zijn overlijden. François had de enorme, kostbare bibliotheek van zijn vader geërfd. In 1768 maakte David Ruhn- kenius in een publieke lofrede over de gestorven Tiberius Hemsterhuis uit naam van diens zoon bekend "dat die geheele schat, na zyn overlyden, aan de publieke Leidsche Boekerye zal geschonken worden", met de aantekening dat "deze openlyke verklaring van zyn voornemen van gelyke kragt als een laatste wil mag geoordeeld worden".47 Het lag dus in de bedoeling dat François zijn boekenbezit aan de Leidse universiteitsbi­ bliotheek zou vermaken, maar in werkelijkheid verliepen de zaken anders.48 Op 25 maart 1790 had François zijn laatste, dus geldige testament gemaakt49 en hierin tot uni­ verseel erfgenaam verklaard zijn vriend François van der Hoop, thesaurier-generaal te Amsterdam. Hij ging hiermee geheel voorbij aan zijn familie, zowel van vaders- als van moederskant, met wie hij allang geen contact meer had. Het testament gaf Van der Hoop volledig de vrije hand om de nalatenschap af te wikkelen; de oude toezegging aan de Leidse universiteitsbibliotheek bleef onvermeld. Desondanks heeft Van der Hoop de handschriften en een deel van de boeken van Tiberius aan de Leidse universiteitsbiblio­ theek geschonken; de rest van het boekenbezit en de inboedel zijn verkocht via een pu­ blieke verkoop op 4-9 april 1791 te Den Haag. De gedrukte veilingcatalogus is bewaard gebleven en omvat ín totaal zo'n 3300 nummers; in het PBF-exemplaar staan in de marge met pen de opgebrachte prijzen vermeld, in totaal 8900 gulden aan boeken en 1800 gul­ den aan overige bezittingen zoals telescopen en schilderijen. Onroerend goed of effecten bezat François Hemsterhuis bij zijn overlijden niet.™

NOTEN

Dank voor het bereidwillig verstrekken van gegevens zijn we verschuldigd aan de heren H.M. Kreger te Franeker en J. Oostra te Drachten. Alle vermelde archiefstukken zijn aanwezig ín het Rijksarchief in Friesland te Leeuwarden, tenzij anders aangegeven. PBF staat voor Provinciale Bibliotheek van Friesland te Leeuwarden. Verwij­ zingen zijn naar paginanummers, tenzij aangegeven met r(ecto) of v(erso).

1. Met enkele latere aanvullingen in: J.W. de Crane, Letter- en geschiedkundige verzameling van eenige biographische bijdragen en berigten (Leeuwarden 1841) 49-60. 2. Als noot 1, 56-60. 3. HEN II 117. 4. Hof ílll 641 en 709. 5. BAA PI 195. 6. Hof WW3 339. 7. Stemcohier Jorwerd nr. 15. 8. BAA P4 110. 9. Hof III17 172.

42 10. Gen. Jb. 1979, 37-39. Zie tevens: O. Vries, Oudfriese oorkonden, IV ('s-Gravenhage, 1977), nr. 115 en nr. 195; J.C. Tjessinga, De aanbreng der vijf delen van 1511 en 1514, afl. 3 (Assen 1950), nr. 1437; Register van aanbreng van 1511 en verdere stukken de flo- reenbelasting betrekkelijk (4 dln.; Leeuwarden [1880]) II, 303 en 309; HEN II 119; HEN KI 102, 179, 229; Hof WW1 397; Hof III1 269. 11. J.C. Tjessinga, De aanbreng der vijf delen van 1511 en 1514, afl. 5 (Assen 1954), nr. 2283. Voor Hessel Gerbens, zie verder: HEN II 117, 118, 119, 604; Hof WW2 248. 12. Voor Sybolt Syuerds, zie: HEN K2 64 en 455; HEN K3 779 en 858. 13. Voor Tyebbe Syuerds en zijn hier genoemde kinderen: HEN Tl 115, 117, 119, 120, 604; HEN K2 64 en 422; HEN K3 779, 834, 858, 878; HEN K4 16 en 92; FRR EE4 79; Hof YY11 76; Hof YY14 108, 267. 14. BAA UI 148v; BAA C2 351; BAA N4 254. 15. Voor Syuerdt Sybolts, zie: HEN K3 878; HEN K4 71 en 692; HEN K5 489; HEN K6 105, 247, 296, 456; HEN K7 15 en 40; BAA PI 62r, 190r-v; Hof YY12 264; Hof WW3 339; MEN A3 60. 16. Voor Aucke Sybolts: Hof WW4 603: HEN Kil 253r. 17. Voor Sybolt Tyebbes, zie: HEN K4 91; HEN K6 60; HEN K7 40 en 369; HEN K8 209; HEN K9 145, 181, 223; Hof' YY14 108; Hof WW4 603. 18. M. Ahsmann, "De juridische faculteit te Franeker 1585-1635. Een studie over de profes­ soren en hun onderwijs met lijsten van verdedigde disputaties", in: Tijdschrift voor rechts- geschiedenis, LIV (1986), 3-72, m.n. 62. 19. T.A. Romein, Naamlijst der predikanten, sedert de Hervorming tot nu toe, in de her­ vormde gemeenten van Friesland (2 dln; Leeuwarden, 1886-1888) 414-415. 20. Voor Van Velsen, zie: M. de Haan Hettema en A. van Halmael jr., Stamboek van den Frieschen, vroegen en lateren, Adel (2 dln; Leeuwarden, 1846), I 398 en II 376. 21. Voor Meyke Sybolts, zie: HEN Kil 253r; BAR Q6 57v. 22. Sminia 826; MEN 121 396, 397, 406; MEN 122 210, 495; MEN 124 606 en 607; MEN 129 420, 421, 523. 23. BAR Q6 200r. 24. BAA P4 HOv-lllv, 118r-v. 25. P.C. Molhuysen, Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit. Tweede deel, 8 febr. 1610 - 7 febr. 1647. (Rijks geschiedkundige publicatiën, 29) ('s-Gravenhage 1916) 133. 26. Vergelijk noot 20. Voor Franciscus van Velsen zie: Maendelyke uittreksels, of boekzael der geleerde weerelt, 18 (april 1724) 497-498; Romein, Naamlijst, 118, 190 en 277. 27. Exemplaren van alle vier oefendisputaties aanwezig in de British Library te Londen, en exemplaren van drie van de vier in UB Groningen. 28. P.C. Molhuysen, Bronnen tot de geschiedenis der Leidsche universiteit. Derde deel, 8 febr. 1647 - 18 febr. 1682. (Rijks geschiedkundige publicatiën, 38) ('s-Gravenhage 1918) 69. 29. GA Leeuwarden, Groot consent, ee22 219r-220r (9 dec. 1663); ee24 28r-29r (8 febr. 1667). Vergl. De Crane, Letter- en geschiedkundige verzameling, 53. 30. De genoemde werken zijn aanwezig in PBF (1659, 1664), in GA Leeuwarden (1654, 1664) en in UB Groningen (1659, 1666). 31. BAA P4 f 177-181. 32. GA Leeuwarden, Groot consent ee29 22v-23r (12 apr. 1695) en 68r-69r (18 jan. 1696). 33. GA Leeuwarden, Klein consent ffl9 f. 181r-v. Zie tevens: Hof SS 362 nr. 22 (1721). 34. Voor de afkomst van Cornelia Maria de Wilde zie: De Navorscher 68 (1919) 193-199. 35. D. Ruhnkenius, Lofrede over Tiberius Hemsterhuis. Uit het latyn vertaald door Pieter van den Bosch. (Leyden 1769) 64. 36. P.C. Molhuysen, Bronnen tol de geschiedenis der Leidsche universiteit. Vierde deel, 18 febr. 1682 - 8 febr. 1725. (Rijks geschiedkundige publicatiën, 45) ('s-Gravenhage 1920) 192, 198, 199. 37. Ruhnkenius, Lofrede, 22. 38. Over de enorme betekenis van Tiberius' wetenschappelijk werk, zie: J.G. Gerretzen, Schola hemsterhusìana. De herleving der Grieksche studiën aan de Nederlandsche univer-

43 siteiten in de achttiende eeuw van Perizonius tot en met Valckenaer. Nijmegen / Utrecht, 1940. 39. DTB 266, lidmatenlijsten Franeker 1720 en 1730 - beide malen vermeld als buurman van prof. Vitringa sr.; vergl. FRR KK8 39r. 40. Th.H. Lunsing Scheurleer, C. Willemijn Fock, A.J. van Dissel, Het Rapenburg, Geschie­ denis van een Leìdse gracht. Deel Illb: Meijenburch. (Leiden, 1988), 671 en 680. 41. Handschriften in: PBF, sign. Hs 1676. Gedichten ter ere van de doctorsgraad voor Sa- muel Cruydner in Musa gratulans seu applausus ... (Groningae, 1714); Oranje de hersteller (z.p., [1747]); Lessus consecratus honori S.A. Isìnck ... (z.p., 1767) - alle aanwezig in PBF. 42. Het belangrijkste boek over hem is: L. Brummel, Frans Heinsterhiiis, een philosofenleven (Haarlem, 1925). 43. Archieven Universiteit Franeker, inv.nr. 2, 59-60, 62, 65-66; inv.nr. 7, 89-91; inv.nr. 20, 226-228. 44. Universitatsbíbliothek Munster, Gallitzin-NachlaB, Kapsel 18, nr. 15; Hemsterhuis zegt hierin dat deze "mariage de amitié" gesloten is op de 15de van de maand. Cf. ibidem brief nr. 29. 45. Twee huurcontracten zijn bewaard gebleven: GA Den Haag, not. arch. 3361, d.d. 28 april 1780 en 2 mei 1787. 46. Graf in het hoogkoor nr. 58: GA Leiden, Grafboek Pieterskerk 1733, d.d. 10 dec. 1748 en 2 apr. 1792. 47. Ruhnkenius, Lofrede, 59. 48. De hiervolgende gegevens zijn mede ontleend aan een brief van Frans Pardicque aan Pie- ter van Damrne, d.d. 25 mei 1791; de originele brief heb ik niet gevonden, maar een af­ schrift van de hand van Joost Hiddes Halbertsma wordt bewaard in de PBF (sign. Hs 488). 49. GA Den Haag, voor notaris J.F. Sardijn, inv.nr. 3361. 50. GA Den Haag, archief ontvanger Collaterale Successie 134, d.d. 17 aug. 1790.

44 RIJPEMA; EEN FRIES-GRONINGSE FAMILIE

Inleiding

Deze genealogie heeft een tamelijk lange voorgeschiedenis. De eerste auteur, die zelf de familienaam Elema draagt, werd indertijd regelmatig geconfronteerd met vragen naai­ de naamscombinatie "Elama van Rijpama"; in het Familieboek Elema (samengesteld door F.R. Elema in 1965) werd daaraan slechts vrij oppervlakkig aandacht besteed. Moeiteloos viel te achterhalen dat deze naamsvorm zijn herkomst vond in een Fries/Gronings huwelijk Rijpema x Elama anno 1632, en dat was het begin van een uit­ gebreider onderzoek. In de daarop volgende jaren werden de gegevens uit Groningen en Groningerland systematisch aangevuld, en ook enkele niet-verwante doch gelijknamige geslachten uit deze provincie zijn inmiddels uitgezocht. Maar omdat de hier behandelde Rijpema's vele malen over de provinciegrens heen en weer verhuisden, en zij bovendien oorspronkelijk uit de streek boven Dokkum afkomstig bleken, was een grondig(er) on­ derzoek in Friesland een absolute noodzaak om tot een goede afronding te komen. Daar bleef het project echter steken. Pas eind 1990 werd dat aspect van de zaak opnieuw opgepakt en wel door de tweede auteur, die er zijdelings aan verwant bleek te zijn. Een samenwerkingsverband was toen snel gevormd, en het resultaat volgt hier. Dank zijn wij verschuldigd aan (onder anderen) W.G. Doornbos, H.J. Hartog, M.O. Koopmans en D.J. van der Meer, die nuttige gegevens aandroegen. Nog twee opmerkingen. De kerken van de stad Groningen zijn als volgt aangeduid: A.K. = A-Kerk, M.K. of Gr.K. = Martini- of Grote Kerk, N.K. = Nieuwe- of Noorder Kerk. In de stad Groningen werd "breuk" (= boete) betaald wanneer een begrafenis na twaalf uur 's middags plaatsvond; het was een teken van sociale pretentie om de uitvaart op een "deftig" tijdstip te laten plaatsvinden. Begrafenis bij avond, met flambouwen, was het duurste! De betaling geschiedde steeds op of zeer kort na de begraaf datum; vandaar dat het tijdstip van overlijden er goed mee valt te benaderen.

Groningen Petronella J.C. Elema Tolbert, mei 1991 Reid van der Ley

Speculaties over een oudere generatie

In de Beneficiaal-boeken van Friesland over de jaren 1542-'43 komt onder Ee voor: "Gerck in die Thyogen"; dat zou de vader van Ritske Gerckes kunnen zijn. En, onder Oostrum, het hoofdje "Andere landen, weesende buyten het principale corpus": "een pondemaete in Eerck (of Gerck?) Ryppama zaete in die Tyoeghen, geldende t siaers en huyer i loepe gerste". Ook verder worden de Ryppama-erven daar nog tweemaal ge­ noemd als naastliggende eigenaars. Op 18 juni 1582 was er verder boeldag op wijlen Doed Jelte weduwe boerderij.' Onder de kopers was een Ritske toe Nieu huys (Ritske Gerckes Rijpema?), die een deken kocht voor 2 caroliguldens, twee stoelkussens voor 10 stuivers, een "gardijn met een roede" voor hetzelfde bedrag, en een "zouw" voor 6 stuivers; Gerk Ritskes te Ee, een tinne pla- teel voor 22 stuivers en een tinne peul met vier lepelen voor 9 stuivers; en Sypt Ritskes in die Tiughen, een waeter pot voor 16 stuivers.

45 Er werd pas op 6 september 15822 een inventaris opgemaakt in het sterfhuis van wijlen Doed Jelte weduwe "toe Hornstra" onder de klokslag van Ee. Zulks op verzoek van Gerbe Jeltez voor zichzelf, Ritscke Gercks vanwege Anna Jeltedr, Symen Dircks en Hes- sel Gerbez vanwege hun huisvrouwen, en Anna Jouckedr "door hoepe van een geboren posthumus", ofwel zij was de zwangere weduwe van een andere zoon van Jelte en Doed. Allen waren erfgenamen van Doed, wijlen hun moeder, en het lijkt dat Ritscke Gercks, misschien als familielid, de ongehuwde dochter Anna vertegenwoordigt. De overleden Jelte zou dan kunnen zijn Jelte Rypma, die in 1578 drie caroliguldens voldeed in de per­ sonele impositie te Oostrum, en Jelte Sappes Rypma te Oostrum, die in 1580 twee goud­ guldens aan de pastorie aldaar betaalde.3

Genealogie

I. Ritscke Gerckes (Rijpema), ook Ritske te Nijehuis, geb. circa 1532, vanaf 1581 of eer­ der te Nyeuwehuijs (bij Sion) onder Wetzens, later "tho Dockum" en waarschijnlijk burger aldaar (als Ritske Gerx) 5 februari 1596, overl. 7 december 1611 oud 79 jaar en begraven te Wetzens, tr. 1. N.N., tr. 2. Hylck (van) Harckema, overleden na circa 1653, dochter van Bouwe van Harckema en Trijncke Berends van Stenverden. Zij tr. 2. (als weduwe Ritscke Rypema to Dockum, voor haar Syert Harkema), otr. Dokkum (gerecht) januari 1613, otr. Groningen 9 januari 1613, attestatie naar Dokkum om te trouwen Roeleff Luileffs, van Ludweer, weduwnaar, overleden voor oktober 1626, zoon van de raadsheer Luilef Roleffs; tr. 3. (als Hijlke van Harkema weduwe van Roelef Lulefs wo­ nende binnen Dockum, daer Mr. Harmen van Steenvorden voor caveerde), otr. Dok­ kum (gerecht) 17 april, otr. Groningen 19 april, tr. Groningen 11 mei 1628 Harmen ter Borch, raadsheer der stad Groningen.

Ritske Gerckez woonde in 1581 te Wetzens en was daar aangever en ondertekenaar van de geestelijke opkomsten. Hij woonde daar te Nijenhuis, zoals uit diverse vermeldingen blijkt. Zo bijvoorbeeld in 1583, toen hij als volmacht van de Gedeputeerde Staten optrad contra Gabe Sapes te Anjum, en in 1586, toen hij voorkwam contra Abe Tyerks te Anjum woonachtig te Nyeuwehuijs bij Sion in Dongerdeel. Hij trad op 5 mei 15874 op als voor- mond over Lyuue Saepez (Lieuwe Sappes) en in die kwaliteit als erfgenaam van wijlen Saepe Lyuuez het weeskinds vader en Rompk, wijlen zijn moeije (de eisende partij was Beencke Gabbez tot Doccum als man en voogd van Auck Cornelisdr, mede voor hun zuster Oets Cornelisdr, mede erfgenamen van wijlen Lyuue Lyuuedr (of Lieuck

46 Lieuwedr), hun "susterlingh"). Ongetwijfeld betrof het een verwante zaak toen Wybe Scheltinga te Dokkum op 24 oktober 15885 een proces aanhangig maakte tegen Ritske Gerckes tot Nijenhuis, in naam van en als voogd over het weeskind van Wytze Lywes. In 1592 huurde hij 86 pondematen land, waarvan 10 pondematen corpuslanden, van het klooster Sion.6 Hij leefde nog in 1606: op 6 april van dat jaar7 verkocht Ritske Gerckes "tot Dokkum" vier pondematen land in de grietenij Kollumerland aan Auck Rompts, we­ duwe van Baeucke Haeyes. Zijn grafzerk bevindt zich in de kerk te Wetzens en is van groot formaat: lengte 198.5 cm, breedte 136 cm (de familiewapens zijn uitgehakt). De tekst luidt woordelijk: "Ao 1611 den 7 Decembr sterf den eersame Ritscke Gerckisz ovt 78 iaren".

.ÉMMHUf-SJH*^- * _-..,.?.» j ~í • «...u» -,»na •'Wte

Inzake Ritske Rypema, die véél ouder was dan zijn tweede vrouw, zijn de gegevens ook van vroeger datum dan de hare. Hylck van Harkema hertrouwde nog tweemaal en kwam verder vooral voor in relatie tot haar zoon Lieuwe. Opvallend zijn verder de namen van Ritske's zoons uit dit tweede huwelijk; zij zijn waarschijnlijk niet naar zijn naaste familie vernoemd, maar ook niet naar Hylck's vader Bouwe; die naam komt pas nóg een genera­ tie later terug. Dat Ritske Rijpema, de overleden echtgenoot van Hylck Harkema, dezelfde was als de eerder optredende Ritske Gerckes blijkt voor zover bekend alleen duidelijk uit een vermelding van 28 maart 1615:8 Hylck Harckema wordt dan genoemd als moeder en wettig voorstanderse over haar kinderen bij wijlen Ritske Gercks. Daarmee vallen de ver­ meldingen van Ritske Gerckes en Ritske Rijpema aaneen te lijmen. Hylck was een dochter van Bouwe van Harkema en Trijncke Berends van Stenverden, die in 1601 als echtelieden voorkomen. Hun grafzerk (alle relevante data helaas onlees­ baar) ligt in Buitenpost. Uit dit huwelijk: a. Reint van Harkema, circa 1630 dorprechter te Buitenpost, eerst gehuwd met Auck- tien Boelens, later met Aafke Brants à Lubbema alias Brantsma, dochter van Brant Brantsma alias Lubbema en Wytske Boelens te Buitenpost.9 b. Trijncke van Harckema, tr. Poppe Hettes, te Marssum. Uit hun huwelijk wordt te Marssum op 26 januari 1617 een dochter Rins gedoopt. c. Taetske van Harkema, overl. voor 1623, tr. Dr. Suffridus Baerd, vanaf 1614 advo­ caat voor het Hof van Friesland.10 d. Hylck van Harkema, zie boven. Syert Harckema die Hylck in 1613 bij haar tweede huwelijk vertegenwoordigt is mogelijk een oom geweest, maar kan ook een andere broer zijn; hij was in elk geval een tijdge­ noot, actief in de stad Groningen vanaf 1600. Bij haar derde huwelijk, in 1628, werd Hylck vertegenwoordigd door Mr. Harmen van Steenvorden; die zal dus wel familie van moederszijde zijn geweest. Vóór 16 oktober 1626 was Hylkien Harkema voor de tweede maal weduwe, toen van Roe- leff Lulleffs; zij verkocht op dat moment greidland te Augustinusga ter waarde van f 200." Enkele jaren later verkocht zij, als huisvrouw van de heer Harmen Terborcht, voor f 150 land op het Uit land onder Buitenpost.12 Zij had klaarblijkelijk nauwe banden met zowel Friesland als de stad Groningen; haar beide laatste echtgenoten waren afkom­ stig uit het stedelijke milieu van raadsheren, duidelijk de Upper Ten. Als Hilcke van Har- kama werd zij op attestatie van Dokkum in september 1628 ook lidmaat in Groningen.

47 Zij moet relatief oud zijn geworden: Juffr. Hylck van Harckema weduwe van Harm ter Borch, gesterkt door Lieuwe Rypema te Doccum (haar zoon dus) verkocht omstreeks 1653 nog een zate.13 Uit het eerste huwelijk: 1. waarschijnlijk: Gerk Ritzkes, toe Ee, genoemd in 1582. 2. Sypt Ritzkens (in 1608: Rijpema), tr. 1. Tied Fungersdr, tr. 2. Doedt Claesdr, tr. 3. voor 1608 Trijntien Harckema. Sypt Ritskes, in de Tjoegen, werd reeds genoemd in verband met de boeldag van 1582. De kinderen uit zijn eerste huwelijk worden allen genoemd in een laat stuk, uit 1654.'4 Het derde huwelijk laat zich gissen door een verkoop van 12/19 juli 1608," toen publie­ kelijk werd verkocht "hun behuisinge mitten heerdt landes, omtrent 25 graesen groot zijnde, Louwe Abels heerdt genoempt; een behuisinge met ses graesen up die Ruigewaert ende 19 graesen in Langewolt doch all tsaemen under den klockenslach van Grijpskercke gelegen, en mehrendeels van Sypt Ritskens selffs gebruikel sint; alsmede hun heerdt landes omtrent 55 grasen groot sijnde in de Westerhorn onder de klockenslagh van Grijpskercke gelegen Feringa heerdt genoempt" (waaronder 14 grazen vrij van behuizinge), meierwìjze gebruikt door Geerdt Pieters. Verkocht voor f 94 per gras aan Hans Spe. In 1603 werd Sypt Ritskens overigens te Hiaure genoemd.16 Uit het eerste huwelijk: a. Gercke Sypts Tadema, geb. circa 1600, boer op Tademastate te Oostrum, otr. Dokkum 26 februari 1624 Ebeltie Reitses, dochter van Reytse Tjaerdts, boer op "De Grootberg" onder Damwoude, en Lutske Sytses Kingma. Het echtpaar had tot kinderen Sytske, Sytse, Tietske, Doetie en Lioetske Gerckes Tadema. b. Focko Sypts Amminga, in 1640 eigenaar van stem 4, Ammihga saté, te Hiaure, overl. voor 1645," otr. gerecht Dokkum 20 januari 1628 Idtie Pieckedr, van Dokkum. Uit hun huwelijk werd geboren: Sypt Fockes Nienhuis (tr. Dokkum 1667 Aefke Brants, van Ee); Piecke Fockes Nienhuijs, burgemeester, kwartier­ meester van Dokkum (tr. Dokkum 1651 Barberke Gerlofs Jennema, tr. 2. Dok­ kum 1671 Tietske Lieuwes, weduwe van Jelmer Watses Jelmersma, tr. 3. Dok­ kum 1677 Trijntje Vermees); Ritske Fockes Nienhuijs. c. Tiaerdt Sypts, overl. voor 1622, in dat jaar werden de broers Gercke en Focke genoemd als zijn erfgenamen. Uit het tweede huwelijk: d. Doed Sypts, overl. voor 1654, tr. Sije Hayes Alma. In 1623 verkocht Gercke Sypts 15 pondematen land in Jelmersma saté te Hiaure aan zijn zuster Doed, dan al huisvrouw van Sije Hayes. Kinderen: Sypt Sijes Alma, in 1640 eigenaar van Hi­ aure stem 1; Rinske Sijes Alma, tr. Cornelis Folkerts, in 1654 echtelieden. e. Bauck Sypts, zij leefde nog in 1654. Uit het tweede huwelijk: 3. Rinse, volgt Ha. 4. Lieuwe, volgt Ilb.

Ha. Rinse Rijpema, "tot Groeningen", in 1630 ruiter, overl. voor december 1643 en mo­ gelijk al voor 1639, otr./tr. Groningen (voor hem zijn broer, naam onvermeld) 30 janu­ ari/28 februari 1630 Geertruid van Cleve (voor wie Peter van Cleve als broer), overl. tus­ sen 1661 en mei 1678, dochter van Otto van Cleve en Gertrudt Peters. "De dogetsame dogter Geertrutyn van Cleve" zal een dochter van Otto van Cleve uit diens eerste huwelijk zijn geweest. Otto trouwde 1., otr. Groningen 8 maart 1597, met

48 Gertrudt Peters en 2., (voor hem zijn zuster Griete, weduwe van F. Wijbens) otr./tr. Groningen 22 april/7 mei 1609 Grietijen Boele(ns). De verkoop van de ouderlijke behui­ zing op 23 november 164318 toont het hele (stief)gezin van vrouw Grìetien Boelens we­ duwe Otto van Cleve, te weten: a. Peter van Cleve (voor 1630 reeds gehuwd met Susanna Harckema;19 b. Vrouw Geertruit van Cleve, weduwe Rijpema; c. Jan van Cleve; d. Vaendrick Frederick van Cleve; e. Catharina van Cleve, gehuwd met Ds. Albertus Lamberch. Als in 1660-'61 de goederen van Otto van Cleve zijn weduwe publiekelijk worden aan­ geslagen, is Geertruid van Cleve weduwe Ripema een der schuldeisers.20 Ten tijde van de huwelijkssluiting werd de man aangeduid als "de Erb. und manhaften Renso van Ripema, ruter under den E. Ritmester Ripperda". Het huwelijk heeft niet bij­ zonder lang geduurd, en er is slechts één kind bekend. In 1643 was Geertruid al weduwe, en zij is klaarblijkelijk nooit hertrouwd; mogelijk was haar man zelfs al vóór 26 maart 1639 gestorven. Naar een rekest van die datum werd namelijk verwezen toen zij op 21 maart 1648 "als weduwe Rinse Rijpema tot Groeningen als moeder en wettige voorstan- deresse van Ritske Rypema bij wijlen haere verst, man in rechte getogen" aan de meier Pier Foppes Tania het door hem bewoonde Clein Tania saté te Blija verkocht.21 In dat jaar, en ook in 1654 toen haar zoon zijn testament opmaakte, woonde zij in Gro­ ningen. De boedelinventaris van Geertruijd van Cleeff, weduwe van Rinse Rippema, werd echter te Dokkum opgemaakt;22 daar heeft zij kennelijk haar laatste jaren doorgebracht, in een huis te Dokkum aan de westkant van de Breedstraat. Deze inventaris werd opge­ maakt in het sterfhuis ten verzoeke van Ds. Rinse Ripema en de procureur-fiscael Scipio Halbetsma, ter presentatie van Ds. Ringius (sic) Postma te Paesens en zijn huisvrouw Hit- tie Rippema, en Jaen Ripma gesterkt met Jan Gaytses zijn stiefvader, alle kindskinderen van Geertruid. Behalve het huis was er anderhalf pondemaat los land onder Ee, een obli­ gatie ten laste van Ritske (groot f 900) van 28 juni 1655, aan zilverwerk o.a. een "brii- huis", aan goud o.a. twee gouden ringen en een gouden ketting "die Ripema verklaarde aan hem vereert te zijn van zijn wijlen bestemoeder". Onder de "brieven" bevond zich een scheiding tussen Geertruid en haar zoon Ritske d.d. 19 oktober 1653, waarbij laatstge­ noemde zijn moeder f 1500 moest voldoen (met een kwitantie van 23 november 1661), alsmede een akkoord tussen de schoondochter Trintie Jaens en Dr. Ritsco van Ripma c.s. van 14 november 1664. Uit het huwelijk: 1. Ritske, volgt lila. lila. Ritske (van) Rijpema, geb. (te Groningen?) circa 1632-'35, ingeschreven als student te Groningen (Ritsco Ripama, Groninganus, Phil.) 22 januari 1649, te Franeker (idem) 11 februari 1650, woonachtig te Oostrum (Oostdongeradeel), bijzitter aldaar, aangezwo- ren tot advocaat 17 november 1657,23 overl. 1661, begr. Oostrum, tr. in 1654 of iets eerder Trijntje Jaens, van Engwierum, dochter van Jaen Willems, dijkgraaf, en Grietie Auckes; zij hertrouwde (van Engwierum), otr. Ee 19 november 1665 Jan Gaatses, van Ee, die in 1685 nog in leven is. "Ritscke van Rijpema, residerende to Oostrum in Dongerdeel, gezond van lichaam..." liet op 31 mei 1654 een testament opmaken.24 Hij was toen kennelijk kort tevoren gehuwd en stelde tot erfgenamen zijn kind of kinderen die hij "bij zijn lieve huisvrouw Trijntie Jaens geraecken sall te procreeren". Indien hij zonder nakomelingschap overlijdt, of deze na hem zonder verdere nakomelingen zullen overlijden, gaan zijn bezittingen voor haar

49

leven naar zijn lieve moeder Geerlruijdt van Cleve wonende tot Groningen, daarna vallen ze naar beide zijden uiteen. Twee jaar later, op 26 februari 1656,25 liet ook zijn huis­ vrouw Trijntje Jaens een testament maken. Ook zij testeerde op haar eventuele kinderen; indien die er niet waren, op haar ouders Jaen Willems, dijkgraaf, en Grietie Aukes, of haar broeders Hendrick en Aucke Jaens. Deze Jaan Willems was in 1640 boer op het stemdragende goed 14 te Engwierum, ge­ naamd Wierda zate, toen ongeveer 90 pondematen groot. Hij overleed in zijn 58e jaar te Ee (of Engwierum?) op 12 februari 1655, getuige zijn grafzerk te Ee; een achterkleinkind ligt onder dezelfde zerk. Ritske zelf leefde nog op 8 mei 1658, toen hij burger van Dokkum werd. Als weduwe van Ritscke van Rippema werd "Trintje Jaens" op 9 februari 1662 lidmaat te Metslawier, met attestatie. Zij zal daar toen al gewoond hebben: haar jongste kind was er drie maanden tevoren gedoopt. Uit dit huwelijk: 1. Hidtie Rypema, geb. Oostrum circa 1655, otr. Ee 1 november 1674 Haringius Postma, predikant te Paesens, overl. aldaar "in het ambt" mei 1685. Uit dit huwelijk: a. Grietie Harings Postma, geb. Paesens circa 1676, overl. en begr. te Ee in 1720 oud omtrent 44 jaar, tr. Dokkum 11 februari 1703 Tierck Pieters Oostende, vroedsman te Dokkum. b. Sytske Postma, geb. Paesens circa 1681. 2. Rinso, geb. (Dokkum?) circa 1657, volgt IVa. 3. Jaen Ritskes Rijpama, geb. Ee circa 1660, overl. voor 1694, tr. Ee 4 januari 1683 Sib- beltje Michiels, van Aalsum, geb. circa 1662, overl. Engwierum 2 februari 1702 (graf­ zerk te Ee), dochter van Michiel Oentses en Neeltje Gerryts. Zij hertrouwde, afkom­ stig van Engwierum, Ee 20 mei 1694 met Jan Jacobs, van aldaar, overl. Engwierum 13 juli 1702 (grafzerk te Ee). Uit dit laatste huwelijk vijf kinderen te Ee. Sibbeltie was het enige kind van haar ouders; op 18 oktober 1669, zij was toen in het achtste jaar, werden Jan Gerryts en Symen Reynders tot haar curatoren be­ noemd.26 Toen zij in haar 19e jaar was, werden de ooms Sierd Oenses en Lieuwe Tomas als zodanig aangewezen.27 Uit haar huwelijk met Jaen Ritskes zijn geen kin­ deren bekend; er werden in 1694 ook geen curatoren gesteld. 4. Aucke, ged. Metslawier 3 november 1661, overl. voor 1664.

IVa. Rinso van Rijpama, geb. (Dokkum?) circa 1657, predikant te Oostrum, daarna te Metslawier, overl. Metslawier 17 oktober 1702, otr./tr. Groningen N.K. 11 december 1680/6 januari 1681 Christina Reichle, van Ulrum, dochter van Johannes Reichle, Red- ger, en Margareta Weyse. Rentius a Rijpama, Doccumanus, phil., werd op 18 maart 1672 aan de universiteit van Franeker ingeschreven. Als predikant werd hij te Oostrum in Dongeradeel op 29 maart 1680 geapprobeerd; een doop- en trouwboek van deze plaats is over deze periode niet over­ geleverd. Een cartouche in de zilveren Avondmaalsbeker van Oostrum "gemaeckt den 28 april Ao 1687" geeft de volgende tekst:2" "Pieter Bootes Diacon lot Juwswier/Rins van Ripema Predikant tot Oostrum en Juws- wier/Geert Pieters Ouderlingh tot Juwswier". Hij vertrok op 4 juli 1698 (vanwege de geringe opbrengst der pastoralia...) naar Metsla­ wier, waar hij op 4 juli 1698 werd geapprobeerd en vier jaar later overleed. In het doop-, trouw- en begraafregister van deze plaats schreef hijzelf: "Dit doopboek heeft R. van Ripema pastor tot Metselw. & Nyawier aldus vervolgt. .."en in het lidmatenboek schreef

51 hij op 14 augustus 1698 niet alleen zijn huisvrouw Christina Reichle in, maar ook Geertruit Vetter, jonge dochter, zijn dienstmaagd. Zijn schoonouders waren de redger Johannes Reichle, afkomstig van Ulm in Duitsland, otr. Groningen 14 april 1649 Margareta Weyse, van Wachenheijm.29 Deze hadden voor zover bekend drie kinderen: a. Christina Reichle, zie boven; b. Elizabetha Reichle, van Ulrum, lidmaat Groningen september 1677, tr. 1. (voor haar trad op Abelus Reichle als broeder) otr./tr. Groningen M.K. 3 december/20 decem­ ber 1681 Petrus ter Munth, boekhouder, tr. 2. (voor haar Renso van Rijpema, pastor tot Oostrum, als zwager) otr./tr. Groningen M.K. 7 januari/24 februari 1691 Har- mannus Mensinga. c. Abelus Reichle J.U.D., lidmaat Groningen december 1676, gezworene, otr./tr. Gro­ ningen M.K. 13 december 1684/6 januari 1685 Maria Helwerda (voor wie de ontvan­ ger Reneke Rijpema, als stiefvader), dochter van Jan Lippens Helwerda en Grietien Tonnis. Uit het huwelijk: 1. Geertruida Rijpema, geb. Oostrum circa 1682, lidmaat op belijdenis Metslawier 5 fe­ bruari 1702, op attestatie van daar in Groningen maart 1703, overl. aldaar (in het Jacob en Anna Gasthuis) 23 mei 1761, otr./tr. (als afkomstig van "Oostrom in Oost- dongeradeel in Friesland", voor haar Johannes Rijpma als broeder) Groningen M.K. 21 augustus/9 september 1704 Petrus Idema, ged. Groningen 31 oktober 1679, stu­ dent Groningen 19 februari 1698, aldaar gepromoveerd 20 februari 1703, medicinae doctor, overl. (kort) voor 19 februari 1728, zoon van Pieter Idema en Maria Wedda.50 Vrouw Geertruida Ripama weduwe docter Petrus Idema mocht op 19 februari 17283' in plaats van haar overleden man de compagnie guardes als chirurgijn laten bedienen, mits doende de eed van zuivering. Hij zal toen nog niet lang dood zijn geweest. De inventaris ter weeskamer12 was gedateerd 23 november 1733; de boedel (er waren amper schulden) bedroeg bijna tienduizend gulden. Onder de bezittingen valt op een behuizing in de Oude Kijk in 't Jatstraat zwettende aan de Broerkerk, een hof in de Lelïénstraat, 30 grazen land te Ellerhuizen, land in Friesland, en een huis in Kattenhage. De boedelverdeling is van de­ zelfde datum;33 er was toen één meerderjarige zoon, net als zijn vader een Dr. Petrus Idema medicinae doctor en op dat moment "door 't houwelyck meerderjarig" en twee minderjarige kinderen, van wie zelfs de geboortedatum wordt opgegeven. Voorstanderen waren de vaandrig Idema en Jacobus van Ulphen; een verdere inventaris is overgelegd op 28 november 1735, mogelijk in verband met andere erfenissen, o.a. van de pastor Idema waardoor de kinderen een boerenplaats in Pieterzijl was toegevallen.34 Over de jaren 1734 tot 1736 verkocht Geertruida verschillende vaste goederen, waaronder haar eigen huis in de Oude Kijk in 't Jatstraat; zij bedong dat zij de bovenwoning daarvan nog tot 1 no­ vember 1739 vrij van huur zou mogen bewonen.35 De reden voor dit orde-op-zaken stel­ len was klaarblijkelijk, dat zij in een hofje ging wonen; op 28 september 173636 blijkt dat zij met de voogden van het Jacob en Anna Gasthuis te Groningen een conventie had ge­ troffen "dat suppliante voor f'300 in haar gasthuis soude worden angenomen". Die (toch niet hoge) inkoopsom moest worden vrijgemaakt, en zij kreeg van het stadsbestuur de toe­ stemming dat de voorstanderen over haar minderjarige kinderen dit geld zouden voldoen "waartegen suppliante weder volkomen desisteert van 't gebruik van de behuisinge der pu­ pillen offt de revenues van dien, haar ingevolge contract toegestaan". Precies één dag later boekte het gasthuis de ontvangst van dit geld, en rond dit tijdstip zal zij in het hofje zijn getrokken. Het bleek een goede investering, want zij heeft er nog 25 jaar gewoond.

52 Uit dit huwelijk: a. Petrus Idema, ged. Groningen 16 juni 1705. b. Christina Idema, ged. Groningen 2 november 1710, jong overl. c. Rinso Idema, geb./ged. Groningen 27 oktober/28 oktober 1721. d. Maria Idema, geb./ged. Groningen 1 februari/2 juli 1723. 2. Johannes Rijpema, geb. Oostrum circa 1684, lidmaat op belijdenis Groningen juni 1703, advocaat te Groningen, rigter van Ter Laan, overl. niet lang voor 9 augustus 1725. Als Johannes Ripema, Frisius, Jur., werd hij op 6 mei 1700 ingeschreven als student aan de Groninger Universiteit; bij zijn belijdenis (zomer 1703) was hij "student aan Slachter Rijpe". Op 10 december 1706" nam hij voor f 1500 een huis in de Oude Kijk in 't Jatstraat (met een kelder, op eigen grond) over van de erfgenamen van Harmannus Rij­ pema, hij was in de verte aan hen verwant via zijn moeders' broer, Abelus Reichle, afge­ zien nog van hun gezamenlijke (maar dan al vele generaties terugliggende) Rijpema- afstamming. Dit pand werd belend door hopman Blanckenstein nomine uxoris, ten noor­ den en zuiden; ten oosten rector Greven als gebruiker, ten westen de Oude Jatstraat. Zijn connectie met de familie Reichle zien we terug wanneer hij optreedt als voormond over de vier minderjarige kinderen van capitain Onno Lijphard bij wijlen Margaretha Reichle (de dochter van Abelus, en dus een nichtje van hem).3S Hij werd meestal als advocaat aangeduid, zo bijvoorbeeld 13 mei 171 IJ9 Vanaf 1713 had hij klaarblijkelijk een vaste aanstelling bij het Geertruidsgasthuis (een der stedelijke hofjes); zij betaalden jaarlijks op de eerste november vijf gulden uit "wegens zijn diensten als advocaat", de laatste maal na zijn dood op 1 november 1725."" Op 24 juni 1716" legde hij voor Gedeputeerde Staten van Stad en Lande de eed van ge- trouwigheid af als rigter (c.q. redger) van Ter Laan en Reiderland. In die functie verze­ gelde hij op 16 juni 172242 een akte waarin hij verklaarde schuldig te zijn aan de brouw­ er Leuwe Ripama als erfgenaam van diens broeder Jan Dootses 200 caroliguldens; geld dat Jan hem tegen 3 °7o rente had geleend. Ook dit was slechts zéér ver verwijderde familie: deze broers waren kleinzoons van Lieuwe Ripema, Ilb. Dr. Idema (Johan's zwager) nomine uxore aanvaardde zijn nalatenschap slechts onder voorbehoud van boedelbeschrijving, en de erfenis werd dus van 9 augustus tot 21 septem­ ber 1725 "aangeslagen".43 Onder de te boek gestelde schulden was inderdaad de boven­ genoemde vordering ad f 200. Op 14 september 172544 werd zijn inboedel geïnventari• seerd: "op een bovenkamer" van het huis in de Jatstraat (de koopbrief werd ook genoemd) bevond zich een normale inventaris, alsmede een boekenkast met boeken en nog enige boeken "op de rim van de bedde staande". "Op de solder" onder andere een schaafbank met enig gereedschap; klaarblijkelijk bewoonde de advocaat dan niet meer al­ leen dit gedeelte. Het huis werd voor f 1220 verkocht aan Dr. P. Idema en vrouw, die het overigens voor een overeenkomstig bedrag meteen weer aan een ander overdroegen.45

Ilb. Lieuwe (Leuwe, Leo, Livius) Rijpema, geb. circa 1600-'10, grietman te Ezinge, later bijzitter te Ee, overl. waarschijnlijk na 1656 en voor 1662, otr./tr. Groningen/Ezinge 10 maart/15 april 1632 Anna Elema, geb. 4 mei 1612, overl. tussen 26 oktober 1668 en 24 juni 1668, dochter van Sirp Elama tho Allersma en Hillegonda Swalue (Swalve). Bij de ondertrouw was de Erentfeste Lewe Ripema absent; voor hem caveerde (zijn stief­ vader) de raadsheer Harmen ter Borgh. Voor de "doegtrijcke" Anneke Elema dochter tot Allersma trad op Redger Elema; zij kwam ook voor als Anna of Antie. Na het huwelijk is Lewe waarschijnlijk direct naar het huis Allersma te Ezinge vertrokken, waar hij tijde­ lijk de functie van pater familias waarnam, zolang zijn jongere zwager nog niet volwassen

53 was. Op 22 juli 163246 "heeft Lewe Ripema op Allersma den eet van getrouwkheit op de bedieninge der redger rechten ende grietenien beramet in solemni form gepraesteert". Op 9 april 163347 werd aan vaandrig Ripema door de Gedeputeerde Staten een attest van zijn verblijf alhier geaccordeerd; moest hij dat in Friesland overleggen? In het hypotheek- boek van Oostdongeradeel werd Lieuwe Rijpma reeds op 5 mei 1633 genoemd als griet­ man van "Esinga" in Groningen.

Altersmaborg te Ezinge.

Volgens het Friese stemkohier van 1640 waren Lieuwe Rijpma en Antie Elema toen reeds eigenaars-gebruikers van saté 30 in de Tjoegen onder Ee (bij Dokkum). Deze saté wordt later de Groote Tionger genaamd en onder hun kinderen verdeeld; een derde part was in bezit van de zoon Bouwe en een ander derde part in bezit van de zoon Reneke.4S In hel jaar 1640 was deze saté 77 pondematen groot, in 1689 was er sprake van 86 pondematen. Het echtpaar wordt ook genoemd in het hypotheekboek van Oostdongeradeel.49 De naam van Lieuwe Rypama werd ook opgenomen in de in 1642 gegoten klok van Ee.50 Op 11 september 1656 werd een akkoord gesloten tussen Leo Rijpema, Duyrt Elama en Jantien Elama. Als bronvermelding werd genoteerd GAG, III J 11, nr. 106, maar dat moet onjuist zijn; de akte is later niet meer teruggevonden, doch wij durven de datum wel aan te houden. Leo ofwel Lieuwe zou dan pas na 1656 zijn overleden. In elk geval was hij dood, toen op 26 oktober 16615' een scheiding werd aangegaan tussen Anna Elama weduwe Ripama, geassisteerd met haar zoons Sirp Ripama en Dr. Ritsko Ripama, en de heer Duurt Elama op Allersma, mede-gecommitteerde Raad ter Admiraliteit in Harlingen, en diens vrouw Abeltje Mellema. Hel betreft de nalatenschap van hun zuster Jantje Elama en wij maken hieruit op, dat van de zeven kinderen uit dit huwelijk deze twee zoons de

54 oudsten zijn. Het is ook de enige vermelding van Sirp Ripama. Hij werd in elk geval niet (meer) genoemd ten tijde van zijn moeders dood, in de eerste helft van 1668. Op 24 juni 1668" werd een uitgebreide inventaris opgemaakt in het sterfhuis van wijlen Anna Elema, weduwe van de voormalige bijzitter Leo Rijppama, in leven onder Ee. Zulks op verzoek van hun kinderen Regnerus van Ryppama, commies te Groningen; Bouwe van Ryppama; Enne van Ryppama, burger te Groningen; Bernhardus of Beernt van Ryp­ pama, controlleur der convooi- en licentgelden te Dokkum; Doijtse Jansz voor zijn vrouw Hylck van Ryppama; en notaris Cornelis Bosman als curator over de weeskinderen van wijlen Dr. Ritske van Ryppama. Tol de bezittingen hebben onder andere behoord de reeds genoemde boerderij in de Tjoegen, een boerderij in Feerwerd te Groningen, en legersteden in de kerken te Wetsens, Dokkum en Leeuwarden. Het overzien van de nakomelingen van Lieuwe Rijpema en Anna Elama wordt enigszins vergemakkelijkt door een drietal archiefbronnen. De eerste daarvan is bovengenoemde in­ ventaris van 1668. De tweede is de scheiding en erfdeling van Harmannus Rijpama, de omstreeks 1705 ongehuwd overleden zoon van Reneke Rijpama (Mc; voor bronvermel­ ding zie aldaar). Afgezien van zijn erfgenamen van moederszijde treden dan op: a. de gezworen A. (= Abelus) Reichle, die zal zijn opgevoerd omdat hij met Maria Hel- werda was getrouwd (een stief zuster van de overledene); b. de gildrechtsheer Valerius Elama namens Livius Ripama (later Livius zelf), vroedsman te Harlingen. Was dit de zoon van Dr. Ritske, die in 1668 "weeskinderen " had nagela­ ten? Hadden de overige kinderen geen nakomelingen? c. Jan Doetses en Lewe Rijpema; dit waren broers, zoons van Doytse Jans en Hylck van Rijpema. Zij woonden beiden in de stad Groningen en waren de enigen, die hun erf- portie binnen de provincie Groningen lieten; d. Duirt Elama van Rijpama, voor zichzelf, later ook in kwaliteit voor Wytze Roerts Brantzema nomine uxoris (deze was gehuwd met Duirt's zuster Hillegonda). Verder Jacob Jans nomine uxoris, namelijk zijn vrouw Aeltjen Rijpema, en Jacob Jans als voormond over Leeuwe en Pieter Rijpema. Dit waren de vijf overlevende kinderen van Bouwe Rijpama. Hiermee zijn dus de nakomelingen van Ritske, Reneke (de erflater was zijn enige zoon), Bouwe en Hylck vertegenwoordigd. Van de tak-Enne was toen hoogstwaarschijnlijk al niemand meer in leven. De familiekring van Beernt is niet voldoende bekend om iets te kunnen zeggen. De derde bron inzake de nazaten is het overzicht van de collatoren tot het Chrìstophorì- leen tot het Leeuwarder Oldehove; een bewerking/interpretatie van Sj.H. Brongersma uil 1943 berust op het Rijksarchief te Leeuwarden. Het stemrecht inzake dit leen was van Hil­ legonda Swalue, gehuwd met Sirp Elama toe Allersma, op haar dochter Anna Elama ver­ erf d en zo verder op de kinderen en kleinkinderen van deze Anna bij Lieuwe Ripama. Het schema van Brongersma is min of meer op de gok samengesteld en klopt maar sporadisch met de genealogie, maar kan toch handig zijn om te controleren wie er toentertijd tot de nazaten van Anna Elama gerekend werden. Brongersma noemt Livius Rijpma, apotheker te Harlingen, die in 1700, 1715 en 1723 stemde; dit zou volgens hem de zoon van Bouwe Rijpma zijn, maar die werd pas in 1684 gedoopt. In feite was deze Lieuwe, die inderdaad bestaan heeft, een zoon van de jong overleden Dr. Ritsko Rijpema. Een ander kind van Docter Ritsko zou kunnen zijn Catha- rina Rijpma, gehuwd met Andries Heuwel (Heuwen), die in 1715 stemde; deze Catharina trouwde waarschijnlijk voor de eerste maal in 1685. Een dochter van Lieuwe en Anna, zoals Brongersma wil, was zij zeker niet. Daar staat tegenover, dat zij in 1705 niet ge­ noemd werd in de lijst van erfgenamen: zij leefde immers nog in 1715, dus men zou haar wel verwachten.

55 Hillegonda, gehuwd met W.R. Brandsma, is wel een dochter van Bouwe Rijpma, en haar naamgenote die met burgemeester Gerlacus Smedingh huwde, een dochter van Ritsco. Pe­ trus Rijpma, die in 1715 stemt en brouwer te Leeuwarden wordt genoemd, kan ook klop­ pen, hoewel ik zijn doop niet ken. Duurt Elama van Rijpma en zijn dochter Stijntje als (kinds)kind van Bouwe zijn weer correct (zij het incompleet; er waren in deze tak wel méér familieleden dan deze twee). Met "Doitse Rijpma" zal wel bedoeld zijn de schoonzoon Doitse Jans, gehuwd met Hillegonda Rijpma. Een daarop volgende (maar niet erg helder weergegeven) generatie zou dan zijn Lieuwke (Lieuwe?) Doitses Rijpma, chirurgijn te Nes, die in 1715 stemt, en diens dochter Ruske gehuwd met N. Crijtenburgh; zij stemt in 1741. Voor zover bekend was Leeuwe (Doitses) Rijpma echter brouwer te Groningen, en on­ gehuwd. Uit het huwelijk, in de volgorde van de akten van 1668 en 1661 bovengenoemd: 1. Sirp Ripama (van Ryppama), geb. (Ezinge) circa 1633, overl. tussen 1661 en 1668. 2. Ritscko van Ripama, geb. circa 1635, volgt Illb. 3. Reneke (Regnerus) van Ripama, volgt IIIc. 4. Bouwe van Ripama, volgt Illd. 5. Enne van Ripama, volgt Ille. 6. Bernhardus (Beernt) van Ripama, volgt Illf. 7. Hylck van Ripama, volgt Illg.

Illb. Ritscko van Ripama, geb. (Ezinge?) circa 1635, hopman, Jur. Dr., advocaat en procureur te Dokkum, overl. 1665-'66, otr. Dokkum (als Ritske Rypema, van Eisinga) 13 maart 1658 Lyuckien Jelgers, van Dokkum, overl. voor 1666, dochter van Jelger Aenes en Geertie Gerrits. Hij zal zijn ingeschreven aan de universiteit van Groningen als Ritsco Rijpama, Doccuma- nus, Phil, op 8 mei 1652 en later aan de universiteit van Franeker als Ritzko Ripama, Doccumanus Frisius, jur. Helemaal zeker is dit niet. Ritsco Ripama, Groninganus, Phil., werd op 22 januari 1649 ingeschreven te Groningen en Risco Rijpema, Groninganus, Phil., op 11 februari 1650 te Franeker. Een van beiden promoveerde (als Ritsco Rijpama, Omlandus, Jur.) te Franeker op 13 juli 1657; de titel van het proefschrift is niet bekend. Dit zal dan wel de zoon van Lieuwe Rypama en Anna Elema zijn geweest, want die kwam zowel in 1661 als 1668 voor- met Dr. als titel. "Omlandus" moet dan op zijn geboorte te Ezinge slaan; de gelijknamige Groningse student was dan lila., de zoon van Rinse Rijpema en Geertruid van Cleef.

Lieuckien Jelgers (de spelling varieert sterk) was een dochter van "de burger hopman Jel­ ger Anes" bij Geertie Gerryts53 (dit echtpaar was Dokkum 29 maart 1634 voor het ge­ recht getrouwd). Bij de inventarisatie van zijn sterfhuis werd Egbert Anes Itskama be­ noemd als voormond over Lieukien en Ane Jelgers; Eysse Hanses Wenth was man en voogd van Trijntie Jelgers. Dezelfde erfgenamen van Jelger Anes kwamen op 22 april 166454 opnieuw voor, namelijk Aene Jelgers (over hen Gerrijt Gerrijts oud borgemeester, als bestevader en curator), Mr. Eiso Wendt als vader over zijn zoon Jelger bij wijlen Trijntje Jelgers, en hopman Ritsco Rijpema gehuwd met Lieuckien Jelgers. Nog geen twee jaar later blijkt al van wijlen Dr. Ritsco Ripama, advocaat en procureur; curator was Pij- ter Gerryts Olpherda.55 Namen die in de inventaris voorkwamen: Buwe Ripema, Enne Gerrits, Seerp Ripema, Jacob van Cleef procederende voor Dr. Ripema, Jan Jelgers, Trijntie Jaens (rekening over de goederen door de bijzitter Ripema nagelaten), nog eens Trijntie Jaens contra Geertruijt van Cleef, en een obligatie op Hylck Harckema weduwe van Harmen Terborg voor Lieuwe Ripema, van 12 januari 1655.

56 Lieuckiens broer Aene Jelgers "schriver van 't breedstraetster espel" overleed vroegtijdig; zijn inventaris werd op 11 maart 167456 opgemaakt ten verzoeke van Piet er Gerryts Ol- pherda, gehuwd met Gertie Eilerts. De erfgenamen zijn "de kinderen" van Dr. Rilske Ri- pema en Leuckien Jelgers, doch in 1666 was er slechts sprake van één kind. Over de kleinkinderen van Ritsko en Lieukjen worden we ingelicht door het overzicht van testamentaire erfgenamen van Juffrouw Geertruijd Meijers, wier boedel op 25 mei 1702 werd geïnventariseerd." Zij was te Dokkum op 5 augustus 1676 (reeds als weduwe) ge­ huwd met Johan Suiderbaan, en ondertrouwde Leeuwarden 17 maart 1682 met Tiberius Taecama, oud burgemeester en vroedsman van de stad Leeuwarden. Haar erf genamen (te­ vens degenen die de inventarisatie verzochten) waren: Trijntie Smedingh, huisvrouw van Dirck Engels, apotheker te Leeuwarden, Johannes Smedingh, contrarolleur van het col­ lege ter Admiraliteit te Harlingen als curator over Ritske, Aebe en Lieuckien Smedingh, zich bovendien sterk makende voor Livius Rypema vroedsman te Harlingen, mitsgaders Rijnia Harmens Gonggrijp chirurgijn te Harlingen als testamentaire en geauthoriseerde cu­ rator en administrator over de goederen die de kindskinderen van Jancke Pyters tot Har­ lingen, alsmede de goederen die de kinderen van Trijntie Rypama huisvrouw van Andrys van Heuwen, en de twee dochters van Elisabeth Rotmans, van Geertruid zullen komen te erven. Ook op 22 mei 1702 werden de kinderen van Trijntie Rijpma, huysvrouw van Andries van Heuven als erfgenamen genoemd.5* Curator was inderdaad Rijnia Harmens Gonggrijp, mr. chirurgijn tot Harlingen. Het is niet zonder meer duidelijk waarom Geer­ truid Meijers deze (klein)kinderen tot haar erven aanwees, noch wat haar relatie met Elisa­ beth Rotmans en Jancke Pyters geweest is. Uit dit huwelijk: 1. Hillegonda van Ripama, ged. Dokkum 29 mei 1659, overl. voor aug. 1692, tr. Dok­ kum 26 december 1676 Gerlof Aebes (ook: Charlacus) Smedingh, chirurgijn, burge­ meester te Dokkum, geb. te Amsterdam, overl. voor zijn vrouw. De inventaris in Hillegonda's sterfhuis (zij was al eerder weduwe) is gedateerd 24 augustus 169259 en werd verricht door Jr. Smedingh en Livius Rijpama, contrarolleur en apothe­ ker te Harlingen, als curatoren over de vier kinderen. Volle tante van hen was Anna Sme­ dingh, weduwe van de gemeensman Foij. In de boedel was een huis in de Breedstraat te Dokkum omtrent de Waag, "konstboecken " tot ongeveer vijftig in getal (!), de koopbrief d.d. 17 december 1651 van vijf pondematen land over de Anjumer pijp bij Dokkum aan de Hereweg, de koopbrief d.d. 10 april 1663 van vijf pondematen land te Hantum, en de koopbrief d.d. 17 oktober 1629 van een derde deel van een zate land genaamd Olparda. Uit dit huwelijk, allen gedoopt te Dokkum: a. Trijntje Smedingh, ged. 9 januari 1679, tr. Dirck Engels, apotheker te Leeu­ warden. b. Aebe Smedingh, ged. 20 maart 1681. c. Ritske Smedingh, ged. 20 augustus 16S2. d. Lieukje Smedingh, ged. 1 maart 1685. e. Aebe (Ebbe) Smedingh, ged. 14 september 1687, tr. Leeuwarden, Westerkerk 2 november 1710 Jeltje Johannes, van Leeuwarden. f. Lieukje Smedingh, ged. 14 mei 1690. Hiervan waren in 1692 in leven Catharina, Ritske, Ebbe en Lieucke. 2. Trijntie, ged. Dokkum 20 januari 1661, jong overl. 3. Lieuwe, ged. Dokkum 20 augustus 1662, volgt IVb. 4. Trijntje (ook: Catharina) Ripema, ged. Dokkum 15 januari 1665, tr. 1., (afkomstig van Leeuwarden, sic) otr. Leeuwarden 19 september, attestatie om elders te trouwen 5 oktober 1685 Theodorus Incudides, luitenant van de kapitein Roese onder het regi-

57 ment van "sijn Gen. de Graef van Stijrum", tr. 2. Leeuwarden 24 september 1693 Andries Heuwen, van Leeuwarden. Terwijl Lieuwe en Hilìegonda in 1706 wel voorkwamen onder de erven van Harmannus Rijpama, werd Trijntje of Catharìna echter niet als zodanig genoemd.

IVb. Lieuwe (Livius) Rijpema, ged. Dokkum 20 augustus 1662, apotheker aan de Voor­ straat, vroedsman (en in 1727 burgemeester) te Harlingen, overl. na 1727 en voor 1749, otr. Harlingen 18 maart 1693 Trientje Jans Kuik (Cuick), ged. Harlingen 5 maart 1671, overl. na 1749, dochter van Jan Dircks Kuijck en Geeske Bartels.

Het huis "De drie roemers" te Harlingen.

58 Lìeuwe Rippema, geboortig van Dokkum doch van Amsterdam afkomende (had hij zich daar in de farmacie bekwaamd?) werd burger te Harlingen op 26 maart 1688 en (als apo­ theker in de Voorstraat) lidmaat aldaar op 16 mei 1690. Livius' beroep is onder andere ontleend aan de notities inzake het Christophorileen, waar­ voor hij in 1700, 1715 en 1723 meestemde, en aan een bijlage uit de civiele sententies van het Hof van Friesland.60 Volgens deze laatste bron was hij in 1699 apotheker en 36 jaar oud, en in 1727 burgemeester en 65 jaar. Dat hij vroedsman was, blijkt ook uit het doop­ boek aldaar (in 1704 en 1711), alsmede bij de erf deling van neef Harmannus in 1706. Hij kocht er, precies een jaar na zijn huwelijk1'1 een "heerlijcke huijsinge alwaer de drie Rommers uijthangen, bestaande in een groot voorhuijs, fraije binnenkammer en rojale opkamer, een uijtstekende verwulf de kelder, loods en solderinge"; en aansluitend nog een tweede huis met paardestal, op de hoek van Dirck Lieuwes steeg aan de zuidkant van de Voorstraat. Beide objecten werden gekocht van Baucke Douwes, smakschipper ie Mak- kum, voor f 1150 respectievelijk f 150 kocht Livius Rijpma nog een woning voor f 100, en een jaar later een zoutkeet omtrent de Franeker Piepen voor f 205.62 Ongetwijfeld is het zijn vrouw die als weduwe Rijpema, burgemeesters weduwe, zoutsie- derse, met een zoon "geweesen praedicant" en een gezin van zes personen boven de twaalf jaar, in 1749 te Harlingen woonde.61 Zij werd toen aangeslagen met f 150.0.30 en dat komt, omgerekend, neer op hel toch wel forse vermogen van f 25.000 tol f 30.000. Trienlje Jans Kuik had een zuster Maartje, waarmee de naam van haar derde dochter ver­ klaard is. Deze Maertie Jans Kuick had een zoon Rintius van der Sloot, die in 1714 predi­ kant te Niezijl was en vervolgens van 1728 tot zijn dood in 1761 te Grijpskerk. Zijn volle neef van moederszijde, Ritsco Ripema, stond tussen de jaren 1730 en 1733 in de aangren­ zende gemeente Sebaldeburen; zou Ds. van der Sloot zijn beroeping bewerkstelligd hebben?64 Uit het huwelijk, allen te Harlingen: 1. Jan, ged. 9 september 1694, jong overl. 2. Lieuwkien, ged. 6 december 1696, jong overl. 3. Geeske (later ook: Gesina) Rijpma, ged. 23 februari 1698, overl. Harlingen 24 sep­ tember 1751, tr. aldaar 30 september 1731 Johan van Crijtenburgh, burgemeester van Harlingen, overl. daar 24 augustus 1738, eerder gehuwd met Elizabeth Beth. Johan liet zijn bezittingen na aan zijn vrouw (het huwelijk was kinderloos).65 Als we­ duwe Crijtenburgh, rentenierse, "bestaat wel", woonde Gesina in 1749 nog te Harlingen; toen zij twee jaar later stierf werd haar erfenis verdeeld onder haar broer Ritsko en haar twee zusters Maertje en Leukje.66 Er was toen 7000 caroliguldens aan kapitaal, inbegre­ pen de 3000 caroligulden erfenis van Gesina's moeder. 4. Ritsco Ripema, ged. Harlingen 25 mei 1701, ingeschreven als student te Franeker 18 september 1719, predikant te Sebaldeburen vanaf 11 juni 1730, verplaatst naar de ge­ meente Maria Hooreberg, alias de Olijfberg, te Antwerpen op 12 mei 1733, overl. Harlingen 19 januari 1770. Te Antwerpen was in 1739 reeds een opvolger in functie; hij zal dus (kort?) voordien zijn vertrokken. Aangezien er in het gezin van zijn moeder, Harlingen anno 1749, wordt ge­ sproken over een zoon die gewezen predikant was, nemen wij aan dat hij zonder veel glorie terug naar huis is gekomen. In de door hem bijgehouden doop-, trouw- en begraafboeken van Sebaldeburen werd geen vermelding van vrouw of kinderen gevonden. Zijn erfenis, groot 12.000 caroliguldens, werd verdeeld tussen zijn twee zusters Maertje en Leeukjen Rijpema. Volgens de "Boekzaal der geleerde wereld",''7 werd Ritsco Ripkema (sic) op 7 september 1722 te Franeker tot candidaat geëxamineerd door de predikanten van Harlingen en Ach- lum. Pas 23 mei 173018 werd hij peremptoir geëxamineerd en aansluitend op 10 juni 1730

59 te "Sibaldaburen" bevestigd; hij hield daar op 17 mei 1733 zijn afscheidspredikatie over Jerem. 1:17-19 omdat hij op den Olijfberg was beroepen.69 5. Maartje Rijpma, ged. 9 oktober 1704, overl. Harlingen 7 november 1780. Haar erf­ genaam is de zuster Leeukje Rijpema.™ 6. Leeukien Rijpema, ged. 19 februari 1708, overl. Harlingen 28 september 1794, tr. (als Livia Ripema, van Harlingen) Waaxens 11 maart 1753 Gerardus van Velsen, geb. Harlingen circa 1698, predikant te Wier (1718-1725), Waaxens en Brantgum (1725-1753), en Harlingen (1753-1769), weduwnaar van Anna Johannes Arnoldi, overl. Harlingen 13 juni 1782, zoon van Franciscus van Velsen en Judith Hemsterhuis. Gerardus van Velsen liet als erfgenaam zijn vrouw na" en zij op haar beurt benoemde tot erven72 Trijntje Kuik de vrouw van Ate Smeding, koopman tot Leeuwarden; Pierre Peaux mede raad in de vroedschap van Harlingen als curator over de kinderen van Jan Kuik; Johan Willem Haan, burger te Leiden; en Stijntje Rijpma, de vrouw van Ruurd Fonteyn te Dokkum. Ieder ontving een kwart. De relatie met genoemde Leidse burger blijft absoluut duister; hij moet zijn geweest Johan Wilhelm Haan, tabaksverkoper af­ komstig van Bodeweyder (of Bodenwijdens) in het Hannoverse. Op 24 augustus 1759 was hij als poorter ingeschreven, nadat hij op 10 augustus daaraan voorafgaand was getrouwd met Grietje Hazebroek, jongedochter van Bonder (= Bunde) in Oostfriesland. Beiden woonden op dat moment in de Scheepmakersteeg.73 7. Jan, ged. 22 november 1711, jong overl.

IIlc. Reneke van Ripama, geb. circa 1640, vanaf 1666 commies te Groningen, vanaf 1679 of eerder particulier ontvanger van het derde comptoir der gemene middelen, overl. (kort) voor 11 januari 1687, tr. 1., otr. Groningen 18 maart 1671, tr. Winschoten, Gartia Mans, geb. te Winschoten, overl. voor september 1682, dochter van Mans Jemmes en Aeltjen Tiddens, tr. 2. (voor hem Bouwe Rijpema, gemeensman tot Dokkum), otr./tr. Groningen N.K. 30 september/19 oktober 1682 Grietien (Margareta) Tonnis, overl. na medio 1696, eerder gehuwd geweest met Jan Lippens Helwerda. "Reniko Ripama" was op 10 maart 166674 door de gedeputeerden van Stad en Lande gekozen tot "commijs van de drie comptoiren der generale middelen", als opvolger van de overleden Jan Scheuninck. Hij legde meteen de eed daartoe staande af, maar moest een borg van f 4000 stellen en aan de erfgenamen van Scheuninck nog f 1500 uitkeren; een "favorabele acte" wegens de betaling van deze sommen werd later opgetekend.75 Deze functie vereiste zijn gedurige aanwezigheid: wilde hij elders verblijven, dan had hij toestemming nodig. Zo accordeerden de gedeputeerden hem eind 1666 "het versochte ver- loff van anderhalf weecken, om sonder breucke an 't comptoir te geven in Frieslandt sijn noodige affaires te verrichten" en in september 1667 nogmaals drie dagen, ditmaal voor affaires in de Ommelanden.n In februari 1679 volgde hij Johannes Robers op als ont­ vanger van het derde comptoir;77 ditmaal moest hij f 6000 borg stel/en "voor zijn ontfanck". Commies Reneke Rijpema trouwde, te Winschoten, met een vrouw van aldaar; hij moest aan de stedelijke diaconie ook inderdaad f 15 voldoen wegens "buiten trouwen".7" Naat- huwelijkse voorwaarden d.d. 17 maart 1671 wordt verwezen in een later archiefstuk.1'' Het echtpaar woonde te Groningen en wel op wisselende adressen; eerst in de Zwanestraat, in 1675 in de Turftorenstraat, en vanaf 1677 in de Oude Kijk in 't Jatstraat,"" dit was het tweede van vier panden gelegen tussen de Zwanestraat en de Rectorsgang, later in het bezit van hun zoon Harmannus. Over de voorouders van Gartia Mans is wel wat meer bekend, maar dat wordt hier niet uitgewerkt. Haar vader overleed eerst, en haar moeder her-

60 trouwde in 1651 met Wljpco Hemmens; het duurde toen nog bijna twee jaar voor de af­ koop met het voorkind Gartye plaatsvond.11' Anna Tiddens, bij wier huwelijkscontract de commies R. Rijpama in 1674sl als neef van bruidszijde optrad, was een nicht van Gartia: een dochter van Jan Tiddens en Sara Hìlbranls. Zij komen verder nauwelijks teza­ men voor: alleen kochten zij kort na hun huwelijk een halve camp landes in de Wippinge afkomstig uit de nalatenschap van Haycke Tiddens, waarvan Gartie zelf de andere helft al geërfd had.Si Zijn tweede vrouw was een weduwe uit de stad, Grietien Tonnis, later ook wel Margaretha Tonnis of Grietje Rijpema. Ook hier is sprake van huwelijkse voorwaarden, ditmaal geda­ teerd 28 september 1682J4 Daarbij werd volledige ongemeenheid van goederen bepaald, en ruim een jaar na het huwelijk, op 26 november 1683, werd nog eens een opsomming opgemaakt van wat lol beider inbreng behoorde."5 Dat betrof voor Reneke's part een derde part van een plaats "tot E in Oostdongerdeel" groot 86 pondematen, de Grote Tjoe- gen genaamd; de helft van 16 à 17 pondematen land op Kollumer Uiterdijken in een saté van 57pondemaat, Cantersheerd genaamd; 34 grazen vrij land tot Feerwerd, onverschei­ den gelegen in 50 grazen; twee heemsteden bij Aduarderzijl; het huis in de Oude Jatstraat en een hof in de Nieuwe Jatstraat; een mandelige legerstede (= graf) in de A-kerk te Gro­ ningen en verscheidene mandelige legersteden tol Wetzens in Oostdongerdeel, alsmede twee te Dokkum in de kerk; vele verzegelingen; en onder andere de helft van f 314.2.0, zijnde de opgebeurde penningen wegens wijlen Dr. Ritske Ripema (er staat niet bij uit wel­ ken hoofde). Deze inventarisatie was kennelijk mogelijk geworden nadat Reneke Rijpema op 19 januari 1683'"'' scheiding en afkoop had gemaakt met zijn onmondige kind bij Gar­ tia Mans. Op dat moment waren voorslanderen over het jeugdige zoontje Harmannus: Geert Hay- kens voormond, de gemeensman Bouwe Rijpema sibbevoogd, de secretaris Abel Wijpkes Pama vreemde voogd. De inventaris was gedateerd 28 december 1682, en het beroep van de vader werd uitgebreid omschreven. Het is een zeer veelomvattende scheiding, onder ver­ wijzing naar het ouderlijke huwelijkscontract (dat niet werd terugvonden). Verdere voor- standeren werden, aanvankelijk volgens het testament van de vader, in snel wisselend tempo aangezworen vanaf 11 januari 1687.87 De meest uitgebreide registratie is die in het grootboek van de weeskamer, 5 december 1687'f8 daaruit blijkt dat er zeer veel bezittin­ gen waren, van vaderszijde grotendeels nog uit Friesland afkomstig, en voor een deel man- delig met Bouwe Rijpema (IHd) en het kind van Enne Rijpema (Ille). Hier werd ook ver­ wezen naar de huwelijkse voorwaarden van vader en stiefmoeder, waarin was opgenomen dat het huis in de Oude Kijk in 't Jatstraat door de weduwe Rijpema "geduirende haer levent voor geefs bewoont" mocht worden. Op Grietien Tonnis was verder f 2000 vastge­ zet, en zij kreeg klaarblijkelijk f 100 per jaar koslgeld voor haar stiefzoon. Het moederlijk goed werd twee maanden later in dezelfde bron gespecificeerd. Het zilverwerk dat voor de pupil werd bewaard omvatte een zilveren schaal van bijna 64 lood, een gedreven kan­ netje van 25 lood, en twee gedreven kelkjes, een speldebak, een schaaltje, een kaneeldoosje en "een coffertjen en een gordelbeslagh" wegende tezamen 57'A lood. In het jaar 1683 was Reneke aangezworen als voormond over de kinderen van (zijn zuster) Hylcke Rijpema (IHg) en Doetse Jans; nadat hij in 1686-'87 was overleden, werd hij op 10 januari 1688 als zodanig vervangen door de boekhouder Hendrick Aliinck."9 Reneke's weduwe moest daarna oplossing, bewijs en rekening doen en de eigendommen die haar man voor de pupillen onder zich had gehad, aan Altlnck overdragen.911 Grietje Tonnis had zelf ook drie kinderen (uit haar huwelijk met Jan Lippens Helwerda). Met hun voorstanders maakte zij in dezelfde periode een scheiding en afkoop.91 De laat­ ste vermelding was van 18 juni 1696,92 toen zij getuige bij een huwelijkscontract was, onder de naam Margaretha Tonnis weduwe Rijpema.

61 Uit het eerste huwelijk, allen te Groningen: 1. Sirp, ged. M.K. 12 mei 1672 (in Swanestraet). 2. Sirp, ged. A.K. 11 januari 1674 (in Swanestraet). 3. Sirp Elama, ged. N.K. 4 februari 1765 (in Torftorenstr.). 4. Hermannus Rijpama, ged. A.K. 4 februari 1677 (int Jadt), student aan de universiteit van Groningen (als Hermannus Ripama, Groninganus) 18 augustus 1692, overl. tus­ sen 11 januari 1704 en 4 maart 1705, mogelijk al voor 22 oktober 1704. Monsieur Harmannus Rijpema, "veniam aetatis bekomen hebbende volgens raads apostille d.d. 10 augustus 1699" kwiteerde op 2 september 1699 zijn gewezen voormand de advocaat A. Cromholt, en zijn voogd G.H. Sluyter, nadat hij hel hem toekomende had ontvangen.93 Hij ondertekende toen met "H. Ripama". Het is vrijwel het enige wat we daarna nog van hem bemerken. In het laatste jaar voor zijn dood, op 11 januari 1704,94 leende hij van Lucas Dillingh en Henrica Pouwels driehonderd gulden; men zou overigens verwachten, dat hij genoeg financiële achtergrond had om niet te hoeven lenen! Waar­ schijnlijk had hij als "Doctor Rijpma sall." op zijn doodbed een vrijwillige gift van hon­ derd gulden aan de stedelijke diaconie beloofd, want een dergelijk bedrag werd op 12 fe­ bruari 1706"' door Doctor Gerardi en Klaas Wessels uitbetaald; eerder was hij weliswaar niet met de titel "doctor" voorgekomen, maar Dr. Tiddo Gerhardi was "gelastede" van zijn erfgenamen aan moederszijde. In elk geval was hij overleden toen op 6 mei 1705'''' zijn erfgenamen begonnen met de grote uitverkoop van zijn bezittingen, in dit geval van een hof en zomerhuisje op vrije eigen grond, ten westen van de Nieuwe Jatstraat gelegen (door zijn ouders op 7 mei 1677 aangekocht), aan de medicinae doctor Egbertus Vlisius. De boekhouder Valerius Elama, en Dr. Abelus Reichle, voerden dit uil met een volmacht d.d. 4 maart 1705, wat de sterfdatum nog wat verder terugbrengt. Een jaar daarna, in de herfst van 1706,91 werd een vrij globale verdeling overeengeko­ men tussen Harmannus' verwanten van vaders- en moederszijde. De laatstgenoemden hadden op 22 oktober 1704 Dr. Tiddo Gerhardi een lastgeving verstrekt, dus als dat speci­ aal voor dit doel was geschied zou Harmannus reeds voor deze datum zijn gestorven, dat wil zeggen in de loop van 1704. In grote lijnen kreeg elk van beide zijden terug, wat van hun kant was ingebracht; zij vrijwaarden elkaar voor verdere aanspraken en eventueel later opduikende erfgenamen. Naar "moederszijde" gingen de vaste goederen in het Old- ambt of onder Bellingwolde gelegen, en een vordering op het karspel Winschoten. Naar "vaderszijde" gingen de bezittingen in de stad, in Friesland, en de nodige brieven en con­ tanten. Deze erven waren: Livius Rijpema vroedsman te Harlingen; Jan Doetses en Leeuwe Ripama (de zoons van Hylck); Duirt Elama van Ripama; Jacob .lans nomine uxo- ris (d.i. Aeltien Ripama) en tevens als voormond over Leeuwe en Pieter Ripama (Aeltiens jongere broers); Wytze Roerts Brantsema nomine uxoris (= Hillegonda Rijpema). Aan­ sluitend op deze verdeling verkochten de Rijpema's het huis in de Oude Kijk in 't Jatstraat (dat op dat ogenblik meierwijze werd bewoond door de weduwe van pastor Hulse- busch)98 voor f 1500 aan hun verre familielid, de jeugdige advocaat Johan Ripama (IVa.2); zijn moeder was een Reichle, en de bovengenoemde gemachtigde een oom van hem. Zesachtste part van deze helft van de erfenis, ter waarde van f 5487, kwam terecht bij personen die hun domicilie in Friesland hadden: Livius Rijpema, Duirt Elama, Lieuwe en Peter Rijpema, Jacob Jans, en Widse Brondsema verklaarden op 30 juni 1707''' dat zij hun aandeel buiten de provincie zouden brengen. Op het register van de 400e penning werd dat bedrag gedeleerd; de resterende f 1928.17.0 zou op naam van de twee overige erven worden overgetekend, in casu op de gebroeders Jan Dootses en Lieuwe Rijpema.

62 Illd. Bouwe van Ripama, geb. te Ee, burger-luitenant te Dokkum, brouwer aldaar, lid vroedschap, later burgemeester, overl. (waarschijnlijk te Dokkum) begin 1694, tr. 1., otr. Dokkum 14 maart 1669, tr. te Ee, Eetske Botes Brantgum, dochter van Bote Edes Brantgum en Trijntje Petri, weduwe van Jan Meints, overl. 1669-'70, tr. 2. Dokkum 11 december 1670 Trijntje Pieters Fogelsanck, van Bolsward, doch waarschijnlijk geb. te Oosterwierum, dochter van Pieter Eeckes Vogelsangh en Antie Floris; zij was weduwe van Douwe Wytses (Brandsma). Eetske Botes Brantgum, van Dokkum tr. 1. otr. gerecht Dokkum 12 februari 1658 Jan Meints, van Kollum. Pieler Eeckes Vogelsangh werd op 28 december 1644 burger te Dokkum met attestatie van Oosterwierum, mogelijk dus is Trijntje in laatstgenoemde plaats geboren. Een attestatie uit Dokkum (voor Pieter Fogelsanck, kwartiermeester, en diens vrouw Antie Floris) werd op 30 juli 1644 te Bolsward ingeleverd; hij moet dus nogal heen-en-weer getrokken zijn. Op 4 augustus 1672 kwam hij (zonder zijn vrouw) te Rinsumageest binnen, vanwaar hij later ook weer vertrok. De dochter Trijntje tr. 1. Bolsward 27 november 1664 met Douwe Wytsesz, van Ternaard, schrijver onder kapitein Adolf de Gonne; hij overleed Ternaard 8 oktober 1668, waarna Trijntje op 30 januari 1669 terugkeerde in Bolsward. Uit dit huwe­ lijk waren geboren: a. Baukje Douwes Brantsma. b. Jetske Douwes Brantsma. Deze Douwe Wytsesz was een broer van Ruurd Wytsesz, executeur van Westdongeradeel, die Ternaard november 1664 ondertrouwde en aansluitende te Rinsumageest trouwde met Antie Bouwerts (ged. Rinsumageest 2 april 1648 als dochter van Bouwert Rinses). De ge­ broeders Ruurd en Douwe Wytses lieten aan hun nakomelingen de naam Brandsma na, en een zoon van Ruurd zou later met Hillegonda Rijpma trouwen.

Buwe Ripema, geboortig van Ee, werd burger te Dokkum 31 maart 1669 (zijn broer Ber- nardus nauwelijks een maand later); dat valt samen met zijn huwelijk. Zijn vrouw, toen al weduwe met kind, kan het huwelijk niet veel langer dan een jaar overleefd hebben; Bouwe hertrouwde reeds eind 1670. De boedelinventaris werd pas in augustus 1671 opge­ maakt,100 tegelijk met die van zijn tweede vrouw, die ook al weduwe was en twee doch­ ters had. Over deze Bauckien en Jetske Douwes waren hun ooms Ruurdt en Jan Wytses curatoren; voor de kinderen werd f 541 vastgezet. De boedel van Bouwe was veel groter; daarvan resteerde f 3260. Het blijkt dat hij een huis, brouwerij en mouterij in de Dokku­ mer Keppelstraat bewoonde (getaxeerd op 2000 gulden), verder was er brouwersgereed­ schap t.w.v. bijna f 1000, een brouwersschuit, f 200 aan contanten en ettelijke schilde­ rijen. Enkele andere objecten: (pro memorie) een derde deel van 25 grazen land tot Feerwerd in Groningerland, mandelig met respectievelijk zijn broer en zwager Bernard Ri­ pema en Doytse Jans; en eveneens pro memorie een zesde deel van 16 pondematen land op Kollumer Uiterdijken, gebruikt door Eeco Swalue. Jacob Lubberts als curator over Meint Jansen (het voorkind van Eetske Botes Brantgum) had als uitkoop van huis en brouwerij f 1638 te vorderen, doch Eetske had bij haar leven aan Buwe f 200 gelegateerd.

De bijlagen 11-20 bij civiele sententies voor hel Hof van Friesland (de stukken beslaan circa 250 pagina's) betreffen een geschil tussen de vijf kinderen van wijlen Bouwe Rijpema en Trijntje Pieters Vogelzang, alsmede de voordochíer van Trijntje (Baukje D. Brantsma) enerzijds, en Julius Schelto van Aitsma in zijn kwaliteit als mede-burgemeester en voorma­ lig ontvanger der boelgoederen te Dokkum. Het centrale probleem was gelegen in de ach­ terstallige boelgoedspenningen van het boelgoed gehouden op 23 juli 1694 in hel sterfhuis van Bouwe Rijpma. Rond datzelfde jaar 1694 verkocht Johannes Jennema als curator

63 over de kinderen van Buwe en Trijntie een huis, brouwerij en waterschuur ten oosten van hel Stadsdiep bij de Molensteegh te Dokkum. Genoemde weeskinderen verkochten (aan Mr. Nicolaus Rouwra, chirurgijn) eveneens een huis, stalling en tapperij "aen hel Lijck- padt" en de Hereweg te Hantum, bewoond door Taecke Jeppes."" Dezelfde curator Jo- hannes Jennema (actuaris van de boelgoederen in Ferwerderadeel) verkocht in 1697102 tweederde van een saté met huis en schuur, en 83 pondematen land in de Tjoegen te Ee, aan de curator van Elisabeth van Bosman. Op dat moment was Jacob Jans de meier; dat zou de schoonzoon (gehuwd met Aaltje Rijpma) kunnen zijn, hoewel die timmerman van beroep was. Onder de erfgenamen die in 1706-V7 de Groninger nalatenschap van Harmannus Rijpma verdeelden, waren een Lieuwe en een Pieter Rijpma, over wie Jacob Jans voormond was. Dat zullen de twee jongste kinderen uit het gezin zijn geweest; aangenomen dat Anneke en Saeckjen jong zijn gestorven (we zien ze niet meer genoemd) brengt dat het aantal kin­ deren inderdaad op vijf, zoals in bovenstaand proces vermeld. Pieter zal dan de latere brouwer te Leeuwarden zijn en is vernoemd naar moeders vader. Ook in 1704 waren zij nog minderjarig: op 14 april 1704'03 werd tot curator benoemd Jakob Jans, mr. timmer­ man te Ferwerd, zwager van Trijntje Pieters Vogelsang (bedoeld zal wel zijn, zwager van de kinderen: hij was met hun zuster Aaltje getrouwd). In 1709 werden Djoerd Rypama en Jakob Jans benoemd tot curatoren over Pieter, die toen 19 jaar oud was. Uit het tweede huwelijk, allen te Dokkum (zonder vermelding van moedersnaam): 1. Anneke, ged. 29 september 1671. 2. Altje (Aeltje) Rijpma, ged. 12 oktober 1673, lidmaat op belijdenis te Ferwerd 16 ja­ nuari 1696, overl. Ferwerd voor 1718, tr. circa 1695 Jacob Jans Dijkstra, mr. tim­ merman te Ferwerd, overl. aldaar voor 1718. Over de drie kinderen uit dit huwelijk (Janke oud 18 jaar, Antje oud 15 jaar en Sytske oud 11 jaar) werd op 30 december 1718'04 Lieuwe Rypema, candidatus te Nes, als cura­ tor aangesteld. Op dezelfde datum'05 werd inventaris opgemaakt van het sterfhuis "in de Buiren" te Ferwerd. Onder andere was aanwezig een zilveren medaille "waarop staat de belegeringe van Groeningen aan de ene sijde an aan de andere sijde een Latijns veers". Uit dit huwelijk: a. Romkje Jacobs Dijkstra, ged. Ferwerd 26 maart 1699, meerderjarig in 1718. b. Janke Jacobs Dijkstra, ged. Ferwerd 20 maart 1701. c. Antje Jacobs Dijkstra, ged. Ferwerd 4 april 1706. d. Sytske Jacobs Dijkstra, ged. Ferwerd 16 december 1708, bij deze doop staat ver­ meld dat de vader timmerman is. 3. Duiert, ged. 16 februari 1676, volgt IVc. 4. Hillegonda Rijpema, ged. 13 november 1678, otr./tr. Dokkum/Foudgum 18 maart/21 april 1694 Wytse Ruirds Brandsma, ged. Ternaard 3 februari 1667, lidmaat op belijdenis Ternaard 30 januari 1691, schoolmeester en ontvanger te Foudgum, zoon van Ruurd Wytses Brandsma en Antie Bouwerts. Hij werd aangesteld als schoolmeester en ontvanger te Foudgum in augustus 1695m en kwam van Ternaard met attestatie op Allerheiligen van dat jaar. Bij de al genoemde erf de­ ling van Hermannus Rijpema's nalatenschap erfde hij mee "nomine uxoris'; op 30 juni 1707'07 verklaarde "Wìdse Brondsema" dat zijn aandeel in de erfenis buiten de provincie was gebracht. Uit het huwelijk (o.a.?): a. Ruijrt Brandsma, ged. Foudgum 28 november 1706. b. Japik Brandsma, ged. Foudgum 26 januari 1710. 5. Saeckjen, ged. 17 mei 1682, jong overl. 6. Lieuwe, ged. 4 mei 1684, volgt IVd.

64 7. Saakje, ged. 25 februari 1687. 8. Pieter, waarschijnlijk geb. Ee circa 1690, volgt IVe.

IVc. Duirt Elama van Rijpema, ged. Dokkum 16 februari 1676, herbergier (in 1707 en 1709-'10 als zodanig te Ferwerd), aangesteld als burger van Dokkum 8 juni 1717, tr. 1. ,/(voor 1696) Tictske Jenties Blinxma, geb. circa 1662, dochter van Jentie Sytses, landbou­ wer te Weidum, en Antie Bauckes,108 tr. 2. (circa 1707) Antje Meinerts (Meints, Men- nerts), (van Birdaard?), overl. na medio 1712, tr. 3. Dokkum 26 mei 1720 Antje Lam- merts, ged. Holwerd 28 februari 1686, dochter van Lambert Thijssens en Stijntje Benedictus; zij was eerder gehuwd met 1. (Dokkum 28 februari 1712) Arnoldus Uma, procureur fiscaal van Dokkum, en 2. (Dokkum 30 oktober 1718) de vroedsman Lieuwe Douwes Kramerus. De omzwervingen van Duirt kunnen we althans gedeeltelijk volgen aan de hand van de lidmaat-inschrijvingen, echter niet van hemzelf maar van zijn tweede vrouw. Aanvankelijk woonde hij te Ferwerd, daar werden althans in 1696 en 1702 kinderen geboren. Enkele bijlagen van civiele sententies van het Hof van Vriesland109 geven ons de naam en leeftijd van zijn eerste vrouw. Antie Meinerts, huisvrouw van Duert Elama van Rijpema, werd als afkomstig van Bir­ daard op getuigenisse lidmaat te Ferwerd, 11 augustus 1707. De eerste jaren bleven zij daar nog wonen, en Duurt was in 1709 curator over de kinderen van Johannes Ypes aldaar. Van Ferwerd kreeg zij op 2 mei 1710 attestatie naar Buitenpost; noch in Ferwerd, noch in Buitenpost zijn uit dit huwelijk kinderen aangetroffen. Aansluitend arriveerde zij, we­ derom met attestatie, op 12 juni 1712 te Grijpskerk. Daarna zijn we haar spoor bijster. Duirt zelf (die kennelijk geen lidmaat was) bleek ten tijde van zijn tweede huwelijk in 1720 burger te Dokkum te zijn: hij heette toen Duird Elema van Ripma, burger te Dokkum. De kinderen uit dat huwelijk werden echter te Kollum gedoopt. Uit het eerste huwelijk: 1. Bouwe, ged. Ferwerd 28 september 1696, volgt Va. 2. Sytse, ged. Ferwerd 19 maart 1702. Uit het derde huwelijk: 3. Trijntje, ged. Kollum 10 augustus 1721. 4. Stijntje (Christina) Duurds Elema van Rijpema, ged. Kollum 1 november 1722, overl. Dokkum 11 maart 1804, otr. Groningen 5 november 1740, tr. Dokkum 4 de­ cember 1740 Reurt Bouwes Fontaine, ged. Burum 26 januari 1716, visafslager, overl. na 1794, zoon van Buwe Fontein en Wytske Westerman.110 Uit dit huwelijk, allen gedoopt te Dokkum: a. Wytske Ruurds Fontein, ged. 24 maart 1743, overl. voor 1771, tr. Dokkum 19 april 1761 Hotse Martens Pekelsma, glazenmaker te Dokkum. b. Antje Ruurds Fontein, ged. 1 januari 1745. c. Bouritius Ruurds Fontein, ged. 1 januari 1746. d. Duurd Ruurds Fontein, ged. 30 januari 1749, kunstschilder, tr. Dokkum 24 janu­ ari 1790 Maria Jans Kok, van Dokkum. e. Schelte Ruurds Fontein, ged. 28 maart 1751. f. Sjoukje Ruurds Fontein, ged. 15 april 1753, tr. Dokkum 25 juli 1779 Gerryt Synja, van Dokkum. g. Bouritius Ruurds Fontein, ged. 20 februari 1757. h. Trijntje Ruurds Fontein, ged. 29 januari 1759, tr. Dokkum 19 februari 1792 Har- mannus Haakma, burgervaandrig te Leeuwarden.

65 5. Lieuwe, ged. Kollum 18 februari 1725 (hij zal wel zijn vernoemd naar de eerste man van zijn moeder).

Va. Bouwe Rijpma, ged. Ferwerd 28 september 1696, brouwer te Burum, later herber­ gier te Groningen, daar overl. (breuk betaald 4) juni 1756, tr. Kollum 18 april 1723 Antje Aukes Heinema, ged. Kollum 9 september 1703, overl. na 1774, dochter van Auke Jans; zij hertrouwde (voor haar Duirt Rijpma als soon), otr./tr. Groningen/Ballum 16 juni/24 juli 1759 Simon Cuperus, van Sapmeer, predikant te Ameland (Ballum en Hollum) 1722-1772, overl. zeer kort na dit emeritaat.1" Bouwe was aanvankelijk "brouwer tot Boerum". Hij verkreeg het kleinburgerrecht van Groningen in 1732 en betaalde op 25 juni 1732"2 aan de stedelijke diaconie f 17 niet al­ leen wegens het burgerrecht, maar mede als admissiegeld voor het herbergiersgilde. Hij had de maand tevoren op een publieke verkoping"3 van de erven Jannes Clooster- huis en Johanna Elisabeth Entrup een tapperij "De Slingerie" genaamd aangekocht, staande op eigen grond buiten de Apoort, met de grond of klosbaan erachter, waarvoor jaarlijks f 23 octrooigeld aan de stad voldaan moest worden. Van de prijs ad f 4500 moest contant f 1500 worden voldaan, waarvan f 1100 werd verschaft door de brouwer Hindrik Ottinga. Op 7 mei 1733"4 blijkt deze ook de twee overige termijnen van de koopsom voldaan te hebben; hij behield het "recht van gereserveerden eigendom" over de behui­ zing. Bij zijn overlijden in 1756 woonde Bouwe Rijpma daar nog steeds, maar van zijn hypotheek heeft hij niet veel kunnen aflossen; toen op 27 april 1759"5 zijn weduwe de herberg overdroeg aan haar zoon en schoondochter Auke Rijpema en Itjen Kramers, be­ droeg de schuld nog f 3800. Die kwam ten laste van het jonge echtpaar, alles bij wijze van verrekening van het vaderlijk erfdeel, en met instemming van Duirt Rijpema als broeder. Bij die gelegenheid noemde de weduwe zich Antje Heynema. Half juni, dus een paar weken na deze overdracht, ondertrouwde zij met de predikant te Ameland, doch nog eens vier weken later"6 maakte zij als Antje Aukes weduwe van Bouwe Rijpama een testa­ ment van zeer beperkte inhoud. Het diende uitsluitend om haar lijfstoebehoren en goud, zilver en kleinodiën te legateren aan Antje Rijpema, de (oudste) dochter van haar zoon Duirt Rijpema bij Jantjen Sipkes, zonder dat deze daartegen enige doodskosten zou heb­ ben te voldoen. Zou beppe naamziek zijn geweest? Met haar tweede echtgenoot is Antje naar Ameland vertrokken; zij werd op 3 augustus 1759 met attestatie van Groningen in Ballum ingeschreven. Ook deze echtgenoot stierf eer­ der dan zijn vrouw; na een vijftigjarig predikantschap op Ameland werd hij emeritus ver­ klaard met behoud van zijn volle traktement, doch stierf vrijwel direct daarna. Op 31 mei 1774"7 verzorgde Auke Rijpema namens zijn moeder Antje Aukes, weduwe Cuperus (dan erfgename van wijlen Sybren Aukes en Aafke Jans) de verkoop van kamers ten noor­ den aan het Hoendiep buiten de A-poort. Uit dit huwelijk: 1. Duird, ged. Burum 4 juni 1724, volgt Vla. 2. Auke, ged. Burum 12 maart 1727, volgt Vlb.

Vla. Duird Elama van Rijpema, ged. Burum 4 juni 1724, lidmaat op belijdenis Gronin­ gen juni 1746, herbergier aldaar vanaf 1751, overl. Groningen (lijklaken M.K. 27 sep­ tember, breuk betaald 29) september 1771, tr. 1., otr./tr. Groningen A.K. 3 april/21 april 1751 Jantje Sipkes, ged. Groningen M.K. 2 mei 1727, overl. Groningen (breuk be­ taald 20) april 1765, dochter van Jacobus Sipkes en Aafjen Struive, in Heerestraat, tr.

66 2., otr./tr. Groningen M.K. 1 maart/21 maart 1766 Geertruida Harteken, ged. Gronin­ gen A.K. 6 oktober 1723, overl. Groningen 1 februari 1790, dochter van Berent Hart- kens en Geertjen Jans Fabers. Hel huwelijk van Duirt Elama van Rijpema en Jantien Sipkes, dat in april 1751 werd ge­ sloten, ging met vele moeilijkheden gepaard. Op 4 november 1749"s deelde Duirt aan burgemeesteren en raad mede, hoe "met kennis en goedvinden sijner ouderen sìg in trouw­ beloften heeft geengageert an Jantyn Sipkes, dogier van de vaandr. J. Sipkes, en wel met genoegen van veele harer naaste bloedverwanten, blijk versterkende certificatie; egter tot hyrtoe so ongeluckig geweest, dat tegen alle beleefde ansoekingen de vader niet te dispone­ ren is, om sijn consent daar toe te verkenen..." Daarmee is het probleem wel ongeveer duidelijk. Dit rekest ging vergezeld van een tweede door de aanstaande bruid zelf, die van burgemeesteren en raad venia agendi kreeg om tegen haar vader te procederen, nadat de zaak door de raadsheren van het nedergericht is bezien. Op 17 februari 1750 rekestreerde zij opnieuw en op 2 maart 1750 diende ook haar vader een rekest in,"9 maar burgemeesteren en raad laten dan de zaak verblijven aan de ordinaris cours van justitie. Daarmee werd het probleem op de lange(re) baan ge­ schoven en op 27 oktober 1750'20 heeft Jannetjen het huis moeten verlaten omdat ze door ongeluk in haar vaders ongenade is vervallen... Zij verzocht om venia aetatis (aange­ zien zij reeds 23 jaren heeft bereikt) of voorstanderen om enigszins van haar moederlijke goederen te profiteren. Haar vader bood aan om haar lijfstoebehoren uit te keren conform een voorgelegd overzicht, waarbij acht servetten en een tafel/aken nog een twistpunt blij­ ven; hierin namen burgemeesteren en raad genoegen. Een half jaar later, op 23 maart 1751'2' rekestreerde Jantien, dan intussen 24 jaren oud, of de huwelijksproclamata mogen worden opgetekend. Haar vader, de luitenant Jambus Sipkes, "zal worden gelast reden te geven, waarom onwillig is consent in voorschr. houw- lijk te geven". Na gehoord rapport kreeg zij een week later van het stadsbestuur de ge­ vraagde toestemming.'22 Mogelijk heeft het probleem gelegen in de financiële achter­ grond van beide jongelui; Jantie Sipkes behoorde tot het drukkersgeslacht Sipkes/Hoitsema, van de Groninger Courant (haar kinderen erfden dan ook een aandeel daarin), maar over het geheel genomen gaf de houding van de vader een indruk van weinig rationeel verzet. Het jonge paar maakte 4 december 1752'23 (drie maanden voor de geboorte van het eer­ ste kind) een testament; eventuele kinderen erven gelijkelijk. Indien Duirt zal vooroverlij- den, behoudt de vrouw de vrije beschikking over de boedel mits uitkerende het lijfstoebe­ horen en de helft van wat er staande huwelijk mocht zijn aangeërfd; na haar dood valt dan de boedel in twee helften uiteen. Hetzelfde geldt ook andersom. Aan de gemene armen dezer stad laten zij twee dukaten na, na beider dood te voldoen, althans wanneer zij kinderloos overlijden; dit wordt ook vermeld in het legaatboek van de stad Gro­ ningen. '24 Duurt Elama van Rijpma rekestreerde op 18 juli 1754'25 om "gelijk voorleden jaar bui­ ten Ebbingepoort een silveren sweep te laten verrijden en op die dag an de poorten billiet- ten te slaan tot waarschouwinge om sig van de baan te onthoude"; dit werd door herber­ giers en tappers wel vaker gedaan. Burgemeesteren en raad "designeren ten dien fine de Curreweg (= Korreweg) en accorderen het verzoek". Veel meer valt er in die periode niet te vinden, behalve de doop van vier kinderen in de Nieuwe Ebbingestraat (de rijderij werd dus kennelijk dicht bij huis gehouden). Op 17 juni 1762m leenden zij samen met Synko Hoitsema f 500 van Jan van Kruissen, mogelijk ten behoeve van de Courant? Dit werd blijkens kantmelding afbetaald op 8 sep­ tember 1767. Later datzelfde jaar, op 2 december 1762'27 leenden dezelfden van ds. Andel Hoitsema, predikant tot IJlst in Friesland, f 400; dit werd op 15 september 1769

61 afbetaald daar Synko Hoitsema was gehuwd met Jantiens zuster Gertruda Sipkes; over hun dochter Jacoba Hoitsema was Mr. Duirt Rijpma voogd.'28 Als Synco Hoitsema daarop hertrouwt met Eva Jans ten Cate, zijn z'n zwagers monsieur Hillebrand Ensing en Duirt Rijpema getuige bij het huwelijkscontract.129 In april 1764 overleed Jantie Sipkes. De maand daarop kocht Duirt Rijpma, inderdaad alleen, van Geertruida Berkela namens haar moeder Trijntjen Veldhuisen weduwe van Frerik Berkela'30 bij publieke verkoop een behuisinge met hofje erachter ten oosten in de Oosterstraat op vrije eigen grond. Grenzende ten noorden aan de weduwe van Hindrik Holthuis met een mandelige gang, ten oosten secretaris Entrup, ten zuiden monsieur Ti- boel en koopman F. Veenhorst, ten westen de straat. De prijs ad f 2100 en 7 doiten (!) is te voldoen in drie termijnen van f 700 en 3, respectievelijk 2 doiten. Daartoe leende Duirt op 6 mei 1765'3' f 700 (die werden afbetaald op 8 mei 1769) van de koopman Menso Viëtor; het resterende bedrag van f 1400 plus de vier duiten werd op 15 november 1765'32 verschaft door de voorstanderen over de dochter van wijlen Wicher Heykes, bij wijze van hypotheek. Deze hypotheek werd op 2 november 1769'" in zijn geheel overge­ daan aan hopman Theodorus van der Haven en Maria van Bolhuis, en vervolgens door dezen op 28 april 1773'34 aan Harmannus Steenhuizen. Uiteindelijk werd hij ter stads­ weeskamer voldaan op 1 oktober 1781. Daarop volgde de aanzwering van voogden over de twee minderjarige kinderen uit het hu­ welijk Rijpma-Sipkes, met name Aefje in het 12e en Jacoba in het 8e jaar; dit geschiedde op 11 februari 1766'35 door Hillebrand Ensing voormond, Auke Rijpma en Synko Hoit­ sema opzienders (in de boedelscheiding voogden genoemd). De inventaris ter weeskamer'36 was gedateerd 24 februari 1766 en somde het lijfgoed en meubilair op. Daarnaast tot vast goed het bovengenoemde huis in de Oosterstraat (waartegen dan wel de hypotheek als schuld stond), de helft van de drukkerij met S. Hoitsema in de mande en de helft van het bedrukte papier, al dan niet bereide schapevellen en pergament, etc. Tevens de met S. Hoitsema mandelige helft van twee kamers, schuir en hofje erachter op het eind van de Jonkerenstraat, tezamen getaxeerd op (de helft van) f 600. Voor de kinde­ ren resteerde tenslotte toch niet meer dan f 648.4.0. De scheiding vond op dezelfde dag plaats.'37 Behalve het geld zouden de meisjes een ordentelijke uitboedeling krijgen, en wat er nog resteerde van het moederlijke lijfstoebehoren. Uit de revenuen van het drukken der couranten zou de vader jaarlijks f 20 aan de voorstanderen uitkeren. Aansluitend hertrouwde Duirt; als Duurt Elama van Rijpema betaalde hij op 29 maart 1766 zes gulden aan de stedelijke diaconie "wegens trouwen met Geertruida Harteken op vrijdag avont den 2. deses in Martini Kerk".'38 In dezelfde periode werd ook haar erf­ deel afgerekend. Op 1 juli 1766'39 verkochten de erven Hartkens, waaronder Geertruida en Duirt, het een en ander. Als Geertruida Hartekens geassisteerd met haar eheman Mr. Duirt E. Rijpma (hij ondertekent zelf als D. Elema van Rijpma) ontving zij op 10 juli 1766'4" haar aandeel afkooppenningen van haar stiefmoeder Gezina Meinders. Daarna zien we weer een lening van de beide echtparen Rijpma en Hoitsema, dus waar­ schijnlijk weer ten behoeve van de drukkerij; op 10 juli 1766 leenden zij van ds. Bacot, predikant tot Hontenisse buiten Hults (sic) f 600, hetgeen werd afbetaald op 14 september 1769."" En op 20 april 1768'42 leenden zij wederom f 250 van ds. Andel Hoitsema, de predikant te IJlst. Ook dit werd op 14 september 1769 afbetaald. De afbetaling van al deze leningen hing klaarblijkelijk samen met de publieke verkoop van de mandelige "pergamentmakerie op het eynde van de Jonkerenstraat aan de wal in Mar- wijksdwenger op stadsgrond", doende jaarlijks tot grondpacht f 1.10.0. Het betrof een grote werkschuw met ramen en andere gereedschappen, kuipen, vaten op een open plaats daarachter, met een hof en zomerhuis, en nog twee kamers voor de werkschuur staande met een doorgaande gang daartussen en een put voor de deur, etc. De verkoop vond plaats

68 op 16 november 1768'43 en de prijs was f 1125. Borg voor goede levering was de vaan­ drig J. ten Cate voor de helft zijn dochter Eva ten Ca te, weduwe van Synko Hoitsema toekomende; en monsieur A. Rijpma voor de helft aan Duirts voorkinderen toekomende wegens de moederlijke afkooppenningen. Niet al te lang nadien, in 1771, overleed Duirt. Pas zes jaar later, op 9 januari 1777'44 maakte Geertruida als stiefmoeder een scheiding en afkoop met Auke Rijpema voormond, schrijver Jacobus Sipkes en Jan Croese voogden over de twee minderjarige dochters. Zij zou de goederen behouden; behalve de reeds toebedeelde moederlijke afkooppenningen kregen de kinderen nu nog f 1314.12.0 alsmede f 533.15.4 wegens goede uitstaande kre­ dieten, geproflueerd van der pupillen moeye de weduwe Hoitsema met wie zij de drukkerij mandelig hebben (en houden). Bij die gelegenheid werd er ook een inventaris van de goe­ deren opgemaakt145 waarin tevens sprake is van een erfenis ad f 100 van hun moederlijke grootmoeder de weduwe Ensing, en waarin tevens het vaderlijk lijfstoebehoren wordt op­ gesomd. Behalve wat swarte en blauwe rocken waren dit "een silveren orlogie, ses silveren gaspen en een paar dito cnoopjes in de mougjes". De beide dochters compareerden op 1 oktober 1781 ter weeskamer,'46 op welk tijdstip Aafje Rijpma ipso jure mondig was en Jacoba Rijpma venia aetatis had bekomen volgens apostille van 9 juli 1781. Zij verklaarden alle reeds genoemde bedragen ontvangen te heb­ ben; de drukkerij der Groninger Courant bleef tussen hen dejuffr. Hoitsema verder man­ delig; de f 20 jaarlijks uit het provenu der Courant is correct ontvangen evenals de erfenis van hun overgrootmoeder, de weduwe Ensing te Gieten in Drenthe. Klaarblijkelijk werd toen de gezamenlijke huishouding definitief opgeheven. Op dezelfde dag147 verkocht hun stiefmoeder aan Roebert van der Nap en Maria Martina Sevensteern haar behuizing ten oosten in de Oosterstraat met een hof en zomerhuis daarachter, aan de noordzijde een mandelige zijgang aan de Oosterstraat. Grenzende ten noorden aan de weduwe Holthuis, ten oosten de heer Entrup, ten zuiden J. Sikkens en ten westen de straat; dit bracht f 2207 op, waarvan contant werd ontvangen f 207. Daarna is Geertruida klaarblijkelijk gaan wonen op een bovenwoning ten huize van de chirurgijn Ditmar in de Oosterstraat, want daar overleed zij op 1 februari 1790. Nadat aan haar erfgename juffer Annigje Suidema het beneficium inventarii was verleend, werd de nalatenschap op 27 fe­ bruari 1790 gerechtelijk geïnventariseerd;148 het betrof verscheidene pagina's opsomming van lijfgoed en sieraden, verder enig huisraad waaronder vijf chinese schilderijen en een ander "schilderie van de Princesse, een boek zijnde een bibel van Keur in sygrein, een kleine spiegel, een klein kabinetje, een eiken kabinet met drie onderlaaden", enz. Aan con­ tanten in zilveren en koperen munt, alsmede wat door de buren in bewaring was genomen, f 42.12.4. Uit het eerste huwelijk, allen te Groningen in de Nieuwe Ebbingestraat: 1. Antjen, ged. N.K. 15 maart 1753, overl. na juli 1759, doch bij de scheiding met de stiefmoeder in 1777 niet meer genoemd. 2. Aafjen Rijpma, ged. N.K. 29 december 1754, overl. Groningen (als Aaffien Riepma, in het Geertruidsgasthuis, ongehuwd, oud 71 jaar, zonder beroep) 9 november 1826. Zij werd ingevolge akte van 5 januari 1807'49 in het Geertruidsgasthuis geadmitteerd als conventuale, nog maar 53 jaar oud. In de overlijdensakte werd haar vader genoemd Duurt Riepma, in leven boekverkoper. 3. Bouwe, ged. N.K. 29 augustus 1756, jong overl. 4. Jacoba Rijpema, ged. N.K. 19 oktober 1758, lidmaat op belijdenis (in Oosterstraat) Groningen mei 1779, venia aetatis 9 juli 1781, overl. waarschijnlijk in de loop van 1799, tr. 1., otr./tr. (voor haar Jan Croese als neef) Groningen M.K. 27 april/17 mei 1782 Hindrik Holthuis, zoon van Philippus Holthuis en Annegien Eekens, tr. 2., otr./tr. Groningen 4 maart/19 maart 1797 Jan Eitjes, van Westeremden, zoon van

69 Eitje Jans en Trijntje Nicolaas Sterenberg; hij hertrouwde Groningen 25 mei 1800 Fennegien Smaal. Bij het huwelijkscontract in 1782'50 werden de wederzijdse ouders alle genoemd, doch al­ leen bruidegoms moeder was toen nog in leven. Aan bruidszijde getuigde toen Aaffijn Rijpma volle zuster, Jan Cruise neef. De bruidegom was een buurjongen (zijn ouders woonden naast de meisjes Rijpma in de Oosterstraat) en dat huis werd door vrouw Anne- gyn Eekens weduwe van Fylippus Holthuis op 18 februari 1785"' aan haar zoon en schoondochter overgedragen. Zij bedong wel, dat ze haar leven lang in de "agtercamer" mocht blijven wonen. Hindrik Holthuis overleed tussen 1792 en 1797 en op 25 februari 1797'52 werd er een in­ ventaris opgemaakt. De behuizing ten oosten in de Oosterstraat werd gewaardeerd op f 4192; deze bestond uit een voorkamertje, keuken, gang, keukentje, snuif kamertje, voor­ huis of winkel (met een toonbank en snuifpotten) en een achterhuis. Netto resteerde voor de kinderen slechts f 670.2.4. De afkoop van de moeder met de voorstanderen Jan Hol­ thuis, Berend Eling en Jan Croese vond ook op 4 maart 1797plaats.'53 Op dat moment waren nog in leven Philippus, Duurt Elama en Frans Holthuis, de drie oudste kinderen uit het huwelijk. Het huwelij kscontract met Jan Eitjes had Jacoba toen kort tevoren geslo­ ten;'54 de beide ouders van de bruidegom getuigden daarbij. Aan haar kant de weduwe Philippus Holthuis, de inwonende schoonmoeder dus; verder Aafjen Rijpma volle zuster, Jan Cruize neef en Wibbina Wijndels nicht, Jan Holthuis oom, Siegjen Beerends Eelingh moei, en enkele neven en nichten. Het huwelijk zal op z'n best twee-en-een-half jaar geduurd hebben. Op 23 december 1799'55 werden de drie zoons Holthuis in het Groninger Burgerweeshuis opgenomen "de moeder laast overleden zijnde heeft gewoont in de Oosterstraat hebbende de coopmans en cramer gilde". Alle drie waren eind 1809 nog in leven; bij het huwelij kscontract van Philippus Holthuis op 28 oktober 1809'56 (met Doetje Klos) waren zijn beide broers getuige. Uit dit huwelijk, allen geboren in de Oosterstraat te Groningen: a. Philippus Holthuis, ged. M.K. 25 maart 1783. b. Duurt Elema Holthuis, ged. M.K. 17 mei 1785. c. Frans Holthuis, ged. M.K. 13 maart 1787. d. Jantje Holthuis, ged. M.K. 8 april 1791, jong overl. e. Hindrik (ook: Jan Hindrik) Holthuis, ged. M.K. 14 december 1792, jong overl.

VIb. Auke Rijpema, ged. Burum 12 maart 1727, herbergier te Groningen vanaf 1759, overl. aldaar (breuk betaald 11) september 1780, otr. Leeuwarden 22 december 1758, tr. Groningen N.K. 11 januari 1759 Utje Cramer, ged. Leeuwarden 22 april 1739, overl. voor augustus 1784, dochter van Jan Clasen Kramer en Mayke Jeltes; zij hertrouwde, otr./tr. Groningen N.K. 20 oktober/15 november 1781 Harmannus Tjeerds ter Woldt, van Leens. Evenals zijn ouders woonde Auke in de Slingerie builen de A-poort; deze tapperij had hij in 1759 van zijn moeder overgenomen en inderdaad betaalde hij in dat jaar f 17'51 voor zowel het burgerrecht als het admissiegeld voor het herbergiersgilde; hij moet daarvan later ook olderman geweest zijn. Aan zijn moeder was hij op dat moment schuldig f 3800, tegen een vrijwel volledige hypo­ theek.'58 Een huwe lij kscontract had het jonge paar niet gesloten, maar kort na het huwelijk'59 maakten zij bij gebrek daaraan wel een testament op, waarin overigens niets bijzonders werd bepaald. Als weduwe maakte Utje Cramer op 30 april 1781'60 een schei­ ding en deling met Auke Jurres voormond, Idske Jurres en Aaldrik Klaessens voogden

70 over haar vijf minderjarige kinderen namelijk Jan in't 22e, Bauwe in't 14e, Antje in't 12e, Mayke in 't 11e en Deurt Elama in 't 9e jaar; deze zullen tot hun 18e worden grootgebracht, de oudste zoon tot zijn 25e. De kinderen kregen tezamen f 1607.2.2 en elk een ordentelijke uitboede/ing, plus nog f 100 aan uitgeschoten doodskosten. Volgens de inventaris'61 van dezelfde datum stond de Slingerìe gewaardeerd op f 7500 en omvatte het lijfstoebehoren behalve de kleding een gouden "zak orologi". Utje hertrouwde als weduwe, met huwelijkse voorwaarden op 14 november 1781,'62 met Harmannus ter Wolt, jongman; aan bruidszijde getuigden toen Sibbelje Kramer, volle suster, en Jannis Poelman en Roelof Bebing, dedigslieden. Uit haar eerste huwelijk had ze een kleine schuld meegebracht (ter grootte van f 27) aan Dr. D. Brugsma; deze liet op 31 mei 1783'º op haar halve inventaris beslag leggen. Zij werd toen "gesterkt" met H. T. Wolt. Dit tweede huwelijk heeft Utje overigens niet lang overleefd. De vier jongste kinde­ ren werden in het burgerweeshuis aangenomen op 20 augustus 1784'M als kinderen van Auke Rijpma en Ytjen Kramers, de moeder laatst overleden, achter het Nieuwe Kerkhof f hebbende de tappergilde. Uit dit huwelijk, allen geboren te Groningen buiten A-poort: 1. Jan, ged. A.K. 21 oktober 1759, nog genoemd in 1781. 2. Bouwe, ged. A.K. 25 november 1761, jong overl. 3. Bouwe, ged. (N.K. of A.K.?) 26 december 1764, jong overl. 4. Bouwe, ged. A.K. 30 maart 1766, volgt Vila. 5. Antje Rijpma, ged. A.K. 12 juni 1768, lidmaat Groningen (in 't Burgerweeshuis) febr. 1790, otr. Appingedam (Ie proclamatie 13 juni 1790) Derk Jans Huisinga, van Appingedam; "zijnde geregtelijk de proclamatien bespiert 19 juni 1790". Zij zijn getrouwd Haren 1 augustus 1790 "met een certificatie van de commissarissen der huwelijkszaken in Groningen en "vertoning ener quitancie van de Boekhouder der diaco- nen aldaar". DJ. Huisinga moest dan ook aan de diaconie f 24 betalen "wegens deszelfs copulatie met Antje Rijpma buiten de stad",165 en enkele maanden later werd door de stedelijke kerkeraad "omtrent Antje Rijpema wegen praemature conversatie geresolveerd dat haar eene attestatie naar waarheid zou gegeven worden".'66 6. Maijke Rijpma, ged. A.K. 7 maart 1770, in het Burgerweeshuis, werd lidmaat mei 1791. Met attestatie uit Groningen arriveerde zij in Leeuwarden op 8 maart 1793. Zij is daar niet gehuwd. 7. Duurt Elema Rijpma, ged. A.K. 21 februari 1773. Op 7 januari 1788'67 werd "commissariaat gemaakt" de bekentenis van Duirt Elema Rijpma, alumnus in het Burgerweeshuis, dat hij met twee jongens gealimenteerd in het Di­ aconie kinderhuis enige diefstallen had begaan. Later was hij "uit het convent gelopen" en moest daarom op 25 april 1801 een rekest bij burgemeesteren en raad indienen om zijn ouderlijke erfdeel van het weeshuis los te krijgen; op 15 juli 1801 ontving hij f 133.10.0.

Vila. Bouwe Rijpema, ged. Groningen A.K. 30 maart 1766, overl. na februari. 1814, tr. (circa 1797) Ulanda Josina Kamminga, geb. Leeuwarden 21 januari 1777, mogelijk lid­ maat op belijdenis (als Josina Ulanda Kamminga) Leeuwarden 7 maart 1806, winkelierse te Groningen, overl. na 1840, dochter van Claas van der Kam en Geertruid Bongers (doopgetuige Gertie van der Kam). In 1821 werd hij gegageerd sergeant genoemd, dan is hij absent sedert acht jaren, en 1833 gepensioneerd sergeant, absent sinds ongeveer 20 jaren. Als militair zal hij in verschillende plaatsen gewoond hebben en van zijn gezin zijn niet alle gegevens bekend geworden. Evenals zijn ouders had hij banden met zowel Friesland als Groningen; zijn afkomst wordt bevestigd door de naam Utje (naar zijn moeder) die

71 hij aan zijn dochter gaf. Zeker woonden zij aanvankelijk te Leeuwarden: Ulanda Josina Kamminga, oud 23 jaar, gehuwd met Bouwe Rijpma en wonende aan de Nieuweburen te Leeuwarden, gaf op 22 oktober 1800'6S een getuigeverklaring inzake diefstal van was­ goed van haar bleek. Na het verdwijnen van haar man was zij (b. v. volgens een vermelding van 1833) winke- lierse te Groningen en daar woonde zij nog in 1840, toen zij toestemming gaf voor het huwelijk van haar zoon. Haar overlijden vond ik daar niet. Aangezien ze vanaf 1814 als onbestorven weduwe te Groningen was achtergebleven, was het niet zo vreemd dat zij een aantal jaren later nog een zoon kreeg: a. Geert Kamminga, geb. Groningen 19 juni 1822, tr. aldaar 15 november 1840 Mettje de Pater. Uit dit huwelijk: 1. IJtie Geertruida Rijpma, geb. Leeuwarden 23 juni 1798, naaister, tr. Groningen 4 fe­ bruari 1821 Jan Jans Kramer, geb. Britsum 2 februari 1798, kleermaker, zoon van Jan Jans Kramer, in leven melktapper, en Epkje Sjoerds, dan melkvrouw te Leeu­ warden. 2. Glaasje, geb. Leeuwarden 17 november 1800. 3. Kind, geb. circa 1803. Te Leeuwarden overleed namelijk op 17 augustus 1807 een kind van Bouwe Ripma oud 4 jaren, aan de wal bij de Dienaars Frans. 4. Geertruida Itje Rijpma, geb. Aduard 30 mei, ged. Groningen 12 juni 1811, inlandse kraamster, tr. Groningen 10 februari 1833 Klaas Berents Klaassens, geb. Weiwert 15 februari 1808, gepensioneerd korporaal, laatst in garnizoen te Maastricht, zoon van Berent Klaassens, in leven kastelein, en Ellechien Eekens. 5. Fredrik Wilhelm, geb. Groningen (Nieuwe Kijk in't Jatstraat F 281) 19 oktober, overl. aldaar 18 december 1814; zijn vader was toen al lang verdwenen.

IVd. Lieuwe (of Livius) Rijpma, ged. Dokkum 4 mei 1684, tr. 1. (afkomstig van Dok- kum), otr. Nes (W.) 11 oktober 1706 Maaike Sybrens, ged. Nes 3 juni 1681, dochter van Sybren Harkes, tr. 2. (afkomstig van Nes), otr. Nes 25 november 1719 Stijntje Imes, in 1708 van Paesens, in 1719 van Nes; zij tr. 1., otr. Nes 15 september 1708 Syds Sybrens. Mogelijk wordt hij bedoeld met de "Lieuwke (Doitses??) Rijpma", chirurgijn te Nes, die in 1715 in het Christophorileen stemt. Samen stond het echtpaar in elk geval op de in 1712 opgemaakte lidmatenlijst te Nes. Uit het eerste huwelijk: 1. Trijntje Rijpma, ged. Nes 18 december 1707, lidmaat op belijdenis aldaar mei 1730, otr. Nes 2 juni 1731 Lieuwe Folkerts, van Lioessens, in 1748 huisman aldaar.169 Lieuwe Folkerts woonde in 1759 nog steeds te Lioessens; hij werd toen, samen met Wepke Sybes, benoemd tot curator over de kinderen van wijlen Cornelis Folkerts en Tjitske Sybes, aldaar.'70 2. Bouwe, ged. Nes 25 december 1712. Uit het tweede huwelijk: 3. Aeltie, ged. Nes 14 mei 1722.

IVe. Pieter Rijpama, geb. Ee circa 1690, brouwer en stoker te Leeuwarden, tijdelijk ook te Dokkum, overl. na 1735, tr. Leeuwarden 6 mei 1714 Hiltje Adema, ged. Stiens 19 november 1693, dochter van Cornelis Riencks Adama en Ytske Wybrens. Hiltje was een dochter van Cornelis Riencks Adama, mr. schoenmaker te Stiens, die otr./tr. Leeuwarden/Stiens 4 november/20 november 1692 met Ytske Wybrens (Widinke),

72 van Leeuwarden. Hun dochter Hiltie (de vrouw van de stoker Pytler Rijpma) en haar broeder, de burger vaandrig Eelco Adema, erfden in 1731 tezamen de boedel van hun moeder Ytske Wybrens.'7' Zij verkochten op 13 april 1731 zeven pondematen guarde- niersland, dat is de helft van 14 pondematen gelegen achter Oldegalileeën onder de klokslag van Leeuwarden, aan Dieuke Jans weduwe van Jan Alefs, aldaar. Pytter Rypma kwam van Oostrum, toen hij op 2 juni 1713 burger te Leeuwarden werd; toen hij een jaar later in het huwelijk trad, werd Leeuwarden als zijn plaats van herkomst opgegeven. Hij moet aansluitend de stad verlaten hebben, want zijn kinderen werden te Dokkum geboren; het echtpaar kwam in Dokkum op Allerheiligen 1717 aan, met attesta­ tie (maar hun dochter Trijntje was daar al eenjaar tevoren gedoopt). "Pytter Rijpma, ge­ boren onder Ee in Dongerdeel, sesjaer uyt dese stadl gew.", herkreeg het burgerrecht van Leeuwarden op 14 december 1722 tegen betaling van vier gulden. Hij was al enkele weken tevoren (op 28 oktober 1722) met attestatie uit Dokkum aangekomen. Petrus Rijpma, Mr. brouwer, en Hiltie Adama kochten voor f 2000, te aanvaarden op 12 mei 1724, van Gellìus Brouwerus, distillateur binnen Leeuwarden, en Lisabelh Jans Woestijn de brouwerij en mouterij ca., staande en gelegen bij het Schoenmakers Perk; zwetten ten noorden Hette korfmaker, ten westen het Perk, ten oosten de straat en ten zuiden de vaart.'72 Hier woonden zij tien jaar later nog steeds, want het adres (op 't Schoenmakersperk) werd vermeld in de schuldbekentenissen van 23 februari 1735 ad f 950, en van 5 mei 1736 ad f 100, aan hun neef Outgerus Regnerus Stiensma, ontvanger te Stiens.'73 Hun leeftijden blijken uit een getuigeverklaring van 6 april 1724'74 inzake de slechte ge­ dragingen van Hendrik Willems gortmaker, een buurman van hen. De man (hij tekende als Pytter Rjipma) was toen 34 jaar en zijn huisvrouw Hiltie Adema 30 jaar oud; tevens werd genoemd hun brouwersknecht, Bouke Thomas. Uit dit huwelijk: 1. Trijntje Rijpma, ged. Dokkum 27 september 1716, overl. voor 1752, tr. Leeuwarden, Jacobijnerkerk (als afkomstig van Leeuwarden) 27 mei 1736 Harmannus Haakma, van Leeuwarden, meester bakker; hij hertrouwde Leeuwarden, Jacobijnerkerk 16 ja­ nuari 1752 Titia Piersma, van Leeuwarden. Zij werden tezamen lidmaat op belijdenis Leeuwarden 31 oktober 1747. Harmannus was in 1749'75 bakker in het West Minnema espel te Leeuwarden. Over de kinderen uit het eerste huwelijk, Pieler en Sikke Haakma, werd op 5 januari 1752 aangezworen als curator hun volle oom Arent Haakma, mr. horologiemaker.'76 Uit dit huwelijk, allen te Leeuwarden: a. Anna Margrieta Haakma, ged. 15 mei 1737. b. Pieter Haakma, ged. 5 november 1738. c. Sicko Haakma, ged. 29 april 1744. 2. Ietske, ged. Dokkum 2 april 1719. 3. Hittje, ged. Dokkum 28 juli 1720. 4. Ietske, ged. Dokkum 1 maart 1722. 5. Aaltje, ged. Leeuwarden 23 november 1729.

Ille. Enne van Ripama, brouwer te Groningen, overl. vóór april 1684, tr. Stitswerd 9 mei 1669 Elisabeth Elama, geb. circa 1650, overl. (kort) voor 14 september 1719, dochter van Sirp Jacobs Elama en Geertje Coenes; zij hertrouwde eerst Groningen A.K. 14 fe­ bruari 1685 Hindrik Alting, dan otr. Groningen 31 augustus 1695 Valerius Elama, ten­ slotte tr. Groningen M.K. 30 oktober 1711 Enno Eyssinge.

73 Enno Ripema en Elisabeth Elama bij der A werden lidmaat in de stad in september 1669. Enno Rijpema woonde toen al in de stad: hij was borger en tevens lid van het brouwers­ gilde geworden in februari van dat jaar,'77 en hij betaalde aan de diaconie eerst vijf gul­ den voor zijn burgerschap, daarna vijftien gulden wegens zijn "buiten-trouwen" met Eli­ sabeth Elama uit het Westerkwartier.'78 Op 14 december 1668 had hij voor een periode van zes jaar en vier maanden, namelijk van 1 januari 1669 tot 1 mei 1675, van Claes Aris een brouwersbehuizing ten oosten aan het Adiep staande (met de ketel) gehuurd, tegen f 240 per jaar. Hij was toen al in de stad actief geweest: op 19 september 1667 had hij een conflict met het herbergiersgilde gehad inzake het uittappen van stuiversbier op 9 augustus, waarvoor hem een breuk van f 400 was opgelegd.179 De huurperiode tot 1675 zal hij niet volgemaakt hebben, want het echt­ paar huurde op 29/30 maart 1673'S0 van de minderjarige zoon van Hindrick Swartwolt en Jantien Geersema een brouwerij in de Brugstraat, ook weer met brouwketel, voor de zes jaar lopend van 1 mei 1673 tot 1 mei 1679, ad f 250 per jaar. Aansluitend kochten zij voor f 3500 van Engeltien Rees, of Reydes (Harckema) een brouwerij en huis met voorkelder en annexen, staande "ten Oosten bij der A, met mande putstoel en geuten", op vrij eigen grond en met vrije muren."" Zwetten waren ten noorden de erfgenamen van Wilhelmus Dilling, ten oosten de heer Veelker, ten zuiden W. Vriese en ten westen de opslag van het A-diep. Het laatste deel van de koopsom werd op 2 mei 1690 afbetaald, maar toen was Elisabeth Elama alweer hertrouwd. Mogelijk was deze aankoop de reden, dat Enno en Elisabeth op 10 april 1680'82 f 1000 leenden van de solliciteur Willem van Buinen en Trijntien Engelkes. Nog geen jaar tevoren hadden zij namelijk voor f 2250 ook een woonhuis gekocht: de erfgenamen van Jantien Doeckens droegen op 8 januari 1678 aan hen over het huis "daer de Roscam uithangt" in de Nieuwe Ebbingestraat.'83 Dit huis, met stalling en een gang terzijde alsmede een plaats, alsmede tafels en banken, had tot zwetten ten noorden Niclaes Ottens, ten oosten de straat, ten zuiden Dr. Eissen en ten noorden de verkopers. Men vindt de brouwer Enno Rijpama enige keren in de archieven genoemd met betrekking tot in beslag genomen goederen.'84 Ook is hij enkele malen geld schuldig, bijvoorbeeld in 1673 aan de advocaat Toppen f 77.17.0; toen hij niet snel genoeg betaalde, liet deze de stadspander beslag leggen op Enne's "meuble goederen".'85 Hetzelfde gebeurde in 1678-'79 toen hij f 80 schuldig was aan Frans Mucerus.'86 Een afneemster zal zijn ge­ weest Grietien Schentsema, weduwe van Jan Uiterweide, herbergierse buiten de A-poort; zij was aan Enno op 5 november 1679'87 f 300 schuldig wegens geleverde bieren (dit be­ drag was overigens op 25 augustus 1680 alweer afgelost). Tezamen met zijn vrouw, Elysabeth Elama tekent als Lysebet Syrps, het land in kwestie is ongetwijfeld van haar afkomstig, verkocht de brouwer Enno Ripama op 1 mei 1680188 vijf grazen land te "Doorwerd" (Toornwerd), liggende onverscheiden in een heerd land, die de koper (Syrt Melles) al gebruikte; prijs f 750, "en een halve golden ducaton aan des verkopers vrouw". Dat was de misschien laatste maal dat wij Enno genoemd vinden, doch de stedelijke diaconie ontving op 8 januari 1683'89 van de "E. Brouwer Rijpema" tien ducatons, ofwel f 31.10.0, wegens "een liberaele donatie aen de armen". Dat kan een ge­ baar vanaf zijn sterfbed zijn geweest, of een testamentaire gift die niet geheel juist is ge­ boekt, maar in elk geval was Enno Rijpema vóór 1 april 1684 overleden; toen werd reeds een voogd over zijn kind aangezworen, hoewel in het desbetreffende register de naam niet is ingeboekt.'90 Op 10 maart 1685 werd de ontvanger Ripama aangezworen als voor- mond, en op 15 juni 1687 de schrijver Abel Wijpkens als tijdelijk voormond "gedurende de scheiding".191 Elisabeth Elama trouwde in totaal vier keer, maar had alleen uit dit eerste huwelijk kinde­ ren. Haar dochter Anna trouwde met haar stiefbroer Alting (uit het tweede huwelijk van

74 haar moeder dus) en stierf als jonggetrouwde vrouw, nakomelingen zijn niet in leven ge­ bleven, en Elisabeth liet bij testament van 27 augustus 1712m haar bezittingen na aan fa­ milie in de zijlinie. Uit het huwelijk: 1. Anneke (later Anna) Rijpema, ged. Groningen N.K. 24 juni 1670 (bij ter A), lidmaat (als jongedochter bij A) Groningen maart 1687, overl. Groningen 10 augustus 1690, otr./tr. Groningen A.K. (voor haar de "wroetsman" Bouwe Rijpema, als oom) 7 april/15 april 1688 Willem Altinck (voor wie de boekhouder Hindrick Altinck, als vader), ged. waarschijnlijk Groningen A.K. 19 juni 1655 (vadersnaam foutief gege­ ven als Willem Altinck, in Brugge-straet), overl. Groningen 29 januari 1721, zoon van Hendrik Willems Alting en Anna Wìllems Braams; hij tr. 1. Groningen N.K. 26 oktober 1684 Clara Bartels, en 3. otr./tr. Groningen/Wesel 3 oktober/19 oktober 1691 Johanna Christina van Leenhof f. Uit dit huwelijk: a. Hendrik Alting, ged. M.K. 18 maart 1690 (in Lam-huning-str.), jong overl. 2. Sirp, ged. Groningen A.K. 29 februari 1680 (bij ter A); de naam van de moeder is niet ingevuld, maar is gezien haar patroniem Sirps onmiskenbaar Elisabeth.

Illf. Bernhardus Livius (ofwel Beernt Lieuwesz.) van Ripama, geb. te Ee, contrarolleur (1669), burger-hopman, overl. Dokkum voor mei 1674, otr./tr. Dokkum/Ee 15 okto­ ber/31 oktober 1668 Fentie Claasdochter Dobma (Dubma), van KoUum, dochter van Claes Goitiens en Ytie Joannes Foyinga; zij hertrouwde (voor haar Reineke Rijpema, als zwager) otr./tr. Groningen/Dokkum 15 mei/31 mei 1674 Simon Elings Attema, van Dokkum, zoon van Eling Symens en Trijntie Thomasdr. Over Bernardus' vrouw is nog gevonden dat op 6 maart 1656'93 Thomas Joannes te Dokkum aangesteld werd als haar curator. Haar vader, Claes Goitiens, was eerst overle­ den, en haar moeder, Ytie Joannes Foyinga,'94 was hertrouwd met Suffridus Potter, bur­ ger te Dokkum, gedeputeerde staat van Friesland. Claes Goitiens (otr. Gerecht Dokkum 4 oktober 1649 met Ytie Joannes, van Dokkum) was een zoon van Goitien Piers en Lysbet Carels. Het echtpaar Rijpma woonde te Dokkum, waar Bernardus op 1 mei 1669 burger werd, en later hopman was. Vóór zijn vrouw in mei 1674 hertrouwde was hij uiteraard overle­ den; in zijn boedelbeschrijving'95 bevond zich overigens een obligatie ter waarde van f 200, ten laste van het Landschap van Friesland, en gedateerd 1 oktober 1674 ten profijte van Barnardus Ripema als schrijver van een compagnie infanterie. Was dat een postume vergoeding? De inventaris van januari 1675 was opgemaakt ter requisitie van Buwe Ri­ pema, gemeensman dezer stede, als curator over het kind Antie Rijpema. Tot de "vastig- heden" van de boedel behoorde het huis in de Kleine Hoogstraat te Dokkum; tevens bezat het echtpaar een totaal van veertig (!) schilderijen. Er was een "apothequers wincke!" met winkelwaren verkocht voor f 1342, waarschijnlijk is daarmee niet een winkelpand maar de inventaris bedoeld. De overige bezittingen hadden beide echtelieden afzonderlijk aange­ bracht: Fentie Dobma een derde part van een huis te KoUum, een perceel veen, een ponde­ maat land te Hantum en nog enige andere bezittingen, alles mandelig met de erven van Buwe Malen. Bernardus op zijn beurt bezat een derdepart van 24 grazen land te Feerwerd bij "Auwerzijl in Groningen", mandelig met de gemeensman Buwe Rijpema en zijn broers, een zesdepart van 16 grazen land in Kollumer Uiterdijken, een derde van wat gras­ land te Aduarderzijl, en nog wat ander onroerend goed. De overlevende dochter, Antje Rijpma, deelde in 1706 niet aantoonbaar mee in de erfenis van neef Harmannus; waarschijnlijk was zij toen al, kinderloos, overleden.

75 Uit dit huwelijk: 1. Livius, ged. Dokkum 8 januari 1671. 2. Antje Rijpma, ged. Dokkum 18 februari 1672, tr. (afkomstig van Dokkum) Ee 29 januari 1693 Haentie Saskers Hanja, van Ee. Uit dit huwelijk: a. Saackje Haenties Hanja, ged. Ee 10 december 1693.

Illg. Hylck van Ripama, overl. Ee voor 1688, tr. (als Hylkje Rypama, van Ee), otr. Ee 28 november 1668 Doitse Jans, van Ee, overl. aldaar voor 1688. Doytse had een broer Dirck Jans. Zij werden in 1670'96 tot curatoren tijdens de scheiding benoemd inzake de kinderen van wijlen Rienck Thomas en Antie Eiedr., te Niawier. Uit het huwelijk met Hylck van Ripama zijn twee zoons blijven leven: Jan Doìtses, en Lewe Rijpema, waarschijnlijk beiden te Ee. Althans één der ouders is overleden voor no­ vember 1682, en zeker waren beiden dood voor 1688; op 15 november 1682'97 werd na­ melijk Dr. Feltman aangezworen als voormond over Does (Doedtse, Dootse) Jans kinde­ ren bij Hijlke Ripema in echte verwekt, zulks gedurende de (boedelscheiding en het proces "sonder beswaarnis van alimentatie van de pupillen". Een half jaar later'9" werden aan­ gezworen de ontvanger Reneke Rijpema als voormond, Bouwe Ripama en Hero Siwerts voogden; na het overlijden van eerstgenoemde werd op 10 januari 1688'" de boekhouder Hind. Altinck tot voormond aangezworen. Deze Hendrick Altinck was in zoverre ver­ want, dat hij in 1685 was hertrouwd met Elizabeth Elema, de weduwe van Enno Ripema (Ille.); zijn voorzoon Willem Alting trouwde in hetzelfde jaar 1688 met Anna Rijpema, de enige dochter van de zojuist genoemde Enno en Elizabeth. Op 21 februari 1688200 ver­ klaarde Hendrick Altink dat de weduwe van genoemde ontvanger hem "na gedane oplos- singe, bewijs en rekeninge" de bezittingen van beide weeskinderen aan hem had overge­ leverd. Het blijkt dus, dat de administratie betreffende de wezen althans deels in de stad Gronin­ gen werd geregeld, en kennelijk zijn zij daar ook opgegroeid; ook de rest van hun leven brachten zij in de stad door. Een zaak voor het Nedergerecht te Kollum20' handelt tussen Ede Botes Brantgum te Anjum en Grietie Botes, tegen Jan Doytses en Lieuwe Doytses, respectievelijk bakker en brouwer te Groningen "kinderen van wijlen Doitse Jans en Hylck Rypama, in leven echtelieden en overleden te Ee in Dongeradeel". Het zijn deze twee broers, die in 1706 mee-erven van hun neef en generatiegenoot Har- mannus Rijpema. Van de acht erfgenamen brengen zes hun erfdeel buiten de provincie Groningen (dus naar Friesland), echter niet Jan Dootses en Eieuwe Rijpema.202 Uit dit huwelijk: 1. Jan Dootses, ged. Dokkum 11 mei 1670, bakker te Groningen, overl. voor medio 1722, otr./tr. Groningen M.K. 13 februari/9 maart 1703 Maria Alberts, van "Och- telbour uijt Oostfrieslandt", wed. van Albert Thyengha (Teijnck). Bij zijn huwelijk heette hij Jan Dootses, van "Y in Dongeradeel"; en toen hij (op 15 maart 1703) als burger van Groningen werd ingeschreven, noemde het kwitantieboek hem "ge- boortich tot 1de in Vriesland!". Hoewel hij toch niet in Ee is geboren, zal hij er ongetwij­ feld van kindsbeen af gewoond hebben. Zijn vrouw was weduwe met een zoontje03 en bracht ten huwelijk mee een behuizing op het Damsterdiep, gelegen op vrije eigen grond zijnde een bakkerij, met het bakkersgereedschap; voormond over het kind was Arent Coops, dezelfde die getuigde bij het huwelijkscontract.204 Voor de bruidegom trad toen op zijn broeder Lewe Rijppema. Zoals gezegd werd Jan Dootses een week na zijn huwelijk als borger ingeschreven. Nog eens een week later, op 22 maart 1703, betaalde hij aan de diaconie f 5 voor het kleine

76 burgerrecht, en "nog f 6 wegens de backer gilde als sijnde getrout an een hackers weduwe".205 Daarna valt omtrent zijn leven niet veel meer te vinden; bij zijn overlijden was hij kinder­ loos. Wel erfde hij nog mee in de eerder gememoreerde nalatenschap van neef Harmannus Rijpema, 1705-'06. Dat geld zal solide geïnvesteerd zijn in "een brief op de naam van Jan Doodses groot f 1000 capitaal op'l comptoir van de Ontfanger generaal Lohman, 21 juli 1708"; het Geerlruidsgasthuis nam dit namelijk, bij wijze van geldbelegging, in 1734 over van Claas Sydses, Cornelis Clasen en Peter Rijpma.206 Dat zal zijn gebeurd nadat de pri­ maire erfgenaam, Jan Dootses' broer Lewe Rijpema, in augustus 1734 was overleden. Reeds voor medio 1722 moet Jan zijn gestorven, want op 16 juni 1722207 werd door Johan van Ripama, redger tot Terlaan etc, geregistreerd dat hij aan de E. brouwer Lewe Ripama als erfgenaam van zijn broeder Jan Dootses schuldig was 200 carolieguldens, spruitende uit door wijlen Jan Dootses aangetelde penningen. (De Rijpema-relatie tussen geldgever en geldnemer was een verre: zij stammen af van de rond 1600 geboren broers Rinse en Lieuwe Ripema. Van de aangehuwde kant was er later nog een, zeer vage, relatie via de familie Reichle). Na het overlijden van de advocaat Johan liet brouwer Lewe Ri­ pama (op Munnekeholm) deze schuld in de zomer van 1725 registreren.208 Mogelijk hangt met dezelfde erfenis samen dal Lewe Doitses van Rijpema en cons. in 1709- '10 voor een verzegeling van 8 maart 1675 f 250 ontvangen, met nog honderd gulden voor acht jaar achterstallige rente en f 5.14.0 rechlskoslen.2'0 2. Lieuwe (later Leeuwe Rijpema), ged. Ee 14 september 1671, lidmaat op belijdenis Groningen sept. 1704, brouwer, overl. Groningen (breuk betaald) 20 augustus 1734. Toen hij lidmaat werd, was Leeuwe Rijpma in de Bruggestraat woonachtig. Enkele jaren later verhuisde hij naar de Munnekeholm, waar hij het beroep van brouwer uitoefende. Voordien was Nanne Ceur de brouwer die aan het Aduarder gasthuis bier leverde "ten dienste van de conventualen"; hij huurde namelijk ook van het gasthuis zijn brouwerij, voor f 205 per jaar. Vanaf 1 november 1706 nam Lieuwe Rijpema de huur, en dus ook de leverantie, over, en wel voor een periode van zes jaar achtereen.2'0 Hij ontving daar­ voor bedragen die steeds tussen de f 100 en de f 120 per jaar lagen en moest dus steeds bijna f 100 toebetalen. Kennelijk werd hem dat teveel; eind mei 17212" verklaarde hij te­ genover burgemeesteren en raad de huur van de brouwerij "op behoorlijcken tijdt tegens aenstaande Allerheiligen" te hebben opgezegd, maar genegen te zijn om een nieuwe inhu- ringe te maken voor mindere somma. Het stadsbestuur kon zich daar wel mee verenigen en gunde hem voor driejaar een huur van f 140; op dat bedrag blijft het daarna gefixeerd. In 1726-1728 betaalde hij bovendien f 47.12.0 van vrijcedullen voor garstemout. De laatste rekening waarin hij voorkwam was die over 1728; in 1729 was hij als bewoner van de brouwerij en als leverancier opgevolgd door Pieter Selhuijsen.212 Dit is dus de locatie waar hij over een periode van meer dan 20 jaar voorkomt. Volgens het register van Oude Grondpachten2'3 betaalde hij jaarlijks f 3.7.4 aan de stad vanuit zijn behuizing op het westen van Monckeholm. Hier bezat hij kennelijk ook een "kamer agler de brouwerie en uitkomende an 't Suiderdiep", gelegen op stadsgrond en doende jaarlijks tot grondpacht aan de stad f 4.7.4; dit verkocht hij op 3 februari 1725214 voor f 100 aan de bewoonster, Jannigjen Jans weduwe Ariaan Pauwels. Dit lag aan de zuidkant van de brouwerij van het Aduarder gasthuis, ofwel de verkoper meierwij ze. Na het definitief aflopen van zijn huur moet hij zijn verhuisd; bij zijn overlijden bleek hij te hebben gewoond buiten de A-poort. 3. Antie, ged. Ee 8 augustus 1675. 4. Seerp, ged. Ee 28 januari 1677.

77 NOTEN Gebruikte afkortingen: GAL = Gemeentearchief in Leeuwarden, RAF = Rijksarchief in Friesland, GAG = Gemeentearchief in Groningen, RAG = Rijksarchief in Groningen.

1 RAF, RA OOD Jl 71. 2 RAF, RA OOD Jl 63. 3 Geestelijke Opkomsten van Oostergo. 4 RAF, HvF YY16; ook YY17 64, 1588. 5 RAF, HvF YY17 121. 6 RAF, Opzeggingen van Kloostermeiers. 7 Gemeentearchief Kollumerland, Resolutieboek, 6-6-1606. 8 RAF, HvF YY25. 9 Zie Gens Nostra 1982, vraag 655. 10 RAF, Hof van Friesland MMM. 11 RAF, RA ACH R3, fol. 126. 12 RAF, RA ACH R3 fol. 44, 29-11-1630. 13 RAF, RA ACH R5, fol. 507. 14 RAF, Hof van Friesland, WW44, sent. 54, interloc. 31-1-1654. 15 RAF, RA OOD J163. 16 RAF, Hof van Friesland, WW4, 547. 17 RAF, RA DOK U2 17-6-1645. 18 GAG, 111 x 27, fol. 90vo. 19 Zie GAG, III x 9, fol. 329vo, 28-1-1630. 20 GAG, III 1 20, fol. 222. 21 RAF, HvF III14, fol. 135. 22 RAF, RA DOK W32, fol. 423, 20 (of 28?) -5-1678. 23 RAF, Hof van Friesland, MMM 12; bijgeschreven staat "obiit", hij is dus in functie overleden. 24 RAF, HvF EEE2, fol. 441vo, ingeschr. 2-12-1662. 25 RAF, HvF EEE1, fol. 477vo. 26 RAF, RA OOD Hl 95. 27 RAF, RA OOD Hl 151, 14-4-1680. 28 Noordelijk Oostergo; De Dongeradelen / Herma M. van den Berg. - 's- Gravenhage: Staatsuitgeverij, 1983. - p. 342. 29 Zij worden o.a. vermeld in RAG, Archief Senaat R.U.G., inv.no. 54, grafboek Broer- kerk, fol. 3, no. 2. 30 Over de familie Idema, en de kinderen uit dit huwelijk, zie de genealogie in Gens Nostra 1968, op o.a. p. 7 en 10. 31 RAG, S.A. 169. 32 GAG, Weeskamerarch. 1733/59. 33 GAG, III x 111, fol. 79vo. 34 GAG, Rekestboek dl. 31, 12 maart 1733 en 10 maart 1734. 35 GAG, III x 112, fol. 23, 27-8-1734; III x 112, fol. 228vo, 5-5-1735; III x 113, fol. 28, 27-6-1735; III x 114, fol. 170, 30-6-1736. 36 GAG, Rekestboek dl. 33. 37 GAG, III x 84, fol. 139. 38 GAG, Rekestboek dl. 25, 1-8-1721; III x 99, fol. 34vo, 21-8-1721. 39 RAG, S.A. 159. 40 GAG, 52 rood, rekeningen Geertruidsgasthuis, meestal fol. 80. 41 RAG, S.A. 162. 42 GAG, III x 102, fol. 214, gereg. 27-2-1725. 43 GAG, III 1 48, fol. 279. 44 GAG, III J 16, fol. 39vo. 45 GAG, Rekestboek dl. 27, 28-11-1725. 46 RAG, S.A. 125, p. 556. 47 RAG, S.A. 125, p. 666. 48 Zie o.a. GAG, Weeska­ merarchief no. 79, fol. 49. 49 RAF, RA OOD Q4, 5-5-1633 en OOD Q6, 16-5-1642. 50 Als noot 28, p. 297. 51 RAG, Huisarchief Allersma, no. 17. 52 RAF, RA OOD J17, fol. 291-305vo. 53 RAF RA DOK, W23, 30-4-1750. 54 RAF, RA DOK, W26, fol. 240. 55 RAF, RA DOK W27, fol. 302, 20-4-1666. 56 RAF, RA DOK W31, fol. 410. 57 GAL, RA Y73, fol. 25. 58 GAL, RA Wil, fol. 133, 29-8-1701. 59 RAF, RA DOK W36, fol. 291. 60 RAF, Civ. Sent., 21-9 en 498-26. 61 RAF, RA HAR T16, fol. 89vo, 3-3-1694 en fol. 103, 5-5-1694. 62 RAF, RA HAR T17, fol. 326vo, 13-3-1706 en T18, 19-3-1707. 63 RAF, Quotisatiekohier van 1749. 64 Vriendelijke mededeling van de heer W. Duinkerken te Veenwouden. 65 RAF, RA HAR XI, fol. 49. 66 RAF, RA HAR, XI, fol. 82, 24-9-1751. 67 Boekzaal 1722/11, p. 425. 68 Boekzaal 1730/1, p. 747. 69 Boekzaal 1733/1, p. 737-738. 70 RAF, RA HAR, XI, fol. 153vo, 8-12-1780. 71 RAF, RA HAR, XI, fol. 160, 12-10-1782. 72 RAF, RA HAR, XI, fol. 196, 10-2-1794. 73 Gegevens verstrekt door Drs. J. van Bolhuis te Leiden. 74 RAG, S.A. 132, p. 1024, 10-3-1666. 75 RAG, S.A. 134, 14-10-1670. 76 RAG, S.A. 133, 21-12-1666 en 7-9-1667. 77 RAG, S.A. 138, 19 en 20-2-1679. 78 GAG, Diaconiearch. no. 515, fol. 85vo, 8-4-1671. 79 GAG, Weeskamerarch. no. 78, fol. 54vo. 80 GAG, Coll. de Visser, no. 99, fol. 194vo en fol. 195, no. E 1. 81 RAG, V dd 6, p. 96, 16-5-1651 (huwelijkscontract); Ibid., 12-2-1653. 82 GAG, III ij, 26-5-1674. 83 RAG, V dd 12, fol. 335, 7-2-1676. 84 GAG, Weeskame- rach. no. 19, fol. 266-270. 85 GAG, Weeskamerarch. no. 79, fol. 49, ingeschreven 24-6-1689. 86 GAG, III x 60, fol. 221, 19-1-1683; ook in Weeskamerarch. no. 78, fol. 54vo. 87 GAG, III hh 2, 11-1-1687 (A. Cromholt voormond), 1-3-1687 (Abel Wijpkens voogd), 24-5-1692 (Willem Allinck voogd), 25-11-1692 (Wijbrandt Themmen voogd, 3-2-1693 (Hans Haselhoff voogd - waarbij de overleden vader abusievelijk als ontf. Enno Rijpema werd aangeduid); III hh 3, 22-5-1695 (Adv. Sluiter voogd); III hh 15, 24-5-1695 (Willem Altinck voogd); III hh 14, 25-11-1695 (Wijbrandt Themmen voogd). 88 GAG, Weeskamerarch. no. 19, Staalboek, fol. 266-270, 5-12-1687; en fol. 276-278vo, 16-2-1688. 89 GAG, III hh 2, 20-6-1683 en 10-1-1688. 90 GAG, Weeskamerarch. no. 118, 21-2-1688. 91 GAG, III x 60, fol. 152vo, 21-11-1682. 92 GAG, III ij. 93 GAG, Weeskame­ rarch. no. 118. 94 GAG, III x 82, fol. 51vo. 95 GAG, Diaconiearch. no. 528, fol. 29, 12-2-1706. 96 GAG, III x 82, fol. 313, 6-5-1705. 97 GAG, III x 84, fol. 98, 14-10-1706. 98 GAG, 111 x 84, fol. 139, 10-12-1706. 99 RAG, S.A. 156, 30-6-1707 100 RAF, RA DOK, W30, fol. 312vo resp. 321, 14-8-1671. 101 RAF, Hof van Friesland, III25, !80vo. 102 RAF, Hof van Friesland, I1I26, 46. 103

78 RAF, RA FER NI, april 1704. 104 RAF, RA FER NI. 105 RAF, RA FER 06. 106 RAF, proces 300-16a. 107 RAG, S.A. 156. 108 Voor deze en verdere gegevens Blinksma zie Genealogysk Jier- boekje, 1967, p. 26. 109 RAF, Bijl. civ. sent. 28-1, 1701; 204-1, 1710; 224-15; 233-int., 1713. 110 Zie Genealogysk Jierboekje, 1953, p. 9 e.v. UI Boekzaal 1772/1, febr., p. 241-242. 112 GAG, Dia- coniearch. no. 537, fol. 537. 113 GAG, III x 110, fol. 2, 14-5-1732. 114 GAG, III x 110, fol. 220. 115 GAG, III x 146, fol. 50. 116 GAG, III ij, 12-7-1759. 117 GAG, III x 168, fol. 84vo en 86. 118 GAG, Rekestboek dl. 43. 119 GAG, Rekestboek dl. 43. 120 GAG, Rekestboek dl. 43. 121 GAG, Rekestboek dl. 44. 122 GAG, Rekestboek dl. 44, 30-3-1751. 123 GAG, III ij. 124 GAG, III cc 6, fol. 236. 125 GAG, Rekestboek dl. 45. 126 GAG, III x 149, fol. 176, gereg. 21-6-1762. 127 GAG, III x 150, fol. 27vo, gereg. 3-12-1762. 128 GAG, III x 150, fol. 147vo, 25-4-1763; ook III ij, zelfde datum. 129 GAG, III ij, 29-4-1763. 130 GAG III x 154, fol. 90, 28-5-1765. 131 GAG III x 154, fol. 90, gereg. 28-6-1765. 132 GAG III x 155, fol. 120vo.. 133 GAG, III x 161, fol 16vo. 134 GAG III x 166, fol. 96. 135 GAG, Weeskamerarch. no. 9, Tol. 84vo. 136 GAG, Weeskamerinv. 1766/10. 137 GAG, III x 155, fol. 131vo, ook III ij. 138 GAG, Diaconiearch. no. 546, fol. 23. 139 GAG III x 156, fol. 63. 140 GAG, Weeskamerarch. no. 125, fol. 212. 141 GAG, III x 157, fol. 81, 17-2-1767, gereg. 13-5-1767. 142 GAG, III x 158, fol. 175, gereg. 25-4-1768. 143 GAG, III x 158, fol. 208, 20-9-1769. 144 GAG, III x 172, fol. 119; ook III ij. 145 GAG, Weeskamerinv. 1777/1. 146 GAG, Weeskamerarch. no. 126, fol. 191. 147 GAG, III x 180, fol. 78. 148 RAG, H.J.K. 1353, Trekcedullen, fol. 278-279; ook GAG, III e 2, zelfde datum. 149 GAG, 52 rood, rekening over 1807, fol. 55 en fol. 79; zie ook rek. 1811, fol. 67. 150 GAG, III ij, 25-4-1782. 151 GAG, III ij. 152 GAG, Weeskamerinv. 1797/9, 4-3-1797. 153 GAG, III x 199, fol. 175vo; ook III ij, zelfde datum. 154 GAG, III ij, 23-2-1797. 155 GAG, Weeskamerarch. 161, no. 45/3, fol. 182 en 204; voor verdere details zie ook Weeskamerarch., inv. 1807/20a en III ij, 28-10-1809 (betreffende Philippus Holthuis), en het Rekestboek, dl. 83, 4-11-1802 (betreffende Duurt Elema Holthuis). 156 GAG, III ij. 157 GAG, Diaconiearch. no. 545, fol. 34, 20-4-1759. 158 GAG, III x 146, fol. 50, 27-4-1759. 159 GAG, III ij, 18-10-1759. 160 GAG, III ij. 161 GAG, Weeskamerinv. 1781/22. 162 GAG, III ij. 163 GAG, III H 10, fol. 103vo, akte van immissie 30-4-1783. 164 GAG, Invent. 161, no. 45/3, rol. 113 en 150. 165 GAG, Diaconiearch. no. 556, fol. 15vo, 31-7-1790. 166 GAG, Acta Consistorii Geref. gem., dl. 6, 13-1-1791. 167 GAG, Resoluties Burgemeesteren en Raad, 7-1-1788. 168 GAL, C46, blz. 392-393. 169 RAF, RA OOD H2, fol. 112. 170 RAF, RA OOD H2, fol. 143vo, 28-5-1759. 171 GAL, Hyp. 122/60, 4-7-1731. 172 GAL, Consentboek over 1723, EE33, fol. 349. 173 GAL, Hyp. 132/64vo. 174 GAL, CIO, p. 463-464 en 476. 175 RAF, Quotisatiekohieren 1749. 176 GAL, W15, fol. 58. 177 GAG, Gildearch. no. 83, 1-2-1669 (voorheen Hs. in fol. no. 205a). 178 GAG, Diaconiearch. no. 514, fol. 231, 19-2-1669 en fol. 223vo, 8-5-1669. 179 GAG, III a 75. 180 GAG, III x 63, fol. 125vo. 181 GAG, III x 57, fol. 89, 23-11-1678. 182 GAG, III x 66, fol. 6vo, gereg. 30-11-1687, afbetaald 7-2-1699. 183 GAG, III x 56, fol. 231. 184 RAG, S.A. 134, 11-8-1672; S.A. 136, 29-10-1675; S.A. 138, 6-3-1680. 185 GAG, III n 6, fol. 199vo, 15-5-1673. 186 GAG, III n 7, fol. 249vo, 22-4-1678. 187 GAG, III x 57, fol. 356, gereg. 10-1-1680. 188 GAG, III x 58, fol. 56vo. 189 GAG, Diaconiearch. no. 521, fol. 27vo. 190 GAG, III hh 2, 1-4-1684. 191 GAG, III hh 2. 192 GAG, III ij. 193 RAF, RA KOL B14. 194 RAF, RA DOK W32, fol. 87, 5-3-1675. 195 RAF, RA DOK W32, fol. 37, 7-1-1675. 196 RAF, RA OOD Hl, fol. 101 vo, 21-3-1670. 197 GAG, III hh 2. 198 GAG, III hh 2, 20-6-1683. 199 GAG, III hh 2. 200 GAG, Weeskamerarch. no. 118. 201 RAF, RA KOL H10, 20-6-1699. 202 RAG, S.A. 156, 30-6-1707. 203 GAG, Weeskamerarch., invent. 1703/10. 204 GAG, III ij, 13-2-1703. 205 GAG, Diaconiearch., rekening 1703, fol. 61. 206 GAG, 52 rood, rekening 1734, fol. 88. 207 GAG, III x 102, fol. 214, gereg. 27-2-1725. 208 III 1 48, fol. 279, aug./sept. 1725. 209 RAG, II pp 31, rekeningen H.J.K., fol. 12vo-13. 210 GAG, III x 83, fol. 237, 29-4-1706. 211 GAG, Rekestboek dl. 25, 30-5-1721. 212 GAG, 35 rood, Rekeningen Aduarder gasthuis, vanaf 1707, fol. 4 en fol. 9vo, later fol. 9vo en fol. 14vo. 213 GAG, 2 rood, 1720. 214 GAG, III x 102, fol. 215, gereg. 27-2-1725.

79 GENEALOGIE ROORDA - ROORDA VAN EYSINGA

In veel woningen van Roorda's komt men het wapen tegen met de morenkop.1 Men geeft daarmee aan te geloven af te stammen van de Roorda's van Genum. Is dat terecht? Ook het hier te beschrijven geslacht meent daarop aanspraak te maken, maar omdat documenten ontbreken - zij zijn ons althans niet bekend - beginnen we deze genealogie met Sytze Roorda van Eysinga, die rond 1700 heeft geleefd. Van zijn zoon Sikke zijn diverse documenten bewaard, het oudste met de naam Roorda van Eysinga stamt uit 1729. / r j / / , , . . Y^-y^ J-4_ ^Óf x (^

sj~ rf • Lr ! r/'r/Jc

k * ~ - ._ i/sT-y^'r^'C- ,t'7>r^

•-'"7 f f' 71 '""' •'"y>rf C' ~? ,./-A *

J û^iL.fx-^ ^Âé=Z-" - O-mi W^->^_^..^'*"Ví?*«/*^ (fin

/ / Volgens de familietraditie zou Sytze Roorda van Eysinga de zoon zijn van Feye Roorda en Hylck van Eysinga, en Feye de zoon van Jr. Syds van Roorda, die in 1660 overleed op Minnoltsma-slot te Bornwird. Van deze laatste is de boedelbeschrijving op­ genomen in Weesboek Q12 van Westdongeradeel (f. 141-143), hetgeen erop wijst dat er een of meer minderjarige mannelijke erfgenamen (zoon of neef) moeten zijn geweest. Sytze Roorda van Eysinga zou dus naar zijn grootvader zijn genoemd. Allemaal interessant maar geen bewijs. De duidelijkste aanwijzing is tot nu toe te vin­ den in de necrologie over Philippus Pieter Roorda van Eysinga door dr. Wap.2 Deze schrijft dat Philippus Pieter afstamt van Roorda van Genum. De vader van Philippus Pieter, dominee Sytze, gebruikte een zegel met het betreffende wapen.3 Sytze is opge­ voed bij zijn tante uit de derde generatie; we mogen aannemen dat zij volledig op de hoogte was van haar afstamming. Ook al zou dit geslacht niet afstammen van de Roorda's van Genum, dan nog blijft de vraag: Hoe komt deze familie rond 1700 aan de naam Roorda van Eysinga? Een dubbele naam is mooi, maar kent zijn bezwaren. In bepaalde tijden was het niet aan te bevelen, met name in de Franse tijd. Bovendien was één van de voorvaderen (Sikke, IVa) patriot. Hij hield bij de intocht van de Franse troepen als burger (citoyen) een toespraak tot de burgers en studenten in Franeker. Sinds die tijd moet het grootste deel van dit geslacht het doen met alleen het eerste deel van de familienaam: Roorda. Opvallend is daarbij dat andere families het tweede deel (van Eysinga) aan hun fami­ lienaam hebben toegevoegd, of hadden willen toevoegen. De eerste maal is dat gedaan

80 door Marie Henri Philip van den Bergh die in 1867 trouwde met Ida Catharina Sofia Roorda van Eysinga, en in dat jaar, bij K.B. nr.89 d.d. 22 dec. 1867, toestemming kreeg voor zich en zijn nakomelingen verder Van den Bergh van Eysinga te heten. In Frankrijk is kort geleden een poging gedaan door Edouard Ossent, zoon van Otto Ossent en Jenny Selinde Marianne Roorda van Eysinga, zijn naam te veranderen in Ossent d'Eysinga, hetgeen de autoriteiten niet hebben toegestaan. In recente publikaties zijn andere Roorda-geslachten beschreven. De volgende kunnen worden genoemd: Bosma, K.J. & R.S. Roorda: Het Roorda-Keizer Boek. Eigen uitg. Ljouwert, 1955. Roorda, P.: Roorda. Genealogysk Jierboekje 1981, 45-81. Meesters, G.L.: Roorda II. Genealogysk Jierboekje 1984, 58-63. Roorda, B.: De kwartierstaat van Broer A. Roorda. Genealogysk Jierboekje 1983, 34-57. Roorda, J. (Jelle): Het geslacht "Roorda". Kommerzijl okt. 1985, (vervaardigd in eigen beheer, niet uitgegeven). Deze en vermoedelijk andere geslachten Roorda zijn, voor zover schrijver bekend, on­ derling niet verwant. Een ruwe schatting leidt tot het vermoeden dat van alle rond 1990 levende Roorda's, één op de acht behoort tot het hier beschreven geslacht. Roorda van Eysinga's komen in de geschiedenis enkele malen voor. De laatste was jhr. Schelte Hessel Roorda van Eysinga. Hij bekleedde diverse openbare functies, o.a. lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal, en overleed ongehuwd te Langweer 28 aug. 1829. Waarschijnlijk betreft het in alle gevallen leden van oorsprong behorende tot het geslacht Van Eysinga.

Een woord van dank aan alle leden van de familie, die hoewel zij de schrijver niet per­ soonlijk kenden, toch allerlei gegevens hebben overhandigd. Bijzondere dank ook aan mijn oudste broer Pieter N.H.G., die als stamhoofd de taak heeft alle gegevens te verza­ melen, en dat ook doet, en ordening bracht in de gegevens. Verder een woord van dank aan vele instellingen, in het bijzonder: Rijksarchief in Friesland, Gemeentearchief en Provinciale Bibliotheek, alle te Leeuwarden; Algemeen Rijksarchief, Koninklijke Bibliotheek, Centraal Bureau voor Genealogie en Indisch Fa­ milie Archief, alle te Den Haag. Verder vele archieven in binnen- en buitenland. Tot slot, lest best, de Fryske Akademy en het Genealogysk Wurkferbân, die deze publikatie mogelijk maakten.

Dr. ir. Johan P.N.L. Roorda van Eysinga

GENEALOGIE

I. Sytze (voornaam volgens familie-overlevering) Roorda van Eysinga, woonde te Kol- lum, tr. vermoedelijk 1696 N.N. Uit dit huwelijk:

II. Sikke Roorda van Eysinga, geb. Kollum 1697/1698, mr. kleermaker te Dokkum, bur­ ger aldaar 11 juni 1729, overl. Dokkum voorjaar 1745; tr. 1. Gerecht Dokkum 9 april 1729 Sara Bekker, geb. Dokkum 27 febr. 1701, overl. aldaar 1736, dochter van Philip- pus Bekker en Boltje Lammerts; tr. 2. Dokkum 29 mei 1737 Pyttie Abes, "onder Dan- tumwolde", overl. Dokkum 1740; tr. 3. Dokkum 3 dec. 1741 Janke Jans, 'jongedochter te Leeuwarden" (mogelijk geboren aldaar 14 nov. 1717), deed belijdenis te Dokkum mei 1743, overl. aldaar 3 okt. 1771.

81 Uit het eerste huwelijk: 1. Rebecca Roorda, geb. Dokkum 21 jan. 1730, overl. (voor) 1734. 2. Philippus, volgt III. 3. Rebecca Roorda van Eysinga, geb. Dokkum 1 maart 1734, overl. aldaar 26 maart 1805, tr. Dokkum 29 febr. 1736 Sytze Lo(oi)jenga, geb. 1733/1734, op belijdenis ged. Dokkum 1 nov. 1755, secretaris van de grietenij Dantumadeel, overl. Dokkum 10 aug. 1793. 4. Sara Roorda, geb. Dokkum 6 april 1736, overl. voor juni 1745. Uit het tweede huwelijk: 5. Trijntje Roorda, geb. Dokkum 26 juni 1740, overl. voor juni 1745.

III. Philippus Roorda (wordt éénmaal Roorda van Eysinga genoemd), geb. Dokkum 8 maart 1732, mr. zilversmid te Sneek, burgerhopman aldaar, deed belijdenis Sneek 1 april 1761, overl. aldaar 24 nov. 1780; tr. 1. Sneek 7 aug. 1757 Ymkjen Oldendorp, overl. Sneek 3 sept. 1757, dochter van Claes Balthasars Oldendorp en Aaltje Johannes Fechter; tr. 2. Sneek 24 aug. 1760 Ymcke van der Velde, van Beetgumermolen, geb. ca. 1738, overl. Westzaan 30 nov. 1814, dochter van Pieter van der Velde, herbergier en burger­ hopman te Sneek, en Swob Plant. Uit het tweede huwelijk: 1. Sikke, volgt IVa. 2.Swopkje Roorda, ged. Sneek 15 juli 1763, overl. 1763/1764. 3.Swopkje Roorda van Eysinga, ged. Sneek 22 nov. 1764, overl. Leeuwarden 3 dec. 1802; tr. Leeuwarden 12 juli 1801 (Galileërkerk) Jan Oebeles Frank, ged. Huizum 17 juli 1757, begr. Leeuwarden 20 dec. 1802,4 zoon van Oeble Rinnerts. Uit dit hu­ welijk een zoon Wopke Jans Frank, geb. Leeuwarden 3 dec. 1802; tr. aldaar 6 juni 1829 Geertje Atterloo, geb. Franeker ca. 1799, overl. Leeuwarden 21 nov. 1845. 4. Sara Roorda, ged. Sneek 15 dec. 1766; tr. aldaar 14 okt. 1792 Jan Vermeulen uit Sneek. uit dit huwelijk een dochter Aaltje Vermeulen, geb. Sneek 27 juli 1793. 5.Een kind, overleden 25 jan. 1769. 6. Petrus Roorda van Eysinga, ged. Sneek 29 maart 1770, later wonend in Hallum; tr. Leeuwarden (Westerkerk) 24 mei 1795 Romkje van der Heide. 7. Sytze, volgt IVb. 8.Joachim Roorda, geb. Sneek 10 febr. 1776, overl. aldaar 2 dec. 1779 (?). 9.Hermannus Roorda, geb. Sneek 23 maart 1779, overl. aldaar 2 dec. 1779 (?).5 10. Rebekka Roorda, geb. Sneek 21 sept. 1780, vermoedelijk overl. aldaar april-mei 1788 ("den 2 mei 't dogtertje van Wed. F. Roda" begraven).

IVa. Sikke Roorda, ged. Sneek 29 mei 1761, mr. zilversmid; woonde, komende van Sneek, te Franeker in het huis met de gevelsteen "De Foecke", Voorstraat hoek Suijp- markt; deed belijdenis te Franeker 17 maart 1785, overl. aldaar 13 maart 1800, op eigen verzoek begraven in de Kleine Kerk of Westerkerk te Harlingen tr. 1. Franeker 14 nov. 1784 Taetske Rientses, ged. aldaar 7 maart 1762, overl. tussen 1791 en 1794, (waar­ schijnlijk) dochter van schoolmeester Rients Sijmens en Metje Jans; tr. 2. Harlingen 11 mei 1794 Dieuwke Louwes, ged. aldaar 11 mei 1756, overl. na 1800, dochter van Louw Clazes en Trijntje Harmens.

82 AANSPRAAK

DEN B Ü R G E R S I K K E R O D A9 Ter gelegenheid dat de Burgerij, door de Studenten genodigd wierd om de optocht, ter plaatzing van de Nationjale Vlag op den

Tooren van de Academie te vergezellen.

Xv-iLijLijnn diep getroffegetrc n geest, die vreugdebeeken fchreit., fíie zij in vol triumph, den Burger weder geeft,

Grijpt thans de gou'-hn' Lier, om op vergoode fnaaien,, En -FRANKRIJKS fraaije Leus, waar mee wij pragtíg praa!ent In Vrijheids eeríb Jw, 6 D.ig van vrolijkheid! Dat teeken vol van Eer, maak' naast de Vrijheids Boom,

Haar blijde dankbaarheid IJ Burgers te verklaaren. Bij Vrijheids blaeuwe Vlag, en wapperende Wempel,

Decit Bioeders in die vreugd, waar elk Bataaf in deelt, Door kloeke Keefen 't klimmen eigen zonder ícbroom,

Vlegt hart en hand in een, ô Lìraave Stadgenootenl Reeds in deo top gevoerd van den eed'len Godsdienst Tempel,

.Zoo Batons edel bloed, U verfcli in d' aadren Ipeele, Bij 't Burgerfchap op nieuw voorzien van Krijgsgeweer,

De hoorn des overvloeds heeft rijklijk uitgegooten. Van Waapens tot den Strijd, luidkeels aan elk getuigen,

't Is om, *£ is omgekeerd, het gmote flaatsfchip wendt, Dat HOLLANDS kloeke Leeuw, Vrouw Vrijheid met de Speer

Ue zw'ue nagt vfrüwij -', 'c tiord.j.i reeüs opgeícbooven ! Hun fdvjudciù nooit vuur "c juK van Groot Brittannie buigen

Verruild het Tretirtoneel van jair.;..er en elend', Wiens Kroon tot fchande flrekt in 't mom van Bondgenoot,

Kec fchoon gpzigten die den ítaat wat goeds belooven. Ons door een roofziek Rot vin wreede Plunderaaren,

De groota weereld Heer, voor wiens gedugte kragi, Dat Hïmel fdireeuwend íchraapt beledigt flagt en doodt,

D^ Troon Monarchen als een nietig boom blad beeven., Onfchuidig bloed vergiet, hartgrievend » beswaaren,

'Hati': JS^derìand, zo lang naar *s Vrijheids Zon gewagt, Hoezee! de Vrijheid! ieeft de Hemel kroon haar thans,

O Zaaiig t'jdftip! thans de Vrijheid weer gegeeven. Die 'c ijs als íìukken werpt is aan de fpits getrèeden;

Hoezee! driewerf Hoezee! fpijt listig Land verraad, Wiens waarheid was haar íleun, -wiens recht haar fterke fchans,'

Spijt BRUNSW.JKS trotfche toon om alles on te keeren, Wieijs Almagt haar tot heil, door FRANKRIJK heeft geftreeden

En d' euw'ge zegels onfer vrijheid in der daad, Hij zet de Heerfchzugt paal, die Babeís hoogmoed fnuikt,

Met voeten te vertrappen, ja den dood te zweeren — Haar Toorena nederwerpt en tot den Grond wìi. ílechtea,

Voor eeuwig *t ijs'ren juk van wreede Slaavernij Waar toe zíjn' Majeireit en Weer en Wind gebruikt,

Door Oorlogs blixems en verwoede Leeger knegten, Bij d'onverfchrokken'.faoed van FRANKRIJKS Oorlogs Knechten.

Met donder klooten en een blinkend Swaard op zij', Mij dunkt ik lees,rondom veel vreugd op elks gelaat

Den braaven Batavier zo om zijn hals te hegten, De (Grijsaard half verjongd, juicht met de prille jaaren,

Dat Hem de lust vergaat, om ooic als Vrijheids Zoon, En 't reine Maagdendom getooid in fneeuw gewaac,

Door Wapenrusting voor zijn Vaderland te ftrijden, Toont blijken haarer vrçugd, ítrooit rijklijk Lauwerbiaad'ren

En dingend naar de gloorierijke Vrijheidskroon, Wijl 't vrolijk Feestmuzijk van allerleie zoort,

Door overwonne Koningrijken heen te rijden. Op zilvre roep Trompetten, rams Hoorns Lier en Fluiten

Maar neen, den Hemel lof, de gulde Vrijheid leeft, Verheerlijkt door de Bas, langs Wijken word gehoordj 'k Verkwik mij reeds in 't licht vaa haar vergulde draaien J Daar grijze Ouderdom de deuren noopt ce fluiten.

Aanspraak van "burger" Sikke Roorda (P.B. Leeuwarden HS 1744)

Uit het eerste huwelijk: 1. Philippus, volgt Va. 2. Rients Roorda, geb. Franeker 13 juni 1787, gesneuveld in de slag bij Leipzig 1813. 3. Petrus Roorda, geb. Franeker 19 juli 1788, overl. aldaar voor 1791. 4. Jan Roorda, geb. Franeker 8 jan. 1790. 5. Petrus Roorda, geb. Franeker 6 april 1791.

83 Uit het tweede huwelijk: 6. Trijntje Roorda, geb. Franeker 4 sept. 1795, overl. Leeuwarden 9 maart 1882; tr. al­ daar 16 sept. 1832 Sierd Anjema, kleermaker, geb. Leeuwarden 26 febr. 1794, overl. aldaar 26 juni 1862, zoon van Johannes Anjema en Taetske Brouwer. Uit dit huwe­ lijk drie kinderen. 7. Emke Roorda, geb. Franeker 29 dec. 1796.

Va. Philippus Roorda, geb. Franeker 22 maart 1786, zilversmid, overl. aldaar 24 dec. 1846; tr. 1. Bergum 6 nov. 1814 Pietje Laurman (alias Lauerman, Louerman of Louwer- man), geb. Bergum 2 febr. 1791, overl. Franeker 30 nov. 1834, dochter van Marten Mar- tens Laurman en Jitske Wijgers; tr. 2. Franeker 17 mei 1835 Trijntje Jans (ook: Catha- rina Elisabeth Jansen), geb. Leeuwarden 17 aug. 1792, overl. aldaar 17 aug. 1873, dochter van Jan Jansen en Anna Gebens.

áSmAm^r*

w*^~»

In de kerkboeken is nog sprake van Roorda van Eysinga

Uit het eerste huwelijk: 1. Sikke Roorda, geb. Franeker 1 nov. 1815, meubelmaker, overl. aldaar 16 mei 1871 "na een smartelijk lijden" (pokken). 2. Martinus Roorda, geb. Franeker 22 nov. 1817, overl. aldaar 26 mei 1829. 3. Nicolaas Philippus, volgt Vla. 4. Taeke Philippus, volgt VIb. 5. Martinus, volgt VIc. 6. Jietske Roorda, geb. Franeker 8 juli 1833, overl. aldaar 3 mei 1835. Uit het tweede huwelijk: 7. Antje Roorda, geb. Franeker 12 mei 1836, overl. aldaar 12 febr. 1864. 8. Jan Philippus, volgt VId. Bekendmaking. Bij Z. M. besluit van den" 13 December 1881 is aan den Heer NICOLAAS PHILB?- PUS ROORDA te Franeker en zijne Kinderen NANNO, PHILTPPUS NICOLAAS, JANTJE en PIETJE ROORDA toestemming gegeven om bij bun geslachtsnaam, die van van EU- SINGA te voegen en alzoo den naam te dragen van ROORDA van EIJSINGA. Franeker, 30 December 1881. • • . • P. J. TADEMA, Notaris. Vla. Nicolaas Philippus Roorda, na 1881: Roorda van Eijsinga, geb. Franekerl4 dec. 1820, chef-bakker, bakker-eigenaar, ten slotte rentenier, overl. Franeker 24 febr. 1903; tr. 1. aldaar 8 juni 1845 Lolkje Cornelia Steensma, geb. Franeker 4 nov. 1804, overl. aldaar 20 juli 1853 (tbc), dochter van Aukje Sjeukes Steensma en Wipkje Jelles; tr. 2. Franeker 19 juli 1854 Antje Nannes Pot, geb. Franeker 2 nov. 1833, overl. aldaar 13 dec. 1910, dochter van Nanne Douwes Pot en Jantje Tjeerds Wassenaar. Uit het tweede huwelijk: 1. Levenloos geboren zoon, Franeker 4 mei 1855. 2. Philippus Nicolaas Roorda, geb. Franeker 8 juni 1856, overl. aldaar 8 sept. 1864. 3.Sikko Roorda, geb. Franeker 18 juni 1857, overl. aldaar 8 aug. 1857. 4. Jantje Roorda, geb. Franeker 30 juni 1858, overl. aldaar 8 jan. 1859. 5.Nanno Roorda, geb. Franeker 8 dec. 1859, overl. aldaar 17 juli 1860 (stuipen). 6.Nanno, volgt Vila. 7.Pietje Roorda, geb. Franeker 27 sept. 1862, overl. aldaar 8 april 1863. 8. Philippus Roorda, geb. Franeker 17 mei 1865, overl. aldaar 26 mei 1865. 9. Philippus Nicolaas Roorda van Eijsinga, geb. Franeker 13 mei 1866, genoot een tuin­ bouwkundige opleiding, schrijver, later inspecteur bij de gemeentepolitie te Rotter­ dam, daarna werkzaam in de hoedenzaak van zijn vrouw, overl. onbekend; tr. Rot­ terdam 1 juli 1897 (huwelijk ontbonden bij arrest Gerechtshof te 's-Gravenhage 4 april 1910) Christina Bernardina Harmeijer, geb. Rotterdam 13 nov. 1868, overl. 's-Gravenhage 8 april 1956, dochter van Johan Conraad Harmeijer en Louise Emilie Wilhelmine Dupré; geen kinderen. 10. Pietje Roorda, geb. Franeker 11 mei 1867, overl. aldaar 23 mei 1867. 11. Pietje Roorda, geb. Franeker 15 april 1868, overl. aldaar 30 april 1869. 12. Jantje Roorda van Eijsinga, geb. Franeker 1 april 1869, overl. aldaar 1 sept. 1890, ongehuwd. 13. Pietje Roorda van Eijsinga, geb. Franeker 1 juli 1870, overl. aldaar 28 april 1947, ongehuwd.

Vila. Nanno Roorda van Eijsinga, geb. Franeker 13 sept. 1861, militair-hulpapotheker, verstigde zich later als apotheker te Amsterdam, overl. aldaar 26 okt. 1928; tr. 1. Hoorn 23 jan. 1893 (huwelijk ontbonden bij vonnis van de Arrondissementsrechtbank Amster­ dam 14 nov. 1910) Elisabeth Bakker, geb. Hoorn 22 nov. 1868, overl. Deventer 8 febr.

85 1930, dochter van Hendrik Bakker en Johanna Smit; tr. 2. Amsterdam 15 mei 1912 (hu­ welijk ontbonden bij vonnis van de Arrondissementsrechtbank Amsterdam 29 juli 1920) Johanna Gerarda Zeggelt, geb. Amsterdam 10 maart 1885, overl. Budel 20 sept. 1958, dochter van Gradus Zeggelt en Gerarda Frederika Meijer; tr. 3. Amsterdam 2 dec. 1920 Chrisje Vonk, geb. Amsterdam 21 nov. 1884, overl. aldaar 12 juni 1979, dochter van Kaspar Jans Vonk en Arendina Meijer. Uit het eerste huwelijk: 1. Nicolaas Philippus Pieter Johan, volgt Villa. 2. Johanna Hendrika Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 19 sept. 1896, lerares teke­ nen, directrice meisjes vakschool te Almelo, overl. aldaar 9 mei 1985. 3. Anna Maria Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 18 jan. 1901, in 1938 lerares fran s te Batavia, in de oorlog geïnterneerd, laatste kamphoofd van het vrouwenkamp Tjideng,6 in 1954 gerepatrieerd, overl. Baarn 7 aug. 1969. 4. Henriette Johanna Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 21 sept. 1903, in 1936 be­ vestigd als diacones, vanaf 1938 werkzaam in het zendingshospitaal te Bandung, geïnterneerd; in 1954 gerepatrieerd, daarna nog werkzaam als stafdocente in het Bro- novo ziekenhuis7 te Den Haag. 5. Nanno Sicco, volgt VlIIb. Uit het tweede huwelijk: 6. Gerard, volgt VIIIc. Uit het derde huwelijk: 7. Arendina Chrisje Anna Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 31 okt. 1921, apothe­ kersassistente, tr. Amsterdam 23 okt. 1947 Jacob Vlaanderen, geb. Velsen (N.H.) 4 jan. 1918, bankemployé, zoon van Jan Gerbrand Vlaanderen en Antje Bruining; vijf kinderen. 8. Caspar Sicco, volgt VlIId.

Villa. Nicolaas Philippus Pieter Johan Roorda van Eijsinga, geb. Middelburg 26 juni 1894, accountant te Den Haag, reserve-kapitein 3-I-RJ, als zodanig gesneuveld te Loos­ duinen 10 mei 1940, kreeg posthuum het Bronzen Kruis; tr. 's-Hertogenbosch 28 okt. 1919 Margaretha Johanna Theresia Pais, geb. aldaar 29 mei 1898, overl. Eindhoven 23 maart 1974, dochter van Petrus Pais en Theresia Wingerder. Margaretha Johanna The­ resia Pais tr. 2. Wageningen 17 jan. 1947 Thomas Antonius Josephus Hubertus Crijns, geb. Sint Pieter 18 sept. 1918, zoon van Louis Crijns en Anna Maria Gertrudis Bollen. Uit het eerste huwelijk: 1. Petrus Nicolaas Hendrik Gijsbertus Roorda van Eijsinga, geb. Magelang (Indonesia) 3 aug. 1920, leraar scheikunde en biologie; tr. Hulst 22 dec. 1955 Eugenie Marie Giele, geb. Beverwijk 27 okt. 1926, dochter Theophile Theodorus Giele en Johanna Helena Braun. 2. Dr. Nicolaas Petrus Henricus Johannes Roorda van Eijsinga, geb. Magelang 10 nov. 1921, directeur bureau voor architectuur en stedebouw, promoveert in 1988 aan de Landbouwuniversiteit te Wageningen, officier in de Orde van Oranje Nassau; tr. 's-Hertogenbosch 12 april 1950 Maria Johanna Paulina Rademaker, geb. Zwolle 19 juli 1920, dochter van Wouterus Johannes Rademaker en Johanna Hermina Fran- çoise Schenk.

86 Uit dit huwelijk: 1. Margaretha Johanna Maria Roorda van Eijsinga, geb. Delft 16 mei 1951, om- roepster VPRO, woont samen met Tom Paris, geb. Amsterdam 16 maart 1951, zoon van Gustaaf Adolf Paris en Henriette de Vries. Zij hebben een zoon. 2. Johanna Henrica Maria Roorda van Eijsinga, geb. Delft 30 okt. 1952; tr. Lam- beth (Eng.) 23 juni 1978 John Trevor Nicolson, geb. ca 1940, beeldhouwer, zoon van Harry Nicolson; zij wonen in Londen. 3. Maria Theresia Roorda van Eijsinga, geb. Delft 19 febr. 1954, studeerde aan de Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten; tr. Delft 19 nov. 1979 J.C. La Hey, beeldhouwer. 4. Agnes Maria Roorda van Eijsinga, geb. Delft 27 febr. 1957; tr. aldaar 11 juli 1983 Cor Fransen, geb. Rotterdam 1 sept. 1957, leraar. Het echtpaar heeft drie dochters. 5. Nicolaas Pieter Johan Roorda van Eijsinga, geb. Delft 12 maart 1959, overl. La Roque Gageac (Frankrijk) 9 juli 1968. 3. Johan Petrus Nicolaas Leo, volgt IXa. 4. Sicco Schelto Hessel Roorda van Eijsinga, geb. Nijmegen 8 okt. 1928, ambtenaar Plantenziektekundige Dienst; tr. Driebergen 19 dec. 1960 Helena Jacoba Wensveen, geb. Delft 22 dec. 1936, overl. 's-Gravenzande 21 maart 1985, dochter van Cornelis Johannes Wensveen en Johanna Wilhelmina Beuman. Uit dit huwelijk: 1. Cornelis Thomas Pieter Roorda van Eijsinga, geb. Winschoten 22 aug. 1963, overl. aldaar 26 aug. 1963. 2. Margaretha Johanna Helena Roorda van Eijsinga, geb. Winschoten 20 april 1965, studeert medicijnen; woont samen met Gerardus Johannes van Laere, geb. Hilversum 10 juli 1961, zoon van Jozef Victor van Laere en Sibbelina Dorothea Logge. 3. Cornelia Johanna Petra Roorda van Eijsinga, geb. Winschoten 25 nov. 1967.

IXa. Dr. Johan Petrus Nicolaas Leo Roorda van Eijsinga, geb. Magelang 12 dec. 1923, onderzoeker bij het Instituut voor Bodemvruchtbaarheid te Haren (Gr.), gestationeerd bij het Proefstation voor de Tuinbouw te Naaldwijk, promoveerde 1974 aan de Land­ bouwuniversiteit te Wageningen; tr. Maastricht 3 febr. 1954 Marie GuiUaumine Ida Hardy, geb. Maastricht 30 aug. 1923, apothekersassistente, overl. Naaldwijk 13 mei 1990, dochter van Victor Alphonse Hardy en Helena Marie Hubertina Kamm. Uit dit huwelijk: 1. Margaretha Johanna Helena Marie Roorda van Eijsinga, geb. Venlo 26 juni 1956, radiodiagnostisch laborante, lid gemeenteraad Wateringen; tr. Naaldwijk 7 dec. 1984 Adrianus Martinus Zopfi, geb. Hoensbroek 28 juni 1955, ingenieur en jurist, ambtenaar, zoon van Johannes Zopfi en Clasina Wilhelmina van den Berg. Het echtpaar heeft twee zonen. 2. Victor Johan Pieter Roorda van Eijsinga, geb. Venlo 19 april 1960, notarieel me­ dewerker te Zevenhuizen; tr. Naaldwijk 14 mei 1987 Melchiada Mathea Josepha Maria Johanna Lansdaal, geb. Naaldwijk 16 aug. 1963, dochter van Theodorus Gerardus Maria Lansdaal en Wilhelmina Antonia Helena Vollebregt. Uit dit hu­ welijk: Karen Willemijn Roorda van Eysinga, geb. 's-Gravenhage 28 okt. 1990. 3. Petrus Johan Nicolaas Roorda van Eijsinga, geb. Venlo 25 febr. 1962, overl. al­ daar 28 febr. 1962. 4. Johan Paul Thomas Roorda van Eijsinga, geb. Honselersdijk 19 juni 1964.

87 VlIIb. Nanno Sicco Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 4 febr. 1907, planter in Indo- nesia, in de oorlog krijgsgevangene in Siam, nadien gerepatrieerd, vestigt zich in Zuid- Frankrijk als beheerder van een agrarisch bedrijf, overl. Calvisson (Frankrijk) 1 febr. 1984; tr. Semarang (Ind.) 5 maart 1936 Lexa Harms, geb. Semarang 25 april 1914, doch­ ter van Johan Henri Harms en Corrie Juline Bédier de Prairie. Uit dit huwelijk: 1. Sicco Nanno Philippus Roorda van Eijsinga, geb. Soerabaja 18 aug. 1946, stu­ deerde agronomie te Montpellier, werkzaam als landbouwadviseur voor de E.E.G. in Afrika; tr. Montpellier 30 dec. 1975 Elisabeth Geneviève Flecknia- koska, geb. Auch (Frankrijk) 18 juni 1947, lerares handenarbeid, dochter van Jean-Louis Fleckniakoska en Simone Suzanna Blangy. Het echtpaar heeft drie kinderen: Elzbièta Catharìne Marie Roorda van Eijsinga, geb. Dakar (Senegal) 28 juli 1977. 2. Lucie Simone Johanna Roorda van Eijsmga, Dakar 20 jan. 1980. 3. Alice Lexa Isabelle Roorda van Eysinga, geb. Montpellier 17 sept. 1981. 2. Henriette Elisabeth Roorda van Eijsinga, geb. Bandung 25 juli 1949, verpleegster te Montpellier; tr. aldaar 17 okt. 1970 Alain Benoit Simon Sanz, geb. Montpellier 24 juli 1940, zoon van Benito Sanz en Vincente Rosé Irene Sendra. Uit dit huwelijk twee kinderen. 3. Wybren Sytze, volgt IXb.

IXb. Wybren Sytze Roorda van Eijsinga, geb. Rotterdam 13 nov. 1951, technicien; tr. Maussane (Frankrijk) 10 nov. 1971 Sonia Martine Terrini, geb. Salon de Provence 23 sept. 1954, dochter van Jourdan Terrini en Mireille Lombard. Het huwelijk is ontbon­ den. Het paar had twee kinderen: 1. John Sytze Roorda van Eijsinga, geb. Arles 19 mei 1973. 2. Sonia Marjorie Roorda van Eysinga, geb. Arles 18 okt. 1975. Wybren Roorda woont vervolgens samen met Mireille Joussouys, geb. Arles 20 aug. 1953, dochter van Maurice Joussouys en Lucienne Rogues. Uit deze relatie: 3. Elodie Alexandra Roorda van Eijsinga, geb. Arles 31 jan. 1985.

VIIIc. Gerard Roorda van Eysinga, geb. Amsterdam 6 okt. 1919, employé bij Philips, laatst directeur te Hasselt (België); tr. 's-Gravenhage 28 jan. 1956 Anne Marie Rahusen, geb. aldaar 7 april 1928, dochter van Robbert Alexander Rahusen en Woutrina Dekker. Uit dit huwelijk: 1. Margo Roorda van Eijsinga, geb. Eindhoven 3 jan. 1957, reclasseringsambtenares te Maastricht; tr. België 14 maart 1985 Jean Schrevernels. Het echtpaar heeft één of meer kinderen. 2. Miei Roorda van Eysinga, geb. Hasselt (B.) 2 juni 1958, geoloog, door Shell uitge­ zonden. 3. Eliane Roorda van Eysinga, geb. Hasselt (B.) 23 juli 1960; tr. aldaar aug. 1983 Henry Bemelmans. Het paar heeft tenminste één dochter.

VlIId. Caspar Sicco Nanno Roorda van Eijsinga, geb. Amsterdam 14 maart 1924, in 1953 geëmigreerd naar Canada; tr. Vledder 27 mei 1948 Elisabeth Aletta van de Pol, geb. Vledder 3 dec. 1924, dochter van Aalt van de Pol en Elisabeth Aletta Vermeer. Uit dit huwelijk: 1. Christa Elisabeth Mathilde Roorda van Eijsinga, geb. Haren (Gr.) 17 mei 1949; tr. Wassaga Beach (Ont.) 31 juli 1971 David Keppel-Jones, geb. Zuid-Afrika (?) 21 febr. 1938. Het echtpaar heeft een zoon.

88 2. Nanno Ernst Carel Aart Roorda van Eijsinga, geb. Laren (N.H.) 18 sept. 1950; tr. Osoyoos (B.C.) dec. 1979 (huwelijk ontb. 1986) Dawn Couch, geb. Mexico (?) 26 juni 1961; tr. 2. Oliver (B.C.) 24 sept. 1988 Diane Sharon Britt, geb. Hongkong 21 febr. 1952, dochter van John Charles Edward Britt en Roberta Gladys Lucas. 3. Ralph Roorda van Eijsinga, geb. Stoffvale (Can.) 22 juli 1954; tr. Osoyoos dec. 1976 Zdenka Pinterick, geb. Kroatië 1 maart 1954. Het echtpaar heeft een dochter: Terese- Ann Roorda van Eijsinga, geb. Osoyoos 28 nov. 1980. 4. Diana Joyce Roorda van Eysinga, geb. Elmsvale 15 jan. 1958, overl. Osoyoos 20 dec. 1982; tr. Osoyoos 3 sept. 1976 Dwayne O. Flexhaug, geb. 1957. Uit dit huwelijk twee kinderen. 5. Michael, volgt IXc. 6. Roger Allan Roorda van Eijsinga, geb. Wasage Beach 28 febr. 1966; tr. Chilliwack (B.C.) 6 aug. 1988 Chrisandra Lee Gutowski, geb. 14 aug. 1966, dochter van Willi Gutowski en Anita Guet.

IXc. Michael Roorda van Eijsinga, geb. Wasage Beach 20 juni 1959; tr. Osoyoos 5 juli 1980 Licinia Gonçalves, geb. Angola 14 juli 1961. Uit dit huwelijk: 1. Ryan Roorda van Eijsinga, geb. Toronto 16 febr. 1983. 2. Ashley Roorda van Eijsinga, geb. Toronto 16 juli 1985.

VIb. Taeke Philippus Roorda, geb. Franeker 1 juni 1825, kleermaker, later landbouwer te Eestrum; ging met de Doleantie mee en werd één der twee ouderlingen bij de institue- ring van de Gereformeerde Kerk te Eestrum op 27 juli 1887, overl. aldaar 19 jan. 1897; tr. Tietjerksteradeel 16 sept. 1848 Lutske Ebes Wiersma, geb. Eestrum 1 febr. 1823, overl. Augsbuurt 4 jan. 1901, dochter van Ebe Liebbes Wiersma en Maaike Sytzes Sipkema. Uit dit huwelijk: 1. Philippus Roorda, geb. Eestrum 26 aug. 1849, overl. Noordbergum 21 juni 1931; tr. 1. Tietjerksteradeel 10 mei 1873 (huwelijk ontbonden 1904) Antje Martens Kuipers, geb. Eestrum 30 jan. 1843, overl. Bergum 28 jan. 1920, dochter van Marten Hattums Kuipers en Antje Pieters de Vries; tr. 2. Tietjerksteradeel 26 nov. 1904 Tjitske Jans Visser, geb. Bergum 21 mei 1853, overl. aldaar 29 nov. 1929, in echt gescheiden van Pieter Djurres Djurrema, dochter van Jan Jans Visser en Sytske Wybes Sierksma. 2. Pietje Roorda, geb. Eestrum 14 jan. 1851, overl. Franeker 8 aug. 1882; tr. Tietjerk­ steradeel 20 dec. 1880 Gaele Wybrens Steensma, geb. Leeuwarden 17 april 1838, zoon van Wybren Gaeles Steensma en Sytske Jans Dolstra. Het paar heeft een zoon die jong overlijdt. 3. Ebe Taekes Roorda, geb. Eestrum 12 dec. 1852, overl. Kollumerzwaag 2 sept. 1929; tr. 1. Tietjerksteradeel 13 mei 1876 Joukje Geerts Feenstra, geb. Bergum 6 juni 1843, overl. Eestrum 20 juni 1880, dochter van Geert Lammerts Feenstra en Feikje Sjoerds Dijkstra; tr. 2. Tietjerksteradeel 24 dec. 1881 Grietje Hendriks Bakker, geb. Veen- wouden 23 okt. 1837, overl. Kooten 20 aug. 1891, weduwe van Berend Simmes Tilstra, dochter van Hendrik Franzes Bakker en Gepke Jans Jagersma; tr. 3. Grijps- kerk 14 dec. 1894 Harmke Smidt, geb. Oldekerk 26 nov. 1850, overl. Ruigezand 13 jan. 1918, weduwe van Tjebbe Oostindië, dochter van Arend Sanders Smidt en Al- bertje Tjeerds de Vries. Uit het eerste huwelijk: Feikje Ebes Roorda, geb. Eestrum 12 sept. 1877, overl. Kom­ merzijl 17 juli 1942, tr. Grijpskerk 12 mei 1900 Jan Hut, geb. Kommerzijl 2 nov.

89 1876, overl. aldaar 21 juni 1955, zoon van Jan Hut en Tetske Hoogstra. Het echtpaar heeft drie dochters. 4. Libbe, volgt Vllb. 5. Maaike Taekes Roorda, geb. Eestrum 10 mei 1857, overl. Augsbuurt 8 maart 1922; tr. Kollumerland ca. 28 juli 1883 Hendrikus Beiboer, geb. Oudwoude 10 dec. 1857, emigreerde 1926 met elf kinderen naar de U.S.A., zoon van Franke Geerts Beiboer en Saapke Sijtzes van der Wiel. 6. Sikke, volgt VIIc 7. Nicolaas Roorda, geb. Eestrum 2 febr. 1861, overl. aldaar 28 april 1861. 8. Antje Taekes Roorda, geb. Eestrum 30 juli 1862, overl. Zwagerbosch 14 april 1932; tr. 1. Oostdongeradeel 30 sept. 1899 Jacob van der Bijl, geb. Kollum 1 aug. 1841, landbouwer, overl. Twijzel 9 okt. 1917, weduwnaar van Trijntje Sytzes Kempenaar, zoon van Durk Jacobs van der Bijl en Jeltje Jacobs Dijkstra; tr. 2. Kollumerland ca. 9 juli 1921 Sijbren de Swart, geb. Zwaagwesteinde 28 febr. 1856, overl. Kollumer- zwaag 10 nov. 1930, weduwnaar van Sjoukje de Vries, zoon van Jan Sijbrens de Swart en Aafke Berends Bosma. 9. Nicolaas, volgt Vlld.

Vllb. Libbe Taekes Roorda, geb. Eestrum 9 jan. 1855, eerst werkman, later koopman, winkelier, overl. Buitenpost 13 april 1932; tr. Tietjerksteradeel 17 mei 1879 Antje Paulus Procee, geb. Bergum 27 dec. 1857, overl. Buitenpost 7 febr. 1938, dochter van Paulus Geerts procee en Suzanne Klazes Zijlstra. Uit dit huwelijk: 1. Taeke Roorda, geb. Eestrum 9 sept. 1881, militair, overl. Buitenpost 31 dec. 1907 (pleuritis). 2. Paulus, volgt VlIIe. 3. Filippus, volgt VlIIf. 4. Suzanna Roorda, geb. Eestrum 19 maart 1892, overl. Buitenpost 4 nov. 1976; tr. Achtkarspelen 22 mei 1913 Albert de Boer, geb. Suameer 12 okt. 1887, overl. Zuidla­ ren 13 aug. 1956, zoon van Petrus Alberts de Boer en Baukje Sjoukes Paulusma. Uit dit huwelijk vier kinderen. 5. Ebe, volgt VlIIg.

VlIIe. Paulus Roorda, geb. Eestrum 13 april 1884, klompenfabrikant,8 overl. Leeu­ warden 1 jan. 1957; tr. Kollumerland ca. 6 mei 1909 Grietje Hilboezen, geb. Kollumer- zwaag 18 jan. 1882, overl. Buitenpost 6 juni 1953, dochter van Theodorus Hilboezen en Geertje Vijwerda. Uit dit huwelijk: 1. Geertje Roorda, geb. Twijzel 3 febr. 1911, overl. aldaar 3 maart 1911. 2. Geertje Roorda, geb. Twijzel 23 febr. 1912, tr. Achtkarspelen 25 april 1935 Bindert de Vries, geb. Westergeest 20 okt. 1908, garagehouder te 's-Graveland, zoon van Simon de Vries en Feikje Harders. Het echtpaar heeft zes kinderen. 3. Libbe Roorda, geb. Twijzel 30 aug. 1913, klompenmaker, overl. Buitenpost 29 juli 1958; tr. Zuidhorn 27 mei 1937 Pieterke Bosscher, geb. Noordhorn 27 juli 1909, dochter van Albert Bosscher en Antje Kremer. Geen kinderen. 4. Theodorus, volgt IXd. 5. Taeke Roorda, geb. Buitenpost 10 febr. 1919, militair,9 luitenant-kolonel der Lim­ burgse Jagers, garnizoenscommandant Leeuwarden, plaatsvervangend commandant in Friesland; tr. 's-Graveland 15 maart 1958 Theodora Elisabeth Maria Hillebrand,

90 geb. Eindhoven 7 jan. 1931, dochter van Bernhardus Gerhard Hillebrand en Theo- dora Willemina Josephina Kremer. Uit dit huwelijk: 1. Dorothea Grietje Roorda, geb. Grave 7 juli 1959; tr. Leeuwarden 31 jan. 1984 (huwelijk ontb. dec. 1989) Edouard Gilles Johan Tillij, geb. Kanne (B.) 2 sept. 1955, zoon van Antonius Nicolaas Tillij en Anette Hontem. 2. Paulina Roorda, geb. Nijmegen 14 dec. 1960; tr. Amsterdam 20 nov. 1990 Libbe Vrijburg, geb. Leeuwarden 22 april 1959, zoon van Hedzer Jelle Vrijburg en Liesje Visser. 6. Gerhardus, volgt IXe.

Klompenmakerij van Paulus Roorda te Buitenpost. Van rechts naar links: Theodorus Roorda (IXd), Paulus Roorda (VlIIe), Jan Spoelstra uit KoUumerzwaag, Grietje Roorda-Hilboezen (VlIIe), Taeke Roorda (VIIIe5), Filippus Roorda (VUIf), Jacob Rinsma uit Harkema, Jan Veenstra uit Lutjepost.

IXd. Theodorus Roorda, geb. Buitenpost 30 jan. 1915; tr. Dantumadeel 10 april 1941 Froukje Koolstra, geb. Rinsumageest 8 dec. 1913, dochter van Jan Koolstra en Baukje Braaksma. Het gezin emigreerde 1948 naar de U.S.A. Uit het huwelijk: 1. Boukje Roorda, geb. Buitenpost 17 sept. 1941; tr. Everson (State Washington) 25 april 1961 Ted Reitsema, geb. Stroobos 18 april 1940, zoon van Willem Reitsema en Tet van der Meer. Het echtpaar heeft vier kinderen. 2. Paulus, volgt Xa. 3. Meindert, volgt Xb. 4. John Roorda, geb. Bellingham (State Washington) 23 april 1949. 5. Larry, volgt Xe.

91 Xa. Paulus Roorda, geb. Buitenpost 13 febr. 1943; tr. Whatcom County (Wash.) 15 april 1966 Cheryl Lynn Hoekema, geb. Lynden (Wash.) 24 april 1946, dochter van Jo- seph Jelta Hoekema en Alice van der Ploeg. Uit het huwelijk: 1. Renee I^ean Roorda, geb. Bellingham 22 april 1967. 2. Ken Alan Roorda, geb. Bellingham 5 febr. 1969. 3. Kimberley Joy Roorda, geb. Bellingham 19 okt. 1970. 4. Brian Michael Roorda, geb. Bellingham 6 aug. 1974. 5. Jodi Lynn Roorda, geb. Bellingham 10 jan. 1979.

Xb. Meindert Roorda, geb. Buitenpost 17 sept. 1945; tr. 1. Lynden Ila Mary Galloway, geb. Bellingham 25 maart 1948, dochter van Casper Eugene Galloway en Daphne Hope Winson; tr. 2. 14 sept. 1977 Lyn Hesselink, geb. 17 sept. 1952, die een kind meebrengt in de echt. Uit het eerste huwelijk: 1. Clint Jason Roorda, geb. Bellingham 24 maart 1970. 2. Ryan Paul Roorda, geb. Bellingham 5 febr. 1974. 3. Amy Louann Roorda, geb. Bellingham 26 juli 1977. Uit het tweede huwelijk: 4. Cher Roorda, geb. Everson (?) 21 okt. 1979.

Xe. Larry Roorda, geb. Everson 12 sept. 1954; tr. aldaar 30 april 1981 Jane VanDiest, geb. 30 maart 1954, die twee zonen meebrengt in de echt. Uit dit huwelijk: 1. Lance Roorda, geb. Everson 3 mei 1982. 2. Scotty Roorda, geb. Everson 29 jan. 1986.

IXe. Gerhardus Roorda, geb. Buitenpost 21 juni 1920; tr. Kollumerland ca. 5 okt. 1944 Baukje Visser, geb. Kollum 31 dec. 1920, dochter van Pieter Visser en IJtje Starkenburg. Uit dit huwelijk: 1. IJtje Roorda, geb. Buitenpost 9 maart 1945; tr. Achtkarspelen 27 mei 1971 Douwe Pieter Visser, geb. Buitenpost 27 febr. 1946, inspecteur Landinrichtingsdienst, zoon van Jan Johan Visser en Froukje van der Veen. Het echtpaar heeft drie dochters. 2. Paulus Roorda, geb. Buitenpost 5 juli 1947; tr. Oost-Dongeradeel 24 juni 1977 Lucie Keekstra, geb. Pieterzijl 22 maart 1954, dochter van Pape Keekstra en Syke Brouwers. Uit dit huwelijk: 1. Syke Jacoba Roorda, geb. Dokkum 2 dec. 1978. 2. Baukje Gerda Roorda, geb. Buitenpost 31 juli 1980. 3. Pieter Roorda, geb. Buitenpost 3 febr. 1951, overl. aldaar 5 febr. 1951. 4. Grietje Roorda, geb. Buitenpost 14 sept. 1952; tr. Achtkarspelen 30 dec. 1977 Jan Elzinga, geb. Veenwouden 14 juli 1957, zoon van Hendrik Elzinga en Geertje van der Hoek. Het echtpaar heeft twee dochters. 5. Geke Roorda, geb. Buitenpost 3 febr. 1955; tr. Achtkarspelen 12 dec. 1974 Charles Terpstra, geb. Ureterp 30 nov. 1953, zoon van Hilbrand Terpstra en Uilkje Mink. Het echtpaar heeft twee dochters.

VlIIf. Filippus Roorda, geb. Eestrum 19 jan. 1889, klompenmaker, later veehouder, overl. Buitenpost 5 aug. 1969; tr. Achtkarspelen 19 mei 1917 Houkje de Vries, geb. Bui-

92 tenpost 28 juli 1893, overl. Veenwouden 13 nov. 1977, dochter van Fedde Reitzes de Vries en Jeltje Piekstra. Uit dit huwelijk: 1. Taeke, volgt IXf. 2. Jeltje Roorda, geb. Kollum 14 okt. 1936; tr. Achtkarspelen 22 juli 1960 (huwelijk ontb. 1989) Broer Dijkman, geb. Hallum 8 mei 1936, zoon van Douwe Dijkman en Jelkje van der Wou. Zes kinderen.

IXf. Taeke Roorda, geb. Buitenpost 25 mei 1918, veehouder; tr. KoUumerland c.a. 6 mei 1943 Anna Beerda, geb. Westergeest 11 maart 1914, dochter van Evert Beerda en Sjoukje Leegsma. Uit dit huwelijk: 1. Filippus, volgt Xd. 2. Sjoukje Roorda, geb. Triemen 22 maart 1945; tr. Achtkarspelen 16 maart 1965 Jacob Hetebrij, geb. Oldemarkt 30 maart 1939, weduwnaar van Siebrigje van der Til, direc­ teur Chr. Basisschool Oosterwolde, zoon van Pieter Hetebrij en Trijntje van Beek. Het gezin telt zes kinderen, één ervan uit het eerste huwelijk van Jacob Hetebrij. 3. Evert Gosse, volgt Xe. 4. Gosse Roorda, geb. Leeuwarden 3 mei 1949, veehouder; tr. Dokkum 8 maart 1974 Tetsje Weidenaar, geb. Oosternijkerk 2 nov. 1953, dochter van Libbe Weidenaar en Grietje Swart. Uit dit huwelijk: 1. Johanna Grietje Roorda, geb. Veenklooster 29 aug. 1975. 2. Anneke Roorda, geb. Veenklooster 26 nov. 1976. 3. Margriet Roorda, geb. Veenklooster 15 aug. 1978. 5. Levenloos geboren zoon, Triemen 9 juli 1952.

Xd. Filippus Roorda, geb. Triemen 19 febr. 1944, veehouder; tr. Achtkarspelen 10 juni 1966 Mattie Bruining, geb. Buitenpost 3 mei 1946, dochter van Willem Bruining en Trijntje Adema. Uit dit huwelijk: 1. Trijntje Martje Roorda, geb. Buitenpost 23 jan. 1971. 2. Taeke Filippus Roorda, geb. Buitenpost 7 mei 1972. 3. Willem Jacob Roorda, geb. Buitenpost 25 nov. 1973.

Xe. Evert Gosse Roorda, geb. Triemen 20 juni 1946, veehouder; tr. Dongeradeel 23 juli 1971 Hilly Cuperus, geb. Nes (bij Akkrum) 4 mei 1951, dochter van Rinze Cuperus en Trijntje Holwerda. Uit dit huwelijk: 1. Taeke Roorda, geb. Veenklooster 17 juni 1972. 2. Trijntje Hilly Roorda, geb. Veenklooster 30 dec. 1973. 3. Anna Roorda, geb. Veenklooster 24 maart 1979. 4. Klaaske Roorda, geb. Buitenpost 10 maart 1987. 5. Renze Roorda, geb. Veenklooster 16 maart 1989.

VlIIg. Ebe Roorda, geb. Buitenpost 17 febr. 1897, emigreerde najaar 1948 naar Canada, overl. St. Anns (Ont.) 9 nov. 1959 (ongeval); tr. 1. Achtkarspelen 25 mei 1918 Antje van der Wal, geb. Twijzel 15 maart 1894, overl. Twijzelerheide 29 jan. 1936 (in het kraam­ bed), dochter van Theunìs Klazes van der Wal en Wikje Dirks van der Woude; tr. 2. Achtkarspelen 14 mei 1938 Aafke Zuidema, geb. Kollumerzwaag 21 jan. 1903, weduwe

93 van Ebele van der Meulen, dochter van Johannes Zuidema en Gepke Visser. Aafke bracht zoon Jakob mee in het huwelijk. Uit het eerste huwelijk: 1. Libbe Roorda, geb. Buitenpost 24 dec. 1919, militair, bij de Binnenlandse Strijd­ krachten, P.T.T.-man, koster Geref. Kerk, drager van de eremedaille in zilver van de Orde van Oranje Nassau; tr. Leidschendam 11 dec. 1945 Johanna Gerarda Kappe- tein, geb. Stompwijk 31 maart 1923, verpleegster, overl. Leidschendam 4 dec. 1984, dochter van Jan Kappetein en Gerarda Helena Nieuwenbroek. 2. Wikje Roorda, geb. Twij zei er heide 2 sept. 1921; tr. Wieringerwerf 18 jan. 1945 Tjitze van Marrum, geb. Engelum 28 sept. 1918, overl. Fenwick (Ont.) 8 mei 1989, zoon van Klaas van Marrum en Folkje van der Schaaf. 3. Anna Roorda, geb. Twijzelerheide 7 maart 1923; tr. Wymbritseradeel 3 sept. 1948 Jelle de Vries, geb. Woudsend 17 mei 1921, zoon van Rimmer de Vries en Jetske Nij- dam. Het gezin woont in Canada; acht kinderen. 4. Teunis, volgt IXg. 5. Paulus, volgt IXh. 6. Trijntje Roorda, geb. Twijzelerheide 14 jan. 1936, overl. Hamilton (Ont.) 28 mei 1980; tr. Wellandport (Ont.) 17 mei 1957 John de Haan, geb. Roodeschool 20 maart 1934, zoon van Pieter de Haan en Berendina Sterenberg. Uit dit huwelijk vier kinde­ ren. John de Haan is hertrouwd. Uit het tweede huwelijk: 7. Johannes, volgt IXi. 8. Suzanna Roorda, geb. Twijzelerheide 27 febr. 1944; tr. Wellandport 15 juni 1968 John de Groot, geb. Utrecht 11 april 1938, zoon van Harry de Groot en Elizabeth Mester (?). Het echtpaar heeft twee kinderen.

IXg. Teunis Roorda, geb. Twijzelerheide 22 aug. 1929, emigreert nov. 1948 naar Ca­ nada; tr. Fruitland (Ont.) 20 mei 1955 Johanna Knegt, geb. Den Hoorn (Z.H.) 31 dec. 1933, dochter van Willem Knegt en Maartje van der Lugt. Uit dit huwelijk: 1. Edward-Lloyd, volgt Xf. 2. Wayne Charles, volgt Xg. 3. Richard James, volgt Xh. 4. Bradley Alvin Roorda, geb. Oshawa (Ont.) 17 dec. 1960; tr. Orangeville (Ont.) 22 okt., 1988 Ruth Long, geb. Toronto 31 mei 1958. Ruth bracht een dochter mee in het huwelijk. 5. Terry Allan, volgt Xi. 6. Margaret-Ann Evelyn Roorda, geb Penetang (Ont.) 8 maart 1966. 7. Timothy Paul Roorda, geb. Orangeville 14 sept. 1968.

Xf. Edward Lloyd Roorda, geb. Oshawa 24 aug. 1956; tr. aldaar sept. 1980 Gloria Pon­ sen, geb. Toronto 25 dec. 1959, dochter van John Ponsen en Dora N.N. Uit dit huwelijk: 1. John Roorda, geb. Orangeville 30 dec. 1981. 2. Adrian Roorda, geb. Orangeville 21 april 1983. 3. Steven Roorda, geb. Orangeville 25 okt. 1984. 4. Corrinna Roorda, geb. Orangeville 23 nov. 1985.

94 Xg. Wayne Charles Roorda, geb. Oshawa 25 juni 1958; tr. Smithville (Ont.) 11 okt. 1985 Grace Nienhuis, geb. Edmonton (Alb.) 27 aug. 1960, dochter van Harry Nienhuis en Alice Keizer. Uit dit huwelijk: 1. Melissa Roorda, geb. Grimsby (Ont.) 24 maart 1986. 2. Charles Roorda, geb. OrangeviUe 12 juli 1987. 3. Matthew Roorda, geb. Brampton (Ont.) 13 juli 1989.

Xh. Richard James Roorda, geb. Oshawa 1 sept. 1959; tr. OrangeviUe 16 april 1982 Henrietta Clara Storteboom, geb. Newmarket (Ont.) 11 okt. 1962, dochter van Klaas Storteboom en Arendtje Aberine Kuyvenhoven. Uit dit huwelijk: 1. Sean Richard Roorda, geb. OrangeviUe 21 juni 1984. 2. Aaron Karl Roorda, geb. OrangeviUe 16 okt. 1986. 3. Kaitlin Elyse Roorda, geb. OrangeviUe 28 juli 1988. 4. Sara Janine Roorda, geb. OrangeviUe 26 april 1990.

Xi. Terry Allan Roorda, geb. Penetang (Ont.) 28 sept. 1963; tr. Newmarket 23 juli 1983 Marion Joanne Floorijp, geb. aldaar 8 mei 1963, dochter van Peter Floorijp en Johanna van Leeuwen. Uit dit huwelijk: 1. Karin Roorda, geb. OrangeviUe 27 juli 1984. 2. Jason Roorda, geb. OrangeviUe 23 april 1987. 3. Peter Roorda, geb. Cambridge (Ont.) 17 nov. 1988.

IXh. Paulus Roorda, geb. Twijzelerheide 9 dec. 1931; tr. Wellandport 16 mei 1954 Tetje Hoekstra, geb. Metslawier 15 okt. 1934, dochter van IJtzen Hoekstra en Ubeltje Dijkstra. Uit dit huwelijk: 1. Irene Evelyn Roorda, geb. Weiland (Ont.) 13 mei 1955; tr. Wellandport 22 aug. 1975 Ralph Drost, geb. Koekange 17 jan. 1954, zoon van Koop Drost en Ann Bakker. Het echtpaar heeft vijf kinderen. 2. Ann Marie Roorda, geb. Weiland 15 mei 1956; tr. Aylmer (Ont.) 26 juni 1976 Bert Steenbergen, geb. Edmonton 12 nov. 1950, zoon van Martin Steenbergen en Stepha- nie Hooyer. Het echtpaar heeft drie kinderen. 3. Eve Jane Roorda, geb. Weiland 15 mei 1956. 4. Edward Paul Roorda, geb. Weiland 21 april 1957; tr. FenwicklO nov. 1978 Anna Wouterina de Ruiter, geb. Tricht (Geld.) 19 sept. 1954, dochter van Cornelis de Rui­ ter en Siny van Soelen. Uit dit huwelijk: 1. Ellen Ann Roorda, geb. Fenwick 7 maart 1979. 2. Nicole Ruth Roorda, geb. Fenwick 30 okt. 1980. 3. Kayleen Siny Roorda, geb. Fenwick 21 nov. 1983. 4. Janelle Tilly Roorda, geb. Fenwick 28 jan. 1987. 5. Wilma Joy Roorda, geb. Weiland 13 sept. 1960; tr. Wellandport 12 juni 1981 Pete Vandermey, geb. Grimsby (Ont.) 22 juli 1958, zoon van Jan van der Meij en Petro- nella Jannetje Kralt. Uit dit huwelijk vier kinderen. 6. Mark Anthony Roorda, geb. Weiland 14 mei 1965.

95 IXi. Johannes Roorda, geb. Leeuwarden 28 nov. 1942; tr. Wellandport 12 febr. 1967 Margaret PostiU, geb. Burford (Ont.) 9 april 1940, dochter van Andrew PostiU en Flossie Almas. Uit dit huwelijk: 1. Robert Roorda, geb. Beamsville 18 jan. 1969. 2. Barbara Roorda, geb. Beamsville 21 febr. 1970. 3. Amy Roorda, geb. Beamsville 8 nov. 1976.

VIIc. Sikke Taekes Roorda, geb. Eestrum 9 maart 1859, molenaarsknecht, later tuinder, overl. Heino 18 febr. 1939; tr. 1. Kollumerland ca. 20 dec. 1884 Pieterke Stuiveling, geb. Burum 3 mei 1865, overl. Munnekezijl 4 aug. 1900, dochter van Lucas Arends Stui­ veling en Martje Alles van der Veen; tr. 2. Grijpskerk 18 okt. 1902 Froukje de Haan, geb. Augustinusga 21 sept. 1853, overl. Grijpskerk 19 nov. 1920, weduwe van Gerrit Da- tema, dochter van Jelle Durks de Haan en Ytje Jans Zijlstra. Uit het eerste huwelijk: 1. Martje Roorda, geb. Burum 15 mei 1885, overl. Oosterbeek 26 juni 1957, tr. Grijps­ kerk 11 mei 1907 Jan Datema, geb. Waarden 2 nov. 1883, assuradeur, overl. Ooster­ beek 17 sept. 1977, zoon van Gerrit Datema en Froukje de Haan.10 Uit dit huwelijk elf kinderen. 2. Taeke, volgt VlIIh. 3. Lutske Roorda, geb. Munnekezijl 28 nov. 1890, overl. Groningen 7 okt. 1907. 4. Geeske Roorda, geb. Munnekezijl 9 sept. 1893, overl. Grijpskerk 19 aug. 1960; tr. Grijpskerk 6 juni 1914 Jan Horneman, geb. Kommerzijl 14 april 1881, veehandelaar, overl. Groningen 5 april 1975, zoon van Tiemen Horneman en Alberdina Jakobs. Jan Horneman was eerder gehuwd Grootegast 16 jan. 1904 met Anke van der Velde (huwelijk ontbonden aug. 1912). Uit dit huwelijk één kind, uit het tweede (met Geeske) zestien kinderen. 5. Pietje Roorda, geb. Munnekezijl 24 dec. 1896, overl. Hoogkerk 6 april 1960; tr. Grijpskerk 5 juni 1924 Kornelis Dinkela, geb. Noordhorn 21 juli 1897, smid te Sla­ perstil, overl. Hoogkerk 22 jan. 1958. Het echtpaar had negen kinderen.

VlIIh. Taeke Roorda, geb. Munnekezijl 20 aug. 1888, werkte op een strokartonfabriek, overl. Groningen 6 febr. 1970; tr. 1. Zuidhorn 21 mei 1914 Aafke Helmus, geb. Noord­ horn 18 jan. 1888, overl. Hoogkerk 8 mei 1933, dochter van Kornelis Helmus en Trijntje Bakker; tr. 2. Hoogkerk 17 juni 1937 Jantje Hagedoorn, geb. Leek 19 aug. 1892, overl. Groningen 7 aug. 1963, dochter van Hindrik Hagedoorn en Frouktje Hummel. Uit het eerste huwelijk: 1. Sicco Roorda, geb. Hoogkerk 18 maart 1915, overl. aldaar 8 okt. 1989; tr. Hoogkerk 28 dec. 1961 Hermina Veenstra, geb. Midwolde 30 mei 1915. Zij bracht een zoon mee in het huwelijk. 2. Trijntje Roorda, geb. Hoogkerk 23 juli 1916; tr. Hoogkerk 14 aug. 1941 Gerrit Tjoelker, geb. Noordhorn 19 jan. 1912, besteller P.T.T., zoon van Jan Ates Tjoelker en Taetske Nanne Bouius. Het echtpaar heeft tien kinderen. 3. Pieterke Roorda, geb. Hoogkerk 20 dec. 1918; tr. Hoogkerk 15 febr. 1940 Klaas van der Heide, geb. Hoogkerk 21 nov. 1913, zoon van Anne van der Heide en Anna Bouwman. Het echtpaar heeft negen kinderen. 4. Tietje Roorda, geb. Hoogkerk 16 juli 1920; tr. Hoogkerk 23 mei 1945 Andries Mal- jaard Bronsveld, geb. Scheveningen 9 okt. 1922, computer-operator, overl. Maassluis 31 aug. 1988, zoon van Jacobus Bronsveld en Adriana Koolaard. Het echtpaar heeft zeven kinderen.

96 5. Kornelis, volgt IXk. 6. Marten, volgt 1X1.

IXk. Kornelis Roorda, geb. Hoogkerk 28 juli 1922, geëmigreerd naar Canada, overl. Bradford (Ont.) 19 dec. 1986; tr. Hoogkerk 9 mei 1946 Jenny Smeda, geb. Grijpskerk 8 jan. 1923. Uit dit huwelijk: 1. Maaike Jantje Roorda, geb. Hoogkerk 1 juli 1947; tr. Bradford 13 okt. 1967 Dirk Veeneman. Het echtpaar heeft vier kinderen. 2. Aafke Roorda, geb. Hoogkerk 7 aug. 1949; tr. Bradford 20 mei 1972 Hilbert Jan Boschman. Het echtpaar heeft drie kinderen. 3. Theodorus, volgt Xk. 4. Richard John Roorda, geb. Bradford 19 dec. 1963; tr. Victoria (B.C.) (?) 26 sept. 1989 Juliane Campbell.

Xk. Theodorus Roorda, geb. Bradford 9 jan. 1957; tr. Bradford 21 nov. 1975 Katharine Burrows. Uit dit huwelijk: 1. Jason Roorda. 2. Heather Roorda.

1X1. Marten Roorda, geb. Hoogkerk 25 nov. 1925; tr. aldaar 17 nov. 1949 Alke Kamps, geb. Haren (Gr.) 20 juli 1926, dochter van Derk Kamps en Anna Hoekstra. Uit dit huwelijk: 1. Anna Sietska Roorda, geb. Groningen 11 sept. 1950; tr. aldaar 12 aug. 1984 Harm Nijboer, geb. Wedde 5 aug. 1951, zoon van Derk Nijboer en Jantina Orsel. 2. Aafke Detta Aukje Roorda, geb. Hoogkerk 21 juli 1953; tr. aldaar 12 april 1972 Henk Gerard Schaaf, geb. Groningen 30 april 1949, zoon van Jan Christiaan Pieter Schaaf en Alie Huisman. Het echtpaar heeft twee kinderen. 3. Tiny Saskia Roorda, geb. Hoogkerk 17 juli 1956; tr. Hoogkerk 6 maart 1978 (huwe­ lijk ontbonden aug. 1986) François Kaïs. 4. Taeke, volgt XI. 5. Saskia Diana Roorda, geb. Hoogkerk 22 juni 1963.

XI. Taeke Roorda, geb. Hoogkerk 6 nov. 1958, woont samen met Roelfina Wubbiena Buist, geb. Stadskanaal 14 sept. 1961, dochter van Jan Buist en Pieterke Lenting. Het paar heeft een kind: 1. Oscar Marten Roorda, geb. Beilen 10 juni 1990.

Vlld. Nicolaas Taekes Roorda, geb. Eestrum 23 april 1864, veehouder, overl. Buiten­ post 3 febr. 1949; tr. 1. Grijpskerk 14 mei 1890 Doetje Steenstra, geb. Visvliet 27 juli 1868, overl. aldaar 16 sept. 1899, dochter van Mient Steenstra en Foktje Dijkstra; tr. 2. Grijpskerk 18 okt. 1900 Anna Penninga, geb. Lutjegast 4 juni 1868, overl. Kollum 28 nov. 1966, dochter van Eit Penninga en Stientje van Dijk. Uit het eerste huwelijk: 1. Taeke Roorda, geb. Pieterzijl 25 sept. 1891, overl. Niehove 20 aug. 1913, ongehuwd. 2. Mient, volgt VlIIi. 3. Thomas, volgt VlIIk. 4. Philippus, volgt VUIL

97 Uit het tweede huwelijk: 1. Stientje Roorda, geb. Waarden 6 aug. 1901, overl. Pieterzijl 11 aug. 1901. 2. Stientje Roorda, geb. Waarden 19 mei 1904; tr. Achtkarspelen 7 okt. 1926 Jan van der Veen, geb. Twijzel 18 maart 1904, zoon van Hendrik van der Veen en Minke Kamminga. Het gezin dat in 1947 naar de U.S.A. emigreerde, telt zeven kinderen.

VlIIi. Mient Roorda, geb. Pieterzijl 26 nov. 1893, hulpcommies belastingen, rijwiel­ hersteller, veehouder, emigreerde in 1930 naar de U.S.A., overl. Lynden (Washington) 28 okt. 1976; tr. 1. Oidehove 11 mei 1912 Hutje Kamstra, geb. Kommerzijl 31 maart 1892, overl. Duval (Wash.) 13 nov. 1934, dochter van Dirk Kamstra en Martje Alkema; tr. 2. Lynden 25 sept. 1935 Anna Tjoelker, geb. Gerkesklooster 10 apr. 1899, overl. Lyn­ den (?) 28 dec. 1976, dochter van Tye Tjoelker en Antje Bijma. Uit het eerste huwelijk: l.Nicolaas, volgt IXm. 2. Dirk (Dick) Roorda, geb. Oidehove 11 maart 1915, emigreert okt. 1930; tr. 5 febr. 1941 Evelyn E. Johnston, geb. 2 okt. 1920. Uit dit huwelijk: Duane Minard Roorda, geb. 5 dec. 1941; tr. 31 dec. 1963 Sewell Buckelman. Uit dit huwelijk: 1. Tracy Annett Roorda, geb. 26 maart 1967; tr. 3 mei 1989 Robert Petty. 2. Kimberly Lynnette Roorda, geb. 29 aug. 1970. 3.Doetje (Dorothy) Roorda, geb. Pieterzijl 10 april 1916, emigreert okt. 1930; tr. Ge- orge Edgar Taylor, geb. King County (Wash.) 25 juli 1912. Het gezin heeft acht kinderen. 4.Taeke Roorda, geb. Pieterzijl 24 sept. 1917, overl. aldaar 30 okt. 1918. 5. Martje (Martha) Roorda, geb. Pieterzijl 15 maart 1919, emigreert okt. 1930, overl. U.S.A. 10 okt. 1980; tr. Kenneth Helgeson, geb. Montana 7 juli 1912. Uit dit huwe­ lijk drie dochters. 6.Taeke Roorda, geb. Pieterzijl 16 jan. 1921, overl. U.S.A. 4 juni 1932. 7. Thomas (Tom) Roorda, geb. Munnekezijl 13 nov. 1923, emigreert okt. 1930; overl. U.S.A. 7 juli 1975, ongehuwd. 8.Sjoukje (Shirly) Roorda, geb. Kollum 3 febr. 1928, emigreert okt. 1930; tr. 28 aug. 1963 Jim Trueblood. Geen kinderen. 9.Hilda Roorda, geb. Duval (Wash.) 4 okt. 1934, overl. 29 jan. 1972. Uit het tweede huwelijk: 10. Ann Roorda, geb. Lynden 5 juli 1936; tr. 21 okt. 1951 Schott DeVries. Uit dit huwe­ lijk vier kinderen. ll.Ted Roorda, geb. Lynden 7 nov. 1937; tr. Arline Schouten. Uit dit huwelijk: 1. Randy Roorda. 2. Barbie Roorda. 3. Cindy Roorda. 12.Betty Roorda, geb. Lynden 23 nov. 1941; tr. Bob Nave. Uit dit huwelijk twéé kinderen.

IXm. Nicolaas Roorda, geb. Pieterzijl 14 juli 1913, emigreerde okt. 1930 naar de U.S.A.; tr. Lynden 9 april 1936 Martha Tjoelker, geb. Ee 31 dec. 1910, dochter van Tije Tjoelker en Antje Bijma. Uit dit huwelijk: 1. Minard Roorda, volgt Xm. 2. Anna Roorda, geb. Lynden 29 april 1939; tr. Lynden 5 juli 1957 Carl Cowart, geb. Roger Mills County (Oklahoma), zoon van John Allen Cowart en Katie Lee Hughes. Het gezin heeft zes kinderen.

98 3. Hilda Roorda, geb. Bellingham 14 okt. 1942; tr. 1. Ripon (California) 28 juni 1961 William Harold Meads, geb. Bellingham (Wash.) 11 dec. 1938, zoon van Harold Meads en Johanna Nyland. Huwelijk ontbonden Modesto (Calif.) 4 april 1989; tr. 2. Ripon 13 okt. 1990 (the reverend) Raymond Allen DeDoes. Uit het eerste huwelijk vijf kinderen. 4. Frances Roorda, geb. Bellingham 14 okt. 1942; tr. Ripon 31 mei 1963 Theodore Roos, geb. Brooten (Minnesota) 31 mei 1938, zoon van Tom Roos en Dora Dijkstra. Zes kinderen. 5. Dorothy Roorda, geb. Bellingham 12 febr. 1944; tr. Ripon 10 juni 1964 Douglas Peter Veltkamp, geb. Bozeman (Montana) 3 febr. 1942, zoon van Thomas Veltkamp en Alice Bos. Vier kinderen. 6. Bessie Roorda, geb. Bellingham 15 febr. 1948; tr. Samuel Ralph Rocci. Vier kinderen. 7. David, volgt Xn.

Xm. Minard Roorda, geb. Lynden 8 apr. 1937; tr. Ripon (Calif.) 11 juni 1959 Vivian Anne Tanis, geb. Alameda (Calif.) 13 april 1940, dochter van Evert Tanis en Anne DeHaan. Uit dit huwelijk: 1. Deloris Roorda, geb. Modesto (Calif.) 3 maart 1960. 2. Rodney Alan Roorda, geb. Modesto 10 maart 1964. 3. Darlene Reneé Roorda, geb. Modesto 1 jan. 1972. 4. Rick Duane Roorda, geb. Modesto 26 dec. 1975.

Xn. David Roorda, geb. Bellingham 25 febr. 1954; tr. Reno (Nevada) 11 febr. 1978 Carol Jeanne Fortner, geb. Athens (Georgia) 22 juni 1956, dochter van Eddie Odell Fortner en Nell Mathis. Uit dit huweklijk: 1. Elizabeth Anne Roorda, geb. Modesto 28 maart 1981. 2. Nicholas Edmund Roorda, geb. Modesto 29 sept. 1983. 3. Carolyn Frances Roorda, geb. Modesto 31 juli 1985. 4. Robert David Roorda, geb. Ripon 30 mei 1989.

Vülk. Thomas Roorda, geb. Pieterzijl 16 sept. 1895, emigreerde 1921 naar de U.S.A., werd boer en jager, overl. aldaar 3 juni 1989; tr. aldaar 20 nov. 1923 Saapke Beiboer, geb. Augsbuurt 15 juni 1896, overl. U.S.A. 23 jan. 1983, dochter van Hendrikus Beiboer en Maaike Taekes Roorda." Uit dit huwelijk: 1. Nicolaas, volgt IXn. 2. Mary Roorda, geb. U.S.A. 28 okt. 1927, overl. aldaar 3 mei 1988; tr. U.S.A. 20 sept. 1950 John Lampers, geb. 30 april 1925, overl. 3 aug. 1978. Drie kinderen. 3. Dorothy Roorda, geb. U.S.A. 17 maart 1931; tr. aldaar 23 aug. 1957 John Linde­ mulder, geb. 5 sept. 1927. Uit dit huwelijk vijf kinderen. 4. Henry Roorda, geb. U.S.A. 5 april 1936; tr. aldaar 26 okt. 1962 Ruth Rylaarsdam, geb. 11 jan. 1941. Uit dit huwelijk drie kinderen: 1. Karen Lynn Roorda, geb. 17 febr. 1966. 2. Kenneth Alan Roorda, geb. 28 april 1967. 3. Thomas Kevin Roorda, geb. 27 juni 1971.

99 IXn. Nicholas Roorda, geb. U.S.A. 14 aug. 1924, "reverend" (predikant), overl. aldaar 19 juli 1982; tr. 1.2 mei 1947 Rosé Jongsma, geb. 28 okt. 1928. Het huwelijk wordt ontbonden 1972; tr. 2. 22 juli 1974 Wilma van Drunen, geb. 13 juni 1924. Uit het eerste huwelijk: 1. Rita Mae Roorda, geb. U.S.A. 28 febr. 1948; tr. Jerry Lee Bolluyt. 2. Marjorie Ann Roorda, geb. Westcoast (Wash.) 2 aug. 1949, verpleegkundige; tr. 3 sept. 1971 Charles Earl Brunsting, geb. 1 aug. 1948, electricien en marine-man. Vijf kinderen. 3. Douglas Ray Roorda, geb. U.S.A. 17 maart 1951; tr. 16 maart 1984 Lori Lauer, geb. 16 mei 1956. 4. Nancy Lou Roorda, geb. U.S.A. 6 april 1953; tr. Arvin Glenn VanDam, geb. 22 febr. 1948. 5. Ronald Jay Roorda, geb. U.S.A. 25 nov. 1956; tr. 31 mei 1986 Debra Riemersma.

VIM. Philippus Roorda, geb. Pieterzijl 31 juli 1897, timmerman-aannemer, overl. Gro­ ningen 24 mei 1970; tr. Oldehove 27 mei 1922 Grietje Flonk, geb. Ruigezand 29 april 1899, dochter van Albert Flonk en Sjoerdina Vinck. Uit dit huwelijk: 1. Nicolaas, volgt IXo. 2. Albert, volgt IXp. 3. Taeke, volgt IXq. 4. Sjoerdina Roorda, geb. Lauwerzijl 31 juli 1932; tr. Oldehove 11 mei 1955 Kornelis Jurri Kramer, geb. Diever 31 jan. 1929, ambtenaar prov. waterstaat, overl. Oldehove 19 jan. 1987, zoon van Lambert Kramer en Wemmigje Hofman. Zes kinderen. 5. Mient Jan, volgt IXr.

IXo. Nicolaas Roorda, geb. Burum 26 febr. 1925; tr. Ulrum 12 mei 1953 Sipcolina Ge- ziena Kijff, geb. Ulrum 13 febr. 1929, overl. Lauwerzijl 16 jan. 1989, dochter van Her- mannus Kijff en Hillechien Drolinga. Uit dit huwelijk: 1. Philip Roorda, geb. Ulrum 24 febr. 1954. 2. Herman Albert Roorda, geb. Lauwerzijl 30 sept. 1956.

IXp. Albert Roorda, geb. Burum 23 nov. 1926, emigreert naar U.S.A.; tr. Oldehove 8 okt. 1948 Geeske Geertje Top, geb. Oldehove 14 nov. 1927, dochter van Hendrik Top en Geertruida Rintjema. Uit dit huwelijk: 1. Philip Roorda, geb. Lynden ca. 1950. 2. Henk Roorda, geb. Lynden ca. 1952. 3. Jerby Roorda, geb. Lynden ca. 1956. 4. Gretha Roorda, geb. Lynden ca. 1960.

IXq. Taeke (Ted) Roorda, geb. Munnekezijl 20 nov. 1929, emigreert maart 1949 naar U.S.A., overl. Lynden 20 mei 1990; tr. 1950/1951 Anna Lycklama à Nijeholt, geb. Apeldoorn 22 sept. 1930. Uit dit huwelijk: 1. Floranne Roorda, geb. Lynden 21 dec. 1952. 2. Greta Roorda, geb. Lynden 15 dec. 1953. 3. Floyd Roorda, geb. Lynden 21 dec. 1954.

100 4. Philip Roorda, geb. Lynden 8 mei 1957. 5. Diane Roorda, geb. Lynden 6 mei 1958.

IXr. Mient Jan Roorda, geb. Lauwerzijl 16 juli 1938; tr. KoUumerland ca. 24 april 1964 Baukje de Vries, geb. Zandbulten (onder Kollumerzwaag) 15 dec. 1942, dochter van Anne de Vries en Antje van der Heide. Uit dit huwelijk: 1. Annetta Greta Roorda, geb. en overl. Groningen 1 april 1965. 2. Annetta Greta Roorda, geb. Groningen 16 aug. 1966; tr. KoUumerland ca. 29 april 1988 Jan Johannes Riemersma, geb. Burum 22 sept. 1960, onderwijzer zoon van Enne Riemersma en Anna Jantina van Dellen. Een kind. 3. Philippus Mient Jan Roorda, geb. Groningen 4 febr. 1968. 4. André Nicolaas Roorda, geb. Lauwerzijl 22 april 1971. 5. Nicolaas Albert Teake Roorda, geb. Lauwerzijl 30 okt. 1974.

VIc. Martinus Roorda, geb. Franeker 14 juli 1829, schoenmaker, later evangelist van de Nederlandsche Vereeniging van Vrienden der Waarheid, overl. Dokkum 13 okt. 1883; tr. Dantumadeel 27 mei 1854 Grietje Lieuwes Vellinga, geb. Birdaard 29 mei 1829, overl. Dokkum 18 nov. 1925, dochter van Lieuwe Siemens Vellinga en Janke Jacobs Roorda.12 Uit dit huwelijk: 1. Janke Roorda, geb. Minnertsga 6 juli 1855, overl. Franeker 23 maart 1859. 2. Janke Roorda, geb. Franeker 17 juli 1860, overl. Aalsum 12 dec. 1881. 3. Philippus, volgt Vlle. 4. Lieuwe Roorda, geb. Franeker 11 febr. 1865, overl. aldaar 22 aug. 1865. 5. Pietje Roorda, geb. Franeker 9 april 1866, overl. aldaar 11 dec. 1869. 6. Anna Roorda, geb. Franeker 18 dec. 1868, overl. Akkerwoude 23 okt. 1878. 7. Lieuwe Roorda, geb. Franeker 29 juli 1871, leraar, later conrector, overl. Arnhem 14 sept. 1948; tr. Arnhem 19 april 1933 Cornelia Helena Tiemens, geb. Schaarsber- gen (Arnhem) 13 juni 1889, overl. aldaar 1 april 1938, dochter van Hendrik Jan Tie­ mens H.Jzn en Adriana Helena Buitenweg.

Vlle. Philippus Roorda, geb. Franeker 3 sept. 1862, onderwijzer, later leraar kweek­ school, overl. Dokkum 29 sept. 1933; tr. 1. Oostdongeradeel 31 okt. 1889 Grietje Binnes Boelens, geb. Oosternijkerk 7 dec. 1867, overl. aldaar 24 mei 1905, dochter van Binne Johannes Boelens en Dieuwke Meindertsma; tr. 2. Oostdongeradeel 8 mei 1913 Ytje Doekes Prins, geb. Raard 15 maart 1865, overl. Dokkum 2 mei 1955, weduwe van Gerrit Tjepkes Wassenaar,13 dochter van Doeke Piers Prins en Foekje Theunis Posthumus. Uit het eerste huwelijk: 1. Martinus Roorda, geb. Oosternijkerk 20 maart 1891, onderwijzer, later schoolhoofd te Nij Beets, overl. Heerenveen 22 juli 1976; tr. Oostdongeradeel 31 mei 1916 Maria de Jong,14 geb. Wons 22 jan. 1890, overl. Nij Beets 21 dec. 1954, dochter van Har- men de Jong en Fenna Bakker. 2. Binne Roorda, geb. Oosternijkerk 1 aug. 1894, overl. aldaar 11 aug. 1894. 3. Dieuwke Roorda, geb. Oosternijkerk 20 maart 1896, overl. Assen 31 aug. 1988. 4. Binne, volgt VlIIm. 5. Dirk, volgt VlIIn. 6. Janke Roorda, geb. Oosternijkerk 27 april 1902, onderwijzeres, overl. Dokkum 2 sept. 1931. 7. Lieuwe, volgt VIIIo.

101 No. 3. Zevende Jaargang. December 18(3. MAANDBLAD VAN DE EVANGELISTEN DEE [\ed. Ver. van Vrienden der Waarheid, E N Z., onder toeiieht, voor tooieel den inhoud betreft, Tan den WelEerw. Heer Q. J. VOS Flz., Predikant te Rotterdam

EEN WOORD BIJ GELEGENHEID PAN HET AÏSTEEVFN VAN- ONZEN GEACHTEN BEOEDEE EN MEDEAEBEIDEE MARTINUS PH1LIPPUS EüOKDA. OvEELEDEN TE DOKKUM DEN 13"™ OCTOBEB 1883.

Waarde Lezer! Nog geen half jaar geleden ontvingen wij een nommer van dit Maandblad, met een teeken van rouw over den dood van onzen geliefden Broeder en Me­ dearbeider Hendrik Gaasbeek, overleden te Veenendaal; en na vinden we ons genoodzaakt dit nommer in rouwgewaad te verzenden ter oorzake van het plotseling overlijden van onzen geliefden Broeder M. Ph. Roorda. Zaterdag 13 October 1. 1. maakte hij zich des namid­ dags gereed om naar Holwerd te gaan, ten einde aldaar Zondag 14 October aan zijne mede-zondaren het dierbaar Evangelie te verkondigen. Plotseling kreeg hij krampachtige pijn in de borat. Nadat deze haar hoogste punt had bereikt, verminderde ze aanmerkelijk. Toen deze pijn zich echter ten derde male verhief, blies onze geliefde Broeder den laatflten adem uit. Zonder bangen doodstrijd werd hij in ruim één uur uit de strijdende kerk overgebracht in de trìomfeerende. Zijne echtgenoote verliest in hem een hech­ ten steun en verzorger, wien het nooit te veel was om haar als het zwakste vat te helpen en te leiden. Bijna dertig jaren waren zij door den liefelijken huwelijksband verbonden geweest, in welken tijd zij een ruim deel van de wederwaardig-

Martinus (VIc) wordt wel de evangelist genoemd.

VlIIm. Binne Roorda, geb. Oosternijkerk 4 mei 1898, onderwijzer, hoofd van de school te Oudeschip, beroepbaar gesteld als predikant op grond van Art. 8 in de Gereformeerde Kerken, kreeg posthuum het Verzetsherdenkingskruis, overl. concentratiekamp Sand- bostel (Dld.),15 herbegraven op het Ereveld te Loenen; tr. Oostdongeradeel 13 jan. 1921 Pietje Gerrits Wassenaar," geb. Hallum 24 febr. 1891, overl. Oudeschip 6 dec. 1929, dochter van Gerrit Tjepkes Wassenaar en Ytje Doekes Prins. Uit dit huwelijk: 1. Philippus, volgt IXs. 2. Ytje Roorda, geb. Nieuwlande 10 juni 1925; tr. Dokkum 6 aug. 1957 Hendrik Koffe- man, geb. Waddinxveen 9 dec. 1926, arts, zoon van Albert Koffeman en Baukje Stienstra. Het gezin omvat, een geadopteerde zoon. 3. Gerrit, volgt IXt. 4. Martinus Roorda, geb. Oudeschip 4 mei 1927, overl. aldaar 6 mei 1927.

102 5. Grietje Roorda, geb. Oudeschip 29 juni 1928; tr. Groningen 11 jan. 1955 Klaas Douwe van Dijk, geb. Groningen 21 maart 1926, predikant Geref. Vrijgemaakt, zoon van Douwe van Dijk en Jantina Klaziena Smit. Twee kinderen. 6. Foekje Roorda, geb. Oudeschip 25 nov. 1929, onderwijzeres, sinds 1966 in Australië, ongehuwd.

Grafzerk van Binne Roorda op Ereveld Loenen

IXs. Philippus Roorda, geb. Nieuwlande 20 april 1924, leraar oude talen; tr. Apeldoorn 17 juni 1959 Fenna de Jong, geb. Oldebroek 9 okt. 1936, dochter van Berend de Jong17 en Trijntje Bouma. Uit dit huwelijk: 1. Binne, volgt Xo. 2. Berend Roorda, geb. Groningen 24 aug. 1965. 3. Gerrit Roorda, geb. Groningen 25 aug. 1967.

Xo. Binne Roorda, geb. Dokkum 13 april 1961; tr. Zuidhorn 7 april 1983 Baukelina Beeftink, geb. Bergentheim 4 nov. 1960, dochter van Jacob Beeftink en Hendrikje Geertje Hummel. Uit dit huwelijk: 1. Philip Roorda, geb. Assen 26 febr. 1985. 2. Els Gerdien Roorda, geb. Assen 22 aug. 1987.

103 IXt. Gerrit Roorda, geb. Niewlande 10 juni 1925, dierenarts; tr. Vlissingen 10 sept. 1952 Johanna Cornelia van Noppen, geb. Vlissingen 4 juni 1925, dochter van Jacobus Hen­ drik van Noppen en Pieternella Duyvekot. Uit dit huwelijk: 1. Pieternella Roorda, geb. Lemelerveld 29 juli 1953; tr. Zuidhorn 17 mei 1977 Gatze Jacob Koop, geb. Tjuchem 31 jan. 1951, militair, zoon van Klaas Koop en Deeltje de Jong. Het echtpaar heeft vijf kinderen. 2. Binne, volgt Xp. 3. Jacobus Hendrik, volgt Xq. 4. Pietje Roorda, geb. Zwolle 18 okt. 1957; tr. Zuidhorn 20 juni 1980 Hendrik Jan Vis­ ser, geb. Gorinchem 18 okt. 1954, computerdeskundige, zoon van Hendrik Visser en Hielkje Hammingh. Zes kinderen. 5. Ytje Roorda, geb. Groningen 8 dec. 1960; tr. Groningen 4 juli 1984 Bernhard Ste­ vens, geb. Hooghalen 17 juni 1961, hoofdinspecteur van politie, zoon van Hendrik Jan Stevens en Annechien Hidding. Twee kinderen. 6. Cornelis Daniel, volgt Xr. 7. Foekje Roorda, geb. Zuidhorn 3 mei 1964; tr. Groningen 16 dec. 1987 Klaasjan Pol, geb. Ulrum 12 sept. 1963, verpleegkundige, zoon van Feddrik Pol en Jantiena Hel­ der. Twee zonen. 8. Dieuwke Roorda, geb. Zuidhorn 5 juli 1967; tr. Groningen 30 aug. 1989 Christiaan Jansen, geb. Utrecht 10 april 1964, zoon van Pieter Jacobus Jansen en Elizabeth Vuijk. Het echtpaar heeft een zoon. 9. Elizabeth Roorda, geb. Groningen 2 jan. 1971.

Xp. Binne Roorda, geb. Lemelerveld 4 nov. 1954, piloot; tr. Hardenberg 15 jan. 1976 Gerritdina Berenst, geb. Lutten 29 nov. 1954, dochter van Wolter Berenst en Johanna Egberdina Stad. Uit dit huwelijk: 1. Gerrit Roorda, geb. Soest 2 juli 1976. 2. Wolter Roorda, geb. Moose Jaw (Can.) 15 mei 1978. 3. Johanna Egberdina Roorda, geb. Enschede 6 aug. 1979. 4. Martinus Roorda, geb. Leeuwarden 16 nov. 1981. 5. Johanna Cornelia Roorda, geb. Leeuwarden 9 febr. 1983. 6. Berend Roorda, geb. Leeuwarden 10 febr. 1987. 7. Frans Jacob Roorda, geb. Leeuwarden 9 sept. 1988.

Xq. Jacobus Hendrik Roorda, geb. Lemelerveld 26 mei 1956, dierenarts; tr. Nieuwpoort 10 juli 1984 Neeltje Helena Cornelia de Jong, geb. Enkhuizen 15 dec. 1955, dochter van Johannes Marinus de Jong en Janna Maria van Wijnen. Uit dit huwelijk: 1. Gerrit Roorda, geb. Ommen 3 mei 1986. 2. Janna Maria Roorda, geb. Zuidhorn 22 juli 1988. 3. Johannes Marinus Roorda, geb. Noordhorn 15 aug. 1990.

Xr. Cornelis Daniel Roorda, geb. Zuidhorn 14 okt. 1962; tr. Zwolle 27 aug. 1987 Her- manna de Vries, geb. Zwolle 25 sept. 1965, dochter van Hendrik Jan de Vries en Trijntje Johanna Vriend. Uit dit huwelijk: 1. Gerrit Benjamin Roorda, geb. Zeist 31 maart 1990.

104 VlIIn. Dirk Roorda, geb. Oosternijkerk 14 juni 1900, hoofdonderwijzer te Rozenburg, later wonend in Voorthuizen, overl. aldaar 14 juni 1973; tr. Hilligersberg (Rotterdam) 23 april 1930 Sijgje Houweling, geb. Hilligersberg 31 mei 1906, dochter van Cornelis Houweling en Adriana Cornelia Dullaart. Uit dit huwelijk: l.Philippus, volgt IXu. 2. Adriana Cornelia Roorda, geb. Leerdam 6 okt. 1932; tr. Zuilen (Utrecht) 22 sept. 1961 Antoon van Renssen, geb. Utrecht 10 maart 1935, zoon van Simon van Renssen en Cathalina Huizer. Het gezin woont in Goodwood (Zuid-Afrika) en telt acht kinderen. 3. Grietje Roorda, geb. Leerdam 8 febr. 1934; tr. Rozenburg 31 juni 1959 Reeuwke van Hoek, geb. Groningen 6 mei 1935, zoon van Johannes van Hoek en Wobbechien Kruger. Uit dit huwelijk, dat werd ontbonden in 1975, acht kinderen. 4. Cornelis, volgt IXv. 5.Dieuwke Roorda, geb. Rozenburg 9 nov. 1937; tr. Groningen 21 sept. 1962 Harm Offereins, geb. Veendam 2 juni 1937, zoon van Cornelis Jacobus Offereins en Hem- mechiena Bouman. Twee kinderen. ó.Alida Petronella Roorda, geb. Rozenburg 11 febr. 1939; tr. Emmeloord 26 febr. 1964 Aarnout Poppe, geb. Ritthem (Zld) 19 juli 1939, zoon van Joos Poppe en Neel- tje Aarnoutse. Het gezin, met zes kinderen, is geëmigreerd naar Canada. 7.Ytje Janke Maria Roorda, geb. Rozenburg 9 juli 1940; tr. Groningen 22 dec. 1967 Cornelis Poppe, geb. Ritthem 13 okt. 1940, zoon van Joos Poppe en Neeltje Aar­ noutse. Het gezin is geëmigreerd naar Canada en heeft vijf kinderen. 8. Petronella Roorda, geb. Rozenburg 2 jan. 1942, ongehuwd. 9.Martinus Roorda, geb. Rozenburg 2 jan. 1942, ongehuwd. lO.Dorothea Roorda, geb. Rozenburg 27 okt. 1943; tr. Barneveld 28 juli 1967 Jan Poppe, geb. Ritthem 13 jan. 1943, zoon van Joos Poppe en Neeltje Aarnoutse. Het gezin telt vijf kinderen. 11. Judith Wilhelmina Roorda, geb. Rozenburg 13 mei 1945; tr. Groningen 6 juli 1967 Henk Johannes de Vries, geb. Groningen 10 dec. 1943, beambte PTT, zoon van Jan de Vries en Grietje van Velzen. Het gezin telt vijf kinderen. 12.Binne Johannes Roorda, geb. Rozenburg 11 jan. 1947, leraar, ongehuwd. 13.Elisabeth Roorda, geb. Rozenburg 4 jan. 1949; tr. Barneveld 20 juni 1973 Wouter Sietse Roorda,18 geb. Assen 20 maart 1948, zoon van Berend Tjeerds Roorda en Hillegonda Johanna Scholten. Het echtpaar heeft een zoon. 14. Janke Johanna Roorda, geb. Rozenburg 9 april 1952; tr. Buren (Gld) 8 aug. 1978 Willem Luigjes, geb. Voorthuizen 4 mei 1949, zoon van Teunis Luigjes en Woutera Pijper. Drie kinderen.

IXu. Philippus Roorda, geb. Leerdam 15 maart 1931, leraar; tr. Rozenburg 2 jan. 1957 Adriana Klapwijk, geb. Rozenburg 26 jan. 1933, dochter van Clement Klapwijk en Adriana Voogt. Uit dit huwelijk: 1. Sijgje Roorda, geb. Bergentheim 8 nov. 1957; tr. Kampen 18 nov. 1976 Bertus Alexander van 't Hul, geb. Kampen 19 jan. 1958, bankemployé, zoon van Berend van 't Hul en Dirkje van Pijkeren. Het gezin telt vier kinderen. 2. Adriana Roorda, geb. Bergentheim 29 maart 1959; tr. Zwolle 28 jan. 1982 Herman van Rijssel, geb. Woerden 30 mei 1957, verpleegkundige, zoon van Hermanus van Rijssel en Maartje van Bart. 3. Cornelia Margaretha Roorda, geb. Bergentheim 11 okt. 1960.

105 4. Dirk Roorda, geb. Bergentheim 6 jan. 1962, leraar; tr. Lelystad 16 juli 1987 Anne- mieke Vogel, geb. Wormerveer 7 nov. 1965, dochter van Klaas Vogel en Grietje Luttik. 5. Clement Roorda, geb. Bergentheim 9 aug. 1964.

IXv. Cornelis Roorda, geb. Leerdam 12 okt. 1935; tr. Rozenburg 25 aug. 1961 Aukje de Jong, geb. Oldebroek 10 febr. 1938, dochter van Berend de Jong19 en Trijntje Bouma. Uit dit huwelijk: 1. Dirk Roorda, geb. Assen 27 juni 1962. 2. Nienke Roorda, geb. Assen 14 jan. 1964, onderwijzeres. 3. Berend Roorda, geb. Assen 4 juli 1965; tr. Ten Boer 14 sept. 1990 Jantje Harmina Oosterhoff, geb. Ten Boer 31 jan. 1968, dochter van Albertus Grietinus Oosterhoff en Maaike van der Veen. 4. Philippus Roorda, geb. Assen 28 april 1967. 5. Sijgje Margaretha Roorda, geb. Assen 2 maart 1972.

VIIIo. Lieuwe Roorda, geb. Oosternijkerk 30 okt. 1903, leraar en hoofdonderwijzer, overl. Slochteren 23 sept. 1968; tr. 1. Opsterland 27 dec. 1928 Jeltje de Boer, geb. Don­ kerbroek 3 maart 1907, overl. Groningen 9 maart 1937, dochter van Uilke de Boer en Jantje Tiesinga; tr. 2. Ooststellingwerf 29 april 1943 Frouwkje Tiegelaar, geb. Dinte- loord 7 jan. 1917, dochter van Gerrit Tiegelaar en Gerretje Kaldeway. Uit het eerste huwelijk: 1. Philippus, volgt IXw. 2. Uilke, volgt IXx. 3. Martinus, volgt IXy. 4. Jantje Roorda, geb. Lauwerzijl 2 mei 1935; tr. Ermelo 18 jan. 1962 Meindert van der Galiën, geb. Amsterdam 22 maart 1938, medewerker Rijkswaterstaat, overl. Assen 7 april 1983, zoon van Sibe Meindert van der Galiën (de schrijver) en Hendrika de Boer. Het gezin telt vijf kinderen. 5. Grietje Roorda, geb. Lauwerzijl 16 febr. 1937; tr. Heerenveen 21 dec. 1962 Lammert Busstra, geb. Luinjeberd 4 juli 1937, bouwkundig opzichter, zoon van Marten Busstra en Jacoba Knobbe. Vier kinderen. Uit het tweede huwelijk: 6. Gerrit Roorda, geb. Lauwerzijl 17 mei 1944, loods; tr. Slochteren 26 nov. 1968 Leida Rensje Boekeloo, geb. Uithuizermeeden 26 juni 1945, dochter van Wolter Boekeloo en Anje Maring. 7. Dieuwke Roorda, geb. Lauwerzijl 1 dec. 1945; tr. Amersfoort 9 okt. 1985 Johannes Petrus Crum, geb. Valburg 15 nov. 1921, weduwnaar van Johanna Hartman, zoon van Peter Jan Crum en Hendrika van de Vooren. Uit zijn eerste huwelijk had Johan­ nes Petrus Crum vier kinderen. 8. Gerda Roorda, geb. Lauwerzijl 1 okt. 1947; tr. Hoogkerk 8 aug. 1980 Jacob Postma, geb. Surhuizum 24 dec. 1946, timmerman, zoon van Anne Postma en Tietje Hie- lema. Jacob Postma was eerder getrouwd met Anje Siebrigje Wobbes; uit dat huwe­ lijk drie kinderen, uit het huwelijk met Gerda Roorda twee kinderen. 9. Binne Roorda, geb. Lauwerzijl 31 jan. 1951; tr. Slochteren 26 april 1972 Aaltje San- der, geb. Overschild 17 april 1952, dochter van Pieter Sander en Gezina Willempje van der Veen. Uit dit huwelijk: 1. Christina Radelinde Roorda, geb. Wezep 25 okt. 1972. 2. Froukje Leonie Roorda, geb. Wezep 6 nov. 1973.

106 3. Yvonne Gerda Dieuwke Roorda, geb. Harderwijk 26 maart 1977.

IXw. Philippus Roorda, geb. Elburg 25 april 1930, employé verzekeringsmaatschappij; tr. Bedum 31 mei 1960 Enriette Tine Rozema, geb. Bedum 21 mei 1933, dochter van Harm Rozema en Grietje van der Werff. Uit dit huwelijk: 1. Margriet Roorda, geb. Kampen 17 febr. 1961. 2. Leonard Roorda, geb. Kampen 30 mei 1962.

IXx. Uilke Roorda, geb. Elburg 4 juli 1931, projectontwikkelaar; tr. Kampen 4 april 1961 Lammy Albertha Berger, geb. Magelang (Ind.) 31 mei 1937, dochter van Johannes Berger en Geertje Gort. Uit dit huwelijk: 1. Leonard Diederik Roorda, geb. Meppel 4 jan. 1962; tr. Amsterdam 16 juni 1989 Anne Vunderink, geb. Zwolle 31 dec. 1966, dochter van Anton Vunderink en Gee- sina Berendina Petronella Molema. 2. Johannes Gerard, volgt Xs. 3. Udo Albert Roorda, geb. Meppel 11 juli 1966. 4. Paul Edwin Roorda, geb. Meppel 3 april 1969. 5. Gera Froukje Ingeborg Roorda, geb. Amersfoort 18 dec. 1974.

Xs. Johannes Gerard Roorda, geb. Meppel 21 jan. 1964, leraar; tr. Bussum 14 okt. 1987 Marianne Machteld van der Lugt, geb. Bussum 7 april 1968, dochter van Dirk van der Lugt en Petronella van Etten. Uit dit huwelijk: 1. Danielle Roorda, geb. Amersfoort 24 juni 1988. 2. Stefan Roorda, geb. Amersfoort 24 juni 1988.

IXy. Martinus Roorda, geb. Elburg 10 nov. 1932, loods; tr. Rozenburg 4 aug. 1959 Ja- comine Cornelia Klapwijk, geb. Rozenburg 7 april 1938, dochter van Clement Klapwijk en Adriana Voogt. Uit dit huwelijk: 1. Lieuwe, volgt Xt. 2. Clement, volgt Xu. 3. Martinus Roorda, geb. Rozenburg 2 aug. 1965; tr. Haarlem 2 aug. 1989 Esther de Klark, geb. Amsterdam 10 sept. 1968, dochter van Egbert de Klark en Ulkina Gee- sina Maria de Vries. 4. Adriana Maria Roorda, geb. Rozenburg 16 juli 1967; tr. Rozenburg 15 april 1987 Johan Schoneveld, geb. Rozenburg 10 maart 1960, zoon van Willem Schoneveld en Jacoba Parre. Het echtpaar heeft twee kinderen. 5. Frank Johannes Roorda, geb. Rozenburg 30 april 1970.

Xt. Lieuwe Roorda, geb. Rozenburg 10 juni 1960, medisch analist; tr. Berkel en Roden­ rijs 22 okt. 1982 Cornelia Suzanna de Gelder, geb. Berkel 2 dec. 1959, dochter van Dirk de Gelder en Debora Licia Heynsdijk. Uit dit huwelijk: 1. Debora Licia Roorda, geb. Rozenburg 15 jan. 1984. 2. Jacomina Cornelia Roorda, geb. Rozenburg 4 april 1985. 3. Cornelia Susanna Roorda, geb. Rozenburg 29 juni 1987. 4. Martinus Roorda, geb. Rozenburg 2 nov. 1990.

107 Xu. Clement Roorda, geb. Rozenburg 30 okt. 1961; tr. Zwolle 8 nov. 1984 Janet Hen- drina van der Kamp, geb. Amersfoort 10 april 1967, dochter van Pieter Hubert van der Kamp en Johanna Zomerdijk. Uit dit huwelijk: 1. Johanna Jacomina Roorda, geb. Rozenburg 16 mei 1985. 2. Martinus David Roorda, geb. Rozenburg 14 dec. 1987.

VId. Jan Philippus Roorda, geb. Franeker 23 juni 1839, meubelmaker te Franeker, ver­ huist 1881 met gezin naar Amsterdam, overl. aldaar 18 aug. 1906; tr. Hennaarderadeel 6 mei 1865 Klaaske van der Heide, geb. Öosterend 24 april 1841, overl. Amsterdam 26 juni 1901, dochter van Hesselius van der Heide en Lutske Menses Terpstra. Uit dit huwelijk: 1. Hesselius Roorda, geb. Franeker 29 nov. 1866, overl. aldaar 10 dec. 1866. 2. Catharina Elisabeth Roorda, geb. Franeker 25 okt. 1867, overl. Amsterdam 27 sept. 1920, vrijwel zeker ongehuwd gebleven. 3. Hesselius Roorda, geb. Franeker 19 jan. 1869, boekbinder, later steendrukker, overl. Renkum 4 aug. 1907;20 tr. Amsterdam 8 april 1897 Johanna Petronella Cornelia Peeters, geb. Amsterdam 6 nov. 1855, overl. aldaar 7 juni 1930, dochter van Johan- nes Franciscus Peeters en Christine Sara Westerberg, weduwe van Hendrik Marinus Pannekoek. Geen kinderen. 4. Lutske Jans Roorda, geb. Franeker 31 juli 1870, overl. aldaar 19 aug. 1870. 5. Lutske Roorda, geb. Franeker 30 jan. 1872, overl. Amsterdam 28 sept. 1910; tr. Am­ sterdam 19 mei 1895 Meindert IJsperse, geb. Leiden 7 juni 1864, schilder, zoon van Leendert IJsperse en Marrijtje Ruiter. 6.Sikke Jans Roorda, geb. Franeker 5 aug. 1873, overl. aldaar 1 sept. 1873. 7. Anna Maria Roorda, geb. Franeker 4 okt. 1875, overl. aldaar 11 dec. 1875. 8. Sikke Roorda, geb. Franeker 9 juni 1877, overl. Amsterdam 2 mei 1881. 9. Philippus Roorda, geb. Franeker 14 aug. 1878, overl. Amsterdam 13 dec. 1883. lO.Mensonia Roorda, geb. Franeker 22 febr. 1880, overl. Amsterdam 16 juni 1881.

IVb. Sytze Roorda van Eysinga, geb. Sneek 23 febr. 1773, studeerde te Franeker en Lin- gen (Dld), predikant te Kuinre van 1794 tot 1800, dan te Westzaan tot 1818, daarna te Batavia tot eind 1828, maakte visitatiereizen21 naar de Molukken, overl. 1 april 1829 aan boord "Het Schoon Verbond", nabij Sint Helena, en aldaar begraven; tr. 1. Am­ sterdam 16 mei 1794 Eijda Catharina Piers, geb. Amsterdam 5 dec. 1772, overl. Batavia 5 jan. 1821, dochter van Pieter Piers en Alida Dijk; tr. 2. Ambon 24 juli 1823 Geertruida Catharina Dibbetz, geb. Arnhem 11 mei 1809, overl. Scheveningen 6 nov. 1895, dochter van Frederik Willem Dibbetz en Maria Catharina van der Spoel. Uit het eerste huwelijk: 1. Alijda Emilia Roorda van Eysinga, geb. Kuinre 20 juni 1795, literair begaafd, schreef gedichten, overl. Zaandam 8 dec. 1859; tr. Westzaan 29 nov. 1818 Andries Holm, geb. Westzaan 27 mei 1795, metselaar, later rechter te Zaandam, overl. Haarlem 24 sept. 1868, zoon van Pieter Holm en Weyntje Mannes. Het echtpaar had zeven kinderen.22 2. Philippus Pieter Roorda van Eysinga, geb. Kuinre 1 dec. 1796, vocht bij Waterloo als 2e luitenant onder Chassé, vertrekt naar Indië als militair, later civiel ambtenaar, oriëntalist, werd, terug in Holland, hoogleraar aan de K.M.A. te Breda, dr. h.c. Lei­ den, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, overl. Utrecht 14 okt. 1856; tr. Batavia 12 mei 1822 Andrisa Wilhelmina Amalia Thilo, geb. 's-Gravenhage 11 febr. 1797, overl. Niehove 8 dec. 1883, dochter van Andries Thilo en Louise Muller.

108 Uit dit huwelijk: 1. Ida Louisa Amalia Roorda van Eysinga, geb. Weltevreden 11 febr. 1823, overl. Batavia 20 nov. 1845, ongehuwd. 2. Albertus Ferdinandus Philippus Roorda van Eysinga, geb. Weltevreden 23 jan. 1825, overl. Batavia 9 april 1826. 3. Ida Catharina Wilhelmina Roorda van Eysinga, geb. Batavia 9 maart 1826, overl. Kampen 27 sept. 1831. 4. Sophia Philippina Angelica Roorda van Eysinga, geb. Ceram 30 april 1828, overl. Bantam 9 aug. 1829. 5. Willem Andries Philip Roorda van Eysinga, geb. Kampen 14 maart 1831, stu­ dent, dichter, overl. (verdronken?) Biebrich bij Wiesbaden 20 mei 1857 (of 1858?). 6. Elize Amalia Adelaïde Roorda van Eysinga, geb. Kampen 28 okt. 1832, overl. aan boord "Generaal List" 19 jan. 1849, begraven Den Helder 19 april 1849. 7. Eliza Ida Sofia Roorda van Eysinga, geb. Kampen 10 jan. 1835, overl. 's-Gravenhage 11 juli 1866, ongehuwd. 8. Ida Catharina Wilhelmina Roorda van Eysinga, geb. Breda 5 febr. 1838, overl. Hulst 24 sept. 1911; tr. 1. 's-Gravenhage 3 juli 1867 Marie Henri Philip van den Bergh,23 geb. Schiedam 24 dec. 1839, overl. 's-Gravenhage 26 jan. 1876, zoon van Pieter van den Bergh en Anna Kool; tr. 2. 's-Gravenhage 16 juli 1879 Lam- bertus Martinus de Boer, geb. Minnertsga 4 nov. 1840, predikant, overl. Hulst 19 juli 1919, weduwnaar van Anna Helena Geertruida Camphuis, zoon van Mar­ tinus Lambertus de Boer en Geeske Deinum. Uit het eerste huwelijk vier zonen. 3.Frederica Louisa Roorda van Eysinga, geb. Kuinre 11 april 1799, overl. Zaandijk 14 april 1825; tr. Westzaan 16 april 1820 Dirk Donker, geb. Wormer 14 febr. 1794, no­ taris, later burgemeester van Zaandijk, overl. Zaandijk 7 mei 1868, zoon van Mein- dert Donker en Duifje Mol. Uit dit huwelijk een dochter. Dirk Donker hertrouwt Wormerveer 12 nov. 1826 Grietje van Gelder, zij krijgen nog negen kinderen. 4. Vermoedelijk zeer spoedig na de geboorte overleden kind (te Westzaan een kind be­ graven op 7 sept. 1801). 5.Marijtje Rebekka Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 29 aug. 1802, overl. aldaar 30 okt. 1812. 6. Sara Harmina Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 28 sept. 1804, overl. Japara (Ind.) 21 sept. 1824; tr. Batavia 10 mei 1821 Anthonie Beijerinck, geb. Nijmegen 18 maart 1798, 2e luitenant der cavalerie, in Indië gesneuveld 30 nov. 1825. Het echtpaar had een zoon, die voor zijn ouders is overleden. 7. Josina Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 28 aug. 1807, literair begaafd, schreef ge­ dichten, overl. Amsterdam 29 febr. 1888; tr. Westzaan 23 maart 1828 Petrus Scheffe- laar Klots, geb. Westzaan 15 okt. 1803, hoofdonderwijzer, overl. 21 sept. 1870, zoon van Frederik Hendrik Klots en Antoinetta Scheffelaar. Het echtpaar had twaalf kinderen. 8.Bouwina Adriana Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 10 maart 1810, overl. Me- demblik 1 april 1833, bij de bevalling van een levenloos kind; tr. Medemblik 29 april 1832 Willem Klots Schardam, geb. Spanbroek 18 nov. 1807, geneesheer te Medem­ blik, zoon van Johannes Schardam en Sara Klots. Willem Klots Schardam hertrouwt 31 aug. 1834 Hiltje Vos. Dit paar krijgt drie dochters. 9.Marijtje Rebecca Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 13 mei 1813, overl. aldaar 7 sept. 1814. lO.Pieter Hendrik Roorda van Eysinga, geb. Westzaan 5 mei 1815, overl. aldaar 2 juli 1816.

109 Uit het tweede huwelijk: 11. "Zoontje", geb. Ternate op de Molukken 2 juni 1824, na zes uur overleden. 12. Sikko Ernest Willem, volgt Vb. 13. Sytze Frederik Willem Roorda van Eysinga, geb. Kramat bij Batavia 3 jan. 1827, stu­ deerde theologie, adjunct-directeur zendingshuis, hulp-predikant te Urk, predikant te Grevenbicht, later spritistisch voorman en redacteur, overl. 's-Gravenhage 15 mei 1897; tr. 's-Gravenhage 15 april 1873 Anna Maria Romijn, geb. Rotterdam 10 okt. 1823, overl. Scheveningen 6 febr. 1902, dochter van Johannes Romijn en Adriana Klumpes. Geen kinderen uit dit huwelijk. In het gezin zijn wel familieleden als pleeg­ kind opgenomen, o.a. Abraham, zoon van Koolhoven-Romijn. Deze had een zoon: S.F.W. ("Frits") Koolhoven, de bekende vliegtuigbouwer, die naar Sytze F.W. werd vernoemd. 14. Maria Catharina Christina Roorda van Eysinga, geb. Buitenzorg 12 juli 1828, overl. Nijmegen 13 nov. 1862, ongehuwd.

Vb. Sikko Ernest Willem Roorda van Eysinga, geb. Batavia 8 aug. 1825, na opleiding K.M.A. als 2e luitenant Genie naar Indië, verkrijgt eervol ontslag, ingenieur bij de spoorwegen, schrijft Sentots Vloekzang, opgenomen in de Max Havelaar van Multatuli, wordt ontslagen en uit Indië verbannen, vestigt zich blijvend aan het Meer van Genève, mederedacteur van Recht voor Allen, opgericht door Domela Nieuwenhuis, (mede?)schrijver van het schotschrift Koning Gorilla1* levert een bijdrage aan Geografie Universelle van Reclus, eveneens banneling en anarchist; overl. Clarens bij Montreux, 24 okt. 1887; tr. 1. 's-Gravenhage 28 aug. 1867 Selinda Elisabeth Bolomey, geb. 's-Hertogenbosch 20 nov. 1833, overl. Rolle (Zw.) 4 april 1875, dochter van Benjamin William Bolomey, kunstschilder, en Maria Dorothea Berents; tr. 2. Genève 31 juli 1877 Jenny Louise Duvoisin, geb. Begnings (Zw.) 16 mei 1856, overl. Genève 24 jan. 1915, dochter van Jaques Louis Duvoisin en Charlotte Bron. Natuurlijke zoon: 1. Felix Roorda van Eysinga, geb. Padang 21 maart 1848, natuurlijke zoon bij een Nias- ser vrouw, erkend Semarang 1862, koffieplanter,25 overl. Solo 13 maart 1902; tr. Semarang 29 april 1898 Tio Soetra Nio; verwekt een natuurlijk kind: 1. Maria Roorda van Eysinga, geb. 1868, natuurlijke dochter, erkend Klaten 27 sept. 1870, overl. 1950; tr. 1. Soerakarta (of Klaten) 22 febr. 1890 Edouard Krui­ mel (huwelijk ontbonden Batavia 28 jan. 1893); tr. 2. Semarang 31 maart 1897 Pieter Mari Ockerse, geb. ca. 1867, overl. Djocjakarta 28 jan. 1920. Vermoedelijk geen kinderen uit dit huwelijk. Uit het huwelijk: 2. Alice Felixi Roorda van Eysinga, geb. Solo 20 maart 1891, overl. Zwolle (Huize Zandhove) 19 maart 1983; tr. Semarang 18 mei 1955 Leon Emile Hamar de la Brethonière, geb. Soember Lawang afd. Bojolali (Soerakarta) 16 juni 1879, overl. Hilversum 31 mei 1958, weduwnaar van Ngalinem, zoon van Medard Hamar de la Brethonière en Woersig. Uit het eerste huwelijk: 2. Maria Catharina Dorothea Christina Roorda van Eysinga, geb. Brussel 15 okt. 1869, gouvernante in Rusland, later Polen, overl. Torun (Polen) 1944, ongehuwd. 3. Henri Philippe Benjamin Roorda van Eysinga, geb. Brussel 30 nov. 1870, leraar aan het Gymnase de la Cité Lausanne, publiceerde onder het pseudoniem Balthasar, wordt beschouwd als één van de belangrijke Waadtse auteurs (auteurs Vaudoises),2'' overl. Lausanne 7 nov. 1925 (zelfdoding); tr. Lausanne 29 april 1898 Emilie Mar-

110

guerite Ragozzi, geb. Genève 29 nov. 1877, overl. Lausanne 24 jan. 1940, dochter van Jean Pierre Gaspard Ragozzi en Marie Emilie de Moura. Uit dit huwelijk: 1. Beatrice Roorda van Eysinga, geb. Lausanne 27 aug. 1900, overl. aldaar 27 april 1983; tr. 1. Lausanne 8 jan. 1925 (huwelijk ontbonden) Albert Gothard Henri Dollfus, geb. Milaan 21 juni 1901, zoon van Oscar Gaspare Dollfus en Susanna Jungck; tr. 2. Lausanne 30 juli 1934 Oscar Morgan Lavanchy, geb. Montreux 17 mei 1900, overl. Lausanne 1 april 1972, zoon van Frédéric Charles Herman La­ vanchy en Emily Wilmerding. Geen kinderen. 2. Marguérite Roorda van Eysinga, geb. Lausanne 20 febr. 1908; tr. 1. Papeete (Po- lynesië) 3 aug. 1933 René Philippe Largeteau, geb. Rikitea Mangaréva, Hes Gam- bier 10 mei 1913, overl. Tahiti ca. 1942, zoon van Auguste Largeteau en mdme Ford; tr. 2. Lausanne 16 okt. 1947 François Louis Delisle, geb. Fribourg (Zw.) 15 aug. 1898, overl. Lausanne 23 sept. 1966, zoon van François Louis Jules Emile Delisle en Rosé Gruffel. Uit het eerste huwelijk een dochter. 4. Sytze Frédéric Guillaume Selindus Roorda van Eysinga, geb. Rolle (Zw.) 25 maart 1875, werkzaam in de cultures in Oost-Indìë, overl. Malang of Madioen jan. 1923; tr. 1. Malang 5 jan. 1905 (huwelijk ontbonden Malang april 1906) Harmanna Har­ mina Alberta van Hoften; tr. 2. N.N. Uit het tweede huwelijk (vermoedelijk): 1. Alice Felixie Roorda van Eysinga, geb. Semarang 10 juni 1905, overl. Soerakarta 29 okt. 1907. 2. Marie Louise Josephine Roorda van Eysinga, geb. Soerakarta 18 dec. 1907, overl. aldaar 5 mei 1908. Uit het tweede huwelijk: 5. Gertrude Charlotte Catherine Roorda van Eysinga, geb. Genève 5 dec. 1877, overl. Vevey 22 jan. 1960; tr. 1908 Bernard Henrik Schroeder, geb. ca. 1865, overl. Waco (Texas) 21 dec. 1918. 6. Felicie Charlotte Roorda van Eysinga, geb. Clarens 15 nov. 1880, overl. Lausanne sept. of okt. 1895. 7. Charlotte Roorda van Eysinga, geb. Clarens 5 april 1882, overl. Genève 19 okt. 1951, tr. Joutens (?) (Zw.) 1918 of 1919 Ludwig Becker, overl. 1954. Uit dit huwelijk geen kinderen. 8. Jenny Selinde Marianne Roorda van Eysinga, geb. Montreux-Châtelard 14 juni 1883, overl. Sao Paolo 11 febr. 1963; tr. Lausanne 3 mei 1910 Charles Adrian Ossent, geb. Sierre (Zw.) 5 april 1878, ingenieur spoorwegaanleg Brazilië, overl. Saö Paulo 20 juni 1949, zoon van Otto Ossent en Stephanie Beeguer. Uit dit huwelijk twee zonen.

NOTEN

1. Armorial Général, Collectie Muschart beschrijft aldus: doorsneden; A in blauw een mo- renkop met zilveren haarband, B in goud een rode roos, helmteken de morenkop of de roos. 2. Wap: Levenberigt van Dr. Philip Pieter Roorda van Eysinga. Handelingen der Jaarlijkse Algemeene Vergaderingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, gehouden den 18 Junij 1857 in het gebouw der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen te Leiden, 9-34. 3. Lakafdruk op boedelpapieren in het archief van de Weeskamer te Medemblik.

112 4. Het begraafboek van Leeuwarden geeft: Oldehoofsterkerkhoff, 9 dec. 1802, de vrouw van Jan Frank uit het Zayland; en 20 dec. 1802, Jan Oebles Frank uit 't Zayland. Naar zijn doodsoorzaak kunnen we slechts gissen. 5. Philippus Roorda verloor een kind op 2 dec. 1779; is dat Joachim of Hermannus? 6. Rinzema, W., Dit was uw Tjìdeng. Aspecten van de vertraagde afwikkeling van Japanse in­ terneringskampen in Batavia met het Tjidengkamp als casus. Utrecht, 1989. 7. Lieburg, M.J. van, Bronovo. Van 's-Gravenhaagsche Diakonessen-Inrichting tot Ziekenhuis Bronovo. Kampen, 1989. 8. Veen, L. van der, Buitenpost van 1900 tot nu. De ontwikkeling van een grensdorp in woord en beeld. Steden en Dorpen Reeks nr. 3. Leeuwarden, 1984. 9. Keizer, J en verpletterd wordt het juk. Achlkarspelen tijdens de jaren 1940-45. Buiten­ post, 1980. 10. Froukje de Haan huwde in tweede echt Sikke Roorda (VIIc), de vader van Martje. 11. Maaike Taekes Roorda is een dochter van Taeke Philippus, VIb. 12. Janke Jacobs heeft de naam Roorda aangenomen in 1812, overgenomen van haar moeder. 13. Ytje Doekes Prins had vier kinderen uit het eerste huwelijk, dochter Pietje Gerrits Wasse­ naar trouwde Binne Philippus Roorda, VlIIm. 14. Maria de Jong is een zuster van Berend de Jong, wiens dochters Fenna en Aukje resp. huwden met Philippus Roorda (IXs) en Cornelis Roorda (IXv). 15. Binne Roorda had acht Joodse onderduikers opgenomen in zijn huis Ernst Casimirlaan 4a te Groningen. Ook was hij actief in het verzet, zie Riessen, H. van (red.): Het grote gebod. Gedenkboek van het verzet in LO en KP. 1951, Kampen, Bilthoven, 2 dln. 16. Zie noot 13. 17. Zie noot 14. 18. Wouter Sietse Roorda is afstammeling van Roorda's uit Drachten, o.m. bekend door het bouwen van skûtsjes. 19. Zie noot 14. 20. Zelfdoding door verdrinking in de Rijn, tesamen met een jonge dame, eveneens afkomstig uit Amsterdam. 21. Roorda van Eysinga, P.P., Verschillende reizen en lotgevallen van S. Roorda van Eysinga, in leven etc. Amsterdam, 1830-1832, 4 dln. 22. Eén van de zonen (Sytze) is de grootvader van Ina Boudier-Bakker. 23. Na 1867 Van den Bergh van Eysinga, zie inleiding. 24. Meest recente publikatie over Sikko Ernest Willem: Vervoort, H., Sicco Roorda van Ey­ singa zijn eigen vijand. Amsterdam, 1971. 25. Delden, A.J.W. van, De Liberia Koffij op Gemampier. Tijschr. Nìjverh. Landb. Ned.- Indìë, okt. 1886, 324-347. 26. Henri Roorda: Oeuvres complètes, uitgegeven door Editions L'Age d'Homme, Lausanne 1970.

113 GARYPSTER WIARDA'S, NEITEAM

Op de gouden bruiloft fan Auke de Vries en Coby Kemper kaam de gedachte op om ris wurk te meitsjen fan de Garypster Wiarda's en harren ôfstamming út de Martena's. It stik hjirnei fan Hein Walsweer oer Anna I jout gans ynformaasje oer dy ôfstamming. Yn syn stik Anna II wurdt de famylje fan har skoandochter Anna Tyaerdts yngeand be- hannele. Wy, as wâldsjers, hiene der lykwols aardichheid oan om it neiteam fan de earstneamde Anna út Garyp ris oer te eidzjen. It ûndersteande artikel jout hjirfan de wjerslach, al bleau Garyp net sintraal lizzen yn dizze stoarje. Fansels, der hie mear te finen west, mar dit risseltaat is wat der yn in lyts jier op 'e hispel kaam. Elts kin no syn konklúzjes lûke. Sûnder oaren tekoart te dwaan, wolle wy meidiele dat Pieter Nieuwland, Douwe de Vries, Hein Walsweer en Geert Zijlstra ús skewield hawwe mei gans gegevens.

Grypskerk Melle Koopmans Tolbert, maaie 1991 Reid van der Ley

Earste generaasje

I SJOERD WOPKES, moat om 1530 hinne troud wêze mei ANNA, "natuirlijke dochter van Dr. Keìmpe Martena"; hja wennen op Seecke saté te Garyp. Sjoerd is in soan fan Wopcke Sjoerds en Adue, dy't yn 1511 al te Garyp wennen. De bern fan Sjoerd en Anna neame harren letter mei de skaainamme Wiarda. Bern: 1. Ype Sjoerds Wiarda, folget Ila. 2. Doecke Sjoerds Wiarda, wenne mooglik te Goutum, stoarn foar 1583. Hy wie troud en hie bern.' 3. Ymck Sjoerds Wiarda, stoarn tusken 1576 en 1581, wie troud mei mr. Sjoerd Foc- kens te Kollum. Yn 1583 wie hy deputearre steat fan Fryslân. Hy wenne te Ljouwert en is stoarn foar 1595. Nei Ymck har ferstjerren is Sjoerd wer troud om 1581 hinne mei Reinsck Jorrits Andringa, widdo fan de "uitmuntende Man en deftigen Patriot" Tyerck Walles.2 4. Gabbe Sjoerds Wiarda te Garyp, stoarn om 1580 hinne. 5. Keimpe Sjoerds Wiarda, folget Ilb.

Twadde generaasje

Ila YPE SJOERDS WIARDA, wenne te Garyp, stoarn yn of krekt foar 1583, yn 1580 fâd dêr, ûndertekent dan as "Epe Suijerdts zoen".3 Hy wie troud om 1560 hinne mei WIJ WYGERS LIEUEMA, stoarn nei 1607, dochter fan Wyger Lyuwema, yn 1552 neamd te Bûtenpost.4 Bern fan Ype en Wij ferkeapje letter mear as ien kear lân te Bû- tenpost. Bern: 1. Sjoerd Ypes Wiarda. 2. Tyemck Ypes Wiarda, stoarn nei 1621. Hja wie foar 1600 troud mei Folkert Riedts Ypema, lekkenkeapman te Ljouwert, stoarn yn 1625. Ut dit houlik binne gjin bern. Tyemck en har man hawwe gans besit yn Achtkarspelen, ûnder oare yn Sytsma saté

114 te Bûtenpost. Folkert sil ôfkomstich wêze fan Westergeast, omdat dêr yn 1579 sprake is fan Ipema state. Dizze state is yn 1633 yn besit fan de erven fan Ruierd ípema en Ymck Sytsma. 3. Ael Ypes Wiarda, troud mei Simon Jarichs. 4. Taets Ypes Wiarda, folget lila.

Ilb KEIMPE SJOERDS WIARDA, berne te Garyp yn 1544. Pake Wopke Sjoerds is yn 1558 fâd oer him en syn broers en susters. Yn 1574/1576 wurdt harren oandiel yn Dou- wema saté te Jislum ferkocht. Yn 1578 wennet Keimpe te Akkrum en wurdt hy oanslein foar trije gûne yn 'e personele ymposysje. Twa jier letter is de húshâlding ferhuze, Keimpe is dan rjochter fan Garyp. Fan 1579 ôf wurdt hy mear as ien kear neamd as de- putearre steat foar Oostergo. Op 24 augustus 1625 rekket Keimpe út 'e tiid, en wurdt dan begroeven te Ljouwert. Op de sark is it wapen fan 'Kempo van Wiarda' te ûnder- skieden: heraldysk rjochts in swan, lofts boppeste helte twa stjerren, ûnderste helte ien stjer.5 Wêrom dit Wiarda-wapen? It sil wol in fraach bliuwe. Yn de tsjerke fan Garyp is in tinkraam oanwêzich fan him en syn twadde frou. Keimpe troude earst, foar 1570, mei ANNA TYAERDTS, in dochter fan Tjaard Watties en Eets Arcksdr. De famylje fan Anna wurdt hjirnei wiidweidich beskreaun. Keimpe troude wer te Ljouwert op 2 july 1606, mei SAS ROMMERTS ULENBURCH, berne 1549/1550, stoarn te Ljouwert 15 maart 1634, dochter fan Rommert Pyters en Anna Hendricksdr.6 Bern, út it earste houlik: 1. Rins Keimpes Wiarda, folget Illb. 2. Sjoerd Keimpes Wiarda, folget IIIc. 3. Ael Keimpes Wiarda, folget Illd.

Tredde generaasje lila TAETS YPES WIARDA, wie troud mei SJOERD ALLES BEETSIUS, hja wennen te Beets. Hja hawwe oandielen yn Sytsma saté te Bûtenpost. Op 11 maaie 1640 ferkeapje syn bern Sybe, Wytske, Antje, Oetze en Tiemck tweintich pûnsmiet lân op it Utlân ûnder Bûtenpost.7 Bern: 1. Sybe Sjoerds Beetsius, folget IVa. 2. Wytske Sjoerds Beetsius, troude (ûndertr. Ljouwert 1 jannewaris) 1631 Mr. Hen- drick Alberts Woldrinck, mr. sjirurgyn te Ljouwert, stoarn foar 1656. Op 20 maaie 1656 wurdt ynventaris opmakke by Mr. Hendrick Woldringh en Wytske Sioertsdr, beide ferstoarn. Omkes fan (in fierder net neamde) weesbern binne Teke Pybes, keapman te Ljouwert, en Oedse Sioerts Betius, prokureur postulant te Beets.8 3. Antje Sjoerds Beetsius, troud mei Oene Pybes Wiarda, berne yn 1608. Yn 1641 wie Oene pachter en partisipant foar in tredde diel yn de bieren ensfh. Yn dy funksje be- lânet hy in kearmannìch yn it blokhús fanwege skulden oan it lânskip. Yn 1640 is Oene eigner en brûker fan stim 6 te Beets, yn 1643 wenje hja noch te Beets. Yn 1648 wurdt troch harren in hûs te Beets ferkocht oan Sjoerd Pybes Wiarda te Starum. Fan muoike Tyemck Ypes Wiarda erft Antje in oandiel yn lân te Garyp, dêr't Tjitske, de widdo fan Wybrant Douwes, yn 1641 brûkster fan is.9 4. Utze Sjoerds Beetsius, folget IVb. 5. Tjemck Sjoerds Beetsius, troud mei Jan Roelofs. By de ferkeap fan it ûnreplik goed te Bûtenpost yn 1640, wurde hja neamd as troudelju.

115 6. Mooglik, mar hy kin ek in soan fan Sjoerd Alles út in earder houlik wêze: Dr. Allar- dus Suffridi Beetsius, studint te Frjentsjer 5 novimber 1612, "Alardus Suffridi Be- tius, iur"10 fan 2 septimber 1617 ôf abbekaat oan it Hof fan Fryslân, siktaris fan deputearre steaten," stoarn foar 1627. Hy troude (ûndertr. Ljouwert 20 febrewaris) 1618 Berber Meyerts Haersma, berne te Eastermar, stoarn foar 20 desimber 1661, dochter fan Meyert Meyerts Haersma en Eelck Jelles. Berber troude wer, Ljouwert 8 april 1627 Claes Wilberts Bay. Op 11 maaie 1629 wurdt Siurt Alles te Beets as 'bestevader' neamd fan Meyert Beetsius, wis ienichst bern.12

Illb RINS KEIMPES WIARDA, yn 1640 eigneresse fan stim 6 te Garyp; skoansoan Geale Hayes buorket op deselde stim. Hja troude foar 1589 mei FETSE BOTES, yn 1617 bysitter fan Tytsjerksteradiel, wenjend te Garyp, soan fan Bothe Lieuwes. Hja wurde yn 1627 noch neamd as man en frou.13 Bern: 1. Bote Fetses, troud mei Claaske Jochums. Hja wennen yn 1634 te Garyp en ferkeapje dan in keamer oan Sybe Sjoerds Beetsius en syn frou.14 2. Marij Fetses, folget IVc. 3. Elizabeth Fetses Wiarda, folget IVd. 4. Antje Fetses, wie troud mei Sixtus Gellius, dûmny. Yn 1627 hiene hja fjouwer min- derjierrige bern.

IIIc SJOERD KEIMPES WIARDA, testearret 12 jannewaris 1640, wenne te Akkrum, dêr stoarn 1640, troude earst Ljouwert 2 maart 1599 LIUPCK AGRICOLA, troude wer mei AUCK PIETERS,13 en lést mei AAFKE JOUCKES, yn 1670 wenjend te Snits. Liupck Agricola wie in dochter fan Johannes Jans Agricola te Ljouwert, siktaris fan de rekkenkeamer (1593), grytman fan Einjewier, deputearre. Dizze Johannes prosedearret yn 158716 as broer fan Aelijt Jans, "cock geweest zijnde van 't convent tot Groendijck bij Sneeck". Bern út it earste houlik: 1. Antje Sjoerds Wiarda, folget IVe 2. Bauck Sjoerds Wiarda, hja wie ûnnoazel, en waard yn 1640 oannommen yn it Sint Antonygasthûs te Ljouwert foar 950 gûne.17 3. Idtie Sjoerds Wiarda, troude mei Sybe Sjoerds Beetsius (sjoch IVa).

Illd AEL KEIMPES WIARDA, troude foar 1617 mei OEDS OEDSES, stoarn foar 1625.18 Hja wennen te Sigerswâld ûnder Garyp. Op 3 maart 164819 libbet Ael noch, hja lient dan jild fan har dochter Ael. Underpân wie har fjirde part fan in saté lân te "Oost- boorn", yn gebrûk by Aene Piers. Bern: 1. Ael Oedses, troude foar 1615 mei Anne Gerbrands, berne te Boarnburgum, lekken- keapman te Dokkum, dy't op 21 desimber 1614 dêr boarger waard; yn 1648 binne hja noch troudelju. Op 15 maart 1615 ferkeapje Anne Gerbrants binnen Dokkum, "olt over 25 jaren" en Aelcke Oetsdr ûnreplik goed yn Smellingerlân oan Rintie Ger­ brands en Bauck Jans, man en frou te Noarderdrachten.20 2. Tjaerd Oedses Gauma, folget IVf. 3. Sjoerd Oedses Gauma, folget IVg. 4. Keimpe Gauma, folget IVh. 5. Edu Oedses, troude earst Petrus Dionysius, dümny, foar 1627 te Garyp, Aldegea- Nijegea (1627-1639), Garyp-Sumar-Earnewâld (1639-1641), stoarn Garyp begjin

116 1641. Edu troude wer mei Rudolf Sigersma, dûmny te Aldskoat (1631-1666), dêr stoarn desimber 1666. 6. Antje Oedses, troud mei Rienck Lieuwes te Ljouwert. Hja testamintsje yn 1653 te Ljouwert.21

Fjirde generaasje

IVa SYBE SJOERDS BEETSIUS, fan 1637 ôf neamd te Garyp, docht op 27 maaie 1653 doop op belidenis, doarprjochter en ûntfanger dêr, prokureur postulant.22 Yn de snuorje fan 1635 sil Sybe troud wêze mei syn efternicht IDTIE SJOERDS WIARDA, fan Akkrum, dochter fan Sjoerd Keimpes Wiarda (IIIc). Op 22 oktober 1648 litte hja te Garyp fjouwer bern dope: 1. Lipck Sybes Beetsius, folget Va. 2. Abe Sybes, dan al "verscheidene jaren oud". 3. Taetske Sybes, "enige jaren oud". 4. Wijke Sybes.

IVb UTZE SJOERDS BEETSIUS, prokureur postulant foar it gerjocht fan Opsterlân yn 1641,23 doarprjochter te Beets. Utze, ek wol neamd Odolphus Suffridi Beetsius, lib- bet noch yn 1670 as hy miedlân te Beets keapet.24 Hy wie troud mei AELTIE WY­ BRENS. Fan har is bekend dat hja in suster Hendrickien Wybrens hat, dy't troud wie mei Evert Feddes.25 Bern: 1. Teatske Uytses Beetsius, folget Vb. 2. Oeds Uytses Beetsius, folget Vc. 3. Bauck Uytses.

IVc MARIJ FETSES, stoarn foar 1658, troude foar 1622 GEALE HAYES, yn 1640 boer op stim 6 te Garyp, soan fan Haye Wytses en Houck Sierds.26 Bern: 1. Feitse Geales, folget Vd. 2. Yd Geales, tr. (ûndertr. Garyp 16 maaie) 1652 Jan Reitses, fan Beetstersweach. Yn 1661 wenje hja as troudelju op 'e Sweach. 3. Antje Geales, folget Ve. 4. Haye Geales, stoarn foar 1661, gjin bern. 5. Lysbeth Geales, troude Homme Stevens. 6. Keimpe Geales, troude Garyp juny 1650 Goitske Abes, ôfkomstich fan Dunegea.

IVd ELIZABETH FETSES WIARDA, berne Garyp 1590, stoarn Boalsert 24 febrewaris 1664, dêr begroeven, troude om 1625 hinne SIXTUS HOMMIUS, berne te Jelsum 1 de­ simber 1587, studint te Frjentsjer 1607, dûmny te Wurdum (1615-1621), Boalsert (1621 oant syn emeritaat yn 1650), stoarn Boalsert 5 oktober 1651, neffens grêfstien yn de Martinitsjerke, soan fan Homme Homminga en Anna Fetses Schierhusius.27 Bern: 1. Elisabeth Sixti, folget Vf. 2. Rinsia Sixti, folget Vg. 3. Ds. Johannes Sixtini, dûmny te Skraard (1633), stoarn 1652, wie troud mei Geertje Philips, dy't him oerlibbe. 4. Anneke Sixti, folget Vh.

117 5. Homme Sixtus, doopt Boalsert 15 july 1632, hy sil jong stoarn wêze.

IVe ANTJE SJOERDS WIARDA, stoarn foar maaie 1639, troude mei SAECKE HOY- TES; hja sille wenne hawwe te Akkrum. Antje en Sake en harren neiteam binne katolyk. Op 30 juny 1668 prosedearje harren bern tsjin Nicolaas Johannes Wismer út namme fan syn frou Lipck Sybes Beetsius.28 Bern: 1. Lipck Saeckes, folget Vi. 2. Keimpe Saeckes, wenne te Sibrandabuorren, troude Aldeboarn augustus 1673 Beits Tjeerds, fan Akkrum. 3. Teth Saeckes, folget Vj. 4. Jan Saeckes, wenne te Sibrandabuorren.

Sark fan Tiaerdt Gauma (IVf).

118 IVf TJAERD OEDSES GAUMA, ek wol Theotardus Gauma, berne te Beetstersweach 1593, boarger fan Dokkum 31 desimber 1617, apteker en boargemaster, dêr stoarn 19 jannewaris 1646. Hy troude earst (ûndertr. Gerjocht Dokkum 11 maaie) 1615 mei GRIETKE CORNELIS. Nei Gryt har ferstjerren troude Tjaerd wer te Ljouwert 10 maart 1622 JANCKE KETEL, dochter fan Willem Ketel, klerk fan deputearre steaten fan Fryslân, en Hiltie Willems Bloemendaal.29 Bern, út it twadde houlik: Ï.Wilhelmus Gauma, folget Vk. 2. Hiltie Gauma, doopt Dokkum 31 oktober 1624. 3.Grietie Gauma, doopt Dokkum 8 novimber 1626, troude dêr 18 augustus 1649 Jan Lieuwes Wittensteijn, skriuwer fan kaptein Bischop, yn garnizoen te Brielle. 4. Hylck Gauma, doopt Dokkum 1 febrewaris 1629. 5.Keimpe Gauma, doopt Dokkum 14 febrewaris 1630. ô.Oetse Gauma, folget VI. 7. Hiltie Gauma, berne Dokkum 1639/1640, troude dêr 12 april 1663 Albert Claessen Wiltingh, fan Dokkum. 8.Aeltie Gauma, berne te Dokkum 1643/44, troude Lieuwe van Wittensteijn. 9.Keympe Gauma, doopt Dokkum 29 septimber 1647, stoarn foar 1660. 10. Dionysius Gauma.

IVg SJOERD OEDSES GAUMA, troude mei EBELTIE SJOERDS, yn 1629 man en frou te Garyp. Yn 1640 is Sjoerd Oedses eigner fan en boer op stim 17 te Garyp. Sjoerd en Ebeltje liene yn 1634 jild fan Bote Fetses en Claeske Jochums.30 Yn 1647 is Sjoerd Oedses, mei Sybe Sjoerds Beetsius, kurator oer de bern fan Jelle Sytses en Sytske Sjoerds silger, yn libben te Garyp.31 Hja wiene eigners fan stim 19. Sytske is in suster fan Ebeltje, en ek fan Sierckje Sjoerds, de frou fan Jelcke Jans, dy't yn 1640 boer wie op stim 19 te Garyp.32 Bern: 1. Oeds Sjoerds. 2. Auck Sjoerds, stoarn foar 1637.

IVh KEIMPE GAUMA, "veltscheerder" yn de kompanjy fan Willem Frederik van Nas­ sau, letter sjirurgyn te Ljouwert, stoarn foar 1656, troude Ljouwert 13 juny 1636 NELTIE RIENCKS. Op 3 maart 1652 troude hy wer mei ANTYE TEIDSES ENS. Op 1 oktober 1656 wurdt ynventaris opmakke fan goed fan Mr. Keympe Gauma silger. Sjoerd Eelkes Eelkema en Jacob Lens wurde beneamd ta kuratoaren oer de minderjier- rige bern.33 Bern út it earste houlik: 1. Johannes Keimpes Gauma, doopt Ljouwert 7 oktober 1646. 2. Johannes Keimpes Gauma, doopt Ljouwert 13 oktober 1647. 3. Fetje Keimpes Gauma, folget Vm.

Fiifde generaasje

Va LIPCK SYBES BEETSIUS, doopt Garyp 22 oktober 1648, en dan "enige jaren oud", by houlik ôfkomstich fan Beetstersweach, troude (ûndertr. Warkum 10 febrewa­ ris) 1667 N1COLAUS JOHANNES WISMER, konrektor te Warkum. Bern: 1. Petronella Wismer, doopt Warkum 3 oktober 1669.

119 Vb TEATSKE UYTSES BEETSIUS, stoarn Beetstersweach 21 maaie 1706, troude earst JOCHUM CLAESES. Mei him keapet hja op 7 febrewaris 1661 in hûs op 'e Gerdyk.34 Nei Jochum syn ferstjerren is Teatske wer troud mei HEINSE JANS, skuonmakker te Beetstersweach,35 dêr stoarn 9 febrewaris 1696. Bern út it earste houlik: 1. Haantsen Jochums, troude mei Hincke Jans, mr. smid te Twizel. Bern út it twadde houlik, doopt te Beetstersweach: 2. Aaltie Heinses, doopt 25 juny 1682. 3. Sioerd Heinses, doopt 19 oktober 1684. 4. Sioerd Heinses, doopt 20 desimber 1685. 5. Aaltie Heinses, doopt 17 april 1687. 6. Uytse Heinses, folget Vla.

Vc OEDS UYTSES BEETSIUS, keapman te Beetstersweach, troude om 1650 hinne JANTIE CLAESES HARDERWIJCK, stoarn foar 1667. Op 1 novimber 166736 wurdt Wybrandus Noordenbos, oantroude omke, doarwarder by it Hof fan Fryslân, beneamd ta kurator oer de soan Oedse. Oeds is wer troud mei FOOCKIEN JANS. Op 1 maaie 1666 is der sprake fan in skuld fan Oeds oan syn suster Bauck Uitzes, ek is der sprake fan skuld oan in Tjidsger Oedses.37 Bern út it earste houlik: 1. Oedse Beetsius, berne 1653.

Vd FEITSE GEALES, doopt Garyp 12 augustus 1638, dêr stoarn foar 1691, troude Ryptsjerk 27 novimber 1661 DIEUKE HEDZERS, doopt Tytsjerk 6 novimber 1636, dochter fan Hedzer Sjoerds en Antje Gerrits. As widdo giet Dieuke yn 1691 mei at- testaasje fan Garyp nei Aldegea, yn 1705 giet hja werom. Bern: 1. Geale Feitses, doopt Ryptsjerk 31 oktober 1662. 2. Hedser Feitses, folget VIb. 3. Maaike Feitses, folget VIc. 4. Antje Feitses, folget VId. 5. Keimpe Feitses, folget Vle. 6. Lysbeth Feitses, folget Vlf.

Ve ANTJE GEALES, stoarn Garyp foar 1660, troude dêr 27 maaie 1652 GOSSE GOSSES, dy't wer troude Garyp 1660 mei Atke Djoerds. Jan Reitses, omke, wurdt yn 1661 beneamd ta kurator oer it bern fan Antje. Bern: 1. Gosse Gosses, doopt Garyp 26 novimber 1652, stoarn foar 1685, troude Garyp 29 augustus 1680 Ariaentie Jans, dy't wer troude Garyp 23 febrewaris 1685 Martinus Lauerman.

Vf ELISABETH SIXTI, doopt Boalsert 8 septimber 1625, stoarn foar 1666. Hjatroude te Boalsert 24 maaie 1646 mei ITEUS LEONARDI TERWOLD, berne te Warkum, dûmny te Skettens en Longerhou (1644-1668), stoarn Skettens 21 desimber 1668. Bern: 1. Anneke Terwold, folget VIg.

Vg RINSIA SIXTI, doopt Boalsert 4 desimber 1628, stoarn foar 1679, troude Boalsert 25 april 1661 BEINT HEERCKES BURENSTINS, berne op It Hearrenfean, boarge-

120 master te Boalsert. Beint is wer troud Boalsert 5 oktober 1679 mei Ytske Tallinga, widdo fan Claes Claessen Balck. Mooglik is Beint Heerckes in bernsbern fan Beint Jelles, stoarn Haskerhoarne tusken 1624 en 1630 en Auck Heerckedr. Bern, doopt te Boalsert: 1. Sixtus Burenstins, doopt 25 augustus 1662. 2. Festus Burenstins, doopt 16 july 1665. 3. Wickien Burenstins, doopt 19 july 1668.

Vh ANNEKE SIXTI, troude Boalsert april 1644 SIRICUS SIERSMA, berne om 1619 hinne, soan fan Sierck Fongers Siersma en Trijntje Gijsberts Lackwaert. Bern, doopt te Boalsert: 1. Sytske Siersma, doopt 17 jannewaris 1646. 2. Sierck Siersma, doopt 1 april 1652. 3. Sierck Siersma, doopt 29 jannewaris 1654. 4. Djoerre Siersma, doopt 20 septimber 1655. 5. Jurre Siersma, doopt 16 augustus 1660.

Vi LIPCK SAECKES, stoarn tusken 1691 en 1698, troude foar 1660 EELCKE TAEKES, timmerman te Akkrum, stoarn foar 1698, soan fan Teake Sjoerds. Eelcke hat hiel wat lân kocht yn Andringa saté te Akkrum. Bern: 1. Dirck Eelckes, folget Vlh. 2. Sake Eelckes. 3. Sjoerd Eelckes. 4. Teake Eelckes, folget Vli. 5. Hoite Eelckes, folget VIj.

Vj TETH SAECKES, troude om 1660 hinne mei WILLEM MEINDERTS (NIJDAM), stoarn foar 1702, soan fan Meindert Willems en Tet Heeres. Tet en Willem hawwe wenne te Akkrum en Jirnsum. Bern: 1. Antie Willems, folget Vk. 2. Douwe Willems Nijdam, berne om 1670 hinne, húsman te Raard. 3. Meinert Willems Nijdam, berne om 1675 hinne, net troud.

Vk WILHELMUS GAUMA, doopt Dokkum 8 desimber 1622, 'kapitein ter zee', troude Dokkum 23 septimber 1643 TIETSKE MONSMA, fan Dokkum. Bern, doopt te Dokkum: 1. Tetske Gauma, doopt 3 july 1644. 2. Tietske Gauma, doopt 9 augustus 1646. 3. Keimpe Gauma, doopt 15 augustus 1647. 4. Tetske Gauma, doopt 11 febrewaris 1649. 5. Sjouckien Gauma, doopt 28 maart 1652. 6. Sjouckien Gauma, doopt 9 maart 1656. 7. Pieter Gauma, doopt 28 april 1658.

VI OETSE/ODULPHUS GAUMA, doopt Dokkum 16 desimber 1632, adelborst, troude Dokkum 30 desimber 1660 JETSKE HARMENS IDEMA, fan Weardebuorren ûnder Westergeast.

121 Bern, doopt te Dokkum: 1. Jancke Gauma, doopt 22 april 1663. 2. Tieert Gauma, doopt 14 july 1666.

Vm FETJE KEIMPES GAUMA, troude Ljouwert 9 novimber 1671 PIETER TIETES DE BLIJ, eksteur, doarwarder en sjerzjer. Hja wennen te Boalsert, Aldeboarn en Skoat- tersyl, stoarn nei 1704. Bern: 1. Keimpe Pieters de Blij, doopt Boalsert 25 augustus 1672, stoarn tusken 1700 en 1711, wie troud mei Agata Gravius. Hja wennen te Ljouwert. 2. Tiete Pieters de Blij, doopt Aldeboarn 9 augustus 1674, troude Snits 31 maart 1700 Attje Heins Minnema. 3. Neeltje Pieters de Blij, doopt Aldeboarn 6 augustus 1676. 4. Ydtie Pieters de Blij, doopt Aldeboarn 17 april 1681.

Seìsde generaasje

Vla UYTSE HEINSES, skuonmakker, diaken (1707) te Beetstersweach, yn 1704 mei syn frou lidmaat, dêr stoarn foar 1734, troude GAATSKE BRUCHTS, stoarn Beetster­ sweach 1728. Op 21 oktober 1734 wurde Míchiel Teeckes, mr. timmerman te Beetstersweach, en Fedde Bruchts, beneamd te kuratoaren oer it minderjierrige bern fan Uytse en Gaitske.38 Bern, doopt te Beetstersweach: 1. Heinse Uytses, doopt 26 oktober 1704, yn 1749 boer te Boarnburgum op stim 12, troude Rinske Alles, berne Boarnburgum 18 jannewaris 1705. 2. Brucht Uytses, doopt 27 febrewaris 1707, troude Beetstersweach 8 maaie 1735 Janke Jans. Yn 1749 is Brucht boer te Duerswâld, "sijn beesten verloren". Yn 1811 nimt neigeslacht fan Brucht de skaainamme Mieringa oan. 3. Teetske Uytses, berne 27 maart 1709, doopt april 1709, troude (ûndertr. Beetster­ sweach 20 maaie) 1731 Lykle Helmíchs, fan Olterterp, yn 1749 boer dêr.

VIb HEDSER FEITSES, doopt Ryptsjerk 14 desimber 1664, troude (ûndertr. Ryptsjerk 11 oktober) 1691 TJITSKE KLASES, fan Ryptsjerk. Bern: 1. Feitse Hedsers, troude Garyp ca. 23 oktober 1717 Sytske Sjoerds.

VIc MAAIKE FEITSES, doopt Garyp 9 maart 1667, troude Aldegea (Sm.) 14 maaie 1695 JACOB DOUWES, fan Aldegea. Bern: 1. Feitse Jacobs, doopt Aldegea 13 febrewaris 1696, mooglik yn 1749 'cleyne veenbaas' te Noarderdracfiten (De Rottefalle). 2. Rinse Jacobs, doopt Aldegea 10 april 1698.

VId ANTJE FEITSES, doopt Garyp 26 febrewaris 1673, troude Aldegea (Sm.) 11 maaie 1696 mei TJEERD RINNERTS, doopt Aldegea 14 maaie 1671, koaiker, stoarn dêr foar 1752, soan fan Rinnert Tjeerds en Tyemck Hinnes.39

122 Bern: 1. Rinnert Tjeerds, berne Aldegea om 1696 hinne, húsman en koaiker, stoarn foar 1760, troude (ûndertr. Aldegea 26 febrewaris) 1742 Hinke Hendriks. Harren soannen Roelof en Geale nimme yn 1811 de namme Kooistra oan, it bernsbern Liebbe Tjeerds neamt him Van der Kooi, Rindert Tjeerds neamt him Kooistra. 2. Tjemkje Tjeerds, doopt Aldegea 31 jannewaris 1697, troude (ûndertr. Aldegea 30 maart) 1720 Jilt Pieters, fan Aldegea. Hja troude wer (ûndertr. Aldegea 8 july) 1729 Alle Tjebbes, fan Aldegea. Tjemkje troude foar de tredde kear (ûndertr. Aldegea 1 maaie) 1739 Roel Wygers. Harren bernsbern Roel Wygers nimt yn 1811 de skaai- namme Westra oan. 3. Jancke Tjeerds, berne Aldegea om 1699 hinne, troude (ûndertr. Aldegea 23 maaie) 1723 Joecke Feitses. It bernsbern Joeke Feitses nimt yn 1811 de famyljenamme Bouma oan.

Vle KEIMPE FEITSES, berne Ryptsjerk om 1680 hinne, yn 1749 wolstelde boer dêr, troude Oentsjerk 5 febrewaris 1702 mei LYSBETH WILLEMS, doopt Oentsjerk 14 fe­ brewaris 1669, dochter fan Willem Tjaerdts, mr. weinmakker, en Saapke Heeres, Keimpe troude wer Ryptsjerk 22 maaie 1721 TEATSKE JANS, doopt Oentsjerk 12 maart 1704, dochter fan Jan Heeres Cock en Janke Mients. Bern: 1. Saapke Keimpes, doopt Oentsjerk 25 maart 1703. 2. Dieuke Keimpes, doopt Oentsjerk 8 novimber 1705, yn 1749 as widdo te Ryptsjerk, 'kan de cost winnen', troude Ryptsjerk 19 maaie 1735 Reinder Sytses, fan Hurdega- ryp. Harren soan Keimpe Reinders neamt him yn 1811 Feenstra, de soan Sytse Rein- ders neamt him Van der Veen. 3. Feitse Keimpes, yn 1749 'gering boer' te Gytsjerk, troude Ryptsjerk 7 maaie 1739 Saakje Minnes. 4. Geale Keimpes, berne septimber 1723, doopt Ryptsjerk 10 oktober 1723, troude dêr 14 maaie 1752 Antje Hedsers, fan Readtsjerk. De bern fan syn soan Hedzer neame harren yn 1811 Fokkema. 5. Janke Keimpes, berne jannewaris 1727, doopt Ryptsjerk 28 maart 1727, troude (ûn­ dertr. Burgum 29 april) 1752 Harmen Hendriks, fan Burgum. 6. Jan Keimpes, berne 1730, doopt Ryptsjerk 11 maart 1774, troude dêr 3 augustus 1749 Trijntje Meinderts, fan Ryptsjerk. 7. Hedzer Keimpes, berne 1731, doopt Oentsjerk 20 maaie 1784, troude earst Gytsjerk 8 july 1770 Anskje Sipkes, fan Gytsjerk, troude wer Gytsjerk 12 maart 1775 Maaike Pybes. 8. Riemke Keimpes, berne augustus 1746, doopt Oentsjerk 20 maaie 1784, troude dêr 31 maaie 1767 Sybe Sybes, fan Oentsjerk. 9. Antje Keimpes, troude Oentsjerk 31 maaie 1761 Eelke Sytses, fan Wyns.

Vlf LYSBETH FEITSES, stoarn Ryptsjerk 1735, troude earst JAN HARMENS, en let­ ter Ryptsjerk 20 oktober 1715 PIETER PIETERS. Bern út it earste houlik, doopt te Ryptsjerk: 1. Harmen Jans, doopt 1 jannewaris 1710. Bern út it twadde houlik, doopt te Ryptsjerk: 2. Pieter Pieters, doopt 7 febrewaris 1717. 3. Feitse Pieters, doopt 17 septimber 1719, troude Ryptsjerk 29 maaie 1740 Antje Jilts.

123 VIg ANNEKE TERWOLD, doopt Boalsert 29 desimber 1647, troude dêr 18 maart 1666 LOLLIUS HARINGS REPKEMA, doopt Boalsert 29 septimber 1639, soan fan Haring Fongers, skriuwer, en Botke Lolles Beijma. Anneke troude wer te Boalsert 3 augustus 1679 CLAES CLAESSEN BALCK, fan Boalsert. Bern út it earste houlik, doopt te Boalsert: 1. Wyts Lolles Repkema, doopt 20 juny 1667. 2. Botje Lolles Repkema, doopt 21 july 1667. 3. Botje Lolles Repkema, doopt 26 jannewaris 1669. 4. Lysbeth Lolles Repkema, doopt 20 febrewaris 1670, troude dêr 19 febrewaris 1688 Pybe Romckes Lammering, fan Boalsert. 5. Botje Lolles Repkema, doopt 5 desimber 1672, stoarn Boalsert 17 july 1739, troude dêr 29 maaie 1692 Sipke Jans Monsma, doopt Boalsert 8 july 1669, boargemaster fan Boalsert, yn 1709 stifter fan it no noch besteande simmerferbliuw Monsma-state dêr, stoarn dêr 27 novimber 1737. Fan harren bern troude Jetske yn 1731 te Koarnwert mei Nolle Jans Nollides, Lolkje yn 1739 te Nijlân mei de notaris Ime Adriaen Basseleur, Anna yn 1717 mei de boarge­ master Gerbrandus Oosterhuis, Hylkje yn 1726 mei ds. Bernardus Lemstra, Jan yn 722 mei Swobk Jorryts.

Vlh DIRCK EELCKES, by houlik fan Akkrum, wenne te Terherne, troude (ûndertr. Aldeboarn 13 oktober) 1678 AAFKE BOTES, fan Aldeboarn. Bern: 1. Lutske Dirks, by houlik fan Terherne, troude dêr 14 jannewaris 1700 Riemer Clases, doarprjochter en ûntfanger te Eagmaryp.

Vli TEAKE EELCKES, mr. wolkammer te Makkum, stoarn foar 1718,40 troude Ge- rjocht Wûnseradiel 1 july 1702 BEATRIX SYMONS, keapfrou, stoarn Makkum 6 juny 1752. Hja troude wer Gerjocht Wûnseradiel 10 maaie 1721 Fonger Jans. Bern: 1. Eeltie Teakes Andringa, berne Makkum 1703, mr. wolkammer en keapman, stoarn Makkum 30 april 1768, troude Gerjocht Wûnseradiel 21 oktober 1724 Baukje Sjou- kes, dochter fan Sjouke Gerrits en Tetje Paulus. 2. Lupkien Teakes, wis jong stoarn. 3. Jan Teakes Andringa, troude Gerjocht Wûnseradiel 29 maart 1732 Geertje Pybes, dochter fan Pybe Ruirds, fearskipper, en Geertje Martens.

VIj HOITE EELCKES, boer en mr. skuonmakker te Akkrum,41 troude Gerjocht Utin- geradiel 4 maart 1685 SYTSKE THOMAS HOYTEMA, dochter fan Thomas Upckes Hoytema, boer te Jirnsum, en Wopck Sjoerds. Bern: 1. Thomas Hoites, net troud, stoarn te Boalsert. 2. Eelke Hoites, by houlik fan Akkrum, skuonmakker, troude Gerjocht Utingeradiel 21 febrewaris 1715 Lysbeth Jans, fan Akkrum. Hja hawwe gjin bern, de suster Aaltie wurdt kollateraal erfgenaam fan Eelke. 3. Aaltie Hoites, troude Gerjocht Utingeradiel 22 juny 1713 Sent Fransen, yn 1749 te Reduzum, "zeer welgestelde boer", libbet noch yn 1755, soan fan Frans Sents en Antje Jolts. Sent Fransen hat earder troud west mei Gaatske Johannes. Aaltje en Sent krìje ien bern: Hoite Sents, yn 1749 "gemeen boer" te Reduzum, troude Ge­ rjocht Idaarderadiel 12 desimber 1746 Lolck Tjisses Jongema. De iene soan Frans

124 wennet yn 1811 te Reduzum en nimt de namme Jongema oan, in oare soan, Tjitse Hoites wennet te Wergea en nimt de skaainamme Leistra oan.

VIk ANTIE WILLEMS (NIJDAM), troude om 1690 hinne mei BOCKE PAYES, stoarn foar 1702. Hja wennen te Raard. Op 29 maart 1702 Meynert Abes te Akkrum en Douwe Willems te Raard beneamd ta kuratoaren oer it weesbern.42 Bern: 1. Trijntje Bockes, berne om 1691 hinne.

BOARNEN

1 Hof fan Fryslân YY, d.d. 12 des. 1583. 2 Andringa, geschiedenis van de verschillende families An- drìnga van 1450 tot heden, 1983, side 21. 3 Register van Geestelijke Opkomsten van Oostergo, Leeu­ warden 1888, side 143. 4 Monstercedul 1552. 5 Genealogysk Jierboekje 1971, side 85. 6 Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie deel 36 (1982), siden 51-73. 7 RA ACH R4 48. 8 Gemeenteargyf Ljouwert, RA Y39 483. 9 10 RA TIE S6 266v. 10 Album Studiosorum Academiae Franekerensis, side 52, nr. 1382. 11 Hof fan Fryslân MMM 7v. 12 Genealogysk Jierboekje 1985, side 66. 13 Ge­ meenteargyf Ljouwert Y29 449. 14 RA TIE S6 106v. 15 RA RAU A7 262. 16Hof fan Fryslân YY17 188. 17 De archieven van het St. Antony-Gasthuis te Leeuwarden, Leeuwarden 1921, nr. 365. 18 RA TIE S3 211. 19 RA TIE S7 206v. 20 RA SMA Ual 27. 21 Hof fan Fryslân EEE1 61. 22 RA TIE S7 251v. 23 RA TIE S6-277v. 24 RA OPS Q13. 25 RA OPS X8 87; X10 69. 26 Gepke van der Meer- Douma, Douma's van Burgum, Enschede 1990, side 20. 27 Classisboek Bolsward-Workum, Ljou­ wert 1981, side 413. 28 Hof fan Fryslân WW58 int. 56. 29 Hof fan Fryslân WW21 344 nr. 30. 30 RA TIE S5 197. 31 RA TIE M3 187, 225. 32 RA TIE S6 63, 135; ACH R4 112v. 33 Gemeenteargyf Ljouwert Y40 1 okt. 1656. 34 RA OPS Qll 330. 35 RA OPS Q16 10. 36 RA OPS M10 521. 37 RA OPS X10 212. 38 RA OPS KI 21 okt. 1734. 39 Geschiedenis van Oudega, 1990, side 270. 40 As noat 2, side 210. 41 Oangeande dizze persoanen binne gegevens meidield troch de hear A. Koornstra. 42 RA RAA Jl.

GARYPSTER WIARDA'S, KOMOF

foar Pybe

ANNA I, IN FAMKE UT DE KLOKSJIPPE

De útdrukking "hja hat ien út de kloksjippe" wurdt wolris brûkt foar in troude frou mei in bern út de tiid dat hja noch fri j faam wie. Hoe algemien dizze siswize is, is net neigien. Wol dat it mear út te stean hat mei de ynhâld fan de ferpakking (der siet in lyts boartersdinkje by ynsletten) as mei in biologysk-aktive wurking fan waspoeier. Wa't de biologyske heit fan sa'n bern is, bliuwt meastentiids in goed bewarre geheim. Yn dit gefal fan Anna is it krekt oarsom. Mei it neamen op in list en wat testaminten is men gau út de rie. Lykwols jouwe soksoarte fynsten betizing oer de fraach wêr't de namme Wiarda wei komt. Anna har bern neame harren sa. Ek Gauma dûkt as skaai­ namme ûnder de neiteam op; hjir komme wy fierderop op werom. De oantekenings wiene nea yn in opstel en genealogysk oersjoch ferwurke sûnder it oan- trunen fan de hearen D.J. van der Meer en Reid van der Ley.

125 Nettsjinsteande de fraachtekens dy't bliuwe, kinne kertiersteatûndersikers der niget oan ha, wie harren argumint. Benammen earstneamde wie ek ree om it wurkstik nei te eid- zjen. Mr. D.P. de Vries wie sa freonlik tastimming foar publikaasje fan syn gegevens te jaan.

Grins, desimber 1990 Hein Walsweer

In reiske om "des vrundens raet ende consent" Keimpe hat op it hynder nei Frjentsjer west. Dêr wennet omke Hessel mei frou en bern. It wie hjoed moai waar. Alhoewol't troch skeel tusken Geldersken en Bûrgondysken it net iens sa feilich wie buten om de stêd te wenjen, hiene ferskate fan syn freonen in ferhuzing mei de húshâlding wol oandoard. It wie ommers de tiid fan it jier dat minsken fan syn stân it bûtenferbliuw opsochten en harren delsetten op harren stinzen en States. Underweis hat er in pear opsocht. It begjint al te skimerjen as er op Bitgum oan rydt. Spitich dat omke gjin nije wente op Terhorne sette litte woe. It lei der al sûnt de ferwoesting yn 1496 sa hinne. Soks mocht net barre mei de state te Koarnjum. It wie no hast al wer twa jier lyn dat it fan Geldersken te tijen hân hie. Hy hat omke om rie frege. Jaw is swier fan him en hja trúnt him de léste tiid stees mar oan om har te boaskjen. Oer omkes reaksje hie er al in swiere mûtse op. Oan de namme fan it laach lei it net. Mar de Wiarda's waarden al sûnt in pear generaasjes net mear ta de hegerein rekkene dêr't hy sels wol ta hearde. Omke hie it drok. Hy sil ynkoarten nei it Hillige Lân. "Nee", hie omke sein, "it kin neat wurde. Tink om ús goeie namme". Moast er no dochs syn sin trochsette en sûnder "des vrundens raet ende consent" mei har yn de lange hier gean? Hy is der noch net út.

It foargeande is situearre yn 1517. De situaasje is optocht. De figuranten fansels net. Hoe't it ferrin fan harren fierdere libben wie? Jaw, bernsbern' fan Doecke Wiarda, slagget oan Geert Gerbes, yn 15402 boer te Gou- tum. Yn 15433 wurde fâden oer harren bern beneamd. Hessel Martena hat syn útlânske reis net oerlibbe. Foar't hy ôfsette makke hy yn maart 15174 syn testamint. Noch itselde jiers wurdt er op 'e weromreis op it eilân Rhodos be­ groeven.5 Frou en bern bliuwe goed fersoarge achter.6 Keimpe Martena wurdt yn 15177 ta grytman fan Tytsjerksteradiel beneamd. Dêrnjon- ken is er sûnt twa jier, lykas omke Hessel, ridder en riedshear yn it Hof fan Fryslân.8 Ek hat er oan dit kolleezje "eer de voorsz president gestelt was" (bedoeld wurdt de oanstelling yn 15279 fan Gregorius Bertolff) Earste Ried west en "deselve plaets gehadt ende een president representeert". Dat skriut steedhâlder Toutenburg op 8 augustus 152810 as er Martena as sadanich by de lânfâdes oanrikkemandearret. Grif stie Martena by de oerheid goed oanskreaun. Krapoan fjouwer wiken nei lêstneamde datum skikt it regear te Mechelen him in jierliks pensjoen fan 100 pûn ta." Hy wie immen dêr't byge- lyks in frou en bern eare mei ynlizze koene.

"mijn broeders natuirlicke dochter ende mijn nichte" It hjirfoar beskreaune reiske mei dan fiksje wêze, folslein optocht is de oanlieding net. Yndie hat Keimpe jûnpizele en hat er in famke swier makke. "Anna, natuirlicke dochter van Dr. Keimpe Martena" stiet skreaun op in list fan E.M. van Burmania.12 Hy jout net op wêr't er dy ynformaasje oan ûntliend hat. Wol ferwiist er nei in legaat fan 300

126 gûne, har tamakke troch har omke Ype Martena. Fan dy syn testamint is in ôfskrift13 bewarre bleaun. Ype neamt har "Anna salige doctor Kempo mijn broeders natuirlicke dochter ende mijn nichte". Ypes testamint is lykwols net it iennichste stik dêr't Anna as legataris yn foarkomt. Der binne mar leafst noch trije sibben, dy't wiis mei har skine te wezen en by testamint omtinken oan har jouwe. De heit makket "zyn natuurlijcke dochter" 200 karoligûne ta.14 Syouck van Martena legatearret har "halfzuster" 400 karoligûne15 en is dêrmei rynsker as har heit. Yn april 151516 "branden dye Geldersche wt Maer(ien)gaerde Doctor Kempo Martenahuys toe Coernium". Meie wy ferûnderstelle dat Keimpes fermogen oantaast is troch de faaks grutte renovaasjekosten oan Marte- nastate en dat soks Anna's oanpart negatyf beynfloede hat? It meast nijsgjirrige part fan de troch Van Burmania oerlevere antesedinten is wol syn meidieling dat Anna troude mei "Suijrd Wopke soon in Garijp". Nei alle gedachten basearret er dat op it testamint fan Eede van Martena.17 Dizze erflitter makket 300 goudgûne ta oan "Anna wilen doctor kempo, mijn lieve boroders lichter dochter Suyrdt Wopkezoen in Garijp toe echte heb­ bende". Man en frou bewennen dêr in pleats mei de namme Seecke saté.18

It fermidden fan Suyrdt Wopkezoen Suyrdt komt nea mei in skaainamme foar, likemin as syn âlden. Syn mem Adue, frou fan Wopcke Sjoerds te Garyp,19 hat nei alle gedachten in suster west fan Gabbe Bottes Douwema, dy't yn 1511 te Garyp buorket. Dizze lit, njonken nijsgjirrige ferhalen oer syn reis nei Jerusalem,20 mear as tûzen goudgûne21 skuld oan syn erfgenamten nei. Troch harren wurdt noch gauris om Gabbes neilittenskip prosedearre. Derby docht bli- ken dat dy erven binne, njonken it Wopke Sjoerds-folk en Gabbes widdo, de bern fan Botte Gosses (soan fan Gosse Montes Schroetsma te Garyp) en Sjouck Idzards (Gralda), frou fan Anne Tyercx (Solckema te Teroele).22 Hja ferkeapje út Gabbes erfenis bygelyks rinten út Douwema-sate te Jislum.23 Gabbe sels hie dêr neffens trije keapbrieven yn 1527 en 1531 alve goudgûne jierlikse rinte "vuyt Douma staten"ferkoft.24 Ek die er yn 1536/153725 syn oanpart yn "Douwema guet" te Reduzem "met eer, feer, gewalt ende staten" oer oan syn nicht Zyouck, frou fan Anne. Men soe ferwachtsje dat troch ôfstamming en it ferervjen de namme Douwema yn eare holden wurdt, nijsgjirrigernôch neame de bern fan Suyrdt en Anna harren Wiarda. Lyk­ wols liket soks net oan Suyrdt syn kant te sitten.

Oantekenings by de Wiarda's It tal wylde loaten oan de mear as seishûndert jier âlde beam26 fan de Wiarda's hâldt by ien net op. Foar in part liket dat oan it faaks wat rûzige Aytabloed27 te lizzen, mar ek de Wiarda's dy't dêr net út skaaie, wiene biologysk aktyf. It is nijsgjirrich en set wat feiten op in rychje. Foarst in lytse printflater yn it jubileumboek fan de Wiarda's: Syouke Fercksdochter thoe Hemricks-ende, frou fan Jarich Jelkema te Akkrum en fan Rienck Albada te Raard, kin fansels nea in Siurt Wiardadochter28 wêze. Hja is ommers in Ayta. Fan in oare oarder is de korreksje dy't de list fan "Natuurlijke kinderen van Friese Jonkers" opsmyt. Dêrop binne Doecke en Tjalling te finen as soksoarte bern fan Pibe Wiarda.29 It is spitich dat Van Burmania gjin ferwizing nei it fynplak jout. By de measte meidielings docht er soks wol: it blike dan testaminten te wezen. Doecke en Tjal­ ling wurde yn 1474™ neamd as erfgenamten fan omke Tzomme Wiarda. Fan harren heit Pibe binne gjin spoaren bewarre bleaun. Ik freegje my ôf oft er te Poppenwier wenne hat. Faaks wie Renick Pybaz Sijtgama31 syn (echte) soan. Nijsgjirrich is yn alle gefallen de swan yn it wapen32 dat neffens D.J. van der Meer as it Sijtgamawapen identifisearre wurde moat en it pseudonym fan Petrus Wiarda, abt fan Aldekleaster. Dy komt meastentiids as Petrus fan Poppenwier foar. Hy libbe fan 1542 oant 1501.33

128 Faaks moatte wy yn Lijopk Doekens, yn 1511 eigner/bewenner fan Poppenwier nr. 9, de frou fan Jaws pake Doeke sjen. Doekes omkesizzer Pybe Tjallings bedarret yn 148134 as studint te Rostock en wurdt letter pastoar te Wikel.35 Dy syn omkesizzer sil west ha Mr. Doettye Wyaerda, pastoar te Wurdum,36 grif in soan fan Doytse (Tjal­ lings, sneuvele yn 1496) en Mints (Fercks Ayta, ferstoarn 1515). Fan him kin it "Deut- sches Geschlechterbuch" by in revyzje opnimme "daB Bucho der uneheliche Sohn des Priesters Doytse Wiarda gewesen sei". It wie in hypoteze fan de histoarikus Tileman Do- thias Wiarda (1746-1826) oer de oansluting fan de Dútske tûke op de Goutumer Wiarda's en waard troch it jubileumboek net mear ûnderskreaun.37 Syn ûnderstelling liket stipe te wurden troch in ynskriuwing yn de matrikels fan Leuven yn 154838 fan "bocho Viarda filius Dothie ex Swichum partium Phrisie", Bocho Do- thiesoan Wiarda út Swichum. Lykas Mr. Doettye39 hat ek syn broer Mr. Tjalling40 dêr kolleezje rûn. It libben fan dizze bruorren spoart net allinnich op dit mêd. By in proses út 1550,41 fierd troch Mr. Tjalling mei út namme fan syn bruorren en susters tsjin Eelck (Jarla) widdo Minne Eminga (bewenners fan Wiarda-state te Goutum) wurdt ek Katrijna Tzalinck Wiarda-dochter as prosespartij neamd. Nei alle gedachten is hja in (natuerlike) dochter fan niisneamde Mr. Tjalling. Hy is yn 1548 (as geastlike te Wei- dum?42) ferstoarn en neffens it grêfskrift wie er, lykas Doettye, prebindaris te Swi­ chum.43 Beneamingen yn soksoarte funksjes is grif werom te fieren op de ynfloed fan besibbe Ayta's. Tjalling wurdt bygelyks oansteld ta behearder fan in Swichumer pre- binde, dêr't Bernard Bucho (Ayta) it kollaazjerjocht fan hie. De ynkomsten dêrfan hie Bernard, riedshear yn it Hof fan Hollân, foar stúdzjefinansiering beskikber steld oan syn omkesizzer Viglius (de lettere presidint fan de Hege Rie te Mechelen). Dêrfandinne stiet Viglius syn korrespondinsje út Bourges (Frankryk) mei syn neven Dothias en Tjal­ ling foar in part yn it ramt fan ferlet fan jild. Yn in brief ferûntskuldicht er him dat hy it Frysk net goed behearsket en dêrom yn it Latyn korrespondearret.44 De iene pomme- rant is de oare net en soks jildt fansels ek foar harren hâlding foar it brûken fan de mem­ metaal as skriuwtaal oer. Der hat sels immen west dy't mei syn Frysk komôf mar min út de fuotten koe: it wie Hessel Martena,45 Anna har âldomke.

Wie Anna har. mem no in Wiarda of in Wiertsdochter? Anna wurdt troch har heit net legitimearre. Soks hie konsekwinsjes foar har erfrjochtpo- sysje. Formeel koe hja allinnich rjocht jilde litte op in legitime poarsje út de neilittenskip fan har mem.46 Ek al fanwege de emosjonele bân leit it yn 'e reden dat sa'n bern memme skaainamme en wapen brûke soe. Lykwols komt Anna nea as Wiarda foar. Dêr stiet foaroer dat immen as har soan Keimpe de swan út it Wiardawapen yn sines fierde.47 Ek oan de namme fan Anna's iennichste dochter hawwe wy net iens sa folie hâldfêst. In Quaclap neamt har ijmck",48 mar by in dekretale ferkeaping komt hja as "Jouck"49 foar. Fan de léste namme is nei myn betinken Jaw in staveringsfariant. Soks docht wol bliken as wy it ferlytsje: it wurdt dan "Jawck". Dêrfandinne is yn it foargeande Jaw, pakesizzer fan Doecke Pibes Wiarda, nei foaren helle. Der binne yn dizze Wiarda-tûke bannen mei Garyp.50 Ien en oar makket Anna har ôfstamming fan dy lju in bytsje oannimlik, mar in bewiis is it fansels net. In oare ferklearring is ek mooglik. De mem fan Anna kin ommers best in dochter fan in Wiert west ha. Dan tinkt men al gau oan Wyert Joutis te Garyp. In politike freon fan Keimpe Martena hat dizze grytmanssoan51 nea west. Fan Wyert is oerlevere dat er "doen hy rebell was, ende noch Geldersches rengneerde"te Ljouwert finzen west hat. Faak earst ek noch yn Tytsjerksteradiel, want út de rekkens52 docht bliken dat gefange- nen earst in pear dagen en nachten opsluten sitte yn it hûs fan Andla Hoytsma33 te Burgum, foar't de grytman har op transport nei Ljouwert stjoerde. Foar it frijkeapjen

129 fan Wyert waard troch de Garypsters tsjerkelân ferkoft.54 Syn soannen binne by de oerheid wat oerhearrich. Feicke Pelser alias Schroetsma hat Geldersk grytman fan Ty- tsjerksteradiel west.55 Hear Joute Wyerts wegert yn 1543 opjefte te dwaan fan syn yn- komsten as pastoar fan Suwâld. It jiers dêrnei wurdt er beneamd ta deken fan Burgum en Tytsjerk.56 Neffens Van Burmania stiet er noch yn 1550 as pastoar te Suwâld en neamt er him Bruynsma.57 Blykber is heit Wyert tusken 1536 en 1539 ferstoarn. Yn 153958 binne niisneamde Feicke en hear Joute as erfgenamten fan Frouck Feickedr prosespartij yn it skeel dat de Bruinsma's oanbelanget. Eem (lês Imck), Feicke widdo, yn 1511 berjochtige (6 gûne) yn âld Bruinsma te Friens, is grif harren beppe. De pleats wurdt troch Eem har skoansoan Jelle Douwes bewenne. Hy is yn 153659 ien fan de easkers tsjin Wyert. Lêstneamde is wat sleau mei it beteljen fan fjouwer goudgûne rinte út de troch him bewenne Jousma saete te Garyp. Mar ek Wyert is net botte tefreden. Bygelyks is in jierlikse rinte fan sân goudgûne "wt bruynsma staeten in gharyp" (soe hjir net Friens bedoeld wêze?) sûnt 16 jier troch him net bard. Jousma saete is grif te identifisearjen mei " Jouwema staten gele­ gen in Gaeryp". Ut dizze pleats ferkeapje Tyaerdt Herckema en Jouck yn 1555/155660 in fjirde party oan Syeurdt Wopckes en Anna. Wat sibskip tusken Wiert en Anna oanbe­ langet, is dizze transaksje tige suggestyf, mar in stik ûnwissens bliuwt.

Ta beslút Bastaardij is ûnder Fryske geastliken lyk as ûnder eallju gjin úsûnderlik ferskynsel. De saneamde oasten yn de genealogy Wiarda blike der foar in grut part mei anneks te wezen. Faaks hat it (stânsferskil) ek de reden west wêrom't Keimpe Martena net mei de mem fan Anna troud is. Oft dy mem in Wiarda wie of in Wiertsdochter (Schroetsma) is oan de hân fan de beskikbere gegevens net fêst te stellen. It is spitich dat Anna nea legitimearre is. In registraasje fan sa'n oanfraach hie faaks de namme fan har mem opsmiten. Utsluten is it fansels net dat Keimpe ea syn fuotten ûnder de tekkens fan in Jouck (of Ymck) hân hat. Wat de posysje fan Anna oanbelanget, is oan te nimmen dat hja net skoudere mar as sibbe akseptearre waard. Dêrop wiist wol it oantal testaminten dêr't hja yn neamd wurdt. Ek it feit dat de legaten slútposten binne (dat fan Ype mei net earder útbetelle wurde nei't "mijn ander legaten ende schulden betaelt zijn", wylst Keimpe oan sines in termyn fan twa jier nei syn dea ferbynt), docht dêr neat ôf of ta. Dat Anna in plakje yn it famyljelibben fan de Martena's ynnaam, is faaks ek op te mei- tsjen út "mijn nichte", sa as omke Ype har neamt. Ut syn bepaling "waermede alle an­ dere onthietinge Anna eertyts van mij gedaen, doedt ende te niete sullen wesen" docht soks ek wol bliken, lyk as út de nammen Ype en Keimpe ûnder har bern.

ANNA II, UT IT GAUMAFERMIDDEN

Anna har soan Keimpe boasket ek in Anna; yn harren neiteam dûkt de namme Gauma op. Foarâlden fan Anna II hiene belangen yn Gauma-s(t)ate te Aldeboarn (1640 stim 28). De pleats is yn de 18de ieu sa'n 105 pûnsmiet grut. It besit liket werom te gean op in Hans Hokes. Mei dy syn skoanheit sette wy in parenteel útein, dan komme wy op it lést fansels út by Keimpe Anna.

Earste generaasje

WATKA N, stoarn foar 1479,61 woe ik mar identifisearje mei Walthia Mynnama, yn 144862 tsjerkfâd te Jirnsum. As Walka Mynnazoen segelt hy yn 146063 mei Doeke

130 Albadama. Hy rekket yn 146164 syn "steenhuis toe Yrnsum"kwyt oan Haring Donia. It hûs wurdt troch de nije bewenner Botte Eesches "Doyngha swager" "beslotet ende bebolwerctet sterckelic". Grif is Watka doe nei it Hottzumagoed te Ealsum ferhuze. Trije jier letter65 wurdt "Watthya Mennasz stins" troch Jancka Douma "mit ghe- welde" ferovere. By N.N. hie er bern. Dat binne yn 1479: MYNNEN WATKAzoen te Wergea en LAMBERT (Lamberti Watkonis), dy't yn en nei 1479 fersoarge wurdt yn it Haskerkonvint. It kleaster bart dêrfoar in rinte fan 18 klinkerden út it al neamde Hott- zumma. Ek itjinge Lambert nochris erve kin fan syn broer en susters sil yn dat gefal oan it kleaster tafalle. N.N. (folget Ha) en N.N. (folget Ilb).

Twadde generaasje

Ha (ANSCK) WATSEdr boasket foar 147966 GODFRIOND JELLE ZIARDAzoen, ferstoarn tusken 1496 en 1511. Syn heit Jelle Ziarda wennet yn 1469 te Dronryp en yn 1483 te Slappeterp. Bauck en Lisck Jelledochters wurde útboedele mei lân te Lyoens (Leons). As kleastersusters wurde hja tenei te Ealsum oansprutsen as Wrsula en Elyza- beth.67 Godsfreon segelt yn 149668 foar Menaam it ferbûn fan Grins mei Westergoa. Dêr wennet yn 1511 ek syn widdo: Anscke Godsfrionds hiert Menaam nr. 1473 fan it hearskipske Sibbel Epis. In pleats mei sa'n tritich pûnsmiet lân te Leons (nr. 2982) wurdt troch dizze Ansck ferhierd oan Foecke Aylaz. Ek hat Ansck besit yn pleatsen te Jirnsum: 3 gûne 20 st. út nr. 8 en 1 Vi gûne út nr. 24. Bern binne: Verslick (folget Ma) en faaks ek Douwe (Illb) en Epe (IIIc).

Ilb N.N. WATSEdr boasket foar 147969 HANS HOKEzoen te Aldeboarn. It sille syn erfgenamten ("Hans Erwen") wêze, dy't yn 1511 eigner binne fan Wi gûne út pleats nr. 24 te Jirnsum. Wie HIL SIGHERS syn twadde frou? Yn de jierren 1500-1506™ fine wy Hil Hans/Sighers neamd as hierder fan lân fan it Haskerkonvint. Hja kin in dochter wêze fan Sigher Watses, ien fan de sibben en erfgenamten fan Jorrit Andringa te Ak- krum en foar it lést neamd yn 1480. Miskien sitte wy der mei dizze ûnderstelling net iens sa fier ôf as wy sjogge nei de nammen fan Hans syn bernsbern. Sigher Watses wenne te Akkrum en hie twa bruorren Tyaerdt en Douwe.71 Yn 151972 segelt in Tyerd Sygers mei de grytman fan Opsterlân. Bern binne: Douwe (folget Illd) en Watthie (Ille).

Tredde generaasje

lila VERSLICK GOEDSFRYONDS ferhiert yn 1511 in pleats te Leons (nr. 2085), grut 70 pûnsmiet oan Peter "to Lyoens". Grif is it dizze pleats, dy't yn 1529" Herama state neamd wurdt en wêrfan't Doctor Joost Herama it rjocht fan swannejacht opjout ûnder ferwizing nei "dattet van ouders t' ouders op hem gheerfft is". Wêr't Verslick wenne en mei hwa't hy troud wie, koe ik net fine. Verslick wurdt yn it RvA oantsjut as lânfrou. Ik gean der fan út dat soks in ferskriuwing is. Der binne twa bern: Joost (folget IVa) en Watthie (IVb).

Illb DOUWE GOSSES EPINGE is yn 155474 folmacht fan dy fan Menameradiel. Yn 152975 is hy berjochtige ta de swannejacht fan "Ypinge state"te Menaam. It soe hjir om pleats nr. 1473 gean, yn 1511 eigendom fan it al neamde hearskipske Sibbel Epis. Kin it ek nr. 1463 wêze dêr't Ansck Godsfrionds yn 1511 fjouwer pûnsmiet fan yn eigen­ dom hat? Blykber is Douwe neamd nei in omke. Douwa Jiellazoen Ziarda wurdt "In die vasten" 148276 op Heslingahûs te Poppen wier (syn frou wie in Heslinga) deaslein

131 troch Wybo Jarichs (Jelkema van Akkrum). It kleaster Ealsum sil foar syn sieleheil ien en oer opsizze/sjonge. De famylje Ziarda hie dêrfoar lân yn Scheltingapleats te Ingelum beskikber steld.

IIIc EPO GOSSOzoen OEDSMA wie te Frjentsjer skriuwer fan Hessel Martena, regint fan Fryslân, en wurdt letter dêre "publicus notarius oick mede secretarius".77 Nei alle gedachten wie er troud mei SIBBEL DYAdr/VAN OEYA/WUYTZA, stoarn 10 juny 1533, begroeven te Ljouwert. Sibbel hat jierrenlang de húshâlding dien fan Wilhelm Truchsess, lyk as Martena regint fan Fryslân. Om't hja tagelyk as man en frou libben, smiet de ferhâlding twa bern op. Wa't mear fan dizze minsken witte wol, lést mar it fer- haal fan Nanninga.78 Grif koe hja troch it hjir ûnderstelde boask as it hearskipske Sib­ bel Epis registrearre wurde.

Illd DOUWE HANSES moat neffens de rjochters fan Utyingeradiel 18 pûnsmiet yn Gauwinge saté te Aldeboarn ôfstean oan de tsjerke dêr. Hy is it der net mei iens en krijt yn 152879 fan it Hof it gelyk oan syn kant. Watse (IVc) kin syn soan west ha.

Ille WATTHIE HANSES wenne dan wol net te Jirnsum, mar it blykt yn 1511 dêr net nedich te wezen om him mei patronym te neamen. "Wattie" wurdt oanjûn as eigner fan 4 gûne út Jirnsum nr. 8. Hy boasket SYDTS N. Hja litte net mear as fjouwer bern nei, te witten Hansck (IVd), Sygher (IVe), Hoecke (IVf) en Tyaerdt (IVg).

Fjirde generaasje

IVa Dr JOOST HEERMA boasket RINCK OTTEdr GALAMA,80 dochter fan Otte Ygis fan Koudum en Wysch (Hanses Tetema). Skoanmem is yn 1511 begoedige te Wikel.81 Joost wurdt yn 152882 beneamd ta eksekuteur-testamintêr troch Dr. Domini- cus Tietema, fan 10 desimber 152783 oant syn dea op 12 oktober 1528 riedshear yn it Hof fan Fryslân, omke fan syn frou. Grif wie soks in ear, want omke Douwe stie yn heech oansjen en wie in tige geleard man.84 Yn 152985 jout Heerma út namme fan Otte Yges erven it rjocht fan swannejacht foar Haenye state te Wjelsryp oan. Joost is foar 1544 ferstoarn. Fâd oer syn bern wurdt syn broer Watse.86 Neffens it Lineageboek wie Rinck har twadde man TYAERDT VAN AYLVA te Wytmarsum. Rinck ferstjert yn 1573 en wurdt te Ljouwert by har earste man "inde kercke vort chor" begroeven. Ut it boask Otte (folget Va), Godsvrent (Vb) en Joost (folget Vc).

IVb Mr WATTHIE VAN HEREMA is yn 153887 noch net iens sa lang pastoar te Nij- lân. Yn 1535 wie syn foargonger Kempo Hotnia ferstoarn.88 Yn 1535 wie syn foargon- ger Kempo Hotnia ferstoarn. Yn 154389 keapet Watthie in rinte út Poepingasate (by de dekretale ferkeaping Papinga neamd) te Jirnsum fan de erfgenamten fan Solck Bottes. De léste hie dêrnjonken ek rinten út Epingae te Aldeboarn, Feyckema te Goaiïngaryp en ien fan 5 gûne út "Gauwinga goet" oan syn bern neilitten.90 Lykwols is Soicke net ien-twa-trije yn dit fermidden thús te bringen. It jiers dêrnei fine wy Wattije van Herema as administrateur fan it Dr. Douwe Tietemalien te Ljouwert.91 Op 23 july 156992 wurdt er troch de tsjerlike funksjonaris Lindanus oansteld ta deken fan de Bolswarder "syndstoel". It barren is fêstleinynit koar fan de Martinitjerke dêre. Grif ha de Boalser- ter tsjerkfâden ek by dy fan oare tsjerken fan it dekenaat oer de flier west foar meifinan- siering fan it skilderprojekt. Nijsgjirrig is bygelyks dat dy fan Nijlân yn dit jier feroar- diele wurde om in krappe fyftich gûne te beteljen oan Mr. Marten van Emskerck, skilder

132 te Haarlem.91 It orizjineel is sûnt de léste restauraasje wer yn folie gloarje te besjen. Hjirby wurdt in tekening jûn, dy't makke is doe't de skildering yn 1846 foar it ijocht west hat.94 Yn 157495 binne Mr. Hobbe Douwe soan, sikretaris fan Wûnseradiel en Bernardus Romkesoan (Eelckema) te Boalsert syn eksekuteurs-testamintêr. S

133 IVc WATSE DOUWES, begoedige yn Bockema-sate te Akkrum, is tusken 1543 en 1553 stoarn. Syn earste frou wie TYET, fâd oer de bern út dit houlik wie Tyaerd Watses (sjoch IVg). Watse boasket twads LOLL ANDRINGA. Foar har en har neiteam wurdt ferwiisd nei it Andringaboek. Grif binne bern út it earste houlik Douwe (Vd) en Tyets (Ve).

IVd HANSCK WATSES boasket foar 1545% AEBLE WYTSES. Lêstneamde en Hoecke Watthies en konsorten binne yn it neamde jier easkers yn in proses mei Hans Jarichs nomine quo en Feye Nanckes. Feye kinne wy ek as keaper yn 154397 fan 32 st. rinte út Epingae te Aldeboarn út de neilittenskip fan Solcke Bottes. Aeble wennet yn 1578 te Akkrum en moat 2 gûne betelje. Yn 157298 moatte Kempe Sijurdtz, Auk Foec- kedr, Ade Sygerz, Samme Tiebbez, Baucke Jaclez, Dijorre Eebez en Auck Hoeckedr him in fjirde part út de neilittenskip fan syn skoanâlden tastean. Ut dit houlik Beern (Vf).

IVe SIGER WATSES bewennet yn 1543 Minnemapleats te Jirnsum. Hy is tusken 1560 en 1572" ferstoarn en wie troud mei AUCK FOECKEdr, dochter fan Focke Aes- ges/Eeskens, yn 1511 lâneigner te Wurdum mei syn oantroude sibbe Folckert Gerbres (Ayta), en fan Aal Doitses Wiarda. Auck Sygers wennet yn 1578 te Jirnsum en is goed foar in oanslach fan twa gûne. Bern binne Aede (Vg), en Focke (Vh) en Watse (Vi). Mis- kien hiene hja ek noch susters: GRYT SYGERS, wurdt yn 1588100 fûn as frou fan Jelte Feringha te Fisfliet, en AAL SYGERS, frou fan Gaele Heslinga yn Raarderhim.101

IVf HOECKE WATSES is yn 1560102 mei Tyaerd en Syger prosespartij foar Aeble, dan widner fan Hansck Watses. Hy boasket N.N.; faaks hat er te Akkrum wenne. Bern binne: Hartman (folget Vj), Watse (Vk), Anna (VI) en Auck (Vm).

IVg TYAERD WATSES is yn 1550103 meirjochter fan Utingeradiel. Yn 1563104 is hy út namme fan syn frou EETS ARCKdr, mei Focke Eesckes út namme fan syn bern by Anna Arckdr, prosespartij. Eets Aercx moat yn 1571/1572105 troch in feroardieling fan it Hof in "amende" fan 80 pûn oan it regear betelje. Hja is dan widdo. Har heit Aerck Inties te Aldeboarn is yn 1549106 folmacht nei de lândei. Net hielendal wis bin ik fan in soan Watse (folget Vn), wol fan twa dochters Syts (Vo) en Anna (Vp).

Fìifde generaasje

Va OTTE HEERMA lit him yn 1546107 as studint te Leuven ynskriuwe. Hy wie lid fan it Ferbûn fan Eallju en hat yn 1572 ûnder Jan Bonga tsjinne. Fan 1578 ôf is hy grytman fan Raarderhim. Hy bewennet Harsta-state te Raard en ferstjêrt yn 1583.108 Boaske N.N. syn neiteam wurdt hjir net útwurke.

Vb GODSVRENT/THEOPHILUS JODOCI HEEREMA is yn 1545109 studint te Leu­ ven. Te Padua lit er him yn 1554 ynskriuwe mei Schelte Tjaerda en Barto Rommerto. Syn stúdzjematen gean nei ferrin fan tiid wer nei it heitelân werom en spylje dêr yn 1572 in rol yn de Opstân. Godsfreon bliuwt yn it earstoan yn Italië. Faaks is hy troch bemid­ deling fan kardinaal Otto Truchsess von Waldburg (1514-1573) yn tsjinst kommen fan de safolste opfolger fan Petrus. De mem fan Otto syn healsuster wie ommers Godsfreons âldmuoike. Wa't der ek foar soarge hat, Heerema wurdt feint fan Paulus IV en mei foar him yn 1566 as in geheim agint yn Dútslân en Brussel spionearje. Yn 1561 is hy keamer-

134 hear fan Pius IV en bringt er de kardinaalsfersiersels (hoed) nei Granvelle. Hy komt yn Rome om it libben.110 Rennert Solckema mient ("soe men seit") dat er dêr fergiftige is.

Vc JOOST VAN HEEREMA wurdt yn 1553 as studint yn Keulen finzen nommen en wer frijlitten. Ek wurdt fan him sein dat er "Schwestersohn der Praesidenten Viglius v. Zwichem" wie.1" Moatte wy dy sibskip sykje by de frou fan Verslick Goedsfryond (nr. lila)? Neffens Rennert Solckema (Yn syn Lineageboek) is Joost frijfeint bleaun. Ek neamt hy him "seer goes". Ik tink dat Solckema hjir wol in hiel krappe ynterpretaasje jout fan "geus", want Joast komt foar ûnder de folmachten fan Eastergoa, dy't in fersyk dogge oan de graaf fan Leicester. Hja wolle sa graach wer knibbelje foar in monarch (yn dit gefal Elisabeth fan Ingelân)."2 Ek hat Joast alle war dien om foar syn omkesizzer Joast Ottes in stúdzjebeurs út it Tietemalien te krijen. In benefisjant klaget yn 1558 út Parys oer syn kûperij."3 Ik wit net hokker Joast heit west hat fan in natuerlike soan Oene, neamd troch E.M. van Burmania. OENE HEERMA fan Poppenwier wurdt 22 jannewaris 1611 boarger fan Snits.

Vd DOUWE WATSES te Akkrum betellet yn 1578 twa gûne yn de personiele ympo- sysje. Hy hiert dêr yn 1579/1580114 in pleats fan de kommanderij fan Nes. WATSE DOUWES BOCKEMA, neamd yn 1610"5 en 1626,1"5 is grif syn soan.

Ve TYETS WATSES stiet foar 1579 ûnder fâdij fan Tinco Andringa fan Aldeboarn. Hja folget him op as prosespartij yn it skeel mei de erfgenamten fan Watse Hoeckes."7

Vf BEERN AEBLES boasket N.N. Fâd oer syn bern is yn 1585118 Douwe Watses, hjir- foar neamd. It skeel giet dan oer de helte fan de neilittenskip fan pake Aeble.

Vg AEDE SIGERS, berne foar 1547, wennet yn 1578 te Jirnsum en betellet twa gûne yn de ymposysje. Twa jier letter119 is hy dêr tsjerkfâd. Wennet yn 1582120 te Wurdum en is boarch foar de finzen Mr. Pybe Wytthies. Neef Pibe (soan fan Wyttye Pybes Ab- bema te Aldeboarn en Sipck Foeckes) wurdt in jier letter121 feroardiele om't er oan ien frou blykber net genôch hie. De bigamist moat in slompe jild betelje en hy mei syn ge- sicht trije jier lang net yn Fryslân sjen litte. Yn 1588122 wennet Aede te Minnertsgea.

Vh FOCKE SIGERS hie skeel123 mei Anna Tjaerts. Yn 1581124 is hy folmacht fan Jirn­ sum. Ik wit einliks net of Foocke Wybes, stoarn foar 1643, ta syn neiteam hearde. Dy syn pakesizzer Murck Ottes (doopt op belidenis Aldeboarn 1 april 1681) hie by Jetske Taedes Douma twa dochters: Ael en Mecke Murcks Gauma. Stim 28 te Aldeboarn is yn 1698 eigendom fan dizze twa famkes (yn 1640 fan Adrianus Slijp).

Vi WATSE SYGERS/GAUWEMA boasket 1. NEELCKE PAUMA. Oer harren bern wurde op 5 maaie 1596125 fâden oansteld. De deis dêrnei meitsje hja in skieding mei heit. Watse boasket 2. Grins 28 novimber 1595 RENSKE PAMA. Bern út it earste hou- lik binne: TRIJNKE GAUWEMA boasket foar 1626 Bruyn Jans; hja wennen te Niezijl en te Westergeast. IMCK GAUMA ferstjert 16 maart 1620 as frou fan Pieter Goverts te Hallum. Ek fan SYTS en SYGER WATSES wurdt yn 1596 melding makke.

Vj HARTMAN HOECKES (GAUMA) wurdt soldaat yn it leger fan Loadewyk fan Nas­ sau. Om't er meidien hat oan de ynfal yn Grinslân wurdt Hartman op 20 maaie 1569

135 ferband en wurde syn besittìngs konfiskearre. It sil yn 1570 west ha dat hy sulver fan Douwe Tzalings te Idaard en dat fan de tsjerke dêr stelt. De Grouster tsjerke rekket sa ek kostbere stikken kwyt.126

Vk WATSE HOECKES (GAUMA) naait ûnder it regear fan Aremberg mei syn broer út nei Emden. Ek hy strúnt yn 1570 it Lege Midden ôf nei kostberheden. It risseltaat is dat sûnt 19 novimber 1571127 Watse en Hartman en konsorten fûgelfrij binne.

VI ANNA HOECKES en DIORRE EPES, man en frou te Akkrum, ferkeapje yn okto­ ber 156512S in fjirde part fan in pleats (40 pm) te Offenwier, bewenne troch Tyaert Doeytyes, oan Ruurd Claesz (Bants) te Frjentsjer. Sân jier letter125 fine wy har wer neamd, lykwols hjit Diorre dan "Eebez".

Vm AUCK HOECKES erft mei har suster fan Hartman.130 Hja binne as prosespartij opfolgers fan Watthie Hoeckes silger yn it skeel mei Tiets Watses.

Vn Faaks WATSE TJAERDS te Aldeboarn. Hy wurdt krediteur neamd wannear't Sy- bren Wytses as fâd oer de besittings fan Eelcke Reyners twatredde part fan in saté te Lekkerterp yn "litze brits veerndeel", Jan Pelsers saté neamd, dekretaal ferkeapje lit.131

Vo SYTS TJAERDS wurdt neamd yn 1570132 as Kempe Syoerts, mei út har namme, op 5 juny te Aldeboarn foar Idzard van Sickinga (riedshear Hof) oer hast hûndert jier âlde rjochten op it gebrûk fan in stik Leppedyk ferantwurdet.

Vp ANNA TJAERDS boasket foar 1570 KEIMPE SJOERDS WIARDA, soan fan Sjoerd Wopckes te Garyp en Anna (Keimpedr Martena). Yn 1578 wurdt Keimpe te Ak­ krum oanslein foar trije gûne yn de ymposysje.

\0\TT.\

As it net oars oanjûn wurdt, berêste de argyfstikken op it Ryksargyf fan Fryslân. Brûkte ôkoartings binne: OFO Ald-fryske oarkonden, dielen I-III, útjûn troch dr. P. Sipma en diel IV troch dr. O. Vries. HvF argyf fan it Hof van Fryslân; RA rjochterlik argyf; RR rintmasterrekkens.

IFerûnderstelling fan Mr. D.P. de Vries basearre op Geart Gerbes syn fâdij oer de bern fan Pybe Heeres, wylst Heere Doeckes Wiarda fâd wurd oer de bern fan Pybe Heeres, wylst Heere Doeckes Wiarda fâd wurd or de bern fan fan Geart Gerbes en Jaw, man en frou. 2 Johannes A. Mol, Leu- werderadeels aenbrengh gemaect int jaer 1540, Ljouwert 1989, s. 115, 152. 3 Meidieling Mr. D.P. de Vries, Hurdegaryp. 4 Famyljeargyf Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg nr. 868. 5 GJ 1956, s. 44, 45. 6 J.A. Faber, Drie eeuwen Friesland, Economische en sociale ontwikkelingen van 1500 lot 1800, Ljouwert 1973, dl II, s. 652. 7 Nalezing op de nieuwe naamlijst van grietmannen van Jhr. Mr. H. Baerdt van Sminia door Mr. A.J. Andreae, Ljouwert, s. 45. 8 Oebele Vries, It kânselarijpersoniel fan it Hof fan Fryslân yn de Habsburchske tüd, yn it Beaken 1988 nr. 2, s. 63. 9 Idem, s. 63. 10 J.S. Theissen, Centraal gezag en Vriesche vrijheid, Friesland onder Karel V, Grins 1907, s. 154. 11 RR6, s. 57v. 12Hs kolleksje nr. 1020. 13 Idem nr 1092, testamint fan 29 oktober 1542. 14 GA Ljou­ wert, Martena nr 12, testamint fan 3 maart 1538. 15 Argyf Tjaarda-state nr 29e, testamint fan 20 febrewaris 1547. 16 Worp Tyaerda, Vijfde boek der kronijken, Ljouwert 1871, s. 140. 17 Testamint fan 11 april 1541 mei tank oan drs. LA. Mol, wittenskiplik amtner Fryske Akademy. 18 RR15,

136 s. 15. 19 HvF YY4, 221 (1551), YY5, 140. 20 GJ 1989, s. 70. 21 HvF III1, 582 (1552). 22 As noat 20. 23 HvF III4, s. 210 (1574). 24 HvF YY14, s. 357 (1584). 25 RR9a, s. 12v. 26 Wiarda 1369-1969, Boalsert 1970. 27 Sjoch de legitimaasje-oanfragen foar Aytabern yn Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie 1987, siden 130, 133. 28 Ferlykje Wiardaboek siden 59, 213 en 240 mei OFO II 217. 29 As noat 12. 30 OFO I 254. 31 OFO 1 164. 32 Kertierwapen op de stien fan Lieuwe Hettes Albada te Poppenwier, ferstoarn 1543. Syn mem Syt soe in suster fan Renick Pybaz Sijtgama wêze. 33 M. Schoengen, Akten en bescheiden betreffende de Cìstercìenser abdij Bloemkamp of Oldeklooster bij Bolsward, AAU 29 (1903), siden 185-188. 34 Adolph Hofmeister, Die Matrikel der universitat Rostock, I (1419-1493), Rostock 1889, side 238: 12 juny 1481 "Pybo Stzallynggi de Lewardia". 35 Pax Groningana, 204 oarkonden út it Grinzer Gemeente-argyf oer de forhâlding Grins-Fryslân yn de fyftjinde ieu, útjown troch M.G. Oosterhout e.o., Grins 1975, nr. 137. 36 HvF WW2, s. 249 (20 maaie 1539). 37 As noat 26, s. 31. 38 A. Schillings, Matricule de l'universite de Louvain, tome IV (1528-1569), Bruxelles 1961, s. 368 (7 july 1548 nr. 138). 39 Idem tome III, s. 474 (31 augustus 1513 nr. 319 "Dochias fil. quondam Dothie Wiarda"). 40 Idem s. 348 (28 febrewarìs 1508 nr. 148 "Dia- lengus Viarden de Leeuwardia"). 41 HvF YY4, 131. 42 PBF, 1013hs, op Weidum (de bledsiden binne net trochrinnend nûmere). 43 G. Abma, Ljouwerteradiel, Ljouwert 1984, s. 313. 44 F. Postma, Viglius van Ayta, Zutphen 1983, s. 27, 29, 53. 45 Oebele Vries, De skriuwtaalfan de haad- lingen en hearskippen yn Westerlauwersk Fryslân (1460-1580) yn It Beaken 52 (1990) nr 1, siden 3-5. 46 Jaarboek Centraal Bureau voor Genealogie 1987, s. 81-91. 47 As noat 26, s. 96. 48 HvF YY14, s. 309. 49 As noat 23. 50 As noat 3: muoikesizzer Hero Pybes wennet 1539 te Garyp. 51 J.J. Spahr van der Hoek e.o., Tietjerksteradeel, Bydrage ta de sosiale skiednis fan de Walden, Ljouwert 1978 s. 290, Jowta Scroetszoen wie 1482 grytman. 52 RR 2 (rekken oer 1515-1519), post op side 139: útjefte grytman doctor Kempo van Martena. 53 Sjoch Genealogie Hoìts(e)ma fan R. van der Ley yn Gruoninga 1989, s. 17. 54 As noat 51, s. 290. 55 Idem, s. 292. 56J. Reitsma, Oostergo, Register van de geestelijke opkomsten van Oostergo, Leeuwarden 1888, s. 149. 57 As noat 42. 58 HvF WW2, s. 363. 59 Idem, s. 460v. 60 RR18, s. 21v. 61 Stikken kleaster Haskerkonvint nr. 46. 62 OFO I 102. 63 Stikken kleaster Ealsum nr. 27. 64 Historie van Vrieslant, beschreven door Peter Jacobsz van Tha- bor, útjefte Ljouwert 1973, s. 17. 65 Idem, s. 21. 66 As noat 61. 67 OFO I 235. 68 As noat 35 nr. 152. 69 As noat 61. 70 As noat 61, nr. la (rekkenboek 1500-1520). 71 Andringa, Geschiedenis van de verschillende families Andringa van 1450 tot heden, Andringa Werkgroep 1983, siden 12, 15 en 16. 72 OFO II 290. 73 GJ 1970, s. 59. 74 HvF YY4, s. 361. 75 Tsj. Gs. de Vries, It boek fan de swan, Drachten 1959, register Men.diel post 10. 76 Famylje-argyf vHtS nr. 443 ("Dootboek"). 77 As noat 45, s. 5. 78 GJ 1969, s. 63. 79 HvF WW1, s. 263. 80 HvF YY4, s. 134. 81 Posten 16, 55 en 68 yn de Registers fan de Oanbring út 1511 fan Sleat en Wìkel, Ph.H. Breuker, yn Pleatslike Skiednis, Ljouwert 1987. 82 G.F. baron thoe Schwartzenbergh en Hohenlansberg, Groot Placaat- en Charterboek van Vriesland, 6 dielen, Ljouwert 1768-1795, diel II, s. 549. 83 RR 59, s. 44. 84 Grif deselde as it Fryske fenomeen Dominicus, dêr't Viglius sa oer beart yn syn brief fan 7 jannewaris 1529 oan syn omke Bernard Bucho. Sjoch P.H. Waterbolk, Rond Viglius vanAytta, Ljouwert 1980. Professor Waterbolk te Haren koe him yn myn identifikaasje fine. 85 As noat 75, register Hin.diel post 7. 86 HvF YY4, s. 134. 87 HvF YY3, s. 3. 88 Syn stien is yn 1968 foar it ljocht kaam. 89 RRlla, s. 13. 90 HvF III1, s. 82. 91 C.N. de Boer, Het Dr. Douwe Tietemaleen, Den Haag 1968, s. 23. 92 As noat 82, diel III, s. 524. 93 D.J. van der Meer, Schilders in Friesland in de 16de eeuw, De Vrije Fries 46e deel (1964), s. 215: HvF YY6, 57. 94 De Vrije Fries diel V (1850), s. 28. 95 As noat 42, op Nijlân. 96 HvF YY3, 441. 97 As noat 89. 98 HvF YY9, s. 18v. 99 Idem. 100 HvF YY17, s. 178. 101 RA RAU A3, s. 15. 102 HvF YY6, s. 53. 103 Samling stikken buten Fryslân (net nû­ mere). 104 HvF YY6, s. 486. 105 RR31, s. 24. 106 Famylje-argyf Burmania-Eysinga nr. 87. 107 As noat 38, s. 325 nr. 149 ("Otho Heremo"). 108 As noat 56, s. 23. 109 As noat 38, s. 304, nr. 93. 110 J. den Tex, Nederlandse studenten in de rechten te Padua 1545-1700), Mededelingen van het Nederlands Historisch Instituut te Rome, derde reeks deel 10 (1559), s. 55. 111 H. Keussen, Die Ma­ trikel der Universitat Köln, Dritter band 1389-1559, s. 120 nr. 2016. 112 Protest en verklaring van een aantal afgevaardigden tot den landdag van Friesland, Bijdragen en Mededeelingen van het Histo­ risch Genootschap gevestigd te Utrecht, 34e deel (1913), s. 40. 113 As noat 91, s. 24, 25, 27. 114 Ph.J.C.G. van Hinsbergen, Uittreksel uit de inventaris van het archief van de ridderlijke Duitsche Orde Balije van Utrecht 1200-1811 betreffende de Commanderijen te Nes (U.) 1243-1604 en Schoten (Oudeschoot) 1347-1811, Utrecht 1955/1982. 115 RA RAU A5, s. 86v-88. 116 RA SCO KI, s. 97.

137 117 HvF YY12, s. 31, YY13, s. 230, YY14, s. 92 neffens meidieling fan drs. Y. Brouwers, Ljouwert. 118 HvF YY15, s. 52. 119 As noat 56, s. 24, 25. 120 HvF 114, s. 25v. 121 Idem, s. 38v. 122 HvF YY16, s. 445. 123 HvF YY9, s. 36. 124 HvF YY13, s. 126. 125 RA RAU A3, s. 69. 126 As noat 56, s. 7, noat 1. 127 As noat 126. 128 RA FRR BBl, ynventaris neilittenskip Ruurd Claess (Bants). 129 As noat 98. 130 HvF YY14, s. 92 (1582). 131 HvF III5, s. 47. 132 GA Ljouwert, port. Lep- pazaken.

138 LIJST VAN DORPEN EN STEDEN voorkomende in het register van decretale verkopingen III27 van het Hof van Friesland (vgl. de Genealogyske Jierboekjes van 1978 tot en met 1990). Ook deze aflevering bevat akten van overdracht van onroerende goederen van minderjarige kinderen en van kerke­ lijke corporaties uit de periode 1701 tot en met 1706. De namen achter de folionummers zijn toponiemen en persoons- of geslachtsnamen. De nummers van de folio's geven het begin van de desbetreffende akte aan.

Aalsum : 98v (een huis "tot Altena": effen buiten Dokkum; bewoner­ verkoper: Jurjen Ballings; koper: Willem Jensma en Taco Fop- kes Oosterbaan), 101 (een huis te Altena voorn.; bewoner: Aebe Clasen; koper: Lambertus Fenema, olde burgemeester; verkoper: Jurjen Ballings). Akkerwoude : 23v (Anne Jeltes vekoopt bezit te Aldtsjerk), 86 (Thijs Clasen en Rinse Keimpes, kerkvoogden, en ds. Nicolaas Elgersma ver­ kopen IVÏ pm land, de z.g. Terpen, de Reidwarren, de Meer; meier: Johannes Posma, procureur fiscaal van Dant.dl.) Aldstjerk : 23v (een huis ten noorden van de Hereweg; bewoner: Jan Heijns; koper: Wiltie Abbes; verkoper: Anne Jeltes; Anne Jel- gers, barbier, Jetske Martens), 23 v (een huis, bewoond door Cornelis Jacobs' weduwe; koopster: Margaretha Caspers; ver­ koper: Anne Jeltes; Romcke Pijtters, Harcke Pijters, Griet Jans, herbergierse). Allingawier 139 (Ycke Ennes Wijga). Annaparochie, St. 79 (Adam Ernst van Haren, grietman over't Bildt). Augustinusga 21 (een huis, schuur, hieminge en een campke land in de buij- ren: meier: Tade Tades), 110 (een huis, "sijnde het waards- huijs", schuur en tuin aan de "Straet of Heereweg"; bewoner, Jacob Eelkes: de old luitenant van een comp. inf. Jelle Haarsma, Metske Ates, Sijtse Wijbbes, koper en broer van Aucke Wijbes te Surhuisterveen). Baijum : 122 (Gerloff Jansen, arbiter). Berlikum : 116v (een hovinge, groot 3 à 4 pm; meier: Claes Meinards; Jacob Gerbens Quader). Blesdij ke : 42 (1/3 van een plaats bewoond door Jan Egberts; 1/6 van een halve plaats bewoond door dezelfde; koper: dr. Jacobus Hein- sius; verkoper: Johannes Heinsius; Baucke Hendrix Oltholt), 119v (1/6 van een saté bewoond door Gerrijt Hinkema en nu door Hendrick Jansen, de verkoper; dr. Johannes Heinsius had geërfd van z'n moeder Rinksjen van Tijtsma, weduwe van dr. Jacobus Heinsius; koper: de olde luitenant Jacobus van Viersen, voor z'n schoonvader dr. Jacobus Heinsius). Blesse, de : 119v (het Rechthuijs aen de Blesse). Bolsward : 15v (een halve stal "versien van een groote oude ruijme sol­ der" bij de Sneker poort, de Broerekerk ten zuiden en de Straat ten noorden; verkopers: Hijckjen en Teuntie Sijbes Catsma; Watse Hessels, Douwe Reyners, Sioerd Tialles Hoexma, major Jan Dirx Faber, deurwaarder Harmannus

139 Thijnsma; advocaat Theodorus Damminga, als curator van de wezen van Catharina Siersma), 50v (de stad verkoopt 6 pm be- neficaal land buiten de St. Janspoort, dat "van natuir seer dor" is; burgemeester Wijbe Haijes, Jacob Boerbom, Reiner Clasen, Frans Jans ook Frans Johannes tichelaar genoemd, Bonte Ipes), 66 (hopman Wijbrandus Siderius in 't Wapen van Wonseradeel), 70v (Douwe Eelkes molenmaicker en Eecke Willems e.L, Willem Wopkes te Witmarsum, vader van Eecke vn.), 81 (een huis op de Merckstraet, bewoond door Sibren Sic- kes, cur. van Grijtie en Jan, wezen van Lammert Jans; mr. vleeshouwer Ocke Jans, Julius Fopma, major Jan Dircx, ont­ vanger Boele Cristoffels), 139 (Claes Balck en Anna Hem- minga e.L, Fredericus Abrahami, fiscael van Wons.dl.) Boornbergum : 47v (een huis te Smallen Ee onder B.; bewoner: Sipke Jo- chems; koper: Aulus van Haersma; Allardus Nicolai, bijsitter, de Rechtcamer te Oudega, deurwaarder Heinsius Wigeri, Bastiaen Bastiaens). Buitenpost : 21 (Eelco van Haersma, grietman). Burgum : 34 (Focco Wilhelmi, fiscaal van Tytsjerksteradiel), 132 (de rechtcamer te B.). Damwoude : 52 (13 pm met stemrecht, "de kleijne bergh genaemt"; naastk: de Groote Bergh, de Rijdwech en de Treckvaert; meier: Haije Cornelis Eijsma; verkopers: Adriana Hasius, weduwe van Lolco Suijderbaen, en Jeppina Gabbina Suijderbaen, vrouw v. ontvanger- generael Gerardus Beilanus; koper: grietman Sicco van Goslinga). Dokkum : 52 (Lolco Suijderbaen in leven tonnemeester en vroedsman), 63 (Rinkse Folckerts, herbergierse), 86 (Heinsius Johannes Heinsius, olde secretaris), 88 (Sipcke Gerrijts, gortmaker, en Sijtkse Tiallings e.L), 98v (Willem Jensma, old burgemeester en Taco Fopkes Oosterbaan), 106v (Juliana Catharina, Anna Elisabeth en advocaat dr. Dominicus, als kinderen van Onu- phrius Beintema van der Meulen en Brigitta Maria Bogard e.L), 143 (de wees- en armvoogden Goswinus Heringa, Jan Hendrix, Folckert Pijtters en Pier Fransen verkopen een boer­ derijtje te Marrum), 147v en 150 (Benedictus Anskes, mr. smid). Dongjum : 52 (Sicco van Goslinga, grietman van Fran.deel). Driesum : 106v (een saté van 84 pm bij de gedempte Driesumerzijl, Idema genaamd; verkopers: de kinderen van Onuphrius Beintema van der Meulen; meier: Hittie Bockes; koopster: Foeckjen Alema, weduwe van Duco Nauta, ontvanger v.d. Admiraliteit, als erf­ gename van haar moeder Adriana Vroom en daardoor van Anna Clara Canter, die universele erfgename was van Dr. Franciscus Canter, advocaat-fiscaal v.d. Admiraliteit). Dronrijp : 18v en 21 (Frans Binnert Aebinga Glins van Humalda en Clara Feijona van Grovestins e.L), 31v (Geijske Luijtiens, weduwe van Wierd Westervelt, mr. zilversmid). Eastermar : 132 (Willem Sipkes).

140 Ee : 63 (een stemhebbende saté van 81 pm, belast met 26 voet dijk bij Wartnawiel en 5 gulden rente aan Minne Rienx; meier: Bruijn Wijgers; verkoopster: Anna Lucia, dochter van Charles de Lannoij, major; koper: Hector Livius van Haersma, raadsheer). Ferwerd : 143 (Duijrd Rijpma, herbergier), 145 (3 pm bouwland; meier: Theunis Luibes; Marijke Baarda). Franeker : 28v (de erfgenamen van Vincentia Tierx Banga). Garijp : 47v (Johannes Hemmes, molenaar), 132 ('t klijn gedeelte v.d. Pastoriefenne, 2 mad land en nog een stuk klijnland bij de Schipsloot, de kerk was "beladen" met een huistaxatie; Hedser Nuttes en Melle Bartels, kerkvoogden, Henricus Renici, predi­ kant, bijzitter Tierck Folckerts, Lucas Lammerts). Grou : 132 (Douwe Sijtses, veenbaas). Hallum : 70v (1/8 van een stemhebbende saté van 67 pm met huis en schuur aan de Hereweg; meier: Pijtter Jacobs; verkopers: de erfgenamen van Willem Wopkes te Witmarsum; kopers: Jacob Jans en de meier Pijtter Jacobs). Harlingen : 1 (een huis aan de Voorstraat en een huis ernaast; bewoners: mr. cuijper Wouter Sipkes en Attie Fongers; naastliggers: Pijt­ ter Sioerds, brouwer, en Jurjen Groenewolt; verkoper: de dia­ conie "wegens de groote behoeftigheijt en de aanwas der armen"; koper: Fredericus Butterwegh, predikant, en Josina de Lespiere, e.1.), 1 (een dubbel huis in de Grote Kerkstraat; bewoners: Bouwe Jansen, lijnslager, en Willem Jacobs; Hoijte Keimpes, notaris Theodorus Theodori Posthumus, Trijntie Victoirs, herbergierse; koopster: Rixtie Harmens), 28v (Jan Jo­ hannes, mede-erfgenaam van Vincentia Tierx Banga), 52 Tiebbe Pijtters, brouwer, landeigenaar te Damwoude), 76 (een huis, waar "de Swarte Arent plach uijt te hangen", gelegen "ontrent de twee bruggen ten oosten van 't Diept na de olde Kimswerter piep"; verkopers-bewoners: Hille Jansen Cruise­ broer en Antie Ellerts e.1.; kopers: dr. Titus Sloterdijck, advo­ caat, en Titia en Mathias van Idsinga, als erfg. van Harcke Sierx en Dieucke Pybes, e.1.; Rintie Annes, herbergier in Ben- thum), 88 (een half huis "de Brandarus genaemt aen de Suijder nieuwe haven"; Hendrick Govarts, Theunis Huberts; verkopers- bewoners: Rienck Pijtters Roorda, mr. smid, en Michieltie Michielties e.1.; koper: Hette Titus Beintema), 106v (Foeckjen Alema, weduwe van Duco Nauta, ontvanger van de admiraliteit), 127 (Hendrick Harmens van der Meij; Harmen Gerrijts van der Haven, coopman, en mr. backer). Heerenveen : 39 (Jacobus van Viersen, old luitenant), 160 (een erfpacht van de landen enz. "behoorende tot de Commanderije tot Schoot aen de gebuijrte vant Heerenveen", samen groot 13 morgen en 340 roeden met uitvaart in de Heere Grift; meier: Ate Jeeps e.a.; Wijnolt Langius, Hendrick Luijrds, Jan Peting, herber­ gier; koper: Ate v.n.), 160v (twee kampen land aan de Olde weg en de Schoter Hereweg; koper-meier: Jan Peting), 165

141 (vier morgen veenland in 't Meer; koper-meier: Joucke Liom- mes, huisman en veenbaas in de Knijpe). Hindeloopen 139 (Jelle Reities). Huizum 103v (Schelto Willem van Bronckhorst). Jacobiparochie, St. 127 (een stemhebbende saté op het Nieuwe Bildt, 28 morgen met huis en schuur; meier: Folckert Jacobs; verkopers: Har- men Gerrits van der Haven en Dieucke Jetses, de vrouw van Lourens Reiners; koper: Meintie Fedrix, weduwe van Aitse Gerbens). Jellum 112v (Helena van Botnia, weduwe van Burmania). Jelsum 18v (Johan Doijs). Jistrum 34 (80 scharren in de Duijnen mandelig met de kerkvoogden van J. en de ingezetenen van Eastermar; koper: Focco Wil- helmi; verkopers: Geert Geerts, als cur. van de kinderen van Sijbe Geerts; Sijbren Jouwerts en Rinse Juckes, kerkvoogden; Sioerd Tiallings en Sijbe Theunis, oud-kerkvoogden; Claes Jans en Sweitse Hijles, kerkvoogden van Eastermar). Jorwerd 18v (de helft van een stemdragende saté van 60 pm met huis, belast met 6 car.g. aan de Predikant en 6 hoornsgulden à 13 st. aan de verkopers; meier: Jan Wobma; verkopers: Ursel, Clara, Itske Margaretha en Douwe Feije van Grovestins; koper: Johan Doijs; Harmannus Braaxma, notaris Livius Osinga, bijzitter Pijtter Heerckes. Casper Tiddinga, als eige­ naar van de wederhelft), 73 (Otte Bockes Patringa), 152v (een stemdragende saté van 53 pm met huis en schuur op de Hem; meiers: Minne Jans en Hidtie Reiners e.1.; verkoper: Edger Sutor, als curator over de goederen van Johan Osewout Mau- rits van Eeck, ritmeester, en Hester van Sanderen e.1.; koper: Joucke Liommes, veenbaas in de Knijpe). Knijpe, de 39v (dr. Jacobus Heinsius), 42 (als voren, Jacobus van Vier- sen), 45 (Jacobus voorn.), 119v (Jacobus voorn., olde luite­ nant, voor zijn schoonvader dr. Jacobus Heinsius), 152v en 165 (Joucke Liommes, huisman en veenbaas). Kollum 83v (5 pm weiland; meier: Geert Romckes, molenaar; ver­ koopster: Sophia van Velsen, vrouw v. capitein De Haan, als erfg. van Juliana van Jeltinga, haar moeder; koper: Simon Ates te Leeuwarden; coopman Jan Janties). Kornwerd 139 (7 pm land; meiers: Hille Jacobs en Attie Clases, de verko­ pers; koper: Aggeus Eidsma, V.D.M, te Tzum, als curator over de kinderen van Yde Rinses). Koudum 60 ("een adelijcke stemdragende huisinge met de stede sampt hovinge ca. met het besteckte nieuwlandt met het schiphuijs, alles groot twee koegangen en gelegen in 't suijdwest" van K.; verkoper: Johann van Essen, gecommitteerde voor het Graaf­ schap Zutphen ter vergadering van de Staten Generaal, als cu­ rator van Margaretha Helena, dochter van dr. Johan van Kal- denbach, secretaris van H.O.N., en Helena Catharina van Essen e.1., en kleindochter van Yda Verhel; koper voor 2200 car.g.: coopman Gerrijt Maevis).

142 Leeuwarden : 4 (een huis op de hoek van de Peperstraat "aen 't Merck daer de Nieuwe Hopsack uijthangt drie viercanten hoog"; bewoner­ koper: Dirck van der Weijde; verkopers: Anna, Johanna, vaandrig Johan David, kunstschilder Henricus Petrus, advo­ caat dr. Johan Reinard, luitenant Tarquinius, Anna Margare- tha en Outgerus, samen kinderen van Gabriel Kutsch, secr. van Ged. Staten, en Anna Outgers), 4 (een huis op de hoek van de Koningsstraat "over de Cancellarije" waarin "een schoon bo- vensael"; verkopers: Jurjen Isaacs Groenewolt en Arnoldus Wassenberg), 4 (I2l/i pm nieuwland buiten de Vrouwenpoort met huis en schuur; meierse: Siouck Gerrijt Hillebrants we­ duwe; naastligger: dr. Wilhelmus Siccama; koper: coopman Hendrick Gijsberts), 4 (2Vi pm nieuwland genaamd "de Suij- der Keegh"), 8v (Isaac Hanenborgh, cipier, en Sijtske Botes e.1.), 12 (een huis in de St. Jacobsstraat met "een bequame bierkelder"; bewoner: mr. Adam Duijff; koper: Joachim van Vliet, fiscaal, en dr. Marius Beuckens; verkoper: Harmanus Raapsvelt, vaandrig), 12 (een huis in de Kleijne Hoogstraat op de hoeck van de Speelmansstraat; bewoner: mr. Willem Hen- drix; koper: Blij van der Koij), 12 (een huis op de Dijck waarin een rojael backhuijs gelegen naast de Vermaninge; bewoner: vroedsman Jan Heres Buma; koper: Tjebbe Ennes; Hendrick van Laeck, herbergier in de Wijnberg), 12 (een huis met pot- kast aan de straat bij 't Hoff; uitgang in 't Muggesteegje; be­ woonster: Harmen Meijer's vrouw; koopster: Petronella Clan- ders; mr. Epo Rijsveldt), 15v (dr. Theodorus Damminga, cur. over de kinderen van Catharina Siersma), 18v (Harmannus Braaxma, notaris Livius Osinga), 28v (een huis met mouterij op Camstrabuijren; bewoner: Jan Boscamp; koper: Pijtter Pij- ters, coopman en rentmeester; verkoper: Tiaard van der Lelij, mr. gold- en silversmit; Hendrick, Hiske en Anna Banga en hun zwager Lieuwe Tania; de erven van Vincentia Tierx Banga), 26 (een huis in de St. Jacobsstraat met 3 beneden- en 3 bovencamers; bewoonster-verkoopster: Emilia Josina van Nijsten, wed. van Sijbrant de Schepper; koper: Willem Cou- sijn, coopman; Jan Mathijsen, herbergier in de Olde Hopsack, notaris Livius Osinga, Rinske Gerroltsma, secr. Johannes Ben- tingh, Abraham de Schepper, dr. Nicolaas Beilanus), 26 (een huis als voren; bewoner: Carst Tiallings; koper: dr. Zachaeus van Ghemmenich toe Kingma, advocaat; dr. Marius Beuckens, dr. Georgius Oosterbaan), 31v (een huis in de Blockhuijster steeg; bewoonster-verkoopster: Geijske Luijtiens, wed. v. Wierd Westervelt, silversmid; koper: Moeder Westervelt; Theunis Huiberts, Anthoni Holsteijn, herbergier in de Keij- serskroon op de Hoeck van de Peperstraet), 34 (Hendrick Clonckers), 37 (een huis bij de Put op de hoek van de Slotma- kersstraat, de straat "daer de Put staet" ten westen; bewoonster-verkoopster: Antie Hendrix, wed. van de uitdrager Willem Willems, en haar zoon Albert Willems; koopster: Rinske Willems Hogeveen, wed. van deurwaarder Wibrandus

143 Heems; slotmaker Claes Wìllems, w. Douwe Saeckes), 39 (dr. Johannes Heinsius, advocaat), 58 (8 pm weiland; meier-koper: Jilles Jacobs: verkoper: Jacobus Wigmana, constschilder op de Gragtswal, voor vaandrig Johannes Atsma, die 23 jaar oud is en geld schuldig is aan Zacheus van Ghemmenich toe Kingma), 68 (een tuin "buijten de Wirdumer poort" achter de Hoven; koper: Mathijs Overmans, camerbewaerder van Ged. Staten; verkoper: Hendrick Corter, distaelateur; Hendrick van der Schilt, Alonso Legertie, deurwaarder), 70v (Jan Matthijssen in de olde Hopsack), 73 (Epo Clasen Rijsvelt, schrijver van een compagnie, coopman Pieter Hendricks en zijn vrouw Attie Meynerts, die een halfzuster is van Claes, de voorzoon van Jo­ hannes van der Laan), 76 (dr. Titus Sloterdijck, advocaat, en Titia van Idsinga e.1.) 83v (Adolph Adam Teklenburgh, coop­ man Sìmon Ates), 93v (Hendrick van Laeck, hospes in de Wijnbergh), 103v (4/2 pm land "bij Bilgaard ofte ontrent Tijl­ tiedam", belast met reed "van het huijs van Tijltiedam"; het voetpad van en naar Jelsum; koper: de diaconie van Leeuwar­ den; verkopers: Cornelis Jansen Fuijck en Cristina Swiers e.1., gardeniers; Meinskjen Eelkes, wed. van Dirck Sickes, her­ trouwd met Lupke Hendrix, brouwer, Tialling Tabes, schuijt- maecker, Johannes Tiepkes, mr. chirurgijn, de oude Meir, Ate en Jacob Cornelis IJssel), 116v (Tietske Johannes Bockama, wed. van Pope Clasen onder L., Tietske Johannes, wed. van Seerp Pabes, Jan Popes onder L., Gerben Thijssen, coopman), 122 (Johannes Coopmans, als cur. van Dieucke Jans en Tial Jans, vrouw van Pijtter Gerrijts, soldaat, samen erfg. van Jan Annes en Grijtien Saevis e.1.; Willem Gerrardt Lamminga, als cur. van Tial vn.), 124v (een huis naast Aijta stal op de Dijck; koper: Bote van der Werff, wijnhandelaar; verkoper: Harman- nus Kelder, jongman en winkelier, als erfg. van zijn vader Wouter Kelder; de ordinaris bode Hiddius Bonnema, curator; Pijtter Hendrix, tabacksvercoper), 127 (Laurens Reiners, land- meter en wijnroeier, en Dieucke Jetses e.1.), 129v (een huis op de zuidzijde van het Vliet met "gaalderij en somerhuijs" en twee secreten, waarvan één onder de brug; drie kamers onder één dak op de noordzijde van het Vliet; Gerben Thijssen, Abraham Sijgers, Gercke Jans erven, Heyn Clasen, Claes Lieuwes, pottebacker, Jacob Wind; kopers: Barber Sjoerds op Hinxtewad buiten de stad en Barbera van Nes; verkopers: Jouckjen, Gelske, Rabecca en Pybe Allerts, als erfg. van Allert Pybes, smalschipper op het Vliet, en Beitske Itsen e.1.; Claes Rienx, man van Jouckjen vn.), 135 (een huis op de noordzijde van het Vliet tussen de Ie en de 2e brug; bewoonster­ verkoopster: Jancke Foppes, wed. van Binse Johannes en nu hertrouwd met ITotse Clasen, mr. backer; Gerrijt Jansen, mr. wieldraaier, Hijlcke Harmens, Sakle Murx, Gerrijt Atsma, Al­ lert Sickes), 145 (Dirck Gerbens, Douwe Upkes, coopman), 152v (10 pm land bij L., Sierxma Hoff genaamd, met een "olde huijsinge"; kopers: Michael Hulshuijs, schrijver van een compagnie, en Antie Clasen Gratema e.1.; verkoper: Edger Sutor als curator; Gerryt Botma, Wilhelmus Siccama, Beern Beim, Uijlcke Lieuwes, herbergier in de Olde Hopsack), 152v (5 pm land; meier: Harmen Rommerts; kopers: Hendrick Gijs- berts en Pijtter Hendrix, cooplieden; verkoper: Edger Sutor als cur.; Obbe Sijtses, vroedsman Pier Tania, Tiomme Sibisma, deurwaarder), 147v (Dirck Gerbens Banga, gortmaker, en Uijlckjen Pijbes e.1.). Makkum 50v (Femme Jans, tichelaar), 139 (H.G. Krijtenburgh). Marrum 143 (20 pm land met een huis; kopers: Jan van Idsinga, kolonel van een regiment, en Alegonda van Coenders e.1.; verkopers: de wees- en armvoogden van Dokkum; secretaris Tjallingius Nauta), 147v (9 pm bouwland; meier-koper: Claes Jansen; ver­ kopers: Dirck Gerbens Banga, gortmaker, en Uijlckjen Pijbes e.1. te Leeuwarden), 150 (3 pm weiland; meier: Jentie Rinties; koper: Aucke Sijbrens, schoenmaker; verkopers als bij 147v). Marssum 55 ("de kercketoorn was sodanich ruineus en bouwvallich, dat wanneer in corten tijt niet met nodige reparatien wierde voor- sien, dat deselve perijckel solde lopen van geheelijck neer te storten"; de kerkvoogden Sibren Hansen Heslinga en Jacob Gerbens, mr. wagemaker, verkopen 8 pm stemhebbend wei­ land, "waarop voor desen een huijs gestanden heeft", belast met 1/9 onderhoud van een tiltje over de Swette; koper: dr. Henricus Popta), 91 (een huis en bakkerij; koper: Rommert Jans, huisman; verkoopster: Auck Pijtters, nu gehuwd met bakker Carst Gerrijts; Johannes Simeri, deurwaarder, Vitus Fennema, notaris, Cornelis Jansen, herbergier, Sijbren Hansen Heslinga, dorprechter). Menaldum 95 (Cornelis Jansen, herbergier), 116v (Jelle Edis, huisman). Middelsum 98v (Cornelis Tiallings en Tyttie Eylarts e.1.). Mildam 47v (Fooke Halbes). Ni j land 112v ("een adelijcke huijsinge en hovinge met gracht, cingels, huijsmanne huijsinge, swanejacht en gestoelte in de kercke"; bewoner en verkoper: Douwo Feijo van Roorda; koopster: Helena van Botnia, wed. van Watse Burmania; eiser: Frederick Vegelin van Claerbergen, overste van een regiment, als cur. van de nakinderen van w. Geriich Doijs, raad ord., en Anna Catharina van Unia e.1.; Jan Johannes Braerda, deurwaarder, Hayo Thuijnhout, predikant, Jan Jansen en Johannes Poulus, diakenen, Sioerd Bottes en Willem Buwes, kerkvoogden, een bespreek van 300 daalders door de vorige eigenaar gedaan). Oldeholtpade 45 (1/3 deel van een plaats mandelig met Jacobus van Viersen en Baucke Hendrix Oltholt; meier: Albart Egberts; verkoper: dr. Johannes Heinsius). Oldeklooster 66 (een saté met huis en schuur en 87 pm land dat "met een eijgen en sware dijekage omvangen soodanig dat de landen te- genwoordich s' winters en somers droog worden gehouden"; meiers: Beernt Douwes en Meijnu Jacobs e.1.; koper: Lammert de Gavere, dijekgraef; verkoper: Samuel de Lannoij). Oudega (Sm) 47v (de Rechtcamer).

145 Pingjum 70v (Wopcke Willems, broer van Eecke Willems, echtg. van Douwe Eelkes te Bolsward). Rinsumageest 101 (dr. Jacobus Fenema, secr. van Dantumadeel). Smallenee zie bij Oudega (Sm). Sneek 66 (IJsbrandt Oosterhout). Staveren 60 (Gijsbert Rijcken, hospes in 't Vergulden Hooft). Surhuisterveen 110 (Aucke Wijbes, houtcoper). Surhuizum 21 (een stemhebbende saté; koper: bijzitter Gercke Ubles; ver­ kopers: Douwo Feijo van Grovestins c.s.; de Oude Vaart, Sijts Ottes, wed. van Marius Jans). Terwispel 137 (4 mad pastorije maden in een camp; omdat de Pastorie bezwaard is met de Taxatie van een schuur gebruikt door Wijtse Tiebbes; koper: Petrus Poutsma, rekenmeester van Friesland; ds. Hilarius Nicolaides, commijs Adriaen Besten). Tzum 139 (ds. Aggeus Eidsma, als cur. van de kinderen van w. Ode Rinses). Vrouwenparochie 79 (een huis, schuur en 23 morgen land op het Oude Bildt, een morgen gepacht State Bildtland en 15 morgen nieuw billand; koper: Adam Ernst van Haren, grietman; verkopers: Willem van Haren, lid der Staten Generaal en old grietman over het Bildt, met Bruno van Viersen, Gedeputeerde Staat van Fries­ land, als cur. over de kinderen van Gellius Wibrandus van Jongstal, grietman van H.O.N., en Yda van Wissema e.1., als­ mede Pyter, Duco, Ernst Willem, Margaretha en Titia van Jongstal; Jelle Cornelis IJsel, dorprechter, Pijtter Arjens, Beert Boijens). Weidum: 73 (een huis "in de buijren" afgekomen van dr. Nicolaes van der Laen en Hijlckjen Douwes Winia e.1.; bewoner: Johannes van der Laen die zich "soo het schijnt op riemen laat drieven"; een voorzoon van hem is Claes van der Laen, de halfbroer van Attie Meynerts die gehuwd is met Pieter Hendricks te Leeuwar­ den; koper: Ernst Moccama van Harinxma). Winsum 122 (1 pm 3 einsen land in 10 pm land; koper: Thijs Sijtses, mede-eigenaar in deze 10 pm; Hanckes Abes). Wirdum 93v (een stemhebbend hornleger met een groot huis te Barre- huis alsmede 10 percelen land, samen 95 pm groot; kopers: Wijmer Sijbrens te Barrehuis, Jelke Sijbrens, Jetse Jetses, Jacob Pijtters, Cornelis Pijters en Eminga; verkoper: Charles de Lannoij, voor zijn zoon Samuel; naastliggers: de Hoijwech, de Hoogedijck, de Zijlsloot, Hecor Fenema, Trijntje Bruinsma, Otto Simonides, Haring Jacobs, Tieerd Bockes, dr. Theotardus Nicolaì). Witmarsum 70v (Eecke en Wopke als kinderen van Willem Wopkes, mr. schoenmaker, en Uttie Hettes e.1.). Wolsum 81 (Holcke Douwes, huisman). Wolvega 39 (1/3 van een plaats en huis en 1/6 van een halve plaats; be­ woner: Baucke Hendrix Oltholt, eerder coopman Pijtter Pijt­ ters, koper: dr. Jacobus Heinsius, die met Baucke Hendrix nom. ux. mede-eigenaars is; Joachimus Franckena, Arent Barels).

146 Wommels : 8v (een huis en schuur; bewoner-verkoper: secretaris Frederi­ cus Ringnalda wiens vader Bote Freerx, schrijver van een com­ pagnie, dit huis voorheen had gekocht; Fredericus was gehuwd met Johanna Faber die in haar eigen zaken ageerde; eiseres: Sijtske Botes, gehuwd met Isaac Hanenburgh; Andries Fran­ sen van Aelst, executeur in 't rechthuijs te W.). Zutphen : 60 (Johann van Essen, gecommitteerde voor het graafschap Z. ter vergadering van de Staten Generaal). Zweins : 21 (Zacheus van Ghemmenich toe Kingma, advocaat, als cur, van Itske Margaretha van Grovestins), 26 (als voren), 91 (Rommert Jans, huisman).

D.J. van der Meer

147 FRIEZEN IN GRONINGEN voorkomende in de huwelij ksproklamatieboeken van de stad Groningen (vgl. Genealo- gysk Jierboek(je) 1987, 1988, 1989 en 1990). In deze aflevering zijn verwerkt de proklamatieboeken 179 tot en met 181 (1739-1762). Men dient erop te letten dat de plaatsnaam achter de proklamant niet gelezen moet wor­ den als plaats van herkomst, maar als geboorteplaats.

Tolbert, februari 1991, Reid van der Ley

PROKLAMATIEBOEK STAD GRONINGEN NO. 179, 1739-1747 pr. 21 nov. 1739 Sirardus Brouwer, S.S.M, candidatus van Oostermeer in West- friesland, present, en Bauwke Mennes Hayema, weduwe van de schrijver Nauta, van Bourum in Westfriesland, p.q. Georgh De Tour en Wybet Mennes Hayema. Attestatie gepasseerd 10 dec. pr. 5 dec. 1739 Wyart Jansen, van Leer in Oostfriesland, present, en Trijntje Jans, van Leeuwarden, p.q. Jacob Kilanotzki als zwager. Ge­ trouwd 28 jan. 1740. pr. 12 dec. 1739 Rink Teunis Wijngaarden, soldaat in de compagnie van kapi­ tein U. Emmius, van Dokkum, present, en Hindrickyn Rinkes, van Sappemeer, p.q. Abraham Bruijnjes, neef. Getrouwd 12 jan. 1740. pr. 12 dec. 1739 Wybe Wytzes, van Dokkum, present, en Elizabeth Zaekes Gildthuijs, weduwe van Frans Derks, van Groningen. Ge­ trouwd 5 jan. 1740. pr. 26 dec. 1739 Harmen Johannes, soldaat in de compagnie van kapitein E. van Alberda, van Anjum, present, en Anna Margarita Mar­ iens, van Aurich, p.q. Hindrick Berends als neef. Getrouwd 21 jan. 1740. pr. 2 jan. 1740 Auwke Hessels, van Ter Henne in Friesland, present, en Frerckjen Jans, van Groningen, p.q. Frerick Frericks als oom en voormond. Getrouwd 2 febr. pr. 16 jan. 1740 Willem Derks, van Groningen, present, en Makke Aukes, uijt de Dragten in Westfriesland, p.q. de attestatie van U. Jeltema, schoolmeester en voorzanger in de Dragten. Getrouwd 4 febr. pr. 30 jan. 1740 Winaut Ytzema, van Leeuwarden, present, en Engelberdina Hartoghs, weduwe van de koopman N. Schinkel, van Belling- wolde, p.q. Jan Vilandt, daartoe verzocht. Getrouwd 4 maart. pr. 6 febr. 1740 Johannes Freeriks, soldaat in de compagnie guardes prins van Oranje binnen Groningen, van Leeuwarden, present, en El- leghjen Garbrands, van Groningen, p.q. Berendt Dijges, daar­ toe verzocht. Getrouwd 25 febr.

148 pr. 9 april 1740 Wybardus Wybens, van Groningen, present, en Maria Ro- jensteijn, van Leeuwarden, p.q. Johannes Ramraet, als zwa­ ger. Getrouwd 28 april. pr. 16 april 1740 Hindrick Teunis, soldaat in de compagnie van luitenant Loh- man, van Leeuwarden, present, en Johanna Laiirens, weduwe van Jan Jacobs, van Groningen, p.q. Ede Edens, als zwager. Getrouwd 3 juni. pr. 16 april 1740 Abelus Lijphart, van Groningen, practiserend advocaat voor collegie der gedeputeerde staten van Stad en Lande, present, en Geertruida Elisabeth Lijphart, van Tzummarum, p.q. de hand van de bruids vader. Getrouwd 5 mei. pr. 21 mei 1740 Jan de Vriese, van Leeuwarden, present, en Margaretha Dijck- huijsen, van Groningen, p.q. Jannes Roebers, als zwager. Ge­ trouwd 8 juni. pr. 18 juni 1740 Jan Hindricks, soldaat in de compagnie van kapitein Goc- kinga, van Norg in Drenthe, present, en Swaentjen Pauwels, weduwe van Jan Pauwels Donkers, van Leeuwarden, p.q. Jacob Harms, daartoe verzocht. Getrouwd 15 juli. pr. 20 aug. 1740 Bernardus Knoops, predikant te Nieuwbrongerga in Westfries- land, van Emden, present, en Henrica ten Oever, van Roden in Drenthe, p.q. Johannes Justinus Scheve, als neef. Getrouwd 6 sept. pr. 17 sept. 1740 Johannes Lijphart, luitenant in regiment onder kolonel O.G. Veltman, present, en Remelia Lijphart, van Tzummarum. pr. 24 sept. 1740 Derck Sybrans, van Dokkum, en Harmtie Mammes, weduwe van Geert Beerns, van Farmsum, p.q. Marten Berens, als zwa­ ger. Getrouwd 19 okt. pr. 29 okt. 1740 Gerryt Reinders Recker, van Groningen, present, en Maria Van der Meer, van Leeuwarden, p.q. Jan J. Bosman, daartoe verzocht. pr. 5 nov. 1740 Reurt Fontaine, van Bourum in Friesland, present, en Christina Rijpma, van Kollum, p.q. Bouwe Rijpma, als halfbroer. pr. 3 dec. 1740 Roelof Annes, soldaat in de compagnie van kapitein Ubbo Emmius, van Noordwolde in Westfriesland, present, en Aaf- jen Luppes, van Scheemda, p.q. Anton Omlo, daartoe verzocht. pr. 17 dec. 1740 Berent Jans, van Schiermonnikoog, present, en Hindrickjen Berents, van Anloo, p.q. Arent Everwijns, als neef. pr. 17 dec. 1740 Reijnder Alberts Abbas, van Groningen, present, en Sara Fre- ricks Bock, van Dokkum, p.q. Temme Abbas, daartoe verzocht. pr. 7 jan. 1741 Claes Tietes, van Groningen, present, en Sophia Pieters, van Leeuwarden, p.q. Gielt Hendriks, als neef. Getrouwd 16 febr. pr. 25 febr. 1741 Lodewijck Keiser, van Leeuwarden, present, en Anna Harms, van Kropswolde, p.q. Evert Hindriks, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 16 maart. pr. 25 febr. 1741 Isebrant Willems, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kolonel J. Lewe, present, en Geesjen de Boeij, van Gro­ ningen, p.q. Hindrick de Boeij, als broer. Getrouwd 21 maart.

149 pr. 8 april 1741 Focco Doekema, van Leeuwarden, present, en Lammina Erpe- leum, van Groningen, p.q. de boekhouder H. Staets, als oom en voormond. Getrouwd 26 april. pr. 22 april 1741 Jan Reinders, van Dokkum, present, en Anna Jacobs, van Warffum, p.q. Jacob Jans, als vader. Getrouwd 17 mei. pr. 29 april 1741 Johan Jacob Weelingh, van Leeuwarden, present, en Anna Vorencamp, weduwe van de majoor Hendericus Ter Munt, van Groningen, p.q. Arnoldus Brinks, daartoe verzocht. Met belastinge te Emden. pr. 6 mei 1741 Piet er Laurens, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kapitein R.A. Gockinga, present, en Siberdina Claessens, van Groningen, p.q. Ysebrand Willems, als neef. Getrouwd 14 juni. pr. 13 mei 1741 Hindrick van Letten, van Leeuwarden, soldaat in de compag­ nie van kolonel luitenant J. Lohman, present, en Immichjen Davids, van Esklum in Oostfriesland, p.q. David Geerts, als vader. Getrouwd 6 juni. pr. 13 mei 1741 Hebei Jans, van Noordbroek, present, en Geesjen Eeukes, we­ duwe van Jan Pieters, van De Knipe in Friesland, p.q. Jan Derks, daartoe verzocht. pr. 1 juli 1741 Otto Roelfs, van Groningen, present, en Jeltje Wijbrants, van Sneek, p.q. Pieter Loffers, daartoe verzocht. Getrouwd 3 aug. pr. 9 sept. 1741 Jan Derks, van Assen, present, en Grietje Hindriks, weduwe van Hindrick Nuiver, van Leeuwarden, p.q. Christiaen Snij­ der, daartoe verzocht. pr. 14 okt. 1741 Jacobus Hollenberg, van Leeuwarden, present, en Jantyn Lan- gedijk, van Groningen, p.q. Claes Boelens, als vader. Ge­ trouwd 21 nov. pr. 28 okt. 1741 Derk Hendriks, van Heerenveen, present, en Eefjen Jans, we­ duwe van Roelof Toomes, van Groningen, p.q. Jan Cornellis, als zwager (doopsgezind). pr. 11 nov. 1741 Jozeph Gockinga, kapitein van het eerste bataillon Lijfregi­ ment van Zijne Hoogheid de Prins van Orangien, van Gronin­ gen, present, en Campegia Wilhelmina Vitringa, van Franeker, p.q. de gezworen J. Venema. pr. 11 nov. 1741 Jan Keemeling, geboortig in De Graaf, present, en Dieuwke Auts, van Burum in Westfriesland, p.q. Jan Abrahams, als oom. Getrouwd 7 dec. pr. 25 nov. 1741 Wybe Wytzes, van Dokkum, present, en Doetjen Pieters, van Zuidbroek, p.q. Jannes Wijndels, als neef. Getrouwd 12 dec. pr. 9 dec. 1741 Hindrick Sjoukes, soldaat in de compagnie van Ubbo Emmius, van Noordwolde in Westfriesland, present, en Harmanna Jans, van Groningen, p.q. Roelof Annes, daartoe verzocht. Getrouwd 2 jan. 1742. pr. 23 dec. 1741 Cornelis Wobbes Vos, en Trijntje Leenderts, van West Ter­ schelling. pr. 30 dec. 1741 Sibero Aukes, van Kollum, en Aafke Jans, van Hoogkerk, we­ duwe van Albert Alberts, p.q. Pieter Roelfs, daartoe verzocht. Getrouwd 17 jan. 1742.

150 pr. 24 febr. 1742 Eisse Sygers, van Ureterp in Westfriesland, p.q. Wybe Arents, en Elsjen Louis, van Groningen, p.q. Gerrit Derks, daartoe verzocht. Getrouwd 27 maart. pr. 10 maart 1742 Derk Jacobs, soldaat in de compagnie van kapitein G. Ben- nema, van Surhuizum in Westfriesland, present, en Trijntje Harms, van Groningen, p.q. Richte Davids, daartoe verzocht. Getrouwd 27 maart. pr. 10 maart 1742 Douwe Koelman, van Sneek in Westfriesland, present, en Antje Rhodius, van Middelstum, p.q. Berent Rhodius, als broeder. Getrouwd 27 maart. pr. 24 maart 1742 Lambertus Datema, cornet in de compagnie cavallerie in het regiment van Zijne hoogheid de Prins van Oranje ter repertitie van Friesland, van Groningen, p.q. de vaandrig Lucas van Gif­ fen, als neef, en Titia van Toutenburgh, van Leeuwarden, p.q. de oud rekenmeester Menno Bennema, als zwager. pr. 7 april 1742 Pieter Frederiks, van Leeuwarden, present, en Henrica Lam- merts, van Groningen, p.q. Willem Lubberts, daartoe ver­ zocht. Getrouwd 15 mei. pr. 5 mei 1742 Jan Jansen, soldaat in de compagnie van kapitein Struuk, van Hoogeveen uit Westfriesland, present, en Swaantjen Jansen, van Westeremde, mede uit Friesland, p.q. Jan Meijer, daartoe verzocht, Getrouwd 16 juni. pr. 19 mei 1742 Bocco Alderts, van Dokkum, present, en Dina Taakens, van Groningen, p.q. Jurrien Masman, daartoe verzocht. Getrouwd 7 juni. pr. 9 juni 1742 Tjeert Jelles, van Beetsterzwaag in Westfriesland, present, en Maria Stoffers, van Osnabrück, p.q. Derk Tomas, daartoe verzocht. Getrouwd 6 juli. pr. 7 juli 1742 Wolther Reinold de Sitter, der beide rechten doctor, en advo­ caat fiscaal dezer stad, van Groningen, present, en Johanna Schultens, van Franeker, p.q. de heer studiosus Bartholomeus Schultens, als neef. Attestatie gepasseerd 30 juli. pr. 4 aug. 1742 Willem Andries, van Noordwolde in Westfriesland, soldaat in de compagnie van kapitein Emmius, present, en Wilhelmina Tjarks, van Groningen, p.q. Tjark Harmens, als vader. Ge­ trouwd 7 sept. pr. 6 okt. 1742 Derck Mulder, van Wibelstede in het graafschap Oldenburg, soldaat in de lijfcompagnie van de Prins van Oranje, present, en Itje Hantjes, van Boarum (Aldeboarn?) in Westfriesland, p.q. Willem Luigjes, als aangehuwde neef. Getrouwd 25 okt. pr. 1 dec. 1742 Doecle Pattingh. van Leeuwarden, present, en Nyeske Huls- huis, van Leeuwarden, p.q. de heer kapitein La Rive, als oom. Attestatie gepasseerd 16 dec. pr. 23 febr. 1743 Jan Huberts Bosch, van Drachten in Westfriesland, soldaat onder kapitein Brunet de Roche, present, en Willemina Pieters, van Hoogezand, p.q. Jurrien van Schauwenburgh, als stiefva­ der. Getrouwd 14 maart. pr. 8 maart 1743 Derck Frans van den Bruggen, heer van den Valeken tot Ma- rienstadt in Kleefland, present, en Electa Catharina van Clant, van Leeuwarden. Getrouwd 24 maart.

151 pr. 8 maart 1743 Hans van Pomeren, van Leeuwarden, present, en Gesina Scholtens, weduwe van Meindert van Bloem, van Groningen, p.q. Henricus Ferrarius, als neef. Getrouwd 26 maart. pr. 20 april 1743 Cornellis Geerts, van Haren, present, en Aafjen Mennes Hay- ema, van Visvliet, p.q. Derck Mennes, als broer. Getrouwd 21 mei. pr. 27 april 1743 Jan Meijer, van Roden in Drenthe, present, en Sjouckjen Pie- ters, van Leeuwarden, p.q. de kleermaker Hindrik Scholtens, daartoe verzocht. Getrouwd 21 mei. pr. 27 april 1743 Jacob Alberts, van Oostwold in het Westerkwartier, present, en Lammegjen Jans, van Ureterp in Westfriesland, p.q. Jan Roebers, daartoe verzocht. pr. 27 april 1743 Pieter Jans, van Kootstertille in Westfriesland, soldaat in de compagnie van wijlen kapitein Emmius, present, en Reegtina Jacobus, weduwe Sappe Hindriks, van Groningen, p.q. Derk Jurriens, als neef. Getrouwd 7 juni. pr. 4 mei 1743 Nicolas d'Assonville, van Franeker, present, en Margaretha Guerein, van Groningen, p.q. Mr. Izaac Guerein, als oom. pr. 4 mei 1743 Johan Franssen, van Makkinga in Westfriesland, soldaat in de compagnie van wijlen kapitein Emmius, present, en Fennegjen Harms, van Groningen, p.q. Berend Voorenkamp, als zwager. Getrouwd 7 mei. pr. 11 mei 1743 Zacharias Gerroltzma, der beide rechten doctor, secretaris van de heren curatoren der Academie van Franeker, van Leeuwar­ den, present, en Maria Elisabeth Melchior, van Franeker, p.q. de heer Johannes Albertus Melchior, als broer. Getrouwd 26 mei. pr. 18 mei 1743 Johannes Boutichius, van Veendam, present, en Janneke Jans­ sen, weduwe van Sibrandus Jossen, van Dronrijp in Westfries­ land, p.q. Egbertus Hulzenbos, daartoe verzocht. pr. 15 juni 1743 Jan Jacobs, soldaat in de compagnie van wijlen kapitein Em­ mius, present, en Maria Reijnders, van Groningen, p.q. Reijn- der Christoffers, als vader. Getrouwd 4 juli. pr. 29 juni 1743 Hindrik Hovius, van Groningen, present, en Antje Claassen, van Dokkum, p.q. Jan Reinders, als neef. Getrouwd 17 juli. pr. 27 juli 1743 Claas Holthuis, van Leer in Oostfriesland, present, en Eliza- beth Hesman, van Dokkum, p.q. Christopher Monderman, als zwager. Getrouwd 29 aug. pr. 16 nov. 1743 Lieuwe Meijnes, van Oldeholtpa in Westfriesland, ruiter in de compagnie cavallerie onder kolonel Buis, present, en Gezina Mennes, van Siddeburen, p.q. Reint Cruse, daartoe verzocht. Getrouwd 5 dec. pr. 25 jan. 1744 Jacob Jans de Ghoo, van Leeuwarden, soldaat onder majoor L. van Halten, present, en Judith Jans, van Groningen, p.q. Jan Willems, als vader. pr. 15 febr. 1744 Everhardus Berghman, soldaat in de compagnie van majoor Gerlacius, van Groningen, present, en Sophia Jans, van Leeu­ warden, p.q. Koert Jans, als broer.

152 pr. 14 maart 1744 Johannes Smeedingh, van Leeuwarden, present, en Ida Jans, van Groningen, p.q. Jan de Mare, als zwager. Getrouwd 29 mei. pr. 14 maart 1744 Willem Brosius Corneles, korporaal in de compagnie van ma­ joor Matte, van Middelburg, present, en Barbera Harmens, van Molkwerum, present. Getrouwd 15 april. pr. 28 maart 1744 Joost Neer, van Leeuwarden, present, en Jacobjen Davids, van Groningen, p.q. Tjovel Tadens, als oom. pr. 11 april 1744 Gerlof Hardenbergh, van Sneek in Westfnesland, en Maria Fockens, van Groningen, p.q. de koster Lambertus Fockens, als broer. pr. 25 april 1744 Ebel Scheltes, van Damwoude in Westfriesland, present, en Dinghjen Jans, van Middelstum, p.q. Willem Pauwels, daar­ toe verzocht. Getrouwd 21 mei. pr. 2 mei 1744 Sjourt Jans, ruiter in de compagnie van ritmeester L'Archee van Kenenburgh, van Burum in Westfriesland, present, en Antje Piers, van Garnwerd, p.q. Jan Everts Groothuis, daar­ toe verzocht. Getrouwd 4 juni. pr. 30 mei 1744 Jan Francis, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van overste luitenant J.J. de Cock, present, en Petronella Hoen, van Wageningen, p.q. Jan Hoen, als vader. Getrouwd 17 juni. pr. 18 juli 1744 Jacobus de Muinck, van Scheemda, present, en Jetske Kooistra, van Oudega, p.q. de koopman Mr. Hendrik van der Haven, als zwager. Getrouwd 7 aug. pr. 18 juli 1744 Cornelis Kooistra, van Oudega in Friesland, present, en Beren- dina Sinningh, van Groningen, p.q. de luitenant Jannes Sin- ninghe, als vader. Getrouwd 9 aug. pr. 8 aug. 1744 Hindrik Pieters, van Hamburg, soldaat in de compagnie van kapitein E.W. Lewe, present, en Aaghjen Gerryts, van Kollum in Westfriesland, p.q. de sergeant Jan van der Veen, daartoe verzocht. Getrouwd 27 aug. pr. 15 aug. 1744 Andries Evers, van Oudega in Westfriesland, present, en Al- tien Hinderycks, van Noordhorn, p.q. Berent Harmens, daar­ toe verzocht. Getrouwd 3 sept. pr. 22 aug. 1744 Jan Pieters, van Kollum in Friesland, present, en Maria Staats, van Groningen, p.q. Staats Christiaans, als vader. pr. 22 aug. 1744 Zweer Jansen, van Emden, present, en Trijntje Pyrs, weduwe van Johannes Everts Boem, van Dokkum in Friesland, p.q. Harm Janssen, als zwager. Getrouwd 11 sept. pr. 19 sept. 1744 Johannes de Ringh, van Leeuwarden, present, en Johanna Ed- sema, van Groningen, p.q. Theodorus Edsema, als broer. Ge­ trouwd 15 okt. pr. 26 sept. 1744 Jacobus Petrejus, predikant te Haskerhorne, Oude- en Nieu- wehaske, van Groningen, present, en Catharina Abbringh, van Ezinge, p.q. de studiosus Godefridus Abbringh, als broer. At­ testatie afgegeven 5 okt. pr. 17 okt. 1744 Albert Jans, van Gerkesklooster in Westfriesland, present, en Barbara Arends, van Delfzijl, p.q. Jacob Dorenbosch, daartoe verzocht. Attestatie afgegeven okt. 1744.

153 pr. 24 okt. 1744 Abel Braamhorst, van Wedda, present, en Trijntjen Attes, van Heerenveen, p.q. Wicher Bolman, daartoe verzocht. Getrouwd 19 nov. pr. 7 nov. 1744 Tjepke Jacobs Ridder, van Midlum in Westfriesland, present, en Jantjen Jacobs, van Groningen, p.q. Hindrik Jansen, als stiefvader. Getrouwd 3 dec. pr. 14 nov. 1744 Valerius van Thuinen, medisch doctor, van Dokkum in Fries­ land, present, en Geertruida van Erpecum, van Groningen, present. Attestatie afgegeven 9 dec. pr. 19 dec. 1744 Sjoert Johannes, van Boerhaven onder Lippenhuizen in West- friesland, present, en Catharina Cremers, van Groningen, p.q. de klerk Luigien van der Werf, als neef. Getrouwd 8 jan. 1745. pr. 19 dec. 1744 Pier Jans, korporaal in de compagnie van kapitein Muisson, van Leeuwarden, present, en Anna Maria Gauckema, van Groningen, p.q. Willem Dijck, daartoe verzocht. Getrouwd 7 jan. 1745. pr. 9 jan. 1745 Pieter Wijnzema, van Leeuwarden, present, en Anna Elizabeth Hof, van Groningen, p.q. Hayo Strecchers, als halve oom. Ge­ trouwd 26 jan. pr. 20 febr. 1745 Willem Visser, van Deventer, present, en Sytske Louwermans, van Buitenpost, p.q. de hopman Ploeghman, als stiefvader. Getrouwd 24 maart. pr. 29 mei 1745 Philip Jurriens, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kapitein E. van Starkenborgh, present, en Diever Claverius, van Emden, p.q. de korporaal Jan Harms, daartoe verzocht. Getrouwd 15 juni. pr. 24 aug. 1745 Ariaan Wolters, van Groningen, en Anna Hinderycks, van Leeuwarden, p.q. Hinderyck Scheerkoost, als vader. Ge­ trouwd 9 sept. pr. 28 aug. 1745 Paul August Brunet, luitenant kolonel in tweede bataillon van Oranje Vriesland, van Leeuwarden, en Eleonora Judith de la Rivière, van Amsterdam, p.q. monsieur Zacarière. Attestatie gepasseerd. pr. 4 sept. 1745 Hinderyckes Kraan, van Groningen, en Antie Germs Postema, van Gerkesklooster, p.q. Hinderyck Dercks, daartoe verzocht. pr. 23 okt. 1745 Philippus de Haes, van Leeuwarden, present, en Catharina de la Haise, van Berlikum in Friesland, p.q. Nicolaes Hartman, als zwager. pr. 23 okt. 1745 Jan Lieuwes, soldaat in de compagnie van brigadier Veldman, van Buitenpost in Westfriesland, present, en Alegonda Jans, van Groningen, p.q. Cars Harms, als zwager. pr. 30 okt. 1745 François de Vreede, ruiter in de compagnie van majoor Du Tour, van Wijk bij Duursteede, present, en Antie Jans, we­ duwe van Willem Heuvingh, van Kollum in Westfriesland, pre­ sent. Getrouwd 18 nov. pr. 15 jan. 1746 Sybrandt Arens, van Leeuwarden, present, en Wilmina Tjarks, van Groningen, weduwe van Willem Andries, p.q. Tjark Harms, als vader. Getrouwd 8 maart.

154 pr. 29 jan. 1746 Eppo Clasen, van Dokkum, present, en Trijntje Johannes, we­ duwe van Wyrts Jans, van Leeuwarden, p.q. Willem Jans, als vader. Getrouwd 22 maart. pr. 19 febr. 1746 Harm Jans, van Sneek, present, en Antonette Jans, van Leeu­ warden, p.q. Jan Cornelis, daartoe verzocht. Getrouwd 8 maart. pr. 14 mei 1746 Adam Hartman, van Leeuwarden, present, en Louise de la Haise, van Groningen, p.q. Nicolaus Hartman, als zwager. pr. 18 juni 1746 Jetse Annes, van Oudekercke in Westfriesland, present, en Hindryckien Jacoops Hamhuis, van Groningen, p.q. Gerryt Petsencks, als oom. Getrouwd 2 aug. pr. 25 juni 1746 Anne Gerrits, van Sneek, present, en Martjen Geerts, van Hoogkerk, p.q. Geert Pieters, als vader. Attestatie gepasseerd. pr. 8 okt. 1746 Uldricus Harmannus Huber, der beide rechten doctor, en ad­ vocaat voor het Hof van Friesland, van Leeuwarden, present, en Catharina Berghuijs, van Groningen, p.q. Dr. Ficke Berg­ huis, van Groningen. Getrouwd 23 okt. pr. 29 okt. 1746 Henricus Hubert, van Groningen, present, en Jeltjen Jans, van Leeuwarden, p.q. Wijnant Ytsema, als oom. Getrouwd 22 nov. pr. 29 okt. 1746 Pybe Meertens, van Gerkesklooster, present, en Anna Jans, weduwe van Lucas Nering, van Groningen, p.q. Geert Hin- dricks, als oom. Getrouwd 6 dec. pr. 10 dec. 1746 Jan van Geuns, van Groningen, present, en Hiltje Bartels, van Heerenveen in Friesland, p.q. de schriftelijke hand van ds. A.M. Mebius, predikant te Heerenveen. Attestatie gegeven. pr. 10 dec. 1746 Jan Freerks van der Boog, van Groningen, present, en Trijntje Wouters, van Sneek, p.q. Alle Pieters Miedendorp, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 24 dec. 1746 Haye Jans, van Lippenhuizen, present, en Bauke Jelles, van Groningen, p.q. de attestatie van ds. Nicolaides te Lippen­ huizen. pr. 14 jan. 1747 Roelof van Lotten, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kapitein N.V. Berghuis, present, en Grietje Jans, weduwe van Haike Willems, van Weender, p.q. Martinus Overdijk, daartoe verzocht. Getrouwd 31 jan. pr. 18 febr. 1747 Ubbo Putting, van Leeuwarden, predikant te Paesens, present, en Alberdina Hofcamps, van Groningen, p.q. monsieur Hof- camp, als vader. pr. 18 maart 1747 Cornelis van den Doorn, ruiter in de compagnie van graaf van Bijlandt, van Utrecht, present, en Hilligjen Christiaans, van Burum in Westfriesland, p.q. Pieter Derks, daartoe verzocht. Getrouwd 21 maart. pr. 29 april 1747 Wybe Scheltes, van Dokkum, present, en Jantje Hindriks, van Blijham, p.q. Hindrik Barlage, als neef. Getrouwd 18 mei. pr. 29 april 1747 Berent Harms, van Emden, soldaat in de compagnie van kapi­ tein Starkenburg, present, en Bregjen Udens, van Sneek, p.q. Jan Christiaans, daartoe verzocht. Getrouwd 24 mei. pr. 6 mei 1747 Albert Wiechers, van Groningen, en Eva Visser, weduwe van Jan Bulthuis, van Leeuwarden. Attestatie gegeven.

155 pr. 6 mei 1747 Michael Lents, van Leeuwarden, present, en Margarieta van Dam, weduwe van Geert Buirema, van Groningen, p.q. Hin- drick Jacobs Dekker, als zwager. Getrouwd 24 mei. pr. 10 juni 1747 Gerryt Denijs, van Groningen, present, en Geertjen Derks Ol- dersma, van Leeuwarden, p.q. Derk Uptes Oldersma, als vader. pr. 24 juni 1747 Douwe Rensens, van Midlum in Friesland, present, en Jantje Louwes, van Groningen, p.q. Louwe Harmens, als vader. Ge­ trouwd 18 juli.

PROKLAMATIEBOEK STAD GRONINGEN NO. 180, 1747-1754 pr. 29 juli 1747 Johannes de Jonge, predikant te Ureterp en Siegerswoude in Westfriesland, van Oudetonge, present, en Henderycka Cra- mer, van Groningen, p.q. Arnoldus Mijsenbroek, als zwager. Attestatie gegeven. pr. 12 aug. 1747 Jan Harms Bourema, van Emden, present, soldaat in de com­ pagnie onder kapitein Coenders, en Anna Lewe Raspers, van Leeuwarden, p.q. Jannes Pieters, daartoe verzocht. Getrouwd 30 aug. pr. 28 okt. 1747 Jan Jans Vriese, van Dokkum, present, en Aaltjen Arents, van Wildervank, p.q. Jan Reinders, daartoe verzocht. Getrouwd 21 nov. pr. 28 okt. 1747 Johannes Wolbers, J.U. Doctor, van Groningen, present, en Aafjen Bourboom, van Leeuwarden, p.q. de advocaat Dr. Menninga, als volmacht. Attestatie gegeven. pr. 18 nov. 1747 Arnoldus Vlasblom, van Leeuwarden, present, en Luitske Al- tena, van Franeker, p.q. de commissaris Adrianus Verhagen. Attestatie gegeven. pr. 13 april 1748 Otte Ennes, van Groningen, en Hindericka Symens, van Leeu­ warden, p.q. Jurrien Halfpaap, als vader. Getrouwd 22 mei. pr. 18 mei 1748 Jannes Akerma, van Groningen, present, en Timothea Schul- ting, van Sneek. Attestatie gegeven. pr. 14 sept. 1748 Willem de Goede, van Harlingen, en Mareike Jans, van Gro­ ningen, p.q. Pieter Jurriens, als zwager. Getrouwd 22 okt. pr. 12 okt. 1748 Geert Roelofs, van Borg, present, en Alberdina Baumeester, weduwe van Frans Moorman, van Leeuwarden. Getrouwd 12 nov. pr. 26 okt. 1748 Tjaart van der Walle, van Groningen, present, en Ybeltje Gijs- berts Ferwerda, van Leeuwarden, p.q. de koopman Jan ten Cate, als volmacht. Attestatie gegeven. pr. 2 nov. 1748 Eente Derks, van Gerkesklooster in Westfriesland, en Trijntien Jans, van Groningen, p.q. Klaas Bolhuis, daartoe verzocht. Getrouwd 3 dec. pr. 30 nov. 1748 Gerbrant Zijtses, van Blija, present, en Willemtje Gerrits, mede van Blija, p.q. Jan Alberts, als stiefvader. Getrouwd 17 dec.

156 pr. 14 dec. 1748 Jan Carper, van Dokkum, soldaat in de compagnie van kapi­ tein Sugtelen, present, en Johanna Hima, weduwe van Hindrik Gerrits, van Boertange, p.q. Harm Jansen, als oom. Getrouwd 7 jan. 1749. pr. 18 jan. 1749 Zijtze Reurts, van Groningen, present, en Geeske Zimons, van Woudsend in Friesland, p.q. Simon Cornelis, als vader. Ge­ trouwd 6 febr. pr. 9 febr. 1749 Jannes Propsing, van Leeuwarden, present, en Johanna Pont­ man, van Leeuwarden, p.q. de koopman Niejenhuis, als voor- mond. Attestatie gepasseerd. pr. 1 maart 1749 Jan Betra Mol, van der Burg in Bergsland, present, en Anna Gesina Krijthe, van Leeuwarden, p.q. Jan Krijthe, als vader. Getrouwd 20 maart. pr. 26 april 1749 Jan Ages de Haan, van Leeuwarden, present, en Anna Maria Takens, van Groningen. Attestatie gegeven. pr. 26 april 1749 Conraadt Claassens Vos, van Bierum, present, en Beatrix Cui- pers, van Leeuwarden, p.q. Jan Oosterman, daartoe verzocht. Getrouwd 23 mei. pr. 3 mei 1749 Roelef Christopher Fockens, van Groningen, present, en En- geltjen Pieters, van Leeuwarden, p.q. Pieter Everts, als vader. Getrouwd 23 mei. pr. 31 mei 1749 Christiaan Esselman, van Bigle in het kanton van Bern, soldaat in de compagnie van kapitein Van Egten, present, en Agnes Rojenstein, weduwe van Jannes Kamraadt, van Leeuwarden, p.q. Jan Jans, daartoe verzocht. Getrouwd 22 sept. pr. 21 juni 1749 Harmannus Wilkens, van Groningen, present, en Catharina Schattenburg, van Leeuwarden, p.q. Jan Frederik Schatten- burg, als vader. Getrouwd 2 juli. pr. 2 aug. 1749 Solke Pouwels, van Woudsend in Friesland, en Hilke Hen­ driks, van Appingedam, p.q. Lambartus Autekes, als zwager. Getrouwd 19 sept. pr. 30 aug. 1749 Jan Baptist, soldaat in de compagnie van overste luitenant Sloot, van Gint, en Jesìen Pieters, van Leeuwarden, p.q. Pieter Jans, als vader. Getrouwd 9 okt. pr. 13 sept. 1749 Jan Hinderyck Polier, van Frankfurt, present, en Trijntien Pieters, weduwe van Pouwel Oukes, van Leeuwarden, p.q. Jan Willems, daartoe verzocht. pr. 18 okt. 1749 Sybrant Theunis, van Dokkum, present, en Trijntje Everts, van Groningen, p.q. Evert Hendriks, als vader. Getrouwd 6 nov. pr. 18 okt. 1749 Harm Hindriks de Vriese, van Burgum in Friesland, present, en Willemina Heres, van Noordhorn, p.q. Harm Eitjes, als voorstander. Getrouwd 11 nov. pr. 15 nov. 1749 Herman Hammer, van Brummen op de Veluwe, present, en Trijntje Sybrents, van Leeuwarden, p.q. Sybrent Everts. als vader. Getrouwd 2 dec. pr. 13 dec. 1749 Johan Evert Nouwin, van Bronsfelt, soldaat in de compagnie van luitenant kolonel Zytzema, present, en Hillighjen Meyers, van Leeuwarden, p.q. Johannes Kerst, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 13 jan. 1750.

157 pr. 13 dec. 1749 Steven Clasen Bleker, van Hoogezand, en Aaltje Wybes, van Sneek. Attestatie gepasseerd. pr. 13 dec. 1749 Gerrit Johannes Posman, van Leeuwarden, soldaat in de com­ pagnie van luitenant kolonel Beilanus, present, en Catharina Claassen, van Groningen, p.q. Hindrik Jans, als vader. Ge­ trouwd 6 jan. 1750. pr. 13 dec. 1749 Jan de Vrieze, van Leeuwarden, present, en Tjaakje Tonnis, van Farmsum, p.q. Otte Jans, als neef. Getrouwd 15 jan. 1750. pr. 13 dec. 1749 Hindrik Teekes, van Groningen, present, en Sjoerdtje Jolles, van Heerenveen, p.q. Schelte Zijtzes, als neef. Getrouwd 15 jan. 1750 pr. 13 dec. 1749 Jan Hindriks, van Groningen, present, en Deufke Gerrits, van Engwierum, p.q. Hendrik Freerks, daartoe verzocht. Attesta­ tie gegeven. pr. 3 jan. 1750 Pieter Hendriks, van Groningen, present, en Focktjen Johan­ nes, van Lemmer. Attestatie gegeven. pr. 17 jan. 1750 Harm Harms, van Balk in Westfriesland, present, en Fennig- jen Harms, van Vlagtwedde, p.q. Hendrik Post, als neef. Ge­ trouwd 3 febr. pr. 31 jan. 1750 Jan Slootman, van Amsterdam, present, en Margaretha van Biemen, van Leeuwarden. pr. 28 maart 1750 Hindrik Ottens, van Groningen, present, en Antje Elias, van Molkwerum, p.q. Jacob Harrems, als zwager. pr. 2 mei 1750 Johannes Jelis Adam, van Harlingen, present, en Grietje Ja­ cobs, van Eenrum, p.q. Jan Tjaarts van der Wal, daartoe ver­ zocht. Getrouwd 27 mei. pr. 9 mei 1750 Jan Bloem, van Becbargen, present, en Trijntje Harms, van Leeuwarden, p.q. Christiaan Esselman, als oom. Getrouwd 26 mei. pr. 20 juni 1750 Jacobus Vriese, med. doctor, van Groningen, en Anna Kluinstra, van Leeuwarden. Attestatie gegeven. pr. 11 juli 1750 Mattheas Beekman, van Leeuwarden, present, en Johannes Schattenberg, van. Groningen, p.q. Jan Frederik Schattenberg, als vader. Attestatie gegeven. pr. 24 juli 1750 Quirijn de Blau, pensionaris der stede Leeuwarden, mede ad­ vocaat voor het Hof van Friesland, van Burgum in Friesland, present, en Bouwina Johanna van Bulderen, van Groningen, p.q. Hindrik Gerrit van Bulderen, als broer. Getrouwd 9 aug. pr. 1 aug. 1750 Jan Gerard Woldringh, kapitein van een compagnie infanterie, van Groningen, present, en Maria Vermeersch, van Harlingen. Attestatie gegeven. pr. 29 aug. 1750 Saepe Arents, van Burgum in Westfriesland, present, en Dootje Goosens, van Frederickstadt in het Holstein, p.q. Jan Pieters Barda, als oom. Getrouwd 22 sept. pr. 24 okt. 1750 Martinus van der Ende, van Franeker, present, en Margaretha Vaas, p.q. Jan Denecamp, als zwager. Getrouwd 10 nov. pr. 24 okt. 1750 Wierd Abels, van Kollum, present, en Gesyn Jans, p.q. Jurrjen Mekkes, als oom. Getrouwd 17 nov.

158 pr. 5 dec. 1750 Saco Harmen van Idsinga, mede hoofdman van de Hoge Justi- tiekamer van Stad en Lande, van Harlingen, present, en Jo- hanna Catharina Knock, van Burgum, p.q. de gezworen B. Knock, als volmacht. pr. 19 dec. 1750 Gerrit Pieters, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van majoor Haersma, present, en Anna Gerrits, weduwe van Ger­ rit Luinenburg, van Groningen, p.q. Matthies de Git, als vader. Getrouwd 21 jan. 1751. pr. 31 jan. 1751 Eduart van der Dong, van Siegerswoude, present, en Janthje de Vries, weduwe van Evert Klein, van Groningen, p.q. Jan Derks de Vries, als vader. Getrouwd 17 maart. pr. 31 jan. 1751 Johannes Preising, vaandrig van een regiment onder luitenant generaal Glinstra, van Dantzig, present, en Geertje Scholtink, van Leeuwarden, weduwe van Cornelis Fransen. pr. 6 febr. 1751 Johannes de Bos, present, en Marieke Stakenborg, beiden van Leeuwarden, p.q. Geert Scholtens, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 23 febr. pr. 13 febr. 1751 Jan Gerrits, van Harlingen, present, en Jancke Carsen, we­ duwe van Ate Clasen, van Groningen. Getrouwd 4 maart. pr. 3 april 1751 Duirt Elama van Rijpma, van Burum, present, en Jantie Sip- kes, van Groningen, p.q. Hillebrand Ensing, als oom. Ge­ trouwd 21 april. pr. 1 mei 1751 Pieter Wijngaarden, van Dokkum, present, en Getruida Was- senberg, van Groningen, p.q. de ontvanger Petrus Idema, als voormond. Getrouwd 21 mei. pr. 1 mei 1751 Willem Jans Wipper, van Groningen, present, en Bijgeltje Cla­ sen, van Leeuwarden, p.q. Willem Feber, daartoe verzocht. Getrouwd 25 mei. pr. 12 juni 1751 Harm Pieters, van Surhuisterveen, present, en Fennegjen Hin- driks, weduwe van Egge Hayes, van Hoogezand, p.q. Harm Hendriks, als broer. Getrouwd 13 juli. pr. 26 juli 1751 Reurd Freerks, en Marieke Cuipers, weduwe van Willem Clae- ses, beiden van Leeuwarden. pr. 3 juli 1751 Rudolph Jans, van Sneek, soldaat in de compagnie van majoor Knuth, present, en Martha Bruins, p.q. Willem Mossen, daar­ toe verzocht. Getrouwd 23 juli. pr. 7 aug. 1751 Willem Jochums, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van majoor Vierssen, present, en Maria Elizabeth Segels, mede van Leeuwarden, p.q. sergeant Weidemeer. Attestatie ge­ passeerd. pr. 7 aug. 1751 Bastiaan Busch, vaandrig van een compagnie infanterie, van Leeuwarden, present, en Geertje Arents, van Emden, p.q. Jan Poelman, als neef. Getrouwd 24 aug. pr. 28 aug. 1751 Pieter Claassen, van Makkum in Friesland, soldaat in de com­ pagnie van majoor Haarsma, en Hilligjen Christiaans, weduwe van Cornelis van Doorn, van Burum in Friesland, p.q. Arent Alberts, daartoe verzocht. Getrouwd 30 sept. pr. 16 okt. 1751 Jacobus van Os, van Utrecht, soldaat in de compagnie van ka­ pitein De Croije, present, en Sibille Jans, van Bolsward, p.q. Coerd Bruins, als neef. Getrouwd 18 nov.

159 pr. 23 okt. 1751 Jannes Pieters Nicolaij, van Leeuwarden, rustmeester in de compagnie van kapitein Meurs, present, en Anna Derks, we­ duwe van Jan Lammerts Block, van Pekel A, p.q. Hendrik Benthum, daartoe verzocht. Getrouwd 23 nov. pr. 30 okt. 1751 Derk Andries, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kapitein De Man, present, en Grietje Hemmes, van Groningen, p.q. Jacobus Jurjens, als halfbroer. Getrouwd 2 dec. pr. 8 nov. 1751 Anne Jans, van De Knijpe, present, en Geertje Jans, van Een- rum, p.q. Hendrik Jans, daartoe verzocht. Attestatie ge­ passeerd. pr. 15 nov. 1751 Gijsbert Wussen, van Utrecht, soldaat in de compagnie van ka­ pitein De Zicht, present, en Antje Jans, van Bolsward. Attesta­ tie gepasseerd. pr. 15 nov. 1751 Nicolaus Wollezius, van Middelstum, chirurgijn majoor in het regiment van luitenant generaal Glinstra, present, en Maria Fontein, van Intzum in Friesland, p.q. Pieter Hamming, daar­ toe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 11 dec. 1751 Nicolaus Jacobus, van Leeuwarden, grenadier in de compagnie van luitenant generaal Glinstra, present, en Hinderica Noor- denbos, van Groningen, p.q. Doje Claassen, als oom. Ge­ trouwd 18 dec. pr. 8 jan. 1752 Tyetse Derks de Ley, van Leeuwarden, soldaat in de compag­ nie van luitenant kolonel Hixenius, present, en Aaltje Harms, weduwe van Ate Derks, van Zuidbroek, p.q. Jan Claassen, als stiefvader. Getrouwd 25 jan. 1752. pr. 12 febr. 1752 Ysack Wijnsma, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kolonel Burmania, present, en Wenderina Jacobs Jans, van 't Huis De Noord, p.q. Jan Alberts, als stiefvader. Ge­ trouwd 9 maart. pr. 25 maart 1752 Johannes Sijbrants, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie onder luitenant Hixenius, present, en Remke Geerts, van Gro­ ningen, p.q. Willem Pauwels, als neef. Getrouwd 10 mei. pr. 25 maart 1752 Mattheus Johannes, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van kolonel Humalda, present, en Janthje Pieters, van Onnen, p.q. Willem Arents Toelant. Getrouwd 21 april. pr. 8 april 1752 Willem Lammerts, van Groningen, present, en Swaantje Harms, weduwe van Pieter Tijmens, van Burum in Westfries- land, p.q. Jan van der Masen, als zwager. Getrouwd 26 april. pr. 22 april 1752 Derk Cornellis, van Uerterk in Westfriesland, present, en Hen- derica Bulthuis, van Groningen, p.q. Lammert Bulthuis, als broer. Getrouwd 16 mei. pr. 22 april 1752 Claas Caspers, van Groningen, present, en Fennigjen Gerrits, van Dokkum, p.q. Gerryt Jeronimus, als vader. Getrouwd 19 mei. pr. 22 april 1752 Geerd Harms Ploegman, van Sappemeer, present, en Marie Schatens, van Schiermonnikoog, p.q. W. Buitinga, als voor- mond. Getrouwd 2 mei. pr. 22 april 1752 Derk Jacobs, van Surhuizum in Westfriesland, present, en Jantje Reuwes, van Farmsum, p.q. Willem de Goede, daartoe verzocht. Getrouwd 17 mei.

160 pr. 6 mei 1752 Jan Jacob Mennes, van Groningen, present, en Stijntje Jans, van Surhuisterveen, p.q. Derk Jacobs, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 15 mei. pr. 20 mei 1752 Jan Harrems, van Groningen, present, en Titia Wijngaarden, van Dokkum, p.q. Douwe Wijngaarden, als vader. Getrouwd 9 juni. pr. 5 aug. 1752 Freerk Zijtzes, van Blija in Westfriesland, present, en Aaltje Pieks, van Groningen, p.q. Freerk Pieters, als vader. Ge­ trouwd 25 aug. pr. 5 aug. 1752 Livius van Vierssen, luitenant kolonel in dienst van de staat der verenigde Nederlanden, van Leeuwarden, present, en Sophia Henriette de Valke, van Groningen, p.q. de raadsheer De Valke, als vader. Attestatie gegeven. pr. 30 sept. 1752 Peter van Schaik, grenadier in de lijfcompagnie van luitenant generaal De Croje, present, en Renske Voogt, van Bolsward. Attestatie gepasseerd. pr. 7 okt. 1752 Jan van Sprangen, van Groningen, present, en Aafke Wol- brants, van Leeuwarden, p.q. Cornelis Rumling, daartoe ver­ zocht. Getrouwd 9 nov. pr. 4 nov. 1752 Jan Willems, van Leeuwarden, present, en Trijntjen Cornelis, weduwe van Cornelis Everts, van Emden, p.q. Matties Everts, als broer. Getrouwd 14 dec. pr. 11 nov. 1752 Gosewinus Heringa, van Leeuwarden, present, en Lammigje Bazuin, van Groningen, p.q. Jannes Gardee, als neef. Ge­ trouwd 28 nov. pr. 2 dec. 1752 Willem Pieters Steenhuis, van Leeuwarden, soldaat in de com­ pagnie van kolonel De la Calmette, present, en Geesjen Haij- kes, p.q. Harm Harms, als oom. Getrouwd 9 jan. 1753 pr. 3 febr. 1753 Ariaen Hendriks, van Leeuwarden, present, en Elisabeth Ottes, van Groningen, p.q. Jan Willems, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 20 febr. pr. 28 april 1753 Jan Reinders, van Dokkum, present, en Eitje Harms, van Zuidbroek, p.q. Jan Jans de Vriese, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 17 mei. pr. 28 april 1753 Derk Andreas, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van majoor Heioma, present, (Jacobus Jurjens als oom en Jente Jentes nemen het "opsigt" over bruidegoms kind), en Trijntje Harmens, van Coevorden, p.q. Jinte Jintes, als zwager. Ge­ trouwd 7 juni. pr. 12 mei 1753 Joseph Graetzema, van Leeuwarden, present, en Grietje Hutma, van Groningen, p.q. Jan de Weerd, als oom. Attesta­ tie gegeven. pr. 16 juni 1753 Wicher Dijk, van Groningen, present, en Riemke Johannes, van Leeuwarden, p.q. Jan Geerling, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 10 juli. pr. 4 aug. 1753 Hans Frederik de Goo, van Leeuwarden, present, en Marieke Joosten, van Groningen, p.q. Jan Willems, daartoe verzocht. Getrouwd 23 aug. pr. 22 sept. 1753 Bouwe Offringa, van Burgum in Westfriesland, kastelein van het Princen Hoff binnen Groningen, present, en Gesyna Wijn-

161 koop, van Amsterdam, p.q. de attestatie van de predikant van Coevorden. Attestatie gegeven. pr. 3 nov. 1753 Ype Gerrits, van Blija in Westfriesland, present, en Elsje Pie- ters, van Groningen, p.q. Pieter Haversack, als vader. Ge­ trouwd 18 dec. pr. 10 nov. 1753 Harm Roelefs, van Kollum, present, en Hiske Gerrits, van Burum, beiden in Westfriesland. Attestatie gegeven. pr. 17 nov. 1753 Willem Jochums, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van luitenant kolonel Vierssen, present, en Grietje Martinus, van Groningen, p.q. Martinus Oosterhuis, als vader. Ge­ trouwd 4 dec. pr. 24 nov. 1753 Hendrik Berghuis, der beide rechten doctor, van Groningen, present, en Margaretha Schouten, van Heerenveen, p.q. de vaandrig R. Clock, als oom en voormond. Getrouwd 9 dec. pr. 1 dec. 1753 Meiroos Hindriks, soldaat in de compagnie van luitenant kolo­ nel grave van Bijland, van Leeuwarden, present, en Antje Jan­ sen, weduwe van Sweer Hendriks, van Groningen, p.q. Ise- brand Hinderiks, als oom. Getrouwd 18 dec. pr. 12 jan. 1754 Derk Cornelis, van Oudebildzijl, present, en Grietje Jurriens, van Appingedam, p.q. Derk ten Cate, als oom. pr. 26 jan. 1754 Gaspar Jozeph Draper, der beide rechten doctor, van Gronin­ gen, present, en Agatha Maria Tinga, van Leeuwarden, p.q. I. Cremers, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 9 febr. 1754 Lammert Jitsema, van Leeuwarden, present, en Hindrikje Sy- vers, weduwe van Jan Veenhof, van Winsum, p.q. Menso Lee- vinck, als zwager. Getrouwd 19 maart. pr. 9 maart 1754 Folkert Gerrits, van Dokkum, present, en Swaantje Jans, van Zuidwolde, p.q. Hindrik Reisinck, als broer. Getrouwd 26 maart. pr. 30 maart 1754 Albert Brommelcamp, van Groningen, present, en Grietje Meijer, van Schiermonnikoog. Getrouwd 28 april. pr. 6 april 1754 Haitse Simons, van Dokkum in Friesland, present, en Jantje Pieters, van Groningen, p.q. Egbert Geerts, als goede bekende. Getrouwd 24 april. pr. 8 juni 1754 Anne Egberts, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van luitenant kolonel Hixenius in het tweede bataillon van kolonel Acronius, present, en Trijntje Clasens, weduwe van Riewes Schoutens, van Uithuizen, p.q. Rudolph Fransen, als zwager. Getrouwd 26 juni. pr. 24 aug. 1754 Harig Jager, onderdienaar van de Hoge Justitie Kamer van Stad en Lande, van Oudega in Friesland, present, en Wija Timmermans, weduwe van Eppe Geerts, van Groningen, p.q. Jan Dol, als neef. Getrouwd 10 sept. pr. 5 okt. 1754 Folkert Hindriks Siversma, beroepen predikant te Cudelstaert, van Leeuwarden, present, en Elisabeth Veendijk, p.q. Focco Veendijk, als vader. Getrouwd 29 okt. pr. 2 nov. 1754 Derck Jans Backer, van Oldeberkoop in Friesland, present, en Maria Catharina Verschuir, weduwe van Lucas Syders, van Zeerijp, p.q. Beranrdus Verschuir, als broer. Getrouwd 23 dec.

162 pr. 9 nov. 1754 Georgius Reisiger, van Groningen, present, en Johanna Juli- ana de Vries, weduwe van Johannes Baeke, predikant te Hoog- en Leegkerk, van Minnertsga in Friesland, p.q. monsieur Vechnerus, daartoe verzocht. Getrouwd 27 nov. pr. 16 nov. 1754 Pieter Winkels, van Venlo, present, en Catharina Cornelis, we­ duwe van Sytse Fransens, van Leeuwarden, p.q. Johannes Rui­ ter, daartoe verzocht. Getrouwd 3 dec. pr. 28 dec. 1754 Bernardus Heijne, S.S. Theologiae Candidatus, van Wierum, en Maria Siderius, van Leeuwarden, p.q. de luitenant Focko Knijphuisen, daartoe verzocht. Attestatie gegeven.

PROCLAMATIEBOEK STAD GRONINGEN NO. 181, 1755-1762 pr. 11 jan. 1755 Hillebrandus Franciscus Pauls, van Groningen, present, en Agatha Maria van der Werff, van Leeuwarden, p.q. Dr. Johan Hendrik Homan. Attestatie gegeven. pr. 25 jan. 1755 Hindrik Westerbrink, van Steenbergen onder Roden in Dren­ the, present, en Johanna Aurelia van Idsinga, van Stiens in Friesland, p.q. Derk Brouwer, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 22 febr. 1755 Melle Heeres, van Eenrum, present, en Grietje Geerts, van Harlingen, p.q. Pieter Beerents, als neef. Attestatie gegeven. pr. 26 april 1755 Abraham Mol, van Groningen, present, en Goike Goikes, van Dokkum, p.q. Douwe Wijngaerden, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 23 mei. pr. 31 mei 1755 Wopko Oenes Gorter, van Leeuwarden, present, en Maria Jans, van Sappemeer, p.q. Jan Freedriks, als vader. Getrouwd 17 juni. pr. 28 juni 1755 Popko Redmers, van Oterdum, schoolmeester te Helpman, present, en Elisabeth Tuninga, van Leeuwarden, p.q. Jan Abrahams, daartoe verzocht. Getrouwd 15 juli. pr. 5 juli 1755 Albert Barels van Hubbelinck, historieschrijver van Friesland, van Oldeberkoop in Friesland, present, en Hemmina Johanna Rijpama, van Groningen, p.q. Dr. Albartus Rijpama, als vader. Attestatie gegeven. pr. 5 juli 1755 Claes Jansz, en Hinke Coenes, beiden van Harlingen. Attesta­ tie gegeven. pr. 12 juli 1755 Jacob Remmelts, van Drachten in Friesland, present, en He- lena Ottens, weduwe van Nanne Lammerts, van Woldendorp in Klei Oldambt, p.q. David Berends, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 29 juli. pr. 12 juli 1755 Harmannus van Lingen, van Groningen, present, en Angenis van Rosenstein, weduwe van Christiaan Esselman, van Leeu­ warden, p.q. Hindrik Hindriks, daartoe verzocht. Getrouwd 5 aug. pr. 2 aug. 1755 Jacobus van der Swaagh, van Aduard, present, en Catharina Fenna Freiswijk, weduwe van secretaris Harm Jarig Idema,

163 van Leeuwarden, p.q. de heer assessor Johannes van Beuker, als zwager. Attestatie gegeven. pr. 9 aug. 1755 Hindrik Johannes, van Dokkum, present, en Janna Claessens, van Groningen, p.q. Pieter Damnitz, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 23 sept. pr. 30 aug. 1755 Johannes Schlog, van Slave in Achter Pommeren, present, en Trijntje Jacobs, van Schiermonnikoog, p.q. Jan Lindhorst, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 30 aug. 1755 Abraham Macken, van Stolberg bij Aken, sergeant bij een ba- taillon van luitenant generaal Evertzen, present, en Rebecca Pieters, weduwe van Andries Pieters, van Leeuwarden, p.q. Eisso Gerlofs, als neef. Getrouwd 9 okt. pr. 3 jan. 1756 Hendrik Ingnatius de Rijck, oud luitenant in het tweede batail- lon van kolonel Acronius, van Leeuwarden, present, en Maria Elisabeth van den Bogaard, weduwe van Willem van Beek, van 's-Hertogenbosch, p.q. de heer auditeur militair J.T. Fockens. Attestatie gegeven. pr. 28 febr. 1756 Gerrit Wolf, van Groningen, present, en Fockje Stoffers, van Harlingen, p.q. de schriftelijke hand d.d. 8 febr. 1756 van Hajo Fockens, de stiefvader van de bruid. pr. 20 maart 1756 Andries du Chemin, van Leeuwarden, present, en Regina Boe- lens, van Groningen, p.q. Jan Boelens, als broer. Getrouwd 21 april. pr. 17 april 1756 Cornelis Hindriks, van Lutjewoude [is Augsbuurt] in Fries­ land, present, en Cornelisjen Tjeerds, van Rinsumageest, mede in Friesland, p.q. Hindrik Meijer, daartoe verzocht. Met belas­ ting te Dokkum. Getrouwd 18 mei. pr. 17 april 1756 Arnoldus Luppus, van Groningen, present, en Lucia Altena, weduwe van Arnoldus Flasbloem, van Franeker, p.q. de com­ mies T.W. Leuring, daartoe verzocht. Getrouwd 2 mei. pr. 15 mei 1756 Cornelis Tammes Dijkhuis, van Garnwerd, present, en Jo- hanna Arnoldus Eringa, weduwe van Douwe Siebes, van Leeu­ warden, p.q. Jacobus Takens, als zwager. Getrouwd 3 juni. pr. 15 mei 1756 Hindrik Harms van Laan, van Scharmer, present, en Roelfje Scholtens, weduwe van Watse Heeringa, van Groningen, p.q. Dato Scholtens, als broer. Getrouwd 4 juni. pr. 10 juli 1756 Lammert Knijpinga, van Groningen, present, en Helena Tuinstra, van Leeuwarden. Attestatie gegeven. pr. 2 okt. 1756 Hitzer Hoeckstra, van Almelo, present, en Trijntje Claessen, van Sappemeer, p.q. Wytse Eiles, als voormond. Attestatie gegeven. pr. 16 okt. 1756 Pieter Roelfs, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van luitenant kolonel graaf van Bijland, in bataillon van luitenant generaal van Glinstra, present, en Grietje Burema, van Gro­ ningen, p.q. Casper Jans, daartoe verzocht. Getrouwd 18 nov. pr. 16 okt. 1756 Jurjen Abels, van Groningen, present, en Jantje Ockes, van Westfriesland, p.q. Evert Jans, als neef. Attestatie gegeven. pr. 23 okt. 1756 Jacob Popkes Huisinga, van Groningen, en Grietje Hotzes, van IJlst in Friesland; p.q. een notariële hand d.d. 21 okt. 1756. Attestatie gegeven.

164 pr. 8 jan. 1757 Laurens van der Sloot, van Aduard, present, en Janneke Si­ mons, van Harlingen, weduwe van Hindrik Luitjens Wolda, p.q. Hindrik Bos, daartoe verzocht. Getrouwd 26 jan. pr. 5 maart 1757 Teunis Berends ten Cate, van Sneek, present, en Fennigjen Ja­ cobs Hesselinck, van Groningen, p.q. Jacob Willems Hesse- linck, als vader. Getrouwd 4 april door ds. Hesselinck, leraar der doopsgezinden binnen Groningen. pr. 19 maart 1757 Gerrit Lucas Hartelief, van Groningen, present, en Margaretha Sieffer, van Leeuwarden, Getrouwd 3 mei. Met belasting tot Harlingen. pr. 30 april 1757 Bernardus Adriaens, van Leeuwarden, present, en Grietje Fre- riks, van Groningen, p.q. Frerik Jans, als vader. Getrouwd 25 mei. pr. 23 juli 1757 Arent Romkes, present, en Jeltje Jansen, beiden van Dokkum, p.q. Jacob Christiaans, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 30 juli 1757 Durandus Bontjes, van Leeuwarden, present, en Asselina Bec- keringh, weduwe van de luitenant Hendrik Radijs, van Gro­ ningen, p.q. de vaandrig Gerhardus Radijs, als broer. pr. 27 aug. 1757 Lucas Neisinck, korporaal in de compagnie van wijlen majoor Heioma, in bataillon van luitenant generaal van Glinstra, van Noordwolde in Friesland, present, en Jantje Bos, van Krops- wolde, p.q. Roelf van Slogteren, daartoe verzocht. Getrouwd 4 okt. pr. 31 dec. 1757 Joseph Schattenberg, present, en Johanna Ruit, beiden van Leeuwarden, p.q. Jannes Ruit, als vader. Getrouwd 24 jan. 1758. pr. 4 febr. 1758 Geert Adriaans, van Groningen, present, en Grietje Jans, we­ duwe van Jan Derks, van Leeuwarden, p.q. Anthonius Smits, als neef. Getrouwd 23 febr. pr. 4 febr. 1758 Sjoerd Menses, van Groningen, present, en Trijntje Poppes, weduwe van Coenraad Christiaan Meijer, van Workum, p.q. Willem Wakema, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 22 april 1758 Antoon Krookman, van Vechte in Westfalen, present, en An- nigje Germers, van Leeuwarden, p.q. Hindrik Koehorst, daar­ toe verzocht. Getrouwd 7 mei. pr. 6 mei 1758 Hieronymus van Beek, van De Grave, present, en Geertruid Wichgers, van Schiermonnikoog, p.q. Jan Davids, als neef. Getrouwd 25 mei. pr. 3 juni 1758 Frerik Jans, van Steinhausen in het graafschap Oldenburg, present, en Renske Jans, van Schiermonnikoog, p.q. Pieter Olpherts Wiersema, daartoe verzocht. pr. 12 aug. 1758 Jenne Jans Boelens van Glinstra, van Ureterp in Friesland, present, en Lammigjen Wolters, van Groningen, p.q. Roelf Wolters, als oom. Attestatie gegeven. pr. 30 sept. 1758 Harmannus Ulricus Huber, der beide rechten doctor, van Leeuwarden, present, en Margaretha Barbara Emmen, van Groningen, p.q. de heer burgemeester L.H. Emmen, als vader. Attestatie gegeven. pr. 21 okt. 1758 Harig Holwerda, korporaal in de compagnie van kapitein Ysam, in het eerste bataillon van luitenant kolonel Acronius,

165 van Leeuwarden, present, en Anna Elisabeth Gutteling, van Harderwijk, p.q. Johan Jurg Lip, daartoe verzocht. Attestatie gegegeven. Met belasting tot Maastricht. pr. 18 nov. 1758 Joseph Eijgenbergh, van Maastricht, present, en Romke Edses, van Dokkum, p.q. Hans Elias, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 14 dec. Met belasting tot Boertange. pr. 16 dec. 1758 Jan ter Veen, van 'Odorp' in Friesland, present, en Sytske Pie- ters, van Groningen, p.q. de koopman Jannes Wijndels, als neef en voormond. Getrouwd 2 jan. 1759. pr. 23 dec. 1758 Igle Oenekes, van Stavoren, present, en Wypke Geurts, we­ duwe van Hindrick Beenes, van Ulsda onder Beerta, p.q. Min­ dert Sjoerds, als schoonzoon. Getrouwd 11 jan. 1759 door Eg- bertus Hoekstra, leraar der doopsgezinden in Groningen. pr. 23 dec. 1758 Auke Rijpma, van Groningen, present, en Ytje Cramer, van Leeuwarden. Getrouwd 11 jan. 1759. pr. 30 dec. 1758 Pieter Heeres, van Stavoren, present, en Anna Olcherts, van Groningen, p.q. Olchert Hindriks, als vader. Getrouwd 18 jan. 1759. pr. 20 jan. 1759 Jan Kers, van Rees in het hertogdom Cleef, present, en Agnes van Rojenstein, weduwe van Harmannus van Lingen, van Leeuwarden, p.q. Augustinus de Nijs, als schoonzoon. Ge­ trouwd 8 febr. pr. 24 maart 1759 Boudewijn Tiboel, van Leeuwarden, present, en Juliana Kroll, van Groningen, p.q. de kapitein geweldiger I. Kroll, als vader. Getrouwd 8 april. pr. 31 maart 1759 Wouter Wybes, van Sneek, present, en Fennigje Isaacs Huls- hoff, van Groningen, p.q. Abraham Isaacs Hulshoff, als broer. Getrouwd 23 april door Frerick van der Boogh, leraar der doopsgezinden binnen Groningen. pr. 21 april 1759 Hindrik Gisolph, van Groningen, present, en Elisabeth Wy- bens, van Dokkum, p.q. Wytse Wybens van Dokkum, als broer. Getrouwd 9 mei. pr. 5 mei 1759 Wessel Harms, van Groningen, present, en Anna Hugting, van Leeuwarden, p.q. Cornelis Spee, daartoe verzocht. Getrouwd 22 mei. pr. 16 juni 1759 Theodorus Brunsveld de Blau, predikant te Groningen, van Leeuwarden, present, en Anna Visscher, van Amsterdam, p.q. de heer hoofdman G.I. Keizer. Attestatie gegeven. Met belas­ ting te Amsterdam. pr. 16 juni 1759 Claas Lockes, van Franeker, present, en Anna Bouwes, we­ duwe van Cornelis Jans, van Veendam, p.q. Harmannus Harms, als zwager. Getrouwd 13 juli. pr. 16 juni 1759 Simon Cuperus, predikant te Ameland, van Sappemeer, pre­ sent, en Antje Aukes Heijnema, weduwe van Bouwe Rijpma, van Kollum, p.q. Duirt Rijpma, als zoon. Attestatie gegeven. pr. 14 juli 1759 Pieter Hofma, soldaat in de compagnie van kapitein Eberstein in bataillon van luitenant generaal Markgraaf van Baden Dur- lach, van Leeuwarden, present, en Aaltje Hanssen, van Gro­ ningen, p.q. Hans Jacobs, als vader. Getrouwd 31 juli. Met be­ lasting tot Lillo.

166 pr. 21 juli 1759 lede Sierks, van Dokkum, present, en Frouwke Egberts, van Groningen, p.q. Roelf Mulder, daartoe verzocht. Getrouwd 16 aug. pr. 6 okt. 1759 Sybe Visser, van Dokkum, present, en Wibbina Hoftencamp, van Groningen, p.q. C. Sterenborgh, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 25 okt. pr. 13 okt. 1759 Jacob Boreel van Haersma, rentemeester generaal van de Do­ meinen in Friesland, present, en Anna Henrietta van Swinde- ren, van Groningen, p.q. de heer burgemeester W. van Swin- deren, als vader. Getrouwd 28 okt. pr. 20 okt. 1759 Jacobus Sipkens, luitenant der burger regiment dezer stad, van Groningen, present, en Dieuwke Winsemius, weduwe van He­ belus Brouwer, van Leeuwarden, p.q. de hoofdmannendienaar B. Harteken, daartoe verzocht. Getrouwd 25 nov. pr. 3 nov. 1759 Jan Entes, van Midlum in Friesland, present, en Maike Jans, van Leermens, p.q. Harmannus Dieterman, daartoe verzocht. Getrouwd 27 nov. pr. 17 nov. 1759 Johannes Vianus, grenadier in de compagnie en bataillon van de Markgraaf van Baden Durlach, van Bolsward, present, en Catharina Philipuszen, van Groningen, p.q. Frerick Borcharts, daartoe verzocht. Getrouwd 6 dec. pr. 22 dec. 1759 Jelte Gerrits, van Leeuwarden, present, en Anna Claessen, van Loppersum, p.q. Rinke Berents, als neef. Getrouwd 5 febr. 1760. pr. 19 jan. 1760 Jan Michiels, van Groningen, present, en Trijntje Haijkes, van Schiermonnikoog, p.q. Engbert Haijkes, als broer. Getrouwd 7 febr. pr. 3 mei 1760 Eisso Sigers, van Ureterp in Friesland, present, en Hilligje Bu- rema, van Groningen, p.q. Jan Burema, als vader. Getrouwd 23 mei. pr. 31 mei 1760 Andries Claessens, van Bolsward, present, en Ysabella Vos, van Namur, p.q. Hindrik Vos, als vader. Getrouwd 24 juni. Met belasting te Bolsward en Zandeweer. pr. 5 juli 1760 Philip Jacob Leopold, grenadier in de compagnie en bataillon van luitenant generaal Markgraaf van Baden Durlach, van Fortzheim in het Durlachse, present, en Anna Rotges, van Veenwouden in Friesland, p.q. Martin. Bigile, daartoe verzocht. pr. 2 aug. 1760 Jan Arent, soldaat in de compagnie van generaal majoor Trip, in het bataillon Oranje Stad en Lande, van Groningen, pre­ sent, en Titia Andries, van Leeuwarden, p.q. Abraham Na- chen, als stiefvader. Getrouwd 2 sept. pr. 30 aug. 1760 Michel Martin la Roche, van d'Ovillar in Bader Guienne in Frankrijk, present, en Anna Margaretha van der Steegh, van Leeuwarden, p.q. Evert Everts, daartoe verzocht. Getrouwd 24 sept. pr. 27 sept. 1760 Johannes Mausz, soldaat in de compagnie van majoor Man- teuffe, in bataillon van luitenant Markgraaf van Baden Dur­ lach, van Leeuwarden, present, en Lammigje Grades, van Wil-

167 dervank, p.q. de sergeant Adriaen Six, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 23 okt. pr. 18 okt. 1760 Geert van Campen, van Leeuwarden, present, en Angenis Wil- kens, van Groningen, p.q. Claas Severijns, als oom. Getrouwd 11 nov. pr. 18 okt. 1760 Wiebe Stalman, van Leeuwarden, en Meike Jacobs, van Win­ schoten, p.q. kerkelijke att. van Winschoten d.d. 11 okt. 1760. Attestatie gegeven. pr. 5 dec. 1760 Volgens overgegeven adtestatie van W.H. Perelcamp, Coster van de Nieuwekerk, zijn van Hoorn met adtestatie overgeko­ men en getrouwt Hendrik van Aken uit't graafschap Mark, en Boutje Geldersma, van Leeuwarden, de 4 dec. 1760. pr. 27 dec. 1760 Willem Rensses, van Leeuwarden, soldaat in de compagnie van luitenant kolonel graaf van Bijland, in bataillon van luitenant generaal van Glinstra, present, en Anna Jans Vleeks, van Gro­ ningen, p.q. Jan Christiaan Vleek, als vader. Getrouwd 12 jan. 1761. pr. 27 dec. 1760 Hindrik Luimens, van Anjum in Friesland, present, en Frouwke Tjeerds, weduwe van Roelf Derks, van Groningen, p.q. Jan Alberts, als zwager. Getrouwd 29 jan. 1761. pr. 11 april 1761 Sybbe Stevens, van Midlum in Friesland, present, en Ansje Jet- ses, van Huizum in Friesland, p.q. Geert Eitjes, daartoe ver­ zocht. Attestatie gegeven. Met belasting te Leeuwarden. pr. 18 april 1761 Jurjen Reisiger, van Groningen, present, en Anna Catharina Mullers, van Leeuwarden, p.q. Jan Friderick Oortlip, als stief­ vader. Getrouwd 13 mei. pr. 18 april 1761 Gosse van Roohn, van Leeuwarden, present, en Trijntje Rouart, van Groningen, p.q. Giliam Rouart, als vader. Ge­ trouwd 19 mei. pr. 25 juli 1761 Willem Harmens, grenadier in de compagnie en bataillon van zijne hoogheid de prins van Oranje en Nassau etc, ter reperti- tie van Stad en Landen, present, en Catharina Dammans, bei­ den van Groningen, p.q. Borchard Doedens, als halfbroer. Ge­ trouwd 27 aug. Met belasting te Leeuwarden. pr. 31 okt. 1761 Jan Rudolph Bredee, van Assen, present, en Susanna Heringa, van Groningen, p.q. Hindrik Harms van Laan, als stiefvader. Getrouwd 24 nov. pr. 14 nov. 1761 Mento Quaestius, van Zuidhorn, present, en Lammina Men- tes, van Rauwert in Friesland, p.q. F. Frijben, daartoe ver­ zocht. Attestatie gegeven, pr. 28 nov. 1761 Willem Stins, van Dokkum, present, en Annigjen Bruins Me­ dendorp, van Groningen, p.q. Willem Bruins Medendorp, als vader. Getrouwd 17 dec. pr. 5 dec. 1761 Wìnoud Ytsema, van Leeuwarden, present, en Anna Jans, van Groningen, p.q. Johannes Ruiter, als vader. Getrouwd 24 dec. pr. 5 juni 1762 Samuel Hendriks Manger, S.S. Theologica Doctor en Profes­ sor in de Oosterse Talen op de Universiteit van Franeker, van Maastricht, present, en Elisabeth Gerdes, van Groningen, p.q. de heer professor D. Gerdes, als vader.

168 pr. 5 juni 1762 Eelke Wolters, van Surhuisterveen in Friesland, present, en Grietje Lucas, van Peize in Drenthe, p.q. Jan Lucas Bruning, als broer. Getrouwd 25 juni. pr. 3 juli 1762 Andries Noordenbos, grenadier in de compagnie en bataillon van luitenant generaal van Glinstra, en Frouwke Reints, beiden van Groningen, p.q. Harmannus Jans, daartoe verzocht. Ge­ trouwd 6 aug. Met belasting te Leeuwarden. pr. 10 juli 1762 Egbertus Hoekstra, leraar der doopsgezinden alhier, van Twij- zel in Friesland, present, en Grietje Deknatel, van Groningen, p.q. Mr. Abraham Deknatel, als vader. Getrouwd 25 juli, door ds. Sjoerd S. Hoekstra, leraar der doopsgezinden. pr. 17 juli 1762 Adrianus Cloppenburg, 's Lands deurwaarder van Friesland, van Groningen, present, en Trijntje Adema, van Leeuwarden. Getrouwd 5 aug. pr. 17 juli 1762 Willem Martens, van Drachten in Friesland, p.q. Reiner Jans, daartoe verzocht, en Jantje Ewolts, van Groningen, p.q. Be- rent Jans, als stiefvader. Getrouwd 18 aug. Met belasting te Norden. pr. 4 sept. 1762 Menno Jans, van Dokkum, present, en Geertruid Duif, van Groningen, p.q. Johannes Duif, als vader. Getrouwd 24 sept. pr. 11 sept. 1762 Johannes Adamus Kesler, predikant te Paesens in Friesland, van Duisburg in Gelderland, en Alberdina Hofcamp, weduwe van ds. Ubbo Putting, van Groningen, p.q. Dr. L. Hofcamp en Mr. R. Berlin, daartoe verzocht. Attestatie gegeven. pr. 16 okt. 1762 Johannes Munnick, der beide rechten doctor, van Joure in Friesland, present, en Catharina Gummer, van Groningen, p.q. de heer auditeur militair P. Gummer, als broer. Getrouwd 31 okt. Met belasting te Heerenveen. pr. 6 nov. 1762 Pibo Talma, der beide rechten doctor en fiscaal generaal, bene­ vens advocaat provinciaal van Friesland, van Leeuwarden, pre­ sent, en Jacoba Rebecca Fruitier, van Schoonhoven, p.q. Dr. L. Fruitier, als broer. Getrouwd 21 nov.

169 FRYSKE RIE FOAR HERALDYK

It twadde part fan it Genealogysk Jierboek wurdt fersoarge troch, en stiet ûnder ferant- wurdlikens fan, de Fryske Rie foar Heraldyk. Dizze Rie bestiet út acht persoanen:

D.J. van der Meer, foarsitter, P.F. Visser, twadde foarsitter, drs. H. Bremer, skriuwer, drs. J. Visser, heraut Frìsia III, R.J. Broersma, heraut Frisia IV, wapentekener, A.B. Dull tot Backenhagen, heraut Frisia II, G. van Wageningen, lid, en mr. R.S. Wegener Sleeswijk, lid.

De Fryske Rie foar Heraldyk jout rie by ûndersyk nei en Antwerpen fan famylje- en oer- heidswapens yn Fryslân. Fierders registrearret de Rie famylje- en oerheidswapens yn it Genealogysk Jierboek.

YNHALD

A.B. Dull tot Backenhagen Iets over het herautschap vroeger 172 Famyljewapens, flaggen Boschma 176 en wimpels Broersma 177 C(K)nossen 178 Eekma 179 Franx 180 Oppedijk 181 Planting 182 Riedstra 183 Doarpswapens, flaggen it flek Berltsum 184 en wimpels Boazum 185 Bûtenpost 186 De Gastmer 187 it flek De Jouwer 188 Langwar 189 Lippenhuzen 190 Surhuzum 191 Vlag en wimpel van het Waterschap "De Amelander Grieèn" 192

170

Rede, uitgesproken op 29 augustus 1990, binnen de Dekema-State, tijdens de bijzondere Vergadering van de Fryske Rie foar Heraldyk, door Heraut Frisia II, Anton B. Dull lot Backenhagen. Een en ander voorafgaande aan de Overhandiging van de HERAUT-STAF door de Heraut Frisia III, de heer Drs. Jac. Visser, aan diens Opvolger, de Heraut Frisia IV, de heer Rud.J. Broersma. Thema: de oud-Europese cri (kreet) OR OYEZ!

Iets over het herautschap vroeger

"Or oyez!", hoort Allen toe! Dat is een oud-Europese - feitelijk Franse of Gallische - Herautenkreet. Deze is indertijd aangebracht boven het officiële Wapen-embleem, als cri boven het helmteken, van de Fryske Rie foar Heraldyk. De Wapenspreuk van deze Rie bevindt zich, slingerend over een arabesk, onder het Wapengeheel en luidt "Eala Frya Fresena!". De kreet "Or oyez!" wordt nög gebruikt; feitelijk als schreeuw-om-aandacht, vooraf­ gaande aan mededelingen die de Ridderschap of Heraldiek aangaan. Een vijftiental jaren geleden mocht ik in het Franstalige gebied van ons mooie oude Eu­ ropa tijdens een Ridderslag-viering binnen een Ridderlijk Orde deze cri (kreet) horen "knallen", voorafgaande aan een luisterrijke ceremonie. Het is de - Groet-inhoudende - Roep van de Herauten. Wat waren dat; en wat zijn dat nog: Herauten? Herauten kwamen in de vroege middeleeuwen oorspronkelijk voort uit de groepen trou­ badours en speellieden, die langs de hoven en kastelen trokken. Deze lieden kwamen door hun logeerpartijen bij grote "partys" met vele belangrijke personen in aanraking. Zij droegen het nieuws van het ene hof naar het andere uit en waren al de boodschappers en noteerders, later zelfs registraturen in de wereld van die dagen. Zij zagen door de jaren heen hun positie vaak tot enige macht uitgroeien. Uit de kermissfeer van speellie­ den in-den-beginne kwamen zo de functies van "garzune" (garçon!) of "knape van den wapene" als helpers bij allerlei kleurrijke organisaties; en uiteindelijk tot organisatoren van tournooien, tot ceremoniemeesters in vaste dienst bij belangrijke gebeurtenissen tot kroningen toe! Zij waren zo langzamerhand in dienst van hùn vorsten of heren een soort "public rela­ tions officers" en reizende ambassadeurs. Ook scheidsrechters bij tweekampen zoals tournooien. Zij werden zelfs de overbrengers van oorlogsverklaringen en vredesvoorstel- len en overgaven of opeisingen van sterkten, steden of burchten, en genoten steeds ver­ der in de tijd zelfs een diplomatieke onschendbaarheid. In Duitsland waren deze boodschappers tevens "wakers over het leger", vaak in meest psychologische zin, "des Heeres (leger) zu walten". Dit vinden wij terug in het oud Hoogduitse woord "Hariwalt" en het Franse "Hérault" of "hirau" (1285). Na 1300 ook in Engeland al als "herald". Belangrijk werd voor deze mannen het noteren van het "who-is-who" in hun dagen, de door henzelf vergaarde grote kennis van vele belangrijke mensen en hun emblemen. Als grote kenners van vriend en vijand, die zich - die ridderwereld rondom deze herauten eigen - verstopten achter tooisels, zijnde hun herkenningstekens, waren deze mannen van grote waarde - ook strategisch - voor hun vorst of heer en diens leger. Daar kregen zij zelfs de ambts-titel van Wapenkoning, "roy" in Engeland (van 't Franse roi), zoals bij­ voorbeeld de "Norroy" (North King). Door het groeien van de belangrijkheid en het aantal functionarissen groeide een soort hiërarchie (ook menselijk) in een viertal rangen: 1. Wapenkoning; 2. Heraut; 3. Persevant (van "suivre", volgen van nummer 2); 4.

172 Piper (met blaasinstrument, trompettist; terug te vinden in hornpipe, Neerlands "hor- Iepiep"). Zij droegen als teken van waardigheid een olijfhouten stok of staf die met band omwon­ den was, zoals hier thans in ons Friesland van nu de Herautstaf omslingerd is met blauwe en witte banden, bezaaid met rode harten, een in Noordwest-Europa veel voorkomende wapenfiguur. Dit omslingeren van de stok was reeds bij de Grieken te vinden bij de met de slangen der voorzichtigheid omgeven Mercuriusstaf! Zoals in deze Provincie in het Wapen van Holwerd. De Herauten-kleding was een Tabbard; nog aanwezig in de fraai met gouddraad bestikte wapenrokken van de Herauten bij de Inhuldiging van de Nederlandse Koningen in de Nieuwe Kerk in de hoofdstad Amsterdam; nu tentoongesteld in Rijksmuseum Paleis Het Loo. Het zoeven eerstgenoemde drietal ambten - Wapenkoning, Heraut en Persevant - heetten "borgen" als mede-ondertekenaars van belangrijke bescheiden. In de Oorkonde van 19 december 1981 voor Heraut Frisia III, Drs. J. Visser, zien we dit gebruikt in de fraaie uitvoering van Wapentekenaar P. Bultsma. Wapenkoningen werden in de latere middeleeuwen - veelal aan het Bourgondische Hof - zelfs gekroond. Zo'n kroon vinden we terug - dankzij Drs. J.A. de Boo - op het Embleem van de Wapenraad in onze buur-provincie Groningen, die van het Consulent­ schap voor Heraldiek in Groningen, nadien correct gevolgd en verfraaid bij het Drents Heraldisch College en bij de Noord-Branbantse Commissie voor Wapen- en Vlag- genkunde. De Herauten en Persevanten werden gedoopt met wijn; zoals Fedde Schurer dat in een gedicht verwoordde: "Hawar dan yt mei smaek it ierdske brea en drink dyn reade wyn mei fleurich moed". Iets uit hun historie: Na de slag bij Crécy in 1346 Engeland-Frankrijk (begin honderdjarige oorlog) waren het de herauten die aan de overwinnaar Koning Edward III van Engeland de lijst met. namen van gesneuvelde Franse ridders gaven. In 1347 had Koning Johan II de Goede al een viertal Wapenkoningen in dienst. In 1396 - een halve eeuw na de Slag bij Warns - liet Hertog Albrecht van Beieren, Graaf van Holland, zich door liefst 21 herauten op zijn veldtocht naar Friesland vergezellen. Albrecht had reeds in 1395 zijn Zeeuwse edelman Jan van Borselen tot - let wel! - "He­ raut Vriesland" benoemd; naar zogenaamd één van zijn "bezittingen". In die jaren, in 1390, was ook de burger Claes Heinen overgegaan naar een andere baas, naar Albrecht in Holland onder de titel "Heraut Beieren", dezelfde Claes Heinen die voordien onder de Hertog van Gelre als Heraut Gelre, door zijn zo prachtige en beroemd geworden Wa­ penboek "condam Gelre" de geschiedenis is ingegaan! In vaste dienst aan de hoven kwam hun uitgebreide kennis zeer van pas. Volgens het "Livre Tournois" van de bon-roi, goede koning René, riepen zij bij de openingen van tournooien of andere afkondigingen van plechtigheden traditioneel tot driemaal toe "Or oyez!", hoort allen toe! Deze herauten waren het die de helmschouw regelden vóór de grote tournooien. Dat zijn tentoonstellingen van helmen met hun helmtekens erop van de mededingers, zelf door hen - de ridders - daarvoor aangedragen. De heraut liep met zijn staf de rijen helmen en banieren langs en kondigde het hogere gezelschap de bij die herkenningstekens ho­ rende namen van personen aan. Mocht, volgens zijn weten, een persoon niet te goeder naam en faam bekend staan of een nog ongeregistreerd helmteken of cimier, in casu dus wapen, binnengebracht hebben, dan werd 's mans helm met zijn staf uit de rij gewipt naar de vloer.

173 Karel de Stoute had liefst zes wapenkoningen, acht herauten en vier persevanten in zijn dienst. Deze wisten - mede dankzij hun contacten op internationaal niveau met hun vele andere Europese ambtgenoten en mèt deze collega's - een systeem op te bouwen van re­ gels uit de praktische gebruiken van de langzamerhand duizelingwekkend geworden veel­ heid aan - daarna geheten heraldische! - tekens en wapenfiguren. Mede dankzij hun ta­ lenkennis ontwikkelden zij toen al een vaktaal die voor haast heel Europa gold. Aan het Bourgondische hof vooral was de installatie van zo'n functionaris een feestelijke gebeur­ tenis; zoals zojuist gezegd met kroning en wijndoop. Bij deze installatie waren het de "borgen" die garant stonden voor 's mans rechtschapenheid, onpartijdigheid en ge­ schiktheid. Heraut geworden, wezen zij de vorst op de banieren en de baanderheren en vazallen, en waren zij in de latere middeleeuwen zelfs onmisbaar geworden in het grote politieke ver­ keer. Een van hun privileges was dat zij vrijgesteld waren van belastingen, hetgeen we voor de Heraut Frisia van thans nog niet hebben kunnen bewerkstelligen. Ook waren ze voor de strijdenden in en vóór de veldslagen een soort ombudsman en te­ vens notaris. Ze bewaarden de hun toevertrouwde kleine kostbaarheden en geheimen voor het geval hùn mensen de strijd niet zouden overleven. De Herauten waren eindelijk gekomen in een stand en staat van onschendbaren en striktbeschermenden door ieder. Daarom droegen ze nooit wapens als zwaard en wat dies meer zij, alleen de maliënkolder tegen verdwaalde pijlen. Een enkele keer had men zich eens vergrepen aan hen: in 1524 sloeg het mindere volk van de stad Saint-Maximin in de Provence de hand aan een He­ raut van Karel V, die prompt - hem eigen - na de moord deze stad in de as liet leggen. Door hun vakkennis, vooral ook daarin verre van eng provinciaals gedoe, - de Kunst gaat over grenzen heen! - smeedden zij, de Herauten van Europa, uiteindelijk tezamen de naïeve middeleeuwse kunst ôm (zoals Dr. de Boo het zegt) tot een systematische we­ tenschap, waarin Leden van de Fryske Rie foar Heraldyk, zoals Drs. J. Visser en Dull, nog les gaven in de cursussen op het Rijksarchief, der: "edele conste van blasoene"!

Tot zover deze korte uiteenzetting over het Herautschap vroeger. In feite is zij er nog, dat herautschap. In Engeland leeft zij voort bij de schitterende kroningen in West- minster. Daar treden de Herauten op, met hun tabberds aan en hun staf dragende. Op 30 april 1980 zagen wij Wapenkoning en Heraut (bij Koninklijk Besluit benoemd) in de Nieuwe Kerk in Amsterdam de Inhuldiging van Koninging Beatrix opluisteren. Mensen van het Verzet '40-'45 en anderen met een puik verleden, traden buiten de kerk om kond te doen aan hun eigen Volk. Wij zagen toen onder meer een oude Dame verhe­ ven in dat ere-ambt. Ze kwamen naar voren onder titels als de Heraut Orange, de Heraut Luxemburg, en anderen; oude functies in titels van een 150 jaren terug. Nog vijf eeuwen verder terug vermeldt Junius nôg een "Heraut Vriesland" in 1474, na die van 1395 in de persoon van de Zeeuw Van Borselen. In 1975 was het op Friese bodem, temidden van werelddeskundigen op gebied van heral­ diek en banistiek, waaronder Dr. Ottfried Neubecker, die tijdens het Wereld-Vlaggen- Congres te Amsterdam, dankzij de Stichting voor Banistiek, naar de Friese Stad Hinde- loopen waren gevaren, dat aldaar binnen de Grote Kerk tussen de Vlaggen van de Friese Elf Steden de eerste Heraut Frisia in de persoon van de Heer Jelle C. Terluin werd uitge­ roepen. Vandaag begroeten wij de Heraut Frisia IV.

Dekema State, 29 augustus 1990 A.B. Dull tot Backenhagen H.F.II.

174 Heraut Frisia I

Jelle Cornelis Terluin, 1975, oud-Lid Fryske Rie foar Heraldyk, Lid Fryske Akademy,

Beetsterzwaag.

Heraut Frisia II

Anthonij Bernard Dull tot Backenhagen 1979, Lid Fryske Rie foar Heraldyk, Lid Fryske Akademy,

Liwwadden.

Heraut Frisia III

Drs. Jacob Visser, 1981, Lid Fryske Rie foar Heraldyk, Lid Fryske Akademy,

Ljouwert.

Heraut Frisia IV

Rudolf Johannes Broersma, 1990, Lid Fryske Rie foar Heraldyk,

Leeuwarden.

175 fi oschmsu. BOSCHMA. Fjouwerendield: I. yn sulver trije griene klavers pleatst 1 - 2; II. yn blau in sulveren spiker mei dêroerhinne twa krúste gouden pinsielen mei de kwasten omheech; III. yn blau in skeanrjochts pleatste sulveren palmtûke mei dêroerhinne in skeanlofts pleatst sulveren swurd mei gouden hânfetsel; IV. yn sulver trije griene lineblêden mei de stalen omheech, pleatst 2-1. Helmteken: in reade seispuntige stjer. Helmkleed en wrong: blau, fuorre fan wyt. Spreuk: ORDE EN VREDE, yn swarte letters op in wyt lint.

It wapen is foar de neiteam fan de ynstjoerder, dy't besibbe is oan it slachte Boschma, wêrfan't it wapen registrearre is yn it Gen. Jierboekje 1989, side 137. Yn it dêr opnom- men wapen binne ek in lineblêd, in spiker en in klaver werjûn. Hjir lykwols binne dy yn in offisjele brekking yn kertieren pleatst. Yn stee fan pompeblêden binne der twa pin­ sielen oan tafoege. De liedstjer tsjut op it boargemastersamt fan de ynstjoerder, lykas it kertier I, dat ôflaat is fan it wapen fan Ljouwerteradiel. ontwerp: de Fryske Rie foar Heraldyk, yn oerlis mei de ynstjoerder. Ynstjoerder: H. Boschma, Boarskulp 9 te Stiens.

176 BROERSMA. Dield: I. yn read boppe elkoar in sulveren ierappelblom mei in gouden hart, en in sulveren fjouwerspeakich rêd mei tosken; II. yn goud boppe elkoar in swarte jachthoarn mei goud beslein en mei in snoer, en in klaver. Helmteken: in opgeande strieljende gouden sinne mei dêrfoar in swart latynsk krús. Helmkleed en wrong: read, fuorre fan giel. Flagge: fjouwerendield; I. fan read, belein mei in wite fiifblêdige ierappelblom mei in giel hart, II. fan giel, belein mei in swarte jachthoarn, mei snoer en beslein fan read, III. fan giel, belein mei in grien klaverblad, IV. fan read, belein mei in wyt fjouwerspea­ kich rêd mei de speaken yn krússtân. De ferhâlding fan de flagge is 1:1 (fjouwerkant). Wimpel: in giele fjouwerkante hys, belein mei in swarte jachthoarn, mei in snoer en beslein fan read. De lange splitwimpelflecht is dield yn twa lingtebanen fan read en giel.

De fjouwerkante flagge is ôflaat fan it wapen. Derby is de dieling fan it wapen ferlitten en ferfongen troch in fjouwerdiehng mei behâld fan wapenkleuren. It wapen is foar de neiteam fan Johannes Broersma, berne yn 1930. Dit Broersma-slachte wurdt foarme troch foaral bouboeren en gerniers út Kollumerlân. De pake fan de ynstjoerder wie jachtopsjenner te Ter Apel. Ynstjoerder en ûntwerper: R.J. Broersma, lid-tekener fan de Fryske Rie foar Heraldyk, Reinder Brolsmawei 51 te Ljouwert.

177 "C(K)HOSSEM"

1ȃ#^

C(K)NOSSEN. Wapen: sjoch Gen. Jierboekje fan 1970, side 24. Flagge: trije gelikense horizontale banen fan swart, giel en grien; in giel fjouwerkant kanton fan !4 flaggehichte, belein mei in twakoppige earn, mei tusken de koppen in grien klaverblêd. Wimpel: in fjouwerkante hys, belein mei in grien klaverblêd. De lange splitwimpelflecht is dield yn twa lingtebanen fan giel en swart.

De kleuren fan de flagge binne ûntliend oan it helmteken fan it famyljewapen, nam- mentlik trije strúsfearren fan swart, giel en grien. Yn it fjouwerkante giele kanton de earn-mei-klaver út it famyljewapen. Behalven yn it Gen. Jierboekje fan 1970 is it wapen ek opnommen op side 57 fan "Noordnederlandse Heraldiek" fan Brongers, Bultsma en Dull van Backenhagen, en yn de famyljeskiednis "CNOSSEN - KNOSSEN", útjûn yn 1988. Untwerp: de ynstj oerder yn oerlis mei de Fryske Rie foar Heraldyk. Ynstjoerder: F. Cnossen, Hemdijk 99 te Snits.

178 EEKMA. Dield: I. de Fryske earn; II. trochsnien: a. yn sulver trije griene klavers pleatst 1 - 2; b. yn blau in gouden iikskyldersbank mei trije poaten. It skyld is dutsen troch in eigenerfdenkroane: fan goud mei yn de hollebân sichtber fiif reade rútfoarmige stiennen; en op de hollebân trije bieden en twa pearels.

Mei dit wapen segele Petrus Eekma, abbekaat te Hearrenfean yn 1785 (brievekolleksje Coert L. van Beyma, I - 1). Petrus wie in soan fan Claes Eekma, skepen te Snits. De ynstjoerster stamt rjochtstreeks fan Petrus ôf. Eartiids die men b.g. yn de Gaasterlânske bosken in bulte oan iikskilen. Der waarden dan jonge iken beamkes kapt en yn de maai- tiid, wannear't de soppen fan dy beamkes omheech lutsen, wie it mooglik om de bast by stikjes en bytsjes los te klopjen. Dat barde yn it bosk oan in primitive bank, dy't dêr- foar opset waard, in s.n. iikskyldersbank. De bast waard sammele en yn in iikmole fyn- meald. Ut dy fynmealde bast waard loaisûr helle, dat by it meitsjen fan lear brûkt waard. Petrus Eekma wie faaks fan betinken, dat syn skaainamme wat mei dit proses te meitsjen hie. Dochs is it oannimliker, dat de namme Eekma ôflaat is fan Ekema (en Ekema of Ecoma). Ynstjoerder: mefr. F. Eekma, Palladiostraat 48 te Rotterdam.

179 FRANX. Kantield trochsnien fan fiif kantielen útgeande fan de skyldrâne, fan goud en blau; it goud belein mei in swarte earnskop mei reade bek en tonge; it blau belein mei in sulveren fisk. Helmteken: in gouden lies. Helmkleed en wrong: blau, fuorre fan giel.

It wapen is foar de neiteam fan Wouter Franx. Dit slachte wenne eartiids yn West- Fryslân (Inkhuzen) en letter yn it Westerkertier fan de provinsje Grinslân en te Ljouwert. De fisk is ûntliend oan it wapen fan de stêd Inkhuzen en de earn oan it wapen fan de stêd Grins. Foar de namme Franx is in gouden "Frânske leelje" nommen. Alles is út- fierd yn de Westfryske kleuren (goud en blau). Untwerp: guon fan dit slachte yn oerlis mei de Fryske Rie foar Heraldyk. Ynstjoerster: mefr. Yvonne Franx, Prof. P.S. Gerbrandyweg 57-B te Ljouwert.

180 OPPEDIJK. Dield: I. de Fryske earn; II. trochsnien: a. yn read in gouden lies; b. yn grien in oansjende sulveren oksekop. Helmteken: in swart trijespeakich stjoerrêd tusken in gouden en in reade flecht. Helmkleed en wrong: read, fuorre fan giel. Spreuk: WERA DY, yn swarte letters op wyt lint.

It wapen is foar de neiteam fan Sipke Oppedijk, berne te Boalsert op 23 novimber 1927, soan fan Sipke Oppedijk, berne te Boalsert op 30 april 1901. Dizze tak fan de Oppedijks, begjint mei Durk Nies Oppedijk, berne Easthim (W) 16 july 1774, boer, troud mei Aukje Sipkema (út Boalsert), en harren soan Nies Durks Oppedijk, berne Boalsert 1809, feehâl- der. Harren neiteam wurke by it streekferfier yn de omkriten fan Boalsert. Untwerper en ynstjoerder: S. Oppedijk, B. de Vrìesstraat 24 te Boalsert.

181 piarttina

PLANTING. Dield: I. yn goud in grien lathyrus-blêd; II. trochsnien lykas in omkearde keper: a. yn blau in gouden spande krúsbôge; b. yn read in sulveren lathyrus-blom. Helmteken: in gouden pylk mei de punt omheech tusken in reade flecht. Helmkleed en wrong: rjochts grien, fuorre fan giel; links blau, fuorre fan giel.

In slachte fan túnkers (planters) en kwekers fan lathyrussoarten yn de omkriten fan Drachten; guon leden wiene lid fan de sjitferiening te Ljouwert, dêrom de gouden bôge yn blau boppe in fizierhoeke; de lathyrusplant is útfierd yn de kleuren fan Eastergoa en Smellingerlân. In bekende "planter" wie Bauke Rinzes, út 'e Rottefalle, berne likernôch 1737 en stoarn yn 1814. Hy wie yn Drachten bekend as Bauke Planter en waard yn 1811 ynskreaun as B.R. Planting. Untwerp: de ynstjoerder yn oerlis mei A.B. Dull tot Backenhagen. Ynstjoerder: S. Planting, prof. P.S. Gerbrandyweg 57-B te Ljouwert.

182 RIEDSTRA. Weegjend trochsnien fan goud en blau; it goud belein mei twa griene kla­ vers, dêrtusken in reade steande weversspoel; it blau belein mei twa gouden neist elkoar lizzende turven, dêrûnder in sulveren seineblêd mei de punt nei rjochts en it skerp nei boppen. Helmteken: trije griene tuorrebouten mei bieden. Helmkleed en wrong: blau, fuorre fan giel.

De namme Riedstra betsjut "fan of op it plak fan de Ried", in ûnderdiel fan de Grutte Wielen by Ljouwert. It feanige gerslân dêre wurdt útbylde troch de weagjende trochsnij- ing, de klavers, de turven en de seine. Guon leden fan dit slachte wurken dêre yn it boe- rebedriuw en yn de feanterij. De reade weversspoel wiist nei it berop fan manager yn tekstyl. It helmteken lit trije tuorrebouten fan de iggen fan de Ried sjen. Untwerp: de ynstjoerder yn oerlis mei de Fryske Rie foar Heraldyk. Ynstjoerder: J. Riedstra, Mauritsgaarde 28 te Nuenen (N.Br.).

183 IT FLEK BERLTSUM

Wapen fan Berltsum Wapen: yn goud in omkearde reade tsjerke mei in toer sûnder spits; de tsjerke mei trije sletten finsters en in sletten syddoar, op it fries (of de goate?) in omsjende Agnus Dei' hâldend in skeanlinks pleatste sulveren swellesturt-krúsflagge mei read krús tusken de foarpoaten en ôfhingjende nei de toer; de toer mei op elke hoeke fan de ôfplatting in sulveren kûgel en in fjouwerkantich galmgat en dêryn sichtber in sulveren liedklok. It skyld dutsen mei in flekkekroan, fan goud mei op de hollebân sichtber trije moerbei- blêden en twa pearelpunten en yn de hollebân trije reade rútfoarmige stiennen mei dêr- tusken twa griene ovale stiennen; de kroan fuorre fan read.

"Het Dorpe Berlicum is in voortijden een Stadt gheweest", skriuwt Pier Winsemius yn syn "Beschrijvinghe van Vrieslandt". Christianus Schotanus neamt it doarp "een schoon vleck", dat troch in akkoart mei it "oud Stedeken 't Uytkom" ferbûn wie. In oarkonde út 1470 hat it oer de "alderman, schepnen ende reed" en ek oer it "steedis secreet" (it stedssegel) en yn in oare oarkonde (út 1491) wurdt skreaun oer "Doecka Hemmama nu ter tijt Alderman toe Berlicom" en syn "mey schepenen". Fierder jouwe de stimhawwende boargerhuzen, neamd yn it Stimkohier fan 1640, oan, dat Berltsum wat oars yn elkoar stiet as de gewoane doarpen. De ôfbylding fan de âlde tsjerke (de tsjerke foar 1779), toer en Laam Gods komt foar op in Midsieuske stien en op in nachtmielsbeker út 1601. Beide kearen net yn in wapen- skyld pleatst.

184 jpoazum.

Wapen fan Boazum Wapen: yn blau in omkearde raam, stappend op in griene greide.

Op in sulveren beker út 1508 foar it pear Pier Bosum en Bauck Wnia ( = Unia) stiet be­ halve de wapens fan Bosum (= Walta van Jongema) en Unia in omkearde oanfallende raam. By dit wapen en de wurden: "Dit is bosum(ma) ram". De betsjutting fan dizze raam is ûnwis. Lykas in raam oan it haad giet fan syn keppel skiep en syn Iibben jout foar syn skiep, giet Pier Bosum as haadling en hearskip oan it haadling en hearskip oan it haad fan syn doarpsmienskip. Ek is wol tocht, dat de raam ferbân hâldt mei de Boazu- mer raming (de lingtemjitte) dy't tige lang wie. Noch seit men fan in kopke kofje, dat ryklik fol is: "No, dat is Boazumer mjitte". Yn de doarpsherberge te Boazum wie it wapen al lang as doarpswapen oanwêzich.

185 S^ S ^m^^g^

Wapen en flagge fan Bûtenpost Wapen: yn read twa sulveren dwersbalken, de boppeste balke belein mei in reade seispuntige stjer en de ûnderste mei in reade roas; en yn it read beselskippe fan acht gou­ den leeljes, pleatst 3:3:2. Flagge: read, mei in wyt krús mei in dikte fan 1/4 flaggehichte, de fertikale baan op 1/3 flaggelingte. Op it wite krús in smel grien krús fan 1/12 flaggehichte en op it krúspunt fan it wite krús sadanich ûnderbrutsen, dat der in grien fjouwerkant ûntstiet fan 1/12 flaggehichte. Yn de broektop in giele seispuntige stjer; en yn de broekhoeke in giele leelje; beide fan 1/3 flaggehichte.

Bûtenpost hat yn it foarige in skoft by it Westerkertier fan de provinsje Grinslân heard. Om't dit doarp no al ieuwen by Eastergoa yndield is en teffens it haaddoarp fan de ge­ meente Achtkarspelen is, is as basis fan it wapen it wapen fan Eastergoa nommen, t.w. yn read twa sulveren dwersbalken. Hjir binne as oanfolling wapenfigueren op oan- brocht, dy't rjochtstreeks te krijen hawwe mei Bûtenpost. Faken wurde doarpswapens ôflêzen fan de wynwizer of de roas oan it krús, oanbrocht op de koerside fan it tsjerkedak. Op it koer fan de Herfoarme Tsjerke te Bûtenpost stiet in swart metalen krús mei in krânse fan acht gouden leeljes (liesblommen; in Maria­ embleem). Dizze acht leeljes strike mei de namme fan de gemeente (gritenij). De acht gouden leeljes binne oer de reade dielen fan it skyld siedde yn de getalsferhâlding fan 3 : 3 : 2. De twa sulveren dwersbalken binne elts ek mei in figuer yn de Eastergoa-kleur belein. De boppeste balke yn it midden dêrfan mei in reade seispuntige stjer. Dit is yn de Fryske heraldyk in saneamde "liedsstjer", dy't hinnewiist nei de bestjoerlike lieding fan it gemeentehûs dat yn Bûtenpost stiet. Fierder hawwe der yn Bûtenpost en omkriten in mannich adellike States stien, lykas Jel- tinga, Herbranda ensfh. Fan alle famyljewapenss fan de eigners fan dy states stie yn trije fierdepart ien of mear roazen. As in soart earbetoan oan dizze omstannichheid is in reade roas yn it midden fan de ûnderste balke oanbrocht.

186 í)e GasEmer

Wapen en flagge fan De Gastmer Wapen: yn grien in gouden iel yn in S-foarm, mei de sturt nei boppen en rjochts ûnder hìm trochgeande; in kanton fan blau, belein mei in gouden leelje. Flagge: trije weagjende banen fan blau - giel - grien, yn de ferhâlding fan 5 : 2 : 5; yn de broektop in wite fisk mei in lingte fan 7/18 flaggehichte.

It idee fan de flagge komt út it doarp wei, sa as it blauwe wetter en de griene greiden. De griene weagjende baan leit noch efkes de klam op it weagjende wetter en op de iel út it wapen. De fisk ferwiist nei De Gastmer as fiskersplak. It wapen is inte op dat fan it buordoarp Heech, dat gans mei de fiskerij te meitsjen hân hat. De iel is fan goud (giel), want dy brocht in soad jild yn 't laadtsje. Yn it blauwe kanton komt de leelje út it wapen fan Wymbritseradiei. De kleur grien is keazen om it wapen net te bot op dat fan Heech lykje te litten. Ut de oerbleaune kleuren (t.w. de he- raldyske kleuren swart en read) is grien de meast geskikte. Grien stiet dus foar de griene greiden. En op 't lést fynt de iel ek kronkeljend troch it gers syn paad nei it wetter, dêr't er wêze wol.

187 IT FLEK a)eJTouu)er

Wapen en flagge fan De Jouwer Wapen: yn blau in nôtskeaf oan wjerskanten beselskippe fan trije pealswize pleatste ikels, alles fan goud. It skyld dutsen troch in flekkekroan, fan goud mei op de hollebân sichtber trije moerbeiblêden en twa pearelspunten en yn de hollebân trije reade rútfoar- mige stiennen mei dêrtusken twa griene ovale stiennen; de kroan fuorre fan read. Flagge: fan trije like hege lingtebanen read-wyt-blau mei oer alles hinne oan de broekside in skyld mei in hichte fan de helte fan de flaggehìchte en trochsnien fan wyt en swart mei oer alles hinne trije hjouwerplûmen mei de stalen fan wyt yn de skyldfoet gearkom- mend en de eìgentlike plûmen fan swart elk mei fiif siedtsjelken allegear yn it wite part fan it skyld.

It wapen fan De Jouwer is al âld. It hjir ôfbylde wapen komt foar boppe de syddoar fan de Herfoarme Tsjerke. Der stiet by: De Flekke Jouwer 1644 (= it jier fan de tsjerkebou). Wapen fan Langwar Wapen: yn grien in fersmelle weagjende dwersbalke fan boppen beselskippe fan twa nei elkoar takearde stappende swannen mei de fierken omheech, en fan ûnderen in selde swan, alles fan sulver.

Yn de wynwizer op it koer fan de Herfoarme Tsjerke te Langwar stiet in kroand wapen- skyld. Dat skyld lit in weagjende fersmelle dwerbalke sjen mei dêrûnder twa nei elkoar ta kearde stappende swannen en dêrboppe ien. Langwar hie in doarpsgebiet mei sa'n 12 pleatsen, dy't allegear it rjocht fan swannejacht hiene. Faaks is dit wapen op de tsjerke in famyljewapen fan ien fan dy pleatsen. No is it net dwaanlik om sa'n famyljewapen ta doarpswapen te meitsjen. Lykwols stiet dit wapen - wol in bytsje feroare - yn it úthingboerd fan de doarpsherberge "De Drie Zwaantjes" en yn de flagge fan de sylferiening te Langwar. Meastal yn in grien skyld- fjild. Ek in glês-yn-lead-raam fan it gemeentehûs Herema State yn De Jouwer lit stap­ pende en opfleanende swannen yn in grien fjild sjen. De "Encyclopedie van Friesland" jout in blau fjild oan. De Fryske Rie foar Heraldyk hat de knoop heraldysk-ferantwurde trochhakke mei de swannen - twa boppe en ien ûnder - ek yn in grien fjild te pleatsen. De omstannichheid dat der wol gauris by in state in bosk wie mei in fiver en dêryn in eilantsje (in griene swannepôle), hat derby de trochslag jûn. De kroan op de wynwizer is óf de eigenerfden- kroan fan de sate-eigener, öf de jonkerskroan fan de state-eigener. Mei't Langwar nea in flek neamd is, bliuwt dit wapen sûnder kroan.

189 Wapen en flagge fan Lippenhuzen Wapen: yn read trije gouden útroppe folie beammen wêrfan't de middelste de grutste is; oer alles hinne in griene skeanbalke belein mei in bij tusken twa boekweitkerrels yn de rjochting fan de balke, alles fan goud. Flagge: fan sân like hege lingtebanen fan read en giel, mei in grien fjouwerkant kanton mei in hichte fan trije banen mei dêryn in giele rjochtsskean pleatste bij mei in hichte fan ien tredde fan de flaggehichte.

Ut it wapen fan Opsterlân binne trije fan de griene wapenbeammen nommen yn in tsjin- kleur fan goud-op-read en útroppe. De griene skeanbalke oer alles hinne tsjut op de turf- fearten yn dit doarp. De boekweitkerrels en de bij op dizze balke slane op it ferbouwen fan boekweit en it halden fan bijen yn dizze kriten, dêr't eartiids ek nochal wat heide foarkaam. De flagge tsjut mei de trije banen yn de kleuren fan de beammen út it wapen op de trije fearten troch it eardere heidelân mei yn it griene kanton in giele bij.

190 Wapen en flagge fan Surhuzum Wapen: yn goud in reade punt, topt mei in blau krús; de reade punt beselskippe oan de rjochter side fan in griene ikel en oan de lofter kant fan in griene boekweitkerrel mei de punt nei ûnderen ta; in blau weagjend skyldhaad belein mei twa gouden leeljes (liezen). Flagge: trije banen giel-blau-giel elk fan 1/3 flaggehichte, in reade broekingstrijehoek, rikkende oant 2/3 flaggehichte. De reade punt belein mei in giele leelje fan 3/5 flagge­ hichte, de middelline fan de leelje op 1/5 flaggehichte fan de broek.

It blauwe weagjende skyldhaad stiet foar de Lauwers, de grinsrivier dy't it doarpsgebiet oan de Grinzer kant begrinzet. De leeljes fan goud stean foar it Gerkeskleaster fan de Cisterciënzerr kleasteroarder. Sa'n leelje komt ek foar yn it Van Haersmawapen op de brânskildere ruten yn de tsjerke. De reade punt symbolisearret de spits fan de tsjerketoer dy't mitsele is, wat komselden foarkomt. Dizze punt is s.n. "topt" troch in blau krús, dat yn omtinken bringt dat doe't Olifernus yn 1223 preke der in krús oan de himel fer- skynde. De ikel en de boekweitkerrel tsjutte der op, dat hjir eartiids in protte bosk wie en gans boekweit ferboud waard. De kleuren fan it wapen fine wy ek werom yn de kleu­ ren fan de flekke Surhústerfean, dat letter op it doarpsgebiet fan Surhuzum ûntstien is. De flagge is de ferienfâldige ôflieding fan it wapen. De blauwe baan, dy't hjir rjocht lut- sen is, stelt wer de Lauwers foar en ek de reade punt en de leelje hawwe deselde betsjut- ting as yn it wapen.

191

Vlag en wimpel van het Waterschap "De Amelander Grieën" Vlag: blauw met een witte walvis, rood spuitend en zwemmende in de richting van de hijs, de staart omhooggeslagen; een gele hijs van 1/5 vlaglengte doorsneden door drie zwarte schuinbalken. Vastgesteld bij Besluit van Volmachten van 14 juni 1990 naar ontwerp van de Fryske Rie foar Heraldyk. Wimpel: een vierkante blauwe hijs, beladen met een naar rechts gewende wassenaar, en een witte vlucht, waarin drie groene waterleliebladeren met de opening omhoog, op een afstand van de hijsrand en onderling telkens van de grootte van een groen blad. De wim­ pel wordt uitgevoerd met een lange split-wimpelvlucht. Vastgesteld bij Besluit van de Volmachten van 14 juni 1990 naar ontwerp van de Fryske Rie foar Heraldyk.

Het veld van het wapen van de Amelander Grieën is doorsneden. De bovenste helft is gevuld met het wapen van Ameland in de vorm waarin het in 1816 aan de gemeente is toegekend, n.1. drie zwarte schuinbalken op goud en een zilveren wassenaar op blauw. Het onderste deel van het waterschapswapen bevat een zilveren walvis die rood spuit, op een zwart veld. De walvis kreeg de onderste schildhelft toebedeeld als verwijzing naar de omstandigheid, dat vanuit Ameland op zeer grote schaal is deelgenomen aan de wal­ visvaart. Zo waren er in 1705 96 schepen op de walvis vaart met nagenoeg allemaal Ame­ lander kapiteins. Het dier spuit rood om een verwonding door de jacht te suggereren. Voor een zwart veld is gekozen om een goede kleurencombinatie met de rest van het wapen te verkrijgen. Over alles heen een gouden hartschild met een zwarte kam met twee rijen tanden, het sprekende deel uit het wapen van de Van Cammingha's. Een aantal leden van dit ge­ slacht waren vrijheren van Ameland, waar ze bij Buren een fraai kasteel bezaten. De roodspuitende walvis is gekozen als hoofdmotief in de vlag, waarbij deze is geplaatst op het oorspronkelijke in het wapen voorgestane blauwe veld. Voor de hijs is een deel van het wapen van de gemeente Ameland gekozen. De wimpel vertoont (bewust) niet de walvis, maar een deel uit het Amelander wapen en heeft voor het overige het voor waterschappen in Friesland gebruikelijke wimpelmodel, zodat men ziet, dat dit een Amelander waterschap is.

193