'Als ik voor de spiegel sta,wil ikeen fatsoenlijk mens zien'

Nieuw stelsel revitaliseert de zorg

IOC! NEDf

Aanmeldingsformulier algemene vergadering naarde beurs? oppagina49!

losse verkoopprijs € 3 ,5 0 Enuée een bijzondere leefjtijl

Anne Fontaine PARIS I [Wolford] |

H oofdstraat 109, 6881 TE VELP Telefoon 026 3647765 in fo @entree-velp.nl www.entree-velp.nl Home cinema met slechts twee zichtbare luidsprekers: nu een nóg grotere belevenis voor het oog en het oor

We introduceren met trots het nieuwe model in onze 3-2-1 DVD home entertainment- serie: het BOSE" 3-2-1 GSX-systeem. Het intelligente weergavesysteem uMusic" Het nieuwe 3-2-1 GSX-systeem is uitgerust met Plaats een dvd en u zult uw oren uMusic", een innovatie van Bose die uw muziek- niet geloven: een ware bioscoopervaring beleving nog aangenamer maakt. U hoort de unieke drie kabels zonder het gebruik van achter- en voordelen van uMusic al wanneer u het eerste centerluidsprekers. Met behulp van psycho- nummer van uw opgeslagen cd-verzameling kiest. akoestiek en de verbeterde TrueSpace* uMusic luistert naar en onthoudt uw muzikale technologie voor digitale surroundverwerking smaak, houdt rekening met uw voorkeuren voor

lijkt het geluid uit het niets te komen. bepaalde tijden en stemmingen, en 'begrijpt' u twee luidsprek steeds beter naarmate u meer muziek afspeelt. Met slechts drie kabels, twee bijzondere uMusic ontwikkelt de vaardigheid om muziek uit te luidsprekers en één compact systeem zoeken waarvan u het meest geniet. Het systeem vormt het 3-2-1 GSX DVD-systeem de nieuwe reageert direct en subtiel op uw stemming. Geen norm voor home entertainment. gezoek meer naar de juiste cd. Geen menu's of Eéén compact systeem afspeellijsten meer nodig. uMusic is voortaan uw persoonlijke Disc Jockey.

Better sound through research®

Kijk en luister. Ga naar een geautoriseerde Bose-dealer en vraag om een demonstratie. Voor dealeradressen en meer informatie, bel 0299 390111 ofbezoekwww.bose321.nl Politiek! is een tijdschrift over liberale politiek

Politiek! is een uitgave van de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) en wordt gerealiseerd door Uitgeverij TOPpers bv.

Beleid: Redactie adres de balans tussen privaat en sociaal Uitgeverij TOPpers bv. 6 Edelweisstraat 5 5241 AH Rosmalen Op 1 januari 2006 vervangt de nieuwe zorgverzekering de T 073-6140858 bestaande ziekenfondsverzekering, de particuliere ziektekosten­ F 073-6140873 verzekering en de publiekrechtelijke ziektekostenverzekering E [email protected] voor ambtenaren. Tegenstanders wijzen vooral op de opmars Algemeen directeur van nog meer marktwerking in de gezondheidszorg; minister Peter Westerling Hans Hoogervorst benadrukt juist de combinatie van doelmatig­ Redactie heid en sociale rechtvaardigheid die het nieuwe stelsel garan­ Monique van Diessen (chef redactie) deert. "Het oude stelsel was eigenlijk té socialistisch. Dat werd Sandra Kagie (eindredactie) onbetaalbaar. Een flinke dosis marktwerking was noodzakelijk Baart Koster om het stelsel te revitaliseren. Maar niet ten koste van de koop­ Astrid Kokmeijer Jeroen Kuypers kracht van de sociaal zwakkeren en dat is ook niet gebeurd." Fotografie Hans van Asch ^ Debat: Sake Elzinga, Fotopersbureau Hoge Noorden Leeuwarden publieke omroep op de schop? Vormgeving José van Zwam (hoofd studio), Vlak voor het zomerreces presenteerde Medy van der Laan, staats­ Annemieke van Seeters, secretaris voor de Media, de nieuwe plannen voor de publieke RonToonen omroep. De kern: niet langer amusement om het amusement bij de publieke omroep. Wat Karei van Doodewaerd, voorzitter van de Tros, Overige medewerkers Rick Bron in het plan met name tegenvalt, is dat een centrale doelstelling ont­ Marijke van der Werff breekt. "Het is mij niet duidelijk welk probleem men precies heeft willen oplossen. Waar bovendien de VVD en de politiek in zijn alge­ Advertenties Gea Verweij meenheid nogal eens aan voorbijgaan, is de hoge waardering door Uitgeverij TOPpers bv, tel. 073 - 6140858 de kijkers van de publieke omroep." Van Ruud Nederveen, voorzitter van de VVD-commissie Cultuur en Media, mogen de plannen nog Druk Giethoorn-ten Brink te Meppel verder gaan. "Het plan zoals het er nu ligt, is in mijn ogen slechts een eerste stap op weg naar een verandering van het hele omroepbestel. We moeten beginnen met het beperken van het publieke Copyrights bestel tot twee reclamevrije tv-netten en drie radiozenders." Het auteursrecht op de in dit magazine versche­ nen artikelen wordt door de uitgever voorbehou­ den. De uitgever heeft alle zorg gegeven aan het nakomen van wettelijke reprorechten. Is het des­ Maatschappij: ondanks zo, dat er rechthebbenden zijn, die niet getraceerd konden worden of van wie de claim op dilemma tussen vrijheid en zekerheid gebruikt materiaal niet bekend was, dan worden zij verzocht zich schriftelijk met de uitgever in ver­ binding te stellen, met opgave van hun claim en De toekomstige Wet op de Maatschappelijk Ondersteuning biedt de uitgave waarop deze claim gebaseerd is. gemeenten de vrijheid om het eigen welzijnsbeleid te bepalen, waar­ Abonnementen door ze betere zorg kunnen bieden aan ouderen, chronisch zieken en Leden van de W D ontvangen Politiek! viermaal gehandicapten. Anouchka van Miltenburg, Tweede-Kamerlid voor de per jaar gratis. Niet-leden betalen € 12,00 voor VVD, heeft gemengde gevoelens over de WMO. Aan de ene kant is zij vier nummers. Een abonnement kan aangevraagd worden bij het Algemeen Secretariaat W D en op positief over de kansen die de WMO biedt om mensen met een ieder gewenst tijdstip ingaan. Een abonnement beperking actief bij de samenleving te betrekken. Aan de andere kant wordt automatisch verlengd, tenzij de abonnee betekent de WMO volgens haar ook een inperking van verzekerde uiterlijk drie maanden voor het verstrijken van de abonnementsduur schriftelijk opzegt. rechten, en dus zekerheden, voor zorg die tot nog toe onder de AWBZ Algemeen Secretariaat W D, Postbus 30836, vallen. Henk Wichgers, VVD-wethouder in Culemborg, ziet het vooral 2500 GV Den Haag, T 070-3613061. als een enorme uitdaging om goede dingen te doen voor zijn inwoners. Disclaimer "Culemborg is een sociale stad met een hoog voorzieningenpeil. Ik ben De redactionele inhoud van Politiek! komt op van plan dat ook met de WMO zo te laten." onafhankelijke wijze tot stand en geeft dus niet per definitie de standpuntbepaling van het hoofdbestuur van de W D weer. O 4% Het 9ezicht: Henk Vonhoff

Sommige VVD'ers hebben zo'n krachtig stempel op de politiek en de maatschappij gedrukt dat ze geen introductie meer nodig hebben. Henk Vonhoff is zo'n liberaal. Hij heeft een indrukwekkende carrière achter zich als onder andere Tweede-Kamerlid, staatssecre­ taris van CRM (Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk), burgemeester van Utrecht en Commissaris van de Koningin in Groningen. Nog altijd is hij maat­ schappelijk actief en voelt hij zich sterk betrokken. Het voorzitterschap van het Nationaal Park de Hoge Veluwe en dat van Unesco IHE, dat zich over water- problematiek in de Derde Wereld buigt, houden hem nog dagelijks bezig. "Ik heb van onze samenleving unieke kansen gekregen en ik zie het als mijn plicht aan de samenleving terug te geven wat ik kan. Dat motiveert me elke dag weer."

Visie: Bewuste discriminatie of onbedoelde uitsluiting? Allochtonen blijven oververtegenwoordigd in zowel de werkloosheidstatistieken, als de lagere functies. Volgens VVD-Kamerlid Hirsi Ali is dat deels te wijten aan de werkgevers die te weinig in scholing van allochtoon personeel investeren en discrimineren bij sollicitaties. "Ongetwijfeld zijn er zulke ondernemers, maar die vormen een kleine minderheid", meent Jorge Cuartas, oprichter van het etnomarketingbureau Foquz. "Ik geloof wel dat er veel o n b e w u s te discrimi­ natie voorkomt. Werkgevers bereiken de allochtone kandidaten niet, omdat ze bijvoorbeeld adverteren in kranten die allochtonen gewoonlijk niet lezen." Ook Lilian Callender, directeur van de School of Economics in Holland en liberaal lid van de PAVEM, meent dat aparte scholing niet altijd de oplossing is: "Dit pro­ bleem speelt net zo goed onder hoogopgeleiden als onder laaggeschoolden. Ook bij hbo'ers en universi- tairen zie je dat ze tijdens de werving en selectieronde bovengemiddeld veel buiten de boot vallen." niet alle eer voor het tot stand brengen van de nieuwe zorg­ verzekering naar mezelf toe trekken. In feite wordt er al dertig jaar lang aan het stelsel gesleuteld. Met name mijn voorgangers Simons, Dees en Borst hebben indertijd belang­ rijke hervormingen doorge­ voerd waarop ik heb kunnen voortborduren, zoals het instel­ len van concurrentie tussen de verschillende ziekenfondsen. Geen van hen heeft het werk echter kunnen afronden. Dat heb ik wel gedaan. Ik heb niet alleen zelf veel hervormd, maar ook eenheid gebracht in de diverse wijzigingen van mijn voorgangers. Als zij kriskras wat gebouwen heb­ ben neergezet, heb ik daar Velen hadden het niet voor mogelijk gehouden, maar Hans Hoogervorst heeft zijn ambitieuze een stedenbouwkundige en doelstelling verwezenlijkt gekregen en nog wel op tijd: op 1 januari 2006 vervangt de nieuwe architectonische lijn in aange­ zorgverzekering de bestaande ziekenfondsverzekering, de particuliere ziektekostenverzeke­ bracht." Hoewel het totstandkomen van ring en de publiekrechtelijke ziektekostenverzekering voor ambtenaren. Het nieuwe systeem de nieuwe zorgverzekering moet voor meer transparantie en kostenbewustzijn zorgen.Tegenstanders wijzen vooral op de grotendeels een liberale pres­ opmars van nog meer marktwerking in de gezondheidszorg; de minister zelf benadrukt juist de tatie is, zou het verkeerd zijn de combinatie van doelmatigheid en sociale rechtvaardigheid die het nieuwe stelsel garandeert. wet een zuiver VVD-product te noemen. Er zitten wel degelijk Sommige instellingen zijn zó van het ministerie van VWS Dertig jaar sleutelen enkele sociaal-democratische diep in onze samenleving ver­ begint er dan ook mee dat de "Het was eigenlijk veel moei- kanten aan. Dat laatste ver­ ankerd, dat je je niet kunt voor­ decennia-oude vraag, die het lijker de publiekrechtelijke klaart wellicht ook ten dele de stellen dat ze ooit zullen ver­ onderscheid tussen zieken­ ziektekostenverzekering voor lauwe oppositie ertegen van de dwijnen. Toch zal de vermaarde fonds en particulier markeerde, ambtenaren in het nieuwe sys­ PvdA. Hoewel de socialisten in term ziekenfondspatiënt na vol­ niet meer zal worden gesteld. teem in te bedden dan de de beide kamers van het parle­ gend jaar enkel nog voortleven Deze taalkundige verdwijn­ andere twee, maar die stap ment tegenstemden, hebben in uitdrukkingen als zieken­ truc vormt echter maar het lijkt natuurlijk veel minder ze niet bepaald hun best fondsbrilletje. Het reclamespot­ topje van de ijsberg aan spectaculair", zegt Hans gedaan de tijdige invoering je in de voorlichtingscampagne veranderingen. Hoogervorst. "Overigens wil ik van de wet te frustreren.

6 politiek; des patiënts

Flinke dosis marktwerking lagere inkomensgroepen onder zijn na 1 januari 2006 verplicht mie én de nominale zieken­ De nieuwe zorgverzekering het nieuwe stelsel onevenredig iedere verzekerde die zich aan­ fondspremie die de modale transformeert de huidige veel premie gaan betalen. Vanaf meldt te accepteren. Dat is werknemer betaalt, van 345 gefragmenteerde zorgmarkt in 1 januari 2006 is iedere burger vooral positief voor ouderen en euro naar 460 euro per maand een transparante. De patiënt jaarlijks een nominale premie chronisch zieken, die nu vaak gestegen. Dat is een jaarlijkse krijgt meer keuze bij het bepa­ van ongeveer 1100 euro kwijt min of meer gedwongen zijn bij toename geweest van maar len van zijn eigen risico en voor het nieuwe basispakket dwingt de zorgmarkt daardoor dat ongeveer vergelijkbaar is 'Het oude stelsel was eigenlijk té socialistisch. tot het leveren van zichtbaar met het oude ziekenfondspak­ Een flinke dosis marktwerking was nood­ betere prestaties voor meer ket. De premie varieert tussen marktconforme prijzen. In dat de verschillende aanbieders, zakelijk om het stelsel te revitaliseren.' opzicht vormt de nieuwe ver­ maar is bij één verzekeraar voor zekering de bekroning van het iedereen gelijk. "Dat bedrag is hun huidige verzekeraar te blij­ liefst zo'n tien procent. In 2004 nadrukkelijke streven naar hoog genoeg om iedereen te ven, simpelweg omdat een is de stijging al stevig afgeremd meer doelmatigheid, waarvan motiveren op zoek te gaan naar andere ze niet wil hebben." tot ongeveer twee procent en Hans Hoogervorst al snel na de verzekeraar met de beste het komend jaar zal ze slechts zijn aantreden zijn credo heeft service", aldus de minister. Betaalbaarheid één komma drie procent bedra­ gemaakt. "Het oude stelsel was "Maar natuurlijk is het voor Het schuiven met tal van koop- gen. Dat staat bijna gelijk met eigenlijk té socialistisch. Ik heb mensen met een laag inkomen krachtplaatjes was een inge­ een inflatiecorrectie. Als we het wel eens gezegd dat in de een stevige verhoging. Voor wikkelde operatie, maar toch stelsel ongewijzigd hadden supermarkt van de zorg het hen hebben we daarom de vormde dit zoeken naar een gelaten in zijn oude vorm, dan potje kaviaar evenveel kostte zogeheten zorgtoeslag inge­ betalingssysteem dat niemand was de burger ook de afge­ als het potje pindakaas. Dat steld. Als ze vóór 1 november tekortdoet niet eens de belang­ lopen twee jaren én de komen­ werd onbetaalbaar. Een flinke dit jaar een aanvraag indienen rijkste financiële garantie voor de jaren met grote premie­ dosis marktwerking was nood­ bij de belastingdienst worden de burger. Dat is het doelma­ verhogingen geconfronteerd zakelijk om het stelsel te revita­ ze al vóór eind december via de tiger maken van de zorgsector geweest. Dat zou pas asociaal liseren. Maar ik heb óók gezegd fiscus gecompenseerd, dus via tal van andere deelmaat- zijn geweest. Met deze nieuwe dat ik geen marktfetisjist ben. nog vóór ze de premie aan de regelen - van het benchmarken zorgverzekering als sluitstuk Meer marktwerking mocht niet verzekeraar hebben betaald. en de 'best practises' van zie­ van de hervormingen biedt de ten koste gaan van de koop­ Bovendien gaat de premie voor kenhuizen en het tegengaan zorgsector meer kwaliteit, meer kracht van de sociaal zwakke­ de AWBZ iets omlaag. Andere van kartelafspraken tussen apo­ doelmatigheid en een betere ren en dat is ook niet gebeurd. inkomensgroepen zullen door thekers tot het kostenbewuster betaalbaarheid. Dat iedere bur­ Daarom wijs ik er graag op, dat deze nominale premie van maken van de patiënt zelf. De ger daarvan nu kan profiteren, ik het advies van de SER heb 1100 euro honderden euro's cijfers tonen aan, dat zo de kos- is naar mijn mening niet het opgevolgd, wat impliceert dat per jaar minder aan premie tenexplosie binnen de zorgsec­ gevolg van een doorgedreven de vakbonden indirect deze gaan betalen. Maar deze groe­ tor tot staan kon worden marktwerking, maar juist van stelselherziening steunen." pen krijgen dan weer te maken gebracht en dientengevolge het zoeken naar een optimale met een toeslag in de belas­ ook de excessieve stijging van balans tussen het private ener­ Sociale waarborgen tingsfeer. Minstens zo belang­ de premiedruk. Hoogervorst: zijds en het sociale anderzijds." Enkele harde sociale waarbor­ rijk vind ik overigens de accep- "Tussen 2000 en 2003 zijn de Tekst: Jeroen Kuypers gen moeten voorkomen dat de tatieplicht. De zorgverzekeraars zorgkosten, zoals de AWBZ pre­ Fotografie: Hans van Asch

politiek 7 10 vragen aan

Carrière in het kort: Ina Adema studeert rechten in Groningen en in Göttingen (Duitsland). Na haar afstuderen werkt ze als jurist in het bedrijfsleven. Voor haar fulltime overstap naar de politiek was zij als account- manager/jurist voor een in fusies en bedrijfsovernames gespecialiseerd bedrijf werk­ zaam. Sinds januari 2002 is ze wethouder in Deventer met de portefeuille Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Onder­ wijs en Kinder- en Jeugd­ beleid. Vanaf 1989 is Adema actief binnen de VVD. Tevens was ze lid van de JOVD en lid van het JOVD-afdelingsbestuur in Groningen, later was ze lid van het VVD-afdelingsbestuur van Groningen en daarna van Deventer, waar ze ook raadslid is geweest. In de Algemene Vergadering van mei 2004 is ze benoemd tot lid van het hoofd­ bestuur van de VVD in de functie van vice-voorzitter.

Luistert graag naar: verschillen­ de soorten muziek, van Mozart en Bach tot Bruce Springsteen en de Rolling Stones. Laatst gelezen boek: Gloed van Sandor Marai. Favoriete vrijetijdsbesteding: Paspoort reizen en fotograferen. Gaat het liefst op vakantie Naam: Ina Adema naar: landen als Nepal, Mali en Leeftijd: 37 jaar Namibië. Verder Wales omdat Burgerlijke staat: ongehuwd haar zus daar woont. Kinderen: geen Houdt erg van: de zee en de Woonplaats: Deventer stilte van de woestijn. Tien vragen

1. Wat gaf voor u de doorslag 3. Welke (karakter)eigenschap ieder geval zou ik liever regis­ 8. W at is hét maatschappelij- om de politiek in te gaan? heeft u niet, maar zou u wel seur dan acteur zijn. Als ik iets ke/politieke vraagstuk van de "De zittende VVD-wethouder willen bezitten en waarom? moet noemen dan is het de nabije toekom st in uw ogen? werd burgemeester in Zwijn- "Ik heb deze vraag voorgelegd film Goodbye Lenin. De film "Integratie. Ik vind dat het in drecht en de functie moest aan een aantal mensen in mijn speelt zich af in Berlijn en heeft Deventer niet zo gek gaat, binnen 48 uur worden inge­ omgeving en ze zeiden alle­ als centrale thema de Oost- maar er is nog een wereld te vuld. Ik werd ervoor gevraagd maal exact hetzelfde: geduld. Westverhouding in Duitsland. winnen. Als mensen ervoor en ik moest dus snel beslis­ Dat is waar. Ik ga vaak veel Rond de tijd dat het Ijzeren kiezen in Nederland te wonen, sen. Ik was 33 en ik had er wel sneller dan mensen aankun­ Gordijn viel, woonde ik in moeten ze dat ook bewust eens over gedacht om de poli­ nen. Het voordeel is dat ik din­ Duitsland vlakbij de Oost- doen en in ieder geval de taal tiek in te gaan, maar nog niet gen voor elkaar krijg die onmo­ Duitse grens, dus die film was beheersen. Overigens vind ik zo concreet. Op dat moment gelijk lijken, het nadeel is dat heel herkenbaar voor mij." dat de huidige minister (Rita was het nog maar een half het soms een te grote druk legt Verdonk-red.) het prima doet." jaartot de verkiezingen en dat op mensen met wie ik samen­ 6. W at is in uw ogen de b ete­ betekende dat ik een leuke werk. Af en toe zou ik dus wel kenis van het woord liberaal? 9. Waar heeft u een uitgespro­ baan moest ik opgeven voor wat rustiger willen zijn." "De belangrijkste begrippen ken hekel aan en waarom? iets onzekers. Na een nachtje zijn voor mij vrijheid en ver­ "Het niet nakomen van afspra­ slapen heb ik toch 'ja' gezegd. 4. W at is uw grootste passie antwoordelijkheid. De vrijheid ken. Vreselijk vind ik dat. Dan Waarom? Vooral omdat je als (naast werk)? om je te ontplooien, zoals dat spreek ik in de raad af dat ik wethouder in een stad als "Enerzijds de VVD, waar ik ook in het Liberaal Manifest bepaalde stukken overleg en Deventer, met ongeveer 95.000 veel tijd in stop, daarnaast rei­ staat en waar ik het helemaal dan zijn ze gewoon niet af. inwoners, veel kunt betekenen zen. Ik vind het heel interes­ mee eens ben. Die vrijheid Geef het dan op tijd aan, als in de directe omgeving van sant om in een andere wereld altijd wel in combinatie met het niet lukt. En oneerlijkheid, mensen. Je komt in aanraking te zijn. Dat werkt heel relative­ eigen verantwoordelijkheid. daar heb ik ook veel moeite met alle facetten van de rend. Je ziet hoe vreselijk goed Overigens moet iedereen wel mee." samenleving. Bovendien wilde wij het hebben in materiële die mogelijkheid tot ontplooi­ ik dat de VVD een sterke positie zin. Tegelijkertijd zie je in een ing krijgen. Liberaal is sociaal." 10. W elke droom zou u willen in het bestuur zou behouden." land als bijvoorbeeld Mali hoe­ verwezenlijken, wanneer u veel levenskracht en positivi- 7. Met welke personen zou u geen rekening hoeft te houden 2. Als u niet in de politiek was teit de mensen daar, ondanks een gesprek willen aangaan en met zaken als tijd, geld of spe­ gegaan, wat had u dan willen de armoede, hebben. Verder waarover zou dit gesprek cifieke capaciteiten? doen? word ik getroffen door overwel­ gaan? "Ik zou willen dat ieder kind "Geen idee. Ik moet zeggen digende landschappen, zoals "Met mijn opa en oma. Zij zijn opgroeit met een solide thuis­ dat mijn toekomstplannen niet de Himalaya en de woestijn geboren aan het eind van de basis en met goed onderwijs, zo vastomlijnd zijn. Op het van Namibië. Binnenkort ver­ negentiende eeuw en ze heb­ zodat het een eerlijke kans op moment dat ik gevraagd werd, trek ik voor een rondreis door ben dus veel veranderingen een fijne toekomst krijgt. Ik had ik geen plannen om weg India." meegemaakt. Toen ze overle­ heb het geluk gehad dat het te gaan bij het bedrijf waar ik den, was ik pas 16 jaar en ik mij goed is gegaan, maar dat werkte. Misschien ga ik ook 5. In welke film had u graag de heb het daar nooit met ze over is lang niet voor ieder kind zo." weer terug naar het bedrijfsle­ hoofdrol gespeeld en waarom? gehad. Nu zou ik wel weten ven. Ik zie mijn toekomst zich "Moeilijke vraag, ik heb thuis hoe hun leven in elkaar stak niet uitsluitend in de politiek zo'n vierhonderd films, ben en hoe zij die tijd hebben Tekst: Monique van Diessen afspelen." een echte filmliefhebber. In ervaren." Fotografie: Hans van Asch

politiek g De mooiste investering in jezelf! COS ISCHE CHIRU IE VAN TOP TOT TEEN

Eddy Becker Dick Advocaat Walter Puls voor en na de Hairlase® voor en na de Hairlase® voor en na de Hairlase®

Voor informatie, een gratis kleurenbrochure of een discreet, vrijblijvend en kosteloos informatie­ van links naar rechts gesprek met onze behandelde medewerkers in Francis Hoenselaar Amstelveen, Breda, Groningen, Haarlem, Nijmegen, Sylvia van Barneveld en Zeewolde, Antwerpen, Eeklo, Hasselt of Düsseldorf Sugar Lee Hooper kunt u contact opnemen met

voor en na de Eyeslift® LASER Laser Aesthetic behandelmethodes:

• Hairlase” • S-lift aesthetic herverdelen van het eigen haar gezichts- en halscorrectie cosmetic & anti-aging surgery • Eyeslift® • Lipostyle" Faradaystraat 2, 2014 EN Haarlem ooglidcorrectie lichaamsstyling door vetverwijdering 023 5 100 600 • Facelase” • Epilase' [email protected] rimpelinspuiting en lipcorrectie definitief ontharen met laser www.laser-aesthetic.com d e b a t

Omroep op zoek naar

Een dramatische daling van het marktaandeel, het afhaken van adverteerders en het al voor 2008 sluiten van één net. In de ogen van Tros-voorzitter en directeur Karei van Doodewaerd is dit het meest waarschijnlijke scenario als gevolg van de plannen voor de publieke omroep, die het kabi­ net vlak voor het zomerreces presenteerde en waarover door de coalitiepartijen in de Kamer overeenstemming werd bereikt. Kern van de plannen: niet langer amusement om het amusement bij de publieke omroep. Het kabinet neemt afstand van het uitgangspunt van programmadiversiteit (het volledige programma) en stelt zich op het standpunt dat het aanbod van de publieke omroep beperkt dient te blijven tot de volgende genres: nieuws, opinieprogramma's en maat­ schappelijk debat, cultuur, educatie en overige informatie.

De voorstellen van het kabinet de keuze voor individuele roepen vele vragen op. Zo ook programma's te maken. Achter­ bij Van Doodewaerd. Wat is af zal het Commissariaat voor bijvoorbeeld het verschil tus­ de Media - de toezichthouder sen amusement met en zonder namens de overheid - erop toe­ pretentie en wie maakt dat uit? zien of de omroepen de wet Wat is Nederlandstalige muziek, goed naleven'. Het is zoals Van amusement of cultuur? En wat der Laan in haar toelichting aan­ is een soap, opnieuw amuse­ geeft 'niet zo dat amusements­ ment of cultuur? Volgens de programma's per definitie commissie eind vorig jaar pre­ plan zoals het er nu ligt het toelichting die staatssecretaris verdwijnen. Amusementspro­ senteerde, werd al gesteld dat einde betekent van het verzuil­ voor de Media, Medy van der gramma's die invulling geven de rol van de overheid is 'het de omroepsysteem betwijfelt Laan, heeft gegeven op het aan de taken van de publieke waarborgen van de publieke Nederveen echter. "Ik durf wat kabinetsstandpunt ten aanzien omroepen (educatie, cultuur, omroeptaken als: objectieve dat betreft geen voorspelling van amusement 'is het niet kunst, nieuws, opinie en maat­ en onafhankelijke nieuwsvoor­ te doen." aan haar te bepalen welke pro­ schappelijk debat) zullen zeker ziening, het bevorderen van Of ontzuiling een van de doel­ gramma's straks wel en welke een plek houden binnen de pro­ cultuur, het bevorderen van stellingen van het kabinets­ niet mogen worden gemaakt. grammering'. educatie, het verzekeren van plan is, betwijfelt ook Van Uitgangspunt van het media­ informatie en voorlichting over Doodewaerd. "In elk geval beleid is en blijft dat de staats­ Verzuild omroepsysteem en voor minderheden en het niet volgens het CDA", stelt secretaris geen directe inhou­ Ruud Nederveen, voorzitter verzorgen van programma's hij. "Zij denken de zuilen met delijke bemoeienis heeft met van de partijcommissie Cultuur van nationale betekenis'. "De dit voorstel juist te hebben hetgeen omroepen uitzenden. en Media van de VVD, kan zich rol van de overheid is volgens gerestaureerd. In het plan Het is de taak van de nieuw te grotendeels vinden in de taken ons dus niet het in stand hou­ wordt immers gepleit voor vormen Raad van Bestuur van die het kabinet voor de publieke den van de stonehenge van maatschappelijke inbedding de publieke omroep om samen omroep ziet weggelegd. In het een verzuilde samenleving, het en weerspiegeling van stro­ met de omroeporganisaties de rapport Publieke Omroep- huidige publieke bestel", aldus mingen in de publieke programmering en daarbinnen functies in 2005 & 2010 dat de Nederveen. Of het kabinets­ omroep."

politiek f -| niet verbaasd over de ideeën op ontwikkelingen in media­ van Nederveen. "In de 12,5 gebruik en de (onvolkomen) jaar dat ik nu voorzitter ben representativiteit van de van de Tros heb ik zelden de bevolking in de publieke VVD op mijn pad gevonden als omroep. Het kabinet onder­ warm pleitbezorger voor de bouwt echter niet dat het publieke omroep." Nederveen: voorstel leidt tot een betere "Het is waar dat de partijcom- structuur dan de huidige." missie de adequate invulling Van Doodewaerd: "Een voor­ van de publieke functies voor­ beeld. In het debat in de opstelt. Als daar een publieke Tweede Kamer stelde de omroep voor nodig is, dan zijn staatssecretaris dat het centra­ wij een warm pleitbezorger le probleem van de publieke voor die publieke omroep. omroep erin was gelegen dat Maar wij menen dat voor de bepaalde doelgroepen, zoals adequate invulling van de jongeren, te weinig worden publieke functies de overheid bereikt. Los van de vraag of zich veel beter kan richten op deze bewering juist is, valt de programmafinanciering in paradox op dat het kabinet plaats van het in stand houden enerzijds stelt dat jongeren van een zuilengalerij." van nu 'een sterke oriëntatie hebben op audiovisueel amu­ Centrale doelstelling? sement' en dat het anderzijds Wat de Tros-voorman in het voorstelt om 'amusement' als plan zoals het er nu ligt met genre te elimineren uit het name tegenvalt, is dat een cen­ programma-aanbod van de trale doelstelling ontbreekt. publieke omroep." "Het is mij niet duidelijk welk Ook volgens Nederveen ont­ probleem men precies heeft breekt een echte basis onder willen oplossen. Er worden de plannen. "Het plan zoals wel doelstellingen genoemd: het er nu ligt, is in mijn ogen de noodzaak om in te kunnen slechts een eerste stap op weg Programmasubsidies belang met de realisatie van spelen op technologische ver­ naar een verandering van het In bepaalde opzichten gaat de de inhoud als uitgangspunt. anderingen en een antwoord gehele omroepbestel. Maar partijcommissie Cultuur en Niet langer instellingssubsidies Media nog verder dan het aan omroepen dus, maar pro­ kabinetsplan. Zo vindt zij, zoals grammasubsidies. Een omroep, Nederveen het formuleert, 'dat publiek of commercieel - dat bepaalde publieke taken ook verschil bestaat in onze ogen prima door de markt kunnen niet meer - schrijft zich vervol­ worden ingevuld en dat deze gens in om een programma te taken mogelijk zelfs via andere mogen maken waarvan de multimediale mogelijkheden overheid vindt dat het er moet kunnen worden gerealiseerd, komen, bijvoorbeeld een pro­ ook cross media'. "Laat aan de gramma met als onderwerp markt wat de markt kan doen. Nederlandse literatuur. Om­ Creëer een Fonds voor de roepbeleid op het niveau van Publieke Omroeptaak en finan­ programma's en niet op het cier daaruit programma's in niveau van omroepen." het kader van het publiek Van Doodewaerd toont zich

12 politiek eigenlijk zouden we moeten Duitse publieke collega's sco­ krachtig productiebedrijf op te merciële zenders en kabelex­ beginnen met een publiek ren volgens dit onderzoek zetten. Dit moet continuïteit ploitanten om zo nieuwe bestel met een beperking van aanmerkelijk lager." bieden wat betreft werkgele­ manieren te creëren om onze de huidige radio- en televisie­ programma's bij de kijker te zendtijd tot twee reclamevrije krijgen. Volgens ons is dit tv-netten en drie radiozen­ namelijk binnen de nieuwe ders." plannen van het kabinet moge­ Opnieuw woorden waar Van 'Al die tijd dat ikTros-voor- lijk. Daarnaast gaan we uiter­ Doodewaerd niet van opkijkt. aard onze professionele mer- "Waar de VVD en de politiek in zitter ben, heb ik zelden de chandisingorganisatie verder zijn algemeenheid nogal eens ontwikkelen, met name op het aan voorbijgaan, is de hoge W D op mijn pad gevonden gebied van evenementen, rei­ waardering door de kijkers zen, educatie en cursussen. Of van de publieke omroep. Met als warm pleitbezorger voor we dus uit het veld geslagen een marktaandeel van 34 pro­ zijn? Nee, dat niet, verbaasd cent scoren we hoger dan de over de plannen zijn we wel, legitieme portie, waar we de publieke omroep.' maar verslagen zeker niet. We recht op zouden hebben blijven de burger centraal stel­ gezien het aantal 'netten' in len. Niet opvoeden of verhef­ Nederland. Natuurlijk is dit Fundament genheid voor de 150 mensen fen, maar centraal stellen. We aandeel de laatste jaren terug­ Ondanks de voortdurende die de Tros in dienst heeft en behoren niet bij een politieke gelopen, maar dat komt politieke tegenwind die de daarnaast beperkt formats stroming of bij een geloof. We omdat er steeds meer zenders Tros ondervindt, laat Van leveren binnen het publieke vormen dan ook geen zuil, bijkomen. Bovendien blijkt uit Doodewaerd zich niet uit het bestel en onbeperkt daarbui­ maar een fundament en dat onafhankelijk onderzoek van veld slaan. Integendeel; het ten. Met andere woorden aan zullen we in mijn ogen blijven." bureau McKinsey dat we op overlevingsscenario heeft hij commerciële zenders en het gebied van efficiëntie al klaarliggen. "Ik ben als voor­ kabelexploitanten onder eigen Tekst: Sandra Kagie hoger scoren dan de meeste zitter en directeur van de Tros merk of sub-brand. We zijn Fotografie: Hans van Asch ons omringende landen. verantwoordelijk voor de con­ hiertoe al in onderhandeling Binnen Europa scoren alleen tinuïteit van merk, werk en ver­ met een groot bestaand pro­ de Finnen en de Belgen beter eniging. Ons doel als omroep­ ductiebedrijf. We gaan als als je kijkt naar wat een uur vereniging is daarom binnen Tros dus kiezen voor de store- televisie gemiddeld kost. De drie jaar, de nieuwe plannen in-the-store strategie. We BBC en bijvoorbeeld onze treden in 2008 in werking, een gaan zendtijd inkopen bij com­

politiek j 3 europees beleid Bruto voor Brussel, netto voor Nederland

In financieel opzicht was 1992 voor Nederland inderdaad een belangrijk jaar. Tot die tijd was Den Haag netto-ontvanger, sinds­ dien betalen we jaarlijks meer aan Brussel dan we ervan terug­ krijgen. Sinds 1984 kreeg de ijzeren vuist van Iron Lady Margaret Thatcher het voor elkaar dat Londen een deel van de nettobij- drage via een zogenaamde 'rebate' terugkreeg. De afgelopen twintig jaar heeft Groot-Brittannië in die gunstige positie ver­ keerd, ten koste van een aantal andere lidstaten, alhoewel het desondanks officieel nog steeds een nettobetaler is. Toch had het financiële plaatje voor Nederland er volgens Jan Mulder al der­ tien jaar lang een stuk gunstiger kunnen uitzien.

Patstelling "In 1992 is de landbouwpolitiek hervormd. Toen werd onder meer beslist dat voor een aantal producten, zoals graan, in het vervolg geleidelijk aan wereldmarktprijzen zouden worden betaald. Omdat Nederland via de haven van Rotterdam veel graan en andere landbouwproducten transporteert, ontvingen wij vanaf dat moment minder exportsubsidies. Die nadelige ver­ andering was een uitstekende gelegenheid geweest om onze positie van nettobetaler aan te kaarten en te veranderen. Het gerucht gaat dat Den Haag die kans voorbij heeft laten gaan

Jan Mulder omdat de toenmalige premier, Ruud Lubbers, voorzitter van de Commissie wilde worden. Boze tongen beweren dat dit de duur­ ste sollicitatie ooit is geweest." In de weken vóór het referendum over het grondwettelijk ver­ Lubbers' partijgenoot en opvolger, Jan Peter Balkenende, heeft drag, wees vooral het 'nee'-kamp er vaak op dat Nederland tijdens de laatste Europese top in Brussel zijn politieke poot wél meer aan Brussel betaalt dan het ontvangt. Ook de liberalen stijf gehouden, maar zonder veel resultaat. De top eindigde in een patstelling. Zes jaar eerder was er meer succes, minister willen dat de inkomsten uit en de betalingen aan Europa met Zalm bedong destijds onder andere dat de lidstaten voortaan elkaar in evenwicht komen en voegden daartoe al enkele niet tien, maar vijfentwintig procent van de inkomsten uit doua­ malen de daad bij het woord. Minister Zalm heeft reeds in nerechten mochten houden. Mulder: "Als je dan met Rotterdam 1999 een eerste belangrijke stap gezet. De liberale de grootste haven ter wereld bezit, zet je echt een stap in de goede richting." Europarlementariër Jan Mulder vindt net als Zalm dat het cor­ rectiemechanisme dat nu slechts voor één land bestaat, name­ Correctiemechanismen lijk Groot Brittannië, dient uitgebreid te worden tot alle lan­ Los van de grote politieke gebaren is er sinds de jaren negentig den die nettobetaler zijn. al een aantal kleinere correctiemechanismen in gang gezet, die

14 politieki de Nederlandse financiële positie binnen Europa op middellange niet uitsluitend door Europa betaald te worden. "Als in Frankrijk termijn hoe dan ook zullen verbeteren. "Het leeuwendeel van de het platteland aantrekkelijker wordt, is dat goed voor de Franse Europese begroting, namelijk vierenveertig procent, ging tot rurale economie en voor het toerisme. Het is dus niet meer dan dusver naar landbouw", vervolgt Jan Mulder. "In de nieuwe logisch dat de Franse staat een deel van de kosten voor zijn reke­ voorstellen voor de financiële perspectieven staat dat dit percen­ ning neemt. Voor het landbouwbeleid geldt dat de gemeen­ tage geleidelijk moet dalen tot dertig. Bovendien moeten we het schappelijke landbouwmarkt behouden moet blijven. Eventuele beschikbare geld sinds de uitbreiding van vorig jaar niet langer nationale cofinancieringen moeten door Brussel bepaald en over vijftien, maar over vijfentwintig lidstaten verdelen. Tenslotte gecontroleerd worden, zodat geen concurrentievervalsing kan betekent de inflatiecorrectie op dit landbouwbudget van amper ontstaan. Het principe van cofinanciering geldt nu al bij de beste­ één procent per jaar in feite ook een vermindering." ding van gelden uit de structuurfondsen om de economische Europa springt relatief zuinig om met het geld. "De afgelopen ontwikkeling van achtergebleven gebieden te stimuleren. Alleen tien jaar zijn de nationale begrotingen van de lidstaten gemid­ in arme lidstaten neemt Brussel geen vijftig, maar vijfenzeventig deld met een kwart toegenomen, de Europese begroting is ech­ procent van het bedrag voor zijn rekening. Het verlenen van gel­ ter met slechts acht procent gestegen. Dat is mede te danken aan den uit de structuurfondsen aan rijke landen staat terecht onder de zuinigheid van het EP. Toen de Europese Commissie onlangs druk. Ik stel voor dat de rijke lidstaten een groter gedeelte zelf voorstelde, in het kader van de financiële perspectieven, 1,14 gaan financieren. Door privé-kapitaal aan te spreken, kunnen procent van het Europese BNP door Brussel te laten uitgeven, projecten net zo goed medegefinancierd worden. Verder vind ik hebben wij als Europees Parlement voorgesteld die bijdrage tot het van belang dat de Europese Investeringsbank hierin een gro­ 1,07 procent te beperken. Parlementen vragen door de bank tere rol kan spelen, zodat het midden- en klein bedrijf gestimu­ genomen altijd méér financiële middelen. Ons voorstel was dus leerd wordt." een unicum in de parlementaire geschiedenis." Stok achter de deur Inkomenssteun In de tijdelijke commissie van het EP over de financiële perspec­ Nederland ontvangt relatief weinig landbouwsubsidies. De inten­ tieven is een, mede door Mulder ingediend, amendement aan­ sieve pluimvee- en varkenshouderij komt net als de tuinbouw­ genomen waarin wordt geëist dat er meer evenwicht komt in de sector nauwelijks voor subsidie in aanmerking. Mulder: financiële bijdragen van de verschillende nettobetalers. Mulder: "Zeventig procent van onze landbouw stelt het al zonder "Nederland is één van de zes landen die nettobetaler is. Eén van Europese gelden. Jammer genoeg is een regeling voor de ene de andere is Duitsland, niet bepaald de minst belangrijke lidstaat. sector niet automatisch ook geldig voor de andere. De huidige Het parlement heeft helaas enkel adviesrecht over de inkomsten hervormingen van het beleid zijn ook aanzienlijke verbeteringen. voor de 104 miljard euro grote begroting, maar wel medebeslis­ Vroeger werd de boer betaald om maar zoveel mogelijk te pro­ singsrecht over de uitgaven ervan. Er moet een acceptabele duceren voor kunstmatige of zelfs voor niet-bestaande markten, oplossing komen. De uiteindelijke resolutie waarin dit alles werd met melkzeeën en vleesbergen als gevolg. Nu krijgt de landbou­ beschreven, werd met ruime meerderheid goedgekeurd. De wer inkomenssteun in ruil voor het voldoen aan strenge eisen op Europese top liep uit op een patstelling, maar deze motie vormt het gebied van dierenwelzijn, voedselveiligheid en milieu. In het zo'n krachtige stok achter de deur dat er ruim vóór 1 januari 2007 kader van de Wereldhandelsorganisatie is het tot nu toe helaas een beslissing zal moeten worden genomen. Ongetwijfeld zal dat niet toegestaan om dezelfde dierenwelzijn- en milieueisen aan een compromis zijn, maar in combinatie met de correctiemecha­ de import van landbouwproducten van elders te stellen. Als we nismen die toch al in Nederlands voordeel werken, zal de uit­ in de toekomst meer willen investeren in recreatie en natuuront­ komst ervan zijn dat de balans tussen betalingen aan en steun­ wikkeling, dan moeten boeren daar een belangrijke rol in gaan gelden uit Brussel die zoveel jaren zoek was weer gevonden zal spelen. De kostprijs voor het onderhoud per hectare is een stuk worden." hoger als we dit uit handen zouden nemen van de boeren en toe­ vertrouwen aan van instellingen als bijvoorbeeld Staatsbosbeheer. Tekst: Jeroen Kuypers Boeren kunnen veel goedkoper en effectiever ervoor zorgen dat Fotografie: Hans van Asch de biodiversiteit en het landschap behouden blijven."

Cofinanciering Landbouw- en plattelandsbeleid moet volgens Jan Mulder een Alliance of Liberals and Democrats for Europe Alliance des Démocrates et des Libéraux pour l'Europe belangrijk Europees beleidsdomein blijven, zoals in 2002 reeds is afgesproken voor de periode tot en met 2013. Dit hoeft echter Onder auspiciën van de Liberale Democratie fractie in het Europees Parlement

politiek; 15 REAL MOON

Horloge Atelier Christiaan van der Klaauw Burgemeester Falkenaweg 97 8442 LB Heerenveen Tel. / Fax: +31 (0)513 624 906 www.klaauwwatches.nl maatschappij

Dilemma tussen vrijheid, maatwerk en zekerheid in de zorg

Zijn ouderen, chronisch zieken en gehandicapten beter af met Anouchka van Miltenburg, der in Culemborg, ziet de een minimum aan vastgelegde rechten of bij de vrijheid van gemengde gevoelens over de WMO vooral als een enorme WMO. Aan de ene kant is zij uitdaging om goede dingen te gemeenten het eigen welzijnsbeleid volledig te bepalen? positief over de kansen die de doen voor zijn inwoners. Hij Deze vraag raakt het hart van de toekomstige Wet op de WMO biedt om mensen met vindt dat het wetsvoorstel Maatschappelijke Ondersteuning. Een discussie tussen een een beperking actief bij de hem als gemeentebestuurder landelijk en een gemeentebestuurder. samenleving te betrekken. een duidelijke regierol toebe­ Eenzaamheid blijkt namelijk de deelt en hem riant ruimte grootste bedreiging voor oude­ geeft voor lokale beleidsvrij­ De Tweede Kamer behandelt woordelijk te maken. Daarnaast ren en chronisch zieken. "De heid. Zijn grootste angst is dit najaar de Wet op de Maat­ wordt de gemeente verant­ gemeente lijkt de beste kaarten juist dat de Tweede Kamer in schappelijke Ondersteuning. woordelijk voor het organise­ in handen te hebben om daar­ de WMO zoveel plichten gaat Dit wetsvoorstel beoogt de ren van huishoudelijke hulp die aan iets te doen. Aan de andere inbouwen voor gemeenten, maatschappelijke ondersteu­ nu nog onder de AWBZ valt. kant betekent de WMO ook een dat hij aan het leveren van ning van mensen met een inperking van verzekerde rech­ maatwerk voor zijn inwoners beperking - met name chro­ Gemengde gevoelens ten, en dus zekerheden, voor niet toekomt. nisch zieken, gehandicapten en De Tweede-Kamerfractie van zorg die tot nog toe onder de ouderen - te verbeteren door de VVD heeft tot dusver, bij AWBZ valt." Zekerheid de gemeente daarvoor verant­ monde van woordvoerder Henk Wichgers, VVD-wethou- De inzet van Wichgers is dat

17 maatschappij

zijn 'klanten' - de inwoners van zorg krijgt. Wichgers: "Via de Getouwtrek keuzevrijheid gekregen, ook de gemeente die hulp en indicatiestelling van de De AWBZ, de Algemene Wet zijn er tal van mogelijkheden ondersteuning nodig hebben - AWBZ." Van Miltenburg: "Maar Bijzondere Ziektekosten, kwam gekomen om chronische zorg zo min mogelijk merken van de die indicatiestelling voor er in 1968 om onverzekerbare te krijgen zonder in een instel­ veranderingen. Hij gaat er huishoudelijke zorg gaat ver­ ziektekosten te dekken. Het ling te wonen, extramurale voorlopig vanuit dat iedereen dwijnen. Bovendien is die ging toen om de kosten van zorg. die momenteel vanuit de landelijk vastgesteld. Als je je langdurige opname in een In 1967 hoefden gemeenten AWBZ huishoudelijke hulp verzet tegen landelijke instelling voor lichamelijke of meestal geen speciaal beleid krijgt, dat straks ook via de regels, zou je deze ook moe­ psychiatrische ziekten of om te hebben voor inwoners met gemeente krijgt, waarschijnlijk ten verwerpen?" Wichgers: verpleeghuiszorg. In die tijd een beperking. In de 2 1 e via dezelfde zorginstelling. "Vooralsnog is dit wat ik heb. woonden mensen met derge­ eeuw wonen veel mensen Zelfs diegenen die nu vanuit de De praktijk zal leren wat lijke aandoeningen meestal in met een beperking gewoon in AWBZ een Persoonsgebonden anders moet. Mensen willen zorginstellingen, vaak in de de wijk, in hun eigen huis of in Budget (PGB) ontvangen, kun­ uiteindelijk de zekerheid dat bossen. In verpleeghuizen leef­ een beschermde woonvorm. nen dat in Culemborg behou­ ze wat kunnen verwachten den toen voornamelijk zwaar "Extramuralisering was rijks- den. "Het leveren van huis­ van de gemeente Culemborg chronisch lichamelijk zieken of overheidsbeleid. Nagelaten houdelijke zorg is een vak dat en die zekerheid wil ik hen gehandicapten. Dementerende werd duidelijkheid te schep­ professionals moeten doen. bieden." Van Miltenburg: "Ik ouderen waren er nog niet pen over wie verantwoordelijk De gemeente moet garant wil vastgelegd hebben in de zoveel en bejaardenoorden was voor het welzijn en de staan voor de kwaliteit. wet wanneer en voor wie waren een gemeentelijke ver­ ondersteuning van de cliënten. Voorlopig zie ik niet dat gemeenten in ieder geval iets antwoordelijkheid. Sindsdien is In de hoofden van bestuurders schoonmaakbedrijven die moeten doen. Wat voor soort veel veranderd in wat de kwam maatschappelijke parti­ kennis in huis hebben." hulp de gemeente dan biedt Nederlander verwacht van cipatie vanzelf. Politici zijn Van Miltenburg vraagt zich af en in welke vorm, dat is dan chronische zorg. Niet alleen vooral idealisten, die hopen hoe bepaald wordt wie die lokaal beleid." hebben patiënten steeds meer dat iets moois tot stand komt", lacht Van Miltenburg vierentwintiguurs oproepdienst komen in bijvoorbeeld zo'n hebben. Die moeten kunnen verontschuldigend. opereren." wijkpanel en ook oplossingen rekenen op de overheid. Ik kan Zorgverleners zagen dat in de Van Miltenburg is enthousiast voor hun problemen moeten daar niet lichtvaardig over praktijk echter niet gebeuren en over het plan, maar vraagt zoeken, komen ze wellicht tot doen." vingen waar mogelijk mensen zich af of de regierol van de ideeën waarop wij, bestuur­ op. "Vaak ontstaat een enorm gemeente wel stevig genoeg ders, nooit zouden komen." Bescherming getouwtrek tussen instellingen is neergezet in de WMO. Van Miltenburg vreest de keer­ en gemeenten over verant­ "Instellingen zijn niet gek, die Andere belangen zijde van vrijheid, namelijk dat woordelijkheden, zonder resul­ weten dat ze voordeel hebben De WMO, zoals de staatssecre­ gemeenten dan ook de vrijheid taat voor de betrokken mensen. bij vroegtijdig meedoen met taris die nu heeft voorgesteld hebben zaken te laten. "De Extramuralisering, ontstaan de WMO. Maar welke sancties aan de Tweede Kamer, geeft WMO is er vooral voor mensen vanuit de beste intenties, ein­ heeft de gemeente als instel­ de gemeente een enorme vrij­ die door hun ziekte, handicap of digt voor hen niet zelden in lingen niet meedoen, onrede­ heid voor het voeren van door ouderdom heel kwets­ grote eenzaamheid." lijke voorwaarden stellen of eigen beleid. Die vrijheid zegt baar zijn; die vaak minder niet alle informatie prijsgeven Wichgers hard nodig te hebben goed voor zichzelf kunnen Regiorol die nodig is voor het formule­ om voor zijn inwoners het beste opkomen. Het was en is mijn De WMO is de eerste wet die ren van pro-actief beleid?" beleid te formuleren. "Dat wil stelling dat niet alleen de dat beoogt te veranderen. De Wichers geeft toe dat hij nau­ toch iedere gemeente, daar financiële positie van een gemeente moet oog krijgen welijks iets daartegen kan twijfel je toch niet aan?", vraagt gemeente het voorzieningen­ voor deze groep inwoners en doen. Hij gaat er vanuit dat hij. "Niet aan de goede intenties en ondersteuningsniveau mag actief gaan bijdragen aan het iedereen het beste voor heeft van alle gemeentelijke bestuur­ bepalen. Deze doelgroep ver­ oplossen van hun problemen. met de klanten en dat die ders", reageert het liberale dient een betere bescherming." Van Miltenburg, en ook klant bovendien zijn stem ook Kamerlid. "Maar er zijn situaties Wichgers reageert gedecideerd: Wichgers, denken dat de kan laten horen. Daarin geeft waarin voor een gemeente ook "In mijn gemeente is het, meest voor de hand liggende Van Miltenburg de gedreven andere belangen tellen. Je kan mede dankzij de VVD, al jaren­ manier het bundelen van ver­ wethouder gelijk. nog zo hard het beste voor je lang de afspraak dat van iedere schillende vormen van hulp is burgers willen, soms moet je uit euro voor de gemeente er ook die de gemeente al biedt en Betrokkenheid twee kwaden kiezen en dat kan een voor de bevolking wordt het organiseren van een cen­ Een goed georganiseerd cliën­ ten koste gaan van ondersteu­ bestemd. Ook bij bezuinigin­ traal ontmoetingspunt in iede­ tenpanel is een must om de ningsbeleid voor je bevolking. gen hanteren we dit uitgangs­ re wijk. Geen afzonderlijke WMO goed te laten werken. In De afgelopen jaren is er op punt. Het heeft ertoe bijgedra­ plekken per doelgroep, maar Culemborg wordt gewerkt met lokaal niveau her en der heel gen dat Culemborg een sociale een gezamenlijke plek, vindt wijkpanels, die zelfs een eigen wat welzijnsbeleid wegbezui­ stad is met een hoog voorzie- Wichgers. Vooruitlopend op budget voor wijkverbetering nigd. Gemeenten zijn bijvoor­ ningenpeil. Ik ben van plan dat zijn regierol in de WMO heeft hebben. Over de besteding beeld steeds minder geneigd ook met de WMO zo te laten." hij het initiatief genomen om ervan heeft het gemeentebe­ mee te werken aan schuldsane­ Volgens Van Miltenburg toont te komen tot een woon-wel- stuur niets te zeggen. "Je ring. Ook bezuinigden veel deze opmerking aan dat een zijn-zorgzone. De woningcor­ moet zo veel mogelijk verant­ gemeenten op het maatschap­ ander doel van de WMO, meer poratie, de ouderenzorg, de woordelijkheid neerleggen bij pelijk werk, toch ondersteu­ betrokkenheid bij de lokale thuiszorg en de RIBW (Regio­ mensen zelf. Dat verhoogt de ningsbeleid pursang." democratie, gaat lukken: "De nale Instelling Beschermd betrokkenheid bij wat er Als Wichgers zijn verwachting lokale invulling van de WMO Wonen) doen allemaal mee. gebeurt in hun omgeving", uitspreekt dat slechts een klein zal een belangrijke graadmeter Van VWS heeft hij een subsidie stelt Wichgers. Van Miltenburg percentage van de gemeenten worden bij gemeenteraadsver­ op zak voor een restaurant- trekt die lijn door naar de slecht zal gaan presteren, kiezingen." voorziening en met de aan­ WMO: "Ik denk dat mensen de reageert Van Miltenburg fel: koop van grond is een begin beschermde woonvormen niet "Het is rustgevend om over gemaakt. "Hier profiteert de expres links laten liggen. Ze kleine percentages te spreken, hele wijk van. Vanuit een cen­ hebben alleen nooit een reden maar die percentages verte­ traal punt kun je wijkgericht er 'iets' mee te doen. Als ze de genwoordigen mensen die werken en kan eventueel een bewoners ervan tegen gaan hulp en ondersteuning nodig Fotografie: Hans van Asch

politiek buitenland

Liberalisme langs de breuklijn

Terwijl het Ijzeren Gordijn in Europa allang is verdwenen, worden het noorden en het zuiden van Korea nog altijd van elkaar gescheiden door een muur van prikkeldraad langs de 38e breedtegraad. Ook in Zuid-Korea zelf loopt er echter sinds de wapenstil­ stand van 1953 een minder zichtbare, maar even diepe breuklijn: die tussen de con­ servatieve kliek van gene­ raals, grootgrondbezitters en industriëlen enerzijds en de liberale middenklasse ander­ zijds. Na de succesvolle demo­ cratisering van de jaren tach­ tig zijn er bovendien nieuwe breuklijnen bijgekomen.

In 1958 waren het BNP van Ghana en dat van Zuid-Korea ongeveer gelijk. Nog geen vijf­ tig jaar later is Ghana nog altijd een arm derdewereld­ land en is Zuid-Korea uitge­ groeid tot de op tien na groot­ ste economie ter wereld. Dit voorbeeld wordt te pas en te onpas naar voren geschoven door liberale ideologen om de kracht van het Oost-Aziatische model van geleidelijke demo­ cratisering te onderstrepen. Newsweek commentator Fareed Zakaria bijvoorbeeld beweert in zijn drie jaar gele­ den verschenen boek 'De toe-

20 politieki komst van vrijheid - de para­ dent Kim Dae Jung, werd in kelijkheid niets gratis. Japan Japanse Handelsmaatschappij doxen en schaduwzijden van augustus 1973 zelfs maar ter­ zocht vooral een markt om sur- toe dat van elke lening gemid­ democratie' dat de Zuid- nauwernood van executie plusproducten tegen een rela­ deld acht procent in de vorm Koreaanse dictator Park gered, dankzij het persoonlijk tief hoge prijs te slijten en van steekpenningen verdween Chung-Hee met het krachtig ingrijpen van de Amerikaanse goedkope arbeidskrachten in de zakken van Koreaanse ter hand nemen van de econo­ ambassadeur. De geschiedenis voor dependances van zijn ver­ politici en zakenlieden. Die cor­ mische ontwikkeling, op ter­ van de oppositie tegen de vuilende industrieën. De Zuid- ruptie leidde uiteindelijk ook tot mijn zijn eigen politieke graf generaals is er trouwens voor­ Koreaanse economie raakte in het roekeloos vermeerderen groef. Dertig jaar onderdruk­ al één van tegenslagen toenemende mate verstrengeld van de schulden. Dat de king was geen sinecure, maar geweest. Pas in 1987 was de met de Japanse. Bovendien Aziatische crisis van 1996 zo een 'gedwongen' democrati­ tijd van nepconstituties en exporteerde het keizerrijk de hard aankwam in Zuid-Korea, sering en liberalisering van staatsgrepen voorbij. kartelstructuur van zijn grote had veel te maken met het het door oorlog verwoeste bezwijken van enkele Chaebols land, had Zuid-Korea volgens onder hun torenhoge schul­ hem slechts in een staat van De Zuid-Koreanen hebben denlast, met het geruchtma­ politieke chaos en economi­ kende faillissement van auto- sche stagnatie gehouden en mobielbouwer Daewoo als dus tot een tweede Ghana hun vrijheid allerminst in de gevolg. De opeenvolgende gemaakt. In de schaduw van liberale presidenten hebben de dictatuur ontstond een schoot geworpen gekregen. geprobeerd de conglomeraten 'civil society' die nu de beste open te breken en te laten her­ waarborg vormt voor een sta­ structureren, met wisselend biele democratie. succes. Bijna twintig jaar na de geslaagde democratisering Oppositie worstelt Zuid-Korea dus niet Er valt veel te zeggen voor alleen in politiek opzicht met de Zakaria's stelling, maar zoals erfenis van de dictatuur. met alle schematische voor­ stellingen is ze iets te simplis­ Driestromenland tisch om helemaal waar te zijn. De financiële crisis en de reces­ Duurzame economische ont­ sie van de jaren 1996-1998 wikkeling is een voorwaarde bracht ook een nieuwe breuk­ voor duurzame democratise­ lijn aan het licht. Tijdens de dic­ ring, maar geen garantie. De tatuur vormden liberalen en Zuid-Koreanen hebben hun socialisten vaak een gezamen­ vrijheid allerminst in de schoot lijk front. De burgerbeweging geworpen gekregen. Massale had nooit zoveel gewicht in de studentenprotesten, grootscha­ Chaebols en corruptie ondernemingen. De Chaebols, schaal kunnen leggen als ze lige stakingen en zelfs een Ook het economisch succes de gigantische Koreaanse fami­ niet geruggensteund was door complete lokale burgeropstand van Zuid-Korea heeft een scha­ liebedrijven, zoals Samsung en een militante arbeidersbewe­ (eindigend in het beruchte duwzijde. De industrialisatie Hyundai, die een groot deel ging die in staat was complete bloedbad van Gwanju van 27 kwam pas goed op gang hal­ van de nieuwe werkgelegen­ industrieën plat te leggen. Het mei 1980) waren nodig om de verwege de jaren zestig, mede heid en economische groei militaire bewind beschuldigde militaire dictatuur te bestrijden. onder impuls van het buurland voor hun rekening namen, tegenstanders steevast van De moedige leiders van de Japan. Het ambitieuze groei­ vormden een afspiegeling van crypto-communisme, maar in liberale oppositie riskeerden plan van de toenmalige dictator de Japanse Keiretsus. De intie­ werkelijkheid was de sympa­ meer dan eens hun leven en werd grotendeels gefinancierd me (familie)banden tussen thie voor het Noord-Koreaanse brachten vele jaren in gevan­ met Japanse schenkingen en grote ondernemers en politici bewind onder de aanhangers genschap of ballingschap door. goedkope leningen. Maar de werkten corruptie in de hand. In van de oppositie nooit erg Eén van hen, de latere presi­ voormalige bezetter gaf in wer­ de jaren zeventig gaf de groot. Toch streven liberalen en

politiek | 21

buitenland

socialisten sinds enkele jaren naamswijzigingen van de libe­ 'Zonneschijn' politiek fleemt en chanteert. Nu eens deels andere doelen na. Het rale partij is inmiddels nauwe­ Die erfenis wordt ongetwijfeld stelt het een definitieve vredes­ Zuid-Koreaanse politieke land- lijks nog te tellen (de romp verzwaard wanneer het zuiden regeling voor het schiereiland schap is uitgekristalliseerd in van het Democratische Partij van Korea met het noorden voor, dan weer dreigt het de drie stromen - met de conser­ van het Millennium herdoopte herenigd wordt. De Koreanen Amerikaanse troepen aan de vatieve Grote Nationale Partij zich dit jaar in Democratische zijn nationalistischer dan de andere kant van de demarcatie­ rechts, de aan de vakbonden Partij). Het is maar de vraag of Duitsers, ook al omdat het land lijn met atoombommen weg te gelieerde Democratische de voortdurende wisseling als natie veel ouder is dan het vagen. Maar de economische Arbeiderspartij links en de libe­ van naamplaatjes geen afkal- eeuwenlang versnipperde werkelijkheid achter deze poli­ rale Uri Partij in het centrum vingproces moet maskeren, Duitsland. Ondanks de herinne­ tieke fagade is grimmig: de van het spectrum. Een min of net zoals het onduidelijk is ringen aan de verwoestende Noord-Koreaanse bevolking meer symbolisch breekpunt waar het charisma op grond oorlog in de jaren vijftig is het lijdt geregeld regelrechte hon­ tussen de regerende Uri Partij van persoonlijke prestaties verlangen naar hereniging ger. Het communistische van de huidige liberale presi­ bewind overleeft dan ook enkel dent Roh Moo-Hyun en de link­ Bijna twintig jaar na de geslaagde dankzij de afpersingsmogelijk- se oppositie was de Zuid- heden van zijn kernwapenbezit, Koreaanse deelname aan de democratisering worstelt Zuid- dat Japan en de VS er telkens troepenmacht in Irak. De libera­ weer toe brengt het grote som­ len wordt hoe dan ook verwe­ Korea niet alleen in politiek opzicht men geld te geven. De kloof ten te pro-Amerikaans en met de erfenis van de dictatuur. tussen het welvarende en vrije teveel pro-business te zijn. De zuiden en het straatarme en gemiddelde Amerikaanse en geterroriseerde noorden is aan­ Europese politieke waarnemer zienlijk dieper dan die tussen constateert dan ook dat Zuid- het vroegere West- en Oost- Korea een 'normale' democra­ Duitsland. In zijn boek Het tie is geworden, met een 'door­ Einde van de Natiestaat uit snee' verdeling tussen links en 1995 waarschuwde de rechts over dezelfde thema's Japanner Kenichi Ohmae er als in de westerse wereld. dan ook voor dat de financiële last van een toekomstige her­ Prestige en populisme eniging veel zwaarder zal zijn Drie van de presidenten - Kim voor Zuid-Korea dan ze - nog Dae Jung, Kim Young Sam en altijd - voor de Bondsrepubliek Roh Moo-Hyun - waren tijdens is. De politieke last van miljoe­ de dictatuur dissident. Anders nen noordelijke kiezers die let­ dan Tsjechië heeft Zuid-Korea terlijk nooit enige vorm van dus niet één maar drie Vaclav democratie hebben gekend, zal Havels. Toch heeft deze status evenredig zwaar zijn. De verlei­ ook zijn schaduwzijde. Het overgaat in plat populisme. onder de bevolking groot. De ding voor een populist te stem­ persoonlijke prestige van Roh Zuid-Korea is een vitale, maar liberale politiek van toenade­ men zal groot zijn. Wil Zuid- Moo-Hyun is zó groot dat hij ook een jonge democratie en ring - het zogeheten 'zonne- Korea zijn liberale toekomst er in 2003 in slaagde een afzet­ het land zelf kent een lange schijn'-offensief - blijft dan ook veilig stellen, dan zal het zijn tingsprocedure wegens cor­ geschiedenis van dictatuur, populair, ondanks de dreiging personencultus definitief over­ ruptie van zijn tegenstanders, oorlog en bezetting waarin die er de laatste jaren van boord moeten gooien - hoeveel te frustreren door zijn krachtige leiderfiguren niet Pyongyangs bezit van kernwa­ de democratie ook te danken Democratische Partij van het altijd zo'n positieve rol hebben pens uitgaat. Kim Dae Yung heeft gehad aan individuele Millennium te laten scheuren gespeeld. De generaals die het kreeg er in 2000 zelfs, als een leiders. en zijn volgelingen de Uri land decennia hebben gere­ heuse Koreaanse Willy Brandt, Partij (zoveel als Onze Partij) geerd, laten dus ook een mas- de Nobelprijs voor. Het stalinis­ te laten stichten. Het aantal sapsychologische erfenis na. tische noordelijke bewind Tekst: Jeroen Kuypers

politiek; 23 in te rv ie w 'We willen gewoon goed geregeerd worden'

"Onze staat functioneert gebrekkig, hij is als het ware weggezakt in de modder van de samen­ leving in plaats van daarboven uit te rijzen, zoals het hoort." Frank Ankersmit, hoogleraar intel­ lectuele en theoretische geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, steekt zijn mening niet onder stoelen of banken. Ankersmit is als commissielid betrokken bij de totstandkoming van het Liberaal Manifest en is een liberaal in hart en nieren."Als je liberaal bent en een partij zoekt, kom je terecht bij de VVD. Maar dat wil niet zeggen dat ik alles onderschrijf dat in de par­ tij gebeurt en gezegd wordt."

Terug naar de staat, waar vol­ in de Middeleeuwen, in het aan de salarissen van die zie­ gens Ankersmit veel mee mis is feodalisme. Toen kon je amb­ kenhuisdirecteuren. Dat is toch en die in het Liberaal Manifest ten kopen, je had belasting­ te gek voor woorden!" een prominente plaats in­ pachters en allerlei publieke neemt. "Dat er veel mis is met bevoegdheden waren in de Duidelijke grenzen de staat, komt vooral doordat private sector te koop. Dat Op de vraag waarom je markt­ iedereen, zowel liberalen, leidde tot enorme misstanden. werking niet in de staat en de socialisten als christen-demo- Juist de liberalen kwamen overheid moet invoeren, ant­ craten aanhangers geworden daartegen zo'n twee eeuwen woordt Ankersmit: "De nor­ zijn van het zogenaamde neo- geleden in opstand. Zij zagen men en waarden van het liberalisme. En dat neo-libera- in dat een strikte scheiding bedrijfsleven en die van staat lisme is, anders dan de naam tussen de private en publieke en overheid zijn wezenlijk ver­ doet vermoeden, helemaal sector een voorwaarde is voor schillend. In het bedrijfsleven niet liberaal. Dat heeft met een goed functionerende en moet je zoveel mogelijk winst twee dingen te maken. fatsoenlijke staat. Dat is een maken in de concurrentie met Allereerst met de vervaging van de fundamenten van het andere bedrijven. Dat kun je van de grenzen tussen de liberalisme. En daar moet je niet zomaar introduceren in de publieke en de private sector, niet aan tornen, als je een staat. Er zijn ook geen andere tussen staat en samenleving, goede liberaal wilt zijn." overheden met wie de over­ zeg maar. En in de tweede Ankersmit meent dat het neo- heid een concurrentiestrijd plaats met het idee dat je liberalisme in feite terug wil aan zou kunnen gaan. Je zou marktwerking ook binnen de naar die feodale. Middel­ natuurlijk de overheid kunnen overheid in moet voeren." eeuwse toestanden: "Dan moet opdelen in een groot aantal je niet verbaasd staan, wanneer overheidjes die met elkaar Wantoestanden je dezelfde wantoestanden van gaan concurreren. Het lijkt er algemeen belang dient. Ankersmit gelooft dat je dit het feodalisme ook weer terug­ overigens op dat sommige Kortom; de normen en waar­ soort dingen pas in de gaten krijgt. Dan staat er wederom mensen dat tegenwoordig een den van het bedrijfsleven zijn krijgt wanneer je onze politiek een premie op zelfverrijking ten goed idee vinden, zoals con­ uitstekend voor het bedrijfsle­ en samenleving vanuit een koste van het algemeen currentie op het spoor en zo. ven. Maar dan ook alleen daar. langetermijnperspectief belang. En dan krijg je het soort Maar dat is rampzalig, dan ben Binnen de overheid hoort een beziet. "Neem de vervaging van dingen waar het in de par­ je terug in de Middeleeuwen, andere mentaliteit te bestaan. tussen de publieke en de pri­ lementaire enquêtes van de met die elkaar bevechtende Daar gaat het om het alge­ vate sector. Een historicus laatste tien jaar, zoals over de leenheren. Zonder dat er nog meen belang." weet dat je die vervaging had bouwfraude, om ging. Of denk een centraal gezag is dat het Inmiddels heeft de VVD dat

24 politiek komen welke delen van de en anonieme instanties, zoals overheid beter presteren dan de EU, ons leven in toenemen­ andere. Je moet nu zelf voor de mate zijn gaan beheersen." 'kwaliteit' zorgen. Vroeger Ankersmit pleit ervoor dat het deed de overheid dat. Dat leidt parlement beter wordt geïnfor­ ertoe dat de burger de over­ meerd door de diverse departe­ heid gaat wantrouwen. Meer menten. "Deze houden nu de nog, dat moet nu zelfs. Zoals boel op slot. Logisch, gezien de je als klant ook je leveranciers ministeriële verantwoordelijk­ altijd moet wantrouwen om heid, die het voor een minister niet opgelicht te worden. gevaarlijk maakt te veel open­ Bovendien er is een mooie uit­ heid van zaken te geven. Dat spraak van de politiek denker moet veranderen - ook dat Niklas Luhmann: 'vertrouwen staat overigens in het Liberaal is de reductie van complexi­ Manifest - door een onder­ teit'. Vertrouwen is de allerbe­ scheid te maken tussen 'ver­ langrijkste factor om het leven antwoordelijkheid' (responsi- overzichtelijk te houden. Een bility) en 'verantwoording overheid die het leven voor de afleggen' (accountability). Hier­ burger nodeloos ingewikkeld door kunnen de schotten die maakt, moet daarom niet ver­ tussen parlement en departe­ baasd staan als het vertrou­ ment zijn ontstaan gemakkelij­ wen in de overheid drama­ ker geslecht worden." tisch afneemt." Kloof Nemocratie Volgens Ankersmit is het ver­ Naast de privatisering wijt kleinen van de kloof tussen Ankersmit de verzwakking van burger en staat niet te berei­ de staat aan de scheve verhou­ ken middels staatsrechtelijke ding tussen het beleid (legisla­ hervormingen, zoals dat D66 tief) en de uitvoering (execu­ voor ogen staat. "Dat werkt tief). "De lijn tussen de burger juist averechts", betoogt en de staat is op dit moment Ankersmit. "De burger heeft een heel eenzijdige. Het komt doorgaans noch de tijd, noch er op neer dat de neergaande de belangstelling en noch het lijn, waarbij de staat alleen uit­ talent om het land te besturen. voert en de burger vertelt wat Daar hebben we juist politici Frank Ankersmit hij moet doen, overheerst. De voor. Wat de burger wil, is opwaartse lijn, die loopt van de behoorlijk en goed bestuurd burger naar de staat en waar worden. Daarom moeten we ook onderkend en is dat stand­ Vertrouwen het parlement zich bevindt, de staat aanpakken en ervoor punt op een aantal gebieden in Ankersmit ziet het verschijnsel raakt verstopt. We praten zorgen dat die weer goed het Liberaal Manifest gewij­ van 'vermarkting' als een tegenwoordig alleen nog maar functioneert. Als we dat berei­ zigd. Met name waar het gaat belangrijke reden waarom de over uitvoering en zelden meer ken zal de burger vanzelf weer om de verzelfstandiging van burger zo weinig vertrouwen over beleid. Doordat er geen vertrouwen in de politiek krij­ delen van de overheid binnen heeft in de overheid. "Vermark­ duidelijk beleid wordt gevoerd - gen. Daar ligt de opdracht van ZBO's (zelfstandige bestuurs­ ting van de overheid maakt waarbij de wil van het volk het liberalisme in onze tijd." organen - red.) die op dit het leven van de burger veel wordt uitgevoerd - ontstaat een moment zo'n zestig procent ingewikkelder. Je moet er als 'nemocratie': een regering door Tekst: Monique van Diessen van de overheid uitmaken. burger nu steeds achter niemand en waar onzichtbare Fotografie: Sake Elzinga

politiek 25 het gezicht

Het is een voorrecht tegenover innige band met zijn zeven jaar Henk Vonhoff te mogen zitten. oudere broer Jan, snel volwas­ Hij bezit een indrukwekkende sen. "Een van de dingen waar­ algemene ontwikkeling en een van ik me bewust werd, is dat schat aan politiek maatschap­ de overheid mensen niet pelijke ervaring. Bovendien is gelukkig, maar wel diep onge­ hij een boeiend prater met veel lukkig kan maken. Helaas heb­ gevoel voor humor, die niet ben we nu een overheid die schuwt zijn mening te geven. denkt dat ze mensen gelukkig Of zoals hij het zelf zegt: "Ik moeten maken. Dat genereert geef nooit ongevraagd advies, een enorme bemoeizucht over wel ongevraagde opinies." bijvoorbeeld te vette maaltij­ den en roken. In tegenstelling Vonhoff mag zijn mening tot wat zij pretendeert, dringt krachtig naar voren brengen, deze overheid zich veel meer de nuance ontbreekt daarbij in de persoonlijke levenssfeer niet. De afgewogenheid van dan mij lief is." zijn oordeel ontwikkelde zich al En zo zijn we met een reuzen­ in zijn jeugdjaren die getekend stap in het heden beland, werden door de oorlog. "Ik waarover Vonhoff veel te zeg­ woonde in Amsterdam West gen heeft. Want ondanks het en was als zeer mager en klein feit dat hij een rijke carrière dertienjarig ventje actief voor achter zich heeft als onder een organisatie die vanaf sep­ andere geschiedenisleraar. tember 1944 ondervoede kin­ Tweede Kamerlid, staatssecre­ deren in Amsterdam West taris van CRM (Cultuur, koppelde aan mensen die een Recreatie en Maatschappelijk maaltijd over hadden. Ik was werk), burgemeester van een koeriertje en moest te voet Utrecht en Commissaris van briefjes rondbrengen waarin de Koningin in Groningen, stond wie in aanmerking kwa­ voelt hij zich nog altijd maat­ men voor zo'n maaltijd." De schappelijk betrokken. Eén avondklok die maar tot acht van zijn grootste zorgen is de niet tot onderdanen uur 's avonds activiteit toe­ fundamentele ontwikkeling stond, dwong tot een hoog van de aantasting van burger­ werktempo. "Tussen halfzes rechten. "Burgers worden zo degraderen' en zeven uur moest de maal­ tot onderdanen gedegra­ tijd plaatsvinden en 's middags deerd. Juist als liberaal politi­ moest ik dat bijlopen. In hun cus hoor je voortdurend ondoordachtheid zegden men­ gemotiveerd te worden door sen soms een maaltijd toe, die de waarde van mensen in de Sommige VVD'ers hebben zo'n krachtig stempel op de poli­ dan werd afgezegd. Dan samenleving. Ik denk dat veel tiek en de maatschappij gedrukt dat ze geen introductie meer moest ik doorgeven aan men­ liberalen zich nu veel te mak­ nodig hebben. Henk Vonhoff is zo'n liberaal. Ondanks zijn sen die op zo'n maaltijd gere­ kelijk laten meeslepen door gevorderde leeftijd en de talloze functies die hij heeft kend hadden dat het niet door­ theorieën van massale bedrei­ ging. Dat was soms tragisch." gingen. Door zo te denken, bekleed, blijft hij maatschappelijk volop actief. "Ik heb van gaat de burger de overheid als onze samenleving unieke kansen gekregen en ik zie het als Georganiseerd wantrouwen vijand zien. Dat is heel gevaar­ mijn plicht aan de samenleving terug te geven wat ik kan. Dat Vonhoff werd door zijn oor­ lijk en het is een van de motie­ motiveert me elke dag weer." logservaringen en door de ven om tot directe democratie

26 politiek te komen. Democratie behoort is. En dat terwijl partijgenoot georganiseerd vertrouwen te Wim van Eekelen dat driekwart zijn, maar het is nu georgani­ jaar geleden al had geroepen." seerd wantrouwen." Het bewijst in Vonhoffs ogen nog maar eens de ernstige Beperkte democratie beperkingen die aan directe De tendens om vertrouwen democratie kleven, om maar te middels referenda terug te zwijgen over de organische winnen, bevalt Vonhoff geens­ maatschappelijke verbanden zins. "Er heerst naar mijn die erdoor bedreigd worden. gevoel een verkeerde opvat­ "De VVD hoort te worden ting over democratie die sinds opgebouwd vanuit haar afde­ het VVD-voorzitterschap van lingen en als je ervoor zorgt dat Bas Eenhoorn de partij is bin­ uit die afdelingen individuele nengemarcheerd. Het is name­ meningen naar boven kunnen lijk onjuist te denken dat direc­ sijpelen, dan behoud je een te verkiezingen en een directe combinatie van directe en indi­ volksinvloed vormen van recte elementen van inspraak. democratie zijn. Die gedachte Doe je dat niet, dan ontstaat is gebaseerd op een verwar­ fundamentele onevenwichtig­ ring van de begrippen 'volks­ heid. Helaas heeft het 'one soevereiniteit' en 'democratie'. man, one vote' zich ook van de Volkssoevereiniteit zegt bot­ VVD op een aantal terreinen weg dat de meerderheid gelijk meester gemaakt." heeft, terwijl democratie zegt dat de meerderheid beslist, Hartstocht met inachtneming van de De vader van ons democratisch .. 'Ik geef nooit gerechtvaardigde positie en stelsel, Thorbecke, waarschuw­ belangen van minderheden. de al voor het gevaar van die ongevraagd advies, Als je dat belangrijke verschil onevenwichtigheid. Maar het uit het oog verliest, krijg je maatschappelijk gebrek aan his­ misverstanden." torisch bewustzijn strekt zich wel ongevraagde opinies.' Vonhoff schreef in zijn in 1997 ook uit tot de politiek. Dat verschenen boek 'Vind ik wat ik betreurt de oud-geschiedenis- vond?' al kritisch over referen­ leraar Vonhoff. "Ik denk dat poli­ Hoewel hij goede herinnerin­ altijd gevonden dat ieder lid da als democratisch instru­ tiek ook met traditie te maken gen aan zijn parlementair poli­ van deze samenleving daaraan ment. Zo toonde het Europese heeft. Als je ziet wat er met de tieke jaren bewaart, ervoer een bijdrage heeft te leveren. grondwetsreferendum een zaal van de Tweede Kamer is Vonhoff ook zijn vele latere Daarbij komt het erop aan dat mankement in de vorm van gebeurd. Ik vind het onvoorstel­ maatschappelijke functies als op jouw manier, maar wel een onjuiste formulering van baar dat men het Kamerbreed vervullend. Sommige functies, goed, te doen. Mijn uiterste de voorgelegde vraag. "Het liet gebeuren dat een zaal waar waaronder het voorzitterschap norm is dat als ik voor de spie­ was volkomen duidelijk dat de alle groten uit onze parlemen­ van het Nationaal Park de gel sta ik een fatsoenlijk mens Europese grondwet geen taire geschiedenis hebben Hoge Veluwe en dat van wil zien." grondwet is, maar een bunde­ gestaan, werd vervangen door Unesco IHE, dat zich over ling verdragen met een aantal iets dat karakterloos en smake­ waterproblematiek van de Tekst: Baart Koster procedurele afspraken daar­ loos is. Dat feit alléén al wijst op Derde Wereld buigt, houden Fotografie: Hans van Asch over. De Kamer kwam er pas een ontstellend gebrek aan his­ hem nog dagelijks bezig. na het referendum achter dat torisch besef. En dat gaat veel Conform zijn levensfilosofie het volk een vraag was gesteld verder dan jaartallen wel of stort hij zich hartstochtelijk op over iets wat er helemaal niet niet kennen." elke taak die hij aanvat. "Ik heb

politieki 27 o p in ie

De cijfers liegen er niet om: we leven steeds ongezonder. Het percentage van mensen dat lijdt aan obesitas (zwaar overgewicht) is in de afgelopen jaren flink gestegen. Ruim veertig procent van de Nederlanders heeft overgewicht, waarvan tien procent ernstig. Nog zorgwekkender is Gedwo dat het juist ook heel jonge kinderen betreft. Deze ontwikkeling kost de gezondheidszorg jaar­ lijks veel extra geld. De directe kosten van roken, lichamelijke inactiviteit, ongezonde voeding en alcohol bedragen vier procent van het totale budget, zo'n 1,4 miljard euro.Tijd voor maatre­ gelen vinden veel politici en ook de minister van VWS, Hans Hoogervorst. Vettax, het verbieden van flippo's in chipszakken, het verbieden van snoepverkoop aan de kassa van de supermarkt zijn zo wat ideeën die de ronde doen.

Edith Schippers, Tweede-Ka- krachtdadiger moet optreden. eigen verantwoordelijkheid merlid voor de VVD, is niet erg Alies Struijs is als ethicus ver­ voor bepaalde ziektekosten: in gecharmeerd van de geluiden bonden aan het Centrum voor Duitsland zien ze een knieope­ die momenteel in de politiek te Ethiek en Gezondheid en is ratie als een 'welvaartsziekte' horen zijn. "Dat is tweeledig. tevens projectleider van ge­ en vindt men dat die niet uit Enerzijds zie je dat de overheid noemd advies van de RVZ. collectieve middelen betaald alsmaar nieuwe maatregelen "Het argument van Edith moet worden. De discussie is neemt en tegelijkertijd dat ze Schippers, dat de overheid nu: gaan wij ook die kant op?" de handhaving van die regels binnendringt in de persoonlij­ Niet als het aan Schippers niet goed onder controle heeft. ke levensruimte van de bur­ ligt. "Ik vind dat we door het Dat schept irritatie bij de bur­ ger, is zeer legitiem, maar daar inbouwen van de no-claim ger, die niet zit te wachten op wil ik toch een kanttekening korting in het nieuwe zorgstel­ meer regels, maar juist op bij plaatsen. Het wordt natuur­ sel genoeg differentiëren. handhaving van de regels die lijk iets anders als de gevolgen Leef je gezond, dan is de kans er zijn. De andere reden waar­ van gedrag in de privésfeer dat je naar de dokter moet om ik niet voor het nemen van doorwerken in de maatschap­ kleiner en krijg je 255 euro dergelijke maatregelen ben, is pij. En dat is het geval bij terug. We willen toch niet puur een principiële kwestie. Ik ongezond gedrag, dat kan lei­ naar een systeem waarin vind dat de overheid heel den tot ernstige gezondheids­ zorgverzekeraars mensen terughoudend moet zijn als het problemen. De kosten voor de kunnen weigeren als ze onge­ gaat om de persoonlijke gezondheidszorg, die toch al zond leven? Hoe controleer je levenskeuzes van mensen. Het de pan uitrijzen, lopen dan dat dan? Weiger je dan ook liberalisme is oorspronkelijk nog meer op. Dat zet vervol­ mensen na een auto-ongeluk ontstaan om tegenwicht te bie­ gens de solidariteit onder als dat hun schuld is? Weiger den aan de macht van staat en druk, want het is maar de je mensen met een geslachts­ kerk. Juist liberalen moeten vraag of we met z'n allen ziekte als die het gevolg van weten dat de betuttelende vin­ bereid zijn de lasten te dragen onveilig vrijen is? Dat is toch ger van de overheid niet werkt." van de vetzucht van sommi­ helemaal niet haalbaar. Ik gen. Overigens beperken de onderken dat het een gecom­ Welzijnsziekte gevolgen van bijvoorbeeld pliceerd probleem is, maar ik De boodschap in het advies zwaarlijvigheid zich niet tot de vind dat je dat niet kunt oplos­ 'Gezondheid en gedrag' dat gezondheidszorg alleen. Denk sen met 'gemakkelijk beleid'. door de Raad voor de Volks­ bijvoorbeeld aan het hogere Dat is moeilijk te aanvaarden gezondheid en Zorg (RVZ) in ziekteverzuim van mensen die voor een politicus, die er het 2002 is uitgebracht, is onlangs overmatig gewicht hebben of liefst een aantal regels op aangescherpt. De RVZ dringt het feit dat zwaarlijvigen niet loslaat, zodat het lijkt alsof er juist wel aan op meer maatre­ in een 'gewone' stoel in de daadwerkelijk iets aan wordt gelen en vindt dat de minister trein passen. Als het gaat over gedaan."

28 politiek Niet uitvoerbaar raars die korting geven op een Naast dat premiedifferentiatie abonnement voor de sport­ op basis van hoe men leeft school of behandelingen voor volgens Schippers onwense­ mensen die willen stoppen lijk is, heeft zij nog een ander met roken vergoeden. Toen bezwaar. "We pakken wel een zorgverzekeraar een tijd S35 mensen aan die roken of vet geleden het idee lanceerde dat eten, maar niet degenen die de aanschaf van cholesterol­ bijvoorbeeld een gevaarlijke verlagende producten ver­ sport beoefenen - en dus snel­ goed zou worden, keken veel ler een blessure krijgen - of mensen daar van op. Eigenlijk mensen die tachtig uur per is het een goed idee; het week werken. Bovendien is kopen van de juiste, 'gezonde' het kostenargument maar producten wordt beloond. beperkt houdbaar: iemand die Overigens ziet de RVZ ook een 'Als je onredelijke of onuitvoerbare wetten oplegt, verplaatst het probleem zich eenvoudigweg.'

ongezond leeft, wordt minder mogelijkheid in het stimuleren oud en is dus 'goedkoper'. van gezond gedrag door dat Hoe ouder iemand wordt, hoe via belastingteruggave te meer geld hij de gezondheids­ reguleren. In Amerika is het zorg en dus de samenleving mogelijk om de kosten van kost." Een idee in het rapport bijvoorbeeld afslankprogram- van de RVZ is om mensen die ma's en het lidmaatschap van gezond leven een premiebo- sportverenigingen af te trek­ nus te geven. Ook dat kan ken." geen goedkeuring vinden in de ogen van Schippers. Kwalijke ontwikkeling "Wederom: hoe controleer je Volgens zowel Schippers als dit? Iemand sport een uurtje Struijs is het juist de stimulans en laat zich daarna in de kanti­ die het moet doen. Schippers: ne vollopen met bier. Zulke "Het is wat mij betreft de pri­ dingen zijn te moeilijk te defi­ maire taak van de overheid niëren en dus praktisch niet om te informeren en te stimu­ uitvoerbaar." leren. Iets verbieden of gebie­ Struijs is het met Schippers den, helpt totaal niet. Wat ik eens, maar ziet wel wat in het vreemd vind, is dat de over­ stimuleren van gezond gedrag, heid wel de verkoop van roze door goede voorlichting en koeken in kantines wil verbie­ bijvoorbeeld initiatieven van den en dat aan de andere kant zorgverzekeraars. "Hierbij kun gymles uit het verplichte les­ je denken aan zorgverzeke­ pakket wordt gehaald. Dat lijkt

politieks 29 Uitzendbureau

Wilt u besparen op arbeidskosten?

Zit u verlegen om een parttimer of een flexibel inzetbare medewerker?

Heeft u een ervaren medewerker met specifieke kennis nodig?

Bent u op zoek naar een gemotiveerde medewerker?

Dan is het voor u interessant om een 65plus uitzendkracht in te huren! Uitzendbureau 65plus bemiddelt in uitzendarbeid tussen uitzend­ krachten met een leeftijd vanaf 65 jaar en werkgevers. Het bestand aan uitzendkrachten is zeer gevarieerd; van ongeschoold tot acade­ misch niveau. In alle branches en beroepen, kan Uitzendbureau 65plus u voorzien van gemotiveerde, flexibel inzetbare en voordelige uitzend­ krachten. Uitzendbureau 65plus, opgericht in 1975, is een landelijk werkende uitzendorganisatie. Voor uitgebreide informatie verwijzen wij u graag naar onze website www.65plus.nl. U kunt ook contact opnemen met de vestiging in uw regio.

Almere Breda 's-Gravenhage 's-Hertogenbosch Utrecht 036 - 530 60 40 076-514 27 81 070 - 346 20 21 073-612 17 45 030-231 69 94

Amsterdam Eindhoven Haarlem Rotterdam Zaanstad 020 - 675 85 81 040 - 296 20 40 023 - 542 31 00 0 1 0 -2 7 6 23 87 075-616 19 06

Kleurrijke mensen vergrijzen niet interview

me een verkeerd signaal. sen niet eens wat ongezond invloed op kinderen. Daar kun kassa's van supermarkten ziet Zeker omdat we moeten gedrag precies is. Dat kinderen je regels voor maken, maar Struijs liever niet van bovenaf beginnen met kinderen. Zij bijvoorbeeld zwaar worden als betrek dan ook de voedings­ opgelegd worden. "Wel moet moeten weten dat bewegen ze veel televisie kijken, juist middelenindustrie erbij en de overheid meer initiatief belangrijk, maar vooral leuk is. omdat ze dan met die zak spreek ze aan op hun maat­ nemen om partijen die wat Ik vind dit een heel kwalijke kunnen doen, zoals het onder­ ontwikkeling en wat mij wijs, de industrie, de lokale betreft moeten kinderen op overheden, de verzekeraars en school juist meer sporten. de sportverenigingen rond de Nog zo'n voorbeeld: het NiGZ tafel te krijgen om tot afspra­ (Nederlands Instituut voor ken te komen." Gezondheidszorg - red.) wil ouders verbieden hun kinde­ Zelfbeschikkingsrecht ren met de auto naar school te Volgens Schippers moeten we brengen. Een idee dat overi­ opletten dat de we niet door­ gens niet is overgenomen schieten. "Onder het mom van door Hoogervorst. Waarom het goede doel gaat de over­ zorg je niet dat de fietspaden heid steeds verder in het beter en veiliger worden, nemen van maatregelen. Dat zodat ouders hun kind met vind ik een slechte ontwikke­ een gerust hart op de fiets ling. Als je onredelijke of onuit­ naar school kunnen sturen? voerbare wetten oplegt, ver­ Hetzelfde geldt voor de open­ plaatst het probleem zich bare ruimten. Zorg in een stad eenvoudigweg. Regels die niet voor veilige, groene ruimten worden gedragen door de en mensen gaan vanzelf wel bevolking, worden niet nage­ wandelen, fietsen of joggen. leefd. De geluiden die nu Als je in een achterstandswijk opgaan, baren me zorgen. woont, ga je 's avond de deur Enerzijds omdat ze het pro­ niet meer uit, omdat je je niet bleem niet oplossen, ander­ veilig voelt. Daar moet de zijds omdat je de burger steeds overheid dus iets aan doen, in verder aantast in zijn eigen plaats van zich te bemoeien ruimte. Het liberalisme gaat uit met heel persoonlijke keuzes van het zelfbeschikkingsrecht van mensen." en dat betekent dat iemand dus het recht heeft eigen Gezamenlijke aanpak keuzes te maken, ook als die Struijs is het hier volkomen keuzes anders uitpakken dan mee eens. "De RVZ zit op de beleidsmakers zouden wil­ dezelfde lijn: je moet de gezon­ len. We moeten ons echt bezin­ de keuze tot een gemakkelijke nen op waar we nu mee bezig keuze maken. Dat vraagt een zijn. De almachtige overheid is gezamenlijke aanpak en een chips op schoot zitten en niet schappelijke verantwoordelijk­ mijn nachtmerrie en werkt pakket van maatregelen, zoals bewegen. Overigens ben ik er heid voor dit ernstige volksge­ bovendien niet. Wij liberalen meer gymlessen, schoolkanti­ wel voor om reclames over zondheidsprobleem. Ik zie ook moeten kritisch blijven op wat nes met een gezond aanbod, ongezonde voedingsmidde­ niets in het opleggen van der­ de taak van de overheid is en maar ook meer fietspaden len, die uitgezonden worden gelijke maatregelen door de waar zij moet terugtreden." aanleggen en sporten aantrek­ op momenten dat kinderen overheid." Ook zaken als keur­ kelijk maken. Net als goede televisie kijken, aan banden te merken op gezonde voedings­ Tekst: Monique van Diessen voorlichting. Vaak weten men­ leggen. Het heeft wel degelijk waren en snoep weghalen bij Fotografie: Hans van Asch

politiek; 31 'Helder, onderscheidend en uitdagend. Geen slappe thee'. Dat waren de instructies waarmee partijvoorzitter Jan van Zanen de commissie Liberaal Manifest, onder voorzitterschap van de burgemeester van Leeuwarden Geert Dales, op pad stuurde. Bij de presentatie van het concept-manifest in februari lieten de reacties van de pers, van politici van uiteenlopende partij­ en, en zeker ook vanuit de VVD zelf, zien dat de commissie in ieder geval in die opdracht was geslaagd. Alom werd het con­ cept geprezen voor de grondige analyses, de gedurfde politie­ ke keuzen en het heldere taalgebruik.'Voor een serieuze poli­ tieke discussie moet je tegenwoordig bij de VVD zijn' was een veelgelezen commentaar in de kranten. Die discussie kwam er zeker. In vrijwel alle VVD-afdelingen werd het concept bespro­ ken en voorafgaand aan de Algemene Ledenvergadering eind mei in Groningen kwamen honderden VVD'ers naar regionale discussiebijeenkomsten in Amsterdam, Eindhoven en Zwolle. Natuurlijk kwam er ook kritiek en dienden afdelingen bij elkaar zo'n achthonderd amendementen in voor de bijeen­ komst in Groningen. Het Liberaal Manifest als i

Het vorige Liberaal Manifest Ook de staatkundige vernieu­ ringen werden gezien. Dat is na twee volledige verkiezings- dateerde uit 1981. Geert Dales wingen kregen destijds maar nu niet anders." termijnen, na acht jaar dus, vindt het een goed stuk dat mondjesmaat aandacht. Leuk De tijdshorizon van het nieuwe opnieuw een manifest zou onderdelen bevat die ook nu is wel te lezen dat de bestrij­ manifest is korter dan die van moeten worden opgesteld. Zo nog bruikbaar zijn. "Het is ding van de bureaucratie en het oude. "In de commissie voorkom je dat teksten te abs­ natuurlijk na vierentwintig jaar tract worden, maar ook dat het gedateerd. Zo valt op dat er manifest verwordt tot een ver­ onder het kopje 'welzijn' 'Na acht jaar moet het manifest kapt verkiezingsprogramma." slechts een korte passage wordt gewijd aan het vraag­ opnieuw worden opgesteld. Hete hangijzers stuk van integratie. Dat gaat Zo voorkom je dat teksten te Alle amendementen en moties dan over de noodzaak van een die de VVD-afdelingen op het beleid dat ruimte biedt aan abstract worden, maar ook dat het manifest indienden, werden behoud en ontwikkeling van door de commissie voorzien de eigen cultuur en identiteits- manifest verwordt tot een verkapt van een preadvies. Op grond beleving van de verschillende daarvan werden heel wat groeperingen. Vandaag de verkiezingsprogramma/ amendementen weer ingetrok­ dag kijken we toch wat anders ken of gewijzigd. Op de eerste tegen het integratievraagstuk decentralisatie van bevoegd­ hebben we als uitgangspunt congresdag in Groningen werd aan, zoals wel blijkt uit de heden ook destijds al als een jaar of tien voor ogen in deelsessies over die amen­ tekst van het nieuwe manifest. hoogstnoodzakelijke verbete­ gehad. Dat betekent dus dat dementen en moties gediscus-

3 2 politieks immigratie, de rol van religie, één procent voor kunst en cul­ kunst en cultuur en het functio­ tuur gesneuveld is, vind ik neren van de VVD zelf." jammer, maar de alternatieve tekst 'een substantieel bedrag' Hoe nu verder? is hoopgevend. Belangrijker is "Wij hebben in het manifest dat 'Groningen' ons op de lang niet alle relevante onder­ hoofdthema's van de staat­ werpen behandeld. Uiteindelijk kundige vernieuwingen, de is gekozen voor een opbouw rechtstreeks gekozen burge­ langs de onderling sterk samen­ meester, de verkiezing van de hangende thema's democratie, minister-president - verder­ veiligheid, vrijheid en burger­ gaand dan het commissie­ schap." In Groningen bleek voorstel voor de gekozen for­ onder de leden een sterke mateur - en het referendum behoefte om ook andere the­ heeft gevolgd. Dat geldt ook ma's bij de kop te pakken, zoals voor de versterking van het gezondheidszorg, ruimtelijke lokale bestuur, de voorstellen ordening, ontwikkelingssamen­ op het gebied van veiligheid werking en duurzaamheid. zoals de DNA-bank, de priori- Besloten is dat er een zoge­ tering van grondrechten, de naamd visiedocument komt, vlaktax en de wijziging van het waarin al die onderwerpen grondwetsartikel 23 over het achtereenvolgens aan de orde bijzonder onderwijs." komen. Ook kwesties als het kiesstelsel, de positie van de Levend Eerste Kamer en 'zetelroof' - Dales hoopt dat het manifest Kamerleden die zich afschei­ in de komende jaren zal die­ den en onder een andere nen als inspiratiebron voor naam doorgaan - zullen daarbij verkiezingsprogramma's en sieerd. En er werden beslissin­ gaat daarbij vooral over de worden behandeld. "Dat bete­ bestuursakkoorden. En dat het gen genomen. Daarmee was al vraag hoe het vertrouwen van kent een verdere stimulans blijvend zal bijdragen aan een een groot deel van het con- de burgers in de politiek kan voor een serieus inhoudelijk verdieping van de inhoudelij­ cept-manifest afgehandeld en worden heroverd en hoe we debat binnen de VVD en daar ke discussie in de VVD. Hij vastgelegd. Op de plenaire bij­ onze democratie zo kunnen kunnen we alleen maar geluk­ heeft het plan opgevat om de eenkomst op zaterdag ging inrichten dat de burgers ook kig mee zijn", aldus Dales. uitvoering van het manifest daardoor de aandacht vooral echt wat te vertellen hebben. periodiek te laten monitoren. uit naar de grote 'hete hangij­ Daarvoor willen we een ver­ Definitief manifest "Wellicht kan de auditcom- zers', zoals het al dan niet kie­ sterking van de uitvoerende, De commissie Liberaal Manifest missie van Henry Meijdam zen van de minister-president, controlerende en wetgevende heeft in de zomermaanden de daar een rol in spelen, leder de rechtstreeks gekozen burge­ machten en een verdergaande verwerking van alle aangeno­ jaar een rapportage aan de meester en het referendum. decentralisatie van het open­ men amendementen ter hand ALV over de stand van zaken. Doordat ook de persaandacht baar bestuur naar het lokale genomen. In september moet Dan houden we het manifest zich in die dagen vooral op die niveau." het definitieve manifest gereed levend en kunnen we meteen politiek heikele kwesties richt­ "Maar het manifest gaat ook zijn. Die amendementen behel­ bekijken of we al toe zijn aan te, ontstond volgens Dales de over veiligheid, het functione­ zen overigens geen echt fun­ wat nieuws." indruk alsof het manifest ren van onze rechtsstaat, over damentele wijzigingen. "In hoofdzakelijk ging over staat­ grondrechten, onderwijs, de hoofdlijnen heeft het congres kundige vernieuwingen. "Na­ positie van het bijzonder in Groningen het manifest tuurlijk is dat een belangrijk onderwijs, sociaal beleid, eco­ omarmd en daar waren we Fotografie: Fotopersbureau Hoge onderdeel in het manifest. Het nomie, vlaktax, integratie en natuurlijk heel blij mee. Dat die Noorden Leeuwarden

politieki 33 achtergrond

Op weg naar een aandeel nationale trots

Beide onderdelen zijn nog als een overheidsbedrijf wordt steeds volledig in handen van verkocht aan particuliere de Staat. Bovendien opereren investeerders", gaat De Krom NS en Schiphol in totaal ver­ verder. "Dat is alleen verant­ schillende omstandigheden. Je woord als je publieke belan­ moet oppassen dat je geen gen op een andere manier, bij­ appels met peren vergelijkt." voorbeeld via wetgeving en De Krom bestrijdt dat de VVD toezicht, goed kunt regelen." dogmatisch tegen privatisering aankijkt. "Privatisering als dog­ Privatisering Schiphol ma - een verwijt dat we nogal Kernvraag in privatiserings- eens krijgen. Onterecht, want vraagstukken is of het voor het we gaan hier per geval heel veiligstellen van publieke zorgvuldig mee om. Als iets belangen noodzakelijk is dat de strijdig is met het liberalisme overheid eigenaar is. In het dan zijn het zulke dogma's." geval van Schiphol meent De Krom van niet. "Publieke belan­ Liberalisering en privatisering gen als milieu, veiligheid, ruim­ De Krom verduidelijkt: "Libera­ telijke ordening en de toegang lisering betekent dat je een tot de start- en landingsbanen markt creëert waar meerdere zijn nu al via wet- en regelge­ aanbieders om de gunst van ving geregeld. Die regels wor­ de klant strijden. Concurrentie den bepaald in Den Haag en dwingt aanbieders zo efficiënt niet door Schiphol. Of de over­ mogelijk te werken. De kosten heid nu wel of geen eigenaar is gaan dan omlaag en dat is van Schiphol verandert daar Privatisering, verzelfstandiging, liberalisering. Termen die gunstig voor de klant." Als niets aan. Waarom zou je dan nogal eens door elkaar worden gehaald. Zo ook in de discussie voorbeeld noemt hij de ener­ geld van burgers in een bedrijf rond de privatisering van Schiphol. Paul de Krom, woordvoerder giemarkt: "Door de liberalise­ laten zitten waarmee commer­ luchtvaart (en energie en milieu) voor de VVD in de Tweede ring zijn de kosten gedaald. ciële risico's worden genomen? Maar die daling is volledig Daar kun je dan beter andere Kamer, is voorstander van privatisering. Hij is blij met de uit­ tenietgedaan door de stijging dingen mee doen. De overheid komst van het debat dat eind juni in de Kamer werd gevoerd. van de gasprijzen en de verho­ krijgt straks zelfs meer greep op Een Kamermeerderheid bleek voor gedeeltelijke privatisering ging van belastingen en Schiphol dan nu." De vraag of van de nationale luchthaven. Over de manier waarop is hij ook heffingen. Mensen hebben er Schiphol zijn positie als grote dus op hun energierekening luchthaven in de toekomst duidelijk:"lk verwacht dat Schiphol naar de beurs gaat." niets van teruggezien. Libera­ behoudt, hangt wat De Krom lisering heeft daardoor een betreft dan ook niet af van de "Privatisering en liberalisering drijven (Nuon, Essent, Delta negatieve klank gekregen. vraag of Schiphol wel of niet worden vaak door elkaar en Eneco) zijn nog steeds in Begrijpelijk, maar onterecht. privatiseert, maar of Schiphol gehaald", zegt De Krom. "Zo handen van de overheid en Als de markt niet was gelibe­ voldoende ruimte krijgt om het hoor ik vaak dat de adminis­ zijn dus niet geprivatiseerd. Of raliseerd dan was de energie­ lijnennetwerk in stand te hou­ tratieve rompslomp bij de je hoort dat Schiphol wordt rekening van consumenten den. "Als de capaciteit die energiebedrijven het gevolg is vergeleken met de NS. De NS zo'n vijftien tot twintig procent Schiphol biedt onvoldoende is van 'de' privatisering. Maar de werd in tweeën gesplitst, hoger geweest dan nu." om aan de vraag van lucht­ grote Nederlandse energiebe­ maar niet geprivatiseerd. "Van privatisering is sprake vaartmaatschappijen en passa­

3 4 politiek giers te voldoen, pakken die gesproken: alleen die van wet­ geving en toezicht daar goed Beleggers, analisten en beurs- hun koffers en vertrekken ze gever en controleur die het werken voordat je onomkeer­ bestuur zullen de vinger aan de naar een luchthaven in het bui­ publiek belang dient." bare stappen neemt." De pols houden om te zorgen dat tenland. En dat gaat wat mij Krom bepleit ten aanzien van Schiphol een goed renderend betreft niet gebeuren." Stap voor stap benadering de netten eenzelfde strategie bedrijf blijft. Geen belegger is De overheid is in de ogen van als bij Schiphol, waar is afge­ er bij gebaat om het rende­ Eind aan schizofrene positie De Krom geen ideale aandeel­ sproken dat de overheid voor­ ment op zijn investering te ver­ De VVD strijdt al lang voor pri­ houder van commerciële lopig voor iets meer dan vijftig nietigen. Ik ben er dan ook van vatisering van Schiphol. "De bedrijven. Ze is vaak terug­ procent eigenaar blijft. "Niet overtuigd dat beursgang uit­ discussie over privatisering houdender met het verstrek­ ideaal, maar politiek gezien op eindelijk als beste optie uit de van Schiphol duurde al tien ken van risicodragend kapitaal dit moment het maximaal bus zal komen. Wat is er nu jaar", aldus De Krom. "Die dan de markt en beschikt niet haalbare. Maar ik vind het ook mooier dan dat iedere Neder­ onzekerheid is voor geen over voldoende kennis om niet onverstandig om het zo te lander de kans krijgt een aan­ enkel bedrijf goed en dus ook zich te bemoeien met het ope­ doen. Het geeft ons de gele­ deel Schiphol te verwerven? niet voor Schiphol. De belang­ rationeel beleid. "Dit moet ze genheid om te kijken hoe de Een aandeel nationale trots. rijkste reden waarom wij als dus ook niet willen", aldus De nieuwe regels en het toezicht Een prima manier om de band VVD-fractie voor de privatise­ Krom. "Kijk ook maar naar de in de praktijk werken. De optie tussen het brede publiek en ring zijn, is dat je de verschil­ worsteling van gemeenten en om verder te gaan houd ik uit­ Schiphol aan te halen." lende rollen van de overheid provincies met hun positie als drukkelijk open." De Krom concludeert dat een uit elkaar haalt. Aan de ene aandeelhouders van de grote beursgang van Schiphol een kant heeft de overheid als aan­ energiebedrijven. Ze zitten in Beursgang, ja! verantwoorde keuze is: "Pri­ deelhouder baat bij een zo dezelfde spagaat als het Rijk Het CDA wil de aandelen vatiseringen van grote luchtha­ hoog mogelijk rendement en ten aanzien van Schiphol." Schiphol niet via de beurs aan­ vens in het buitenland via de dus zoveel mogelijk capaciteit. Reden waarom De Krom bieden, maar aan een groep beurs zijn goed verlopen. Kijk Aan de andere kant perkt begrijpt dat sommige lagere geselecteerde investeerders. bijvoorbeeld naar Engeland. dezelfde overheid als wetge­ overheden graag van hun De Krom is daar tegen. "Ik ver­ Sociaal-democraat Blair heeft ver en controleur die capaci­ energie-aandelen af willen. wacht dat de opbrengst dan sinds zijn aantreden geen teit juist in. Een schizofrene "Maar ook dit moet zorgvuldig minder zal zijn. Maar belangij­ enkele privatisering terugge­ positie. Geen wonder dat de gebeuren. Privatisering van ker vind ik dat beursnotering draaid. Dat moet tegenstanders overheid vaak werd verweten productie en levering is geen zorgt voor maximale openheid van privatisering toch aan het een dubbele agenda te heb­ probleem. Voor de netten ligt en controle. Een beurskoers is denken zetten." ben. Wat we straks krijgen, is dit ingewikkelder. Daar is geen een soort thermometer waar­ helderheid over de rol waar de enkele concurrentie mogelijk. aan iedereen de temperatuur Tekst: Sandra Kagie overheid op kan worden aan­ Je moet zeker weten dat regel­ van een bedrijf kan aflezen. Fotografie: Hans van Asch een van onze toppers

heeft een nieuwe naam

Vive Magazine heet voortaan Camé Magazine

Vraag vrijblijvend een exemplaar en een mediakaart aan of bel Mireille Geldof voor meer informatie.

T O P pers bv Edelweisstraat 5 5241 AH Rosmalen l www.toppers.nl [email protected] T 073 614 0858 visie

Geen aparte scholing, maar coaching

Allochtonen blijven overver­ tegenwoordigd in zowel de werkloosheidstatistieken als de lagere functies. Volgens VVD-Kamerlid Hirsi Ali is dat deels te wijten aan de werk­ gevers die te weinig in scho­ ling van allochtoon personeel investeren en discrimineren bij sollicitaties. Maar heeft het wel zin een apart scho­ lingsbeleid op te zetten voor personeel van allochtone afkomst en hoe moet dat er dan uitzien? En is er wel spra­ ke van bewuste discriminatie of veeleer van onbedoelde uitsluiting?

"Aparte scholing voor alloch­ ook schromelijk overschat. allochtone consument is omdat ze adverteren in kran­ tone werknemers is klinkklare Maakt het nou echt iets uit Cuartas ook ervaringsdeskun­ ten die allochtonen gewoonlijk onzin", meent Jorge Cuartas. voor de kwaliteit van zijn werk dige als het op werkgever­ niet lezen en omdat ze hun "De directeur van een accoun­ als een Marokkaanse lasser het schap aankomt. In de loop der autochtone werknemers vra­ tantskantoor of een garagebe­ verschil tussen 'de' en 'het' niet jaren hebben zo'n vijfhonderd gen of die nog iemand in hun drijf zal voortdurend moeten altijd even goed weet? Alsof allochtonen voor hem geën­ omgeving kennen die geschikt investeren in de bijscholing zijn autochtone collega's stuk quêteerd. De bewust discrimi­ is - en dat zal negen van de van zijn personeel, maar de voor stuk foutloos Nederlands nerende werkgever behoort tien keer óók een autochtoon accountant van Turkse afkomst zouden spreken..." volgens Cuartas inmiddels tot zijn." zal dezelfde cursussen moeten het verleden. doornemen als zijn autochto­ Onbewuste discriminatie "Ongetwijfeld zijn er nog Oververtegenwoordiging ne collega; hetzelfde geldt Jorge Cuartas is van Cubaanse ondernemers en managers die Lilian Callender herkent de voor de monteur die op Aruba afkomst. Tien jaar geleden geen homoseksuelen in hun oververtegenwoordiging in en het personeelslid dat in richtte hij Foquz op. Het in bedrijf willen of geen vrouwen de werkloosheidsstatistieken, Lutjebroek geboren is. Ik kan Nieuwegein gevestigde bureau op hoge posities, maar die maar meent dat aparte scho­ me voorstellen dat sommige heeft zich gespecialiseerd in vormen een kleine minder­ ling voor allochtonen niet allochtonen moeten worden etnomarketing en voorziet het heid. De meeste werkgevers altijd de oplossing biedt en bijgeschoold op het gebied Nederlandse bedrijfsleven van willen simpelweg de beste zeker niet de enige is. "Dit pro­ van de Nederlandse taal, maar een niet aflatende stroom mar­ kandidaat voor de vacature. Ik bleem speelt namelijk net zo dat geldt eigenlijk alleen voor ketinginformatie over de grote geloof wel dat er veel onbe­ goed onder hoogopgeleiden mensen in communicatieve groep Nederlanders van wuste discriminatie voorkomt. als onder laaggeschoolden. beroepen. Het belang van de allochtone afkomst. Hoewel Werkgevers bereiken de Ook bij hbo'ers en universitai- taalbeheersing wordt hoe dan Foquz zich vooral focust op de allochtone kandidaten niet, ren zie je dat ze tijdens de wer-

politiek 37 in te rv ie w

ving en selectieronde boven­ werkelijk goed leert kennen. En gemiddeld veel buiten de als je dan na het behalen van je boot vallen. En als ze worden diploma gaat solliciteren, word aangenomen, staan ze rela­ je in het diepe gegooid. Dan is tief vaak na zes maanden het bedrijf een 'vreemde' weer op straat", vertelt de omgeving waar je plots opti­ directeur van de in Haarlem maal moet presteren. Daarom gevestigde School of Econo- is er volgens mij geen aparte mics INHOLLAND en liberaal scholing voor allochtone werk­ lid van de Commissie partici­ nemers nodig, maar wel aparte patie van vrouwen uit etnische coaching. Zowel op het niveau minderheidsgroepen (PAVEM). van de werving en selectie als "Velen van hen zijn in op dat van het personeelsma­ Nederland geboren en geto­ nagement moeten bedrijven gen. Ze beheersen het geholpen worden die subtiele Nederlands even goed als hun cultuurkloof te leren herkennen autochtone studiegenoten. Er en vooral leren overbruggen. is dus geen sprake van tekort­ Tijdens mijn werk bij de com­ schietende kennis." missie PAVEM - dat in juni 2005 werd afgerond - constateerde Cultureel niveau ik bijvoorbeeld dat allochtonen Het probleem zit volgens naar het CWI gaan en nauwe­ Callender dieper en ligt op een lijks in de netwerken van de cultureel niveau. "De denkwij­ werkgevers voorkomen. Alloch­ zen en gedragingen van deze tonen hebben niet het totale allochtone kandidaten of werk­ zicht op de vacatures en dus nemers verschillen op een Lilian Callender geen gelijke kansen bij het subtiele wijze van die van hun zoeken naar werk. Werkgevers autochtone werkgevers en komen op hun beurt niet in collega's. Te gering om er dententijd deed ik hetzelfde. Ik en studenten van allochtone contact met alle werkzoeken­ direct de vinger op te leggen, zocht op de heao automatisch afkomst echter zó omvangrijk den en missen zo de kans om maar tegelijk te veel om een contact met andere dat dit proces van culturele ook talent uit die groep binnen goede match mogelijk te Surinaamse meisjes, maar segregatie erg ver kan gaan", te halen." maken. De oorzaak van dat omdat we slechts een kleine vervolgt Callender. "Dat vast­ cultuurverschil is het feit dat minderheid vormden, waren houden aan het eigen clubje - Statische beelden deze jonge allochtonen te veel we wel gedwongen ook veel te beginnen in de 'zwarte wijk' Het dichten van die kloof bete­ geneigd zijn op te trekken met met autochtone medestuden­ waarin je opgroeit en de 'zwar­ kent overigens niet dat de leeftijdgenoten met dezelfde ten om te gaan." te' school waarop je terecht­ bedrijfscultuur moet verande­ etnische achtergrond. Op de "Tegenwoordig zijn de ver­ komt - voorkomt dat je de ren. Volgens Cuartas hebben lagere en de middelbare school schillende groepen scholieren gebruiken van de autochtonen allochtone werknemers de hebben Marokkanen bijvoor­ plicht zich volledig in te passen beeld hoofdzakelijk Marok­ in de cultuur van de onderne­ kaanse vriendjes, op de hoge­ 'Willen we de allochtonen, ming waar ze tewerkgesteld school of de universiteit zullen zijn: "Natuurlijk hebben sommi­ Turkse meisjes geneigd zijn maar ook de Nederlandse ge allochtonen het er moeilijk voor een studieproject vooral samenleving niet ernstig mee dat ze elke dag stipt op tijd aansluiting te zoeken bij een op kantoor moeten zijn of dat er groepje waarin andere Turkse tekortdoen,dan moet hun volgens een bepaald stramien meisjes zitten. Dat is een vergaderd wordt, maar de begrijpelijke stap. In mijn stu­ arbeidsparticipatie omhoog/ eigen cultuur beleven is een

3 8 politiek? interview

privé-aangelegenheid, geen is dat een belangrijke stap kwestie waar de werkgever of hogerop, want in elke baan de collega's mee dienen te leer je veel. Arbeidsparti­ worden opgezadeld. Omge­ cipatie is bovendien onlosma­ keerd mogen veel werkgevers kelijk verbonden met per­ hun ideeën over allochtonen soonlijke ontplooiing en wel bijstellen. Sommige statis­ maatschappelijke participatie tieken geven namelijk een ver­ in het algemeen. Je verant­ tekend beeld. Die tonen bij­ woordelijkheid ten opzichte voorbeeld aan dat er nog van de samenleving stopt niet steeds een aanzienlijke groep als je om vijf uur de deur van analfabeten is onder de Marok­ het kantoor achter je dicht­ kanen en Turken, maar dat zijn trekt. En daarin schuilt op ter­ dan wel de mannen en vrou­ mijn ook het grootste gevaar wen die dertig jaar geleden als van de tekortschietende eersten naar Nederland kwa­ arbeidsparticipatie van alloch­ men. Die mensen zijn inmid­ tonen. Er is nu al een groep dels bejaard aan het worden, jongeren die niet alleen zelf maar ze blijven tot hun dood nooit hebben gewerkt, maar de statistiek beïnvloeden. Hun die ook vaders en zelfs groot­ kinderen en kleinkinderen heb­ vaders hebben die nooit heb­ ben een enorme vooruitgang ben gewerkt. geboekt. Momenteel studeren Wij liberalen hebben eigen er vijf keer zoveel Turkse en verantwoordelijkheid hoog in zelfs zeven keer zoveel Marok­ het vaandel. Dat vraagt in de kaanse Nederlanders af aan eerste plaats van de allochto­ een hogeschool of universiteit ne werkzoekende, als ook van als vijf jaar geleden. Ons de allochtone gemeenschap onderzoek heeft ook aange­ dat zij er alles aan doet om toond, dat bijvoorbeeld Marok­ allochtonen zelf er een zeker zelfsprekend kan niet iedereen economisch zelfstandig te zijn. kaanse meisjes aanzienlijk mate van statische beeldvor­ kapster of secretaresse wor­ Het menselijk kapitaal dat meer lezen dan hun autochto­ ming op nahouden. "Dat uit den. Er is dus behoefte aan Nederland hard nodig heeft ne leeftijdgenoten. Ok, ook bij zich bijvoorbeeld in de een veel bredere en ook om de doelen van de kennis­ allochtonen staat Goede Tijden, beroepsoriëntatie. Als je aan realistischer beroepsoriënta­ economie te realiseren gaat Slechte Tijden boven aan het allochtone meisjes vraagt wat tie, waarbij ook moet worden anders verloren. Willen we de lijstje favoriete tv-program- ze willen worden, is het ant­ vermeld dat het een stuk mak­ allochtonen, maar ook onszelf ma's, maar daarna komen woord steevast: kapster of kelijker is je droombaan te als Nederlandse samenleving nieuwsprogramma's en niet secretaresse. Die beroepen verkrijgen als je al gewerkt niet ernstig tekortdoen, dan nog meer soaps. Als het om hebben nu eenmaal een zeke­ hebt. Ook als je 'maar' begint moet die arbeidsparticipatie allochtonen gaat hebben we re sociale status, maar van­ in de supermarkt of de horeca omhoog. In zoverre heeft Hirsi sterk de neiging in statische Ali volgens mij gelijk. Ik denk beelden te denken, terwijl de echter dat de manieren om situatie om de paar jaar sterk Momenteel studeren er vijf keer dat te bewerkstelligen subtie­ blijkt te zijn veranderd - en wel ler moeten zijn dan het hame­ in positieve zin." zoveel Turkse en zeven keer ren op aparte scholing en het aanwrijven van bewuste dis­ Realistischer zoveel Marokkaanse Nederlanders criminatie." beroepsoriëntatie af aan een hogeschool of Dat laatste neemt volgens Cal- Tekst: Jeroen Kuypers lender niet weg dat ook de universiteit als vijfjaar geleden/ Fotografie: Hans van Asch

politieke 39 Nci ij % 2 scheiden, wel

In de regel is het parlement 3 J-U-dblijven zorgen druk met het controleren van de regering en het indie­ nen van moties. Maar het parlementaire werk kent meer mogelijkheden. Zo bestaat er voor elk lid van de Tweede Kamer het recht op het indienen van initiatief­ wetsvoorstellen. VVD-er Ruud Luchtenveld is lid van de Tweede Kamer en woordvoer­ der Burgerlijk Recht, Bestuurs­ recht, Staatsrecht en Bestuur­ lijke Vernieuwing. Hij is momenteel betrokken bij het opstellen van vier initiatief­ wetsvoorstellen. Eén daarvan heeft betrekking op het scheiden zonder rechterlijke tussenkomst en het voortge­ zet ouderschap op basis van ouderschapsplannen.

"Je kunt een relatie verbreken, maar als je kinderen hebt, kun je het ouderschap niet zomaar vaarwel zeggen. Als je samen kunt trouwen, dan kun je ook samen scheiden. Bij het aan­ gaan van een huwelijk komt er ook geen rechter aan te pas. Waarom is dat dan wel nodig in geval van een scheiding?", vraagt Luchtenveld zich af. "Als echtgenoten het via een bemiddelaar eens kunnen wor­ den over de ontbinding van hun relatie, dan zou een rech­ terlijke toetsing niet nodig hoe­ ven zijn. Verder gaan we er

40 politieki vanuit dat ouders na een echt­ van de 37.000 scheidingen per Luchtenveld. "Jaarlijks zijn soms eindeloze bureaucratische scheiding hun gelijkwaardige jaar zijn flitsscheidingen. Met 35.000 kinderen betrokken bij procedures van overheid en verantwoordelijkheid voor de zijn initiatiefwetsvoorstel wil een echtscheiding en meer Raad voor de Kinderbescher­ opvoeding van de kinderen Luchtenveld het mogelijk dan 6.000 kinderen zien daarna ming, beter inzetten op plekken onveranderd blijven behou­ maken om rechtstreeks zonder één van beide ouders niet of bij de Jeugdzorg waar het echt den. Er moet een einde komen tussenkomst van een rechter amper meer. Het is juist in het nodig is. Het inschakelen van aan de situatie dat na een te kunnen scheiden, maar dan belang van een kind om na de rechter of de kinderbescher­ scheiding duizenden kinderen wel met extra zorgvuldigheids­ scheiding wel contact met ming moet uiterste oplossing een van beide ouders niet of eisen. De rol van de rechter beide ouders te houden. De worden bij grote conflicten. De amper meer ziet." wordt dan ingevuld door een VVD wil door het wetsvoorstel VVD wil af van dat automatisme. jurist, bijvoorbeeld een advo­ dan ook een aanzienlijke Deze redeneringen vormen de caat of notaris die gespeciali­ beperking van de gevallen Zorgelijke ontwikkeling uitgangspunten voor het initia­ seerd is in familierecht en waarin één van de ouders na Luchtenveld is groot voorstan­ tiefwetsvoorstel dat op 1 juli huwelijksvermogensrecht. Die scheiding het kind niet of nau­ der van het middel 'initiatief­ 2004 is ingediend door Ruud bemiddelt tussen de ouders en welijks meer ziet. In het ouder­ wetsvoorstel'. Als de minister Luchtenveld namens de VVD- moet tegelijkertijd de positie schapsplan worden concrete betreffend onderwerp niet fractie in de Tweede Kamer. van de kinderen recht doen. afspraken vastgelegd. Ant­ urgent genoeg vindt, is het een Het voorstel is afgelopen mei Deze manier bevordert de woorden op vragen als 'wie middel om het onderwerp als­ behandeld in de plenaire ver­ snelheid van de formaliteiten zorgt wanneer voor de kinde­ nog aan de orde te stellen. gadering. Naar aanleiding van bij een echtscheidingsproce­ ren, waar verblijven ze, en wie Echter, Luchtenveld signaleert de discussie is het voorstel dure enerzijds en ontlast de betaalt de kosten voor de kle­ een trend die hem zorgen enigszins aangepast. In het rechterlijke macht anderzijds. ding?', moeten nauwkeurig baart: "We zien vaak dat als er najaar van 2005 zal het voor­ worden omschreven. Goed­ in de Kamer een initiatiefwets­ stel opnieuw aan de orde Ouderschapsplan keuring van een jurist maakt voorstel ingediend wordt, de komen in de Kamer. Luchten­ Uitgangspunt van het wets­ het plan dan rechtsgeldig." minister, geholpen door zijn veld verwacht dat het een las­ voorstel is de gelijkwaardigheid ambtenaren, plotseling alsnog tig traject wordt, mede gezien van beide ouders. "De zorg Zelf denken met een eigen wetsvoorstel het feit dat de minister inmid­ moet zo praktisch mogelijk ver­ Heel liberaal, vindt Luchten­ over hetzelfde onderwerp komt. dels met een wetsvoorstel over deeld worden. Dat die verhou­ veld dit voorstel: "Mensen Anderzijds hebben Tweede- hetzelfde onderwerp is geko­ ding niet altijd fiftyfifty kan zijn, moeten zelf afspraken maken. Kamerleden het recht om bij men, maar blijft optimistisch dat begrijp ik, maar afhankelijk Dat hoeft niet voor hen bijvoorbeeld het maken van over de afloop: "Met het VVD- van de situatie gaan we voor bedacht te worden, ze kunnen een initiatiefwetsvoorstel, hulp wetsvoorstel worden immers een zo reëel mogelijk deel per dat vaak heel goed zelf. Als ze in te schakelen van ambtena­ de door een Kamermeerder­ ouder." Het voorstel beoogt om kunnen trouwen of een huis ren. Meestal zijn dat dezelfde heid aangenomen moties uit­ na de ontbinding van de relatie kunnen kopen - uiteindelijk ambtenaren die ook de minis­ gevoerd, terwijl de minister een ouderschapsplan in wer­ hebben die gebeurtenissen net ter bijstaan bij het formuleren alle echtscheidingen nog steeds king te stellen dat verder voert zoveel emotionele lading - van zijn wetsvoorstellen. via de rechter wil laten lopen dan de huidige omgangsrege­ zonder tussenkomst van een Gevolg van deze tendens is: en onvoldoende doet om lingen. Die laatste staan meest­ rechter, dan kunnen ze ook zelf dubbel werk voor de ambtena­ beide ouders na scheiding hun al mooi op papier, maar komen scheiden en verantwoordelijk­ ren en een minister die op deze kinderen te laten blijven ver­ in de praktijk vaak niet uit de heid voor hun nageslacht dra­ manier altijd de regie houdt. Ik zorgen." verf. "Er wordt hier in Den gen." Volgens Luchtenveld kan vind dat een zorgelijke ontwik­ Haag al jaren gesproken over de overheid het belastinggeld, keling voor de volksvertegen­ Zonder rechter het 'omgangsonrecht"', zegt dat nu gebruikt wordt voor woordiging. Het recht van ini­ In 2001 is de flitsscheiding inge­ tiatief wordt immers door de voerd, waardoor echtelieden 'Het is in het belang van een grondwet aan de Tweede via een omweg bij onderlinge Kamer gegeven." overeenstemming zonder tus­ kind om na scheiding contact senkomst van een rechter Tekst: Astrid Kokmeijer kunnen scheiden. Vijfduizend met beide ouders te houden/ Fotografie: Hans van Asch

politiek 4] Wagen parkbeheer wordt steeds leuker. Of u nu 10 of 1000 auto's beheert: bij Athlon werkt wel zo prettig zoals u ziet. Ook op zoek Car Lease kan gewoon meer. Wij zijn de enige naar objectieve en flexibele lease-oplossingen? grote leasemaatschappij die niet is gelieerd Neem dan contact op met één van onze vesti­ aan een bank of een automerk. Dus zijn gingen. Want bij ons kan het. onze adviezen altijd objectief en is maatwerk Athlon Car Lease. The better solution. makkelijker te realiseren. Bovendien zijn we flexibel genoeg om invulling te geven aan de wensen van zowel bedrijf als berijder. En dat J^TH LO N

Athlon Car Lease, Veluwezoom 4, 1327 AG Almere, 036 547 11 00, www.athloncarlease.nl, Vestiging Rijswijk 070 39 80 101, Regio Noord 0513 62 03 00, Regio Noordwest 072 567 89 99, Regio Groot-Amsterdam 036 547 11 00, Regio Midden-Nederland 030 605 19 11, Regio Rotterdam 010 242 51 51, Regio Zuid 0412 69 38 10 Beter nieuws in 2006

In Nederland hebben wij de afgelopen periode veel hervormingen doorgevoerd om de concur­ rentiekracht van ons land te verbeteren. De WW, de WAO, de VUT, het zorgstelsel, de bijstand: alle­ maal hebben we ze gemoderniseerd. We vermin­ deren de administratieve lasten met een kwart. We hebben de vennootschapsbelasting aanzien­ lijk verlaagd en gaan daar mee door. We investe­ ren voortvarend in ons goede onderwijssysteem. Allemaal zodat we de wedstrijd met andere lan­ den aankunnen.

Dat doen we vanuit onze eigen kracht, opdat wij ook op termijn ons hoge welvaartsniveau kun­ nen vasthouden. We lopen in Europa voorop najaar 2005 met de noodzakelijke hervormingen. Wij zijn al behoorlijk afgetraind voor de wedstrijd. Trainen (onder voorbehoud van wijzigingen) vergt doorzettingsvermogen en van trainen word je moe. Maar dan ben je er wel klaar voor. Dat is een comfortabele wetenschap, ook al waren het Lel op! moeilijke jaren. Nieuwe locatie en datum 118^e algemene vergadering Het jaar 2006 zal voor de meeste mensen in finan­ De 11 8 e Algemene Vergadering zal worden gehouden op zaterdag cieel opzicht prettiger zijn. Gezinnen met kinderen 1 7 december a.s. in het World Trade Center (WTC) te Rotterdam zullen de vruchten plukken van het nieuwe zorg­ stelsel, waarin kinderen tot 18 jaar gratis zijn meeverzekerd. Wie schoolgaande kinderen heeft Najaarscongres Overig van 16 en 17 jaar, hoeft voor hen geen lesgeld (1 18de algemene vergadering) 21 t/m 25 september meer te betalen. We zullen er voor zorgen dat de W D stand op de 50 Plus­ kosten van kinderopvang wat draaglijker worden, 30 september Verzending agenda 118e beurs in de Jaarbeurs te zodat het financieel aantrekkelijker wordt als Algemene Vergadering Utrecht beide ouders gaan werken. Ook wordt het gebrui­ 4 november Sluiting indienen wijzi­ 8 oktober Partijraad ‘Miljoenennota’ kersdeel van de OZB per 1 januari 2006 afge­ gingsvoorstellen AV 29 oktober Flitscongres Defensie schaft. Veel mensen, in het bijzonder de midden­ 2 december Verzending Leeswijzer AV 4 t/m 5 november Jaarcongres Bestuurders- groepen met kinderen, zullen er merkbaar op vooruit gaan. 17 december 118e AV met o.a. behan­ vereniging deling Visie-document 26 november Partijraad Wijkontwikke­ Vanaf half augustus zal het Kabinet zich storten op Samenleving ling het afronden van de begroting voor 2006. Tegen 26 november Landelijk Debattoernooi de tijd dat u dit leest, zullen we ook goede bestem­ 26 november 30-jarig bestaan Haya van mingen hebben gevonden voor de meevallers in het Fonds Economische Structuurversterking. Somerenstichting

De ervaring leert dat het moeilijk te zeggen is wanneer de conjunctuur in Nederland weer aan­ trekt. Er zijn veel factoren die dat mede bepalen en waar we geen invloed op hebben, zoals de Aanmeldingsformulier wereldhandel en de olieprijs. Dat wat we wel algemene vergadering op kunnen bepalen, zullen we uiteraard zo goed mogelijk doen. In de wetenschap dat de voor­ tekenen beter zijn dan vorige jaren, heb ik er alle Voor de laatste stand van zaken zie ook w w w .vvd.nl vertrouwen in dat we op Prinsjesdag een mooie begroting kunnen laten zien. Een mooie, verstan­ dige Miljoenennota, die met beleid is gemaakt. Colofon

Hoofdredacteur Rick Bron Redactie Algemeen Secretariaat Gerrit Zalm Redactiesecretariaat Mathieu Borsboom T 070 - 361 30 61 Ledenadministratie WD Postbus 30836 2500 GV ‘s-Gravenhage T 070 - 361 30 61 I www.wd.nl ISBN 0166 - 8498 VVD.

De afgelopen weken hebben voor mij persoonlijk Net als bij u allemaal C.G.A. Cornielje is met ingang van 1 september Commissaris van de Koningin van Gelderland. Hij was in het teken gestaan van afscheid nemen en de zijn de voorbereidin­ sinds 1994 Tweede-Kamerlid. Mevrouw I. Günther is start in een nieuwe werk- en woonomgeving. Na gen voor een spette­ benoemd tot waarnemend burgemeester van Noord- 15 jaar actief te zijn geweest in de Utrechtse poli­ rende verkiezingscam­ wijkerhout. Zij was van 1978 tot 1995 gedeputeerde van Zuid-Holland en waarnemend burgemeester in tiek ben ik per 1 juli begonnen met mijn werk pagne in volle gang. Obdam, Bergen en Wognum. Zij was tot voor kort lid als burgemeester in Amstelveen. Van een oude Een professionele van de Kiesraad. In Amstelveen is partijvoorzitter J.H.C van Zanen per 1 juli geïnstalleerd als burgemees­ historische stad met grootstedelijke problematiek campagne, gebruik­ ter. Hij was daarvoor wethouder en raadslid in Utrecht. naar een relatief jonge gemeente volop in ont­ makend van alles - en G. van Klaveren is benoemd tot burgemeester van wikkeling, met veel (internationaal) bedrijfsleven het allernieuwste -wat Weststellingerwerf. Hij is zelfstandig ondernemer. Webster University in Leiden heeft oud burgemeester en eigen karakteristieken (het Cobramuseum!) er in huis is. We gaan C.H. Goekoop een ere-doctoraat in de rechten verleend en achtergronden. Het stemt weemoedig, maar is ervoor! U hoort van op grond van zijn verdiensten voor Leiden, de Nederlands-Amerikaanse betrekkingen en voor Webster een mooi moment om een column te schrijven. ons. University. Hij was na een wethouderschap in Amster­ Veranderingen kortom, ook voor ons gezin. De dam van 1980 tot 1998 burgemeester van leiden. In Oegstgeest in de W D temggekeerd in het College van W D staat ook voor nieuwe uitdagingen. Het Liberaal Manifest is vastgesteld. We zijn er burgemeester en Wethouders. E. Mackay is benoemd nog niet. De visiedocumenten, waarin zoals afge­ tot wethouder. Mackay was ondermeer voorzitter van In mei 2005 hebben we in het warme Martini- sproken verschillende onderwerpen die nadere de Kamercentrale Leiden en maakt thans deel uit van de auditcommissie van de WD. Mevrouw B.A.H. Galama plaza in Groningen de ‘ideeën- en debatpartij’ - uitwerking verdienen een plek vinden, komen is benoemd tot burgemeester van Vlieland. Zij was wet­ die de W D wil zijn - aan het werk gezien. Het nog aan bod. Het verkiezingsprogramma voor de houder van Weststellingwerf en lid van provinciale sta­ ten van Friesland. Tj. Van Bekkum is benoemd tot bur­ debat in de W D leeft, opvattingen en wensen Tweede kamerverkiezingen van 2007 gaat in de gemeester van Marum. Hij was sinds 2002 wethouder voldoende. Ruim 900 leden die deelnamen aan steigers. De eerste stappen worden gezet tijdens van Berkel en Rodenrijs. In de gemeente Losser is J.D. het debat over het Liberaal Manifest. Spannende de 118e Algemene Vergadering op 17 december Westendorp benoemd tot burgemeester. Hiervoor oefen­ de hij sinds 2001 dit ambt uit in Zevenhuizen- stemmingen en onverwachte uitslagen waren het 2005 in Rotterdam (let op: datum is gewijzigd!). Moerkapelle. H.M. Bergmann is per 1 november gevolg. De interne partijdemocratie in werking. Een verandering van plaats en van tijd, maar dat benoemd tot burgemeester van Albrandswaard. Hij is thans voorzitter van de Centrumraad van Rotterdam. Het is wellicht wennen alle leden, jong en oud, is niet anders. R. van Benthem is benoemd tot burgemeester van nieuw en oudgediende, bestuurder of ‘gewoon’ Eemnes. Hij was statenlid in de provincie Utrecht, lid een eigen stem te zien uitbrengen. Maar hier U en ik weten het. Naast al het goede werk dat raadslid in Zeist en werkzaam bij het kabinet van de Koningin. H.M. Meijdam, burgemeester van Zaanstad gaat het (wel) om. Ik ben trots op de W D en velen voor de liberale zaak verzetten; er gaan ook is benoemd tot vice-voorzitter van 3VO, de organisatie wat zij toch maar weer teweeg brengt. dingen fout, of kunnen in ieder geval beter. Het van Veilig Verkeer. Mevrouw S. Haasjes - Van den Berg is benoemd tot burgemeester van Lith. Zij was van is spannend. De winst is nog niet binnen. Nee, 1999 tot 2005 burgemeester van Hummelo en Keppel. Het is natuurlijk niet alleen maar bestuurlijke sterker nog, de (echte) wedstrijd moet nog WD-Tweede Kamerlid J.H.C van Baaien is benoemd vernieuwing waar het om draait. We moeten beginnen. Kritiek is goed en vaak ook begrijpe­ tot Deputy-President van de Liberale Internationale. Het 28-jarige Venlose WD-raadslid Mark Verheijen is op onze liberale kernwaarden weer helder voor het lijk. Niet iedereen is over alles tevreden. Maar er het jaarcongres van de VNG uitgeroepen tot Jong Raads­ voetlicht brengen. Bijvoorbeeld om met de lei­ is geen enkele reden elkaar de put in te praten. lid van 2005. Mr. M.A.E van Haersma Buma wordt de nieuwe voorzitter van de Raad voor de Financiële draad van de WD-Bestuurdersvereniging te Integendeel. We moeten onze ogen en oren Verhoudingen. Hij is burgemeester van Leidschendam- spreken: ‘Wonen en werken in een veilige omge­ openhouden voor de signalen uit de samenle­ Voorburg en voorzitter van de WD-Bestuurders- vereniging. Oud wethouder van Rotterdam, mevrouw ving’. Daar moeten we als W D veel werk van ving. Het is niet overal koek en ei. We leven in S. Korthuis is benoemd tot lid van de Adviescommissie maken. Dat is de opdracht waar we voor staan. een complexe maatschappij, met sterk wisselen­ voor Vreemdelingenzaken (ACVZ). Mevrouw C.C. Thorbecke zei al: 'Er is meer dan voorheen te de voorkeuren van onze inwoners, en dus ook Leppink-Schuitema is per 1 september benoemd tot burgemeester van Montferland. Zij is vanaf 2001 wet­ doen in de wereld’, de kiezer. Vaak bepaalt de kiezer pas op allerlaat­ houder in Venlo. Oud Tweede Kamerlid en Oud-Staats- De gemeenteraadsverkiezingen van maart 2006 ste moment de partij van voorkeur. Laten wij als secretaris mr. H. Koning is benoemd tot voorzitter van de commissie van toezicht van de Samenwerkende liberale partij daarom onze koers helder voor zijn écht lokale verkiezingen, maar wel verkie­ Hulporganisaties. Hij is oud-voorzitter van de Algemene zingen die zeer belangrijk zijn voor de W D als ogen houden (en onze rug recht). Volhouden. Rekenkamer en voorzitter van het Rampenfonds. landelijke partij. Het gaat om de basis - het hart Wij willen een liberale samenleving, waarin Thorbeckepenning - van de partij. Hoe belangrijk het werk op het iedereen zich individueel kan ontplooien met een De heer H. Nieweg te Stadskanaal Binnenhof ook is, we moeten ook aanspreken in overheid die doet wat nodig is en zorgt dat we De heer M.G.J. Harbers te Rotterdam Mevrouw mr. S.M.A.J. den Ouden- Appelscha, Middelburg, Kapelle en Venlo. Daar veilig over straat kunnen. Huijgen te Den Haag moeten we onze klinkende resultaat vandaan Stikkerplaquette halen. De lokale vrijwilligers en politici zijn de Jan van Zanen Uu- De heer Th.G. Metaal te IJsselsteijn ruggengraat van de partij. partijvoorzitter Mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip te Den Haag

44 Vrijheid Democratie en 30-jarig bestaan Haya van Somerenstichting

Datum: Zaterdag 26 november 2005 plaats tijdens het Landelijke Debattoernooi. U kunt beide programma­ Locatie: Expo XXI, Zuidas Amsterdam onderdelen bijwonen. Aanvang: 1 3.30 uur (Debattoernooi), 14.00 uur (Jubileum) Het programma van die dag bestaat uit: De Haya van Somerenstichting organiseert op zaterdag 26 november het I. Onderwijsdebat met Mark Rutte, Loek Hermans en Ben Verwaayen Landelijke Debattoernooi. Het Debattoernooi is niet alleen leuk, maar ook II. Openbare Masterclasses van o.a. Frits Bolkestein zeer leerzaam! Aan het einde van de dag vindt de finale plaats. Daar ver­ III. Finale Landelijk Debattoernooi dient het winnende team eeuwige roem door zich een jaar lang het ‘W D Debatingteam van het jaar’ te mogen noemen. Geef u daarom snel op! Aansluitend vindt er een borrel plaats, waarbij iedereen welkom is.

Dit jaar heeft deze dag een extra feestelijk tintje: de Haya bestaat 30 jaar! Voor nadere informatie kunt u contact opnemen met Colette Schellhaas van Om dat te vieren, vindt een speciale jubileumbijeenkomst plaats op dezelf­ de Haya van Somerenstichting, 070 - 361 30 10. U kunt zich opgeven via de locatie. De bijeenkomst is met name bedoeld voor opleidings- en trai- www.wdopleidingen.nl of per e-mail via [email protected]. Vermeld duidelijk ningsfunctionarissen van afdelingen en KC’s, trainers, oud-topkadercursis- uw naam, en adresgegevens en telefoonnummer. Indien u zich opgeeft voor ten, (oud) deelnemers van Masterclasses en debaters. Maar natuurlijk zijn het debattoernooi geef dan duidelijk aan of u zich individueel aanmeldt of ook alle andere belangstellenden welkom. Het jubileumprogramma vindt als team. Graag tot ziens op 26 november a.s.!

Talenten zoeken én vinden

Permanente Scoutingcommissie is, onder leiding van Pauline Kr ikke, nu tact opnemen met mevr. drs. Isabelle Kuivenhoven, 070 - 3613036, een klein jaar actief met het scouten van talent voor de Eerste Kamer, i. [email protected]. Tweede Kamer en het Europees Parlement. Tijd om het net op te halen. Partijraad Miljoenennota op 8 oktober a.s. te Apeldoorn Dit jaar heeft de commissie tachtig talenten gesproken en er staan tot op Op deze partijraad staat de miljoenennota centraal en wordt er teruggeblikt heden nog veertig gesprekken gepland. De achtergrond van deze groep is op de Algemene Beschouwingen. Wij zijn dan te gast in het Orpheus, het zeer divers: er zitten talenten tussen die aan het begin van hun (WD)car- concert- en muziektheater van Apeldoorn. Als W D-lid bent u van harte rière staan en er zitten talenten tussen die hun sporen inmiddels verdiend uitgenodigd om deze bijeenkomst bij te wonen en te participeren. hebben; de commissie spreekt zowel talenten die al goed bekend zijn met de W D , maar ook nieuwe gezichten. Ook de doelstellingen zijn divers, Flitscongres Defensie in de Koninklijke Militaire Academie (KMA) gelukkig wil niet iedereen de kamer in, maar is er ook een groot aantal die te Breda hun kennis, kunde en netwerk willen inzetten voor de W D . Een deel van Op dit moment wordt door de landelijke partijcommissie Defensie een dis­ de talenten is aangedragen door de politiek-bestuurlijke top, een ander deel cussiestuk voorbereid genaamd ‘De krijgsmacht in een nieuwe jas’. De focus neemt rechtstreeks contact op met de Permanente Scoutingcommissie om zal ondermeer liggen op een liberale visie ten aanzien van het toekomstige zo hun ambities kenbaar te maken. optreden van Defensie alsmede vredesmissies en crisisbeheersingsoperaties. Het aanbod van talent is groot en erg divers, de eerste resultaten zijn posi­ In het kader van Ideeën & Debat wil de W D graag weten wat uw mening tief en de politiek-bestuurlijke top is enthousiast (zie ook de weblog van 25 is en nodigt u van harte uit om hieraan deel te nemen. Binnenkort kunt u april en 9 juni van de vice-premier Gerrit Zalm); we mogen de voorzichtige via de WD-website het programma en aanmeldformulier downloaden. conclusie trekken dat de W D een goede keuze heeft gemaakt met het instellen van een Permanente Scoutingcommissie. Meer informatie over de Partijraad Wijkontwikkeling wordt verplaatst naar Permanente Scoutingcommissie is te vinden op de website van de W D 26 november a.s. (onder ‘Partij’ -> ‘Permanente Scoutingcommissie’); hier is ook de hand-out In samenwerking met de werkgroep ‘het sociale gezicht van de W D ’ wordt talentmanagement te vinden voor de afdelings- en kc-bestuurders en de momenteel de partijraad ‘Wijkontwikkeling’ voorbereid. De Expo XXI te profielen voor de Eerste Kamer, Tweede Kamer en het Europees Parlement. Amsterdam zal als vergaderlocatie fungeren. Talentmanagement staat dus op de WD-agenda. Ook is er op het algemeen Zie ook www.hetsocialegezichtvandewd.nl secretariaat inmiddels een professional aangenomen die zich fulltime met (NB: De geplande bijeenkomst van zaterdag 10 december a.s. komt dan dit vakgebied bezig houdt. Mocht u vragen hebben over de Permanente ook te vervallen). Scoutingcommissie of talentmanagement binnen de W D , dan kunt u con-

Vrijheid & Democratie 45 Besluitenlijst 1 17e Algemene Vergadering te Noordwijkerhout 27 en 28 mei 2005

Ten einde voldoende tijd te bieden voor de behande­ De heer J.W Prins te Nieuwerkerk (plv.) Verworpen 322 tegen 294

ling van het Liberaal M anifest werd bijna de gehele Mevrouw T. van der Stroom-Van Ewijk te Amendement 2470; afdeling Nuth; genuanceerde aan­

agenda op vrijdagavond 27 m ei gelijktijdig in ver­ Heemstede (plv.) pak gemeentelijke herindelingen;

schillende deelsessies behandeld. In deze deelsessies Verworpen 463 tegen 200

konden de meningen worden gepeild, m aar er werd 8. Tot vice-voorzitter van het Hoofdbestuur Amendement 2266; afdeling Leeuwarden; geen vermin­

niet gestemd. Wel konden voorstellen worden inge­ werd de heer drs R.A.M. van der Sande te dering aantal raadsleden;

trokken of overgenomen ten behoeve van de plenaire Leiden benoemd. Aangenomen 455 tegen 220

behandeling op zaterdag 28 mei. Amendement 2095; afdeling Tilburg; geen limitering 9. Er vond een langdurige behandeling aantal leden college BenW 1. De voorzitter opende de vergadering om plaats over de inhoud van het Liberaal Verworpen 317 tegen 305 1 0.00 uur. Manifest. Daarbij vonden de volgende Amendement 2887; afdeling Middelburg; een bestuurs­ stemmingen plaats. laag op resp. Europees, nationaal en regionaal niveau 2. Besloten werd tot leden van de stem- en Verworpen 555 tegen 129 notulencommissie te benoemen: Amendement 2871; afdeling Middelburg, politieke leider Bent u voor tegen de rechtstreeks gekozen burgemeester De Heer R. Nederveen te Amsterdam dient altijd zitting te hebben in de Tweede Kamer. Aangenomen 418 tegen 317 De heer H.M. Bergmann te Rotterdam Verworpen met 140 tegen 441 Amendement 2513; afdeling Den Haag; stadsdeelraden De heer J. M.P van Loozenoord te Leidschendam Amendement 2244 afdeling Spijkenisse; uitstel behande­ opheffen Mevrouw M. Kroes te Apeldoorn ling Liberaal Manifest Verworpen 376 tegen 181 Verworpen met 178 tegen 505 Amendement 2013; afdeling afdeling Bergeijk; geen plei­ 3. Het Hoofdbestuur legde rekening en ver­ Amendement 2835 afdeling Rotterdam; misbruik asiel­ dooi voor lokale belastingen; antwoording af over het gevoerde beleid procedure Verworpen 407 tegen 166 over 2004. Daarbij werden jaarverslag en Verworpen 145 tegen 488 Amendement 2590; afdeling De Mame; niet tomen aan jaarrekening vastgesteld. Het rapport van Amendement 2206 afdeling Leudal en Thomerkwartier; gemeenschappelijk landbouwbeleid de financiële commissie werd aangeno­ Wanneer marktwerking ontbreekt en ook niet Verworpen 93 tegen 471 men en het Hoofdbestuur werd acquit en wordt verwacht, mag er geen privatisering plaatsvin­ Amendement 2727; afdeling Boskoop; voor welk pro­ decharge verleend. den. bleem is hoofdstuk 1 een oplossing Verworpen 350 tegen 360 Verworpen 450 tegen 78 4. De voorzitter van de Auditcommissie, de Amendement 2041: afdeling Alkemade; eerst onderzoek Amendement 2778; afdeling Hoorn; geen zetelroof heer H.M. Meijdam presenteerde een eer­ naar wenselijkheid invoering vlaktax Verworpen 308 tegen 242 ste voortgangsrapportage van de audit­ Verworpen 249 tegen 463 Bent u voor of tegen de gekozen formateur commissie. Amendement 2204; afdeling Leudal en Thomerkwartier; Verworpen 346 tegen 241 dumping overschotproducten moet worden verbo­ Bent u voor of tegen de rechtstreeks gekozen Minister­ 5. De hoogte van de contributie voor 2006 den president werd vastgesteld. Verworpen 278 tegen 404 Aangenomen 287 tegen 273 Amendement 2347; afdeling Midden-Delfland; Kunst en Amendement 2119; afdeling Nieuwegein, geen invoe­ 6. Tot (plv.) leden van de financiële commis­ cultuur moeten zich zelf kunnen bedruipen ring van het referendum sie werden benoemd: Verworpen 174 tegen 529 Verworpen 361 tegen 169 Mevrouw M. Fisser te Amsterdam Amendement 2074: afdeling Amsterdam; geen 1 % regel De heer ir. M. Geudeke te Utrecht voor kunst en cultuur in de rijksbegroting 1 0. De voorzitter deed, gezien de voortge­ De heer R. Reijn te Den Haag Aangenomen 385 tegen 305 schreden tijd, de toezegging aan de Mevrouw A.J. Rol van Calverenbrouck te Wijk bij Amendement 2524; afdeling Den Haag; DNA databank indieners van vragen bij het agenda punt Duurstede (plv.) onder strikte voorwaarden verantwoording beleid fracties Tweede De heer R. Flinterman RA te Rijswijk (plv.) Aangenomen 592 tegen 134 kamer, Eerste Kamer en Europees Mevrouw drs J. van Mol te Rotterdam (plv.) Amendement 2819; afdeling Rotterdam; raadsverkiezin­ Parlement dat de beantwoording binnen gen niet meer vieijaarlijks centraal organiseren tien werkdagen gereed zou zijn. 7. Tot (plv.) leden van de Commissie van Aangenomen 510 tegen 94 Beroep werden benoemd: Amendement 2284; afdeling Wageningen; geen verdere 11. De voorzitter sloot de vergadering om De heer mr D.W Zwart te Nootdorp (voorzitter) bestuurlijke verdunning; 18.25 uur De heer RM. Blauw te Veendam Verworpen 314 tegen 309 De heer J. Vos te Nuenen Amendement 2800; afdeling Reeuwijk; geen verplichte Alle agendastukken zijn tenminste gedurende een jaar Mevrouw WJ.M. Bregman-Kaaks te Roden (plv.) gemeentelijke herindeling na te lezen via www.wd.nl

4 6 Vrijheid & Democratie Voorlopige Agenda f. wijziging Reglement kandidaatstelling sessies worden behandeld. In het middaggedeel- onder voorbehoud van wijzigingen Provinciale Staten te zullen die onderdelen waarover stemmingen g. wijziging Reglement kandidaatstelling gewenst en noodzakelijk zijn in de voltallige 1 1 8e algemene vergadering Gemeenteraden vergadering worden behandeld. Daarbij zal eerst zaterdag 17 december 2005 in het WTC te het doorlopende stemvenster voor de AVA en Rotterdam Algemene ledenvergadering (ALV) vervolgens die voor de ALV aan de orde komen. Huishoudelijke vergadering Beursplein 37, Rotterdam 2. Begroting 2006 Het visiedocument ‘Samenleving’ wordt geschre­ Telefoon 010 - 405 44 96, 3. Jaarplan 2006 ven door een projectgroep, samengesteld uit website: www.wtcrotterdam.nl 4. Rondvraag onder andere leden van betrokken partij com­ missies Financieel Economische Zaken, Sociale 10.00 - 10.15 uur Officiële opening door partij­ Politieke vergadering Zaken en VWS en leden uit de Landelijke voorzitter Jan van Zanen 5. Visiedocument ‘Samenleving’ Commissie Inhoudelijk Debat (LCID). Daarnaast 10.15 - 12.45 uur Behandeling agenda in deel­ 6. Aan de orde zijnde politieke kwesties zijn ook de indieners van de amendementen op sessies 7. Verantwoording door fracties van Tweede dit specifieke thema op het ontwerp-Liberaal 12.45 - 13.45 uur Lunch Kamer, Eerste Kamer en Europees Parlement Manifest hierbij betrokken. Dit conceptdocu- 13.45 uur Toespraak Jozias van Aartsen over gevoerd beleid. ment wordt eveneens op 30 september 2005 14.10 uur Intermezzo gepubliceerd op wd.nl en aan afdelingen, 14.30 uur Algemene vergadering van Vanwege de verschijning van Politiek! is deze kamercentrales, partijcommissies en bijzondere afgevaardigden (AVA) agenda opgemaakt terwijl de termijn voor het groepen toegezonden. Leden kunnen het visied­ Statuten & Reglementen doen van initiatiefvoorstellen nog niet is verstre­ ocument ‘Samenleving’ van de website Algemene ledenvergadering ken (vrijdag 9 september 2005). Het is daarom www.wd.nl afhalen danwel opvragen bij het (ALV) mogelijk dat er nog onderwerpen aan de hier Algemeen Secretariaat. Jaarplan 2006 gepubliceerde agenda worden toegevoegd. De Begroting 2006 definitieve agenda wordt 30 september 2005 op Amendementen hierop dienen uiterlijk vrijdag Visiedocument ‘samenleving’ www.wd.nl gepubliceerd en aan de afdelingen 4 november a.s. bij het Algemeen Secretariaat 16.00 uur Toespraak Gerrit Zalm toegezonden. Om voldoende tijd te bieden aan binnen te zijn. De leeswijzer met alle amende­ Algemene ledenvergadering de behandeling van de onderdelen van deze menten en het advies namens het Hoofdbestuur (ALV) agenda zal de agenda op zaterdagochtend komt op vrijdag 2 december a.s. voor de partij Verantwoording door fracties 17 december gelijktijdig in verschillende deel­ beschikbaar. van Tweede Kamer, Eerste Kamer en Europees Parlement over het gevoerde Let op! beleid Aanmelden kan nu ook via het aanmeldingsformulier op www.wd.nl Aan de orde zijnde politieke U zou ons een groot plezier doen wanneer u zich aanmeldt via het aanmeldingsformulier op de kwesties WD-website (www.wd.nl). Dit scheelt ons een groot aantal administratieve handelingen en ver­ 17.20 uur Slotwoord Jan van Zanen kleint daardoor de kans op fouten! 17.25 uur Einde Permanent aanmelden is komen te vervallen 17.25 uur Borrel U kunt zich niet meer permanent aanmelden voor de algemene vergaderingen. Deze mogelijkheid 19.30 uur Einde is komen te vervallen. Let op: ook degenen die zich in het verleden permanent hebben aange­ meld, dienen zich opnieuw voor elke algemene vergadering afzonderlijk aan te melden. Algemene Vergadering van Afgevaardigden (AVA) Kinderopvang 1. wijzigingen van Statuten en Reglementen Als extra service bieden wij tijdens deze algemene vergadering weer professionele kinderopvang aan. a. statutenwijzigingen Op zaterdag 17 december wordt dit van 9.30 uur tot 17.30 uur verzorgd door De Blauwe Dieren­ b. wijziging Huishoudelijk reglement parade. Kinderen van 0 tot 12 jaar zijn van harte welkom. Indien u gebruik wilt maken van deze c. wijziging Reglement kandidaatstelling service, verzoeken wij u dit aan te geven op het aanmeldingsformulier. De kinderopvang is gratis. Tweede Kamer Machtigingskaart d. wijziging Reglement kandidaatstelling In het volgende nummer van Politiek!, dat u omstreeks 22 november a.s. thuis ontvangt, staan de Eerste Kamer machtigingskaarten voor de 118e algemene vergadering. Indien u Politiek! niet tijdig hebt ontvan­ e. wijziging Reglement kandidaatstelling gen, kunt u een machtigingskaart opvragen bij het algemeen secretariaat. Europees Parlement

Vrijheid & Democratie 47 tiVVD. Spelregels algemene vergadering

1. Algemeen 3. Individuele leden zonder vooraanmel­ 21. No show voor overige afgenomen facilitei­ 1. Voor deze algemene vergadering geldt ding ten wordt altijd in rekening gebracht, tenzij naast het gebruikelijke stemrecht voor 10. Individuele personen die zich eerst ter ver­ vóór 2 december een gemaakte reservering afgevaardigden, het persoonlijk stemrecht gadering melden, dienen zich te kunnen wordt afgezegd. voor alle leden van de W D . Dit recht gaat identificeren. Vervolgens wordt vastgesteld in op de eerste peildatum na aanvang van of de persoon lid is van de W D en moet . Afgevaardigden van afdelingen het lidmaatschap. De peildatum is 1 juli een aantal gegevens worden geregistreerd. 22. Afgevaardigden dienen zich als individueel 2005. 11. Voor de aanmelding dient de persoon zich lid aan te melden voor verkrijging van de 2. Aanmelden kan tot 2 december 2005, of te kunnen legitimeren met een identiteitsbe­ persoonlijke stempas. anders ter vergadering. In dit laatste geval wijs met foto. 23. Het verkrijgen van de stempas(sen) in de gelden beperkingen. 12. Deze categorie leden wordt in overeenstem­ hoedanigheid van afgevaardigde vindt ech­ 3. Na deze termijn kan geen gebruik meer ming met het huishoudelijk reglement ter op vertrouwde wijze ter vergadering worden gemaakt van vooraanmelding of slechts toegelaten zolang de capaciteit van plaats. Voor de afgifte van de stempas dient van bijkomende faciliteiten. U kunt zich de zaal en de beschikbaarheid van het stem- te worden getekend met naam en handteke­ aanmelden ter vergadering op 17 december systeem dat toelaten. ning. Deze stempassen worden dus niet toe­ waarbij de beperking van het aantal mensen gezonden. Dit geldt ook indien de afgevaar­ dat ter plekke nog kan worden toegelaten 4. Volmachten digde een machtiging heeft ontvangen van afhankelijk is van de grootte van de zaal of 13. Alle leden ontvangen een in te vullen mach­ andere afdelingen (de spelregels voor het zalen en van de beschikbare stemfacilitei- tigingskaart in Politiek! ongeveer één week ontvangen van machtigingen door afgevaar­ ten. voor de algemene vergadering. digden zijn opgenomen in de agenda voor 4. Deden van de W D dienen zich vooraf 14. Indien Politiek! niet tijdig is ontvangen, de algemene vergadering). schriftelijk aan te melden door middel van kunnen leden een machtigingskaart opvra­ het aanmeldingsformulier. Telefonische aan­ gen bij het algemeen secretariaat. 7. Stempas en stemvenster meldingen kunnen helaas niet worden aan­ 15. Deze machtigingskaart kan worden afgege- 24. Stempassen zijn alleen geschikt gemaakt genomen. ven als volmacht aan een ander lid. voor de actuele algemene vergadering. 5. De algemene vergadering is openbaar. 16. Een lid mag maximaal twee volmachten 25. De te verstrekken stempas is eigendom van Alleen leden van de W D hebben stemrecht. accepteren van andere leden. Dit kan alleen de W D en dient na de algemene vergade­ In de agenda is aangegeven voor welke maar op de in het volgende punt aangege­ ring te worden geretourneerd om kosten te onderdelen alleen de afgevaardigden (AVA) ven wijze. besparen. of alle leden (ALV) stemrecht hebben. 17. Een volmacht kan worden afgegeven door 26. In de agenda is een stemvenster opgeno­ Overigens kunnen alle leden altijd aan de de machtigingskaart in te vullen, te onderte­ men. In dat tijdvak vinden in principe de discussies deelnemen. kenen en fysiek mee te geven aan een ander stemmingen plaats, zodat er gelegenheid is 6. Zonder aanmelding (vooraf of ter plaatse) lid. Er kan slechts één volmacht worden ver­ om deel te nemen aan parallelsessies, zon­ worden geen stempassen afgegeven. Er zijn strekt. De volmachtverkrijger meldt zich ter der de stemmingen te moeten missen. De geen uitzonderingen op deze regel. vergadering aan de balie en ontvangt op het voorzitter van de vergadering kan in voor­ tonen van de volmacht een stempas. komende gevallen besluiten ook een stem­ 2. Individuele leden met vooraanmelding 18. Een volmacht wordt ingetrokken door vóór ming te houden buiten het geagendeerde 7. Individuele leden die zich tot vrijdag 2 afgifte van de stempas aan de balie de afge­ stemvenster. december schriftelijk hebben aangemeld, geven machtigingskaart terug te krijgen van 27. Een eenmaal afgeven pas kan niet worden hebben gegarandeerd toegang tot de alge­ de volmachtverkrijger. vervangen, ook niet in geval de ontvanger mene vergadering en hebben het recht hun deze is vergeten mee te nemen of indien de stemrecht uit te oefenen in de vergadering. 5. Kosten pas in het ongerede is geraakt. 8. Deze leden ontvangen de stempas per post 19. Het is mogelijk om via het aanmeldingsfor­ ongeveer één week voor de algemene verga­ mulier aan te geven gebruik te willen 8. Spreektijd dering. Is dit niet het geval dan wordt u maken van aangeboden faciliteiten (lunch, 28. Voor ieder algemene vergadering bepaalt het verzocht contact op te nemen met het alge­ kinderopvang). hoofdbestuur wat de spreektijd is van de meen secretariaat. 20. De verschuldigde kosten zullen na de alge­ deelnemers en welke andere maatregelen 9. Als extra service kunnen deze leden zich mene vergadering in rekening worden eventueel worden getroffen voor een zorg­ kosteloos de agenda en de leeswijzer via de gebracht. Hiervoor dient door het lid een vuldig verloop van de vergadering. post laten toezenden. éénmalige incasso te worden verleend.

4 8 Vrijheid Democratie Aanmeldingsformulier 118e algemene vergadering 77 december 2005 in Rotterdam

In verband met het persoonlijk stemrecht is aanmelding verplicht. Per lid a.u.b. één formulier gebruiken; extra formulieren kunt u aanvragen bij het algemeen secretariaat, tel. 070 - 361 30 61. Het elektronische aanmeldingsformulier treft u op www.vvd.nl.

Ondergetekende meldt zich aan voor de algemene vergadering Graag in blokletters invullen

Naam: ...... Adres:......

Postcode:...... Plaats: ......

Telefoon: ...... E-mail: ......

Indien u VVD-lid bent en persoonlijk stemrecht hebt (zie spelregels AV, artikel 1.1 op pagina 48), ontvangt u circa één week voor de algemene vergadering uw congresbescheiden (inclusief stempas) op dit adres.

De agenda verschijnt op 30 september en de leeswijzer op 2 december. U kunt deze downloaden van de VVD-website (www.vvd.nl). Indien u (één van) deze per post wilt ontvangen, kunt u dat hieronder aankruisen.

Als extra service wil ik graag: Ik machtig de VVD eenmalig het totaalbedrag

□ de p a p ie re n agenda af te schrijven van: □ de p a p ie re n leeswijzer Bank7Gironummer* per post ontvangen op bovenstaand adres

T.n.v Ik wil het volgende reserveren: ....x lunch op 17 dec. a € 15 = € ..... Datm

Handtekening Ik maak gebruik van de gratis professionele kinderopvang voor (aantal) kind(eren) in de leeftijd van 0 - 12

Let op!

Dit formulier dient uiterlijk 2 december 2005 door de VVD ontvangen te zijn. U kunt het formulier:

• Faxen naar: 070 - 360 82 76

• Met de post sturen aan: VVD algemeen secretariaat, postbus 30836, 2500 GV Den Haag (o.v.v. vooraanmelding AV)

Wij attenderen u erop dat bij annulering na 2 december 2005 van bovenstaande reserveringen de volledige kosten in rekening worden gebracht.

* doorhalen wat niet van toepassing is

Vrijheid Democratie 49 Ingezonden brieven

Ik hoop dat de planvormers van het Liberaal Een Kamermeerderheid van 85% is voor Reactie op interview milieu in Politiek! d.d Manifest de ontwikkelingen in de samenleving invoering van de Europese grondwet en 63% juni/juli 2005. Het doet mij deugd dat in uw goed blijven volgen en vooral kijken naar moge­ van de Nederlands bevolking is tegen. Dan is er blad op een zorgvuldige wijze aandacht wordt lijkheden om onze samenleving ondernemender ergens iets goed fout gegaan in de communica­ geschonken aan het milieuprobleem. Ik ben van en dynamischer te maken. Gezien de reacties op tie. Van Kamerleden mag verwacht worden dat mening dat de heren Nijpels en Leegte helaas het Liberaal Manifest heeft de W D duidelijk zij hun voelhorens uitsteken in de samenleving, gelijk hebben dat er jaren slap beleid is gevoerd. kansen zich te manifesteren als ‘ideeën- en in goed Nederlands ook wel dat ze met hun “We zijn met zijn allen in slaap gewiegd”, aldus debatpartij’, alleen moet het niet bij holle woor­ beide benen in de vaderlandse klei staan. Hoe Nijpels. Juist Nijpels heeft een krachtig beleid den en veel retoriek blijven. Het Liberaal bestaat het dan dat de Kamer voor het overgrote gevoerd in de periode dat daarvoor de nodige Manifest heeft bij mij geleid tot het opzeggen deel, maar zeker de W D in het bijzonder, zo politieke moed voor nodig was. Wij, dat wil zeg­ van mijn D66 lidmaatschap en ik was zeer miskleunt met dit referendum? Komen signalen gen, een niet onaanzienlijk deel van de bevol­ actief in de Ondememerskring van D’66, waar, vanuit de bevolking niet door, worden ze gene­ king, zijn echter zeker niet in slaap gewiegd, jammer genoeg, niet veel uit kwam.Het Liberaal geerd? Kortom; wat het ook is het wordt met echter de politiek had niet de moed om het pro­ Manifest wijst de goede kant uit en ik citeer de spoed tijd voor een flitscongres Europa. Naar bleem fundamenteel aan te pakken. Velen van Volkskrant van zaterdag 19 maart 2005: mijn idee is de grondwet in de kern goed voor ons hebben dan ook getracht de politiek juist tot ‘Wanneer deze beweging zich doorzet, ontstaat Europa en Nederland, al geef ik eerlijk toe ook handelen te brengen. Met name kwam en komt het perspectief op een offensieve, liberale voor- tegen te hebben gestemd. Op argumenten die dat tot uitdrukking in het optreden van ver­ hoedepartij, die aantrekkingskracht kan uitoefe­ niets met de grondwet te maken hebben. scheidene milieu- en natuurorganisaties. nen op een enorm reservoir aan kiezers in het Toetreding nieuwe lidstaten, de euro, Turkije, De kern is dat milieuproblematiek een lange ter- sociologische en politieke midden: ontvoogde corruptie, nepotisme en ga zo maar door. Het mijnbeleid vraagt. Echter in het regeerakkoord is hardwerkende burgers die willen genieten van wordt tijd dat er eerst eens een debat gevoerd met geen woord gerept over milieubeleid. In het hun vrijheid, maar wel prijs stellen op hoog­ gaat worden over hoe nu verder mét de bevol­ Liberaal Manifest wordt het milieu in feite niet waardige collectieve voorzieningen’. king, maar dat is niets nieuws na deze uitslag. echt genoemd. Wat verstaat de W D onder ‘het De W D heeft duidelijk kansen om electoraal te Eerst orde op zaken stellen in het Europese huis milieubeleid’? Daarvan is de laatste 4 tot 8 jaar scoren. Er is in Nederland duidelijk behoefte en dan pas de volgende stap. De argumenten binnen de W D , laat staan naar buiten, amper aan sterk en ondernemend leiderschap. van de tegenstanders vond ik weinig steekhou­ iets merkbaar geweest. Leiderschap waarin een duidelijke richting dend, maar de pro-argumenten waren weinig Ik acht het van het grootste belang dat de W D wordt gewezen en de dynamiek in onze samen­ overtuigend, dan is er weinig voor nodig om het werk van de ministers Ginjaar, Nijpels en leving verhoogt. Leiderschap dat niet alleen tegen te stemmen. Verjaardagsfeestjes en kroeg­ Winsemius met kracht gaat voortzetten, niet in oproept tot meer ‘positivisme’, maar tegelijker­ bezoek zijn perfecte graadmeters voor onder- de laatste plaats omdat de tijd dringt. tijd ook oplossingen op maat biedt. In dit proces buikgevoelens, niet altijd even reëel maar wel wil ik graag meehelpen de W D daar te brengen nuttig om te zien wat er leeft. W D organiseer Mr. A. Katan waar het hoort, aan de top! dit debat en ik ben van de partij! Frankrijk

Hans A.C. Kliphuis Mathieu J.P. Paardekooper Groningen via e-mail

C» Afzenders verlenen toestemming voor open­ Een brief mag uit maximaal 250 woorden baarmaking. Spelregels bestaan. =* Alleen brieven van leden kunnen worden gepu­ bliceerd. Reacties zonder huisadres en inzendin­ Uw brief kunt u mailen naar: [email protected] of De redactie bepaalt, zonder opgaaf van rede­ gen onder pseudoniem worden niet geplaatst, per post sturen naar: algemeen secretariaat, nen, of een brief wordt geplaatst of met. cs» Het is toegestaan om te reageren op een eer­ t.a.v. Redactie Politiek!, Correspondentie hierover is niet mogehjk. der ingezonden brief. De redactie bepaalt ech­ Postbus 30836, 2585 GV Den Haag. c » De redactie behoudt zich het recht voor bij ter wanneer een discussie is gesloten. dragen aan deze rubriek in te korten. Speakers with Words of Wisdom®

De bron van de beste Sprekers, Moderators & Dagvoorzitters voor Conferenties, Evenementen, Bedrijfs- en Lunch of Dinner meetings

I VIM

A s s e m b l e e bv Internationaal Sprekers bureau Maastricht sinds 1985

De beslissingen van van d aag ZIJN BEPALEND VOOR DE WERELD VAN MORGEN

De Maastricht Graduate School of Governance van de Universiteit Maastricht wordt op 1 oktober 2005 officieel geopend. In samenwerking met en naar het idee van Assemblee vindt er in MECC Maastricht de tweede conferentie van Jalta plaats onder de titel:

‘YALTA & BEYOND (1945 - 2005)’ De drie hoofdrolspelers tijdens deze zaterdagmiddag zijn: de kleinzonen van President Franklin Delano Roosevelt (1) van de Verenigde Staten, Secretaris- Generaal van de Communistische Partij Joseph Stalin (2) van de Sovjet Unie en Premier The Right Honourable Sir Winston Churchill (3) van het Verenigd Koninkrijk. Samen met studenten en Europese leiders uit de politiek, het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties, debatteren deze kleinzonen over eenheid en verscheidenheid in Europa en de wereld, 60 jaar geleden en vandaag.

Bezoek de website www.yaltaandbeyond.com voor meer informatie.

LAAT U ADVISEREN EN VERRASSEN: 043-343 2 1 69 Of vraag onze brochure aan via: www.assemblee.nl • Postbus 550 • 6200 AN Maastricht • Nederland» E-MAIL: [email protected] Dit lijkt misschien een gewone luidspreker, maar ze heeft magische krachten. Ze kan onzichtbare luchtmassa's in beweging zetten en laat ruimte, tijd en gevoel ontstaan uit het niets. Je voelt het in je hoofd, je voelt het diep van binnen. Wanneer was de laatste keer datje muziek ervoer in elke dimensie?

< 3 1 * 0 * pure music

Ervaar de nieuwe KaratS-serie. Neem voor meer informatie contact op met uw dealer of met NL-Servi-Q B.V., Hoevelaken, tel. 0 33-2 53 71 93, www.canton.nl, B-JobetradeN.V., Deinze, tel. 09-3 80 81 80, www.canton.de