Brabants Themanummer: Ed Van Der Sande En Onno Hoes

DRIEMASTER kritisch, opiniërend en Brabants

verenigingsperiodiek van de - jaargang 58 - nummer 3 - juli 2006

Brabants themanummer: Ed van der Sande en Onno Hoes

Analyse en opinie over de val van het kabinet Jong ondernemerschap binnen de JOVD INHOUD

6 Verblind door prestige VVD-minister Verdonk en D66-fractievoorzitter Van der Laan brachten samen het kabinet ten val. Paul Vereijken analyseerde de val en kwam tot een verrassende conclusie. 8 Liberalen in Nederland: bestaan ze nog? 10 Regeldruk? Kunnen we dat eten? 11 Dag66: een machtstrijd om één zetel 12 Studeren, zuipen en ondernemen Een eigen bedrijf runnen, studeren en jong zijn: kan dat samengaan? Paulien Horsten sprak met vier jonge ondernemers over hun ervaringen. 16 Van de Sande: ‘Halveer de Tweede Kamer’ Driemaster sprak met Ed van der Sande, VVD-Kamerlid uit Noord-Brabant. Een interview over de nee-cultuur, mensen die niet willen, het Calimero-effect en eigen kracht eerst. 19 Liberalen op de bres voor homorechten! 22 Factfindingmissie naar Nicaragua en Guatemala Oud-Algemeen Bestuurslid Internationaal Michelle van der Burg bezocht de Zuid-Ameri- kaanse landen Nicaragua en Guatemala. 24 Hoes: ‘Durf in te zetten op contact met de samenleving.‘ Geert Jansen en Michel Abbink spraken met gedeputeerde Onno Hoes over de ledenraadpleging, zijn band met Milieudefensie en de aankomende campagne in Brabant. 28 Is Bush een machiavellist? Driemaster redacteur Mark Reijman schreef een tweeluik over de vraag of Bush enigzins de theorieën van Machiavelli tot zich heeft genomen.

3 Hoofdredactioneel 4 Ingezonden 5 Voorzitterswoord 14 Pro Contra 20 Column: Jeroen de Veth 26 Vroeger was alles beter 27 Profiel 30 Circuit 31 Hoofdbestuursbesluiten, ons soort agenda en rectificaties 32 Uit het land

2 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 HOOFDREDACTIONEEL

Colofon E-mail [email protected] (algemeen) [email protected] (kopij) Internet www.driemaster.com

Hoofdredactie Geert Jansen (hoofdredacteur) T: 06 45 55 82 61 E: [email protected] Paul Vereijken (adjunct) T: 06 21 90 08 34 E: [email protected]

Eindredactie FOTO Driemaster FOTO Paulien Horsten (chef) T: 06 23 36 54 02 Gewapend met goede hoop en een ‘Jongeren Na al deze inspiratie kon natuurlijk ook Waar- E: [email protected] voor Rutte’-shirt zat ik op 31 mei in de colle- nemend Voorzitter Jasper Honkoop niet ach- David Vermorken gebanken mijn laatste eerstejaarsvak binnen terblijven en mist het Hoofdbestuur uit no- E: [email protected] te halen. Het was echter de spanning op de vember inmiddels drie personen. Overigens Bureauredactie bank een uur later die onverdraaglijk was. Niet ben ik de eerste om toe te geven dat dit nog Mark Reijman in hotel Okura, waar ik graag aanwezig zou zijn niet de door mij in mijn eerste Hoofdredactio- E: [email protected] geweest, maar omringd door huisgenoten, neel voorspelde meerderheid is. Ik vrees echter bekeek ik de uitslag van de VVD-ledenraad- met grote vrezen. Lay-out pleging. Een prachtige uitslag viel mij en vele Paul Vereijken VVD-prominenten ten deel. “De leden zijn link- Problemen zijn er gelukkig om opgelost te ser dan we dachten. Het liberale overheerst het worden. De oplossing is zelfs een meisje, zoals Drukker Jan Scholten Projecten te Deventer conservatieve.” Het verraste Kay dat de VVD te lezen op de achterkant. En wat voor een! Een liberaal was. Mij ook. zekere Brabantse afdelingsvoorzitter deelde Verspreiding mij mede dat het een goed postuur voor het SANDD Slechts twee dagen na Verdonk viel ook het Hoofdbestuur is en zo zien wij dat graag in doek voor Klaas-Jeroen Terwal. In een verga- ons Brabantse themanummer. Onze nieuwe Oplage en frequentie dering, welke tot in de vroege uurtjes duurde, Vice-Voorzitter Politiek is zelfs voornemens om 1850, 5 maal per jaargang werd duidelijk dat de Hoofdbestuurders geen anderhalf jaar aan te blijven. Met andere woor- vertrouwen hadden in de leiderschapskwali- den, ze heeft de ambitie om in november voor- ISSN 0167-0786 teiten van onze Landelijk Voorzitter. Er zou te zitter te worden en zou daarmee onze derde Driemaster is voor leden en moet weinig interne sturing zijn vanuit KJ, aangezien vrouwelijke primus inter pares worden. Veel dus ook door leden gemaakt worden. hij zijn tijd besteedde voor de camera. Diezelf- werk is er dan nog wel te verrichten gezien het De redactie ziet uw bijdragen graag de mediaoptredens is hij trouwens ook na zijn aantal tegenstemmen op deze enkelvoudige tegemoet. Kopij kunt u aanleveren aftreden nog niet verleerd. kandidatuur. per e-mail op [email protected] voor 21 augustus 2006. De redactie behoudt Vervolgens was het de beurt aan Van der Laan, Jonge meisjes, ze zijn de afgelopen tijd niet al- zich het recht voor om artikelen zonder die net als Verdonk de strijd om het lijsttrekker- leen bij de JOVD in beeld geweest en mensen overleg te wijzigen, in te korten en/of niet te publiceren. Het copyright van in- schap van haar partij verloor, om te sneuvelen. die mij kennen weten dat dit een onderwerp gestuurde kopij vervalt aan de redactie. En daarmee was, in de woorden van een zekere is dat mij aan het hart gaat. Zo wilde Pechtold, oud-Algemeen Bestuurslid P&L in nrc.next, de toen hij nog wel een functie had, dat meisjes Driemaster is de onafhankelijke ve- Battle of the Bitches begonnen. Van der Laan van zestien in de toekomst zouden mogen renigingsperiodiek van de Jongeren Or- wilde laten zien dat zij wel standvastig was, een stemmen. Dé oplossing voor de huidige de- ganisatie Vrijheid en Democratie (JOVD). nieuwe feature van een fractievoorzitter van de mocratische problematiek. Daarnaast zijn Advertentietarieven zijn opvraagbaar Democraten. Verdonk bleef standvastig als al- jonge Nederlandse meisjes tezamen met hun bij de hoofdredacteur. Niets uit deze tijd, ondanks haar zoveelste falen. En daarmee masculiene variant goed voor de hoogste al- uitgave mag zonder toestemming van de hoofdredacteur op welke wijze dan was het de beurt aan Balkenende om te doen coholconsumptie van Europa. Na vijf jaar hard ook verspreid of gekopieerd worden. waar hij goed in is: vallen. zwoegen heb ik Nederland eindelijk op de Zoals vastgelegd in de Landelijke Stat- internationale kaart weten te zetten. En toen uten en het Redactiestatuut, bepaalt de Waar Verdonk de eer aan zich zelf had kunnen was er de PNVD. Waar de vrijheid van liberalen hoofdredacteur, in samenspraak met de houden en een aanzienlijk deel van de hervor- stopt bij de vrijheid van anderen, kent de ge- redactie, de redactionele formule. Hij is mingsagenda had kunnen redden, gaf zij geen middelde PNVD’er geen grenzen. En zo vielen alleen aan de Algemene Vergadering kik en kon de VVD strategisch enkel volgen, in ook de jonge meisjes, ten prooi aan de gepoli- verantwoording schuldig. De hoofdredac- haar slipstream het CDA meenemend. Waar de tiseerde pedofiel. teur zal niet tot plaatsing van stukken overgaan die de vereniging onevenredig binnenlandse en buitenlandse media super- kunnen benadelen. De visie die uit de latieven tekort kwamen om over de schande Mijn hoop is dat na het vele vallen van de afge- artikelen spreekt, is niet automatisch de van D66 te schrijven, had er redelijkerwijs maar lopen maanden de rust zal terugkeren, zowel visie van de JOVD als vereniging, noch de één persoon kunnen en moeten opstappen: de binnen als buiten de vereniging. visie van het Hoofdbestuur, noch de visie minister. De progressieve liberalen hadden na van de redactie, tenzij het uitdrukkelijk is jaren van besluiteloosheid juist eindelijk een aangegeven. standpunt waar ze aan vasthielden. Geert Jansen - hoofdredacteur

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 3 INGEZONDEN Ingezonden geeft lezers een kans om een kort artikel in Driemaster te plaatsen. Reacties en artikelen kunnen, in maximaal 300 woorden, naar [email protected].

De Koninklijke route Blik op de toekomst Meer zetels met Verdonk

David Vermorken Godart van Gendt Rob te Braake

Daags na de val van het kabinet Balke- Na het artikel in de vorige Driemaster over Een reactie op de stelling: “Met Rutte aan nende-II verscheen er een opmerkelijk openbare voorverkiezingen (primaries), het roer gaat de VVD in 2006 hoge ogen bericht in de kranten. LPF-Kamerlid Mar- leest u hieronder een korte evaluatie van gooien.” got Kranenveldt, tot dan toe goed in het www.rutteofverdonk.nl en een vooruitblik vooral anoniem opereren in de Kamer, op Stichting Het Nieuwe Stemmen. Nee. Hoewel ik vol overtuiging op Mark stapte over van de Erven van Pim naar Rutte gestemd heb, zal hij minder zetels de Linkse Kerk. Ze wil voor de PvdA op de Een maand lang heeft de website waar ie- halen dan een VVD met Verdonk aan het lijst staan voor de aanstaande verkiezin- dereen middels het principe ‘One Mobile roer. De vraag is of dat erg is. Of eigenlijk gen. Is deze overstap zelf al opmerkelijk One Vote’ een stem kon uitbrengen op is de vraag: ga je voor je idealen of ga je te noemen, wellicht nog opmerkelijker is de lijsttrekkerkandidaten van de VVD di- voor de zetels? Ik heb liever een inhou- de manier waarop ze overstapt naar de verse media gehaald. Uiteindelijk hebben delijk en ideologisch sterke VVD met wat Partij van de Arbeid. Geert Wilders koos er ongeveer tienduizend kiezers hun stem minder zetels, dan een grote VVD die als eerder voor om zijn Partij voor de Vrijheid geuit op Mark Rutte of Rita Verdonk. Een een schoothondje achter ‘de dagelijkse te beginnen vanuit de Groep Wilders, op zeer interessant resultaat is het grote ver- wil van het volk’ aan holt. Op korte termijn een zetel ontvreemd aan de VVD. Hilbrand schil tussen een stem van een VVD-kiezer scoort een populistische koers beter, op Nawijn en Ali Lazrak begonnen ook voor en een VVD-lid op de site. In totaal heeft lange termijn wint de ideologische echter zichzelf na een breuk met respectievelijk 84% van de VVD-kiezers een stem uitge- afgetekend. de LPF en de SP. Kranenveldt kiest echter bracht op Verdonk, 26% op Rutte. Onder voor de Koninklijke route. Ingegeven door VVD-leden behaalde Verdonk een kleine Resultaat niet afhankelijk van de mogelijke steun van de LPF-fractie aan meerderheid, slechts 54%. Onder PvdA’ Rutte het minderheidskabinet Balkenende-III, ers behaalde Rutte een meerderheid van legt ze haar Kamerzetel neer alvorens de 64%. Een uitgebreide analyse van de re- Martin Riesmeijer overstap naar haar nieuwe politieke huis sultaten kunt u vinden op de website. te maken. Iets waar Wilders, Nawijn en Een reactie op de stelling: “Met Rutte aan Lazrak van kunnen leren. In de praktijk kie- De bedenkers van www.primaries.nl heb- het roer gaat de VVD in 2006 hoge ogen zen mensen voor een bepaalde politieke ben eind april Stichting Het Nieuwe Stem- gooien.” partij, niet voor een bepaald persoon. Zo- men opgericht. Deze stichting zet zich in lang dat het systeem is in Nederland, is de om een groter deel van de bevolking te Hoewel ik in Mark Rutte de juiste lijsttrek- Koninklijke route zoals Kranenveldt die betrekken bij partijpolitiek. Specifiek richt ker zie, denk ik toch dat het resultaat niet volgt, de enige juiste. zij zich op het aanspreken van jongeren. per se van hem zal afhangen. Wil de VVD Bij de vorige stemming zijn beiden doel- hoge ogen gooien, dan zal het kabinet de stellingen behaald: meer dan 80% van De focus op links resterende maanden veel werk moeten de kiezers was geen lid van een politieke verzetten om het volk alsnog te overtui- partij, daarnaast waren stemmers op de Casper Roex gen van het belang en het succes van website gemiddeld vijfentwintig jaar jon- haar beleid. De beslissende factor zal dus ger dan een partijlid. Een reactie op de stelling: “Met Rutte aan niet de VVD zelf zijn, maar het kabinet als het roer gaat de VVD in 2006 hoge ogen geheel. gooien.” U heeft nu de kans om deel te nemen aan de primary www.balkenendeofbalkenen- Rutte is in staat om van de VVD de groot- de.nl (CDA). Uniek aan de CDA-stemming ste partij te maken. Hij is een intelligente is de keuze voor Balkenende of Blanco, jonge politicus met een goede presenta- waarbij kiezers de mogelijkheid krijgen tie. Daarbij kan Rutte door middel van zijn zich uit te spreken voor mogelijke kan- zogenaamde ‘linkse imago’ de VVD op de didaten voor het lijsttrekkerschap van kaart zetten als zijnde een tolerante soci- het CDA. Een stem op Blanco is een stem ale volkspartij, wat de VVD in feite ook ís. voor de verkiezing van de lijsttrekker- Hierdoor zal hij veel kiezers van links trek- kandidaat en voor de versterking van de ken en zodoende de PvdA aanvallen. De (interne) partijdemocratie. Het komende focus op links is, gezien de uitslag van de jaar blijft Stichting Het Nieuwe Stemmen gemeenteraadsverkiezingen, naar mijn zich inzetten om de burger te betrekken idee dan ook belangrijker dan de focus bij partijpolitiek en partijen te stimuleren op rechts. zich ook te richten op de vele niet-leden die Nederland rijk is. Stem nu zelf!

4 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 VOORZITTERSWOORD

JOVD Algemeen secretariaat Herengracht 38a 2511 EJ Den Haag E: [email protected] T: 070 36 22 433 F: 070 36 17 304

Internet http://www.jovd.nl

Hoofdbestuur Landelijk Voorzitter a.i. S. (Saul) Janssen E: [email protected] T: 06 29 07 37 97

Algemeen Secretaris S. (Sjoerd) de Koning E: [email protected] T: 06 28 73 06 14

Archief Saul Janssen Archief FOTO Landelijk Penningmeester R. (Roy) Warffemius E: [email protected] Het is zaterdag 23 november 1996. In een vol- Op de lange termijn zijn er eveneens uitda- T: 06 52 60 75 22 gepakte BMW met een eerste versnelling die gingen genoeg. Denkt u maar aan de verdere niet werkt, vertrekt de afdeling Eindhoven naar ontwikkelingen van JETI, het Internationaal Vice-Voorzitter Politiek Almelo om de VAV van de JOVD bij te wonen. Secretariaat, beeldvorming in de media, con- S.A. (Sabine) Koebrugge Aan boord illustere namen als Bart Hut, Eelco tacten met de VVD en continuïteit op zowel E: [email protected] G. de Jong en het nieuwe lid Saul Janssen. Navi- organisatorisch als politiek vlak. T: 06 51 87 87 63 gatiesystemen bestonden nog niet, dus dwars door het voetgangersgebied bereiken wij een Over dit laatste gebied wil ik met u mijn ge- Algemeen bestuurslid Voorlichting paar minuten voor aanvang een uitpuilend dachten delen. Niet zozeer over specifieke on- M.C. (Tim) Huiskes Van der Valk. Hier worden wij deelgenoot van derwerpen en standpunten, maar meer over E: [email protected] gepassioneerde en heftige discussies over het hoe bij onderwerpen te komen en hoe stand- T: 06 55 89 50 53 nu en de toekomst van de JOVD. punten te vormen. Algemeen bestuurslid We schrijven nu zondagavond 2 juli 2006. Ik U allen weet dat wij als JOVD het liberale ge- Internationaal heb zojuist de BAV in Utrecht achter de rug dachtegoed aanhangen. U weet tevens dat wij (International Officer) en afgezien van de moordende temperatuur het genoegen hebben om geen verantwoor- J. (Jan) van Run E: [email protected] was er niet veel veranderd. Dit deed mij goed, ding aan de kiezers te hoeven afleggen. U weet T: 06 28 48 41 07 waarvoor mijn dank aan de leden. Wederom il- dat wij onze politieke standpunten alleen mee lustere namen. Wederom heftige en gepassio- kunnen geven aan de politiek en ze niet zelf Algemeen bestuurslid neerde discussies. Wederom over het nu en de hoeven uitvoeren. Hieruit valt in ieder geval Vorming & Scholing toekomst van de JOVD. de conclusie te trekken dat wij geen rekening K.A. (Kalin) Anev hoeven te houden met sociale, economische, E: [email protected] Een toekomst die in de nabijheid turbulent zal technische, etc. haalbaarheid. Kortom: wij kun- T: 06 27 35 07 60 zijn. nen vrij denken en standpunten innemen Algemeen bestuurslid over de in onze ogen ideale liberale staat. Organisatie Balkenende-III is in aantocht om de economi- R.M. (Rudolf) Wessels sche hervormingen af te ronden. En in mijn Rest mij, u een goed reces en succesvol augus- E: [email protected] ogen terecht. Een kabinet laten vallen over tusoffensief toe te wensen. T: 06 41 40 27 74 een relatieve kleinigheid is een grotere bla- mage voor Nederland dan de uitschakeling Saul Janssen - Landelijk Voorzitter a.i. op het WK, waar onze jongens tenminste voor geknokt hebben. En onze andere jongens in Uruzgan wil ik vanaf deze plek een behouden thuiskomst wensen, temeer aangezien mijn hockeyteam ook volgend seizoen weer zijn linksachter nodig heeft.

Het augustusoffensief waar de promotiema- chine van de JOVD overuren maakt om nieuw talent binnen te halen.

De VAV en de Tweede Kamer-verkiezingen in november.

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 5 ANALYSE

Verblind door prestige Rita Verdonk geeft geen fouten toe en regels zijn regels. Lousewies van der Laan stopt niet na het dreigen, maar bijt door. Twee vrouwen hielden in de nacht van donderdag 29 juni op vrijdag de 30ste hun rug recht. Samen den Bos van Andre FOTO brachten ze zo het kabinet ten val. Lousewies van der Laan (D66)

Hectiek alom. Ayaan Hirsi Ali zegt in Zembla van 11 mei dat net als de media. Er wordt nog wat nagepraat in actualiteitenru- ze loog over haar naam. Het is niet de eerste keer dat ze be- brieken, maar er is niemand die denkt of zegt: “Dit is het begin kent. Uit vele interviews blijkt dat ze Magan heet, geen Ali. van het einde. Nog één of twee debatten en het kabinet valt.” Toch vertelt ze het nu pas voor de camera en is het beken- nen geen side-note in een artikel. Ayaan Hirsi Magan bestaat De uitkomst van het onderzoek is zoals verwacht: Ayaan Hirsi niet in Nederland, een persoon zonder naam. Ayaan Hirsi Ali Ali was, is en blijft Nederlandse. Daarmee komt Verdonk terug bestaat wel, maar is een naam zonder persoon. Wettelijk ge- op een beslissing die ze eerder nam. Zelf zou ze het nooit zeg- zien dan, want iedereen weet dat het om de warlord van de gen, maar het lijkt erop dat ze de fout in is gegaan. GroenLinks VVD gaat. Maar ‘IJzeren Rita’ besluit anders en stelt een on- ziet daarmee een kans. Fractievoorzitter Halsema laat duidelijk derzoek in. De uitkomst is onder het motto van ‘regels zijn merken dat ze slechts twee dingen wil: Verdonk die een fout toe- regels’ duidelijk. Een van Nederlands meest omstreden poli- geeft en Verdonk die zegt dat ze in gevallen die vergelijkbaar tici, is nooit Nederlandse geweest. zijn met dat van Hirsi Ali dezelfde beslissing zal maken. Het debat krijgt een rare wending. Het zou primair over de tweede eis DOOR Paul Vereijken van Halsema moeten gaan, maar als Halsema klaar is met haar betoog gaat het debat alleen nog maar over de eerste eis. Rita is Dinsdag 16 mei 2006 maakt Hirsi Ali bekend dat ze per direct uit Rita en geeft niet toe. de Tweede Kamer stapt. Een dag eerder laat ze weten dat ze gaat werken voor de Amerikaanse neoconservatieve denktank, het Bij de brief van Verdonk aan de Kamer zat een verklaring van American Enterprise Institute. Ze is zwaar aangeslagen door de Hirsi Ali. Ze “betreurt”het dat ze de minister op “het verkeerde beslissing. Als Verdonk het haar telefonisch mededeelt schijnt ze been” zette. “Het gaat hier echter om de feiten die de minister gehuild te hebben. Maar ze is niet alleen, ook de starre Verdonk (Verdonk, red.) niet bekend konden zijn en ik (Hirsi Ali, red.) heb boog voor haar emoties. Ook zij huilde. Dat de emoties hoog er volledig begrip voor dat zij heeft gehandeld zoals zij heeft ge- zitten blijkt later in het eerste debat. Na een vraag van Groen- daan”, zo staat in de verklaring. Daarmee trekt ze alle schuld naar Links-fractievoorzitter Femke Halsema knapt er iets bij Verdonk zich toe. Hirsi Ali is de oorzaak en de schuldige van de crisis, aldus en ze antwoordt met trilling in haar zware stem: “Ik ben ook maar haar eigen verklaring. Dat is dan ook het enige wat Verdonk zegt een mens!” Maar hoe hoog de emoties ook oplopen, recht-door- in het debat. Ze blijft herhalen dat het niet haar schuld of fout zee is recht-door-zee en regels zijn regels. Verdonk blijft bij haar is, Hirsi Ali is de veroorzaker van de commotie. Uiteindelijk geeft standpunt, er is geen ruimte voor haar om Hirsi Ali toch haar Ne- Verdonk even toe. De inmiddels aanwezige minister Zalm (Fi- derlanderschap te laten behouden. De Kamer denkt daar anders nanciën) haalt de druk van de ketel en er lijkt op Verdonk te zijn over. Die weet haar uiteindelijk met een motie te dwingen om ingepraat. Verdonk erkent dat ze, achteraf gezien, de brief waarin toch de ruimte op te zoeken die nodig is om het Nederlander- ze meldt dat Hirsi Ali geen Nederlandse is beter niet direct naar schap terug te geven. de Kamer had kunnen sturen.

Toegeven Dreigen Na het eerste debat is het stil. Er wordt weer gewoon vergaderd Toch gaat het mis. Balkenende verspreekt zich. Fractievoorzit- in de plenaire zaal. Alle Kamerleden wachten het onderzoek af, ter Van Beek wil weten of de passage waarin Hirsi Ali de schuld

6 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 VERBLIND DOOR PRESTIGE naar zich toetrekt eigenlijk niet overbodig is. De premier erkent niet alleen dat, maar bekent ook dat de zinnen bedoeld waren om Verdonk tegemoet te komen. Niemand lijkt zich van enige Nijpels over de kwestie kwaad bewust, maar er wordt wel een schorsing aangevraagd. Er is crisis. 'Verdonk had de regie' Het antwoord van Balkende is voor de oppositie het bewijs dat Verdonk haar fout niet wil toegeven. Een motie van afkeuring Oud-fractievoorzitter en -minister Ed Nijpels (56) liet tijdens jegens haar is de prijs die ze daarvoor moet betalen. Formeel de strijd om het lijsttrekkerschap van de VVD goed merken wordt die verworpen; met vierenzestig stemmen voor en nege- wat hij van Rita Verdonk vond. ‘Brokkenpiloot’ was zijn om- nenzeventig stemmen tegen hoeft Verdonk niet op te stappen. schrijving voor Verdonk. Met het eerste debat over Hirsi Ali Maar ook coalitiepartner D66 steunt de motie. In een verklaring kreeg hij naar eigen zeggen gelijk. Zijn omschrijving voor zegt D66-fractievoorzitter Lousewies van der Laan: “De fractie ‘IJzeren Rita’ klopte. Vlak voordat hij naar zijn vakantiebe- van D66 is niet uit op een kabinetscrisis. Wel zeggen wij het ver- stemming vertrok sprak Driemaster met hem. trouwen op in minister Verdonk. Wat ons betreft zal dat leiden tot het vertrek van de minister, zoals dat gebruikelijk is wanneer DOOR Paul Vereijken een minister niet het vertrouwen heeft van een van de coalitie- partners. Wij wachten nu af of de regering, onze coalitiepartner Terugkijkend op de drie debatten reageert hij zoals hij eerder en de minister-president kiezen voor deze minister of voor het tegenover de Volkskrant deed. “Ik heb zelden zoiets meegemaakt voorbestaan van het kabinet als geheel.” Daarmee geeft ze de als dit. Natuurlijk, in mijn tijd heb ik ook crisissen in het kabinet VVD, het CDA en het kabinet een keuze: Verdonk of jullie alle- gekend, maar ook deze debatten bleven spannend.” Nijpels kijkt maal. Het spel van IJzeren Rita in debat is daarmee over. In het tevreden terug op de opstelling van tussenpaus Van Beek. “Hij volgende debat zal Balkenende het woord doen. Rita heeft haar zat in een zeer moeilijk parket. Hij zat tussen alle betrokken par- rug rechtgehouden en heeft ook ditmaal niet toegegeven dat tijen in. Ondanks dat vond ik dat hij zich goed opstelde in de ook zij fouten maakt. debatten.”

Practise what you preach Verdonk Meer dan Boris Dittrich tijdens het Uruzgan-debat heeft D66 nog Volgens de oud-fractievoorzitter is het terecht dat Verdonk niet niet gedaan. Van der Laan heeft enkel een dreigement richting is opgestapt. Van de eer aan haarzelf houden was geen sprake. de ministers gestuurd. Maar ze zegt al maandenlang dat haar “Als je een motie van wantrouwen tegen je krijgt, maar die wordt partij nooit meer zal doen wat ze destijds deed. Enkel dreigen is niet aangenomen dan is het duidelijk. Dan hoef je niet op te ongeloofwaardig, Lousewies gaat het anders doen. Als een jour- stappen, de meerderheid heeft immers nog vertrouwen in je.” nalist vroeg “Hoe dan?”, antwoordde ze in alle kalmte: “Let maar Ze hoefde haar spullen dan niet te pakken, maar Nijpels is ook goed op” of “Leven wat je predikt”. niet kritiekloos over haar optreden. “Ik weet niet of het wat uit had gemaakt voor het uiteindelijke resultaat, maar haar toon Na enkele uren slaap en kabinetsberaad blijkt dat het kabinet kon zeker anders.” de motie net zo formeel bekijkt als Verdonk zelf. Gezamenlijk staan ze achter minister Verdonk. Daarmee maakt Balkenende Ook bij de regie in de drie debatten ging er wat mis. “In de eerste de keuze voor Van der Laan. Ze doet dan ook precies wat ze heeft twee debatten had Verdonk de regie, terwijl Balkenende die had gezegd, ‘practise what you preach’ gaat volledig op. D66 zegt het moeten hebben.” Bij het derde debat leek het kabinet dat zelf vertrouwen in het kabinet op. Hoewel het kabinet gedacht had ook door te hebben en verschoof de regie naar de premier. Toch dat het enkel bij dreigen zou blijven houdt Van der Laan haar kon een val van het kabinet niet voorkomen worden. Wie is daar- rug net zo recht als die van Verdonk. Was het opzet van D66 en aan schuldig? Heeft Verdonk in de ogen van Nijpels het kabinet ging alles volgens een groot spel? Wellicht. Had het voorkomen laten vallen? “Nee, dat was niet Verdonk. Dat heeft D66 gedaan.” kunnen worden? Zonder de slip of tongue van Balkenende, en zeker zonder de beruchte zin in de verklaring, wel. Natuurlijk had Verkiezingen Verdonk ook gewoon vanaf het moment dat de verklaring ge- Met de val van het kabinet staan de verkiezingen voor de deur. schreven werd de schuld voor eigen rekening kunnen nemen. “De AOW en de hypotheekrenteaftrek zullen de belangrijkste onderwerpen worden.” De VVD is uitgesproken over het heilig Kabinet Balkende-II viel in een discussie waarin de oppositie van huisje van de hypotheekrenteaftrek: daar kom je simpelweg niet Verdonk wilde horen dat ze een fout had gemaakt. Een discussie aan. Maar spannend zal het zeker worden. In de peilingen ver- die ging over Verdonk, terwijl ze over de identiteitskwestie had schillen de belangrijkste spelers bij een linkse of rechtse coalitie moeten gaan. Het kabinet viel doordat twee vrouwen hun rug niet veel. Een nek-aan-nekrace zit erin. recht hielden. Het viel door het prestige van Rita en Lousewies. Alle opties liggen nog open, zo vindt ook Nijpels. “Wie de win- Paul Vereijken is adjunct-hoofdredacteur van dit blad. naar wordt? Daar heb ik geen idee van, alles is nog mogelijk.” De grootste rivaal voor de VVD en het CDA blijft de PvdA van Wou- ter Bos. En vooral met die partij verschilt de coalitie op de twee onderwerpen die Nijpels noemde. Maar bang voor Bos hoeven we niet te zijn. “Met Rutte op één, Verdonk op twee en Kamp op drie vormen ze een mooi trio. Rutte blijft de leider, maar het is goed dat hij twee sterke politici achter zich heeft staan. We gaan de strijd aan!”

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 7 OPINIE Liberalen in Nederland: bestaan ze nog?

Het liberalisme wordt vaak beschreven in de trant dat ‘men- Monopolisten zijn geneigd het aanbod in de markt te verklei- sen recht hebben op hun vrijheid maar dat hun vrijheid niet nen. Als de vraag naar een product groter is dan het aanbod de vrijheid van anderen mag verstoren’. Er zijn tal van tijds- van dat product ontstaat er schaarste en kan de monopolist een perioden in de geschiedenis aan te wijzen waarin deze visie hogere prijs vragen. Hierdoor maximaliseert de monopolist wel- als tolerant, vooruitstrevend en verdraagzaam kan worden iswaar zijn winst, maar het leidt niet tot een situatie waarin de genoemd. Toch zegt deze beschrijving in de huidige wereld maatschappij maximaal nut behaalt, omdat er te weinig gepro- niet bijzonder veel. Hoewel vrijheid nog niet over de gehe- duceerd wordt. Dit verlies aan nut, veroorzaakt door een beperkt le wereld een gedeeld goed is, zullen weinig Nederlanders aanbod staat in de economie bekend als het ‘deadweight loss deze zienswijze betwisten: de drang naar tolerantie is in to society’. De Amerikaanse luchtvaartmaatschappij Boeing bij- onze samenleving dusdanig ingeworteld dat deze opvatting voorbeeld, heeft door gebrek aan concurrentie op de markt van niet veel meer toevoegt. Wat heeft het liberalisme, en in het het personen luchtvaartvervoer lange tijd hoge prijzen kunnen bijzonder de VVD, Nederland dan nog te bieden? vragen voor producten die min of meer uit ontwikkeld en geda- teerd waren; goed voor de topmensen binnen Boeing maar niet DOOR Servaas Houben goed voor de rest van de markt. Het toelaten van meer concurrentie op de telefoniemarkt heeft geleid tot lagere prijzen omdat Achtergrond vroegere monopolisten, zoals KPN, niet meer in staat waren het Veel liberalen zien Adam Smith als de grondlegger van hun ide- aanbod beperkt te houden. Het vergroten van het aantal aanbie- ologie. Dit is enigszins verwonderlijk omdat Smith, net zoals zijn ders op de telefoniemarkt leidde tot meer keuze, meer concur- tijdgenoten, nog veel christelijke waarden aanhing. Van een van rentie en daardoor lagere winstmarges voor de aanbieders. Dit die christelijke waarden, het ‘geven aan de armen wanneer ie- alles ten voordele van de consument die meer kon kiezen tegen mand in overvloed leeft’, komt in de economische theorie van lagere prijzen. vandaag weinig meer terug. De gedachten van Smith zijn min of meer teruggebracht naar het idee van de onzichtbare hand: Externe factoren zijn gevolgen van productie die niet voor reke- als mensen de vrijheid krijgen om te doen en laten wat ze willen, ning komen van de producent zelf maar van iemand anders: een zullen ze er voor kiezen om zichzelf en hun productiegoederen fabriek die haar afval in een rivier dumpt, zal er zelf weinig last op de meest efficiënte wijze te gebruiken. Door deze vorm van van hebben, de mensen die stroomafwaarts wonen waarschijn- marktwerking zal er een toestand ontstaan waarvoor geen al- lijk meer. Coase, een Nobelprijswinnaar voor economie, stelt dat ternatieve toestand bestaat die niemand slechter af maakt en als er geen onderhandelingskosten zijn, de partijen in een der- tenminste één deelnemer beter. Een dergelijke verdeling heet gelijk conflict op eigen kracht een efficiënte status kunnen be- Pareto optimaal. De theorie dat marktwerking Pareto efficiëntie reiken. In het eerdere voorbeeld zou de fabriek de schade kun- impliceert en omgekeerd, is bekend als respectievelijk de eerste nen vergoeden of de burgers de fabriek kunnen betalen om de en tweede welvaartstheorie in de economie. Vrije marktwerking productie te stoppen afhankelijk van wat er wettelijk is geregeld. impliceert efficiëntie en voor efficiëntie is vrije marktwerking Het is echter de vraag in hoeverre kosteloos onderhandelen in nodig. praktijk mogelijk is. Iedere onderhandeling kost tijd, tijd die de deelnemers hadden kunnen gebruiken voor andere zaken. De Deze theorie heeft op het eerste gezicht een aantrekkelijk ge- kosten die anders aan het opgeofferde alternatief waren uitge- volg: zonder belemmeringen kunnen mensen een optimale si- geven heten ook wel de ‘opportunity costs’. tuatie creëren waardoor een overheid overbodig is. Toch zitten er een aantal haken en ogen aan. Niet alleen kunnen er ethische Omdat de markt zonder dit ingrijpen zelf niet in staat is de op- bezwaren worden aangedragen (wat gebeurt er met de zwak- timale situatie te bereiken, lijkt overheidsingrijpen praktisch keren?) of praktische (is er geen juridisch apparaat noodzakelijk onontbeerlijk. De vraag is dan wanneer de overheid dient in te om marktwerking mogelijk te maken?), maar ook zijn er twee grijpen. De meeste klassieke liberalen zijn van mening dat de complicaties die in iedere economische markt aanwezig zijn: overheid slechts in moet grijpen in het marktproces als zon- monopolievorming en externe factoren, in de economie ook wel der dat ingrijpen ‘the weak go against the wall’. Het is niet de bekend als ‘externalities’. bedoeling dat de overheid miljonairs gaat subsidiëren voor hun derde jacht of dat de overheid er naar streeft dat iedereen een Monopolies kunnen door verschillende redenen ontstaan. Ten tweede huis in Frankrijk bezit: de overheid moet er voor zorgen eerste kunnen de omstandigheden er toe leiden dat er een dat basisgoederen voor iedereen toegankelijk blijven. Een soci- monopolie ontstaat, een natuurlijk monopolie. Een kleine wa- aal vangnet moet voorkomen dat mensen die het niet op eigen terbron bijvoorbeeld, die maar door één persoon of bedrijf te- kracht kunnen redden, buiten de boot vallen. Voor alle andere gelijkertijd benut kan worden of een radiofrequentie die in een goederen dan basisgoederen, luxe goederen, kan de overheid bepaald gebied maar door één station gebruikt kan worden. de markt het werk laten doen. Daarnaast ontstaan monopolies door schaalvoordelen. Door uitbreiding dalen de kosten per product omdat de vaste kosten Overheidsingrijpen in Nederland gelijk blijven of niet proportioneel stijgen. Te denken valt aan de Gepast overheidsingrijpen is in Nederland niet het geval. Sub- kosten van productontwikkeling: als deze eenmaal zijn gemaakt, sidiëring van luxe goederen vindt al geruime tijd plaats. Het zullen de kosten voor productontwikkeling per product dalen verenigingsleven wordt bijvoorbeeld goed bedeeld met ge- als er meer producten worden gemaakt. De kosten zijn immers meenschapsgeld hoewel het uitermate discutabel is of deze gemaakt en worden bij grotere productie over meer producten activiteiten tot de eerste levensbehoeften kunnen worden gere- ‘uitgesmeerd’. kend en of de kosten niet door de eigen leden kunnen worden

8 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 LIBERALEN IN NEDERLAND: BESTAAN ZE NOG? opgehoest. Is de bridgebond echt niet in staat om te overleven zonder subsidie en slechts door contributie van hun welgestelde leden? Bridge is immers geen voorwaarde om te kunnen overleven: het grootste deel van de bevolking gaat door het leven zonder bridge, zonder dat zij hierdoor schade op lopen. Bij VN vredesoperaties worden nooit kaartspellen uitgedeeld om de bevolking van de dood te redden. De Nederlandse conservatieve denktank, de Edmund Burke stichting, wijst er terecht op dat veel subsidies een onduidelijk doel hebben en dat het niet duidelijk is of er überhaupt iets mee wordt bereikt: zorgen voet- balclubs niet voor meer maatschappelijke kosten door ze gesub- sidieerd in stand te houden? Het enige dat wij met zekerheid kunnen stellen is dat het heeft geleid tot vele lobbygroepen die ieder proberen zoveel mogelijk uit de algemene subsidiepot te trekken. Iedere keer blijkt dat mensen veel vertrouwen in de markt hebben, maar dat de markt kennelijk niet werkt voor wat hen ter harte gaat. Jegens Brussel leidt dit tot terechte kritiek. De landbouwsubsidies bijvoorbeeld, waarvan vrijwel iedere Ne- derlander, behalve de boerenbevolking, gruwelt. Deze subsidies steunen Europese boeren die zonder de subsidies niet zouden kunnen concurreren met buitenlandse boeren. De consument betaalt hierdoor een hogere prijs dan die hij zou betalen als hij buitenlandse producten zou kopen. In Europees verband is hier terecht veel kritiek op maar het lijkt dat de Nederlandse situatie veel minder serieus wordt genomen.

De VVD en de overheid Dit opportunistisch misbruiken van de overheid komt ook binnen het beleid van de VVD veelvuldig voor. De markt wordt alleen ingeschakeld als het uitkomt; zodra de belangen van de achterban in het geding komen springt de overheid bij. Daarom is subsidiëring van voetbal uit den boze, maar geldt dit niet voor kunst en cultuur in de vorm van gratis musea. Dit is een vreemd standpunt: ten eerste zijn beide goederen niet noodzakelijk om te kunnen overleven en ten tweede zal de gemiddelde muse- Martijn Nijkamp ILLUSTRATIE umbezoeker meer kunnen afdragen dan de gemiddelde voet- Sinds begin 2006 is ook zij liberaal: Femke Halsema. balsupporter. venheden willen behouden. Nederland moet geen land worden Ditzelfde geldt voor de hypotheekrenteaftrek. Hoewel ik me heel waarin zekerheid tot iedere prijs wordt verdedigd en eigen initi- goed besef dat aan de regeling heel wat haken en ogen zitten atief, hetgeen risico’s impliceert, niet wordt beloond. Het huidige komt het uiteindelijk neer op een subsidie voor woningbezitters. kabinetsbeleid legt alle onzekerheid bij de zwakkere groepen. Deze subsidie is uitermate dubieus: de woningprijzen in Neder- Dit is overigens gebaseerd op de terechte gedachtegang dat de land zijn de laatste jaren dusdanig gestegen dat woningbezitters verzorgingsstaat zo langzamerhand onder deze zekerheden be- niet tot de zwakkeren in onze samenleving behoren. Mensen die zwijkt. Desalniettemin laat het kabinetsbeleid de vermogende zich een huis kunnen veroorloven zullen ook als de overheid de groepen buiten schot. Wil de VVD echt burgers ‘loon naar wer- subsidie intrekt kunnen overleven. Wellicht zullen zij moeten ken geven’ dan dient ook iets gedaan te worden aan de buiten- verhuizen naar een kleiner (huur)huis (alhoewel dit twijfelachtig sporige zekerheden van de gegoede groepen. is: na afschaffing zullen de huizenprijzen dalen), maar ze zullen door de marktwerking niet ten onder gaan. Overheidsingrijpen Dat dit voor vele volksvertegenwoordigers een lastige opgave is, is in deze twee voorbeelden daarom niet op zijn plaats. zal ik niet ontkennen. Zij die dansen naar de pijpen van hun achterban, zullen regeren naar de waan van de dag. Bedenk echter Om terug te komen op de vraag of er liberalen in Nederland zijn: dat een ieder maar één persoon kan vertegenwoordigen: zich- ik weet het niet, ze zitten in ieder geval niet bij de VVD. Wil de zelf. VVD echt uitgroeien tot een volkspartij dan moet zij het huidige liberale beleid dat uitblinkt in opportunisme laten varen en overgaan naar een consequent liberaal beleid; ook al zou dit beleid Servaas Houben is lid van de afdeling Utrecht, cursuslei- tegen de wensen van de achterban ingaan. De VVD zal dan ook der bij de JOVD en werkzaam bij Actuarial Services van maatregelen moeten nemen die ongunstig zijn voor mensen PricewaterhouseCoopers. met een huis, auto of eigen zaak. Op de korte termijn kan dit tot zetelverlies leiden, op de lange termijn tot een geloofwaardiger beleid dat ook voor minder vermogende kiezers een aantrekkelijk alternatief biedt. De VVD moet een partij zijn voor mensen die iets op willen bouwen, niet voor mensen die slechts verwor-

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 9 OPINIE Regeldruk? Kunnen we dat eten?

Al geruime tijd wordt er gesproken over een kloof tussen De door mij gesuggereerde werkgroep hoeft geen visie op de politiek en burger, een klantonvriendelijke overheid die al- samenleving te maken, daar hebben we politici en ideologieën leen met zichzelf bezig is. Een enorme regeldruk waar zowel voor. Nee, deze werkgroep zou slechts moeten inventariseren bedrijven als burgers veel tijd aan kwijt zijn en meer van dat welke taken er nu worden uitgevoerd door de overheid en of die soort verwijten. Kortom, de irritatie hangt merkbaar in de betreffende taken zijn gebaseerd op een wettelijke opdracht. De lucht. noodzaak tot inventariseren bestaat hierin dat je pas kunt snij- den in taken, dan wel taken en diensten kunt samenvoegen, als DOOR Martijn de Klonia je weet wat je doet.

Met het programma ‘Andere Overheid’ probeert minister Pecht- Op basis van deze inventarisatie kun je daarna kijken waar mo- old voor Bestuurlijke Vernieuwing en Koninkrijkrelaties enigszins gelijkheden zijn tot vereenvoudiging, ongeacht het aantal amb- tegemoet te komen aan de algemeen gevoelde onvrede over de tenaren dat je daarmee kwijtraakt, als daar al sprake van zou zijn regeldruk van de overheid. Dat programma bevat mooie plan- - wat volgens mij overigens best wel kan. Hierin kunnen dan zo- nen om de overheid transparanter te maken, minder regeltjes wel ICT-middelen worden betrokken als alle andere zaken die tot te krijgen en de communicatie in het algemeen te verhelderen. vereenvoudiging van regelgeving kunnen leiden. Wel is het zaak Juist om de regeldruk voor burgers en bedrijven te verminderen, om hierbij het huis van Thorbecke (de terminologie waarmee wat het idee in beginsel een nobel karakter kan meegeven. de autonomie van de lagere overheden wordt aangeduid) even opzij te zetten en puur te kijken waar efficiencyslagen te beha- Echter, de minister krijgt, samen met zijn collega Zalm, weinig len zijn, zoals een gezamenlijk systeem voor digitale archivering gedaan bij zijn andere collega-ministers. Hij is dan wel coördine- en een gemeenschappelijk systeem voor de basisadministratie. rend minister voor een andere overheid, maar echte slagkracht Hierbij hoeft de lokale autonomie niet te worden aangetast. Het heeft hij niet. Bovendien kan hij niet echt doorpakken - wat ove- kan zelfs leiden tot verbetering, omdat je dan bijvoorbeeld een- rigens niet geheel raar is bij D66, maar dat ter zijde. De enige voudiger bij gegevens voor lokale belastingheffing kunt komen aangedragen oplossing is de eigen bureaucratie te laten kijken en eenvoudig archieven kunt raadplegen. waar gesnoeid kan worden. Vraag een kalkoen of hij zichzelf wil slachten voor kerst en je zult zien dat hij weigert. Zo ook de ei- De basis van mijn betoog is even simpel als eenvoudig. Zet een gen bureaucraten. onafhankelijke werkgroep op het inventariseren van alle wettelijke overheidstaken, zowel van het Rijk als de lagere overheden, Uiteraard kan de overheid beter, transparanter, minder bureau- met het huis van Thorbecke in stand houdende. Laat deze werk- cratisch en meer gecoördineerd. Daar kunnen we het snel over groep ook bepalen wie die overheidstaken moet gaan uitvoe- eens zijn. Wie heeft er nu immers geen ‘last’ van de overheid ren, waarbij uiteraard op subsidiariteit wordt gelet: zo laag als (last van de overheid is overigens moeilijk te definiëren). Maar kan, zo hoog als nodig. Tot slot kan na die inventarisatie dezelfde de eigen bureaucratie vragen waar gesneden kan worden is een werkgroep voorstellen doen aan het parlement om de regeldruk zinloze exercitie, daar, ik heb het al gezegd, je een kalkoen niet te verminderen en een transparantere overheid te bewerkstel- vraagt zichzelf te slachten en een konijn niet vraagt zich vet te ligen. mesten voor het avondeten. Je moet dus niet aan diegenen die wellicht hun baan kwijtraken vragen zichzelf overbodig te ma- Juist met een werkgroep van experts die ver af staan van de ken. dagelijkse beslommeringen op departementen, kan er mijns inziens een beter resultaat worden bereikt dan wanneer je ambte- Om de overheid werkelijk te verbeteren, lijkt het mij zinvoller om naren vraagt zichzelf overbodig te maken. een onafhankelijke werkgroep van experts in te zetten om een heldere visie te geven over herstructurering van de overheid. Laten we de regeldruk snel opeten. Deze werkgroep zou mijns inziens door de Staten-Generaal in- gesteld moeten worden, omdat zij iets verder van de bureaucra- Martijn de Klonia is lid van de afdeling Leiden. tie af staat dan een minister. Een minister is nu eenmaal depar- tementshoofd en dus het opperhoofd van (een gedeelte van) de bureaucratie.

mededeling Website Driemaster

Sinds kort heeft Driemaster een website op www.driemaster.com. Hier kun je zowel artikelen lezen die in Driemaster hebben gestaan als artikelen die enkel voor de website bestemd zijn. Wij zouden graag verslagen van (afdelings)activiteiten op onze website plaatsen. De redactie wil leden dan ook vragen om een verslag te schrijven van een activiteit (minimaal 150 woorden, maximaal 250 woorden) en dit naar [email protected] te sturen. Mocht je foto’s hebben gemaakt dan zijn deze natuurlijk ook meer dan welkom! Ook voor (langere) opinieartikelen is ruimte op de website.

10 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 OPINIE

Dag66 Een machtstrijd om één zetel

“Wat het zwaarst is, moet het zwaarst wegen.” Met deze ring tegen minister Verdonk, ingediend door de linkse oppositie, woorden verklaarde oud-minister Laurens-Jan Brinkhorst steunde. Het was Verdonk eruit of D66 eruit. De motie werd ver- van Economische Zaken dat hij samen met Alexander Pech- worpen. De volgende dag kwam de ministerraad bijeen om over told en Medy van der Laan het kabinet in een crisis stortte. de ontstane situatie te praten. Unaniem kwam de ministerraad Over de motieven van D66 is veel onduidelijkheid en debat. tot het oordeel dat de niet-aangenomen motie van afkeuring Een ding is echter zeker: D66 is definitief een onbetrouwba- geen gevolgen heeft. Ministers Pechtold en Brinkhorst waren re coalitiepartner geworden. het blijkbaar met dit oordeel eens. Minister-President Balkenen- de mocht dit ook in de Tweede Kamer verklaren. DOOR David Vermorken Toen was het do or die voor Van der Laan. Ze koos er voor de D66 heeft al langer dan vandaag moeite met het bepalen van de politieke steun aan het kabinet in te trekken. Vervolgens ging de eigen positie. Boegbeeld en politiek leider Thom de Graaf stapte ministerraad, nu met alle ministers en staatssecretarissen, weer op nadat de Partij van de Arbeid in de Eerste Kamer de gekozen vergaderen over de ontstane situatie. Dit leidde ertoe dat vice- burgemeester naar de prullenbak verwees. HAFMO, oftewel D66- premier Brinkhorst het ontslag van de D66-bewindslieden aan- oprichter Van Mierlo, moest er op een speciaal partijcongres aan bood. De rest van het kabinet kon niet anders dan ook de porte- te pas komen om te zorgen dat de leden de partijleiding steun- feuilles en functies ter beschikking te stellen. Hiermee kwam er den in het blijven deelnemen aan het kabinet via het zogenaam- officieel een einde aan Balkenende-II. de paasakkoord. Vooral de verklaringen van Pechtold, Brinkhorst en Van der Laan Sindsdien bevindt D66 zich in een lastig pakket. Democratische hebben bij mij veel vraagtekens opgeroepen. Pechtold geeft vernieuwing is altijd een speerpunt voor de Democraten ge- aan dat D66 door het kabinet te laten vallen zich gedistantieerd weest en het was een belangrijke reden om deel te nemen aan heeft van het vreemdelingenbeleid van het kabinet. Van der Balkenende-II. Toen de gekozen burgemeester er, in ieder geval Laan gaf meermalen aan niet te kunnen leven met het handelen in deze kabinetsperiode, niet meer in bleek te zitten, moest D66 van deze minister in de kwestie Hirsi Ali. Volgens mij zit er nog op zoek naar een ander stokpaardje. Eind 2005 vond toenma- redelijk wat verschil tussen beleid en handelen. Brinkhorst gaf lig fractieleider Boris Dittrich dit stokpaardje in de missie naar aan dat wat het zwaarst is, het zwaarst moet wegen. Blijkbaar is Uruzgan. Het zou ‘ondenkbaar’ zijn dat de missie door zou gaan voor D66 de belangrijke hervormingsagenda die Balkenende-II terwijl D66 aan het kabinet deelnam. Uiteindelijk bleek dit alles succesvol gevoerd heeft, ondergeschikt aan de profilering van een opzet van Dittrich te zijn om de PvdA onder druk te zetten de eigen partij. niet te steunen. Uiteraard mislukte dit opzetje. De enige die viel was de fractievoorzitter van de Democraten. Het zou mij ook nauwelijks verbazen als D66 gehoopt had het kabinet te laten vallen, maar vervolgens wel haar bewindslieden Geen enkel schip, ook al is het zinkende, kan zonder een kapitein. in het kabinet had willen laten zitten. Zo werd voorkomen dat Alexander Pechtold, Lousewies van der Laan en een zestal (nog) Pechtold als ambteloos burger de D66-lijst moest trekken. Ook mindere goden streden om het lijsttrekkerschap van D66. Uit- kon D66 op deze manier de succesvolle hervormingen blijven eindelijk kozen iets meer dan tweeduizend leden voor Pechtold, claimen als eigen beleid, terwijl ze het ongekend harde vreem- die daarmee won. Inmiddels zag Lousewies van der Laan echter delingenbeleid niet meer hoefde te steunen. ook haar kans schoon zichzelf te profileren als de persoon die toch echt de leiding heeft over D66. Ayaan Hirsi Ali (ook bekend Gelukkig is D66 niet in deze opzet geslaagd. De D66-bewinds- als Ayaan Hirsi Magan) mocht haar Nederlandse paspoort be- lieden zijn opgestapt. Balkenende-III is rond het schrijven van houden. Minister Verdonk van Vreemdelingenzaken voerde een dit artikel zo goed als rond en D66 heeft aangegeven het her- motie daartoe, die mede ondertekend was door Van der Laan, vormingsbeleid te blijven steunen, maar andere voorstellen in gewoon uit. Dit was echter niet genoeg voor Van der Laan. Ze beginsel niet. De Democraten hebben hiermee in mijn ogen zou en moest bewijzen dat D66, en vooral ook dat zij zelf, wel definitief de nagels door hun eigen doodskist geslagen en aan- ruggengraat heeft. gegeven eigenbelang altijd voor landsbelang te stellen. Dit kan maar tot één conclusie leiden: Dag66. Deze misplaatste poging tot daadkracht zorgde ervoor dat de fractie van D66 rond half zes ’s ochtends een motie van afkeu- David Vermorken is eindredacteur van dit blad.

mededeling Abonnement op Driemaster mogelijk

Vanaf heden is het mogelijk een abonnement op Driemaster te nemen. Mensen die geen lid zijn van de JOVD, maar wel de verenigingsperiodiek vijf maal per jaar willen ontvangen kunnen via www.driemaster.com een abonnement aanvragen.

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 11 ACHTERGROND

Studeren, zuipen en ondernemen de Goeiij Alexander Archief FOTO

In de wereld van het ondernemerschap speelt leeftijd geen studie wilt besteden dan lukt het niet”, zegt Alexander. Hebben rol meer. Tegenwoordig weten ook jongeren met een onder- ze achteraf geen spijt dat ze ooit in de wereld van het onderne- nemersgeest de weg naar de Kamer van Koophandel te vin- merschap zijn gedoken? Stef: “Ik ben lid van een vereniging en den, op naar een glansrijke carrière. JOVD’ers Alexander de doe alle leuke studentikoze dingen, roeien en dat soort dingen. Ik Goeij (foto boven), Stef van Grieken, Willem van Valkenburg mis wat dat betreft vrij weinig.” Floris heeft wel eens zijn twijfels. (foto rechtsboven) en Floris Venneman (foto rechtsonder) “Het is ontzettend leuk, maar er zijn ook dagen dat je denkt: nu hebben tijdens hun studententijd een eigen onderneming wil ik even honderd procent student zijn en niet nadenken over opgezet en de vier heren zijn het erover eens: een verrijking die afspraak die ik morgen heb of het project dat moet worden van je leven. gestart. Je kunt niet elke avond lekker ongegeneerd doorzakken in de kroeg. Met een studie kun je zaken wel even wegleggen DOOR Paulien Horsten maar zo werkt het in het bedrijf helaas niet. En soms denk ik wel: was ik maar gewoon een normale 19-jarige met bier drinken en “Het opstarten van een eigen onderneming hoeft je niet veel vrouwen en noem het allemaal maar op.” te kosten: een Kamer van Koophandelinschrijving en een BTW- nummer en je kunt aan de slag”, aldus Alexander. De 24-jarige Voor Floris begon het zes jaar geleden. “Een vriend van mij was student had altijd al interesse in het ondernemerschap. Toen hij zelf heel goed in het bouwen van websites en wilde daar meer een promotieproduct tegenkwam dat hem erg aansprak, heeft mee doen. Samen hebben we toen gekeken naar de moge- hij de sprong gewaagd. Na een jaar kwam hij erachter dat hij lijkheden - niet realiserend wat het allemaal met zich mee zou zich niet thuis voelde in de branche. “Ik stapte erin zonder enige brengen als het zou gaan lopen.” Inmiddels is zijn compagnon kennis over de werking van die markt. Op een gegeven moment vertokken en heeft Floris een eigen marketing- en communica- snapte ik dat elke stad een aantal grote promotiebedrijven bezit. tieadviesbureau. Starters kunnen daardoor moeilijk binnenkomen bij onderne- mingen. Die hebben namelijk contacten met ‘de grote jongens’. Groeispurt Daarbij was ik te duur. Het product kwam uit China en ik betaal- De twee vrienden zijn klein gestart. “Zijn ouders hadden een de via Amerika, er zaten veel te veel schakels tussen. Dat leverde computer, mijn ouders ook en dan is het gewoon gaan. Later niets op.” bouw je wat kapitaal op en dan koop je een eigen computer, een mobiele telefoon en de hele rataplan. Beetje bij beetje komt Na die ervaring heeft Alexander zich een jaar op zijn studie ge- het wel.” Intussen heeft Floris een aantal freelancers die op pro- richt. Toen kwamen de ondernemerskriebels weer opzetten en jectbasis meewerken. Vorig jaar besloot hij een kantoor te huren. een bedrijf in netwerkaanleg en computeronderhoud was het “Mijn slaapkamer diende als kantoor, studieplek, slaapkamer en gevolg. “Ik ben er langzaam ingerold. In een kledingzaak hadden woonkamer. Ik was dacht en nacht aan het werk en wilde mijn ze een probleem en daarover raakten we in gesprek. Toen zei- werk uit huis hebben. Ik ben ‘s nachts nog best wel eens op kan- den ze: ‘Kom eens langs.’ Ik heb mijn BTW-nummer, Kamer van toor maar het is nu zo dat als ik de deur dichttrek, ik ook echt Koophandelinschrijving en zakelijke rekening uit 2003 weer op- weg ben.” gepakt en nu doe ik naast mijn studie af en toe een opdracht.” Alexander runt zijn bedrijf alleen. “De bedragen die er in omgaan Ook de 29-jarige Willem begon een eigen bedrijf op zijn studen- zijn nog niet zo heel groot dus het is overdreven om personeel tenkamer. Het idee ontstond vijf jaar geleden. “Samen met mijn in te huren. Nu is het op het niveau dat ik er wel iemand bij zou huidige zakenpartner had ik een website gemaakt voor een stu- willen hebben om het werk te verlichten. Er komt toch een hoop dievereniging. Toen dachten wij: dat is interessant, dat kunnen administratief werk bij kijken.” we ook aan andere bedrijven en instellingen gaan aanbieden.” Dat plan is uitgegroeid tot een ICT-bedrijf met drie eigenaren Bier en vrouwen en twee werknemers. “In het begin heb je niet veel meer nodig Naast het ondernemerschap zijn de jonge ondernemers ook dan een computer. Langzaam bouw je wat geld op en dan kun nog bezig met studeren. Het combineren van die twee activi- je je materiaal uitbreiden.” De business van Stef heeft ook een teiten is geen gemakkelijke opgave. “Je moet een beetje creatief flinke groeispurt doorgemaakt. De 20-jarige student heeft twee studeren. Als je de veertig uur die er officieel voor staat aan je bedrijven; een audiovisueel productiebedrijf dat licht en geluid

12 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 STUDEREN, ZUIPEN EN ONDERNEMEN voor feesten verzorgt en een internetbedrijf dat zich richt op mobiele toepassingen. In de uitvoering laat hij tegenwoordig veel over aan anderen. “Ik zet nu voornamelijk de strategische en organisa- torische lijn uit. Op een gegeven moment leer je dingen die ook door een ander gedaan kunnen worden, niet zelf uit te voeren. Het is een kwestie van goed taken verdelen en heel efficiënt plannen.”

Glitter en glamour Een combinatie van hard werken en genieten; dat is ondernemen. Stef: “Het vreet wat ruimte en je moet stevig in je schoenen staan. Het is geen peanuts. Je hebt bijvoorbeeld mekkerende klanten, maar dat is een kant die erbij hoort. Daarnaast zijn er heel veel goede kanten. Een leuk netwerk van mensen om je heen, contacten met bedrijven en een stuk strategische kennis over hoe je een bedrijf bestuurt.” Wil- lem sluit zich hierbij aan. “Je leert een bedrijf te runnen en maakt kennis met alle aspecten die daar bij horen, van financiële administratie Archief Willem van Valkenburg van Willem Archief FOTO en belastingen tot contact met klanten en het aansturen van werknemers. Het betekent wel dat je een eigen verantwoordelijkheid hebt en altijd bereikbaar moet zijn. Dat is een verantwoordelijkheid die af en toe lastig te combineren is met het studentenleven.” Daarentegen zit er volgens Willem ook een voordeel aan het starten van een eigen onderneming in je studententijd. “Als student heb je niet zo veel nodig om rond te komen en je hebt geen hypotheek en dergelijke. Dat maakt je flexibeler en dan is het makkelijker om die stap te nemen. Je groeit er langzaam in.”

Ook Floris is ervan overtuigd dat het ondernemerschap veel voor- delen biedt. “Je moet het ondernemerschap niet associëren met de glitter en de glamour. Af en toe valt het erg tegen en dan scheld ik de hele wereld bij elkaar. Op andere momenten is het gewoon heel veel plezier: je ontmoet leuke mensen en je doet leuke dingen. Het ondernemerschap vormt een meerwaarde op je studie. Dat merk ik bij mezelf. Dingen gaan leven en je kunt kritischer zijn op wat je leert. Sommige zaken kunnen docenten wel vertellen, maar die werken gewoon niet in de praktijk. Ik geloof er nog steeds heilig in dat je meer leert door gewoon in het diepe te springen en zo leert zwemmen, dan maar in de schoolbanken te zitten waar je aan een stokje langzaam boven het water drijft en op een gegeven moment aan het eind van je studie in het water wordt gegooid. Volgens mij kun je dan helemaal nog niet zwemmen.”

Voor Alexander was ‘het leren zwemmen’ een belangrijke reden om op jonge leeftijd een eigen onderneming te starten. Hij is dan ook niet van plan om zijn bedrijf voort te zetten als hij zijn studie heeft afge- rond. “Het is heel kleinschalig. Het was voor mij voornamelijk om ervaring op te doen. Wat ik verder wil gaan doen, weet ik nog niet precies.” Ook Stef heeft zijn toekomst nog niet helemaal uitgestippeld. Wel denkt hij dat hij het grootste deel van zijn leven eigen baas zal zijn. Willem wil in de toekomst wel fulltime aan de slag met zijn bedrijf. “Ik werk nu nog bij de universiteit en mijn medevennoten zijn nog aan het studeren. Als zij afgestudeerd zijn verwacht ik dat we het fulltime gaan doen. Dan zullen we een aantal activiteiten gaan uitbouwen.” Floris stopt voorlopig niet met ondernemen. “Zo lang het leuk is, ga ik er mee door. Ik zie elke dag weer nieuwe kansen en dan denk ik: daar moeten we wat mee doen. Een belangrijk kenmerk voor mij van ondernemerschap is dat je kansen ziet en er ook wat mee doet. Je hebt een leuk idee en het blijkt aan te slaan, je gaat er mee verder en op een gegeven moment zit je er zo ver in dat je er ook niet meer zo gemakkelijk uit komt. Ik ben een beetje besmet met het virus en ik denk dat dat ook niet meer overgaat. Het werkt behoorlijk verslavend. Het ondernemerschap is eigenlijk een verslaving.”

Paulien Horsten is chef-eindredactie van dit blad. Venneman Floris Archief FOTO

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 13 PRO

Politieke jongerenorganisaties, zoals de JO-

Minister Pechtold had het op zijn lijstje staan: tics van muziekzender MTV moeten de politiek jongeren bij de politiek betrekken. Momenteel weer leuk en interessant maken voor de jonge worden veel initiatieven op dat gebied voorzien kiezer. Organisaties die al veel langer bestaan zijn van euro’s aan subsidie. Programma’s als Cool Poli- de politieke jongerenorganisaties. Ook de JOVD Politieke jongerenorganisaties willen jongeren niet bij de politiek betrekken

Politieke jongerenorganisaties als de JOVD laten Politiek actieve jongeren vinden dit soort meningen ondoor- zich er graag op voorstaan dat zij jongeren bij de dacht en ongeïnformeerd: politieke bewustwording is im- politiek betrekken. Leden van deze organisaties mers een doel op zich. Van hen mogen inactieve jongeren beweren dan ook regelmatig dat het betrekken wel actief worden, maar alleen op de voorwaarden van poli- van jongeren ‘erg belangrijk’ is. Deze uitspraak tiek actieven. Inactieve jongeren moeten leren ‘hoe het hoort’ en ‘hoe je een goede betrokken burger bent’. Politiek actieve moet men niet al te serieus nemen: alle politieke en jongeren weten dat dit niet zal gebeuren: elke poging om ambtelijke gesprekspartners van bijvoorbeeld de meer geïnteresseerden te trekken loopt op niets uit. Volgens JOVD vinden de kloof tussen jongeren en politiek hen is het daarom beter inactieve jongeren er helemaal niet een groot probleem. Is het mogelijk voor de JOVD bij te betrekken: de politiek zou ten dode opgeschreven zijn om het tegendeel te beweren? als men zich aanpast aan ‘het niveau’ van inactieve jongeren. Politiek actieve jongeren kunnen hun echte mening over in- DOOR Chris Aalberts actieve jongeren echter niet publiekelijk naar voren brengen, omdat dit sociaal onwenselijk is. Zij stellen daarom maar dat In de praktijk betrekken politieke jongerenorganisaties zij het betrekken van jongeren ‘echt belangrijk vinden’ en jongeren niet bij de politiek. Ze zijn de hobby van een selecte doen er vervolgens niets aan. groep die niet in staat is de grote massa voor politiek te en- thousiasmeren. Vergeleken met de hele Nederlandse jeugd Politiek actieve jongeren hebben echter nog een tweede zijn deze organisaties klein: de JOVD had in de eerste vijfen- reden om zich geen zorgen te maken over de kloof tussen veertig jaar van haar bestaan gemiddeld tweeduizend leden. jongeren en politiek. Zij hebben er simpelweg geen belang Dit soort verenigingen kan nieuwe jongeren nauwelijks be- bij deze kloof te overbruggen. Sterker nog: voor hen heeft dit reiken: jongeren lopen JOVD-stands op informatiemarkten alleen maar nadelen. Politiek actieve jongeren hopen op een voorbij, bezoeken de JOVD-website nooit en gaan niet naar mooi partij-cv om hun kansen op een politieke carrière te ver- Liberale Jongerendagen. Leden zien enerzijds dat hun ve- groten. Ze kunnen deze ambities het best verzilveren zolang reniging geen breed publiek trekt, maar zeggen anderzijds weinig jongeren actief zijn. Als inactieve jongeren geïnter- dat het belangrijk is dat jongeren worden betrokken bij de esseerd raken, zijn actieve jongeren hun monopolie kwijt, politiek. Als politieke jongerenorganisaties dit echter zo be- is er een overvloed aan kandidaten waaruit de partij jonge langrijk vinden, waarom doen ze er dan niets aan om politiek gemeenteraadsleden kan rekruteren en komen de huidige écht aantrekkelijk te maken? Het antwoord is dat politiek ac- jonge leden nooit meer in de kolommen van de partijbladen tieve jongeren helemaal niet zitten te wachten op een toe- terecht. Politieke jongerenorganisaties beweren wel dat ze name van de politieke interesse. jongeren bij de politiek willen betrekken, maar ze menen er niets van. Politiek actieve jongeren kijken totaal anders tegen politiek aan dan hun inactieve leeftijdsgenoten. De eerste groep Chris Aalberts promoveerde in mei van dit jaar op een vindt politieke meningsvorming belangrijk. Alle activiteiten onderzoek naar politieke betrokkenheid van jongeren. van hun vereniging staan in het teken van dit doel. Leden ler- Meer informatie op zijn website: www.chrisaalberts.nl. en er hun politieke ideeën te verwoorden en komen veel te weten over het ‘politieke spel’. Op deze manier zijn zij steeds beter in staat om met ervaren politici in debat te gaan. Zij vinden dit nuttig: ook als ze inhoudelijk niets bereiken, hebben ze er altijd iets van geleerd. Zij kijken dan ook meewarig naar hun inactieve leeftijdsgenoten, die politieke educatie niet belangrijk (lijken te) vinden. Inactieve jongeren vinden politiek saai, houden niet van politieke debatten, vinden veel politieke onderwerpen alleen relevant voor volwassenen of te ingewikkeld. Spreken over politiek vinden ze zinloos: je boekt er geen concrete resultaten mee.

14 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 CONTRA

VD, betrekken jongeren niet bij de politiek hoort daarbij. Met meer dan 1600 leden is onze lib- gewoon een hobby voor de leden van de JOVD? erale jongerenorganisatie een van de grootste in Driemaster vroeg naar de visie van dr. Chris Aalberts Nederland. Maar betrekken organisaties zoals de en Algemeen Bestuurslid Voorlichting Tim Huiskes. JOVD de jongeren wel bij de politiek? Is politiek niet Het tegendeel ligt voor je op tafel

Het politieke machtsspel bezorgt menigeen deel valt, laat staan tot het deel van de bevolking dat de ge- grijze haren, daaraan zal de JOVD weinig veran- kozenen onderuitgezakt in hun blauwleren fauteuils verte- deren. Politieke jongerenorganisaties als de onze genwoordigen. Dat jongeren ervoor kiezen geen actief lid te dragen er echter aan bij dat de grijze haardos geen worden van de JOVD, betekent geenszins dat wij er niet in voorwaarde meer is voor deelname aan de politiek. slagen hen bij de politiek te betrekken. Tijdens het komende augustusoffensief zal wederom blijken dat onze wervings- Zij interesseren jongeren voor politiek, sporen hen praatjes meer politieke discussie dan ingevulde lidmaat- aan te stemmen en dragen het stemgeluid verder schapskaarten opbrengen. In beide gevallen slagen we in dan de wanden van het stemhokje. Dat is de doel- onze missie. stelling en het bestaansrecht van politieke jongerenorganisaties en daarin zijn zij succesvol, anders De vermeende kloof tussen jongeren en politiek wordt niet zouden PJO’s allang hun bestaansrecht hebben ver- enkel door toekomstige lijsttrekkers en ministers overge- loren en zijn opgedoekt. Zonder de JOVD had mijn stoken. Politieke jongerenorganisaties zijn voor alle jonge- betrokkenheid bij de politiek nu niet in deze inkt ren de uitgelezen link tussen hen en de politiek. Zonder de besloten gelegen. JOVD had ik niet de kans gehad Mark Rutte de sloophamer te overhandigen om daarmee het heilige huisje van de hypotheekrenteaftrek met de grond gelijk te maken. Ik had mezelf DOOR Tim Huiskes niet ten volle kunnen ontplooiien op politiek-organisatorisch gebied. Ik had hier de stelling dat politieke jongerenorganisa- ‘Jongeren in kennis brengen met en doordringen van de ver- ties jongeren niet bij de politiek betrekken niet uit eigen er- antwoordelijkheden die het staatsburgerschap hen oplegt,’ varing kunnen weerleggen. Jongeren kunnen en moeten de heet het in onze statuten. Dit verwezenlijkt de JOVD op ver- politieke arena betreden, het is één van de meest uitdagende schillende manieren. In de eerste plaats stimuleren we het en leerzame ervaringen die je als jongere kunt beleven. Nie- persoonlijk optreden van leden. Regelmatig komt het voor mand die het gevoel kent dat zich daar van je meester maakt, dat leden lumineuze ideeën aandragen bij het Hoofdbestuur wil medejongeren die ervaring ontzeggen. Daarom zet ik en in de verwezenlijking daarvan de vrije hand krijgen. De mij oprechtertrouw in voor het betrekken van jongeren bij ‘Eurotour’ naar Estland is een goed voorbeeld, de ledenraad- de politiek, ieder op zijn of haar eigen manier, zoals JOVD’ers pleging had het wellicht moeten zijn. Vaker reikt het Hoofd- voor mij dat al sinds 1949 doen en politieke jongerenorga- bestuur leden actief de hand om een project van de grond nisaties daar nog tot in lengte van dagen met succes gevolg te krijgen. Hoogtepunten vormen de goedbezochte jaarlijkse aan zullen geven. congressen. Jongeren van binnen en buiten de vereniging zien hoe onze persberichten politici en media wakker schud- Tim Huiskes is Algemeen Bestuurslid Voorlichting in het den. De bekendheid van PJO’s groeit door het verspreiden Hoofdbestuur van de JOVD. van pamfletten en promotiematerialen. Jongeren zien dat de JOVD serieuze politiek bedrijft met het schrijven van moties, notities en verkiezingsprogramma’s. Zij zien hoe wij de belangen van jongeren op de agenda weten te zetten. Zij zien dat wij in het maatschappelijk middenveld, landelijk en internationaal op vele terreinen actief zijn. Zij zien door al onze activiteiten dat jongeren wel degelijk invloed kunnen uitoe- fenen. Ik zie op mijn beurt hoeveel jongeren zich daardoor meer betrokken voelen bij de politiek.

Die betrokkenheid is niet af te lezen in de opkomst van jongeren bij de verkiezingen of de ledenaantallen waarmee ze de registers van politieke jongerenorganisaties bevolken. Het ledenaantal van een politieke partij staat doorgaans ook in geen verhouding tot het aantal stemmen dat de partij ten

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 15 INTERVIEW

‘De Tweede Kamer kan gehalveerd worden’ Het is een maandagmiddag halverwege juni, ruim voor de een stap moeten doen. Burgers moeten zelf ook bewegen naar val van Balkenende-II. We spreken met Ed van der Sande in de politiek toe.” zijn ‘Brabantse Kantoor’ in Oisterwijk, iets meer dan een jaar nadat hij de overstap van het bedrijfsleven naar de Tweede “De politiek volgt de samenleving, niet andersom. Als je kritiek Kamer maakte. Een gesprek over de nee-cultuur, bestuurlij- hebt op wat er in de politiek gebeurt, heb je kritiek op de sa- ke vernieuwing, Brabant, vreemdelingenbeleid en de JOVD. menleving waar je zelf een onderdeel van bent. Je zult er dus Over “eigen kracht eerst” en het Calimero-effect. zelf ook wat aan moeten gaan doen. Het is zo makkelijk om maar weer te wijzen en te zeggen: ‘Nee, het ligt niet aan mij, maar aan DOOR Nico Prevoo en David Vermorken de ander.’”

“Als je kijkt naar de manier van politiek bedrijven, en daar kijk Volksvertegenwoordiger ik naar, dan moet je iemand hebben die van de VVD echt een Kritisch is Van der Sande over het functioneren van de Tweede volkspartij kan maken, gebaseerd op liberale uitgangspunten. Kamer. “Kamerleden moeten veel minder bezig zijn met aller- Die combinatie vind ik terug bij Mark Rutte.” Ed van der Sande lei geneuzel en veel meer met echt volksvertegenwoordiger is blij met de uitslag van de lijsttrekkerverkiezing van de VVD, zijn.” Hij probeert dat zelf te doen door op maandag en vrijdag “en niet alleen omdat ik ook op hem gestemd heb”. Hij vindt dat in Brabant te zijn, al geeft hij toe dat dat niet altijd lukt. Er zijn er in dit land een nee-cultuur is gerezen. “Eerst zeggen we nee ook te veel Kamerleden meent hij. “Als je kijkt hoe sommige par- en dan denken we pas na. Liberalen zijn mensen die ja zeggen tijen hun woordvoerderschappen verdeeld hebben, dan is dat en als ze belemmeringen zien, die weghalen, alleen of met hun absurd. Iedereen wil in de Kamer terugkomen, en om terug te omgeving. Dat zie ik ook terug in Mark.” Ook als je kijkt naar de komen moet je in de publiciteit komen en om in de publiciteit persoon, is het volgens Van der Sande iemand van de nieuwe te komen moet je dingen zeggen, hoe klein het onderwerp ook generatie. “Mark heeft net als ik in het bedrijfsleven gewerkt. We is. Er zijn overleggen waar ik gewoon niet naar toe ga, omdat het kunnen meer mensen gebruiken die dat gedaan hebben.” nergens over gaat.”

Van der Sande zal echter niet zeggen dat maatschappelijke er- De geboren Westlander wil de Kamer halveren. En hij gaat ver- varing, zoals het bedrijfsleven, noodzakelijk is alvorens de kamer der: “Je moet om de week ook gewoon de Kamer op slot doen. in te kunnen. Zo vindt hij het bijvoorbeeld ook erg goed dat Na die week mogen we dan weer terugkomen, maar je moet het iemand zoals Eske van Egerschot direct vanuit de universiteits- gebouw gewoon afsluiten. Dan móet je wel volksvertegenwoor- banken in de Tweede Kamer zit. “Het geeft een extra dimensie diger zijn en met mensen spreken. Als er reces is, gaat het leven op bepaalde zaken als je een andere invalshoek hebt. Het lijkt gewoon door, het land gaat niet ten onder en zodra de Kamer me erg moeilijk, en dan gaat het me niet om de persoon, maar vergadert, dan is er gedoe over van alles en nog wat. Ik vind dat de Tweede Kamer is geen bedrijf. Er is geen begeleiding. Dat lijkt frappant en het lijkt me niet logisch.” me heel zwaar. Overigens vind ik wel dat er meer mensen uit het bedrijfsleven in de Kamer moeten. Ik wil niet de ene kant op, ik Wat opvalt is dat het Kamerlid vaak de term volksvertegenwoor- wil niet de andere kant op, maar ik wil dat de Kamer een afspie- diger gebruikt. Ook als we over het referendum praten, komt die geling wordt van de hele samenleving. benaming naar voren. “Als ik een referendum uitschrijf als lid van het parlement, ben ik geen goede volksvertegenwoordiger. Ik Kloof vind wel dat je referenda kunt uitschrijven over zaken die over Wanneer we een vraag stellen over de kloof tussen de burger en leven of dood gaan, zoals euthanasie en zelfbeschikking. Der- de politiek, reageert Van der Sande snel. “Het is niet ‘de burger gelijke vraagstukken lopen dwars door partijen heen en zijn de dichter bij de politiek brengen’. Daarmee veronderstel je dat al- echte gewetensvragen.” Hij ziet echter niets in referenda over an- leen de politiek moet bewegen. Dat is niet waar. Ik ben tegen dere zaken, zoals bijvoorbeeld de A6/A9 door het Naardermeer. het woord ‘kloof’. Een kloof is onoverbrugbaar, dus dat moet je Dat soort vragen blijft in zijn ogen voorbehouden aan het parle- dan ook niet gebruiken. Ik denk meer in afspraken. Als er een af- ment. “Als ik eerlijk ben, vind ik dat een volksvertegenwoordiger spraak ligt, kunnen er eigenlijk twee mensen bewegen. En waar die een referendum voorstaat, zijn werk enigszins verloochent.” ik een beetje een hekel aan heb in dit land, is dat er meteen ge- wezen wordt naar de politici. Dat is onzin. Je moet niet alleen Coalitievorming naar de gekozene kijken, maar ook naar de kiezer. Beiden zullen Een onderwerp dat begin juli ineens actueel is geworden, is de

16 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 INTERVIEW ED VAN DER SANDE manier van coalitievorming. Dat moet anders zei Van der Sande in juni: “Niet achteraf maar vooraf. Het is heel raar dat we achteraf coalities gaan vormen. Wat er gebeurt, is dat we eerst lelijk tegen elkaar gaan doen en dan ineens gaan we sa- menwerken. Of de grootste winnaar komt niet in de coalitie, zoals de vorige keer. Laten we duidelijk zijn: het is een zege voor het land dat Bos langs de kant staat, maar het is niet goed, want hij was de grote winnaar en doet nu niet meer mee. Je moet dus van tevoren een coalitie vormen. Je hoeft geen tweepartijenstelsel te hebben, maar als je grote blokken maakt met eigen premierkandidaten, dan zitten daar in die blokken verschillende groeperingen. En als je kijkt naar de verkiezingsuitslag van de diverse partijen in die blokken, dan zeg je alleen maar of die groeperingen meer of minder invloed hebben binnen hun blok op het uiteindelijke beleid. Die kandidaat-premier, die wordt gewoon premier.”

Bang om daarmee als politieke partij je boodschap te ver- liezen is hij niet. Achteraf binden partijen zich nu immers al aan een coalitieakkoord. “Je bent in staat naar de kiezer toe veel duidelijker en eerlijker te zijn. Die kiezer weet meteen waar hij aan toe is. Het is niet de Van der Sande-show die dit bedacht heeft. In bijvoorbeeld Frankrijk en Italië heb je dit ook.”

Eigen kracht eerst Op maandag en vrijdag probeert Van der Sande, een van de twee VVD-Kamerleden uit Noord-Brabant, in die provincie werkbezoeken af te leggen in het kader van zijn permanente campagne DHNB (Den Haag naar Brabant). We vroegen ons af of Brabant eigenlijk wel voldoende aandacht in Den Haag krijgt.

“Er is een groot voordeel: Brabant lijdt niet aan het Calimero- effect, want we hebben vijftien procent van het aantal in- woners en twintig procent aandeel in het Bruto Nationaal Product, dus de Brabantse economie draait als een tiere- lier. Er zijn heel goede mogelijkheden in Zuidoost-Brabant, rondom Eindhoven, maar ook het logistieke gedeelte in 'Er moeten meer Brabanders in de Kamer'

West-Brabant. Dus het is niet zo dat we zielig zijn en onze hand moeten ophouden. Het is de andere kant op. Ik geloof er heilig in dat de rest van Nederland kan leren van Brabant. Hoe ze dingen moeten doen bijvoorbeeld. Maar om ze dat te laten zien, heb je wel mensen nodig die dat tonen. Dat is de ene kant van de medaille. Aan de andere kant zie je dat in Brabant minder gemakkelijk geïnvesteerd wordt in bijvoorbeeld wegen. Dat is niet om negatief te doen, maar dat is meer een constatering. Dat ligt niet aan de Randstad, dat ligt eraan dat de boodschap aan de man gebracht moet worden. Daarom zeg ik: ‘We hebben meer Brabanders in de Tweede Kamer nodig.’ In Brabant is de PvdA ongeveer even groot als landelijk, maar het CDA is hier veel groter dan dat ze landelijk is en dat is raar. Hier wonen veel ondernemende mensen, mensen die hun rug rechten, hoofd omhoog en gewoon doen. Die mensen horen bij de VVD thuis. Daarom moet de VVD veel aandacht besteden aan de provincie Brabant.” FOTO Driemaster FOTO

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 17 ‘DE TWEEDE KAMER KAN GEHALVEERD WORDEN’

Ed van der Sande RA (1966) is sinds 30 juni 2005 Tweede-Ka- woordvoerder Verkeer en Vervoer. Hij houdt ook een weblog bij merlid voor de VVD. Hij was commercieel directeur van GE Fleet op www.edvandersande.nl. Ed van der Sande zoekt nog vrijwil- Services BV, een autoleasebedrijf en is gemeenteraadslid in ’s- ligers voor zijn campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen Hertogenbosch geweest. In de Kamer is hij woordvoerder Werk dit najaar - uit Brabant maar ook uit de rest van Nederland. Wil je en Inkomen (Sociale Zaken en Werkgelegenheid), woordvoeder de verkiezingen achter de schermen meemaken, mail dan naar Sport, Voetbalvandalisme en Verkeersveiligheid en is hij tweede [email protected].

De noordelijke provincies voelen zich vaak achtergesteld een beetje lak hebt aan de rechterlijke uitspraken die er zijn, dat als het om bijvoorbeeld de Zuiderzeelijn gaat. Dit is het ge- je dan alsnog kan blijven.” noemde Calimero-effect. Van der Sande: “Ja, ik geloof daar dus niet in. ‘Wij zijn klein en zij zijn groot en daarom gaat het mis.’ “Wij Nederlanders zijn tegen regels, totdat er naast ons een ge- Eigen kracht eerst. Denken vanuit kansen, denken vanuit moge- bouw van tien meter verschijnt. Wat doen we dan? Dan gaan we lijkheden. We kunnen niet allemaal Pieken in de Delta zijn. Dan tot aan de Hoge Raad procederen om ons gelijk te halen. We zijn zijn er geen pieken meer. Wat is dat voor een Partij van de Ar- hypocriet op dat gebied. Ik kan daar soms kwaad om worden. Óf beid-taal?” we vinden dat we minder regels moeten hebben en accepteren dat we minder vrijheid hebben, óf we zitten niet te zeiken en Regels weten dat we meer vrijheid hebben. We zijn altijd tegen gedo- Een van de onderwerpen waar Van der Sande zich in de Tweede gen, totdat het ons zelf aangaat. Ik ben er van overtuigd dat het Kamer als woordvoerder Werk en Inkomen mee bezighoudt, is merendeel van de mensen dit vindt. Misschien wel negen van de arbeidsmobiliteit. Zo is een van zijn dossiers dat van de Poolse tien. En als die dat nu allemaal tegen elkaar zeggen, dan kunnen arbeiders. Het debat over of de grenzen open moesten voor we wat bereiken. Uiteindelijk wil ik het Malieveld vol krijgen met werknemers uit de tien nieuwe lidstaten heeft hij dan ook ge- mensen die iets positiefs uitstralen, die ergens vóór zijn.” voerd. In dit debat bleek dat veel partijen de grenzen dicht wil- den houden om de Nederlandse werknemers te beschermen. Spiegel Van der Sande is duidelijk: “Het is gewoon angsthazerij. De angst Het Kamerlid uit Haaren is nooit lid geweest van de JOVD. Wel regeert. Wij zijn bang dat de Polen hier komen om het werk in heeft hij “toen hij jong en onbedorven was” geprobeerd een te pikken. Als die mensen het werk hier niet komen doen, dan JOVD Westland op te zetten. Dit liep destijds echter stuk op de is het werk gewoon weg. Dus in mijn beleving is het vanuit Ne- “hogere echelons binnen de JOVD”. Tijdens zijn campagne heeft derlands perspectief alleen al noodzakelijk dat we de arbeids- hij wel goede ervaringen gehad met de JOVD. “Ik zie dat JOVD’ers krachten krijgen die dat werk willen doen, want wij zijn daar niet mensen zijn die willen, die ook dingen gaan doen en die een ac- toe in staat. En je kunt zeggen wat je wilt over de tien leden die tieve rol willen spelen en je helpen en ondersteunen. Onlangs las bij de EU gekomen zijn, maar vanuit Europees perspectief is het ik echter weer dat er gerommel was in het Hoofdbestuur en dat eenvoudig: als je lid bent, moeten de grenzen open.” begrijp ik wel, want dat kan altijd gebeuren. Maar het is wel jammer. Het lijkt dan alsof de persoon boven het doel komt te staan. Ook over het vreemdelingenbeleid ligt er een uitgesproken me- Als je in zo een bestuur stapt moet je toch in de spiegel kijken ning klaar. “Mensen die wat nodig hebben, die moeten het ook en vragen waarom je dat doet. Dat is geen oordeel over iemand, krijgen en misschien wel meer dan dat ze nu hebben. Of het nu maar iedereen die in het bestuur stapt, moet dat doen.” Nederlanders zijn of vluchtelingen. Maar degenen die hier economisch beter willen worden moeten hier dan wel komen om- Natuurlijk waren wij ook benieuwd welke ambities Van der San- dat ze iets meebrengen. Ik geloof er wel in dat we het beleid op de zelf heeft voor de komende jaren. Hij zou graag nog een keer terugkomen in de Kamer: “Ik heb nog lang niet gedaan wat ik zou willen doen. Het duurt nog even voor ik zover ben. Zoals het 'Nederlanders zijn hypocriet er nu naar uitziet, zijn dat ook de laatste vier jaar. Dan zijn er twee mogelijkheden. Of ik wordt minister of staatssecretaris, of ik ga op het gebied van regels' gewoon weer terug naar het bedrijfsleven. Dit is de situatie nu. Maar je weet niet hoe hazen lopen. Ik ken ook iemand die zei dat die wijze moeten voeren. Ik ben er dan ook tegen dat we die zes- hij nooit lijsttrekker werd en het nu wel is.” entwintigduizend – het zijn er overigens al lang geen zesentwin- tigduizend meer – amnestie gaan geven op welke manier dan Nico Prevoo is lid van de afdeling ‘s-Hertogenbosch e.o ook. Hoe oneerlijk is dat tegenover alle mensen die wel terugge- en de landelijke Kascommissie, David Vermorken is eind- gaan zijn naar hun eigen land en daar iets nieuws opgebouwd redacteur van dit blad. hebben? Het kan niet zo zijn dat als je hier maar blijft zitten en

mededeling Nieuwsbrief Driemaster

Sinds kort heeft Driemaster een digitale nieuwsbrief. Hierin staan artikelen uit het blad en van de website, aanvullende informatie over het blad, mededelingen en vacatures. Deze nieuwsbrief wordt voor elke deadline via e-mail verspreid. Iedereen kan zich abonneren op deze gratis nieuwsbrief door een e-mail met naam en e-mailadres te sturen naar driemas- [email protected].

18 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 OPINIE Liberalen op de bres voor homorechten! De strijd om de mensenrechten staat de laatste paar weken concluderen dat er vanuit beide grote monotheïstische geloven in Europa in een roze licht. De beelden van 27 mei 2006, op- geen rechtvaardiging te vinden is voor de racistische tegende- genomen tijdens de Gay Pride in Moskou, Rusland, waren monstraties tijdens de vreedzame Gay Prides. ronduit schokkend. Waar in Nederland de Roze Zaterdag in Amsterdam als een festival beschouwd kan worden, wordt in Nu er voor zover blijkt dat er eigenlijk geen gronden kunnen Moskou een vreedzame demonstratie door de Lesbian, Gay, worden gevonden voor homofobie, laat staan racistische acties Bi- and Transseksuals (LGBT’s) niet alleen verstoord door ge- tegen LGBT’s, is de belangrijkste vraag: wat kunnen wij er vanuit welddadige tegendemonstraties, maar laat de politiemacht Nederland aan doen om mensen wereldwijd in te laten zien dat het ook na de vreedzame demonstranten te beschermen. deze homofobie niet gegrond is? Gelukkig zijn er binnen de Eu- Het ging zelfs een stapje verder; volgens Sophie in ’t Veld, ropese Unie verschillende verdragen, waarin het recht op vreed- D66 Europarlementariër, aanwezig in Moskou, dreef de po- zame demonstraties en vereniging opgenomen is3. Verder zijn litiemacht zelfs gewelddadige groeperingen en vreedzame er verschillende organisaties die zich wereldwijd inzetten voor demonstranten bij elkaar. de rechten van de mens, zoals Amnesty International en Human Rights Watch. Ook zijn er organisaties die zich speciaal inzetten DOOR Chantal Roovers voor de rechten van de LGBT’s. In Nederland is dit het COC4 en op internationaal gebied de ILGA5. Zij lobbyen op Europees ni- De essentiële, onderliggende vraag is natuurlijk: waar komt veau voor de rechten van de LGBT’s, maar ook op internationaal die haat vandaan? Dit gaat immers verder dan homofobie, wat niveau, onder meer door steeds weer een aanvraag in te dienen slechts omschreven wordt als angst voor homoseksuelen. De ge- voor observer membership bij de VN. beurtenissen in Moskou vertonen eerder gelijkenis met racisme. Racisme is namelijk het uiten van minachting, vijandigheid of haat De laatste tijd ontbreekt het echter aan daadkrachtige politici van het ene ras jegens een ander, voortkomend uit een gevoel van die deze rechten serieus nemen en hiervoor durven te staan. De meerwaarde1. Het meest verontrustende aan de kwestie is dat voorzitter van de Europese Commissie heeft al toegezegd naar de overheid van Rusland, maar ook van Polen, Letland, Litouwen aanleiding van het schriftelijk ingediende verzoek van D66 Eu- en vele andere landen verspreid over de gehele wereld, hierin roparlementariër Sophie in ’t Veld, dat homo-emancipatie als niet de Universele Verklaring van de Rechten van de Mensheid prioriteit op de agenda komt te staan, evenals de twee resolu- (UDHR) erkennen, waarin alle mensen gelijke rechten van ver- ties6 die naar aanleiding hiervan zijn ingediend. Nederland is eniging en vreedzaam demonstreren hebben. erg tolerant op het gebied van homoseksualiteit, dat moeten we ook uitdragen! De overheid heeft zelfs een beleidsbrief gepu- Waarin uiten deze regeringen dan hun homofobe beleid? Let- bliceerd, waarin wordt uitgedragen hoe de overheid de homo- land heeft zelfs in haar grondwet een wijziging aangebracht, die emancipatie zal bevorderen, met name in Nederland, maar ook het homohuwelijk onmogelijk maakt. Dit heeft zij doelbewust op Europees niveau7. gedaan, omdat een wijziging in de grondwet moeilijk terug te draaien is. In Litouwen ligt een gelijksoortig voorstel op tafel en De JOVD heeft dan ook een brief gestuurd aan premier Balke- aangezien Litouwen en Letland vaak op één lijn zitten met hun nende met de vraag waarom hij niet het Europees Verdrag voor beleid, is de verwachting dat ook daar het voorstel aangenomen de Rechten voor de Mensheid in handen neemt en daarmee ie- zal worden. dereen die dit niet respecteert, terechtwijst! Bij deze nogmaals de oproep aan alle politici in Den Haag, maar ook aan alle Neder- In Rusland heeft de regering de Gay Pride verboden, waarmee landers: “Uit de kast en op de bres voor homorechten!” ze de LGBT’s het recht heeft ontnomen vreedzaam te demonstreren. De overheid van Rusland beroept zich vervolgens op het Chantal Roovers is lid van het Internationaal Secretari- recht de Gay Pride te verbieden vanuit veiligheidsoverwegingen, aat. waarbij de veiligheid van de openbare orde niet gewaarborgd zou kunnen worden. De reden waarom de vrijheid niet gewaar- 1 http://www.vandale.nl/opzoeken/woordenboek/?zoekwoord=racisme borgd kan worden zou zijn dat tegendemonstraties dit onmo- 2 http://www.homo-emancipatie.nl/dialoog/de_dialoog_gebed_zon- gelijk maken. Maar is het niet juist de essentie van het recht op der_end_vers.html vreedzame demonstraties, dat de demonstranten worden be- 3 The 1950 Convention for the Protection of Human Rights and Fundamen- schermd tegen deze gewelddadige tegendemonstranten? tal Freedoms, Article 12 of the EU’s Charter of Fundamental Rights, Article 9 of the Document of the Copenhagen Meeting of the Human Dimension of the Conference on Security and Cooperation in Europe. Vaak ook wordt het geloof aangehaald om homofobie te recht- vaardigen. Maar uit een openlijke discussie tussen verschillen- 4 www.coc.nl de belanghebbenden, waaronder vertegenwoordigers van de 5 www.ilga.org LGBT’s, het katholieke geloof en het islamitische geloof2, blijkt 6 http://www.europarl.europa.eu/omk/sipade3?PUBREF=-//EP// NONSGML+REPORT+A6-2005-0140+0+DOC+PDF+V0//NL&L=NL&LEVEL=0 juist dat er weinig gronden zijn waarop het afkeuren van ho- &NAV=S&LSTDOC=Y moseksualiteit gerechtvaardigd kan worden. In de Bijbel wordt 7 http://www.homo-emancipatie.nl/doc/beleid/Brief%20homobeleid%20r alleen gesproken over een verbintenis tussen man en vrouw, egering%202005.pdf waaruit we dus zouden kunnen afleiden dat een andere verbintenis niet wenselijk is. Hiermee wordt homofobie echter niet gerechtvaardigd. In dit debat wordt vanuit de islamitische gedachte gezegd dat de Koran niet de mens veroordeelt, maar de handelswijze van de mens. Hieruit kunnen we in ieder geval

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 19 COLUMN

Jeroen de Veth is adviseur public affairs en overheids- communicatie bij Winkelman en Van Hessen en was Een late lente, een Landelijk Voorzitter van de JOVD. Zie ook http://deveth.blogspot.com. nieuw begin...

Ik spendeer deze dagen veel uren op het balkon. En dat is niet, omdat Honeywell binnen 29 graden meet, omdat het balkon – bijnaam: zonneterras – één van de pronkstukken van ons nieuwe huis is of omdat we nu eenmaal hebben besloten dat er binnenshuis – tja, nieuw huis met spierwitte muren, need I say more? – niet meer gerookt wordt. De echte reden heet de familie Koolmees.

Ik ontdekte Heer Koolmees op een druilerige juni-ochtend, toen ik om een uurtje of half acht mijn eerste saffie opstak. Er leek wat beweging te zijn in het pas opgehangen vogelhuisje op ons balkon. ‘Kan niet’, dacht ik nog, ‘over een paar weken is het zomer.’ Maar toch, dagenlang vloog een koolmeesje af en aan. Een week of wat later bleken het er zelfs twee te zijn. (Het kan zomaar zijn, dat wat ik aanzag voor één koolmeesje, er vanaf het begin twee waren die af en aan vlogen. Ik ben nu eenmaal geen volleerde vogelaar.) Wekenlange observatie volgde. Sinds vorige week klinken er vanuit het ronde gaatje in het vogelhuisje blije, schrille, piepende geluiden als Heer of Dame Koolmees zich naar binnen manoeuvreert met een wormpje of insect. We schrijven begin juli 2006: Heer en Dame Koolmees voeden de pasgeboren jongen. Rijkelijk laat, maar prachtig om urenlang te observeren.

Ik spendeer deze dagen veel uren op het terras. En dat is niet, omdat het thuis en op kantoor niet te harden is, omdat ik niets beters te doen heb of omdat ik behoefte heb aan een hernieuwde kennismaking met de wereld van Dionyssos. De echte reden is dat ik – als traditionele zonne- en warmtehater, die ’s zomers voornamelijk de koelte van een bioscoop of de badkamer opzoekt – heb besloten het roer om te gooien en vanaf nu, voor de rest van mijn leven, volop te genieten van de verzengende hitte. Ik ga nu dan ook steevast onder de hemel van parasols vandaan zitten. Zo ook, vorige week donderdag. We zaten in de namiddag met zijn drieën – lekker origineel – op het terras van het Plein, met uitzicht op de Tweede Kamer. Een paar uur eerder had D66, samen met de oppositie, het vertrouwen opgezegd in minister Verdonk. Door enkele andere terrasgenoten, mijn sms-contact en eerder die dag al door mijn anti-Verdonk-anti-D66-collega’s, werd druk gespeculeerd over de val van het kabinet. ‘Kan niet’, dacht ik nog, ‘het is zomer en over een paar uur begint het reces.’ Maar deze keer zetten de Democraten 66 door. Het was ‘zij eruit, of wij eruit’, all the way. (Het kan zomaar zijn, dat wat ik aanzag voor een zestal parlementariërs met rubberen ruggengraat, een fractie is die al met al toch nog enige waarde hecht aan de eigen geloofwaardigheid. Ik ben nu eenmaal geen volleerd politiek analist.) Een

Archief FJeroen de Veth de FJeroen Archief FOTO week van observatie volgde. Sinds vorige week klinkt uit het

20 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 EEN LATE LENTE, EEN NIEUW BEGIN...

oppositienest de roep om verkiezingen in september. Lubbers steekt er een stokje voor; morgen staat Balkenende-III op het bordes. We schrijven juli 2006: een nieuw kabinet krijgt vieren- halve maand de tijd om voornamelijk het succes en de raison d’etre van het vorige over het voetlicht te brengen. Rijkelijk laat en eigenlijk een beetje triest om te moeten observeren.

Ik spendeer deze dagen, op mijn balkon, op het terras, bela- chelijk veel tijd aan de JOVD. En dat is niet omdat ik de enorme behoefte voel om me, zes jaar na mijn aftreden als Landelijk Voorzitter, nog met van alles en nog wat te bemoeien, omdat ik niets anders te doen heb op mijn balkon en het terras of omdat mijn cv verder opgeleukt moet worden. De echte reden is het feit dat dit voorjaar de Landelijk Voorzitter in hoogstei- gen persoon het nodig vond eigenhandig het Hoofdbestuur te onthoofden en het Hoofdbestuur daarop besloot een beroep op me te doen om een sollicitatiecommissie voor een nieuwe LV voor te zitten. Het advies van de commissie ten aanzien van de voordracht mag bekend worden verondersteld. Het gaf het Hoofdbestuur goed beschouwd de keuze tussen twee ‘Kan niet’, dacht ik nog, ‘het is zomer en over een paar uur begint het reces.’

kandidaten voor de post. Vorige week vrijdag werd bekend dat het college de keuze maakte om géén voordracht te doen. ‘Kan niet’, dacht ik nog, ‘er is een keuze uit twee en bovendien, de verkiezingen komen eraan.’ Maar toch, het gebeurde, al trad een dag later een ervaren tussenpaus aan. (Het kan zomaar zijn dat het Hoofdbestuur, dat ik tot dan toe zag als een besluiteloos zootje, tot een verstandige tussenoplossing was gekomen en daarmee wijsheid aan de dag legde. Ik ben nu eenmaal geen volleerd HB-watcher.) Een paar dagen van spanning volgden. De vraag was wat de Algemene Vergadering zou vinden van de gevolgde route en de gemaakte keuzen. Afgelopen zondag bleek: men was logischerwijs verward, had behoefte aan uitleg en was kritisch. Maar de ter vergadering vaak geuite opvattingen dat het zo niet langer kan in de JOVD; dat de club ongeveer op de rand van de afgrond balanceert na een handjevol mislukte HB’ers in de afgelopen jaren; dat de geloofwaardigheid en het aanzien van jong liberaal Neder- land nu hevig in het gedrang komen, lijken me schromelijk overdreven. We schrijven juli 2006: als het in de natuur en in het landsbestuur deze zomer blijkt niet te laat te zijn voor een nieuw begin, waarom zou dat in Koolmees’ naam dan anders zijn voor de JOVD? FOTO www.vogelfotos.nl FOTO

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 21 VERSLAG Michelle der Burg van Archief FOTO Factfindingmissie naar Nicaragua en Guatemala

Het eerste dat opvalt als we zijn geland in Nicaragua is de nagua houden Alicia en ik om de beurt een speech over onze warmte. Vierentwintig uur eerder heb ik het koude en natte jongerenorganisaties en wat wij doen om jongeren te activeren. Nederland verlaten om een tiendaags bezoek te brengen Het is een zware kluif om in het Spaans een zaal van ongeveer aan Nicaragua en Guatemala. De overgang is even wennen. honderd studenten toe te spreken, maar ik ben opgelucht dat Josha Sietsma van PerspectieF (Christen Unie Jongeren) en mijn verhaal goed wordt ontvangen en dat ik in staat ben een ik brengen namens de jongerensectie van het Netherlands fatsoenlijk antwoord te geven op de gestelde vragen. Institute for Multiparty Democracy (NIMD) een kennisma- kingsbezoek aan de regio. De kop is er af en vol goede moed vertrek ik de volgende dag met David en een aantal medewerkers van het UNDP naar de DOOR Michelle van der Burg Katholieke universiteit van Estelí. Aangekomen in Estelí loopt alles anders dan gepland, omdat de elektriciteit is uitgevallen. Als eerste belanden we in Nicaragua om acte de presence te ge- Later dan gepland gaat de middag van start met het zingen van ven op een Jongerenfestival dat als thema heeft Jóvenes partici- het volkslied en een gebed van de pastoor. Het lukt me met wat pando y decidiendo hoy, construimos la Nicaragua 2015 (Jongeren haastig gemaakte aantekeningen alsnog een speech te geven. nemen deel en beslissen vandaag! Wij bouwen het Nicaragua van Het is jammer dat het debat meer in het teken staat van het vrij- 2015). Het evenement dat vijf dagen duurt, staat in het teken van handelsakkoord dat Nicaragua heeft gesloten met de Verenigde de Millennium Ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties Staten, terwijl mijn speech meer gericht is op jongerenparticipa- (VN) en wordt mede gefinancierd door het ontwikkelingsfonds tie in de politiek. van de VN het UNDP (United Nations Development Program) dat in Latijns-Amerika de Spaanse afkorting PNUD gebruikt. Vrijdag is alweer onze laatste dag in Nicaragua. Op het terrein van de universiteit van Managua vindt de slotdag van het jonge- Politieke situatie renfestival plaats. Er is veel aandacht voor sport en cultuur. Ook Tijdens het festival valt één ding mij erg op. De dochter van de staan er verschillende standjes van allerlei jongerenorganisaties. in 2003 voor corruptie veroordeelde ex-President Alemán is mo- Het UNDP-personeel is in grote getale aanwezig en iedereen ge- menteel parlementslid en maakt deel uit van het panel dat de niet. Het serieuze thema van het festival wordt echter door nie- aanwezigen toespreekt over de ontwikkelingen van Nicaragua. mand vergeten en de muzikanten vragen om de beurt aandacht voor de ontwikkeling van Nicaragua. Vol trots draagt iedereen Voor de beeldvorming is het goed om nu kort een overzicht te witte polsbandjes met de tekst sin excusas 2015 (geen excuses geven van het politieke systeem in Nicaragua. Het parlement 2015). telt tweeënnegentig zetels en deze zijn voornamelijk verdeeld over de twee grootste partijen. Dit zijn de liberale PLC - al kan Factfinding Guatemala er gediscussieerd worden over hoe liberaal deze partij is - en Tijdens ons bezoek aan Guatemala zullen we diverse jongeren de socialistische Frente de Liberación Nacional Sandinista (FLNS). ontmoeten en ideeën opdoen hoe wij als YIMD een bijdrage kun- President Bolaños Geyer is het staatshoofd. Oorspronkelijk is nen leveren aan de positie van politiek geëngageerde jongeren. hij afkomst van de PLC, maar aangezien vele partijleden hem Doris Cruz, de vertegenwoordiger van het NIMD in Guatemala, verantwoordelijk houden voor de veroordeling van voormalig neemt ons de hele week onder haar hoede. Ze heeft een interes- president Alemán vond er een breuk plaats. De aanhangers van sant en uitgebreid programma voor ons samengesteld, maar we Bolaños worden Blanco y Azul (wit en blauw) genoemd - een ver- beginnen met een kennismakingsgesprek omdat er nog wat on- wijzing naar de nationale vlag. Momenteel heeft de PLC tweeën- duidelijkheden zijn over de projecten, doelstellingen en partners veertig zetels, de FLNS achtendertig en de aanhangers van de van het NIMD in Guatemala. Nadat Doris ons goed op de hoogte president negen. heeft gebracht van het reilen en zeilen van de organisatie ver- trekken we naar de regio van Chimaltenango, gelegen op zo’n Bezoek aan universiteiten twee uur rijden van de hoofdstad. We brengen een bezoek aan Aan het eind van de middag arriveren de twee Guatemalteekse een project dat gefinancierd wordt door de Zweedse equivalent deelnemers van het festival. Alicia is afkomstig uit het westen van het NIMD. De Zweden hebben een tweejarig programma van het land en is lid van de socialistische partij UNE. David werkt opgezet om jongeren te activeren voor multi-partijdemocratie. in de hoofdstad als advocaat en heeft een hoge functie binnen Aan het programma doen ongeveer tweehonderd deelnemers de Liberale Movimiento Reformador. uit ruim zestig gemeentes mee. Dit zijn niet alleen jongeren van politieke partijen, maar ook jongeren die actief zijn voor de civil De hele week zullen wij met hen optrekken. Woensdag gaan society en lokale overheid. De deelnemers krijgen gedurende we voor het eerst echt aan de slag. Op de universiteit van Ma-

22 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 FACTFINDINGMISSIE NAAR NICARAGUA EN GUATEMALA

Het Netherlands Institute for Multiparty Democracy (NIMD) De Millenium Ontwikkelingsdoelen zijn eind jaren negentig is opgericht in het jaar 2000 door de PvdA, VVD, CDA, D66, Groen- ontwikkeld door de Verenigde Naties om voor het jaar 2015 ar- Links, Christen Unie en SGP. Doel van de organisatie is het bevor- moede, honger en ernstige ziektes in de wereld terug te drin- deren van democratie in landen waar het politieke systeem nog gen. Er zijn acht doelen geformuleerd: uitbannen van extreme niet optimaal ontwikkeld is. De politieke jongerenorganisaties armoede en honger; alle kinderen gaan naar school; mannen en gelieerd aan de eerder genoemde partijen zijn afgelopen jaar vrouwen hebben dezelfde rechten; kindersterfte is sterk afge- gestart met een jongerenvariant van het NIMD, het Young-IMD nomen; minder vrouwen sterven door zwangerschap; versprei- (YIMD). ding van ziektes als AIDS en Malaria is gestopt; meer mensen leven in een duurzaam leefmilieu en er is meer eerlijke handel, schuldverlichting en hulp. verschillende weekeinden tal van cursussen om hun kennis en capaciteiten te verbreden. We wonen een cursus bij over het voeren van politieke campagnes, op zich zeer interessant ware het niet dat de nadruk te sterk ligt op het winnen van de verkiezingen. Er wordt niet gesproken over het ontwikkelen van een lange termijn strategie waarbij de visie op de maatschappij of de aan- pak van problemen centraal staat. Wel is het enorm leuk om met jongeren van verschillende politieke partijen te spreken. Zo voer ik met twee afgevaardigden van de Gran Alianza Nacional (GANA, de partij van president Berger) een discussie over de zin en onzin van het invoeren van een minimumloon.

In Guatemala zijn er, in tegenstelling tot in Nicaragua, veel meer politieke partijen, zowel groot als klein. Om de democratie vlot te trekken en meer overeenstemming te bereiken is een aantal jaren geleden de Agenda Nacional ontwikkeld. In dit boekwerk staat de gezamenlijke visie die alle partijen hebben geformuleerd op de ontwikkeling van hun land. Het project van het UNDP, dat ik op de zondagmorgen bezoek, is erop gericht om met afgevaardigden van alle politieke partijen uit een bepaalde streek een dergelijk visiestuk te schrijven dat op lokaal niveau kan worden uitgevoerd.

Ontmoeting met jongeren Later in de week breng ik onder andere een bezoek aan de par- tido patriota. Deze partij staat onder leiding van Generaal Molina (één van de ondertekenaars van de vredesakkoorden uit de jaren negentig) en heeft een sterke jongerenvleugel. Josha is die dag helaas ziek en ik stap alleen het gebouw van de patriotas binnen. Tijdens de lunch vertellen de aanwezigen over hun plannen en ideeën. Ze maken zich vooral zorgen over het gebrek aan veiligheid en de overheid die maar gebrekkig optreedt tegen het ge- weld van verschillende bendes.

Een ander orgaan waar we mee spreken is RENOJ, een koepel- organisatie van diverse maya-verenigingen die met name in de berggebieden veel aanhangers hebben. Ook zij staan net als de partiotas open voor samenwerking met het YIMD en de andere politieke jongeren in Guatemala. Eén van de laatste activiteiten die we meemaken is een bezoek aan het Nationaal Paleis alwaar er een nieuwe jongerencampagne wordt gelanceerd door de overheid. We vinden het jammer dat er geen politieke jongeren aanwezig zijn. Wel geeft de bijeenkomst ons de kans om de Pre- sident te zien en de hand te schudden van zowel vice-president Stein als de nieuwe Miss Guatemala. Na al deze indrukken is het tijd om naar huis te gaan om onze verhalen te vertellen en onze plannen te delen. De missie is geslaagd, het YIMD kan aan het werk.

Michelle van der Burg was Algemeen Bestuurslid Inter- nationaal. Deze versie van het artikel is ingekort, het gehele artikel kun je lezen op de website van Driemaster. Michelle der Burg van Archief FOTO

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 23 INTERVIEW

'Durf in te zetten op contact met de samenleving'

Onno Hoes is begin juni na een ledenraadpleging gekozen tot lijsttrekker voor de VVD bij de Provinciale Staten- verkiezingen in Noord-Brabant. De gedeputeerde ijvert ervoor een brug te slaan tussen de politieke werkelijk- heid en die van de straat. “Ik hoop dat de VVD onder Mark Rutte een grotere maatschappelijke betrokkenheid tentoonspreidt.”

DOOR Michel Abbink en Geert Jansen

Hoes’ spraakwaterval duidt op een grote liefde voor het vak. ‘Politicus, elke dag anders’, lijkt het levensmotto van de VVD’er. Saaiheid komt niet voor in zijn vocabularium. Hoes is amper bij te benen. Zijn bestuursassistent stuit dagelijks op het fanatisme van de bestuurder en neemt af en toe even afstand van de ‘rush’. Bang om anders te worden meegezo- gen. Hoes praat in krachtige zinnen waarin het culminatie- punt nooit ligt verscholen achter komma’s of bijzinnen. Als een man die zijn duploblokken op zolder terugvindt, vertelt hij over zijn jaren bij de JOVD: “Dáár is het voor mij allemaal begonnen. Dat was een onbetaalbare ervaring: de contacten die je legt, spelenderwijs dingen leren. Bovendien ontmoet je mensen die je de rest van je leven tegenkomt. In mijn geval Robin Linschoten en Frank de Grave.”

Het College van Gedeputeerde Staten is het dagelijks bestuur van de provincie en bestaat uit de Commissaris van de Koningin, de gedeputeerden en de secretaris. Noord-Brabant heeft, zoals de meeste provincies, zeven gedeputeerden met ieder hun eigen takenpakket. De wat schalks ogende Hoes heeft de economische ontwikkeling in zijn portefeuille. De provincie is een vrij onzichtbare bestuurslaag, maar ‘onzicht- baar’ is geen bijvoeglijk naamwoord dat je aan Hoes mag plakken. De Telegraaf typeert hem in artikelen als de ‘man van Albert Verlinde’ en zus Isa beweegt zich ook niet onop- gemerkt door het leven. Het is niet gewaagd te beweren dat Hoes van alle gedeputeerden de grootste bekendheid geniet.

Pijnpunt Ondanks zijn fameuze naaste familieleden haalt Hoes vooral de krantenkoppen in de hoedanigheid van politicus. Hij is geen voorstander van de voorgenomen splitsing van ener- giebedrijven en liet dat duidelijk blijken in de landelijke media. “De Rijksoverheid heeft geen zeggenschap over ener- giebedrijven. Provincies en gemeenten als aandeelhouders wel.” Hoes is van mening dat de Nederlandse energievoor- ziening het beste af is wanneer productie, levering én net- werkbeheer vallen onder één paraplu. “Je moet als overheid een vinger in de pap houden.”

Ook Hoes’ optreden in de kwestie Moerdijk heeft voor veel

Onno Hoes Archief FOTO deining gezorgd. Noord-Brabant wil om de bedrijvigheid

24 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 ‘DURF IN TE ZETTEN OP CONTACT MET DE SAMENLEVING’

Onno Hoes zag het levenslicht op 5 juni 1961 in Leiden. Het College van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant. Daarin grootste gedeelte van zijn jeugd bracht hij door in de histori- draagt hij zorg voor de economische ontwikkeling van de pro- sche binnenstad van ’s Hertogenbosch. Al vroeg raakte Hoes vincie. Hiervoor zat het in Cromvoirt woonachtige buitenmens politiek betrokken, wellicht geïnspireerd door de politieke ac- in de VVD-fractie van de Provinciale Staten en maakte hij deel tiviteiten van beide ouders en grootvader. Vanaf 2001 is Hoes, uit van de gemeenteraad van ’s Hertogenbosch. Hoes is gehuwd die een HEAO-opleiding met goed gevolg afrondde, lid van het met Albert Verlinde. te stimuleren een groot bedrijventerrein creëren in de Moer- alle vertrouwen in dat we ons huidige zetelaantal van vijftien dijkse Hoek. Logischerwijs is dit tegen het zere been van mi- overtreffen.” lieufreaks. Na lang beraad leek Hoes medio januari het plan voor ontwikkeling in de ijskast te zetten, hetgeen hem op Va- De maatschappelijke kant lentijnsdag zelfs een taart van Milieudefensie opleverde. Nu In de strijd met Steffens kon Hoes zich naar hartelust richten op zijn er weer meerdere opties open. “We dachten dat we al- het contact met de mensen. Hét stokpaardje van de gepassio- les rond hadden, maar toen vonden er nieuwe gebeurtenis- neerde bestuurder. “Je moet burgers aansluiting geven op ons sen plaats. Uit cijfers bleek dat de veronderstelde behoefte politieke systeem en wij moeten aansluiting zoeken bij de sa- zou tegenvallen en bovendien kwam er elders ruimte vrij.” menleving. Dat klink theoretisch, maar ik zie zoveel politici die De gang van zaken spijt Hoes. “Ik had een stukje draagvlak ergens als een zombie binnenlopen en als een zombie weer naar verloren. De fout is dat ik communicatief te snel handelde.” buiten gaan. Die niet doorhebben wat voor een soort energie ze teweegbrengen.” Ledenraadplegingen Hoes is begin juni gekozen tot lijsttrekker voor de Provinciale De laatste jaren miste Hoes de maatschappelijke betrokkenheid Statenverkiezingen in Noord-Brabant. Het verschil met Cora van de VVD. “Hopelijk gaat dat veranderen onder Rutte. Bij Van Steffens-van Nieuwenhuizen, fractievoorzitter in de Provinciale Aartsen kwam dat er niet helemaal uit, ondanks dat hij als minis- Staten, bedroeg slechts zeven procent. “Natuurlijk had ik graag ter van Buitenlandse Zaken altijd erg hamerde op mensenrech- gewonnen met twintig procent, maar dat ben je na twee dagen ten.” Hoes wil dat de overheid meer haar verantwoordelijkheid vergeten. Dan is er slechts één winnaar.” Hoes tegen Steffens was neemt. “Dat betekent niet dat het meteen soft wordt: pamperen een Rutte tegen Verdonk in het klein. Beide Brabantse kempha- is uit den boze. De overheid moet alleen niet te veel terugtreden nen draafden driemaal op voor een debat en brachten op die uit de samenleving. Het overgrote deel van de mensen streeft manier de politiek dichterbij de mensen. “Ik vind dergelijke le- naar houvast. Deze thema’s dient de VVD niet slechts over te la- denraadplegingen een heel goed mechanisme om tot een lijst- ten aan het CDA of de PvdA.” trekker te komen. Je komt zo los van die flauwe achterkamertjes. Moeilijk is wel om de verschillen met een partijgenoot te bena- Ondanks zijn voorliefde voor duidelijkheid wil Hoes niet prijsge- drukken: laten zien dat je beter bent, anders kiezen de leden de ven of hij zijn stem op Rutte, Veenendaal of Verdonk heeft uitge- concurrent.” bracht. Zelfs het gissen is lastig: Hoes’ voormalig lidmaatschap van DS ’70 (een partij opgericht door voormalige PvdA’ers, red.) lijkt een lichte voorkeur voor Rutte te verraden. “Aan de andere “Meer overheid betekent kant komt mijn manier van politiek bedrijven overeen met die van Verdonk. Met prikkelende uitspraken probeer ik een brug geen softheid” te slaan naar de samenleving. In Noord-Brabant circuleerden er ook allerlei e-mailtjes met de oproep om op Onno & Rita te Hoes heeft al goed in zijn hoofd welke onderwerpen de hoofd- stemmen.” De gedeputeerde vindt niet dat Rutte een soort van moot zullen vormen van de campagne voor de Provinciale Sta- duolijsttrekkerschap moet aangaan met Verdonk. Zelf zal hij ook tenverkiezingen, die overigens plaatsvinden op 7 maart 2007. optreden als de onbetwiste protagonist. “Er kan er maar één de “Uiteraard de rechtse thema’s als deregulering en minder lasten, baas zijn. Diegene draagt zorg voor de stijl van de campagne. maar zeker ook de maatschappelijke vraagstukken. Denk hierbij Tegelijkertijd moet je je zwakheden erkennen. Wanneer meteen aan jeugdzorg of sport en cultuur.” Naast deze kernthema’s wil al de nummer twee die mindere punten kan opvangen, is dat Hoes vooral aandacht besteden aan de stijl. “Je moet durven in- toch prachtig?” zetten op contact met de samenleving, want zo uniek zijn deze onderwerpen niet.” Een indrukwekkende ‘Tour de Hoes’ moet het ijkpunt van de campagne worden: “Wij gaan alle achten- Michel Abbink is lid van de JOVD en Geert Jansen is zestig Brabantse gemeenten bezoeken. Van Zundert tot Oss: we hoofdredacteur van dit blad. moeten laten zien dat we er zijn voor de burger. Dan heb ik er

mededeling Fotograaf/beeldredacteur

Heb je affiniteit met het maken van foto’s, een eigen camera en ben je vaak aanwezig op landelijke activiteiten, maar wil jij de redactie ook ondersteunen tijdens interviews en reportages? Driemaster is op zoek naar een fotograaf die als beeldredacteur wil meewerken aan het maken van foto’s en mee wil denken over het gebruik van foto’s en illustraties in Driemas- ter. Heb je interesse? Neem dan contact op met hoofdredacteur Geert Jansen ([email protected] of 06 – 45 558 261).

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 25 VROEGER WAS ALLES BETER Onder het motto “Vroeger was alles beter” duikt de redactie voor u in het verleden van dit illuster verenigingsperiodiek. Opmerkelijke uitspraken uit vervlogen tijden.

Dit is de voorpagina van Driemaster 10 uit jaargang 20 (november 1968). Zoals je kunt zien zag Driemaster er toen behoorlijk anders uit dan tegenwoordig. Deze voorpagina wordt gevormd door een verslag van de toespraak van Landelijk Voorzitter Bosma op het congres in Nijmegen. Hierbij wordt vooral ingegaan op buitenlandse onderwerpen, zoals de verkiezingen in de Verenigde Staten en de Ameri- kaanse aanwezigheid in Vietnam. Later passeren nog een aantal binnenlandse thema’s de revue. Het verslag eindigt op pagina 3 met de historische woorden: “Aldus besloot de voorzitter zijn rede.” Tips voor Vroeger was alles beter? Stuur een e-mail naar [email protected]

26 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 PROFIEL Iedere uitgave gaat de redactie van Driemaster opzoek naar JOVD’ers met een opmerkelijk kenmerk. In de rubriek Profiel stellen ze zich voor en vertellen ze over hun rol binnen de vereniging, hun studie of werk, de toekomst én geven ze antwoord op de vraag: “Wat zou jij veranderen binnen de JOVD?”

Deze keer ging Driemaster opzoek naar een van de JOVD’ers achter het Inter- nationaal Secretariaat (IS).

Chantal Roovers (24) Secretaris JOVD Baronie van Breda en lid IS

“Ik ben pas sinds kort lid van de JOVD. Sinds januari, zeven maanden dus. Van- wege een onderzoek voor mijn studie Organisatiewetenschappen kwam ik met politieke jongerenorganisaties in contact. Ik deed onderzoek naar Per- spectieF, de jongeren van de Christen- Unie. Dat trok mij niet zo en via de VVD kwam ik bij de JOVD. Als lid moet je wel iets toevoegen, je moet actief zijn. Via de kansenbank en wat e-mailtjes solliciteerde ik voor het Internationaal Secretariaat op de post communicatie. Dat is nu een van de dingen die ik binnen de JOVD doe. Tij- dens een LYMEC-congres in Zwitserland kwam ik met Josien Hermans, voorzitter in Breda, in contact. Via haar heb ik mij verkiesbaar gesteld voor de functie van secretaris in Breda. Onlangs ben ik verkozen. Daarnaast doe ik nu nog enkele werkgroepen. Naast de JOVD hobby ik nog af en toe - ik golf en rijd paard. Wat ik binnen de JOVD zou willen veranderen? Als het aan mij ligt moet het eens ophouden met het afgeven op elkaar en de neerbuigende manier waarop sommige leden met elkaar omgaan. Blijkbaar heb je als ervaren lid het recht om jonge en nieuwe leden met de grond gelijk te maken. Daar houd ik niet van. Iedereen maakt fouten. Ik kies voor constructieve oplossingen, daar leer je wat van.” FOTO Driemaster FOTO Ook in Profiel? Stuur een e-mail naar [email protected]

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 27 FILOSOFIE

Is Bush een machiavellist?

Na de uitleg over het machiavellisme in de vorige Driemaster, half uur later de televisiezenders hun berichtgeving terugna- zal ik in dit nummer onderzoeken of deze term op George W. men en besloten dat de verkiezing ‘too close to call’ was, belde Bush van toepassing is. Is Bush te macho voor Machiavelli, is Gore nogmaals met Bush om zijn felicitaties terug te nemen en hij het voorbeeld van machiavellisme bij uitstek of bezit hij de verkiezingen voor de rechter uit te vechten. Bush was daar juist onvoldoende virtù? vanzelfsprekend niet blij mee, waarop Gore het legendarische antwoord gaf: “You don’t have to get snippy about it.” Ook in de DOOR Mark Reijman verkiezingen van 2004 hing het presidentsschap af van slechts één staat, Ohio. Het lijkt er dan ook op dat bij de verkiezingen Omdat tussen het schrijven van Machiavelli’s Il Principe en het meer sprake is van fortuna en dat manipulatie van het geluk presidentschap van Bush grofweg vijfhonderd jaar zit, dienen hierbij slechts een ondergeschikte rol heeft gespeeld. we voor een zinvolle vergelijking niet alle vingerwijzingen van Machiavelli woord voor woord over te nemen. Letterlijk: tijden War is Peace veranderen. Zo is het volgens Machiavelli raadzaam om als leider Als we naar oorlog kijken houdt Bush zich wel precies aan de les in veroverde gebieden te wonen, omdat je dan het vertrouwen van Machiavelli, die stelde dat een leider zich slechts met één van de bevolking wint en adequaat kan reageren op problemen. taak moest bemoeien: het voeren van oorlog, geen andere ‘nitty Nu mag de lezer uit het feit dat Bush zijn White House niet heeft gritty’ zaken. verhuisd naar 1600 Taliban Avenue in Kabul, niet meteen de conclusie trekken dat Bush een slechte machiavellist is. Daarnaast Daarnaast is het beginnen van een oorlog in Irak – die minder moeten we rekening houden met het feit dat Bush is ingebed rechtvaardiging had dan de oorlog in Afghanisatan – het per- in een democratisch stelsel en daarbinnen zijn machiavellisme fecte instrument om de aandacht af te leiden van problemen moet uiten, terwijl Machiavelli voornamelijk schreef over alleen- in het binnenland. Onder de regering-Bush zijn er schikkingen heersers. Dat betekent dat Bush wellicht op andere manieren getroffen met Microsoft, liggen ‘progressieve’ wetsvoorstellen zijn virtù moet tonen. Ten slotte schreef Machiavelli met Italiaan- omtrent het homohuwelijk en abortus weer stil en worden er se ministaatjes in zijn achterhoofd en niet een zeer groot land geen nieuwe restricties op het bezitten van vuurwapens inge- als Amerika. voerd. Op economisch vlak wist Bush een enorme tax-cut door te voeren, het defensiebudget te verhogen en deed hij niets aan Verkiezingen de torenhoge staatsschuld, de zeer negatieve handelsbalans Allereerst kijken we in welke mate Bush zijn verkiezing tot pre- en de oplopende werkeloosheid in de Verenigde Staten. Door sident in 2000 en 2004 te danken heeft aan fortuna (toeval, de aandacht te vestigen op zijn buitenlandse politiek kan Bush geluk en pech) en virtù (zelfstandigheid, onafhankelijkheid en in het binnenland ongestoord te werk gaan. Wellicht dat Bush krachtdadigheid). Eerst moest Bush presidentskandidaat voor ook Orwells 1984 heeft gelezen en de spreuk ‘war is peace’ goed de republikeinen worden door de primary elections te winnen. heeft begrepen: door constant oorlog te voeren met het buiten- Vervolgens moest hij het tegen de democraat Al Gore opnemen. land behoud je de vrede en eenheid in het binnenland. De vraag Het werd een nek-aan-nekrace, waarbij alles afhing van één is wel of de oorlogen de positie van Bush uiteindelijk versterken staat, Florida. Fortuna speelde hierbij zeker een grote rol, bijvoor- of juist verzwakken; is het middel niet erger dan de kwaal? De beeld de onduidelijke stembiljetten (butterfly ballots), waardoor geschiedenis zal het leren. Gore veel stemmen verloor aan de onafhankelijke kandidaat Pat Buchanan. Bush kroop door het oog van de naald, met een uit- Marionet eindelijk verschil van vijfhonderdzevenendertig stemmen. Ook Heeft Bush virtù? Populaire media doen het graag voorkomen verloor hij de popular vote. Maar gegeven het kleine verschil, was dat Bush slechts een domme marionet is en dat marionetten- Bush wellicht in staat het fortuna te manipuleren in zijn richting? spelers als Rove, Rice, Cheney en Wolfowitz de echte machiavel- Het feit dat broer Jeb gouverneur van Florida was en zijn broer listen zijn. Maar dat is een te eenvoudige voorstelling van zaken de zege garandeerde lijkt daar in elk geval voor te spreken. en smeekt om dé Amerikaanse vraag bij uitstek: “If you’re so smart, why aren’t you rich?”, op Bush toegepast: “If he’s so dumb, Opvallend is dat het hier juist Gore was die zich opportunis- how come he’s the president?” Als die mensen achter Bush zo tisch opstelde. De televisiezenders hadden Bush uitgeroepen slim zijn, waarom zijn zij dan geen president geworden? Wellicht tot winnaar en Gore had hem gebeld en gefeliciteerd. Toen een weet Bush zich inderdaad te omringen door de juiste personen,

28 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 IS BUSH EEN MACHIAVELLIST? maar Bush heeft blijkbaar zelf de eigenschappen die hem in len, Oekraïne en Nicaragua zijn marginaal en worden financi- staat stellen zelfstandig (virtù) acht jaar de machtigste man ter eel gesteund door Amerika. Bush heeft duidelijk de touwtjes in wereld te zijn en niet de vermeende marionettenspelers. handen en niet zijn ‘bondgenoten’ of de VN. Bush heeft dus de schijn van een brede coalitie, maar is er niet van afhankelijk en Reputatie kan unilateraal zijn gang gaan. Dit is heel slim en 100% Machia- Machiavelli zou het waarschijnlijk niet goedkeuren dat de helft velli’s strategie. van zijn land en de gehele wereldbevolking Bush als dombo be- stempelen. De leider moet gevreesd worden, niet bespot en ge- Instrumentalisme minacht! Toch lijkt dit slechte imago Bush niet te deren, het geeft Het meest machiavellistische trekje van Bush lijkt het instru- hem zelfs een enorme speelruimte. Bush kan gebruik maken van mentalisme te zijn. Of het nu het geheime afluisterprogramma deze reputatie als zijn politieke tegenstanders en ideologische is, waarmee hij zijn eigen bevolking sinds 9/11 laat afluisteren vijanden hem daardoor systematisch onderschatten. Ook maakt of de continuatie van het immorele Guantanomo Bay. Of het Bush op een slimme manier gebruik van de reputatie van zijn nu de geheime CIA-vluchten zijn of de martelingen in de Abu vader door voort te bouwen op zijn beleid, medewerkers en net- Ghraib gevangenis. Als je weet dat terroristen niet zullen terug- werk van sponsoren. deinzen, zal je dat als president ook niet moeten doen. Als dergelijke praktijken het belang van de staat dienen is het geoorloofd, Volgens Machiavelli dien je als leider goed over te komen, maar want als het doel de middelen niet rechtvaardigt, wat dan wel? niet noodzakelijk goed te zijn, dat zou je zelfs kunnen ruïneren. Vervolgens liegen over deze misstanden of ze ronduit ontken- Het is de vraag of Bush – die stelt een born-again Christian te nen is ook Machiavelli-all-the-way, want een leider mag liegen zijn – werkelijk zo godvruchtig is. Feit is dat hij door zich meer tegen zijn volk of andere staten als hem dat het beste uitkomt. op God te beroepen dan de Paus doet, uit het binnenland veel Om met Machiavelli te spreken: “Het is beter om gevreesd te zijn steun krijgt van de rechtse kerk en neoconservatieven. dan geliefd” en dat lijkt George W. heel aardig te lukken.

Conclusie Een echte machiavellist is De vraag is uiteindelijk of Bush simpelweg een barbaarse president is die lak heeft aan alles of dat hij werkelijk Machiavelli’s Il niet oprecht gelovig, Principe belichaamt, inclusief een stukje virtù. Daar ook Mussolini, Hitler en Stalin Machiavelli bestudeerden, is het overigens maar conservatief of de vraag hoe eervol het is in die lijst te worden opgenomen. Op de keper beschouwd, lijkt Bush een machiavellist met een flinke geheelonthouder. dosis geluk: hij is een rationele instrumentalist, manipuleert zijn reputatie en maakt pragmatisch gebruik van andermans ideo- Nu Bush zegt zijn alcoholisme te hebben opgegeven, krijgt hij logieën als het hem uitkomt. Het probleem van het machiavel- ook een beter imago. De echte machiavellist is een pragmatist lisme is dat hoewel het theoretisch zeer helder te omschrijven is, en hecht geen enkele waarde aan ideologieën en religies, zolang de praktijk weerbarstig blijkt. Maar het beste argument dat Bush hij er maar door aan de macht kan blijven. Of Bush hier dus ma- machiavellist is, is wellicht dat we het niet zeker weten. Want een chiavellistisch is hangt af van zijn oprechtheid, want een echte echte machiavellist laat zijn kaarten nooit zien en is niet herken- machiavellist is niet oprecht gelovig, conservatief of geheelont- baar als zodanig; dat zou hem immers als machiavellist ineffec- houder. tief maken.

Bush’ reputatiemanagement werd duidelijk toen hij tijdens Met dank aan drs. Ruben Buys, AIO geschiedenis van de wijsbegeer- Thanksgiving zijn troepen in Irak bezocht en hen een giganti- te in Nederland, Erasmus Universiteit Rotterdam. sche stuffed turkey kado deed. Later werd bekend dat de turkey niet eetbaar was, maar voor publiciteitsredenen was geprepa- Mark Reijman is redacteur van dit blad. reerd.

Bush probeert te doen voorkomen dat de war on terror in Irak en Afghanistan de steun van een brede coalitie geniet. Ook dat is slechts schijn; de bijdragen van de meeste landen zoals Po-

mededeling Hoofdredacteur LEF

De redactie van Driemaster is op zoek naar een hoofdredacteur voor LEF. LEF staat voor Liberté Egalité Fraternité en wordt het digitale filosofieblad van de JOVD. De functie wordt vervuld voor tenminste 1 jaar en voor de vacature wordt gezocht naar iemand met een basiskennis van de (liberale) filosofie of iemand die bereid is zich in te lezen. Kennis van de JOVD en haar leden is wenselijk, maar geen noodzaak. Voordat gekeken kan worden naar een papieren variant zal het blad, waarvoor binnen en buiten de vereniging al meerdere personen hebben aangegeven te willen schrijven, in het eerste jaar vaste lezers moeten verwerven. De hoofdredacteur van LEF is bereid om zich onafhankelijk op te stellen tegenover personen en organisaties en ziet een uitdaging in het opzetten van een filosofisch digitaal blad. Indien je interesse hebt, stuur dan een motivatie naar Driemaster ([email protected]) of bel naar Geert Jansen op 06 - 45 558 261.

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 29 CIRCUIT Circuit volgt op ludieke wijze het luchtigere nieuws binnen onze vereniging. Deze societypagina met een knipoog is dan ook in elke uitgave te vinden.

Reacties: [email protected] en tips: [email protected]

“Ik heb dat vaak, dat er smurrie rond mijn mond “Michelle ging ook al zit zonder dat ik dat door bij mij op de knietjes, heb.” ze wil meer geld.” Klaas-Jeroen T. te G. Roy W. te G.

“Nee Sjoerd, dat weet jij niet. Toen was jij nog niet geboren.”

Michelle vd B. te U.

“Grote liberale leiders uit het Zuiden?? Jaze- ker, Geert Wilders!!” CARTOON Matthijs Eijsberg CARTOON

“Ik vind het leuk om “Ik ben meer zo’n Kalin A. te Z. aan dingetjes te pie- soort schaap.” len.” Inge S. te G. Klaas-Jeroen T. te G.

30 DRIEMASTER JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 HOOFDBESTUURSBESLUITEN ONS SOORT AGENDA

HBB 2637: Het Hoofdbe- HBB 2642: Het Hoofdbe- HBB 2648: Het Hoofdbe- 21 augustus stuur besluit mejuffrouw stuur besluit M.C. (Tim) stuur besluit C.C.E. (Ingrid) Deadline Driemaster 58-4 E.F. (Eva) Grosheide te be- Huiskes te benoemen tot Jansen onder dankzegging noemen tot projectgroep- projectgroepleider Augus- te ontslaan als persoonlijk 7 en 8 oktober leider Politiek & Filosofisch tus Offensief 2006. assistente nr. 1 van de Alge- Introweekend II Weekend juni 2006. meen Secretaris. HBB 2643: Het Hoofdbe- HBB 2638: Het Hoofd- stuur besluit M.C. (Tim) HBB 2649: Het Hoofdbe- 21 en 22 oktober bestuur besluit M.J.G.C. Huiskes de portefeuille stuur besluit E.F. (Eva) Gros- Politiek en Filosofisch Weekend II (Martijn) De Kleermaeker Voorlichting toe te kennen. heide onder dankzegging te benoemen tot project- te ontslaan als persoonlijk 9 oktober* groepleider Novembercon- HBB 2644: Het Hoofdbe- assistente nr. 2 van de Alge- Deadline Driemaster 58-5 gres 2006. stuur besluit J.J.W. (Jan) van meen Secretaris. Run de portefeuille Interna- 15 november HBB 2639: Het Hoofdbe- tionaal toe te kennen. HBB 2650: Het Hoofdbe- Voorbereidende Algemene Verga- stuur besluit M.A.J. (Mi- stuur besluit G.A. (Gerhard) chael) Teunis tot 1 januari HBB 2645: Het Hoofdbe- Taatgen jr. onder dankzeg- dering 2007 tot voorzitter van de stuur besluit J.R. (Jasper) ging te ontslaan als chefkok internetcommissie te be- Honkoop te benoemen van het Hoofdbestuur. 18 en 19 november noemen. tot Waarnemend Landelijk Novembercongres Voorzitter van de JOVD. HBB 2640: Het Hoofdbe- 22 november stuur besluit E. (Eveline) van HBB 2646: Het Hoofdbe- Verkiezingen Tweede Kamer der Roemburg voor te dragen stuur besluit de solidari- Staten Generaal als extern lid van de kandi- teitscommissie op te heffen daatstellingscommissie. en haar leden onder dankzegging te ontslaan. 9 december HBB 2641: Het Hoofdbe- Kaderdag II stuur besluit R.M. (Rudolf) HBB 2647: Het Hoofdbe- Wessels voor te dragen als stuur besluit de consump- lid van de kandidaatstel- tiecommissie op te heffen lingscommissie. en haar leden onder dankzegging te ontslaan.

*Let op: deze deadline is naar voren geschoven.

HOOFDBESTUURSBESLUITEN DEADLINE DRIEMASTER Op de Buitengewone Algemene Vergadering van zondag 2 juli De deadline van de volgende te Utrecht werd een motie van de redactie Driemaster aange- Driemaster is 21 augustus nomen waardoor de Hoofdbestuursbesluiten voortaan niet 2006. meer in de periodiek zullen staan. Vanaf heden ontvangt u Kopij kan, als platte tekst, deze, per e-mail, van het Hoofdbestuur. De redactie Driemas- aangeleverd worden via ter en het Hoofdbestuur verzoeken om uw correcte e-mail- [email protected]. adres op te geven bij het Algemeen Secretariaat (ledenadmi- Foto’s graag als JPEG-bestand [email protected]), indien u dit nog niet heeft gedaan. aanleveren.

RECTIFICATIES Blz. 3: ‘Jan Scholten Productions’ had Blz 31: De auteur van het artikel La pau- moeten zijn ‘Jan Scholten Projecten’. vre France was ‘Philip Ruijs’, niet ‘Philips Ruijs’. Blz 27: ‘Britisch’ had moeten zijn ‘British’.

Blz 29: Bij het artikel Seminar Moldavië was per abuis een kaartje van Slovenië geplaatst. Dit had vanzelfsprekend een kaartje van Moldavië moeten zijn.

JAARGANG 58 - NUMMER 3 - JULI 2006 DRIEMASTER 31 UIT HET LAND: Groningse Sabine Koebrugge verkozen tot Vice-Voorzitter Politiek

Het is een meisje!

Nee, de vrouw op de achterkant is niet terug. De vrouw in het Hoofdbestuur (HB) wel. Op de Buitengewone Alge- mene Vergadering van zondag 2 juli te Utrecht werd namelijk de Groningse Sabine Koebrugge verkozen tot de nieuwe Vice-Voorzitter Politiek van de JOVD na een roerige periode binnen het HB. Daarmee komt de man-vrouw verhouding in het HB op 7/1 te staan. Na het aftreden van Landelijk Voorzitter Klaas-Jeroen Terwal zit Eindhovenaar Saul Janssen ad interim op deze post. Saul heeft overigens laten weten dat hij liever de poster van Petra Groen op deze plek in Driemaster had gezien. FOTO Driemaster FOTO