PRIS 40c

Rhif 309

Mai Y TINCER 2008 PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, MELINDWR, TIRYMYNACH, TREFEURIG A’R BORTH Etholiadau Ennill Seddau

Os ydi rhai yn cwyno fod gwleidyddiaeth yn colli ei sbarc, fe fyddai trip i fro’r Tincer ar ddiwrnod yr etholiadau lleol wedi bod yn agoriad llygad! Ceir canlyniad clos ym Melindwr a newyddion syfrdanol o Dirymynach, ble collodd Penri James ei sedd i’r rhyddfrydwr, Paul Hinge. Fe gipiwyd y sedd o drwch blewyn, gyda Mr Hinge yn ennill 434 o bleidleisiau i 420 y deiliad, gan wrthdroi mwyafrif o dros 40%. Nid dymchwel cefnogaeth Plaid Cymru oedd yn gyfrifol, fodd bynnag, gan fod cyfanswm pleidleisiau Mr James dim ond 45 yn is nag yn 2004 – ymddengys mai prif lwyddiant y rhyddfrydwyr oedd denu pleidleiswyr newydd, a gwella’n aruthrol ar gyfanswm 2004 o 185 o bleidleisiau. Adlewyrchir hyn gan gyfran poblogaeth yr ardal a aeth i’r blwch pleidleisio ar y cyntaf o Fai, a gododd o 44% yn 2004 i 58% y tro hwn. Roedd yna newyddion gwell i Blaid Cymru yn etholaeth Melindwr, Paul Hinge Rhodri Davies lle trodd y pendil yn ôl o gyfeiriad y Rhyddfrydwyr. Yno fe gollodd Fred Williams ei fwyafrif o 20% i’r ymgeisydd Rocet Arwel Jones, Rhodri Davies. Yn y pendraw, roedd Aberystwyth, Pennaeth ei 489 pleidlais yn ddigonol i faeddu Ennill Datblygiadau Digidol yn 432 y deiliad, a gollodd dros gant o y Llyfrgell Genedlaethol bleidleisiau ers etholiad 2004, gyda enillodd gadair chanran pleidleisio’r etholaeth o 58% yr Cadair Eisteddfod Penrhyn-coch union gyfanswm a’r etholiad diwethaf. eleni. Wythnos ynghynt Fe gafwyd llwyddiant ysgubol i Dai roedd yn rhedeg ym Suter yn Nhrefeurig, lle adeiladodd marathon Llundain – pan cynghorydd Plaid Cymru ar ei fwyafrif orffennodd mewn 4:36:46 gan ennill 461 o bleidleisiau - dros 350 – a chodi arian i’r elusen yn fwy na’i wrthwynebwr agosaf. Yn MIND. Cyflwynodd wobr y Borth fe fu’r annibynnwr Ray Quant ariannol y Steddfod i’r unwaith eto’n llwyddiannus, gyda’i elusen a llwyddodd hyd gyfanswm o 436 o bleidleisiau ychydig yn hyn i godi £4063.20 yn is nag yn 2004. – aeth £1823 i Lundain Dim ond yn ward Pen-llwyn y cafwyd ac mae’r gweddill yn etholiad ar gyfer y Cyngor Cymuned y cael eu cyflwyno i MIND tro hwn, gyda Gareth Daniel, Richard Aberystwyth. Mae’r Edwards, Arnold Selwyn Lloyd Evans, cyfri ar agor tan y 9fed Wynne Jones, ac Aled G. Lewis yn cael eu o Fehefin (Arwel Jones hethol yn llwyddiannus. Mae’r Tincer yn (Mind) d/o Y Llyfrgell dymuno’n dda i bob un o’r cynghorwyr, Genedlaethol. hen a newydd, dros y misoedd a’r (Gwelir cerdd Arwel ar blynyddoedd i ddod. HLlW dudalen 11 a hanes yr Eisteddfod ar dudalennau (Gwelir canlyniadau’r etholiadau yn 10-11) llawn ar dudalen 9)  Y TINCER MAI 2008 Y TINCER - un o bapurau bro Ceredigion | Sefydlwyd Medi 1977 ISSN 0963-925X | Rhif 309 | Mai 2008

SWYDDOGION DYDDIADUR Y TINCER GOLYGYDD - Ceris Gruffudd Y DYDDIAD OLAF Y BYDD GOHEBWYR LLEOL YN DERBYN DEUNYDD AR GYFER Y RHIFYN NESAF FYDD Rhos Helyg, 23 Maesyrefail Penrhyn-coch % 828017 MEHEFIN 5 A MEHEFIN 6 I’R GOLYGYDD. DYDDIAD CYHOEDDI MEHEFIN 19 ) [email protected] MAI 11-17 Wythnos Cymorth MEHEFIN 1 Nos Sul MEHEFIN 13 Nos Wener Barbiciw yng STORI FLAEN - Alun Jones Cristnogol Gwasanaeth Cyd-Enwadol Dwyieithog Nghartref Tregerddan am 6.30 Trefnir Gwyddfor % 828465 yng Nghapel y Gerlan, y Borth am 6:30 gan Ffrindiau’r Cartref MAI 15 Nos Iau Lawnsio gwefan plwyf TEIPYDD - Iona Bailey Trefeurig am 7.00 yn Ysgol Penrhyn- MEHEFIN 6 Nos Wener Te Blynyddol MEHEFIN 14 Dydd Sadwrn Taith coch Bethlehem Llandre, 6ed o Fehefin 2008, Cymdeithas y Penrhyn i Gwm Tawe. CYSODYDD - % 832980 am 6.30 yr hwyr. Gãr Gwadd : Mr Manylion oddi wrth Ceris Gruffudd MAI 15-16 Nosweithiau Iau a Gwener Gwyn Jones, Llys Maelgwyn. (01970) 828 017 Theatr Genedlaethol Cymru yn CADEIRYDD - Mrs Llinos Dafis, Cedrwydd, cyflwyno Siwan (Saunders Lewis) yng MEHEFIN 6 Nos Wener Gig: Huw MEHEFIN 14 Dydd Sadwrn Sioe Sir Llandre % 828262 Nghanolfan y Celfyddydau am 7.30 Chiswell yn Drwm, LLGC am 7.30 Ceredigion Aberystwyth % IS-GADEIRYDD - Elin Hefin, Ynyswen, Tocynnau: £8 632548 Stryd Fawr, Y Borth % 871334 MAI 16 Nos Wener Stomp yn Llety MEHEFIN 22 Nos Sul Cyngerdd gyda Parc Trefnir gan Bwyllgor Apêl MEHEFIN 7 Bore Sadwrn Bore Coffi a Catrin Finch ac enillwyr Ceredigion YSGRIFENNYDD - Anwen Pierce Llanbadarn Fawr Eisteddfod yr Urddd Stondinau er budd Cymorth Cristnogol Eisteddfod yr Urdd 2008 ym Mhafiliwn 46 Bryncastell, Bow Street % 828337 2010. Pris mynediad £7 ym Mwyty Ceffyl y Môr, Y Borth o Ponthydfendigaid 10:00 i 12:00. TRYSORYDD - David England MAI 17 Dydd Sadwrn Cinio’r tlodion GORFFENNAF 2 Dydd Mercher Trip Pantyglyn, Llandre % 828693 Cymorth Cristnogol yn Neuadd yr MEHEFIN 11 Dydd Mercher Pwyllgor yr Henoed Llandre a Bow Eglwys Trip Pwyllgor yr Henoed Llandre a Bow Street i Abergwaun; cychwyn am 1.00 LLUNIAU - Peter Henley Street i Landudno Cychwyn am 9.00 Dôleglur, Bow Street % 828173 MAI 22 Nos Iau Pwyllgor Apêl y bore GORFFENNAF 4 Nos Wener Noson Etholaeth Melindwr Eisteddfod MEHEFIN 11 Nos Fercher Cyngerdd TASG Y TINCER goffi flynyddol Noddfa yn y Festri Genedlaethol yr Urdd, Ceredigion 2010 Cymorth Cristnogol yn Horeb gyda Anwen Pierce Cyfarfod Cyhoeddus yn Neuadd Ysgol Cantre’r Gwaelod am 7.30 Syr John Rhys, Ponterwyd am 7.30 GOHEBYDDION LLEOL Croeso Cynnes Cyfeillion y Tincer ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL MAI 23 Nos Wener Noson goffi Mrs Beti Daniel, Glyn Rheidol % 880 691 Pwyllgor Henoed Llandre a Bow Street Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion Y Tincer mis Ebrill BOW STREET yn Neuadd Rhydypennau am 7.00 £15 (Rhif 63) Mrs Iona Jones, Tir na Nog, Victoria Park, Mrs Siân Evans, 43 Maes Afallen % 828133 Caerdydd. Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro % 828 102 MAI 24 Nos Sadwrn £10 (Rhif139) Gruffydd Aled Williams, Bron Afon, Dolau. % Anwen Pierce, 46 Bryncastell 828 337 Barbiciw yn Neuadd yr Eglwys, Capel £ 5 (Rhif120) Bernard Jones, 28 Llys Y Brenin, Aberystwyth. CAPEL BANGOR/PEN-LLWYN Bangor rhwng 6 pm - 8.30 pm Croeso Mrs Aeronwy Lewis, Rheidol Banc Cynnes Cysylltwch â’r Trefnydd, Bryn Roberts, 4 Brynmeillion, Blaengeuffordd % 880 645 Bow Street, os am fod yn aelod. CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI MAI 26-31 Eisteddfod yr Urdd 2008 Sir Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch, Conwy % 623660 Alwen Griffiths, Lluest Fach% 880335 Elwyna Davies, Tyncwm % 880275 Nid yw’r Pwyllgor o angen-rheidrwydd yn cytuno ag unrhyw Y Tincer drwy’r post farn a fynegir yn y papur hwn. DÔL-Y-BONT Pris 10 rhifyn - £9 (£17 i wlad y tu allan i Ewrop).Cysylltwch Mrs Llinos Evans, Dôlwerdd % 871 615 Cyhoeddir Y Tincer yn fisol o Fedi i Fehefin gan Bwyllgor Y â Haydn Foulkes, 7 Maesyrefail, Penrhyn-coch, Aberystwyth, Tincer. Argreffir gan Y Lolfa, Tal-y-bont. DOLAU Ceredigion, SY23 3HE. 01970 828 889 Mrs Margaret Rees, Seintwar % 828 309 Deunydd i’w gynnwys GOGINAN Dylid cyfeirio unrhyw newyddion i’ch gohebydd lleol neu i’r Y Tincer ar dâp Golygydd, ac unrhyw lythyrau neu ddatganiad i’r wasg i’r Mrs Bethan Bebb, Penpistyll, Cofiwch fod modd cael Y Tincer ar gaset ar gyfer y rhai sydd Golygydd. Cwmbrwyno % 880 228 â’r golwg yn pallu. Mae pymtheg eisoes yn manteisio ar y LLANDRE Telerau hysbysebu y rhifyn cynnig. Os hoffech chi dderbyn copi o’r tâp, cysylltwch â Mrs Mrs Mair England Pantyglyn, Llandre % 828693 Tudalen gyfan £70 Vera Lloyd, 7 Maes Ceiro, Bow Street % 828555. LLANGORWEN/ CLARACH Hanner tudalen £50 Mrs Jane James, Gilwern % 820695 Chwarter tudalen £25 Camera’r Tincer PENRHYN-COCH Hysbyseb fach £6 y rhifyn (£30 am flwyddyn) Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i unrhyw Mairwen Jones, 7 Tan-y-berth % 820642 un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gyfer y papur Cysylltwch â’r trysorydd. o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad a gynhelir o fewn ein TREFEURIG dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Mair Lewis, 40 Maes Mrs Edwina Davies, Darren Villa Ceiro, Bow Street (% 828102). Os byddwch am Pen-bont Rhydybeddau % 828 296 gael llun eich noson goffi yn Y Tincer defnyddiwch y camera. Y TINCER MAI 2008 

GWERTHU NWYDDAU FFASIYNOL AT EISTEDDFOD YR URDD YN 2010

“Hei Mr Urdd yn dy goch fod ein nwyddau mor yr Eisteddfod Genedlaethol yng gwyn a ... leim” yw’r gân ffasiynol,” meddai Rhian Nghaerdydd ym mis Awst pan wrth i bobl Ceredigion Dafydd, Cadeirydd y Pwyllgor fydd y gwaith o beintio’r byd baratoi i groesawu Eisteddfod Cyhoeddusrwydd. A hithau’n yn leim yn parhau. genedlaethol y mudiad yn 2010. berchen ar gadwyn siopau “Rydyn ni wrth ein bodd Mae’r arbenigwyr ffasiwn yn Ji-binc a Jac-do, mae’n deall y fod ein nwyddau mor darogan mai leim fydd Y lliw maes yn berffaith. ffasiynol,” meddai Rhian yn y flwyddyn honno, a dyna “Mae’r nwyddau’n gosod Dafydd, Cadeirydd y Pwyllgor yw un o ddau liw nwyddau’r cywair ar gyfer yr Eisteddfod Cyhoeddusrwydd. A hithau’n ŵyl. Mae rhai o’r rheiny ac mae ein dewis ni o liwiau yn berchen ar gadwyn siopau newydd ddod ar werth i godi dangos y bydd yr Eisteddfod Ji-binc a Jac-do, mae’n deall y arian at yr Eisteddfod a thynnu yn fodern, yn fywiog ac yn maes yn berffaith. sylw ati. llwyddiant “Hei Mr Urdd yn “Mae’r nwyddau’n gosod Fe fydd gwyrdd yn bwysig dy goch gwyn a ... leim” yw’r cywair ar gyfer yr Eisteddfod hefyd, gan fod llawer o’r gân wrth i bobl Ceredigion ac mae ein dewis ni o liwiau yn nwyddau wedi eu creu o baratoi i groesawu Eisteddfod dangos y bydd yr Eisteddfod ddefnydd wedi ei ailgylchu Genedlaethol y mudiad yn yn fodern, yn fywiog ac yn - gan gynnwys pensil, pren 2010. llwyddiant llachar!” mesur a llyfr nodiadau. Mae’r arbenigwyr ffasiwn yn Mae’r Pwyllgor Gwaith yng darogan mai leim fydd Y lliw Ngheredigion yn dilyn ffasiwn yn y flwyddyn honno, a dyna arall hefyd trwy greu peli yw un o ddau liw nwyddau’r rygbi arbennig a chrysau rygbi ŵyl. Mae rhai o’r rheiny i ferched a dynion – y cyfan newydd ddod ar werth i godi i ddathlu llwyddiant y tîm arian at yr Eisteddfod a thynnu Wyddoch chi am leoliad cenedlaethol yn cipio’r Goron sylw ati. cudd? Driphlyg a’r Gamp Lawn. Fe fydd cyfle cynta’ i bobl Ymhlith nwyddau eraill sydd Gogledd Cymru i gyd brynu’r Mae cwmni Fulma Television ar fin ymddangos, crysau polo nwyddau adeg Eisteddfod yr Productions yn paratoi cyfres a chrysau-T a’r rheiny, fel yr Urdd eleni yng Nghonwy adeg deledu o’r enw ‘Hidden holl nwyddau eraill, mewn hanner tymor. Fe fydd gan Wales’. Maent yn chwilio am leim a du. Eisteddfod 2010 stondin ar y wybodaeth am unrhyw leoliad Mae’r nwyddau eisoes maes. cudd yng Nghanolbarth Cymru yn gwerthu’n gyflym yng Fe fydd gwyrdd yn bwysig gyda stori ddiddorol y gellid Ngheredigion ac fe fydd cyfle hefyd, gan fod llawer o’r ei chynnwys yn y rhaglen, i bawb trwy Gymru eu prynu nwyddau wedi eu creu o er enghraifft bedd neu gofeb pan fydd gan Eisteddfod 2010 ddefnydd wedi ei ailgylchu gudd. Os ydych yn gwybod stondin ar faes Eisteddfod 2008 - gan gynnwys pensil, pren am stori o’r fath, gallwch yng Nghonwy adeg hanner mesur a llyfr nodiadau. gysylltu â’r golygydd a bydd ef tymor. Mae’r Pwyllgor Gwaith yng yn trosglwyddo eich neges i’r Bydd cyfle arall yn yr Ngheredigion yn dilyn ffasiwn cwmni. Eisteddfod Genedlaethol yng arall hefyd trwy greu peli Nghaerdydd ym mis Awst pan rygbi arbennig a chrysau rygbi fydd y gwaith o beintio’r byd i ferched a dynion – y cyfan yn leim yn parhau. i ddathlu llwyddiant y tîm Elfen arall bwysig yw fod cenedlaethol yn cipio’r Goron RHODD y rhan fwya’ o’r nwyddau’n Driphlyg a’r Gamp Lawn. cael eu cynhyrchu’n lleol, gyda Ymhlith nwyddau eraill sydd Cydnabyddir yn ddiolchgar Hefin Jones o Argraff Delyn ar fin ymddangos, mae crysau y rhodd isod. Croesewir pob Print ger Llandysul yn helpu’r polo a chrysau-T a’r rheiny, fel cyfraniad boed gan unigolyn, Pwyllgor Gwaith i ddewis a yr holl nwyddau eraill, mewn gymdeithas neu gyngor. ffeindio nwyddau. leim a du. “Rydyn ni wrth ein bodd Fe fydd cyfle arall i brynu yn £10 Bob a Rhian, Wrecsam

Am bob math o waith garddio ffoniwch Robert ar (01970) 820924  Y TINCER MAI 2008

Y BORTH Marwolaeth Dewi, sef Grãp Rhieni a Phlant sy’n cyfarfod yn wythnosol yn y Bu farw’n sydyn Mr Peter Glover, Neuadd. Sea Cliff, Y Graig, nos Iau, 17 Ebrill, yn 68 oed. Sefydliad y Merched

Yr oedd gan Peter gylch eang Dydd Mercher, 16 Ebrill, o ffrindiau yn Y Borth ac fe mwynhaodd SYM Y Borth fyddai’n mwynhau eu cwmni yn brynhawn braf o wanwyn yng enwedig yng ngweithgareddau nghartref “Wyau Birchgrove” Clwb yr Henoed ac yn y Clwb rhwng Trawsgoed a Llanilar. Croeso, lle ‘roedd yn Gadeirydd Ymwelodd y grãp â’r y Clwb. Cofir amdano fel ystafelloedd lle caiff yr wyau dyn haelionus, diffuant a eu pwyso a’u pacio, ac fe diwylliedig. ’Roedd ganddo edmygwyd y 3000 o ieir oedd yn rychwant eang o ddiddordebau ysgythru o gwmpas yn hapus gan gynnwys archaeoleg, hanes yn yr awyr agored neu’n llowcio lleol, athroniaeth a chrefftau. bwyd yn eu sied enfawr. Diolch Ers blynddoedd fe fu arweinydd yn fawr i Tony a Gwen Burgess grwp mosaig sydd wedi cyfrannu am eu croeso, eu coffi a’u teisen at addurno morglawdd a gorsaf flasus ac am eu rhoddion o wyau. reilffordd Y Borth. Ymwelodd Freda Darby, Cynhaliwyd yr angladd yn Susan James a Jo Jones a Choleg Amlosgfa Aberystwyth ddydd Denman yn ystod penwythnos Mawrth, 29 Ebrill. Talwyd olaf mis Ebrill a mwynhau teyrnged i Peter gan Pod Clare, gwibdaith i Waddesdon Manor Ray Quant, Diane Richards a fel rhan o’u cwrs yno. George Romary. Rhys Hedd Cymorth Cristionogol Boreau Coffi Cynhelir Gwasanaeth Cydenwadol Clwb yr Henoed Rhys Hedd a Mared Emyr. Bu dau Fore Coffi yn ystod y mis. Dwyieithog yng Nghapel y Gerlan Trefnwyd y naill gan Margaret nos Sul, Mehefin 1af, am 6:30 Braidd yn hwyr roedd Te-parti’r Llongyfarchiadau i Rhys a Griffiths yn Nhafarn Ceffyl Y o’r gloch, pryd yr anerchir gan y Pasg yng Nghlwb yr Henoed Mared, 5 Ffordd Clarach, ar eu Môr, ddydd Gwener, 25 Ebrill, Parchedig Wyn Morris. eleni, ond ddydd Iau, 10 Ebrill, llwyddiannau diweddar. Bu’r pan godwyd dros £250 er budd yn Neuadd Gymunedol y ddau yn cystadlu yn Eisteddfod Tñ Hafan, Hosbis i Blant. Bore Coffi a Stondinau er budd Borth, fe fwynhaodd yr aelodau Penrhyn-coch a llwyddodd y yr uchod ym Mwyty Ceffyl y Môr wledd dymhorol wedi’i darparu ddau i ennill nifer o wobrau. Yn Digwyddodd y llall yn Neuadd fore Sadwrn 7ed Mehefin o 10:00 gan aelodau o’r pwyllgor. ogystal derbyniodd Rhys y fraint Gymunedol Y Borth ddydd i 12:00 o’r gloch. Cyflwynwyd cwis gan y o ganu Cân y Cadeirio am y tro Sadwrn, 26 Ebrill, at achos Plant Cadeirydd, Betty Horton, o dan cyntaf a bu Mared yn cyfeilio COFIWCH Y DYDDIADAU. enw “Y Cwis Mawr Cymreig”. ar y delyn i’r osgordd gyrchu’r Gweddol anodd oedd e hefyd! bardd buddugol i’r llwyfan eto CROESO CYNNES I’R DDAU Pwy a fyddai wedi meddwl mai eleni. ACHLYSUR. Cymro (Robert Recorde 1510- 1558) ddyfeisiodd yr hafalnod? Mae Rhys yn aelod o Gôr Cyngerdd ac Ensemble Ger y Lli, dan Plant Chernobyl oedd pwnc Arweiniad Greg Roberts, ynghyd Cynhaliwyd cyngerdd yn anerchiad Mrs Sue Williams yn â Chôr Bechgyn a Chôr Cymysg Neuadd Gymunedol Y Borth, y Neuadd Gymunedol ddydd Ysgol Penweddig. Yn ystod nos Sadwrn, 26 Ebrill, er Iau, 24 Ebrill. Dangosodd Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd budd Cyngor Henoed Cymru. sleidiau ynglñn â’i hymweliad bydd yn cystadlu gyda’r pedwar Ymhlith y rhai oedd yn cymryd â Belarus, a ddioddefodd rai o grãp. Pob dymuniad da iddo yn rhan roedd Dawnswyr Disgo effeithiau gwaethaf y ffrwydrad yr Eisteddfod. Ysgol Rhydypennau, Michael niwclear yn Chernobyl dros James (adroddiad ac unawd ugain mlynedd yn ôl. Aethpwyd Hefyd, cafodd wybod yn wrth y piano), Philip Edwards, a dillad, teganau a chyfarpar ddiweddar ei fod wedi ei Sophie Rudge a Sam Ebenezer addysgol i’r plant anabl yng dderbyn (ar ôl gwrandawiad) i (cantorion), myfyrwyr o Adran nghartrefi Plant Amddifaid yno. adran y Baswyr yng Nghôr y Tair Ddrama Prifysgol Aberystwyth, Ers blynyddoedd, erbyn hyn, Sir (Ceredigion, Penfro a Sir Gâr) a Chôr Staff Cartref Tregerddan. mae pobl haelionus Aberystwyth dan arweiniad y Cyfarwyddwr Roedd te a bisgedi ar gael yn a´r ardal wedi´i gwneud yn Cerdd Mr Emyr Wynne Jones. ystod yr egwyl. bosibl i lawer o´r plant dreulio Bydd yn awr yn mynychu cwrs gwyliau haf yn Aberystwyth, preswyl rhwng y 5-9 o Orffennaf Diolchir i’r perfformwyr, i Mr ond bellach y maent yn apelio am yn Llanymddyfri, a chynhelir y Mark Williams AS a weinyddodd wirfoddolwyr eraill i fynd ymlaen cyngerdd ar ddiwedd y cwrs yn y fel Meistr y Seremoniau, ac yn gyda´r prosiect gwerth chweil Neuadd Fawr, Aberystwyth – ble arbennig i Mrs Rosa Davies a hwn. Diolchwyd i’r siaradwraig y byddwn yn siãr o gael gwledd. drefnodd y cyfan. gan Betty Horton. Pob dymuniad da iddo. Y TINCER MAI 2008 

GOGINAN CLWB GOLFF Y BORTH Ymweliad â Uppingham

Bwrw Sul olaf mis Ebrill teithiodd toreddig o aelodau Clwb Golff y Borth i dref ac ysgol Uppingham, Swydd Rutland.

Mae cysylltiad wedi bod rhwng y Borth a’r ysgol ers 1876 pan fe fu rhaid i’r ysgol adael ei chartref am flwyddyn er mwyn ysgoi y Typhoid a fu’n gyfrifol am farwolaeth sawl disgybl. Dan arweiniad Lewis Johnston, Rheolwr Y Druid, yn derbyn y dystysgrif oddiwrth Rhys Jones ei phrifathro ail sefydlwyd yr ‘CAMRA’ ysgol yn y Borth am gyfnod o ychydig dros flwyddyn. Priodas gyda Brian Ashton, y capten, ar Ysgol fonedd freintiedig oedd 880286. Croeso cynnes i bawb. Uppingham ac mae’n rhaid Llongyfarchiadau i Kath (Posh ei bod wedi cael cryn agoriad Paws) a Chris Hughes, Bryn Pica Druid llygad yn ystod ei hymweliad ar eu priodas ar Ebrill 14. Pob lwc ar bentref diarffordd. iddynt i’r dyfodol. Unwaith eto mae Y Druid wedi Serch hynny fe sefydlwyd ennill gwobr. Yn ystod haf perthynas glos rhwng y Criced Melindwr diwethaf fe gwobrwyd gan y pentrefwyr a’r ysgol, ac yn papur dyddiol y Guardian fel un wir daeth llawer o’r athrawon Cynhaliwyd cinio blynyddol o’r llefydd gorau yng Nghymru yn ôl i’r Borth am ddegawdau Clwb Criced Melindwr yn Y i cael cinio dydd Sul. Ond yn yn ystod gwyliau’r haf. Druid ar Ebrill 26 lle y cafwyd ystod mis Ebrill fe fu dathliad bryd blasus. Richard Jones, mawr lle cyflwynwyd Tysysgrif Yr ysgol oedd yn gyfrifol Melody oedd Chwaraewr y ‘CAMRA’ fel y dafarn orau yng am ddechrau chwarae Golff Flwyddyn eleni. Mae’r clwb yn Ngheredigion am gwrw iawn. yn y Borth a bu llawer o’r chwarae yn yr Ail Gynghrair Braf yw gweld pobl ieuanc lleol athrawon yn ddylanwadol Fin Nos Aberystwyth. Os oes yn llwyddiannus. Gobeithio yn natblygiad cynnar y cwrs. diddordeb gan unrhyw un i fydd Y Druid yn mynd o nerth Braf iawn felly oedd cael ymuno gyda’r cwb cysylltwch i nerth. bod yn rhan o’r bererindod gyntaf gan Glwb y Borth yn ôl i Uppingham. Ar y bore Sul wedi’r golff cawsom ymweld a’r ysgol bresennol. Mae yn DÔL-Y-BONT dal i ffynnu hyd heddiw gyda mil o blant a chant a hanner Genedigaeth o athrawon gydag adnoddau Salon cwn^ Llongyfarchiadau i Llinos a Defi dysgu heb ei gwell. ^ Evans, Dol-werdd ar ddod yn fam-gu a Torri cwn i fri safonol Anrhydedd o’r mwyaf oedd Goginan cael bod yn bresennol yng tad-cu – ganwyd mab – Macsen Dafydd ngwasanaeth Sul yr Ysgol. Gwyn - i Rhian a Rolant Gwyn dydd Kath 01970 880988 Llun 14 Ebrill. Llongyfarchiadau hefyd i Trwy gyd-ddigwyddiad 07974677458 hwn oedd gwasanaeth “Y dad-cu Caerdydd – Aled Gwyn. Borth “ pryd pob blwyddyn maent yn rhoi diolch am eu dihangfa o’r Typhoid ac am M & D PLUMBERS M. Thomas gyfeillgarwch pobl y pentref. Cawsom wledd o ganu gan Gwaith plymer & gwresogi Plymwr lleol gôr yr Ysgol gan adael efo Prisiau Cymharol; Penrhyn-coch Gostyngiad i geiriau emyn Cwm Rhondda Gosod gwres canolog Bensiynwyr; yn atseinio drwy’r eglwys. Ystafelloedd ymolchi Yswiriant llawn; Cawodydd Cysylltwch â ni yn Pob math o waith plymwr Edrychwn ymlaen am gael gyntaf ar Prisiau rhesymol gwahodd ein ffrindiau o 01974 282624 Uppingham yn ôl i’r Borth y Ffôn symudol 07968 728 470 flwyddyn nesaf. 07773978352 Ffôn ty 01970 820 375  Y TINCER MAI 2008

Blodau i bob achlysur LLANDRE Blodau’r Bedol Treftadaeth Llandre Priodasau . Pen blwydd . Genedigaeth . Angladdau . Fe ddaeth Gerald Morgan, yr Blodau i Eglwysi a hanesydd lleol, i’n hannerch ar y Chapeli neu unrhyw achlysur testun ‘Pobl Llanfihangel Genau’r- glyn yn yr 17eg Ganrif’. Er bod y Donald Morgan wybodaeth ffeithiol am yr adeg Hen Efail, Llanrhystud SY23 5AB yma - 400 cant o flynyddoedd yn Ffôn 01974 202233 ôl yn brin, cawsom stori ddiddorol Danfon am ddim o fewn dalgylch y Tincer a seliwyd ar ewyllysiau.

Yn arferol ffynhonnell bwysig arall o wybodaeth am y cyfnod CIGYDD yma yw gweithrediadau Llys y Sesiwn Fawr yng Nghymru ond BOW STREET eto prin iawn yw’r defnydd. Rhaid Eich cigydd lleol bod pobl Genau’r-glyn erioed yn parchu’r gyfraith. Pen-y-garn Ffôn 828 447 Ychydig iawn o bobol oedd Llun: 9-4.30 yn medru ysgrifennu a deall Rhai aelodau o ganghenau lleol o Ferched y Wawr yng nghinio’r De yn ddiweddar. Maw-Sad 8.00-5.30 Saesneg a’r un wrth law oedd y o Fai fe fydd Vernon Jones yn Gwerthir ein cynnyrch mewn Person lleol. Nid rhyfedd felly fod Merched yn mwynhau! rhai siopau lleol pump o ewyllysiau a roddwyd fel trafod – “Llenyddiaeth Cerrig enghreifftiau yn deillio o’r maes Beddau” yn Ysgoldy Bethlehem Daeth dros 600 o aelodau Merched yma. I bobol anllythrennol rhaid am 7.30. y Wawr a Chlybiau Gwawr ynghyd oedd cael trafodaeth gyda’r Person i ddau ginio Llywydd Cenedlaethol ac yntau yn mynd ymlaen ac Merched y Wawr Merched y Wawr, Mary Price yn ysgrifennu’r ewyllys. ddiweddar. Nos Lun, Ebrill 21ain bu’r aelodau Ar ôl y rhagarweiniad arferol ar ymweliad a chartref newydd Cynhaliwyd y digwyddiad fe fyddai’r ewyllys yn rhestru y Bad Achub yn y Borth. Mae’r yn y de ar Ebrill y 5ed yn Theatr eiddo parhaol ac yna rhestr o’r adeilad ysblennydd wedi ei dalu Halliwell Coleg y Drindod eiddo symudol a chyfeiriadau amdano gan wirfoddolwyr. Yno ac roedd y diwrnod yn un sut i’w dosbarth. Prisiwyd yr i’n croesawu roedd Mrs Margaret llwyddiannus iawn ac yn gyfle eiddo symudol ar raddfa safonol Griffiths, Mrs Elizabeth Evans a i bawb ddod at eu gilydd i - buwch £1, dafad dau swllt, oen Mrs Brenda Davies. Rhoddodd ddathlu eu Cymreictod ac hefyd i swllt ac yna celfi ŷt . Margaret fraslun o hanes y bad anrhydeddu’r llywydd. Dyma rai achub ac arweiniwyd yr aelodau o o aelodau canghenau’r ardal fu Yr ewyllys gyntaf a drafodwyd gwmpas gyda Mrs Mair England yno. oedd un Morgan ap Howell, Ficer yn edrych yn hardd iawn yn ei y plwyf a fu farw ym 1563 yn gwisg achub! Cafwyd paned Dyweddïad gadael ugain swllt i’r tlodion, 55 o o de a bisgedi blasus tra bu’r ddefaid ond dim rhestr o eiddo ar Llywydd yn talu’r diolchiadau Llongyfarchiadau i Joe Hill a gael, ond yn ddyledus am 42 pwys ac yn llongyfarch Llinos ar ddod Sandy Stewart ar eu dyweddïad o gaws. Ficer Thomas Gwyn a fu yn nain i Macsen. Roedd yn flin yn ddiweddar. farw ym 1590 yn gadael £60 i’w gan yr aelodau glywed fod Bill frawd, ac yna i’w weddw, ac i’w - gãr Buddug a thad Gweno Cydymdeimlo fab anghyfreithlon. wedi ei gymryd i’r ysbyty yn gynharach y diwrnod hwnnw. Cydymdeimlwn â Margaret Rhestr eiddo Evan Clayton Hefyd dymunwyd gwellhad buan Thomas, Sãn y Nant, ar golli (1661) gof o’r plwyf oedd buwch i Megan. Cynhelir y cyfarfod cefnder yn Aberystwyth. £1, £24 o ddefaid £2, offer blynyddol y tro nesaf ar Fai 19eg. gweithdy £1, pres a piwtar £1.1.6c, gwely 15 swllt, casgen gwrw 5s a Genedigaeth coffor 7s 8c, yn gwneud cyfanswm o £6. 11.2c. Llongyfarchiadau i Glyn a Margaret Williams, Bryngolau, ar Ar y llaw arall masnachwr ddod yn hen dad-cu a hen fam-gu ariannog o Glan Lerry yn gadael am yr ail dro. Ganwyd merch fach swm o 288 punt mewn arian parod - Ffion Elinor, - i Elain a Tomi yng a thyddynnod yn yr Amwythig a Nghroesoswallt. Chaer. Wrth ddarllen y dogfennau mae’n bosib cael cipolwg ar rai Gwellhad buan agweddau o fywyd yn y dyddiau cynt. Er bod enwau rhai o’r Dymunwn wellhad buan i Bill deiliadau wedi llwyr ddiflannu Thomas, Troed y Bryn sydd wedi erys rhai hyd y dyddiau yma. bod yn Ysbyty Bron-glais, ac erbyn hyn yn Ysbyty Tregaron. Ein Yn ein cyfarfod nesaf ar y 29ain cofion cynnes ato. Y TINCER MAI 2008 

BOW STREET

Suliau Mehefin Y Garn 10 a 5 www.capelygarn.org 1 J.R. Jenkins Bugail 8 Alwyn Roberts 15 Bugail 22 Huw Roderick J.T. Williams 29 R.W. Jones

Noddfa 1 10.00 Gweinidog 8 2.00 Parch Terry Edwards 15 10.00 Oedfa Undebol yn Y Gerlan 22 5.00 Parch Roger Thomas 29 10.00 Gweinidog. Cymundeb Diolch

Dymuna Rhian, Bob, Aled a Gwenan â’r teulu Llongyfarchiadau i’r merched am nofio’n dda yn Gala (Wrecsam) ddiolch i bawb am y cardiau a’r Nofio Brownies Ceredigion a gynhaliwyd yn Aberaeron galwadau ffôn yn mynegi cydymdeimlad a yn ddiweddar. Kelly Harper (2il Rhydd a 2il Cefn), Cara ni ar golli ein tad, Lewis Evans. Bu’r cyfan Lucas (4ydd Rhydd a 3ydd Broga), Lorna Harper (2 ail yn gysur mawr i ni. Anfonwn ein cofion at Broga), Ras Cyfnewid Cymysg 2 il a Ras Cyfnewid Rhydd bawb. 2il.

Cydymdeimlo bu’n aelod ffyddlon o Gôr ABC, gan gefnogi Llongyfarchiadau i Mari Wyn Lewis, plygain ac Eisteddfod Penrhyn-coch. Byddwn Carregwen , Bow Street am ennill Cydymdeimlwn â Vivian a Teresa Davies, yn gweld ei eisiau’n fawr wrth iddo symud yr ‘Unawd o Sioe Gerdd dan 19’ yn Garn Villa ar farwolaeth perthynas i Teresa yn o’r ardal ond da deall y bydd yn parhau yn Eisteddfod y Sir yn ddiweddar. Llanilar - sef Gary Pugh. aelod o’r Côr. Connie Fisher o’r ‘Sound of Music Llongyfarchiadau Cydymdeimlo (a Sir Benfro!) oedd yn beirniadu, a dwedodd hi fod cystadlu yn gyson Llongyfarchiadau gwresog i Hywel Williams, Cydymdeimlwn â Mr Vernon Jones, Gaerwen, ar lwyfan yr Urdd wedi rhoi llawer o 46 Bryncastell, ond yn wreiddiol o Heol ar farwolaeth Mr Tom Jones, Tregaron ar ôl hyder iddi ac wedi ei hannog i ddilyn Aberwennol, Y Borth, ar lwyddo yn ei cystudd blin. gyrfa ym myd y Celfyddydau. arholiadau cyfrifyddiaeth, a dod yn aelod cymwys o’r Gymdeithas Cyfrifyddion â Mr a Mrs Rowland Ellis Jones, 1 Mae Mari Wyn yn cystadlu mewn Siartredig Ardystiedig (ACCA). Maesceiro, ar farwolaeth ei chwaer, sef Mrs chwe chystadleuaeth yn Llandudno Nellie Williams, Tñ Newydd, Blaenpennal. ar ddiwedd y mis, ar yr Unawd, Symud ardal y Ddeuawd Blwyddyn 10-13 gyda Llongyfarchiadau Catrin Woodruff o Ysgol Penweddig, Dymuniadau gorau i Mike Filek, Y Ffald, ger Ensemble Lleisiol (gyda Ffion Evans Bryncastell, yn ei swydd newydd yn Ysbyty Llongyfarchiadau i Paul Hinge ar gael o Maes Afallen, Bow Steet a Gwenno Gobowen. Yn wreiddiol o Ganada, mae Mike ei ethol fel Cynghorydd Sir dros ardal Healy o Maesmeurig, Trefeurig), a hefyd wedi dysgu Cymraeg yn arbennig o dda, a Tirymynach. gyda chôr merched a chôr SATB Ysgol Penweddig a Chôr Ger-y-lli.

Mae hefyd wedi hyfforddi tîm dawnsio disgo Ysgol Rhydypennau gyda’i ffrind Bethan Jenkins o Langorwen ac maent hwy hefyd wedi cyrraedd Bae Penrhyn.

Felly pob lwc i Mari Wyn, tîm dawnsio disgo Rhydypennau a phawb arall sy’n cystadlu ar ddiwedd y mis.

Llongyfarchiadau i beldroedwyr ardal y Tincer ar ennill Cystadleuaeth Cynghreiriau Canolbarth Cymru yn ddiweddar a diolch i’r Hyfforddwyr Rhys Lewis a Richard Lucas.  Y TINCER MAI 2008

PENRHYN-COCH

Horeb hefyd yn lot o hwyl.” Suliau Mehefin Bydd plant 7-11 oed nifer o 1 2.30 Oedfa gymun a neilltuo ysgolion y cylch yn cael cyfle i weld diaconiaid newydd perfformiadau Cymraeg a Saesneg Cronfa 2010 Gweinidog yng Nghanolfan y Celfyddydau 8 10.30 Oedfa deuluol Aberystwyth, ac mae cyfle i Gweinidog deuluoedd hefyd weld perfformiad 15 2.30 Oedfa bregethu Cymraeg o’r sioe yno ar ddydd Sul Gweinidog 1 Mehefin am 2.30 y pnawn (rhif 22 10.30 Oedfa bregethu ffôn y swyddfa docynnau 623232). Gweinidog A beth nesa i Marc? Wel mae 29 10.30 Oedfa bregethu Marc yn gobeithio sicrhau lle ar Gweinidog gwrs actio naill ai yng Nghaerdydd neu Llundain. Pob lwc iddo. Cydymdeimlad Marwolaeth Cydymdeimlwn â Dr Rhiannon Ifans, Rhandir, ar farwolaeth sydyn Ar y 10fed o Ebrill, bu farw Mrs ei thad ar Ynys Môn ganol Ebrill Joyce Davies, Llan-non, yn 82 mlwydd oed. Merch i’r diweddar Daeth 8 tîm ynghyd o wahanol fudiadau a chymdeithasau y plwyf nos Wener Ac â John Ifor Jones a’r teulu, Martha ac J. D. Jones, Fferm Tñ Mai 9fed yng Nghlwb Pêl-droed Penrhyn-coch i gystadlu mewn cwis wedi ei Maesyfelin ar farwolaeth Lil ar 13 Mawr, Penrhyn-coch gynt. Joyce drefnu gan Angharad Fychan. Codwyd £105 ar y noson tuag at gronfa plwyf Ebrill oedd yr olaf o bedwar plentyn, bu Trefeurig i Eisteddfod yr Urdd 2010. Mae nod o £7,000 i’r plwyf a da deall fod farw ei brodyr sef Elfed, Alun ac tua £2,500 eisoes wedi ei gasglu. Cyflwynodd Ensemble Côr ABC eu gwobr yn Twm Siôn Cati o Eric o’i blaen. Ganwyd iddi bump Eisteddfod Penrhyn-coch i’r gronfa. Benrhyn-coch o blant: Derrick, Roy, Yvonne, Lyn Dosbarthwyd taflen yn gwahodd rhai sydd yn byw yn y plwyf i gyfrannu a Philip, mynychodd y tri phlentyn tuag at Eisteddfod yr Urdd 2010 Ceredigion. Mae swyddogion y pwyllgor am Marc Roberts o Gae Mawr, hynaf ysgol Penrhyn-coch cyn i’r atgoffa y rhai sydd am gyfrannu yn y dull yma i ddychwelyd eu ffurflenni i’r Penrhyn-coch yw Twm Siôn Cati! teulu symud i fyw i Lan-non. Bu cyfeiriad yn Llanuwchllyn. Mae Marc, sy’n 20 oed ,wedi ei farw Derrick ddeng mlynedd yn ôl ddewis i chwarae rhan Twm yn ac fe’i claddwyd ym mynwent Sant sioe haf Cwmni Theatr Arad Goch. Ioan, ble dymunodd Joyce gael ei Mae Marc wedi actio gyda’r cwmni chladdu gydag ef. Gwasanaethwyd golli modryb yn ddiweddar, sef a Chrefft Merched y Wawr yn o’r blaen yn ogystal a chyda Theatr yn yr angladd gan y Parchg J. Nans Evans, Llwynhywel, Llanilar. Aberaeron ym mis Mai. Cenedlaethol Ieuenctid Cymru Livingstone, a’r organydd oedd a Impact – cwmni theatr mewn Eirwen Hughes. Merched y Wawr Edrychir ymlaen at y trip addysg a’i bencadlys yn Leeds. ddirgel a’r cyfarfod blynyddol i Bydd sioe Twm Sion Cati yn Urdd y Gwragedd Nos Iau, 10fed o Ebrill cafwyd ddiweddu’r tymor. teithio ledled Cymru o Fai 21 i noson arbennig unwaith eto. Orffennaf 5ed – a bydd Marc yn Cynhaliwyd cyfarfod cyffredinol Croesawodd ein Llywydd, Mair Bu swyddogion y gangen yn cael y cyfle i berfformio mewn blynyddol Urdd y Gwragedd ar Evans, bawb i’r cyfarfod. Gan gyfrifol am sicrhau bod yr ardalwyr theatrau mawr fel y Riverfront yng ddechrau mis Ebrill. Trafodwyd ei bod ag apwyntiad arall yr un yn cael cyfle i gymryd rhan yng Nghasnewydd a Theatr Gwynedd gweithgareddau’r flwyddyn dros noson aeth ein Llywydd ymlaen nghystadleuaeth y côr a’r parti yn ogystal â neuaddau cymunedol. baned o de. Gweithgareddau i gyflwyno ein gãr gwadd sef llefaru yn Eisteddfod Penrhyn- Mae’n amlwg yn edrych ymlaen llwyddiannus fel sialens yr aelodau, Sion Jones, perchennog y tñ bwyta coch. Diolch i’r canlynol am eu at y daith; “Rwy wrth fy modd yn cyngerdd, a nosweithiau bingo i “Blue Creek” yn Aberystwyth. Fe cefnogaeth ac am roi o’i hamser i perfformio ac mae cael gwneud enwi ond rhai, ac yn awr mae’r ddangosodd i ni sut i goginio rhai gefnogi’r Eisteddfod leol: hynny gyda chriw sy’n gymysgedd amser i drafod syniadau newydd ar o’r bwydydd mae yn defnyddio o bobl ifanc ac actorion mwy gyfer rhaglen y flwyddyn i ddod. yn ei dñ bwyta ac yn ddiddorol - Aelodau’r côr a’r parti llefaru profiadol fel Emyr Bell a Ffion Wyn Ar ddydd Sadwrn 10fed o fis Mai, iawn dangos i ni rhai o’r offer mae - Alun John (Hyfforddwr ac Bowen yn werthfawr dros ben; mae cynhelir trip diwrnod yr Urdd, yng yn defnyddio yn rheolaidd yn ei Arweinydd y Côr) ngofal Mrs Dwynwen Belsey. gegin. Ar ôl iddo gwblhau gwneud - Heddwen Pugh Evans y coginio fe roddodd gyfle i bawb (Cyfeilyddes) Pen blwydd hapus i’w flasu. Roedd yn hyfryd dros - Y Parchg Judith Morris ben. Diolchwyd iddo gan Sandra (Hyfforddwraig y Parti Llefaru) Llongyfarchiadau i Idwal, Brogynin Beechey a dymunwyd yn dda iddo - Pwyllgor Neuadd y Penrhyn Fach, ar ei ben blwydd yn 80 oed ar yn ei dñ bwyta. ac Emyr Pugh Evans (Pennaeth y 15fed o Fai. Pen blwydd hapus yr Ysgol) iawn i ti. Gwen. Yna aed ymlaen i wneud y busnes arferol a mynd Cyflwynir y gwobrau cyntaf i Gwellhad buan trwy yr ohebiaeth a ddaeth i Ward Meurig, Ysbyty Bron-glais law. Cydymdeimlwyd â rhai (gwobr cynta’r côr) ac i gronfa Brian Dymunwn wellhad buan i Phillip, oedd wedi colli anwyliaid yn (Yogi) Davies (gwobr y parti llefaru). Bronderw, ar ôl damwain ar ei goes ddiweddar. Yna fe ddymunwyd yn ddiweddar. yn dda i’r merched hynny fydd Cydymdeimlo yn cymryd rhan yn chwaraeon Cydymdeimlad terfynol Merched y Wawr ym Cydymdenimlwn â Alwen a Machynlleth yn ystod mis Mai, Thomas, Rhys a Tomos Fanning, Estynnwn ein cydymdeimlad dwys ac i’r rhai fydd yn cymryd rhan 69 Ger-y-llan, ar farwolaeth mam â Jane Jenkins, Kerry a’r teulu ar yng nghystadlaethau Ffair Celf Thomas yn ddiweddar. Y TINCER MAI 2008 

MADOG ETHOLIADAU CYNGOR SIR A CHYMUNED Suliau Mehefin Pen blwydd hapus Madog Dyma ganlyniadau etholiadau 2.00 Cyngor Sir Ceredigion yn ardal Dymuniadau gorau i Gwladys 1 J.R. Jenkins Y Tincer Evans, Pen-rhiw, Bont-goch, a 8 Alwyn Roberts Y BORTH Anthony John Morris, Glaneifion, ddathlodd ben blwydd arbennig 15 Bugail James Whitlock Davies 333 High Street yn ddiweddar 22 Huw Roderick Raymond Paul Quant (Annibynol) Janet Owen, Ffrancon, Cliff Road 29 R.W. Jones 436 Mathew Teasdale, YHA Borth, 48.05% Morlais Gwellhad buan Pump Cenhedlaeth Billy Williams, Ty-Du Farm MELINDWR Rita June Wyatt, Newlands Dymunwn wellahd buan i Alwen Yn y llun yma gwelir Mr a Mrs Rhodri Davies (Plaid Cymru) Griffiths, Lluest Fach, ar ôl derbyn John Griffiths, 13 Ger-y-llan, 489 GENAU’R-GLYN triniaeth yn Ysbyty Singleton. Penrhyn-coch (gynt o Langeitho), Fred Williams (Dem. Rhyddfrydol Sue Davies, Lightwoods Erwyd Howells yn cynrychioli Cymru) 432 David England, Pant-y-glyn Cydymdeimlad eu diweddar ferch Mari, Elen a 58.14% Erddyn James, Lluarth Mark, a’r hynafgwr Rhys Tom Gwenda James, Tre-medd Cydymdeimlwn yn fawr â Mrs Griffiths (98 oed) o Aberaeron TIRYMYNACH Moss Jones, Goleufryn Myfanwy Pugh, Fron Ddewi, sydd yn anwylo ei or-or-wyres Paul Buckingham James Hinge Thomas Meirion Lewis, Cysgod y ar farwolaeth ei nai – Mr Ieuan Seren Skipp a gafodd ei geni ar yr (B.J.) (Dem. Rhyddfrydol Cymru) Gwynt, Dôl-y-Bont Evans, gynt o Lanfarian. 28ain o Chwefror. Llun: Ian Sant 434 Dylan Raw-Rees , Cilolwg, Y Borth William Penry James (Plaid Aled Rowlands, Clychau’r Gog Cymru) 420 57.83% MELINDWR Ward Goginan TREFEURIG M. Elizabeth Bebb, Penpistyll, David (Dai) Suter (Plaid Cymru) Cwmbrwyno; Brython Davies, 461 Bryngwenlli, Pisgah; Dafydd Tim Martin John Squires (Dem. Fryer, Melindwr, Hen Goginan. Rhyddfrydol Cymru) 108 Ward Llanbadarn y Creuddyn Kari Walker 99 Uchaf 49.19% Elizabeth M. Collison, Dolcniw, Blaengeuffordd; T. Ceredig CYNGHORAU CYMUNED Williams, Tynywern, Aber-ffrwd Ym MELINDWR (ward Pen- llwyn) yn unig oedd etholiad TIRYMYNACH ar gyfer Cyngor Cymuned yn (Bow Street oni nodir yn wahanol) ardal Y Tincer; dyma’r canlyniad, Ward Llangorwen lle pleidleisiwyd gan 58.14% o’r Dewi Evans, 93 Bryncastell; David etholaeth.. Roedd saith ymgeisydd Jenkin James, Gilwern, Clarach. yn sefyll am chwe sedd DWY SEDD WAG Ward Tirymynach MELINDWR John T. Evans, 39 Maes Ceiro; Ward Pen-llwyn Tom Hughes, Pantyperan, CLARACH Gareth Daniel, Glynrheidol 145 Llandre; E. Vernon Jones, Etholwyd Gaerwen, Bow Street; Heulwen Diolch Richard Edwards, 2 Pen-llwyn 142 Morgan, Pan-yr-haul, Dolau; Etholwyd Owain Elystan Morgan, Annedd Dymuna Tilly Davies, Sãn y Don, ddiolch i’w theulu, cymdogion a Arnold Selwyn Lloyd Evans, Deg, Penrhiw; Harry Ll. Petche, ffrindiau pell ac agos am y cardiau, galwadau ffôn a phresantau ar Cwmwythig 110 Etholwyd 20 Maesafallen; D. Gwynant achlysur ei phen blwydd yn nawdeg pedwar ar Ebrill y 29ain. Diolch Wynne Jones, Tan-y-gaer, C B 111 Phillips, 1 Cae’r Odyn; Rowland o galon i bawb. Etholwyd Rees, Brysgaga. G. Gwynfor Jones, Llwyniorwerth Uchaf; 83 TREFEURIG Aled G. Lewis, Ystrad. 139 Edwina Davies. Darren Villa, Pen- Etholwyd bont. Trefor Davies. Maes y Rhosyn, Nid oedd etholiad yn wardiau Pen-bont eraill Meindwr na Cymunedau Mel Evans, Gwarcaeau arall yn ardal Y Tincer. Etholwyd y D. Mervyn Hughes, Ger-y-llan canlynol yn ddiwrthwynebiad. Evan Daniel Jones, Clawddmelyn Tegwyn Lewis. Rhos-goch Y BORTH Richard Owen (Plaid Cymru), 31 Anna Cole, Ar-y-Gors, Ynys-las. Glan Ceulan Bryn Jones, Cerdd Y Don, Ffordd y D. Rees Morgan, 9 Maes Seilo Fulfran. Gwenan Price, Dolmaeseilo Jo Jones, Rockside David Sheppard (Plaid Cymru). 1 Dyma far newydd Clwb Glan-y-môr, Clarach -prosiect diweddara Carwyn Lloyd Jones, Frank Arnold Hitchings, 4 Heol Dolhelyg Bow Street, saer coed lleol, sy’n asiedydd pensaerniol, a sydd yn gwneud grisiau a Rhydygarreg Kari Walker, Symlog House, cholfresi, torri a siapio pren, atgyweirio ac adnewyddu. Os byddwch yn yr ardal mae’n Jackie Lawrence, Argoed,Ffordd y Cwmsymlog werth ichi fynd i’w weld. Fulfran 10 Y TINCER MAI 2008

EISTEDDFOD GADEIRIOL PENRHYN-COCH

Cynhaliwyd yr eisteddfod (YU) dros y penwythnos 18/19eg 1. Rhys Hedd Pugh Evans o Ebrill. Cafwyd eisteddfod 2. Carys Jones lwyddiannus dros ben ac ar 3. Rhian Wynne a Leah ran y pwyllgor carwn ddiolch i Adams

Lluniau: Hugh Jones Hugh Lluniau: bawb a gyfrannodd at lwyddiant Parti unsain: Ysgol Penrhyn-coch yr eisteddfod ymhob ffordd (Gydradd) Offeryn Cerdd (YU) eleni eto. Diolch i’r Beirniaid, Elin Wallace Cyfeilyddion, Arweinyddion, Llywyddion, Gofalwyr y drws, Sadwrn: cystadleuwyr lleol Merched y gegin, y gynulleidfa Llefaru: Catrin Angharad, ac wrth gwrs y Cystadleuwyr Aberystwyth, Meleri Mai Pryce, a ddaeth o bob cwr o Gymru. Aberystwyth, Gwenno Morris, Hefyd diolch i bawb sydd Penrhyn-coch, Elen Lowri yn cyfrannu yn ariannol a Thomas, Ponterwyd, Eilir Pryce, rhoi gwobrau yn gyson bob Aberystwyth, Carys Jones, blwyddyn. Penrhyn-coch, Elen Gwenllian, Aberystwyth BEIRNIAID: Nos Wener. Cerdd: Parti llefaru (agored): Parti Mair, Rhiannon Jones, Bow Street, llywydd Meinir Davies, llywydd nos Wener Greg Roberts, Bow Street; Penrhyn-coch nos Sadwrn Llefaru: Owain Phillips, Gorslas. Cerdd: Lisa Davies, Aberystwyth, Sadwrn. Cerdd: Eilir Owen Cadi Williams, Aberystwyth, Griffiths, Caerdydd. Llefaru: Sian Anest Eurig, Aberystwyth, Mared Teifi, Caernarfon. Llenyddiaeth: Pugh Evans, Y Borth, Dylan Eurig Salisbury, Aberystwyth. Edwards, Llandre, Efa Edwards, Cyfeilydd: Tudur Jones, FRCO, Llandre, Gwenno Morris, Tywyn. Penrhyn-coch, Elen Lowri Thomas, Ponterwyd, Rhys Hedd LLYWYDDION: Meinir Pugh Evans, Y Borth, Rhodri Davies, Brynglas, Ponterwyd Evans, Bow Street, Leah Adams, (nos Wener). Dylan Roberts, 10 Penrhyn-coch, Bryn Roberts, Bow Garreg Wen, Bow Street (Pnawn Street, Marianne Jones Powell, Sadwrn); Rhiannon Jones, 4 Llandre. Garreg Wen, Bow Street (nos CÔR: Côr y Penrhyn, dan Sadwrn) arweiniad Alun John. Ensemble: Parti ABC ARWEINYDDION: D. Rees Morgan, Penrhyn-coch, Emyr Enillwyd Tlws yr Ifanc gan Carys Y pump fu’n cystadlu ar y canu emyn dros 60 oed, Alun John, Tecwyn Blainey, Meirion Pugh Evans, Y Borth, Aled Llñr, Mai Davies, Brynsiriol, Lluest. Williams, Bryn Roberts, Vernon Maher. Capel Dewi, Rhian Dobson, Seremoni Tlws yr Ifanc o dan Penrhyn-coch, Alun John, ofal Emyr Pugh Evans, prifathro Penrhyn-coch. Ysgol Penrhyn-coch a phlant yr ysgol yn cymryd rhan; Mared Nos Wener – yn gyfyngedig Pugh Evans wrth y delyn a Lydia i blant lleol: y canlynol yn Adams ar y trwmped. llwyddiannus: Enillwyd y gadair gan Arwel Llefaru: Osian Holgarth, Noa Rocet Jones, Aberystwyth. Rowlands, Arwen Exley, Llion Roedd y gadair fach a’r wobr Edwards, Rhys James, Charlotte yn rhoddedig gan David a Richmond, Sioned Exley, Elain June Griffiths a’r teulu, er cof Donnelly, Seren Jenkins, Dylan am Nansi Kenny, Aberystwyth Edwards, Sion Jones, Mared - un a fu’n ffyddlon iawn i’r Pugh Evans, Amber Evans, eisteddfod ar hyd ei hoes. Aelodau Cylch Meithrin Trefeurig Gwenno Morris, Carys Jones. Roedd gofal seremoni y cadeirio Parti Llefaru Ysgol Penrhyn-coch. yn nwylo D Rees Morgan. Mared Pugh Evans wrth y delyn Cerdd: Arwen Exley, Sion Jones, a Lydia Adams ar y trwmped Osian Holgarth, Charlotte a chanwyd cân y cadeirio Ralphs, Aneurin Rowlands, gan Rhys Hedd Pugh Evans. Charlotte Richmond, Sioned Cyrchwyd y bardd i’r llwyfan Exley, Phoebe Elvey, Elain gan Elsie Morgan a Bethan Donnelly, Harry Horwood, Davies. Cyfarchwyd y bardd Becky Hicks, Mared Pugh Evans, gan Lona Jones, Heddwen Pugh Gwenno Morris, Lowri Donnelly. Evans a Mairwen Jones. Mor Unawd Offeryn Cerdd (YG) hyfryd oedd gweld cymaint 1. Mared Pugh Evans o’r bobl ifanc yn cymryd 2. Gwenno Morris rhan ymhob peth ynglñn â’r 3. Anwen Morris Unawd eisteddfod fel arfer. Diolch yn fawr iawn i bawb. Un o gorau unsain Ysgol Penrhyn-coch Y TINCER MAI 2008 11

Rhyddid

Byd o drefn didrafferth yn blodeuo’n braf yn ei bryd: cusan o rosyn coch ar ruddiau’r lilis gwynion a gwreiddyn o bren afal i’w hudo â gofal a gwên.

Cynllunio a thacluso, casglu cyngor bach gan hwn a’r llall, tocio breuddwydion, buddsoddi gobaith mewn blagur a disgwyl medi.

Prynu teulu parod: cadw ci, cynnal cath, mwytho’r lawnt, chwynnu pob amheuaeth sy’n codi’i phen a gwrando grwndi’r gwenyn yng nghlust y lilis gwynion. Carys Davies, Aberystwyth, enillydd Tlws yr Ifanc; Carys enillodd y tlwys y llynedd hefyd a bu’n fuddugol yn ennill cadair Eisteddfod Ysgol Gyfun Penweddig eleni *** Y rhosyn yn ddagrau poeth, y lilis yn gleisiau’n y glaswellt a ffrwythau’r pren ’di suro a gollwng gafael ymhell cyn pryd. Mieri, marchwellt, blodau’n bla, breuddwydion wedi hedeg a’u gwreiddiau fel gelod yn y tir.

Y croeso gynt yn faw ci a nyth cath a chribin rhyw hen ymdrech yn cael ei sugno fel ango’ i’r gro.

Y golwg sydd o’r golwg mewn gardd gefn a chraith flêr y mynd a’r dod yn rhedeg yn goch drwy’r brwgaets.

***

Ffin. Ffens. Clwyd. Clo. Un o gorau unsain Ysgol Penrhyn-coch Clwt clir sgwâr. Lawnt o raean mân a’r llwybr llechen, fel trac trên rhwng y car a’r drws cefn, yn mygu’r esgyrn mân a’r gwreiddiau astud sy’n cofio ochenaid yr awel, gwên yr haul a’r grwndi’n y glust; sy’n disgwyl cawod o obaith a chael siom o wenwyn wedi ei fesur yn ofalus a’i amseru i dagu’r greddfau sy’n gyrru’r gwraidd i gofio am y gwendid a fu.

Cyffiniau cymesur. Cerrig, concrit a dim un crac. Byd taclus heb lilis yn baeddu beunydd, heb ddilyw o ddeiliach na chusan bradwrus ’run rhosyn pigog. Byd o drefn didrafferth a charreg wastad y llechen lân yn gwenu yn y glaw.

Cerdd fuddugol 2007 - Arwel ‘Rocet’ Jones

Parti llefaru Ysgol Penrhyn-coch 12 Y TINCER MEDI 2007

COLOFN MRS JONES ‘O’R CYNULLIAD’ -

Bum yn y Bala dydd Ll un gãyl Ac arweiniodd hyn oll fi i feddwl ELIN JONES AC y banc. Nid oeddwn wedi treulio pam.Yn sicr ddigon, y mae’r trai amser yno ers blynyddoedd er ar grefydd ac ar wasanaethau Erbyn i chi ddarllen y golofn fe arferwn adnabod y lle yn bur cwbl Gymraeg mewn capel ac hon bydd holl gyffro’r dda. Fel y gãyr rhai ohonoch, o eglwys wedi bod yn andwyol. Yr ymgyrchu ar gyfer etholiadau Glan Conwy yr hannai fy mam a oedd cyfnod pan mai Cymraeg Cyngor Sir Ceredigion byddem ninnau yn treulio bob haf oedd gwasanaethau’r eglwys yn wedi mynd a dod ac rwy’n yno. Rwan, mae dwy ffordd bosibl i y Bala ac fe roedd Coleg y Bala llongyfarch ac yn edrych gyrraedd Glan Conwy, trwy Blaenau a Methodistiaeth y dref yn rhoi ymlaen at gydweithio gydag Ffestiniog - tros y Crimea - neu cyflogau i bobl y dref a llwyfan i’r ein Cynghorwyr newydd yn trwy’r Bala. Ffafria’r rhan fwyaf o Gymraeg fel ei gilydd. Nid yw’r ystod y blynyddoedd nesaf. bobl sy’n gwneud y siwrne i leoedd trai ar amaethyddiaeth a’r cynnydd megis Llandudno a Bae Colwyn y mewn swyddi twristaidd rhan Yn ychwanegol i’r ymgyrch ffordd trwy’r Blaenau, a’r Crimea, amser ac isel eu cyflogau wedi Cyngor Sir, mae dyfodol wrth gwrs yw’r enw ar Fwlch y helpu dim ar bethau ychwaith na ein Swyddfeydd Post yng gorddinen, y ffordd o’r Blaenau at anfodlonrwydd Cymry Cymraeg Ngheredigion wedi parhau Dolwyddelan. Y gred yw bod honno i fentro mewn busnes. Er, mewn i hawlio fy sylw yn ystod yn fyrrach ffordd ac, er fod yn rhaid tegwch a hwy, mae’n rhaid cofio ei yr wythnosau diwethaf. i mi gydnabod hynny, fe ffafriaf i bod hi yn dal yn haws i Sais gael Rwyf wedi mynychu cyfres ffordd y Bala am ei bod ar un cyfnod grant datblygu na Chymro a’r tro o gyfarfodydd cyhoeddus wedi bod yn casglu manylion o leiaf yn well ffordd ac am ei bod diwethaf i mi ddweud hynny, fe ar hyd a lled Ceredigion i trigolion Ceredigion sy’n hi’n bosibl aros yn y Bala am sgawt a roddodd y Bwrdd Datblygu rwystr wrthwynebu cynlluniau’r wynebu’r drafferth yma phaned o de. cyfreithiol arnaf rhag trafod dim ar Post Brenhinol i gau’r ac fe gwrddais â Dirprwy A chyda llaw, os ydych chi’n ei waith! Yr euog a ffy heb neb yn ei Swyddfa Bost leol, ac mae’n Brif Weinidog y Cynulliad, ffansïo trip drwy rhai o fannau erlid? amlwg iawn bod y trigolion Ieuan Wyn Jones AC, yn harddaf a mwyaf hanesyddol Mae ateb i bob un o’r problemau lleol yn gwerthfawrogi’r ddiweddar i drafod y mater. Cymru, awgrymaf eich bod yn hyn. Fe all llywodraeth wneud llawer gwasanaeth mae’r postfeistri Roeddwn yn falch iawn i mynd am Gerrigydrudion a throi wella’r sefyllfa trwy greu gwaith lleol yn ei gynnig. Rwy’n glywed bod Llywodraeth dros Fynydd Hiraethog i Ddinbych ac amddiffyn prisiau tai yn ein gobeithio’n fawr fod y y Cynulliad bellach mewn a Rhuthun cyn dod yn ol ar hyd yr cymunedau Cymreiciaf ond y mae cynrychiolwyr o’r Post trafodaethau gyda BT a arfordir ac i lawr trwy’r Blaenau. llawer allwn ni ei wneud drosom Brenhinol oedd hefyd yn chwmnïau telathrebu eraill i Fe gewch gyfle i weld rhywbeth ein hunain, hefyd. Tristwch y sefyllfa bresennol yn y cyfarfodydd weld sut y gallant ddelio â’r sydd yn eich hatgoffa o bob cyfnod heddiw yw gweld cenedlaetholwyr yma wedi talu sylw i’r broblem hon sy’n effeithio ar yn hanes Cymru a golygfeydd i brwd yn ymhyfrydu mewn bod yn teimladau cryf yma yn y nifer o gymunedau ar draws ryfeddu atynt. bobl ddinesig digrefydd a llysieuol. gymuned leol ac fe hoffwn Ceredigion. Ond i ddychwelyd at y Bala. I Hynny yw, pam heidio i’r dinasoedd atgoffa trigolion Ceredigion ni Gymry Cymraeg, mae gan y a gadael eich cymuned eich hun yn bod ganddynt tan 19 Mai Yn olaf, roedd yn fraint lle arwyddocad arall, wrth gwrs. agored i fewnfudo? Pam gweiddi 2008 i fynegi eu barn yn fawr i gael agor bore coffi Dau,a bod yn fanwl. Un yw ei le am gyfle i’r Gymraeg a throi cefn ar ysgrifenedig i swyddogion y Cymdeithas Clefyd Parkinson yn hanes Methodistiaeth Cymru y sefydliadau hynny sy’n ceisio eu Post Brenhinol. yn Neuadd Waunfawr, a’r llall yw mai yma y gosododd gorau glas gadw’r iaith i fynd - hyd Aberystwyth, yn ddiweddar. Islwyn Ffowc Elis farwolaeth yr iaith yn oed os nad ydech chi’n Gristion, Wrth i’r nifer o Roedd y digwyddiad yn nodi Gymraeg yn Wythnos yng Nghymru oni ddylai eich cenedlaetholdeb chi Swyddfeydd Post leihau, wythnos arbennig i godi Fydd. mae llawer ohonom, mi wn, eich anfon i gefnogi eich capel neu’ch dim ond dros y ffôn neu ar ymwybyddiaeth am y clefyd wedi adrodd - rhai ohonom hyd at eglwys leol sy’n dal i fynnu bod yn y we y gellir cael mynediad ac roedd yn gyfle i gwrdd â syrffed - ddisgrifiad ias oer Islwyn hollol Gymraeg? Mae’n anodd ar at rai gwasanaethau mewn dioddefwyr Parkinson o’r Ffowc Elis o’r hen wraig yn bregliach eglwysi fel Elerch a Llancynfelyn ddal nifer o gymunedau gwledig ardal leol. yr Arglwydd yw fy mugail yn ati yn eu Cymreictod ond Duw yn erbyn hyn. Mae’r ffaith nad ffwndrus. unig a ãyr faint o genedlaetholwyr oes gan rannau o Geredigion Elin Jones AC Ac yn y Bala y dydd o’r blaen, fe sy’n gwrthod a’u cefnogi. A phwy fodd i dderbyn cysylltiad welais ddigon o arwyddion hunllef a wyr na enillent gyfle i achub eu rhyngrwyd fand-eang felly Islwyn Ffowc Elis. Ymwelwyr yn henaid yn ogystal? A pha iws yw yn fy mhoeni’n fawr. Dros llond pob lle a dim gair o Gymraeg llysieuwr o genedlaetholwr i bobl y misoedd diwethaf rwyf rhyngddynt, Saeson yn berchnogion sy’n dibynnu ar fagu cig? A pha mor busnesau ac o’r busnesau oedd foesol yw gwerthu tñ dad a mam ar werth, asiantaethau o Lerpwl am grocbris i Saeson a dychwelyd a Manceinion yn eu gwerthu a, i’ch dinas ddwyieithog i weiddi am chyferbyn a’r Llew Gwyn, rhes o brisiau teg i bobl leol? fusnesau bychain Cymraeg eu hiath A ran hynny, paham na yn cael eu troi’n wine bar ... diolch i’r ddychwelwch chi i’ch ardal enedigol drefn, fe welais ddigon o arwyddion a chychwyn busnes? fel arall, hefyd. Arwyddion Mentro sydd ei angen arnom i dwyieithog ymhobman a Chymry gyd, mentro a gwneud yr hyn sydd ifanc yn gweini yn y gwestai a’r ddyletswydd arnom. Oes, mae siopau a’r Gymraeg yn euraid angen protestio, ond mae protest ganddynt, yr argraff oedd yn fy yn fwy effeithiol lawer pan fydd yn meddwl i oedd bod y Bala ar dro yn cydfynd a byw eich daliadau! A beth ei hanes, gyda gofal, fe all ffynnu a bynnag yw gwendidau Mrs Jones, hynny yn Gymraeg ond fe all pethau mae hi yn ceisio ei gorau glas fyw i’w droi yn chwerw hefyd. phobl ac ymarfer ei phregethau. Y TINCER MAI 2008 13

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

Mr Hughie Lloyd Rees eu tý i ddau o fechgyn digartref? chwaraewyr. Gwyneth Harries Cefnmelindwr, gynt o Glasnant Pen-llwyn a ddaethant i Aberystwyth un tro I’r tîmau ieuanc yr ysgolion, a Mrs Kath Cooper Minafon yn gyda’r ffair. Do, bu John a Wayne roedd Iris wedi gwneud yn siwr, dal yn yr ysbyty. Dymuniadau Hunodd Mr Hughie Rees yn ffodus iawn o’u lletygarwch, fod gan Hughie ddigon o bicau gorau i’r ddwy ohonynt. ar Ebrill 10ed yn 80 mlwydd a da oedd eu gweled yn yr bach ar y maen, i’r plant ar ôl pob oed, yng nghartref Blaen- nos, angladd. gêm. Newyddion am Gyn Llanymddyfri. Gwên yw rhan nesaf o’r gair, a Fe wnaeth heb os, waith diflino Ddisgybl yr Ysgol Collodd ei briod hoff Iris, ddwy gãr cysurus bob amser yn llawn yn y Clwb Rygbi a phawb yn flynedd yn ôl, pan oeddynt ill digrifwch a gwên fawr ar ei hapus yn ei gwmni. Llongyfarchiadau i Glyn Jones dau wedi ymgartrefu yn hapus ãyneb oedd Hughie. (Aelybryn gynt) ‘nawr o Ball & gyda’i gilydd yng nghartref Yna “dydd”- roedd y Coffadwriaeth da amdano fel Co Caerdydd, Arolygwr Adeiladau Blaendyffryn, Llandysul, llawenydd hwn yn llanw ei gŵr caredig, a dywed llawer Siartedig yng Nghaerdydd, ar oherwydd diriwiad yn iechyd y fywyd yn ddyddiol. “Byddwch heddiw, diolch am ei fywyd a’i dderbyn gwobr Aur yn seremoni ddau. lawen a hyfryd” oedd ei gyfeillgarwch. gwobrwyo cenedlaethol y Post Ond, ni bu Hughie byth yr un arwyddair yn siwr. Estynnwn ein cydymdeimlad Brenhinol yn Llundain. fath wedi colli Iris, a chafodd ei Siaradai Hughie â phawb, wedi â’r teulu, ei ffrindiau a’r Derbyniodd y cwmni wobr symud ym mhen amser i Blaen- gwisgo yn drwsiadus a phob cysylltiadau oll. Aur hefyd, am gael 98% am nos am ofal arbennig. blewyn yn ei le. Wedi colli ei fam, eu gwasanaeth bodlonrwydd Bu angladd Mr Rees yn dywedir na allai Gwennie startsio Neuadd y Pentref Cwsmeriaid y Post Brenhinol. Amlosgfa Aberystwyth ddydd ei grys ddigon caled! Clod yn wir! Iau Ebrill 17ed yng ngofal Cefnogwyd y gwasanaeth gan Carai Melanie Hughes (880811) Hefyd llongyfarchiadau i Parchedig D. J. Goronwy Evans, a amryw o ffrindiau Clwb Rygbi a Liz Lawton (880448) eich Teleri priod Glyn, sydd wedi cael roddodd deyrnged haeddiannol Aberystwyth, a chyflwynwyd atgoffa fod coffi cacennau a swydd newydd yn Swyddog iddo. teyrnged arall iddo, ar ran y chymdeithasu yn dal i ddigwydd Datblygu i Fudiad Ysgolion Dyn ei filltir sgwâr oedd Hugh, Clwb, gan Dilwyn Jones, a arferai yn y neuadd pob prynhawn Llun Meithrin. Mae yn gyfrifol am meddai, a dim yn rhoi mwy fyw, pan yn blentyn, drws nesaf, cyntaf y mis, ar wahân i wyliau helpu i ddatblygu cylchoedd o bleser iddo na dychwelyd i pan oedd Hughie a’i wraig yn y banc. Mae hyn wedi profi Meithrin Ti a Fi, yn ardal Parcrhos, Cwm-ann, a chwrdd byw gyda George Harvey, ei dad yn llwyddiant gydag unrhyw Rhondda Cynon Taf. â ffrindiau bore oes ar sgwâr yng nghyfraith. Garddwr oedd elw tuag at y neuadd. Gellir Pob lwc i’r ddau ohonynt. Llambed. George, a chofia iddo ei ddwrdio cymryd rhan hefyd mewn raffl a Roedd ganddo ddwy chwaer yn barhaus pan âi y bêl i mewn thombola, felly cofiwch amdano Priodas Bet a Gwennie, ac aeth i ysgol i’r ardd, ac yntau yn ceisio ei prynhawn Llun cyntaf y mis, a Coedmor, Cwm-ann pan yn chael yn ôl heb ofyn caniatâd. noder fod yr amser newydd o 2 Dymuniadau gorau am Briodas ieuanc. Collodd ei fam ym 1947, a Yr atgofion cyntaf o Hughie – 4 o’r gloch. Dewch yn llu. Dda i Jonathan Lewis ac bu eu chwiorydd yn ofalus iawn yn y ffenest, yn wên i gyd pan Angharad Rees, a fyddant erbyn ohono y pryd hynny. fyddai hyn yn digwydd, cans fel Genedigaeth dyddiad cyhoeddi wedi clymu’r Gwnaeth ei brentisiaeth gyda y dywedir eisioes, dyma un o’i cwlwm serch yng nghapel Seion, Chigydd , I. G. Williams Llanbed, nodweddion. Llongyfarchiadau i Dewi a Nicole ar y 10fed o Fai. Fe gewch lun a’i hyfforddi gan neb llai na Cofiai Dilwyn fod gan y dyn Gwynne, Tynffordd Uchaf, ar a rhagor o fanylion yn y rhifyn thad y Parchg Goronwy Evans, hwn amser i siarad, dyn smart, enedigaeth eu hail fab a anwyd nesaf. a buont yn ffrindiau mynwesol a blazer crys a thei bob amser. 22ain o Ebrill. Dymuniadau byth ers hynny. Ond methu deall am hir, mai i’r gorau i’r teulu bach. Diolch Collodd Hughie ei dad eto Clwb Rygbi yr âi bob Sadwrn fel ym 1967, ond trodd ei wyneb y banc. Cydymdeimlad Dymuna Fred Williams ddiolch tua ardal Aberystwyth, ble iddo Do, fe wnaeth cymaint o i’w gefnogwyr a bleidleisiodd gwrdd â’i wraig hyfryd Iris. waith gwirfoddol i’r Clwb, o’r Cydymdeimlwn â Mr Peter iddo ar Fai 1af. “Mae wedi bod Cafodd waith efo’r Comisiwn chwedegau hyd y nawdegau Humphreys Fron, Gareth, yn fraint ac yn anrhydedd”, Coedwigaeth, sy’n egluro sut yr – yn tacluso a llosgi sbwriel Gerallt ac Aled, ar golli tad a meddai, “i wasanaethu adnabu ef fel “Hugh Trees”, a nes bod mwg mawr yn codi thad-cu annwyl, sef Mr Norman Cymuned Melindwr yn ystod y buont yn byw yn Glasnant, Pen- dros Llanbadarn yn aml iawn. Humphreys, Waun-fawr. dair mlynedd ar ddeg ddiwethaf. llwyn am flynyddoedd lawer. Bu yn gymorth gwerthfawr i’r “ Llawer o ddiolch. Hefyd, pob Roedd Hughie yn hoff iawn o stiwardiaid a’r chwaraewyr, Ysbyty lwc a dymuniadau da i Rhodri ganu a deuai o deulu cerddorol. dros amser maith, a chafodd ei Davies i’r dyfodol. Pan yn ieuanc roedd capel wobrwyo ym 1982 fel aelod oes Wrth fynd i’r wasg, roedd Mrs Brondeifi pryd hynny, yn llawn o o’r Clwb, a gwerthfawrogodd gantorion. Roedd yn hoff iawn o hyn yn fawr iawn. ganeuon Dafydd Iwan. Rhaid oedd i Dilwyn yn ei Roedd bob amser yn mynd â deyrnged i grybwyll y “ brên wêf hiwmor a llawenydd i ble bynnag ” a gafodd Hughie i gynyrchu TREFEURIG TAFARN TYNLLIDIART yr âi. Mae’r gair llawenydd, pentwr o anifeiliaid a dynion Ty Bwyta a Bar bach concrid i’r ardd. Ond meddai’r Parchg Goronwy Evans Pen blwydd hapus yn ei ddisgrifio i’r dim. anodd credu fod chwaraewyr Prydau neilltuol y dydd Prydau pysgod arbennig Torrwch y gair yn dri, “Llaw”- Sir Benfro yn or gyffrous pan yn Dymuniadau gorau i Linda Cinio Dydd Sul roedd Hughie yn helpu pawb, cael eu hanrhegu gyda’r pethau Bwydlen lawn hanner dydd Griffiths, Maesmeurig, a ac yn cynnig llaw i bwy bynnag bach concrid bondigrybwyll neu yn yr hwyr ddathlodd ben blwydd arbennig oedd eisiau cymorth. Byddai ar hyn! Mae’n siwr fod gan lawer yn ddiweddar. CROESO un adeg yn mynd a phlentyn ohonoch y cofgolofnau bach (mantais i archebu o flaen llaw) anabl allan ar hyd Aberystwyth rhain, o hyd yn eich gerddi. CAPEL BANGOR yn wythnosol. A phwy ond Ie gyda direidi a gwên, y 01970 880 248 Hughie a’i wraig fyddai yn agor dilynai Hughie hynt a helynt y 14 Y TINCER MAI 2008

Gogerddan yn ôl yn rhan o Brifysgol Aberystwyth

Ganol fis Ebrill unodd dau o brif sefydliadau ymchwil Cymru i greu canolfan newydd o safon ryngwladol i fynd i’r afael â rhai o’r problemau mwyaf sy’n wynebu’r byd yn yr 21fed ganrif.

Roedd y Dirprwy Brif Weinidog, Ieuan Wyn Jones, a’r Gweinidog Plant, Addysg, Addysg Gydol Oes a Sgiliau, Jane Hutt, yn Aberystwyth dydd Iau, Ebrill 17 i gyhoeddi fod y Sefydliad Ymchwil Tir Glas ac Amgylchedd, IGER, yn uno i fod yn rhan o Brifysgol Aberystwyth. O ganlyniad i’r uno, bydd Prifysgol Aberystwyth yn cyhoeddi fod sefydliad newydd o bwys yn cael ei greu ym maes ymchwil ac addysgu.

Mae Sefydliad y Gwyddorau Biolegol, Amgylcheddol a Gwledig (IBERS) yn uniad rhwng IGER a dwy o adrannau presennol y Brifysgol, y Sefydliad Gwyddorau Biolegol a’r Sefydliad Gwyddorau Gwledig i greu’r casgliad mwyaf o wyddonwyr a staff cefnogol yn y maes hwn yn y Deyrnas Unedig. Bydd y sefydliad newydd yn chwilio am atebion Yr Athro creadigol i rai o’r newidiadau mawr yn Wayne amgylchedd y byd, gan dynnu at ei gilydd Powell dîmau o wyddonwyr i greu gwaith arloesol a fydd o gymorth ymarferol i ffermwyr ar draws y byd. Gyda staff o fwy na 300 a chyllideb o fwy na £20 miliwn y flwyddyn, bydd IBERS mewn sefyllfa ddelfrydol i ymateb i’r her fyd-eang mewn meysydd fel defnydd cynaliadwy o dir, newid hinsawdd a sicrwydd cyflenwadau dãr a bwyd.

Bydd IBERS hefyd yn cynnig cyfleoedd newydd i fwy na 1,000 o fyfyrwyr gradd ac ymchwil ym Mhrifysgol Aberystwyth. Bydd y buddsoddiad cychwynnol o fwy na £50 miliwn yn arwain at adnoddau dysgu ac ymchwil newydd yng Ngogerddan ac ar gampws Pen-glais yn Aberystwyth. Staff 1958

Yn Gyfarwyddwr ar y Sefydliad newydd penodwyd yr Athro Wayne Powell, sydd ar hyn o bryd yn Gyfarwyddwr a Phrifweithredwr Sefydliad Cenedlaethol Botaneg Amaethyddol (NIAB) yng Nghaergrawnt. Bydd yr Athro, ddaw’n wreiddiol o Abercraf ym mhen uchaf Cwm Tawe ac sydd yn raddedig o Brifysgol Aberystwyth, yn dechrau ar ei swydd newydd ym mis Medi 2008.

Wrth siarad am ei benodi mynegodd yr Athro Powell ei ymroddiad i gynorthwyo IBERS i ddatblygu yn “adnodd cenedlaethol sydd â dylanwad rhyngwladol”. Dywedodd ei fod wrth ei fodd yn dychwelyd i Gymru i “fyw a gweithio mewn cymuned gefnogol iawn, a chyfrannu ati.” .

Mewn swyddi blaenorol yr Athro Powell oedd pennaeth cyntaf Ysgol Amaeth a Gwin, Prifysgol Adelaide, Awstralia, a Dirprwy Gyfarwyddwr Sefydliad Ymchwil Cnydau yr Alban. Bu hefyd yn gweithio am gyfnod Llun o weithwyr Gogerddan – tua 88 – a dynnwyd tua 1910 i gwmni DuPont yn Wilmington, Delaware, Diolch i Ian Sant am y copi Unol Daleithiau’r America. Y TINCER MAI 2008 15

Atgofion 50au a 60au Ymunais a staff Bridfa Planhigion Cymru gwrthsefyll. Cafwyd y genynau yma o yn mynychu dosbarthiadau yng Ngholeg Fis Tachwedd 1955. Ar yr adeg yma roedd y ffynnonellau led-led byd, ac hefyd gyda Addysg Pellach, ac ennill tystysgrifau. Sefydliad yn cael ei reoli gan Gyngor y Coleg, aelodau o’r staff yn casglu mathau cynhenid Roedd rhain yn ogystal a staff y fferm wedi ac wedi newydd symud i Gogerddan o Ben- o’r rhywogaeth gwyllt o gaeau ffermwyr yn rhoi cefnogaeth hanfodol i waith y Fridfa glais, o dan gyfarwyddyd yr Athro E.T.Jones. Adran Môr y Canoldir, a’r Dwyrain Canol. dros y blynyddoedd. Roedd y Fridfa ar gychwyn ar adeg cyffrous Apwyntiwyd yr Athro P.T.Thomas o ddatblygiad gyda phenodiad staff newydd yn gyfarwyddwr yn gynnar ym 1959. Roedd y Fridfa yn denu myfyrwyr a rhaglen ehangach o waith. Cynyddodd y gwaith yn yr adran Bridio ac Ymchwilwyr profiadol o’r wlad hon Ydau, fel yn adrannau eraill o’r Fridfa yn y a thramor, a thrwy hynny sicrhau bod Dechreuais weithio yn yr Adran Bridio 60 a’r 70 degau, gan olygu adeiladu labordai Aberystwyth yn enwog fel Canolfan Ydau gyda’r Dr. D.J.Griffiths yn bennaeth newydd, a datblygiad eang mewn tai gwydr Ymchwil Byd-eang. cefnogol iawn.. Yr uchelgais oedd bridio soffistigedig, ac mewn tir ar gyfer arbrofi. mathau newydd o yd a chnydau tir ar, i Yn ystod y 50 a 60 degau roedd llawer gwrdd ag angen y diwydiant ffermio yn y Fel âi’r amser ymlaen, roedd polisi’r o’r staff yn ifanc, sengl neu newydd briodi, blynyddoedd wedi’r Ail Ryfel Byd, gyda’r Llywodraeth yn rhoi pwyslais ar ymchwil ac yn creu cymdeithas fywiog, gyda naws pwyslais ar gynhyrchu mwy o fwyd. Ceirch mwy sylfaenol, ac fe drosglwyddwyd peth deuluol hapus. Ffurfiwyd timau Hoci, Tennis, oedd yn cael y sylw mwyaf arbennig yr o’r gwaith o ddosbarthu mathau newydd o a Chriced, ac roedd y partïon Nadolig yng amser hyn. Roedd angen mathau newydd, rai o’r cropiau i’r Sector Breifat. Ngwesty’r Hafod, a’r W^ yl Haf flynyddol ar gyda mwy o rawn da a gwellt cryfach, a allai lawnt y Plas yn chwedlonol. gadw’r cnwd i sefyll ar ei draed pan yn tyfu Yn ystod yr adeg yma gwelwyd cynnydd ar dir oedd yn cael mwy a mwy o wrtaith gan yn nifer y staff, yn aml o’r tu allan i Wrth edrych yn ôl rwyn sylweddoli fy mod ffermwyr. Fel canlyniad o ddefnyddio mwy o Gymru, ond yn buan y daeth y rhan fwyaf wedi mwynhau amser hapus a boddhaol yn wrtaith roedd clefydau a.a. yn cynyddu. ohonynt i doddi i mewn yn llwyddiannus fy ngyrfa yn y Fridfa , ac o gael y cyfle eto, ni Felly, roedd pwysigrwydd cynyddol yn i’r gymdeithas leol. Agwedd boddhaol fyddwn wedi dewis dim arall. cael ei roi ar wrthsafiad i glefydau a phla. arall oedd y cyfle i gyflogi pobl ifanc lleol Roedd yn golygu llawer o ymchwil a chael wrth adael yr Ysgol, oedd yn eu galluogi Yr Athro Emeritws Desmond Hayes, gafael am y genynau fyddai’n medru eu i gael profiad yng ngwaith y Fridfa, tra Y Borth,

Ymweliad David Gibson Watt, Gweinidog Gwladol Cymru yn nechrau’r 1970au

Edward Heath ar ymweliad â’r Fridfa - Roy Hughes, Desmond Adran Bridio Yd y Fridfa 1962 - Rhes gefn: Trevor Peregrine, Dafydd Lewis, Margaret Hayes, Goronwy ap Griffith, P.T. Morgan, Ethel Lewis, D.L. (Dei) Jones, I.T. Jones; rhes flaen: Tom Johnston, Gareth Thomas, Ted Heath a Dafydd Miles Rowlands, D.J. Griffiths, Desmond Hayes, Idris Jones Y Rhod yn Troi i’r Fridfa Ym 1919 sefydlwyd Bridfa a sylfaenol mewn maes hollol yn Swyddogion i’r “War Ag” Ymchwil Amaethyddol yn Blanhigion Cymru trwy newydd. Roedd y tiroedd arbrofi yn siroedd dalgylch y Brifysgol. Llundain ac yn y man fe ddaeth weledigaeth a brwdfrydedd yn ymestyn o erddi Caergog Symudodd pencadlys y Fridfa y Fridfa dan lwyr reolaeth y heintus Athro Botaneg (cartrefi nyrsys heddiw) i Ben- ym 1940 i adeilad newydd - y Cyngor. O’r wythdegau ymlaen Amaethyddol y Brifysgol glais (campws y Brifysgol) a cyntaf ar Gampws Pen-glais. polisi’r llywodraeth oedd - George Stapledon a haelioni yr ffermydd Brynamlwg a Fron- torri ar wario cyhoeddus o Arglwydd Milford. Pryd hynny goch. Prynwyd Stad Gogerddan phreifateiddio lle roedd hyn yn roedd yr adran yn cartrefu yn yr gan y Brifysgol a symudodd bosibl. hen ffowndri yn Heol Alecsandra Dechreuais ar fy ngyrfa y Fridfa i Blas Gogerddan ym a Stapledon yn cymryd swydd yn y Fridfa ym 1944 - amser 1953. Codwyd labordai, tai A dyma ni nawr yn 2008, ychwanegol fel Cyfarwyddwr y argyfyngus i bawb. Fe ddaeth gwydr a chyfleusterau eraill y rhod wedi troi a’r Fridfa Sefydliad newydd. cynhyrchu bwyd yn destun a defnyddiwyd fferm y Plas i yn nôl dan adain y Brifysgol. tyngedfennol. Ar ddechrau’r gynnal arbrofion. Roedd y tir Ond y tro hyn mae yn rhan o Penodwyd grãp o raddedigion Rhyfel fe adawodd Syr George gwastad yn welliant mawr ar sefydliad newydd - IBERS sy’n talentog i arwain ymchwil i Stapledon a’r Dr William Davies y safleoedd a adwyd ar ôl ym cyfannu Sefydliadau presennol fridio glaswellt, meillion a llafur a’i gydweithwyr yn yr Adran Mhen-glais a Fron-goch. Gwyddorau Biolegol a Gwledig ac i astudio ffyrdd manteisiol Agronomeg i ffurfio Sefydliad y Brifysgol ac IGER, gydag yw tyfu. Er bod y cyfleusterau Ymchwil Tir Glas yn Stratford. Roedd rhif y staff yn cynyddu oddeutu 300 o staff. labordai i’n tyb ni heddiw yn Ar ben hyn ym 1940 secondiwyd oddi ar ddiwedd y rhyfel, yn gyntefig, fe wnaed gwaith da penaethiaid yr adrannau i fod cael eu hariannu gan Gyngor W. Ellis Davies, Llandre 16 Y TINCER MAI 2008

YSGOL PEN-LLWYN

Disgybl newydd Diwrnod coch gwyn a gwyrdd Mae’n hyfryd cael croesawu plentyn newydd i’n plith - sef Cyfranwyd £40 at Gronfa Llñr Evans, Pwllcenawon. Eisteddfod yr Urdd 2010. Roedd y plant wedi gwisgo dillad coch Trawsgwlad yr Urdd gwyn a gwyrdd i ddod i’r ysgol ar y diwrnod arbennig hwn. Aeth pedwar o blant yr Urdd i gynrychioli’r ysgol yn y Cystadleuaeth Pêl-droed cystadlaethau trawsgwlad. Llongyfarchiadau i Amy Aeth naw o fechgyn yr Dryburgh, Tomos Evans a ysgol i gystadlu pêl-droed. Jo Jones am ddod o fewn y Llongyfarchiadau fechgyn am pymtheg cyntaf. ymdrechu mor dda. Dyma’r canlyniadau: Ennill -2 Cyfartal- 1 Colli-2

Diolch yn fawr i M&C Cabs am gyfrannu’n hael at ein hysbysfwrdd allanol newydd. Rydym yn siwr y bydd yr hysbysfwrdd o fantais mawr i’r ysgol, er mwyn hysbysu’r rhieni o’r gweithgareddau sydd ynghlwm â’r ysgol.

Argraffu 5-lliw a gwasanaeth di-ail: holwch Paul am bris Jo, Tomos ac Amy a wnaeth mor dda yng ar [email protected] nghystadleuaeth trawsglad y Sioe.

TALYBONT CEREDIGION SY24 5HE 01970 832 304 [email protected] www.ylolfa.com Tim saith-bob-ochr Ysgol Pen-llwyn Y TINCER MAI 2008 17

YSGOL PENRHYN-COCH

Llanerchaeron Unawd blwyddyn 1 a 2. Sioned Exley “Aethon ni i Lanerchaeron i Llefaru blwyddyn 1 a 2 ddysgu mwy am hen gartrefi. Sioned Exley Roedden ni yn y grŵp gwyrdd. Unawd blwyddyn 3 a 4. Roedd pawb yn golchi dillad Harri Horwood gyda sebon, brws, twb a doli. Llefaru blwyddyn 3 a 4. Gwaith caled! Dylan Edwards Wedyn, cawsom gyfle i Unawd Blwyddyn 5 a 6. chwarae gyda hen deganau. Mared Pugh-Evans Hwyl a sbri!! Llefaru Blwyddyn 5a 6. Roedden yn llwgu ar ôl hyn. Mared Pugh-Evans Cyfle i gael cinio. Unawd Offerynnol Cynradd. Cyn mynd yn ôl i’r ysgol Mared Pugh-Evans aethon ni yn y plas. Roedd y lle yn enfawr! – mwy o faint na’r Llongyfarchiadau i bawb a fu’n Sion Hywel, Sion Wyn a Sioned Exley yn chwarae telynau amrywiol yn ysgol. cymryd rhan ac i ddisgyblion ystod ymweliad Harriet Earis Mae Llanerchaeron yn wych! blwyddyn 6 a ddaeth i fod yn Gobeithio y cawn fynd nôl eto. rhan o seremoni tlws yr ifanc.

Seren a Charles Gwasanaeth Tân Pêl-droed Cafwyd ymweliad gan Karen Roberts o’r gwasanaeth tân. Yn ddiweddar bu tîmau pêl- Treuliodd fore cyfan yn sgwrsio droed yr ysgol yn chwarae gyda’r disgyblion am wahanol yn nhwrnament pêl-droed yr bethau yn ymwneud a thân a Urdd. Bu’r merched a’r bechgyn sut i gadw’n ddiogel. Gwyliwyd wrthi yn cystadlu yn frwd iawn fideo a chafwyd cyfle i wisgol i ac er ennill nifer o gemau ni fyny fel diffoddwr tan! Diolch i lwyddwyd i fynd ymhellach. Da Karen am ddod. iawn i bawb a fu’n chwarae. Harriet Earis Mererid Hopwood Disgyblion dosbarth 2 ar eu hymweliad a Llanerchaeron Braf oedd croesawu y delynores Cafwyd gwahoddiad i rai o Harriet Earis atom yn ystod ddisgyblion Blwyddyn 5 yr ysgol y mis. Treuliodd Harriet i fynychu gweithdai barddoni amser gyda’r disgyblion i gyd dan arweiniad y Prifardd yn chwarae alawon gwerin Mererid Hopwood. Treuliwyd un traddodiadol o bob rhan o’r sesiwn eisioes yn edrych ar sut Gwledydd Celtaidd. Bu’n sôn i fynd ati i gychwyn ar farddoni am ei thelynau ac am rai o’r cyn creu darn syml. Yn ystod yr darnau y bu yn chwarae. Ar ail sesiwn aethpwyd ar y tren ddiwedd y sesiwn, cafwyd cyfle i Friog, ger y Bermo. Yn ystod i ofyn cwestiynau ar y diwedd y daith rhaid oedd sylwi ar yr gwahoddwyd y disgyblion i gael olygfa a nodi yr hyn a welwyd. tro yn chwarae y telynau. Diolch Yn Friog, cafwyd cyfle i deithio i Harriet am ei hamynedd ac i lawr i lan y môr er mwyn nodi i Ganolfan y Celfyddydau am beth a glywyd ac arogleuwyd. Ar drefnu’r gweithgaredd. y ffordd yn ôl cafwyd stori gan Mererid yn stesion Machynlleth a Trawsgwlad chyfle i greu darn o farddoniaeth Yn ystod tymor yr Hydref yn seiliedig ar y daith. Tim hoci’r ysgol yn ei cit a noddwyd gan Gwmni Ffigar. bu disgyblion blynyddoedd Eisteddfod y Penrhyn 3-6 i gyd yn rhedeg yng nghystadleuaeth trawsgwlad Ar nos Wener Eisteddfod y yr Urdd, Cylch Aberystwyth. Penrhyn, gwelwyd nifer o Llwyddodd tri o’r rhedwyr ddisgyblion yr ysgol yn cystadlu i ennill drwodd i redeg yn frwd. Cafwyd unawdau canu, yn nghystadleuaeth y Sir. llefaru ac offerynnol ynghyd â Cynhaliwyd y rasys hyn yng phartion a chôr . Diolch i bawb Ngwersyll Llangrannog. Braf ydy a ddaeth i gymryd rhan. Dyma nodi i Matthew Merry ennill ei restr o’r enillwyr. ras ef gyda Harri Horwood yn agos ar ei sodlau yn drydydd. Da Unawd dosbarth derbyn iawn i’r ddau ohonoch. Yn y râs i Charlotte Ralphs fechgyn blwyddyn 6, llwyddodd Llefaru dosbarth derbyn Harry Whalley i ddod yn 9fed. Enillwyr gwobrau yng Nghystadleuaeth Celf a Chrefft Rhanbarthol yr Urdd Llion Edwards Da iawn ti. 18 Y TINCER MAI 2008

YSGOL RHYDYPENNAU

Penwythnos yn Gwasanaethau Llangrannog Mae Y Parchedigion Richard Mae’r ysgol yn parhau i fod Lewis, Andrew Lenny a Wyn yn brysur iawn; ar y 18fed Morris bellach wedi cyfrannu o Ebrill fe deithiodd 47 o i wasanaethau boreol yr ysgol blant blynyddoedd 4, 5 a 6 i yn ystod y tymor yma. Hoffai’r Langrannog am y penwythnos ysgol ddiolch yn fawr iawn er mwyn profi a mwynhau nifer iddynt am eu hamser a’u o weithgareddau difyr yng cyfraniadau gwerthfawr. Ngwersyll yr Urdd. Chwaraeon Diwrnod Coch, Gwyn a Gwyrdd Cynhaliwyd cystadleuaeth trawsgwlad rhanbarth Ar y 18fed o Ebrill dathlwyd Ceredigion Yr Urdd ar y 25ain o diwrnod Coch, Gwyn a Gwyrdd Ebrill yn Llangrannog. Teithiodd yn yr ysgol. Pwrpas y trefniant saith o blant o’r ysgol i’r gwersyll oedd codi arian i’r Urdd. er mwyn cynrychioli cylch Cafodd pawb yn yr ysgol gyfle Aberystwyth. Llwyddodd y naw i wisgo dillad lliwiau’r Urdd. Plant Y Pwyllgor Eco yn siarad trwy’r we gamera gyda plant yn Ghana. i orffen y cwrs yn effeithiol a Ar ddiwedd y dydd casglwyd llongyfarchiadau mawr iddynt £109.10 i’r Urdd. hefyd gan fod pob un ohonynt wedi llwyddo i orffen yn y XLWales dwsin cyntaf; Katherine Lewis (bl 6-nawfed), Iestyn Evans (bl Cafwyd ymweliad arall gan Mr 6 wythfed), James Albrighton Eifion Collins, XLWales ar y 29ain (bl 5-unfedarddeg), Ffion a’r 30ain o Ebrill. Mae Mr Collins Evans (bl 4-ail) Lucy Ankin yn ymweld â’r ysgol ddwywaith (bl 4-unfedarddeg) Sion Ewart y flwyddyn er mwyn datblygu (bl 4-cyntaf) Sion Manley (bl 3- sgiliau technoleg a gwyddonol y chweched). Campus! plant. Mae’r plant yn mwynhau Ar y 29ain o Ebrill, bu tîm cwblhau y tasgau yn fawr iawn pêl-droed bechgyn a merched ac y mae gweithgareddau Mr yr ysgol yn cystadlu ym Collins yn parhau i fod yn hynod mhencampwriaeth Yr Urdd ar o ddifyr. gaeau Blaendolau. Cystadleuaeth rhwng holl ysgolion Ceredigion Cyfathrebu â Gwlad oedd hon; ac yr oedd ansawdd y Ghana pêl-droed o’r safon uchaf. Ar ddiwedd y dydd ac ar Trefnwyd y cyfathrebiad Tîm pel-droed Merched yr ysgol. ôl curo 5 ysgol, llwyddodd y arbennig yma er mwyn codi o’r chwith cefn - Katherine Lewis, Samantha Keegan, Lucy Ankin, Ffion Wyn Roberts, merched i gyrraedd y rownd ymwybyddiaeth parhaus y plant (blaen) Hannah Lee, Bethan Henley, Cerys Harvey, Ffion Evans, Hannah Miles derfynol ond colli bu’r hanes i gynllun Masnach Deg ar y cyd ar giciau o’r smotyn-anlwcus gyda Diane Isenberg a ‘Trading iawn. Curodd y bechgyn 4 o Vision’. Dyma gofnod un o ysgolion ond methu wnaethant aelodau’r pwyllgor:- o drwch blewyn i gyrraedd y rownd gyn derfynol. Yn ddiweddar siaradais i Llongyfarchiadau mawr i a gweddill aelodau Pwyllgor chwaraewyr y ddau dîm am eu Eco’r Ysgol gyda nifer o blant hymdrechion ardderchog. ysgol yn Ghana trwy gysylltiad ar ‘we gamera.’ Ar ôl trafod a Noson Agored chymharu bywyd yn y ddwy wlad; dysgais lawer o bethau am Cynhaliwyd noson agored yn fywyd yn Ghana; roedd y rhan yr ysgol ar y 28ain o fis Ebrill. fwyaf o rieni’r plant yn ffermwyr Cafodd y rhieni gyfle i weld ‘coco’ ac yr oeddwn yn falch o gwaith y plant a chael sgwrs glywed eu bod yn gwerthu eu gyda’r athrawon. cynnyrch i gwmnïau Masnach Deg. Siaradom ni am beth Estyniad Newydd oeddynt yn ei wneud ar ôl ysgol, beth yw’r tywydd fel yn Ghana a Mae gwaith ar estyniad newydd beth oeddynt yn hoffi ei wneud Rhai o blant yr ysgol yn mwynhau Penwythnos Llangrannog yr ysgol wedi dechrau. Mi yn a thu allan i’r ysgol. Roedd yn fydd y gwaith yn parhau am brofiad diddorol iawn, a dysgais Gwefan Swyddogol Yr Ysgol flwyddyn. Yr adeilad yma fydd nifer o bethau pwysig iawn. Am fwy o wybodaeth a llwyth o luniau ewch i:- cartref newydd yr uned Feithrin/ http://www.rhydypennau.ceredigion.sch.uk Derbyn o ganlyniad i’r hen ysgol Tomos Gillison Blwyddyn 5 yn cau fis Hydref ddiwethaf. Y TINCER MAI 2008 19

Elwyn codi tri phen, ac yn y gyfrol ddifyr Jenkins ac anarferol hon, mae’r Parchedig Pwll, Pêl a Elwyn Jenkins yn codi tri phen ei Urdd Gobaith Cymru Phulpud fywyd cyfan! Gwasg Swyddog Datblygu - Anwen Eleri Gomer 112t. Dyna’r pwll: glofa’r Mynydd [email protected] neu £7.99 Mawr, lle treuliodd y bachgen ifanc ei ddyddiau gwaith 01239 652150 Cafodd y cynnar yng nghwmni digymar Parch. Elwyn y glowyr a chymdeithas glòs Chwaraeon Cenedlaethol Jenkins ei Cwm Gwendraeth. Pêl wedyn Bydd Chwaraeon Cenedlaethol yr Urdd yn cael ei chynnal eni yn ym – y bêl hirgron; yn ei oriau Mhentwyn, ger Cross Hands hamdden, disgleiriodd Elwyn ar ar gaeau Blaendolau Aberystywth ar y 10fed o Fai. yng Nghwm Gwendraeth. y cae rygbi i rai o dimau mwyaf Cystadlaethau pêl-rhwyd, pêl-droed a thraws gwlad. Pob Bu’n gweithio ym Mhwll Glo’r Cymru: yng nghrys Sgarlad lwc i bawb a fydd yn cystadlu. Mynydd Mawr o 1948 tan 1959, ac Llanelli; gyda chlwb rygbi yn chwarae rygbi dros y Tymbl, Abertawe, a hyd yn oed yn y Eisteddfod 2010 Llanelli ac Abertawe. Chwaraeodd prawf terfynol dros Gymru ar Os am wybod am ddigwyddiadau 2010 Ceredigion mae rygbi dros Gymru yn erbyn y Barc yr Arfau. Ac yna’r pulpud; manylion pob digwyddiad i’w weld ar y we – ewch i’w Llewod Prydeinig yn 1955. ers blynyddoedd lawer bellach, weld! www.urdd.org/eisteddfod/digwyddiadau.php bu Elwyn Jenkins yn weinidog Yn ddiweddarach yn ei yrfa yr efengyl; mae’n diolch bod ‘ei Penderfynwyd ar restr fer o bedair safle ar gyfer Eisteddfod trodd at y weinidogaeth. Aeth linynnau wedi disgyn mewn Ceredigion 2010. Y pedwar yn nhrefn yr wyddor yw i Goleg Trefeca yn 1959 ac lleoedd hyfryd.’ Aberaeron – Llanerchaeron yna i’r Coleg Diwinyddol yn Aberaeron – Llanllyr Aberystwyth. Rhwng 1964-1970 Glo, rygbi ac Anghydffurfiaeth: Aberteifi – safle’r Sioe bu’n weinidog ar Gapel Moriah, mae’r nodweddion hynny Aberystwyth – safle Capel Bangor (ardal Sioe Aberystwyth). Brynaman a chapel Brynllynfell a ddaeth mor symbolaidd Edrychwn ymlaen i glywed ymhle y bydd yr Eisteddfod yn yng Nghwmllynfell. Yn 1970 o dde Cymru i’w cael yn aeth yn weinidog i’r Tabernacl naturiol a gwirioneddol ym cael ei chynnal ymhellach yn y flwyddyn, tua’r hydref. yn Aberystwyth. Ers 1998 bu’n mywyd Elwyn Jenkins. Er mai bugeilio Eglwysi Shiloh, Llanbed, hunangofiant un dyn sydd yma, Calendr – Bydd Calendr Ieuenctid 2010 (18 mis) ar werth Salem, New Inn a Maesffynnon, mae’n cwmpasu ffordd o fyw yn Eisteddfod Conwy. Llangybi. cymdeithas gyfan. Dyddiadur Dull yr hen bregethwyr o ddal Bydd holl elw’r llyfr yn mynd 03.06.08 Nos Fawrth Noson Sioe Ffasiwn Ji-binc a Jac Do sylw eu cynulleidfaoedd fyddai tuag at waith Cymorth Cristnogol. ‘Ffasiwn a Fizz’ yn Llanerchaeron-Pwyllgor Apel Aberaeron. Tocynnau o Siopau Ji-binc £10 22.06.08 – Cyngerdd buddugwyr Eisteddfod Conwy a Catrin Finch yn Neuadd Pontrhydfendigiaid. 7.00 y.h. 11.07.08 –Pwyllgor apêl Faenor- Geraint Lovgreen a bwyd £20 yn Llety Parc. 13.09.08 – Taith Gerdded Pwyllgor Apêl Tirymynach

Penwythnos Ceredigion Bu nifer fawr o ddisgyblion blynyddoedd 4, 5 a 6 yn mwynhau penwythnos yng ngwersyll Llangrannog yn ddiweddar. Buont yn cymdeithasu gyda disgyblion y Sir, mwynhau gweithgareddau’r gwersyll o ferlota, i sgio a naid bynji ar y trampolin! Joio mas draw – a diolch i’r holl staff a fynychodd y gwersyll i gynorthwyo’r disgyblion. Penwythnos arall i’w gofio.

Eisteddfod Conwy 2008 Pob hwyl i bawb o’r ardal a fydd yn cystadlu yn Eisteddfod Gwobr Cyfraniad Oes i Elwyn Conwy. Mae nifer yn cynrychioli Ceredigion felly pob I goroni Gãyl Bedwen Lyfrau Crymych 2008 cyflwynwyd tlws lwc i chi gyd. Edrychwch am stondin Eisteddfod 2010 ym Cyfraniad Oes i’r Diwydiant Cyhoeddi i’r darlunydd a’r awdur Elwyn mhentref Mistar Urdd lle bydd nwyddau ar gael. Ioan. Brodor o Ben-bont Rhydybeddau yw Elwyn; ymunodd â Robat Gruffudd i fod yn aelod cyntaf o staff Y Lolfa, ac wedi deunaw mlynedd yno aeth i weithio ar ei liwt ei hun gan wneud gwaith i bob un o brif Bydd gan Bwyllgor Cyhoeddusrwydd 2010 stondin yng weisg Cymru o’i stiwdio yn Aberystwyth. Nghonwy yn gwerthu nwyddau ac i geisio codi ychydig ymwybyddiaeth fod y ‘steddfod yn dod i Geredigion ymhen Yn ogystal â dylunio nifer o bosteri trawiadol yn y chwedegau a’r dwy flynedd. Os oes rhai ohonoch yn bwriadu mynd draw saithdegau, creodd gyfresi poblogaidd i blant fel Cadwgan y Llygoden i’r Eisteddfod ac o bosib gyda ychydig o oriau rhydd yn o’r Lleuad, Ici’r Ddôl a Wali Wmff. Mae wedi cyfrannu yn gyson dros ystod y dydd byddem yn ddiolchgar iawn os gallech roi peth nifer o ddegawdau i gylchgronau fel Lol, Wcw a Chylchgronau’r Urdd o’ch amser i gynorthwyo ar y stondin e.e gwerthu raffl neu ac ymddangosodd sawl cartwn o’i eiddo yn y cylchgrawn dychanol nwyddau. Cysylltwch â Nia Davies niawyn@maesglas50. Private Eye. I gloi gãyl lwyddiannus iawn cyflwynwyd tlws hardd i Elwyn o waith y crefftwr Des Davies gan Aneurin Jones, cadeirydd y freeserve.co.uk panel dyfarnu. 20 Y TINCER MAI 2008

TASG Y TINCER

Mi fuoch chi’n brysur iawn yn lliwio’r llun o’r ffwl y mis diwethaf. Daeth sawl llun o’r Borth a Bow Street, ond dim un o Benrhyn- coch! Gobeithio caf fwy o luniau o’r Penrhyn y tro nesaf. Dyma pwy fu’n lliwio: Carys Thomas, Maes y Coed, Llanfarian; Hanna a Tomos Watkin, Blaenwaun, Y Borth; Rhiannon Tompkinson, 13 Cae’r Odyn, Bow Street; Tosa Harwood, 17 Cae’r Odyn, Bow Street; Rachel Howard, Bron Eryri, Bow Street; Shaun Wyn Jones, Shaun Bronallt, Llandre; Finlay Byrne, Ynys Afallon, Y Borth; Efa Gregory, Y Dderi, 6 Elysian Grove, Aberystwyth; Ffion Powell, 27 Maes Ceiro, Bow Street; Saran Mair Dafydd, 13 Maes y Garn, Bow Street; Eleri Griffiths; Gwyn Garreg, Y Borth; Ffion Williams, Brynrheidol, Capel Bangor; Seren Pugh, 45 Tregerddan, Bow Street; Glesni a Teleri Morgan, Ger-y-nant, Dolau.

Ti, Shaun Jones, Llandre sy’n ennill y tro hwn . Da iawn ti wir – rwyt ti’n cystadlu ar Daniel - enillydd Mawrth ‘Tasg y Tincer’ bob tro.

A fuodd rhai ohonoch yn cystadlu yn Eisteddfod Penrhyn-coch fis diwethaf? Gobeithio i chi gael hwyl arni. Mi fydd sawl un ohonoch chi’n mynd i Eisteddfod yr Urdd cyn diwedd y mis hefyd rwy’n siwr – rhai ohonoch chi i gystadlu, a rhai i ymweld. Pob lwc i chi, a chofiwch fwynhau! Ydech chi’n gwybod pwy fues i’n gweld yn Nghanolfan y Morlan, Aberystwyth, ddiwedd Ebrill? Neb llai na Sali Mali a Jac y Jwc! ‘Falle y byddan nhw ar faes yr Eisteddfod hefyd! Roedd y lle yn orlawn o fabis a phlant bach, ac roedd hi’n digwydd bod yn benblwydd ar Jac, felly mi fuon ni gyd yn canu ‘Penblwydd hapus iddo’ wrth iddo dderbyn cacen! Wyddoch chi pwy ysgrifennodd storiau ‘Sali Mali’? Mary Vaughan Jones oedd enw’r awdures, a daeth y llyfr ‘Sali Mali’ cyntaf yn 1969, bron i 40 mlynedd yn ôl. Mae hi’n edrych yn syndod o dda am ei hoedran! Efallai eich bod yn gwybod enwau rhai o gymeriadau eraill Mary Vaughan Jones, fel ‘Pry Bach Tew’ a ‘Tomos Caradog’. ‘Jaci Soch’ oedd fy ffefryn i. Pa un yw eich hoff stori?

Falle eich bod wedi bod i Bentre Bach, lle mae cyfres teledu ‘Sali Enw Mali’ yn cael ei ffilmio, i weld y cymeriadau? Gwelaf o wefan S4C fod y pentref y tu allan i Dregaron. Mae modd cael trip yno, ac hyd yn oed aros dros nos! Beth am edrych ar y gwefannau hyn? Mae’n nhw’n llawn o bethau diddorol: Cyfeiriad

http://www.salimali.tv/welsh/html/welcome.htm http://www.s4c.co.uk/pentrebach/

Y mis hwn, beth am liwio’r lluniau o Sali Mali a’i ffrindiau, neu dynnwch eich lluniau eich hunain o rai o gymeriadau eraill Mary Vaughan Jones? Gallwch ddewis o’r lluniau bach neu’r rhai mawr, Oed Rhif ffôn neu’r ddau, ond cofiwch ddefnyddio’r lliwiau cywir! Anfonwch eich gwaith ata’i erbyn .Mehefin 1af i’r cyfeiriad arferol: Tasg y Tincer, 46 Bryncastell, Bow Street. Ceredigion, SY24 5DE. Ta ta tan toc!

EGLWYS ST. PEDR, ELERCH GWIN, CAWS A CHÂN (awyr agored- tywydd yn caniatáu) CÔR ABC NOS WENER 27 MEHEFIN 2008 Rhif 309 | MAI 2008 7-00 PM TOCYN: £6-00 / PLANT: £1.50