Rhifyn 458 Papur Bro Ystwyth ac Wyre Ebrill 2020 60c Cadeiriau’r Aelod y Beirdd Flwyddyn

Yn y llun gwelir Aled Evans, Trisant yn dal cadair Swyddfynnon Llongyfarchiadau i Elin Rattray, CFfI Trisant, sef Aelod Iau Clybiau Ffermwyr 2020 ar y dde, a chadair enillodd ei fam ym 1977 ar y chwith. Ifanc Cymru eleni. Lluniwyd cadair 2020 gan Jef Jones, Llanafan a chadair 1977 gan Enoc Lloyd. Llongyfarchiadau Aled. Cofiwch Dryweryn

Yn y llun mae: Elfed Wyn Jones, Nathan Goss, Dilys Davies, Cllr Rowland Rees-Evans, Christine Evans (Clerc y Cyngor Cymuned), Enfys Evans (Y Ddolen), Anwen James Gina Davies, enillydd Cadair Ysgol (Pennaeth Ysgol Gynradd Myfenydd) yn ogystal â disgybl lleol a’i fam. Gweler adroddiad am ei cherdd ‘Hunllef’. llawn ar dudalen 10. 2 RHIF 458 EBRILL 2020 SEFYDLWYD MEDI 1978 [email protected] Dyddiadur Cyfeillion y Ddolen Llywydd Mawrth 2020 Mair Hughes, Greenmeadow, Rihyrsals a Chymanfa Dosbarth Tabor £20 Cyfaill o Lanilar Trefenter (01974 272612) wedi’i chanslo am eleni, oherwydd y Feirws £20 Cyfaill o Bonterwyd Cadeirydd Corona. £10 Clwb yr Henoed d/o Canolfan y Gethin Rhys, Gelli Aur, Cwrt y Gymdeithas Derbyniwyd cadarnhad gan bod y Cadno, Llanilar (01974 241062) £10 Cyfaill o Lanilar digwyddiadau canlynol wedi ei gohirio £10 Mr a Mrs H Jenkins, 11 Cwm Aur, Llanilar Is-Gadeirydd oherwydd y Feirws. Nid ydym wedi cynnwys £10 Mrs J Morgan, Brynmad, Llanfarian Andrew Hawke, Collen, unrhyw ddigwyddiadau na gwibdeithiau yn £10 Mrs Kath Evans, Brynderi, Llanfarian Cwrt y Cadno, Llanilar y dyddiadur ar gyfer Ebrill a Mai, gan gymryd (01974 241745) £10 Morfydd Benjamin, Bryn Eithin, bod pob un ohonynt wedi eu gohirio, yn y gobaith y daw haul ar fryn ac y gallwn Panel Golygyddol £8 Mrs Morfudd Rattray, Bryngibdda, ailafael yn ein gweithgarwch cymunedol Elin ap Hywel Llanfihangel y Creuddyn erbyn canol haf. Angharad Evans £8 Elin Calan Jones, Mawr, Trefenter Enfys Evans £8 Dr C Lloyd Morgan, Rhos Fach, Brynafan, Andrew Hawke Mawrth Llanafan Mair Hughes 30 Merched y Wawr Bro Ilar – ‘O Ben-y- £8 Cyfaill o Lanilar Elen Lewis garn i Vancouver’ gyda Iestyn a Marian Edgar Morgan Beech Hughes. GOHIRIWYD Eilian Rosser-Lloyd Hywel Llyr Jenkins Ebrill Gethin Rhys 24 Noson gwis yn Ysgoldy Goch, Golygyddol am 7.00yh. GOHIRIWYD Teipyddion Wrth baratoi’r rhifyn hwn mae’n bosibl na fydd modd Siân Evans, Ger-y-, Llanddeiniol dosbarthu drwy’r siopau arferol wrth i rai ohonynt Mai SY23 5DT orfod cau fel rhan o’r ymdrech i atal lledaeniad y 10 Cyngerdd Yr Hafod 2020, yn Sandra Jenkins, Pant yr ŵyn, Feirws Corona. Mae’r panel golygyddol yn hynod Eglwys Newydd Hafod am 5.00yp. Trefenter SY23 4HU ddiolchgar i’n holl gyfranwyr am eu cefnogaeth o dan (01974 272261) GOHIRIWYD amgylchiadau anodd a gofidus, a’r un modd Elgan ein 16 Bore Cof yn Ysgoldy Goch, dylunydd a chyfeillion y Lolfa. Ysgrifennydd Cwmystwyth am 10yb. GOHIRIWYD Rydym am fentro nodi dyddiad cau rhifyn Mai, Rina Tandy, Brynawel, Trefenter, 19 Bingo yng Nghanolfan yr Hen Ysgol, a’n gobaith yw parhau i wasanaethu’r broydd hyn SY23 4HJ Llanilar am 7.30yh. Yr elw tuag at y (01974 272131) Ganolfan. GOHIRIWYD drwy’r cyfnod ansicr sydd o’n blaen. Mae’n bosib mai cyhoeddiad electronig yn unig fydd hwn, ond Trysorydd/Tanysgrifio Mehefin fe wnawn ein gorau i’w ddosbarthu mor eang â Rhian Thomas, 20 Crugyn Dimai, 16 Cymdeithas Flodau Aberystwyth phosib. Os ydych yn dymuno derbyn pdf drwy e-bost, SY23 4PR (01970 a’r Cylch yn dathlu 55 mlynedd. Te anfonwch neges at [email protected] 611691) prynhawn yng Ngwesty Nanteos. Bydd rhifyn Mai hefyd yn ddiwedd cyfnod wrth i Cysylltwch â Donald Morgan am ragor un o’n ‘hoelion wyth’ ymddeol fel gohebydd Llanilar. Swyddog Hysbysebion o fanylion i’r dathliad arbennig yma ar Diolch o galon i chi Rowland, ac i Mair, am eich Wil Davies, Porth Penrhyn, Capel cyfraniad enfawr i’r Ddolen dros y blynyddoedd. Seion SY23 4EE (01970 880495) 01974 202233. 20 Barbeciw Haf Ysgoldy Goch Anfonwn ein cyfarchion atoch gan ddymuno pob Trefnydd Cyfeillion Y Ddolen Cwmystwyth am 4yp. bendith i’r dyfodol. Eirwyn Evans, Hafan, Llanddeiniol SY23 5DT Medi (01974 202287) 5 Ffair Hydref a Bore Cof yn Ysgoldy Trefnwyr Angladdau Goch, Cwmystyth am 10yb. Cysodwyd gan: Elgan Grifths Golygyddion y mis: Tachwedd C.T. Evans Gethin Rhys, Hywel Llŷr Jenkins 28 Ffair Nadolig Ysgoldy Goch, Perchnogion Gwyn & Janet Evans ac Andrew Hawke’ Cwmstwyth am 10yb. Gwasanaeth Angladdol Teuluol Cyfawn Y RHIFYN NESAF: Wedi ei arwain yn Bersonol gyda Urddas Dyddiad cau ar gyfer deunydd: Capel Gorfwys Preifat, Gwasanaeth Ddydd a Nôs 15 Ebrill Yn y siopau: 25 Ebrill 01970 820 013 [email protected] Brongenau, , Aberystwyth SY24 5BS

Aelod o Fforwm Papurau Diolch Cyngor Bro Trawscoed £150 Bro Cyngor Cymuned Llangwyryfron £150 Ariennir yn rhannol gan Cofiwch gefnogi eich Lywodraeth Cymru Cyngor Cymuned Llanfarian £100 Cyfeillion Y Ddolen £1,000 busnesau lleol

Nid yw’r Bwrdd Golygyddol o angenrheidrwydd yn cytuno ag unrhyw farn a fynegir yn y papur hwn. Cyhoeddir Y DDOLEN yn fisol gan Gymdeithas Y DDOLEN gyda chymorth ariannol Llywodraeth Cymru. Argrafwyd gan Y Lolfa, Tal-y- bont, Ceredigion. Cyfeirir pob gohebiaeth at yr Ysgrifennydd. Ni ellir gwarantu cynnwys unrhyw ddeunydd a anfonir i’w gyhoeddi yn Y DDOLEN na derbyn cyfrifoldeb am ei ddychwelyd. Noddir Y DDOLEN gan Gyngor Sir Ceredigion RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 3

Neges gan Arweinydd Cylch Cinio

Cyngor Sir Ceredigion Prifweithredwr a Llyfrgellydd digideiddio a datblygu archif yn Gyfeillion, gilydd. Fe ddylech gadw golwg ar Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Pedr enwedig deunydd radio a theledu Gallaf sicrhau pobl Ceredigion gyngor Iechyd Cyhoeddus Cymru ap Llwyd oedd gŵr gwâdd y Cylch a darparu ar gyfer twristiaeth bod Grŵp Rheoli Aur COVID-19 bob dydd ac os oes gennych chi Cinio yn ein cyfarfod mis Chwefror diwylliannol. Dywedodd mai Cyngor Sir Ceredigion wedi ei unrhyw symptomau, fe ddylech yng Ngwesty’r Richmond. gwaith y Llyfrgell yw creu, cadw sefydlu ac yn gwneud gwaith hunan-ynysu am 14 diwrnod. Ar ddechrau ei anerchiad a rhannu gwybodaeth ac er bod hanfodol i baratoi’r sir i fynd i’r Mae’n braf gweld bod ysbryd cyhoeddodd ei fod wedi yna wasanaethau gwerthfawr iawn afael â’r Coronafeirws. Mae gan cymunedol Ceredigion yn dod penderfynu dod yn aelod o’r i academyddion pwysleisiodd y Cyngor ddyletswydd gofal i’r amlwg ar adeg fel hyn gan Cylch a chafodd hynny groeso bod y casgliadau yn perthyn i i’w weithwyr, i bawb sy’n dod fod sawl grwp lleol yn cael ei twymgalon gan yr aelodau. bobol Cymru ac mae am barhau i gysylltiad â ni ac i chi bobl sefydlu i ofalu bod pobl sydd yn Rhoddodd i ni hanes ei deulu gyda’r broses o sicrhau bod Ceredigion yn gyfredinol. Mae’r gorfod hunan ynysu yn cael yr a’i fagwraeth. Roedd ei hen gwasanaethau’r Llyfrgell yno i staf yn derbyn y wybodaeth help mae nhw angen i gael bwyd dad-cu yn ficer ar eglwys enwog bawb o bob cefndir. ddiweddaraf am y sefyllfa wrth a meddyginiaeth angenrheidiol. St Michael’s-in-the-Field yn Cyfeiriodd at un prosiect mae’n iddi ddatblygu, yna byddant Diolch o galon iddynt i gyd. Sgwâr Trafalgar yn Llundain ond awyddus iawn i’w gyflawni yw yn cysylltu â’r defnyddwyr Cadwch yn ddiogel a chofiwch fe brofodd y teulu rwystrau ac ceisio dod i hyd i Goron Arthur gwasanaeth perthnasol i sicrhau y gallwch chi gysylltu a ni anawsterau mawr a chymhleth a Chroes Naid a’u dychwelyd i eu bod yn ymwybodol o’r trwy Clic trwy’r gwefan www. o dristwch a thlodi. Bu bywyd Gymru. Mae’r ddau yn greiriau newidiadau. ceredigion.gov.uk, ar ebost clic@ yn anodd i’r teulu am sawl cysegredig y genedl Gymreig a Mae’r Cyngor yn gweithio’n ceredigion.gov.uk neu ar y fôn cenhedlaeth. Cawsom bictiwr gafodd eu cipio gan Edward 1 a’r agos gyda Iechyd Cyhoeddus 01545 570881. dadlennol a gonest o’r cyfnod a sefydliad Seisnig adeg cwymp Cymru a Llywodraeth Cymru a Mae’r holl wybodaeth o arweiniodd iddo gael anhawster Llywelyn yn 1282. Ceir sawl bydd yn dilyn unrhyw ganllawiau Geredigion i’w weld yma: www. fel person o gefndir tlawd a damcaniaeth yn eu cylch ond a ddaw oddi wrthynt. Os bydd ceredigion.gov.uk/coronafeirws. difreintiedig i gael ei dderbyn cred rhai bod Coron Arthur wedi ei cyngor Iechyd Cyhoeddus Cymru Mae’r holl wybodaeth a i mewn i gymdeithas Gymreig doddi er mwyn ei ail ddefnyddio’r yn newid, bydd y Cyngor yn dilyn chyngor diweddaraf ar gael y cyfnod. Brodor o Shoreditsh, aur Cymreig at ddefnydd teulu y cyngor ac yn cymryd y camau ar wefan Iechyd Cyhoeddus Llundain oedd ei dad a’i fam o brenhinol Lloegr ond mae eraill yn gweithredu priodol. Cymru: https://phw.nhs.wales/ Benrhyndeudraeth ac yno yng dadlau bod y Groes yn dal ar gadw Does dim dwywaith y bydd y coronavirus. Ngwynedd y cafodd ei fagu yn yn Lloegr. Coronafeirws yn efeithio arnom Y Cyngorydd Ellen ap Gwynn, ôl ei ddisgrifiad ei hun, mewn Diolchwyd i’r siaradwr gan yr ni gyd mewn rhyw fordd neu’i Arweinydd Cyngor Sir Ceredigion ‘cartref di-lyfr’. Cyfeiriodd at y Is-Gadeirydd John Williams a llyfr cyntaf iddo ei brynu a hynny hynny yn ei ddull dihafal ei hun am bris da yn Ffair y Blaid ym a dymunodd yn dda iddo yn ei Mhenrhydeudraeth ac nid rhyfedd swydd newydd ac yn enwedig mai’r Bywgrafadur oedd y llyfr gyda’r ymgais i sicrhau bod hwnnw. Cyfeiriodd at gyfnod hir trysorau’r genedl yn cael eu o salwch meddwl a ddioddefodd dychwelyd i’w priod le yma yng Coronafeirws a llawer o hynny yn deillio o Nghymru. Enillydd y raf oedd gymlethdodau ac amgylchiadau Lewis Owen. ei fagwraeth ac eglurodd bod Cyfeiriodd y Cadeirydd Sion (COVID-19) y cyflwr hwnnw wedi golygu Grifths at nifer o’r aelodau gan triniaethau ond ei fod bellach wedi gynnwys Dr Richard Edwards Bydd aros adre yn helpu i reoli'r feirws rhag ei reoli. sydd wedi bod dan driniaeth yn Dechreuodd ar ei yrfa yn y ddiweddar, John Lewis ar ddod lledaenu i'ch teulu ehangach, ffrindiau, banc yn y Bermo a Phwllheli yn dad-cu a Illtyd Grifths sy’n y gymuned estynedig, ac er iddo gael cynnig mynd i pysgota yn yr Ariannin. Dymunwyd ddilyn cwrs yng ngholeg y banc gwellhad buan i John Harries a'r rheini sydd fwyaf bregus. yn Llundain penderfynodd newid sydd wedi cael damwain go arw cyfeiriad. Aeth yn fyfyriwr i Goleg wrth sgio ar y piste a chroesawyd Mae angen i ni weithredu NAWR Harlech ac yna ymlaen i Brifysgol Aled Morgan (y bwtshiwr) fel Gogledd Cymru Bangor lle aelod newydd o’r Cylch. Eglurodd er mwyn achub bywydau. derbyniodd radd BA yn y Gymraeg Wynne Melville Jones am y bwriad a gradd MA mewn hanes. Er ei fydd dathlu mewn achlysur fod mewn llinach anrhydeddus arbennig ar Faes Eisteddfod Diogelwch eich hun, eraill, a'r GIG. iawn yn ei swydd fel Pennaeth Ceredigion 2020 mai’r Cylch Cinio y Llyfrgell Genedlaethol mae sydd yn rhoi’r gadair yn Eisteddfod ARHOSWCH ADRE. ei weledigaeth o safbwynt y Fawr ym mis Awst. Mae’r swydd o reidrwydd yn wahanol. gadair o waith un aelodau’r Cylch, Soniodd gyda balchder mawr am cyn athro gwaith coed Ysgol Cadwch hyd braich i leddfu’r baich. lwyddiant y datblygiadau mawr yn Penweddig Rees Thomas, yn dod y Llyfrgell yn enwedig o safbwynt yn ei blaen yn hwylus.

www.ceredigion.gov.uk/coronafeirws Cofiwch gefnogi eich busnesau lleol 4 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llangwyryfon

Gohebydd: Mary Williams, hefyd i Huw Evans am gipio yr 2il Pant yr Haf (01974 241256) a Delyth safle fel yr actor gorau dan 26ain Lewis, Nant yr Efail (01974 241737) ac i Elin Calan Jones am gipio’r ail safle fel yr actores orau dan 26ain. Cymdeithas Tabor Sam Jones, Tregaron oedd awdur y Daeth y tymor i ben ar ôl y ddrama, a chipiwyd yr 2il wobr am gaeaf gyda’r Cinio Blynyddol, a y sgript orau. Daeth y clwb hefyd gynhaliwyd eleni yn y White Swan yn 3ydd am y cynhyrchiad gorau. yn . Roedd y bwyd wedi ei Diolch i bawb a fu ynghlwm wrth ddewis ymlaen llaw a chyn gynted helpu a diolch i bawb a ddaeth i ag yr oedd pawb wedi ymgynnull weld y ddrama yn ein cyngerdd. ac wedi eistedd, roedd y platiau Gwyneth Haf Davies, Maes yr Haf, ar y bwrdd. Cafwyd gwasanaeth Blaenpennal, oedd llywydd ein canmoladwy iawn wedi ei weini’n cyngerdd dramâu, a diolch yn fawr serchog a digon o lysiau o bob iddi am ei rhodd haelionus. math. Ein gwraig wadd eleni oedd Cast drama CFfI . Beti Grifths, Llanilar. Dim ond Cyngor Cymuned crybwyll yr enw ac fe wyddech yn sydd ganddo at ei waith er mwyn Adroddiad CFfI Llangwyryfon Materion a drafodwyd yn y Cyngor syth eich bod yn mynd i wrando medru asesu toeau fyddai allan Ar ddechrau mis Rhagfyr bu Cymuned yn ystod y ddau fis ar anerchiad o safon. Ac felly y bu. o gyrraedd a pharatoi fideo o dai rhai o’r clwb yn cystadlu yng diwethaf: Er i ni glywed Beti’n siarad nifer a fermydd anghysbell ar gyfer nghystadleuaeth Siarad Cyhoeddus Gwybodaeth wrth y Cyngor Sir o weithiau o’r blaen mae ganddi prynwyr posibl. Dysgom lawer y Sir. Daeth llwyddiant i’r clwb wrth eu bod yn mynd i baentio ARAF/ bob amser rywbeth newydd a am waith arwerthwr a daeth rhai i Elen Rebecca gipio’r wobr 1af dan SLOW ar yr hewl cyn dod at yr diddorol i’w gynnig. Mae ei stôr cyfrinachau i’r amlwg! Diolchwyd 26ain am y cadeirydd gorau. Pob ysgol, o ddau gyfeiriad, pan fydd y o straeon am blant yr ysgol a’i iddo gan Glenys Morris a hi a Carys lwc i ti Elen yn cynrychioli’r sir ar tywydd yn caniatáu. chof am ddarnau o farddoniaeth gyfrannodd raf. Fe’u henillwyd gan lefel Cymru. Yna, fis Ionawr, bu’r Y clerc i gysylltu â’r Cyngor Sir am yn ddihysbydd. Mae ei chymeriad Glenys Morris a Myfanwy Williams. clwb yn cystadlu yn y gystadleuaeth nad oes arwydd o unrhyw fath ar hawddgar yn amlwg yn ei straeon Siarad Cyhoeddus Cymraeg. dro’r Esgair erbyn hyn. yn gymysg â’i synnwyr digrifwch. Clwb Croeso Unwaith eto daeth llwyddiant Dim gwrthwynebiad i gais Diolchwyd i Beti gan Ifor Morgan Aeth criw bach o’r selogion am i’r clwb wrth i Dyfrig Williams cynllunio Rhandir Hen. a diolchwyd i’r Ysgrifennydd ginio Nadolig hwyr i Glwb Golf gipio’r 3ydd safle fel cadeirydd Derbyniwyd cytundeb furfiol a’r Trysorydd am eu gwaith, a’r Penrhos. Roedd pawb wedi cael dan 26ain, a thîm Llangwyryfon A oddi wrth ferm wynt edf energy Llywydd am ei phresenoldeb dewis ei fwyd ymlaen llaw, felly ni hefyd yn cipio’r drydydd safle yn y (Llangwyryfon Windfarm Limited) cyson, gydol y flwyddyn ac am fu raid aros yn hir. gystadleuaeth seiat holi dan 26ain. a’i arwyddo gan bawb oedd yn ei chyfraniad, gan y Cadeirydd. Nid yw’n arferiad i gael gŵr Yn rhan o’r tîm oedd Eiry Williams, bresennol. Rhoddwyd raf gan Eira Hopkins neu wraig wadd yn y cinio hwn Elin Calan Jones, Elen Rebecca a Astudiwyd yr Amserlen Flynyddol ac fe’i enillwyd gan Beti Grifths. ond roedd digon o siarad o Dyfrig Williams. Llongyfarchiadau o Weithredoedd Ariannol a Aed ymlaen i ddewis swyddogion amgylch y bwrdd. Diolchwyd i i bawb fu’n cymryd rhan yn y gwelwyd ein bod yn cydymfurfio ar gyfer y tymor nesaf – Llywydd – Rhiannon am wneud y trefniadau cystadlu. â’r rhain. Geraint Lewis; Cadeirydd – Morris eleni eto. Trafodwyd y cyfarfod Bu’r clwb allan yn canu carolau Cadw’ch Gymru’n Daclus yn Hopkins; Is-Gadeirydd – Valerie nesaf a bydd raid cadw mewn adeg y Nadolig, gan godi £847 cynnig pecyn garddio ‘Lleoedd Tawy; Ysgrifenyddes – Sioned cysylltiad pan fydd trefniant wedi ar gyfer yr elusen ‘Blood Bikes’. Lleol ar gyfer Natur’ i bob Cyngor. Hopkins; Is-ysgrifenyddes – Carol ei gwblhau a phenderfyniad ynglŷn Cafwyd noson hwyliog yn y Awgrymwyd cysylltu â’r Ysgol a’r Tandy; Trysorydd – Islwyn Jones â phriodoldeb cynnal cyfarfod yn ‘Goeden Nadolig’ y clwb gyda Clwb Garddio cyn mynd ymlaen i yn parhau. wyneb y sefyllfa iechyd bresennol. Sion Corn yn ymuno yn yr hwyl. archebu un. Llywydd y noson oedd Glesni Derbyniodd y Cadeirydd Merched y Wawr Clwb Garddio Davies, Esgair Llyn. Diolch i bawb. wahoddiad wrth Glwb Cinio Ar noson ddigon oer a gwlyb a Mis Mawrth yw mis y cwis bob Cynhaliwyd cwrdd dechrau’r Tregaron i agor eu te blynyddol. gwyntog fe’n cynheswyd gan blwyddyn, a bob blwyddyn yn ddi- flwyddyn y clwb yn y neuadd ar Ystyriwyd y gofynion ariannol anerchiad ac atgofion y gŵr fael mae Ifor Morgan yn llwyddo i’n ddechrau Ionawr yng ngofal Terry posibl cyn diwedd y flwyddyn gwadd sef Iestyn Leyshon, un o llorio gyda chwis newydd (anodd) Davies. Diolch i bawb wnaeth ariannol a phenderfynu cadw’r bartneriaid cwmni Lloyd Herbert arall. Rhannwyd yn dri thîm, dau o fynychu. Mae aelodau’r clwb wedi praesept yr un fath â llynedd. and Jones. Roedd ei bresenoldeb bedwar aelod ac un o bump aelod. bod yn mwynhau amrywiaeth o Dosbarthwyd £800 o gyllid y yn amlwg cyn gynted ag y daeth Does dim raid dweud mai’r tîm o weithgareddau yn ystod y misoedd Cyngor i sefydliadau a wnaeth gais drwy’r drws. Fe’i cyflwynwyd ef bump enillodd a’r lleill ohonom diwethaf, gan gynnwys nofio yn am gyfraniad yn unol â rheolau gan Carys Davies, a fwrdd â hi yn taeru mai’r un pen ychwanegol , noson cwis gyda Ifor a S137. oedd hi wedyn. Fe siaradodd yn wnaeth y gwahaniaeth mewn noson gemau yn y neuadd. Allan o’r Gronfa Gymunedol, sef ddi-stop heb ddarn o bapur, a cystadleuaeth agos. Yr enillwyr Cynhaliwyd cystadleuaeth yn arian o dderbynnir o’r melinau gwên ar ei wyneb drwy’r amser. oedd Matthew ac Anna Baker, Gerri Dramâu y Sir ar ddiwedd Chwefror gwynt, rhannwyd £7500 rhwng Roedd y llif geiriau yn byrlymu o’i a Colin Orton, a Brenda Mead. yn Theatr Felinfach, gyda 15 o Cymdeithasau a Sefydliadau lleol. enau yn dwyn i gôf Afon Beidiog Diolchwyd i Ifor am ei barodrwydd glybiau yn cymryd rhan. Gweler y Yn unol ag argymhellion y ar ôl glaw trwm. Clywsom am eleni eto ac yna mwynhawyd llun o gast y ddrama a gipiodd yr Llywodraeth ni chynhaliwyd droeon ei yrfa cyn iddo setlo i rhannu’r danteithion a baratowyd ail safle ar ddiwedd y cystadlu. Yn cyfarfod ym mis Mawrth. mewn i’w swydd bresennol ac gan yr aelodau. Yn wyneb y sefyllfa rhan o’r cast oedd Rhodri Grifths, am rai o’r bobl hynod a diddorol bresennol ynglŷn â phryderon Elin Calan, Elen Rebeca, Dyfrig Sefydliad y Merched a gyfarfu ar hyd y fordd. Cafodd iechyd penderfynwyd na fyddai’r Williams, Dylan Morris, Huw Evans Ar 4 Chwefror croesawodd ein pawb gyfle i edrych ar y ‘drone’ Clwb yn cyfarfod y mis nesaf. ac Eiry Williams. Llongyfarchiadau llywydd Ivor Thomas atom unwaith RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 5 eto, y tro yma i ddangos flm ar ragbrofion Eisteddfod Gylch Patagonia. Hanes teulu o Patagonia yr Urdd ym mis Mawrth. Yn yr yn dod nôl i Gymru i edrych am Eisteddfod Gylch y diwrnod eu gwreiddiau. Gorfennwyd gyda canlynol cafodd y parti unsain yr ail bwfe bach a thynnwyd y raf. wobr. Bu criw o blant yn cystadlu Aethpwyd allan i Westy yn y gystadleuaeth parti llefaru Richmond ar 25 Chwefror am ein hefyd. Llongyfarchiadau i chi gyd cawl blynyddol. Noson hyfryd i am eich holl waith cyn ac yn ystod ymlacio a mwynhau’r bwyd. Diolch yr Eisteddfod a diolch yn fawr i Miss i Mair am drefnu. Sian Thomas am roi o’i hamser i Rebecca Kirby o ‘Citizens Advice ddod i hyforddi y parti llefaru. Bureau’ oedd ein gwraig wadd ar 3 Mawrth, yn esbonio’r cyfleusterau Gweithdai Sbectrwm sydd ar gael i rywrai sydd mewn Blwyddyn 1 yn eu gwisgoedd ar ddiwrnod y llyfr. Mae Annie Robbins wedi bod yn angen. Er enghraift, addasu tai i’r ymweld a’r ysgol yn ystod mis henoed wrth roi rheiliau gafael a Mawrth i gynnal gweithdai gyda’r rampiau bach wrth ddod i mewn i’r dau ddosbarth ar gyfeillgarwch tŷ, neu lift i fyny’r grisiau. Cynghori a pherthnasau iach a hapus i beidio ymateb i alwadau fôn – mae’r plant yn mwynhau y poendod sydd yn gofyn am fanylion gweithgaredddau amrywiol a’r cyfle personol. Ar 11 Mawrth cafwyd i drafod pethau fel eu teimladau ag gwahoddiad gan SYM Llanilar i yn y blaen. ymuno â hwy i weld Siop Glanmor, Aberaeron yn dangos ei fasiwn, sef Clwb yr Urdd dillad, bagiau, sgarfau a gemwaith. Cyfarfu’r Urdd ddwy waith ym mis Cafwyd cyfle i brynu, ac roedd Mawrth – bu’r plant yn gwneud rhywbeth ar gael i blesio pawb. gweithgareddau Cymraeg ac yna yn gwneud gwaith creft ar gyfer Cyfeillion y Ddolen Diwrnod y Llyfr. Sul y Mamau. Gair bach i atgofa’r fyddloniaid ei bod yn amser casglu cyfraniadau Llysgenhadon Efydd Cyfeillion y Ddolen. Bydd un o’r Mynychodd Charlie a Jac diwrnod gohebyddion lleol yn barod iawn arall o hyforddiant yn rhinwedd i dderbyn eich £5 cyn gynted ag y ei swyddogaeth fel Lysgenhadon gallwch. Efydd yr ysgol – mae’r ddau yn cynnal clybiau chwaraeon i Ysgol Gynradd Gymunedol ddisgyblion ar draws yr ysgol yn Llangwyryfon ystod amserau cinio. Cogurdd Yn dilyn ei llwyddiant yn ennill yn Clwb Garddio y rownd gyntaf, mentrodd Jemma Bu criw yr Hafod yn cynorthwyo i gampws Ysgol Bro Teifi ganol Brian a Maureen i drawsblannu Chwefror ar gyfer y gystadleuaeth bylbiau o botiau i’r darn bach o dir ranbarthol. Ar gyfer yr ail rownd Disgyblion Llangwyryfon yn dathlu Dydd Gŵyl Ddewi. ger Siop y Pentref – mae’r plant yn roedd yn rhaid iddi wneud ‘stir wir fwynhau y cyfleoedd yma ac yn fry’ – tipyn o dasg i blentyn oedran falch cael bod yn ran o’r gwaith i ysgol gynradd. Roedd nifer fawr harddu eu pentref: ymddiheuriadau yn cystadlu – gwnaeth Jemma am beidio cyfeirio yn y rhifyn yn arbennig o dda gan fwynhau y diwethaf at hyn. profiad yn fawr iawn ! Rhaglen ‘Heno’ Gŵyl Ddewi Danfonwyd llun o blant yr ysgol Bu’r plant yn dathlu Dydd Gŵyl yn eu dillad Gŵyl Ddewi ac y neu Ddewi ar 2 Mawrth drwy wisgo gwisgoedd ar Ddiwrnod y Llyfr i’w eu dillad Cymreig, yn ogystal â dangos ar raglen HENO yr wythnos gwneud amrywiol weithgareddau gyntaf ym mis Mawrth – ond nid yn yr ysgol megis canu caneuon, dyna’r ymddangosiad wnaeth dawnsio gwerin, bwyta pice bach plant o Langwyryfon ar ‘Heno’ a gwneud gwaith celf a chreft. Y yr wythnos honno. Darlledwyd Y plant yn gwneud gweithgareddau Cymreig yng Nghlwb yr Urdd. Sadwrn cyn hynny ymunodd criw eitem ar y rhaglen o Glwb Rygbi o blant a’u rhieni â Phared Gwyl Aberaeron a hyfryd oedd gweld cip Ddewi Aberystwyth – mwynhaodd yn ddiwyd yn gwneud amrywiol ymdrech arbennig iawn ar gyfer o Janet a Malen unwaith eto ar y pawb y profiad unwaith eto eleni … weithgareddau diddorol ac y diwrnod gan ddod mewn sgrin fach. er waethaf y glaw diflas ! ymarferol yn ystod y bore gan amrywiaeth o wisgoedd – o fwynhau yn fawr. Gangsta Granny David Walliams Llongyfarchiadau Arddangosfa Wyddoniaeth i Harry Potter i dywysogesau a Bu’r ysgol yn brysur yn gwneud Bu plant Cyfnod Allweddol 2 Diwrnod y Llyfr chwaraewyr rygbi! artefact allan o botiau iogwrt ar mewn Arddangosfa Wyddoniaeth Dathlwyd Diwrnod y Llyfr ar 5 gyfer cystadleuaeth ailgylchu ym Mhrifysgol Aberystwyth ganol Mawrth drwy wisgo fel cymeriad o Eisteddfodau’r Urdd cwmni Llaeth y Llan yn ystod mis mis Mawrth – bu’r plant wrthi lyfr – roedd pawb wedi gwneud Mentrodd ambell ddisgybl i Chwefror gan greu robot (hyn 6 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

parhad ... Llangwyryfon yn cydfynd â thema’r tymor) ac ar ddechrau mis Mawrth daeth y newyddion cyfrous iawn bod yr ysgol wedi dod yn y deg uchaf ac yn ennill gwobr o £1000 – llongyfarchiadau mawr iawn i chi blantos – maent eisioes wedi sôn eu bod am wario yr arian ar ddodrefn i’r ardal allanol.

Croeso Croesawn Elin Mair atom bob prynhawn Llun i wneud gwaith gwirfoddol gyda y ddau ddosbarth fel rhan o’i chwrs Bagloriaeth Y robot a ddaeth yn y deg uchaf Cymraeg yn y chweched dosbarth yng nghystadleuaeth ailgylchu ym Mhenweddig. Rydym yn parhau Rhai o blant yr ysgol yn y Pared Gŵyl Ddewi. Llaeth y Llan. i fwynhau cwmni’r Parch Julian Smith, Llanrhystud yn yr ysgol bob ar hyd y blynyddoedd a dymunwn gwerthfawrogi eich bod fel teulu o ganlyniad i’r Coronafeirws sydd yn ail ddydd Gwener. Mae’r plant yn bob dymuniad da iddi ar ei diwrnod wedi meddwl amdanom a’r ysgol yn amlygu ei hun ar draws y wlad. mwynhau ymweliadau Mr Smith a’i arbennig. lle treuliodd Meilyr lawer i flwyddyn Mae’n gyfnod ansicr a gofidus i negeseuon diddorol ac amserol – hapus. Bydd yr arian yn cael ei bawb – sefyllfa na phrofwyd gan a’r canu hefyd! Diolch wario ar brynu mainc neu fwrdd lawer i genhedlaeth o’r blaen ond Dymuna’r staf a’r disgyblion estyn picnic newydd i’r ardal allanol. hyderwn y byddwn yn ail gydio, fel Pen blwydd Hapus ein diolch i Gyngor Cymuned eraill, yng ngweithgareddau’r ysgol Pen blwydd Mary Williams Pant yr Llangwyryfon am ei cyfraniad I Gloi... mor fuan â phosib ac y bydd y Haf neu Anti Mary i ni yn yr ysgol ar ariannol hael iawn unwaith eto Wrth ysgrifennu’r pwt yma i’r plantos i’w gweld a’u clywed rhwng ei phenblwydd yn 90 oed ddiwedd eleni i’r ysgol. Yr un yw ein diolch Ddolen roedd cymuned yr ysgol, y muriau ac allan ar yr iard unwaith y mis – mae Anti Mary wedi bod i Gronfa Gofa Meilyr Llwyd am y fel nifer o sefydliadau eraill yn eto. Am y tro – cymerwch ofal yn frind triw iawn i ni yn yr ysgol cyfraniad hefyd i’r ysgol – rydym yn wynebu cyfnod estynedig ar gau bawb a chadwch yn ddiogel.

broblem y llynedd. Hefyd gellir defnyddio hwn i digonedd o ddewis ond y peth pwysicaf yw eich bod ddiheintio’r Tŷ Gwydr ond byddwch yn ofalus mae’n yn dewis y math daten sy’n gweddu tirwedd eich eithriadol o gryf dan dô. Gellir gweithio ar yr ardd gardd. tua wythnos ar ôl cwblhau y dasg hon. Hefyd mae’n bwysig i blannu eich shalots yn Ar ôl hyn, rhaid trin yr ardd a pharatoi ar gyfer gynnar. Nid oes dim yn well na shalot ifanc i fwyta plannu. Yn gyntaf oll rhaid meddwl am datw. gyda’ch bara menyn yn gynnar yn y tymor. I greu Mae dros pum cant o wahanol fathau o datw ar rhai cynnar iawn, rwy’n hau y rhain mewn hambwrdd y farchnad. Peidiwch oedi oherwydd maent yn ddwfn yn y Tŷ Gwydr tua canol mis bach. Wedyn pan Garddio gwerthu allan yn fuan iawn. mae’r ardd yn barod rwy’n eu plannu allan a byddant gyda Gwyn Tyncoed, Llanilar Ar gyfer y cnwd cynnar, rwy’n dewis Winston, yn para dros y rhan fwyaf o’r tymor. Mae’r shalot yn (01974 261361) Rocket a Casablanca sy’n cynhyrchu’n arbennig o ddefnyddiol dros ben mewn salad. Gellir hau rhes dda ar ddaear gleiog. Math arall sy’n barod tua tair fach o shibwns sy’n para hyd y gwanwyn cynnar. Wel dyma ni eto ar drothwy tymor arall o arddio, wythnos yn gynt na’r uchod yw’r Swift. Mae hon Ni wna’r rhew niwed i’r rhain. Cofiwch hefyd bod y ond cyn mentro i’r ardd rhaid i’r tywydd gynhesu yn fafriol iawn i ardd fechan gan nad yw’r gwrysg winwns angen tymor hir i dyfu ac aeddfedu. Gellir ychydig a gobeithio hefyd y bydd y glaw diddiwedd ddim ond yn tyfu tua troedfedd ac mae’n cropio’n plannu winwns mewn dwy fordd: yn cilio am eleni. Er bod yr eira a’r rhew wedi cadw ardderchog. Rwyf yn hau rhes neu ddwy o’r rhain ar (i) fel setiau – rhaid i’r rhain gael eu plannu draw yn ystod y gaeaf yn y rhan yma o’r wlad, mae gyfer cael cnwd cynnar. ym mis Mawrth hyd wythnos gyntaf mis Ebrill. hyn wedi rhoi rhyddid i’r pryfed dinistriol a all I’r ail gynnar sydd rhan amlaf dwy i dair wythnos Plannwch mewn gwely wedi eu trin â hen wrtaith. daro ar eich gardd ryw fordd neu gilydd i luosogi ar ôl y cynnar, rwy’n hau Kestrel a Nadine ar gyfer Plannwch tua 5 modfedd oddi wrth ei gilydd a bydd hyn yn broblem wrth i’r tymor fynd yn ei arddangos yn y sioeau; a Charlotte sy’n daten ar (ii) fel planhigion – rhaid hau hadau’r planhigion flaen. Byddai rhew caled wedi lladd y rhain ymaith gyfer salad. adeg Nadolig neu ychydig yn gynt a’u trawsblannu yn ystod misoedd y gaeaf. Mae’r rhew hefyd yn rhoi Ar gyfer y prif gnwd sy’n aeddfedu tua phythefnos allan i’r ardd ddiwedd Mawrth i ddechrau mis Ebrill. mantais i’r ardd i gysgu yn iawn ac yn puro’r pridd. ar ôl yr ail gynnar, rwy’n plannu Picasso, Setanta, Dyna ddiwedd y planhigion am y tro ond yn Yn anfodus gwynt, glaw a llifogydd gafwyd eleni Cara a’r Sarpo Mira. Mae rhain i gyd yn datw anfodus nid diwedd y gwaith! Rhaid nawr mynd ati ac mae hyn wedi creu difrod i lawer ar hyd a lled y safonol. Nid yw Setanta a’r Sarpo Mira yn cael eu i docio eich rhosynnau. Fy nhasg nesaf yw tocio 300 wlad. hefeithio gan y ‘blight’ ac mae Picasso a’r Cara yn o rosynnau. Tociwch nhw tua 4 modfedd o waelod y Er dweud hyn oll, rhaid paratoi ar gyfer y tymor perthyn i’w gilydd a drwyddi draw dylech gael cnwd pridd. Torrwch ymaith hen goesau di-werth. Ymhen newydd. Y dasg gyntaf yw gwneud yn siŵr bod yr da o’r prif gnwd o datw i’w storio dros dymor y gaeaf. awr ar ôl tocio, cofiwch baentio pob cwt â phaent ardd yn rhydd o unrhyw fwng a gellir rheoli hwn Peidiwch anghofio yr hen fathau sydd wedi ennill gwrth-fwng sydd ar gael yn y canolfannau garddio. gyda fungiside cryf. Rwy’n defnyddio formalin sy’n poblogrwydd yn ystod yr Ail Ryfel Byd sef Home Hyn yn bwysig iawn rhag i’r fwng sy’n dod gyda’r afresymol o gryf ac yn cymysgu hwn i un rhan o Guard – taten wych ar gyfer sglodion; Kers Pink – gwynt wneud niwed i’ch rhosynnau. formalin i chwech o ddŵr. Gellir gwneud y dasg taten wen; Desiree – taten goch sy’n cropio’n drwm Digon am y tro – digon o waith i’w wneud – hon ar ddiwrnod cymylog yn y mannau lle cawsoch ond yn boblogaidd iawn yn yr oes yma. Felly mae daliwch ati a phob bendith. RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 7

Cronfa Gofa Meilyr Llwyd Llanafan Gohebydd: Alwena Richards, luniau’n dangos technegau Pan fu farw Meilyr, neu Mei fel Awel y Bryn (01974 261382) deintyddol cynnar, gan yr adwaenid ef gan bawb, yn esbonio’r cwbl mewn sydyn ac annisgwyl ar 21ain Medi Merched y Wawr fordd eglur ac agos atoch. 2019, fe fu’n sioc a siom aruthrol Cynhaliwyd ein Noson o Gawl Cafwyd ambell ebychiad o’r i’w deulu, ei gyd-weithwyr, ei a Chân blynyddol yn Neuadd gynulleidfa pan ddangoswyd gyfeillion a’i gydnabod mewn Lisburne ar nos Sadwrn, 29 lluniau o benglogau o’r hen cynifer o gylchoedd. Gwelwyd Chwefror. Roedd y neuadd oesoedd a sôn am yr hen colli ei bersonoliaeth hawddgar, wedi ei haddurno’n brydferth arfer o dynnu dannedd o gyrf hael a charedig a’i gymeriad llawen gyda Chennin Pedr a’r Ddraig y meirw er mwyn gwneud a direidus. Roedd Mei yn un yr Goch. dannedd gosod! Bu Sion yn oedd ei wybodaeth gyfredinol ac Estynnwyd croeso i bawb amyneddgar iawn wedyn arbenigol yn rhyfeddol iawn a’i gof gan Rachel Jenkins ac yna yn ateb llu o gwestiynau ar yn ddiarhebol. mwynhaodd pawb gawl a y pwnc ond hefyd yn rhoi Ym mhentref Llangwyryfon y tharten afal gyda hufen. Wedi i cyngor inni ar y fordd orau magwyd Meilyr, yn Nhŷ’r Ysgol i bawb orfen croesawyd y parti i gadw’n dannedd yn iach. ddechrau ac yna yn Ynyswen, ond amrywiol, rhwng y sefydliadau a ddaeth i’n diddori, sef grŵp Parhaodd y drafodaeth frwd er Rhagfyr 2008 roedd wedi byw yn canlynol: ‘Harmoni’ – pedair o ferched dros baned a darn o’r gacen un o dai Mencap ym Mhenparcau Llyfrgell Genedlaethol Cymru, dawnus gyda’u cyfeilydd. hyfryd a wnaethpwyd gan lle cafodd ofal arbennig iawn gan Mencap Cymru, Clwb Gateway Cafwyd eitemau o safon uchel Nia, ein Llywydd, ar ein cyfer. dîm o ofalwyr yno. Ac er Medi 1995 Aberystwyth, Clwb Peldroed gan y merched a barn pawb Gobeithio bod pawb wedi roedd wedi bod yn aelod o staf Aberystwyth (sgwad anabl), Cronfa oedd iddynt gael noson wrth brwsio’u dannedd yn drylwyr Llyfrgell Genedlaethol Cymru lle’r Goleudy Josh, Clwb Saethyddiaeth eu bodd. Diolch i bawb a cyn mynd i’r gwely! oedd wrth ei fodd yn ei waith ac yng Aberystwyth, Clwb Nofio Cynhwysol ddaeth i’n cefnogi eleni eto. nghwmni ei gyd-weithwyr. Aberystwyth, ac Ysgol Gynradd Er gwaetha’r glaw trwm Y Neuadd Ar adeg ei farwolaeth agorwyd Llangwyryfon. a’r gwynt yn hyrddio, daeth Cafwyd noson o chwerthin Cronfa Gofa i Meilyr a fyddai Mae teulu agos Mei yn dymuno criw da o’r aelodau i gyfarfod iach yn y neuadd ar nos ymhen amser i gael ei dosbarthu datgan eu gwerthfawrogiad o’r y gangen ar nos Lun, 9 Iau, 12 Mawrth pan ddaeth i sefydliadau ac elusennau holl arwyddion o gydymdeimlad Mawrth. Cafwyd adroddiad ar aelodau Clybiau Ffermwyr oedd yn agos at ei galon. Erbyn a charedigrwydd a gawsant, trwy y Noson Gawl lwyddiannus Ifanc Trisant a Llangwyryfon dyddiad ei ben-blwydd yn niwedd wahanol gyfryngau, ar adeg eu a gynhaliwyd yn Neuadd atom i berformio dramâu Chwefror eleni roedd cyfanswm profedigaeth lem ac yn dymuno Lisburne, nos Sadwrn, 29 buont yn cystadlu arnynt y Gronfa Gofa wedi cyrraedd diolch o waelod calon i bawb a Chwefror, er mwyn dathlu mewn cystadleuaeth yn y swm anrhyfeddus o £4,250 a gyfrannodd mor hael tuag at Gronfa diwrnod ein Nawddsant, a Felinfach rai wythnosau yn ôl. dosbarthwyd y cyfan, mewn symiau Gofa Meilyr. nodwyd gyda balchder inni Pleser oedd gweld y bobl wneud ychydig o elw y tro ifanc hyn yn performio a hwn. diolch iddynt am roi o’u Croesawyd wedyn ein gŵr hamser a rhoddi noson o gwadd, sef Sion Grifths, adloniant llwyr i ni. Croesawyd neu ‘Sion y deintydd’ fel y pawb gan Eirian Lloyd a GWASANAETH mae pawb yn ei adnabod. throsglwyddodd yr awenau GARDDIO MYNACH Mae Sion yn gyfarwydd iawn wedyn i Milwyn Davies a Torri Porfa, Sietynau, Tirlinio, i bawb yn y gymdogaeth, thalwyd y diolchiadau gan Chwynu a Dal Gwaddod ac yn gefnogwr brwd i Doris Evans. Ar ddiwedd y fywyd Cymraeg yr ardal. noson croesawyd Sian Evans Gwasanaeth cyfeillgar a phrisiau rhesymol Cawsom sgwrs hynod adref o Seland Newydd wedi Ffoniwch Meirion: 07792457816 / 01974 261758 ddiddorol ganddo ar hanes iddi dreulio chwe mis yn y e-bost: [email protected] deintyddiaeth, gyda llu o wlad honno.

Siop Blodau’r Bedol Florist ENILLYDD MEDAL AUR SIOE CHELSEA YN 2016 Hen Efail, 1a Moelifor Terrace Llanrhystud, Aberystwyth SY23 5AB [email protected] 07763 282548 ~ 01974 202233 • Arddangoswr NAFAS cymwysedig • Trefnydd blodau arbenigol ar gyfer priodasau ARWERTHWYR . PRISWYR • Pob Achlysur Arbennig • Angladdau ASIANTWYR TAI • Gweithdai Trefnu Blodau • Cynigir Gwasanaeth Personol i ateb eich 16 Ffordd y Môr, Aberystwyth holl ofynion Rhif Ffôn 01970 626160 • Gellir trefnu ymweliadau yn y cartref yn ystod profedigaeth i drafod blodeugedau e-bost [email protected] 8 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Cwmystwyth Cyngor Ysgoldy Goch Covid-19 sydd ym Mhrydain ar hyn o bryd. Mae Bu cymdogion a frindiau yn mwynhau noson Cawl hyn yn cynnwys Cyngerdd yr Hafod 2020, oedd i’w Cymuned yn Ysgoldy Goch nos Wener 28 Chwefror i ddathlu chynnal yn yr Eglwys ar 10 Mai. Dydd Gŵyl Dewi. Diolch i Helen Lewis, Dolchgenog am baratoi’r cawl blasus, ac i bawb am eu cymorth ar y noson yn paratoi a gweini te a cage bach. Cyfarfu’r Cyngor nos Iau 20 Diolch hefyd i bawb a fu yno ar y noson. Chwefror yn Neuadd Bentref Capel Bangor gyda’r cadeirydd Cinio Dydd Gŵyl Ddewi Richard Edwards yn y gadair. Cynhaliwyd Cinio Gŵyl Ddewi Cymdeithas Roedd yna ymddiheiriadau Cwmystwyth a’r Cyfniau ar ddydd Sul 8 Mawrth oddi wrth un cynghorydd. yn nhafarn yr Halfway yn Pisgah. Cafodd dros Derbyniwyd cofnodion 30 ohonom wledd, nid yn unig o fwyd, ond o cyfarfod mis Ionawr fel rhai gerddoriaeth hefyd. Cawsom adloniant hyfryd gan cywir. Adroddodd y clerc ei Guto Lewis yn canu dwy gân Gymraeg ac un gân o’r bod wedi derbyn llythyrau Eidal i gyfeiliant ardderchog gan ei ewyrth. o ddiolch am y rhoddion ariannol. Atgofion Bore Oes: Prosiect ‘Cofio’r Cwm’ Roedd Cathryn Morgan, Ar nos Iau 27 Chwefror daeth gynulleidfa o hanner Swyddog Datblygu Chwarae cant o bobl yr ardal i Ysgoldy Goch i wrando ar dri i Sir Ceredigion wedi ei o ‘blant y Cwm’ yn siarad am eu hatgofion o fywyd gwahodd i’r cyfarfod i rhoi yng Nghwmystwyth yn y gorfennol. Cawsom cyngor ynglŷn â datblygu Parc wledd o atgofion ar ystod eang iawn o bynciau Chwarae. Cafwyd trafodaeth gan Edgar Morgan, Brenda Evans a Brython Davies ddiddorol a phenderfynwyd wrth iddynt gael eu holi gan Aled Evans, Cadeirydd mai y cam nesaf oedd cynnal Cymdeithas Cwmystwyth a’r Cyfniau. Cynhaliwyd y ymgynghoriad gyda rhieni a noson fel rhan o brosiect ‘Cofio’r Cwm’ dan nawdd phlant. Awgrymwyd dyddiad y Gymdeithas, Eglwys Yr Hafod, Capel Siloam a 17 Ebrill; bydd mwy o fanylion Chofnodion Cwmystwyth. Cafodd y gynulleidfa i ddilyn. gyfle, hefyd, i edrych ar arddangosfa o luniau o’r Roedd tri cais cynllunio Cwm a rhai o’i gymeriadau ynghyd â rhai eitemau wedi dod at sylw y Cyngor sef, hanesyddol eraill. Mae’r brosiect yn arbennig o A200047 Ty Fosi, Pantycrug; ddiolchgar i Dafydd Morris-Jones am ddarpariaeth A200089 Pengeulan, cyfieithu ar y pryd o safon uchel iawn, i Keith Hicks Cwmrheidol a A200062 Bwlch ac Alun Jenkins am recordio’r noson gyfan ac i griw Nant yr Arian. Ysgoldy Goch am ddarparu paned ar ôl y sgwrs. Derbyniwyd gwahoddiad oddiwrth Pentir Pumlumon i’r Dalier Sylw digwyddiad yn Nant yr Arian Bydd rhaid gohirio cyfarfod olaf rhaglen Cymdeithas ar 27 Chwefror. Noder fod Cwmystwyth a’r Cyfniau, sef ‘Ein Treftadaeth’ oedd un sedd wag ar y Cyngor; wedi ei drefnu ar gyfer nos Iau 26 Mawrth. Gobeithir os oes rhywun a diddordeb ail-drefnu’r noson rywbryd yn ystod yr hydref. cysylltwch â’r clerc neu un o’r Hefyd yn anfodus ni fydd unrhyw ddigwyddiad yn Cynghorwyr am fanylion. cael ei gynnal yn Ysgoldy Goch, yr Eglwys na’r Capel yn y dyfodol agos oherwydd sefyllfa’r coronafeirws Cofio’r Cwm P.T PRESERVATION Ltd Arbenigwr trin tamprwydd mewn welydd, pryfed mewn pren, pydredd pren a gosod clymau wal mewn welydd dwbl. GWASANAETH CYMRAEG | CWMNI LLEOL PETER TANDY 01974 272 310 | 07866 078 221

DEIAN REES KANGALOOS JONATHAN Gwasanaeth Hurio LEWIS Peintiwr ac Addurnwr Glannant, Stryd y Capel Toiledau Symudol a Saer Coed / Adeiladydd Gwacáu ‘Septic Tanc’ 01970 880652 Tregaron SY25 6HA 07773 442 260 01974 298 615 Cysylltwch â Iwan ar 01974831266 neu Bronllys, Capel Bangor 07900 174 699 Aberystwyth (tecst yn unig) 07855364947 RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 9

Trefenter

Wel, mae’n amser pryderus iawn i bawb dros Noson Lawen y wlad ac yn wir dros y byd ar hyn o bryd. Roedd yn braf gweld Hedd Jenkins, Tŷ Mae gweithgareddau wedi cael eu canslo Uchaf ar lwyfan y Noson Lawen yn canu a’r rhan fwyaf o bobol yn ein cymunedau gyda chôr Ysgol Henry Richard, Tregaron. yn gorfod hunan ynysu. Dyma adeg mae gwir ystyr cymuned o dan brawf. Mae llawer Pen blwyddi Arbennig o bobl ifanc yn fodlon helpu’r rhai sy’n Dymuniadau Gorau i Ann Jones, ynysu oherwydd gwahanol amgylchiadau a Tynddraenen ar ddathlu ei 70 mlwydd oed diolch i’r rhai hynny sy’n barod i wneud hyn. ar 18 Mawrth ac i Mansel Evans, Penbanc Cymerwch ofal, daw eto haul ar fryn. yn 60 ar 30 Mawrth. Pob hwyl ac iechyd i chi eich dau. Cydymdeimlad Cydymdeimlwn gyda Ken, Edwina ac Elin Cymdeithas Cyfeillion Cofadail Jones, Penbryn Mawr ar golli chwaer i Ken Aeth y Gymdeithas eleni, yn ôl yn ein yn frawychus o sydyn sef Kathleen Meredith, traddodiad bellach i ddathlu Dydd Gwyl Pontrhydyfendigaid. Cydymdeimlwn hefyd Dewi yn Fferm Ffantasi. Mwynhawyd gyda John a Lynda Newman, Carreg y Ddoll cawl bendigedig a chafwyd pwdin blasus ar farwolaeth mam John. Rydym yn meddwl i ddilyn. Geraint ddiolchodd i Lloyd a amdanoch i gyd yn eich galar a’ch colled. Diana am noson hyfryd ac hefyd i bawb a ddaeth ac a enillodd y gwobrau raf. Llwyddiant Cydymdeimlwyd â Ken, Edwina ac Elin Llongyfarchiadau mawr i Llŷr Davies, ar golli chwaer i Ken yn ddiweddar. Golygfa ar ennill tystysgrif Gwobr y Edrychwn ymlaen at ein cyfarfod nesa, Flwyddyn am Amaeth yn noson wobrwyo pryd bynnag fydd hynny. Ysgol Penweddig yn ddiweddar. Da iawn ti. Llongyfarchiadau Llongyfarchiadau i Elin Calan Jones, Llongyfarchiadau i Nerys Evans, Penbryn Mawr ar gael yr ail am Actores Maesnewydd ar gymhwyso’n ddiweddar Orau o dan 26 yng nghystadleuaeth Y i fod yn nyrs ddeintyddol. Dwy flynedd Llongyfarchiadau i Nerys Evans, Maesnewydd ar Ddrama CFfI, Ceredigion. Llongyfarchiadau o hyforddiant ac ymdrech wedi talu’r gymhwyso’n ddiweddar i fod yn nyrs ddeintyddol. Dwy mawr i’r Clwb am ddod yn ail hefyd. fordd. flynedd o hyforddiant ac ymdrech wedi talu’r fordd.

• Cawodydd mynediad rhwydd - stafelloedd gwlyb • Adnewyddu Gosod a chynnal systemau trydanol stafelloedd ymolchi • Gosod larymau tân a’u cynnal • Gwresogi olew a • Goleuadau argyfwng Adeiladwr Cyffredin gwaith plymio • PAT (prof offer cludadwy) • Adnewyddu eiddo • Prof ac arolygu rheolaidd • Gwaith gosod teils • Gosod a chynnal systemau teledu cylch cyfyng (CCTV) • Gosod lloriau • Systemau dŵr a gwresogi diogelwch • Gosod ceblau rhwydweithiau cyfrifadurol a’u hardystio Ffôn: 01970 630202 Ffôn: 01970 626609 E-bost: [email protected] E-bost: [email protected] Ffôn: 01970 615400 E-bost: sales@afanbility. Ystafell arddangos ar agor yn: Uned 25 Ystad Ddiwydiannol Glanyrafon Cefnogi bywyd annibynnol Llanbadarn Fawr ar draws Canolbarth Cymru Aberystwyth SY23 3JQ (Ar bwys Canolfan ailgylchu gwastraff cartref) & Oriau agor: HAMDDENA AWYR AGORED Dydd Llun - Dydd Iau: 10-7 Dydd Gwener - Dydd Sadwrn: 10-5 Dydd Sul: 10-4 10 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llanddeiniol

Firws Corona Dyma air rydym wedi clywed tipyn amdano yn ystod yr wythnosau diwethaf ac mae’n edrych yn debyg bydd yn efeithio ein bywydau am dipyn yn rhagor. Edrychwn ar ôl eich hunain yn y cyfnod ansicr yma a cofiwch ein bod yn gymuned. Gallwn helpu ein gilydd a chefnogi fel bod angen. Mi fydd siarad ag eraill ar y fôn yn bwysig wrth i ni hunan-ynysu. Mae grŵp cymorth wedi ei sefydlu yn ardal Llanrhystud a Llanddeiniol ac mae’n siwr eich bod wedi derbyn taflen wybodaeth drwy’r blwch post. Defnyddiwch y gwasanaeth i sicrhau bod gyda chi yr oll sydd Bryan a Lisa o flaen y gynuilleidfa yn y Gymanfa Ganu. angen arnoch. Os ydych eisiau unrhyw beth yn ystod yr wythnosau nesaf neu eisiau sgwrs Daniel Smith (organydd), Vernon Maher Bryan yr Organ yn 70 ar y fôn, peidiwch ag oedi i gysylltu â mi. (unawdydd), Ella Jones (unawdydd), aelodau Cynhaliwyd parti penblwydd Bryan yr Organ yn Enfys 01974 202287. CFfI Llanddeiniol a Chôr Cymysg CFfI Felinfach. Eglwys St Deiniol ar brynhawn Sul 8 Mawrth. Cafodd y noson ei arwain yn frwd ac yn fedrus Nid parti arferol oedd hwn ond cymanfa ganu Eglwys Sant Deiniol gan Lisa Jones, merch Bryan. I ddilyn roedd te ardderchog. Braf iawn oedd gweld yr Eglwys Mae Eglwys Llanddeiniol yn ddiolchgar fawr i bendigedig a chacen pen blwydd enfawr yn yr yn llawn a’r lle yn morio canu. Bu’n brynhawn Bryan yr Organ am ddewis i gynnal Cymanfa Hen Ysgoldy. byrlymus o ganu cynulleidfaol a chyflwynwyd Ganu yn yr eglwys i ddathlu ei ben blwydd yn Dywedodd Bryan er ei fod wedi symud o’r eitemau gan CFfI Llanddeiniol, CFfI Felinfach, saith deg oed ar nos Sul 8 Mawrth. Roedd yr pentref ers rai blynyddoedd, y byddai Eglwys Vernon Maher a Ella Jones. Arweiniodd Lisa, eglwys yn orlawn a chododd y noson yn agos Llanddeiniol wastad yn bencadlys ysbrydol merch Bryan, yn hwylus iawn a cyflwynwyd yr at £800, gyda’r holl elw yn mynd at yr Eglwys. iddo. Diolch yn fawr iti Bryan gan holl aelodau eitemau gan y Parch Julian Smith. Mwynhaodd Cafwyd ein diddanu’n hudolus gan artistiaid Eglwys Llanddeiniol. Bryan ganu ei hof emynau yn ogystal â’i chwarae gan fod Daniel Smith wedi ei gynorthwyo gyda’r cyfeilio. Penblwydd Hapus Bryan.

Ysgol Sul Cyhaliwyd Ysgol Sul arbennig ar ddydd Gŵyl Dewi eleni. Cafodd y plant gyfle i greu draig allan o glai a chreu dafodil hardd i fynd adre gyda nhw. Buo ni hefyd yn coginio pice ar y maen ac yn clywed am hanes Dewi Sant. Gwahoddwyd y rhieni i ymuno â ni ar ddiwedd y sesiwn am de prynhawn Cymreig gyda phice ar y maen, cacennau bach dafodil a bara brith. Ar ddydd Sul 15 cafwyd sesiwn ysgol Sul a buom yn sôn am stori Esther. Buom yn chwarae gemau i’n helpu i ddysgu mwy am gymeriadau’r stori ac yn creu coron hardd i Esther. Gobeithio Criw yr Ysgol Sul yn ei coronau hardd. cawn ni ddod nôl ynghyd yn fuan.

Dyma’r hyn oedd gan Elin mi fydd artist lleol yn gweithio Cofiwch Dryweryn Jones AC i’w rannu gyda ni. gyda phlant Ysgol Myfennydd ‘Yn naturiol, mae gan nifer i beintio’r Wal eto i’r cynllun Yn ddyddiol dwi’n gyrru heibio Ceredigion alwodd bawb ynghyd o bobl trwy Gymru a thu hwnt eiconig. Yn y pen draw, y bwriad i wal Cofiwch Dryweryn ac yn i roi cyfle i gynrychiolwyr yr ardal diddordeb mawr yn y gofeb yw y bydd bwrdd dehongli ystyried sut mae wedi newid yn i glywed mwy am yr hyn sydd ar i Dryweryn. Yn y cyfarfod, yn cael ei godi i adrodd stori ystod y blynyddoedd diwethaf. droed. Mae’r perchennog newydd cytunwyd y bydd yna waith yn Tryweryn a’r Wal.’ Teimla yn llai trawiadol nac y wedi gofyn i Nathan Goss o cychwyn cyn hir i ddiogelu a Edrychwn ymlaen i weld y bu oherwydd iddo golli uchder , i reoli’r cynllun cadwraeth dehongli’r Wal, i glirio rhywfaint gwaith yn dechrau a’r wal yn yn ystod yr achos o fandaliaeth i ddiogelu’r wal. Mae Nathan wedi o’r safle o gwmpas, gan gynnwys ail godi eto yn gofeb drawiadol llynedd. Peth braf iawn oedd gweithio yn y maes cadwraeth rhai o’r coed a’u gwreiddiau lle gyda’i neges bwysig. Diolch i clywed ei fod wedi brynu i’w adeiladau ers blynyddoedd, mae’r rheiny yn tanseilio’r Wal. Dilys Davies am sicrhau fod y ddiogelu i’r dyfodol gan Dilys gan gynnwys gweithio i’r Bydd y Wal yn cael ei chodi yn gwaith am gael ei gwblhau drwy Davies. Mynychais gyfarfod yn Ymddiriedolaeth Genedlaethol agosach i’w maint gwreiddiol pan ei nawdd hael ac i , am ddiweddar a drefnwyd i drafod ar . Y cynllun yw y’i pheintiwyd yn wreiddiol yn y gydlynu’r cyfarfod. Sicrhawn ein cynlluniau cyfrous i adnewyddu i ail-adeiladu’r wal, ei chryfhau, 1960au, gan ddefnyddio’r cerrig bod yn eich cadw i fyny gyda’r a gwarchod y wal eiconig. ei pheintio a datblygu syniadau i sydd wedi cwympo ac sydd ar datblygiadau diweddar yn Y Elin Jones, Aelod Cynulliad ddehongli’r hanes ar y safle. lawr. Yn dilyn y gwaith cadwraeth, DDOLEN. RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 11

Aros i feddwl gan Beti Grifths O’r gegin gan Mair Jones, Trem y Môr Hwyrddydd o Ebrill ydoedd gan fod llosg eira yn poeni rhai ohonom. Ebrill a’i awel fwyn, Byddem yn teimlo lawer yn well wedyn ac yn Ac ar y fordd y defaid barod i barhau ar ein taith. Caws Macaroni wedi’i bobi Ai heibio gyda’u hŵyn: Bu Isaac, fy mrawd yn gysylltiedig â theulu’r ½ pwys o facaroni Y defaid a’u hŵyn ai heibio Garth am bron drigain mlynedd a dylasai fod 2 owns o fenyn I fyny am ‘Fwlch y Llyw’ wedi ymddeol ond nid oedd y gair ‘ymddeol’ 1 winwnsyn Hwyrddydd o Ebrill ydoedd hwnnw yn ei eirfa. Roedd ganddo barch mawr 1 owns o flawd plaen Meddyliais am Oen Duw. tuag atynt fel teulu a hwythau yn ei barchu 1 peint o laeth yntau. Halen a phupur Bob tro y clywaf y gerdd yma yn cael ei chanu Clywn lawer o bobl yn dweud y dyddiau 1 cenhinen neu ei llefaru, llifa’r atgofion yn ôl o’r cyfnod hyn fod pethau ‘wedi altro’, digon teg, ond 1 llwy de o fwstard pan oeddem yn blant yn Rhiwfallen gynt yn diolchwn, er hynny fod llawer o bethau wedi 4 owns o gaws wedi’i gratio cerdded y defaid draw i ‘Bwll yr Olchfa’ ar newid er gwell. Bu fy nhad yn was farm am waelod caeau Garth Fawr i gael eu golchi ac nifer o flynyddoedd a chofiaf ef yn dweud nad Ar y top: yna yn ddiweddarach cael eu dipio ar y ferm. oedd ef a’r gweision eraill yn cael rhannu yr 2 owns o friwsion bara Y dyddiau hyn, pan fyddaf yn teithio lawr i un bwrdd â’r Meistr a’r Meibion mewn ambell 2 owns o gaws gyfeiriad croesfordd Rhydyrefail ac edrych i ferm. Byddent hwy yn cael cig moch ac wy i Ychydig o berlysiau cymysg draw at gaeau’r Garth gwelaf y defaid yn pori frecwast ond bara sych fyddai’r gweision yn ei ar y bronnydd a daw’r cyfan i brocio’r cof. gael. ‘Wft iddynt’, ddweda i, roedd fy nhad yn Dysgl Gŵyr y cyfarwydd nad oedd Rhiwfallen haeddu gwell! OND NID FELLY OEDD HI YN yn ‘ranch’ o le ond roedd yn angenrheidiol i YNG NGARTH FAWR. Gwres y fwrn: 190ºC / Nwy 5 olchi a dipio’r defaid fel oedd raid i’r fermydd Bu Roland ac Isaac fel dau frawd gydol mwyaf. Wrth gwrs, fy mrawd Isaac oedd y y blynyddoedd a bu Phillip yn frind triw, Berwch y macaroni fel mae’n dweud. forman gan ei fod yn mynd yn gyson i helpu fyddlon a chefnogol hyd y diwedd. Hidlwch a’i adael neilltu. yn y Garth ar ddydd Sadwrn ers yn reit ifanc. Cofiwn am y rhaglen deledu ‘Y Porthmon’ Toddwch y menyn mewn sosban gan a gafodd ei lleoli yng ‘Ngarth Fawr’ pryd y ychwanegu’r winwnsyn wedi’i dorri’n Mae’r bardd Ceiriog wedi ein hatgofa o hyn: gwelsom Roland yn marchogaeth ei ferlen fân. Yna ychwanegu’r blawd a’r llaeth ‘Mae cenhedlaeth wedi mynd fach ‘Daisy’ lawr caeau ‘Llechwedd’ – y a’i fud ferwi nes bydd wedi tewhau. A chenhedlaeth wedi dod.’ gwir borthmon mewn cytgord perfaith â’i Ychwanegwch y cennin, mwstard, halen, anifeiliaid. pupur a’r caws. Phillip sydd wrth y llyw yn y Garth heddiw Bu Roland fyw bywyd llawn ac roedd yn Rhowch mewn dysgl gyda’r briwsion ond daeth atgofion fyrdd i lenwi’r cof wrth un o’r aelodau hynaf pan ddechreuais yng bara gan wasgaru’r caws ar y top. Pobwch farwelio â’i dad, yr annwyl Roland George a fu Nghlwb Ffermwyr Ifainc . Yr adeg am 30-40 munud. farw ar 15 Chwefror eleni. Roedd yn fab i Rees honno roedd rhaid cynnau tân yn y Festri ac Elizabeth George ac yn ŵyr i’r porthmon a gwnaeth y gwaith hynny’n llwyddiannus. adnabyddus, John George ac mae llawer o’i Gobeithio bod aelodau’r Clwb heddiw yn ddisgynyddion ef yn parhau i fyw yn yr ardal ac gwerthfawrogi’r ymdrech a’r dyfalbarhad a yn cyfrannu’n sylweddol i fywyd amaethyddol a wnaed i gadw’r fam ynghyn yn y cyfnod diwylliannol ein cymunedau. cynnar. Cofiaf yn dda am rieni Roland, roedd Bydd yn chwith heb Roland ond diolchwn yna ryw urddas naturiol yn perthyn iddynt. am gael ei adnabod. Roedd y dyrfa enfawr a Byddem fel plant yn gwneud ymdrech i ddaeth i’w angladd yn adlewyrchu’r faith ein gyrraedd Garth Fawr ar doriad gwawr ar fore bod yn farwelio â pherson go arbennig. Dydd Calan i hela calennig a chael croeso arbennig gan Mrs George. Byddem yn tynnu ‘Un addfwyn a bonheddig’. ein ’sgidiau a’n ’sanau o flaen tanllwyth o dân Cofa da amdano!

Trisant

Cipio Cadair Gŵyl Ddewi yn ennill ei gadair eisteddfodol Diddorol nodi i fam Aled, Eisteddfod Swyddfynnon gyntaf am gyfansoddi soned sef y diweddar Gloria Williams Aled Evans o Drisant oedd y yn Eisteddfod Gadeiriol Evans hefyd ennill y gadair bardd cadeiriol yn Eisteddfod Llanfihangel ar Arth ddwy am gyfansoddi emyn yn yr un GOLCHDY Swyddfynnon eleni. Ym flynedd yn ôl. Cyfarchwyd y eisteddfod ym 1977. Mae copi marn y beirniad y Prifardd bardd buddugol gan Megan o’r emyn fuddugol ynghyd â LLANBADARN Dafydd J Pritchard, ymgais Richards, Aberaeron (Bardd chopiau o’r penillion cyfarch Aled oedd y gorau allan o buddugol 2019) a’r Parch Aled ym meddiant Aled o hyd. LAUNDERETTE un ar bymtheg o gynigion Lewis, . Canwyd Y diweddar Archdderwydd CYTUNDEB GOLCHI . CONTRACT WASHING am gyfansoddi emyn ar y Ffanfêr ar y corn gan Efan Elerydd (Parch W J Grufydd) GWASANAETH GOLCHI . SERVICE WASHING gyfer ‘Priodas’. Dyma’r tro Williams, Lledrod a chanwyd a Iorwerth Davies Ysbyty DUFET MAWR . KING SIZE DUVETS CITS CHWARAEON . SPORTS KITS cyntaf iddo ymgeisio am cân y cadeirio gan Guto Ystwyth oedd yn cyfarch y FFON:- 01970612459 gadair Swyddfynnon er iddo Lewis, Llanon. bardd ar y noson honno. JEAN JAMES 12 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llanfarian

Cydymdeimlad Anfonwn ein cofion at Brinley a Valmair Davies, Fronhaul ac Annette Davies, Llwyn Onn, Lon Tyllwyd ym marwolaeth mab a brawd sef Geraint Wyn Davies, Rhoshendre, Aberystwyth ddiwedd Chwefror yn 54 oed. Yn ifanc iawn cymhwysodd Wyn yn beiriannydd technegol llwyddiannus yn Aberystwyth a thu hwnt gan sefydlu cwmni ‘Sain’ a galw mawr am ei wasanaeth sef ‘Crisp and Clear’. Bu’n gefnogol iawn i weithgarwch Y Ford Gron yn Aberystwyth ac yn allweddol-gyfrifol am yr arddangosfeyddd Tân Gwyllt arbennig yno bob Tachwedd. Talwyd teyrnged haeddiannol iddo yn y gwasanaeth yn Chelsey a Peter, capteiniaid Rheidol, yn derbyn Yr Amlosgfa ar ddydd Mercher, 4 Mawrth gan y llechen i’r tim Geraint Hughes. Anfonwn ein cofion hefyd at y plant sef Craig, Lisa a Scott. Ergyd drom iawn arall i’r teulu ac yn arbennig i’r plant fu marw cyn-wraig Wyn sef Sue ychydig ddyddiau wedi’r gwasanaeth angladdol. Roedd Sue yn gwella’n foddhaol wedi llawdriniaeth yn Ysbyty Treforys ond bu farw yn reit ddisymwth. Rydym wir yn meddwl amdanoch yn y cyfnod anodd hwn.

Eisteddfod yr Ysgol Bu’n ddechrau hynod o brysur i gychwyn yr hanner tymor wrth i’r staf a’r disgyblion baratoi ar gyfer eisteddfod yr ysgol, a Ymunodd Dewi Sant â ni yn yr Eisteddfod eleni! gynhaliwyd yr Neuadd y Pentref ar 3 Mawrth. (Mary o Eglwys Llanychaearn.) Braf iawn oedd gweld cymaint o rieni a chymdogion yn ymuno â ni ac yn cefnogi’r Eisteddfod. Unwaith eto, bu’r cystadlu’n Miss Ruth Davies am eu cyfraniad gwerthfawr frwd gyda’r disgyblion i gyd yn performio’n fel beirniaid yn ystod y dydd. Braf iawn oedd unigol yn y cystadlaethau llefaru ac unawd Miss Hughes yn perswadio Hope i ganu. cael eu cwmni a’u profiad er mwyn gwneud ac fel grŵp yn y côr. Yn ogystal, performiodd i’r diwrnod redeg yn hwylus dros ben. Heb disgyblion CA2 mewn parti adrodd, parti gyn cyrraedd penderfyniad gydag ambell y beirniaid, ni fyddai Eisteddfod yn bosib, rîcorders a rhai yn chwarae darnau oferynnol gystadleuaeth! felly diolch yn fawr i’r ddwy ohonoch. Diolch yn unigol. Bu’r ddau dîm yn ymladd i gyrraedd y brig, hefyd i’r staf a’r rhieni am eu hamynedd ac Yn ogystal â’r gwaith llwyfan, cafodd y gyda pob disgybl o Derbyn i Flwyddyn 6 yn ymroddiad wrth baratoi’r plant a’u helpu i disgyblion gyfle i gwblhau amrywiaeth o cyfrannu at y pwyntiau, ond eleni, Rheidol ddysgu’r darnau eto eleni. weithgareddau gwaith cartref gan gynnwys oedd yn fuddugol. Da iawn nhw! Enillydd y barddoniaeth Gymraeg (cystadleuaeth y Gadair eleni, ac yn cael tipyn o sioc wrth gael ei Diwrnod y Llyfr Gadair), stori Saesneg (cystadleuaeth y Fedal), harwain at y gadair oedd ‘Pwdin Piggi’ sef Gina Bu’n ddiwrnod diddorol a lliwgar yn Ysgol llawysgrifen, Celf a Dylunio a Thechnoleg. Davies. Llongyfarchiadau mawr iddi am ei darn Llanfarian ar Ddydd Iau 5 Mawrth gyda’r Diolch o galon i Mrs Beti Grifths am ei gwaith hyfryd o farddoniaeth. Enillydd y fedal am y holl disgyblion yn cyrraedd wedi gwisgo fel diwyd wrth feirniadu’r holl waith ysgrifenedig stori Saesneg orau oedd Davy MacDonald gyda cymeriad o lyfr. Cawsant amser wrth eu bodd a Ms Alwenna Pugh wrth feirniadu’r gwaith stori oedd yn sefyll allan. Da iawn ti Davy. yn gwneud amrywiaeth eang o weithgareddau Celf. Dwi’n siwr i’r ddwy cael tipyn o dasg Carwn ddiolch o galon i Miss Beti Grifths a yn seiliedig ar lyfrau a darllen.

Rhai o enillwyr y cystadlaethau celf yn derbyn eu tystysgrifau. Y parti adrodd ar lwyfan yr Urdd yn y Neuadd Fawr. RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 13

CORNEL Y BEIRDD

Eisteddfod yr Urdd Cwmystwyth, bro’r llenorion Brawddeg ar y gair ‘TALIESIN’: Aeth pedair o ferched i gystadlu yn y llefaru Bro’r mwyn a bro’r llygoerion 1af. Tyrd acw Lyn i esbonio ‘sex’ i Nain! (Dewi unigol yn Eisteddfod yr Urdd yn ddiweddar. Ni A bro Merêd y dawnus ŵr Llŷr, Caernarfon) chawsant lwyfan y tro hyn, ond bu’n brofiad A’r canwr gwerin fyddlon. 2ail. Tactegau anfoesol lwyddodd i ethol gwych i’r pedair. Da iawn chi Gina, Chelsey, sawl ioncyn newydd. (Alun Jenkins) Nancy ac Ella am rhoi tro iddi. Yn ogystal, aeth Wel dyma gyfransoddiadau Cwrdd Bach grŵp o ferched i gystadlu yn y parti llefaru. Da Cwmystwyth sydd yn para yn llewyrchus Gorfen Limrig: iawn ferched am fod mor barod i weithio’n o hyd. Dyma Soned fuddugol Aled Evans a Cyn Dolig fe gafwyd etholiad, galed a rhoi eich amser i’r ymarferion. llongyfarchiadau iddo am gerdd mor hyfryd, A rhai gafodd sioc o’r canlyniad. Llongyfarchiadau iddo hefyd am ennill y Tawelodd y trydar, Bags2School gadair yn steddfod Swyddfynnon eleni ar A sawl un mewn galar: Casglodd yr ysgol tua 90 bag o hen ddillad i’w gyfansoddi Emyn ar gyfer Priodas. Pob hwyl hailgylchu yn ddiweddar ar gyfer Bags2school. eto i’r dyfodol. Bydd rhagor o gynnyrch 1af. Rhoed goriad rhif deg i ben dafad! Edrychwn ymlaen i gael gweld faint o arian Cwrdd Bach Tabor yn ymddangos y tro (Meiriona Jones) bydd hwn yn cyfrannu at gofrau’r CRHA. nesaf. 2il. Beth oedd ’mlân, does gen i ddim syniad. Gweithdy Gwyddoniaeth Soned fuddugol: (Alun Jenkins) Bu holl ddisgyblion CA2 yn y Brifysgol System ddŵr gynhyrchu trydan, Tyllwyd er mwyn cymryd rhan yn y gweithdy Wrth dreiglo’n araf drwy y fawnen ddu 3ydd. O golli eu Marc mewn amrantiad. gwyddoniaeth yn ddiweddar. Cawsant amser Mae gwyrth y creu yn nafnau hen dy rin (John Williams) gwych yn profi amrywiaeth o weithgareddau Ac wrth it gychwyn ar dy daith i’r li, gwyddonol ac yn cael cydio mewn gecko Addewid geir am ddiod pêr fel gwin. Cofiwch anfon eich cynhyrchion at Mary (uchafbwynt sawl un ohonynt!). Byrlmus ewyn lifa lawr i’r nant, Morgan, Tynewydd, Llanrhystud. Gan droelli’n chwim ar draws y creigiau llym. Llysgenhadon Efydd Wrth gludo’r graean mân i lawr i’r pant, Cafodd Trystan a Sophie Rose gyfle i fynychu Forwynig fach ni wyddost faint dy rym. hyforddiant pellach y llysgenhadon Efydd yn Cei yrru’r twrbin ar dy fordd i’r môr Ysgol Plascrug yn ddiweddar. Diolch i Stefano Wrth ollwng holl gynddaredd gwyllt dy ru. Antoniazzi am drefnu. Roedd y ddau wrth eu Mae gallu anghymharol yn dy stôr boddau! A thithau Nant Tyllwyd sy’n bŵer cry’, Dy egni’n taro’r llafnau a’u chwildroi Diolch! A’th drydan adnewyddol ni chaif foi. Carwn diolch o galon i Karen a Mary o Eglwys Aled Evans Llanychaearn am eu hymroddiad i’r ysgol. Maent yn ymweld yn reolaidd ac yn dod â dathliadau megis hanes Dewi Sant, Santes Dwynwen a Sant Padrig yn fyw i’r plant (ymwelodd Dewi Sant â ni yn yr Eisteddfod eleni diolch i Karen!) Mae Mary yn medru Gwrandawyr y Ddolen cyfathrebu â’r plant yn y Gymraeg ac mae Karen yn gwneud ymdrech arbennig i wneud hynny wrth iddi geisio dysgu’r iaith. Maent yn hael iawn i ni fel ysgol ac i’n disgyblion. Diolch yn fawr i’r ddwy ohonoch. Carwn hefyd ddiolch i Miss Eluned a Mrs Margaret Williams am ymweld â’r ysgol er mwyn hybu’r disgyblion i gyfathrebu yn y Gymraeg gydag oedolion yn y gymuned lleol. Diolch yn fawr i chi, rydym yn gwerthfawrogi eich ymdrechion yn fawr iawn. Bu’r wythnos diwethaf yn un rhyfedd iawn yn yr ysgol, gyda’r plant yn dawel iawn wrth ddeall bod yr ysgol yn mynd i gau am gyfnod am mhenodedig. Carwn ddiolch o galon i’r plant am fod mor amyneddgar a hawddgar wrth i’r staf weithio’n galed i baratoi pecynnau iddynt tra’n ymateb i sefyllfa oedd yn newid pob awr, ac i’r rhieni am eu cefnogaeth yn ystod y cyfnod pryderus yma. Diolch hefyd i Anne MacDonald ac Ellen Aspden am baratoi pecynnau tyfu blodau haul a thatws ar gyfer y disgyblion fel rhan o’u pecynnau. Hofwn, ar ran yr Ysgol ddymuno iechyd da Mrs Rene Tannett, sy’n 102 oed, yn derbyn teclyn sain ar ran trigolion Cartref Preswyl Cysgod i chi i gyd yn ystod y cyfnod yma gan obeithio y Coed, Llanilar, er mwyn iddynt gael gwrando ar Myf o Ffos-y-fn yn darllen detholiad o’r Y byddwn i gyd yn medru cwrdd yn rhydd Ddolen. Prynwyd y teclyn gyda rhodd hael y ddiweddar Marian Davies, Llys y Coed, Llanilar. Ar unwaith eto’n fuan iawn. Byddwch yn ddiogel. hyn o bryd mae pawb sydd yn y cartref yn siarad Cymraeg. 14 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llanrhystud

Gohebydd: Mair Owens, Ynys Wen, Pentre Isaf (01974 202260)

Cyngor Cymuned Llanrhystud biliau a dderbyniwyd oddi wrth Cyfarfu Cyngor Cymuned Spanglefish (darparwr y wefan), Llanrhystud ar 4 Mawrth i drafod Swyddfa Archwilio Cymru, gohebiaeth a materion a godwyd aelodaeth Un Llais Cymru gan y Gymuned. 2020/2021 a Chlwb Pêl-droed Mewn materion a godwyd, Llanrhystud. derbyniwyd rhybudd oddi wrth y Trosglwyddwyd y ceisiadau Tîm Gala Nofio Myfenydd. Cyngor Sir i ddweud fod y gwaith canlynol oddi wrth aelodau o’r i osod y ddwy groesfan ar yr gymuned i’r Cyngor Sir. Yn gyntaf, A487 yn dechrau ar 2 Mawrth. cais am arwydd ‘Stop’ yn lle’r Adroddodd y Cyng. Rees-Evans fod arwydd ‘Give Way’ ar gyfordd y Cyngor Sir wedi addo comisiynu y B4337 a’r A487 ac yn ail, cais i astudiaeth ddichonoldeb yn y atgyweirio ac ailwynebu’r fordd flwyddyn ariannol nesaf i edrych rhwng Rhydlas Uchaf a Phengraig beth gellir ei wneud i wella ar Perris. ddiogelwch cerddwyr ar y B4337. Cynhelir y cyfarfod nesaf ar 1 Diolchwyd i AS am ei Ebrill am 7.30yh yn y Neuadd Gofa. gynnig o gefnogaeth a dderbynnir os cynhelir yr astudiaeth Dymuniadau gorau Diwrnod y Llyfr ym Myfenydd. ddichonoldeb. Hyfryd clywed fod Rhystud Morgan Derbyniwyd llythyron o ddiolch Glasfryn adre or ysbyty at ôl bod oddi wrth y sefydliadau canlynol: yno am 11 wythnos. Cylch Meithrin Glan y Môr; Ysgol Gobeithio eich bod yn teimlo yn Myfenydd; Eglwys Llanrhystud; well. Neuadd Gofa Llanrhystud; CFfI Llanddeiniol; Cymdeithas Ysgol Myfenydd Gymunedol Llanddeiniol; Gala Nofio Ambiwlans Awyr Cymru; Treialon Llongyfarchiadau i’r tîm Gala Cŵn Defaid Rhyngwladol Nofio am eu hymdrech arbennig Ceredigion 2020. Adroddwyd yng ngala Cylch Aberystwyth. gwybodaeth yn ôl am y cyfarfod Llongyfarchiadau arbennig i Jake a efo Elin Jones AM ac eraill a oedd enillodd ddau gyntaf yn ei rasus ef. â diddordeb ynghylch cadwraeth y wal Cofiwch Dryweryn. Bwa Dynol Hiraf Derbyniwyd sawl apêl y mis Da iawn Isis a Jake a gymerodd yma, bydd rhain yn awr yn cael eu ran yn ymgais tref Aberystwyth i hystyried ar ddiwedd y flwyddyn gael lle yn y llyfr ‘Guinness Book ariannol nesaf. Derbyniwyd of Records’. Llwyddodd dros 150 o Plant Cyfnod Sylfaen yn dathlu Dydd Gŵyl Dewi. gwybodaeth gan y Gwasanaeth bobl i greu y bwa dynol hiraf a felly Ambiwlans am gofrestru gall Isis a Jake a nifer o rai eraill difbrilwyr. Rhoddwyd caniatâd i’r ddathlu eu bod yn rhan o hanes. clerc fynychu dwy sesiwn hyforddi Un Llais Cymru. Diwrnod Rhyngwladol Derbyniwyd hysbysiad oddi Roedd yr ysgol yn fôr o liw a’r wrth Sefydliad Cadwch Gymru yn plant wedi gwneud yn arbennig Daclus fod pecynnau am ddim ar wrth wisgo mewn gwisg oedd gael i gynghorau cymunedol er yn gysylltiedig â gwledydd o’u mwyn datblygu gardd bywyd gwyllt dewis. Cafwyd sioe i arddangos y – penderfynwyd archebu un o’r gwisgoedd ac i enwi’r holl wledydd, pecynnau er mwyn sefydlu ardal dros bump ar hugain ohonynt a’r bywyd gwyllt yn y cae chwarae. dasg am weddill y diwrnod oedd Rhoddwyd caniatâd i dalu’r dysgu am draddodiadau a chasglu Criw Newyddion S4C.

Siop Llanfarian Dewis helaeth o nwyddau Gwasanaeth dosbarthu i gartrefi - papurau dyddiol a.y.y.b Ar agor bob dydd o’r wythnos Galwch i’n gweld 01970 612 067

Plant Myfenydd gyda’r Cwmni Dawns Cenedlaethol. RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 15 feithiau am wledydd amrywiol. Diolch i’r Cambrian News am y dudalen o luniau i gofnodi’r diwrnod.

Crempog Bu plant dosbarth Cyfnod Sylfaen yn brysur iawn yn paratoi ar gyfer gwneud crempogau gan ddefnyddio eu sgiliau rhifedd wrth baratoi y cynhwysion. Roedd yna arogl hyfryd yn llifo drwy’r ysgol wrth i’r fatri fach gynhyrchu crempogau ac yn fwy pwysig mi roedd blas y crempogau yn fendigedig. Diolch yn fawr iawn blantos am wneud digon i’r plantos Fe Godwn Eto! Disgyblion Myfenydd yn Cofio Tryweryn. yn ogystal. Dewi Sant. Fel rhan o’r Siarter Iaith Tyler, Ellena, Teleri a Gwydion newyddion na fydd Eisteddfod Tu fewn tu fas penderfynodd y swyddogion ei a hefyd Mr Williams am siarad yr Urdd Sir Ddinbych yn cael ei Mae cael profi performiadau bod hi’n amser newid enwau y yn arbennig o flaen y camera a chynnal oherwydd datblygiadau Cwmni Arad Goch pob amser yn dosbarth i gynrychioli rhywbeth mi roedden i gyd yn falch iawn diweddaraf yn ystod y mis. Diolch brofiad i’w chofio ac ni siomwyd Cymraeg ac yn yr wythnosau ohonynt o’u gweld ar y teledu yn fawr iawn i Mr Williams, Donald blwyddyn 5 a 6 wrth i’r plant wylio blaenorol bu’r plant wrthi’n casglu ychydig yn ddiweddarach ar y a Bethan am gynorthwyo gyda’r performiad o ‘Tu fewn, Tu fas ’ enwau ac yn pleidleisio. Felly ar Newyddion. Dymuniadau gorau hyforddi ac i Gwenllian am yn Neuadd Gofa Llanrhystud. Ddydd Gŵyl Dewi mi ddaeth hi’n i bawb fydd yn gysylltiedig gyda’r gyfeilio. Unwaith eto roedd yna neges i’w amser i farwelio gyda’r Dosbarth gwaith. trosglwyddo trwy berformiad Hynaf, Dosbarth Canol a’r Dosbarth Plant Prysur clodwiw yr actorion ac mae’n ein Cyfnod Sylfaen gan groesawu Sant Padrig Unwaith eto mae nifer o’r plant diolch i’r criw a’r cwmni am brofiad Dosbarth Tryweryn, Dosbarth Braf oedd gweld fod Sant Padrig wedi llwyddo yn eu meysydd cofiadwy unwaith eto. Calon Lân a Dosbarth Robin Goch. yn cael ei gofio yn yr ysgol a gwahanol. Da iawn Alanna ac Erin Hyfryd iawn blant, dewisiadau chriw o blant â chysylltiadau am lwyddo ym myd y gymnasteg, Cwmni Dawns Cenedlaethol arbennig o dda gan bob dosbarth. gydag Iwerddon. Tipyn o syndod i Jake am ei dystysgrif pellter nofio Cafodd blwyddyn 2,3,4,5 a 6 i rai oedd fod gan Sant Padrig ac i Kielan ym myd rygbi. Da iawn brynhawn gwych yng nghwmni Rygbi Bae Ceredigion gysylltiadau cryf â Chymru. chi. dawnswyr y Cwmni Dawns Roedd hi’n hyfryd gweld Cenedlaethol. Bu nifer o’r plant cynrychiolaeth o’r ysgol ar y Siop Sul y Mamau Y Pasg ar lwyfan Theatr y Werin yn rhaglen ‘Heno’ ar S4C wrth i Roedd y plant wrth eu bodd yn cael Ni ddaeth y cyfle i ddathlu’r Pasg cymryd rhan mewn gweithdy ferched Rygbi Bae Ceredigion y cyfle i fynd i siopa ar gyfer Sul eleni er i ni deithio drwy’r wythnos dawns a phawb yn cymryd rhan ddathlu cael gwisg newydd ar gyfer y Mamau. Bu aelodau o bwyllgor olaf yn y gwasanaeth fore Llun. wrth ddysgu llinell o symudiadau eu tîm. Roedd hi’n braf clywed Rhieni ac Athrawon yn brysur iawn Ychydig a wnaethom feddwl mai amrywiol yn gysylltiedig â’r byd Teleri a Caitlin ac Angharad yn cael tu ôl i stondin anrhegion a’r plant dyma fyddai ein wythnos olaf rygbi. Yn dilyn hyn cafodd y plant eu cyf-weld. Pob llwyddiant i’r yn dysgu sut i lapio anrhegion yn am gyfnod anherfynol oherwydd gyfle i ofyn cwestiynau cyn i’r Clwb yn y dyfodol. daclus a hefyd trin arian. Bydd datblygiadau yr haint sydd wedi cwmni dawns gyflwyno darn o’r yna sawl mam lwcus iawn ar Sul torri ar draws bywydau pawb, sioe Kin sef y darn ‘Rygbi’. Diolch Fe Godwn Eto y Mamau wrth iddynt dderbyn eu nid yn unig yn ein cymuned fach yn fawr iawn i Erin Mared am Mae yna gyfnod cyfrous o flaen hanrhegion arbennig. ni ond ar draws y byd. Teimlad drefnu’r cyfan. ‘Wal Tryweryn’ wrth i’r perchennog trist a rhyfedd oedd cau’r drws ar newydd sicrhau dyfodol y gofeb O ’steddfod i ’steddfod brynhawn ddydd Gwener heb yn Diwrnod y Llyfr arbennig yma. Trwy garedigrwydd Bu Parti Canu yr ysgol, y Parti wybod pryd fyddai yna fwrlwm o Wrth gerdded mewn i’r ysgol Dilys cafodd nifer o gynrychiolwyr Cerdd Dant a’r Ensemble leisiau i’w clywed eto ac roedd yn ar Ddiwrnod y Llyfr roedd hi fel yn ymwneud â’r pentref gyfle i yn cystadlu yn Eisteddfod eithriadol o rwystredig a siomedig cerdded trwy un llyfr i’r llall. Roedd drafod y datblygiadau diweddaraf Swyddfynnon ac yn Eisteddfod i’n criw ym mlwyddyn 6 oedd â cymaint o gymeriadau wedi eu a gellir dilyn y datblygiadau yma ar yr Urdd Cylch Aberystwyth. chymaint o brofiadau i ddod eto cynrychioli gan y plant ac mae ein dudalen newydd gweplyfr ar gyfer Daeth dim llwyddiant i’r partïon cyn farwelio â’r ysgol. Ond rhaid diolch i’r plant am ymdrech hollol wal Tryweryn yn ogystal â safle yn Swyddfynnon ond mi wnaeth i ni fyw mewn gobaith y byddwn wych. Cafwyd llu o weithgareddau trydar. Cafodd Dylan ar ran yr ysgol Alanna ddod yn drydydd am yng nghwmni ein gilydd cyn i’r am lyfrau yn ystod y diwrnod a gyfle i glywed am y datblygiadau adrodd a Betsan yn ail am chwarae haf ddod yn ei anterth a than phob plentyn yn cael taleb i wario ac i gyfarfod Elin Jones AC a oferyn cerdd. Da iawn chi ferched. hynny cawn ddiolch i’r plant a’r ar lyfr newydd. Dilys ymhlith eraill. Mae’n fraint Ymlaen wedyn i Eisteddfod yr rhieni am fod mor amyneddgar ac i blant Ysgol Myfenydd gael ei Urdd. Da iawn Alanna am gystadlu am gydweithio gyda ni, i’r rhieni Dydd Gŵyl Ddewi gwahodd i fod yn rhan o’r gwaith yn y cystadleuthau unigol ac y tro o fewn yr ysgol ac ymhellach Coch oedd lliw y diwrnod a a’r datblygiadau ac rydym i gyd yma daeth tystysgrifau gwobrau sy’n estyn gofal yn eu fyrdd thwr o gennin pedr ac ambell i yn edrych ymlaen at gychwyn y i’r partïon a’r côr gyda’r Ensemble amrywiol ac i bawb sy’n dangos genhinen yn ymddangos o fewn gwaith. yn dod yn gyntaf, Parti Cerdd caredigrwydd ac ewyllys da yn yr ysgol wrth i’r plant ddathlu Gŵyl Yn dilyn y cyfarfod mi ddaeth Dant yn ail a’r Côr yn drydydd. fyw yn ein cymunedau. Byddwch ein Nawddsant. Roedd y geiriau si i glustiau Newyddion S4C ac fe Llongyfarchiadau blant. Roedd yn ddiogel, cymrwch ofal gan ‘Gwnewch y Pethau Bychain...’ gafodd y plant ymweliad ar gais cyfro mawr wrth edrych ymlaen at obeithio y daw yna fwy o hanes yn atseinio trwy’r dosbarthiadau Mari Grug o Newyddion S4C er ganu eto yn Eisteddfod Rhanbarth eto yn fuan i gymdeithas ‘Y wrth i ni ymweld eto â hanes mwyn eu cyf-weld. Diolch i Dylan, Ceredigion ond mi ddaeth y Ddolen’. 16 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

dyfodol. Pontarfynach Ystyriwyd y Ceisiadau Cynllunio canlynol gan nodi nad oedd Estynwn ein cydymdeimlad dwysaf gwrthwynebiad i’r ceisiadau: i Ceiros Davies, Llys Amaeth yn A200031: Capel Mynach: Addasu ei phrofedigaeth o golli ei brawd, tu fewn i adeilad cofrestredig. Gwyn yn . Estynnwn A200032: Capel Mynach: ein cydymdeimlwn hefyd i Darparu estyniad i gynnwys Edryd a Jane Jenkins a’r teulu cyfleusterau, cegin ac ystafell Faengrach yn eu profedigaeth o gyfarfod. golli cefnder i Jane sef Jack ym Datganodd J. Hopkins, E. Evans, Mhontrhydfendigaid. Rh. Jenkins ddiddordeb gan ymadael â’r cyfarfod. Merched y Wawr A200077: Arch View, Yn ein cyfarfod ar 18 Chwefror Pontarfynach. Cynnig unedau cawsom noson o hel atgofion ‘chalet’ a gwaith sy’n gysylltiedig â drwy wylio DVD o gawl Merched y hyn. Pen blwydd Wawr y gangen o 1988. Dai Jones, Llanilar oedd gŵr gwadd y noson Clwb Cerdded Bro Mynach honno ac roedd fel bod mewn Yn ddiweddar treuliodd Ceredig Lewis, Dolcoion, Rhos-y-gell (yr ail Ar Sul olaf Chwefror Rob Davies Noson Lawen gyda Dai ar ei orau. o’r chwith yn y llun) gyfnod allan yn Seland Newydd. Yn Sioe Llysfasi y oedd ein harweinydd gyda Yn ogystal â chanu hen fefrynnau llynedd dewisiwyd e a Llion Jones o Lanrwst i gynrychioli Cymru mewn dechrau’r daith o Landdewi Brefi. Hapus Cymraeg cafwyd Siôn a Siân – roedd cystadlaethau cneifio yn Seland Newydd. Yn ogystal â threulio amser yn Roedd dros ugain o gerddwyr wedi yn werth clywed rhai o’r atebion! cneifio cymeront ran mewn 5 cystadleuaeth cneifio yn ystod misoedd dod ynghyd a cawsom ddiwrnod Roedd yn agoriad llygad fel roedd Ionawr a Chwefror gan ddod yn ail ymhob cystadleuaeth. Profiad gwych sych i gerdded gyda rhai o aelodau llawer ohonom wedi newid a hefyd i’r ddau, llongyfarchiadau iddynt ar eu llwyddiant. Clwb Cerdded Tregaron yn ymuno y gwallt, sbectol a gwisg. Cafwyd gyda ni. Buom yn lwcus iawn o’r rhai eitemau hefyd gan yr aelodau diwrnod yng nghanol tywydd gwlyb sef Band y Gegin, Sgets a Chôr, cae wrth ymyl yr Ysgol i ardd Ysgol Gohebiaeth wrth Mynyddoedd ofnadwy. Dechreuwyd y daith i digwyddiadau oedd yn dwyn llawer Mynach. am gyfeiriad Tregaron a throi i’r chwith o atgofion doniol. Yn anfodus Yr angen i dorri nôl coed gydweithrediad i ddarganfod taith ac yna i’r dde heibio ferm Pistyll roedd llawer o gyn-aelodau wedi ein gyferbyn â Chapel Mynach sy’n gerdded leol. Gwyn ac yna ar hyd y lôn i Bont gadael ond mae gennym atgofion amharu ar y golau stryd yn y Draeniau wedi’u blocio yng Llanio. Diflas gweld yr hen fatri da ohonynt a’u cyfraniad gwerthfawr lleoliad dan sylw yn parhau. Nghwmystwyth gan achosi llif laeth a’r rheilfordd wedi eu cau i’r gangen. Noson gyda digon o Cytunwyd ar y rhoddion yn y fyrdd sy’n achosi niwed i ers 1970. Yr oedd fatri fechan yma chwerthin. Roedd fel bod mewn canlynol: gerbydau. ers 1896. Cafodd fatri newydd ei sinema gan ein bod hefyd, drwy £100.00 Eisteddfod Genedlaethol Draen wedi suddo wrth ymyl hagor yma yn 1937 gan y Bwrdd garedigrwydd y swyddogion wedi Ceredigion 2020 (Cronfa leol cornel ger Ysgol Mynach. Marchnata Llaeth ac erbyn 1950 mwynhau hufen iâ wrth wylio’r DVD. Pontarfynach/) yr ail Bin halen ar y fordd o roedd 120 o bobol yn gweithio Dathlu Gŵyl Ddewi oedd ein daliad a gytunwyd arno’r adeg yma Bontarfynach i Gwmystwyth angen ynddi gyda’r llaeth o fermydd yr cyfarfod yn ysgol Syr John Rhys ar llynedd. ei ailosod/adnewyddu. ardal yn mynd i Lundain lle’r oedd 3 Mawrth. Croesawodd y llywydd, £100.00 Eisteddfod Cwmystwyth Clerc i gysylltu â Chyngor Sir llawer o Gymru gyda siopau a Mair Davies yr aelodau a’u frindiau i’r (i’w gyflwyno mis Ebrill/Mai ar gyfer Ceredigion ynghylch cyflwr fordd busnesau llaeth. Yna troi yn ôl dros noson. Guto Lewis wnaeth ddweud Eisteddfod Medi 2020) yr A4120 o ran mwd a cherrig y bont heibio ferm Ystrad Dewi, y gras cyn gwledda. Mwynhaodd £100.00 Ambiwlans Awyr oherwydd gwaith adeiladu. dilyn afon Teifi heibio adfeilion pawb gawl blasus wedi ei baratoi £75.00 Y Ddolen Hefyd i gysylltu â’r Cyngor Sir y Rhufeiniaid a heibio fermydd gan Anne Bunton a’r teulu. I ddilyn £75.00 Clwb Ffermwyr Ifainc ynghylch y toriadau gwrychoedd Godre’r Garth, Garth a Llwyn ac yn cafwyd tarten afalau a bara brith, Trisant cyson sy’n cael eu gadael ar ôl i Landdewi Brefi. Rhaid oedd galw gwledd yn wir. Yn ein diddanu roedd £50.00 Clwb Pêl-droed Ieuenctid y fordd ar ôl i gontractwyr / yn y Riverbank Café i gael cwpaned dau ifanc a anwyd yn yr unfed ganrif Llanilar fermwyr fod yn torri gwrychoedd. a sgwrs cyn mynd adref. Diolch i ar hugain sef Lois Wyn o Ryd-y- £150.00 Ysgol Gynradd Mynach Gwahoddwyd arbenigwr Rob a Lynfa am daith bleserus. Yn main a Guto Lewis o Lanon. Mae’r tuag at gronfa ofer cyfrifiadurol. ystlymod i roi cyflwyniad byr ar anfodus mae ein teithiau cerdded ddau yn wynebau cyfarwydd mewn £75.00 ‘Ceredigion Schools Rugby edrych ar ôl/denu ystlymod i’r ardal wedi cael eu gohirio am y dyfodol eisteddfodau ac yn cael llawer o Union’ tuag at gostau taith Rygbi i’r ar gyfer canolbwynt i drafodaeth i’r agos oherwydd y Coronafeirws. lwyddiant. Cafwyd ganddynt raglen Eidal: Un o fechgyn yr ardal wedi o safon uchel ac roedd pawb yn cael ei ddewis i fod yn rhan o’r canmol eu dewis o ganeuon. Yn daith. cyfeilio iddynt roedd Delyth Hopkins £50.00 Ysgol Feithrin Penllwyn Cware ac Olew Evans, un sydd bob amser yn barod £50.00 Treialon Cŵn Defaid â’i chymwynas. Talwyd y diolchiadau Ceredigion 2020. gan Elaine Lewis a gorfennwyd teul ibynnol, uol, lleo y noson drwy ganu ein Hanthem Yn ychwanegol derbyniwyd cais i ann l, Cym wmn raeg Genedlaethol. Diweddglo arbennig gan yr Urdd tuag at Eisteddfod yr TYWOD C DERV i dymor o ddathlu hanner can Urdd 2020. Cytunwyd i beidio â GRAEAN TANWYDD TYˆ mlynedd ers sefydlu’r gangen. chyfrannu gan gadw at sefydliadau CERRIG DISEL FFERM lleol. BLOCS LIWB OLEW Cyngor Bro Pontarfynach Cais am swyddog o www.trefigin.cymru

T Trafodwyd y materion isod mewn ‘BroAber360’: gwasanaeth Digidol T T (01239) T T (01239) cyfarfod diweddar o’r Cyngor Bro newydd Cymraeg i gyflwyno’r T T T T Cytunwyd i adleoli’r polyn fag o’r gwasanaeth i’r Cyngor Bro. 881282 881630 RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 17

Pen blwydd

Pen blwydd hapus i Teifi Lewis, Fferm Pen blwydd hapus iawn i Tirion Presacane o Cefngraigwen a fydd yn dathlu ei ben Bow Street a fydd yn chwech oed ar 19 Ebrill, Hapus blwydd yn 9 oed ar 4 Ebrill. wyres Joy a Hywel Jones, Llanrhystud

Ifan Pugh, Tŷ Gwyn, Llangwyryfon, a ddathlodd Pen blwydd hapus iawn i Mari Lloyd, Pen blwydd hapus i Elsa Aneurin, Pendre, ei ben blwydd yn 5 oed ar 13 Mawrth. 1 Pierce Place, Pentre-llyn, Llanilar a oedd Llanfihangel y Creuddyn yn 6 oed ar 27 Mawrth. yn 5 oed ar 12 Mawrth. Cariad mawr oddi wrth Dad, Mam, Meia ac Emrys.

Joiwch y dathlu Pen blwydd Hapus i Ela Jên Tandy yn 4 oed Pen blwydd hapus i Rhys Lewis, Fferm ar y 10 Ebrill. Llawer o gariad oddi wrth Dad, Cefngraigwen, a ddathlodd ei ben blwydd yn Mam a Twm x 11 oed ar 7 Mawrth 18 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Capel Seion

Neges Bwysig Wrth i ni wynebu cyfnod gofidus y feirws corona, ni fydd y Capel na’r Ysgol Sul yn cynnal gwasanaethau am o leiaf ddau fis, pan fydd y sefyllfa yn cael ei hadolygu a phenderfyniad pellach yn cael ei wneud yr adeg hynny. Cadwch yn iachus a diogel gyfeillion.

Dathliadau yr Ysgol Sul a’r Capel Gŵyl Dewi Dydd Sul 1 Mawrth, dathlwyd Gŵyl Dewi Sant yn yr Ysgol Sul gydag amrywiol weithgareddau ar ôl paned, pice bach a bara brith wedi eu paratoi gan Bethan Owens a’r teulu. Dewisodd Olwen ac Eleri dair cân i’w cydganu, cafwyd hanes Dewi a’i waith gan John Gwynn a bwrdd arddangos ac arno luniau yn nodi ei daith. Paratowyd cwis gan Eirlys Jones a gêm fwrdd Dewi i’r plant bach gan Eirlys Williams. Tîm arbennig iawn yn helpu dathliad cofiadwy.

Cymdeithas y Paith Cwrdd Gweddi Gwragedd y Byd yng Dydd Gweddi’r Byd Nghapel Seion. Ar Ddydd Gweddi’r Byd, 6 Mawrth, daeth nifer dda ynghyd am baned a theisennau traddodiadol o Zimbabwe. Fel arfer, Olwen a Magdalen oedd y cogyddion. Cafwyd tipyn o aeth Ben ymlaen i feirniadu’r limrig a’r frawddeg drafod a hwyl yn blasu’r gwahanol ryseitiau – ac yn wir estynnwyd llongyfarchiadau i’r diolch i’r ddwy. Thema’r oedfa eleni oedd ‘Cod ymgeiswyr oll am eu gwaith canmoladwy. dy Fatras a Cherdda’, a’r myfyrdod yn pwysleisio Dyma eitemau a ddaeth i’r brig yn ystod y tair berf weithredol: cod, cymer, a cherdda. noson, gyda chlod uchel y beirniad craf: Diolch i Eirlys Williams, fel bob amser, am greu arddangosfa chwaethus, liwgar o’r deunyddiau Limrig a ddaeth i law. Esboniwyd arwyddocâd y llun 1af: ar y clawr, y faner, y tair cannwyll a’r llwythau o Aeth Boris i’r barbwr un diwrnod, fewn y wlad. Yn chwilio am gysur a maldod, Dathliadau’r Ysgol Sul a’r Capel Druan â fe Oedfa Deuluol Mae’i wallt dros y lle, Ddydd Sul 8 Mawrth, ar ddiwedd wythnos A nawr mae e’n hwyr i’r cyfarfod. brysur yng Nghapel Seion cawsom gyfle i Cymdeithas y Paith fwynhau cwmni’n gilydd eto, yn sgwrsio a Wedi tymor llewyrchus dros ben yn hanes Sofa Nicolas (wyres Mr John Williams, Moreia) chloncio dros baned. Diolch i Barry a Glesni Cymdeithas y Paith Capel Seion teithiodd am eu paratoadau ar ein cyfer. Awr yn hwyrach nifer luosog o’r aelodau i Westy’r Hanner 2il: na’r arfer (11:00), dechreuwyd ar oedfa deuluol Ffordd Pisga i ddathlu Gŵyl Dewi ac i gloi Aeth Boris i’r barbwr un diwrnod, hwyliog a chynulleidfa deilwng yn cymryd rhan ein gweithgareddau am dymor arall yn I siafio ei wallt, er mawr syndod, ac yn mwynhau asbri’r plant. Arweiniwyd y hanes y gymdeithas. Agorwyd y noson gan y Daeth allan yn foel gwasanaeth gan ein gweinidog gyda chymorth gadeiryddes drwyadl o Gwarallt Capel Seion A’i ben fel tun oel, Angharad Jones, Eleri Wynn Jones, Glesni a’n croesawodd i gyd yn gynnes gan gofio Mor llithrig â chefen ei dafod. Powell a Magdalen Davies. Cafwyd egwyl i yn barchus am bawb oedd yn methu bod feddwl am thema’r Dydd Gweddi Byd-eang a yn bresennol. Cyn y wledd cawsom weddi Elen Lewis baratowyd gan chwiorydd Zimbabwe. agoriadol dreiddgar gan ein Gweinidog annwyl Yna cawsom gyfle i adrodd hanes Iesu’n y Parch Ddr Watcyn James. Gwledd o gawl 3ydd: cael ei groesawu gan y dyrfa ar Sul y Blodau blasus iawn a gawsom a’r cyfan wedi ei baratoi Aeth Boris i’r barbwr un diwrnod, a gorfen yr hanes (am y tro!) wrth fwrdd y yn drylwyr gan Ann a’r teulu a’r staf cyfeillgar. Ei wallt, fel ei ben, yn hen chwaldod, Swper Olaf. Cafodd y gynulleidfa gyfan eu Mwynhawyd yr arlwy a diolch i bawb am noson Roedd BRECSIT yn galw rhan yn nrama’r wythnos fawr – gydag Annas o safon a erys yn y cof am amser hir. Ond y termau’n rhai salw, a Chaiafas yn gwgu ar ddyfodiad y Crist! Wedi’r wledd a’r cymdeithasu, braint fu i Eirlys Wel dyna beth yw annibendod. Ac yna i gloi, cyn cyd-gymuno, cawsom y gyflwyno ein gŵr gwadd sef Aelod Seneddol fraint o dderbyn Bethan Evans a Tom Evans, gweithgar Ceredigion Mr Ben Lake. Traddododd Amanda Roberts Llanfihangel-y-Creuddyn, ynghyd â’u plant ei neges wych yn feistrolgar a’i hanes ers mynd Meia, Elsa ac Emrys, yn aelodau i’r Eglwys yng i’r yn Llundain ac yna ei ailethol. Bu’r Brawddeg ar y gair BRECSIT Nghapel Seion. Roedd yn achos llawenydd neges hon yn agoriad llygaid i lawer ohonom mawr i ni fedru croesawu teulu ifanc i’n plith. wrth weld a chlywed sut mae Ben erbyn hyn 1af: Brwydro’n rhyfeloedd, er colled sylweddol Gweddïwn y bydd yr Arglwydd yn hael ei yn feistr ar ei waith ac yn cynrychioli ei annwyl i’n treftadaeth. (Amanda Roberts) fendith ar ein teuluoedd ac ar ein cynulleidfa. Sir gydag arddeliad. Braint fu gwrando arno 2ail: Brawychus! Rowndiodd estyniad corona’n Diolch i Ina Tudno Williams am baratoi’r gyda’i gymeriad hofus, y llais hyfryd a’r siarad sydyn i’r tiroedd. (Angharad Jones) gwasanaeth a threfnu bod pawb wedi cael bod cyhoeddus o’r safon uchaf â’r cyfan yn sicrhau 3ydd: ‘Bysys reolaidd’ erfyniodd Capel Seion, yn rhan o’r oedfa. gwrandawiad perfaith. Wedi’r neges ddiddorol ‘i’n trigolion’. (Angharad Jones) RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 19

Wedi’r gwobrwyo a’r cymdeithasu rhagorol sydd wedi bod yn yr Ysbyty yn ddiweddar. Rydym aeth y gadeiryddes ymlaen i gyflwyno ei yn mawr obeithio ei bod yn dal i wella a phob holynydd cydwybodol am y tymor nesaf sef yr dymuniad da i’r dyfodol. Tair Afon amryddawn Elen Lewis Sarnau Fawr. Diolchodd Fe gysgai tair morwynig Elen yn arbennig iawn i bawb a wnaeth dymor y Y Llifogydd Ar ben Pumlumon fawr, Gymdeithas mor llwyddiannus, i Ben Lake ac i’r Rydym wedi cael digon o law am rai wythnosau, Sef Hafren, Gwy a Rheidol Hanner Ffordd am noson o’r radd flaenaf i ddathlu rhai yn fwy na llawer, ac eto rydym mor ddibynnol Yn disgwyl toriad gwawr. ein Nawddsant Dewi a symbylodd lawer o bethau ar y glaw. Rhaid cydymdeimlo â’r bobl hynny pwysig ar ei daith o fywyd llawn gan bwysleisio druain sydd wedi cael llifogydd yn eu cartrefi Meddylient godi’n fore ‘gwnewch y pethau bychain’. Wrth gau pen y fwy nag unwaith. Mae’n syndod faint o ddinistr A theithio’n rhydd a llon, mwdwl am y noson a’r tymor edrychwn ymlaen a thorcalon y gall y llifogydd achosi i’r holl A chyrraedd cyn yr hwyrnos i’r tymor nesaf yn eiddgar gyda chadeiryddes deuluoedd ac mae ein cydymdeimlad llwyr gyda Eu cartre ’nghôl y don. a phwyllgor gwaith brwdfrydig yn trefnu ar ein hwy. cyfer. Yng ngeiriau’r diweddar Miss Nesta Evans: Yn sgil hyn, derbyniais gerdd fechan gan Dihunodd Gwy a Hafren gyfaill yn ddiweddar sy’n sôn am afonydd O’u cwsg yn fore iawn, Tra pery’r Paith i lifo Pumlumon, sef Gwy, Hafren a Rheidol. Wrth A daethant ’rôl hir deithio Ni phalla seiniau’r iaith. wylio’r teledu, gwelsom lifogydd enfawr yn I’r môr yn hwyr brynhawn. A’r etifeddiaeth fydd yn ddiogel ardaloedd y Gororau, sef ardaloedd Amwythig, Yng Nghymdeithas lân y Paith. Caerloyw a Chaerwrangon sydd wedi achosi Ond cysgodd Rheidol ieuanc cymaint o ddifrod yn y parthau hynny. Wrth Heb bryder yn ei bron, Dathlu gwrs, dwy o afonydd Pumlumon sydd yn Ac wedi hwyr ddihuno Llongyfarchion cynhesaf i Haydn Williams, Pisga gyfrifol am y llanast, sef Gwy a Hafren. Wrth Rhuthrodd yn syth i’r don. ar ddathlu ohono ben blwydd arbennig ar 23 deithio dros Eisteddfa, mae afon Gwy yn Mawrth. Mwynha dy weithgareddau dathlu a teithio’n hapus ddiniwed ger y fordd fawr ar ei A dyna pam mae Hafren phob dymuniad da i ti yn y dyfodol. thaith i’r môr. Mae’n ddiddorol dros ben i ddilyn A Gwy’n ymdroelli’n faith, taith yr afonydd tua’r môr, a’r ardaloedd helaeth A Rheidol fach yn rhedeg Ysbyty a ddyfrheir ganddynt. Dyma gerdd fechan gan T Yn syth i ben ei thaith. Ein cofion cynnes at Mrs Ina Williams, Pantycrug, Hughes Jones, Blaenpennal:

awyddus i chwilio blodyn fel iddi hyn. Y bonws arall yn y busnes syndod oedd gweld Piod yno Nodiadau dybio mai dyna oedd yr addurn oedd – Cennin Pedr o ardd un ac anodd dweud a’i tresbasu ar y pilyn lliwgar ar y lein ddillad. o fythynnod wrth fynedfa hen oedden nhw neu falle mae nhw Natur Siom fu’r ymgyrch yna rwy’n ofni! stad yr Hafod yw rhain a ninne’n oedd berchen y campwaith ac Mae rhywun yn ymwybodol fod digwydd pasio ar yr adeg iawn. nid y Wiwer. Waeth un na’r llall gan Ann M. Davies patrwm y tymhorau yn anochel yn Maen nhw yn fawr eu parch hyd – mae eu cynnydd yng nghefn ailadrodd ei hunan bob blwyddyn ymyl y lôn sy’n arwain i’r coed. gwlad yn beryg i lawer o’n hadar ac Ian Sant a’r un digwyddiadau yn plesio. Er Parchus yw’r barcud sydd yn bach gan eu bod yn rhwygo (Ffotograffydd) hynny maen nhw yn rhoi rhyw nythu eleni eto o fewn golwg nythod a bwyta wyau a chywion. wefr fres bob tro ac nid yw eleni i’r tŷ – yn cylchu yn wyliadwrus Mae wedi bod yn dristwch i Mae blas pawb mewn yn eithriad. Am wn i nad oes mwy uwchben y safle. Yna mae’r iâr ar weld y Ffawydd hardd naill ochor cerddoriaeth yn gwahaniaethu fyth o benbyliaid yn y pwll, yn y nyth yn rhoi chwibaniad bach i’r fordd ger Gelli Angharad yn – rhan o amrywiaeth cyfoethog duo’r dŵr wrth iddyn nhw sugno’r ac fel ergyd o wn mae’r ceiliog cael eu llifio lawr i’r bôn. Nid bywyd! Ond mae rhai yn maeth olaf allan o’r jeli cyn ei ddifa yn anelu am y nyth. Filltir neu wyf yn gwybod pam fod hyn yn gwirioni yn waeth nag eraill yn llwyr. ddwy i fwrdd, gweld barcud arall digwydd ond mae un o olygfeydd ac mae’n debyg mai yno rydw Afraid sôn am sioncrwydd y gyda brigyn yn ei big, yn paratoi hyfrytaf y gwanwyn wedi diflannu i yn perthyn. Y rheswm am Cennin Pedr ym mhob man wedi i nythu braidd yn hwyrach na’n – y twnel o ddail gwyrdd golau. hynny yw fy mod yn cael fy ymddangos yn amserol iawn ar cymdogion ni. Efallai fod yna reswm da dros swyno bob gwanwyn gyda gyfer dydd Gŵyl Dewi. Ond mae Tymor nythu yw hi wrth gwrs y lladdfa ond bydd galwyni llai sŵn Gwenyn Bwm cyntaf ambell glwstwr wedi rhoi pleser a rwy’n amau fod yr Aderyn Du o ddŵr yn cael eu tynnu trwy y tymor ym mlodau’r Grug. anghyfredin oherwydd mai eleni wrthi yn paratoi o dan yr Iorwg eu gwreiddiau o’r afon gerllaw. Mae’r heulwen sydd wedi maen nhw wedi blodeuo am y sy’n gorchuddio sgerbwd yr Mae pob coeden yn anweddu bod yn ddieithr iawn hyd yn tro cyntaf. Math gwyllt ydyn nhw hen dractor, ble bu’r Fronfraith maint enfawr o ddŵr trwy eu hyn, wedi eu denu allan yn gyda ‘phetalau’ gwelw o gylch llynedd. Does gen i ddim i’w dail. Er enghraift mae un goeden awr, yn enwedig y breninesau y goron fewnol ac yn edrych yn ddweud wrth y goeden Leylandi Dderwen yn anadlu allan tua mawr blewog. Roedd un mor fwy eiddil na’r rhai a welir yn y ond un peth – mae’n lle delfrydol 600 litr o ddŵr bob dydd. Dyna gerddi fel arfer. Cefais rodd o’r i guddio nyth rhag y Piod. Mae pam yr oedd bobl slawer dydd rhain gan rywun oedd wrthi yn ei Llwydyn y Berth braidd yn yn plannu coed mewn mannau ardd yn ceisio eu teneuo gan eu gynhyrfus pan fydda i’n mynd gwlyb i’w sychu a’u gwneud yn bod wedi mynd yn rhy drwchus heibio i glawdd drws nesa – cliw fwy defnyddiol. Ar ben hynny o dan y coed a ddim yn blodeuo yn arwain at nyth arall efallai. mae planhigion, yn enwedig fel y dylent – er bod cannoedd Fel y gwyddoch erbyn hyn coed yn eu dail, yn cynhyrchu yn eu blodau yno. Stopiwyd y mae’n debyg, nid wyf yn frind i’r ocsigen ac yn defnyddio carbon car i edmygu’r sioe a chymerodd Wiwer Lwyd chwaith. Teimladau deuocsid. Mae bywyd cefn gwlad yntau hoe i’n cyfarch. Canlyniad cymysg felly oedd gweld nyth yn wastad wedi bod yn iachach y sgwrs fu cael bagied go lew o’r cael ei hadeiladu yn gywrain ar – ond mae gelyn newydd ar Cennin Pedr i fynd adre ac mae goeden Ffawydd ar ymyl y fordd y gorwel nawr sydd ddim yn hynny sawl blwyddyn yn ôl erbyn fawr. Wrth basio yn ddiweddar parchu unrhyw fniau. 20 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llanfihangel y Creuddyn

Gohebydd: Elen Lewis, Sarnau Fawr, (01974 261236)

Estyn Llaw Er gwybodaeth mae yna grŵp o wirfoddolwyr brwd yn Llanfihangel y Creuddyn sy’n barod i gynorthwyo unrhyw un o’r ardal sy’n hunanynysu ac eisiau cymorth yn ystod y dyddiau anodd hyn. Mae yna hysbyseb ar hysbysfwrdd y pentref lle gallwch nodi eich anghenion neu cysylltwch â Mary Williams ar 07779764446.

Llongyfarchiadau i Meia ac Elsa ar Deunaw oed eu llwyddiant yn Eisteddfod Gylch Pen blwydd hapus a phob Y plant yn edrych yn arbennig yn eu gwisgoedd i Ddiwrnod y Llyfr. Aberystwyth. dymuniad da i Sara Hopton, Dolau Ceunant a fydd yn dathlu ei phen blwydd yn ddeunaw oed ar 12 yn cael hwyl wrth ddysgu sut i Ebrill. fod yn ofalus. Diolch hefyd i’r hyforddwyr – bydd beicwyr diogel Cymdeithas Llanfihangel y gyda ni ar yr heolydd! Creuddyn a’r Cylch Gobeithir cynnal Cinio Cymdeithas Diwrnod y Llyfr Llanfihangel y Creuddyn a’r Cylch Mae’r plant wrth eu boddau yn nos Wener, 15 Mai am 7:30pm cynllunio digwyddiadau ar gyfer yn nhafarn Y Ffarmers. Estynnir Diwrnod y Llyfr a phenderfynu croeso cynnes i unrhyw un fel pa gymeriad maent yn mynd sydd am ymuno am noson o i wisgo. Penderfynodd y Cyngor gymdeithasu. Os oes diddordeb Ysgol ar weithgareddau megis gennych, a fyddech cystal â rhoi darllen stori, trafod eu hof lyfrau gwybod i Gwen Hopton, Trysorydd ac awduron yn ogystal â gwisgo fel y Gymdeithas ar 07969 485 490 cymeriadau amrywiol. Braf oedd neu Rhiain Williams, Ysgrifennydd eu clywed yn trafod pwysigrwydd ar 07891 637 188. darllen llyfrau Roedd gwisgoedd Byddwn yn dilyn cyfarwyddiadau Y plant yn mwynhau y Ffair Wyddoniaeth. y plant i gyd yn werth eu gweld y Llywodraeth o ran diogelwch y a rhieni wedi gwneud ymdrech cyhoedd yn sgil y Coronafeirws ac tymor, dathlwyd Dydd Gŵyl Gwersi Beicio arbennig. Gwnaeth y plant yn addasu trefniadau os bydd galw Ddewi yn yr ysgol. Braf oedd Bu disgyblion Bl 4, 5 a 6 yn dod fwynhau’r diwrnod mas draw! arnom i wneud hynny. gweld y plant wedi gwisgo yn eu a’u beiciau i’r ysgol ar gyfer gwersi gwisgoedd traddodiadol. Cawsom gyda Graham. Cawsant gyfle i Arwyddion Ysgol Llanfihangel weithgareddau diddorol megis ddysgu rheolau’r fordd fawr cyn Roedd cyfro mawr yn yr ysgol Dathlu Gŵyl Ddewi canu, dysgu am Dewi Sant a dathlu iddynt fynd allan o gwmpas y yn ddiweddar pan ddaeth cwmni Ar ddydd Llun cyntaf ar ôl hanner ein Cymreictod. pentref. Braf oedd gweld i plant Boomerang ag arwyddion newydd

Arwyddion newydd yr ysgol yn cyrraedd. Plant a staf yr ysgol ar ddiwrnod olaf yr ysgol, Tymor y Gwanwyn. RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 21

Blaenplwyf

Gohebydd:: ElenMary Lewis, Parry, Gwesty’r Richmond a diolch i SarnauTroedyfoel Fawr, (01970 (01974 612612) 261236) Richard a’r teulu am y croeso cynnes. Diolch hefyd i aelodau Gwellhad Buan Merched y Wawr, Llanfarian am Pob dymuniad da i Grif Jones, ymuno â ni. Yn absenoldeb ein Llainbach sydd yn Ysbyty Llywydd oherwydd profedigaeth Tregaron ar hyn o bryd: gobeithio arweiniwyd y gweithgareddau eich bod yn ymgryfhau ac gan Beti Wyn Emanuel a y byddwch adref yn fuan i chydymdeimlodd â Brinley dreulio’r haf yng ngolwg y môr! a Valmair Davies o golli eu Gwella’n foddhaol mae Gareth mab Wyn ddiwedd Chwefror. Emanuel, Y Fronfraith hefyd Gofynnwyd gras gan y Parch Ifan wedi llawdriniaeth ddiweddar Mason Davies a mwynhawyd yn ar ei lygad. Da gweld Iris Jones, fawr y pryd blasus. Delfryn nôl yn ei chynefin wedi Ein gŵr gwadd oedd Rheinallt iddi hithau dreulio ychydig Llwyd a diolch iddo am ei ddyddiau yn Ysbyty Bronglais. anerchiad diddorol a difyr. Gyda help y taflunydd cawsom Parti Canu Unsain yr ysgol. Cydymdeimlad gip ar fywydau pump o gyn- Anfonwn ein cofion at Tommy drigolion pentref Llangwyryfon i ni. Rydym yn hynod ddiolchgar nhw a hefyd i Mrs Mary Morris am Williams ac Audrey, Gwynfryn ar lle treuliodd Rheinallt i’r Gymdeithas Rieni ac Athrawon gyfeilio. farwolaeth ei frawd yn ddiweddar flynyddoedd difyr yn cadw am dalu amdanynt. Mae’n sicr wedi sef Jack Williams, Cefnmeurig, llygad ar y cymeriadau hyn! Pobl sionci yr ardal allanol tra hefyd yn Ysgol yn cau yn 91 mlwydd y pridd yw eilunod Rheinallt cyfoethogi addysg y plant. Mae wedi bod yn gyfnod anodd oed. O bump o frodyr anwyd a chawsom gipolwg arnynt iawn yn yr ysgol yn sgil y Feirws yn ardal Ffair Rhos Tommy yw’r – dyma nhw – Bois y Felin a Wythnos Wyddoniaeth Corona. Cawsom gyfle i drafod unig un ar ôl bellach. Cynhaliwyd Richard Olifer; Brinley Davies, Cafodd CA2 amser gwych yn y y mater difrifol yma gyda’n angladd Jack yng Nghapel Morfa Du ‘I ewythr Evan’; Jes Ffair Wyddoniaeth yn y Brifysgol disgyblion ac roeddent yn aeddfed Carmel ar ddydd Sadwrn 14 Danks, y cymeriad amryddawn yn ddiweddar. Cawsant gyfle iawn wrth drin a thrafod y pwnc. Mawrth. ymsefydlodd yn ifanc wrth odre’r i ymchwilio ac arbrofi mewn Diflas iawn oedd clywed ein Mynydd Bach a’r arbenigwr llawer iawn o feysydd gwahanol. bod yn gorfod cau am gyfnod Llongyfarchiadau celfyddydol, Peter Lord Roedd cyfle iddynt ddysgu am amhenodedig yn sgil yr haint. I Holly Rock, Parc Isaf ar ennill dreuliodd flynyddoedd yn yr agweddau megis cyfuriau, trydan Serch hynny, cariwyd ymlaen Cadair Eisteddfod Gŵyl Dewi yr ardal cyn ymsefydlu bellach yng a grymoedd. Mwynhaodd pob un hyd ddiwedd yr wythnos gyda’r Ysgol Gymraeg eleni. Testun ei Nghwmrheidol – croesdoriad o’r plant – diolch i’r Brifysgol am y disgyblion yn dal i fwynhau dod cherdd fuddugol oedd ‘Hunllef’. diddorol ontefe! Mae Rheinallt cyfle i fynychu. i’r ysgol. Rydym yn gobeithio y Gobeithio y cawn gyfle i’w yn gyfathrebwr naturiol a doniol byddwn yn gallu dychwelyd i’r chyhoeddi yn y dyfodol agos. ac yn berchen ar elfen i’ch Eisteddfod ysgol mor fuan â phosib. Yn y hudo am hydoedd! Rhyw gwta Cafodd Meia ac Elsa Evans cyfamser, diogelwch ac iechyd Llongyfarchiadau hefyd i Ellie hanner awr fydda i meddai lwyddiant arbennig yn yr pawb yw ein blaenoriaeth felly Hopson, Brennig, Lôn Rhydygwin wrth gychwyn ond hedfanodd Eisteddfod eleni ac rydym yn rhaid cydymfurfio er mwyn ar ei hethol i swydd yn ddiweddar mwy nag awr wrth inni ymgolli hynod falch ohonynt. Cafodd Meia lleihau’r risg o ledaenu’r haint yng Nghaerdydd. Graddiodd yn hanes y cymeriadau uchod. gyntaf am lefaru i flynyddoedd 3 a er mwyn cadw pawb yn iach. Ellie yn ystod Haf 2019 gyda Diolch i Nesta am gofnodi ar 4 ac Elsa’n ail am ganu cerdd dant. Hofwn ddiolch i bawb yn rhieni, chymwysterau mewn Technoleg gamera – gobeithio y cawn Llongyfarchiadau anferthol iddynt. llywodraethwyr, staf a’r gymuned a Busnes. Pob dymuniad da a weld rhai o’r lluniau tro nesaf. Bu Da iawn hefyd i’r parti canu am ehangach am eich cefnogaeth hwyl iti. tipyn o sgwrsio wedi’r wledd ac gystadlu yn y gystadleuaeth Parti gyson trwy gydol y flwyddyn ac aethom adref i gyd yn falch o’n Unsain i ysgolion llai na 50 – roedd edrychwn ymlaen i’ch diweddaru Pen Blwydd Hapus treftadaeth a’n diwylliant. yn brofiad gwych i’r plant. Diolch chi gyda newyddion yr ysgol yn I Elfyn Parry, Bwlchdalowen Yn anfodus oherwydd yn fawr i Mrs Evans am eu dysgu fuan iawn. ar gyrraedd yr hanner canfed problemau ‘iechyd y byd’ ni ddechrau Ebrill. chynhaliwyd ein cyfarfod olaf ar 17 Mawrth. Penderfynwyd Cymdeithas yr Hebog anfon siec o £250.00 i sefydliad Cynhaliwyd ein dathliadau HAVHAV sef elw yr oedfa Gŵyl Dewi eleni ar nos Fercher Nadoligaidd a gynhaliwyd yn 4 Mawrth yng nghlydwch Elim.

Eisteddfod 2020

Eisteddfod 2020: Cronfa Ardal Llanfarian a’r Cylch Derbyniwyd cynnig ar y cyd gan Alan Lewis a Geof Davies yng Ngwerthiant Print Rhiannon Roberts, Ardal Llanfarian. Bydd y llun, wedi ei framio, yn cael ei roi gan y ddau i Ysgol Gynradd Llanfarian. Y plant yn mwynhau gwersi beicio. Codwyd swm o £160 i’r gronfa. 22 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

Llanilar

Gohebydd: Rowland Jones, Afallon, Dolfelen yn annibynnol i wahanol gwmnïau teithio am (01974 241328); Beti Grifths, Lleifior, Cwm Aur; wyth mlynedd, a gweithiodd hefyd ar Longau Iola Alban. Mordaith am ddeg wythnos, gan fwynhau’r gwaith yn fawr iawn. Diolchwyd iddi gan Helen Cydymdeimlad Jones. Enillwyd y raf gan Carol Evans. Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf gyda Daeth Dr Ali Wright atom ar 19 Chwefror. Roy James, ‘Sŵn-y-Plant’ a’i deulu yn dilyn Rhoddodd araith ddiddorol ar ddringo ‘The marwolaeth ei fam, Mrs. Dilys James, Noddfa, Machu Picchu Trail’ ym mis Medi 2018, gyda Heol Derw, Aberteifi yn 95 oed ar 26 Chwefror. naw ar hugain o wirfoddolwyr, yn codi arian Byddai Mrs. James yn ymwelydd cyson â tuag at Ymchwil Cancr yng Nghymru gyda’i Llanilar a chymerai ddiddordeb ym mhopeth phrif swyddfa yng Nghaerdydd. Rhaid bod oedd yn digwydd a chefnogi ei hwyrion yn pob gwirfoddolwr yn codi £4,000 ac ymarfer eu gwahanol weithgareddau. Roeddent yn i lefel uchel o ftrwydd. Cerddasant am meddwl y byd o ‘Mam-gu Aberteifi’. Cofiwn bedwar diwrnod trwy’r jwngl gyda’r uchelder amdanynt – Nia, Aled, Lowri a’u teuluoedd a’r yn gwneud hyn yn anodd iawn, ond yr oedd gorwyrion bach, Delun, Owain a Hali. cyrraedd y copa yn siwrne gwerth chweil. Profodd dipyn o lesgedd yn ystod y Codwyd £125,000. at yr achos. Talwyd y blynyddoedd olaf ond bu’r gofal a ddangosodd diolchiadau gan Jean Evans. Enillwyd y raf gan Roy a’i ddwy chwaer, Angela ac Eirian tuag ati Sheila Jarvis. Enillwyr y gystadleuaeth o Bictiwr yn destun edmygedd. o Fynydd oedd 1af Pam Jennings, 2il Janet ‘A lle bu hon mae gwell byd’. Llongyfarchiadau i Gwenllian Rhys am ennill y Parry a 3ydd Betty Wakelin. gadair yn yr Eisteddfod ysgol eleni. Ar 26 Chwefror, cynhaliwyd Noson Estynnwn ein cydymdeimlad dwysaf â Mr a Mrs Gymdeithasol pryd y gwelwyd aelodau yn David Davies a’r teulu, Henllys, Talardeg, Llanilar mwynhau paned o de ac ymgom wrth chwarae ar farwolaeth eu Nai sef David Wyn Evans, gemau. Enillwyd y raf gan Janet Parry. Kingsley, Frodsham, a fu farw yn ddisymwyth yn 56 oed ar ddydd Iau 10 Mawrth. Ysbyty Dymunwn wellhad buan i Mrs Elvira Evans, Llongyfarchiadau Ystwyth View, Llanilar sydd ar hyn o bryd yn Dymunwn yn dda, er ychydig yn hwyr i derbyn triniaeth yn Ysbyty Bronglais. Alaw Dafydd, Cefn Coch yn ei rôl newydd fel ‘Swyddog Datblygu’r Gwyddorau’ sy’n Carmel gysylltiedig â’r Coleg Cymraeg Cenedlaethol. Oedfaon Mis Ebrill Mae’n rhannu ei hamser rhwng y swydd Mae holl oedfaon mis Ebrill, yn yr ofalaeth ac hon a gweithio yn Ysbyty Bronglais. Braf yn lleol wedi’u canslo oherwydd yr haint ddifaol cael ei chroesawu’n ôl i’w bro enedigol wedi Plant Dosbarth Gelert yn mwynhau gofalu ar ôl y sydd yn mynd ar led. graddio mewn Biofeddygaeth ym Mhrifysgol cywion bach! Caerhirfryn. Dymunwn y gorau iddi i’r dyfodol. Dydd Gweddi’r Byd Cynhaliwyd y cyfarfod hwn eleni ddydd Gwener Pwyllgor Datblygu Cymuned Llanilar Clwb 6 Mawrth yng Ngharmel. Roedd nifer dda o 300 Chant chwiorydd a rhai brodyr wedi dod at ei gilydd Mawrth 2020 i gyflwyno’r gwasanaeth oedd wedi’i baratoi £20 Trefor Evans, Trefeinan, Llanilar. gan ferched Zimbabwe ar y thema ‘Cod! Cymer £15 Sheila Lloyd, Brynteg, Dolystwyth, Llanilar. dy fatras a Cherdda’. Roedd yr addurniadau £10 Mrs Jennie Morgan, Brynmad, Llanfarian. pwrpasol a lliwgar ar gyfer y digwyddiad wedi’u £5 Mr a Mrs Y. Jones, 19 Gwarfelin, Llanilar. paratoi yn hyfryd iawn gan Mrs Marian Jones. £5 Patric Loxdale, Castle Hill, Llanilar. Mrs Brenda Parry Owen oedd yn cyfeilio. Gwnaed casgliad o £120.00 i gefnogi gwaith Mae gwirfoddolwyr yn gwerthu Ticedi’r Cristnogol amrywiol. Diolchwn am bob Clwb 300 ar hyn o bryd ond oherwydd cefnogaeth i’r cyfarfod pwysig hwn. y Firws Corona nid ydynt yn medru galw ym mhob tŷ o’n cyn aelodau. Os ydych yn Anfon cofion dymuno adnewyddu eich aelodaeth foniwch Da iawn fechgyn! Performiadau gwych yn yr Rydym yn anfon ein cofion a’n dymuniadau 01974241328. Mae croeso hefyd i aelodau Eisteddfod Oferynnol. da at Mrs Margaret Davies, Tanyderi sydd wedi newydd ymuno â ni. Mae elw’r Clwb 300 yn cael llawdriniaeth ar ei llygad ac at Mrs Ruth mynd tuag at dreuliau Canolfan yr Hen Ysgol ac eitemau ar stondinau ac yn codi arian i anfon Morris sydd wedi cael llawdriniaeth ar ei phen- yn help i gadw costau llogi i lawr. tramor yn gymorth i’r foaduriaid. Hefyd am y glin. Rydym yn falch o ddweud bod y ddwy yn problemau o sefydlu elusen, agor cyfrif banc, gwella’n dda ac wedi elwa ar y triniaethau. Sefydliad y Merched trefnu trafnidiaeth a chartrefi i’r foaduriaid ar Oherwydd y sefyllfa gyda’r Feirws Corona, yr gyrraedd Aberystwyth. Ar hyn o bryd y mae dau Te Bara a Chaws Cymorth Cristnogol ydym wedi penderfynu gohirio pob cyfarfod deulu yn byw yn Aberystwyth ac mae eu plant Bu’n rhaid rhoi heibio unrhyw fwriad o gynnal o’r Sefydliad am y dyfodol rhagweladwy. yn mynychu ysgolion lleol. Diolchwyd i Mr y noson bwysig hon am eleni. Mae hyn yn Cynhaliwyd cyfarfod yn y prynhawn ar 5 Freeman gan Carol Evans. Enillwyd y raf gan naturiol yn ofid mawr i bawb. Fodd bynnag, Chwefror gyda Michael Freeman yn siarad am Pat KcKnight. gobeithiwn dderbyn cyfraniadau at waith Ffoaduriaid Syriaidd Aberystwyth. Dywedodd Ar 12 Chwefror, rhoddodd Leslie Evans araith Cymorth Cristnogol fel arfer. Bydd amlenni sut oedd Aberaid wedi cael ei sefydlu gyda ddoniol am ei gwaith fel Rheolwr Teithiau. Ar ar gael gan Richard Lewis (01974 241622) a grŵp o bedair mam ifanc yn gwerthu gwahanol ôl cymryd ymddeoliad cynnar, gweithiodd Iola Alban (01974 241032). Ffoniwch i holi am RHIFYN 458 EBRILL 2020 Y DDOLEN 23

Stef o Cered yn helpu’r Cewri Cymreig i greu rhaglen o Llongyfarchiadau i Gwenllian Rhys am ennill y gadair yn yr ganeuon ar gyfer y disgo. Eisteddfod ysgol eleni.

amlen ac fe drefnwn i chi dderbyn un ac fe ein Heisteddfod Ddwl. Bu pob disgybl yn Cywion bach wnawn drefniadau i dderbyn eich cyfraniad. Os cystadlu drwy ganu, actio, meimio neu adrodd. Yn ystod wythnos olaf yr ysgol fe ddaeth 10 o byddwch yn dymuno i Rodd Cymorth gael ei Roedd yn ddiwrnod llwyddiannus iawn. wyau cywion bach atom. Fe fu’r disgyblion yn hawlio ar eich cyfraniad a wnewch chi lenwi’r Llongyfarchiadau i Gwenllian Rhys am ennill y gofalu amdanynt ac fe welon ni’r wyau’n deor manylion ar yr amlen? Os nad ydych chi, yna gadair am y stori orau ac i lys Rheidol am ennill a’r cywion bach yn tyfu. Roedd y plant wrth dychwelwch eich amlen heb y manylion arni. y pwyntiau mwyaf ar ddiwedd y prynhawn. eu bodd ac roedd y cywion bach yn codi’n Bydd y casgliad yn agored o 10 Mai hyd 24 Mai. calonnau yn ystod amser anodd i bawb. Gobeithiwn yn fawr y bydd ymateb teilwng fel Disgo Gŵyl Ddewi Fel ysgol hofwn estyn ein dymuniadau da i arfer i’r ymdrech hon i helpu pobl sy’n fyr o’n I orfen wythnos brysur tu hwnt cafwyd disgo holl ddarllenwyr y Ddolen. Edrychwn ymlaen at breintiau ni. Gŵyl Ddewi ar brynhawn dydd Gwener 6 rannu ein newyddion gyda chi eto yn y dyfodol Mawrth. Daeth pawb i’r ysgol yn eu dillad agos. Ysgol Llanilar disgo a bu’r Cewri Cymreig yn creu rhaglen o Cwis Dim Clem ganeuon gyda Stefan Rees o Cered. Cafwyd Cymdeithas Carmel Aeth Eliana, Iestyn, Stefan a Tudur i Felinfach ar brynhawn cyfrous o ddawnsio a bwyta cŵn Ar nos Iau 12 Mawrth, pleser dwbl oedd ddiwedd mis Chwefror ar gyfer Cwis Dim Clem. poeth. Diolch i Stef am ei gymorth. croesawu dau frawd atom, sef Rhydian a Bu’r tîm yn ateb cwestiynau lu am Gymru. Rhodri Davies, sy’n wreiddiol o Gwm Ystwyth. Cafwyd bore llawn hwyl a llwyddodd y tîm i Diwrnod y Llyfr Etifeddodd y ddau ddiddordeb eu tad mewn ddod yn ail allan o saith ysgol. Da iawn blantos! Daeth y disgyblion â’u hof lyfrau i mewn i’r magu cefylau, ac erbyn hyn mae Rhydian Diolch i Rhodri a Stefan o Cered am drefnu. ysgol ar Ddiwrnod y Llyfr eleni. Roedd pob yn barnu mewn sioeau ledled y wlad a hefyd dosbarth yn fodus i gael frind i’r ysgol i dramor. Diwrnod Lles ddarllen stori iddynt. Diolch yn fawr i’r aelodau Cyflwynwyd y ddau gan ein llywydd, Meirion Bu plant yr ysgol yn mwynhau diwrnod o’r llywodraethwyr a frindiau’r ysgol am roi o’u Davies, ac yn eu cwmni fe aethon ni ar daith o weithgareddau amrywiol a oedd yn hamser yn ystod y dydd. ddifyr iawn i Awstralia, lle roedd Rhydian yn canolbwyntio ar eu lles megis ioga, barnu mewn sioe o fri. Roedd yn amlwg fod y meddwlgarwch, Swmba a gweithgareddau Croesawu myfyrwraig siaradwyr wedi mwynhau eu trip, ac fe gawson tawel. Hofwn ddiolch i Lyndsey Gaunt, Croesawyd Miss Sarah Scollan atom yn ninnau lawn cymaint o bleser yn gwrando sef rhiant yn yr ysgol, a staf yr ysgol am ddiweddar. Roedd Sarah yn fyfyrwraig ym arnyn nhw, yn cwrdd â’r cymeriadau a’r cefylau gynorthwyo i helpu cynnal y diwrnod hwylus a Mhrifysgol Aberystwyth ac yn gwneud ymarfer yn y sioe, a hefyd yn edrych ar y golygfeydd. phwysig hwn. dysgu yn nosbarth blwyddyn 5 a 6. Yn anfodus Roedd yn noson gartrefol a hwyliog iawn, ac yn fe ddaeth ei chwrs i ben yn gynnar. Ond hofwn ddiweddglo hyfryd i’n tymor. Gŵyl Oferynnol fel ysgol dymuno’n dda iddi ar gyfer y dyfodol. Aeth Tudur Smith a Stefan Jones i gynrychioli’r ysgol yn yr Ŵyl Oferynnol yn Felinfach Eisteddfod Cylch Aberystwyth yn ddiweddar. Roedd y ddau yn cystadlu Cafwyd prynhawn llwyddiannus yn Eisteddfod Dyfyniad ar yr Unawd Pres i Flwyddyn 6 ac iau. Cylch Aberystwyth ar brynhawn dydd Iau 12 y mis Llongyfarchiadau i Stefan a ddaeth yn gyntaf Mawrth. Hofwn longyfarch yr unigolion a ac i Tudur am ddod yn drydydd. Dyna ddiwedd grwpiau a fu’n cystadlu: ar y daith am eleni gan nad yw Eisteddfod yr Bryn Williams – Alaw Werin bl6 ac iau – 2ail Urdd Sir Dinbych yn cael ei chynnal eleni. Leisa James – Cerdd Dant bl 6 ac iau – 3ydd Ceir dyfyniad y mis, y mis Stefan Jones – Llefaru Bl 5 a 6 – 1af / Deuawd yma gan Mr John Gwynn Noson Gawl Bl 6 ac iau – 1af (gyda’i frind Owen Jac Jones, Cymdeithas y Paith. Bu disgyblion yr ysgol yn cynnal adloniant Roberts) yn Noson Gawl y Cylch Meithrin ar ddechrau Côr yr ysgol – 1af ‘Croeso’r wlad, cinio mis Mawrth. Diolch i’r Cewri Cymreig a fu’n Parti Llefaru – 1af arwain y noson, i blant y côr, y parti llefaru ac braf, croeso’r dre, unigolion am gyfrannu i’r noson. Llongyfarchiadau hefyd i’r unigolion a fu’n bisged a the.’ cystadlu yn y rhagbrofion y diwrnod cynt, Eisteddfod Ddwl rydym yn falch iawn ohonoch i gyd. Cafwyd ddiwrnod llawn hwyl a sbri eleni yn 24 Y DDOLEN RHIFYN 458 EBRILL 2020

CARPEDI Croesair K&M Ffôn: 01974 251656 Ken: 07970 045129 Meirion: 07811 479791 GWASANAETH GWERTHU A GOSOD

Tylino Thai Trefechan (Thai Massage) Tylino Thai £25 yr awr Tylino Olew £30 yr awr Tylinwraig â chymhwyster Am sesiwn, ffoniwch ni ar 07878 071367 Ar ôl i chi lenwi’r croesair, bydd y llythrennau yn y rhes uchaf a’r llythrennau yn y rhes isaf, yn eu trefn, yn sillafu pedwar gair sy’n ymwneud â’r Pasg. Anfonwch y geiriau hynny at y.ddolen@gmail. com neu drwy’r post i Gelli Aur, Cwrt y Cadno, Llanilar, SY23 4PS erbyn 15 Ebrill. Mi fydd yr atebion cywir yn mynd i’r het a’r enillydd yn derbyn tocyn llyfr gwerth decpunt.

Ar draws 6. Bwrw glaw yn sobor iawn: G W T E R I ALWMINIWM DI-DOR 7. ------a fu farw wrth gario glo i’r bwrw glaw ------(2,4) Fflint (2,4) 13. Twba ydyw. Mae’n bosib ei SAER COED . GWAITH TO . ADEILADWR . ASIEDYDD 8. Un sy’n cynrychioli cwmni, lyncu! (Anagram) (8) neu’n gweithredu ar ran 14. Ffydd, Gobaith ------, canodd rhywun arall (6) Iona ac Andy (1,6) 9. Ffrwyth y gollen (4) 16. Grŵp yn cynnwys nifer 10. Teg edrych ------. (4,4) penodol o gantorion neu 11. Gwenni aeth i ffair ------ac oferynwyr (6) efallai i Butlin’s unwaith! (7) 18. Allwch chi ddim gyrru i ddau 12. Barack -----, cyn-Arlywydd yr gyfeiriad ar y hyd y stryd hon. Unol Daleithiau (5) (6) 15. ----- a mesur (5) 19. Hei, Mistar Urdd, yn dy goch, 17. Digwyddiad (7) gwyn a ----- (5) 20. Pobl sy’n cystadlu mewn 21. Glyn ----, tref ym Mlaenau mabolgampau (8) Gwent (4) 22. Yr ---- a’r Omega (4) 23. Brathiadau o boen, neu boen Llongyfarchiadau i’r enillydd dwys e.e. ------meddwl (6) sef Iris George, Y Wern, Trydan 24. Arwydd y tu allan i dŷ sy’n Llanfihangel y Creuddyn. dangos bod y perchenogion Atebion Croesair Mawrth WILL DAVEY am symud (2,4) Ar draws 7. a Sbeis 8. amrant 9. chwys 10. O Law i Law 11. Electrical & AV I lawr adennill 12. o bant 15. a hwyr 17. 1. Llyfr anodd tu hwnt: llyfr gwresog 20. prifiant 22. Er dy 23. Certified Electrical Installation Gosodiad Trydanol Ardystiedig anodd ------(2,1,3) Bosnia 24. Indiad Audio, Visual & Data Sain, Gweledol & Data 2. Cyfansoddwr Arafa Don a I lawr 1. ysgwyd 2. persondy 3. CCTV CCTV anwyd yn Aberystwyth (1,1,6) esbonio 4. thadau 5. arni 6. Inspection & Testing Arolygu & Phrofi 3. Dyma lle gwelwch chi’r unsain 13. Ble’r ei di 14. Awstria APPROVED mochyn. (2,1,4) 16. Hir pob 18. oedran 19. cadach NYTHFA, PANTYCRUG, ABERYSTWYTH SY23 4EF CONTRACTOR 4. Mae hon yn dilyn y fellten. (5) 21. fyny 07581 173 684 / 01970 880593 [email protected] @trydanwilldavey 5. Prifddinas Latfia (4) Geiriau cudd: Y pethau bychain