Utvrđivanje Sastava Otpada I Procene Količine U Cilju Definisanja Strategije Upravljanja Sekundarnim Sirovinama U Sklopu Održivog Razvoja Republike Srbije
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Univerzitet u Novom Sadu Fakultet tehničkih nauka Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije Novi Sad, jun 2009. „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim Izveštaj-jun 2009. sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“ Projekat „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“, realizovali su zaposleni na Departmanu za inženjerstvo zaštite životne sredine Fakulteta tehničkih nauka u Novom Sadu, kao i ostali eminentni stručnjaci iz ove oblasti. Učesnici na projektu: Doc. dr Goran Vujić – Rukovodilac projekta mr Dejan Ubavin dipl. ing Bojan Batinić Prof. emeritus Mirjana-Vojinović Miloradov mr Dragana Štrbac mr Branka Gvozdenac dipl. ing Nemanja Stanisavljević dipl. ing Dušan Milovanović dipl. ing Dragan Adamović dipl. ing Slobodan Bačlić dipl. ing Aleksandar Dvornić Učestvovali u izradi metodologije: Prof. dr Jelena Kijurski, mr Radovan Milosavljević, dipl. ing Danijela Miković, Vladica Dragosavljević, Doc. dr Miodrag Stević, Doc. dr Branka Nakomčić, Prof. dr Slobodan Krnjetin, mr Laslo Poljak i Ivan Nešković. FTN-Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine-Novi Sad | 2 „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim Izveštaj-jun 2009. sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“ SADRŽAJ 1.0 UVOD 4 2.0 OPIS METODOLOGIJE ZA PROCENU GENERISANIH KOLIČINA I UTVRĐIVANJA MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA U REPUBLICI SRBIJI 6 2.1 MERENJE GENERISANIH KOLIČINA OTPADA U OPŠTINI U PERIODU OD 7 DANA 6 2.2 UTVRĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA 9 3.0. ANALIZA OPŠTINA U REPUBLICI SRBIJI 13 3.1R ELEVANTNI PODACI IZABRANIH OPŠTINA 14 4.0 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE OTPADA ZA DESET OPŠTINA NA PODRUČJU REPUBLIKE SRBIJE NASTALE U PERIODU OD 7 DANA 30 4.1 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU INĐIJA 31 4.2 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU SOMBOR 32 4.3 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NOVI KNEŽEVAC 33 4.4 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU ŠABAC 33 4.5 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU TOPOLA 34 4.6 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU KRAGUJEVAC 34 4.7 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU BOR 36 4.8 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NIŠ 36 4.9 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU NOVI SAD 37 4.10 ODREĐIVANJE UKUPNE MASE GENERISANOG OTPADA ZA OPŠTINU BEOGRAD 38 5.0 UTVRĐIVANJE MOFROLOŠKOG SASTAVA OTPADA U OPŠTINAMA REPUBLIKE SRBIJE 40 5.1 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU INĐIJA 41 5.2 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU SOMBOR 45 5.3 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NOVI KNEŽEVAC 48 5.4 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU ŠABAC 50 5.5 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU TOPOLA 52 5.6 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU KRAGUJEVAC 54 5.7 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU BOR 56 5.8 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NIŠ 58 5.9 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU NOVI SAD 60 5.10 ODREĐIVANJE MORFOLOŠKOG SASTAVA OTPADA ZA OPŠTINU BEOGRAD 62 6.0 REKAPITULACIJA REZULTATA DOBIJENIH U OKVIRU PROJEKTA 64 7.0 ZAKLJUČAK 71 FTN-Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine-Novi Sad | 3 „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim Izveštaj-jun 2009. sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“ 1.0 UVOD Postojeće stanje u opštinama Srbije karakterisali su do sada nepouzdani i nepotpuni podaci o količini i sastavu komunalnog otpada. U većini lokalnih samouprava raspoloživi podaci su zastareli, ali se i dalje koriste kao pouzdan indikator pri izradi lokalnih i regionalnih planova upravljanja otpadom. Iz tog razloga, opštine u našoj zemlji pokušavaju da nadoknade izgubljeno vreme, a tema upravljanja otpadom postaje jedna od najvažnijih tema u oblasti životne sredine. Osim toga, oseća se sve veća potreba za znanjem i podacima o komunalnom otpadu, koji su neophodni pri izradi lokalnih i regionalnih planova upravljanja otpadom, kao i za određivanje dugoročnih ciljeva i racionalnog i održivog upravljanja otpadom na nacionalnom nivou.. Zbog toga je, utvrđivanje količine i sastava otpada, usvajanje tih rezulata i njihovo proglašavanje zvaničnim od strane nacionalne institucije od krucijalne važnosti za strateške odluke u oblasti upravljanja otpadom u Republici Srbiji. Rastuće potrebe kako na lokalnom, tako i na nacionalnom tj. međunarodnom nivou za tačnim i komparativnim podacima o količinama i sastavu otpada su praktično prouzrokovali neophodnost izrade jednog ovakvog projekta kojim se prvi put u Srbiji konkretnim koracima došlo do relevantnih podataka. Za potrebu izrade ovog elaborata izabrano je deset reprezentativnih opština na teritoriji Republike Srbije na čijim lokacijama se vršila analiza otpada. Na osnovu ekonomske razvijenosti i teritorijalnog rasporeda odlučeno je da se posmatraju sledeće opštine: Inđija, Novi Sad, Sombor, Novi Kneževac, Kragujevac, Bor, Topola, Šabac, Beograd i Niš. Metodologija za procenu generisanih količina i sastava komunalnog otpada koja je korišćena, rezultat je analiza iskustava zemalja članica EU i predložena je kao zvanična metoda pod nazivom S.W.A.-Tool (Development of a Methodological Tool to enhance the Precision & Comparability of Solid Waste Analysis Data). Cilj njenog razvoja je povećanje preciznosti i uporedljivosti podataka o komunalnom otpadu na nivou Evrope. Metodologija se sastoji iz dva segmenta. Prvi segment je da se izvršiti procena generisanih količina komunalnog otpada u odabranim opštinama Srbije, tako što se u periodu od sedam dana mere količine komunalnog otpada pre njegovog odlaganja na deponije. Drugi korak predstavlja uzorkovanje i analizu morfološkog sastava otpada za referentne opštine u skladu sa definisanim katalogom za razvrstavanje otpada. Na ovaj način opštine sa pripadajućim reonima imaće jasan uvid u količine generisanog otpada na svojoj teritoriji, kao i strukturu tog otpada. Takođe, opštine su reprezentativne u smislu da se korišćenjem adekvatnih statističkih instrumenata dobijeni podaci mogu projektovati na nivo Republike. Utvrđivanje količina i sastava otpada u skladu je sa izradom lokalnih, regionalnih i nacionalnih planova koji proizilaze iz Zakona o upravljanju otpadom. Direktan uticaj i doprinos ovog projekta ogleda se u sledećim stavovima ovog Zakona: • očekivane vrste, količine i poreklo ukupnog otpada na teritoriji; • očekivane vrste, količine i poreklo otpada koji će biti iskorišćen ili odložen u okviru teritorije obuhvaćene planom; FTN-Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine-Novi Sad | 4 „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim Izveštaj-jun 2009. sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“ • očekivane vrste, količine i poreklo otpada koji će se otpremiti u druge jedinice lokalne samouprave; • ciljeve koje treba ostvariti u pogledu ponovne upotrebe i reciklaže otpada u oblasti koja je obuhvaćena planom; • program sakupljanja otpada iz domaćinstva; • predloge za ponovnu upotrebu i reciklažu komponenata komunalnog otpada; • program smanjenja količina biorazgradivog i ambalažnog otpada u komunalnom otpadu; • program razvijanja javne svesti o upravljanju otpadom; • mogućnosti saradnje između dve ili više jedinica lokalne samouprave; • druge podatke, ciljeve i mere od značaja za efikasno upravljanje otpadom. Slika 1.1 Lokacije referentnih opština FTN-Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine-Novi Sad | 5 „Utvrđivanje sastava otpada i procene količine u cilju definisanja strategije upravljanja sekundarnim Izveštaj-jun 2009. sirovinama u sklopu održivog razvoja Republike Srbije“ 2.0 OPIS METODOLOGIJE ZA PROCENU GENERISANIH KOLIČINA I UTVRĐIVANJA MORFOLOŠKOG SASTAVA KOMUNALNOG OTPADA U REPUBLICI SRBIJI Velika je raznolikost metodologija koje se koriste u cilju određivanja količina i sastava otpada, a posebno kada se uzmu u obzir manje varijacije. Svaka od njih ima prednosti i nedostatke i potrebno je odabrati onaj model koji je najprimenljiviji za date uslove. Metodologija koja se koristila u okviru ovog projekta proistekla je na osnovu sagledavanja i analize metodologija i iskustava u državama članicama EU, koju je Departman za inženjerstvo zaštite životne sredine, Fakulteta Tehničkih Nauka iz Novog Sada u saradnji sa domaćim stručnjacima iz ove oblasti učinio primenljivom za uslove u Srbiji. Sama metodologija se sastoji iz dva segmenta. Prvi segment jeste da se izvršiti procena generisanih količina komunalnog (kućnog) otpada u odabranim opštinama Srbije. Drugi korak predstavlja uzorkovanje i analizu morfološkog sastava otpada za referentne opštine. Dobijeni podaci će pomoći lokalnoj samoupravi da efikasnije vrše tretman i upravljanje ovom vrstom otpada. Rezultati analiza po opštinama sagledani zbirno i statistički uprosečeni daće jasniju sliku o količini i tokovima otpada na nivou Republike. 2.1 Merenje generisanih količina otpada u opštini u periodu od 7 dana Prvi korak dakle, u cilju ove studije, jeste da se u dogovoru sa komunalnim preduzećima u okviru opština izvrši ukupno merenje mase komunalnog otpada generisanog