Akademik Ziraat Dergisi 6(2):177-182 (2017) Araştırma ISSN: 2147-6403 DOI: http://dx.doi.org/10.29278/azd.371077 (Research)

Samsun İli Terme ve Kocaman Irmağı’ndan alınan çevresel su örneklerinde su kökenli parazitlerin tespit edilmesi

Zeynep KOLÖREN1, Ülkü KARAMAN2

1Ordu Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, ORDU 2

Ordu Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Parazitoloji Bölümü, ORDU 3 , Kabul tarihi: 9 Ekim 2017 Sorumlu yazar: Zeynep KOLÖREN, e-posta: [email protected] Alınış tarihi: Mayıs 2017

Öz Determination of waterborne parasites in environmental water samples collected from Terme and Kocaman Rivers in Samsun province of Bu çalışmanın amacı, Samsun’un Terme ilçesinde the Black Sea Region Cryptosporidiumbulunan Terme vespp., Kocaman Giardia Irmağı’ndan spp. ve Toxoplasma belirlenen Abstract altıgondii istasyondan alınan çevre suyu örneklerinde Reaksiyonu (N- ’nin varlığının Nested Polimeraz Zincir Cryptosporidium spp., Giardia spp., and T. gondii by PZR) ve İmmünfloresan yöntemi In the study, it was aimed to determine the -presence of (IFA) ile saptanmasıdır. Çalışmada toplanan su suörnekleri örneklerine Alüminyum ait pelletler sülfat ilehem çöktürülerek IFA hemde Sukroz DNA Nested Polymerase Chain Reaction (N PCR) and gradiyent yöntemiyle saflaştırılmıştır. Bunu takiben, Immunofluorescence Assay (IFA) in the environmental -19 ookist/L collectedwater samples water collected samples from were Terme concentr and Kocamanated by Cryptosporidiumizolasyonunda kullanılmıştır. Alınan 72 çevresel su River in Terme borough of Samsun in Black Sea. The 1örneğinin-13 kist/L Giardia 60’ında (%83.3) 1 by spp. ookistlerinin; 48’inde (%66.6) Aliminium sulfate flocculation and they were purified örneklerinin hepsi spp.N - kistlerinin varlığı IFA ile sukroz gradient. Subsequently, pellets of water tespit edilmiştir. IFA yöntemi ile pozitif bulunan su samples were used for both IFA and DNA isolation.h 1-19 Sixty (83.3%) and 48 (66.6%) of 72 environmental örneklerinde T. gondii PZR tekniği ile - de Cryptosporidium spp. and 1-13 cysts/L doğrulanmıştır. Ayrıca çalışmada alınan su waterGiardia samples were found to be positive wit ’nin varlığı yine N PZR oocysts/L for - tekniğiyle araştırılmış ve Kocaman ere Irmağı’ndaki ait kist üçve for spp. by the IFA.T. gondii All of in the the waterwater samples istasyonun da bu parazitle kontamine olduğu wasfound investigated positive by using IFA were the N confirmed- as well using and N allPCR. three In görülmüştür. Su kaynaklı parazitl addition, the presence of sonuçlarookistlerin bölgenin hayvan dışkısıbu veparazitlerle kanalizasyon kontamine yolu ile PCR - yüzeysel sulara taşındığı bilinmektedir. Elde edilen stations were found to be contaminating with this animalparasite. wastes It is knownand sewage. that cysts According and oocysts to the ofobtained water olduğunu göstermiştir. Sonuç olarak su kaynaklı results,borne parasites it is observed are transported that the toinvestigated surface waters area byis paraziter enfeksiyonlar yönünden, kontamine contaminating with this parasites. As a result, suların bir risk faktörü olduğu dikkate alınarak, su kaynaklarının düzenli bir şekilde kontrol edilmesinin Anahtaruygun olacağı kelimeler: kanaatine Cryptosporidium varılmıştır. spp., Giardia resourcesconsidering should that contaminatedbe controlled regularly. water are a risk factor for parasitic infections, it is recommended that water spp., Toxoplasma gondii Key words: Cryptosporidium spp., Giardia spp., Toxoplasma gondii, water pollution, parasite, Terme , su kirliliği, Terme ve and Kocaman Rivers Kocaman Irmağı 178 Kolören, Z., Karaman, Ü.

Giriş ve ark.

aracılığıyla bulaştığı belirtilmektedir (Karanis Cryptosporidium parvum, Giardia intestinalis ve 2007). Mikroskobik bakıda bu üç parazitin tanısında İnsan ve hayvan sağlığını tehdit eden Toxoplasma gondii zorluklar yaşanabilmektedir. Son yıllarda, daha - spesifik ve duyarlı alternatif moleküler metotlar su kaynaklı parazitler arasında (Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR) ve antijen yer almaktadır. Oral fekal yolla bulaştığı bilinen bu tanıma testleri) bu parazitlerin teşhisinde parazitlerin hastalık oluşturabilmesi için enfektif Cryptosporidium türlerinin genotiplendirilmesi ve kullanılmaktadır (Cama ve ark., 2003). formlarının (kist ve ookist) kontamine su ve yiyecekler aracılığıyla alınması gerekir. Ayrıca zoonotik olup olmadıklarının tespitinde de en çok klorlamaya karşı son derece dirençli olan bu yöntemleridir (Xiao, 2010). kullanılan yöntemler moleküler karekterizasyon parazitlerin kontamine olmuş deniz, göl, ırmak ve (Fayer, 2004; Jones ve Dubey 2010; Baque ve ark., İklim özellikleri yüzme havuzlarından bulaşabileceği bilinmektedir 2011). nedeniyle bol yağış alan Karadeniz Bölgesi’nde tarım ve hayvancılığın getirdiği sosyal yapı ve çevresel İnsanlarda gerçekleşen sindirim sistemi koşulların yetersizliği gibi faktörler nedeniyle enfeksiyonlarının %35’inin patojen etkenlerle belir paraziter hastalıkların halk sağlığını tehdit ettiği kontamine sular nedeniyle meydana geldiği parvum cryptosporidiosise, G. intestinalis giardiasise saptanmıştır (Taş ve ark., 2010 ). Mevcut bu duruma ve T.tilmiştir gondii toxoplasmosise(MacKenzie ve ark.,1995).sebep olmakta Su kökenli ve halk C. rağmen, Samsun ve çevresinde su kaynaklı parazitlerle ilgili olarak yapılmış çalışmalar sınırlı T. gondii ookistlerinin sayıdadır. sağlığını tehdit etmektedir (Usluer, 2004). Herhangi Bu çalışmanın amacı, Samsun’un Terme ilçesinde bir işlem görmemiş suda T. gondii ookistleri54 ay bulunan Terme ve Kocaman Irmağı’ndan belirlenen 10kadar– yaşayabilmesi nedeniyle halk sağlığı açısından Cryptosporidium spp., Giardia spp. ve Toxoplasma tehlikeli olabilmektedir. Ayrıca gondiialtı istasyondan alınan- çevre suyu örneklerinde 12 μm olup belediyelerin su filtrasyonu işlemleriosise sonrasında da şehir şebeke sularında tespit ’nin varlığının N PZR ve IFA yöntemleriyle edilmektedir. Bu nedenle su kaynaklı toxoplasm Materyalsaptanmasıdır. ve Metot bağlı salgınlar, uzun yıllardır önüne geçilemeyen (Jones ve Dubey, 2010). Cryptosporidium spp. Su örneklerinin toplanması ve alüminyum sülfat önemli halk sağlığı sorunlarından biri olmuştur ookistleri 2- ile su örneklerinin çöktürülmesi içermektedir (Fayer ve ark., 2008). 6 μm büyüklüğünde olup dört sporozoit -Temmuz 2013 tarihleri gübreleri, direk olarak aerosol ve indirekt olarak Çalışmada Ağustos 2012 Cryptosporidiosis toprağa bırakılan hayvan arasında- yapılmıştır. Çalışmaya başlamadan önce Samsun ili Terme ve Kocaman Irmağı üzerinde;- Köy kirli suların tüketilmesi ile ortaya çıkmaktadır (Fayer girişi Dere başlangıcı (K1), İki Kol Ayrımı (K2), ve ark., 2000). Dokunulmamış yüzey sularında, filtre Merkez Köprü Altı (K3), Kocaman çıkışı Fındıklık Cryptosporidiumedilmiş yüzme havuzu suyunda, hatta klorlanmış yanı (K4), Hüseyin Mescit Köyü Merkez Köprü Altı veya filtre edilmiş içme sularında bile (K5) ve Hüseyin Mescit Köyü 2. Köprü Altı (K6) spp. ookistlerine rastlanmaktadır olmak üzere toplam 6 farklı istasyon belirlenmiştir. (Chen ve ark., 2002). Klorlamaya karşı dirençli ve Cryptosporidium Su örnekleri Samsun ili Terme ve Kocaman Irmağı enfeksiyon dozu oldukça düşük olan üzerinde belirlenen istasyonlardan 10’ar litrelik de h spp. ookistleriyle kirlenmiş yüzme plastik şişelerle toplanmıştır. Karanis ve Kimura’nın havuzları, dereler ve içme suları hem insanlar hemG. (2002) tanımladığı şekilde- her bir su örneğinin içine ayvanlar (özellikle buzağılar) için- tehlike 20 ml alüminyum sülfat (Al2(SO4)3) çözeltisi oluşturmaktadır (Ok ve Balcıoğlu, 2007). eklenmiş ve pH 5.4 5.8 arasında ayarlanmıştır. intestinalis’in kist formu, 11 14 μm Karanlık ortamda 22 saat bekleyen su örneklerinin büyüklüğündedir. Kistler dış şartlara oldukça dibinde 200 ml kalacak şekilde üst kısımdaki sıvı dirençli olup nemli ortamlarda haftalarca canlı kısım atılmış ve çökelti 50 ml’lik falkon santrifüj kalabilirler ve bu parazitin bulaşmasında ara tüplerine homojen ve eşit şekilde konularak birbirini konaklara gereksinimi yoktur. İnfeksiyon ağızdan- takip eden santrifüj işlemlerine tabi tutulmuştur. kistlerin alınması ile bulaşır (Özbilgin 2006). G. alkalamak suretiyle bir Altta kalan pellet daha önce hazırlanan lizis buffer intestinalis ile İlgili raporların %90’ında protozoo tamponuyla 15 dk’da bir ç nun su aracılığıyla, %10’unda ise yiyecekler saat inkübasyona bırakılmıştır. ____ 179

Samsun İli Terme ve Kocaman Irmağı’ndan alınan çevresel su örneklerinde su kökenli parazitlerin tespit edilmesi Örneklerin sukroz gradiyent yöntemiyle saflaştırılması ve ıfa yöntemiyle tespiti alanında belirlenen istasyonlardan Kocaman Irmağı’ndan 5 istasyonunGiardia (K2, spp. K3, ile K4, kontamine K5, K6) Cryptospordium spp. ile kontamine, 4 istasyonun Konsantre edilen su örnekleri Karanis ve Kimura’nın an su (K2, K4, K5, K6) ise (2002) uyguladığı Sheather’ın şekerli yüzdürme örneklerinde T. gondii - ra olduğu belirlenmiştir. Ayrıca çalışmada alın yöntemiyle saflaştırılmıştır. Elde edilen 1 mL’lik - ’nin varlığı yine N PZR pellet ependorf tüplerine alınarak daha son tekniğiyle araştırılmış ve Kocaman Irmağı’ndaki üç kullanılmak üzere 80°C’de muhafaza edilmiştir. istasyonun da (K4, K5, K6) bu parazitle kontamine Ayrıca saflaştırılan örneklerden preparatlar su örneklerine ait N- ldeki olduğu tespit edilmiştir. Altı farklı istasyondan alınan hazırlanmış ve IFA tekniği ile cellabs kiti kullanılarak PZR ürünlerinin agaroz je ookistlerin fluoresan işaretli monoklonal üzerine 2 görüntüleri Şekil 1,2 ve 3‘te gösterilmiştir. antibadilerle boyanması sağlanmıştır. Preparatların 5 µl RR2 (monoklonal antikor) eklenerek kurumaya bırakılmıştır. Daha sonra preparat üzerine tespit sıvısı (mounting fluid) eklenerek floresan DNA İzolasyonu ve N-PZR mikroskop altında incelenmiştir. tüm Çalışmada Sukroz gradient yöntemi ile saflaştırılan su örnekleri Plutzer ve ark. (2008) ile Koloren ve ark. (2011) kullandığı protokol doğrultusunda uygulanan N- DNA QIAamp DNA Mini Kit modifiye edilerek Şekil 1. görüntüsü. Altı farklı M: istasyondan 100-bç DNA alınan marker; su N: örneklerine distile su izolasyon yapılmıştır. PZR için Hot Start Taq DNA PZRCryptosporidium ürünlerinin agaroz jeldeki Polimeraz kiti (10X PZR tamponu, 5X Q solution, 25 -7 örnekleri.(negatif), P: IOWA DNA’sı mM MgCl2, 5U hotstart taq DNA Polimeraz), 25 mM (pozitif); 3 kuyucuk doğadan alınan su dNTP mix, 10 pmol türe özgü primerler ve 1 μl DNA kullanılmıştır.T. Hazırlanan gondii 25 µl reaksiyon karışımı vortekslenipbölgesi daha PEQlabönce Kour PCR cihazında inkübasyona bırakılmıştır. ’nin 341 bç olan 18S rRNA gen enti ve Karanis’in (2004, 2006); C. parvum’un 435 bç olan 18S rRNA gen bölgesi daha önce Nichols ve arkadaşları (2003); G. intestinalis’in 292 bç olan 18S rRNA gen bölgesi daha

önce Appelbee ve arkadaşları (2003), Plutzer Elde ve arkadaşları (2008) tarafından tanımlanan - uygulanan N- protokoller modifiye edilerek çoğaltılmıştır. Şekil 2. görüntüsü. Altı farklı M: istasyondan 100-bç DNA alınan marker; su N: örneklerine distile su edilen PZR ürünleri 20°C’de, kullanılıncaya kadar PZR ürünlerinin agaroz jeldeki- saklanmıştır. Her bir test için pozitif ve negatiftir. Jel su örnekleri. kontroller kullanılmıştır. Oluşan ürünler ethidium (negatif), P: Toxoplasma AHC1 (oocysts) DNA; 4 bromidle boyanmış %1.5’lik agara yüklenmiş 6 kuyucuk doğadan alınan elektroforezde 100V’ta 60 dk yürütüldükten sonra UV altında (Prizma/Quantum ST4) bantlar Bulgulargörüntülenmiştir.

-19 ookist/L Bir yıllık zaman spp. periyodu içerisinde toplanan 72 Cryptosporidium 1çevresel-13 kist/L su örneğinin Giardia 60’ında (%83.3) 1 ookistlerinin, 48’inde (%66.6) Giardia uygulanan N- spp. kistlerinin IFA tekniğiyle spp. ve Cryptosporidium Şekil 3. görüntüsü. Altı farklı M: istasyondan 100-bç DNA alınan marker; su N: örneklerine distile su varlığıörneklerinin mikroskobik hepsi olarakN- tespit edilmiştir. PZR ürünlerinin agaroz jeldeki-8 spp. pozitifliği saptanan su PZR tekniği kullanılarak (negatif), P: Giardia H3 DNA’sı (pozitif); 4 doğrulanmıştır. PZR sonuçlarına göre araştırma kuyucuk doğadan alınan su örnekleri. 180 Kolören, Z., Karaman, Ü.

Tartışma ve Sonuç ve Giresun illerinde sekanz analizleriyle Cryptosporium spp. Koloren ve Ayaz, (2016) hayvan ve

Sular, bakteri, virüs ve parazitlerle enfekte Cryptosporidium bovis tarafından tespit edilmiştir. Samsun ilinden alınan insanların dışkıları ile kirlenebilmektedir. Bu Cryptosporidium parvum beş örneğin , altı örneğin hastalık etkenleri, enfekte sular ile doğrudan veya Cryptosporidium felis ve bir örneğin ise dolaylı yollarla konağı enfekte edebilmektedir (Uslu göstermesi bu olduğu bulunmuştur. Giresun ve Türkman, 1987; Alkan ve ark., 1999). Son yıllarda ilinde bir örneğin C. bovis, beş örneğin ise C. parvum su kaynaklı parazit salgınlarının artış Koloren ve ark olduğu tespit edilmiştir. Koloren ve Ayaz (2016), alanda yapılan çalışmalara daha fazla önem Cryptosporidium spp., Giardia spp. ve T. gondii adaşlarının (2016) yapmış oldukları verilmesine neden olmuştur. Türkiye’de su kaynaklı Cryptosporidium spp ve Giardia çalışmalar Samsun ve Giresun illerinde su T. kaynaklıgondii spp.’nin hakkında oldukça sınırlı sayıda çalışma mevcuttur. Kolören ve Demirel (2013a genotiplendirmesine ait ilk çalışmalardır. ’yi Ulaşılan kaynak bilgilere göre 2002 yıllarında Mayıs çevre suyu ve 20 içme suyu N- ) Amasya’dan alınan 120 ve Haziran aylarında 43 şebeke suyu, 34 kuyu suyu, Cryptosporidium spp. MAF, Trikrom PZR yöntemiyle 6 ırmak suyu ve 2 baraj suyu olmak üzere toplam 85 T. gondii araştırmışlardır. Çalışmada kırk sekiz çevre suyu su örneğinde örneğinde (%40) ’ye Yine Kolören ve boyama ve PZR yöntemleriyle araştırılmıştır. Altı ol Demirel (2013b) başka bir çalışmalarında ırmak, göl ırmak suyundan 1’i (%16.6) PZR yöntemiyle pozitif yöntemiyle T. gondii ve şebeke sularından alınan su örneklerinde LAMP kuyu,arak deniz bulunmuştur ve kanalizasyon (Bakir olmak et al., üzere 2003). toplam Çeber 100 ve ’nin varlığını göstermişlerdir.- ark. (2005) tarafından,Cryptosporidium Mersin ilinden spp. alınan ookistleri musluk, Araştırmacılar elli altı su örneğinin 20’sindeT. gondii (%35.7) LAMP yöntemiyle, 16’sında (%21.42) N PZR ile ve su örneğinde irel ve 12’sinde (%28.57) standart PZR ile ’nin araştırılmıştır. İçme sularında 5 (%11.36), kuyu varlığını tespit edilmiştir etmişlerdir. Dem sularında 1(%50), deniz suyu örneklerinde 1 T. Cryptosporidium arkadaşları (2014) tarafından Giresun’dan alınan su (%2.85), atık sularında 4 (%21) örnekte gondii -Fast (MAF) örneklerinde LAMP ve PZR yöntemleriyle ookisti saptanmıştır. Koloren ve T. gondii DNA yöntemiyle Amasya ilinde Cryptosporidium ’nin varlığı araştırılmıştır. Çalışmada 76 çevre Delioglu (2011) Modifiye Acid an su suyu örneğinin 10’unda (%13.2) spp.’nin Cryptosporidium spp. pozitifliği her iki yöntem ile tespit edilmiştir. Alın prevalansını belirlemişlerdir. Alınan 100 20 içme suyu örneğinde bu parazite örneğinin 78’inde (%78) -19 ookist/L Cryptosporidium ookistine rastlanmazken rastlanılmamıştır. Bu çalışmada ise alınan 72 ookisti pozitif olarak bulunmuştur. On içme suyu Cryptosporidium çevresel su örneğinin 60’ında (%83.3) 1 örneğinde 1-13 kist/L Giardia spp. ookistleri ve 48’inde (%66.6) 90 ırmak suyu örneğinin 78’inde (% 86.66) bu spp. kistleri IFA ile pozitif olarak parazite rastlanmıştır. Koloren ve arkadaşları (2011) örneklerinin hepsi N- yöntemleri ile Ordu ilinde Cryptosporidium bulunmuştur. IFA yöntemi ile pozitif bulunan su İlmiğe dayalı izotermal amplifikasyon (LAMP) ve IFA PZR tekniği ile de spp.’yi doğrulanmıştır. Bu çalışmada ise daha önce Ordu, araştırmışlardır. Çalışmada alınan 70 su örneğinin önünde bulundurularak paraziter etkenlerle ryptosporidium spp. ookisti Giresun ve Samsun illerinde yapılan çalışmalar göz 8’inde (%25.7) LAMP yöntemiyle, 19’unda (%27.1) kontamine olma ihtimali yüksek olan Terme ise IFA yöntemiyle C T. tespit edilmiştir. Koloren ve arkadaşları (2012) gondii, Cryptosporidium spp. ve Giardia ilçesinde altı istasyon belirlenip, su kaynaklı tarafından Sinop ilinden alınan 48’i deniz suyu, 10’u T. yöntemiyle Cryptosporidium spp. ookistleri spp.’nin içme suyu olmak üzere toplam 58 su örneğinde MAF gondii yaygınlığıproblemlidir. araştırılmıştır. Mikroskop temelli, Çevresel hücre sularda kültürü -46 ookist/L aras ’nin tanımlanmasıleküler halametodlar, günümüzde sudaki araştırılmıştır. Alınan su örneklerinin 46’sında (%79.31) 2 ında değişen oranlarda illerinde sekanz analizleriyle Giardia spp. (Koloren çalışmaları ve mo ookist görülmüştür. Son yıllarda, Samsun ve Giresun protozoonların tespiti için tercih edilen Giresun ilinden, 10 örnek Samsun ilinden G. halayöntemlerdir. T. gondii Ancak immünookistleri magnetik için ayırmastandardize (IMS) duodenalisve ark., 2016) assemblage tespit edilmiştir. B; yine Çalışmada beş örnek teknikleri ve immünofloresanT. gondii boyama ookistleri yöntemleri ve G. duodenalis beş örnek Giresun s edilememiştir. Bu nedenle ilinden, beş örnek Samsun ilinden T. porokistlerinin ayırt edilmesinde IMS tekniği yeterli assemblage A olarak genotiplendirilmiştir. Samsun olamamaktadır. Ayrıca IMS kitinin antikorları ____ 181

Samsun İli Terme ve Kocaman Irmağı’ndan alınan çevresel su örneklerinde su kökenli parazitlerin tespit edilmesi gondii Kaynaklar

ile Hammondia hammondi ve Neospora Mikrobiyolojik Kirlilik Seviyesinin Belirlenmesi. caninum gibi parazitlerin sporokistleri arasında Alkan, U., Çalışkan, S., Mescioğlu,- Ü. 1999. Ulubat Gölü’ nün çapraz kontaminasyona neden olmaktadır. Ancak Çevkor, 9 (33): 3 5. gene spesifik primerlerin kullanıldığı PZR Giardia yöntemlerinde IMS’te olduğu gibi herhangi bir Appelbee,duodenalis A.J., Frederick, L.M., Heitman, T.L., Olson, M.E., çapraz kontaminasyon olmadığı için suda mevcut 2003. Prevalence andy. 112: genotyping 289–294. of from beefcalves in Alberta, Canada. olan diğer inhibitörlerden de etkilenmemektedir.umetre ve Bakir, B., Tanyuksel M., Saylam F., Tanriverdi S., Araz E.R, Veterinary Parasitolog Darde,Yine bu 2007; yöntemle Schares kültüre ve gerekark.., duyulmaksızın2008; Koloren çokve kısa zamanda sonuç alınabilmektedir (D T. Hacim A.K., Hasde M. 2003. Investigation of gondii - - Demirel 2013b). Çalışmamızda da benzer olarak Waterborne Parasites in Drinking Water Sources of Sulardan Ankara, Turkey. The Journal of Microbiology, 148 ’nin tespiti için N PZR yöntemi kullanılmış ve obles, L.D., Jakubowski, W., Cryptosporidium spp. ve Giardia tinde, 151. üç istasyonda parazit tespit edilmiştir. -time RT- konsantrasyon için IMS yöntemi, ookist/kistlerin Baque, R.H., Gilliam, A.O., R spp’nin tespi detect viable Giardia lamblia cysts inenvironmental Slifko, T.R. 2011. Areal –3184.PCR method to yöntemler olarak belirtilmektedir. Ancak her iki yöntemtanımlanmasında de bu parazitlerin ise IFA karakterizasyonu yöntemi standart için waters. Water Research, 45: 3175 Cama, V.A.,2003. Bern, Cryptosporidium C., Sulaıman, speciesI. M., Gılman, and genotypesR. H., Tıcona, in rin karakterizasyonu için IMS yönteminin E., Vıvar,- A., Kawaı, V., Vargas, D., Zhou, L., Xıao, L. yeterli değildir (USEPA, 2005; Baque ve ark., 2011). – Parazitle HIV positive patients in Lima, Peru. The Journal of - moleküler yöntemlerle desteklenmesi gerektiği Eukaryotic Microbiology, 13: 531 533. bildirilmiştir. PZR yönteminin IMS yöntemiyle- Çeber, K., Aslan, G., Otağ, F., Deli alioğlu, N., Öztürk, C., Soulierkombine kullanıldığıve Guillot, zaman daha2 güvenilir ve daha CryptosporidiumBabür, C., Emekdaş, G. 2005. Mersin ilinde içme hızlı sonuçlar alınabildiği bildirilmiştir- (Hallier suyu, kullanma suyu, atık su ve deniz-8. sularında spp. ookistlerinin araştırılması. 000). Parazitlerin Demirel, E., Kolören, Z., Karaman, Ü., Ayaz E. 2014. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 29: 224 tanımlanmasında özellikle N PZR ile olası bir Investigation on Toxoplasma gondii ymerase kontaminasyon riski, tekrar çoğaltılan PZR ürünü Buile -Mediated Isothermal by Pol en aza indirildiği için dahada etkili tanı konulabildiği belirtilmiştir (Minarovicova ve ark., 2009). Chain Reaction and Loop -668. Cryptosporidium spp. ookistlerinin ve Giardia spp. Amplifi cation in Water Samples from Giresun, doğrultuda çalışmada araştırma alanındaki - Turkey. Bulletin of Microbiology, 48(4): 661 Toxoplasma gondii Demirel, E., Kolören, Z. 2012. Ordu İli Melet Irmağı’ndan kistlerinin tespiti için IFA tekniğinin yanı sıra N PZR örnekler N- alınan su örneklerinde tekniği kullanılmıştır. IFA ile pozitif bulunan tüm Biyoloji Kongresi, 3- asyon sorunu yaygınlığının nested PCR ile tespiti. 21. Ulusal PZR ile çalışılmıştır. Bu yöntemle daha 7 Eylül 2012, İzmir. Kongre Toxoplasma kısa sürede ve herhangi bir kontamin Cryptospori- Kitabı, s: 1353. yaşanmadan güvenilir sonuçlar elde edilmiştir. gondii in Water by an Immunomagnetic Separation dium spp., Giardia spp. ve T. gondii Dumetre, A., Darde, M. L. 2007. Detection of Çalışmamızda, belirlenen istasyonlarda olup paraziter etkenlerle kontamine Research, 101: 989–996. tespit edilmiş Method Targeting the Sporocysts. Parasitology Fayer, R. 2004. : a water-borne zoonotic olmuş suların, Cryptosporidium – yüksekçevrede yaşayanolan bölgemizde insan ve hayvanlarparaziter içinetkenlerin bir risk Fayer, R., Santin, M., Trout, J.M. 2008. Cryptosporidium faktörü olduğu sonucuna varılmıştır. Yağış oranı parasite. Veterinary Parasitology, 126: 37 56. ryanaen k cattle (Bos taurus). yayılmasını kolaylaştıran dere gibi su kaynaklarının 191-198. spp. (Apicomplexa: Cryptosporidiidae) in içme suyu olarak kullanılması dikkate alınara Veterinary Parasitology, 156: - gerekli önlemlerin alınması ve güvenli su kullanımı - cryptosporidia and Cryptosporidium parvum konusunda halk sağlığı eğitimlerinin yapılması Hallier oocystsSoulier, in S., environmental Guillot, E. 2000.water Detectionsamples by of uygun olacaktır. Ayrıca fekal oral yolla bulaşan su immunomagnetic separation-polymerase chain edikökenli parazitlerin bulaşma riskini azaltmak –10. amacıyla su kaynaklarının düzenli bir şekilde kontrol birimlerinin ile gerekli tedbirlerin reaction. Journal of Applied Microbiology. 89: 5 lmesi ve Üniversite ve Sağlık Bakanlığı’nın ilgili iş birliği alınmasının uygun olacağı kanaatine varılmıştır. 182 Kolören, Z., Karaman, Ü.

– Recent –481. Jones, J. L., Dubey, J. P. 2010. Waterborne Toxoplasmosis for the Detection of Toxoplasma Oocysts in Water, 124: 10– Mac Developments. Experimental Parasitology. Letters in Applied Microbiology, 43: 475 25. Kenzie, W.R., Kazmierczak, J.J., Davis, J.P. 1995. An Karanis,Cryptosporidium P., Kimura, A.parvum 2002. oocysts Evaluation of three outbreak- of cryptosporidiosis associated with a samples.flocculation Letters methods in Applied for Microbiology, the purification 34:444 of– resort swimming pool. Epidemiology and Infection, from water 115: 545 553. 449. gle-tube nested real-time Karanis Minarovicˇova´, J., Kaclı´kova´, E., Krascsenicsova´, K., Siekel Noborou, I. 2007. Development and preliminary P., Kuchta T. 2009.Cryptosporidium A sin parvum. Letters in , P., Oriel, T., Klytaimnistra,-mediated K., Jerry, O.,isothermal Ikuo, I., polymerase chain reaction for– sensitive contained detection of evaluation of a loop Applied Microbiology. 49: 568 572. Cryptosporidium oocysts Cryptosporidium oocysts in United amplification procedure for sensitive detection of Applied – NicholsKingdom R.A.B., noncarbonated Campbell B.M., natural Smith mineral H.V. waters 2003. in fecal and water samples. Identification of Environmental Microbiology, 73: 5660 - 5662. Cryptosporidium assay.and drinking Applied waters and Environmental by using a modified Microbiology, nested KolorenSinop, Z., AvşarBlack C.,Sea, Kaya Turkey D., by 2012. Acid Monitoring-Fast Staining of 69:PCR 4183restriction–4189. fragment length polymorphism Species in Water Supplies of bbi (3): 41-43. Method. Journal of Applied Biological Sciences, 6 Koloren Ok, Ü.Z., Balcioğlu, İ.C. 2007.Cyrptosporidiosis.-377. Tı Cryptosporidium Parazit Hastalıkları. Ed.: M.A. Özcel. İzmir: Türkiye Z., Delioglu B.K. 2011. Prevalence of Parazitoloji Derneği Yayın No:22., s.: 363 Amasya, Middle Black Sea, by Acid-Fast staining 20(2): 166-169. species in water supplies of Özbilgin, A. 2006. Barsak Protozoonları. Ankem Dergisi, 81–84. methods. Journal of Applied Biological Sciences, 5, Marialigeti, K. 2008. Detection and characterization Plutzer, J.,Giardia Karanis, and Cryptosporidium P., Domokos, K., Torokne, A.,

Koloren Z., Karanis P., Sotiriadou I. 2011. Investigations of in Hungarian raw, and Comparative Detection of Cryptosporidium surface and sewage water samples by IFT, PCR and Species by Microscopy, Nested PCR and LAMP in sequence analysis of the SSUrRNA– and GDH genes. 607Water– Supplies of Ordu, Middle Black Sea, Turkey. International Journal of Hygiene and Annals of Tropical Medicine and Parasitology, 105, Schares, Cryptosporidium Environmental Health, 211, 524 533. 615. spp. in environmental water in Turkey. Acta G., Herrmann, D. C., Beckert, A., Schares, S., Koloren, Z., Ayaz, E. 2016. Genotyping–679. of Hosseininejad, M., Pantchev, N., Vrhovec, M. G., Koloren, Z., Demirel, E. 2013a. Investigation on Conraths, F. J. 2008. Characterization of a Parasitologica, 61(4), 671 Toxoplasma gondii Repetitive DNA Fragment Toxoplasma Hammondia gondii hammondi and Its Utility for the Specific Differentiation– of H. in surface and drinkingl Sciences, water hammondi from by PCR. samples from Amasya by nested polymerase chain Molecular and Cellular Probes, 22: 244 251. 7(2): 10-3. -kimyasal özellikleri. Journal reaction. Journal of Applied Biologica Toxoplasma Taş, B., Candan, A.Y., Can, Ö., Topkara,-263. S. 2010. Ulugöl (Ordu)’ün bazı fiziko gondii in Turkish river and drinking water samples Cryptosporidium and Koloren, Z., Demirel, E. 2013b. Detection of of Fisheries Sciences, 4 (3): 254 Giardia Water, 41(10): 963-8. USEPA, 2005. USEPA Method 1623: -R- by different PCR and LAMP Methods. Clean Soil Air in Water by Filtration/IMF/FA. Office of Giardia duodenalis assemblages in river water Water, Washington, D. C. EPA 815 05.Uslu, O., Koloren, Z., Seferoğlu, O., Karanis,P. 2016. Occurency of Türkman A. 1987. Su Kirliliği ve Kontrolü, T.C.Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü Yayınları 164:337-344. Uslu O., Türkman, A sources of Black Sea, Turkey. Acta Tropica, Eğitim Dizisi 1, İzmir, 364. .1987. Su kirliiği ve kontrolü, TC Başbakanlık Çevre Genel Müdürlüğü yayınları Kourenti, C., Karanis, ToxoplasmaP. 2004. Development gondii in Wateof a Sensitiver. Water eğitim dizisi, 365 Polymerase Chain Reaction – Method291. for the 18: 17-20. Detection of Usluer. G. 2004. Su ile bulaşan enfeksiyonlar. Ankem Derg, Xiao L. 2010. Molecular epide Science and Technology, 50, 287 –89. miology of cryptosporidiosis: Kourenti, C., Karanis, P. 2006. Evaluation and Applicability of a Purification Method Coupled with Nested PCR an update. Experimental Parasitology, 124: 80