RAPORT część III

Delimitacja obszarów kryzysowych, sfery i dziedziny współpracy, SWOT, wdrażanie i komunikacja społeczna

przeprowadzonego w ramach projektu Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Olkusz, maj 2014

Gmina Bolesław Miasto Bukowno Gmina Olkusz Powiat Olkuski Gmina Wolbrom Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna 2007 - 2013

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Spis treści

1 Wprowadzenie metodyczne do Raportu część III ...... 4

2 Delimitacja obszarów kryzysowych wraz z określeniem nurtów przewidywanych działań naprawczych oraz wyznaczenie stopnia zaangażowania partnerów inwestycyjnych. Analiza wielokryterialna ...... 5

2.1 Wprowadzenie metodyczne do analizy wielokryterialnej ...... 5 2.2 Wprowadzenie metodyczne do delimitacji obszarów kryzysowych wraz z określeniem nurtów przewidywanych działań naprawczych oraz wyznaczenie stopnia zaangażowania partnerów inwestycyjnych ...... 12 2.2.1 Bezpieczeństwo i porządek publiczny ...... 17

2.2.2 Edukacja ...... 28

2.2.3 Zdrowie ...... 51

2.2.4 Środowisko ...... 57

2.2.5 Zaopatrzenie w energię ...... 67

2.2.6 Inwestycje ...... 72

2.2.7 Pomoc i opieka społeczna ...... 85

2.2.8 Kultura, sport i turystyka ...... 92

2.3 Podsumowanie wyników delimitacji w ujęciu gminnym, wiązki zdiagnozowanych problemów ...... 101 2.4 Podsumowanie wyników delimitacji w ujęciu jednostek pomocniczych, wiązki zdiagnozowanych problemów ...... 108

3 Identyfikacja czynników rozwojowych – SWOT dla obszarów tematycznych ...... 112

4 Analiza w sferze kategorii usług publicznych będących przedmiotem celów 2

operacyjnych, z której powinny zostać określone dziedziny, które na skutek występowania Strona złożonych problemów generować będą wspólne dla poszczególnych partnerów zakresy

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

zadań oraz określenie wspólnych sfer współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego ...... 132

4.1 Bezpieczeństwo i porządek publiczny ...... 133 4.2 Edukacja ...... 136 4.3 Zdrowie ...... 141 4.4 Środowisko: gospodarka odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości, gospodarka wodna – zaopatrzenie w wodę i kanalizacja, ochrona środowiska ...... 143 4.5 Zaopatrzenie w energię: elektroenergetyka, gazownictwo, ciepłownictwo ...... 148 4.6 Inwestycje ...... 149 4.7 Pomoc i opieka społeczna...... 154 4.8 Kultura, sport i turystyka ...... 156 5 Instrumenty wdrażania diagnozy i komunikacji społecznej ...... 161

6 Ewaluacja ...... 165

3 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

1 Wprowadzenie metodyczne do Raportu część III

W Raporcie część III zaprezentowano podsumowania badań wykonanych metodą analizy danych wtórnych, której wyniki znajdują się w części I oraz badań socjologicznych, których szczegółowe wyniki zostały zaprezentowane w części II. Przez podsumowanie rozumie się: Wykonanie analizy wielokryterialnej, za pomocą której zdiagnozowano sytuację według poszczególnych rodzajów usług z podziałem na gminy na podstawie danych wtórnych i pierwotnych. Wykonana analiza wielokryterialna pozwala w sposób syntetyczny zweryfikować sytuację pod danym względem w gminach powiatu olkuskiego, które podlegały porównaniu. Wynikiem analizy jest delimitacja obszarów, na których sytuacja pod względem np. dostępności lub jakości konkretnego rodzaju usługi jest najtrudniejsza, pośrednia lub najlepsza. Sumowanie danych wtórnych i pierwotnych wykonanych w ramach analizy wielokryterialnej odzwierciedla specyfikę poszczególnych gmin i usług tam świadczonych, bowiem pozwala jednocześnie zaobserwować relacje nakładów na realizację poszczególnych obszarów usług do wyników osiąganych poprzez dostęp do tych usług lub jakość świadczenia tych usług; Przytoczenie ważnych, rzutujących na rekomendacje odnośnie wspólnych działań realizowanych przez partnerskie samorządy, wyników analiz typu desk-research oraz badań socjologicznych.

Podsumowanie zostało zaprezentowane w rozdziałach 2., 3. i 4. W rozdziale 2. przedstawiono wyniki analizy wielokryterialnej oraz podsumowania najważniejszych wniosków z badań desk-research oraz badań socjologicznych. Ponadto w rozdziale 2. zostały zaprezentowane wyniki pogłębionych badań dostępności do wybranych usług publicznych w podziale na jednostki pomocnicze poszczególnych gmin. W rozdziale 3. wykonano analizę

SWOT w części identyfikacja czynników rozwojowych oraz opis korelacji występujących 4 pomiędzy czynnikami. W rozdziale 4. wyniki badań zostały przytoczone jako uzasadnienie

rekomendowanych działań, które partnerskie samorządy mogą wdrożyć w celu naprawy lub Strona poprawy sytuacji w realizacji poszczególnych usług publicznych.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

W części III w rozdziale 4. zostały wskazane również sfery potencjalnej współpracy pomiędzy samorządami Porozumienia oraz rekomendowane działania, które samorządy mogą wdrożyć. Rekomendacje są punktem wyjścia do wypracowania konkretnych rozwiązań. Nie są zatem planem działań, a jedynie wskazówką, jakiego typu cele powinny zostać włączone do strategii rozwoju poszczególnych samorządów.

W rozdziale 5. opisano instrumenty wdrażania rekomendacji oraz sposoby komunikacji społecznej.

2 Delimitacja obszarów kryzysowych wraz z określeniem nurtów przewidywanych działań naprawczych oraz wyznaczenie stopnia zaangażowania partnerów inwestycyjnych. Analiza wielokryterialna 2.1 Wprowadzenie metodyczne do analizy wielokryterialnej

Wyniki badań na danych statystycznych oraz badań ankietowych zostały włączone do analizy wielokryterialnej, w ramach której pogłębiono obserwacje w ujęciu ilościowym na temat usług publicznych świadczonych w poszczególnych gminach powiatu olkuskiego.

Podstawą analizy wielokryterialnej jest agregowanie wskaźników efektywności, dostępności i jakości usług publicznych w poszczególnych obszarach badawczych oraz na poziomie ogólnie usług publicznych. Postępowanie w analizie przedstawia się następująco:

Etap I – identyfikacja wskaźników, Etap II – kwantyfikacja wskaźników, Etap III – normalizacja wskaźników, Etap IV – standaryzacja wskaźników, Etap V – sumowanie wskaźników.

Etap I – identyfikacja wskaźników

Identyfikacja wskaźników polegała na wyborze wskaźników do dalszej analizy. 5

Przykład identyfikacji wskaźnika: Strona

Wydatki na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową na 1 mieszkańca

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

w 2012r. Udział wydatków na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową w wydatkach ogółem w 2012r., Ocena mieszkańców szybkości reakcji policji i straży miejskiej [osobno].

Etap II – kwantyfikacja wskaźników

Każdy ze zidentyfikowanych wskaźników został skwantyfikowany, tzn. została mu przypisana konkretna wartość, którą należy uznać za wartość bazową nakładów jednostkowych, dostępności i jakości usług publicznych.

Skwantyfikowane wskaźniki zostały wpisane do arkusza kalkulacyjnego i posegregowane w kolumnach oraz według gmin (w poszczególnych wierszach).

Kwantyfikacja wskaźników, dla których źródłem danych były badania ankietowe, polegała na przypisaniu do skalowanych (według skali Likerta) odpowiedzi rang, np. ocena zdecydowanie negatywna otrzymała rangę/wartość „-2”, natomiast zdecydowanie pozytywna „2”.

Etap III – normalizacja wskaźników

Normalizacja wskaźników polega na sprowadzeniu wszystkich wskaźników, które tego wymagają do wartości porównywalnych. Wartością znormalizowaną jest np. 27,76 zł wydatków na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową na 1 mieszkańca w 2012r.

Etap IV – standaryzacja wskaźników

Standaryzacja wskaźników polega na odjęciu od nominalnej wartości wskaźnika dla danej gminy średniej wartości dla wszystkich analizowanych gmin i podzieleniu przez odchylenie standardowe dla wszystkich gmin.

Wystandaryzowane wskaźniki oznaczają odchylenie od normy, którą reprezentuje 6 wartość średnia dla całej badanej populacji, i mogą przyjmować wartości dodatnie lub

ujemne. Przejście odchylenia od średniej do wartości dodatniej wskazuje, które gminy Strona odznaczają się wskaźnikiem nakładów jednostkowych, dostępności lub jakości usług

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wyższym od średniej dla całej badanej populacji, czyli wszystkich gmin powiatu olkuskiego, w tym gmin Partnerstwa. Z kolei wartości ujemne odchylenia ukazują gminy o gorszych wskaźnikach.

Etap V – sumowanie wskaźników

Wystandaryzowane wskaźniki można sumować. Sumowanie wskaźników przed standaryzacją nie jest możliwe ze względu na odmienność znaczeniową wskaźników oraz ze względu na różnice w skali wartości.

Sumowanie wskaźników przeprowadzono na poziomie: Poszczególnych obszarów badawczych według gmin, Łącznie wszystkich usług według gmin.

Po sumowaniu wskaźników powstają tzw. wskaźniki sumaryczne. Wskaźniki sumaryczne można interpretować swobodniej niż wskaźniki proste, ponieważ wskaźniki sumaryczne ukazują, czy np. mimo niskich nakładów jednostkowych usług publicznych, wysoka pozostaje ogólna ocena usług, a zatem ich dostępność i jakość lub tylko jakość. Interpretacja wyników badań na podstawie analizy wskaźnikowej wielokryterialnej jest ważnym elementem diagnozy usług publicznych na terenie Partnerstwa. Szczegółowa analiza wskaźników sumarycznych wszystkich składowych nakładów jednostkowych, dostępności i jakości usług została zaprezentowana w załączniku nr 1.

Wskaźniki poddane analizie wielokryterialnej można podzielić na wskaźniki nakładów jednostkowych (WW), dostępności (WD) oraz jakości (WJ).

Wskaźniki nakładów jednostkowych ukazują wartości głównie nakładów finansowych JST na daną dziedzinę usług publicznych. W analizie wskaźniki nakładów jednostkowych są generalnie stymulantami, jednak dla zobrazowania ich relacji z pozostałymi wskaźnikami do wyliczenia wskaźnika sumarycznego zamieniono je na destymulanty. Zatem przyjęto, że im

niższe, tym sytuacja w danej gminie jest lepsza. Należy jednak pamiętać, że prosta 7 interpretacja samych wskaźników nakładów jednostkowych jest niewystarczająca. Może się

okazać, że wysokim nakładom nie towarzyszą wysokie wartości wskaźników dostępności oraz Strona jakości. Taka sytuacja obrazuje problem. Mimo wysokich jednostkowych wydatków na

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

świadczenie usług, w danej gminie może być odczuwalny brak dostępności do tych usług, a jakość ich świadczenia będzie postrzegana jako niska. Wskaźniki nakładów jednostkowych dotyczą danych o zasobach przeznaczonych na świadczenie usług. Nie zawierają zatem informacji o wynikach świadczenia usług.

Wskaźniki dostępności są wskaźnikami informującymi o różnego rodzaju dostępności do usług publicznych. Może to być dostępność finansowa, np. odczuwalna wysokość stawek opłat za media, ale również dostępność do zasobów, np. liczba komputerów w szkole na ucznia. Wskaźniki dostępu przybierają często podwójną naturę zarówno wskaźników nakładowych, jak i wskaźników wynikowych. To znaczy, że interpretując je, uzyskuje się zarówno informację o zasobach przeznaczonych na świadczenie usług, jak i jakości tych usług. Na przykład ocena możliwości kontaktu z policją świadczy o zasobach ludzkich przeznaczonych na świadczenie usługi i w tym ujęciu jest to wskaźnik nakładowy, ale jednocześnie ocena ta świadczy o skuteczności alokacji zasobów ludzkich, zatem w tym ujęciu wskaźnik ten ma naturę wynikowego.

Wskaźniki jakości są wskaźnikami wynikowymi, świadczą bowiem wyłącznie o efektach alokacji zasobów finansowych, ludzkich lub innych. Wskaźniki jakości zostały przede wszystkim określone poprzez badania ankietowe.

WSKAŹNIKI Nakładowe Wynikowe

Nakładów X jednostkowych

Dostępności X X

Jakości X

8 Analiza wszystkich wskaźników jednocześnie może dać dopiero właściwą

interpretację w zakresie świadczenia usług publicznych. W najlepszej sytuacji będą gminy, Strona które przy relatywnie niskich nakładach na świadczenie usług otrzymują wysoką dostępność,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

a przede wszystkim jakość świadczenia usług. W najgorszej sytuacji będą natomiast te gminy, które jednostkowo wydając duże pieniądze na świadczenie usług, otrzymują niską jakość usług. Interpretacja jest łatwiejsza, jeśli w poszczególnych obszarach badawczych zostaną wyliczone wskaźniki sumaryczne. Im wyższy wskaźnik sumaryczny, tym sytuacja jest lepsza. Analiza z zastosowaniem wyliczonych wskaźników sumarycznych wszystkich badanych składowych nakładów jednostkowych, dostępności i jakości świadczonych usług została zaprezentowana w załączniku nr 1 do Raportu. W zeszycie głównym pozostawiono nieliczne odniesienia do liczonego wskaźnika sumarycznego, jeśli wymagał tego kontekst wnioskowania.

Dla zobrazowania wszystkich potencjalnych możliwości interpretacji wyników można przedstawić następujący diagram w formie macierzy.

Wysokie nakłady – niski poziom Wysokie nakłady – wysoki poziom dostępności i jakości usług dostępności i jakości usług

Sytuacja zdecydowanie niepożądana Sytuacja raczej pożądana

Nakłady na Nakłady usługi Niskie nakłady – niski poziom dostępności Niskie nakłady – wysoki poziom i jakości usług dostępności i jakości usług

Sytuacja raczej niepożądana Sytuacja zdecydowanie pożądana

Dostępność i jakość usług

9

Wysokie nakłady i towarzyszące im niskie wskaźniki dostępności i jakości usług Strona publicznych należą do zdecydowanie niepożądanej sytuacji. Podmiot finansujący usługi ma

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

już ograniczone możliwości dalszego zwiększania nakładów na podnoszenie jakości i dostępności usług, a ich poziom jest niezadowalający. Sytuacja ta wymaga z reguły podjęcia działań restrukturyzacyjnych i przyjęcia nowej koncepcji świadczenia usług, co nie jest łatwe w przypadku usług publicznych, których zakres oraz standard świadczenia jest determinowany przepisami prawa.

Drugim skrajnym przypadkiem jest sytuacja, gdy nakłady ponoszone na świadczenie usług są niskie, a ich dostępność i jakość stoją na wysokim poziomie. Jest to sytuacja zdecydowanie pożądana, zarówno z punktu widzenia usługodawcy, jak i usługobiorcy.

Dwa pośrednie przypadki można także wartościować pod względem oczekiwań społecznych. Kiedy niskim nakładom na świadczenie usług towarzyszą niskie wskaźniki jakości i dostępności usług, należy stwierdzić, że stan taki jest raczej niepożądany. Oczekiwania społeczne dotyczące poziomu dostępności i jakości usług publicznych z reguły będą wyabstrahowane od wielkości nakładów ponoszonych przez usługodawcę. W przypadku usług komercyjnych klient potencjalnie może godzić się na niższą jakość tychże usług, jeśli będą one relatywnie tanie, co z kolei przekładać się będzie na niski budżet usługodawcy. W przypadku usług publicznych ich odbiorca w mniejszym stopniu jest świadomy relacji ceny usługi do jej dostępności oraz jakości. Cena usługi publicznej, jeśli w ogóle występuje wprost, a nie tylko pośrednio jako wyliczony koszt świadczenia, który usługodawcy jest refundowany, postrzegana jest często jako kolejne obciążenie o charakterze świadczenia na rzecz jednostki samorządu terytorialnego lub państwa. Sytuacja, w której niskim nakładom na świadczenie usług towarzyszą niskie wskaźniki dostępności i jakości ma tę zaletę, że usługodawca ma potencjalne możliwości zwiększenia nakładów, których to możliwości już nie ma, gdy ponosi wysokie nakłady, czyli gdy zachodzi przypadek skrajnie niepożądany.

Ostatni z analizowanych przypadków dotyczy sytuacji, gdy wysokim nakładom na

świadczenie usług towarzyszy wysoki poziom dostępności i jakości usług. Sytuację tę można 10

określić jako raczej pożądaną, szczególnie gdy dotyczy usług publicznych. Nie jest to sytuacja Strona bezwzględnie pożądana, szczególnie z punktu widzenia usługodawcy. Nie ma on możliwości ich zwiększenia, gdyby do obniżenia dostępności i jakości usług przyczyniły się czynniki

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

zewnętrzne niezależne od działalności usługodawcy. Należy jednak zauważyć, że mimo wypełnienia oczekiwań społecznych odnośnie świadczenia usług na wysokim poziomie, społeczeństwo nie pozostaje i tak obojętne na fakt, że usługi są świadczone po większych kosztach niż np. w sąsiedniej gminie.

Wpływ na wystąpienie każdej z przedstawionych wyżej sytuacji może mieć wiele czynników i tylko nieliczne mogą być związane z umiejętnościami zarządzania kierownictwa usługodawcy. Do konkluzji takiej należy dojść szczególnie, jeśli analizuje się świadczenie usług publicznych dla dużej liczby odbiorców przy zróżnicowanych warunkach, z których wiele odnosi się do czynników niezależnych od świadczącego usługi i trudnych do zmiany. Do czynników tych może należeć fizyczne rozmieszczenie zasobów w gminie, struktura osadnicza, ukształtowanie i ogólnie warunki przyrodnicze, położenie geograficzne gminy lub powiatu, struktura ludności, ogólne zasoby gospodarki, i inne. Analizując elementy świadczenia poszczególnych usług (obszarów badawczych) i obserwując zróżnicowanie pomiędzy gminami, trudno jest jednoznacznie postawić diagnozę przyczyny różnic. Niezależnie jednak od przyczyn różnic pomiędzy badanymi jednostkami w obszarze funkcjonalnym, można stwierdzić, że każda z nich powinna podejmować działania, które doprowadzą do wystąpienia sytuacji pożądanej przez mieszkańców danej JST.

Aby ostatecznie zweryfikować, w której z porównywanych jednostek, sytuacja łącznie pod względem wskaźników nakładów jednostkowych świadczenie usługi oraz wskaźników dostępności i jakości jest najlepsza, należy przeprowadzić analizę na konkretnych wartościach. Analiza wielokryterialna na to pozwala. Można bowiem dodać do siebie wszystkie kategorie wskaźników i zaobserwować, jaka ich suma jest najwyższa (ta suma to wartość wskaźnika sumarycznego – szczegółowe wyliczenia przedstawiono w załączniku nr 1). Najwyższa wartość oznacza relatywnie najlepszą sytuację.

Macierz została wykorzystana do interpretacji wyników analizy wielokryterialnej

w każdym z obszarów badawczych. Wskaźniki dostępności i jakości zostały dodane, 11

natomiast wskaźniki nakładów jednostkowych przedstawione jako nakłady na usługi. Każda Strona z gmin w poszczególnym obszarze badawczym została precyzyjnie rozmieszczona na macierzach, które zaprezentowano pod tabelami zbiorczymi wartości wskaźników nakładów

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

jednostkowych, dostępności, jakości i sumarycznych w rozdziale poświęconym delimitacji obszarów kryzysowych.

2.2 Wprowadzenie metodyczne do delimitacji obszarów kryzysowych wraz z określeniem nurtów przewidywanych działań naprawczych oraz wyznaczenie stopnia zaangażowania partnerów inwestycyjnych

Podstawowa delimitacja obszarów kryzysowych została zaprezentowana w ujęciu gminnym, to znaczy, że najmniejszą wyodrębnioną jednostką badawczą jest gmina, a delimitacja przeprowadzona została w obrębie powiatu olkuskiego. Dodatkowo opracowano delimitację obszarów kryzysowych w ujęciu jednostek pomocniczych gmin, to znaczy, że najmniejszą jednostką badawczą dodatkowej delimitacji jest sołectwo lub osiedle. Dodatkowa delimitacja dotyczy wyłącznie wybranych aspektów świadczenia usług publicznych, generalnie odnoszących się do dostępności fizycznej do usług. Dalej w rozdziale zostanie omówiona metodyka przeprowadzenia dodatkowej delimitacji obszarów kryzysowych oraz jej znaczenie dla opracowania.

Podstawowa delimitacja została przeprowadzona w oparciu o pozyskane dane wtórne oraz pierwotne z przeprowadzonych badań z mieszkańcami i przedsiębiorcami. Delimitacji zostały poddane zarówno gminy uczestniczące w projekcie pn. „Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrumentu rozwoju ponadlokalnego” w ramach współfinansowania pozyskanego przez Gminę Olkusz jako Lidera Porozumienia zawartego pomiędzy: Powiatem Olkuskim, Miastem Bukowno, Gminą Bolesław, Gminą Wolbrom, jak i te które do niego nie przystąpiły. Zabieg taki pozwolił na pełniejsze spojrzenie na mapę obszarów kryzysowych w ramach poszczególnych kategorii

usług publicznych. Do niniejszej analizy włączono wnioski z analizy przestrzennego

rozmieszczenia obszarów kryzysowych w ujęciu całego powiatu olkuskiego, co trafniej 12 oddaje przestrzenne postrzeganie występujących problemów. Do analizy włączono również

wnioski wynikające z badań desk-research zamieszczonych w Raporcie części I. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Delimitacja obszarów kryzysowych objęła poniższe usługi publiczne: bezpieczeństwo i porządek publiczny, edukacja, zdrowie, środowisko, zaopatrzenie w energię, inwestycje, pomoc i opieka społeczna, kultura, sport i turystyka wraz z obiektami zabytkowymi.

Analizie zostały poddane oceny mieszkańców i przedsiębiorców w ramach poszczególnych obszarów oraz stworzone zostały całościowe wskaźniki łączące te dwie kategorie klientów korzystających z usług publicznych. Ponadto oceny te zostały skorelowane z danymi twardymi pochodzącymi ze statystyk publicznych oraz udostępnionych przez poszczególne urzędy.

Obszary kryzysowe zostały określone poprzez identyfikację najniższych wskaźników sumarycznych powstałych w wyniku agregacji wskaźników dostępności (WD), wskaźników jakości (WJ) i wskaźników nakładów jednostkowych (WW), które zostały w poniższych zestawieniach przedstawione jako destymulanty. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że co do zasady nie można uznać, że im niższe nakłady ponoszone są na świadczenie usług, tym lepiej, jednak na potrzeby analizy całościowej uwzględniającej konieczność ustalenia jak najlepszej relacji pomiędzy nakładami na świadczenie usług, a faktycznymi wynikami określanymi poziomem dostępności i jakości, zakłada się, że im mniej gmina wydaje na usługi tym sytuacja lepsza.

Dodatkowa delimitacja obszarów kryzysowych dostępności fizycznej do usług została

wykonana na podstawie wywiadów ankietowych przeprowadzonych wśród sołtysów lub

przewodniczących rad osiedli. Wyjątkowo dla obszaru miasta Wolbrom, w którym nie 13

funkcjonują jednostki pomocnicze, wywiady zostały przeprowadzone z urzędnikami. Strona Wywiady przeprowadzono w oparciu o standaryzowane formularze ankietowe. Respondenci zostali zapytani o ocenę dostępności do wybranych usług. Fizyczna dostępność do usług,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

która stała się tematem badawczym pogłębionych badań, jest szczególnie istotna w kontekście podejmowania decyzji inwestycyjnych przez partnerskie samorządy. Można było przyjąć założenie, że rozmieszczenie przestrzenne zdiagnozowanych na podstawie delimitacji problemów wykaże, iż potrzeby inwestycyjne są wyabstrahowane od granic administracyjnych gmin, a zatem inwestycje poprawiające dostępność do usług mogą, a nawet powinny dla podniesienia efektywności podejmowanych działań być realizowane wspólnie przez graniczące ze sobą samorządy.

W każdym z niżej przedstawionych podrozdziałów szczegółowo omówiono, jaki aspekt dostępności usług był badany i jak skalowana ocena była opisywana respondentom. Należy nadmienić, że dobór respondentów był celowy, a wywiady zostały przeprowadzone telefonicznie. Sołtysi oraz przewodniczący rad osiedli należą do przedstawicieli lokalnej społeczności i stanowią grupę lokalnych liderów. Nie są bezpośrednio powiązani z wójtami i burmistrzami. Ich ocena dostępności usług w związku z tym może być włączona do badań bez dodatkowych zabiegów obiektywizacji ich wyników.

Należy uczynić jeszcze dwa zastrzeżenia. Pierwszym z obszarów badawczych jest bezpieczeństwo. Wyjątkowo ten obszar nie został poddany ocenie sołtysów i przewodniczących rad osiedli. Informacje o miejscach szczególnie narażonych na zdarzenia przestępcze i wykroczenia zostały przygotowane i przesłane przez Komendę Powiatową Policji w Olkuszu. Drugie zastrzeżenie dotyczy zakresu badania. Delimitacja według jednostek pomocniczych nie została przeprowadzona w obszarach badawczych zdrowie i zaopatrzenie w energię. Dostępności do usług zdrowia nie można analizować w ujęciu tak małych jednostek. Byłoby wysoce nieracjonalne lokalizowanie w każdej miejscowości na terenie gminy placówki opieki zdrowotnej, podobnie jak na przykład szkoły ponadgimnazjalnej. Jeśli chodzi z kolei o dostępności do sieci przesyłu energii to problem na się następująco: energia

elektryczna jest dobrem absolutnie podstawowym i trudno będzie w badaniach społecznych

skalować ocenę dostępu do energii elektrycznej. Podobnie można by stwierdzić o sieci 14 wodociągowej, choć w tym przypadku została ona zbadana i potwierdziła się postawiona

teza. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Na mapach prezentujących rozmieszczenie przestrzenne problemów w ujęciu jednostek pomocniczych zamieszczono oznaczenia numeryczne tychże jednostek. Numerom przyporządkowane są jednostki według poniższej listy:

Numer jednostki Nazwa jednostki na mapach Gmina Bolesław 1. Bolesław 2. Hutki 3. Laski 4. Ujków Nowy Kolonia / Kolonia 5. Ujków Nowy 6. Krze 7. Krzykawa 8. Krzykawka 9. Krążek 10. Podlipie 11. Małobądz 12. Międzygórze Miasto Bukowno 13. Podlesie 14. Bór z Przeniem 15. Stare Bukowno z Przymiarkami 16. Wodąca 17. Centrum Południe 18. Centrum Północ Gmina Klucze 19. Bogucin Duży 20. Bydlin 21. Chechło 22. Cieślin 23. Golczowice 24. Hucisko 25. Jaroszowiec 26. Klucze 27. Kolbark

28. Krzywopłoty

29. Kwasniów Dolny

30. Kwaśniów Górny 15 31. Rodaki

32. Ryczówek Strona 33. Zalesie Golczowskie Miasto i Gmina Olkusz

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

34. Olkusz - Osiedle Czarna Góra 35. Olkusz - Osiedle Pomorzany 36. Olkusz - Osiedle Śródmieście 37. Olkusz - Osiedle Glinianki 38. Olkusz - Osiedle Młodych 39. Olkusz - Osiedle Słowiki 40. Olkusz - Osiedle Wschód 41. Olkusz - Osiedle Centrum 42. Olkusz - Osiedle Skalskie 43. Olkusz - Osiedle Pakuska 44. Bogucin Mały 45. Braciejówka 46. Gorenice 47. Kogutek 48. Kosmolów 49. Niesułowice 50. Olewin 51. Osiek 52. Pazurek 53. Podlesie 54. Rabsztyn 55. Sieniczno 56. Troks 57. Wiśliczka 58. Witeradów 59. Zadole Kosmołowskie 60. Zawada 61. Zederman 62. Zimnodół 63. Żurada Gmina Trzyciąż 64. Glanów 65. Imbramowice 66. Jangrot 67. Małyszyce 68. Michałówka 69. Milonki 70. Podchybie 71. Porąbka 72. Sucha

73. Ściborzyce

74. Tarnawa

75. Trzyciąż 16 76. Zadroże 77. Zagórowa Miasto i Gmina Wolbrom Strona 78. Boża Wola

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

79. Brzozówka 80. Budzyń 81. Chełm 82. Chrząstowice 83. Dłużec 84. Domaniewice 85. Gołaczewy 86. Jeżówka 87. Kaliś 88. Kąpiele Wielkie 89. Kąpiołki 90. Lgota Wielka 91. Lgota Wolbromska 92. Łobzów 93. Miechówka 94. Podlesice II 95. Poręba Dzierżna 96. Poręba Górna 97. Strzegowa 98. Sulisławice 99. Wierzchowisko 100. Wolbrom 101. Zabagnie 102. Załęże 103. Zarzecze 104. Zasępiec

2.2.1 Bezpieczeństwo i porządek publiczny

2.2.1.1 Bezpieczeństwo i porządek publiczny – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny bezpieczeństwa i porządku publicznego w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 1. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny bezpieczeństwa i porządku

publicznego w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka 17 WW WD WJ terytorialna

Bukowno -1,47 1,54 0,47 Strona Bolesław 3,34 -3,42 -2,76

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Klucze -1,34 0,70 0,17 Olkusz -1,27 2,37 4,98 Trzyciąż -1,41 -4,96 -11,76 Wolbrom 2,15 3,76 8,90

Rysunek 1. Ocena efektywności świadczonej usługi bezpieczeństwa i porządku publicznego w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Bolesław Wolbrom

sytuacja sytuacja

zdecydowanie niepożądana raczej pożądana nakładyna usługi

sytuacja sytuacja Trzyciąż raczej niepożądana Klucze zdecydowanie pożądana

Bukowno Olkusz

dostępność i jakość usług

Relatywnie najgorszą sytuację w zakresie bezpieczeństwa i porządku publicznego posiadają dwie gminy badanego obszaru: Trzyciąż oraz Bolesław. Zła sytuacja w przypadku gminy Trzyciąż wynika przede wszystkim z niskiego wskaźnika jakości. Niewątpliwie można powiedzieć, że gmina Trzyciąż jest obszarem kryzysowym w zakresie usług publicznych związanych z bezpieczeństwem i porządkiem publicznym i niezbędne jest podjęcie

odpowiednich interwencji w tym obszarze. Stosunkowo niskie nakłady na świadczenie usług

przekładają się na niską, a nawet relatywnie bardzo niską ocenę dostępności i jakości usług 18 bezpieczeństwa. To sytuacja należąca do kategorii raczej niepożądanych. Gmina Bolesław to

drugi z obszarów kryzysowych, który można wyróżnić na podstawie analizy. Usługi tam Strona świadczone charakteryzują wysokie nakłady na świadczenie usług, a jednocześnie niskie

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wskaźniki dostępności i jakości. Z punktu widzenia przyjętych założeń sytuacja tam jest zdecydowanie niepożądana. W przypadku pozostałych gmin sytuacja jest na lepszym poziomie. W gminie Bukowno niskim nakładom towarzyszy dobra ocena z punktu widzenia dostępności i jakości usług. Podobnie jest w gminie Klucze i Olkusz. W tych trzech gminach sytuację można określić jako zdecydowanie pożądaną z punktu widzenia relacji nakładów do efektów. W gminie Wolbrom sytuację można określić jako raczej pożądaną. Wprawdzie nakłady na świadczenie usług są relatywnie wysokie, to jednocześnie tam najlepiej oceniana jest dostępność i jakość. We wskazanych obszarach kryzysowych należy przedsięwziąć odpowiednie kroki w zakresie poprawy sytuacji.

Co ciekawe w przypadku wskazania poczucia bezpieczeństwa przez mieszkańców poszczególnych gmin, to w gminie Trzyciąż jest ono na najwyższym poziomie (94,7%), a z kolei najniższy poziom przyjęło w mieście Olkusz. Jednakże w przypadku oceny poszczególnych aspektów działania policji widzimy wyraźnie, że największe problemy w gminach Trzyciąż i Bolesław występują w zakresie możliwości kontaktu. Niewątpliwie jest to obszar kryzysowy, który wymaga poprawy. Straż miejska/gminna jest w przypadku tych

gmin oceniana dość dobrze.

19 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 2. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie bezpieczeństwa publicznego w gminach powiatu olkuskiego według wskaźników nakładowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Powyższa mapka prezentuje przestrzenne rozmieszczenie pomiaru nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie bezpieczeństwa publicznego w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych na świadczenie usług. Jak wynika z mapy szczególnie niskie wskaźniki nakładów jednostkowych występują w gminach Bolesław i Wolbrom. Gmina Bolesław we wskaźniku sumarycznym również nie prezentuje się zbyt dobrze, a co za tym idzie może ona zostać uznana za obszar problemowy w ramach całego obszaru funkcjonalnego. Szczególnie istotne wydaje się, że gmina ta zyskuje niskie oceny we

wskaźnikach dostępności i jakości.

Wskaźniki nakładów jednostkowych można analizować również w ujęciu 20 dynamicznym. Składowymi nakładów jednostkowych są wydatki na bezpieczeństwo

publiczne i ochronę przeciw pożarową na 1 mieszkańca w latach 2007-2012 oraz wydatki na Strona bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciw pożarową w wydatkach ogółem. Pierwszy ze

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wskaźników w badanym okresie wyraźnie różnicował się w podziale na poszczególne gminy. Największy wzrost w całym okresie wydatków na 1 mieszkańca odnotowany został w gminie Bolesław, aż o 169%. W jednej tylko gminie, Olkusz, odnotowuje się spadek o 13%. W pozostałych gminach wydatki na bezpieczeństwo publiczne i ochronę przeciwpożarową w relacji do liczby mieszkańców rosły w podobnym tempie, od 36% w gminie Klucze do 57% w gminie Wolbrom. Analizując wydatkowanie w relacji do wydatków gmin ogółem, można zauważyć nieco odmienne trendy. Dwie gminy, Trzyciąż i Klucze, starają się utrzymać się utrzymać stałą relację wydatków na bezpieczeństwo w stosunku do wydatków ogółem. Bukowno i Olkusz od 2007 do 2012 r. obniżyły udział tych wydatków w strukturze budżetu, Olkusz o 36%, Bukowno o 16%. Największy wzrost nakładów na bezpieczeństwo w relacji do wydatków ogółem nastąpił, podobnie jak w relacji do liczby mieszkańców, w gminie Bolesław (o 85%). Gmina ta zatem zwiększa wydatkowanie na bezpieczeństwo, mimo to sytuacja tam pod względem dostępności i jakości nie jest dobra. Polityka obniżania nakładów jednostkowych na bezpieczeństwo w gminie Olkusz nie przekłada się na negatywną ocenę dostępności i jakości usług w tej kategorii, co należy uznać w świetle przyjętej metody analizy za pozytywne zjawisko. Gmina Klucze z kolei stara się utrzymać wydatkowanie w sferze bezpieczeństwa na podobnym poziomie w badanym okresie. Nie przynosi to, jak wynika z analizy wskaźników jakości i dostępności, ani zdecydowanie pozytywnych ani negatywnych rezultatów. Gmina Trzyciąż w 2011 i analizowanym roku 2012 znacznie obniżyła wydatki w tej kategorii i tylko dlatego wskaźniki nakładów jednostkowych w tej gminie są relatywnie niższe niż w innych gminach. Gmina Wolbrom pod względem wskaźników nakładów jednostkowych wypada relatywnie źle, należy jednak zauważyć, że choć dynamika wzrostu tych wydatków nie była najwyższa, to gmina ta w pierwszym i ostatnim roku badanego

okresu utrzymuje w porównaniu z innymi gminami jedne z najwyższych wartości.

21 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 3. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa publicznego w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie wskaźniki dostępności usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa są widoczne głównie we wschodniej oraz zachodniej części obszaru funkcjonalnego, na terenie gmin Trzyciąż (najniższy wskaźnik) oraz Bolesław i Klucze.

22 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 4. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa publicznego w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie wskaźniki jakości usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa są widoczne głównie we wschodniej oraz zachodniej części obszaru funkcjonalnego, na terenie gmin

Trzyciąż (najniższy wskaźnik) oraz Bolesław, Bukowno i Klucze.

Niemniej jednak istotne wydaje się, że niskie wskaźniki w zakresie nakładów jednostkowych, dostępności i jakości usług nie mają zbyt dużego wpływu na poczucie bezpieczeństwa mieszkańców poszczególnych gmin obszaru funkcjonalnego, bowiem w każdej z badanych gmin wskaźnik poczucia bezpieczeństwa nie osiągnął wskaźnika niższego niż 80%. W dość podobnej sytuacji znajduje się gmina Trzyciąż, która mimo dość

dobrej sytuacji pod względem nakładów jednostkowych ma relatywnie niskie wskaźniki

w zakresie dostępności i jakości. Niemniej jednak nawet w tym przypadku ocena poczucia 23

bezpieczeństwa jest na wysokim poziomie, a nawet jak zostało wspomniane wcześniej, jest Strona ono na najwyższym poziomie spośród analizowanych gmin. Zagrożeniem dla stosunkowo wysokiego poczucia bezpieczeństwa, jak wynika z badań desk-research, może być

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

obserwowany od kilku lat wzrost liczby przestępstw, szczególnie w kategoriach przestępstw uszkodzenia ciała, rozbójniczych, czy też bójek. Pocieszające jest jednak to, że wzrasta wykrywalność przestępstw, choć pod tym względem w całym badanym okresie 2004-2012 wskaźniki także mają tendencje negatywne.

Trudno jednoznacznie stwierdzić w ujęciu gminnym, jakie jest przestrzenne rozmieszczenie poszczególnych obszarów kryzysowych. Częściowo pomocne są dane Komendy Powiatowej Policji w Olkuszu zaprezentowane w kolejnym podrozdziale. W zależności od aspektu poszczególnych analiz poszczególne obszary kryzysowe są różnie umiejscowione w obrębie obszaru funkcjonalnego. Jednakże wskaźnik sumaryczny wskazuje na pewną ich koncentrację we wschodniej części powiatu olkuskiego. Widoczne jest (i silnie wskazują na to wyniki badań pierwotnych), że mimo ponoszonych nakładów (które są akurat w tej części obszaru funkcjonalnego na dość niskim poziomie w stosunku do pozostałych gmin) najgorsza sytuacja jest w gminie Trzyciąż. Wynika z tego, że niskie nakłady przekładają się tutaj na niskie wskaźniki dostępności i jakości usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa publicznego.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany ze wzrostem dostępności do usług związanych z bezpieczeństwem, szczególnie w zakresie prewencji. Ważnym elementem współpracy pomiędzy samorządami partnerskich gmin będzie również rozwój infrastruktury bezpieczeństwa, w tym szczególnie rozwój monitoringu wizyjnego na terenie szkół oraz stworzenie systemu informowania o zagrożeniach. Współpraca pomiędzy strażami miejskimi powinna zaowocować realizacją wspólnych przedsięwzięć, wypracowaniem równych standardów świadczenia usług i przełożyć się na większą efektywność pracy tych służb. Należy jednak uwzględnić, że w gminie Bukowno nie funkcjonuje straż miejska, co może ograniczać możliwości realizacji zadań związanych ze współpracą i podejmowaniem wspólnych przedsięwzięć. Zaangażowanie partnerów

inwestycyjnych w tym obszarze będzie dotyczyło stworzenia systemu ostrzegania

o zagrożeniach. W tym zakresie należy przewidzieć współpracę z podmiotami prywatnymi. 24 W zakresie rozbudowy monitoringu wizyjnego należy zakładać, że zaangażowanie inwestycyjne będzie głównie po stronie samorządów, we współpracy z policją. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

2.2.1.2 Bezpieczeństwo i porządek publiczny – miejsca szczególnie niebezpieczne Bezpieczeństwo publiczne zostało w badaniach pogłębionych zostało przeanalizowane na podstawie danych Komendy Powiatowej Policji w Olkuszu, która zestawiła na podstawie prowadzonych rejestrów miejsca szczególnie narażone na zdarzenia niebezpieczne: przestępstwa, zdarzenia drogowe. W tabeli poniżej zaprezentowano dane dotyczące przestępstw zgłoszonych w poszczególnych komisariatach na terenie powiatu olkuskiego.

Jednostki podległe Komisariat Miasto Komisariat Komisariat Kategoria przestępstwa Policji CAŁY i Gmina Policji Policji w Wolbromi POWIAT Olkusz w Bukownie w Kluczach u Rozbój 23 5 0 5 33 Kradzież z włamaniem 121 23 26 54 224 Kradzież 284 59 37 92 472 Bójka/Pobicie 27 3 9 5 44 Uszkodzenie mienia 100 26 10 22 158 Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu

Na terenie Miasta i Gminy Olkusz – najbardziej zagrożonymi rejonami były ulice: Kościuszki, Mickiewicza, Rynek, K. K. Wielkiego, Skalska, Nullo, Al. 1000-lecia, Legionów Polskich, Armii Krajowej, Kochanowskiego, Konopnickiej, Krasińskiego, Orzeszkowej. Są to rejony centrum miasta oraz, co niepokojące rejony koncentracji obiektów użyteczności publicznej, w tym szpitala oraz szkół podstawowych i gimnazjum.

Na terenie Komisariatu Policji w Bukownie – najbardziej zagrożonymi rejonami były ulice: Zwycięstwa, Wyzwolenia, Wojska Polskiego, Nowa, Kolejowa, Niepodległości. Zatem również w tym przypadku najbardziej narażone na zdarzenia przestępcze są rejony centrum miasta, w tym budownictwa wielorodzinnego.

Na terenie Komisariatu Policji w Kluczach – najbardziej zagrożonymi rejonami były

ulice: Rabsztyńska, Zawierciańska, XXX-lecia, Osiedlowa, Rudnicka. Ulice Rabsztyńska 25 i Zawierciańska to główne ulice Kluczy, pozostałe znajdują się w rejonie stadionu

piłkarskiego. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Na terenie Komisariatu Policji w Wolbromiu – najbardziej zagrożonymi rejonami były ulice: Krakowska, Rynek, Żwirki i Wigury, Kościuszki, Wyzwolenia, Wąwóz, Miechowska, Piłsudskiego, Garbarska, Magazynowa, 1-go Maja, Łukasińskiego, Fabryczna, Sportowa, Leśna, Skalska, Olkuska. Rejony szczególnie narażone na zdarzenia przestępcze są rozproszone w Wolbromiu, koncentrację można zauważyć w centrum, przy głównych ulicach oraz w okolicach szkoły podstawowej.

Wymienione obszary należy określić jako kryzysowe.

W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. na terenie powiatu odnotowano 903 zdarzenia drogowe. Szczegółowe rozmieszczenie terytorialne pokazano w tabeli poniżej.

Jednostki podległe Komisariat Komisariat Kategoria Komisariat Policji Miasto i Gmina CAŁY Policji Policji w Bukownie Olkusz POWIAT w Kluczach w Wolbromiu Liczba wypadków 16 11 29 28 84 drogowych liczba zabitych 0 0 2 3 5 liczba kolizji 140 81 213 385 819 Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu

Zdarzenia drogowe można również zaprezentować w podziale na drogi wojewódzkie oraz drogi powiatowe.

Droga Zdarzenia drogowe Liczba zabitych Dk94 153 1 Dw794 65 2 Dw791 73 0 Dw783 87 0 Dw773 5 0 Dp1095K 35 0 Bolesław-Klucze-Jaroszowiec-Wolbrom Dp 1159K 21 1 (Olkusz, ul. K.K. Wielkiego) Dp1077K 29 1

(ul. Aleje 1000-lecia) Dp1069K 14 0

(Bolesław – Bukowno ) 26

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu Strona Najwięcej zdarzeń drogowych, jak wynika z powyższego zestawienia, odnotowuje się na głównych szlakach komunikacyjnych powiatu oraz na drogach łączących miejscowości

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

gminne. Problemem jest również duża liczba zdarzeń drogowych, w tym tych szczególnie tragicznych, związanych z ofiarami śmiertelnymi, na drogach miasta Olkusz. W stolicy powiatu, spośród obszarów silniej zurbanizowanych, generalnie odnotowuje się największą liczbę zdarzeń drogowych. Rejony, w których występuje najwięcej zdarzeń drogowych, należy uznać za kryzysowe. W podziale na gminy przedstawiono je w kolejnej tabeli.

Zestawienie najbardziej zagrożonych dróg na terenie gmin KPP Olkusz w okresie styczeń – grudzień 2013 r. prezentuje tabela poniżej.

Gmina Droga Zdarzenia drogowe Liczba zabitych Dk94 107 1 Dw791 43 0 Dw783 36 0 Dw773 5 0 Olkusz Dp1159K 21 1 ul. K.K. Wielkiego Dp1077K 29 1 (ul. Aleje 1000-lecia) Dp1078K (Olkusz - Osiek - 13 0 Gorenice) ul. Sławkowska 9 0 Bukowno ul. Kolejowa 13 0 ul. Nowa 7 0 Dk94 46 0 Bolesław Dp1068K 13 0 Dp1069K 7 0 Dw 791 30 0 Klucze Dp1095K 16 0 Bolesław-Wolbrom Dw783 51 0 Wolbrom Dw794 28 0 Dp1095K 9 0 Trzyciąż Dw794 37 2

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu

27 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

2.2.2 Edukacja

2.2.2.1 Edukacja – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług edukacji w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 2. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny edukacji w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno -3,18 1,52 1,98 Bolesław 4,07 1,80 4,60 Klucze 2,59 -1,13 1,86 Olkusz -2,71 10,19 3,79 Trzyciąż -0,70 -4,45 -8,64

Wolbrom -0,06 -7,93 -3,60

28 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 5. Ocena efektywności świadczonej usługi edukacji w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Klucze Bolesław sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Wolbrom nakładyna usługi Trzyciąż sytuacja sytuacja raczej niepożądana zdecydowanie pożądana Bukowno

Olkusz

dostępność i jakość usług

Najmniej pożądana sytuacja w zakresie edukacji charakteryzuje gminy Trzyciąż oraz Wolbrom. Niskie wskaźniki w przypadku tych gmin wynikają przede wszystkim z bardzo niskich wskaźników dostępności oraz jakości, a więc niskiej oceny osób zamieszkujących tereny tych gmin. Niewątpliwie te dwie gminy są obszarami wymagającymi odpowiednich interwencji i można je uznać za obszary kryzysowe w zakresie edukacji. Najwyższe wskaźniki w zakresie edukacji posiadają z kolei Olkusz, Bukowno i Bolesław. Szczególnie warta podkreślenia jest pozycja gminy Olkusz, która charakteryzuje się jednym z najniższych wskaźników w zakresie nakładów jednostkowych wśród analizowanych gmin.

Potwierdzeniem sprecyzowanych powyżej zależności mogą być wysokie oceny

w zakresie wyników egzaminów maturalnych. W województwie małopolskim w roku 2013 29

świadectwa dojrzałości otrzymało 81% tegorocznych absolwentów, co jest wynikiem na Strona poziomie średniej zdawalności dla całego kraju. Średnia dla powiatu olkuskiego była wyższa i wyniosła 84%.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Niskie wskaźniki gminy Trzyciąż wynikają przede wszystkim z niskiej oceny przedszkoli oraz szkolnictwa ponadgimnazjalnego. Generalnie w zakresie oceny przedszkoli w badanych gminach występuje problem z wystarczającą liczbą miejsc w takich placówkach, przynajmniej jest on wskazywany na poziomie deklaracji. W przypadku pozostałych aspektów szkolnictwa można zaobserwować zależności pomiędzy oceną dostępności do poszczególnych instytucji a odległością od nich. Widoczny obszar kryzysowy jest związany z dojazdem do szkoły i domu.

Analizując sytuację pod względem relacji nakładów ponoszonych na świadczenie usług a oceną dostępności i jakości, można stwierdzić, że zdecydowanie pożądana sytuacja występuje Olkusz i Bukowno. W gminie Bolesław sytuację pod omawianym względem można określić jako raczej pożądaną. Dla gminy Klucze sytuacja jest niejednoznaczna, ponieważ dobrze ocenia jest tam jakość świadczonych usług, ale źle dostępność. Do obszarów kryzysowych pod względem edukacji należą gminy Trzyciąż i Wolbrom, czyli wschodni obszar

powiatu olkuskiego, w których sytuacja jest raczej niepożądana.

30 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 6. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie edukacji w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Niskie wskaźniki nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie edukacji w gminach powiatu olkuskiego według wskaźników nakładowych widoczna jest przede wszystkim w gminach Bolesław i Klucze. Wyniki wskaźników nakładów jednostkowych na średnim poziomie nie idą w parze ze wskaźnikami dostępności i jakości, które najniższe wartości przyjmują w gminach Wolbrom i Trzyciąż.

Wśród składowych wskaźnika nakładów jednostkowych znajduje się m.in. wydatki na oświatę i wychowanie w przeliczeniu na 1 mieszkańca w latach 2006-2012 oraz wydatki na

dowożenie uczniów do szkół i przedszkoli w przeliczeniu na 1 ucznia w latach 2006-2012.

Analizując te wskaźniki w ujęciu dynamicznym, szczególnie pierwszego z wymienionych, 31 zauważyć można, że wszystkie gminy systematycznie podnoszą wydatki w podobnym

tempie. Największy wzrost odnotowany został w gminie Olkusz (59%), a najmniejszym Strona w gminie Trzyciąż. W pozostałych gminach dynamika wzrostu wydatków ogółem na oświatę

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

i wychowanie w przeliczeniu na mieszkańca jest bardzo zbliżona: Bukowno (38%), Klucze (43%), Bolesław (45%), Wolbrom (47%). Niewątpliwie podobieństwa w dynamice wzrostu nakładów jednostkowych na edukację wynikają z faktu, że pozycje te w budżecie samorządów są zazwyczaj bardzo wysokie i elastyczność kształtowania struktury w tej kategorii ograniczona. Choć gmina Olkusz w badanym okresie podwyższyła najbardziej spośród innych swoje wydatki na oświatę i wychowanie, to jednocześnie należy zauważyć, jak zostało to już zaprezentowane, jest to gmina o relatywnie najniższych wskaźnikach nakładów jednostkowych. Podobnie sytuacja ma się w odniesieniu do drugiej składowej wskaźnika nakładów jednostkowych, tj. wydatków na dowożenie uczniów do szkół i przedszkoli w przeliczeniu na 1 ucznia. Gmina Olkusz w całym okresie 2006-2012 utrzymywała najniższe wydatki na dowożenie, jednak tam, jak i we wszystkich gminach powiatu olkuskiego, wydatki systematycznie rosną. Najwyższe wydatki od lat ponoszą gminy Wolbrom i Trzyciąż, choć należy zauważyć, że gmina Trzyciąż stara się utrzymać nakłady na dowożenie na stosunkowo jednolitym poziomie, tam dynamika wzrostu tych wydatków jest najniższa (25% - relacja roku 2006 do 2012). Najszybciej wydatki na dowożenie rosną w gminie Bolesław. Choć gmina ta w roku 2006 r. miała wielkość nakładów na dowożenie na takim samym poziomie jak Olkusz, już w 2012 r. wydatki te były o blisko 50% wyższe niż w Olkuszu. Gmina Bukowno jest gminą miejską, a jednak wydatki na dowożenie do szkół

w relacji do 1 ucznia rosną tam stosunkowo szybko w porównaniu z innymi gminami.

32 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 7. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie edukacji w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie wskaźniki dostępności usług publicznych w zakresie edukacji są widoczne głównie we wschodniej części obszaru funkcjonalnego, na terenie gmin Trzyciąż i Wolbrom.

33 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 8. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie edukacji w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie wskaźniki jakości usług publicznych w zakresie edukacji są widoczne głównie we wschodniej części obszaru funkcjonalnego, na terenie gmin Trzyciąż i Wolbrom.

34 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Wskaźniki jakości i dostępności usług publicznych w zakresie edukacji pokazują, że obszary problemowe koncentrują się we wschodniej części obszaru funkcjonalnego, głównie na terenie gmin Trzyciąż i Wolbrom. Wysokie nakłady na edukację w przypadku gminy Bolesław skutkują dość wysokimi w stosunku do pozostałych gmin wskaźnikami jakości i dostępności.

Rysunek 9. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie edukacji w szkołach podstawowych w gminach powiatu olkuskiego według wskaźników nakładowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Niskie wskaźniki nakładów jednostkowych w zakresie edukacji w szkołach podstawowych kumulują się widocznie w części zachodniej i południowej obszaru

funkcjonalnego, szczególnie w gminach Bukowno i Bolesław.

Wskaźniki nakładów jednostkowych w szkołach podstawowych były badane głównie 35

na podstawie danych dotyczących wydatków na szkoły podstawowe w przeliczeniu na 1 Strona ucznia. Wydatki te należą do kategorii bieżących. Mapa rozmieszczenia przestrzennego

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wskaźników prezentuje sytuację odnotowaną w 2012r. Warto jednak przeanalizować również dynamikę zmian wskaźnika. Wykonano to za lata 2006-2012. Generalnie można zauważyć, że wydatki na szkoły podstawowe w przeliczeniu na 1 ucznia rosną. To m.in. wynik procesów demograficznych. Dynamika zmian w gminach powiatu olkuskiego jest podobna i kształtuje się na poziomie od 63% (Wolbrom) do 87% (Bolesław). Wyjątek może stanowić Trzyciąż. Tam w 2012r. nakłady były wyższe w stosunku do 2006 r. tylko o 32%.

Rysunek 10. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie edukacji w szkołach podstawowych w gminach powiatu olkuskiego.

Jeśli chodzi o wskaźniki dostępności to widoczne jest, że w gminie Wolbrom mamy do czynienia z najgorszą (w stosunku do pozostałych gmin) sytuację, tzn. badani mieszkańcy

najgorzej spośród wszystkich oceniali dostępność usług publicznych w zakresie szkół

podstawowych. 36

Wśród składowych wskaźnika sumarycznego dostępności w szkołach podstawowych Strona można wymienić takie, dla których analiza dynamiki daje kolejne wnioski. Do wskaźników

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

tych należą: przeciętna wielkość klas (liczba uczniów przypadających na 1 oddział klasowy) w szkołach podstawowych w latach 2006-2012, komputeryzacja szkolnictwa (liczba uczniów przypadających na 1 komputer z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów) w szkołach podstawowych w latach 2006-2012.

Analiza zmian wielkości wskaźników w poszczególnych latach odzwierciedla sytuację demograficzną. We wszystkich badanych gminach w szkołach podstawowych z wyjątkiem gminy Wolbrom, gdzie odnotowano wzrost liczby uczniów przypadających na oddział klasowy o 3%, spadają wskaźniki, co oznacza, że wzrasta dostępność usług. Im mniejsza liczba uczniów uczy się w oddziale i im mniejsza liczba przypada na komputer z dostępem do Internetu, tym relatywnie więcej czasu bezpośredniego kontaktu z nauczycielem lub sprzętem komputerowym otrzymuje uczeń. Oczywiście należy wziąć pod uwagę, że liczba uczniów w klasie nie powinna również być zbyt niska, może to bowiem negatywnie wpływać na nabywanie zdolności związanych procesami socjalizacji. Największe spadki liczby uczniów przypadających na jeden oddział odnotowano w gminie Bolesław (-19%), Trzyciąż (-18%) i Olkusz (-15%). W gminie Bukowno spadek wyniósł zaledwie 8%. Tam też wskaźnik w całym badanym okresie jest najwyższy. W gminie Klucze spadek wyniósł 3% i w 2012 r. jego wartość jest relatywnie wysoka. Od 2010 roku obserwuje się nieznaczne odwrócenie trendów spadkowych.

Dynamika poprawy dostępności do komputerów z dostępem do Internetu w szkołach podstawowych jest dużo większa niż w przypadku poprzedniego wskaźnika. Wynika to zapewne również z faktu doposażenia szkół, a nie tylko spadku liczby uczniów. W całym okresie badawczym największa liczba uczniów na komputer z dostępem do Internetu przypada w gminach Olkusz i Bukowno, jednak również w tych gminach obserwuje się relatywnie najszybszą poprawę sytuacji. W gminie Olkusz wskaźnik spadł o 42%, a w gminie

Bukowno o 37%. Podobna dynamika spadku liczny uczniów przypadających na komputer

z Internetem cechuje Klucze i Wolbrom (odpowiednio -20% i -24%). W gminie Bolesław, 37 która jeszcze w 2006r. miała wyższy wskaźnik niż Klucze i Wolbrom, dzięki stosunkowo dużej

dynamice zmian, sytuacja poprawiła się na tyle, że w 2012 r. analizowany wskaźnik tam był Strona już niższy. Przez cały okres 2006-2012 najlepszą dostępnością do komputerów cieszyła się

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

gmina Trzyciąż. Tam też następowały najwolniejsze zmiany. Należy zwrócić uwagę, że w tej gminie w 2012 r. na jeden komputer przypadało niecałe 4,5 ucznia, podczas gdy w gminie Bukowno wskaźnik ten wynosił ponad 13. To duża różnica.

Rysunek 11. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie edukacji w szkołach podstawowych w gminach powiatu olkuskiego.

Natomiast w przypadku wskaźników jakości widoczne jest, że przede wszystkim w gminie Trzyciąż oceny są niskie w porównaniu do pozostałych gmin obszaru funkcjonalnego. Jednocześnie widoczna jest kumulacja średnich ocen w części wschodniej i centralnej obszaru funkcjonalnego.

38 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 12. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie edukacji w szkołach gimnazjalnych w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Największe nakłady finansowe na funkcjonowanie edukacji gimnazjalnej ponoszą w stosunku to pozostałych gmin gminy Klucze i Bolesław, najmniejsze, a za tym idące najlepsze wskaźniki nakładów jednostkowych, posiadają gminy Trzyciąż oraz Bukowno.

Wskaźniki nakładów jednostkowych w szkołach gimnazjalnych były badane głównie na podstawie danych dotyczących wydatków na gimnazja w przeliczeniu na 1 ucznia. Wydatki te należą do kategorii bieżących. Mapa rozmieszczenia przestrzennego wskaźników prezentuje sytuację odnotowaną w 2012r. Warto jednak, jak zostało to zrobione

w przypadku szkół podstawowych, przeanalizować dynamikę zmian wskaźnika. Wykonano to

za lata 2006-2012. We wszystkich gminach powiatu olkuskiego nakłady jednostkowe na 39 usługi edukacji gimnazjalnej rosły. Najmniejszy przyrost (stosunek wartości z 2012r. do

2006r.) odnotowano w gminie Bolesław (niecałe 50%), największy w gminach Klucze (115%) Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

i Bukowno (112%). W pozostałych trzech gminach przyrosty były podobne, od 86% (Wolbrom) do 95% (Olkusz).

Rysunek 13. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie edukacji w szkołach gimnazjalnych w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie nakłady finansowe w gminie Bukowno skutkują najniższymi ocenami w zakresie oceny dostępności edukacji w szkołach gimnazjalnych. Niskie oceny dostępności posiadają także gminy Klucze i Wolbrom.

Wśród składowych wskaźnika sumarycznego dostępności można wymienić takie, dla których analiza dynamiki daje kolejne wnioski. Do wskaźników tych należą: przeciętna

wielkość klas (liczba uczniów przypadających na 1 oddział klasowy) w gimnazjach w latach

2007-2012, komputeryzacja szkolnictwa (liczba uczniów przypadających na 1 komputer 40 z dostępem do Internetu przeznaczony do użytku uczniów) w gimnazjach w latach 2007-

2012. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Analiza zmian wielkości wskaźników w poszczególnych latach odzwierciedla sytuację demograficzną. W czterech spośród badanych gmin (Bukowno, Bolesław, Klucze i Olkusz) w szkołach gimnazjalnych spadają wskaźniki, co oznacza, że wzrasta dostępność usług. Nie są to spadki wysokie, bo od 8% w gminie Bolesław do 15% w gminie Bukowno. W gminie Bolesław nastąpiła najmniejsza zmiana, ale tam też wskaźnik w całym okresie badawczym pozostaje najniższy. W gminach Trzyciąż i Wolbrom wzrosła liczba uczniów przypadających na oddział. W gminie Trzyciąż w 2012r. wskaźnik osiągnął najwyższą wartość wśród badanych gmin.

Dynamika poprawy dostępności do komputerów z dostępem do Internetu w szkołach gimnazjalnych jest większa niż w przypadku poprzedniego wskaźnika. Jak w przypadku szkół podstawowych, wynika to zapewne również z faktu doposażenia szkół, a nie tylko spadku liczby uczniów. Pod względem dostępności do komputera z Internetem w gimnazjach obserwuje się duże zróżnicowanie w dynamice zmian w okresie 2007-2012. Zróżnicowanie to dokładnie odzwierciedla sytuację z roku 2007. W tym czasie gimnazja w poszczególnych gminach znacznie różniły się pod względem liczby uczniów przypadających na komputer. W gminie Olkusz było to ponad 31 uczniów. Niewiele mniej w gminie Bukowno (ponad 29). W pozostałych czterech gminach – od 8 (Trzyciąż) do 11 (Bolesław). W tych gminach nastąpiły stosunkowo nieduże spadki – od 2% (Trzyciąż) do 27% (Wolbrom). W gminach Bukowno i Olkusz sytuacja zmieniała się dynamicznie (spadki od 68% do 73%). W gminie Bukowno duży spadek nastąpił już w 2008r. W gminie Olkusz sytuacja zmieniała się mniej gwałtownie, ale w konsekwencji to właśnie w tej gminie w 2012r. wskaźnik dostępu do

komputera z Internetem w gimnazjach jest jednym z najkorzystniejszych.

41 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 14. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie edukacji w szkołach gimnazjalnych w gminach powiatu olkuskiego.

Najniżej jakość szkół gimnazjalnych oceniają mieszkańcy gminy Trzyciąż. Stosunkowo niskie oceny w relacji do pozostałych gmin posiada także gmina Wolbrom, przez co widoczna jest koncentracja niskich ocen we wschodniej części obszaru funkcjonalnego.

42 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 15. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie edukacji w przedszkolach w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Największe wydatki jednostkowe na edukację przedszkolną ponoszą gminy Olkusz i Klucze. Widoczna jest duża koncentracja niskich wskaźników w centralnej części obszaru funkcjonalnego. Wysokie wydatki na edukację przedszkolną w Olkuszu mogą być związane

z duża liczbą tego typu placówek na terenie gminy Olkusz.

43 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 16. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie edukacji w przedszkolach w gminach powiatu olkuskiego.

Z kolei niskie oceny dostępności usług publicznych w zakresie edukacji przedszkolnej koncentrują się we wschodniej i częściowo centralnej części olkuskiego obszaru

funkcjonalnego.

44 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 17. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie edukacji w przedszkolach w gminach powiatu olkuskiego.

Najniższe oceny jakości edukacji przedszkolnej posiada gmina Trzyciąż. Widoczna jest pewna koncentracja niskich ocen jakości we wschodniej części olkuskiego obszaru funkcjonalnego.

Należy stwierdzić, że całościowo, na terenie olkuskiego obszaru funkcjonalnego, istniejąca baza szkół podstawowych, gimnazjów i ponadgimnazjalnych jest dobrze rozbudowana, a placówki charakteryzują się wysokim poziomem kształcenia. W 2013 roku świadectwo dojrzałości otrzymało 84% absolwentów z terenu powiatu olkuskiego i była to wartość wyższa o 3% od średniej dla kraju i województwa małopolskiego, co pokazuje, że

edukacja na tym poziomie jest na relatywnie wysokim poziomie. Niskie wskaźniki jakości

i dostępności związane są z niską oceną respondentów tych usług publicznych, która nie 45

zawsze wynika z obiektywnej oceny tychże usług i ich dogłębnej znajomości, a tylko Strona z powtarzania funkcjonujących w przestrzeni publicznej opinii. Nie oznacza to w żadnym wypadku, że nie należy podejmować działań zwiększających zadowolenie z poszczególnych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

elementów usług publicznych w zakresie edukacji, nawet jeżeli będą miały one tylko charakter działań informacyjnych i edukacyjnych.

Negatywnym zjawiskiem związanym z trendami demograficznymi jest spadek liczby uczniów w szkołach. Jest to istotne zagrożenie, szczególnie w kontekście rosnących kosztów stałych utrzymania placówek oświatowych.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany ze wzrostem dostępności do usług edukacji przedszkolnej uwzględniającej przemieszczanie się ludności na terenie obszaru funkcjonalnego Olkusza. Należy zakładać, że tworzeniem placówek przedszkolnych są zainteresowane również podmioty prywatne. Fakt zlokalizowania szkół ponadgimnazjalnych głównie w Olkuszu powoduje, że może być odczuwalny ograniczony dostęp do zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych. Problemy te należy niwelować, a oferta zajęć pozalekcyjnych powinna być systematycznie rozwijana i uzupełniana o e-learning. Baza szkół wszystkich typów wymaga modernizacji oraz doposażenia w pomoce dydaktyczne, szczególnie dotyczy to szkół ponadgimnazjalnych zawodowych. To również mieści się w nurcie przewidywanych działań naprawczych i współpracy. Edukacja należy do obszarów w sposób szczególny zależny od jakości zasobów ludzkich kadry pracowników instytucji świadczących usługi publiczne w tym zakresie. Niwelowaniu różnic w kształceniu w poszczególnych szkołach oraz generalnie podnoszeniu jakości kształcenia we wszystkich typach szkół będą sprzyjać programy kształcenia nauczycieli, wymiany doświadczeń pomiędzy szkołami. W realizację działań z zakresu edukacji będą zaangażowane głównie samorządy i to one są inwestorami w przypadku zadań inwestycyjnych, choć niewątpliwie coraz częściej również podmioty prywatne są zainteresowane organizacją placówek edukacyjnych. Znane są również przypadki zaangażowania zakładów produkcyjnych w wyposażanie szkół zawodowych w nowoczesne pracownie dydaktyczne.

46 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

2.2.2.2 Edukacja – delimitacja w ujęciu jednostek pomocniczych

Dostępność do usług edukacyjnych w podziale na jednostki pomocnicze gmin powiatu olkuskiego została określona na podstawie wywiadów ankietowych podzielonych na ocenę dostępności do przedszkoli, szkół podstawowych i szkół gimnazjalnych. Na mapach zamieszczonych poniżej zaprezentowano rozmieszczenie przestrzenne ocen dostępności do placówek. Skala oceny dla każdego typu placówek została rozpięta od 0 do 5. Respondenci dokonywali oceny, sugerując się opisem przyporządkowanym każdej z ocen. Szczegółowe opisy ocen przedstawiono w załączniku do Raportu.

Pytanie odnośnie dostępności do przedszkoli do respondentów zostało sformułowane następująco: Proszę ocenić poziom dostępności do przedszkoli w poszczególnych sołectwach (ew. osiedlach): 0 – oznacza zupełny brak dostępu (sytuacja skrajna); 1 – oznacza ograniczony dostęp w dużym stopniu; 2 – oznacza ograniczony dostęp w średnim stopniu; 3 – oznacza ograniczony dostęp w małym stopniu; 4 – oznacza dobry dostęp; 5 – oznacza bardzo dobry dostęp. Podobnie zostało sformułowane pytanie dotyczące szkół

podstawowych i gimnazjów.

47 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 18. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do przedszkoli w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Jak wynika z przeprowadzonych badań poziom dostępności do przedszkoli w skali całego powiatu został oceniony jako średni lub dobry. Rozkład terytorialny wyników przeprowadzonych badań ma charakter nierównomierny i pozbawiony wyraźnych prawidłowości. W związku z tym jednoznaczne wskazanie obszarów kryzysowych w ujęciu jednostek pomocniczych jest trudne. Należy zwrócić uwagę, że gorzej ocenia się rejony peryferyjne całego powiatu szczególnie w gminach Olkusz, Trzyciąż i Wolbrom. Tam też znajdują się miejscowości, w których odczuwa się, że poziom dostępności do przedszkoli jest

ograniczony w średnim stopniu, to znaczy, że w miejscowościach tych w większości nie ma

przedszkola, a do najbliższego jest stosunkowo daleko. Obszary te powinny być priorytetowo 48 traktowane przy podejmowaniu decyzji o finansowaniu działań zmierzających do poprawy dostępności do edukacji przedszkolnej. Ocena wykonana na podstawie badań Strona przeprowadzonych wśród sołtysów i przewodniczących rad osiedli w podziale na jednostki

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

pomocnicze jest generalnie zbieżna z wynikami delimitacji w zakresie dostępności wykonanej w ujęciu gminnym. Zaobserwowane niskie oceny rejonów peryferii powiatu gmin Olkusz, Trzyciąż i Wolbrom pogłębiają wyniki analiz wykonanych na podstawie analizy wielokryterialnej w podziale na gminy.

Rysunek 19. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do szkół podstawowych w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Poziom dostępności fizycznej do szkół podstawowych w ujęciu jednostek pomocniczych jest oceniany niemalże najlepiej spośród wszystkich badanych usług. Lepiej

ocenia się tylko dostępność do sieci wodociągowej. Z pewnością tak dobra ocena

dostępności do szkół podstawowych wynika z wieloletniej praktyki kształtowania 49 rozmieszczenia przestrzennego placówek szkolnych, ale również z ustawowego obowiązku

dowozu do szkół w sytuacji oddalenia uczniów od miejsca zamieszkania. Jakkolwiek, mimo Strona dobrej oceny dostępności szkół podstawowych, można zauważyć, że istnieją na terenie

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

analizowanego obszaru powiatu olkuskiego, rejony słabiej oceniane (stopień dostępności jest tam ograniczony, ale w stopniu małym, rzadziej w stopniu średnim). Rejony te to przede wszystkim pas wsi przebiegający z północy na południe przez środek powiatu olkuskiego. Miejscowości te położone są w gminach Olkusz, Klucze i Wolbrom. Problemy z dostępnością większe niż w innych częściach powiatu zauważa się również na wschodnich peryferiach powiatu olkuskiego w gminach Wolbrom i Trzyciąż, a także na niektórych osiedlach Bukowna i zachodnich sołectwach gminy Bolesław.

Rysunek 20. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do szkół gimnazjalnych w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny dostępności fizycznej do gimnazjów jest podobny do rozkładu 50 dostępności do szkół podstawowych, przy czym jest zdecydowanie bardziej nierównomierny.

Dużo większa powierzchnia powiatu olkuskiego pokryta jest miejscowościami, dla których Strona stopień dostępności do gimnazjów oceniany jest jako ograniczony w średnim stopniu (ocena

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

punktowa – 2). Prócz północno-południowej osi wsi położonych w gminach Olkusz, Klucze i Wolbrom, wschodnich peryferii powiatu olkuskiego obejmujący tereny wiejskie gmin Wolbrom i Trzyciąż słabo oceniana jest w zasadzie większość obszaru gminy Klucze. Wskazane rejony należy traktować jako kryzysowe w ujęciu jednostek pomocniczych w odniesieniu do dostępności fizycznej.

Najlepiej oceniana jest dostępność do gimnazjów w miejscowościach gminnych oraz położonych najbliżej. Z pewnością ocena taka wynika z fizycznego rozmieszczenia placówek szkół gimnazjalnych, których jest mniej niż placówek szkół podstawowych. Gimnazja też są głównie zlokalizowane w miejscowościach gminnych.

2.2.3 Zdrowie

2.2.3.1 Zdrowie – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług zdrowia w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 3. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny zdrowia w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka terytorialna WW WD WJ Bukowno 0,82 4,35 2,81 Bolesław -0,63 -0,92 -2,78 Klucze -1,57 -2,11 0,12 Olkusz 3,94 2,02 0,52 Trzyciąż -1,75 -3,90 -0,79 Wolbrom -0,81 0,55 0,11

51 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 21. Ocena efektywności świadczonej usługi zdrowia w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Olkusz

sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Bukowno

nakładyna usługi Bolesław

sytuacja sytuacja raczej niepożądana Wolbrom zdecydowanie pożądana

Klucze Trzyciąż

dostępność i jakość usług

Gminy, w których występuje relatywnie najmniej pożądana sytuacja z zakresu ochrony zdrowia, to Bolesław, Trzyciąż, a także Olkusz. Na sytuację w Olkuszu wpływają głównie relatywnie wysokie nakłady jednostkowe na świadczenie usług analizowane w wydatkach gminy, dlatego sytuację tam można określić jako raczej pożądaną, ponieważ wskaźniki jakości i dostępności odnotowano tam relatywnie wysokie. Podobna sytuacja charakteryzuje gminę Bukowno, tam jednak odnotowano najwyższe wskaźniki dostępności i jakości. W gminach Bolesław i Trzyciąż niskie wskaźniki sumaryczne wynikają z niskich wskaźników dostępności oraz jakości. Sytuacja tam należy do kategorii raczej niepożądanych, ponieważ relatywnie niskim nakładom na świadczenie usług towarzyszą niskie pozostałe dwa

analizowane wskaźniki. Podobnie sytuację można określić w gminie Klucze, w której

relatywnie niskie wskaźniki dostępności nie równoważą nieznacznie wyższych od 52 przeciętnych wskaźników jakości. Najniższy wskaźnik jakości uzyskała gmina Bolesław,

natomiast gmina Trzyciąż posiadała najwyższe wskaźniki w zakresie nakładów jednostkowych Strona oraz najniższe dostępności wśród analizowanych gmin. Niewątpliwie te dwie wskazane

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wcześniej gminy można uznać za obszary kryzysowe w zakresie ochrony zdrowia. Zdecydowanie pożądana sytuacja występuje w gminie Wolbrom, choć wszystkie wskaźniki w każdej kategorii dla tej gminy mają wartości nieznacznie powyżej przeciętnych.

Zakwalifikowanie gmin Trzyciąż i Bolesław jako obszarów kryzysowych w zakresie ochrony zdrowia związane jest przede wszystkim z niskimi wskaźnikami w zakresie dostępności. Tak niskie wskaźniki w dużej mierze spowodowane są trudną dostępnością do lekarzy specjalistów. W zakresie oceny dostępności do lekarzy pierwszego kontaktu szczególnie gmina Bolesław dość mocno odstawała od pozostałych obszarów. Z kolei ocena jakości świadczonych usług wskazuje, że problem ten widoczny jest szczególnie w gminie Bolesław w zakresie lekarzy pierwszego kontaktu i specjalistów, a w przypadku gmin Trzyciąż i Klucze w zakresie oceny lekarzy specjalistów. Ewidentnie obszar kryzysowy związany jest z dostępnością do lekarzy, szczególnie do lekarzy specjalistów.

Rysunek 22. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie zdrowia w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im

niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

53 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Większość usług medycznych świadczona jest na terenie miast powiatu olkuskiego (szczególnie na terenie miasta Olkusz), co przekłada się bezpośrednio na powyższe wyniki. Utrudniony dostęp do usług medycznych mieszkańców terenów wiejskich powiatu olkuskiego jest jednym z kluczowym problemów w tym obszarze. Pokazuje to powyższa mapka, z której jasno wynika, że najniższa wskaźniki nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie zdrowia występuje właśnie na terenie gminy Olkusz. Miasto Olkusz, jako rdzeń obszaru funkcjonalnego ponosi największe koszty utrzymania ośrodków zdrowotnych. Jednocześnie z badań pierwotnych z mieszkańcami obszaru funkcjonalnego wynika, że są dość zadowoleni z dostępności do lekarzy pierwszego kontaktu (wyjątkiem jest tutaj gmina Bolesław, gdzie więcej jest osób niezadowolonych niż zadowolonych). Podobnie sytuacja kształtuje się w przypadku oceny jakości usług medycznych (w zakresie lekarzy pierwszego kontaktu). Tutaj także z badań pierwotnych wynika, że mieszkańcy są relatywnie zadowoleni (za wyjątkiem mieszkańców gminy Bolesław). Problemem wydaje się przede wszystkim niska dostępność do lekarzy specjalistów, przede wszystkim ze względu na ich oddalenie terytorialne i problem z dojazdem.

Analizując dynamikę nakładów jednostkowych na ochronę zdrowia obserwuje się pewne różnice w tym zakresie pomiędzy gminami powiatu olkuskiego. W gminie Bukowno wydatki wzrosły w 2012 r. w stosunku do 2006 r. o 110%, podczas gdy gminie Klucze spadły o 31%. Niewielką zmianę zaobserwowano w gminie Trzyciąż, natomiast w pozostałych gminach odnotowano podobne do siebie wzrosty – od 22% w gminie Olkusz do 34%

w gminie Wolbrom.

54 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 23. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie zdrowia w gminach powiatu olkuskiego.

Niska dostępność do usług publicznych w zakresie zdrowia widoczna jest przede wszystkim na terenie gminy Trzyciąż i Klucze. Można powiedzieć, że koncentrują się one głównie we wschodniej i północnej części obszaru funkcjonalnego.

55 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 24. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie zdrowia w gminach powiatu olkuskiego.

Najniższe oceny jakości usług publicznych w zakresie zdrowia występują głównie na terenie gminy Bolesław. W pozostałych częściach obszaru funkcjonalnego (za wyjątkiem gminy Bukowno) osiągają one średnie poziomy w stosunku do całego obszaru.

Jednym ze wskaźników składowych dostępności w zakresie usług zdrowia jest liczba udzielonych porad (podstawowej opieki zdrowotnej) w przeliczeniu na mieszkańca. W 2006r. w gminach powiatu olkuskiego wartości tego wskaźnika były stosunkowo do siebie zbliżone. Dużo większe różnice obserwuje się już w 2012r. Wynika to z różnej dynamiki zmian, przy czym są to zmiany pozytywne i negatywne. Największy wzrost liczby udzielonych porad na

mieszkańca nastąpił w gminie Olkusz (14%), natomiast największy spadek w gminie Klucze (-

14%). Wzrost obserwuje się także w gminach: Bukowno (8%) i Trzyciąż (2%). Spadki dotyczą 56

natomiast jeszcze gmin: Bolesław (-12%) i Wolbrom (-2%). Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rozmieszczenie terytorialne obszarów problemowych w ramach obszaru funkcjonalnego w zakresie usług zdrowotnych pokazuje, że obszary kryzysowe znajdują się głównie na terenie gmin Bolesław i (w mniejszym zakresie) Olkusz i Trzyciąż. Należy jednak pamiętać, że problematyka zdrowotna jest stosunkowo negatywnie postrzegana przez badanych. Obiektywne wskaźniki związane z wskaźnikami nakładowymi wskazują, że najmniej wydajne są pod tym względem gminy Olkusz i Bukowno, ale pamiętać należy, że związane jest to (szczególnie w przypadku Olkusza) z obsługą mieszkańców całego obszaru funkcjonalnego, a co za tym idzie, ponoszeniem dość dużych nakładów na działalność w zakresie usług zdrowotnych.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany ze wzrostem dostępności do usług zdrowia, szczególnie do lekarzy specjalistów, ale także, na co mają wpływ samorządy gminne i powiatowy, rozwojem usług z zakresu profilaktyki zdrowotnej. Dostęp do usług zdrowia zależny jest zarówno od liczny lekarzy, jak od fizycznej lokalizacji ośrodków zdrowia. W nurcie działań naprawczych należy przewidywać wsparcie tworzenia punktów świadczenia usług zdrowia. Zaangażowanie partnerów inwestycyjnych w tym obszarze będzie dotyczyło przede wszystkim tworzenia ośrodków i punktów świadczenia usług zdrowia.

2.2.4 Środowisko

2.2.4.1 Środowisko – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług związanych z ochroną środowiska w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako

porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

57 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Tabela 4. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny środowiska w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno 5,27 2,68 6,73 Bolesław -0,21 1,54 17,64 Klucze -1,73 -3,72 -9,65 Olkusz -0,89 -0,96 -9,15 Trzyciąż -1,50 0,22 -10,70 Wolbrom -0,94 0,24 5,13

Rysunek 25. Ocena efektywności świadczonej usługi ochrony środowiska w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Bukowno

sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Bolesław

nakładyna usługi Olkusz

Klucze sytuacja sytuacja raczej niepożądana Wolbrom zdecydowanie pożądana Trzyciąż

dostępność i jakość usług

W obszarze usług publicznych związanych ze środowiskiem relatywnie najgorsza

sytuacja występuje w gminie Bukowno, następnie Klucze, Olkusz i Trzyciąż. Co jest 58 pocieszające, w żadnej z gmin powiatu olkuskiego nie można zaobserwować sytuacji

zdecydowanie niepożądanej. W gminie Bukowno ponoszone są relatywnie najwyższe koszty Strona jednostkowe na świadczenie usług w obszarze badawczym środowisko, jednak tam

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

odnotowuje się jednocześnie najwyższe wskaźniki dostępności i jakości świadczonych usług, co sprawia, że sytuację tam można określić jako raczej pożądaną, mimo najniższego wskaźnika sumarycznego. Obszarami kryzysowymi w zakresie usług związanych z ochroną środowiska są gminy Klucze i Olkusz. Tam występującą sytuację rozumianą jako relację nakładów finansowych do dostępności i jakości usług można określić jako raczej niepożądaną. Relatywnie niskim nakładom towarzyszą niskie wskaźniki dostępności i jakości. Szczególnie niskie wartości odnotowano tam dla oceny jakości. Sytuację w gminie Trzyciąż również należałoby wymienić w kategorii raczej niepożądanych. Wskaźniki dostępności są tam na średnim poziomie wśród analizowanych gmin, jednak ocena jakości świadczonych usług wypada najgorzej spośród porównywanych. Zdecydowanie pożądana sytuacja w relacji do wszystkich badanych gmin powiatu olkuskiego występuje w Bolesław oraz Wolbrom. Stosunkowo dobrym wskaźnikom nakładów jednostkowych towarzyszą dobre lub nawet bardzo dobre, jak choćby wskaźniki jakości w gminie Bolesław, pozostałe dwie składowe wskaźnika sumarycznego.

W zakresie oceny wysokości stawek, a więc subiektywnego odczucia badanych, szczególnie w przypadku gminy Trzyciąż widoczne jest niezadowolenie mieszkańców. Z kolei jakość obsługi jest nisko oceniana przez mieszkańców gmin Olkusz (szczególnie obszaru miejskiego) oraz Trzyciąż i Klucze. Obszary kryzysowe we wskazanych gminach wynikają przede wszystkim z niskich ocen jakości usług w zakresie środowiska, takich jak utrzymanie czystości czy dostawa wody.

Najniższe wskaźniki w zakresie liczby mieszkańców korzystających z sieci kanalizacji sanitarnej posiada Gmina Trzyciąż (14,9%) oraz Gmina Klucze (26,6%). Dostęp do infrastruktury technicznej (sieci wod-kan.) jest zatem kluczowym elementem wpływających na jakość i dostępność usług publicznych. Środowisko naturalne powiatu olkuskiego należy

do bardziej zdegradowanych w województwie małopolskim. Na stan środowiska naturalnego

w powiecie wpływa głównie rodzimy przemysł.

59 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 26. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie środowisko w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Rozmieszczenie przestrzenne wskaźników nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie usług związanych z ochroną środowiska w gminach powiatu olkuskiego pokazuje, że najgorsza sytuacja występuje w gminie Bukowno, aczkolwiek problem ten rozprzestrzenia się także na teren gminy Bolesław.

Wśród składowych wskaźników nakładów jednostkowych znajdują się dane dotyczące wydatków bieżących na gospodarkę odpadami, wydatków gospodarkę ściekową i ochronę wód, wydatków na utrzymanie zieleni oraz wydatki na oczyszczanie miast. Wszystkie pozycje

zostały przeliczone przez liczbę mieszkańców poszczególnych gmin, dodatkowo wykonano

analizę w/w pozycji w ujęciu dynamicznym. Można zauważyć, że nakłady jednostkowe na 60 usługi ochrony środowiska w przypadku gospodarki odpadami, miały od 2006r. do 2012r.

tendencję wzrostową, szczególnie widoczną w pierwszej połowie badanego okresu Strona w gminach Bukowno, Wolbrom i Trzyciąż oraz w drugiej połowie badanego okresu

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

w pozostałych gminach. W roku 2012 wydatkowanie na odpady we wszystkich gminach zbliżyło się do podobnego poziomu, choć jeszcze w 2010r. pomiędzy gminami były duże różnice. Bukowno w tym czasie wydatkowało ze środków bieżących blisko 25 zł na jednego mieszkańca, podczas gdy Bolesław zaledwie 62 grosze. W 2012r. najniższe wydatki nadal ponosi Bolesław (ponad 4 zł), a najwyższe Trzyciąż (blisko 8,5 zł). Nie są jednak to już tak duże różnice.

W wydatkach bieżących na gospodarkę ściekową i ochronę wód widać dużo większe zróżnicowanie pomiędzy gminami. Rozpiętość wyników w 2012r. była od 2,4 zł w gminie Klucze do 156 zł w gminie Bukowno. Odchylenie standardowe wartości wynosi ponad 60. Różnice takie wynikają ze stopnia skanalizowania gmin oraz ich wielkości. Z analizy dynamiki wydatków na gospodarkę ściekową wynika, że w większości gmin gwałtowne wzrosty następowały w 2010r., jednocześnie od 2012r. zaczęły następować spadki.

Wydatki na utrzymanie zieleni charakteryzują się względną stabilnością w całym okresie badania dynamiki (2006-2012), wyjątek stanowi gmina Bukowno, w której wydatki te w 2010r. gwałtowanie wzrosły i pozostają od tego czasu na relatywnie wysokim poziomie. Także w gminie Bolesław zanotowano skok wydatków w 2010r., które zrównały się z wydatkami na utrzymanie zieleni w gminie Olkusz.

Wśród składowych wskaźników nakładów jednostkowych na usługi ochrony środowiska znajdują się także dane dotyczące wydatków na oczyszczanie miast i wsi. Wydatki te, patrząc generalnie na dynamikę wszystkich gmin powiatu olkuskiego, od 2006 do 2012r. rosną i z roku na rok pomiędzy gminami dochodzi do coraz większego zróżnicowania. W gminach, w które mają najwyższe wydatki na oczyszczanie w 2012r. (Bukowno – 54

zł/mieszkańca i Klucze – 38 zł/mieszkańca), jednocześnie najszybciej one rosły od 2006r.

61 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 27. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie środowisko w gminach powiatu olkuskiego.

Centralna część obszaru funkcjonalnego charakteryzuje się niskimi wskaźnikami dostępności usług publicznych w zakresie środowiska. Od 2006 r. do 2012 r. sytuacja na terenie powiatu olkuskiego, w tym na obszarze funkcjonalnym Olkusza, poprawia się. Największym problemem nadal pozostaje dostęp do sieci kanalizacyjnej. W badanym okresie relatywnie największą dynamiką przyrostu ludności obsługiwanej przez oczyszczalnie ścieków charakteryzowała się gmina Bolesław (o 30%). Również tam znacznie spadła liczba osób (o 17%), która nie ma dostępu do sieci kanalizacyjnej. W pozostałych gminach do 2012r. poprawa była nieznaczna (rzędu kilku procent), dlatego nadal wskaźniki dostępności

do tej infrastruktury nie są zadowalające. Najgorzej sytuacja przedstawia się w gminach

wiejskich: Bolesław, Trzyciąż i Klucze. Należy jednak zauważyć, że tam też dostęp rośnie 62

najszybciej. Dostęp do sieci wodociągowej nie jest aż tak problematyczny. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 28. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie środowisko w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie oceny jakości usług publicznych w zakresie środowiska koncentrują się głównie

we wschodniej oraz centralnej części obszaru funkcjonalnego.

Obszary kryzysowe w zakresie środowiska (wskazywane w ujęciu gminnym) znajdują się głównie w centralnej i południowej części obszaru funkcjonalnego. W gminie Bukowno są one głównie związane z wysokimi nakładami na ten element usług publicznych, natomiast nie są powiązane z oceną dostępności i jakości, zatem można ten obszar wyłączyć z obszaru kryzysowego, a co za tym idzie obszar kryzysowy koncentruje się głównie w centrum

i południu powiatu funkcjonalnego.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany z opracowaniem 63 i wdrożeniem programu ochrony środowiska całego obszaru funkcjonalnego, promocji pro

środowiskowych zachowań oraz z wypracowaniem i wdrożeniem wspólnych standardów Strona świadczenia usług publicznych w obszarze ochrony środowiska, w tym dostarczania wody,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

odbiorem odpadów i ich zagospodarowaniem. Do ważnych zadań, które mogą być realizowane wspólnie lub niezależnie przez każdą z gmin należy generalnie rozwój infrastruktury komunalnej ochrony środowiska, szczególnie na obszarach wiejskich, obszarach pod aktywizację gospodarczą oraz obszarach rozwoju mieszkalnictwa. Partnerskie samorządy powinny również zaangażować się w tworzenie zachęt do inwestowania przez podmioty prywatne i indywidualnych mieszkańców w instalowanie odnawialnych źródeł energii. Samorządy mogą także stać się samodzielnymi inwestorami w tym obszarze zarówno w odniesieniu do instalacji proekologicznych instalacji przetwarzania energii na budynkach użyteczności publicznej, jak i w odniesieniu do budowy instalacji produkcji energii z odnawialnych źródeł na szerszą skalę. Do osiągnięcia tego typu celów niezbędna będzie współpraca z partnerami inwestycyjnymi, którymi są spółki komunalne poszczególnych samorządów oraz inne podmioty, głównie z sektora energetycznego. Stopień zaangażowania partnerów inwestycyjnych będzie wysoki.

2.2.4.2 Środowisko – delimitacja w ujęciu jednostek pomocniczych

Dostępność do usług środowiskowych w podziale na jednostki pomocnicze gmin powiatu olkuskiego została określona na podstawie wywiadów ankietowych podzielonych na ocenę dostępności do sieci wodociągowej i osobno kanalizacyjnej. Na mapach zamieszczonych poniżej zaprezentowano rozmieszczenie przestrzenne ocen dostępności do sieci. Skala oceny dla każdego typu sieci została rozpięta od 0 do 5. Respondenci dokonywali oceny, sugerując się opisem przyporządkowanym każdej z ocen. Szczegółowe opisy ocen przedstawiono w załączniku do Raportu.

Pytanie odnośnie dostępności sieci wodociągowej do respondentów zostało

sformułowane następująco: Proszę ocenić poziom dostępności do sieci wodociągowej

w poszczególnych sołectwach (ew. osiedlach): 0 – oznacza zupełny brak dostępu (sytuacja 64 skrajna); 1 – oznacza ograniczony dostęp w dużym stopniu; 2 – oznacza ograniczony dostęp

w średnim stopniu; 3 – oznacza ograniczony dostęp w małym stopniu; 4 – oznacza dobry Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

dostęp; 5 – oznacza bardzo dobry dostęp. Podobnie zostało sformułowane pytanie dotyczące sieci kanalizacyjnej.

Rysunek 29. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do sieci wodociągowej w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny oceny dostępności fizycznej do sieci wodociągowej jest równomierny. Stopień dostępności do sieci wodociągowej jest oceniany bardzo dobrze na terenie całego powiatu olkuskiego. Interpretacja rozkładu przestrzennego dostępności fizycznej do wodociągu wskazuje, że nie można wyróżnić w tym zakresie obszarów

kryzysowych. Wspomnieć można jedynie, że relatywnie najsłabiej pod względem

dostępności do sieci wodociągowej oceniana jest gmina Olkusz. Może to wynikać ze 65 stosunkowo dynamicznie rozwijającego się tam budownictwa mieszkaniowego, za którym to

rozwojem nie nadążają inwestycje w sieć oraz z faktu relatywnie słabej oceny stanu Strona technicznego istniejącej sieci.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 30. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do sieci kanalizacyjnej w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny oceny dostępności do sieci kanalizacyjnej w ujęciu jednostek pomocniczych w powiecie olkuskim jest równomierny, jednak należy zauważyć, że ocena ta jest zdecydowanie zła. Właściwie można jedynie wskazać rejony, w których stopień dostępności do sieci kanalizacyjnej jest oceniany jako dobry lub bardzo dobry. Do rejonów tych należą tereny miejscowości gminnych i co najwyżej kilka miejscowości z nimi bezpośrednio sąsiadujących. Koncentracja dobrej dostępności do sieci kanalizacyjnej występuje w rejonie położenia miasta Olkusza, Bukowna oraz miejscowości Bolesław

i Klucze, przy czym można zauważyć, że nie wszystkie tereny miast Olkusza oraz Bukowna są

oceniane jako te, na których sieć jest dostępna. Dobrze oceniana jest sytuacja także na 66

terenie miasta Wolbrom i miejscowości Trzyciąż oraz dwóch sołectw pod Trzyciążem. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

W związku z powyższym zdecydowaną większość terenów powiatu olkuskiego pod względem dostępności fizycznej do sieci kanalizacyjnej należy obecnie ocenić jako obszar kryzysowy w ujęciu jednostek pomocniczych. Dodać można, że w związku z prowadzonymi działaniami inwestycyjnymi przez partnerskie gminy sytuacja powinna się poprawiać.

2.2.5 Zaopatrzenie w energię

2.2.5.1 Zaopatrzenie w energię – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług zaopatrzenia w energię w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 5. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny zaopatrzenia w energię w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno -0,70 -1,80 6,61 Bolesław -0,70 1,45 -2,80 Klucze -0,70 1,64 1,70 Olkusz 1,07 1,19 7,62 Trzyciąż -0,70 -2,79 -15,07 Wolbrom 1,71 0,30 1,93

67 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 31. Ocena efektywności świadczonej usługi zaopatrzenia w energię w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Wolbrom Olkusz

sytuacja sytuacja

zdecydowanie niepożądana raczej pożądana nakładyna usługi

sytuacja sytuacja Trzyciąż raczej niepożądana Bolesław Klucze zdecydowanie pożądana

Bukowno

dostępność i jakość usług

Gminą, w której relacja nakładów jednostkowych do dostępności i jakości usług dotyczący usług publicznych związanych z zaopatrzeniem w energię jest relatywnie najmniej oczekiwana, jest Trzyciąż. Należy jednak wziąć pod uwagę fakt, że zaopatrzenie w energię nie jest de facto zadaniem wykonywanym przez samorządy gminne, a co za tym idzie, trudno tutaj weryfikować wskaźniki nakładów jednostkowych w odniesieniu do świadczenia usług przez gminy kwantyfikowane na podstawie wydatków na ten cel. Biorąc to pod uwagę, należy skupić się głównie na ocenie dostępności i jakości świadczonych usług. Najgorzej dostępności i jakość oceniane są w gminie Trzyciąż i tam sytuacja należy do kategorii raczej niepożądanych. Analizując występowanie potencjalnych obszarów kryzysowych pod

względem usług zaopatrzenia w energię, należy zwrócić uwagę na relatywnie niską ocenę

jakości usług w gminie Bolesław (sytuacja raczej niepożądana) oraz relatywnie niską ocenę 68 dostępności w gminie Bukowno. W tej gminie sytuacja na macierzy została oznaczona jako

zdecydowanie pożądana. Wynika to z faktu bardzo wysokich wskaźników jakości usług, które Strona po dodaniu do wskaźników dostępności dają wysoki wskaźnik dodatni. W pozostałych, tj.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Klucze, Olkusz i Wolbrom wskaźniki dostępności i jakości są w porównaniu z innymi jednoznacznie pozytywne.

Rysunek 32. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie zaopatrzenie w energię w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Niskie wskaźniki, a co za tym idzie wysokie nakłady na usługi publiczne w zakresie zaopatrzenie w energię widoczne są głównie na terenie gmin Wolbrom oraz Olkusz, a więc najbardziej zaludnionych gmin powiatu olkuskiego. Ze względu na ograniczone kompetencje gmin w zakresie świadczenia usług zaopatrzenia w energię wskaźniki nakładów jednostkowych nie powinny stanowić punktu odniesienia do definiowania obszarów

kryzysowych.

69 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 33. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie zaopatrzenie w energię w gminach powiatu olkuskiego.

Niska ocena dostępności usług publicznych w zakresie zaopatrzenie w energię widoczne są przede wszystkim w gminach Trzyciąż oraz Bukowno, które znajdują na przeciwstawnych końcach obszaru funkcjonalnego. W tych gminach również dynamika przyrostu dostępności do sieci gazowej nie należy do wysokiej. Od 2006r. do 2012r. w gminie Bukowno udział ludności niekorzystającej z instalacji gazowej spadł zaledwie o 5%, a w gminie Trzyciąż o 4%. W tym samym czasie w gminie Olkusz aż o 27%, w gminie Bolesław o 11%, w gminie Wolbrom o 8%. Najniższym spadkiem liczby ludności niekorzystającej z instalacji gazowej charakteryzuje się gmina Klucze (spadek o 3%).

70 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 34. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie zaopatrzenie w energię w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie oraz średnie wartości wskaźnika jakości sług publicznych w zakresie zaopatrzenie w energię są widoczne głównie we wschodniej oraz północnej części obszaru

funkcjonalnego, głównie na terenie gminy Trzyciąż.

Zakwalifikowanie gminy Trzyciąż do obszaru kryzysowego wynika przede wszystkim z bardzo niskich wskaźników w zakresie jakości oraz dostępności. Badani mieszkańcy gminy bardzo nisko oceniali usługi publiczne w zakresie centralnego ogrzewania oraz centralnej ciepły wody użytkowej. W podobny niski sposób te aspekty oceniali mieszkańcy innych gmin: obszar wiejski gminy Wolbrom, Bolesław, Bukowno, Klucze oraz obszar wiejski gminy Olkusz.

Należy zatem zwrócić uwagę nie tylko na gminę Trzyciąż jako obszar kryzysowy w zakresie

usług publicznych związanych z energią, ale także na inne jednostki, szczególnie 71

w wymienionych wyżej aspektach i przedsięwziąć odpowiednie działania mające na celu Strona poprawę sytuacji. Generalnie brak jest podstaw, by stwierdzić, że obszar kryzysowy w powiecie olkuskim w zakresie zaopatrzenia w energię jest w jakikolwiek sposób połączony

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

funkcjonalnie w różnych częściach badane obszaru terytorialnego. Problem ten ma charakter punktowy i skoncentrowany jest głównie na terenie gminy Trzyciąż.

Sieć ciepłownicza na terenie powiatu olkuskiego zlokalizowana jest w Mieście i Gminie Wolbrom, Mieście i Gminie Olkusz oraz w Bukownie. Sieć ciepłownicza zlokalizowana na terenie powiatu olkuskiego jest bardzo dobrze rozwinięta i należy do jest jednych z najdłuższych w województwie małopolskim. Najniższy udział % ludności korzystająca z sieci gazowej posiada Gmina Trzyciąż (12,4%) oraz Gmina Bolesław (44,3%), co w zasadniczy sposób przekłada się na powyższe wyniki.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany z rozwojem infrastruktury zaopatrzenia w energię, szczególnie sieciowej infrastruktury dostarczania gazu i ciepła na obszarach wiejskich, na których w porównaniu z miastami występują deficyty w dostępie do sieciowych źródeł. Ważnym nurtem działań naprawczych będzie również opracowanie i wdrożenie wspólnych standardów świadczenia usług publicznych w obszarze dostarczania energii, w tym dostarczania ciepła sieciowego, gazu i elektryczności. Do osiągnięcia tego typu celów niezbędna będzie współpraca z partnerami inwestycyjnymi, którymi są spółki oferujące dystrybucję i sprzedaż energii. Stopień zaangażowania partnerów inwestycyjnych będzie wysoki.

2.2.6 Inwestycje

2.2.6.1 Inwestycje – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług związanych z inwestycjami w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako

porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

72 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Tabela 6. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny inwestycji w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno 3,64 2,84 3,29 Bolesław 1,10 -0,01 4,26 Klucze -1,45 3,33 -2,00 Olkusz 0,98 1,21 0,32 Trzyciąż -2,88 0,35 -2,29 Wolbrom -1,38 -7,71 -3,58

Rysunek 35. Ocena efektywności świadczonej usługi inwestycji w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Bukowno

sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Bolesław Olkusz

Wolbrom Klucze nakładyna usługi

sytuacja sytuacja raczej niepożądana Trzyciąż zdecydowanie pożądana

dostępność i jakość usług

Relatywnie najmniej pożądana sytuacja związana z inwestycjami na terenie gminy

osiągnęła gmina Wolbrom. Jest ona związana przede wszystkim z niskim wskaźnikiem 73 dostępności oraz jakości. Relatywnie wysokie wskaźniki nakładów jednostkowych usług

związanych z kategorią Inwestycje powodują, że sytuację tam występującą można określić Strona mianem raczej niepożądanej. Gminę tę można w związku z tym zakwalifikować pod

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

względem usług publicznych związanych z inwestycjami (drogi, chodniki, ścieżki rowerowe, komunikacja, infrastruktura dla osób niepełnosprawnych, mieszkalnictwo) do obszarów kryzysowych w ujęciu gminnym w powiecie olkuskim. Rozważyć można włączenie do obszarów kryzysowych także gminę Trzyciąż. Tam jednak wskaźniki dostępności są oceniane przeciętnie. W gminie Olkusz, Bolesław i Bukowno można mówić o sytuacji raczej pożądanej. Nie najlepszym w porównaniu z innymi wskaźnikom nakładów jednostkowych towarzyszą jednak relatywnie dobre wskaźniki dostępności i jakości. To sytuacja nazywana na potrzeby tej analizy raczej pożądaną. W gminie Klucze sytuacja jest niejednoznaczna. Wysokim wskaźnikom dostępności towarzyszą niskie oceny jakości usług. Niewątpliwie obszarem kryzysowym w zakresie inwestycji jest w tym zestawieniu gmina Wolbrom, a tuż za nią gmina Trzyciąż. We wskazanych gminach mieszkańcy wskazywali na niedostatki w zakresie budownictwa społecznego oraz wielorodzinnego. Niewątpliwie w zakresie dróg i ich jakości należy podjąć interwencje w gminach Bolesław, Klucze, Olkusz oraz obszaru wiejskiego gminy Wolbrom. Z kolei w gminach Klucze i Trzyciąż niezbędne w opinii mieszkańców są inwestycje w zakresie remontów i budowy chodników oraz ulic. Interwencji wymaga także poprawa dostępności obiektów na terenie gminy do potrzeb osób niepełnosprawnych, szczególnie na terenach wiejskich gmin Olkusz oraz Wolbrom. Gmina Trzyciąż oraz obszar wiejski gminy Wolbrom jest obszarem, w którym należy skupić się nad poprawą dostępności komunikacji publicznej, bowiem to właśnie w nich mieszkańcy wskazywali na niską dostępność na terenie ich miejsca zamieszkania, a także nisko oceniali zadowolenie z usług komunikacji publicznej.

Na terenie powiatu olkuskiego działalność przewozową prowadzi Związek Komunalny Gmin „Komunikacja Międzygminna” w Olkuszu. Tworzą go gminy: Olkusz, Klucze, Bolesław, Bukowno. Należy zwrócić uwagę, iż właśnie te gminy posiadają najlepsze wskaźniki oceny. Dużym problem jest niewystarczający rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej na terenach

wiejskich w tym w szczególności w zakresie dostępu do szerokopasmowego Internetu.

74 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 36. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie inwestycje w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Największe obciążenie finansowe, a tym samym najgorsze wskaźniki w zakresie nakładów jednostkowych, występuje głównie na terenie gmin Bukowno, Olkusz i Bolesław. Jest to związane z dużymi inwestycjami, jakie są prowadzone na terenie tych gmin. Brak inwestycji i ponoszonych na nie nakładów z jednej strony jest oczywiście dobre, bo budżet gminy nie jest zbyt obciążony, jednakże z drugiej strony nie sprzyja to rozwojowi społeczno- gospodarczemu.

75 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 37. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie inwestycje w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie wskaźniki w zakresie oceny dostępności inwestycji koncentrują się głównie w północno-wschodniej części olkuskiego obszaru funkcjonalnego, przede wszystkim na terenie gminy Wolbrom.

76 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 38. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie inwestycje w gminach powiatu olkuskiego.

Niskie oceny jakości usług publicznych w zakresie inwestycji koncentrują się głównie w części północnej i wschodniej obszaru funkcjonalnego, przede wszystkim na terenie gminy Wolbrom.

Geograficznie obszary kryzysowe są skoncentrowane w północno-wschodniej oraz południowo-zachodniej części powiatu. Dość silnie widoczne jest, że w dużej mierze obszary kryzysowe są pochodną (szczególnie w przypadku gminy Wolbrom) niskiej oceny przez mieszkańców jakości i dostępności usług publicznych w zakresie inwestycji.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany z poprawą

dostępności do wysokiej jakości infrastruktury technicznej, w tym teleinformatycznej, 77 szczególnie w obszarach aktywizacji gospodarczej oraz rozwoju mieszkalnictwa. Określone

powinny również zostać ramy współpracy w ramach planowania przestrzennego Strona w odniesieniu do stref aktywizacji gospodarczej oraz pod funkcje mieszkalnictwa. Inwestycje

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

w mieszkalnictwo powinny stać się osobnym nurtem działań naprawczych. Rozwój ten funkcji jest kluczowy dla zatrzymania niekorzystnych trendów demograficznych dotyczącymi całego obszaru funkcjonalnego, choć na terenach wiejskich widoczne są pozytywne demograficznie skutki suburbanizacji. Ważnymi działaniami wzmacniającymi powiązania funkcjonalne będą inwestycje poprawiające funkcjonowanie transportu zbiorowego oraz układu drogowego na terenie powiatu olkuskiego. Do osiągnięcia tego typu celów niezbędna będzie współpraca z partnerami inwestycyjnymi, którymi są jednostki organizacyjne, w tym spółki komunalne samorządów inwestujące w infrastrukturę techniczną, przedsiębiorstwa telekomunikacyjne oraz deweloperzy, w tym towarzystwa budownictwa społecznego. Stopień zaangażowania partnerów inwestycyjnych będzie wysoki.

2.2.6.2 Inwestycje – delimitacja w ujęciu jednostek pomocniczych

W obszarze badawczym w ujęciu jednostek pomocniczych badano dostępność drogową, ciągów pieszych, oświetlenia ulicznego, transportu publicznego i mieszkań. Ocena została określona na podstawie wywiadów ankietowych przeprowadzonych wśród sołtysów lub przewodniczących rad osiedli. Na mapach zamieszczonych poniżej zaprezentowano rozmieszczenie przestrzenne ocen dostępności do sieci. Skala oceny dla każdego aspektu w tym obszarze badawczym została rozpięta od 0 do 3. Respondenci dokonywali oceny, sugerując się opisem przyporządkowanym każdej z ocen. Szczegółowe opisy ocen przedstawiono w załączniku do Raportu.

Pytanie odnośnie dostępności drogowej do respondentów zostało sformułowane następująco: Proszę ocenić poziom dostępności drogowej w poszczególnych sołectwach (ew. osiedlach): 0 – oznacza zupełny brak dostępu; 1 – oznacza poziom dostępności zły; 2 –

oznacza poziom dostępności średni; 3 – oznacza poziom dostępności dobry. Podobnie

zostały sformułowane pytania o inne aspekty. 78

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 39. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności drogowej w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny oceny dostępności drogowej jest kluczowym zagadnieniem dla oceny dostępności fizycznej do wielu innych usług, w tym szczególnie usług edukacji, kultury, sportu i rekreacji, czy też zdrowia. Należy się spodziewać, że występować będą korelacje pomiędzy oceną dostępności drogowej a dostępnością wymienionych usług, szczególnie tych, z których mieszkańcy korzystają często, a zatem usług edukacji.

Dla zdecydowanej większości miejscowości powiatu olkuskiego pod względem

dostępności drogowej jej poziom został oceniony jako średni, to znaczy, że połączenia

drogowe są oparte o system wystarczającej do potrzeb liczby dróg nieutwardzonych lub utwardzonych, ale będących w złym lub średnim stanie technicznym. Na mapie 79

rozmieszczenia przestrzennego wyników oceny są jednak również widoczne rejony, dla Strona których poziom dostępności drogowej jest oceniany jako zły. W rejonach tych połączenie

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

drogowe jest oparte o system niewielu dróg nieutwardzonych lub utwardzonych będących w bardzo złym stanie technicznym lub utwardzonych będących w średnim stanie technicznym, ale liczba połączeń drogowych nie odpowiada potrzebom. Rejony te można określić jako kryzysowe w ujęciu jednostek pomocniczych i należą do nich rejon centralny i północne peryferia powiatu olkuskiego w gminach Olkusz, Klucze i Wolbrom, a także wschodnie peryferia powiatu w gminach Wolbrom i Trzyciąż oraz miejscowość gminna Bolesław.

Należy zauważyć, że rozkład przestrzenny wyników oceny dostępności drogowej jest ściśle skorelowany z warunkami geograficzno-przyrodniczymi. Niższa dostępność występuje generalnie na terenach najsilniej zalesionych.

Rysunek 40. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności ciągów pieszych, chodników w ujęciu

jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

80

Źródło: Opracowanie własne Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rozkład terytorialny oceny dostępności ciągów pieszych cechuje się wyraźną polaryzacją wschodniej i zachodniej części powiatu olkuskiego. Na wielu terenach wiejskich gmin Wolbrom i Trzyciąż respondenci ocenili, że występuje zupełny brak dostępu do ciągów pieszych, tylko w miejscowościach gminnych oraz nielicznych z nimi sąsiadujących dostępność ciągów pieszych została oceniona lepiej. Rejony te w ujęciu jednostek pomocniczych należy określić jako kryzysowe. Z kolei na wielu terenach wsi i miast zachodniej części powiatu (gminy Bukowno, Bolesław i Olkusz) poziom dostępności do ciągów pieszych określono jako dobry. Tam również znajdują się tereny oceniane źle, jednak zgodnie z opisem ocen dostępności ciągi piesze funkcjonują tam, tyle że w większości są to wyznaczone pobocza dróg lub/ i nieliczne odcinki chodników przy budynkach użyteczności publicznej. Problemy w dostępności do ciągów pieszych uwidocznione poprzez oceny dokonane przez sołtysów i przewodniczących rad osiedli właściwie nie są wspólne dla gmin powiatu olkuskiego, to znaczy, że granice gmin nierzadko wyznaczają granice oceny.

Świadczyć to może o różnej polityce inwestowania w infrastrukturę ciągów pieszych.

81 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 41. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności oświetlenia ulicznego w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny dostępności oświetlenia ulicznego ma charakter raczej równomierny. W zdecydowanej większości terenów powiatu olkuskiego dostęp do oświetlenia został oceniony jako średni, co oznacza, że oświetlenie uliczne funkcjonuje tam przy głównych szlakach komunikacyjnych oraz na niewielkich odcinkach ulic lokalnych, w centrum, przy budynkach użyteczności publicznej. Ocena taka dotyczy przede wszystkim wschodnich gmin powiatu olkuskiego (Wolbrom, Trzyciąż), rejonów centralnego i częściowo południowego, które znajdują się w gminie Olkusz. Najlepiej oceniana jest sytuacja

w miejscowościach gminnych oraz w miejscowościach z nimi sąsiadujących.

82 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 42. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności transportu publicznego w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny wyników oceny dostępności do transportu publicznego na terenie jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego jest stosunkowo równomierny. Zwraca uwagę szczególnie dobra ocena rejonów peryferyjnych powiatu, szczególnie południowych przebiegających przez gminy Olkusz i Trzyciąż oraz rejonów pasa przebiegającego przez środek powiatu z północy na południe obejmującego gminy Olkusz, Klucze i Wolbrom. W pozostałych rejonach powiatu poziom dostępności do transportu publicznego oceniany jest jako średni, czyli transport publiczny tam, w ocenie respondentów,

funkcjonuje, ale liczba linii i kursów w średnim stopniu odpowiada potrzebom. Odniesienie

do potrzeb mieszkańców ocenianych rejonów jest istotna o tyle, że respondenci mogli brać 83 pod uwagę fakt, iż mieszkańcy wsi chętnie według deklaracji badanych w ramach wywiadów ankietowych przeprowadzonych z nimi, korzystają z transportu własnego. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 43. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do mieszkań w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny wyników oceny dostępności fizycznej cechuje się równomiernością. Generalna ocena poziomu dostępności na całym obszarze powiatu olkuskiego nie wypada dobrze. W zdecydowanej większości jednostek pomocniczych respondenci przypisali ocenę punktową „1”, która oznacza, że w badanych rejonach brakuje mieszkań, w tym komunalnych, czy też TBS, ale także prywatnych w budownictwie wielorodzinnym oraz istnieje tylko możliwość wybudowania własnego domu jednorodzinnego. Lepiej oceniane są tylko tereny miast (również nie całe) oraz miejscowości

gminne (stolice gmin). 84

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

2.2.7 Pomoc i opieka społeczna

2.2.7.1 Pomoc i opieka społeczna – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług pomocy i opieki społecznej w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 7. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny pomocy i opieki społecznej w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno -0,51 2,23 4,54 Bolesław -0,10 -0,06 1,86 Klucze 5,08 -0,22 0,07 Olkusz -0,20 1,81 -3,85 Trzyciąż -4,77 -1,73 0,48 Wolbrom 0,50 -2,02 -3,10

85 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 44. Ocena efektywności świadczonej usługi pomocy i opieki społecznej w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Klucze

sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Wolbrom Bolesław

Olkusz

Bukowno nakładyna usługi sytuacja sytuacja raczej niepożądana zdecydowanie pożądana Trzyciąż

dostępność i jakość usług

Relatywnie najmniej pożądana sytuacja w zakresie pomocy i opieki społecznej charakteryzuje gminy Wolbrom, następnie Klucze i Olkusz. Sytuację w gminie Wolbrom pod względem usług pomocy społecznej należy określić jako zdecydowanie niepożądaną. Bliska podobnej oceny jest sytuacja w gminie Klucze, choć tam odnotowuje się jednak przeciętne wskaźniki dostępności i jakości usług. W gminie Bukowno sytuacja jest z kolei zdecydowanie pożądana. W pozostałych jednostkach samorządu gminnego powiatu olkuskiego trudno jednoznacznie dokonać oceny. W gminie Bolesław przeciętnym wskaźnikom nakładów jednostkowych towarzyszą przeciętne oceny dostępności usług i relatywnie wysoka ocena jakości. Trudna do interpretacji jest także sytuacja w gminie Olkusz i Trzyciąż. W gminie

Olkusz stosunkowo wysokiej dostępności towarzyszy w porównaniu z innymi gminami

najniższa ocena jakości usług. Z kolei w gminie Trzyciąż należałoby określić sytuację jako 86 raczej niepożądaną, ponieważ przy niskich nakładach usługi pomocy i opieki społecznej są

oceniane relatywnie źle pod względem dostępności i przeciętnie pod względem jakości. Strona Obszary kryzysowe pod względem usług pomocy społecznej to głównie Wolbrom i Klucze.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Należy zwrócić szczególną uwagę na poprawę aspektów pomocy społecznej związanych ze skutecznością działania, chęcią pomocy oraz podniesieniem wiedzy i doświadczenia pracowników ośrodków pomocy społecznej, szczególnie w przypadku gminy Wolbrom (obszar wiejski), a także obszaru wiejskiego gminy Olkusz.

Na terenie powiatu olkuskiego w 2012 r. działał tylko 1 Dom Pomocy Społecznej, 3 środowiskowe domy samopomocy oraz 2 jednostki specjalistycznego poradnictwa. Natomiast brak było dziennych domów pomocy, placówek zapewniających miejsca noclegowe, ośrodków interwencji kryzysowej.

Rysunek 45. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie pomoc i opieka społeczna w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Największe obciążenia finansowe w zakresie pomocy i opieki społecznej ponosi gmina 87

Klucze. W przypadku pozostałych gmin sytuacja jest znacznie lepsza, szczególnie Strona w przypadku gminy Trzyciąż. Jednakże ponoszenie niskich nakładów finansowych może

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

w tym przypadku oznaczać dwie rzeczy: niewielką liczbę osób, których dotykają problemy społeczne (co należy uznać za pozytywne zjawisko) lub niewielką pomoc pozaustawową,

które jest kierowana do osób jej potrzebujących.

Rysunek 46. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie pomoc i opieka społeczna w gminach powiatu olkuskiego.

Mimo ponoszenia wysokich wydatków w zakresie pomocy i opieki społecznej w gminie Klucze mieszkańcy dość nisko oceniają jej dostępność. Niska ocena w zakresie dostępności pomocy i opieki społecznej koncentruje się głównie w centralnej i wschodniej części obszaru funkcjonalnego.

88 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 47. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie pomoc i opieka społeczna w gminach powiatu olkuskiego.

Z kolei w przypadku oceny jakości świadczonych usług w zakresie pomocy i opieki społecznej najgorsza sytuacja występuje w gminach Olkusz i Wolbrom, co może być związane jest z faktem, że są to dwa największe ośrodki w ramach olkuskiego obszaru funkcjonalnego, a co za tym idzie liczba osób korzystających z pomocy i opieki społecznej jest relatywnie wysoka i może generować duże niezadowolenie. Silna koncentracja niskiej jakości pomocy i opieki społecznej (przynajmniej w opinii respondentów) znajduje się w części centralnej i wschodniej obszaru funkcjonalnego.

Generalnie należy wskazać, że obszary kryzysowe (definiowane w ujęciu gminnym)

w zakresie pomocy i opieki społecznej skoncentrowane są głównie w części centralnej

i północno-wschodniej powiatu olkuskiego. 89

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany z opracowaniem Strona i wdrożeniem programu, a następnie działań związanych z integracją społeczną i zawodową.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Do osiągnięcia tego typu celów nie będzie konieczna współpraca z partnerami inwestycyjnymi.

2.2.7.2 Pomoc i opieka społeczna – delimitacja w ujęciu jednostek pomocniczych

W obszarze badawczym w ujęciu jednostek pomocniczych badano do lokalnych ośrodków pomocy społecznej typu świetlice środowiskowe lub zorganizowanych form wsparcia typu grupy wsparcia w poszczególnych sołectwach. Ocena została określona na podstawie wywiadów ankietowych przeprowadzonych wśród sołtysów lub przewodniczących rad osiedli. Na mapach zamieszczonych poniżej zaprezentowano rozmieszczenie przestrzenne ocen dostępności do sieci. Skala oceny dla każdego aspektu w tym obszarze badawczym została rozpięta od 0 do 3. Respondenci dokonywali oceny, sugerując się opisem przyporządkowanym każdej z ocen. 0 – oznacza zupełny brak dostępu; 1 – oznacza poziom dostępności zły; 2 – oznacza poziom dostępności średni; 3 – oznacza

poziom dostępności dobry. Szczegółowe opisy ocen przedstawiono w załączniku do Raportu.

90 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 48. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do lokalnych ośrodków pomocy społecznej typu świetlice środowiskowe lub zorganizowanych form wsparcia typu grupy wsparcia w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozkład terytorialny wyników oceny dostępności do lokalnych ośrodków pomocy społecznej typu świetlice środowiskowe lub zorganizowanych form wsparcia typu grupy wsparcia w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego jest nierównomierny. Poziom dostępności do wymienionej infrastruktury i usług lepiej oceniany jest na terenach miejskich oraz w stolicach gmin, ewentualnie w bezpośrednim ich otoczeniu. Pierścieniowo wokół tych terenów widoczne są rejony, w których poziom dostępności oceniany jest jako

zły, czyli brakuje tam jakiegokolwiek budynku, w którym realizowane są regularnie zadania

dotyczące pomocy społecznej miejscowościach, również nie funkcjonują tam żadne 91 zorganizowane formy wsparcia (grupy wsparcia, kluby anonimowych alkoholików, itp.)

Obszary te można uznać za kryzysowe w ujęciu jednostek pomocniczych. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

2.2.8 Kultura, sport i turystyka

2.2.8.1 Kultura, sport i turystyka – delimitacja w ujęciu gminnym Przedstawiona poniżej analiza umożliwia ocenę dziedziny usług kultury, sportu i turystyki w ujęciu nakładów oraz wyników. Ocena wskaźnikowa dla każdej z gmin została zaprezentowana w tabeli poniżej zaś ocena efektywności traktowana winna być jako porównanie ocen w układzie nakłady – wyniki (rozumiane jako jakość i dostępność usługi).

Tabela 8. Ocena wskaźnikowa usługi publicznej dla dziedziny kultury, sportu i turystyki w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Jednostka WW WD WJ terytorialna Bukowno 5,18 5,10 2,83 Bolesław 3,58 2,24 5,95 Klucze 1,97 -2,17 2,53 Olkusz -0,40 5,40 3,85 Trzyciąż -6,90 -6,77 -16,23 Wolbrom -3,42 -3,80 1,08

92 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 49. Ocena efektywności świadczonej usługi kultury, sportu i turystyki w ujęciu nakłady - wyniki (dostępność, jakość)

Bukowno

Klucze Bolesław sytuacja sytuacja zdecydowanie niepożądana raczej pożądana

Olkusz

Wolbrom

nakładyna usługi sytuacja sytuacja raczej niepożądana zdecydowanie pożądana

Trzyciąż

dostępność i jakość usług

Obszarem kryzysowym w zakresie kultury, sportu i turystyki jest gmina Trzyciąż, która we wskaźnikach dostępności i jakości osiąga najniższe wartości spośród analizowanych jednostek, a co za tym idzie posiada najniższy sumaryczny wskaźnik w tym zakresie. Sytuację pod względem usług publicznych kultury, sportu i turystyki w gminie Trzyciąż można określić jako raczej niepożądaną z uwagi na relatywnie niskie nakłady jednostkowe przeznaczone na świadczenie usług. W najlepszej sytuacji w analizowanym obszarze znajdują się za to gminy Olkusz i Wolbrom. W gminie Olkusz sytuację pod względem relacji nakładów do dostępności i jakości można określić jak zdecydowanie pożądaną. Trochę ponadprzeciętnym wskaźnikom nakładów jednostkowych towarzyszą bardzo dobre oceny dostępności i jakości usług. Dobrą

całościowo ocenę gminy Wolbrom obniżają wskaźniki dostępności, dlatego tam sytuacja

lokuje się w kategorii sytuacji raczej niepożądanej. Nienajlepsza sytuacja charakteryzuje 93 gminę Klucze, w jej przypadku jednak trudno jednoznacznie interpretować łączny wynik,

ponieważ przy relatywnie złych wskaźnikach nakładów jednostkowych i dostępności, dobrze Strona oceniana jest jakość usług. Stosunkowo wysokie nakłady na świadczenie usług publicznych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

z zakresu kultury, sportu i turystyki w gminach Bukowno i Bolesław przekładają się na bardzo dobre oceny dostępności i jakości usług, co świadczy o tym, że sytuację dla tych dwóch gmin można określić jako raczej pożądaną.

W zakresie dostępu do usług publicznych w zakresie kultury i sportu szczególnie istotne braki występują w możliwości dotarcia do takich dóbr. Jednakże deficyty w tym zakresie są bardzo często związane z brakiem wiedzy o możliwościach, jakie oferują jednostki oferujące takie usługi. Niewątpliwie jednak należy zapewnić lepszy dostęp do obiektów kultury, szczególnie o charakterze masowym, takim jak np. kino. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku obiektów o charakterze sportowym, gdzie największym problemem jest brak wiedzy o ich funkcjonowaniu oraz utrudniony dostęp ze względu na problemy komunikacyjne pomiędzy poszczególnymi gminami.

O niskiej ocenie jakości usług publicznych z zakresu kultury, sportu i turystyki na terenie Gminy Trzyciąż świadczy fakt, iż nie działa tam ani jeden dom kultury (lub też klub, świetlica), zespół artystyczny, klub sportowy oraz brak jest obiektów noclegowych. Inne gminy posiadają natomiast rozbudowaną bazę kulturalno-sportową, z której korzysta duży

odsetek mieszkańców powiatu olkuskiego.

94 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 50. Rozmieszczenie przestrzenne nakładów jednostkowych na usługi publiczne w zakresie kultura, sport i turystyka w gminach powiatu olkuskiego według nakładów jednostkowych (jako destymulanty - im niższe nakłady, tym sytuacja lepsza).

Największe nakłady na usługi publiczne w zakresie kultura, sport i turystyka ponoszone są w gminach Bukowno i Bolesław. Co ciekawe przynosi to efekt w zakresie oceny dostępności, bowiem w tych gminach jest ona oceniana dość wysoko. W przypadku gminy Bolesław widoczne jest zadowolenie mieszkańców z usług publicznych w tym zakresie, a co

za tym idzie można stwierdzić, że ponoszone nakłady przynoszą pozytywne skutki.

95 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 51. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności usług publicznych w zakresie kultura, sport i turystyka w gminach powiatu olkuskiego.

Niska ocena dostępności usług publicznych w zakresie kultury, sportu i turystyki skoncentrowana jest głównie w obszarze północnym i wschodnim powiatu olkuskiego, a więc w dużej mierze tam, gdzie mamy do czynienia z niskimi nakładami finansowymi na te

elementy usług publicznych.

96 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 52. Rozmieszczenie przestrzenne jakości usług publicznych w zakresie kultura, sport i turystyka w gminach powiatu olkuskiego.

Podobnie jak w przypadku rozmieszczenia przestrzennego oceny dostępności usług publicznych w zakresie kultury sportu i turystyki, rozmieszczenie przestrzenne oceny jakości jest dość podobne, tj. koncentruje się głównie w części wschodniej i północnej olkuskiego obszaru funkcjonalnego. Można powiedzieć, że niskie nakłady korelują zarówno z oceną

jakości, jak i dostępności.

Całościowo, biorąc pod uwagę wszystkie trzy aspekty, tj. nakładów, dostępności i jakości, należy stwierdzić, że obszarem najbardziej narażonym na problemy w usług

publicznych zakresie kultury, sportu i turystyki jest gmina Trzyciąż.

Nurt przewidywanych działań naprawczych powinien być związany z rozwojem oferty

sportowej i rekreacyjnej obszaru funkcjonalnego oraz opracowaniem i wdrożeniem 97

programu promocji zabytków i atrakcji turystycznych. Być może jednak ważniejszymi Strona działaniami będą inwestycje w infrastrukturę sportową, rekreacyjną, turystyczną i kulturalną.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Inwestycje te mogą być realizowane wspólnie, szczególnie dlatego, że samorządy partnerskie powinny dążyć do tworzenia wspólnych produktów turystycznych integrujących ofertę kulturalną, turystyczną i rekreacyjną. Do osiągnięcia tego typu celów niezbędna będzie współpraca z partnerami inwestycyjnymi, którymi są podmioty działające w obszarze kultury oraz sportu i rekreacji. Stopień zaangażowania partnerów inwestycyjnych będzie średni. Szczególnie ważnym partnerem mogą być prywatni inwestorzy w branży turystycznej i rekreacyjnej.

2.2.8.2 Kultura, sport i turystyka – delimitacja w ujęciu jednostek pomocniczych

Dostępność do usług kultury, sportu i rekreacji w podziale na jednostki pomocnicze gmin powiatu olkuskiego została określona na podstawie wywiadów ankietowych podzielonych na ocenę dostępności do oferty kultury i osobno oferty sportowo-rekreacyjnej. Na mapach zamieszczonych poniżej zaprezentowano rozmieszczenie przestrzenne ocen dostępności do ofert. Skala oceny dla każdego typu sieci została rozpięta od 0 do 5. Respondenci dokonywali oceny, sugerując się opisem przyporządkowanym każdej z ocen. Szczegółowe opisy ocen przedstawiono w załączniku do Raportu.

Pytanie odnośnie dostępności sieci oferty kultury do respondentów zostało sformułowane następująco: Proszę ocenić poziom dostępności do usług kultury w poszczególnych sołectwach (ew. osiedlach): 0 – oznacza zupełny brak dostępu (sytuacja skrajna); 1 – oznacza ograniczony dostęp w dużym stopniu; 2 – oznacza ograniczony dostęp w średnim stopniu; 3 – oznacza ograniczony dostęp w małym stopniu; 4 – oznacza dobry dostęp; 5 – oznacza bardzo dobry dostęp. Podobnie zostało sformułowane pytanie dotyczące

oferty sportowo-rekreacyjnej.

98

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 53. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do usług kultury w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do usług kultury w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego jest podobne do tego, które charakteryzuje dostępność fizyczną do usług pomocy społecznej. To znaczy, że lepiej oceniany jest poziom dostępności do usług kultury na terenach miast, miejscowości gminnych oraz w bezpośrednim ich sąsiedztwie, gorzej pozostałe, otaczające je tereny wiejskie. Zbieżność wyników obu ocen można następująco uzasadnić. Usługi w zakresie pomocy społecznej oraz kultury nie należą do usług pierwszej potrzeby, z których korzysta się częściej niż kilka razy

w miesiącu, zatem brak infrastruktury pod te konkretne usługi nie powoduje znacznego

obniżenia oceny. Większość ocen poziomu dostępności do usług kultury to „3”, co oznacza, 99 że w miejscowościach znajduje się jeden lub więcej budynków (np. świetlice wiejskie, szkoły), w których odbywają się imprezy lub zajęcia kulturalne, oferta jednak jest dość ograniczona, Strona odbywają się imprezy okazjonalne, realizowanych jest niewiele stałych zajęć, odbywają się

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

okazjonalne imprezy kulturalne w plenerze. W związku z powyższym należy stwierdzić, że problemem w powiecie, szczególnie na terenach wiejskich, może pozostawać stan techniczny dostępnych obiektów, w których odbywa się działalność kulturalna. Konieczne będzie również wzbogacanie oferty usług kultury na tych terenach.

Rysunek 54. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do oferty sportowo-rekreacyjnej w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego.

Źródło: Opracowanie własne

Podobieństwa w rozkładzie przestrzennym wyników oceny dostępności usług kultury i pomocy społecznej, dotyczą również oferty sportowo-rekreacyjnej. Być może potrzeby związane z dostępem do tego typu infrastruktury i usług są nieco większe niż w przypadku

kultury. Hipoteza ta uzasadniałaby generalną nieco niższą ocenę dostępności do usług sportu

i rekreacji w porównaniu do usług kultury. Podobieństwa w rozkładzie przestrzennym obu 100 obszarów badawczych polegają na obserwowanej koncentracji wyższych ocen w terenach

miejskich oraz miejscowości gminnych. W przypadku usług sportu i rekreacji zauważa się na Strona więcej ocen niskich „2”, a nawet „1”. Na tak ocenianych terenach według respondentów

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

brakuje w ogóle infrastruktury, a imprezy sportowo-rekreacyjne odbywają się tam okazjonalnie lub w ogóle nie są organizowane.

2.3 Podsumowanie wyników delimitacji w ujęciu gminnym, wiązki zdiagnozowanych problemów

Gminą, która jest zdecydowanie obszarem kryzysowym w podsumowaniu analizy wszystkich usług publicznych ujętych w badaniu, jest Trzyciąż. Charakteryzuje się przede wszystkim niskimi wskaźnikami sumarycznymi spośród analizowanych jednostek pod względem bezpieczeństwa, edukacji, zdrowia, kultury, sportu, turystyki, środowiska oraz zaopatrzenie w energię. Gmina ta jest terenem, który wymaga szybkiej, ale i przemyślanej interwencji. Nie należy do gmin uczestniczących w porozumieniu, jednak pod wieloma względami może przynależeć do obszaru funkcjonalnego Olkusza. Spośród pozostałych gmin poddanych analizie niewątpliwie pomocy w zakresie niektórych obszarów usług publicznych wsparcia wymagają gminy Wolbrom (szczególnie obszary edukacji, pomocy społecznej, i inwestycji i zaopatrzenia w energię), a także Bolesław. Dwie gminy partnerskie Olkusz i Bukowno wypadają najlepiej w podsumowaniu.

Przeprowadzone badania jakościowe potwierdzają wyniki analiz danych wtórnych oraz badań ilościowych, które znalazły odzwierciedlenie w przedstawionej delimitacji za pomocą wskaźników zastosowanych w analizie wielokryterialnej. Dość nisko oceniają jakość instytucji zajmujących się przestrzeganiem porządku na terenie powiatu i gmin, ale generalnie czują się dość bezpiecznie. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku kwestii związanych z edukacją. O ile całościowo jest ona oceniana we wszystkich badanych gminach

dość dobrze, to kontrowersje budzą pewne jest szczegółowe aspekty, związane przede

wszystkim z edukacją przedszkolną. W badanych gminach respondenci wskazywali, że jest to

obszar, który wymaga znaczącej poprawy, przede wszystkim zwiększenia liczby dostępnych 101

miejsc. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Kwestie związane ze zdrowiem i usługami publicznymi w tym zakresie, to w zasadzie temat zawsze będący dla mieszkańców obszarem kryzysowym. Jednakże pogłębienie tych zagadnień wskazuje, że największym problemem jest przede wszystkim dostęp do specjalistów.

Z kolei kwestie środowiska oceniane są przez mieszkańców badanych gmin poprzez gospodarkę odpadami i gospodarkę wodno-ściekową. Generalnie mieszkańcy raczej są zadowoleni, choć widzą pewne niedoskonałości, szczególnie w zakresie czystości otoczenia oraz lasów. Problemem wydaje się także brak odpowiedniego poziomu skanalizowania, co skutkuje zanieczyszczaniem środowiska poprzez niekontrolowane spuszczanie ścieków.

W zakresie inwestycji badani nie widzieli zbyt wielu deficytów, jednakże wskazywali głównie na potrzebę większej ilości terenów rekreacyjnych. Szczególnie mocno podkreślali to mieszkańcy gminy Bolesław.

Obszar kryzysowy w zakresie bezpieczeństwa publicznego związany jest głównie z niskich ocen pracy policji oraz straży gminnej, zarówno przez mieszkańców jak i przedsiębiorców. Szczególnie widoczne jest to przypadku przedsiębiorców oraz w ocenach pracy policji. Widoczne są niskie oceny skuteczności oraz możliwości kontaktu z policją, a także co ważne w przypadku grupy przedsiębiorców, niskiej oceny bezpieczeństwa prowadzenia działalności na terenie obszaru funkcjonalnego. Szczególnie niskie oceny w tych zakresach widoczne są szczególnie na terenie gminy Trzyciąż, a w przypadku ocen mieszkańców niskie oceny otrzymała szczególnie policja wśród mieszkańców gminy Bolesław.

Obszary kryzysowe w zakresie edukacji są głównie spowodowane niskimi ocenami stanu liczby nauczycieli w szkołach gimnazjalnych, a także relatywnie niskimi ocenami szkół

ponadgimnazjalnych w zakresie bliskości miejsca zamieszkania, odpowiedniej liczby

nauczycieli czy wielkości klas. W przypadku gmin Wolbrom i Trzyciąż niskie oceny w zakresie 102 edukacji gimnazjalnej widoczne są dość mocno w zakresie bliskości do miejsca zamieszkania,

w przypadku gminy Wolbrom badani nisko oceniali bliskość szkół podstawowych w stosunku Strona do ich miejsca zamieszkania.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

W zakresie usług publicznych związanych ze zdrowiem problemem jest niewątpliwie dostęp do lekarzy specjalistów, a także niskie oceny ich usług. Badania wykazały, że dostępność i jakość w zakresie usług publicznych związanych ze zdrowiem warunkowana jest opiniami respondentów, którzy wskazywali, że lekarze specjaliści są trudno dostępni na terenie obszaru funkcjonalnego, a ich usługi nie są zbyt wysoko oceniane. Niska dostępność wynika przede wszystkim z nieco peryferyjnego położenia olkuskiego obszaru funkcjonalnego względem centrum województwa, które skupia dużą część specjalistycznych usług zdrowotnych.

Kwestie związane ze sportem, kulturą i turystyką warunkujące obszary kryzysowe w obszarze funkcjonalnym związane są głównie z relatywnie niskimi ocenami oferty uprawiania sportu i rekreacji w gminach obszaru funkcjonalnego (szczególnie w gminie Trzyciąż) oraz niskiej ocenie oferty kulturalnej.

Z kolei obszary kryzysowe w usługach publicznych w zakresie pomocy społecznej związane są z niskimi ocenami chęci pomocy przez pracowników pomocy społecznej oraz ich niskiej wiedzy i doświadczenia. Zauważyć należy, że ten obszar tematyczny jest dość trudny do oceny, bowiem z jego działaniami styka się stosunkowo niewielki odsetek mieszkańców obszaru funkcjonalnego.

W obszarze usług publicznych w zakresie środowiska obszary kryzysowe związane są przede wszystkim z niską oceną jakości obsługi klienta (szczególnie w gminach Olkusz, Trzyciąż oraz Klucze), niską oceną częstotliwości odbioru odpadów (gminy Klucze i Olkusz), czystością lasów (szczególnie gmina Olkusz). Mieszkańcy gmin Klucze i Trzyciąż dość nisko w stosunku do pozostałych oceniali jakość dostarczanej wody, dość negatywnie mieszkańcy Olkusza oceniali cenę dostawy wody oraz cenę odbioru ścieków. Relatywnie niskie i średnie

oceny były wystawiane przez mieszkańców obszaru funkcjonalnego w zakresie jakości

i dostępu do informacji nt. zakresu świadczonych usług, stawek, przerw w dostawach

i odbiorze mediów. 103

Obszary kryzysowe w zakresie inwestycji warunkowane są niskimi ocenami Strona nawierzchni dróg w gminach (szczególnie w gminach Bolesław i Olkusz), dróg powiatowych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

(gminy Klucze i Olkusz). Mieszkańcy gminy Trzyciąż nisko oceniają prace nad poprawą stanu ulic i chodników, a także ich remonty. Niskie oceny w stosunku do pozostałych gmin warunkują obszary kryzysowe w gminach Trzyciąż i Wolbrom w zakresie dostępności komunikacji publicznej, oraz ogólnego zadowolenia z tejże komunikacji.

W przypadku usług publicznych w zakresie energii obszar kryzysowy w gminie Trzyciąż jest silnie warunkowany niskimi ocenami w większości dostarczanych mediów: energii elektrycznej, gazu, ciepła oraz centralnej wody użytkowej, a także dostaw energii biorąc pod uwagę przerwy w dostawie, reakcję na awarię, funkcjonowanie biura obsługi w zakresie energii elektrycznej, gazu, ciepła oraz centralnej ciepłej wody użytkowej. Z Kolei przedsiębiorcy z gminy Trzyciąż dość nisko w stosunku do przedsiębiorców z pozostałych gmin obszaru funkcjonalnego oceniali procedury związane z zawieraniem umowy z przedsiębiorstwami dostarczającymi gaz i ciepło.

Biorąc pod uwagę trendy społeczne i przestrzenne, a szczególnie zmieniający się rynek pracy oraz silne zmiany demograficzne (zmieniająca się struktura demograficzna – wzrost liczby osób starszych, zmniejszająca się ilość urodzeń), należy przyjąć, że obszary kryzysowe pojawić się mogą szczególnie w zakresie pomocy i opieki społecznej oraz infrastruktury wspierającej osoby starsze. Ponadto brać pod uwagę należy, że w związku z silnymi zmianami w rozmieszczeniu ludzi związanymi z jednej strony ze zmianami na rynku pracy (coraz większe znaczenie pracy na odległość, zwiększenie mobilności pracowników) oraz procesami suburbanizacyjnymi, obszary kryzysowe mogą pojawić się w obszarze usług transportowych, dróg oraz infrastruktury telekomunikacyjnej. Niezbędne zatem wydaje się podejmowanie działań mających na celu zmniejszenie potencjalnych kryzysów w tych obszarach.

W ramach przeprowadzonej analizy obszarów kryzysowych można zaobserwować, że

w usługach, które charakteryzują się podobieństwami pod względem sposobu ich

świadczenia, występują również podobnie rozmieszczone przestrzennie problemy, które 104

w tym sensie można określić jako wiązki problemów. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Usługi edukacji, kultury, sportu i turystyki oraz zdrowia i bezpieczeństwa publicznego należą do kategorii usług społecznych. Wyróżnia je sposób świadczenia polegający generalnie na pracy osób bezpośrednio, osobiście dostarczających usług, które to osoby charakteryzują specyficzne umiejętności i wiedza. Infrastruktura niezbędna do świadczenia tych usług stanowi zasób materialny wspomagający wykonywanie usług. Ich realizacja zatem opiera się bezpośrednio na kapitale ludzkim. Można się spodziewać, że w społeczności, która charakteryzuje się wysokim poziomem edukacji, wysoko oceniane są również usługi kultury, sportu i rekreacji, a także usługi zdrowia. Również świadczenie usług bezpieczeństwa publicznego powinno stać na wyższym poziomie tam, gdzie inne usługi społeczne są dobrze oceniane. Zjawisko takie z pewnością można zaobserwować w wymiarze narodów lub przynajmniej regionów. W wymiarze lokalnych obszarów funkcjonalnych jego występowanie nie koniecznie może tak dobitnie świadczyć o występowaniu reguły, a być raczej zbiegiem okoliczności. Nie mniej jednak zestawienie rysunków obrazujących rozmieszczenie przestrzenne wskaźników sumarycznych usług w wymienionych czterech obszarach badawczych dla powiatu olkuskiego, unaocznia, że opisana wyżej teza może się potwierdzać również w kontekście uwarunkowań lokalnych miejskich obszarów funkcjonalnych.

105 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika sumarycznego usług publicznych w zakresie sumarycznego usług publicznych w zakresie edukacji w gminach powiatu olkuskiego kultura, sport i turystyka w gminach powiatu olkuskiego

Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika sumarycznego usług publicznych w zakresie sumarycznego usług publicznych w zakresie bezpieczeństwa publicznego w gminach zdrowia w gminach powiatu olkuskiego powiatu olkuskiego

Po dodaniu wskaźników sumarycznych w/w usług, zauważyć można, że najlepiej wypada w tym zestawieniu gmina Bukowno, która rzeczywiście z reguły uzyskiwała w każdej z czterech analizowanych kategorii usług wysokie wartości wskaźnika sumarycznego.

Następnie plasuje się gmina Olkusz, która także miała wysokie wartości wskaźnika sumarycznego. Gmina Bolesław uzyskuje zwykle w analizowanych usługach wyniki bardzo

niskie lub co najwyżej przeciętne. Widoczna wiązka problemów dotyczy natomiast gminy 106

Trzyciąż, w której wskaźniki sumaryczne w każdym przypadku mają wartość ujemną. Gminy Strona Klucze i Wolbrom, które w podsumowaniu czterech kategorii usług wypadają jako

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

przeciętniaki często z niewielkimi odstępstwami plasowały się w środku zestawień lub to nieco poniżej średniej, lub nieco powyżej.

Innym rodzajem usług są usługi z kategorii środowisko, Inwestycje i zaopatrzenie w energię. Są to usługi silnie uzależnione od infrastruktury. Realizacja tych usług w niewielkim zakresie polega na bezpośrednim i osobistym świadczeniu usług dla odbiorcy. Dostrzeżenie reguł w rozmieszczeniu przestrzennym wskaźników sumarycznych uwzględniających nakłady jednostkowe, jakość i dostępność usług z tych kategorii można wiązać z ogólnym rozwojem gospodarczym, strukturą gospodarki, stopniem zurbanizowania obszarów. Pod względem tych kategorii usług, które można by określić mianem technicznych, nie dostrzega się aż takich prawidłowości, jak w przypadku usług społecznych. Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika sumarycznego jest stosunkowo regularne w odniesieniu do gminy Olkusz, która zazwyczaj nie wypadała dobrze i w jej przypadku można mówić o występowaniu wiązki problemów. Gmina Bolesław z reguły wypadała dobrze, podobnie gmina Trzyciąż w przypadku usług świadczonych w większym zakresie przez gminę (Inwestycje, środowisko). Pod względem usług technicznych realizowanych w szerokim zakresie przez gminy z reguły źle wypada gmina Bukowno.

107 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika sumarycznego usług publicznych w zakresie sumarycznego usług publicznych w zakresie środowisko w gminach powiatu olkuskiego inwestycje w gminach powiatu olkuskiego

Rozmieszczenie przestrzenne wskaźnika sumarycznego usług publicznych w zakresie zaopatrzenie w energię w gminach powiatu olkuskiego

2.4 Podsumowanie wyników delimitacji w ujęciu jednostek pomocniczych, wiązki

zdiagnozowanych problemów 108 Wyniki badań przeprowadzonych w podziale na jednostki pomocnicze, które

zasadniczo dotyczyły dostępności fizycznej do usług publicznych są podobne do wyników Strona analizy wielokryterialnej wykonanej w ujęciu gminnym. Obliczając średnią wszystkich ocen

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

postawionych przez sołtysów lub przewodniczących rad osiedli w każdej gminie, można zauważyć, że najsłabiej wypadają gminy Wolbrom oraz Trzyciąż. Podobne wyniki dała analiza wielokryterialna. Średnio najlepsze oceny uzyskało miasto Bukowno, następnie Bolesław i Klucze. Przesunięcie w rankingu występuje zatem tylko pomiędzy dwie ostatnimi z wymienionych gmin.

Analizując wyniki badań wykonanych w ujęciu jednostek pomocniczych poprzez ich rozkład przestrzenny, można pogłębić diagnozę o wskazanie bardziej precyzyjne, których terenów powiatu olkuskiego, a w tym obszaru funkcjonalnego, dotyczy trudniejsza sytuacja, a na których jest ona lepsza. Poniżej zaprezentowano wyniki średnich ocen wszystkich badań wykonanych w ujęciu jednostek pomocniczych. Średnie zostały zaokrąglone do jedności. Analiza rozkładu przestrzennego ukazuje jednoznacznie, że najlepsza sytuacja występuje w rejonach najsilniej zurbanizowanych, to jest w okolicach miast Olkusz, Bukowno i miejscowości gminnej Klucze. Od tego rejonu na wschód powiatu położone są tereny wiejskie, które pod względem fizycznej dostępności do usług (infrastruktury tych usług) oceniane są już łącznie gorzej. Wyjątek stanowią tam jedynie miejscowość Wolbrom (wysoko

oceniana) oraz Trzyciąż z trzema sąsiadującymi sołectwami.

109 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Rysunek 55. Rozmieszczenie przestrzenne dostępności do usług badanych w ujęciu jednostek pomocniczych gmin powiatu olkuskiego. Zestawienie średnich ze wszystkich ocen.

Źródło: Opracowanie własne

Analiza rozkładu przestrzennego dostępności usług publicznych w układzie jednostek pomocniczych również pozwala dostrzec pewne korelacje pomiędzy wynikami badań, z których część będzie oznaczać występowanie wiązek problemów na danych obszarach. Generalna obserwacja na temat korelacji wyników oceny została już w tym rozdziale zdefiniowana. Na obszarach silniej zurbanizowanych fizyczna dostępność do usług jest lepsza niż na obszarach mniej zurbanizowanych. Obserwacja ta oczywiście w ogóle nie zaskakuje badacza, jest wręcz banalna. Dla władz współpracujących samorządów pozostaje jednak

wyzwaniem, szczególnie w kontekście rozwoju infrastrukturalnego.

Mniej oczywiste korelacje zaobserwowano w rozmieszczeniu przestrzennym wyników 110

oceny dostępności drogowej i transportu publicznego. Jak się okazuje, jedna mapa w relacji Strona do drugiej jest negatywem. Oznacza to, że na terenach mniej dostępnych drogowo występuje większa dostępność do transportu publicznego. To wniosek pozytywny, świadczy

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

bowiem o racjonalnie zaplanowanej sieci połączeń transportowych. Uzupełnianie się dostępności drogowej i transportowej ma swoje konsekwencje w ocenie innych usług. Spodziewać by się można, że z reguły tam, gdzie dostępność drogowa jest gorsza, gorzej będzie oceniana dostępność do innych usług, np. kultury, sportu i rekreacji, pomocy społecznej, czy edukacji. W niewielkim jednak zakresie można zauważyć takie korelacje, a to za sprawą dobrze ocenianej w tych rejonach dostępności transportu publicznego.

Można się spodziewać, że problemom związanym z niskim stanem technicznym dróg i ich liczebnością będzie towarzyszyć problem niedostatecznie dostępnego oświetlenia ulicznego. Teza ta odnajduje potwierdzenie w wynikach badań.

Bardzo niskiej ocenie dostępności do sieci kanalizacyjnej towarzyszy niska ocena dostępności do mieszkań. Wyraźnie zaobserwowano również występowanie wiązek problemów w dziedzinie usług publicznych społecznych, w tym usług kultury, sportu i rekreacji oraz pomocy społecznej. Obserwacja ta jest zatem zbieżna z wnioskami poczynionymi w ramach analiz wykonanych w ujęciu gminnym.

111 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

3 Identyfikacja czynników rozwojowych – SWOT dla obszarów tematycznych

Analiza SWOT obejmuje rozpoznanie sił i słabości (analiza wewnętrzna) oraz obecnych i przyszłych zmian w jej otoczeniu, czyli jego szans i zagrożeń (analiza zewnętrzna). Procedura SWOT jest syntezą przedstawionego stanu i tendencji rozwojowych zawartych w diagnostycznej części opracowania.

Tak uporządkowany opis sytuacji stanowi podstawę sformułowania celów i priorytetów rozwoju, które z kolei powinny być zinstrumentalizowane w postaci wiązki celów strategicznych.

Analiza SWOT obejmuje analizę:

Mocnych stron Uwarunkowań wewnętrznych (endogenicznych), czyli elementów rzeczywistości mających pozytywny charakter z punktu widzenia jej przyszłego rozwoju.

Słabych stron Uwarunkowań wewnętrznych o negatywnym charakterze.

Szans Uwarunkowań zewnętrznych (egzogenicznych) o charakterze pozytywnym; jako szanse uwzględnione zostały te zagadnienia, których źródła leżą poza obszarem powiatu olkuskiego lub poza zakresem kompetencji władz publicznych działających na jego obszarze.

Zagrożeń Uwarunkowań zewnętrznych mających negatywny wpływ na dalszy rozwój.

Analizę SWOT przeprowadzono w obrębie 4 sfer:

Sfery przestrzennej Środowisko

Sfery technicznej Zaopatrzenie w energię, inwestycje

Sfery społecznej Demografia; bezpieczeństwo i porządek publiczny; edukacja; zdrowie;

pomoc i opieka społeczna; kultura sport i turystyka

Sfery gospodarczej Przedsiębiorczość i gospodarka

112

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

SFERA PRZESTRZENNA

Środowisko

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Wysoki wskaźnik korzystania z sieci Niski dostęp do infrastruktury sieci wodociągowej. Zgodnie z danymi GUS kanalizacyjnej na wielu terenach z sieci wodociągowej korzystało w 2012 wiejskich (zgodnie z danymi GUS z sieci roku 96,9% wszystkich mieszkańców kanalizacyjnej korzystało w 2012 roku powiatu olkuskiego. 49,1% wszystkich mieszkańców powiatu Duże urozmaicenie przyrodniczo- olkuskiego. Do gmin, które posiadały krajobrazowe, co znajduje najniższy wskaźnik procentowy należy odzwierciedlenie w statusie ochronnym zaliczyć Gminę Trzyciąż (19,7%) oraz obszarów leśnych, jak również terenów Gminę Klucze (26,7%). o malowniczej rzeźbie terenu. Niska wydajność energetyczna wielu W strukturze obszarów chronionych budynków użyteczności publicznej wchodzi w skład Zespołu Jurajskich i mieszkaniowych Parków Krajobrazowych, oraz Parku Konieczność modernizacji infrastruktury Krajobrazowego Dolinki Krakowskie wodociągowej ze względu na stan i wiek i Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd. infrastruktury i urządzeń Duży udział lasów w powierzchni Degradacja środowiska naturalnego powiatu. W powiecie olkuskim w 2012 r. powiatu olkuskiego związana głównie znajdowało 22 450 ha gruntów leśnych, z działalnością przemysłową, a zwłaszcza co stanowiło 35,5% ogólnej jego eksploatacja i przerób rud cynkowo – powierzchni (Najwyższym wskaźnikiem ołowiowych oraz eksploatacja piasków lesistości w powiecie olkuskim podsadzkowych charakteryzowała się Gmina Bukowno - Zanieczyszczenie powietrza (dla stacji 67,3% oraz Gmina Klucze - 46,9%) zlokalizowanej w Olkuszu w 2013 roku Wysoki poziom pokrycia miejscowymi przekroczenie normy nastąpiło w tylko planami zagospodarowania zakresie tlenków azotu (NOx)) przestrzennego. Według danych na Lokalizacja źródeł zanieczyszczeń dzień 01.01.2012 r. poziom ten powietrza na obszarze powiatu (zakłady kształtował się w przedziale 95-100%. przemysłowe (emisja z procesów Stosunkowo wysoka spójność obszaru technologicznych), przedsiębiorstwa funkcjonalnego (prócz gminy Olkusz) energetyki cieplnej (energetyczne

pod względem wskaźników dostępności spalanie paliw na cele grzewcze oraz na i jakości usług ochrony środowiska potrzeby technologiczne), transport,

według wyników badań w ujęciu tzw. niska emisja, czyli emisja 113 gminnym z indywidualnych systemów grzewczych Planowana budowa w latach 2014 – Strona 2015 systemu zaopatrzenia w wodę pitną po likwidacji ujęcia wody w kopalni

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Zakładów Górniczo-Hutniczych „Bolesław” S.A. w Bukownie

SZANSE ZAGROŻENIA

Udział organizacji pozarządowych Brak poczucia stabilności systemu w realizacji programów edukacji gospodarki odpadami ekologicznej Antropopresja na obszarach Zmniejszająca się ilość wytwarzanych przyrodniczych związana z osadnictwem odpadów przemysłowych, wynikająca Wzrastający stopień zagrożenia zarówno z procesu restrukturyzacji wybranych grup roślin, zwierząt i siedlisk przemysłu, jak i coraz bardziej przyrodniczych racjonalnej gospodarki odpadami Zwiększająca się różnica pomiędzy ilością w sektorze przemysłowym odpadów wytworzonych a zebranych, Wzrost znaczenia odnawialnych źródła sugerująca, że odpady te trafiają do energii w bilansie energetycznym - środowiska w sposób niekontrolowany docelowo 19% w 2020 r. (w 2009 r. Zmiany klimatu, które wpłyną na 5,72% brutto) częstotliwość występowania fal upałów Rozwój nowych technologii, które i okresów zastoju powietrza, większą pozwolą poszerzać spektrum źródeł ilość światła słonecznego i wyższe energii o takie, jak energia słoneczna temperatury, co może spowodować oraz węglowodory ze złóż wydłużenie okresu utrzymywania się niekonwencjonalnych podwyższonego poziomu ozonu lub Regularne zmniejszanie się poziomu nawet zwiększenie maksymalnego emisji substancji zanieczyszczających poziomu stężenia ozonu w powietrzu powietrze i gazów cieplarnianych Zwiększenie deficytu wód powierzchniowych związane

z nadmiernym wykorzystywaniem zasobów wodnych oraz niewystarczającą sztuczną retencją Utrzymujący się stan zagrożenia jakości wód podziemnych

Kluczowe wyzwania:

Rozwiązanie problemu niskiej dostępności do infrastruktury ochrony środowiska na

obszarach wiejskich oraz przestarzałej infrastruktury dostarczania wody; 114 Rozwiązanie problemu zanieczyszczeń, w szczególności powietrza oraz likwidacja

lokalnych źródeł emisji zanieczyszczeń przy wykorzystaniu rozwijających się Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

innowacyjnych technologii, w tym związanych z ekologicznymi źródłami dostarczania energii; Eliminowanie innych źródeł degradacji środowiska przyrodniczego związanych z lokalną działalnością przemysłową; Monitoring i waloryzacja zasobów przyrodniczych powiatu, jako istotnego zasobu rozwoju społeczno-gospodarczego, utrzymywanie wysokiego poziomu bioróżnorodności; Wykorzystanie potencjału związanego z wysokim poziomem pokrycia planami zagospodarowania przestrzennego w promocji gospodarczej powiatu oraz eliminowaniu procesów antropopresji na środowisko przyrodnicze; Wykorzystanie wysokich walorów przyrodniczo-krajobrazowych w promocji turystycznej powiatu; Utrzymanie wysokiej spójności dostępności i jakości świadczenia usług gmin Porozumienia poprzez standaryzowanie usług; Podnoszenie świadomości mieszkańców powiatu olkuskiego w zakresie ochrony środowiska i oszczędnego korzystania z zasobów naturalnych, wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych w prowadzeniu edukacji ekologicznej.

SFERA TECHNICZNA

Zaopatrzenie w energię

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Zadowalający stan wyposażenia w sieć Stosunkowo niska spójność obszaru energetyczną (w ostatnim okresie funkcjonalnego pod względem operator sieci firma Enion S.A. wskaźników dostępności i jakości usług (wchodząca w skład Grupy Tauron) zaopatrzenia w energię według zrealizowała liczne inwestycje wyników badań w ujęciu gminnym

podnoszące standard świadczonych 115 usług, co przełożyło się na mniejszą

awaryjność sieci energetycznej) Strona System sieci gazowej zapewniający duże pokrycie zapotrzebowania na gaz dla

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

mieszkańców i instytucji (zarówno w dni robocze jak i w dni świąteczne, niezależnie od sezonu) Wysoki wskaźnik dostępności do sieci gazowej. Zgodnie z danymi GUS z sieci gazowej korzystało w 2012 roku 69,7% wszystkich mieszkańców powiatu olkuskiego Dobrze rozwinięta sieć ciepłownicza, która należy do jednych z najdłuższych w województwie małopolskim

SZANSE ZAGROŻENIA

Dalsza rozbudowa i modernizacja sieci Ograniczony wpływ jednostek energetycznej przez firmę Tauron samorządu terytorialnego na Dystrybucja S.A. kształtowanie usług zaopatrzenia Plany modernizacji sieci gazowej ze w energię względu na swój wiek (budowa w 1976 Brak poczucia stabilności cen r.) zaopatrzenia w energię Plany inwestycyjne operatorów sieci gazowniczej i cieplnej związane z jej rozbudową

Kluczowe wyzwania:

Podniesienie spójności dostępności i jakości świadczenia usług gmin Porozumienia; Wykorzystanie i dalszy rozwój potencjału rozbudowanej infrastruktury zaopatrzenia w energię w rozwoju gospodarczym i rozwoju budownictwa mieszkaniowego.

SFERA TECHNICZNA

Inwestycje

MOCNE STRONY SŁABE STRONY 116

Przebieg przez powiat dróg krajowych Brak jest bezpośredniego połączenia

i wojewódzkich o znaczeniu krajowym kolejowego między Olkuszem Strona i regionalnym a Krakowem

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Działalność przewozowa Związku Brak jest wystarczającej ilości punktów Komunalnego Gmin „Komunikacja sprzedaży biletów komunikacji Międzygminna” w Olkuszu publicznej, co powoduje konieczność Dobrze zorganizowany system ich zakupu u kierowcy, a to z kolei komunikacji w Gminach Olkusz, Klucze, wydłuża czas podróży Bolesław, który pozwala Niski wskaźnik przystosowania taboru zagwarantować dostęp komunikacyjny autobusów do potrzeb osób do wszystkich miejscowości i osiedli na niepełnosprawnych. Tylko około 20% tym obszarze autobusów jest przystosowanych do Silne powiązania funkcjonalne przewozu osób mających kłopoty otoczenia z Olkuszem, które generują z poruszaniem zjawisko dużych potoków pasażerskich Niezadowalający stan techniczny dróg w porze rannej w kierunku Olkusza gminnych, powiatowych Założenia i zamierzenia inwestycyjne zlokalizowanych na terenie powiatu Związku Komunalnego Gmin olkuskiego „Komunikacja Międzygminna” Brak wystarczającej ilości mieszkań w Olkuszu na lata 2014-2023 związane socjalnych i komunalnych z zakupem nowych autobusów oraz Spadek liczby oddawanych mieszkań na optymalizacją połączeń terenach miejskich (dotyczy to komunikacyjnych w szczególności Bukowna) lub jej mała Tendencja wzrostowa w zakresie liczby liczba w stosunku do innych obszarów oddawanych mieszkań na obszarach o charakterze wiejskim powiatu wiejskich. Sytuacja ta ma miejsce olkuskiego (Wolbrom) w szczególności w przypadku terenów Niesatysfakcjonujący poziom wiejskich Gminy Wolbrom wyposażenia w infrastrukturę Wysoki wskaźnik wyposażenia mieszkań telekomunikacyjną (dotyczy w miastach powiatu olkuskiego do w szczególności infrastruktury instalacji wodociągowej oraz instalację technicznej w zakresie telefonii sanitarną komórkowej oraz szerokopasmowego Realizacja planu „Zrównoważonego Internetu) - w 2012 r. aż 74 Rozwoju Publicznego Transportu miejscowości nie posiadało zakończenia Zbiorowego” na obszarze Związku sieci światłowodowej. Spośród 111 Komunalnego Gmin „Komunikacja miejscowości powiatu olkuskiego 35 nie Międzygminna” w Olkuszu na lata 2013 posiadało na swoim terenie węzłów – 2023 telekomunikacyjnych Budowa zintegrowanego Systemu

Informacji Przestrzennej dla Powiatu

Olkuskiego 117 SZANSE ZAGROŻENIA

Przebieg przez obszar regionu Spadek liczby osób w wieku szkolnym, Strona południowego Polski III oraz VI którzy są jedną z największych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

transeuropejski korytarz transportowy. stabilnych grup potencjalnych klientów Wspomagają one nie tylko komunikację komunikacji miejskiej wewnętrzną, ale przede wszystkim Niedostosowanie komunikacji otwierają region komunikacyjnie na zbiorowej do potrzeb mieszkańców zewnątrz związanych ze zwiększoną Położenie w pobliżu dwóch wielkich częstotliwością połączeń ośrodków miejskich – Krakowa Niski udział osób w starszych grupach i Katowic wiekowych, którzy korzystają Bliskość do portów lotniczych Kraków- z internetu (GUS ujawniają dwie główne Balice (oddalony w przybliżeniu o 40 przyczyny nieposiadania w domu łącza kilometrów od Olkusza) oraz Katowice- internetowego: brak potrzeby (prawie Pyrzowice (oddalony w przybliżeniu 60% badanych) oraz brak niezbędnych o 50 kilometrów od Olkusza) umiejętności (około 40% badanych) Zwiększenie popytu na usługi Niezadowalający poziom wykorzystania transportowe - zmiany struktury technologii informacyjno- systemu transportowego, przyczyniając komunikacyjnych w administracji się do dalszego wzrostu znaczenia publicznej kolejowych przewozów pasażerskich na

poziomie europejskim i międzyregionalnym oraz przewozów międzyaglomeracyjnych, przewozów miejskich z uwzględnieniem ekologicznych systemów transportu zbiorowego oraz na poziomie funkcjonalnym – z wykorzystaniem kolei aglomeracyjnych Budowa spójnego systemu autostrad i dróg ekspresowych, obsługującego główne korytarze transportowe (w tym międzynarodowe) i zapewniającego powiązania pomiędzy największymi miastami w Polsce Postęp technologiczny związany z informatyzacją oraz automatyzacją procesów, który przekłada się

bezpośrednio na usługi oferowane na

rynku w tym również na e-usługi publiczne Rozwój infrastruktury zapewniającym 118 do 2020 pełne pokrycie, w zakresie

dostępu do szybkiego Internetu Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Kluczowe wyzwania:

Wykorzystanie systemu organizacji komunikacji publicznej przez Związek Komunalny Gmin „Komunikacja Międzygminna” w Olkuszu w rozwoju gospodarczym i społecznym, kontynuacja optymalizacji sieci połączeń, podnoszenie standardów świadczenia usług transportowych; Wykorzystanie potencjału położenia i powiązań komunikacyjnych w realizacji promocji gospodarczej i turystycznej powiatu; Zwiększanie udziału transportu publicznego w komunikacji wewnętrznej powiatu olkuskiego; Wykorzystanie potencjału położenia oraz wyposażenia w infrastrukturę techniczną w realizacji promocji obszaru powiatu, jako atrakcyjnego miejsca do zamieszkania oraz prowadzenia działalności gospodarczej; Zapewnienie wysokiej jakości obsługi potencjalnych inwestorów (zarówno firm, jak i osób fizycznych planujących indywidualne inwestycje), jak również zapewnienie odpowiedniego poziomu usług publicznych i infrastruktury technicznej dla nowych inwestycji; Podnoszenie bezpieczeństwa drogowego oraz rozwój układu połączeń drogowych, poprawa stanu technicznego wybranych dróg powiatowych i gminnych; Rozwiązanie problemu niskiego dostępu do mieszkań w budownictwie społecznym, wielorodzinnym; Poprawa jakości i rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej i Internetu; Podnoszenie kompetencji cyfrowych osób starszych.

SFERA SPOŁECZNA

Demografia 119

MOCNE STRONY SŁABE STRONY Strona Nieznaczny wzrost liczby ludności Niski poziom urodzeń oraz ujemne w powiecie (od 2006 roku liczba saldem migracji wewnętrznej

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

mieszkańców powiatu wzrosła o 0,28% w powiecie olkuskim w stosunku do 2012 r.), co w przypadku Spadek liczebności ludności w wieku negatywnych wskaźników dla wielu przedprodukcyjnym (w powiecie obszarów kraju należy uznać za olkuskim udział ludności w wieku pozytywny aspekt przedprodukcyjnym w % ludności Wzrost liczebności grupy wiekowej wyniósł 17,2% i był mniejszy o 2 % w wieku 7-12 lat od 2014 r. w stosunku do roku 2006 r) Wyraźna tendencję wzrostu liczby Wysoki udział ludności w wieku mieszkańców na obszarach wiejskich poprodukcyjnym (powiat olkuski części gmin powiatu olkuskiego (wzrost w 2012 r. zamieszkiwało 18,7% osób o 1,95%) w wieku poprodukcyjnym i była to wartość wyższa od średniej krajowej (17,8%) oraz wojewódzkiej (17,3%)) Spadek liczby zawieranych małżeństw (na terenie powiatu olkuskiego w 2012 roku zawarto 628 małżeństw i jest to o 12,7% mniej niż w 2006 r.)

SZANSE ZAGROŻENIA

Prognozy spadku liczby ludności dla obszaru powiatu (prognozowany dla roku docelowego 2035 jest ubytek liczby mieszkańców o ok. 12% w stosunku do 2012 r.) Prognozowany wg GUS wzrost liczby ludności w wieku 65+ wzrośnie aż o 39,38 % w roku 2035 w stosunku do roku 2015. Najdynamiczniejszy wzrost liczby osób tym wieku będzie miał miejsce w latach 2015-2025 (wzrost o około 35%). Prognozowany wg GUS w okresie od 2015 do 2035 roku znaczący spadek liczby osób w wieku 18-59/64

Kluczowe wyzwania: 120 Dostosowanie rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej oraz usług publicznych

w odpowiedzi na procesy związane z suburbanizacją na wybranych obszarach Strona powiatu;

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Dostosowanie rozwoju infrastruktury społecznej oraz usług publicznych w odpowiedzi na rosnącą liczbę osób w wieku senioralnym.

SFERA SPOŁECZNA

Bezpieczeństwo i porządek publiczny

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Wzrost wykrywalności przestępstw Wzrost liczby stwierdzonych przestępstw (poziom ten wynosił na terenie powiatu na terenie powiatu olkuskiego. Po olkuskiego odpowiednio – w roku 2012 - gwałtownym spadku ilości przestępstw 66,8% oraz w roku 2013 – 71,9%). w latach 2006-2007 od 2008 obserwuje Poziom wykrywalności przestępstw się wzrost liczby stwierdzonych w roku 2013 był wyższy od średniej dla przestępstw (wyjątkiem był tylko 2010 kraju i województwa małopolskiego r., kiedy liczba przestępstw spadła). Spadek ilości przestępstw rozbójniczych, Stosunkowo niska wykrywalność kradzieży samochodu, bójek i pobić do przestępstw najczęściej popełnianych 2009 roku (kradzież cudzej rzeczy oraz kradzież Dobrze wyposażone w sprzęt jednostki z włamaniem oraz uszkodzenie mienia). straży pożarnej i ratownictwa Takich postępowań jest ponad 68% Stosunkowo wysoka spójność obszaru w ogólnej ich ilości funkcjonalnego (prócz gminy Bolesław) Występowanie licznych wydarzeń pod względem wskaźników nakładów przestępczych w rejonach obiektów jednostkowych, dostępności i jakości użyteczności publicznej, w tym w pobliżu usług bezpieczeństwa i porządku szkół publicznego według wyników badań Duża liczba zdarzeń drogowych, w tym w ujęciu gminnym wypadków śmiertelnych, na głównych Współpraca Straży Miejskiej, co szlakach komunikacyjnych oraz bezpośrednio przekłada się na w terenach zabudowanych podniesienie poczucia bezpieczeństwa Brak straży miejskiej w Bukownie wśród mieszkańców (m.in. poprzez Niedostatecznie zorganizowany system wspólne patrole) powiadamiania o zagrożeniach

SZANSE ZAGROŻENIA

Rozwijające się technologie Narastające w całym kraju zjawiska 121 teleinformatyczne w dziedzinie spożywania przez młodzież szkolną bezpieczeństwa (szybka komunikacja, środków psychotropowych szybki przesył danych), możliwość Wysoka aktywność marketingowa Strona łatwiejszego kontaktu służb koncernów produkujących alkohole

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

bezpieczeństwa z mieszkańcami Pogorszenie wizerunku Policji i postrzeganie bezpieczeństwa

publicznego na terenie powiatu olkuskiego przez jego mieszkańców

Kluczowe wyzwania:

Rozwiązanie problemu wzrastającego poziomu przestępczości; Wykorzystanie technologii teleinformatycznych w dziedzinie bezpieczeństwa; Eliminowanie zagrożeń związanych ze spożywaniem przez młodzież środków psychotropowych oraz z innymi zachowaniami niepożądanymi, monitorowanie zagrożeń występujących w środowiskach młodzieży oraz w sąsiedztwie obiektów użyteczności publicznej; Poprawa wizerunku Policji wśród społeczeństwa powiatu olkuskiego; Wykorzystanie wysokiej spójności świadczenia usług pomiędzy gminami Porozumienia w rozwijaniu współpracy służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo; Rozwiązanie problemu niedostatecznie zorganizowanego systemu powiadamiania o zagrożeniach; Rozwiązanie problemu dużej liczby zdarzeń drogowych (wypadków i kolizji) na drogach powiatu olkuskiego.

SFERA SPOŁECZNA

Edukacja

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Wzrost liczby miejsc w przedszkolach Nieduża liczba miejsc w żłobach. Na (placówki przedszkolne z terenu powiatu terenie powiatu olkuskiego działa tylko olkuskiego dysponowały 2 959 jeden prywatny żłobek oraz 2 kluby miejscami, co oznacza wzrost o 364 dziecięce. Żłobek zlokalizowany jest na 122 miejsca w stosunku do roku 2006) - terenie Olkusza

wszystkie gminy powiatu olkuskiego Odczuwalne braki w zakresie dostępu do Strona posiadały w 2012 r. na swoim terenie placówek przedszkolnych na terenie

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

placówki przedszkolne Olkusza jak również terenach wielkich Dobrze rozbudowana baza szkół Gminy Olkusz podstawowych, gimnazjów Niska zdawalność egzaminów i ponadpodstawowych maturalnych w technikach Wysoki poziom nauczania na terenie

powiatu olkuskiego liczony wynikami egzaminu gimnazjalnego Wysoka zdawalność matur w liceach (w 2013 roku aż 95% uczniów klas III liceów ogólnokształcących zdało taki egzamin) wraz z trendem wzrostu tej liczby. Stosunkowo wysokie, choć obniżające się, wskaźniki skolaryzacji, świadczące o zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych w miejscu zamieszkania Dobre wyposażenie szkół podstawowych i gimnazjalnych w sprzęt komputerowy Spójność obszaru (oprócz gminy Wolbrom) pod względem wskaźników dostępności i jakości usług edukacji (wg wyników badań)

SZANSE ZAGROŻENIA

Wzrastająca świadomość wyboru Bariery ekonomiczne (brak pracy, kierunku kształcenia zgodnie wysokie czesne) utrudniające z potrzebami rynku pracy korzystanie z oferty prywatnych żłobków Dostępne fundusze unijne na Niż demograficzny zagrażający podnoszenie kluczowych kompetencji, stabilności systemu edukacji w tym cyfrowych, młodzieży,

dostosowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy, wyrównywanie szans edukacyjnych, na doposażenie szkół, zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych kadry pedagogicznej,

a także kształcenie ustawiczne Rozwijające się technologie nauczania

przez Internet 123

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Kluczowe wyzwania:

Utrzymanie wysokiego poziom nauczania zarówno na poziomie podstawowym, gimnazjalnym, jak też licealnym oraz poprawa poziomu nauczania w technikach; Rozwiązanie problemu poczucia niskiego dostępu do przedszkoli na niektórych obszarach gmin Porozumienia; Wykorzystanie funduszy unijnych w rozwoju oferty edukacyjnej, kształcenia ustawicznego i wyrównywaniu szans edukacyjnych; Dostosowywanie kształcenia do wyzwań rynku pracy oraz wykorzystanie technologii IT w edukacji.

SFERA SPOŁECZNA

Zdrowie

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Rozmieszczenie placówek podstawowej Ograniczony dostęp do lekarzy opieki zdrowotnej we wszystkich specjalistów na terenie obszaru gminach powiatu olkuskiego, w tym funkcjonalnego gmin obszaru funkcjonalnego

Realizacja w powiecie olkuskim pilotażowego projektu pod nazwą „Najzdrowszy Powiat Europy”. Jądrem tego programu jest tzw. prewentorium, czyli budynek, w jakim realizowanych będzie 12 programów profilaktycznych: wykrywania tętniaka aorty brzusznej, raka szyjki macicy, raka piersi, raka jelita grubego, osteoporozy, zakażenia chlamydią, chorób układu krążenia,

nadwagi i otyłości, zaburzeń depresyjnych wśród młodzieży czy też

próchnicy 124 Stosunkowo wysoka spójność obszaru funkcjonalnego (prócz gminy Bolesław) pod względem wskaźników dostępności Strona i jakości usług zdrowia według wyników

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

badań w ujęciu gminnym

SZANSE ZAGROŻENIA

Wzrastająca świadomość prowadzenia Długi czas oczekiwania do lekarzy zdrowego trybu życia, w tym uprawiania specjalistów sportu i rekreacji Rosnące zagrożenie ze strony chorób Technologizacja usług zdrowia cywilizacyjnych sprzyjająca poprawie ich jakości Starzejące się społeczeństwo i rosnące Wydłużenie przeciętnej długości życia potrzeby związane z usługami zdrowotnymi przy jednoczesnym niskim dostępie do lekarzy specjalistów Ograniczony wpływ jednostek samorządu terytorialnego na kształtowanie usług opieki zdrowotnej

Kluczowe wyzwania:

Rozwiązanie problemu niskiego poziomu dostępności do lekarzy specjalistów na obszarze powiatu olkuskiego; Wykorzystanie wzrastającej świadomości prowadzenia zdrowego trybu życia, w tym uprawiania sportu i rekreacji w profilaktyce zdrowotnej i poprawie zdrowia mieszkańców; Przeciwdziałanie zagrożeniom rozwoju chorób cywilizacyjnych; Przeciwdziałanie zagrożeniom dostępu do usług zdrowia dla osób starszych.

SFERA SPOŁECZNA

Pomoc i opieka społeczna

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Względnie niski odsetek ludności Głównym powodem korzystania

korzystających z pomocy społecznej (w z pomocy społecznej przez 125 2012 roku na terenie powiatu mieszkańców powiatu olkuskiego

olkuskiego z pomocy społecznej w 2013 roku było bezrobocie (68,75%), Strona korzystało 5,17% mieszkańców (udział co koreluje z wysokim poziomem osób w rodzinach świadczeniobiorców bezrobocia

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

pomocy społecznej w liczbie ludności)

i jest to niższy poziom niż w przypadku województwa małopolskiego gdzie średnia kształtowała się na poziomie 6,86% Spadek liczby osób korzystających z pomocy społecznej (w stosunku do roku 2007 liczba osób korzystających z pomocy społecznej w powiecie olkuskim zmniejszyła się o 2,52%)

SZANSE ZAGROŻENIA

Udział organizacji pozarządowych Prognozowane zwiększenie w świadczeniu usług związanych zapotrzebowania na usługi związane z pomocą i opieką społeczną z pomocą i opieką społeczną

Kluczowe wyzwania:

Rozwiązanie problemu bezrobocia i wykluczenia społecznego; Przeciwdziałanie zagrożeniom dostępu do usług pomocy społecznej dla osób starszych.

SFERA SPOŁECZNA

Kultura, sport i turystyka

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Dobrze rozwinięta sieć bibliotek. Potrzeby inwestycyjne w zakresie Wskaźnik liczby osób przypadającej na 1 infrastruktury rekreacyjno-sportowej na placówkę biblioteczną na terenie obszarach wiejskich powiatu olkuskiego powiatu olkuskiego w 2012 r. wynosił 3 Stosunkowo niską liczba działających 692 osób jest to wartość lepsza od fundacji, stowarzyszeń i organizacji średniej krajowej (4 072) oraz średniej społecznych. W 2012 roku wskaźnik

wojewódzkiej (4 240). liczby fundacji, stowarzyszeń 126 Działalność 2 nowoczesnych kin i organizacji społecznych

w powiecie olkuskim przypadających na 10 tys. mieszkańców Strona Działalność Miejskich i Gminnych wynosił dla powiatu olkuskiego 21 Domów Kultury m.in. w Wolbromiu, takich podmiotów, przy czym średnia

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Olkuszu, Bukownie, Kluczach i Trzyciążu dla kraju i województwa małopolskiego Działalność na obszarach wiejskich Kół kształtowała się na poziomie 30 Gospodyń Wiejskich na obszarach podmiotów wiejskich

Imprezy kulturalne o ponadlokalnym zasięgu: Międzynarodowe Olkuskie Dni Muzyki Organowej i Kameralnej, Międzynarodowy Plener Malarski "Srebrne Miasto" w Olkuszu, Letni Festiwal Organowy, Międzywojewódzkie Spotkania Taneczne oraz Turniej Rycerski w Rabsztynie Wzrost liczby uczestników imprez. W stosunku do 2003 roku liczba uczestników wzrosła o 12 282 osób (13,4%). Bardzo duży wzrost aktywności społecznej oraz oferty kulturalnej (w stosunku do 2003 roku jest liczba kół (klubów) zwiększyła się o 439%, natomiast liczba członków aż o ponad 600% (dla województwa małopolskiego przyrost liczby członków wyniósł tylko 36,7%). Rozbudowana infrastruktura sportowa Wzrost liczby osób będących członkami klubów sportowych (w 2012 było to 2 576 osób, w stosunku do 2002 r. wzrost o 31,8%) Położenia na szlaku Orlich Gniazd, czyli zamków wzniesionych przez Kazimierza Wielkiego w celu ochrony południowo- zachodniej granic kraju. Na terenie powiatu znajdują się ruiny warowni

w Rabsztynie i Bydlinie, a w sąsiedztwie

w Ogrodzieńcu, Pilicy, Smoleniu oraz zamek w Pieskowej Skale i Ojcowie Atrakcje przyrodnicze, do których 127 należy zaliczyć Pustynię Błędowską,

rezerwaty przyrody „Pazurek” Strona i „Michałowiec”, dolinę rzeki Dłubni,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Sztoły i Białej Przemszy, dolinę Wodącej, jaskinie oraz liczne ostańce skalne Liczne zabytki kultury, w tym Bazylika Mniejsza pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła w Olkuszu wraz z wczesnobarokowymi organami Hansa Hummla oraz późnogotyckim poliptykiem, a także bardzo dobrze zachowane piwnice gotyckiego ratusza, mury obronne wraz z basztą oraz zlokalizowane wokół rynku zabytkowe kamienice z piwnicami Atrakcyjne miejsca związane z rekreacją (kąpieliska/baseny otwarte i zamknięte w Olkuszu, Bukownie, Domaniewicach, Wolbromiu, Kluczach i Laskach Oferta agroturystyczna w Bolesławiu, Trzyciążu, Bydlinie i Kluczach Dobrze rozwinięta baza noclegowa Obiekty muzealne

SZANSE ZAGROŻENIA

Bliskość Krakowa i Oświęcimia, Częstochowy, a przede wszystkim Ojcowskiego Parku Narodowego Wzrost zainteresowania powiatu olkuskiego wśród turystów Wzrost znaczenia rozwojowego zarówno materialnych jak i niematerialnych składników dziedzictwa kulturowego związany ze zwiększaniem się zamożności społeczeństwa oraz przekształceniami o charakterze kulturowym

Intensywny rozwój nowej interdyscyplinarnej gałęzi gospodarki,

tzw. przemysłu czasu wolnego 128 Wzrost uczestnictwa w kulturze

zarówno masowej, jak i wysokiej Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Kluczowe wyzwania:

Wykorzystanie wysokiej jakości usług realizowanych przez instytucje kultury w promocji turystycznej, poprawie atrakcyjności obszaru funkcjonalnego jako miejsca zamieszkania, podnoszeniu tożsamości lokalnej i integracji społecznej, a także rozwoju gałęzi gospodarczej związanej z tzw. przemysłem czasu wolnego; Rozwiązanie problemu ograniczonego zakresu usług kultury, sportu i rekreacji na obszarach wiejskich; Wykorzystanie wysokich walorów kulturowych oraz krajobrazowych i przyrodniczych do przeciągania na obszar powiatu turystów, w szczególności z sąsiadujących aglomeracji; Rozwijanie i wykorzystanie potencjału organizacji pozarządowych w świadczeniu usług kultury, sportu i rekreacji.

SFERA GOSPODARCZA

Przedsiębiorczość i gospodarka

MOCNE STRONY SŁABE STRONY

Korzystne położenie geograficzne Znaczne rozdrobnienie rolnictwa, i komunikacyjne pomiędzy Śląskiem przeciętna wielkość gospodarstwa a Małopolską wynosi 2,8 ha Duża ilość działających podmiotów Wysoki poziom bezrobocia, który na gospodarczych – szczególnie małych koniec stycznia 2014 r. wynosił 16,1% i średnich przedsiębiorstw i należał do jednych z najwyższych Umiejscowienie na terenie powiatu w Małopolsce olkuskiego obszarów SSE (Strefa Wysoki udział bezrobotnych Aktywności Gospodarczej Bukowno - pozostających bez pracy dłużej niż jeden

podstrefa Krakowskiej Specjalnej Strefy rok Ekonomicznej, Wolbromska Podstrefa Niedopasowanie struktury osób

Krakowskiego Parku Technologicznego) poszukujących do pojawiających się 129 oraz stref aktywności gospodarczej ofert pracy (zawody zrównoważone (Strefa Aktywności Gospodarczej stanowiły relatywnie mniejszą część w Wolbromiu, Strefa Aktywności zawodów na olkuskim rynku pracy, Strona Gospodarczej Bukowno, Olkuska Strefa zdecydowanie najwięcej było zawodów

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Aktywności Gospodarczej – w trakcie nadwyżkowych) powstawania Duży udział osób bez zawodu w grupie Funkcjonowanie w powiecie olkuskim bezrobotnych, osoby te stanowiły ponad kilku dużych zakładów przemysłowych 16% zarejestrowanych bezrobotnych wg Względnie wysoki poziom indywidualnej stanu na koniec 2013 roku przedsiębiorczości, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, które przypadają na 100 osób w wieku produkcyjnym to 12,9 takich osób w powiecie olkuskim. Jest to wskaźnik wyższy niż średnia dla kraju (11,9) Bliskość dużych rynków zbytu produktów rolnych i przemysłowych Stosunkowo duża produkcja rolna skupiona na niewielkim obszarze przy jednoczesnym, niskim stopniu chemizacji rolnictwa Sprzyjające warunki przyrodnicze i krajobrazowe dla rozwoju specyficznych produktów turystycznych Cenne zabytki architektoniczne i historyczne

SZANSE ZAGROŻENIA

Rosnący poziom urbanizacji wywołany Zmniejszanie się liczby młodych osób procesami integracji terenów wchodzących na rynek pracy (co definiowanych dziś administracyjnie jako jednocześnie będzie wymuszało wiejskie (jako szansa na przyciągnięcie wykorzystywanie i przekwalifikowywanie inwestycji i kapitału ludzkiego osób w wieku 50+, a w coraz większym z nieodległych obszarów zakresie także 60+) metropolitalnych Wzrost udziału dużych miast Aktywizująca zasobów ludzkich nie w gospodarce globalnej (w tym w pełni dotychczas wykorzystywanych, znaczenia miast jako ośrodków kreacji co doprowadzi do wzrostu odsetka osób nauki i kultury), presja konkurencyjności aktywnych zawodowo o kapitał ludzki i inwestycje w stosunku

Rosnące zapotrzebowanie na do mniejszych ośrodków pracowników wysoko i średnio Sukcesywne zmniejszanie się liczby osób

wykwalifikowanych przy jednoczesnym w wieku produkcyjnym (18–59/64 lata 130 spadku zapotrzebowania na Niedostosowanie umiejętności

pracowników nisko wykwalifikowanych pracowników do oczekiwań Strona Wzrost inwestycji gospodarczych nowoczesnego rynku pracy Rosnące znaczenie i popularność

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

koncepcji klastra oraz wpływu klasteringu na rozwój gospodarczy

Kluczowe wyzwania:

Wykorzystanie potencjału położenia oraz faktu istnienia SSE w promocji gospodarczej powiatu olkuskiego; Wykorzystanie potencjału rozwoju turystycznego do rozwoju gospodarczego (budowa produktów turystycznych, wsparcie rozwoju usług okołoturystycznych); Promocja obszaru powiatu olkuskiego jako atrakcyjnego miejsca do zamieszkania oraz prowadzenie indywidualnej działalności gospodarczej (połączenie aspektów położenia, wysokiej jakości usług publicznych oraz atrakcyjności przyrodniczej otoczenia); Wsparcie osób bezrobotnych, w szczególności poprzez inicjowanie działań mających na celu dostosowanie edukacji i kształcenia do potrzeb rynku pracy.

131 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

4 Analiza w sferze kategorii usług publicznych będących przedmiotem celów operacyjnych, z której powinny zostać określone dziedziny, które na skutek występowania złożonych problemów generować będą wspólne dla poszczególnych partnerów zakresy zadań oraz określenie wspólnych sfer współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego

Dziedziny, które na skutek występowania złożonych problemów generować będą wspólne dla poszczególnych partnerów zakresy zadań zostały wymienione w tabeli w poniżej. Definiując je zwrócono głównie uwagę na te aspekty oceny usług publicznych w gminach Porozumienia, które wskazują na występowanie problemów lub duże zróżnicowanie pomiędzy poszczególnymi gminami. Wskazanie konkretnych przyczyn braku jednoznacznie pozytywnej oceny dostępności i efektów świadczenia usług publicznych w poszczególnych obszarach badawczych powinno zostać przeprowadzone poprzez pogłębione badanie stanu rozwoju instytucjonalnego. Natomiast zróżnicowanie w dostępności i jakości świadczonych usług publicznych może prowadzić do utraty powiązań funkcjonalnych pomiędzy gminami powiatu olkuskiego tworzącymi Porozumienie. W tabelach zamieszczonych w podrozdziałach dotyczących poszczególnych obszarów badawczych (usług) zostały określone sfery potencjalnej lub wzmocnionej współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego Porozumienia. W czwartej kolumnie wymieniono wskaźniki realizacji proponowanych rozwiązań, za pomocą których może być monitorowany postęp realizacji zadań. Wyszczególniono po jednym wskaźniku produktu (oznaczony literą P) oraz jednym wskaźniku rezultatu (oznaczony literą R). Lista zaproponowanych wskaźników nie jest zamknięta i będzie uzupełniana w zależności od faktycznie realizowanych projektów. Zaproponowane wskaźniki to te, których prawdopodobieństwo realizacji jest największe. Pod tabelami zamieszczono krótkie uszczegółowienie rekomendowanych działań, które samorządy partnerskie mogą realizować

wspólnie.

132

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

4.1 Bezpieczeństwo i porządek publiczny

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Eliminowanie zagrożeń Prewencja zachowań P: Liczba Porozumienia związanych ze patologicznych wśród zorganizowanych najtrudniejszą sytuacją spożywaniem przez młodzieży, szczególnie spotkań/ wydarzeń/ w zakresie usług młodzież środków szkół akcji społecznych bezpieczeństwa psychotropowych oraz ponadgimnazjalnych dotyczących prewencji i porządku publicznego z innymi zachowaniami zachowań charakteryzuje się niepożądanymi, patologicznych wśród Bolesław. Odnotowuje monitorowanie młodzieży się tam relatywnie zagrożeń R: Liczba osób, które niskie wskaźniki występujących wzięły udział nakładów w środowiskach w zorganizowanych jednostkowych, młodzieży oraz spotkaniach/ dostępności i jakości w sąsiedztwie wydarzeniach/ akcjach usług. Sytuację obiektów użyteczności społecznych w gminie można publicznej dotyczących prewencji określić jako zachowań zdecydowanie patologicznych wśród niepożądaną. młodzieży W pozostałych Rozwiązanie problemu Rozbudowa P: Liczba gminach sytuacja jest wzrastającego infrastruktury zainstalowanych relatywnie dobra, poziomu monitoringu urządzeń monitoringu jednak, jak wynika przestępczości; wizyjnego, szczególnie wizyjnego z badań, Wykorzystanie w centrum miast R: Powierzchnia wyszczególnione technologii Olkusz i Bukowno, na obszaru/ obiektu w analizie SWOT teleinformatycznych głównych ulicach oraz objętego negatywne czynniki w dziedzinie w rejonach szkół monitoringiem rozwojowe dotyczą bezpieczeństwa; wizyjnym w mniejszym lub Eliminowanie zagrożeń większym zakresie związanych ze wszystkich gmin spożywaniem przez

obszaru młodzież środków 133 funkcjonalnego. psychotropowych oraz Szczególnie z innymi zachowaniami Strona narażonymi na niepożądanymi, występowanie zdarzeń monitorowanie

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

przestępczych zagrożeń rejonami gmin obszaru występujących funkcjonalnego są: w środowiskach centrum miasta Olkusz młodzieży oraz oraz rejon koncentracji w sąsiedztwie obiektów użyteczności obiektów użyteczności publicznej (szpital, publicznej szkoły podstawowe Wykorzystanie Rozwój współpracy P: Liczba i gimnazjum), centrum wysokiej spójności pomiędzy strażami zrealizowanych Bukowna, w tym świadczenia usług miejskimi gmin projektów/ działań osiedle wielorodzinne, pomiędzy gminami obszaru wspólnie przez straże główne ulice Porozumienia funkcjonalnego gminne Wolbromia oraz w rozwijaniu R: Liczba strażników okolice szkoły współpracy służb gminnych biorących podstawowej. odpowiedzialnych za udział w projektach/ Szczególnie bezpieczeństwo działaniach wspólnie narażonymi na zrealizowanych występowanie zdarzeń Rozwiązanie problemu Utworzenie straży P: Liczba utworzonych drogowych są odcinki wzrastającego miejskiej w gminie jednostek straży na głównych szlakach poziomu Bukowno miejskiej komunikacyjnych przestępczości R: Liczba osób powiatu oraz na zatrudnionych w straży drogach łączących miejskiej miejscowości gminne. Rozwiązanie problemu Rozwój systemu P: Liczba wdrożonych Problemem jest niedostatecznie informowania usług systemu również duża liczba zorganizowanego o zagrożeniach informowania zdarzeń drogowych na systemu o zagrożeniach drogach miasta Olkusz. powiadamiania R: Liczba osób objętych o zagrożeniach systemem informowania o zagrożeniach

Stan bezpieczeństwa i porządku publicznego w bardzo dużym stopniu decyduje

o atrakcyjności danej lokalizacji jako miejsca zamieszkania. W celu stworzenia wizerunku

obszaru funkcjonalnego gmin Porozumienia jako obszaru przyjaznego, w którym mieszkańcy

chcą mieszkać, kształcić się, lokalizować swoje firmy i pracować zawodowo, niezbędne jest 134 podejmowanie działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa i porządku. Proponowana sfera współpracy obejmuje działania skierowane w szczególności do młodzieży szkolnej, czyli Strona grupy najbardziej zagrożonej przestępczością oraz istotnym problemem spożywania

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

substancji psychoaktywnych. Wspólne działania mogą dotyczyć systemu prewencji zachowań patologicznych oraz prowadzenia kampanii społecznych.

Podejmowanie wspólnych działań w zakresie prewencji, przeciwdziałania przestępczości wśród młodzieży, wczesnej inicjacji alkoholowej i narkotykowej jest konieczne, ponieważ młodzież w tym wieku często kontaktuje się z rówieśnikami z różnych grup społecznych z sąsiednich gmin. Środowiska młodzieży przenikają się, dlatego ważna jest współpraca pomiędzy służbami, takimi jak policja i straż miejska tych trzech gmin. Ważne w realizowaniu tych wspólnych działań jest doświadczenie służb na terenie gmin i powiatu oraz wymiana doświadczeń w rozwiązywaniu bardzo trudnych problemów dotyczących zachowań przestępczych i patologicznych wśród młodzieży.

Działania prewencyjne wśród młodzieży powinny być w większym zakresie i coraz powszechniej realizowane przy wykorzystaniu technologii teleinformatycznych (Internet, aplikacje na urządzenia mobilne), z których młodzież, ale nie tylko coraz powszechniej korzysta.

Wśród proponowanych działań, które wspólnie podejmowane mogą przynieść wymierne korzyści znajduje się opracowanie wspólnego systemu prewencji zachowań patologicznych wśród młodzieży szkolnej. Wspólnie będzie można również efektywniej organizować kampanie skierowane do mieszkańców gmin w celu kształtowania odpowiednich postaw obywatelskich, reagowania na postępowanie młodzieży.

Szczególnie ważna w obszarze bezpieczeństwa będzie współpraca pomiędzy szkołami, w tym wymiana doświadczeń pomiędzy kadrą pedagogiczną oraz dyrekcją szkół.

Ważnymi działaniami poprawiającymi bezpieczeństwo i poczucie bezpieczeństwa

w szkołach może być rozbudowa zintegrowanego systemu monitoringu wizyjnego

obejmującego szkoły znajdujące się na terenie obszaru funkcjonalnego. Monitoring wizyjny

powinien być rozwijany również w innych miejscach szczególnie narażonych na zdarzenia 135

przestępcze. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Utworzenie straży miejskiej w gminie Bukowno powinno zostać poprzedzone ponowną analizą efektywności i skuteczności realizacji takiego zadania. W praktyce wiele samorządów, choć narzeka na skuteczność działań straży miejskiej, to generalnie potwierdza przydatność tego typu służb w utrzymaniu porządku publicznego oraz w poprawie bezpieczeństwa. Potwierdzają to również gminy obszaru funkcjonalnego Olkusza. Zakładać należy, że niezależnie od tego, czy na terenie gminy Bukowno zostanie utworzona straż miejska, pomiędzy funkcjonującymi jednostkami powinna zostać wzmocniona współpraca polegająca na realizacji wspólnych działań prewencyjnych, wymiany doświadczeń, udziału w szkoleniach.

Osobne działania mogą dotyczyć utworzenia wspólnego systemu powiadamiania o zagrożeniach.

4.2 Edukacja

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Utrzymanie wysokiego Rozwój zasobów P: Liczba godzin Porozumienia poziom nauczania ludzkich pracowników szkoleń/ kursów/ najtrudniejszą sytuacją zarówno na poziomie szkół, kadry studiów w zakresie usług gimnazjalnym, jak też pedagogicznej podyplomowych, edukacji licealnym oraz i zarządzającej w których wzięli udział charakteryzuje się poprawa poziomu placówkami pracownicy szkół Wolbrom. Odnotowuje nauczania oświatowymi R: Liczba pracowników się tam relatywnie w technikach szkół, którzy ukończyli

niskie wskaźniki szkolenia/ kursy/ dostępności i jakości studia podyplomowe

usług, również 136 w podziale na edukację Utrzymanie wysokiego Wymiana doświadczeń P: Liczba przedszkolną, poziom nauczania pomiędzy szkołami zrealizowanych podstawową zarówno na poziomie projektów/ działań Strona gimnazjalnym, jak też wspólnie przez szkoły

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

i gimnazjalną. licealnym oraz R: Liczba pracowników W dziedzinie edukacji poprawa poziomu szkół biorących udział gimnazjalnej nauczania w projektach/ dostępność nie jest w technikach działaniach wspólnie oceniana relatywnie zrealizowanych wysoko również Utrzymanie wysokiego Rozwój i modernizacja P: Powierzchnia w gminie Bukowno. poziom nauczania bazy oświatowej, wyremontowanych/ Natomiast w gminie zarówno na poziomie nowoczesne zmodernizowanych Olkusz dostępność jest gimnazjalnym, jak też wyposażenie szkół obiektów bazy źle oceniana licealnym oraz oświatowej w przypadku usług poprawa poziomu R: Liczba uczniów edukacji przedszkolnej. nauczania wyremontowanych/ Sytuację w gminie w technikach; zmodernizowanych można określić jako Dostosowywanie obiektów bazy raczej niepożądaną. kształcenia do wyzwań oświatowej W pozostałych rynku pracy oraz gminach sytuacja jest wykorzystanie relatywnie dobra technologii IT i obszar charakteryzuje w edukacji się dużą spójnością Utrzymanie wysokiego Wyrównywanie szans P: Kwota środków funkcjonalną, jednak, poziom nauczania edukacyjnych przeznaczonych na jak wynika z badań, zarówno na poziomie promocję negatywne czynniki podstawowym, uzdolnionych uczniów rozwojowe dotyczą gimnazjalnym, jak też R: Liczba osób, które w mniejszym lub licealnym oraz otrzymały wsparcie większym zakresie poprawa poziomu w ramach działań wszystkich gmin nauczania promocji uzdolnionych obszaru w technikach; uczniów funkcjonalnego. Wykorzystanie Przeprowadzone funduszy unijnych badania w ujęciu w rozwoju oferty jednostek edukacyjnej, pomocniczych ujawniły kształcenia występowanie ustawicznego problemów i wyrównywaniu szans

z dostępnością fizyczną edukacyjnych

do usług edukacji Dostosowywanie Dostosowywanie P: Liczba w niektórych rejonach kształcenia do wyzwań oferty edukacyjnej do zrealizowanych

gmin obszaru rynku pracy oraz potrzeb rynku pracy projektów/ działań/ 137 funkcjonalnego. wykorzystanie kampanii społecznych

Problemy dotyczą technologii IT dotyczących Strona szczególnie w edukacji; świadomego wyboru wschodnich peryferii Utrzymanie wysokiego szkoły według potrzeb

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

gminy Olkusz, oraz poziom nauczania rynku pracy peryferii gminy zarówno na poziomie Wolbrom oddalonych podstawowym, R: Liczba osób objętych od miasta. gimnazjalnym, jak też zrealizowanymi licealnym oraz projektami/ poprawa poziomu działaniami/ kampanii nauczania społecznymi w technikach dotyczącymi świadomego wyboru szkoły według potrzeb rynku pracy Utrzymanie wysokiego Organizacja zajęć P: Liczba godzin poziom nauczania pozalekcyjnych przeprowadzonych zarówno na poziomie i pozaszkolnych zajęć pozalekcyjnych podstawowym, i pozaszkolnych gimnazjalnym, jak też R: Liczba uczniów, licealnym oraz którzy wzięli udział poprawa poziomu w zajęciach nauczania pozalekcyjnych w technikach; i pozaszkolnych Wykorzystanie funduszy unijnych w rozwoju oferty edukacyjnej, kształcenia ustawicznego i wyrównywaniu szans edukacyjnych Dostosowywanie Rozwój e-learningu P: Liczba wdrożonych kształcenia do wyzwań w szkołach kursów w formie e- rynku pracy oraz ponadgimnazjalnych learningu w szkołach wykorzystanie ponadgimnazjalnych technologii IT R: Liczba osób, które w edukacji wzięły udział w kursach w formie e-learningu

wdrożonych

w szkołach ponadgimnazjalnych Rozwiązanie problemu Rozwój edukacji P: Liczba nowo 138 poczucia niskiego przedszkolnej zorganizowanych

dostępu do przedszkoli miejsc w przedszkolach Strona na niektórych R: Liczba dzieci

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

obszarach gmin uczęszczających do Porozumienia przedszkoli Wykorzystanie Rozwój edukacji osób P: Liczba projektów funduszy unijnych starszych edukacyjnych/ w rozwoju oferty szkoleń/ kursów edukacyjnej, zrealizowanych na kształcenia rzecz osób starszych ustawicznego R: Liczba osób, które i wyrównywaniu szans wzięły udział edukacyjnych; w zrealizowanych Dostosowanie rozwoju projektach infrastruktury edukacyjnych/ społecznej oraz usług szkoleniach/ kursach publicznych zrealizowanych na w odpowiedzi na rzecz osób starszych rosnącą liczbę osób w wieku senioralnym

Sfera współpracy w dziedzinie rozwoju i modernizacji bazy oświatowej oraz nowoczesnego wyposażenia szkół może dotyczyć w szczególności następujących działań:

Realizacja inwestycji z zakresu modernizacji infrastruktury szkół podstawowych, gimnazjalnych, Realizacja inwestycji z zakresu modernizacji szkół ponadgimnazjalnych, Doposażenie bazy dydaktycznej i naukowej szkół i placówek oświatowych we wszystkich typach szkół, Tworzenie nowoczesnych pracowni dydaktycznych. Edukacja ponadgimnazjalna to jedna z ważniejszych sfer potencjalnej współpracy pomiędzy samorządami gminnymi oraz samorządem powiatowym. Szkoły średnie i zasadnicze zawodowe to ważne ośrodki kształcenia w systemie szkolnym, ale także

w większym zakresie powinny stać się miejscem edukacji pozaszkolnej związanej

z podnoszeniem umiejętności zawodowych, przygotowaniem do dalszej edukacji lub pracy. 139 Gminy wraz z powiatem mogą opracowywać programy pozaszkolnej edukacji

uwzględniającej nabywanie wiedzy i umiejętności zgodnie potrzebami lokalnej i regionalnej Strona gospodarki. Kursy i zajęcia pozalekcyjne lub pozaszkolne mogą być organizowane w różnych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

placówkach zgodnie z ich profilem. Dostęp do tego typu form edukacji powinien być niezależny od miejsca kształcenia uczniów. Gminy powinny ułatwiać dojazdy do szkół, szczególnie uczniom mieszkającym w oddaleniu od szkół, w których chcieliby korzystać z zajęć pozalekcyjnych. Zachęty do korzystania z zajęć powinny pojawiać się w środowisku rodzinnym, które w maksymalnie dużym stopniu powinno być włączone w promocję edukacji pozalekcyjnej i pozaszkolnej.

Sfera współpracy pomiędzy gminami oraz powiatem powinna dotyczyć różnych form wyrównania szans edukacyjnych dzieci i młodzieży, we wszystkich typach szkół. Do zadań takich może należeć m.in. wspieranie dzieci i młodzieży uzdolnionej.

Działaniom związanym z dostosowywaniem oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy powinny towarzyszyć wspólnie realizowane kampanie społeczne zachęcające młodzież do racjonalnego wyboru dalszej edukacji oraz zawodu, szczególnie takiego, który poszukiwany jest na rynku pracy.

Potencjalna sfera współpracy w dziedzinie e-learningu pomiędzy samorządami Porozumienia, w tym w szczególności pomiędzy szkołami, może dotyczyć:

wyboru i zakupu platformy do nauczania e-learningowego, opracowania programu nauczania według poszczególnych przedmiotów, przeszkolenia nauczycieli, przeszkolenia uczniów, wdrożenia programów. E-learning jest formą uzupełniającą edukację tradycyjną świadczoną w budynkach szkolnych poprzez bezpośredni kontakt ucznia z nauczycielem. Narzędzia nauczania metodą e-learningu są szczególnie przydatne w sytuacji nierównego dostępu do dodatkowych zajęć, głównie pozalekcyjnych podnoszących umiejętności i wiedzę. W tym kontekście zalety e-

learningu są oczywiste. Jedynym ograniczeniem w korzystaniu z kursów e-learningowych 140 może być dostęp do Internetu o stosunkowo dużej prędkości. Przezwyciężając tę barierę,

można przygotować ofertę zajęć dodatkowych dla uczniów uzdolnionych, czy też ofertę zajęć Strona uzupełniających i wyrównawczych.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Sfera współpracy pomiędzy samorządami powiatu olkuskiego, w tym w szczególności gmin partnerskich w dziedzinie edukacji przedszkolnej może dotyczyć podejmowania działań zmierzających do racjonalizacji rozmieszczenia placówek przedszkolnych w obszarze funkcjonalnym, które to rozmieszczenie uwzględnia przepływy ludności w związku z lokalizacją zakładów pracy. Wspólne działania mogą również być związane z rozwijaniem usług przedszkolnych, jakościowo i ilościowo w celu wyeliminowania nierówności szans edukacyjnych oraz barier związanych z podejmowaniem pracy przez rodziców opiekujących się dziećmi w wieku przedszkolnym.

Sfera współpracy pomiędzy samorządami partnerskimi w zakresie edukacji osób starszych, których aktywizacja społeczna jest pożądana, może dotyczyć:

rozwijania funkcjonujących usług uniwersytetu trzeciego wieku, wzbogacania oferty edukacyjnej dla osób starszych, w tym o programy dotyczące nowoczesnych technologii informacyjnych, szkolenia osób zajmujących się integracją społeczną osób starszych i edukacją, szkolenia asystentów seniorów.

4.3 Zdrowie

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Wykorzystanie Profilaktyka zdrowotna P: Liczba Porozumienia wzrastającej zrealizowanych

najtrudniejszą sytuacją świadomości projektów/ akcji w zakresie usług prowadzenia zdrowego społecznych zdrowia charakteryzuje trybu życia, w tym dotyczących się Bolesław. uprawiania sportu profilaktyki zdrowotnej 141 Odnotowuje się tam i rekreacji R: Liczba osób, które relatywnie niskie w profilaktyce wzięły udział Strona wskaźniki dostępności zdrowotnej i poprawie w zrealizowanych

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

i jakości usług. Sytuację zdrowia mieszkańców; projektach/ akcjach w gminie można Przeciwdziałanie społecznych określić jako raczej zagrożeniom rozwoju dotyczących niepożądaną. chorób cywilizacyjnych profilaktyki zdrowotnej W pozostałych Rozwiązanie problemu Rozwój infrastruktury P: Powierzchnia gminach obszaru niskiego poziomu usług zdrowia wybudowanych/ funkcjonalnego dostępności do lekarzy zmodernizowanych/ sytuacja jest specjalistów na wyremontowanych/ relatywnie dobra obszarze powiatu zaadaptowanych lokali i obszar charakteryzuje olkuskiego; pod działalność usług się dużą spójnością Przeciwdziałanie zdrowia funkcjonalną, jednak, zagrożeniom dostępu R: Liczba udzielonych jak wynika z badań, do usług zdrowia dla porad lekarskich wyszczególnione osób starszych w analizie SWOT negatywne czynniki rozwojowe dotyczą w mniejszym lub większym zakresie wszystkich gmin obszaru funkcjonalnego.

Ochrona zdrowia obejmuje wszelkie działania mające na celu promowanie zdrowia, do których zalicza się środki zapobiegawcze, łagodzące i lecznicze. Zdrowie społeczeństwa jest wartością niezbędną do rozwoju gospodarczego i społecznego, stanowi warunek poprawy jakości życia. W związku ze zmianami struktury demograficznej społeczeństwa, dotykającymi również gminy Porozumienia, postępującym procesem starzenia się społeczeństwa oraz coraz powszechniej występującymi chorobami cywilizacyjnymi konieczne jest podejmowanie przez samorządy działań mających na celu podniesienie świadomości

prozdrowotnej mieszkańców.

Proponowana sfera współpracy obejmuje: 142 Opracowanie i wdrożenie projektów profilaktycznych dot. chorób będących

istotnym problemem zdrowotnym regionu, Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Opracowanie i wdrożenie populacyjnych programów profilaktycznych w kierunku wczesnego wykrywania nowotworu jelita grubego, piersi i szyjki macicy, Opracowanie i wdrożenie programów rehabilitacji leczniczej ułatwiających powroty do pracy, Opracowanie i wdrożenie programów ukierunkowanych na eliminowanie zdrowotnych czynników ryzyka w miejscu pracy, Szkolenia z zakresu pierwszej pomocy dla mieszkańców gmin Porozumienia, Działania profilaktyczne polegające na organizacji wspólnych kampanii społecznych promujących postawy prozdrowotne. Sfera współpracy pomiędzy samorządami Porozumienia może dotyczyć działań lobbingowych i wsparcia organizacyjnego, w tym wskazania lokalizacji we własnych zasobach, a także prywatnych, dla usług specjalistycznej opieki zdrowotnej, w tym m.in. poradni geriatrycznej oraz usług dziennej i całodobowej opieki zdrowotnej. Zapotrzebowanie na wskazane usługi będzie rosło ze względu na wzrastającą liczbę osób starszych.

4.4 Środowisko: gospodarka odpadami oraz utrzymanie porządku i czystości, gospodarka wodna – zaopatrzenie w wodę i kanalizacja, ochrona środowiska

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Rozwiązanie problemu Rozbudowa P: Długość Porozumienia niskiej dostępności do i modernizacje wybudowanej/ najtrudniejszą sytuacją infrastruktury ochrony komunalnej wyremontowanej/

w zakresie usług środowiska na infrastruktury ochrony zmodernizowanej sieci

Środowiska obszarach wiejskich środowiska infrastruktury ochrony

(gospodarka odpadami oraz przestarzałej środowiska

143 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

oraz utrzymanie infrastruktury R: Liczba osób porządku i czystości, dostarczania wody korzystająca gospodarka wodna – Dostosowanie rozwoju z wybudowanej/ zaopatrzenie w wodę infrastruktury wyremontowanej/ i kanalizacja, ochrona technicznej zmodernizowanej środowiska) i społecznej oraz usług infrastruktury ochrony charakteryzuje się publicznych środowiska Olkusz. Odnotowuje w odpowiedzi na się tam relatywnie procesy związane niskie wskaźniki z suburbanizacją na dostępności i jakości wybranych obszarach usług. Sytuację powiatu w gminie można Rozwiązanie problemu Rozwój infrastruktury P: Liczba określić jako raczej zanieczyszczeń, ekologicznych zainstalowanych niepożądaną. w szczególności i odnawialnych źródeł urządzeń W pozostałych powietrza oraz energii infrastruktury gminach obszaru likwidacja lokalnych ekologicznych funkcjonalnego źródeł emisji i odnawialnych źródeł sytuacja jest zanieczyszczeń przy energii relatywnie dobra wykorzystaniu R: Liczba osób i obszar charakteryzuje rozwijających się korzystających się dużą spójnością innowacyjnych z zainstalowanych funkcjonalną, jednak, technologii, w tym urządzeń jak wynika z badań, związanych infrastruktury wyszczególnione z ekologicznymi ekologicznych w analizie SWOT źródłami dostarczania i odnawialnych źródeł negatywne czynniki energii energii rozwojowe dotyczą Eliminowanie innych Wprowadzenie zachęt P: Liczba wdrożonych w mniejszym lub źródeł degradacji stosowania źródeł form wsparcia/ większym zakresie środowiska energii przyjaznych zrealizowanych wszystkich gmin przyrodniczego środowisku projektów/ kampanii obszaru związanych z lokalną społecznych funkcjonalnego, działalnością zachęcających do szczególnie w dostępie przemysłową; stosowania źródeł do sieci kanalizacyjnej. Podnoszenie energii przyjaznych

Poza terenami świadomości środowisku

144 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

najsilniej mieszkańców powiatu R: Liczba osób objętych zurbanizowanymi olkuskiego w zakresie formami wsparcia/ poziom dostępności do ochrony środowiska zrealizowanymi tej infrastruktury jest i oszczędnego projektami/ zły na terenie korzystania z zasobów kampaniami wszystkich gmin naturalnych, społecznymi obszaru wykorzystanie zachęcających do funkcjonalnego. potencjału organizacji stosowania źródeł pozarządowych energii przyjaznych w prowadzeniu środowisku edukacji ekologicznej Podnoszenie Poprawa stanu P: Liczba świadomości środowisko zrealizowanych mieszkańców powiatu naturalnego projektów/ kampanii olkuskiego w zakresie społecznych ochrony środowiska promujących ochronę i oszczędnego środowiska korzystania z zasobów naturalnego naturalnych, R: Liczba osób objętych wykorzystanie zrealizowanymi potencjału organizacji projektami/ pozarządowych kampaniami w prowadzeniu społecznymi edukacji ekologicznej; promujących ochronę Monitoring środowiska i waloryzacja zasobów naturalnego przyrodniczych powiatu, jako istotnego zasobu rozwoju społeczno- gospodarczego, utrzymywanie wysokiego poziomu bioróżnorodności Utrzymanie wysokiej Standaryzacja usług P: Liczba wdrożonych

spójności dostępności komunalnych wspólnych standardów

i jakości świadczenia z uwzględnieniem usług komunalnych, usług gmin technologii w tym

Porozumienia poprzez teleinformatycznych z zastosowaniem 145 standaryzowanie technologii

usług; teleinformatycznych Strona R: Liczba osób korzystająca z usług

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

komunalnych objętych wdrożonymi wspólnymi standardami, w tym z zastosowaniem technologii teleinformatycznych

Sfera współpracy pomiędzy samorządami Porozumienia w dziedzinie rozwoju komunalnej infrastruktury ochrony środowiska może dotyczyć następujących działań:

Wsparcie działań na rzecz budowy linii kompostowania odpadów zielonych i biodegradowalnych zbieranych selektywnie, Opracowanie i wdrożenie programów zawierających zachęty wpływające na podejmowanie proekologicznych działań wśród mieszkańców (m.in. wyrażenie chęci przyłączenia się do istniejącej sieci kanalizacji sanitarnej, likwidacja zbiornika bezodpływowego na rzecz przydomowej oczyszczalni ścieków, likwidacja pieców węglowych), Likwidacja dzikich wysypisk śmieci, Modernizacja sieci wodociągowej oraz rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej na terenie gmin powiatu olkuskiego w tym w szczególności na terenach wiejskich, Podejmowanie działań lobbingowych w zakresie realizacji przedsięwzięć zabezpieczenia przeciwpowodziowego we wszystkich miejscowościach gmin powiatu olkuskiego. Natomiast w dziedzinie rozwoju infrastruktury ekologicznych i odnawialnych źródeł energii oraz zachęt stosowania źródeł energii przyjaznych środowisku samorządy mogą

współpracować w realizacji następujących działań:

Wsparcie działań zmierzających do rozwoju infrastruktury i urządzeń odnawialnych 146

źródeł energii w budynkach prywatnych, przedsiębiorstwach oraz budynkach Strona użyteczności publicznej,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej, Wsparcie działań na rzecz tworzenia instalacji produkcji odnawialnej energii (m.in. farmy fotowoltaiczne), Realizacja systemów pomiaru zanieczyszczeń oraz systemów informowania mieszkańców o poziomach zanieczyszczeń, Rozbudowa, modernizacja i doposażenie ośrodków prowadzących działalność w zakresie edukacji ekologicznej, Opracowanie i wdrożenie zachęt w różnej formie do stosowania ekologicznych i odnawialnych źródeł energii. Środowisko naturalne jest dobrem wspólnym mieszkańców wszystkich gmin obszaru funkcjonalnego. W ramach Porozumienia w oparciu o środowisko naturalne mogą być tworzone programy aktywizacji turystycznej. Pewne zasoby naturalne są współdzielone przez wszystkie gminy. Zatem ochrona tych zasobów będzie skuteczniejsza, jeśli będzie realizowana wspólnie.

Rekomendowane jest także planowanie i realizacja wspólnych projektów ukierunkowanych na intensyfikację edukacji ekologicznej promującej minimalizację wykorzystania zasobów środowiska i propagowanie postaw ekologicznych wśród społeczeństwa.

Sfera współpracy w tej dziedzinie obejmuje również działania edukacyjno- informacyjne zmierzające do podnoszenia świadomości ekologicznej społeczeństwa. Zakładać można również organizowanie wspólnych kampanii społecznych na rzecz ochrony środowiska naturalnego, wykorzystywania jego zasobów zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, postaw ekologicznych; opracowanie koncepcji i realizacja wspólnych projektów szkoleniowych (w tym dla nauczycieli) i inwestycyjnych z zakresu

optymalizacji źródeł energii; opracowanie inwentaryzacji miejsc cennych przyrodniczo/

ekofizjografii wraz z planem ich prawnej i faktycznej ochrony przed innymi formami 147 zagospodarowania; stworzenie i wdrożenie koncepcji rozwoju zrównoważonej rekreacji na

terenach przyrodniczo cennych. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

W ramach standaryzacji usług komunalnych zakładać można opracowanie i wdrożenie wspólnych standardów usług publicznych oraz organizowanie ogólnych i specjalistycznych szkoleń dla pracowników usług komunalnych z zakresu podnoszenia jakości świadczenia usług na rzecz mieszkańców. W tej dziedzinie należy uwzględniać trendy związane z technologizacją usług publicznych. Samorządy powinny wypracowywać narzędzia komunikacji i realizacji usług publicznych za pomocą technologii teleinformatycznych.

4.5 Zaopatrzenie w energię: elektroenergetyka, gazownictwo, ciepłownictwo

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) W dziedzinie usług Podniesienie spójności Rozwój infrastruktury P: Długość zaopatrzenia w energię dostępności i jakości zaopatrzenia w energię wybudowanej/ pośród gmin świadczenia usług zmodernizowanej/ Porozumienia nie gmin Porozumienia; wyremontowanej sieci można jednoznacznie Wykorzystanie i dalszy infrastruktury wskazać obszarów rozwój potencjału zaopatrzenia w energię kryzysowych. Zwrócić rozbudowanej R: Liczba osób należy uwagę na infrastruktury korzystająca relatywnie niską ocenę zaopatrzenia w energię z wybudowanej/ jakości usług w gminie w rozwoju zmodernizowanej/ Bolesław oraz gospodarczym wyremontowanej sieci relatywnie niską ocenę i rozwoju budownictwa infrastruktury dostępności w gminie mieszkaniowego zaopatrzenia w energię Bukowno. Potrzeby remontów i modernizacji infrastruktury zaopatrzenia w energię

elektryczną występują 148 we wszystkich

gminach. Wyraźne Strona deficyty, szczególnie na obszarach

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wiejskich, występują w zakresie sieci gazowej i cieplnej.

Sfera współpracy związana z rozwojem infrastruktury zaopatrzenia w energię może dotyczyć następujących działań:

Lobbowanie za budową sieci gazowej umożliwiającej dokonanie zmiany źródła energii cieplnej – likwidacja pieców węglowych, Realizacja projektów związanych z przyłączeniem budynków do zbiorowego systemu grzewczego, Podejmowanie inicjatyw w zakresie budowy i modernizacji infrastruktury technicznej (sieć gazowa, sieć energetyczna, sieć ciepłownicza) realizowanej w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

4.6 Inwestycje

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Wykorzystanie Zagospodarowanie P: Długość Porozumienia potencjału położenia przestrzenne wybudowanej sieci najtrudniejszą sytuacją oraz wyposażenia i uzbrojenie terenów infrastruktury w zakresie usług w infrastrukturę inwestycyjnych uzbrojenia terenów związanych techniczną w realizacji inwestycyjnych z inwestycjami (drogi, promocji obszaru R: Powierzchnia chodniki, ścieżki powiatu, jako uzbrojonych terenów rowerowe, atrakcyjnego miejsca inwestycyjnych

komunikacja, do zamieszkania oraz 149

infrastruktura dla osób prowadzenia niepełnosprawnych, działalności Strona mieszkalnictwo) gospodarczej charakteryzuje się Zapewnienie wysokiej

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Wolbrom. Odnotowuje jakości obsługi się tam relatywnie potencjalnych niskie wskaźniki inwestorów (zarówno dostępności i jakości firm, jak i osób usług. Sytuację fizycznych planujących w gminie można indywidualne określić jako raczej inwestycje), jak niepożądaną. również zapewnienie W pozostałych odpowiedniego gminach obszaru poziomu usług funkcjonalnego publicznych sytuacja jest i infrastruktury relatywnie dobra technicznej dla nowych i obszar charakteryzuje inwestycji się dużą spójnością Wykorzystanie Rozwój transportu P: Liczba funkcjonalną, jednak, systemu organizacji zbiorowego zrealizowanych jak wynika z badań, komunikacji publicznej projektów w ramach wyszczególnione przez Związek rozwoju transportu w analizie SWOT Komunalny Gmin zbiorowego negatywne czynniki „Komunikacja R: Liczba osób rozwojowe dotyczą Międzygminna” korzystająca w mniejszym lub w Olkuszu w rozwoju z infrastruktury/ większym zakresie gospodarczym taboru transportu wszystkich gmin i społecznym, zbiorowego obszaru kontynuacja funkcjonalnego. optymalizacji sieci Przeprowadzone połączeń, podnoszenie badania w ujęciu standardów jednostek świadczenia usług pomocniczych transportowych; ujawniają deficyty Wykorzystanie w dostępności potencjału położenia fizycznej do niektórych i powiązań usług. Niska komunikacyjnych dostępność drogowa w realizacji promocji charakteryzuje rejon gospodarczej centralny powiatu i turystycznej powiatu; (północne peryferia Zwiększanie udziału

gminy Olkusz transportu publicznego 150 i sąsiadujące zachodnie w komunikacji

peryferia gminy wewnętrznej powiatu Strona Wolbrom) oraz olkuskiego

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wschodnie peryferia Podnoszenie Poprawa układu P: Długość gminy Wolbrom. Niska bezpieczeństwa drogowego wybudowanych/ dostępność ciągów drogowego oraz wyremontowanych/ pieszych rozwój układu zmodernizowanych charakteryzuje połączeń drogowych, dróg większość terenów poprawa stanu R: Liczba osób wiejskich gminy technicznego korzystająca Wolbrom oraz wybranych dróg z wybudowanych/ peryferia gminy Olkusz powiatowych wyremontowanych/ i gminę Bolesław. i gminnych zmodernizowanych Niska dostępność dróg transportu publicznego Rozwiązanie problemu Rozwój budownictwa P: Liczba odczuwana jest na niskiego dostępu do mieszkaniowego wybudowanych/ nielicznych mieszkań wyremontowanych/ peryferyjnych terenach w budownictwie zaadaptowanych wiejskich gminy społecznym, mieszkań Wolbrom. Dużym wielorodzinnym R: Liczba osób problemem dla korzystająca zdecydowanej z wybudowanych/ większości terenów wyremontowanych/ wiejskich obszaru zaadaptowanych funkcjonalnego jest mieszkań niska dostępność do Poprawa jakości Rozwój infrastruktury P: Długość mieszkań, szczególnie i rozwój infrastruktury telekomunikacji wybudowanej/ budownictwa telekomunikacyjnej zmodernizowanej/ społecznego, i Internetu wyremontowanej sieci socjalnego i ogólnie Dostosowanie rozwoju infrastruktury wielorodzinnego. infrastruktury telekomunikacji technicznej R: Liczba osób i społecznej oraz usług korzystająca publicznych z wybudowanej/ w odpowiedzi na zmodernizowanej/ procesy związane wyremontowanej sieci z suburbanizacją na infrastruktury wybranych obszarach telekomunikacji

powiatu

Podnoszenie kompetencji cyfrowych

osób starszych 151

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Sfera współpracy związana z zagospodarowaniem przestrzennym i uzbrojeniem terenów inwestycyjnych będzie dotyczyć koordynacji procesu planowania przestrzennego, uzgadniania lokalizacji miejsc aktywizacji gospodarczej oraz budownictwa mieszkaniowego. Uzbrajanie terenów inwestycyjnych będzie realizowane przez każdą z gmin niezależnie, jednak powinny zostać zaplanowane mechanizmy wspólnej promocji. Współpraca w zakresie planowania przestrzennego może być jednym z najważniejszych czynników formułowania obszaru funkcjonalnego. Przedmiotem współpracy powinna również być koordynacja zagospodarowania przestrzennego, szczególnie w zakresie budowy i modernizacji dróg. Odpowiedni układ komunikacyjny będzie kluczowy dla prawidłowego rozwoju inwestycji.

Sfera współpracy związana z transportem zbiorowym może dotyczyć następujących działań:

Usprawnienie połączeń komunikacji publicznej w tym w szczególności na terenach wiejskich gmin powiatu olkuskiego, zwłaszcza w kontekście poprawy dostępności do innych usług (zdrowia, edukacji, kultury), Opracowanie i wdrożenie systemu promującego korzystanie ze środków transportu publicznego na terenie wszystkich gmin powiatu olkuskiego, Rozwój rozwiązań informatycznych usprawniających korzystanie z publicznych środków transportu (np. elektroniczna karta pasażera, system zarządzania ruchem publicznych środków transportu), Budowa zintegrowanego systemu komunikacyjnego – system dostępności i wykorzystania linii kolejowych, Współpraca z organizatorami transportu kolejowego na rzecz modernizacji infrastruktury kolejowej i połączeń, Zakup nowoczesnych autobusów wpływających na ograniczenie emisji – w ramach

„Komunikacji Międzygminnej”,

Budowa infrastruktury punktowej systemu transportu zbiorowego (przystanki, 152 zatoki autobusowe, systemy informacyjne – tablice itp.),

Inwestowanie w nowoczesne techniki informatyczne wspierające zarządzanie Strona komunikacją międzygminną,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Natomiast sfera współpracy związana z układem drogowym może dotyczyć następujących działań:

Podejmowanie działań lobbingowych na rzecz przebudowy istniejących dróg krajowych, wojewódzkich, szczególnie na odcinkach istotnych z punktu widzenia rozwoju obszaru funkcjonalnego oraz objętych wysoką liczbą zdarzeń drogowych, Przebudowa, modernizacje dróg gminnych/powiatowych i chodników oraz budowa miejsc postojowych na terenie gmin powiatu olkuskiego, szczególnie na odcinkach istotnych z punktu widzenia rozwoju obszaru funkcjonalnego oraz objętych wysoką liczbą zdarzeń drogowych, Realizacja projektów z zakresu modernizacji oświetlenia ulicznego, Realizacja inwestycji w dot. budowy sieci ścieżek rowerowych, Realizacja inwestycji w systemie park&ride czy bike&ride. Samorządy samodzielnie lub we współpracy będą również realizować zadania związane z rozwojem budownictwa mieszkaniowego. Sfera współpracy w tej dziedzinie może dotyczyć następujących działań:

Remont i budowa nowych mieszkań społecznych (TBS), komunalnych i socjalnych, Prowadzenie akcji informacyjnych, uświadamiających o współodpowiedzialności wszystkich mieszkańców za majątek gminny (poszanowanie dobra wspólnego), Remonty i przebudowy przestrzeni publicznych, przeznaczonych do kompleksowej rewitalizacji technicznej wraz z budową (lub odtworzeniem) elementów małej architektury, Realizacja projektów przyczyniających się do zmniejszenia energochłonności budynków mieszkalnych i publicznych wraz ze zwiększeniem udziału odnawialnych

źródeł energii (ociepleniem obiektu, wymiana okien, drzwi zewnętrznych oraz

oświetlenia na energooszczędne, przebudowa systemów grzewczych, systemów

wentylacji i klimatyzacji, systemów wodno-kanalizacyjnych, instalacja OZE 153 w modernizowanych energetycznie budynkach, instalacja systemów chłodzących,

w tym również OZE), Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Przygotowanie planistyczne i inwestycyjne nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe wielorodzinne. Sfera współpracy związana z infrastrukturą telekomunikacyjną, w tym głównie internetową może dotyczyć następujących działań:

Budowa sieci teleinformatycznych i dostępu do Internetu w technologii radiowej na obszarach deficytowych w tym zakresie, Opracowanie i wdrożenie programów walki z wykluczeniem cyfrowym (zakupy komputerów, dostarczanie Internetu), Rozwój e-usług publicznych.

4.7 Pomoc i opieka społeczna

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji obszarów w ramach danego naprawczych proponowanych kryzysowych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) Wśród gmin Rozwiązanie problemu Rozwój aktywnych P: Liczba projektów/ Porozumienia bezrobocia form integracji działań/ innych form najtrudniejszą sytuacją i wykluczenia społecznej aktywizacji społecznej w zakresie usług społecznego i zawodowej i zawodowej osób/ związanych z pomocą rodzin zagrożonych społeczną wykluczeniem charakteryzuje się społecznym Wolbrom. Odnotowuje i zawodowym się tam relatywnie R: Liczba osób/ rodzin niskie wskaźniki zagrożonych nakładów wykluczeniem

jednostkowych, społecznym dostępności i jakości i zawodowym usług. Sytuację

skutecznie włączonych 154 w gminie można w działania dotyczące

określić jako aktywizacji społecznej Strona zdecydowanie i zawodowej niepożądaną.

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

W gminie Olkusz stosunkowo wysokiej dostępności towarzyszy w porównaniu z innymi gminami najniższa ocena jakości usług. W pozostałych gminach obszaru funkcjonalnego sytuacja jest relatywnie dobra i obszar charakteryzuje się dużą spójnością funkcjonalną, jednak, jak wynika z badań, wyszczególnione w analizie SWOT negatywne czynniki rozwojowe dotyczą w mniejszym lub większym zakresie wszystkich gmin obszaru funkcjonalnego. Szczególnie widoczne jest to w ujęciu jednostek pomocniczych w przypadku dostępności fizycznej do usług pomocy społecznej, która nisko została oceniona na dużym terenie obszaru funkcjonalnego poza terenami najsilniej zurbanizowanymi.

155

W ramach współpracy jednostki organizacyjne gmin oraz powiatu działające w sferze Strona polityki społecznej powinny uruchomić program wymiany doświadczeń oraz realizacji

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

wspólnych działań na rzecz integracji społecznej i zawodowej różnych grup społecznych, w tym w szczególności osób niepełnosprawnych, podlegających wykluczeniu ze względu na niezaradność i bezrobocie, osób starszych, dzieci i młodzieży z rodzin podlegających wykluczeniu. Realizacja wspólnych programów pozwoli efektywniej wdrażać szkolenia, kursy i inne formy aktywizacji.

W ramach działań związanych z aktywizacją zawodową należy również przeanalizować i ewentualnie rozpocząć starania na rzecz tworzenia przez osoby prywatne spółdzielni socjalnych.

4.8 Kultura, sport i turystyka

Wyniki delimitacji Kluczowe wyzwania Kierunki działań Wskaźniki realizacji w ramach danego naprawczych proponowanych obszaru badawczego będących odpowiedzią rozwiązań (wyniki analizy SWOT) na kluczowe wyzwania (zakresy zadań i sfery współpracy) W dziedzinie usług Wykorzystanie Promocja zabytków P: Liczba kultury, sportu wysokiej jakości usług i atrakcji turystycznych zrealizowanych i turystyki pośród gmin realizowanych przez projektów/ działań/ Porozumienia nie instytucje kultury innych form promocji można jednoznacznie w promocji zabytków i atrakcji wskazać obszarów turystycznej, poprawie turystycznych kryzysowych. Zwrócić atrakcyjności obszaru R: Liczba osób objętych należy uwagę jednak funkcjonalnego jako zrealizowanymi na relatywnie niską miejsca zamieszkania, projektami/ ocenę dostępności podnoszeniu działaniami/ innymi usług w gminie tożsamości lokalnej formami promocji Wolbrom. Generalnie i integracji społecznej, zabytków i atrakcji

jednak obszar a także rozwoju gałęzi turystycznych funkcjonalny wykazuje gospodarczej

się dużą spójnością. związanej z tzw. 156 Jak wynika z badań, przemysłem czasu

wyszczególnione wolnego; Strona w analizie SWOT Wykorzystanie negatywne czynniki wysokich walorów

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

rozwojowe dotyczą kulturowych oraz w mniejszym lub krajobrazowych większym zakresie i przyrodniczych do wszystkich gmin przeciągania na obszar obszaru powiatu turystów, funkcjonalnego. w szczególności Spójność obszaru z sąsiadujących funkcjonalnego aglomeracji w zakresie usług Wykorzystanie Rozwój oferty kultury P: Liczba kultury, sportu wysokiej jakości usług i edukacji kulturalnej, zrealizowanych i rekreacji widoczna realizowanych przez rozwój infrastruktury projektów z zakresu jest także w podziale instytucje kultury kultury rozwoju oferty kultury na jednostki w promocji i edukacji kulturalnej, pomocnicze. turystycznej, poprawie rozwoju infrastruktury Problemem pozostaje atrakcyjności obszaru kultury zakres oferty kultury funkcjonalnego jako R: Liczba osób na terenach wiejskich, miejsca zamieszkania, objętych/ a także rozproszone, podnoszeniu korzystających ze ale występujące tożsamości lokalnej zrealizowanych deficyty w dostępie do i integracji społecznej, projektów z zakresu oferty sportowo- a także rozwoju gałęzi rozwoju oferty kultury rekreacyjnej, głównie gospodarczej i edukacji kulturalnej, poza obszarami silniej związanej z tzw. rozwoju infrastruktury zurbanizowanymi. przemysłem czasu kultury wolnego; Rozwiązanie problemu ograniczonego zakresu usług kultury, sportu i rekreacji na obszarach wiejskich Wykorzystanie Rozwój oferty P: Liczba wysokich walorów i infrastruktury wybudowanej/ kulturowych oraz turystycznej wyremontowanej/ krajobrazowych zmodernizowanej i przyrodniczych do infrastruktury

przeciągania na obszar turystycznej

powiatu turystów, R: Liczba osób w szczególności korzystająca

z sąsiadujących z wybudowanej/ 157 aglomeracji; wyremontowanej/

Wykorzystanie zmodernizowanej Strona wysokiej jakości usług infrastruktury realizowanych przez turystycznej

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

instytucje kultury w promocji turystycznej, poprawie atrakcyjności obszaru funkcjonalnego jako miejsca zamieszkania, podnoszeniu tożsamości lokalnej i integracji społecznej, a także rozwoju gałęzi gospodarczej związanej z tzw. przemysłem czasu wolnego Rozwiązanie problemu Rozwój oferty P: Liczba ograniczonego zakresu uprawiania sportu, zrealizowanych usług kultury, sportu edukacji sportowej projektów z zakresu i rekreacji na oraz rekreacji uprawiania sportu, obszarach wiejskich; i infrastruktury edukacji sportowej Wykorzystanie sportowo-rekreacyjnej oraz rekreacji wysokich walorów i infrastruktury kulturowych oraz sportowo-rekreacyjnej krajobrazowych R: Liczba osób i przyrodniczych do objętych/ przeciągania na obszar korzystających ze powiatu turystów, zrealizowanych w szczególności projektów z zakresu z sąsiadujących uprawiania sportu, aglomeracji; edukacji sportowej Wykorzystanie oraz rekreacji potencjału rozwoju i infrastruktury turystycznego do sportowo-rekreacyjnej rozwoju gospodarczego (budowa produktów turystycznych, wsparcie rozwoju usług

okołoturystycznych) 158

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Aby wdrożyć odpowiednie narzędzia promocyjne należy wcześniej opracować strategię promocji, pozwoli to przeznaczać środki publiczne na ten cel w sposób bardziej skuteczny, efektywny i trafny.

Sfera współpracy w dziedzinie promocji powinna być skupiona na budowaniu wizerunku obszaru funkcjonalnego, dystrybucji informacji o walorach kulturowych, promocji oferty inwestycyjnej, opracowywaniu materiałów promocyjnych prezentujących cały obszar funkcjonalny i powiat olkuski.

Sfera współpracy związana z kulturą, jej infrastrukturą i edukacją kulturalną może dotyczyć następujących działań:

Wykreowanie rozpoznawalnego produktu kultury integrującego wszystkie gminy powiatu olkuskiego, w tym szczególnie gminy partnerskie, Rozwój oferty usług kultury oraz sportu i rekreacji na terenach wiejskich, wdrożenie w większym zakresie dostępu do regularnych działań kulturalnych i sportowo- rekreacyjnych na wsiach, Opracowanie i wdrożenie wzorcowego modelu działań motywacyjnych skierowanych do młodzieży w zakresie zwiększenia udziału w różnego rodzaju przedsięwzięciach kulturalnych, Opracowanie i wdrożenie programu wpływającego na wzrost aktywności kulturalnej mieszkańców z terenu powiatu olkuskiego, w tym szczególnie z terenu gmin partnerskich, Przygotowanie wspólnych materiałów promocyjnych, wspólna dystrybucja materiałów, Podejmowanie działań zmierzających do zsynchronizowania kalendarza wydarzeń

kulturalnych odbywających się na terenie gmin powiatu olkuskiego, w tym gmin partnerskich,

Realizacja projektów dotyczących budowy, przebudowy i renowacja instytucji 159

kultury Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Promowanie i współfinansowanie podejmowanych przez NGO działań kulturalnych obejmujących cały obszar powiatu. Ważnym elementem rozwoju gospodarczego obszaru funkcjonalnego jest turystyka. Sfera współpracy związana z turystyką i jej infrastrukturą może dotyczyć następujących działań:

Budowa, rozbudowa infrastruktury turystycznej, Wspieranie tworzenia lokalnych produktów turystycznych łączących potencjały kilku gmin powiatu olkuskiego, w tym inicjatyw klastrowych, Integrowanie wydarzeń kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych z ofertą szlaków tematycznych z terenu gmin powiatu olkuskiego Wspólne działania promocyjne. Gminy oraz samorząd powiatowy obszaru funkcjonalnego Olkusza powinny skupić się na współpracy dotyczącej budowy infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Szczególne efekty może przynieść współpraca pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego Porozumienia w zakresie rozbudowy, modernizacji i budowy infrastruktury liniowej, w tym przede wszystkim ścieżek rowerowych oraz wytyczania szlaków rowerowych, a także w zakresie innej infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Inwestycje realizowane na terenie każdej z gmin powinny zostać skoordynowane, należy również przewidzieć pozyskiwanie środków zewnętrznych na wspólne projekty inwestycyjne. Działaniom inwestycyjnym powinien towarzyszyć rozwój form aktywizacji sportowej i rekreacyjnej mieszkańców oraz turystów polegający na inicjowaniu i organizacji imprez sportowo-rekreacyjnych. Imprezy powinny być organizowane wspólnie, aby podnieść ich rangę i zwiększyć oddziaływanie. Działania w zakresie animacji sportu i rekreacji powinny zostać włączone do przedmiotu promocji gmin, powiatu oraz obszaru funkcjonalnego.

160 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

5 Instrumenty wdrażania diagnozy i komunikacji społecznej

Podstawowymi instrumentami wdrażania diagnozy powinny być strategie rozwoju gmin obszaru funkcjonalnego Olkusza oraz powiatu olkuskiego, a także towarzyszące im dokumenty programowe. Do dokumentów programowych szczególnie zalicza się strategie branżowe, programy operacyjne (np. programy rewitalizacji) i inne. W strategiach oraz dokumentach programowych poszczególne samorządy powinny uwzględniać rekomendacje wynikające z diagnozy usług publicznych w poszczególnych obszarach tematycznych. Spójność pomiędzy rekomendacjami zawartymi w dokumencie pn. Diagnoza Społecznego Zapotrzebowania Na Usługi Publiczne Jako Instrument Rozwoju Ponadlokalnego, a dokumentami strategicznymi i programowymi powinna przede wszystkim zostać osiągnięta na poziomie celów operacyjnych. W Diagnozie zawarto zapisy wskazujące na zadania, które mogą być wykonywane wspólnie przez samorządy partnerskie oraz osobno przez poszczególne samorządy, ale z wizją osiągnięcia tego samego efektu, jakim jest rozwój obszaru funkcjonalnego Olkusza.

Należy również rozważyć opracowanie strategii rozwoju usług publicznych obszaru funkcjonalnego Olkusza lub strategii rozwoju ogólnego obszaru funkcjonalnego Olkusza. Dokument nadrzędny, jakim może być strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego powinna zawierać przynajmniej następujące elementy:

Wizję rozwoju – wizja powinna zostać opracowana jako pierwszy element strategii; stanowi ona cel nad celami i określa najważniejsze postulaty rozwojowe dla całego obszaru funkcjonalnego; sformułowana jest jako obraz oczekiwanego w przyszłości stanu obszaru funkcjonalnego; wizja powinna zostać zdefiniowana przy udziale społeczności lokalnej podczas warsztatów strategicznych;

Cele strategiczne i operacyjne w poszczególnych obszarach tematycznych – cele strategiczne powinny odzwierciedlać zapisy wizji i je uszczegóławiać, natomiast cele

operacyjne będą definiować główne kierunki działań i współpracy; 161 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Programy strategiczne – w programach strategicznych (operacyjnych) zostaną określone ogólnie przedsięwzięcia, jakie będą podejmowane przez Partnerów w zakresie rozwoju usług publicznych; System wdrażania, monitorowania i ewaluacji strategii.

Programy strategiczne, o których mowa powyżej będą programami operacyjnymi do strategii rozwoju. Rekomenduje się opracowanie programów strategicznych we wszystkich obszarach tematycznych ze szczególnym uwzględnieniem następujących sfer współpracy:

bezpieczeństwo i porządek publiczny – prewencja zachowań patologicznych wśród młodzieży, edukacja – rozwój oferty zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych jako instrument wsparcia młodych ludzi obszaru funkcjonalnego na lokalnym i regionalnym rynku pracy, zdrowie – profilaktyka zdrowotna, środowisko – program ochrony środowiska obszaru funkcjonalnego i standaryzacji usług komunalnych związanych z ochroną środowiska, zaopatrzenie w energię – standaryzacja usług komunalnych związanych z dostarczaniem energii, inwestycje – program współpracy w zakresie planowania i zagospodarowania terenów inwestycyjnych oraz promocji terenów inwestycyjnych obszaru funkcjonalnego, pomoc i opieka społeczna – rozwój form integracji społecznej i zawodowej mieszkańców obszaru funkcjonalnego zagrożonych wykluczeniem, kultura, sport i turystyka wraz z obiektami zabytkowymi – program rozwoju oferty sportowej i rekreacyjnej obszaru funkcjonalnego, program promocji zabytków

i atrakcji turystycznych.

Strategia i określone w ramach strategii programy powinna być opracowywana 162

wspólnie, jednak do opracowania dokumentu powinien zostać wybrany koordynator. Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Bardzo ważne jest prowadzenie „akcji” informacyjnej o realizowanym projekcie związanym z opracowaniem diagnozy oraz jej wdrażania, jego poszczególnych etapach, jego skutkach dla rozwoju gmin, perspektywach dla mieszkańców czy przedsiębiorców itp. W szczególności potrzebne jest prowadzenie konsultacji społecznych nt. opracowanej Diagnozy Społecznego Zapotrzebowania Na Usługi Publiczne Jako Instrument Rozwoju Ponadlokalnego. Partycypacja społeczna sprzyja, bowiem integracyjnemu myśleniu i działaniu. Uznając tą zasadę za kluczową dla pomyślnej realizacji zamierzonych celów, dużą rolę przypisano komunikacji społecznej.

Założono, że komunikacja społeczna w procesie realizacji ma umożliwić:

Dostęp do informacji na temat celów i zawartości diagnozy – funkcja edukacyjna, Wyrażanie opinii – funkcja aktywizująca, Prowadzenie konsultacji społecznych nt. opracowanej diagnozy

Przyjęto, że system komunikacji społecznej składać się będzie z:

Podmiotu inicjującego proces komunikowania się – Urząd Miasta i Gminy Olkusz – lider partnerstwa. Podmiotów odbierających informacje tj.: o przede wszystkim partnerzy indywidualni, o pozostali partnerzy (instytucjonalni). Określonych informacji: o wiadomości wyjaśniających potrzebę realizacji projektu, o wiadomości z bieżącej realizacji projektu,

o wniosków z diagnozy,

o raporty z badań ilościowych, jakościowych oraz analizy desk research,

o sprawozdań z odbytych konsultacji społecznych. 163

Określonych sposobów komunikowania się: Strona o środki komunikacji społecznej bezpośredniej: . spotkania, dyskusje,

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

. poczta elektroniczna, . komunikaty wysyłane do poszczególnych parafii z prośbą o ich odczytanie przez księży podczas coniedzielnych mszy, a następnie wywieszenie ich w gablotach z ogłoszeniami, . komunikaty wysyłane do sołtysów poszczególnych wsi z prośbą o ich przekazanie mieszkańcom o środki komunikacji społecznej pośredniej: . konferencja z dziennikarzami prasy, radia, telewizji, (informacja/notatka prasowa, wywiady, relacje dźwiękowe), . wydawnictwa (stałe, cykliczne i okazjonalne – przewidziane w późniejszym okresie), . notatka/zakładka na stronie internetowej poszczególnych Gmin biorących udział w Projekcie, a także Instytucji podlegających pod poszczególną Gminę.

Przyjmując założenie, że podstawę partycypacji stanowi informacja wymieniana pomiędzy partnerami społecznymi uznano, że podstawowym zadaniem będzie stworzenie witryny internetowej/zakładki na obecnie funkcjonującej stronie zawierającej niezbędne informacje dotyczące Projektu, a także umożliwiającej prowadzenie forum dyskusyjnego.

Podczas tworzenia programu informacja nt. Projektu przekazywana byłaby różnymi drogami komunikacji poprzez:

Lokalne media, Strony internetowe urzędów – członków Partnerstwa, Spotkania z mieszkańcami.

164 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

6 Ewaluacja

Podjęte działania naprawcze przez samorządy obszaru funkcjonalnego Olkusza powinny zostać przynajmniej po około 5 latach od rozpoczęcia ich wdrażania poddane ewaluacji. Ewaluacja polegać będzie na ocenie skuteczności, efektywności, użyteczności oraz trwałości zaplanowanych i wdrażanych projektów zgodnych z przyjętymi celami w strategiach lokalnych lub opcjonalnie opracowanej strategii rozwoju usług publicznych obszaru funkcjonalnego Olkusza, lub strategii rozwoju ogólnego obszaru funkcjonalnego Olkusza, a także, jeśli będą opracowane, w programach strategicznych dotyczących poszczególnych obszarów tematycznych.

Podstawowe kryteria ewaluacji, do których powinny odnosić się pytania badawcze stosowane w procesie ewaluacji, określane są w literaturze przedmiotu w sposób następujący:

Trafność: W jakim stopniu zaplanowane cele oraz projekty odpowiadają potrzebom mieszkańców i innych interesariuszy obszaru funkcjonalnego, czy realizowane projekty przyczynią się do rozwiązania zidentyfikowanych problemów oraz czy są zgodne z założeniami dokumentów strategicznych. Skuteczność: W jakim stopniu realizowane projekty przyczyniają się osiągnięcia zakładanych celów. Efektywność: Jaki jest stosunek zasobów realizowanych projektów oraz nakładów na nie do osiągniętych produktów i rezultatów. Użyteczność: Czy osiągnięte produkty i rezultaty realizowanych projektów będą użyteczne, funkcjonalne dla mieszkańców (interesariuszy), czy mieszkańcy będą z nich korzystać oraz czy pojawiły się pozytywne lub negatywne efekty uboczne.

Trwałość: Czy na poziomie użyteczności realizowanych projektów pozostaną trwałe

zmiany i czy zmiany te będą użyteczne przez długi czas? 165

Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Ewaluacja będzie dokonywana za pomocą badań uwzględniających źródła wtórne i źródła pierwotne. Jej najważniejszym elementem będzie zdiagnozowanie zmian, jakie zaszły w wyniku realizacji dokumentów strategicznych.

Biorąc pod uwagę okres podejmowanych działań, które podlegać będą ocenie, proponowana procedura ewaluacyjna należy do typu ex-post (po). Ten typ ewaluacji pokazuje czy i w jaki sposób, udało osiągnąć zamierzone cele, jakim kosztem a także, czego i z jakich powodów nie udało się zrealizować, jaki wpływ realizacja dokumentów strategicznych miała na interesariuszy (mieszkańców, przedsiębiorców, itd.).

Z uwagi na charakter oceny ex-post, pełna ewaluacja będzie możliwa dopiero po zakończeniu okresu programowania dokumentów strategicznych, po zrealizowaniu większości projektów i zgromadzeniu podstawowych informacji monitoringowych. W przypadku prowadzenia badania w innych okolicznościach, raport ewaluacyjny powinien zostać dostosowany do stanu realizacji projektu oraz zakresu zebranych danych.

Proces ewaluacji będzie przebiegał w pięciu etapach.

166 Strona

Wykonawca

Raport część III Diagnoza społecznego zapotrzebowania na usługi publiczne jako instrument rozwoju ponadlokalnego

Etap I - gromadzenie danych •Gromadzenie niezbędnych danych (raporty, dokumenty, wyniki monitoringu, dane statystyczne, diagnozy stanu, opracowania zewnętrzne) niezbednych do przeprowadzenia ewaluacji na różnych jej etapach. Etap II - przygotowanie formalne procedury przeprowadzenia badań •Wyznaczenie zespołu osób zaangażowanych, który samodzielnie przeprowadzi ewaluację dokumentów lub będzie nadzorował prace zlecone. Na tym etapie powinny także zostać zabezpieczone odpowiednie środki finansowe na wykonanie badań, szczególnie badań społecznych, zgodnych z przyjętą metodyką. Etap III - określenie szczegółowej metodyki oraz narzędzi badawczych •Po dokonaniu wyboru zespołu odpowiedzialnego za wykonanie badań, nastąpi opracowanie szczegółowej metodyki ewaluacji. Następnie zgodnie z zapisami przyjętej metodyki zostaną rozdysponowane zadania pośród członków zespołu odpowiedzialnego za przeprowadzenie ewaluacji. Zespół przygotuje (prace mogą być także zlecone) narzędzia badawcze, do których należeć będą przede wszystkim formularze badań społecznych, scenariusze wywiadów pogłębionych lub wywiadów zogniskowanych, itp.

Etap IV - przeprowadzenie badania •Realizacja badania ewaluacyjnego własnymi zasobami ludzkimi lub siłami wykonawcy zewnętrznego, zgodnie z przyjętą metodyką.

Etap V - przyjęcie raportu z przeprowadzonej ewaluacji

•Opracowanie raportu z ewaluacji i przedstawienie go władzom poszczególnych samorządów.

Wnioski płynące z badań ewaluacyjnych służą wprowadzeniu odpowiednich udoskonaleń i zmian, które zniwelują oddziaływanie zidentyfikowanych niedoskonałości i braków, przyczyniając się do usprawnienia procesu wdrażania założeń strategicznych. Jednocześnie dane z raportu ewaluacyjnego stanowią podstawę do planowania przyszłych

działań prorozwojowych oraz ewentualnej aktualizacji zapisów dokumentów strategicznych.

Szczegółowa metodyka przeprowadzenia ewaluacji, jak również wzór raportu

ewaluacyjnego zostaną opracowane przez podmiot realizujący proces ewaluacji. 167

Strona

Wykonawca