DZIENNIK URZÊDOWY WOJEWÓDZTWA MA£OPOLSKIEGO Kraków, dnia 3 czerwca 2004 r. Nr 135

TREή: Poz.: Str.

UCHWA£A RADY POWIATU:

1682 — Rady powiatu w Olkuszu z dnia 23 marca 2004 r. w sprawie "Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu Olkuskiego" ...... 5355

1682 Za³¹cznik do uchwa³y Nr XVI/139/2004 Uchwa³a Nr XVI/139/2004 Rady powiatu w Olkuszu Rady powiatu w Olkuszu z dnia 23 marca 2004 r. z dnia 23 marca 2004 r. w sprawie "Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospo- PROGRAM OCHRONY ŒRODOWISKA darki Odpadami dla powiatu Olkuskiego". DLA POWIATU OLKUSKIEGO

Na podstawie art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, 1 WSTÊP poz. 1592 z póŸn. zm.), art. 18 ust. 1 i art. 84 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony œrodowiska (Dz. U. Nr 62 1.1 Cel opracowania poz. 627 z póŸn. zm.) oraz art. 14 ust. 1-3 i art. 15 ust. 1-3 i 7 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, Celem niniejszego opracowania by³o stworzenie Progra- poz. 628 z póŸn. zm.) Rada Powiatu w Olkuszu uchwala, co na- mu Ochrony Œrodowiska powiatu Olkuskiego stanowi¹cego stêpuje: instrument realizacji "II Polityki Ekologicznej Pañstwa". Wdro¿enie Programu doprowadzi do poprawy stanu œro- § 1 dowiska w powiecie, pomo¿e w zarz¹dzaniu œrodowiskiem, stworzy mechanizmy chroni¹ce œrodowisko przed degradacj¹ Uchwala siê "Program Ochrony Œrodowiska i Plan Gospo- oraz zapewni spe³nienie wymagañ prawa Unii Europejskiej darki Odpadami dla powiatu Olkuskiego" stanowi¹cy za³¹cz- w zakresie ochrony œrodowiska. nik do niniejszej uchwa³y. Program okreœla: – aktualn¹ sytuacjê ekologiczn¹ powiatu, § 2 – priorytetowe cele polityki ekologicznej, – harmonogram dzia³añ realizacji celów polityki ekologicznej Wykonanie uchwa³y powierza siê Zarz¹dowi powiatu. z podzia³em na zadania krótko- œrednio- i d³ugoterminowe, – podzia³ zadañ na zadania w³asne powiatu, innych organiza- § 3 cji i instytucji, – szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych, Uchwa³a wchodzi w ¿ycie po up³ywie 14 dni od dnia – sposób realizacji programu i jego monitoring. og³oszenia w Dzienniku Urzêdowym Województwa Ma³o- "Program Ochrony Œrodowiska powiatu Olkuskiego" jest pod- polskiego. stawowym dokumentem koordynuj¹cym dzia³ania na rzecz ochrony œrodowiska w powiecie poprzez: – przekazanie informacji na temat aktualnego stanu œrodowi- ska w powiecie, – wskazanie najwa¿niejszych zagro¿eñ œrodowiska oraz czasu i sposobu wyeliminowania tych zagro¿eñ, – okreœlenie sposobów wspó³pracy administracji publicznej wszystkich szczebli oraz instytucji i organizacji ekologicznych na rzecz ochrony œrodowiska w powiecie, – u³atwienie wystêpowania o œrodki finansowe potrzebne Przewodnicz¹cy Rady: R. ¯elazny do realizacji przedsiêwziêæ. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5356 — Poz. 1682

Program ten powinien staæ siê elementem równowa¿enia roz- Dla poprawy jakoœci poszczególnych elementów œrodowiska woju regionu i harmonizowania celów gospodarczo - spo³ecz- zosta³y wyznaczone szczegó³owe cele d³ugoterminowe: nych z celami ochrony œrodowiska. – dla ochrony powietrza -"Spe³nienie wymagañ ustawodaw- stwa UE w zakresie jakoœci powietrza poprzez sukcesywn¹ 1.2 Cele Polityki Ekologicznej Pañstwa i rozwoju Wojewódz- redukcjê emisji substancji zanieczyszczaj¹cych powietrze, twa Ma³opolskiego jako wytyczne dla polityki ekolo- zw³aszcza niskiej emisji", gicznej powiatu Olkuskiego – dla ochrony przed ha³asem -"Zmniejszenie uci¹¿liwoœci ha- ³asu dla mieszkañców i œrodowiska poprzez obni¿enie jego Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia natê¿enia do poziomu obowi¹zuj¹cych standardów", 1997r. stanowi, ¿e Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronê – dla ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym œrodowiska kieruj¹c siê zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju. -"Kontrola i ograniczenie emisji do œrodowiska promienio- Ochrona œrodowiska jest obowi¹zkiem w³adz publicznych wania niejonizuj¹cego", (m.in. powiatów), które powinny prowadziæ politykê zapew- – dla ochrony wód powierzchniowych i podziemnych -"Przy- niaj¹c¹ bezpieczeñstwo ekologiczne wspó³czesnemu i przy- wrócenie wysokiej jakoœci wód powierzchniowych, ochrona sz³ym pokoleniom. jakoœci wód podziemnych oraz racjonalizacja ich wykorzy- Podstaw¹ sporz¹dzania programów ochrony œrodowiska stania, stworzenie racjonalnego systemu stref ochronnych jest przyjêta w sierpniu 2001r. przez Sejm RP "II Polityka Ekolo- ujêæ wody i zapewnienie w planach zagospodarowania prze- giczna Pañstwa". strzennego nadrzêdnoœci zasad gospodarowania w nich G³ównym celem polityki ekologicznej pañstwa jest zapewnie- nad innym wykorzystaniem terenów", nie bezpieczeñstwa ekologicznego spo³eczeñstwu polskiemu – dla ochrony zasobów z³ó¿ -"Ochrona zasobów z³ó¿ poprzez ich w XXI wieku oraz stworzenie podstaw dla opracowania i reali- racjonalne wykorzystanie w koordynacji z planami rozwoju zacji strategii zrównowa¿onego rozwoju kraju. Nowa polityka regionu", zak³ada trzy etapy osi¹gania swoich celów: – dla ochrony zasobów przyrodniczych -"Ochrona i wzrost ró¿- – etap realizacji celów krótkookresowych w trakcie ubiegania norodnoœci biologicznej oraz doskonalenie systemu obsza- siê o cz³onkostwo w Unii Europejskiej (2000-2002), rów chronionych", – etap realizacji celów œredniookresowych w pierwszym okre- – w celu ochrony przed nadzwyczajnymi zagro¿eniami œrodo- sie cz³onkostwa w UE, zak³adaj¹cym realizacjê programów wiska -"Œcis³y nadzór nad jednostkami bêd¹cymi potencjal- dostosowawczych (2003-2010), nymi sprawcami NZŒ oraz wy³¹czenie transportu tranzyto- – etap realizacji celów d³ugookresowych w ramach "Strategii wego substancji niebezpiecznych poza obrêb miast". zrównowa¿onego rozwoju Polski do 2025 roku", przygoto- wywanej przez RM w oparciu o rezolucjê Sejmu RP, z dnia 2 marca 1999 r. 2 OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA POWIATU Nowa polityka ekologiczna pañstwa ma s³u¿yæ zaspokaja- niu rosn¹cych potrzeb cz³owieka, zarówno materialnych, 2.1 Po³o¿enie jak i odnosz¹cych siê do jakoœci otaczaj¹cego go œrodowiska. Realizacja za³o¿eñ polityki ekologicznej odbywa siê wed³ug Powiat Olkuski po³o¿ony jest w pó³nocno-zachodniej czêœci nastêpuj¹cych zasad: województwa ma³opolskiego, graniczy z województwem œl¹- – zrównowa¿onego rozwoju, skim. Wg podzia³u fizyczno-geograficznego J. Kondrackiego – przezornoœci, usytuowany jest w obrêbie trzech makroregionów geograficz- – integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi, nych: Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej, Wy¿yny Œl¹skiej – równego dostêpu do œrodowiska przyrodniczego, i Wy¿yny Miechowskiej. Graniczy z oœmioma innymi powiata- – regionalizacji, mi: trzema z ma³opolski (krakowski ziemski, miechowski i chrza- – uspo³ecznienia, nowski) i piêcioma z województwa œl¹skiego (Bêdzin, Jaworz- – prewencji, no, Sosnowiec, D¹browa Górnicza i Zawiercie). W jego sk³ad – stosowania najlepszych dostêpnych technik (BAT), wchodzi szeœæ gmin, w tym: – subsydiarnoœci, – jedna miejska (Bukowno), – klauzul zabezpieczaj¹cych, – dwie miejsko-wiejskie (Olkusz i Wolbrom), – skutecznoœci ekologicznej i efektywnoœci ekonomicznej. – trzy wiejskie (Klucze, Boles³aw i Trzyci¹¿). Jako jeden z celów nadrzêdnych rozwoju województwa ma- Powierzchnia powiatu to 622 km2. Powiat zamieszkuje oko³o ³opolskiego wyznaczono "Wysok¹ jakoœæ œrodowiska przyrod- 115 tys. osób. Granice powiatu Olkuskiego wraz z granicami niczego i kulturowego". W celu jego realizacji okreœlono cele gmin przedstawiono na rysunku 1. strategiczne: à à ÃNPà – zlikwidowanie zaniedbañ w ochronie œrodowiska, – racjonalne gospodarowanie œrodowiskiem, – ochrona przyrody i ró¿norodnoœci biologicznej, :2/%520à – kszta³towanie krajobrazu kulturowego. ./8&=(Ã

Dla stworzenia podstaw realizacji polityki ekologicznej pañ- %2/(6à$:à 75=<&, à stwa na terenie województwa ma³opolskiego stworzony zo- sta³ "Program zrównowa¿onego rozwoju i ochrony œrodowi- 2/.86=à ska województwa na lata 2001-2015". Nadrzêdnym, d³ugoter- %8.2:12à minowym celem tego Programu jest: "Racjonalne zagospoda- rowanie przestrzenne województwa ma³opolskiego, spajaj¹- ce funkcje œrodowiskowe, gospodarcze i kulturowe zgodnie z zasadami zrównowa¿onego rozwoju". Rys. 1 Powiat Olkuski - podzia³ administracyjny Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5357 — Poz. 1682

Obok obszarów silnie uprzemys³owionych powiat Olkuski przemys³ - 1034 (11,1%), obs³ugê nieruchomoœci - 974 (10,5%), obejmuje znaczne powierzchnie o charakterze rolniczo-leœnym. transport, gospodarkê magazynow¹ i ³¹cznoœæ - 839 (9%). W zachodniej czêœci powiatu (gminy Olkusz, Klucze, Boles³aw, Przedsiêbiorstwa pañstwowe stanowi¹ 12 podmiotów gospo- Bukowno) wystêpuj¹ gleby o niskiej klasie bonitacji, które do- darczych. datkowo zanieczyszczone s¹ metalami ciê¿kimi. Wschodnia czêœæ powiatu (gmina Trzyci¹¿, Wolbrom) posiada gleby III  i IV klasy bonitacji.   Powiat Olkuski stanowi naturalny pomost miêdzy Ma³o-  polsk¹ a Œl¹skiem. Niew¹tpliwym atutem powiatu jest jego @  >È po³o¿enie na trasie wa¿nych szlaków komunikacyjnych. Bli-  skoœæ zarówno stolicy województwa - Krakowa, jak i Katowic,  z którymi ³¹czy Olkusz dwupasmowa droga szybkiego ruchu,   sprzyjaj¹ rozwojowi miasta. Przez Olkusz przebiega droga miê-  L Oà \ R á FL  H H Z Z V Q á G D W \ R ÃLQ WD dzynarodowa E-4 (Olszyna-Przemyœl). £atwo tak¿e przez Wol- Q U LF P D ÃL V D S Q H J P UW R D Z ] áX R R ] + Q R U V K S R brom dotrzeæ do trasy E-7 (Warszawa-Budapeszt). Ponadto G 3 E F V 3 X 2 UX Q % LH UD Olkusz przecina linia kolejowa Katowice-Kielce oraz szeroko- Q 7 torowy trakt ³¹cz¹cy S³awków z krajami by³ego Zwi¹zku Ra- dzieckiego. Rys. 3. Procentowy udzia³ w dzia³alnoœci gospodarczej sektora prywatnego wg wydzielonych ga³êzi 2.2 Demografia [29] w Powiecie Olkuskim

Wed³ug Narodowego Spisu Powszechnego Ludnoœci Najwiêkszym pracodawc¹ s¹ Zak³ady Górniczo-Hutnicze i Mieszkañ w 2002 r. ludnoœæ powiatu Olkuskiego liczy 115 ty- "Boles³aw" w Boles³awiu, zwi¹zane z nimi Boles³aw Recycling siêcy osób. Liczba ludnoœci w poszczególnych gminach wynosi Sp. z o. o. i firma Boltherm, ponadto Olkuska Fabryka Naczyñ (rys. 2): Emaliowanych Emalia S.A. w Olkuszu, Kopalnia Piasku "Szcza- – Olkusz - 50,7 tys., kowa" z siedzib¹ w Jaworznie, "International Paper Klucze S.A. – Bukowno - 10,8 tys., w Kluczach, Fabryka Taœm Transporterowych Stomil Wolbrom – Wolbrom - 23,6 tys., S.A. w Wolbromiu, Huta Szk³a Walcowanego Jaroszowiec w Ja- – Boles³aw - 7,8 tys., roszowcu Przedsiêbiorstwo Produkcyjne Wyrobów Gumowych – Klucze - 14,9 tys., Wolmot Sp. z o.o. w Wolbromiu, Zak³ady Mechaniczno-KuŸni- – Trzyci¹¿ - 7,2 tys. cze Wostal Sp. z o.o. w Wolbromiu, Fabryka Wê¿ów Gumowych

 i Tworzyw Sztucznych Fagumit Sp. z o.o. w Wolbromiu.

 2.4 RzeŸba terenu

 RzeŸba terenu powiatu Olkuskiego jest bardzo urozmaico-

 na, co zwi¹zane jest z budow¹ geologiczn¹ tego obszaru, pro- cesami geomorfologicznymi zachodz¹cymi do tej pory (kras),  dzia³alnoœci¹ rzek, dzia³alnoœci¹ cz³owieka (górnictwo). Powiat Olkuski wchodzi w sk³ad prowincji Wy¿yny Polskiej  (wg J. Kondrackiego 2000r.), podprowincji Wy¿yny Œl¹sko-Kra-

 kowskiej, w sk³ad której wchodz¹: Wy¿yna Krakowsko-Czêsto- 2ONXV] %XNRZQR :ROEURP %ROHVáDZ .OXF]H 7U]\FL chowska, Wy¿yna Œl¹ska i Wy¿yna Miechowska. Ka¿da z tych Rys. 2. Ludnoœæ Powiatu Olkuskiego wyodrêbnionych jednostek ró¿ni siê od pozosta³ych ukszta³to- waniem terenu, charakterystycznymi zespo³ami form rzeŸby, Wiêkszoœæ z nich (50,6 %) zamieszkuje tereny zurbanizowane a tak¿e procesami morfogenetycznymi, które wytworzy³y (miasta Olkusz, Bukowno, Wolbrom). Na tle Ma³opolski powiat i wspó³czeœnie modeluj¹ powierzchniê terenu. jest stosunkowo dobrze zaludniony. Gêstoœæ zaludnienia wy- nosi na terenie Powiatu 184,8 osób/km2. Z uwagi na du¿e zró¿nicowanie w charakterze morfologicz- Ludnoœæ w wieku produkcyjnym na terenie powiatu stanowi nym powiatu, ka¿d¹ z gmin omówiono z osobna. 71,4 tys. (62 %), w wieku przedprodukcyjnym - 25,9 tys. (22,5%), a w wieku poprodukcyjnym 17,8 tys. (15,5%). Najwiêksza licz- Gminy Bukowno i Boles³aw s¹ pod wzglêdem morfologicz- ba osób w wieku produkcyjnym zamieszkuje gminê Olkusz nym zbli¿one. Na naturalne ukszta³towanie powierzchni na- (65,1% ogó³u ludnoœci gminy), a najmniejsza gminê Trzyci¹¿ k³adaj¹ siê wielkoskalowe przekszta³cenia antropogeniczne, (51,9 % ogó³u ludnoœci gminy). spowodowane przede wszystkim wieloletni¹ dzia³alnoœci¹ górnicz¹, zwi¹zan¹ z eksploatacj¹ rud cynku i o³owiu. Nale¿¹ 2.3 Gospodarka [1, 37] do nich ci¹g³e i nieci¹g³e deformacje powierzchni terenu w for- mie g³ównie lejów zapadliskowych. Eksploatacja piasków W Powiecie Olkuskim jest 11256 podmiotów gospodarki czwartorzêdowych przez Kopalniê Piasku "Szczakowa" wywo- narodowej (stan na 31.XII.2001 r.), zarejestrowanych w krajo- ³uje przemiany zarówno w geologii, jak i w rzeŸbie tego obsza- wym rejestrze urzêdowym podmiotów gospodarki narodowej ru. W zachodniej czêœci gminy Bukowno powierzchnia uk³ada - regon. Przewa¿aj¹ca iloœæ firm funkcjonuje w sektorze pry- siê mniej wiêcej na rzêdnych 270-280 m n.p.m., w œrodkowej watnym, g³ównie s¹ to osoby fizyczne prowadz¹ce dzia³al- czêœci oko³o 300 m n.p.m., a w po³udniowo-wschodniej, gdzie noœæ gospodarcz¹ - 9280, z czego najwiêcej przypada na han- znajduj¹ siê takie wzgórza jak Diabla Góra, czy Buczynowa del i naprawy - 3914 (42,2%), budownictwo - 1042 (11,2%), Góra, rzêdne terenu przekraczaj¹ 400 m n.p.m. W przypadku Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5358 — Poz. 1682 gminy Boles³aw - najni¿ej po³o¿one obszary znajduj¹ siê w pó³- Maksymalna wysokoœæ na obszarze gminy Wolbrom wynosi nocnej czêœci gminy w dolinie Bia³ej Przemszy, rzêdne terenu 493 m n.p.m. i znajduje siê w kulminacji niewielkiego garbu wynosz¹ ok. 280 m n.p.m. W zachodniej czêœci gminy, gdzie le¿¹cego na po³udnie od Wolbromia. W pó³nocno-zachodniej wystêpuj¹ wzgórza wapieni triasowych rzêdne powierzchni czêœci gminy wystêpuj¹ masywne stoliwa ostañców kraso- terenu przekraczaj¹ 350 m n.p.m. W morfologii tych gmin wy- wo-denudacyjnych, uwieñczone ró¿norodnie wykszta³conymi ró¿nia siê Próg Œrodkowotriasowy, Kotlinê Przemszy oraz Ko- formami ska³kowymi. Szczególnie istotne znaczenie maj¹ ze- tlinê Mitrêgi. Ponadto w obrêbie gminy Bukowno zlokalizowa- spo³y ostañców skupionych wokó³ Dziurawej Ska³y oraz sta- na jest czêœæ Pustyni Starczynowskiej, która stanowi p³ask¹ nowi¹ce jeden system - Ska³a Oparanica, Ska³a Zegar, Ska³a powierzchniê nachylon¹ ze wschodu na zachód, jednak¿e jest Biœnik, Strzegowa Ska³a, Ska³a Grodzisko Ch³opskie, Ska³a ona silnie poroœniêta sosn¹ i brzoz¹. Grodzisko Pañskie i Ska³a Goncerzyca. Oba te kompleksy skal- ne s¹ rozdzielone wyraŸn¹ such¹ dolin¹ typu wod¹cej, prowa- W morfologii terenu gminy Klucze wyró¿nia siê elementy rzeŸby: dz¹c¹ ku po³udnio-zachodowi. Ró¿nice wysokoœci miêdzy dnem – wystêpowanie rozleg³ej niecki morfologicznej wype³nionej tej doliny a wierzcho³kami ostañców s¹ du¿e i siêgaj¹ 80- piaskami czwartorzêdowymi Pustyni B³êdowskiej, po³¹czo- 100 metrów. Wierzcho³ki te s¹ czêsto wykszta³cone jako wy- nej z dolin¹ Bia³ej Przemszy, raŸnie zró¿nicowane pod wzglêdem morfologicznym skalice, – wyraŸnie zarysowany próg morfologiczny, oddzielaj¹cy Wy- które w pewnych przypadkach, np. Ska³y Zegar, stanowi¹ zna- ¿ynê Krakowsko-Czêstochowsk¹ od Wy¿yny Œl¹skiej, tzw. ku- komity akcent krajobrazowy. Z innych, nieco ni¿szych ostañ- esta jurajska, ców, równie¿ zakoñczonych formami ska³kowymi, nale¿y wy- – wystêpowanie na obszarze Wy¿yny Krakowsko-Czêstochow- mieniæ np. Biernatow¹ Ska³ê, Kyciow¹ Ska³ê, Ska³ê Opolani- skiej licznych wzgórz kopulastych lub skalistych zbudowanych cê. Ich wysokoœci wzglêdne s¹ nieco mniejsze i wynosz¹ za- z wapieni jurajskich. zwyczaj 30-40 m. Wszystkie ze wspomnianych ostañców, za- Zró¿nicowanie wysokoœci powierzchni terenu na obszarze gminy równo te wiêksze, tworz¹ce zwarte kompleksy, jak i mniejsze, Klucze wynosi od oko³o 310 m n.p.m. w dolinie Bia³ej Przemszy s¹ pooddzielane stosunkowo niewielkimi i krótkimi dolinkami do oko³o 450 m n.p.m. przy pó³nocnej granicy gminy. Nale¿y pod- denudacyjnymi rozcinaj¹cymi stoliwa. kreœliæ, ¿e w pó³nocnej i wschodniej czêœci gminy deniwelacje Stoliwa i poszczególne ostañce s¹ zbudowane z twardych ska- powierzchni terenu siêgaj¹ kilkudziesiêciu metrów. W gminie Klu- listych wapieni smoleñskich. W ich obrêbie rozwinê³y siê sys- cze licznie wystêpuj¹ antropogeniczne formy terenu, zwi¹zane temy jaskiñ. Jedn¹ z najciekawszych jest dwuotworowa jaski- z pozyskiwaniem surowców skalnych. Najwiêksz¹ z nich jest nie- nia Jasna. Sk³ada siê ona z dwu wielkich komór i kilku odcho- czynny kamienio³om w Jaroszowcu. Do form antropogenicznych dz¹cych od nich korytarzy. W górnej czêœci jaskini wystêpuje nale¿y tak¿e zaliczyæ, nieci¹g³e deformacje powierzchni terenu kilka skalnych okien. W jaskini tej znaleziono zabytki kultury w formie lejów zapadliskowych, zwi¹zane ze wspó³czesn¹ dzia- oryniackiej (prze³om górnego i œrodkowego paleolitu). ³alnoœci¹ górnicz¹ w rejonie olkuskim. Ciekaw¹ rzeŸb¹, chocia¿ równie¿ nie wprowadzaj¹c¹ wiêksze- go zró¿nicowania morfologicznego, odznacza siê pó³nocno- Morfologia powierzchni terenu miasta i gminy Olkusz jest uroz- wschodnia czêœæ obszaru Gminy. Wystêpuj¹ce tam w pod³o¿u maicona. W jej wschodniej czêœci, na terenie P³askowy¿u Oj- i czêœciowo ods³aniaj¹ce siê na powierzchni mniej odporne cowskiego, wzgórza zbudowane z wapieni jurajskich wznosz¹ na czynniki zewnêtrzne wapienie p³ytowe, pylaste i kredowa- siê na wysokoœci 410-430 m n.p.m. Charakterystycznym ry- te przyczyni³y siê do wykszta³cenia piêciu równoleg³ych do sie- sem tutejszej rzeŸby s¹ liczne formy i zjawiska krasowe, powo- bie progów strukturalnych o asymetrycznych stokach. Strome duj¹ce du¿e deniwelacje powierzchni terenu, czego typowym czo³a tych stoków s¹ wystawione generalnie ku pó³nocno-za- przyk³adem s¹ g³êboko wciête, w¹skie, suche doliny. Podobny chodowi, natomiast ³agodniejsze i znacznie szersze powierzch- typ rzeŸby jest charakterystyczny dla pó³nocno-zachodniej i po- nie zapro¿a - ku po³udnio-wschodowi. Pierwszy od zachodu ³udniowej czêœci gminy, gdzie wysokoœæ wzgórz jurajskich siê- próg jest za³o¿ony na wychodniach wapieni p³ytowych, drugi - ga 420-450 m n.p.m. Zachodni¹ granicê P³askowy¿u Ojcow- tak¿e wapieni p³ytowych, trzeci - wapieni pylastych, czwarty - skiego stanowi Próg Górnojurajski (kuesta jurajska). Zaznacza wapieni pylastych i p³ytowych, pi¹ty - wapieni kredowatych. siê on jako wyraŸna stroma krawêdŸ o przebiegu N-S. Na przed- Czo³a progów nie tworz¹ jednolitej œciany, lecz zosta³y rozciê- polu Progu Górnojurajskiego zaznaczaj¹ siê miejscami niewiel- te gêst¹ sieci¹ krótkich dolinek o morfologii zbli¿onej do w¹wo- kie sp³aszczenia, œcinaj¹ce wêglanowe ska³y œrodkowego tria- zów, choæ z genetycznego punktu widzenia nie s¹ to formy su. Wznosz¹ siê one na wysokoœæ 340-350 m n.p.m. w Starym tego typu. Wysokoœci wzglêdne progów, u których podnó¿y Olkuszu i 360-375 m n.p.m. w ¯uradzie-Starej Wsi. Omawiane w ka¿dym przypadku wykszta³ci³y siê dolinki denudacyjne skie- formy morfologiczne opadaj¹ w kierunku zachodnim stokami rowane ku pó³nocno-wschodowi, nie s¹ du¿e i wynosz¹ oko³o o nachyleniu kilkunastu stopni. W granicach gminy Olkusz znaj- 10 metrów. Jedynie znaczne deniwelacje sprawiaj¹, ¿e frag- duje siê niewielki, po³udniowo-wschodni fragment Pustyni Star- ment tego progu jest nazywany Górami Barañskimi. czynowskiej, stanowi¹cy równinê, po³o¿on¹ na wysokoœci 330- Wszystkie wyniesienia wapienne s¹ w czêœci pó³nocno-zachod- 340 m n.p.m. niej otulone lub nawet ca³kowicie przykryte lessami, zaœ na po- ³udniu i wschodzie ton¹ w utworach deluwialnych. Gmina Trzyci¹¿ obfituje w zapadliska, pado³y oraz g³êbokie doliny rzeczne, które s¹ pociête na szereg garbów i pagórków. 2.5 Klimat Dominuj¹cym typem rzeŸby terenu jest typ falisty i pagórko- waty zajmuj¹cy 39 % powierzchni gminy oraz wysokofalisty Charakterystyczn¹ cech¹ klimatu na obszarze powiatu jest i wysokopagórkowaty zajmuj¹cy 31 % gminy. Typ p³askorów- du¿a zmiennoœæ stanów pogody, która zale¿y bardziej od czyn- ninny i niskofalisty zajmuje 27 %. Wschodnia czêœæ gminy zali- ników cyrkulacyjnych ni¿ s³onecznych. Na perturbacje pogody czana jest do Wy¿yny Miechowskiej. Gmina Trzyci¹¿ zosta³a istotny wp³yw maj¹ te¿ przemys³owe zanieczyszczenia atmos- zaliczona do terenów górskich (ponad 50 % u¿ytków rolnych fery, emitowane g³ównie z kierunku zachodniego od strony jest po³o¿one na wysokoœci ponad 350 m n.p.m. lub ma nachy- aglomeracji œl¹skiej i Huty "Katowice". Powoduj¹ one zmniej- lenie przekraczaj¹ce 12 stopni) za wyj¹tkiem Œciborzyc. szenie nas³onecznienia i obni¿enie jakoœci promieniowania s³o- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5359 — Poz. 1682 necznego oraz zwiêkszenia czêstotliwoœci mgie³ szkodliwych Objaœnienia: dla zdrowia, ze wzglêdu na obecnoœæ w nich gazów i py³ów - jura górna, przemys³owych. - jura œrodkowa, Obszar powiatu le¿y w obrêbie klimatu Wy¿yn Œrodkowych, - trias górny, krainy klimatycznej œl¹sko-krakowskiej. Klimat ten wyró¿nia - trias œrodkowy, siê skróceniem poœrednich pór roku oraz zaznaczaj¹cymi siê - trias dolny, cechami kontynentalizmu. Najczêœciej nap³ywa powietrze po- - perm dolny, larno-morskie, rzadziej polarno-kontynentalne. Ponadto docie- - karbon górny, raj¹ tu masy powietrza zwrotnikowo-morskiego i powietrza - karbon dolny, arktycznego. Œrednia temperatura charakterystycznego roku - dewon górny, dla klimatu Wy¿yn Œrodkowych, Krainy Œl¹sko-Krakowskiej - dewon dolny, wynosi 80oC. Jest ona nieco zró¿nicowana w zale¿noœci od - ska³y wylewne. po³o¿enia i ukszta³towania terenu. Ch³odniejsze s¹ dna dolin oraz najwy¿sze partie terenu. Œrednia roczna temperatura Monoklina œl¹sko-krakowska jest rozleg³¹ p³yt¹ nachylon¹ maksymalna wynosi 12,40oC, zaœ œrednia roczna temperatura ku pó³nocnemu wschodowi w stronê niecki miechowskiej. Na- minimalna 30C. D³ugoœæ okresu wegetacji z temperatur¹ chylenie powoduje, ¿e w kierunku od wschodu na zachód wy- t>50oC wynosi 200-210 dni. Roczna suma opadów jest zró¿ni- stêpuj¹ coraz starsze osady, od kredy po karbon. Omawiana cowana w poszczególnych latach, œrednia wysokoœæ opadu jednostka sk³ada siê z dwóch piêter strukturalnych: z wielolecia wynosi 750 mm. Najwiêksza iloœæ opadów wystê- – paleozoicznego, zbudowanego z osadów dewonu i karbonu sfa³- puje w czerwcu, lipcu i sierpniu, najmniejsza zaœ w lutym dowanych i pociêtych uskokami w czasie orogenezy hercyñskiej, i w marcu. Œrednia roczna liczba dni z pokryw¹ œnie¿n¹ wyno- – mezozoicznego, reprezentowanego przez pokrywy ska³ per- si przeciêtnie 60-80 dni i jest bardzo zmienna w poszczegól- mo-triasu, jury i kredy: konsolidacja tego piêtra nast¹pi³a nych latach oraz zale¿na od rzeŸby terenu i ekspozycji. Przewa- na granicy kredy i trzeciorzêdu, wówczas obydwa komplek- ¿aj¹ wiatry z kierunków zachodnich. Wiatry z kierunków SW, W sy zosta³y pochylone ku NE. i NW stanowi¹ oko³o 40 %. Najrzadsze s¹ wiatry pó³nocne Elementem odgrywaj¹cym istotn¹ rolê w rzeŸbie terenu i po³udniowe. Przewa¿aj¹ wiatry s³abe i umiarkowane. Noto- jest mezozoiczne piêtro strukturalne. Stanowi¹ go utwory tria- wana jest du¿a iloœæ cisz, których œrednio w roku jest oko³o su, jury i kredy. 24 %. Najczêœciej wystêpuj¹ one w sierpniu i we wrzeœniu. Trias monokliny œl¹sko-krakowskiej reprezentowany jest Znaczna iloœæ cisz i ma³a prêdkoœæ wiatrów sprzyjaj¹ utrzymy- przez piaski i ¿wiry z wk³adkami i³ów - dolny pstry piaskowiec, waniu siê na omawianym obszarze zanieczyszczeñ powietrza, wapienie dolomity i margle - górny pstry piaskowiec, wapie- nap³ywaj¹cych wraz z przewa¿aj¹cymi tu wiatrami z kierun- nie dolomity i³y i mu³owce wapienia muszlowego oraz i³y pia- ków zachodnich, od strony aglomeracji œl¹skiej. Niekorzystne skowce i dolomity kajpru. Dolomity œrodkowego triasu s¹ warunki, charakteryzuj¹ce siê wystêpowaniem mgie³ i zasto- okruszcowane minera³ami cynku i o³owiu, stanowi¹c o ich isk zimnego powietrza, wystêpuj¹ w niewielkim zasiêgu prze- wartoœci u¿ytkowej. Jurê reprezentuj¹ wapienie, lokalnie mar- strzennym w dolinie D³ubni i Bia³ej Przemszy oraz lokalnych gle nale¿¹ce do œrodkowej i górnej jury. We wschodniej czêœci zag³êbieniach. Powiatu osady jury przykryte s¹ miejscami wapieniami kre- dowymi. Sporadycznie stwierdzono wystêpowanie piaszczy- 2.6 Budowa geologiczna [41] stych utworów kredy dolnej oraz margli i wapieni marglistych kredy górnej. Czwartorzêd stanowi¹ œrednio i drobnoziarniste Teren powiatu pod wzglêdem geologicznym le¿y na obsza- piaski fluwioglacjalne, piaski i ¿wiry rzeczne. W niektórych re- rze monokliny Œl¹sko-Krakowskiej (czêœæ zachodnia i œrodko- jonach Powiatu wystêpuj¹ lessy. wa Powiatu) i Niecki Miechowskiej (wschodnia czêœæ Powiatu), Na czêœci p³askowy¿u wystêpuj¹ wspó³czeœnie ods³oniête które stanowi¹ pokrywê starszego pod³o¿a (tzw. krakowska wapienie jurajskie, wykszta³cone w facji wapieni p³ytowych ga³¹Ÿ paleozoidów - krakowidy). i skalistych. Te ostatnie, jako najbardziej odporne na wietrze- W rejonie olkuskim dominuje styl tektoniki zrêbowo-uskoko- nie, tworz¹ charakterystyczne formy ska³kowe. Kompleksy wê- wej. Rowy i zrêby tektoniczne uformowa³y siê w czasie alpej- glanowe by³y w okresie przedmioceñskim poddane intensyw- skich ruchów górotwórczych. Szkic geologiczny powiatu Olku- nym procesom krasowym, powoduj¹cym powstanie bardzo skiego przedstawiono na rysunku 4. licznych form typowych dla tego zjawiska: jaskinie, leje kraso- we, wywierzyska, ponory, studnie krasowe. W niektórych ja- skiniach dosz³o do utworzenia ciekawej szaty naciekowej. Najbardziej charakterystycznym elementem rzeŸby jest obecnoœæ w czêœci pó³nocnej monokliny rozleg³ej równiny wierz- chowinowej o wysokoœci 400-460 m n.p.m. z w¹skimi i g³êboki- mi do 160 m dolinami o przebiegu najczêœciej po³udnikowym.

Niecka miechowska jest jednym z trzech g³ównych elemen- tów wiêkszej jednostki geologicznej, zwanej nieck¹ szczeciñ- sko-³ódzko-miechowsk¹, która wype³niona jest utworami kre- dy. Niecka miechowska le¿y miêdzy obrze¿eniem mezozoicz- nym Gór Œwiêtokrzyskich a górnokarboñsk¹ nieck¹ górno- œl¹sk¹. Na po³udniu wchodzi pod zapadlisko przedkarpackie, a od zachodu niecka s¹siaduje z monoklin¹ œl¹sko-krakowsk¹. Rys. 4. Szkic geologiczny powiatu Olkuskiego Na pó³nocy niecka zwê¿a siê, a ku po³udniowi lekko siê rozsze- (na podstawie mapy geologicznej Polski rza i kontynuuje a¿ do brzegu Karpat. Strop pod³o¿a na po³u- bez utworów kenozoicznych i kredowych) dniu podnosi siê, wskutek czego niecka stopniowo ulega sp³y- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5360 — Poz. 1682 ceniu, a ska³y kredy ulegaj¹ wyklinowaniu. Na po³udniu niec- skich i przykryta osadami mioceñskimi. Wesz³a w ten sposób kê miechowsk¹ przykrywaj¹ mioceñskie osady zapadliska w sk³ad pod³o¿a zapadliska przedkarpackiego. przedkarpackiego. Wg³êbna budowa niecki charakteryzuje siê strukturami bloko- Pod³o¿e niecki miechowskiej tworz¹ ska³y paleozoicznej wo-fa³dowymi, odzwierciedlaj¹cymi siê w utworach kredy gór- strefy miechowskiej, co mia³o wp³yw na ewolucjê niecki me- nej gêst¹ sieci¹ powierzchniowych dyslokacji. Ze strefami dys- zozoicznej (E. Stupnicka 1989). W permie oraz starszym mezo- lokacyjnymi zwi¹zany jest przebieg dolin i wystêpowanie Ÿróde³. zoiku obszar ten ulega³ powolnym ruchom wznosz¹cym, dla- Jedn¹ z wiêkszych dyslokacji stanowi strefa uskokowa w pó³- tego te¿ mi¹¿szoœci osadów triasu i jury s¹ tu ograniczone. nocno-wschodniej czêœci powiatu miechowskiego, zrzucaj¹ca Dopiero w kredzie górnej, poczynaj¹c od cenomanu tereny Wy¿ynê Miechowsk¹ nawet o ponad 200m w stosunku do Gar- niecki miechowskiej zaczê³y siê powoli obni¿aæ. bu Wodzis³awskiego. W tej strefie wydziela siê szereg drob- W³aœciwa kredowa seria sedymentacyjna niecki miechow- nych uskoków kulisowych o zbli¿onych kierunkach do g³ównej skiej zaczyna siê osadami albu, które przewa¿nie le¿¹ na ska- strefy - EES. ³ach kimerydu, miejscami na starszych utworach jury. W sp¹gu wystêpuj¹ jasnoró¿owe lub ¿ó³te piaski albu œrod- Nale¿y zaznaczyæ, i¿ utwory niecki miechowskiej wystêpuj¹ tylko kowego przykryte piaskowcami glaukonitowymi z faun¹ na wschodnich obrze¿ach powiatu Olkuskiego. morsk¹ albu górnego. W cenomanie transgresja rozszerzy³a siê siêgaj¹c na po³udniu po okolice Krakowa. Osadzi³y siê wte- 2.7 Surowce mineralne powiatu [42] dy wapniste piaskowce glaukonitowe. W turonie nast¹pi³o dalsze rozszerzenie zasiêgu zbiornika i zmiana facji na wêgla- Budowa geologiczna powiatu Olkuskiego warunkuje wy- now¹ - powsta³y margle, wapienie inoceramowe i otwornico- stêpowanie z³ó¿ surowców mineralnych. W zagospodarowa- we oraz gezy. Pe³niejszy profil wystêpuje na pó³nocy niecki, niu olkuskiego obszaru z³o¿owego przewa¿aj¹ obiekty kopal- na po³udniu nawet w turonie stwierdzono krótkotrwa³e luki. niane. Na terenie Gminy Olkusz wystêpuj¹ w znacznej obfito- Poczynaj¹c od santonu w profilu kredy górnej w okolicy œci kopaliny skalne, rudy cynku i o³owiu. Niewiele z³ó¿ jest Miechowa wystêpuj¹ powierzchnie rozmycia, a dop³yw mate- jednak udokumentowanych. Wœród nich wyró¿niæ mo¿na: z³o- ria³u piaszczystego œwiadczy o erozji na terenach s¹siednich. ¿e dolomitów triasowych "Niesu³owice-Lgota" oraz z³o¿a pia- J. Rutkowski (1965) wyró¿ni³ tu trzy cykle sedymentacyjne sków podsadzkowych czêœciowo z³o¿e "Szczakowa-Bukowno". zaznaczaj¹ce siê powierzchniami rozmycia, obecnoœci¹ kwar- Dolomity triasowe w z³o¿u "Niesu³owice-Lgota" nie s¹ eksplo- cu, glaukonitu i fosforytów. W górê profilu wzrasta zawartoœæ atowane ze wzglêdu na usytuowanie w obrêbie Parku Krajo- piasku, a wapienie ca³kowicie zanikaj¹ zast¹pione przez mar- brazowego Dolinek Krakowskich. Surowiec z tego z³o¿a móg³- gle i gezy. Górnych ogniw mastrychtu brak. W niecce miechow- by znaleŸæ zastosowanie w budownictwie i drogownictwie. skiej utwory kredy osi¹gaj¹ mi¹¿szoœæ od 800 do 1000 m, wy- Znaczenie gospodarcze posiadaj¹ rudy cynku i o³owiu. W d³u- raŸnie jednak cieniej¹ ku po³udniowi, co jest spowodowane giej historii eksploatacji rud cynkowo-o³owiowych obiekty te czêœciowo przerwami sedymentacyjnymi, a czêœciowo pola- rozwija³y siê b¹dŸ traci³y na znaczeniu. Czêœæ z nich uleg³a likwi- ramijsk¹ erozj¹. dacji lub spe³nia³a inn¹ ni¿ pierwotnie rolê. Obecnie g³ównym Trzeciorzêd reprezentowany jest przez utwory paleogenu obiektem górniczym jest kopalnia Olkusz-Pomorzany. Zagospo- i neogenu-miocenu. Paleogen stanowi¹ œrednio- i drobnoziar- darowana pod wzglêdem górniczym jest czêœæ z³o¿a zalegaj¹ca niste piaski z konkrecjami kwarcytów i wk³adkami piasków w rowie Olkusza. Z obecnie eksploatowanych z³ó¿ w rejonie gruboziarnistych i ¿wirów. Osady neogenu (miocen) to 2 facje: olkuskim z³o¿e Pomorzany jest najg³êbiej po³o¿onym. piaszczysto-ilasta i marglisto-wapienna. W niektórych rejonach Z³o¿a rud cynkowo-o³owiowych wystêpuj¹ g³ównie w do- Powiatu w facji marglisto-wapiennej wystêpuj¹ gipsy. lomitach kruszconoœnych triasu œrodkowego, w ich czêœci sp¹- Czwartorzêd reprezentowany jest przez osady plejstoceñ- gowej, w pobli¿u kontaktu z wapieniami, a niewielka iloœæ rów- skie i holoceñskie, zalegaj¹ce w du¿ym stopniu na ca³ym ob- nie¿ w dolomitach retu. Podstawowymi sk³adnikami rud s¹ szarze gminy. sfaleryt, galena i siarczki ¿elaza. Obok cynku i o³owiu znacze- Plejstocen tworz¹ osady lodowcowe, eoliczne i rzeczne. Osa- nie ekonomiczne maj¹ wspó³wystêpuj¹ce z nimi i odzyskiwa- dy lodowcowe reprezentowane s¹ przez piaski œrednio zagêsz- ne metale: srebro i kadm. czone o mi¹¿szoœci zwykle kilku metrów, ¿wiry. Najbardziej Najwiêkszym rozprzestrzenieniem charakteryzuj¹ siê wa- rozpowszechnione utwory to lessy. Mi¹¿szoœæ ich jest zmien- pienie jury górnej, które s¹ dostêpne na powierzchni lub pod nie- na, siêgaj¹ca kilkunastu metrów. Przewa¿aj¹ lessy typu py³u wielkim nadk³adem czwartorzêdu. Wapienie te posiadaj¹ po- zwyk³ego i ilastego, w stanie od plastycznych do pó³zwartych. wszechnie znane, korzystne w³aœciwoœci kwalifikuj¹ce je ja- Wykazuj¹ du¿¹ podatnoœæ na sp³ukiwanie, sp³ywanie, sufozjê ko surowiec wapienniczy, a czêsto równie¿ jako kamieñ bu- i osiadanie zapadowe. dowlany i drogowy. W zachodniej czêœci obszaru olkuskiego Holocen reprezentowany jest przez utwory aluwialno-deluwial- wystêpuj¹ ska³y wêglanowe triasowe, z dwoma obszarami ne wykszta³cone w postaci namu³ów, py³ów, glin i piasków. wystêpowania wychodni dolomitów diploporowych. S¹ one Wystêpuj¹ one w dolinach rzecznych i w du¿ej mierze pochodz¹ surowcem powszechnie i od dawna wykorzystywanym na po- ze sp³ywu lessów ze wzniesieñ. S¹ to grunty nieskonsolidowa- trzeby lokalne jako dobry surowiec dla budownictwa. W pó³- ne, w du¿ym stopniu zawodnione. Ich mi¹¿szoœæ dochodzi do kil- nocno-zachodniej czêœci obszaru ods³aniaj¹ siê s³abo i³owce ku metrów. kajpru, przydatne do produkcji ceramiki budowlanej. By³y one Nieckê cechuje asymetria. Skrzyd³o po³udniowo-zachodnie, eksploatowane lokalnie w nielicznych gliniankach i wykorzy- w czêœci którego znajduje siê powiat miechowski jest ³agod- stywane do produkcji ceg³y. W œrodkowej i zachodniej czêœci niejsze, a pó³nocno-wschodnie stromsze. Na granicy ze zrê- tego obszaru powszechnie wystêpuj¹ piaski eoliczne i wodno- bem œwiêtokrzyskim wystêpuj¹ uskoki i antykliny laramijskie. lodowcowe. Piaski te wystêpuj¹ p³ytko i s¹ u¿ywane do celów W centralnej czêœci niecki stwierdzono tylko bardzo ³agodne budowlanych i gospodarskich. W pradolinie Bia³ej Przemszy plakantykliny. prowadzi dzia³alnoœæ górnicz¹ Kopalnia Piasku Szczakowa, Po ruchach laramijskich i erozji w dolnym trzeciorzêdzie po³u- w obrêbie trzech z³ó¿ zalegaj¹cych w po³udniowo-zachodniej dniowa czêœæ niecki zosta³a obni¿ona w czasie ruchów mioceñ- czêœci rejonu olkuskiego oraz z³o¿a Pustynia B³êdowska - blok Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5361 — Poz. 1682

IV ("Pole Pomorzany") po³o¿onego na pó³noc od Olkusza. Pia- 2.8 Wody powierzchniowe [7,8,9,10,11,12,14] ski eksploatowane metod¹ odkrywkow¹ wykorzystywane s¹ jako materia³ podsadzkowy, g³ównie w kopalniach wêgla ka- Powiat Olkuski znajduje siê w ca³oœci w dorzeczu rzeki Wis³y. miennego le¿¹cych we wschodniej czêœci GOP-u. Na zalesio- G³ównymi ciekami odwadniaj¹cymi teren powiatu s¹ Bia³a nym terenie na granicy gmin Wolbrom i Klucze po³o¿one jest Przemsza, Szreniawa i D³ubnia. Na szkicu (rys. 5) przedstawio- z³o¿e piasków czwartorzêdowych Chrz¹stowice. Piasek ten no g³ówne cieki w Powiecie. wykorzystywany jest przez Zak³ady Wapienno Piaskowe "Silli- katy" S.A. do produkcji wyrobów silikatowych. W Gminie Klu- cze wystêpuj¹ tak¿e z³o¿a dolomitów, wydobywane przez ko- palnie dolomitów Stare Gliny. =DOHZÃ:ROEURPVNL Na terenie powiatu Olkuskiego po³o¿one jest udokumento- :2/%520 wane z³o¿e wapieni jurajskich Por¹bka. Czêœæ tego z³o¿a po³o- ¿ona jest w granicach Gminy Trzyci¹¿, czêœæ zaœ w granicach ./8&=( gminy Wolbrom ok. 3 km na wschód od drogi Wolbrom-Kra- %2/(6à$: ków. Z³o¿e po³o¿one jest na terenach rolnych, o gruntach rol- 75=<&, nych III i IV klasy bonitacyjnej. Z³o¿e nie jest eksploatowane 2./86= i stanowi rezerwê zasobow¹ wapieni, które mog¹ byæ wyko- rzystywane jako materia³ budowlany, drogowy i surowiec %8.2:12 wapienniczy. Ponadto mo¿na dodatkowo wyró¿niæ udokumen- towane z³o¿a wapieni Wolbrom-Zarzecze na potrzeby przemy- s³u cementowego, z³o¿e wapieni w K¹pielach Wielkich na po- trzeby budownictwa i drogownictwa. Rys. 5. G³ówne cieki w powiecie Olkuskim Wykaz z³ó¿ przedstawionych w tabeli 1 opracowano na pod- stawie pozycji literaturowej pt.: Bilans zasobów kopalin i wód Bia³a Przemsza podziemnych w Polsce wg stanu na 31 grudnia 2001 wydany Jest g³ównym ciekiem odwadniaj¹cym teren powiatu. Rzeka ta przez Pañstwowy Instytut Geologiczny, Warszawa 2002. ma swoje Ÿród³a na terenie rozleg³ych torfowisk w pobli¿u Wol- bromia. Od samych Ÿróde³ p³ynie p³askodenn¹ dolin¹ o szero- Tabela 1 koœci 500 - 700 m przez Pustyniê B³êdowsk¹ miêdzy Okradzio- nowem a S³awkowem na po³udnie, dalej w kierunku zachodnim Wykaz z³ó¿ w Powiecie Olkuskim do po³¹czenia z Czarn¹ Przemsz¹. Od S³awkowa do ujœcia po obu stronach rzeki znajduj¹ siê du¿e kompleksy lasów. Powierzchnia Nazwa z³o¿a Zasoby geologiczne Zasoby zlewni Bia³ej Przemszy wynosi 876,6 km2, a jej d³ugoœæ w obrê- przemys³owe bie Powiatu wynosi 35,6 km. Cech¹ charakterystyczn¹ Bia³ej bilansowe (w tys. Mg) (w tys. Mg) Przemszy s¹ bardzo wyrównane przep³ywy. Jest to wynikiem budowy geologicznej doliny, oraz jest zwi¹zane z grubymi osa- Chech³o Ruda 10150 dami zawodnionych piasków i ¿wirów Pustyni B³êdowskiej. G³ów- Pb 314 nymi jej dop³ywami s¹ Tarnówka, Mino¿ka, Centuria, Bia³a, Zn 426 Warwas, Kozi Bród i Bobrek. Zasilana jest tak¿e w znacznym Jaroszowiec- Ruda 2563 stopniu przez wody do³owe z kopalñ cynku i o³owiu. Na charak- Pazurek Pb 119 ter zlewni Bia³ej Przemszy wp³ywa górnictwo i hutnictwo meta- Zn 121 li nie¿elaznych rozwiniête w rejonie Bukowna i Trzebini, które Klucze I Ruda 1644 brak danych poza dzia³alnoœci¹ drenuj¹c¹ powoduj¹ zanieczyszczenie rzek Pb 26 metalami ciê¿kimi (cynk, o³ów) oraz siarczanami. Zn 112 Laski Ruda 11150 Bia³a Pb 58 Jest lewobrze¿nym dop³ywem Bia³ej Przemszy. Jej Ÿród³a znaj- Zn 342 duj¹ siê na terenie gminy Klucze. D³ugoœæ koryta wynosi 3,1 km. Olkusz Ruda 3498 1841 W wyniku drena¿u górniczego w górnym odcinku koryto rzeki Pb 64 57 zosta³o znacznie osuszone. W dolnym biegu prowadzi ona wody Zn 172 100 do³owe zrzucane z kana³u D¹brówka. Pomorzany Ruda 22747 15729 Pb 433 354 Szto³a Zn 1022 774 Jest tak¿e lewobrze¿nym dop³ywem Bia³ej Przemszy. D³ugoœæ Sikorka Ruda 109 koryta wynosi 15,6 km, z czego 12,5 km znajduje siê na obsza- Pb 1882 rze z³o¿a piasku Szczakowa. Powierzchnia zlewni (wraz ze zlew- Zn 4160 ni¹ prawobrze¿nego dop³ywu Baby) wynosi 169 km2. Na Szto- Wolbrom wapieñ 249590 brak danych le w miejscowoœci Ryszka usytuowane jest ujêcie wody dla Gór- -Zarzecze noœl¹skiego Przedsiêbiorstwa Wodoci¹gowego Katowice. K¹piele Wielkie wapieñ 32828 Porabka wapieñ 48248 Szreniawa Niesu³owice dolomit 25070 Ma swoje Ÿród³a na terenie torfowisk w pobli¿u Wolbromia. Jej Lgota d³ugoœæ na terenie powiatu wynosi 6,7 km, a powierzchnia zlewni Stare Gliny dolomit 8224 4824 wynosi 706,1 km2. P³ynie w kierunku po³udniowo-wschodnim Boles³aw piasek 120 brak danych przez Wy¿ynê Miechowsk¹ i P³askowy¿ Proszowicki, uchodz¹c Starczynów ze ¿wirem do Wis³y w 144,0 km jej biegu. Odcinek ujœciowy rzeki jest obwa- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5362 — Poz. 1682

³owany. W œrodkowym biegu dolina rzeki osi¹ga szerokoœæ Poziom czwartorzêdowy ok. 2 km, a dno doliny jest zmeliorowane. Zlewnia Szreniawy Buduj¹ go g³ównie piaski zasilane przez wody opadowe zbudowana jest z wapieni i margli kredowych pokrytych les- lub przez wyp³ywy Ÿróde³ poziomu jurajskiego. Z powodu dre- sem, a w dolnym biegu, pod lessem, zalegaj¹ i³y krakowieckie. na¿u górniczego jest on mocno odwodniony i nie ma znaczenia Wzd³u¿ biegu rzeka przyjmuje 7 dop³ywów m.in. potok Cicha, praktycznego dla zaopatrzenia w wodê. Ma on jedynie znacze- Pokojówka, Œcieklec. Ze wzglêdu na warunki glebowe w zlewni nie dla kszta³towania ekosystemów w dolinie Bia³ej Przemszy. rzeki dominuj¹ pola, a p³aty leœne s¹ bardzo nieliczne. Oœrodki Jedynie na terenie gminy Bukowno w obrêbie tego poziomu miejskie s¹ niewielkie ze zlokalizowanym w nich przemys³em znajduje siê GZWP 453 Biskupi Bór. Jednak jest on objêty za- przetwórstwa spo¿ywczego. Zlewnia ma zatem charakter rolni- siêgiem eksploatacji Kopalni Piasku "Szczakowa". czo-przemys³owy, st¹d te¿ Ÿród³ami zanieczyszczeñ s¹ g³ównie oczyszczone i nie oczyszczone œcieki komunalne z miejscowoœci Poziom kredowy po³o¿onych wzd³u¿ biegu rzeki, œcieki przemys³owe m.in. z cu- Reprezentowany jest przez poziom kredy górnej. Poziom ten krowni, produkcji pasz, hodowli roœlin. Istotny wp³yw na jakoœæ ma charakter szczelinowo - porowy Jest eksploatowany ujê- wody maj¹ równie¿ sp³ywy powierzchniowe. ciami studziennymi oraz kilkoma bardzo wydajnymi Ÿród³ami (o wydajnoœci od 10 do 165 l/s). Reprezentowany jest przez dwa D³ubnia zbiorniki kredowe: Niecka Miechowska NW - GZWP 408, Niec- Ma swoje Ÿród³a w pobli¿u Trzyci¹¿a. Jej d³ugoœæ na terenie ka Miechowska SE GZWP 409. Oba zbiorniki s¹ tzw. zbiornika- powiatu wynosi 13,985 km, a powierzchnia dorzecza 271,6 km2. mi otwartymi tzn. nie posiadaj¹ warstwy izoluj¹cej przed wp³y- Uchodzi do Wis³y w granicach administracyjnych Krakowa. Wody, wem zanieczyszczeñ z powierzchni. z wyj¹tkiem odcinka ujœciowego, s¹ bardzo czyste. Dolina rzeki w górnej jej czêœci jest objêta ochron¹ w D³ubniañskim Parku Poziom jurajski Krajobrazowym, a samo Ÿród³o rzeki stanowi pomnik przyrody. Ma charakter szczelinowo - krasowo - porowy. Zwi¹zany jest ze spêkanymi i skrasowia³ymi wapieniami górnej jury. Zasila- Do najwiêkszych zbiorników wodnych nale¿y Zalew Wolbrom- nie odbywa siê g³ównie przez infiltracjê wód deszczowych. ski na Centarze. Ma on powierzchniê 18,5 ha, œredni¹ g³êbo- Na terenie powiatu reprezentuje go zbiornik czêstochowski koœæ 2,7m i pojemnoœæ 386,5 m3. Pozosta³e zbiorniki wód sto- GZWP 326 Krzeszowice - Pilica. Charakteryzuje siê on g³êboko j¹cych to niewielkie stawy i oczka wodne. zalegaj¹cym zwierciad³em wodnym i zmiennym stopniem za- wodnienia. Wydajnoœæ pojedynczych studni wynosi od kilku Generalnie sieæ hydrograficzna powiatu Olkuskiego jest bar- do kilkudziesiêciu m3/h, z tendencj¹ spadkow¹. Zosta³ on za- dzo uboga. Jest to wynik specyficznej budowy geologicznej klasyfikowany do zbiorników silnie zagro¿onych, wymagaj¹- oraz warunków hydrogeologicznych, które sprzyjaj¹ przesi¹- cych szczególnej ochrony ze wzglêdu na brak warstwy izoluj¹- kaniu wód powierzchniowych do pod³o¿a. Ponadto drena¿ gór- cej przed dop³ywem zanieczyszczeñ z powierzchni. Powierzch- niczy wraz z eksploatacj¹ wód podziemnych dla potrzeb wodo- nia tego zbiornika wynosi 1207 km2, a wraz ze strefami ONO ci¹gowych spowodowa³ istotne zaburzenia w naturalnych sto- i OWO - 275 km2. Z wapieni jurajskich na obszarze tego zbiorni- sunkach wodnych i zwi¹zku hydraulicznym wód powierzchnio- ka wyp³ywa wiele Ÿróde³. wych z podziemnymi. Poziom triasowy 2.9 Wody podziemne [7,8,9,10,11,12,14] Buduj¹ go spêkane i skrasowia³e dolomity i wapienie. Jest zasilany przez infiltracjê wód deszczowych oraz przez kontakty Rozmieszczenie zasobów wód podziemnych na obszarze hydrauliczne z innymi piêtrami wodonoœnymi. Reprezentowa- województwa ma³opolskiego jest bardzo nierównomierne. Po- ny jest na terenie powiatu przez zbiornik nr 454 olkusko - za- wiat Olkuski nale¿y do powiatów najzasobniejszych w wody wierciañski. Odznacza siê on du¿¹ zasobnoœci¹. Zasoby w gra- podziemne. Na jego terenie stwierdza siê wystêpowanie na- nicach leja depresyjnego o powierzchni oko³o 280 km2, wy- stêpuj¹cych piêter wodonoœnych: czwartorzêdowe, kredowe, nosz¹ 3,3 m3/s. Ca³kowita powierzchnia tego zbiornika wynosi jurajskie, triasowe, permskie i dewoñskie. Na rysunku 6 przed- 732 km2, œrednia g³êbokoœæ ujêæ wynosi 100m, a szacunkowe stawiono mapê obszarów G³ównych Zbiorników Wód Podziem- zasoby dyspozycyjne wynosz¹ ok. 391 tys. m3/dobê. nych w Polsce na tle Województwa Ma³opolskiego. Poziom permski Woda z tego piêtra ujmowana jest dla potrzeb komunalnych studniami wierconymi.

Poziom dewoñski Zwi¹zany jest ze spêkanymi dolomitami i wapieniami. Jest s³a- bo rozpoznany i nie jest u¿ytkowany dla zaopatrzenia w wodê. Stanowi pewn¹ rezerwê w stosunku do pozosta³ych piêter wo- donoœnych.

Rys. 6. G³ówne Zbiorniki Wód Podziemnych w Województwie Ma³opolskim Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5363 — Poz. 1682

Tabela 2

G³ówne Zbiorniki Wód Podziemnych wystêpuj¹ce na terenie powiatu Olkuskiego

Nr Nazwa zbiornika Typ oœrodka Wiek Pow. Œrednia Szacunkowe zbiornika ska³ ca³kowita g³êbokoœæ zasoby GZWP ujêæ (m) dyspozycyjne (km2) (tys. m3/d)

326 Krzeszowice - Pilica (Czêstochowski) szczelinowo - krasowy J3 1207 160 1020 454 Zbiornik Olkusz - Zawiercie szczelinowo - krasowy T 732 100 391

408 Niecka Miechowska NW szczelinowy K2 237 20-130 29,0

409 Niecka Miechowska SE szczelinowy K2 2595 50-100 437,96

K2 - kreda górna T- trias J3 - jura górna

Na terenie powiatu wystêpuj¹ liczne ujêcia wód podziemnych w postaci studni g³êbinowych oraz Ÿróde³ o ró¿nej wydajnoœci. Najwiêksze z nich przedstawia tabela 3, a ich lokalizacjê za- :2/%520 mieszczono na rysunku 7. %<'/,1 &,( /,1 :,(5=&+2:,6.2

68&+$ Tabela 3 */$1Ï: -$1*527 ,0%5$02:,&( /$6., =$*Ï52:$ 0,&+$àÏ:.$ Najwiêksze ujêcia wód podziemnych &,%25=<&( 67$5&=<1Ï: =$'52 ( 7$ 51$:$ Gmina Miejscowoœæ Zasoby %Ï5Ã%,6.83, :,7(5$'Ï: eksploatacyjne 32'/(6,(

Olkusz Witeradów b.d. *25(1,&( Gorenice 60 m3/h Boles³aw Laski (nieczynna) Rys. 7. Lokalizacja g³ównych ujêæ wód podziemnych 3 Bukowno Starczynów 240 m /h na terenie powiatu Olkuskiego Podlesie 70 m3/h 3 Bór Biskupi 11,8 m /h 2.10 Œrodowisko przyrodnicze powiatu [7, 8, 9, 10, 11, 12, 3 Klucze Bydlin 209 m /h 14, 36] Cieœlin 78,5 m3/h 3 Wolbrom Wierzchowisko (Ÿr) 165,0 m /h Obszar powiatu charakteryzuje siê du¿ym urozmaiceniem 3 Cieœlin 163,2 m /h przyrodniczo - krajobrazowym. Znajduje to odzwierciedlenie 3 Wolbrom 141,9 m /h w statusie ochronnym obszarów leœnych jak równie¿ tere- 3 Wolbrom 180,0 m /h nów o malowniczej rzeŸbie i pokryciu licznymi ska³kami juraj- 3 Wolbrom 146,0 m /h skimi. Powiat Olkuski charakteryzuje siê wystêpowaniem Wolbrom - Torfowiska b.d. obszarów o ró¿nym stopniu ochrony. Zosta³y one przedsta- Porêba - Dzier¿na b.d. wione na rysunku 8. Lgota Wielka b.d. Che³m b.d. Rezerwat "Micha³owiec" 3 Go³aczewy 3,6 m /h Jedynym obecnie rezerwatem wystêpuj¹cym na terenie po- 3 D³u¿ec 72,2 m /h wiatu jest znajduj¹cy siê w gminie Trzyci¹¿ rezerwat "Micha³o- 3 96,0 m /h wiec". Jest to rezerwat florystyczny o powierzchni 12,60 ha. Trzyci¹¿ Glanów wydajnoœæ Zosta³ utworzony w 1959r. dla ochrony fragmentu buczyny Jangrot czynnych ujêæ karpackiej wraz ze stanowiskiem storczyka obuwika zwyczaj- Tarnawa waha siêod 7 nego i innych storczyków. Imbramowice do 50 m3/dobê Micha³ówka W obrêbie powiatu znajduj¹ siê tak¿e fragmenty trzech Zagórowa z szeœciu parków wchodz¹cych w sk³ad Zespo³u Jurajskich Par- Zadro¿e ków Krajobrazowych: Parku Krajobrazowego Dolinek Krakow- Sucha skich, Parku Krajobrazowego Orlich Gniazd i D³ubniañskiego Œciborzyce Parku Krajobrazowego. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5364 — Poz. 1682

wat przyrody Micha³owiec, u¿ytek ekologiczny Pustynia B³ê- 3$5. dowska oraz 12 pomników przyrody, m.in. zabytkowy park .5$-2%5$=2:< dworski w Porêbie Dzier¿nej, kompleks Ska³ Zegarowych w Do- linie Wod¹cej, ska³ki w Rabsztynie, Pomorzañskie Ska³y, Ska³y 25/,&+ na Syborowej Górze. :ROEURP '1,$=' 3867<1,$ %à '2:6.$ 5(=(5:$7 D³ubniañski Park Krajobrazowy. Park le¿y na styku trzech kra- 0,&+$à2:,(& in geomorfologicznych Wy¿yny Krakowskiej, Miechowskiej i Ko- 'à8%1,$ 6., 3$5. tliny Sandomierskiej, zajmuj¹c obszar 10 937 ha. Po³o¿ony jest .5$-2%5$=2:< na terenie 6 gmin, w tym na terenie Powiatu Olkuskiego w gmi- 2ONXV] nie Trzyci¹¿. Obejmuje on Dolinê D³ubni i przylegaj¹c¹ do niej wierzchowinê z kompleksami leœnymi. 2-&2:6., W krajobrazie doliny wystêpuj¹ charakterystyczne prze³omy 3$5.à 3$5.Ã.52-2%5$=2:< 1$52'2:< przez wapienne ska³ki jurajskie, a w górnych odcinkach bocz- '2/,1(.Ã.5$.2:6.,&+ 2%-$ 1,(1,$ nych dolin, g³êbokie w¹wozy lessowe. W górnej czêœci dorze- 5(=(5:$7<Ã,Ã3$5.,Ã.5$-2%5$=2:( cza D³ubni znajduj¹ siê interesuj¹ce "pulsuj¹ce" Ÿród³a. ród³o 3$5.,Ã1$52'2:( :$ 1,(-6=(Ã0,$67$ D³ubni zosta³o objête form¹ ochrony przyrody i uznane za po- mnik przyrody. Pod wzglêdem florystycznym i faustycznym Rys. 8. Szkic lokalizacyjny obszarów chronionych teren Parku jest s³abo rozpoznany. w powiecie Olkuskim i w najbli¿szym jego s¹siedztwie Pustynia B³êdowska Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie. Po³o¿ony jest w ca³o- To najwiêkszy w Europie obszar o charakterze pustynnym œci na terenie województwa ma³opolskiego, na obszarze P³a- (ok. 32 km2) obejmuj¹cy swym zasiêgiem pogranicze Wy¿yny skowy¿u Ojcowskiego, zajmuj¹c obszar 21 031 ha. Obejmuje Œl¹skiej i Wy¿yny Krakowsko - Czêstochowskiej. Rozci¹ga siê on swym zasiêgiem teren 9 gmin, w tym dwie z terenu Powia- pomiêdzy miejscowoœciami Chech³o, Klucze i B³êdów. Obszar tu Olkuskiego: gminy Bukowno i Olkusz. Dominuj¹cym elemen- Pustyni przecina, w swym œrodkowym biegu, rzeka Bia³a Prze- tem krajobrazu Parku s¹ doliny g³êboko wciête w wapienne, msza, która ma swoje Ÿród³a w okolicach Wolbromia. D³ugoœæ skalne pod³o¿e. Ska³ki zboczowe, dolinek-jarów przybieraj¹ Pustyni B³êdowskiej to ponad 9 km, szerokoœæ maksymalnie ró¿norodne kszta³ty: ostróg, iglic, organów, ambon. Znajduj¹ do 4 km, a œrednia mi¹¿szoœæ piasków siêga 40 m (maksymal- siê tu tak¿e liczne jaskinie. Lasy Parku to g³ównie fragmenty nie do 50 m). W pod³o¿u piasków zalegaj¹ utwory triasowe, Puszczy Trzebiañsko-Olkuskiej. Najciekawsze zbiorowiska le- jurajskie i kredowe. œne to buczyny karpackie i lasy gr¹dowe, a ze zbiorowisk niele- Pustynne piaski pochodzenia fluwioglacjalnego, urozmaico- œnych naskalne murawy kserotermiczne i wrzosowiska. ne s¹ kêpami ubogiej roœlinnoœci. Teren ten otoczony jest bo- W obrêbie parku wystêpuj¹ liczne pomniki przyrody, w tym rem sosnowym, pokrywaj¹cym równie¿ czêœciowo okoliczne dominuj¹c¹ wiêkszoœæ stanowi¹ pomniki przyrody nieo¿ywio- wzgórza (od pó³nocy). Dawniej Pustynia rozci¹ga³a siê dalej nej- ostañce wapienne, jaskinie i Ÿród³a. Celem utworzenia ni¿ obecnie w kierunku p³d. - zach., przez Bukowno siêga³a Parku by³o zachowanie najcenniejszych zasobów przyrodni- a¿ po Szczakow¹ i Maczki, znacz¹c w ten sposób pradolinê czych, geologicznych, zabytkowych i krajobrazowych czêœci Bia³ej Przemszy. Wy¿yny Krakowsko-Czêstochowskiej w granicach wojewódz- Pustynia B³êdowska stanowi unikat przyrodniczy i geograficz- twa ma³opolskiego. ny w skali europejskiej. Na obszarze 20 km2 wystêpuje po- nad 350 gatunków roœlin, w tym wiele o charakterze pustyn- Park Krajobrazowy Orlich Gniazd. Jest najwiêkszym Zespo- nym i typowym dla nadmorskich wydm. Od 1995 r. czêœæ Pu- ³em Jurajskich Parków Krajobrazowych. Po³o¿ony jest na ob- styni o powierzchni 684 ha zosta³a objêta ochron¹, poprzez szarze dwóch województw ma³opolskiego i œl¹skiego. W gra- utworzenie u¿ytku ekologicznego. Ochronie podlega tak¿e Bia- nicach województwa ma³opolskiego obejmuje on obszar wy- ³a Przemsza, która p³ynie przez tereny Pustyni. ³¹cznie powiatu Olkuskiego (gminy Klucze, Olkusz, Trzyci¹¿ Na Pustyni lub w jej najbli¿szym otoczeniu ¿yje oko³o 100 ga- i Wolbrom) o powierzchni 12 688 ha. Nazwa Parku pochodzi tunków ptaków, w tym dziêcio³ czarny, krzy¿odziób œwierko- od "Orlich Gniazd" tj. œredniowiecznych warownych zamków, wy, myszo³ów w³ochaty, pluszcz, perkoz dwuczuby, pliszka gór- które w du¿ej liczbie wystêpuj¹ na tym obszarze. Krajobraz ska; spoœród nich ok. 70 podlega ochronie gatunkowej. Parku jest unikatowy w skali kraju, obejmuje najbardziej ska- Przed II wojn¹ œwiatow¹ Pustyniê upodoba³o sobie polskie list¹ i najwy¿ej po³o¿on¹ czêœæ Wy¿yny Krakowsko-Czêsto- wojsko robi¹c z niej poligon. W czasie wojny æwiczy³o tu woj- chowskiej. W pó³nocnej czêœci jurajskie ska³y wapienne sko niemieckie, pozostawiaj¹c do dziœ ruiny bunkrów. Po woj- wznosz¹ siê na wysokoœæ kilkudziesiêciu metrów nad po- nie Pustynia znów sta³a siê poligonem dla polskich ¿o³nierzy wierzchni¹ Wy¿yny, w po³udniowej czêœci tworz¹ urwiste œcia- i w ograniczonym zakresie jest nim do dziœ. ny, doliny i w¹wozy. Pojedyncze ska³ki przybieraj¹ kszta³ty Pustynia przyci¹gnê³a te¿ filmowców. Sceny do "Faraona" pa³ek, maczug, igielnic czy organów. Charakterystyczn¹ cech¹ Jerzego Kawalerowicza by³y krêcone w³aœnie tutaj. krasowego charakteru parku s¹ liczne jaskinie (oko³o 350) z na- Na Pustyni B³êdowskiej mo¿na, tak jak na prawdziwej pustyni, ciekami oraz Ÿród³a krasowe zwane wywierzyskami. Najcie- zaobserwowaæ fatamorganê. W dniu 18 marca 1924 profesor kawsze zbiorowiska roœlinne tego terenu to murawy naskal- Kazimierz Piech wraz z wycieczk¹ obserwowa³ faluj¹ce jezio- ne, murawy piaskowe, zaroœla kserotermiczne oraz buczyna ro, w którym odbija³y siê piaski i rosn¹ce drzewa. sudecka i bory sosnowe na piaskach. Najwiêksz¹ osobliwoœci¹ Pochodzenie Pustyni nie jest do koñca wyjaœnione. Wed³ug jed- florystyczn¹ jest endemit -przytulia krakowska. Park ma rów- nej z hipotez ta najwiêksza w Europie po³aæ piasku jest pocho- nie¿ wysokie walory kulturowe, znajduj¹ siê tu m.in. liczne ru- dzenia lodowcowego. Z kolei inna hipoteza zrzuca odpowiedzial- iny œredniowiecznych zamków i stra¿nic zbudowanych na urwi- noœæ za powstanie Pustyni na ludzi, którzy od XIII wieku wycinali stych jurajskich ska³ach. Na terenie parku znajduj¹ siê: rezer- okoliczne lasy na potrzeby olkuskich hut srebra i o³owiu. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5365 — Poz. 1682

W chwili obecnej du¿y teren Pustyni zarasta, g³ównie w efek- pitnych, zanieczyszczone s¹ gleby metalami ciê¿kimi, zdegra- cie œwiadomego wprowadzenia w latach 60-tych wydmuchrz- dowana jest powierzchnia ziemi poprzez niekontrolowane sk³a- nicy piaskowej (roœliny nadmorskich wydm) i wierzby kaspij- dowiska odpadów przemys³owych i komunalnych. Eksploata- skiej. Nastêpnie na du¿ym obszarze posadzono sosnê. W efek- cja górnicza powoduje degradacjê gruntów leœnych i rolnych cie wyst¹pi³o os³abienie erozji wietrznej i wkroczenie, w ra- oraz powstawanie lejów i zapadlisk. Na terenie gminy Bole- mach sukcesji naturalnej, gatunków rodzimych. Niemniej Pu- s³aw wystêpuje sk³adowisko odpadów poflotacyjnych, nieza- stynia w du¿ej mierze zachowa³a swój naturalny charakter i na- bezpieczone przed szkodliwym oddzia³ywaniem na œrodowi- dal jest to atrakcyjny teren pieszych wêdrówek. sko. Ponadto w Bukownie zlokalizowane s¹ czêœciowo nieza- gospodarowane wyrobiska piasku podsadzkowego. Niezada- Pleszczotka walaj¹ca jest równie¿ œwiadomoœæ ekologiczna mieszkañców Drugim u¿ytkiem ekologicznym w powiecie jest zlokalizowana Powiatu. Z³y stan infrastruktury, b¹dŸ jej brak zw³aszcza sieci w gminie Boles³aw "Pleszczotka". Pleszczotka górska, to rzad- kanalizacyjnej i oczyszczalni œcieków nie sprzyja poprawie sta- ko spotykana roœlina. W Polsce wystêpuje w Tatrach, a tak¿e nu œrodowiska naturalnego. Równie¿ niewystarczaj¹ca infra- na wy¿ynie Œl¹skiej (roœnie na usypiskach i ska³ach wapien- struktura komunikacyjna sprzyja kumulowaniu zanieczyszczeñ nych). Siedlisko tej roœliny znaleziono na ha³dzie kopalnianej. komunikacyjnych. Jest to roœlina cynkolubna, co t³umaczy jej obecnoœæ w tym miejscu. Kwitnie od maja do lipca. 3.1 Powietrze atmosferyczne

Ponadto na terenie powiatu wystêpuj¹ liczne pomniki przyro- Czynnikiem w znacznym stopniu oddzia³ywuj¹cym na po- dy, zarówno o¿ywionej (drzewa i zespo³y drzew) jak i pomniki ziom ¿ycia jest stan czystoœci powietrza. Ochrona powietrza przyrody nieo¿ywionej (ostañce skalne, g³azy i ska³ki wapien- polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakoœci, w szcze- ne, bry³y skalne i Ÿród³a wód podziemnych). gólnoœci przez utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poni¿ej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej W momencie wst¹pienia do Unii Europejskiej Polska zobowi¹- na tych poziomach oraz zmniejszanie poziomów substancji zana bêdzie do wprowadzenia na terenie kraju systemu ochrony w powietrzu co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie s¹ one NATURA 2000. Dzia³anie tego systemu polega na ochronie dotrzymane. wybranych elementów przyrody, najwa¿niejszych z punktu Za zanieczyszczenia powietrza uwa¿a siê obecnoœæ w dol- widzenia ca³ej Europy. System ten nie zastêpuje systemów nej warstwie atmosfery substancji sta³ych, ciek³ych i gazo- krajowych, ale je uzupe³nia - daje merytoryczne podstawy wych, obcych naturalnemu jej sk³adowi oraz wystêpuj¹cych do zachowania dziedzictwa przyrodniczego w skali kontynen- w iloœciach zagra¿aj¹cych zdrowiu cz³owieka oraz szkodliwych tu. Polega on na wybraniu (wed³ug okreœlonych kryteriów), dla roœlin i zwierz¹t. a nastêpnie skutecznym ochronieniu okreœlonych obszarów. Podstawê do wybierania i chronienia obszarów zaliczanych 3.1.1 Stan zanieczyszczenia powietrza [15, 16, 17, 18, 19] do systemu Natura 2000 stanowi¹ dwie istniej¹ce wczeœniej, dyrektywy europejskie (tj. akty prawne wi¹¿¹ce rz¹dy pañstw W 2002r. zosta³a opracowana dla województwa ma³opol- Unii): tzw. Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Habitatowa. W ka¿- skiego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska dej z nich jest mowa o wybieraniu obszarów wa¿nych dla okre- wstêpna ocena jakoœci powietrza. Zgodnie z t¹ ocen¹ powiat œlonych elementów przyrody. W Polsce opracowana zosta³a Olkuski zosta³ zakwalifikowany: "wstêpna koncepcja obszarów Natura 2000". Ujêto w niej – ze wzglêdu na ochronê zdrowia do stref klasy C (przekracza- 285 obszarów zajmuj¹cych ³¹cznie oko³o 15% powierzchni kra- ny jest dopuszczalny poziom wraz z marginesem tolerancji ju. Na obszarze Powiatu do ochrony w sieci NATURA 2000 dla py³u PM10), zakwalifikowane zosta³y: – ze wzglêdu na ochronê roœlin - do stref klasy A. – Dolinki Krakowskie, Oznacza to, ¿e dla powiatu Olkuskiego konieczne jest opraco- – Jaroszowiec, wanie programu ochrony powietrza. – Micha³owiec, Tabele przedstawiaj¹ wynikowe klasy dla poszczególnych za- – Pustynia B³êdowska. nieczyszczeñ. Tereny te zajmuj¹ ³¹cznie 2 590,4 ha, co stanowi oko³o 4 % powierzchni Powiatu. Tabela 4

3 STAN I OCENA ŒRODOWISKA POWIATU Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych zanieczyszczeñ oraz klasa ogólna wg kryteriów Œrodowisko naturalne Powiatu Olkuskiego obejmuj¹cego ustanowionych w celu ochrony zdrowia gminy Olkusz, Bukowno, Boles³aw, Klucze, Wolbrom i Trzyci¹¿ nale¿y do bardziej zdegradowanych w województwie ma³o- Klasa Dzia³ania Symbol klasy wynikowej polskim. Na stan œrodowiska naturalnego w Powiecie wp³ywa ogólna wynikaj¹ce dla poszczególnychzanieczyszczeñ g³ównie rodzimy przemys³, a zw³aszcza eksploatacja i przerób strefy z klasyfikacji dla ca³ego obszaru strefy rud cynkowo-o³owiowych oraz eksploatacja piasków podsadz- kowych prowadzone w rejonie Bukowna. Ponadto uwidacznia SO NO PM10 Pb C H CO O siê wp³yw na œrodowisko niektórych wiêkszych zak³adów 2 2 6 6 3 i przedsiêbiorstw w Kluczach, Jaroszowcu i Olkuszu jak rów- C 4* (PM10) A A C C C A A nie¿ wielu innych mniejszych zak³adów przemys³owych.

Emisja zanieczyszczeñ przemys³owych i komunalnych za- 4* wzmocnienie systemu ocen (ze wskazaniem zanieczysz- nieczyszcza powietrze atmosferyczne, pogarsza jakoœæ wód czenia) Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5366 — Poz. 1682

Tabela 5 Tabela 7 Œrednioroczne stê¿enie zanieczyszczeñ podstawowych Wynikowe klasy strefy dla poszczególnych w 2001 r. zanieczyszczeñ oraz klasa ogólna wg kryteriów ustanowionych w celu ochrony roœlin Lp. Powiat / Typ stacji Instytucja Rodzaj zanieczy- adres stacji szczenia µg/m3

Klasa Dzia³ania Symbol klasy wynikowej SO NO py³ ogólna wynikaj¹ce dla poszczególnych zanieczyszczeñ 2 2 strefy z klasyfikacji dla ca³ego obszaru strefy 1 Olkusz, automat. WIOŒ 21 - ul. ¯eromskiego 2 Olkusz, manualna WSSE 23 27 SO2 NOx O3 ul. Kazimierza A 4* (PM10) A A A Wielkiego 3 Trzyci¹¿ manualna WIOŒ 11 12 12

Ponadto na stacji w Olkuszu prowadzony jest przez WIOŒ po- Na terenie powiatu Olkuskiego umieszczone s¹ trzy stacje miar stê¿enia ozonu troposferycznego oraz benzo(a)pirenu. pomiarowe zanieczyszczeñ powietrza: w Olkuszu i Trzyci¹¿u Wyniki pomiarów z lat 2000-2001 przedstawia tabela 8. wchodz¹ce w sk³ad regionalnego systemu monitoringu pro- wadzonego przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowi- Tabela 8 ska oraz stacja w Olkuszu bêd¹ca stacj¹ Wojewódzkiej Stacji Stê¿enie ozonu i benzo(a)pirenu w 2000 r. i 2001 r. Sanitarno - Epidemiologicznej (rys. 9). Prowadzi siê w nich po- miary stê¿eñ dwutlenku siarki, tlenków azotu oraz py³u. WskaŸnik Stê¿enie w 2000 r. Stê¿enie w 2001 r. Ozon 65 mg/m3 53 mg/m3 Benzo(a)piren 2,56 ng/m3 4,85 ng/m3

Œrednioroczne stê¿enia podstawowych zanieczyszczeñ emitowa- nych do powietrza na terenie powiatu Olkuskiego na tle woje- wództwa przedstawiaj¹ mapy zestawione poni¿ej na rysunkach.

Rys. 9. Sieæ monitoringu powietrza atmosferycznego w województwie ma³opolskim w 2003 r.

Wyniki pomiarów stê¿eñ zanieczyszczeñ podstawowych przedstawiaj¹ poni¿sze tabele. Jak z nich wynika stê¿enia w roku 2000 i 2001 by³y porównywalne. Nale¿y tak¿e zwróciæ uwagê na znaczne ró¿nice stê¿eñ zanieczyszczeñ pomiêdzy terenem miejskim i pozamiejskim.

Rys. 10. Œrednioroczne stê¿enie py³u w powiecie Olkuskim Tabela 6 na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.)

Œrednioroczne stê¿enie zanieczyszczeñ podstawowych w 2000 r.

Lp. Powiat / Typ stacji Instytucja Rodzaj zanieczy- adres stacji szczenia µg/m3

SO2 NO2 py³

1 Olkusz, automat. WIOŒ 21 16 33 ul. ¯eromskiego 2 Olkusz, manualna WSSE 25 27 ul. Kazimierza Wielkiego Rys. 11. Œrednie stê¿enia py³u w sezonach w powiecie 3 Trzyci¹¿ manualna WIOŒ 10 12 12 Olkuskim na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.) Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5367 — Poz. 1682

Rys. 15. Œrednie stê¿enia dwutlenku azotu w sezonach w Po- wiecie Olkuskim na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.)

Jak wynika z powy¿szych map na terenie powiatu Olkuskiego stê¿enia podstawowych zanieczyszczeñ gazowych i py³owych nale¿¹ do jednych z najwiêkszych w województwie ma³opol- skim. Zauwa¿alne te¿ s¹ znaczne ró¿nice stê¿eñ w sezonie let- nim i zimowym.

Sumaryczn¹ emisjê zanieczyszczeñ py³owych i gazowych we- Rys. 12. Œrednioroczne stê¿enie dwutlenku siarki w powiecie d³ug danych WIOŒ na terenie powiatu Olkuskiego przedsta- Olkuskim na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.) wiono w tabelach poni¿ej.

Tabela 9

Emisja zanieczyszczeñ py³owych (wg danych z zak³adów)

Rok £¹czna emisja £¹czna emisja Procentowy w województwie w powiecie udzia³ (tys. Mg/rok) Olkuskim (tys. Mg/rok)

1998 20,6 0,8 3,90 1999 17,785 0,728 4,10 2000 17,286 0,526 3,00 2001 14,965 0,481 3,20 Rys. 13. Œrednie stê¿enia dwutlenku siarki w sezonach w po- wiecie Olkuskim na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.) Tabela 10

Emisja zanieczyszczeñ gazowych (wg danych z zak³adów)

Rok £¹czna emisja £¹czna emisja Procentowy w województwie w Powiecie udzia³ (tys. Mg/rok) Olkuskim (tys. Mg/rok)

1998 222,2 6,7 3,00 1999 147,546 2,292 1,55 2000 150,106 1,809 1,20 2001 134,115 1,883 1,40

3.1.2 ród³a zanieczyszczeñ powietrza [7, 8, 9, 10, 12, 13]

ród³ami emisji zanieczyszczeñ do powietrza na terenie Powiatu s¹: – zak³ady przemys³owe (emisja z procesów technologicznych), – przedsiêbiorstwa energetyki cieplnej (energetyczne spala- nie paliw na cele grzewcze oraz na potrzeby technologiczne), – transport, Rys. 14. Œrednioroczne stê¿enie dwutlenku azotu w powiecie – tzw. niska emisja czyli emisja z indywidualnych systemów Olkuskim na tle Województwa Ma³opolskiego (2001 r.) grzewczych. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5368 — Poz. 1682

Emisja przemys³owa Zak³adami emituj¹cymi zanieczyszczenia do powietrza na te-

renie powiatu s¹ Boles³aw Recycling Sp. z o. o., Boltherm, :2/%520 Zak³ady Górniczo - Hutnicze "Boles³aw", Olkuska Fabryka Na- czyñ "Emalia", International Paper Klucze S.A, Huta Szk³a Wal- cowanego w Jaroszowcu. Ze wzglêdu na przewa¿aj¹ce wiatry zachodnie, znaczny wp³yw na stan zanieczyszczenia powietrza .$72:,&( maj¹ tak¿e zak³ady oœcienne, a mianowicie: Zespó³ Elektrowni Jaworzno, Elektrownia Siersza, Huta Katowice. 2/.86=

Niska emisja .5$.Ï: Na wystêpowanie problemu niskiej emisji na terenie powiatu wp³ywa g³ównie emisja z indywidualnych palenisk domowych Rys. 16. Uk³ad g³ównych dróg w powiecie Olkuskim i lokalnych kot³owni. Mapy zamieszczone na rysunkach 10 - 15 wskazuj¹ na znaczne ró¿nice w stê¿eniach zanieczyszczeñ emito- 3.2.3 Ha³as kolejowy wanych do powietrza w sezonie letnim i zimowym. Wzrost emisji w sezonie zimowym (grzewczym) wynika ze spalania paliw sta- Wielkoœci i zasiêg oddzia³ywania ha³asu kolejowego w za- ³ych o z³ej jakoœci. Mniejszy wp³yw ma emisja komunikacyjna. sadniczy sposób zale¿y od czêstotliwoœci kursowania poci¹gów, sk³adu taboru kolejowego, technicznego przygotowania toro- 3.2 Ochrona przed ha³asem [7, 8, 9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19] wiska oraz topografii terenu wraz z lokaln¹ struktur¹ zabudowy. Generalnie w ca³ej Polsce ha³as kolejowy kszta³tuje siê na jed- 3.2.1 Ha³as przemys³owy nakowym poziomie. Lokalnie mog¹ wyst¹piæ niekorzystne zmia- ny ze wzglêdu na stan infrastruktury (torowiska), prêdkoœæ prze- Na ha³as przemys³owy wp³ywaj¹ wszelkie Ÿród³a ha³asu znaj- jazdu, rodzaj i stan taboru kolejowego, po³o¿enie torowiska (na- duj¹ce siê na terenie zak³adów przemys³owych, zarówno syp, w¹wóz, teren p³aski). Powiat Olkuski le¿y na trasie komuni- na otwartej przestrzeni (punktowe Ÿród³a ha³asu), jak i w budyn- kacyjnej Katowice-Kielce (rys. 17). W Bukownie znajduje siê wêze³ kach (wtórne Ÿród³a ha³asu). Punktowymi Ÿród³ami ha³asu s¹ kolejowy (po³¹czenie kolejowe z Jaworznem-Szczakow¹). wentylatory, sprê¿arki itp. usytuowane na zewn¹trz budynków. Na uwagê zas³uguje tak¿e Linia Hutniczo - Siarkowa (tzw. sze- ród³em ha³asu wtórnego s¹ obiekty budowlane w tym produk- roki tor), bior¹ca swój pocz¹tek w S³awkowie i biegn¹ca cyjne, w których ha³as pochodz¹cy od pracy maszyn i urz¹dzeñ przez trzy gminy powiatu (Bukowno, Olkusz, Wolbrom), prowa- emitowany jest do œrodowiska przez œciany, strop, okna i drzwi. dz¹ca na Ukrainê i do Rosji. Na terenie powiatu znajduje siê Ponadto prace dorywcze wykonywane poza budynkami produk- zatem styk dwóch kolejowych systemów normatywnych: Unii cyjnymi jak np. ciêcie, kucie, a tak¿e obs³uga zak³adów przez trans- Europejskiej i Wspólnoty Niepodleg³ych Pañstw. Brak jest nie- port ko³owy stanowi¹ dodatkowe Ÿród³o ha³asu. stety po³¹czenia kolejowego ze stolic¹ województwa. St¹d te¿ podstawow¹ rolê w transporcie odgrywaj¹ drogi. Na terenie powiatu Olkuskiego znajduje siê kilkaset podmio- tów gospodarczych, prowadz¹cych dzia³alnoœæ przemys³ow¹ oraz handlow¹, gastronomiczn¹ (handel hurtowy, detaliczny, .,(/&( obwoŸny, restauracje, bary), produkcyjn¹, a tak¿e us³ugow¹ :2/%520 z zakresu mechaniki samochodowej, budowlanej, instalacyjnej 3$3,(51,$ i elektrycznej, spó³ki prawa handlowego oraz osoby fizyczne. Jednym z g³ównych Ÿróde³ ha³asu na terenie Powiatu jest po³o-

¿enie szybów górniczych ZGH "Boles³aw" w Bukownie. 6à$:.Ï: .$72:,&( 2/.86= 3.2.2 Ha³as drogowy %8.2:12

Uk³ad drogowy stanowi o rozwoju danego regionu i powi¹za- niach z innymi oœrodkami. W rejonie powiatu Olkuskiego pojawi- Rys. 17. Uk³ad torów kolejowych w powiecie Olkuskim ³y siê niekorzystne trendy w postaci rozszerzenia siê terenów zagro¿onych akustycznie przez ruch samochodowy. W zwi¹zku 3.2.4 Ha³as lotniczy z uruchomieniem p³atnej autostrady Katowice-Kraków wzrós³ znacznie ruch samochodowy wzd³u¿ drogi krajowej nr 4 przebie- Samoloty, œmig³owce, motolotnie charakteryzuj¹ siê bardzo gaj¹cej przez miasto Olkusz (rys.16). Znacz¹cy wzrost liczby po- wysokim poziomem emitowanego dŸwiêku. Droga rozprzestrze- jazdów skutkuje wzd³u¿ drogi nr 4 przekroczeniem dopuszczalne- niania siê fali dŸwiêkowej uniemo¿liwia zastosowanie skutecz- go poziom ha³asu zarówno w porze dziennej jak i w porze nocnej. nych zabezpieczeñ przed ha³asem, st¹d te¿ emisja ha³asu obej- muje stosunkowo du¿e powierzchnie terenu. Bliskoœæ dwóch Uk³ad linii autobusowych i komunikacja samochodowa in- portów lotniczych - lotniska w Pyrzowicach i Miêdzynarodowe- dywidualna stanowi¹ podstawowe systemy transportowe prze- go Portu Lotniczego w Krakowie-Balicach, powoduje, ¿e na te- wozów pasa¿erskich w powiecie. Znaczn¹ czêœæ dróg cechuj¹ renie powiatu Olkuskiego mog¹ wystêpowaæ problemy zwi¹za- niskie parametry techniczne i z³y stan nawierzchni. Konse- ne z oddzia³ywaniem ha³asu lotniczego w œrodowisku. kwencj¹ gwa³townego rozwoju motoryzacji jest wzrost natê- ¿enia ruchu, powstanie nowych obszarów bêd¹cych w zasiêgu 3.3 Ochrona wód uci¹¿liwoœci ha³asu, wzrost uci¹¿liwoœci ha³asu na terenach wypoczynkowych oraz wzrost populacji zamieszka³ych Dostêp do wody stanowi jeden z najwa¿niejszych czynni- przy g³ównych drogach i ulicach. ków determinuj¹cych rozwój spo³eczny i gospodarczy regio- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5369 — Poz. 1682 nów. Jej dostêpnoœæ wynika z naturalnych zasobów zwi¹za- Stan jakoœci wybranych cieków wodnych powiatu Olkuskiego nych z jej obiegiem w przyrodzie. Na wielkoœæ zasobów wód przedstawiono poni¿ej wg rzek. powierzchniowych i podziemnych wp³yw maj¹ czynniki hydro- meteorologiczne i geologiczne tj. wielkoœæ opadów atmosfe- Bia³a Przemsza rycznych, zdolnoœci retencyjne zlewni, warunki infiltracji wód Pomiary prowadzone by³y w przekroju S³awków w km 23,8. powierzchniowych oraz antropogeniczne tj. melioracja tere- Wody Bia³ej Przemszy ze wzglêdu na ponadnormatywne stê- nów, regulacja cieków wodnych, zmiany struktury wykorzy- ¿enia metali cynku i o³owiu zosta³y zaliczone do wód pozakla- stywania gruntów, urbanizacja, iloœæ pobieranej wody, iloœæ sowych. i jakoœæ odprowadzanych œcieków. Natomiast ze wzglêdu na stan hydrobiologiczny, bakteriolo- giczny i zawiesiny nale¿a³a do klasy III, zwi¹zki biogenne i sub- 3.3.1 Stan czystoœci wód powierzchniowych [15, 16, 17, 18, 20] stancje nieorganiczne odpowiada³y II klasie, a substancje or- ganiczne I klasie czystoœci. Wody Bia³ej Przemszy na tym od- Oceny jakoœci wód powierzchniowych dokonuje siê w ra- cinku nie wykazuj¹ eutrofizacji. mach pañstwowego monitoringu œrodowiska, prowadzonego przez Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Œrodowiska. W zwi¹z- Szto³a ku z brakiem rozporz¹dzenia okreœlaj¹cego klasyfikacjê dla pre- Pomiary prowadzone by³y w km 6,0 powy¿ej ujêcia wody zentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, cha- w Ryszce (ujêcie GPW w Katowicach do celów pitnych). Szto³a rakterystyki stanu czystoœci wód powierzchniowych dokonano podobnie jak Bia³a Przemsza, ze wzglêdu na ponadnormatyw- na podstawie rozporz¹dzenia Ministra Ochrony Œrodowiska, Za- ne stê¿enia cynku zosta³a zaliczona do wód pozaklasowych. sobów Naturalnych i Leœnictwa z dnia 5.11.1991r. Rozporz¹dze- Stan hydrobiologiczny, bakteriologiczny i stê¿enie zawiesin kla- nie to okreœla trzystopniow¹ klasyfikacjê czystoœci wód: syfikuje wody Szto³y do klasy II, a substancje organiczne, nie- – klasa I:- wody nadaj¹ce siê do zaopatrzenia ludnoœci w wodê organiczne i zwi¹zki biogenne odpowiada³y I klasie czystoœci do picia, zaopatrzenia zak³adów wymagaj¹cych wody o ja- wód. Na badanym odcinku wody Szto³y wykazuj¹ eutrofizacjê koœci wody do picia, bytowania w warunkach naturalnych ze wzglêdu na stê¿enia azotanów. ryb ³ososiowatych, – klasa II - wody nadaj¹ce siê do bytowania w warunkach na- Szreniawa turalnych ryb innych ni¿ ³ososiowate, chowu i hodowli zwie- Na terenie powiatu Olkuskiego nie prowadzi siê pomiarów ja- rz¹t gospodarskich, celów rekreacyjnych, uprawiania spor- koœci wód Szreniawy. Najbli¿szy punkt kontrolny znajduje siê tów wodnych oraz do urz¹dzania zorganizowanych k¹pielisk, w km 56,5 na terenie powiatu Miechowskiego, poni¿ej ujœcia – klasa III - wody nadaj¹ce siê do zaopatrzenia zak³adów innych potoków Cichego i Go³czanki. W tym przekroju zawartoœæ sub- ni¿ zak³ady wymagaj¹ce wody o jakoœci wody do picia, nawad- stancji nieorganicznych oraz substancji specyficznych klasyfi- niania terenów rolniczych, wykorzystywanych do upraw ogrodni- kowa³a j¹ do klasy I, substancje organiczne do klasy II, a stan czych oraz upraw pod szk³em i pod os³onami z innych materia³ów. hydrobiologiczny do II klasy czystoœci. Jednak stan bakteriolo- Rozporz¹dzenie to okreœla tak¿e wartoœci wskaŸników zanie- giczny i substancje biogenne spowodowa³y zaliczenie do wód czyszczeñ fizyko - chemicznych, bakteriologicznych i hydrobiolo- bezklasowych. Na ca³ym biegu rzeki stê¿enia azotanów prze- gicznych charakterystycznych dla ka¿dej z tych klas. Wody silnie kroczone by³y 7-krotnie. zanieczyszczone, w których stê¿enia zanieczyszczeñ przekraczaj¹ wartoœci okreœlone w tej klasyfikacji okreœla siê jako nie odpo- D³ubnia wiadaj¹ce normatywom (pozaklasowe) i oznacza "non". Najbli¿szy punkt pomiarowy znajduje siê w km 9,8 w Koñczy- cach, powy¿ej ujêcia dla Krakowa. Ze wzglêdu na znaczn¹ W ramach regionalnego monitoringu œrodowiska przepro- odleg³oœæ od granic powiatu Olkuskiego wyniki pomiarów wadzonego przez WIOŒ w 2002 r. na terenie powiatu Olkuskie- w tym punkcie nie odzwierciedlaj¹ stanu tej rzeki w grani- go (do powiatu nale¿a³ jeszcze S³awków) prowadzone by³y cach Powiatu. pomiary jakoœci wód Bia³ej Przemszy i Szto³y (rys. 18). W porównaniu z 2001r. ze wzglêdu na stan bakteriologiczny nast¹pi³a poprawa jakoœci wód Bia³ej Przemszy i Szreniawy z bezklasowych do III klasy, Szto³y z III do II klasy czystoœci (ta- bela 11).

Rys. 18. Sieæ monitoringu wód powierzchniowych w województwie ma³opolskim w 2003 r. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5370 — Poz. 1682

Tabela 11 Stan czystoœci wód powierzchniowych

Rzeka Ocena jakoœci wód WskaŸniki decyduj¹ce o jakoœci Stê¿enia substancji biogennych (mg/dm3) ogólna fizyko- hydro- bakterio- chem biolog logiczne azot azot fosfor azotanowy ogólny ogólny

Bia³a non non III III o³ów (mg/l) 0,075 1,71 2,41 0,07 Przemsza cynk (mg/l) 0,378 azot azotynowy (mg/l) 0,075 Szreniawa non non III non zawiesiny (mg/l) 86 3,97 5,13 0,19 miano Coli (ml/bakt) 0,04 Szto³a non non II II cynk (mg/l) 0,355 3,37 3,78 0,02

nie powiatu problem zanieczyszczeñ obszarowych jest szcze- gólnie widoczny w przypadku stanu czystoœci rzeki Szreniawy. Przemys³owo - rolniczy charakter zlewni powoduje wprowa- =DOHZÃ:ROEURPVNL dzanie do wód rzeki œcieków komunalnych z miejscowoœci po- :2/%520 ³o¿onych wzd³u¿ rzeki (o czym œwiadczy stan bakteriologiczny) oraz nawozów rolniczych (œwiadczy o tym przekroczenie stê- ./8&=( ¿enia azotanów). Do zanieczyszczeñ obszarowych nale¿¹ tak- %2/(6à$: ¿e zanieczyszczenia ma³opowierzchniowe jak np. sk³adowiska 75=<&, 2./86= odpadów oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe jak emisja gazów i py³ów do atmosfery. %8.2:12 Zanieczyszczenia punktowe to przede wszystkim œcieki komunalne i przemys³owe. Powiat Olkuski jest jednym z najle- piej skanalizowanych powiatów w województwie. £¹czna d³u- goœæ sieci kanalizacyjnej wynosi 103,53 km. Obs³uguje ona 55927 osób, co stanowi prawie 48 % ludnoœci powiatu. Stan Rys. 19. Stan czystoœci wód g³ównych cieków skanalizowania poszczególnych gmin Powiatu przedstawia ta- w powiecie Olkuskim bela 12. Jak wynika z tej tabeli gminami najlepiej skanalizowa- nymi s¹ Olkusz i Bukowno. Jedyn¹ gmin¹ nie posiadaj¹c¹ ka- 3.3.2 ród³a zanieczyszczeñ wód powierzchniowych [7, 8, nalizacji jest gmina Boles³aw. Wyniki spisu powszechnego prze- 9, 10, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 20] prowadzonego w 2002 r. wskazuj¹ na znaczne zró¿nicowanie stopnia skanalizowania terenów miejskich i wiejskich. Z 19,1 tys. G³ównym Ÿród³em zanieczyszczenia wód s¹ zanieczyszcze- mieszkañ na terenach miejskich 15,5 tys. czyli oko³o 81 % jest nia antropogeniczne, bêd¹ce wynikiem dzia³alnoœci cz³owie- pod³¹czonych do systemu kanalizacyjnego. Natomiast spoœród ka. Dzieli siê je na obszarowe i punktowe. 15,9 tys. mieszkañ na terenach wiejskich zaledwie 1,5 tys. czyli oko³o 9,4 % posiada pod³¹czenie do sieci kanalizacyjnej. Na te- Zanieczyszczenia obszarowe to trafiaj¹ce ze sp³ywami renach, na których budowa kanalizacji sanitarnej jest nieop³a- wód opadowych i roztopowych do cieków powierzchniowych calna wykonywane s¹ ma³e, przydomowe oczyszczalnie œcie- nawozy mineralne i organiczne oraz œrodki ochrony roœlin ków o przepustowoœci do 5 m3/dobê, obs³uguj¹ce pojedyncze i œcieki bytowe z terenów nieskanalizowanych. Zanieczyszcze- domy jednorodzinne. Szczególnie du¿e zainteresowanie reali- nia te s¹ trudne do oszacowania i kontrolowania, a maj¹ znacz- zacj¹ oczyszczalni przydomowych obserwuje siê na terenie ny wp³yw na stan czystoœci wód powierzchniowych. Na tere- gmin Wolbrom i Trzyci¹¿.

Tabela 12 Stopieñ skanalizowania gmin powiatu Olkuskiego

Gminy Olkusz Klucze Wolbrom Trzyci¹¿ Bukowno Boles³aw Ogó³em Powiat

Liczba mieszkañców 51 737 14 976 23 850 7 271 11 030 7 779 116 643

Liczba mieszkañców obs³u- 34 000 4 000 9 367 860 7 700 0 55 927 giwana przez kanalizacjê

% ludnoœci obs³ugiwanych 65,72 26,71 39,27 11,82 69,81 0 47,95 przez kanalizacjê Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5371 — Poz. 1682

Gminy Olkusz Klucze Wolbrom Trzyci¹¿ Bukowno Boles³aw Ogó³em Powiat

D³ugoœæ sieci kanalizacyj- 51,53 3,8 10,2 10 28 0 103,53 nej (km) ogó³em, w tym: sanitarna 41,83 3,8 7,3 10 28 0 90,93 ogólnosp³awna 9,7 - 2,9 - - 0 12,60

Iloœæ odprowadzanych œcieków (m3/dobê)

okresy bezdeszczowe œr. 6 000 1 640 1 200 48 810 0 9 698 max. 6 500 205 3 200 50 - 0 9 955

okresy deszczowe œr. 6 500 - 2 800 56 - 0 9 356 max. 7 500 - 7 378 59 - 0 14 937

Nazwa oczyszczalni obs³ugu- j¹cej system kanalizacyjny Sp. z o.o. w Olkuszu Klucze S.A. Oczyszczalnia PWiK sp z o.o. sp. z o.o.Trzycia¿ Spó³ka Gmin PWiK Szk³a "Jaroszowiec" Oczyszczalnia Lemna Oczyszczalnia œcieków Oczyszczalnia œcieków Oczyszczalnia Wolbrom Wodoci¹gi i Kanalizacja Wodoci¹gi Oczyszczalnia przy Hucie przy "International Paper -

Tabela 12 a Liczba mieszkañców pod³¹czona do sieci kanalizacyjnej  i wodoci¹gowej na terenie powiatu Olkuskiego w 2002 r.

M (wg danych z GUS) F  ]D OL D Q  Powiat Liczba Liczba mieszkañców D N Mà Olkuski mieszkañców pod³¹czona do H Q D  LZ J wodoci¹gu kanalizacji áX V  E R Là w tys. F  R Q G X Bukowno 10,8 10,80 60,00 ÃO  È Olkusz 50,7 50,30 34,45 23,12 9,86  Wolbrom 23,6 2ONXV] %XNRZQR :ROEURP %ROHVáDZ .OXF]H 7U]\FL Boles³aw 7,8 7,49 0 Klucze 14,9 14,52 3,96 Trzyci¹¿ 7,2 6,40 1,20 Rys. 20. Kanalizacja w powiecie Olkuskim POWIAT - ogó³em 115,0 112,52 55,93 - ludnoœæ obs³ugiwana kanalizacj¹ (w procentach)

Na terenie powiatu funkcjonuj¹ mechaniczno - biologiczne oczyszczalnie, sumaryczn¹ iloœæ zanieczyszczeñ odprowadzanych przez te oczyszczalnie okreœlono w tabeli 13.

Tabela 13 Najwiêksze oczyszczalnie œcieków na terenie powiatu Olkuskiego

Oczyszczalnia Odbiornik Przepus- Liczba Iloœæ zanieczyszczeñ towoœæ obs³ugi- wprowadzanych do odbiornika (kg/dobê) (m3/dobê) wanych

miesz- BZT5 ChZT Zawiesiny N og Pog kañców ogólne

PWiK sp. z o.o. w Olkuszu Bia³a Przemsza 9000 34 000 54 234 36 138 6 International Paper S.A. Klucze Bia³a Przemsza 2670 2 500 7,8 60,4 8,6 5,4 0,4 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5372 — Poz. 1682

Oczyszczalnia Odbiornik Przepus- Liczba Iloœæ zanieczyszczeñ towoœæ obs³ugi- wprowadzanych do odbiornika (kg/dobê) (m3/dobê) wanych

miesz- BZT5 ChZT Zawiesiny N og Pog kañców ogólne

Huta Szk³a "Jaroszowiec" Bia³a Przemsza 180 1 500 24 35,4 12 10 0,78 Oczyszczalnia szpitalna Woje- Bia³a Przemsza 80 200 0,28 2,56 1,39 - - wódzkiego Szpitala Chorób P³uc "Bioxyblok" w Wolbromiu Centara 7378 9 500 36,27 146,38 26,81 27,86 5,78 "Lemna" w Trzyci¹¿u D³ubnia 250 860 0,03 0,14 0,02 0,10 0,01 Oczyszczalnia œcieków Bukowno Potok Warwas 1610 780 49,5 82,5 49,5 3,3 Oczyszczalnia przy ZGH "Bole- Bia³a Przemsza 31200 - 3 mg/l 31,26 10,3 - - s³aw" (dane za 2003 r.) mg/l mg/l

œciach: iloœæ œcieków 2077678 m3/dobê, cynk 1576,96 kg/rok, o³ów 83,11 kg/rok, kadm 112,19 kg/rok. :2/%520 3.3.3 Stan czystoœci wód podziemnych [15, 16, 17, 18, 20]

-$526=2:,(& Oceny jakoœci wód podziemnych dokonuje siê w ramach 75=<&, ./8&=( krajowego systemu monitoringu œrodowiska. Dotychczas, w ra- %2/(6à$: mach monitoringu stanu wód podziemnych, s³u¿¹cemu pomia- rowi chemizmu wód podziemnych, prowadzone by³y pomiary 2/.86= %8.2:12 w punkcie nr 1706 Wolbrom Kozina - jedynym na terenie po- wiatu Olkuskiego. Badane by³y wody poziomu jurajskiego pochodz¹ce ze Ÿró- de³, znajduj¹cych siê na terenach rolniczych. Wody w obu tych Rys. 21. G³ówne oczyszczalnie œcieków punktach zosta³y zaklasyfikowane do klasy Ib - wody wysokiej na terenie powiatu Olkuskiego jakoœci. Ponadto w ramach systemu monitorigu prowadzone- go przez Regionalny Zarz¹d Gospodarki Wodnej w Gliwicach Oczyszczalnia œcieków przy ZGH "Boles³aw" w wyniku mo- do koñca 1998r. na terenie powiatu kontroli podlega³o 8 studni dernizacji procesów czêœci hutniczej (zmiana sposobu ch³odze- wierconych. Stan wód podziemnych w tych punktach przed- nia elektrolitu zwrotnego) wprowadza zanieczyszczenia w ilo- stawia tabela poni¿ej.

Tabela 14 Stan zanieczyszczenia wód podziemnych (wg danych RZGW w Gliwicach z 1998 r.)

Lp. Rodzaj Miejscowoœæ Wiek Obszar Rodzaj Klasa zagro- Klasa wód Rodzaj punktu obserw. warstwy GZWP u¿ytkowania ¿enia wód wg PIOŒ zanieczyszczenia wodo- terenu 2) podziemnych (dla klas pow. Ib) noœnej 1)

1. Studnia wiercona Kwaœniów J3 326 R AB - Brak Górny opróbkowania

2. Studnia wiercona D³u¿ec J3 326 R AB III NO3 3. Studnia wiercona Zasêpiec J3 326 R AB IB 4. Studnia wiercona Braciejówka J3 326 R AB IB -

5. Studnia wiercona Lgota T 454 R AB III NO3

6. Studnia wiercona Olkusz T2 326 O-P AB II NO2 Kwasowoœæ 7. Studnia nieczynna Zederman J3 326 R AB - Brak opróbkowania

8. Studnia wiercona Troks J3 326 R AB III NO3

1) T- trias, J3 - jura górna 2) R -teren rolniczy O-P - teren osiedlowo - przemys³owe

Wody wszystkich studni zosta³y zaklasyfikowane do grupy do 25 lat. W trzech z nich, znajduj¹cych siê na terenach rolnych AB. S¹ to wody zagro¿one, o czasie migracji zanieczyszczeñ (w D³u¿cu, Lgocie i Troksie) stwierdzono przekroczenia zawar- z powierzchni ziemi do wód podziemnych wynosz¹cym toœci azotanów. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5373 — Poz. 1682

3.3.4 ród³a zmian stanu wód podziemnych [7, 8, 9, 10, 12, 14] utworzon¹ z ³atwo przepuszczalnych utworów czwartorzêdo- wych. W ten sposób dosz³o do ska¿enia wód czwartorzêdo- Wp³yw dzia³alnoœci cz³owieka na stan wód podziemnych wych od miejsca zrzutu tych œcieków a¿ do Bia³ej Przemszy objawia siê poprzez: oraz wód samej rzeki. Obszar ten ma powierzchniê ok.140 ha. – zanieczyszczenie wód podziemnych, Zanieczyszczenia te przenika³y tak¿e do wód nap³ywaj¹cych – obni¿enie pierwotnego poziomu wód podziemnych. do kopalni "Pomorzany".

Zanieczyszczenia wód podziemnych Sk³adowisko "Ujków" Zanieczyszczenia wód podziemnych mog¹ mieæ ró¿ne pocho- W nieczynnej odkrywce "Ujków" deponowane by³y dzenie. Najwa¿niejsze z nich to: (bez uprzedniego zabezpieczenia terenu) ró¿nego rodzaju od- – antropogeniczne, pady m.in. odpady poflotacyjne oraz odpady komunalne z te- – geogeniczne, renu gminy Bukowno. Spowodowa³o to przenikanie do wód – poligeniczne. podziemnych odcieków zawieraj¹cych m.in. chlorki, siarczany, sód, potas, magnez, ¿elazo, o³ów. Odcieki te wykazuj¹ tak¿e Zanieczyszczenia antropogeniczne wysokie zanieczyszczenie bakteriologiczne. Zanieczyszczenia pochodzenia antropogenicznego to zanie- czyszczenia bêd¹ce wynikiem dzia³alnoœci cz³owieka. Stano- Teren powiatu buduj¹ utwory o du¿ej przepuszczalnoœci. wi¹ one oko³o 40 % wszystkich zanieczyszczeñ. Obszar powia- Jak okreœlono w rozdziale dot. stanu wód powierzchniowych, tu pod wzglêdem Ÿróde³ zanieczyszczeñ mo¿na podzieliæ przez teren powiatu przep³ywaj¹ cieki prowadz¹ce wody o ni- na 2 podobszary ró¿ni¹ce siê sposobem zagospodarowania skiej czystoœci (wody o III klasie czystoœci i pozaklasowe). Za- i u¿ytkowania terenu. Czêœæ zachodnia to tereny g³ównie prze- nieczyszczenia wystêpuj¹ce w tych wodach infiltruj¹ do wód mys³owe, a czêœæ wschodnia to tereny o charakterze rolni- podziemnych. Równie¿ zanieczyszczenia pochodz¹ce z produkcji czym. Najwiêkszy wp³yw na stan wód podziemnych maj¹: rolnej (nawozy, œrodki ochrony roœlin) bezpoœrednio (po- – hutnictwo rud cynku i o³owiu, przez wody gruntowe) lub poœrednio (poprzez sp³yw do cie- – sk³adowiska odpadów m.in. z zak³adów papierniczych w Kluczach, ków powierzchniowych) maj¹ wp³yw na wody podziemne. – zrzuty œcieków do wód powierzchniowych, – produkcja rolna. Zanieczyszczenia neogeniczne Zanieczyszczenia te s¹ wynikiem uwarunkowañ geologicznych Sk³adowisko odpadów poflotacyjnych ZGH "Boles³aw" i przyrodniczych terenu. Stanowi¹ oko³o 15 % wszystkich za- W wyniku dzia³alnoœci Zak³adów Górniczo - Hutniczych "Bole- nieczyszczeñ. Na obszarze województwa ma³opolskiego typo- s³aw" powstaj¹ du¿e iloœci odpadów. Najwiêkszy wp³yw na ja- wym zjawiskiem jest wzrost naturalnej zawartoœci ¿elaza i man- koœæ wód podziemnych maj¹ odpady poflotacyjne, powstaj¹- ganu w wodach podziemnych. Zjawisko to wystêpuje g³ównie ce w procesie mechanicznego wzbogacania rud cynku i o³o- w m³odych utworach czwartorzêdowych, wskutek wymywa- wiu. W sk³ad tych odpadów wchodz¹ g³ównie dolomity nia, z buduj¹cych zbiorniki utworów, zwi¹zków ¿elaza i manga- oraz siarczki ¿elaza, cynku i o³owiu, ponadto kwarc i inne. Od- nu, na drodze zmian kwasowoœci oraz potencja³u oksydacyj- pady te deponowane s¹ bezpoœrednio na powierzchni ziemi no-redukcyjnego w œrodowisku hydrochemicznym. w stawach osadowych. W trakcie sedymentacji odpadów czêœæ wód nadosadowych zawracana jest do Zak³adu Przeróbki Zanieczyszczenia poligeniczne Mechanicznej. Iloœæ wód zawracanych do flotacji znacznie spa- S¹ to zanieczyszczenia powstaj¹ce w wyniku kumulowania siê da i aktualnie kszta³tuje siê na poziomie 0,72 m3/min. Wzrasta zanieczyszczeñ stwarzaj¹cych zagro¿enia dla ludnoœci natomiast iloœæ wód infiltruj¹cych ze stawów osadowych oraz uci¹¿liwoœci techniczne. Stanowi¹ oko³o 5 % wszystkich do pod³o¿a i w 2002r. wartoœæ ta wynosi³a 7,78 m3/min. Wody zanieczyszczeñ. te dop³ywaj¹ g³ównie do wyrobisk kopalni "Pomorzany (65 %), w mniejszym stopniu do kopalñ "Olkusz" (28%) i "Boles³aw" Obni¿enie poziomu wód podziemnych (7%). Przemieszczaj¹ siê one do dolomitów i wapieni buduj¹- Drena¿ piêtra czwartorzêdowego cych triasowe piêtro wodonoœne. Do wód podziemnych wy- Piêtro czwartorzêdowe jest drenowane bezpoœrednio przez ro- mywane s¹ siarczany, jony ¿elaza, cynku o³owiu, kadmu i mie- wy odwadniaj¹ce kopalniê Piasku "Szczakowa" oraz poœred- dzi oraz wapñ i magnez. Na jakoœæ wód podziemnych w tym nio przez dzia³alnoœæ eksploatacyjn¹ kopalñ cynku i o³owiu rejonie wp³yw maj¹ przede wszystkim jony siarczanowe. Ich i ujêcia wód podziemnych. koncentracja w wodach pompowanych wynosi³a od oko³o 60 mg/l w szybie "Chrobry" do oko³o 720 mg/l w rejonie szybu Drena¿ piêtra jurajskiego "Mieszko". Do Kana³u Po³udniowego, na którym znajduje siê Lej depresyjny, który powsta³ w piêtrze triasowym mia³ praw- ujêcie wód dla Stacji Uzdatniania Wody Olkusz, oprócz czy- dopodobnie wp³yw na powstanie takiego leja w piêtrze juraj- stych wód pompowanych z szybu "Chrobry" odprowadzane s¹ skim. Kontakt hydrauliczny pomiêdzy poziomem jurajskim a po- tak¿e wody z szybu "Bronis³aw", w których koncentracja SO4 ziomami triasowym i czwartorzêdowym spowodowa³ obni¿e- wynosi oko³o 185 mg/l. nie zwierciad³a wód w studniach czerpi¹cych wodê z tego po- ziomu. Dodatkowo same ujêcia wód powoduj¹ znaczne obni- Sk³adowisko "International Paper" w Kluczach ¿enie jego zasobnoœci. Powa¿nym Ÿród³em zanieczyszczeñ wód podziemnych rejonu olkuskiego jest wylewisko p³ynnych odpadów poprodukcyj- Drena¿ piêtra triasowego nych (œcieków) z zak³adów papierniczych "International Paper" Na stan piêtra triasowego wp³yw ma przede wszystkim dzia- S.A. w Kluczach. Œcieki te tzw. ³ugi posiarczynowe, których ³alnoœæ kopalñ cynku i o³owiu. Uruchamianie od 1945r. kolej- najtrwalszymi i najszkodliwszymi sk³adnikami s¹ zwi¹zki ligno- nych kopalñ (kopalni "Boles³aw" w 1945 r., kopalni "Olkusz" sulfonowe, wylewane s¹ na Pustyniê B³êdowsk¹ w s¹siedz- w 1958 r. i kopalni "Pomorzany" w 1973 r.) spowodowa³o poja- twie Bia³ej Przemszy. Wylewane one by³y na powierzchniê wienie siê i rozszerzanie w obrêbie triasowego piêtra wodo- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5374 — Poz. 1682 noœnego leja depresji, który w 2002 r. mia³ ca³kowit¹ powierzch- renu (g³ównie dolin rzecznych, które zanik³y, niecek osiadañ niê oko³o 700 km2. Dzia³alnoœæ kopalñ "Boles³aw" i "Olkusz" nad wyrobiskami górniczymi). spowodowa³a obni¿enie zwierciad³a wody wszêdzie tam gdzie mia³o ono pierwotnie charakter swobodny oraz przejœcie zwier- 3.3.5 Ochrona przeciwpowodziowa ciad³a naporowego w swobodny. Jednak decyduj¹cy wp³yw na stan triasowego piêtra wodonoœnego mia³o uruchomienie Jednym z wa¿niejszych elementów meteorologicznych s¹ najwiêkszej i najg³êbszej z kopalñ rejonu olkuskiego - kopalni opady atmosferyczne. Z nieznan¹ czêstotliwoœci¹ wystêpuj¹ "Pomorzany". W 2000 r. nap³yw wód do kopalñ przedstawia³ gwa³towne ulewy, które cechuje du¿e natê¿enie opadu i ogra- siê nastêpuj¹co: niczony obszar wystêpowania. Powoduj¹ one przekroczenie – kopalnia Boles³aw- 14,5 m3/min, zdolnoœci infiltracyjnej pod³o¿a i wystêpowanie sp³ywu po- – kopalnia Olkusz - 44,6 m3/min, wierzchniowego. Skutkiem takich gwa³townych sp³ywów s¹ – kopalnia Pomorzany - 256,9 m3/min. straty w rolnictwie i infrastrukturze. W zwi¹zku z tym, ¿e prak- Oprócz zmian w stanie wód podziemnych odzwierciedlaj¹cych tycznie nie ma mo¿liwoœci przewidzenia ani ograniczenia ta- siê g³ównie w spadku wydajnoœci lub zaniku wody w studniach kich opadów, wa¿na jest tzw. ochrona przeciwpowodziowa. zaopatruj¹cych ludnoœæ i przemys³ w wodê, obserwuje siê tak- Ochrona przed powodzi¹ jest zadaniem organów administra- ¿e znaczne zmiany w stanie wód powierzchniowych. Wskutek cji rz¹dowej i samorz¹dowej. Realizowana jest przez: dzia³alnoœci górniczej nast¹pi³o osuszenie rzeki Baby na odcin- – zachowanie i tworzenie wszelkich systemów retencji wód, ku 8 km, rzeki Bia³ej na odcinku 7,5 km oraz zmiany w charakte- budowê i rozbudowê zbiorników retencyjnych, suchych zbior- rze rzek Bia³ej Przemszy i Szto³y z drenuj¹cego na infiltruj¹cy. ników oraz polderów przeciwpowodziowych, Wp³yw na taki stan wód piêtra triasowego maj¹ tak¿e du¿e – racjonalne retencjonowanie wód oraz u¿ytkowanie bu- ujêcia wód podziemnych przede wszystkim "£azy B³êdowskie" dowli przeciwpowodziowych, a tak¿e sterowanie przep³y- i "Klucze". wami wód, – funkcjonowanie systemu ostrzegania przed niebezpieczny- Zaopatrywanie w wodê ludnoœci i przemys³u z tego poziomu mi zjawiskami zachodz¹cymi w atmosferze i hydrosferze, wodonoœnego bêdzie zagro¿one w przypadku zakoñczenia eks- – kszta³towanie zagospodarowania przestrzennego dolin rzecz- ploatacji rud cynkowo - o³owiowych przez ZGH Boles³aw. nych lub terenów zalewowych, budowanie oraz utrzymywa- W opracowaniu pt. "Koncepcja mo¿liwoœci, sposobu i zasad nie wa³ów przeciwpowodziowych i kana³ów ulgi. zaopatrzenia w wodê kopalnian¹ do celów pitnych po zakoñ- W sferze dzia³añ lokalnych do dzia³añ niezbêdnych do ochrony czeniu eksploatacji rud cynku i o³owiu w rejonie olkuskim" roz- przeciwpowodziowej zaliczyæ nale¿y: wa¿ano ró¿ne mo¿liwoœci zakoñczenia eksploatacji z 3 warian- – utrzymywanie w ci¹g³ej dro¿noœci cieków powierzchniowych tami ujêcia tych wód: poprzez odpowiednie utrzymanie koryt oraz zminimalizowa- 1 wariant - polega na utrzymaniu odwadniania kopalni Olkusz- nie iloœci obiektów mog¹cych utrudniæ sp³yw wody, Pomorzany ujêciem wód do³owych kopalni Bole- – zabezpieczenie istniej¹cej infrastruktury budowlanej, s³aw studni¹ g³êbinow¹, – odpowiednie zagospodarowanie obszaru zlewni zmierzaj¹- 2 wariant - zak³ada wy³¹czenie odwadniania rejonu Pomorza- ce do zwiêkszenia jej retencyjnoœci (zmiana rodzaju upraw, ny i zatopienie czêœci wyrobisk z odwadnianiem ograniczenie zabudowy), pozosta³ych w szybie Bronis³aw, – wyznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania 3 wariant - polega na wy³¹czeniu z odwadniania wszystkich przestrzennego obszarów bezpoœredniego i potencjalnego szybów i ich zasypanie, a wody kopalniane bêd¹ zagro¿enia powodzi¹. ujmowane przy pomocy zaadoptowanego jedne- go z szybów jako g³êbinowego ujêcia wód pod- 3.4 Ochrona powierzchni ziemi ziemnych; dodatkowo rozwa¿a siê mo¿liwoœæ od- wiercenia studni g³êbinowej do wyrobisk górni- 3.4.1 Charakterystyka i ocena stanu aktualnego czych w przypadku pogorszenia jej jakoœci w za- adoptowanym do ujmowania wód szybie. Obszar powiatu Olkuskiego charakteryzuje siê niezbyt du¿¹ Niemal w ka¿dym z tych wariantów, podczas wype³niania siê ró¿norodnoœci¹ pokrywy glebowej. Jej wykszta³cenie jest od- leja depresji w zatapianych wyrobiskach, mo¿e dojœæ do wzro- zwierciedleniem warunków wodnych oraz œrodowiska przy- stu siarczanów i innych sk³adników chemicznych w wodach rodniczego, z których zasadnicz¹ rolê odgrywa rzeŸba terenu podziemnych. St¹d te¿ rozpatrywane s¹ 4 koncepcje zaopa- i rodzaj ska³y macierzystej. Na obszarze powiatu wystêpuj¹ trzenia ludnoœci rejonu olkuskiego w wodê pitn¹: gleby wytworzone z lessów, gleby bielicoziemne wytworzone – oczyszczanie zanieczyszczonych wód kopalnianych ujmowa- z lekkich utworów piaszczystych, rêdziny wytworzone z wapie- nych w szybie lub studni g³êbinowej, ni skalistych i ³awicowych górnojurajskich oraz gleby brunatne – mieszanie wód kopalnianych z wodami ujêæ studziennych, wytworzone z utworów piaszczysto-gliniastych. odwierconych w wapieniach jurajskich i, jeœli zajdzie taka Ocena wartoœci gleb, czyli tzw. bonitacja, umo¿liwia zaliczenie koniecznoœæ, dodatkowe ich oczyszczanie, gleb do pewnych klas u¿ytkowych o ustalonej wartoœci (6 klas). – wykorzystanie wód z istniej¹cych ujêæ studziennych, w razie Najwy¿sz¹ wartoœæ rolnicz¹ stanowi¹ gleby zaliczone do klasy potrzeby po ich oczyszczeniu, I, najni¿sz¹ do klasy VI. Klasyfikacja bonitacji u¿ytków rolnych – budowa nowych ujêæ wód podziemnych o dobrej jakoœci. na terenie powiatu Olkuskiego przedstawia siê nastêpuj¹co Koncepcje te wymagaj¹ pewnych nak³adów finansowych. (rys. 22): Równoczeœnie z likwidacj¹ kopalñ rud i wype³nieniem wod¹ I - 0 %, podziemn¹ leja depresji zostan¹ w niektórych rejonach przy- II - 0,6 %, wrócone naturalne stosunki wodne, takie jak istnia³y III - 26,8 %, przed przyst¹pieniem do robót górniczych. Przywrócona zo- IV - 33,9 %, stanie sieæ rzeczna i odrodz¹ siê zanik³e Ÿród³a. Stwarza to V - 26,2 %, zagro¿enie wyst¹pienia lokalnych podtopieñ powierzchni te- VI - 12,4 %. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5375 — Poz. 1682

Zak³adów Górniczo-Hutniczych "Boles³aw" wraz z zak³adami  kooperuj¹cymi (Boles³aw Recycling Sp. z o. o. i Boltherm, z sie-  dzibami w Bukownie) i maj¹ one dominuj¹cy wp³yw na kszta³- towanie siê ska¿eñ gleb. 

 ród³em degradacji gleb jest dzia³alnoœæ górniczo-hutni- cza ZGH "Boles³aw". Oddzia³ywanie ZGH "Boles³aw" na gleby  sprowadza siê do trzech zasadniczych typów przekszta³ceñ,  a mianowicie: przekszta³ceñ geomechanicznych, hydrologicz- nych i chemicznych.  Przekszta³cenia geomechaniczne gleb obejmuj¹ powsta-

 wanie terenów bezglebowych na skutek tworzenia wyrobisk, , ,, ,,, ,9 9 9, zajmowania powierzchni pod zwa³y i stawy osadowe, a po- NODV\ÃERQLWDF\MQH nadto pojawiania siê na powierzchni terenu deformacji nieci¹- g³ych w postaci lejów lub stromoœciennych zapadlisk oraz szcze- Rys. 22. Klasyfikacja bonitacyjna lin o ró¿nych wymiarach. Ogólna powierzchnia gleb objêtych u¿ytków rolnych powiatu Olkuskiego przekszta³ceniami geomechanicznymi zwi¹zanymi z oddzia³y- waniem ZGH "Boles³aw" wynosi oko³o 300 ha. W zachodniej czêœci Powiatu (gminy Olkusz, Klucze, Bole- Drugim kierunkiem zmian glebowych s¹ przekszta³cenia s³aw, Bukowno) wystêpuj¹ gleby o niskiej klasie bonitacji, któ- hydrologiczne, które polegaj¹ na zmianach iloœci wody w pro- re dodatkowo ska¿one s¹ metalami ciê¿kimi, natomiast filu glebowym. Ich przyczyn¹ s¹ zmiany po³o¿enia zwierciad³a we wschodniej czêœci powiatu (gmina Trzyci¹¿, Wolbrom) wy- wody w zasiêgu profilu glebowego lub w p³ytkiej strefie pod- stêpuj¹ gleby III i IV klasy bonitacji. profilowej albo te¿ przekszta³cenia rzeŸby powoduj¹ce zmiany iloœci wody nap³ywaj¹cej z terenów otaczaj¹cych rozpatrywa- Dominuje zdecydowanie III i IV klasa gleb. Gleby te tworz¹ ny obszar czy te¿ modyfikuj¹ce warunki odp³ywu wody. wysokiej jakoœci kompleksy przydatnoœci rolniczej tj. pszenny Najpowa¿niejszym zagro¿eniem dla gleb w granicach tere- b. dobry i dobry oraz kompleks ¿ytni b. dobry i dobry. Kompleks nu górniczego jest degradacja chemiczna. Spowodowana jest glebowy jest syntetycznym wskaŸnikiem przydatnoœci rolniczej ona emisj¹ zanieczyszczeñ py³owych i gazowych z lokalnych i jej produktywnoœci mierzonej wielkoœci¹ plonów roœlin. Ÿróde³, w czym decyduj¹cy udzia³ ma ZGH "Boles³aw" oraz na- Na terenie Gminy Trzyci¹¿ przewa¿aj¹ gleby wytworzone p³ywem zanieczyszczeñ emitowanych z zak³adów przemys³o- z lessów, gleby brunatne, zaznacza siê tak¿e udzia³ gleb pseu- wych GOP, Trzebini, Sierszy, Jaworzna i Chrzanowa. Opadaj¹ce dobielicowych. Dominuj¹ gleby klasy III. Obszar Gminy Wol- na powierzchniê gleb py³y, a szczególnie py³y zawieraj¹ce du¿e brom charakteryzuje siê niezbyt du¿¹ ró¿norodnoœci¹ pokry- iloœci metali ciê¿kich powoduj¹ zmiany sk³adu chemicznego wy glebowej, wystêpuj¹ gleby brunatne, gleby pseudobielico- gleb. Na podstawie prowadzonych badañ stwierdzono, ¿e gle- we, rêdziny i mady. Dominuj¹cymi typami gleb na terenie mia- by w rejonie olkuskim, szczególnie po³o¿one w pobli¿u ZGH sta i Gminy Olkusz s¹ rêdziny brunatne, gleby brunatne "Boles³aw" zawieraj¹ wyraŸnie podwy¿szone zawartoœci me- oraz gleby bielicoziemne. W Gminie Boles³aw dominuje zde- tali ciê¿kich - przede wszystkim Zn, Pb i Cd. W wyniku tych cydowanie klasa IV. Na terenie Gminy Bukowno i Klucze wy- badañ, stwierdzono, ¿e rozk³ad zawartoœci metali, zarówno stêpuj¹ gleby lekkie piaszczyste, przewa¿nie klasy V i VI. w profilach glebowych jak i w przestrzeni, koreluje z zanieczysz- czeniami powietrza atmosferycznego. 3.4.2 Stan czystoœci gleb Zawartoœæ metali ciê¿kich w glebach, a wiêc zawartoœæ kad- Wszelkie zmiany w œrodowisku glebowym, które wp³ywaj¹ mu, o³owiu i cynku okreœla 5 stopniowa skala zanieczyszczenia: na zmniejszenie aktywnoœci, a tym samym obni¿aj¹ produk- 0 - zawartoœæ naturalna, tywnoœæ gleb, okreœla siê mianem degradacji. Degradacja jest I - zawartoœæ podwy¿szona, procesem naturalnym lub antropogenicznym tj. wynikaj¹cym II - s³abe zanieczyszczenie, z dzia³alnoœci cz³owieka. Skutkiem dzia³ania degradacji jest III - œrednie zanieczyszczenie, obni¿enie jakoœci i iloœci próchnicy w glebach, zmiany kwaso- IV - silne zanieczyszczenie, woœci i struktury gleb, a w konsekwencji spadek zasobnoœci V - bardzo silne zanieczyszczenie. i ¿yznoœci gleby. Zanieczyszczenie gleb metalami ciê¿kimi na terenie powiatu Ol- Na terenie powiatu Olkuskiego zanieczyszczenie gleb jest kuskiego opracowano na podstawie "Oceny stanu zanieczyszcze- jednym z istotnych problemów zagro¿eñ œrodowiska. Obejmu- nia gleb województwa ma³opolskiego metalami ciê¿kimi i siark¹" je ono przede wszystkim zanieczyszczenia gleb metalami ciê¿- i przedstawiono w tabelach 15 - 17 oraz na rysunkach 23 - 25. kimi, prowadz¹ce do ska¿eñ produktów rolnych m.in. o³owiem, kadmem i cynkiem. Zakwaszenie gleb przyczynia siê dodatko- Tabela 15 wo do potêgowania intensywnoœci pobierania przez roœliny Zanieczyszczenie gleb kadmem metali, a wiêc zwiêkszania stopnia ska¿enia ¿ywnoœci. Stwierdzono, i¿ zawartoœæ metali ciê¿kich w profilu glebo- wym gleb rejonu olkuskiego zmniejsza siê wraz z g³êbokoœci¹, Stopieñ Gleby Województwo Powiat przy czym stopieñ wzbogacenia œció³ki gleb leœnych i pozio- zanieczyszczenia Polski (%) ma³opolskie (%) Olkuski (%) mów próchnicznych tego rejonu jest wielokrotnie wy¿szy kadmem ni¿ w przypadku gleb z terenów nieska¿onych. Sugeruje to aku- mulacjê ska¿eñ z powietrza atmosferycznego, przy czym naj- 0 88,87 54,61 13,92 wy¿sze zawartoœci metali w glebach wystêpuj¹ w s¹siedztwie I 9,53 38,18 30,07 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5376 — Poz. 1682

Tabela 17 Stopieñ Gleby Województwo powiat zanieczyszczenia Polski (%) ma³opolskie (%) Olkuski (%) Zanieczyszczenie gleb o³owiem kadmem

II 1,06 5,95 42,25 Stopieñ Gleby Województwo powiat III 0,29 1,00 13,76 zanieczyszczenia Polski (%) ma³opolskie (%) Olkuski (%) IV 0,17 0,25 0,00 kadmem V 0,08 0,01 0,00 0 96,89 78,23 27,17 I 2,44 17,78 37,35

 II 0,40 2,58 3,82 III 0,25 1,17 24,44  IV 0,02 0,21 4,44  V 0,00 0,03 2,78 ÃÈ ÃZ E  OH J 3RZ2ONXV áà  LD :RM0DáRS ]  G  8 3ROVND       ÃÈ ,,,,,,,99 ÃZ  E 6WRSQLHÃ]DQLHF]\V]F]HQLDÃ&G OH J  3RZ2ONXV áà D :RM0DáRS ]L  Rys. 23. Zanieczyszczenia gleb kadmem G 3ROVND 8  (wg klas zanieczyszczeñ) w powiecie Olkuskim na tle województwa ma³opolskiego i Polski    Tabela 16 ,,,,,,,99 6WRSQLHÃ]DQLHF]\V]F]HQLDÃ3E Zanieczyszczenie gleb cynkiem Rys. 25. Zanieczyszczenia gleb o³owiem Stopieñ Gleby Województwo powiat (wg klas zanieczyszczeñ) w powiecie Olkuskim zanieczyszczenia Polski (%) ma³opolskie (%) Olkuski (%) na tle województwa ma³opolskiego i Polski cynkiem

0 87,84 49,00 12,94 I 10,63 47,29 49,48 Zawartoœæ siarki w glebie okreœla siê natomiast w zale¿no- II 1,27 3,08 21,53 œci od sk³adu granulometrycznego gleb mineralnych i zawar- III 0,23 0,50 10,49 toœci materii organicznej w glebach mineralno-organicznych. IV 0,03 0,08 5,56 Uwzglêdniaj¹c te kryteria zawartoœæ siarki okreœlono w skali V 0,00 0,05 0,00 od I-III 0 co oznacza: I 0 - zawartoœæ niska II 0 - zawartoœæ œrednia III 0 - zawartoœæ wysoka 

 Wyró¿nia siê jeszcze stopieñ IV, który wskazuje na zawartoœæ  podwy¿szon¹ w wyniku antropopresji.

 ÃÈ ÃZ E  OH Tabela 18 J 3RZ2ONXV áà  D :RM0DáRS ]L G 8  3ROVND Zanieczyszczenie gleb siark¹ 

 Udzia³ gleb Gleby Województwo powiat o zawartoœci Polski (%) ma³opolskie (%) Olkuski (%)  ,,,,,,,99 6WRSQLHÃ]DQLHF]\V]F]HQLDÃ=Q niska 58,07 66,48 55,46 Rys. 24. Zanieczyszczenia gleb cynkiem œrednia 25,11 15,90 12,48 (wg klas zanieczyszczeñ) w powiecie Olkuskim wysoka 13,15 7,12 2,16 na tle województwa ma³opolskiego i Polski bardzo wysoka 3,68 10,50 29,90 Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5377 — Poz. 1682

li ciê¿kich w glebie wynika z oddzia³ywania przemys³u na rol-  nicz¹ przestrzeñ produkcyjn¹, jak równie¿ z uwarunkowañ na-  turalnych, takich jak obecnoœæ wychodni rud cynkowo-o³owio- wych na obszarach u¿ytków rolnych. W oparciu o badania gleby,  przeprowadzone przez Instytut Ekologii Terenów Uprzemys³o- ÃÈ ÃZ wionych w Katowicach, okreœlono uwarunkowania dla produk- E  OH J cji rolniczej uwzglêdniaj¹ce ska¿enie gleb (wed³ug klasyfikacji: áà 3RZ2ONXV LD  "A"-dopuszczalna, "B"-niekorzystna, "C"-wybitnie niekorzystna). ] :RM0DáRS G 8  3ROVND Wg tej oceny tereny rolne tych gmin znalaz³y siê w grupie tere- nów o lokalizacji "niekorzystnej B" oraz w grupie terenów o lo-  kalizacji "wybitnie niekorzystnej C". Na terenach usytuowanych w strefie B (niekorzystnej) preferowane s¹ uprawy roœlin str¹cz-  QLVND UHGQLD Z\VRND EDUG]R kowych, dyniowatych, pomidorów oraz krzewów i drzew owo- Z\VRND cowych. Zalecane jest doprowadzenie gleby do w³aœciwego =DZDUWR üÃ6 odczynu (pH w granicach 6,9-7,2), a ponadto w przypadku du¿e- go zanieczyszczenia gleby rezygnacja z upraw warzyw korze- Rys. 26. Zanieczyszczenia gleb siark¹ niowych, zaœ przy du¿ym opadzie py³u eliminacja roœlin o jadal- (wg klas zanieczyszczeñ) w powiecie Olkuskim nej czêœci nadziemnej. Lokalizacja w strefie C (wybitnie nieko- na tle województwa ma³opolskiego i Polski rzystnej) oznacza w praktyce stopieñ zanieczyszczenia œrodo- wiska uniemo¿liwiaj¹cy produkcjê roœlin jadalnych, bezpiecz- nych dla zdrowia konsumenta. Rolnicze wykorzystanie takiego Czynnikiem wp³ywaj¹cym modyfikuj¹co na rozk³ad ska- terenu powinno w zasadzie sprowadziæ siê do uprawy roœlin ¿eñ gleb jest tak¿e emisja niezorganizowana drobnej frakcji przemys³owych lub ozdobnych. odpadów poflotacyjnych ze stawów osadowych. Odpady te, powoduj¹ nie tylko wzbogacenie gleb w metale ciê¿kie lecz tak¿e 3.4.4 Leœnictwo ich alkalizacjê. Gminy Wolbrom i Trzyci¹¿ odznaczaj¹ siê bardzo niskim po- Lasy obok znaczenia przyrodniczego i krajobrazowego sta- ziomem zanieczyszczeñ tak atmosferycznych, jak i glebowo- nowi¹ wa¿ny element gospodarki Powiatu Olkuskiego. Na te- wodnych. Istniej¹cy na tym terenie przemys³, g³ównie gumo- renie powiatu Olkuskiego wystêpuj¹ lasy Skarbu Pañstwa bê- wy i metalowy, charakteryzuje siê brakiem emisji zanieczysz- d¹ce w zarz¹dzie Lasów Pañstwowych oraz lasy nie stanowi¹- czeñ. Jednak¿e znaczne obszary tej gminy nara¿one s¹ na od- ce w³asnoœci Skarbu Pañstwa nadzorowane przez Starostê dzia³ywanie zanieczyszczeñ emitowanych przez huty cynku Olkuskiego. Ogó³em powierzchnia lasów wynosi 22429 ha, i o³owiu w Olkuszu i Boles³awiu, hutê szk³a w Jaroszowcu w tym lasy nie stanowi¹ce w³asnoœci Skarbu Pañstwa (osób oraz hutê ¿elaza w Porêbie. Skutkiem emisji zanieczyszczeñ fizycznych, wspólnot gruntowych, zwi¹zków wyznaniowych) - jest depozycja w glebach zwi¹zków toksycznych, g³ównie me- 5335 ha. Lasy i tereny leœne zajmuj¹ zatem oko³o 35 % po- tali ciê¿kich. wierzchni powiatu Olkuskiego, najwiêcej w gminach Bukowno (60 %), Olkusz (43 %), Klucze (42 %) i Boles³aw (37 %). W zasiê- 3.4.3 Warunki glebowo-rolnicze gu powiatu Olkuskiego wystêpuj¹ Nadleœnictwo Olkusz (gmi- na Wolbrom, Klucze, Olkusz, Bukowno, Boles³aw) oraz Nadle- Pod wzglêdem rolnictwa powiat Olkuski jest bardzo zró¿nico- œnictwo Miechów (gmina Trzyci¹¿). Drzewostany wystêpuj¹ce wany, wschodnie rejony to tereny rolnicze, natomiast zachodnie na terenie Powiatu charakteryzuj¹ siê stosunkowo ma³ym za- to tereny typowo przemys³owe. Dominuje rolnictwo rozdrobnio- pasem i przyrostem, ze wzglêdu na s³abe siedliska (zw³aszcza ne, przeciêtna wielkoœæ gospodarstwa wynosi 2,8 ha (dla porów- w gminie Bukowno, Boles³aw, Olkusz) oraz silne oddzia³ywa- nania: œrednia Ma³opolski 3,1 ha, Polski 7,7 ha, Unii Europejskiej nie zanieczyszczeñ przemys³owych (z GOP-u, zak³adów prze- 17 ha). U¿ytki rolne stanowi¹ 52 % obszaru Powiatu. mys³owych Trzebini, Sierszy, Jaworzna, ZGH "Boles³aw"). Lasy s¹ bardzo wra¿liwe na zanieczyszczenia powietrza, a w szcze- Przy zró¿nicowanych uwarunkowaniach i atrakcyjnoœci za- gólnoœci gatunki iglaste - sosna, która stanowi najwiêkszy udzia³ trudnienia w przemyœle miejscowym i s¹siednim, ranga rolnic- pod wzglêdem zajmowanej powierzchni. Drugim gatunkiem twa jest aktualnie marginesowa w gospodarce gmin Boles³aw, pod wzglêdem wystêpowania jest buk zwyczajny. Stosunko- Olkusz, Klucze i Bukowno. Dzia³alnoœæ rolnicza na terenie Po- wo ma³o jest œwierka i modrzewia. W lasach powiatu przewa- wiatu Olkuskiego jest mocno ograniczona, g³ównie z uwagi ¿aj¹ siedliska borowe (bory i bory mieszane). Lasy po³o¿one na bardzo du¿¹ zawartoœæ metali ciê¿kich w glebach. Jedynie na terenie gminy Wolbrom i Trzyci¹¿ s¹ bardziej zró¿nicowane obszar gmin Trzyci¹¿ i Wolbrom charakteryzuje siê korzystnymi pod wzglêdem sk³adu gatunkowego - wystêpuje jod³a, buk, warunkami rozwoju rolnictwa wynikaj¹cymi z wysokiej jakoœci œwierk, sosna oraz domieszkowo d¹b i modrzew. Zró¿nicowa- gleb z punktu widzenia ich zanieczyszczenia metalami ciê¿kimi, nie to wynika z wiêkszego udzia³u siedlisk lasowych (LM œw). a tak¿e korzystnymi warunkami agroklimatu. Oddzia³ywanie zanieczyszczeñ przejawia siê obni¿eniem zdro- Ze wzglêdu na korzystne warunki przyrodnicze rozwoju rolnic- wotnoœci i ¿ywotnoœci drzewostanów, zmniejszeniem przyro- twa, a tak¿e po³o¿enie w pobli¿u du¿ych rynków zbytu rolnic- stów oraz wymieraniem gatunków wra¿liwszych. Przesusze- two stanowiæ powinno jedn¹ z podstaw rozwoju gospodarcze- nie siedlisk powoduje os³abienie drzewostanów, trudnoœci go tej gminy. Ponadto nale¿y podkreœliæ, ¿e Gmina Trzyci¹¿ we wprowadzaniu odnowieñ, zanikanie wra¿liwszych na su- posiada dobre warunki do rozwoju agroturystyki. szê gatunków drzew i runa. Zagro¿enie dla lasów powoduje tak¿e przemys³ wydobywczy, powoduj¹cy nieci¹g³e deforma- Dzia³alnoœæ rolnicza na terenie gmin Bukowno, Boles³aw cje powierzchni terenu. Charakter œrodowiska, zagro¿enie i Olkusz jest mocno ograniczona, g³ównie z uwagi na bardzo i funkcje jakie pe³ni¹ lasy g³ównie na terenie gmin: Olkusz, du¿¹ zawartoœæ metali ciê¿kich w glebach. Wysoki poziom meta- Klucze i Boles³aw, spowodowa³y zaliczenie ich do grupy lasów Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5378 — Poz. 1682 ochronnych. Podkreœliæ nale¿y, ¿e leœnictwo na terenie gminy Jak widaæ utrzymana zosta³a zasada, zgodnie z któr¹ Trzyci¹¿, Klucze i Wolbrom pe³ni wa¿ne funkcje dla zachowania nie normuje siê dopuszczalnych poziomów pól elektromagne- wartoœci przyrodniczych i krajobrazowych warunkuj¹cych roz- tycznych tam gdzie przebywanie ludzi nie bêdzie mia³o miej- wój funkcji turystycznych. sca. Dodatkowo rozporz¹dzenie okreœla zakresy czêstotliwo- œci pól elektromagnetycznych, dla których okreœlone zostan¹ Wysoka lesistoœæ Gminy Klucze oraz miasta i Gminy Ol- parametry fizyczne, charakteryzuj¹ce oddzia³ywanie tych pól kusz powoduje, ¿e lasy obok znaczenia przyrodniczego i krajo- na œrodowisko, a tak¿e zakres i sposób prowadzenia badañ brazowego stanowi¹ wa¿ny element gospodarki. Jak ju¿ wspo- pól elektromagnetycznych. mniano lasy te zaliczono do grupy lasów ochronnych, w tym Zgodnie z art. 234 Prawa Ochrony Œrodowiska pozwolenia lasy, po³o¿one w s¹siedztwie Pustyni B³êdowskiej i by³ej Pu- na emitowanie pól elektromagnetycznych wymagaj¹: styni Starczynowskiej do grupy lasów gleboochronnych. Po- – linie i stacje elektroenergetyczne o napiêciu znamionowym nadto ze wzglêdu na stopieñ szkód przemys³owych czêœæ la- 110 kV lub wy¿szym, sów zaliczono do II strefy uszkodzeñ, poza lasami wystêpuj¹- – instalacje radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolo- cymi w gminie Trzyci¹¿. W stosunku do lasów stanowi¹cych kacyjne, których równowa¿na moc promieniowania izotro- w³asnoœæ indywidualn¹, zmierza siê do w³¹czenia ich do grupy powo jest równa 15W lub wy¿sza, emituj¹ce pola elektro- lasów ochronnych. magnetyczne o czêstotliwoœci od 0,03 MHz do 300 000 MHz. W lasach ochronnych stosowane s¹ szczególne zasady go- spodarki leœnej. Za las ochronny mog¹ byæ uznane lasy spe³- 3.5.1 ród³a emisji niejonizuj¹cego promieniowania niaj¹ce szczególne wymogi, m.in.: elektromagnetycznego – chroni¹ce glebê b¹dŸ brzegi wód przed erozj¹, – maj¹ce szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe, ród³ami emisji niejonizuj¹cego promieniowania elektro- – zawieraj¹ce drzewostany trwale uszkodzone na skutek dzia- magnetycznego s¹: ³alnoœci przemys³u, – stacje przekaŸnikowe telefonii komórkowej, – po³o¿one w granicach administracyjnych lub w odleg³oœci – urz¹dzenia elektroenergetyczne. do 10 km od granic miast pow.50 tys. mieszkañców, w stre- fach ochronnych wokó³ sanatoriów i uzdrowisk, w strefie W ostatnich latach coraz czêœciej budowane s¹ stacje bazo- górnej granicy lasów. we telefonii komórkowej oraz przekaŸniki radiowe. Instalacje te emituj¹ niejonizuj¹ce promieniowanie elektromagnetyczne, G³ówne problemy gospodarki leœnej powiatu Olkuskiego generowane przez anteny w czasie ich pracy. Moc promienio- to os³abienie drzewostanów spowodowane zanieczyszcze- wania izotropowo jest ró¿na w zale¿noœci od wielkoœci stacji niami powietrza, koniecznoœæ przebudowy sk³adu gatunko- bazowej (czêsto równie¿ powy¿ej 100W). Czêstotliwoœæ emito- wego czêœci drzewostanów sosnowych oraz du¿e zagro¿enie wania pól elektromagnetycznych waha siê w granicach po¿arowe. od 30 kHz do 300 GHz. W przypadku stacji bazowych telefonii komórkowej pola elektromagnetyczne s¹ wypromieniowywa- 3.5 Niejonizuj¹ce promieniowanie elektromagnetyczne ne na du¿ych wysokoœciach, w miejscach niedostêpnych dla prze- bywania ludzi. Dla terenu powiatu brak jest szczegó³owych da- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62 poz. 627) nych dotycz¹cych emisji promieniowania niejonizuj¹cego emi- Prawo Ochrony Œrodowiska problemowi ochrony przed pola- towanego ze stacji przekaŸnikowych telefonii komórkowej. mi elekroenergetycznymi poœwiêca Dzia³ IV (art. 121 Ponadto Ÿród³em pól elektromagnetycznych s¹ linie i urz¹- do art. 124). Ochrona ta polega na zapewnieniu jak najlepsze- dzenia elektroenergetyczne. Przez teren gmin Bukowno i Bo- go stanu œrodowiska poprzez: les³aw przebiega jedynie linia wysokiego napiêcia 220 kV. – utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poni¿ej do- Wokó³ Ÿróde³ pól elektromagnetycznych (linii i stacji elek- puszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, troenergetycznych oraz obiektów radiokomunikacyjnych, ra- – zmniejszenie poziomów pól elektromagnetycznych co naj- dionawigacyjnych i radiolokacyjnych) tworzy siê, w razie po- mniej do dopuszczalnych, gdy nie s¹ one dotrzymane. trzeby, obszary ograniczonego u¿ytkowania. W powiecie Olku- Ustawa nak³ada na Ministra W³aœciwego do Spraw Œrodo- skim takich przypadków do tej pory nie by³o. Brak jest równie¿ wiska obowi¹zek okreœlenia, w drodze rozporz¹dzenia, dopusz- badañ monitoruj¹cych œrodowisko w tym zakresie. czalnych poziomów pól elektromagnetycznych w œrodowisku oraz sposoby sprawdzania ich dotrzymania. 3.6 Podsumowanie Rozporz¹dzenie Ministra Œrodowiska z 30 paŸdziernika 2003 w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektroma- Œrodowisko naturalne powiatu Olkuskiego obejmuj¹cego gnetycznych w œrodowisku oraz sposobów sprawdzania do- gminy Olkusz, Bukowno, Boles³aw, Klucze, Wolbrom i Trzyci¹¿ trzymania tych poziomów (Dz. U. z dnia 14 listopada 2003 r.) nale¿y do bardziej zdegradowanych w województwie ma³opol- okreœla: skim. Na stan œrodowiska naturalnego w powiecie wp³ywa g³ów- – dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w œrodo- nie rodzimy przemys³, a zw³aszcza eksploatacja i przerób rud wisku, zró¿nicowane dla: cynkowo-o³owiowych oraz eksploatacja piasków podsadzko- – terenów przeznaczonych pod zabudowê mieszkaniow¹, wych prowadzone w rejonie Bukowna. Ponadto uwidacznia siê – miejsc dostêpnych dla ludnoœci. wp³yw na œrodowisko niektórych wiêkszych zak³adów i przed- – zakresy czêstotliwoœci pól elektromagnetycznych, dla któ- siêbiorstw w Kluczach, Jaroszowcu i Olkuszu jak równie¿ wielu rych okreœla siê parametry fizyczne charakteryzuj¹ce oddzia- innych mniejszych zak³adów przemys³owych, powoduj¹cych ³ywanie pól elektromagnetycznych na œrodowisko; zanieczyszczenie powietrza poprzez emisjê py³ów i gazów. – metody sprawdzania dotrzymania dopuszczalnych poziomów Ze wzglêdu na ponadnormatywne stê¿enie py³u PM10 ob- pól elektromagnetycznych; szar powiatu Olkuskiego zosta³ zaklasyfikowany ze wzglêdu – metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów na ochronê zdrowia do strefy C. Powoduje to koniecznoœæ opra- pól elektromagnetycznych. cowania dla terenu Powiatu programu ochrony powietrza. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5379 — Poz. 1682

Badania jakoœci powietrza prowadzone przez Wojewódzki In- du¿ych rynków zbytu rolnictwo stanowiæ mo¿e jeden z wa¿- spektorat Ochrony Œrodowiska wykazuj¹ zwiêkszanie emisji nych elementów rozwoju gospodarczego powiatu. py³u, tlenków azotu i dwutlenku siarki w okresie zimowym. Na terenie powiatu Olkuskiego wystêpuj¹ lasy Skarbu Pañ- Wskazuje to na wystêpowanie tzw. niskiej emisji czyli emisja stwa, bêd¹ce w zarz¹dzie Lasów Pañstwowych oraz lasy nie sta- z indywidualnych systemów grzewczych. Na jakoœæ powietrza nowi¹ce w³asnoœci Skarbu Pañstwa, nadzorowane przez Sta- ma tak¿e wp³yw emisja z zak³adów przemys³owych oraz œrod- rostê Olkuskiego. Ogó³em powierzchnia lasów wynosi 22429 ha. ków transportu. Najwiêkszy udzia³ pod wzglêdem zajmowanej powierzchni sta- Na terenie powiatu Olkuskiego znajduje siê kilkaset pod- nowi sosna. Lasy obok znaczenia przyrodniczego i krajobrazo- miotów gospodarczych, prowadz¹cych dzia³alnoœæ przemy- wego stanowi¹ wa¿ny element gospodarki. G³ówne problemy s³ow¹ oraz handlow¹, gastronomiczn¹ (handel hurtowy, deta- gospodarki leœnej powiatu Olkuskiego to os³abienie drzewosta- liczny, obwoŸny, restauracje, bary), produkcyjn¹, a tak¿e us³u- nów spowodowane zanieczyszczeniami powietrza, koniecznoœæ gow¹ z zakresu mechaniki samochodowej, budowlanej, insta- przebudowy sk³adu gatunkowego czêœci drzewostanów sosno- lacyjnej i elektrycznej, spó³ki prawa handlowego oraz osoby wych oraz du¿e zagro¿enie po¿arowe. fizyczne. Jednym z g³ównych Ÿróde³ ha³asu jest po³o¿enie szy- Najpowa¿niejszym Ÿród³em emisji elektromagnetycznego bów górniczych ZGH "Boles³aw" w Bukownie. promieniowania niejonizuj¹cego jest linia wysokiego napiêcia Jakoœæ wód powierzchniowych powiatu Olkuskiego jest nie- 220 kV, przebiegaj¹ca przez teren powiatu. Ze wzglêdu na to, zadowalaj¹ca. Rzeki prowadz¹ wody pozaklasowe lub III klasy ¿e promieniowanie to wystêpuje na wysokoœciach niedostêp- czystoœci. WskaŸnikami warunkuj¹cymi tak¹ jakoœæ wód s¹ nych dla ludzi, nie ma ono wiêkszego wp³ywu na stan zdrowia g³ównie azotany, metale ciê¿kie (cynk i o³ów) oraz ska¿enia mieszkañców powiatu. bakteriologiczne. Przyczyn¹ wystêpowania tych zanieczyszczeñ w wodach s¹ przede wszystkim œcieki komunalne i przemys³o- we, odprowadzane do rzek i ziemi. Powiat Olkuski jest skanali- 4 CELE I SPOSOBY REALIZACJI POLITYKI EKOLOGICZNEJ zowany w oko³o 50 %. Jednak widoczne s¹ znaczne ró¿nice POWIATU stopnia skanalizowania terenów miejskich i wiejskich. Produk- cja rolna, oparta na wykorzystaniu nawozów azotowych, po- W niniejszym rozdziale opisano cele i sposoby realizacji woduje zwiêkszenie iloœci azotanów sp³ywaj¹cych z terenów polityki ekologicznej powiatu z programami dzia³añ niezbêd- upraw do wód. Decyduj¹cy wp³yw na jakoœci wód powierzch- nych i okreœleniem kierunków dzia³añ. W za³¹czniku nr 1 za- niowych i stan cieków wodnych ma eksploatacja i hutnictwo mieszczono zadania, przedstawione tabelarycznie, wraz z har- rud cynku i o³owiu. monogramem i sposobem ich realizacji, które stanowi¹ uzu- Zaopatrzenie mieszkañców w wodê odbywa siê g³ównie pe³nienie rozdzia³u 4. z ujêæ wód podziemnych. Najwiêksze z ujêæ zlokalizowane na Kanale Po³udniowym, bazuj¹ce na wodach do³owych pom- 4.1 Cele Polityki Ekologicznej Powiatu [1, 28] powanych z kopalni "Olkusz", zaopatruje mieszkañców gmin Olkusz, Bukowno, Boles³aw i Klucze. Ponadto na terenie po- W oparciu o priorytet rozwoju Województwa Ma³opolskie- wiatu zlokalizowane s¹ liczne ujêcia wód podziemnych, stano- go "Programu zrównowa¿onego rozwoju i ochrony œrodowi- wi¹ce Ÿród³o wody dla lokalnych spo³ecznoœci. Przyczynami ska województwa ma³opolskiego" okreœlono nadrzêdny d³u- z³ego stanu jakoœci oraz zmniejszania iloœci wód podziemnych goterminowy cel Programu "Racjonalne zagospodarowanie jest eksploatacja górnicza i hutnictwo rud cynku i o³owiu, lo- przestrzenne województwa ma³opolskiego, spajaj¹ce funkcje kalne wysypiska i sk³adowiska odpadów komunalnych i prze- œrodowiskowe, gospodarcze i kulturowe zgodnie z zasadami mys³owych, a tak¿e produkcja rolna. Najwiêkszym problemem zrównowa¿onego rozwoju". wymagaj¹cym podjêcia natychmiastowych dzia³añ jest pla- Dla systemowego dzia³ania miêdzy innymi w zakresie ochro- nowane zakoñczenie eksploatacji rud cynku i o³owiu. ny œrodowiska naturalnego opracowano w grudniu 1999 r. Obszar powiatu Olkuskiego charakteryzuje siê niezbyt du¿¹ Strategiê Rozwoju powiatu Olkuskiego na lata 2002-2005, ró¿norodnoœci¹ pokrywy glebowej. Jej wykszta³cenie jest od- przyjêt¹ uchwa³¹ Rady powiatu Nr XXVIII/211/2001 w dniu zwierciedleniem warunków wodnych oraz œrodowiska przyrod- 13 marca 2001 r. niczego, z których zasadnicz¹ rolê odgrywa rzeŸba terenu i ro- W strategii rozwoju powiatu Olkuskiego ochrona œrodowiska dzaj ska³y macierzystej. Na obszarze powiatu wystêpuj¹ gleby jest dziedzin¹ pierwszoplanow¹. Wagê, jak¹ w rozwoju Powia- wytworzone z lessów, gleby bielicoziemne wytworzone z lek- tu Olkuskiego przyk³ada siê do zagadnieñ ochrony œrodowi- kich utworów piaszczystych, rêdziny wytworzone z wapieni ska- ska, wyra¿ono w misji, a mianowicie "czysty ekologicznie i za- listych i ³awicowych górnojurajskich oraz gleby brunatne wy- sobny powiat Olkuski ogniwem ³¹cz¹cym Œl¹sk z Ma³opolsk¹". tworzone z utworów piaszczysto-gliniastych. W zachodniej czê- Jako cel nadrzêdny przyjêto "Zrównowa¿ony rozwój spo³ecz- œci powiatu wystêpuj¹ gleby o niskiej klasie bonitacji, które do- no-gospodarczy powiatu Olkuskiego, zapewniaj¹cy zamo¿noœæ datkowo ska¿one s¹ metalami ciê¿kimi, natomiast we wschod- ludnoœci ¿yj¹cej w czystym i przyjaznym œrodowisku", a ja- niej czêœci powiatu wystêpuj¹ gleby III i IV klasy bonitacji i s¹ to ko cel strategiczny "czyste i przyjazne œrodowisko naturalne". dominuj¹ce gleby wystêpuj¹ce na terenie powiatu. Podstawowy wp³yw na degradacjê gruntów rolnych i le- 4.2 Program dzia³añ niezbêdnych dla realizacji polityki eko- œnych oraz powstawanie lejów i zapadlisk ma eksploatacja logicznej powiatu górnicza. Przy zró¿nicowanych uwarunkowaniach i atrakcyjnoœci za- Zgodnie ze "Strategi¹ rozwoju Powiatu Olkuskiego" wy¿ej trudnienia w przemyœle miejscowym i s¹siednim, ranga rol- cytowana misja powiatu w zakresie ochrony œrodowiska ma nictwa jest aktualnie marginesowa w gospodarce gmin po³o- byæ osi¹gniêta poprzez realizacjê ni¿ej wymienionych celów: ¿onych w zachodniej czêœci powiatu. Typowo rolnicze rejony – poprawa jakoœci powietrza atmosferycznego, po³o¿one s¹ we wschodniej czêœci Powiatu. U¿ytki rolne stano- – poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych, wi¹ 52 % obszaru powiatu. Ze wzglêdu na korzystne warunki – racjonalne korzystanie z zasobów glebowych, przyrodnicze rozwoju rolnictwa, a tak¿e po³o¿enie w pobli¿u – ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych, Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5380 — Poz. 1682

– zwiêkszenie lesistoœci powiatu, nowa¿ny poziom dŸwiêku A okreœla siê w decybelach (dB), – zmniejszenie uci¹¿liwoœci ha³asu dla mieszkañców i œrodowiska, a jego wartoœci podano w za³¹cznikach do rozporz¹dzenia Mi- – zwiêkszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców, nistra Ochrony Œrodowiska Zasobów Naturalnych i Leœnictwa – prawid³owa gospodarka odpadami. z dnia 13 maja 1998 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów ha³asu w œrodowisku. 4.2.1 Ochrona powietrza atmosferycznego Poziomy dopuszczalne dotycz¹ emisji ha³asu na danym terenie. Na terenach nie wyszczególnionych w za³¹czniku do rozporz¹- Uwarunkowania prawne dzenia dopuszczalny poziom ha³asu okreœla siê, przyjmuj¹c Zgodnie z ustaw¹ z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony wartoœci dopuszczalne dla rodzaju terenu o zbli¿onym przezna- œrodowiska ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak naj- czeniu. Dopuszczalny poziom ha³asu w œrodowisku na terenie lepszej jego jakoœci poprzez utrzymanie poziomów substancji podlegaj¹cym zaliczeniu do dwóch lub wiêcej rodzajów tere- w powietrzu poni¿ej dopuszczalnych poziomów lub zmniejsza- nów wyszczególnionych w za³¹czniku do rozporz¹dzenia okre- nie, je¿eli poziomy te nie s¹ dotrzymane. Obowi¹zkiem Mini- œla siê, przyjmuj¹c wartoœci dopuszczalne poziomów dŸwiêku stra Œrodowiska jest ustalenie dopuszczalnych poziomów nie- odpowiadaj¹ce najni¿szym dopuszczalnym poziomom dŸwiêku których substancji w powietrzu oraz warunków, w jakich usta- dla tych terenów. Okreœlono tak¿e standardy emisyjne dla ta- la siê poziomy tych substancji. Oceny jakoœci powietrza doko- kich obiektów, jak drogi lub linie kolejowe (wartoœci okreœlone nuje siê w strefach, którymi s¹ aglomeracje o liczbie miesz- dla dróg i linii kolejowych stosuje siê tak¿e dla torowisk tramwa- kañców powy¿ej 250 tysiêcy oraz obszar powiatu nie wcho- jowych poza pasem drogowym), jak i poziomy ha³asu w œrodo- dz¹cy w sk³ad aglomeracji. W poszczególnych strefach doko- wisku powodowanego przez linie elektroenergetyczne oraz star- nuje siê pomiarów jakoœci powietrza. Na podstawie pomiarów ty, l¹dowania i przeloty statków powietrznych. wskazuje siê strefy, gdzie nastêpuje przekroczenie dopuszczal- nych poziomów poszczególnych substancji. Klasyfikacji stref Na podstawie ustawy art. 118 ust. 7 ustawy Prawo ochro- dokonuje siê ze wzglêdu na kryterium zdrowia ludzi oraz ochro- ny œrodowiska zosta³o wydane rozporz¹dzenie Ministra Œro- ny roœlin. Dla stref, w których nast¹pi¹ naruszenia wojewoda, dowiska z dnia 9 stycznia 2002r. w sprawie wartoœci progo- w porozumieniu ze starost¹, okreœla program ochrony powie- wych poziomów ha³asu. Rozporz¹dzenie to okreœla wartoœci trza, maj¹cy na celu osi¹gniêcie poziomów dopuszczalnych. progowe poziomów ha³asu w œrodowisku, których przekro- czenie powoduje zaliczenie obszaru, na którym poziom ha³asu Cel nadrzêdny przekracza poziom dopuszczalny do kategorii terenu zagro¿o- Poprawa jakoœci powietrza atmosferycznego nego ha³asem. Oznacza to, ¿e dla obszarów, na których po- ziom ha³asu przekracza poziom dopuszczalny wojewoda lub ra- Najwiêkszy efekt w zakresie ochrony jakoœci powietrza mo¿na da Powiatu (w zale¿noœci od kompetencji) tworzy program dzia- uzyskaæ przyjmuj¹c nastêpuj¹ce kierunki dzia³añ: ³añ, którego celem jest dostosowanie poziomu ha³asu do do- – ograniczenie niskiej emisji poprzez modernizacjê lokalnych puszczalnego. kot³owni wêglowych i palenisk domowych opalanych wê- glem lub koksem, Cel nadrzêdny – termomodernizacjê budynków stanowi¹cych mienie komunalne, Zmniejszenie uci¹¿liwoœci ha³asu dla mieszkañców i œrodowiska – ograniczenie emisji zanieczyszczeñ powietrza z procesów przemys³owych, Realizacja tego celu mo¿liwa bêdzie poprzez: – opracowanie programu ochrony powietrza, – stworzenie mapy akustycznej powiatu, – ograniczenie uci¹¿liwoœci z transportu i ruchu ulicznego, – budowê ekranów lub urz¹dzanie pasów zieleni izolacyjnej – polepszanie stanu i rozbudowa infrastruktury drogowej. wzd³u¿ tras komunikacyjnych, – budowê obwodnic i modernizacjê dróg, 4.2.2 Ochrona przed ha³asem – wyznaczanie stref buforowych pomiêdzy nowoprojektowa- nymi centrami przemys³u i us³ug a terenami zabudowy Uwarunkowania prawne mieszkaniowej, Ochrona przed ha³asem polega na zapewnieniu jak najlepsze- – utworzenie terenów zieleni izolacyjnej wokó³ obiektów szcze- go stanu akustycznego œrodowiska, w szczególnoœci po- gólnie uci¹¿liwych dla œrodowiska, przez utrzymanie poziomu ha³asu poni¿ej dopuszczalnego – stosowanie technologii ograniczaj¹cych emisje ha³asu do œro- lub co najmniej na tym poziomie jak i na zmniejszaniu poziomu dowiska. ha³asu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzy- many. G³ównymi Ÿród³ami emisji ha³asu do œrodowiska s¹ 4.2.3 Ochrona zasobów wodnych obiekty przemys³owe, ruch drogowy, kolejowy i lotniczy. Uwarunkowania prawne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska de- Podstaw¹ ochrony wód jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. finiuje podstawowe pojêcia z zakresu ochrony przed ha³asem jak: Prawo ochrony œrodowiska. Ochrona wód polega na zapew- – emisja, przez któr¹ rozumie siê wprowadzane bezpoœrednio nieniu jak najlepszej ich jakoœci, w tym utrzymywaniu iloœci lub poœrednio, w wyniku dzia³alnoœci cz³owieka, do powie- wody na poziomie zapewniaj¹cym ochronê równowagi biolo- trza, wody lub ziemi energie, takie jak ha³as czy wibracje, gicznej. Szczególn¹ uwagê przywi¹zuje ona do ochrony wód – ha³as, przez który rozumie siê dŸwiêki o czêstotliwoœciach podziemnych, polegaj¹cej na zmniejszaniu ryzyka ich zanie- od 16 Hz do 16 000 Hz, czyszczenia poprzez ograniczanie oddzia³ywania na obszary – poziom ha³asu, przez który rozumie siê równowa¿ny poziom ich zasilania oraz utrzymywaniu równowagi zasobów tych wód. dŸwiêku A wyra¿ony w decybelach (dB). Za planowanie i realizacjê dzia³añ w zakresie ochrony wód odpowiedzialne s¹ organy administracji. Podstawowym wskaŸnikiem oceny ha³asu w œrodowisku Szczegó³owe zasady ochrony wód powierzchniowych i pod- jest poziom równowa¿ny dla przedzia³u czasu odniesienia. Rów- ziemnych okreœla ustawa Prawo wodne. Zgodnie z zapisami Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5381 — Poz. 1682 tej ustawy gospodarowanie wod¹ powinno odbywaæ siê zgod- – roœlin lub zwierz¹t, objêtych ochron¹ na podstawie odrêb- nie z zasad¹ zrównowa¿onego rozwoju i uwzglêdniaæ zasadê nych przepisów, wspólnych interesów. Za gospodarowanie odpowiedzialne s¹ – przyrody nieo¿ywionej, administracja publiczna, u¿ytkownicy wód oraz przedstawiciele – krajobrazu. lokalnych spo³ecznoœci. Prawo wodne reguluje m.in. zagad- Ochrona przyrody ma na celu: nienia w³asnoœci wód, zasady korzystania i ochrony wód – utrzymywanie procesów ekologicznych i stabilnoœci ekosys- oraz zarz¹dzania wodami, okreœla instrumenty zarz¹dzania wo- temów, dami. Wody podlegaj¹ ochronie, niezale¿nie od tego czyj¹ sta- – zachowanie ró¿norodnoœci biologicznej, nowi¹ w³asnoœæ. Celem ochrony wód jest utrzymywanie – zachowanie dziedzictwa geologicznego, lub poprawa jakoœci wód, biologicznych stosunków w œrodo- – zapewnienie ci¹g³oœci istnienia gatunków roœlin lub zwierz¹t wisku wodnym i na obszarach zalewowych, tak aby wody osi¹- wraz z siedliskami poprzez utrzymywanie lub przywracanie gnê³y co najmniej dobry stan ekologiczny i w miarê potrzeb ich do w³aœciwego stanu, nadawa³y siê do zaopatrzenia ludnoœci w wodê do spo¿ycia, – utrzymywanie lub przywracanie do w³aœciwego stanu sie- bytowania w warunkach naturalnych ryb oraz rekreacji i upra- dlisk przyrodniczych, a tak¿e innych zasobów przyrody i jej wiania sportów wodnych. sk³adników, Ochrona wód polega na unikaniu, eliminacji i ograniczaniu za- – kszta³towanie w³aœciwych postaw cz³owieka wobec przyrody. nieczyszczeñ wód oraz zapobieganiu niekorzystnym zmianom naturalnych przep³ywów wody albo naturalnych poziomów Ustawa zawiera bogaty zestaw œrodków prawnych, których zwierciad³a wody. stosowanie powinno zapewniæ realizacjê jej celów poprzez: Starosta, jako organ ochrony œrodowiska, odpowiedzialny jest – uwzglêdnianie wymagañ ochrony przyrody w polityce eko- za wydawanie oraz weryfikacjê pozwoleñ wodnoprawnych logicznej pañstwa, programach ochrony œrodowiska i zrów- m.in. na szczególne korzystanie z wód, wykonanie urz¹dzeñ nowa¿onego rozwoju przyjmowanych przez organy jedno- wodnych i regulacjê wód. Ponadto starosta sprawuje kontro- stek samorz¹du terytorialnego, lê i nadzór nad dzia³alnoœci¹ spó³ek wodnych i zwi¹zków wa- – obejmowanie zasobów przyrody i jej sk³adników formami ochro- ³owych. ny przewidywanymi ustaw¹ lub przepisami szczególnymi, – opracowywanie i wykonywanie planów ochrony okreœlonych Cel nadrzêdny w ustawie obszarów objêtych ochron¹ oraz programów Poprawa stanu wód powierzchniowych i podziemnych ochrony gatunków i ich siedlisk.

Dzia³ania w tym zakresie realizowane bêd¹ poprzez: Zagadnienia zwi¹zane z ochron¹ przyrody pojawiaj¹ siê – rozbudowê sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej, i w innych ustawach, z których najwa¿niejsze to ustawa o lasach – modernizacjê i budowê oczyszczalni œcieków z podwy¿szo- z dnia 28 wrzeœnia 1991 r., ustawa Prawo ³owieckie z dnia 13 paŸ- nym usuwaniem biogenów, dziernika 1995 r., ustawa Prawo ochrony œrodowiska z dnia – opracowanie i wdro¿enie koncepcji odprowadzania œcieków 27 kwietnia 2001 r. czy te¿ Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r. przemys³owych, – realizacjê za³o¿eñ zawartych w opracowaniach Zwi¹zku Gmin Cel nadrzêdny "Szansa Bia³ej Przemszy" (doprowadzenie wód rzeki Bia³ej Ochrona obszarów i obiektów przyrodniczych Przemszy do II klasy czystoœci, przywrócenie dawnych walo- rów przyrodniczych doliny rzeki Bia³ej Przemszy i jej dop³y- Realizacja tego celu odbywaæ siê bêdzie poprzez: wów, poprawê jakoœci powietrza atmosferycznego, prowa- – utworzenie nowych form ochrony przyrody, dzenie edukacji proekologicznej), – wspieranie inicjatyw dot. porz¹dkowania (utrzymywania czy- – ewidencjê przydomowych oczyszczalni œcieków, stoœci) terenów leœnych i rekreacyjnych, – budowê przydomowych oczyszczalni œcieków, – utworzenie œcie¿ek przyrodniczo-dydaktycznych, – systematyczn¹ kontrolê funkcjonowania oczyszczalni œcieków, – poprawê stanu zdrowotno-sanitarnego starodrzewia, zabyt- – kontrolê prawid³owoœci usuwania œcieków z terenów nie ob- kowych za³o¿eñ zieleni (zespo³y dworskie, tereny przykoœciel- jêtych kanalizacj¹ sanitarn¹, ne, cmentarze), – wyznaczenie obszarów bezpoœredniego i potencjalnego za- – okreœlenie sposobu korzystania z terenów objêtych ochron¹, gro¿enia powodzi¹, – wyznaczenie i udokumentowanie obszarów do systemu – budowê systemu zbiorników ma³ej retencji, NATURA 2000. – regulacjê cieków wodnych, – uporz¹dkowanie systemów melioracyjnych. 4.2.5 Lasy

4.2.4 Ochrona przyrody Uwarunkowania prawne Zasady korzystania z lasów i ich ochrony reguluje ustawa z dnia Uwarunkowania prawne 28 wrzeœnia 1991 r. o lasach. Gospodarka leœna polega na urz¹- Podstawowym aktem prawnym, reguluj¹cym zagadnienia dzaniu, ochronie i zagospodarowaniu lasu, utrzymaniu i po- objête przepisami konwencji o ró¿norodnoœci biologicznej jest wiêkszaniu zasobów i upraw leœnych, gospodarowaniu zwie- ustawa z dnia 16 paŸdziernika 1991 r. o ochronie przyrody. rzyn¹, pozyskiwaniu okreœlonych produktów (zw³aszcza drew- Ustawa dotyczy ochrony przyrody, co oznacza zachowanie, na, p³odów runa leœnego, zwierzyny) i sprzeda¿y tych produk- w³aœciwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów przyrody tów w stanie nieprzerobionym, a tak¿e na realizacji pozapro- i jej sk³adników, a w szczególnoœci: dukcyjnych funkcji lasu. Do ustawy wprowadzono pojêcie "trwa- – dziko wystêpuj¹cych roœlin i zwierz¹t, le zrównowa¿onej gospodarki leœnej" jako dzia³alnoœci zmie- – siedlisk przyrodniczych, rzaj¹cej do ukszta³towania struktury lasów i ich wykorzystania – siedlisk gatunków chronionych roœlin lub zwierz¹t, w sposób i tempie zapewniaj¹cym trwa³e zachowanie ich bo- – zwierz¹t prowadz¹cych wêdrowny tryb ¿ycia, gactwa biologicznego wysokiej produkcyjnoœci oraz potencja- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5382 — Poz. 1682

³u regeneracyjnego, ¿ywotnoœci i zdolnoœci wype³niania nego we wszystkich typach szkó³. Obowi¹zek popularyzacji wszystkich istotnych funkcji, teraz i w przysz³oœci, bez szkody ochrony œrodowiska adresowany jest równie¿ do wszystkich dla innych elementów œrodowiska. œrodków masowego przekazu.

Cel nadrzêdny Cel nadrzêdny: Zwiêkszenie lesistoœci powiatu Zwiêkszenie œwiadomoœci ekologicznej mieszkañców

Osi¹gniêcie tego celu mo¿liwe bêdzie poprzez: Cel ten zostanie osi¹gniêty poprzez: – opracowanie wieloletniego programu zalesienia nieu¿ytków, – realizacjê programu edukacji ekologicznej dla szkó³, – zalesianie gruntów porolnych. – tworzenie oœrodków edukacji ekologicznej, – promocje i pomoc w tworzeniu gospodarstw ekologicznych 4.2.6 Ochrona powierzchni ziemi i agroturystycznych, – opracowanie projektów œcie¿ek ekologicznych i tras tury- Uwarunkowania prawne stycznych, G³ówne zasady oraz cele ochrony gruntów, znajduj¹ce wyraz – organizowanie konkursów promuj¹cych racjonalne korzysta- w obowi¹zuj¹cym ustawodawstwie okreœlaj¹ przepisy usta- nie ze œrodowiska, wy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony œrodowiska. Isto- – wdro¿enie systemu zarz¹dzania œrodowiskowego, ta dzia³añ ochronnych w stosunku do ziemi, polega na zapobie- – promowanie walorów krajobrazowo-przyrodniczych Powiatu. ganiu i przeciwdzia³aniu niekorzystnym zmianom powierzchni ziemi, a w razie jej uszkodzenia lub zniszczenia - na przywróce- niu do stanu w³aœciwego. Zasadnicz¹ jednak i zarazem najbar- 5 ZARZ¥DZANIE ŒRODOWISKIEM dziej szczegó³ow¹ regulacj¹ dotycz¹c¹ problematyki ochrony zasobów i jakoœci gruntów jest ustawa z 1995 r. o ochronie Niniejszy rozdzia³ opisuje instrumenty zarz¹dzania œrodo- gruntów rolnych i leœnych. Celem jej jest zachowanie jak naj- wiskiem stosowane w trakcie wdra¿ania Programu, w tym wiêkszego obszaru gruntów, poprawa ich wartoœci oraz pe³ne monitoring stanu œrodowiska oraz zasady zarz¹dzania œrodo- wykorzystanie dla potrzeb produkcji rolnej i leœnej. Cel ten ma wiskiem na szczeblu powiatowym, wynikaj¹ce z uk³adu kom- charakter wprawdzie gospodarczy, jednak¿e ³¹cz¹ siê z nim pentencyjnego. tak¿e cele œrodowiskowe, bowiem grunty rolne i leœne nale¿y- W zarz¹dzaniu œrodowiskiem szczególn¹ rolê pe³ni "Program cie zagospodarowane s¹ te¿ pozytywnym elementem œrodo- ochrony œrodowiska", który to program, mo¿e byæ postrzega- wiska, podnosz¹cym jego wartoœæ. Zadania z zakresu ochrony ny jako instrument koordynacji dzia³añ na rzecz ochrony œro- gruntów polegaj¹ na: dowiska. – ograniczaniu przeznaczania gruntów rolnych i leœnych na cele nierolne i nieleœne, tzn. ograniczania innego ni¿ rolniczy spo- 5.1 Instrumenty zarz¹dzania œrodowiskiem sobu u¿ytkowania gruntów rolnych oraz innego ni¿ leœny sposobu u¿ytkowania gruntów leœnych, Realizacja zrównowa¿onego rozwoju dokonywana jest we- – zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rol- d³ug zasad zawartych w II Polityce Ekologicznej Pañstwa. Poli- nych i leœnych, szkodom w produkcji rolnej i leœnej oraz w drze- tyka ekologiczna Powiatu jest i bêdzie realizowana za pomoc¹ wostanach, ró¿nych instrumentów: prawnych, finansowych, spo³ecznych. – poprawianiu wartoœci u¿ytkowej gruntów oraz zapobiega- Ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorz¹dzie powiatowym uzna- niu obni¿ania ich produktywnoœci, je ochronê œrodowiska i przyrody, leœnictwo i rybactwo œródl¹- – przywracaniu gruntom zdegradowanym albo zdewastowanym dowe, gospodarkê wodn¹, zagospodarowanie przestrzenne, ich wartoœci u¿ytkowych lub przyrodniczych (rekultywacja). a tak¿e zapobieganie nadzwyczajnym zagro¿eniom œrodowi- Zadania te prowadz¹ do wyró¿nienia dwóch podstawowych ska za jedne z wykonywanych przez Powiat "okreœlonych usta- kierunków ochrony gruntów: ochrony iloœciowej i jakoœciowej. wami zadañ publicznych o charakterze ponadgminnym".

Cel nadrzêdny: 5.1.1 Instrumenty prawne Racjonalne korzystanie z zasobów glebowych Do instrumentów prawnych nale¿¹: Realizacja powy¿szego celu powinna polegaæ na: – pozwolenia na wprowadzanie do œrodowiska substancji – inwentaryzacji terenów zdegradowanych, na których prze- lub energii tj. kroczone zosta³y standardy jakoœci gleby lub ziemi, – pozwolenia na wprowadzanie gazów lub py³ów do powietrza, – organizacji doradztwa dla rolników dot. racjonalnego gospo- – pozwolenia na wprowadzanie œcieków do wód lub do ziemi, darowania zasobami glebowymi i w³aœciwych zabiegów agro- – pozwolenia na wytwarzanie odpadów, technicznych, – pozwolenia na emitowanie ha³asu do œrodowiska, – aktywnej ochronie i rewitalizacji gleb objêtych oddzia³ywa- – pozwolenia na emitowanie pól elektromagnetycznych, niem górnictwa i hutnictwa, – pozwolenia zintegrowane, – rekultywacji terenów zdegradowanych. – koncesje geologiczne wydawane na rozpoznanie i eksplo- atacjê surowców mineralnych. 4.2.7 Edukacja ekologiczna Kompetencje do wydawania pozwoleñ w zakresie ochrony Uwarunkowania prawne przed zanieczyszczeniami i uci¹¿liwoœciami podzielono pomiê- Ogólne zobowi¹zania do prowadzenia edukacji ekologicznej dzy wojewodê i starostê, przyjmuj¹c za podstawowe kryterium okreœla ustawa Prawo ochrony œrodowiska. Ustanawia ona skalê uci¹¿liwoœci danego podmiotu. Starosta jest w³aœciwy obowi¹zek uwzglêdniania problematyki ochrony œrodowiska we wszystkich sprawach dotycz¹cych obiektów i zak³adów zali- i zrównowa¿onego rozwoju w programach kszta³cenia ogól- czanych do przedsiêwziêæ mog¹cych znacz¹co oddzia³ywaæ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5383 — Poz. 1682 na œrodowisko, dla których raport o oddzia³ywaniu na œrodowi- ganiu problemom i ukierunkowaniu przysz³ego rozwoju. Miesz- sko mo¿e byæ wymagany. Lista takich przedsiêwziêæ ustalona kañcy Powiatu bêd¹ informowani o zadaniach poprzez prasê, zosta³a rozporz¹dzeniem Rady Ministrów z dnia 24 wrzeœnia biuletyny, czy te¿ poprzez œrodki poœrednie, takie jak pozarz¹- 2002 r. w sprawie okreœlenia rodzajów przedsiêwziêæ mog¹- dowe organizacje ekologiczne. cych znacz¹co oddzia³ywaæ na œrodowisko oraz szczegó³owych kryteriów zwi¹zanych z kwalifikowaniem przedsiêwziêæ do spo- 5.2 Organizacja zarz¹dzania œrodowiskiem rz¹dzenia raportu o oddzia³ywaniu na œrodowisko. Poprzez system pozwoleñ mo¿na bezpoœrednio wp³ywaæ Zarz¹dzanie œrodowiskiem odbywa siê na poziomach wo- na ochronê œrodowiska realizowan¹ w zak³adach przemys³o- jewódzkim powiatowym i gminnym i obejmuje dzia³ania po- wych. Dla zak³adów tych korzystniej bêdzie realizowaæ ochro- dejmowane w skali województwa, powiatu i gminy. Dzia³ania nê œrodowiska poprzez systemy zarz¹dzania œrodowiskiem. na rzecz œrodowiska podejmowane s¹ tak¿e przez podmioty Szczególnym instrumentem prawnym jest pomiar stanu gospodarcze korzystaj¹ce ze œrodowiska. Kieruj¹ siê one g³ów- œrodowiska okreœlany mianem monitoringu. Prowadzony on nie efektami ekonomicznymi i zasadami konkurencji rynko- jest zarówno jako badania jakoœci œrodowiska, jak te¿ w odnie- wej, a tak¿e z g³osami opinii spo³ecznej. Na tym szczeblu zarz¹- sieniu do iloœci zasobów œrodowiskowych. Monitoring by³ zwy- dzanie œrodowiskiem odbywa siê poprzez: kle zaliczany do instrumentów informacyjnych, jako bardzo – dotrzymywanie wymagañ zawartych w pozwoleniach emi- wa¿na podstawa analiz, ocen czy decyzji. Obecnie, wprowa- syjnych, dzenie badañ monitoringowych jako obowi¹zuj¹cych przez za- – porz¹dkowanie i modernizacjê technologii, pisy w niektórych aktach prawnych czyni¹ je instrumentem – eliminowanie technologii uci¹¿liwych dla œrodowiska, o znaczeniu prawnym. – instalowanie urz¹dzeñ ochrony œrodowiska, – sta³¹ kontrolê emisji zanieczyszczeñ. 5.1.2 Instrumenty finansowe Instytucje dzia³aj¹ce w ramach administracji odpowiedzial- Do instrumentów finansowych nale¿¹: nych za wykonywanie i egzekwowanie przepisów prawa maj¹ – op³aty za korzystanie ze œrodowiska: za emisje zanieczysz- na celu zapobieganie zanieczyszczeniu œrodowiska przez: czeñ do powietrza, za pobór wody powierzchniowej i pod- – racjonalne planowanie przestrzenne, ziemnej, za odprowadzanie œcieków do wód lub do ziemi, – kontrolowanie gospodarczego korzystania ze œrodowiska, za sk³adowanie odpadów, za powierzchniê, z której odpro- – porz¹dkowanie dzia³alnoœci zwi¹zanej z gospodarczym ko- wadzane s¹ œcieki, rzystaniem ze œrodowiska, – administracyjne kary pieniê¿ne, – instalowanie urz¹dzeñ ochrony œrodowiska. – odpowiedzialnoœæ cywilna, karna i administracyjna, – kredyty i dotacje z funduszy ochrony œrodowiska, 5.3 Organizacja zarz¹dzania Programem – op³aty eksploatacyjne za pozyskiwanie kopalin. Podstawow¹ zasad¹ realizacji Programu ochrony œrodo- Celem polityki powiatowej jest osi¹gniêcie takiej sytuacji, kie- wiska powinna byæ zasada wykonywania zadañ jednostek zwi¹- dy wszystkie podmioty gospodarcze bêd¹ spe³nia³y warunki zanych z systemem zarz¹dzania œrodowiskiem, œwiadomych okreœlone w pozwoleniach. istnienia programu i ich uczestnictwa w nim. Z punktu widzenia programu mo¿na wyodrêbniæ nastêpuj¹ce 5.1.3 Instrumenty spo³eczne podmioty: – Podmioty uczestnicz¹ce w organizacji i zarz¹dzaniu programem, Wœród instrumentów spo³ecznych wyró¿niæ nale¿y wspó³- – Podmioty realizuj¹ce zadania programu, dzia³anie. Wa¿nym elementem skutecznego zarz¹dzania reali- – Podmioty kontroluj¹ce przebieg realizacji i efekty programu, zuj¹cego zasady zrównowa¿onego rozwoju s¹ uzgodnienia – Spo³ecznoœæ powiatu jako g³ówny podmiot odbieraj¹cy wy- i usprawnienia instytucjonalne. Do kszta³towania œwiadomo- niki dzia³añ programu. œci ekologicznej spo³eczeñstwa oraz przyjaznych dla œrodowi- ska nawyków i codziennych postaw, czyli szeroko rozumianej G³ównym wykonawc¹ Programu jest zarz¹d powiatu, je- edukacji ekologicznej, podejmowane s¹ ró¿norodne dzia³ania. go bezpoœrednim realizatorem bêd¹ podmioty gospodarcze pla- U podstaw skutecznoœci tych dzia³añ le¿y rzetelnie i przystêp- nuj¹ce i realizuj¹ce inwestycje zgodnie z kierunkami nakreœlo- nie przekazywana wiedza o stanie œrodowiska. W spo³eczeñ- nymi przez Program, realizatorem inwestycji w zakresie ochro- stwie zaczyna istnieæ coraz wiêksza potrzeba posiadania takiej ny œrodowiska na swoim terenie bêdzie samorz¹d lokalny, wiedzy. Edukacja i informacja z komunikacj¹ s¹ ze sob¹ œciœle zaœ bezpoœrednim odbiorc¹ bêdzie spo³eczeñstwo Powiatu. powi¹zane, bowiem dobra i w³aœciwa informacja potêguje proces edukacji. Z drugiej strony, w przypadku osi¹gniêcia 5.4 Mierniki stopnia realizacji Programu w³aœciwego poziomu edukacji, komunikacja z grupami zada- niowymi jest ³atwiejsza, a przekazywane informacje s¹ w³a- Pomiar stopnia realizacji celów Programu bêdzie odbywaæ œciwie wykorzystywane. Rzetelna informacja o stanie œrodo- siê poprzez mierniki. Bêd¹ to mierniki zwi¹zane z poszczegól- wiska i dzia³aniach na rzecz jego ochrony, a tak¿e umiejêtnoœæ nymi celami. porozumiewania siê ze spo³eczeñstwem s¹ niezbêdne dla suk- cesu realizowanej edukacji ekologicznej. W II Polityce Ekologicznej Pañstwa do szczególnie wa¿nych Tradycyjne instrumenty, takie jak pozwolenia oraz system mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono: op³at i kar nie spe³ni¹ ca³ego zakresu celów i zadañ wyznaczo- – stopieñ zmniejszenia ró¿nicy (w %) miêdzy faktycznym za- nych przez w³adze Powiatu. Z tego te¿ wzglêdu rozpoczn¹ siê nieczyszczeniem œrodowiska a naukowo uzasadnionym do- negocjacje z grupami zadaniowymi, które bêd¹ bra³y udzia³ puszczalnym (³adunkiem krytycznym), we wdra¿aniu programu. Ka¿da grupa zadaniowa ponosi od- – iloœæ zu¿ywanej energii, materia³ów, wody oraz iloœæ wy- powiedzialnoœæ w zapewnieniu czystego œrodowiska, zapobie- twarzanych odpadów i emitowanych zanieczyszczeñ w prze- Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5384 — Poz. 1682

liczeniu na jednostkê dochodu narodowego lub wielkoœæ pro- Tabela 19 dukcji (wyra¿on¹ w wielkoœciach fizycznych lub wartoœci¹ sprzedan¹), – stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych Mierniki stopnia realizacji Programu (dla oceny Programów i projektów inwestycyjnych w ochro- nie œrodowiska), – techniczno-ekologiczne charakterystyki materia³ów, urz¹dzeñ Mierniki Jednostka produktów (np. zawartoœæ o³owiu w benzynie, zawartoœæ rtêci monitoruj¹ca w bateriach, jednostkowa emisja wêglowodorów przy eks- WskaŸniki stanu œrodowiska ploatacji samochodu, poziom ha³asu w czasie pracy samo- chodu itd.), zgodnie z zasad¹ dostêpu do informacji dane te a) Zmniejszenie ³adunków zanieczysz- powinny byæ ujawniane na metkach lub dokumentach tech- czeñ wprowadzanych do wód po- nicznych produktu. wierzchniowych: – poziom zanieczyszczeñ fizyko - che- WIOŒ Powy¿sze wskaŸniki powinny byæ gromadzone i wykorzysty- micznych i bakteriologicznych wane do ocen realizacji Polityki Ekologicznej Pañstwa w dwóch – d³ugoœæ nowych odcinków kanaliza- Urzêdy Gmin przekrojach: terytorialnym (do zak³adu w³¹cznie) i bran¿owym. cji wraz z oczyszczalniami œcieków Przeds. wod.-kan. Poza wymienionymi wy¿ej miernikami stosowane bêd¹ rów- – iloœæ nowych oczyszczalni przydo- Urzêdy Gmin nie¿ wskaŸniki: mowych – wskaŸniki spo³eczno-ekonomiczne, b) Zmniejszenie ³adunków zanieczyszczeñ – wskaŸniki stanu œrodowiska i zmiany presji na œrodowisko, wprowadzanych do wód podziemnych: – wskaŸniki aktywnoœci pañstwa i spo³eczeñstwa. – wybrane wskaŸniki zanieczyszczeñ PIG Dla pomiaru stopnia realizacji celów Programu Ochrony Œro- chemicznych i bakteriologicznych Stacje sanitarno- dowiska dla powiatu Olkuskiego najbardziej miarodajnym bêd¹ (zwi¹zki azotu, metale ciê¿kie) epidemiologiczne wskaŸniki stanu œrodowiska i presji na œrodowisko, takie jak: c) Wzrost jakoœci wody pitnej: – zmniejszenie ³adunku zanieczyszczeñ odprowadzanych – badania zawartoœæ azotanów Stacje sanitarno- do wód l¹dowych, epidemiologiczne – poprawa jakoœci wód p³yn¹cych, stoj¹cych i wód podziem- – d³ugoœæ zmodernizowanych odcin- Przeds. wod.-kan. nych, a szczególnie g³ównych zbiorników wód podziemnych, ków sieci wodoci¹gowej – poprawa jakoœci wody do picia, d) Zmniejszenie ³adunków wprowadza- – zmniejszenie emisji zanieczyszczeñ powietrza (zw³aszcza za- nych do powietrza: nieczyszczeñ szczególnie szkodliwych dla zdrowia i zanieczysz- – wskaŸniki zanieczyszczenia powie- WIOŒ czeñ wywieraj¹cych najbardziej niekorzystny wp³yw na eko- trza (PM 10, SO , NO ) systemy, a wiêc przede wszystkim metali ciê¿kich, trwa³ych 2 2 – program ograniczenia niskiej emisji Urzêdy Gmin zanieczyszczeñ organicznych, substancji zakwaszaj¹cych, – iloœæ energii wytworzonej ze Ÿróde³ Urzêdy Gmin py³ów i lotnych zwi¹zków organicznych), odnawialnych – poprawa jakoœci powietrza, – iloœæ obiektów poddanych termo- Urzêdy Gmin – zmniejszenie uci¹¿liwoœci ha³asu, przede wszystkim pozio- modernizacji mu ha³asu na granicy w³asnoœci wokó³ obiektów przemy- – d³ugoœæ zmodernizowanych ci¹gów w³aœciciele dróg s³owych, ha³asu ulicznego w miejscowoœciach powiatu komunikacyjnych oraz ha³asu wzd³u¿ tras komunikacyjnych, e) Zmniejszenie ha³asu emitowanego – ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenie powierzchni ob- do œrodowiska szarów zdegradowanych na terenach poprzemys³owych, – mapa akustyczna powiatu Starostwo – zwiêkszenie skali przywracania obszarów bezpoœrednio Powiatowe lub poœrednio zdegradowanych przez dzia³alnoœæ gospo- – d³ugoœæ ekranów dŸwiêkoch³onnych W³aœciciele darcz¹ do stanu równowagi ekologicznej, obiektów – ograniczenie pogarszania siê jakoœci œrodowiska w jednost- – iloœæ nowych punków monitoringu WIOŒ kach osadniczych i powstrzymanie procesów degradacji za- ha³asu bytków, f) Rewitalizacja terenów – wzrost lesistoœci powiatu, a tak¿e wzrost poziomu kultury; – ewidencja terenów poprzemys³owych Starostwo ró¿norodnoœci biologicznej ekosystemów leœnych i poprawa przewidzianych do rekultywacji Powiatowe stanu zdrowotnoœci lasów bêd¹cych pod wp³ywem zanie- g) Ochrona przyrody: czyszczeñ powietrza, wody lub gleby, – iloœæ uznanych nowych form ochro- Urzêdy Gmin – zahamowanie zaniku gatunków roœlin i zwierz¹t oraz zaniku ny przyrody ich naturalnych siedlisk, a tak¿e pomyœlne reintrodukcje ga- – wzrost lesistoœci Nadleœnictwa tunków, h) Wzrost jakoœci ziemi i gleb: – zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kszta³- – rejestr gleb niespe³niaj¹cych stan- Starostwo towanie estetycznego krajobrazu zharmonizowanego z ota- dardów jakoœci Powiatowe czaj¹c¹ przyrod¹. – zaktualizowane mapy glebowo - rol- nicze Celem realizacji zadañ Programu ochrony œrodowiska jest po- i) Zmniejszenie promieniowania niejoni- prawa stanu œrodowiska. Zmiany wartoœci wskaŸników cha- zujacego emitowanego do œrodowiska rakteryzuj¹cych elementy œrodowiska bêd¹ wymiernym efek- – iloœæ pomiarów promieniowania WIOŒ tem realizacji Programu. WskaŸniki wraz z jednostkami odpo- niejonizujacego wiedzialnymi za ich kontrolê przestawia poni¿sza tabela. Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5385 — Poz. 1682

7 BIBLIOGRAFIA Mierniki Jednostka monitoruj¹ca [1]. Strategia Rozwoju powiatu Olkuskiego. Fundacja Promocji WskaŸniki spo³eczno - ekonomiczne Gospodarczej Regionu Krakowskiego, grudzieñ 1999 r. [2]. Strategia Rozwoju Miasta i Gminy Olkusz. Fundacja Promo- a) ceny us³ug komunalnych (wody, œcie- Przedsiêbiorstwa cji Gospodarczej Regionu Krakowskiego, wrzesieñ 2000 r. ków, odpadów) Komunalne [3]. Strategia Rozwoju Gminy Trzyci¹¿. mgr in¿. Helena Kubit, b) zwiêkszenie œwiadomoœci ekologicz- maj 1999 r. nej spo³eczeñstwa: [4]. Strategia Rozwoju Gminy Wolbrom Agencja Rozwoju Re- – iloœæ szkoleñ, odczytów, konferencji Starostwo gionu Krakowskiego, maj 1999 r. na temat ochrony œrodowiska Powiatowe [5]. Strategia Rozwoju Gminy Boles³aw Zarz¹d Gminy Bole- – iloœæ akcji zorganizowanych dla ochro- Urzêdy Gmin s³aw, 1999 r. ny œrodowiska naturalnego [6]. Strategia Rozwoju Województwa Ma³opolskiego. Zarz¹d c) wielkoœæ nak³adów na ochronê œrodo- Województwa Ma³opolskiego, paŸdziernik 2000 r. wiska [7]. Studium Uwarunkowañ i kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Trzyci¹¿. Instytut Gospodarki Prze- strzennej i Komunalnej Oddzia³ w Krakowie, kwiecieñ 2000 r. [8]. Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania 6 MONITORING Przestrzennego Miasta Bukowna. Pracownia Urbanistycz- no - Architektoniczna "Olkusz" s.c, 1998 r. Monitoring jest podstaw¹ oceny efektywnoœci wdra¿ania [9]. Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania polityki œrodowiskowej, a tak¿e dostarcza informacji w opar- Przestrzennego Gminy Boles³aw. 1999 r. ciu o które mo¿na oceniæ, czy stan œrodowiska ulega polepsze- [10]. Studium Uwarunkowañ i Kierunków Zagospodarowania niu czy pogorszeniu. Przestrzennego Gminy Wolbrom Rozró¿niamy dwa rodzaje monitoringu: [11]. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Ma- – monitoring jakoœci œrodowiska, ³opolskiego - Projekt. Zarz¹d Województwa, czerwiec 2003 r. – monitoring polityki œrodowiskowej. [12]. Program ochrony œrodowiska dla Gminy Olkusz- etap I - Identyfikacja stanu œrodowiska w Gminie Olkusz. Centrum 6.1 Monitoring jakoœci œrodowiska Zmniejszania Zagro¿eñ Œrodowiskowych dla Krajów Eu- ropy Œrodkowej i Wschodniej RACE, paŸdziernik 2000 r. Monitoring œrodowiska mo¿e byæ traktowany jako system [13]. Program dzia³añ na rzecz ochrony œrodowiska dla Miasta kontroli stanu œrodowiska, dostarczaj¹cy informacji o efektach i Gminy Olkusz na lata 2002-2005 i kierunkowo do 2015. wszystkich dzia³añ na rzecz ochrony œrodowiska. Jest narzê- Fundacja Centrum Zmniejszania Zagro¿eñ Œrodowisko- dziem wspomagaj¹cym prawne, finansowe i spo³eczne instru- wych dla Krajów Europy Œrodkowej i Wschodniej RACE. menty zarz¹dzania œrodowiskiem. [14]. Koncepcja mo¿liwoœci, sposobu i zasad zaopatrzenia w wo- Badanie stanu œrodowiska realizowane jest w ramach Pañ- dê kopalnian¹ do celów pitnych po zakoñczeniu eksplo- stwowego Monitoringu Œrodowiska. Koordynowanego atacji rud cynku i o³owiu w rejonie olkuskim. Fundacja przez organy Inspekcji Ochrony Œrodowiska. Badanie to jest Nauka i Tradycje Górnicze, 2002 r. systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i udo- [15]. Raport o stanie œrodowiska w 1998 roku na obszarze wo- stêpniania informacji o œrodowisku pozwalaj¹cym na ocenê jewództwa ma³opolskiego. Wojewódzki Inspektorat prawid³owoœci realizowanej polityki ekologicznej. Nale¿y tutaj Ochrony Œrodowiska w Krakowie 1999 r. wymieniæ nastêpuj¹ce segmenty podlegaj¹ce ocenie: [16]. Raport o stanie œrodowiska w 1999 roku na obszarze wo- – monitoring wód powierzchniowych, jewództwa ma³opolskiego. Wojewódzki Inspektorat – monitoring wód podziemnych, Ochrony Œrodowiska w Krakowie 2000 r. – monitoring zbiorników zaporowych, [17]. Raport o stanie œrodowiska w 2000 roku na obszarze wo- – monitoring wody pitnej, jewództwa ma³opolskiego. Wojewódzki Inspektorat – monitoring jakoœci powietrza, Ochrony Œrodowiska w Krakowie 2001 r. – monitoring gleb, [18]. Raport o stanie œrodowiska w województwie ma³opol- – monitoring ha³asu. skim w 2001r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowi- ska w Krakowie, 2002 r. 6.2 Monitoring polityki œrodowiskowej [19]. Ocena jakoœci powietrza w województwie ma³opolskim w 2002 r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowiska Monitoring polityki ochrony œrodowiska oznacza, ¿e wdra¿a- w Krakowie, 2003 r. nie Programu bêdzie podlega³o regularnej ocenie w zakresie: [20]. Jakoœæ wód powierzchniowych powierzchniowych p³yn¹- – okreœlenia stopnia wykonania zadañ, cych w 2002r. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Œrodowi- – okreœlenia stopnia realizacji przyjêtych celów, ska w Krakowie, 2003 r. – oceny rozbie¿noœci pomiêdzy celami i zadaniami, [21]. Ocena stanu zanieczyszczenia gleb województwa ma³o- – analizy przyczyn powsta³ych rozbie¿noœci. polskiego metalami ciê¿kimi i siark¹. Wojewódzki Inspek- torat Ochrony Œrodowiska w Krakowie, Okrêgowa Sta- Najwa¿niejszym wskaŸnikiem osi¹gniêæ w³adz powiatowych cja chemiczno-Rolnicza w Krakowie, 1999 r. jest monitorowanie stopnia realizacji zadañ. Koordynator wdra- [22]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realiza- ¿ania Programu bêdzie co dwa lata ocenia³ stopieñ wdro¿enia cji przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia "Programu ochrony œrodowiska". Wyniki oceny rozbie¿noœci terenów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, pomiêdzy celami i analiza przyczyny tych rozbie¿noœci bêd¹ sta- w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków ko- nowi³y wk³ad do opracowania nastêpnego "Programu..." munalnych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Olkusz Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5386 — Poz. 1682

[23]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realizacji [29]. Raport z wyników spisów powszechnych - Województwo przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia tere- Ma³opolskie. Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 2003 r. nów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, w zbior- [30]. Ocena wp³ywu powodzi na œrodowisko w gminie Klucze cze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków komunal- w lipcu 1997 r. Praca dyplomowa mgr Jerzego Soleckie- nych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Wolbrom go, 1999 r. [24]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realizacji [31]. Ankieta do Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Go- przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia tere- spodarki Odpadami dla powiatu Olkuskiego Miasto i Gmi- nów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, w zbior- na Olkusz cze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków komunal- [32]. Ankieta do Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospo- nych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Boles³aw darki Odpadami dla powiatu Olkuskiego. Gmina Bukowno [25]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realizacji [33]. Ankieta do Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospo- przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia tere- darki Odpadami dla powiatu Olkuskiego. Gmina Trzyci¹¿ nów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, w zbior- [34]. Ankieta do Programu Ochrony Œrodowiska i Planu cze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków komunal- Gospodarki Odpadami dla powiatu Olkuskiego. Gmina nych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Bukowno Wolbrom [26]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realizacji [35]. Ankieta do Programu Ochrony Œrodowiska i Planu Gospo- przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia tere- darki Odpadami dla powiatu Olkuskiego. Gmina Klucze nów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, w zbior- [36]. Strona internetowa Zespo³u Jurajskich Parków Krajobra- cze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków komunal- zowych (www.svn.krakow.pl/zjpk/) nych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Trzyci¹¿ [37]. Wybrane dane o powiatach i gminach województwa ma- [27]. Informacja o stanie i zamierzeniach dotycz¹cych realiza- ³opolskiego 2001r. Urz¹d Statystyczny w Krakowie, 2002 r. cji przez gminy przedsiêwziêæ w zakresie wyposa¿enia [38]. II Polityka Ekologiczna Pañstwa. Rada Ministrów, 2000 r. terenów zabudowanych i przeznaczonych pod budowê, [39]. Program wykonawczy do II Polityki Ekologicznej Pañstwa w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie œcieków ko- na lata 2002 - 2010. Rada Ministrów, 2002 r. munalnych (wg stanu na koniec 2002 r. - Gmina Klucze [40]. Strategia Rozwoju Gminy Klucze. Pracownia FIS Tychy, [28]. Nasza zielona ma³opolska - program zrównowa¿onego 1996 r. rozwoju i ochrony œrodowiska województwa ma³opolskie- [41]. Geologia regionalna Polski. E Stupnicka 1989 r. go na lata 2001 - 2015. Zarz¹d Województwa Ma³opol- [42]. Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce. Pañ- skiego 2000 r. stwowy Instytut Geologiczny. Warszawa 2002 r.

Za³¹cznik Nr 1

ZADANIA Z ZAKRESU OCHRONY POWIETRZA

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, Pg - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Identyfikacja wystêpowania W S 20.000 z³ PFOŒiGW Gminy i mo¿liwoœci wykorzystania WIOŒ Ÿróde³ energii odnawialnej 2. Termomodernizacja budyn- W S I I 100.000 z³ Bud¿et powiatu WFOŒiGW ków stanowi¹cych mienie ko- Sw PFOŒiGW munalne Bud¿ety Gmin powiat 3. Polepszanie stanu i rozbudo- W Pr I I 500.000 z³ Bud¿ety Gmin wa infrastruktury drogowej K Bud¿et powiatu Sw Bud¿ety zarz¹d- ców dróg 4. Wykorzystanie technologii Œrodki pomocowe ograniczaj¹cych emisjê zanie- czyszczeñ py³owych i gazo- K Pr I I Bud¿ety Jednostki wych do œrodowiska, w tym przedsiêbiorstw badawczo- modernizacja urz¹dzeñ odci¹- rozwojowe gowych i odpylaj¹cych Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5387 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

5. Ograniczenie emisji zanie- K Pg I I Bud¿ety powiat czyszczeñ powietrza z proce- przedsiêbiorstw sów przemys³owych 6. Opracowanie programu K Pg Bud¿et WIOŒ ochrony powietrza Wojewody 7. Ograniczenie uci¹¿liwoœci K Pg I I Bud¿ety z transportu i ruchu ulicznego Zarz¹dców Dróg 8. Rozbudowa sieci gazowniczej: – w Gminie Trzyci¹¿ (Milonki, Zadro¿e, Tarnawa, Glanów, Bud¿ety Gmin Zagórowa, Ma³yszyce, Im- K Pr I I Bud¿ety bramowice, Œciborzyce, Sw Przedsiêb. Jangrot, Trzyci¹¿, Micha³ów- Gazowniczych ka, Cieplice) 9. Ograniczenie niskiej emisji po- przez modernizacjê i eliminacjê GFOŒiGW lokalnych kot³owni wêglowych Sw Pg I I PFOŒiGW WFOŒiGW i palenisk domowych opalanych Œrodki W³asne wêglem lub koksem Mieszkañców 10. Wyznaczenie stref buforo- wych pomiêdzy nowoprojek- towanymi centrami przemy- Sw S Bud¿ety Gminy s³u czy us³ug 11. Ograniczenie niskiej emisji po- przez zastosowanie: – paliw alternatywnych (wierz- ba, malwa, rzepak, s³oma) – kolektorów s³onecznych w bu- Bud¿ety Gmin Jednostki downictwie indywidualnym Sw I I I Œrodki W³asne badawczo- gminnym i powiatowym W³aœcicieli rozwojowe – pomp ciep³a Budynków – elektrowni wiatrowych – kot³ów gazowych nowej ge- neracji

ZADANIA W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNEJ I GOSPODARKI WODNO-ŒCIEKOWEJ

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, Pg - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Ewidencja zbiorników bezod- Sw S Bud¿ety Gmin p³ywowych 2. Systematyczna kontrola funkcjo- W Pg Pg Pg 5.000 z³ Bud¿et powiatu Gminy nowania oczyszczalni œcieków WIOŒ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5388 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

3. Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej i deszczowej w Gmi- nie Wolbrom (miastoWolbrom ul. £ukasiñskiego, Wyzwole- nia, Koœciuszki, Krakowska oraz tereny wiejskie) – w Gminie Trzyci¹¿ (miejsco- Bud¿ety Gmin woœci Cieplice, Jangrot, Gla- Sw I I I WFOŒiGW nów, Œciborzyce, Sucha Par- Œrodki cela, Tarnawa, Micha³ówka, Pomocowe Zagórowa) – w Gminie Klucze (so³ectwa: Klucze, Huciska, Gloczowi- ce, Zalesie Golczowskie, Chech³o, Bogicin Du¿y, Ro- daki, Ryczówek) 4. Budowa oczyszczalni œcieków Bud¿ety Gmin z podwy¿szonym usuwaniem Sw I I I WFOŒiGW biogenów Œrodki Pomocowe 5. Modernizacja istniej¹cych oczyszczalni œcieków w: – Wolbromiu, Sw I I I Bud¿ety Gmin – Jaroszowcu, WFOŒiGW – Kimberly-Clark S.A. 6. Realizacja za³o¿eñ zawartych Bud¿ety Gmin w opracowaniach Zwi¹zku Sw I I I Œrodki Gmin " Szansa Bia³ej Przemszy" pomocowe 7. Ewidencja przydomowych Sw S Bud¿ety Gmin oczyszczalni œcieków 8. Kontrola prawid³owoœci usuwa- nia œcieków z terenów nie objê- Sw Pg Pg Pg Bud¿ety Gmin WIOŒ tych kanalizacj¹ sanitarn¹ 9. Rozpowszechnianie informacji Sw Bud¿ety Gmin powiat w zakresie mo¿liwoœci oszczê- K Pg Pg Pg Bud¿ety Przed- Jednostki dzania wody na terenie powiatu siêb. Wod.-Kan. oœwiatowe 10. Opracowanie i wdro¿enie kon- cepcji odprowadzania œcie- K S I I Bud¿ety Gminy ków przemys³owych Przedsiêbiorstw powiat 11. Rozbudowa sieci kanalizacji Bud¿ety deszczowej na terenie jedno- K I I 200 000 Przedsiêbiorstw, stek gospodarczych Powiatu Œrodki pomoco- Gminy, we UE, powiat Fundusze Ochro- ny Œrodowiska 12. Budowa przydomowych Œrodki W³asne oczyszczalni œcieków Mieszkañców – w Gminie Wolbrom ok. 600 szt. K I I I Bud¿ety Gmin Gminy – w Gminie Trzyci¹¿ ok. 120 szt. GFOŒiGW – w Gminie Klucze SAPARD œrodki pomocowe UE 13. Opracowanie i wdro¿enie pro- gramu ochrony wód przed za- K Pg I I Bud¿et RZGW RZGW nieczyszczeniami ze Ÿróde³ powiat rolniczych ODR 14. Rewitalizacja cieków zdegrado- K Pg I I Bud¿ety Admini- RZGW wanych dzia³alnoœci¹ górnicz¹ stratorów Cieków Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5389 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

15. Ustanowienie stref ochrony K S W³aœciciele RZGW poœredniej ujêæ wód ujêæ wód Gminy 5.000 z³ powiatu 16. Zabezpieczenie sk³adowisk Administratorzy powiat odpadów komunalnych i prze- Sk³adowisk Gminy mys³owych w sposób ograni- K S I I PFOŒiGW powiatu czaj¹cy przenikanie zanie- GFOŒiGW W³aœciciele czyszczeñ do wód sk³adowisk 17. Opracowanie programu ochro- ny zasobów i jakoœci wód pod- K Pg Pg Pg ZGH "Boles³aw" Gminy ziemnych po zakoñczeniu eks- Sw WFOŒiGW powiatu ploatacji górniczej i likwidacji NFOŒiGW kopalñ rud cynku-o³owiu 18. Zabezpieczenie mo¿liwoœci za- opatrzenia w wodê kopalnian¹ Bud¿et ZGH do celów pitnych po zakoñcze- "Boles³aw" niu eksploatacji rud cynku K I I I Fundusze Gminy i o³owiu przez ZGH "Boles³aw" Sw Pomocowe i likwidacji kopalñ rud cynku Bud¿et Pañstwa i o³owiu w rejonie olkuskim 19. Utrzymanie pompowania wód kopalnianych do celów pitnych po zakoñczeniu eks- Gminy ploatacji rud cynku i o³owiu K I I I Bud¿et Pañstwa Przedsiê- przez ZGH "Boles³aw" i likwi- Sw biorstwa dacji kopalñ rud cynku i o³o- Wod.-Kan. wiu w rejonie olkuskim 20. Zabezpieczenie ci¹g³oœci do- staw wody pitnej dla ludnoœci i przemys³u po zakoñczeniu K I I I Bud¿ety eksploatacji rud cynku i o³o- Sw Przedsiêbiorstw Gminy wiu ZGH "Boles³aw" i likwida- Wod.-Kan. cji kopalñ w rejonie olkuskim

ZADANIA W ZAKRESIE MA£EJ RETENCJI I OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, Pg - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Wyznaczenie na terenie powia- K S Bud¿et RZGW RZGW tu obszarów bezpoœredniego Gminy i potencjalnego zagro¿enia po- powiatu wodzi¹ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5390 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

2. Budowa systemu zbiorników ma³ej retencji: – w Trzycia¿u – w Brzozówce K I I I Bud¿et RZGW RZGW – w Domaniewicach (odbudowa) Gminy – na Kobylicy (Gm. Klucze) 3. Regulacja cieków wodnych K I I I Œrodki W³aœciciele Administratorów cieków Cieków Gminy Srodki powiatu Pomocowe 4. Porz¹dkowanie systemów me- K I I I Œrodki W³aœcicieli Gminy lioracyjnych Urz¹dzeñ Melio- powiatu racyjn. MZMiUW 5. Budowa zbiornika wodnego Bud¿et Gminy Wojewódz- z zapleczem rekreacyjno-wypo- Sw I Œrodki two czynkowym Bór w Bukownie Pomocowe Kapita³ FOŒiGW Prywatny

ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY POWIERZCHNI ZIEMI I WYKORZYSTANIA ZASOBÓW NATURALNYCH

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, Pg - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Inwentaryzacja terenów zde- gradowanych, na których prze- W S 15.000 z³ Bud¿et powiatu Gminy kroczone zosta³y standardy ja- koœci gleby lub ziemi 2. Organizacja doradztwa dla rol- ników dot. racjonalnego gospo- Bud¿ety Gmin darowania zasobami glebowy- K Pg Pg Pg Œrodki ODR mi i w³aœciwych zabiegów agro- Pomocowe technicznych 3. Aktywna ochrona i rewitaliza- Bud¿et ZGH Gminy cja gleb objêtych oddzia³ywa- K Pg I I "Boles³aw", W³aœciciele niem górnictwa i hutnictwa Œrodki terenu 4. Rekultywacja terenów zdegra- K I I I Pomocowe powiat dowanych Sw Œrodki W³asne Gminy W³aœcicieli powiatu Terenów W³aœciciele terenów Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5391 — Poz. 1682

ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY OBSZARÓW I OBIEKTÓW PRZYRODNICZYCH

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, Pg - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Wspieranie inicjatyw dot. po- Bud¿et rz¹dkowania (utrzymywania K I I I Nadleœnictw powiat czystoœci) terenów leœnych i re- Sw Bud¿ety Gmin Gminy kreacyjnych PFOŒiGW 2. Utworzenie nowych form K S Bud¿et Pañstwa Wojewoda ochrony przyrody Bud¿ety Gmin Gminy powiatu 3. Utworzenie œcie¿ek przyrodni- K Pr Pr Pr PFOŒiGW Gminy czo-dydaktycznych Bud¿ety ZJPK powiatu Jednostki badawczo- rozwojowe Dyrekcja ZJPK 4. Poprawa stanu zdrowotno-sa- nitarnego starodrzewia zabyt- K I I I Bud¿et Gminy kowych za³o¿eñ zieleni (zespo- Wojewody powiatu ³y dworskie, tereny przyko- œcielne, cmentarze) 5. Okreœlenie sposobu korzysta- K Pg Pg Wojewoda nia z terenów objêtych ochron¹ Gminy powiatu Dyrekcja ZJPK 6. Wyznaczenie i udokumento- K S Pr Œrodki Pañstwa Wojewoda wanie obszarów do systemu Œrodki powiat NATURA 2000 Pomocowe Dyrekcja ZJPK 7. Wyznaczenie stref o ró¿nym K S Bud¿ety Gmin Gminy stopniu dostêpnoœci publicznej Bud¿et Wojewody Dyrekcja na terenie parków krajobrazo- Bud¿ety Admini- ZJPK wych i innych obszarów chro- stratorów Jednostki nionych Obszarów badawczo- Chronionych rozwojowe 8. Poprawa stanu fitosanitarne- Sw I I I 60.000 z³ Bud¿et Gminy Gmina go drzewostanu w Parku Krzy- PFOŒiGW Wojewódzki kawka WFOŒiGW Konserwator Przyrody 9. Przywrócenie dawnych walo- Sw Pg I I Bud¿ety Gmin powiat rów przyrodniczych doliny rzeki nale¿¹ce RZGW Bia³ej Przemszy i jej dop³ywów do Zwi¹zku Gmin Dyrekcja "Szansa Bia³ej ZJPK Przemszy" Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5392 — Poz. 1682

ZADANIA W ZAKRESIE OCHRONY PRZED HA£ASEM

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, P - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Stworzenie mapy akustycznej W S S 20.000 z³ Bud¿et powiatu WIOŒ powiatu PFOŒiGW powiat 2. Wyznaczanie stref buforowych Sw S S Gminy pomiêdzy nowoprojektowanymi powiatu centrami przemys³u i us³ug a te- Przedsiê- renami zabudowy mieszkaniowej biorstwa 3. Budowa ekranów lub urz¹dza- K I I I Bud¿et Gminy nie pasów zieleni izolacyjnej Zarz¹dcy powiatu wzd³u¿ tras komunikacyjnych Drogi 4. Budowa obwodnic i moderniza- K I I I Bud¿et Zarz¹dcy powiat cja dróg Sw Drogi Gminy Fundusz powiatu Pomocowe 5. Utworzenie terenów zieleni izola- K Pr I Bud¿ety Gminy cyjnej wokó³ obiektów szczegól- Przedsiêbiorstw powiatu nie uci¹¿liwych dla œrodowiska 6. Stosowanie technologii ograni- K S I I Bud¿ety Gminy czaj¹cych emisje ha³asu do œro- Przedsiêbiorstw powiatu dowiska Jedn. bad.-roz.

ZADANIA W ZAKRESIE EDUKACJI EKOLOGICZNEJ I WSPIERANIA SPO£ECZNYCH RUCHÓW EKOLOGICZNYCH

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, P - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Realizacja programu edukacji W Pg Pg Pg 15.000 z³ PFOŒiGW Jednostki ekologicznej dla szkó³ GFOŒiGW oœwiatowe WFOŒiGW Gminy powiatu 2. Promowanie walorów krajobra- W Pg Pg Pg 10.000 z³ Bud¿et Powiatu Gminy zowo-przyrodniczych powiatu powiatu Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5393 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

3. Tworzenie oœrodków edukacji K Pr Pr PFOŒiGW Jednostki ekologicznej GFOŒiGW oœwiatowe WFOŒiGW Gminy powiatu Organizacje ekologiczne 4. Promocja i pomoc w tworzeniu K Pg Pg Pg Œrodki ODR gospodarstw ekologicznych pomocowe W³aœciciele i agroturystycznych gospodarstw 5. Opracowanie projektów œcie- K Pg Pg Pg PFOŒiGW Gminy ¿ek ekologicznych i tras tury- Bud¿et ZJPK powiatu stycznych Jednostki badawczo- rozwojowe Dyrekcja ZJPK 6. Organizowanie konkursów K Pg Pg Pg PFOŒiGW Jednostki promuj¹cych racjonalne korzy- GFOŒiGW oœwiatowe stanie ze œrodowiska WFOŒiGW Gminy powiatu 7. Wdro¿enie systemu zarz¹dza- K S S S Bud¿ety Przedsiê- nia œrodowiskowego Przedsiêbiorstw biorstwa Jednostki badawczo- rozwojowe

ZADANIA W ZAKRESIE MONITORINGU ŒRODOWISKA

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, P - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Rozbudowa monitoringu stanu K I I I Bud¿et WIOŒ powiat œrodowiska RZGW Gminy IMiGW WIOŒ 2. Monitorowanie jakoœci i zasob- noœci wód z lokalnych ujêæ, szczególnie po zakoñczeniu K Pg Pg Pg Gminy eksploatacji górniczej i likwida- cji kopalñ rud cynku i o³owiu Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5394 — Poz. 1682

ZADANIA W ZAKRESIE ZALESIANIA I ZADRZEWIENIA W POWIECIE

W - zadanie w³asne (finansowane w ca³oœci lub w czêœci ze œrodków bêd¹cych w dyspozycji powiatu) K - zadanie koordynowane (pozosta³e zadania, zwi¹zane z ochron¹ œrodowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów natural- nych, finansowane przez przedsiêbiorstwa oraz ze œrodków zewnêtrznych, bêd¹cych w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, b¹dŸ instytucji dzia³aj¹cych na terenie powiatu, ale podleg³ych bezpoœrednio organom wojewódz- kim i centralnym) Sw - szczegó³owe wytyczne do sporz¹dzania programów gminnych

S - studium, I - inwestycja, P - program, Pr - projekt

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady zadania

Charakter w skali roku

1. Opracowanie wieloletniego pro- K Pg WFOŒiGW powiat gramu zalesiania nieu¿ytków Fundusz Leœny Gminy powiatu ARiMR Nadleœnictwa 2. Zalesianie gruntów porolnych K I I I W³aœciciele powiat gruntów Gminy WFOŒiGW

HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU

ZADANIA W£ASNE

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Systematyczna kontrola funkcjonowania Pg Pg Pg 5.000 z³ Bud¿et powiatu Gminy oczyszczalni œcieków WIOŒ Identyfikacja wystêpowania i mo¿liwoœci S 20.000 z³ PFOŒiGW Gminy wykorzystania Ÿróde³ energii odnawialnej WIOŒ Termomodernizacja budynków stanowi¹- S I I 100.000 z³ Bud¿et powiatu WFOŒiGW cych mienie komunalne PFOŒiGW Polepszanie stanu i rozbudowa infrastruk- Pr I I 500.000 z³ Bud¿et powiatu tury drogowej Inwentaryzacja terenów zdegradowa- S 15.000 z³ Bud¿et powiatu Gminy nych, na których przekroczone zosta³y standardy jakoœci gleby lub ziemi Stworzenie mapy akustycznej powiatu S S 20.000 z³ Bud¿et powiatu WIOŒ PFOŒiGW powiat Realizacja programu edukacji ekologicz- Pg Pg Pg 15.000 z³ PFOŒiGW Jednostki nej dla szkó³ GFOŒiGW oœwiatowe WFOŒiGW Gminy powiatu Promowanie walorów krajobrazowo-przy- Pg Pg Pg 10.000 z³ Bud¿et powiatu Gminy rodniczych Powiatu powiatu Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5395 — Poz. 1682

ZADANIA KOORDYNOWANE POWIATU

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Wykorzystanie technologii ograniczaj¹- Pr I I Bud¿ety powiat cych emisjê zanieczyszczeñ py³owych i ga- przedsiêbiorstw Jednostki zowych do œrodowiska, w tym moderniza- badawczo- cja urz¹dzeñ odci¹gowych i odpylaj¹cych rozwojowe Polepszanie stanu i rozbudowa infrastruk- Pr I I 500.000 z³ Bud¿ety tury drogowej zarz¹dców dróg Œrodki pomocowe Ograniczenie emisji zanieczyszczeñ powie- Pg I I Bud¿ety powiat trza z procesów przemys³owych przedsiêbiorstw Opracowanie programu ochrony powietrza Pg I I Bud¿et WIOŒ Wojewody Ograniczenie uci¹¿liwoœci z transportu i ru- Pg I I Bud¿ety chu ulicznego zarz¹dców dróg Rozbudowa sieci gazowniczej: Pr I I Bud¿ety – w Gminie Trzyci¹¿ (Milonki, Zadro¿e, Tar- Przedsiêb. nawa, Glanów, Zagórowa, Ma³yszyce, Gazowniczych Imbramowice, Œciborzyce, Jangrot, Trzy- ci¹¿, Micha³ówka, Cieplice) Rozpowszechnianie informacji w zakresie Pg Pg Pg Bud¿ety powiat mo¿liwoœci oszczêdzania wody na terenie Przedsiêb. Jednostki Powiatu Wod.-Kan. oœwiatowe Opracowanie i wdro¿enie koncepcji od- S I I Bud¿ety Gminy prowadzania œcieków przemys³owych Przedsiêbiorstw powiat Rozbudowa sieci kanalizacji deszczowej I I 200 000 Bud¿ety Gminy, na terenie jednostek gospodarczych Po- przedsiêbiorstw, powiat wiatu Œrodki pomoco- we UE, Fundusze Ochro- ny Œrodowiska Budowa przydomowych oczyszczalni I I I Srodki w³asne Gminy œcieków Mieszkañców - w Gminie Wolbrom ok. 600 szt. Bud¿ety Gmin - w Gminie Trzyci¹¿ ok. 120 szt. GFOŒiGW - w Gminie Klucze SAPARD œrodki pomocowe UE Opracowanie i wdro¿enie programu Pg I I Bud¿et RZGW RZGW ochrony wód przed zanieczyszczeniami powiat ze Ÿróde³ rolniczych ODR Rewitalizacja cieków zdegradowanych Pg I I Bud¿ety RZGW dzia³alnoœci¹ górnicz¹ Administratorów Cieków Ustanowienie stref ochrony poœredniej S W³aœciciele RZGW ujêæ wód ujêæ wód Gminy powiatu Zabezpieczenie sk³adowisk odpadów ko- S I I Administratorzy powiat munalnych i przemys³owych w sposób Sk³adowisk Gminy ograniczaj¹cy przenikanie zanieczyszczeñ PFOŒiGW powiatu do wód GFOŒiGW W³aœciciele sk³adowisk Opracowanie programu ochrony zasobów Pg Pg Pg ZGH "Boles³aw" Gminy i jakoœci wód podziemnych po zakoñcze- WFOŒiGW powiatu niu eksploatacji górniczej i likwidacji ko- NFOŒiGW palñ rud cynku-o³owiu Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5396 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Zabezpieczenie mo¿liwoœci zaopatrzenia w I I I Bud¿et ZGH Gminy wodê kopalnian¹ do celów pitnych po za- "Boles³aw" koñczeniu eksploatacji rud cynku i o³owiu Fundusze przez ZGH "Boles³aw" i likwidacji kopalñ pomocowe rud cynku i o³owiu w rejonie olkuskim Bud¿et Pañstwa Utrzymanie pompowania wód kopalnia- I I I Bud¿et Pañstwa Gminy, nych do celów pitnych po zakoñczeniu eks- Przedsiê- ploatacji rud cynku i o³owiu przez ZGH "Bo- biorstwa les³aw" i likwidacji kopalñ rud cynku i o³o- wod.-kan. wiu w rejonie olkuskim Zabezpieczenie ci¹g³oœci dostaw wody pit- I I I Bud¿ety Gminy nej dla ludnoœci i przemys³u po zakoñczeniu Przedsiêbiorstw eksploatacji rud cynku i o³owiu ZGH "Bole- wod.-kan. s³aw" i likwidacji kopalñ w rejonie olkuskim Wyznaczenie na terenie powiatu obsza- S Bud¿et RZGW RZGW rów bezpoœredniego i potencjalnego za- Gminy gro¿enia powodzi¹ powiatu Budowa systemu zbiorników ma³ej retencji: I I I Bud¿et RZGW RZGW – w Trzycia¿u Gminy – w Brzozówce – w Domaniewicach (odbudowa) – na Kobylicy (gm. Klucze) Regulacja cieków wodnych I I I Œrodki W³aœciciele Administratorów cieków Cieków Gminy Œrodki powiatu pomocowe Porz¹dkowanie systemów melioracyjnych I I I Œrodki W³aœcicieli Gminy Urz¹dz. powiatu Melioracyjn. MZMiUW Organizacja doradztwa dla rolników Pg Pg Pg Œrodki ODR dot. racjonalnego gospodarowania zaso- Pomocowe bami glebowymi i w³aœciwych zabiegów agrotechnicznych Aktywna ochrona i rewitalizacja gleb ob- Pg I I Bud¿et Gminy jêtych oddzia³ywaniem górnictwa i hut- ZGH "Boles³aw" W³aœciciele nictwa terenu Rekultywacja terenów zdegradowanych I I I Œrodki W³asne powiat W³aœcicieli Gminy Terenów powiatu W³aœciciele terenów Wspieranie inicjatyw dot. porz¹dkowania I I I Bud¿et powiat (utrzymywania czystoœci) terenów leœnych Nadleœnictw Gminy i rekreacyjnych PFOŒiGW Utworzenie nowych form ochrony przy- S Bud¿et Pañstwa Wojewoda rody Gminy powiatu Utworzenie œcie¿ek przyrodniczo-dydak- Pr Pr Pr PFOŒiGW Gminy tycznych Bud¿ety ZJPK powiatu Jednostki badawczo- rozwojowe Dyrekcja ZJPK Poprawa stanu zdrowotno-sanitarnego I I I Bud¿et Gminy starodrzewia zabytkowych za³o¿eñ ziele- Wojewody powiatu ni (zespo³y dworskie, tereny przykoœciel- ne, cmentarze) Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5397 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Okreœlenie sposobu korzystania z terenów Pg Pg Wojewoda objêtych ochron¹ Gminy powiatu Dyrekcja ZJPK Wyznaczenie i udokumentowanie obsza- S Pr Bud¿et Pañstwa Wojewoda rów do systemu NATURA 2000 Œrodki powiat pomocowe Dyrekcja ZJPK Wyznaczenie stref o ró¿nym stopniu do- S Bud¿et Gminy stêpnoœci publicznej na terenie parków Wojewody Dyrekcja krajobrazowych i innych obszarów chro- Bud¿ety ZJPK nionych Administratorów Jednostki Obszarów badawczo- Chronionych rozwojowe Budowa ekranów lub urz¹dzanie pasów zie- I I I Bud¿et Gminy leni izolacyjnej wzd³u¿ tras komunikacyjnych Zarz¹dcy Drogi powiatu Budowa obwodnic i modernizacja dróg I I I Bud¿et powiat Zarz¹dcy Drogi Gminy Fundusze powiatu pomocowe Utworzenie terenów zieleni izolacyjnej Pr I Bud¿ety Gminy wokó³ obiektów szczególnie uci¹¿liwych Przedsiêbiorstw powiatu dla œrodowiska Stosowanie technologii ograniczaj¹cych S I I Bud¿ety Gminy emisje ha³asu do œrodowiska Przedsiêbiorstw powiatu Jedn. bad.-roz. Tworzenie oœrodków edukacji ekologicznej Pr Pr PFOŒiGW Jednostki GFOŒiGW oœwiatowe WFOŒiGW Gminy Powiatu Organizacje ekologiczne Promocja i pomoc w tworzeniu gospo- Pg Pg Pg Œrodki ODR darstw ekologicznych i agroturystycznych pomocowe W³aœciciele gospodarstw Opracowanie projektów œcie¿ek ekologicz- Pg Pg Pg PFOŒiGW Gminy nych i tras turystycznych Bud¿et ZJPK powiatu Jednostki badawczo- rozwojowe Dyrekcja ZJPK Organizowanie konkursów promuj¹cych Pg Pg Pg PFOŒiGW Jednostki racjonalne korzystanie ze œrodowiska GFOŒiGW oœwiatowe WFOŒiGW Gminy powiatu Wdro¿enie systemu zarz¹dzania œrodowi- S S S Bud¿ety Przedsiê- skowego Przedsiêbiorstw biorstwa Jednostki badawczo- rozwojowe Rozbudowa monitoringu stanu œrodowiska I I I Bud¿et WIOŒ powiat RZGW Gminy IMiGW WIOŒ Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5398 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Monitorowanie jakoœci i zasobnoœci wód Pg Pg Pg Gminy z lokalnych ujêæ, szczególnie po zakoñcze- niu eksploatacji górniczej i likwidacji ko- palñ rud cynku i o³owiu Opracowanie wieloletniego programu za- Pg WFOŒiGW powiat lesiania nieu¿ytków Fundusz leœny Gminy powiatu ARiMR Nadleœ- nictwa Zalesianie gruntów porolnych I I I W³aœciciele powiat Gruntów Gminy WFOŒiGW

SZCZEGÓ£OWE WYTYCZNE DO SPORZ¥DZANIA PROGRAMÓW GMINNYCH

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Termomodernizacja budynków stanowi¹- S I I 100.000 z³ PFOŒiGW WFOŒiGW cych mienie komunalne Bud¿ety Gmin Polepszanie stanu i rozbudowa infrastruk- Pr I I 500.000 z³ Bud¿ety Gmin tury drogowej Rozbudowa sieci gazowniczej: Pr I I Bud¿ety Gmin – w Gminie Trzyci¹¿ (Milonki, Zadro¿e, Tar- nawa, Glanów, Zagórowa, Ma³yszyce, Im- bramowice, Œciborzyce, Jangrot, Trzyci¹¿, Micha³ówka, Cieplice) Ograniczenie niskiej emisji poprzez moder- Pg I I GFOŒiGW WFOŒiGW nizacjê i eliminacjê lokalnych kot³owni PFOŒiGW wêglowych i palenisk domowych opala- Œrodki W³asne nych wêglemlub koksem Mieszkañców Wyznaczenie stref buforowych pomiêdzy S Bud¿ety Gmin nowoprojektowanymi centrami przemy- s³u czy us³ug Ograniczenie niskiej emisji poprzez zasto- Bud¿ety Gmin Jednostki sowanie: Œrodki W³asne badawczo- – paliw alternatywnych (wierzba, malwa, W³aœcicieli rozwojowe rzepak, s³oma) Budynków – kolektorów s³onecznych w budownictwie indywidualnym i gminnym i powiatowym – pomp ciep³a – elektrowni wiatrowych – kot³ów gazowych nowej generacji Ewidencja zbiorników bezodp³ywowych Bud¿ety Gmin Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej Bud¿ety Gmin i deszczowej w Gminie Wolbrom (miasto- WFOŒiGW Wolbrom ul. £ukasiñskiego, Wyzwolenia, Œrodki Koœciuszki, Krakowska oraz tereny wiejskie) Pomocowe – w GminieTrzyci¹¿ (miejscowoœci Cieplice, Jangrot, Glanów, Œciborzyce, Sucha Par- cela, Tarnawa, Micha³ówka, Zagórowa) Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5399 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

– w Gminie Klucze (so³ectwa: Klucze, Hu- ciska, Gloczowice, Zalesie Golczowskie, Chech³o, Bogicin Du¿y, Rodaki, Ryczówek) Budowa oczyszczalni œcieków z podwy¿- I I I Bud¿ety Gmin szonym usuwaniem biogenów WFOŒiGW Œrodki Pomocowe Modernizacja istniej¹cych oczyszczalni I I I Bud¿ety Gmin œcieków w: WFOŒiGW -Wolbromiu, - Jaroszowcu, - Kimberly-Clark S.A. Realizacja za³o¿eñ zawartych w opraco- I I I Bud¿ety Gmin waniach Zwi¹zku Gmin "Szansa Bia³ej Œrodki Przemszy" Pomocowe Ewidencja przydomowych oczyszczalni S Bud¿ety Gmin œcieków Kontrola prawid³owoœci usuwania œcie- Pg Pg Pg Bud¿ety Gmin WIOŒ ków z terenów nie objêtych kanalizacj¹ sanitarn¹ Rozpowszechnianie informacji w zakresie Pg Pg Pg Bud¿ety Gmin powiat mo¿liwoœci oszczêdzania wody na terenie Jednostki Powiatu oœwiatowe Opracowanie programu ochrony zasobów Pg Pg Pg ZGH "Boles³aw" Gminy i jakoœci wód podziemnych po zakoñcze- WFOŒiGW powiatu niu eksploatacji górniczej i likwidacji ko- NFOŒiGW palñ rud cynku-o³owiu Zabezpieczenie mo¿liwoœci zaopatrzenia I I I Bud¿et ZGH Gminy w wodê kopalnian¹ do celów pitnych po za- "Boles³aw", koñczeniu eksploatacji rud cynku i o³owiu Fundusze przez ZGH "Boles³aw" i likwidacji kopalñ rud Pomocowe, cynku i o³owiu w rejonie olkuskim Bud¿et Pañstwa Utrzymanie pompowania wód kopalnia- I I I Bud¿et Pañstwa Gminy nych do celów pitnych po zakoñczeniu eks- Przedsiê- ploatacji rud cynku i o³owiu przez ZGH "Bo- biorstwa les³aw" i likwidacji kopalñ rud cynku i o³o- wod.-kan. wiu w rejonie olkuskim Zabezpieczenie ci¹g³oœci dostaw wody pit- I I I Bud¿ety Gminy nej dla ludnoœci i przemys³u po zakoñczeniu Przedsiêbiorstw eksploatacji rud cynku i o³owiu ZGH "Bole- Wod.-Kan. s³aw" i likwidacji kopalñ w rejonie olkuskim Budowa zbiornika wodnego z zapleczem I Bud¿et Gminy Województwo rekreacyjno-wypoczynkowym Bór w Bu- Œrodki Kapita³ kownie Pomocowe Prywatny Rekultywacja terenów zdegradowanych I I I Œrodki W³asne powiat W³aœcicieli Gminy Terenów powiatu W³aœciciele Terenów Wspieranie inicjatyw dot. porz¹dkowania I I I Bud¿ety Gmin powiat (utrzymywania czystoœci) terenów leœnych PFOŒiGW Gminy i rekreacyjnych Poprawa stanu fitosanitarnego drzewo- I I I 60.000 Bud¿et Gminy Gmina stanu w Parku Krzykawka PFOŒiGW Wojewódzki WFOŒiGW Konserwator Przyrody Dziennik Urzêdowy Województwa Ma³opolskiego Nr 135 — 5400 — Poz. 1682

Nazwa zadania Realizacja zadania Szacunkowy ród³a Partnerzy koszt wdro¿enia finansowania do 2007 do 2011 do 2015 ca³oœci zadania lub nak³ady w skali roku

Przywrócenie dawnych walorów przyrod- Pg I I Bud¿ety Gmin powiat niczych doliny rzeki Bia³ej Przemszy i jej nale¿¹ce RZGW dop³ywów do Zwi¹zku Gmin Dyrekcja "Szansa Bia³ej ZJPK Przemszy" Wyznaczanie stref buforowych pomiêdzy S S Gminy nowoprojektowanymi centrami przemy- powiatu s³u i us³ug a terenami zabudowy mieszka- Przedsiê- niowej biorstwa Budowa obwodnic i modernizacja dróg I I I Fundusze powiat Pomocowe Gminy powiatu

Przewodnicz¹cy Rady: R. ¯elazny

Wydawca: Wojewoda Ma³opolski Redakcja: Wydzia³ Prawny i Nadzoru Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22, p. 216, tel. 616-02-16 e-mail: [email protected] Sk³ad, druk i kolporta¿: Dzia³ Poligraficzny Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22, tel. (012) 616-06-36 e-mail: [email protected]

Egzemplarze bie¿¹ce i z lat ubieg³ych (do wyczerpania nak³adu) mo¿na nabywaæ na podstawie nades³anego zamówienia w Dziale Poligraficznym Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego w Krakowie, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22. Instytucje, urzêdy i osoby fizyczne zainteresowane prenumerat¹ proszone s¹ o listowne zg³oszenie zamówienia do koñca roku poprzedzaj¹cego rok prenumeraty, zawieraj¹cego numer NIP, oraz zgodê na wystawienie faktury VAT bez podpisu na adres: Dzia³ Poligraficzny Zak³adu Obs³ugi MUW, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22

Reklamacje z powodu nieotrzymania poszczególnych numerów zg³aszaæ nale¿y telefonicznie na nr: (012) 61-60-636 do Dzia³u Poligraficznego Zak³adu Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 do 10 dni po otrzymaniu nastêpnego kolejnego numeru, zg³oszenie po tym terminie nie bêdzie uwzglêdnione.

T³oczono na polecenie Wojewody Ma³opolskiego w Zak³adzie Obs³ugi Ma³opolskiego Urzêdu Wojewódzkiego, 31-156 Kraków, ul. Basztowa 22 tel. (012) 616-06-36

Zam. 1037/Da/06/04 ISSN 1507-1561 Cena brutto 26,58 z³