Program Ochrony Środowiska Dla Powiatu Olkuskiego Na Lata 2016-2019 Z Uwzględnieniem Perspektywy Do Roku 2023

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Załącznik do Uchwały nr XXI/185 Rady Powiatu Olkuskiego z dnia 21.09.2016 r.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opracował: Zakład Analiz Środowiskowych Eko-precyzja

Olkusz 2016

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Spis treści: 1. Wykaz skrótów ...... 5 2. Wstęp ...... 6 2.1. Cel i zakres opracowania ...... 6 2.2. Opis przyjętej metodyki ...... 7 2.3. Charakterystyka powiatu ...... 7 2.3.1. Położenie...... 7 2.3.2. Demografia ...... 10 2.3.3. Budowa geologiczna ...... 11 2.3.4. Warunki klimatyczne ...... 12 3. Założenia Programu Ochrony Środowiska ...... 12 3.1. Dokumenty nadrzędne i cele ...... 12 3.1.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności ...... 12 3.1.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020 ...... 13 3.1.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko” ...... 14 3.1.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” .15 3.1.5. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku) ...... 16 3.1.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 ...... 16 3.1.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020” ...... 18 3.1.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022 ...... 18 3.1.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie ...... 19 3.1.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020 ...... 20 3.1.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 ...... 20 3.1.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ...... 20 4. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ...... 21 5. Ocena stanu środowiska ...... 24 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza ...... 24 5.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza ...... 24 5.1.2 Jakość powietrza ...... 26 5.1.3 Analiza SWOT ...... 36 5.1.4 Zagrożenia ...... 37 5.2. Zagrożenia hałasem ...... 37 5.2.1. Stan wyjściowy ...... 37

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.2.2. Źródła hałasu ...... 37 5.2.3. Analiza SWOT ...... 43 5.2.4. Zagrożenia ...... 43 5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne ...... 43 5.3.1. Stan wyjściowy ...... 43 5.3.2. Źródła promieniowania elektromagnetycznego ...... 44 5.3.3. Analiza SWOT ...... 46 5.3.4. Zagrożenia ...... 46 5.4. Gospodarowanie wodami ...... 46 5.4.1. Stan wyjściowy - wody powierzchniowe ...... 46 5.4.2. Jakość wód - wody powierzchniowe ...... 49 5.4.3. Stan wyjściowy - wody podziemne ...... 51 5.4.4. Jakość wód - wody podziemne ...... 53 5.4.5. Problemy związane z zaopatrzeniem w wodę pitną na terenie powiatu ...... 53 5.4.6. Zagrożenia podtopieniami ...... 58 5.4.7. Analiza SWOT ...... 60 5.4.8. Zagrożenia ...... 61 5.5. Gospodarka wodno-ściekowa ...... 61 5.5.1. Sieć wodociągowa ...... 61 5.5.2. Sieć kanalizacyjna ...... 62 5.5.3. Analiza SWOT ...... 62 5.5.4. Zagrożenia ...... 62 5.6. Zasoby geologiczne ...... 63 5.6.1. Stan aktualny ...... 63 5.6.2. Przepisy prawne ...... 64 5.6.3. Analiza SWOT ...... 65 5.6.4. Zagrożenia ...... 65 5.7. Gleby ...... 65 5.7.1. Stan aktualny ...... 65 5.7.2. Analiza SWOT ...... 69 5.7.3. Zagrożenia ...... 70 5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów ...... 70 5.8.1. Stan wyjściowy ...... 70 5.8.2. Analiza SWOT ...... 78 5.8.3. Zagrożenia ...... 78 5.9. Zasoby przyrodnicze ...... 78

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.9.1. Formy ochrony przyrody ...... 78 5.9.2. Lasy ...... 94 5.9.3. Analiza SWOT ...... 96 5.9.4. Zagrożenia ...... 96 5.10. Zagrożenia poważnymi awariami ...... 97 5.10.1. Stan aktualny ...... 97 5.10.2. Analiza SWOT ...... 98 5.10.3. Zagrożenia ...... 98 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finasowanie ...... 98 6.1. Program Ochrony Środowiska a Strategia Rozwoju Powiatu ...... 98 6.2. Wyznaczone cele i zadania ...... 99 7. System realizacji programu ochrony środowiska ...... 114 7.1. Współpraca z interesariuszami ...... 114 7.2. Edukacja ekologiczna ...... 115 7.3. Sprawozdawczość ...... 116 7.4. Monitoring realizacji programu ...... 116 7.5. Źródła finansowania ...... 119 7.5.1. Fundusze krajowe ...... 119 7.5.2. Fundusze Unii Europejskiej ...... 121

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

1. Wykaz skrótów Tabela 1. Słownik skrótów. Nazwa skrótu Wyjaśnienie APGO WŚ Aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego Narzędzie służące do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych Analiza SWOT oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń. GDDKiA Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GIOŚ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska GUS Główny Urząd Statystyczny JCW Jednolita część wód JCWP Jednolita część wód powierzchniowych JCWPd Jednolita część wód podziemnych JST Jednostka samorządu terytorialnego KPGO Krajowy Plan Gospodarki Odpadami KZGW Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej OZE Odnawialne Źródła Energii PEM Pola elektromagnetyczne PMŚ Państwowy Monitoring Środowiska POKzA Program Oczyszczania Kraju z Azbestu POP Program Ochrony Powietrza POŚ Program Ochrony Środowiska PROW Program Rozwoju Obszarów Wiejskich RDLP Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych RDOŚ Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska RDW Ramowa Dyrektywa Wodna RZGW Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej SOOŚ Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko UE Unia Europejska WFOŚiGW Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WPOŚ Wojewódzki Program Ochrony Środowiska ZDR Zakłady Dużego Ryzyka MODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego ZS Zespół Szkół ZDW Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie MZMiUW Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych ZZR Zakłady Zwiększonego Ryzyka

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

2. Wstęp 2.1. Cel i zakres opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z perspektywą do roku 2023 jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ochrony środowiska na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym opracowaniu, sporządzenie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa.

Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia dokumentu, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie poszczególnych zagadnień. Niniejsze opracowanie zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, przedstawia propozycje oraz opis zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska.

Przedmiotowy dokument wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia degradacji środowiska, ochronę i rozwój jego walorów oraz racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska z uwzględnieniem konieczności jego ochrony. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a ocenę efektów jego realizacji, zgodnie z ustawą Prawo Ochrony Środowiska, dokonuje się okresowo, co 2 lata.

Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do gospodarki wodno-ściekowej, gospodarki odpadami, ochrony powierzchni ziemi i gleb, ochrony powietrza, ochrony przed hałasem, ochrony przed promieniowaniem elektromagnetycznym, ochrony przyrody, edukacji ekologicznej. W opracowaniu znajduje się ich charakterystyka, ocena stanu aktualnego oraz określenie stanu docelowego. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących przepisów prawnych, polega na sformułowaniu celów nadrzędnych oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie powiatu do roku 2023.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

2.2. Opis przyjętej metodyki Obowiązek wykonania Programu Ochrony Środowiska wynika z ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672), a w szczególności:

„Art. 17. 1. Organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy, w celu realizacji polityki ochrony środowiska, sporządza odpowiednio wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, uwzględniając cele zawarte w strategiach, programach i dokumentach programowych, o których mowa w art. 14 ust. 1.

Art. 18. 1. Programy, o których mowa w art. 17 ust. 1, uchwala odpowiednio sejmik województwa, rada powiatu albo rada gminy. Z wykonania programów organ wykonawczy województwa, powiatu i gminy sporządza co 2 lata raporty, które przedstawia się odpowiednio sejmikowi województwa, radzie powiatu lub radzie gminy.”

Powiatowe Programy ochrony środowiska tworzone są w celu realizacji polityki ochrony środowiska na szczeblu powiatowym.

2.3. Charakterystyka powiatu 2.3.1. Położenie Powiat olkuski jest zlokalizowany w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Od południowo wschodniej strony graniczy on z powiatem krakowskim, od wschodniej strony z powiatem miechowskim, od południa z powiatem chrzanowskim, od północno-zachodniej strony z powiatem zawierciańskim, natomiast od zachodniej strony z powiatem będzińskim oraz Miastem Dabrowa Górnicza. Trzy ostatnie jednostki terytorialne leżą na terenie województwa śląskiego.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 1. Powiat olkuski na tle województwa małopolskiego.

Źródło: www.administracja.mac.gov.pl

Siedzibą powiat jest miasto Olkusz, w jego skład wchodzi 6 gmin:  Gmina Bukowno: Gmina Bukowno jest gminą miejską zlokalizowaną w zachodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię 6 459 ha co daje 10,4% powierzchni całego powiatu.

 Gmina Wolbrom: Gmina Wolbrom jest gminą miejsko-wiejską znajdującą się w północno-wschodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię 14 678 ha co daje około 23,7% powierzchni powiatu.

 Gmina Olkusz: Gmina Olkusz jest gminą miejsko-wiejską, zlokalizowaną w południowej części powiatu. W Olkuszu znajduje się siedziba powiatu. Gmina ma powierzchnię 15 080 ha co daje 24,4% powierzchni powiatu.

 Gmina Bolesław: Gmina Bolesław jest gminą wiejską o powierzchni 4 071 ha, zlokalizowaną w zachodniej części powiatu. Zajmuje 6,6% jego powierzchni.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Gmina Klucze: Gmina Klucze jest gminą wiejską znajdującą się w północnej części powiatu. Ma ona powierzchnię 11 950 ha i zajmuje 19,3% powiatu.

 Gmina Trzyciąż: Gmina Trzyciąż jest gminą wiejską leżącą w południowo-wschodniej części powiatu. Ma ona powierzchnię 9 573 ha co stanowi 15,5% powierzchni powiatu.

Rysunek 2. Gminy na tle powiatu olkuskiego.

Źródło: www.administracja.mac.gov.pl

Zgodnie z podziałem fizyko-geograficznym Polski wg Jerzego Kondrackiego powiat olkuski leży w obrębie megaregionu Pozaalpejskiej Europy Środkowej, w prowincji Wyżyn Polskich, na granicy podprowincji Wyżyny Małopolskiej oraz Wyżyny Śląsko-Krakowskiej, w obrębie makroregionów: Wyżyny Śląskiej, Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz Niecki Nidziańskiej, na granicy mezoregionów: Wyżyny Częstochowskiej, Garbu Tarnogórskiego, Pagór Jaworznickich, Wyżyny Olkuskiej oraz Wyżyny Miechowskiej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 3. Położenie powiatu olkuskiego na tle podziału fizyko-geograficznego Polski wg Kondrackiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

2.3.2. Demografia Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego z 2015 roku liczba ludności w powiecie olkuskim wynosiła 113 148 osób, z czego 55 059 stanowili mężczyźni, a 58 089 kobiety. Szczegółowe informacje na temat demografii zostały zamieszczone w poniższej tabeli.

Tabela 1. Dane demograficzne (stan na 31.XII.2015r.). Wartość Jednostka Parametr miary Powiat Bukowno Bolesław Klucze Olkusz Trzyciąż Wolbrom ogółem

Ludność według miejsca zameldowania

Liczba ludności osoba 113 148 10 341 7 802 15 174 49 515 7 085 23 231 (ogółem)

Liczba mężczyzn osoba 55 059 4 993 3 792 7 382 23 953 3 572 11 367

Liczba kobiet osoba 58 089 5 348 4 010 7 792 25 562 3 513 11 864

Udział ludności według ekonomicznych grup wieku w % ludności ogółem

W wieku % 16,6 14,5 15,8 16,9 16,4 18,8 17,4 przedprodukcyjnym

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Wartość Jednostka Parametr miary Powiat Bukowno Bolesław Klucze Olkusz Trzyciąż Wolbrom ogółem W wieku % 62,4 62,8 61,5 61,7 63,0 61,2 62,1 produkcyjnym W wieku % 21,0 22,8 22,7 21,4 20,5 20,5 20,5 poprodukcyjnym

Wskaźnik modułu powiatowego

Gęstość ilość osób 2 183 160 192 127 328 74 158 zaludnienia / km Ilość kobiet na 100 osoba 106 107 106 106 107 98 104 mężczyzn Przyrost naturalny na 1000 - -4,4 0,5 -1,0 -7,0 -5,7 3,4 -5,6 mieszkańców

Informacje na temat wielkości bezrobocia na terenie powiatu olkuskiego zestawione zostały w poniższej tabeli.

Tabela 2. Bezrobocie (stan na 31.XII.2015r. ). Wartość Jednostka Parametr Powiat miary Bukowno Bolesław Klucze Olkusz Trzyciąż Wolbrom ogółem Bezrobotni zarejestrowani według płci

Ogółem osoba 5 740 486 382 875 2 727 259 1 011

Mężczyźni osoba 2 565 208 137 393 1 233 129 465

Kobiety osoba 3 175 278 245 482 1 494 130 546

Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

Ogółem % 9,0 7,8 8,5 10,2 9,9 6,5 7,9

Mężczyźni % 7,9 7,1 5,8 8,9 8,5 6,2 7,3

Kobiety % 10,4 8,6 11,5 11,6 11,4 6,9 8,6 Źródło: GUS.

2.3.3. Budowa geologiczna Budowa geologiczna powiatu olkuskiego jest bardzo zróżnicowana. Zachodnia i środkowa cześć powiatu leży w obrębie Monokliny Śląsko-Krakowskiej, natomiast wschodnia w obrębie Niecki Miechowskiej. Podłoże ma tu budowę skokowo-uskokową.

Monoklina Śląsko-Krakowska ma postać płyty pochylonej w stronę Niecki Miechowskiej. Składa się ona z piętra paleozoicznego oraz mezozoicznego. Piętro paleozoiczne jest zbudowane z osadów dewonu i karbonu sfałdowanych i pociętych uskokami w czasie orogenezy hercyńskiej, natomiast piętro mezozoiczne jest zbudowane z skał permo-triasu, jury i kredy. Piętro zostało skonsolidowane z okresie trzecio- oraz czwartorzędu.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Niecka Miechowska jest zbudowana ze skał paleozoicznych, trzeciorzędowych oraz czwartorzędowych. Utwory paleozoiczne są reprezentowane przez piaski glaukonitowe, margle, wapienie inoceramowe i otwornicowe oraz gezy. Trzeciorzęd reprezentują średnio- i drobnoziarniste piaski z konkrecjami kwarcytów i wkładkami piasków gruboziarnistych i żwirów. Do utworów czwartorzędowych można zaliczyć osady plejstoceńskie oraz holoceńskie pochodzenia lodowcowego, eolicznego i rzecznego.

2.3.4. Warunki klimatyczne Powiat olkuski jest zlokalizowana na obszarze śląsko-olkuskiej krainy klimatycznej, w obrębie klimatu Wyżyn Środkowych. Cechuje się on istotnym wpływem czynników kontynentalnych. Charakterystyczne dla powiatu są częste zmiany pogody. Średnia roczna temperatura oscyluje wokół 8 oC, natomiast wieloletnia średnia suma opadów wynosi około 750 mm. Długość okresu wegetacyjnego wynosi około 200 - 210 dni a pokrywa śnieżna utrzymuje się przez 60 - 80 dni Na terenie powiatu olkuskiego przeważają wiatry zachodnie.

3. Założenia Programu Ochrony Środowiska Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z perspektywą do roku 2023 zgodny jest z dokumentami wyższego szczebla, tj. dokumentami europejskimi, krajowymi i wojewódzkimi. Dokument uwzględnia także założenia określone w innych dokumentach lokalnych.

3.1. Dokumenty nadrzędne i cele Uwarunkowania wspólnotowe Podstawę Wspólnotowej Polityki Ochrony Środowiska stanowi VII Program Działań na Rzecz Ochrony Środowiska (7th European Action Plan, w skrócie EAP). Wskazuje on na konieczność zastosowania strategicznego podejścia do problemów środowiskowych. Takie podejście powinno wykorzystywać różne środki oraz instrumenty, aby regulować działania podejmowane przez przedsiębiorców, konsumentów, polityków i obywateli.

Zgodność celów, zawartych w VII Europejskim Programie Działań na Rzecz Ochrony Środowiska, została osiągnięta poprzez ich szczegółową analizę oraz dopasowanie do lokalnych potrzeb powiatu.

3.1.1. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska 2030. Trzecia Fala Nowoczesności 1. Cel 7: „Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska”: a) Kierunek interwencji – Modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, b) Kierunek interwencji – Modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, c) Kierunek interwencji – Realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, d) Kierunek interwencji – Wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, e) Kierunek interwencji – Stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, f) Kierunek interwencji – Zwiększenie poziomu ochrony środowiska.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

2. Cel 8: „Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych”: a) Kierunek interwencji – Rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, b) Kierunek interwencji – Stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, c) Kierunek interwencji – Zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno-spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, d) Kierunek interwencji – Wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast.

3. Cel 9: „Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski”: a) Udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.

3.1.2. Strategia Rozwoju Kraju 2020

1. Obszar strategiczny I Sprawne i efektywne państwo: a) Cel I.1. Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem:  Priorytetowy kierunek interwencji I.1.5 – Zapewnienie ładu przestrzennego, b) Cel I.3. Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela:  Priorytetowy kierunek interwencji I.3.3. – Zwiększenie bezpieczeństwa obywatela,

2. Obszar strategiczny II Konkurencyjna gospodarka a) Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki  Priorytetowy kierunek interwencji II.2.3. – Zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego, b) Cel II.5. Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych  Priorytetowy kierunek interwencji II.5.2. – Upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych, c) Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.1. – Racjonalne gospodarowanie zasobami,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.2. – Poprawa efektywności energetycznej,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.3. – Zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.4. – Poprawa stanu środowiska,  Priorytetowy kierunek interwencji II.6.5. – Adaptacja do zmian klimatu,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

d) Cel II.7. Zwiększenie efektywności transportu  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.1. – Zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym,  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.2. – Modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych,  Priorytetowy kierunek interwencji II.7.3. – Udrożnienie obszarów miejskich,

3. Obszar strategiczny III Spójność społeczna i terytorialna a) Cel III.2. Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych  Priorytetowy kierunek interwencji III.2.1. – Podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych, b) Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.1. – Tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.2. – Wzmacnianie ośrodków wojewódzkich,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.3. – Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich,  Priorytetowy kierunek interwencji III.3.4. – Zwiększenie spójności terytorialnej

3.1.3. Strategia „Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko”

1. Cel 1. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska a) Kierunek interwencji 1.1. – Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, b) Kierunek interwencji 1.2. – Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, c) Kierunek interwencji 1.3. – Zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, d) Kierunek interwencji 1.4. – Uporządkowanie zarządzania przestrzenią,

2. Cel 2. Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię a) Kierunek interwencji 2.1. – Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, b) Kierunek interwencji 2.2. – Poprawa efektywności energetycznej, c) Kierunek interwencji 2.6. – Wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii, d) Kierunek interwencji 2.7. – Rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, e) Kierunek interwencji 2.8. – Rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

3. Cel 3. Poprawa stanu środowiska a) Kierunek interwencji 3.1. – Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, b) Kierunek interwencji 3.2. – Racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, c) Kierunek interwencji 3.3. – Ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, d) Kierunek interwencji 3.4. – Wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, e) Kierunek interwencji 3.5. – Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy,

3.1.4. Strategia innowacyjności i efektywności gospodarki „Dynamiczna Polska 2020” 1. Cel 1: Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki a) Kierunek działań 1.2. – Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych  Działanie 1.2.3. – Identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu,  Działanie 1.2.4. – Wspieranie różnych form innowacji,  Działanie 1.2.5. – Wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych), b) Kierunek działań 1.3. – Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki  Działanie 1.3.2. – Eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych,

2. Cel 3: Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców a) Kierunek działań 3.1. – Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zieloną ścieżkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki,  Działanie 3.1.1. – Tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej,  Działanie 3.1.2. – Podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu,  Działanie 3.1.3. – Wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW),  Działanie 3.1.4. – Promowanie przedsiębiorczości typu „business & biodiversity”, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością, b) Kierunek działań 3.2. – Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Działanie 3.2.1. – Poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów,  Działanie 3.2.2. – Stosowanie zasad zrównoważonej architektury

3.1.5. Strategia rozwoju transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku)

1. Cel strategiczny 1. - Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego a) Cel szczegółowy 1. – Stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, b) Cel szczegółowy 4. – Ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.

3.1.6. Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012–2020 1. Cel szczegółowy 2: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej a) Priorytet 2.1. – Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 2.1.1. – Modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej,  Kierunek interwencji 2.1.2. – Dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej,  Kierunek interwencji 2.1.3. – Rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej,  Kierunek interwencji 2.1.4. – Rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków,  Kierunek interwencji 2.1.5. – Rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów,  Kierunek interwencji 2.1.6. – Rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego,  Priorytet 2.2. – Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich  Kierunek interwencji 2.2.1. – Rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej,  Kierunek interwencji 2.2.2. – Tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad,  Kierunek interwencji 2.2.3. – Tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego, b) Priorytet 2.5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 2.5.1. – Rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne,

2. Cel szczegółowy 3: Bezpieczeństwo żywnościowe a) Priorytet 3.2. – Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno‐spożywczych  Kierunek interwencji 3.2.2. – Wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych, b) Priorytet 3.4. – Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia  Kierunek interwencji 3.4.3. – Wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji,

3. Cel szczegółowy 5: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich a) Priorytet 5.1. – Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 5.1.1. – Ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką,  Kierunek interwencji 5.1.2. – Ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin,  Kierunek interwencji 5.1.3. – Racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej,  Kierunek interwencji 5.1.4. – Ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi,  Kierunek interwencji 5.1.5. – Rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie, b) Priorytet 5.2.- Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego  Kierunek interwencji 5.2.1. – Zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego,  Kierunek interwencji 5.2.2. – Właściwe planowanie przestrzenne,  Kierunek interwencji 5.2.3. – Racjonalna gospodarka gruntami, c) Priorytet 5.3. – Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji)  Kierunek interwencji 5.3.1. – Adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu,  Kierunek interwencji 5.3.2. – Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno‐żywnościowym,  Kierunek interwencji 5.3.3. – Zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie,  Kierunek interwencji 5.3.4. – Badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu,  Kierunek interwencji 5.3.5. – Upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno‐spożywczych, d) Priorytet 5.4. Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 5.4.1. – Racjonalne zwiększenie zasobów leśnych,  Kierunek interwencji 5.4.2. – Odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi,  Kierunek interwencji 5.4.3 – Zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa,  Kierunek interwencji 5.4.4. – Wzmacnianie publicznych funkcji lasów,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

e) Priorytet 5.5. - Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich  Kierunek interwencji 5.5.1. – Racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych,  Kierunek interwencji 5.5.2. – Zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich.

3.1.7. Strategia „Sprawne Państwo 2020”

1. Cel 3: Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych a) Kierunek interwencji 3.2. – Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju  Przedsięwzięcie 3.2.1. – Wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.2. – Zapewnienie ładu przestrzennego,  Przedsięwzięcie 3.2.3. – Wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych,

2. Cel 5: Efektywne świadczenie usług publicznych a) Kierunek interwencji 5.2. – Ochrona praw i interesów konsumentów  Przedsięwzięcie 5.2.3. – Wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw,

b) Kierunek interwencji 5.5. – Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych  Przedsięwzięcie 5.5.2. – Nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi,

3. Cel 7: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego a) Kierunek interwencji 7.5. – Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego  Przedsięwzięcie 7.5.1. – Usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego.

3.1.8. Strategia rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2022

1. Cel 3: Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego a) Priorytet 3.1. – Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej  Kierunek interwencji 3.1.3. – Zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce,

2. Cel 4: Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa a) Priorytet 4.1. – Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego  Kierunek interwencji 4.1.1. – Wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Kierunek interwencji 4.1.2. – Koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa,  Kierunek interwencji 4.1.3. – Wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa,  Kierunek interwencji 4.1.4. – Wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa.

3.1.9. Krajowa strategia rozwoju regionalnego 2010–2020: regiony, miasta, obszary wiejskie

1. Cel 1: Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów a) Kierunek działań 1.1. – Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych  Działanie 1.1.1. – Warszawa – stolica państwa,  Działanie 1.1.2. – Pozostałe ośrodki wojewódzkie,

b) Kierunek działań 1.2. – Tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi  Działanie 1.2.1. – Zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów,  Działanie 1.2.2. – Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych,  Działanie 1.2.3. – Pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich,  Kierunek działań 1.3. – Budowa podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne  Działanie 1.3.5. – Dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne,  Działanie 1.3.6. – Wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego

2. Cel 2: Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych a) Kierunek działań 2.2. – Wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe  Działanie 2.2.3. – Zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych,  Działanie 2.2.4. – Usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, b) Kierunek działań 2.3. – Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, c) Kierunek działań 2.4. – Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, d) Kierunek działań 2.5. – Zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

3.1.10. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2020

1. Cel szczegółowy 4: Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej a) Kierunek interwencji – kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności.

3.1.11. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020

1. Cel szczegółowy 4: Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego a) Priorytet Strategii 4.1. – Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej  Kierunek działań 4.1.2. – Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu,

3.1.12. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku

1. Kierunek – poprawa efektywności energetycznej a) Cel główny – dążenie do utrzymania zeroenergetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, b) Cel główny – konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15,

2. Kierunek – wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii a) Cel główny – racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, b) Cel główny – zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego,

3. Kierunek – wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła a) Cel główny – zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii,

4. Kierunek – dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej a) Cel główny – przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5. Kierunek – rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw a) Cel główny – wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, b) Cel główny – osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, c) Cel główny – ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną, d) Cel główny – wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa, e) Cel główny – zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach,

6. Kierunek – rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii a) Cel główny – zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen,

7. Kierunek – ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko a) Cel główny – ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego, b) Cel główny – ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, c) Cel główny – ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, d) Cel główny – minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, e) Cel główny – zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z perspektywą do roku 2023 jest zgodny z założeniami Programu Strategicznego Ochrona Środowiska, a także Strategią Rozwoju Powiatu Olkuskiego na lata 2016- 2023.

4. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Cel opracowania Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z perspektywą do roku 2023 jest podstawowym narzędziem prowadzenia polityki ekologicznej na terenie powiatu. Według założeń, przedstawionych w niniejszym dokumencie, opracowanie programu doprowadzi do poprawy stanu środowiska naturalnego, efektywnego zarządzania środowiskiem, zapewni skuteczne mechanizmy chroniące środowisko przed degradacją, a także stworzy warunki dla wdrożenia wymagań obowiązującego w tym zakresie prawa. Opracowanie jakim jest Program Ochrony Środowiska określa politykę środowiskową, a także wyznacza cele i zadania środowiskowe

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

oraz szczegółowe programy zarządzania środowiskowego, które odnoszą się do aspektów środowiskowych, usystematyzowanych według priorytetów. Podczas tworzenia opracowania, przyjęto założenie, iż powinien on spełniać rolę narzędzia pracy przyszłych użytkowników, ułatwiającego i przyśpieszającego rozwiązywanie zagadnień, będących zagadnieniami techniczno-ekonomicznymi, związanymi z przyszłymi projektami.

Zakres opracowania Sporządzony Program zawiera między innymi rozpoznanie aktualnego stanu środowiska w powiecie, źródła jego zanieczyszczeń, analizę SWOT, propozycje oraz opis celów i zadań, które niezbędne są do kompleksowego rozwiązania problemów związanych z ochroną środowiska. Program wspomaga dążenie do uzyskania w powiecie sukcesywnego ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko źródeł zanieczyszczeń, ochronę i rozwój walorów środowiska oraz racjonalne gospodarowanie z uwzględnieniem konieczności ochrony środowiska. Stan docelowy w tym zakresie nakreśla Program Ochrony Środowiska, a dowodów jego osiągania dostarcza ocena efektów działalności środowiskowej, dokonywana okresowo (co 2 lata). Struktura opracowania obejmuje omówienie kierunków ochrony środowiska w powiecie w odniesieniu m.in. do ochrony klimatu i jakości powietrza, zagrożeń hałasem, promieniowania elektromagnetycznego, gospodarowania wodami, gospodarki wodno-ściekowej, zasobów geologicznych, gleb, gospodarki odpadami, zasobów przyrodniczych, zagrożeń poważnymi awariami, edukacji ekologicznej, z podaniem ich charakterystyki, oceną stanu aktualnego umożliwiającą tym samym identyfikację obszarów problemowych. Identyfikacja potrzeb powiatu w zakresie ochrony środowiska, w odniesieniu do obowiązujących w kraju przepisów prawnych i regulacji prawnych Unii Europejskiej, polega na sformułowaniu celów średniookresowych (do 2023 roku) oraz strategii ich realizacji. Na tej podstawie opracowywany jest plan operacyjny, przedstawiający listę przedsięwzięć jakie zostaną zrealizowane na terenie powiatu olkuskiego do roku 2023.

Charakterystyka powiatu Powiat olkuski jest zlokalizowany w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Od południowo wschodniej strony graniczy on z powiatem krakowskim, od wschodniej strony z powiatem miechowskim, od południa z powiatem chrzanowskim, od północno-zachodniej strony z powiatem zawierciańskim, natomiast od zachodniej strony z powiatem będzińskim oraz Miastem Dabrowa Górnicza. Trzy ostatnie jednostki terytorialne leżą na terenie województwa śląskiego.

Ocena stanu środowiska W niniejszym opracowaniu opisano stan środowiska na terenie powiatu olkuskiego. Wyznaczono w tym zakresie następujące kategorie:  Jakość powietrza (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Hałas (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Promieniowanie elektromagnetyczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Wody powierzchniowe i podziemne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Zasoby geologiczne (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Gleby (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Gospodarka odpadami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska);  Zagrożenia poważnymi awariami (uwzględniająca stan aktualny, identyfikujący zagrożenia i źródła zanieczyszczeń środowiska).

Analiza SWOT Analiza SWOT jest narzędziem służącym do analizy strategicznej. Opiera się ona na określeniu silnych oraz słabych stron, a także wynikających z nich szans oraz zagrożeń (w przypadku niniejszego opracowania – środowiska). Od tych elementów pochodzi jej nazwa: S – strenghts (silne strony); W – weaknesses (słabe strony); O – opportunities (szanse), T – threats (zagrożenia).

W przypadku badań środowiska przyrodniczego analiza polega na określeniu słabych i silnych stron poszczególnych elementów środowiska także szans oraz zagrożeń tworzonych przez czynniki wewnętrzne oraz zewnętrzne.

Cele i strategia ich realizacji

W niniejszym Programie obrano kierunki interwencji wynikające z dokumentów wyższego szczebla oraz lokalnych potrzeb i są to:  Ochrona klimatu i jakości powietrza;  Zagrożenia hałasem;  Promieniowanie elektromagnetyczne;  Gospodarowanie wodami;  Gospodarka wodno-ściekowa;  Zasoby geologiczne;  Gleby;  Gospodarka odpadami;  Zasoby przyrodnicze;  Zagrożenia poważnymi awariami.

Na ich podstawie wyznaczono cele krótko- i średniookresowe, a także strategię ich realizacji na poziomie powiatowym. Narzędziem pomocniczym w realizacji założonych celów są zadania przedstawione w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie. Wyznaczone zadania są spójne z planowanymi inwestycjami na terenie powiatu oraz obowiązującym prawem lokalnym.

Wdrażanie i monitoring programu Właściwe wykorzystanie możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Wprowadzenie zasad monitoringu umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. Z tego powodu w rozdziale 7. System realizacji programu ochrony środowiska, sformułowano zasady zarządzania środowiskiem, które stanowią podstawę sprawnej realizacji i kontroli działań programowych.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Analiza uwarunkowań finansowych powiatu Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych. W tym celu w rozdziale 6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finansowanie przedstawiono potencjalne źródła finansowania wyznaczonych zadań.

5. Ocena stanu środowiska 5.1. Ochrona klimatu i jakości powietrza 5.1.1 Źródła zanieczyszczeń powietrza

Emisja z gospodarstw domowych Głównymi źródłem tego rodzaju zanieczyszczeń powietrza jest:  spalanie paliwa stałego (węgiel, drewno opałowe, ekogroszek),  spalanie odpadów w piecach indywidualnych gospodarstw domowych.

Niska emisja W okresie zimowym wzrasta emisja pyłów i zanieczyszczeń spowodowanych spalaniem paliw stałych w indywidualnych piecach centralnego ogrzewania. Negatywny wpływ na jakość powietrza atmosferycznego mają lokalne kotłownie pracujące na potrzeby centralnego ogrzewania, a także małe przedsiębiorstwa spalające węgiel w celach grzewczych lub technologicznych. Brak urządzeń oczyszczania bądź odpylania gazów spalinowych powoduję, iż całość wytwarzanych zanieczyszczeń trafia do powietrza atmosferycznego. Niska sprawność i efektywność technologii spalania są poważnym źródłem emisji zanieczyszczeń. Co więcej, głównym paliwem w sektorze gospodarki komunalnej jest węgiel, często zawierający znaczne ilości siarki. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza zestawiono w poniższej tabeli.

Tabela 3. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza. Zanieczyszczenia Źródło emisji Pył ogółem spalanie paliw, unoszenie pyłu w powietrzu;

SO2 (dwutlenek siarki) spalanie paliw zawierających siarkę; NO (tlenek azotu) spalanie paliw;

NO2 (dwutlenek azotu) spalanie paliw, procesy technologiczne;

NOx(suma tlenków azotu) sumaryczna emisja tlenków azotu; CO (tlenek węgla) produkt niepełnego spalania; powstaje naturalnie oraz z innych O (ozon) 3 zanieczyszczeń będących utleniaczami; Źródło: opracowanie własne

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Emisja komunikacyjna Negatywne oddziaływanie na środowisko niesie ze sobą emisja komunikacyjna, która najbardziej odczuwalna jest w pobliżu dróg charakteryzujących się dużym natężeniem ruchu kołowego. Na terenie powiatu olkuskiego głównym źródłem emisji komunikacyjnej są:  Drogi krajowe: o Droga krajowa nr 94,  Drogi wojewódzkie nr 773, 783, 791, 794,  Drogi powiatowe,  Drogi gminne.

Głównymi zanieczyszczeniami emitowanymi w związku z ruchem samochodowym są:  tlenek i dwutlenek węgla,  węglowodory,  tlenki azotu,  pyły zawierające metale ciężkie,  pyły ze ścierania się nawierzchni dróg i opon samochodowych.

Dla stanu powietrza atmosferycznego istotne znaczenie ma emisja NOx oraz metali ciężkich. Duże znaczenie ma również tzw. emisja wtórna z powierzchni dróg, która zależy w dużej mierze od warunków meteorologicznych. Komunikacja jest również źródłem emisji benzenu, benzo(a)pirenu oraz innych związków organicznych. Na wielkość tych zanieczyszczeń wpływa stan techniczny samochodów, stopień zużycia substancji katalitycznych oraz jakość stosowanych paliw. Gwałtowny rozwój transportu, przejawiający się wzrostem ilości samochodów na drogach oraz aktualny stan infrastruktury dróg spowodował, iż transport może być uciążliwy dla środowiska naturalnego.

W przypadku substancji toksycznych emitowanych przez silniki pojazdów do atmosfery, źródła te trudno zinwentaryzować pod kątem emisji zanieczyszczeń, gdyż zwykle nie ma dla nich materiałów sprawozdawczych. Na podstawie znanych wartości średniego składu paliwa, szacowany przeciętny skład spalin silnikowych jest następujący:

Tabela 4. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo).1 Składnik Silniki benzynowe Silniki wysokoprężne Uwagi Azot 24 – 77 76 – 78 nietoksyczny Tlen 0,3 – 8 2 – 18 nietoksyczny Para wodna 3,0 – 5,5 0,5 – 4 nietoksyczny Dwutlenek węgla 5,0 – 12 1 – 10 nietoksyczny Tlenek węgla 0,5 – 10 0,01 – 0,5 toksyczny Tlenki azotu 0,0 – 0,8 0,0002 – 0,5 toksyczny Węglowodory 0,2 – 3 0,009 – 0,5 toksyczny Sadza 0,0 – 0,04 0,01 – 1,1 toksyczny Aldehydy 0,0 – 0,2 0,001 – 0,009 toksyczny Źródło: J. Jakubowski „Motoryzacja a środowisko”.

Na skutek powszechnej elektryfikacji, emisje do powietrza związane z ruchem kolejowym mają znaczenie marginalne. Należą do nich jedynie emisje zanieczyszczeń

1 Wg J. Jakubowski - „Motoryzacja a środowisko”.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

pyłowych związanych z ruchem pociągów oraz niewielkie emisje z lokomotyw spalinowych używanych głownie na bocznicach kolejowych.

Emisja niezorganizowana Do tej kategorii zaliczane są inne nie wymienione źródła emisji. Do niezorganizowanych źródeł emisji można zaliczyć np. wypalanie traw, emisję lotnych związków organicznych związanych z lakierowaniem, emisję z oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego.

Emisja przemysłowa Wśród źródeł zanieczyszczeń powietrza istotną rolę odgrywa emisja przemysłowa. Na terenie powiatu olkuskiego funkcjonuje kilka dużych zakładów przemysłowych, najważniejsze z nich to: Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” SA GK, TRI (Poland) sp. z o.o., Schneider Electric Industries Polska sp. z o.o., Glaspol sp. z o.o., Velvet Care (do niedawna Kimberly-Clark SA), Takt Kwiatkowski i Miądzel s.j., FTT Stomil Wolbrom SA, Boloil SA. Wpływ na wielkość emisji przemysłowej ma także Elektrociepłownia Wolbrom Sp. z o.o. i Ciepłownia Olkusz.

5.1.2 Jakość powietrza Zgodnie z art. 25 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672), Państwowy Monitoring Środowiska stanowi systemem pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku. Podstawowym celem monitoringu jakości powietrza jest uzyskanie informacji o poziomach stężeń substancji w powietrzu oraz wyników ocen jakości powietrza. W celu oceny jakości powietrza na terenie województwa małopolskiego wyznaczono 3 strefy:  Aglomeracja Krakowska (kod strefy: PL1201);  Miasto Tarnów (kod strefy: PL1202);  Strefa małopolska (kod strefy: PL1203).

Powiat olkuski zlokalizowana jest w obrębie strefy małopolskiej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 4. Podział województwa małopolskiego na strefy ochrony powietrza.

źródło: „Program Ochrony Powietrza dla województwa małopolskiego”

Ocenę jakości powietrza prowadzono w oparciu o wyniki pomiarów prowadzonych w stałych punktach pomiarowych monitoringu środowiska. W przypadku braku pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w wymienionych powyżej punktach wykonujących pomiary automatyczne, do oceny jakości powietrza wykorzystywano stacje badań manualnych. Badana obejmowały następujące zanieczyszczenia:  dwutlenek siarki,  dwutlenek azotu,  tlenki azotu,  tlenek węgla,  ozon,  benzen,  pył zawieszony PM10 i PM2.5,  arsen,  kadm,  nikiel,  ołów  benzo(a)piren.

Poniższa tabela przedstawia klasyfikację stref zanieczyszczenia powietrza.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 5.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza. Poziom stężeń Klasa strefy Wymagane działania zanieczyszczenia 1. Utrzymanie stężeń zanieczyszczenia poniżej nie przekraczający poziomu poziomu dopuszczalnego oraz A dopuszczalnego * próba trzymania najlepszej jakości powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem. 1. Określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych; 2. Opracowanie programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów dopuszczalnych powyżej poziomu substancji w powietrzu (jeśli C dopuszczalnego * POP nie był uprzednio opracowany); 3. Kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych. * z uwzględnieniem dozwolonych częstości przekroczeń określonych w RMŚ w sprawie niektórych poziomów substancji w powietrzu. Źródło: WIOŚ.

Wynik oceny strefy małopolskiej za rok 2015, w którym położony jest powiat olkuski, wskazuje, że dotrzymane są poziomy dopuszczalne lub poziomy docelowe substancji w powietrzu (klasa A) ustanowione ze względu na ochronę zdrowia dla następujących zanieczyszczeń:  dwutlenku azotu,  dwutlenku siarki,  tlenku węgla,  ołowiu, kadmu, niklu, benzenu, arsenu w pyle zawieszonym PM10.

Przekroczone natomiast zostały dopuszczalne poziomy dla:  pyłu PM10,  benzo(a)pirenu ,  pyłu PM2,5,  ozonu. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy małopolskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony zdrowia, zostało przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 6. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO2 NO2 CO C6H6 O3 PM10 Pb As Cd Ni B(a)P PM2,5 strefa A A A A C C A A A A C C małopolska źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy małopolskiej, ze względu na ochronę roślin, nie zostały przekroczone w przypadku tlenków siarki i azotu, natomiast zostały przekroczone w przypadku ozonu. Zestawienie wszystkich wynikowych klas strefy małopolskiej z uwzględnieniem kryterium ochrony roślin, zostało przedstawione w poniższej tabeli.

Tabela 7. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin. Symbol klasy wynikowej Nazwa strefy SO2 NO2 O3 strefa śląska A A C źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Jak wynika z „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku” na terenie strefy małopolskiej, stwierdzono występowanie w ciągu roku ponadnormatywnej ilości przekroczeń dopuszczalnego średniodobowego stężenia pyłu zawieszonego PM10 i pyłu PM2,5, a także przekroczenie wartości docelowej stężenia średniorocznego benzo(a)pirenu w pyle PM10. Na terenie strefy małopolskiej, stwierdzono także przekroczenie poziomu celu długoterminowego, określonego w odniesieniu do stężenia ozonu (8 godz. Średnia krocząca). Wyniki oceny stężeń zanieczyszczeń w powietrzu występujących w 2015 r. na obszarze strefy małopolskiej, uwzględniające kryterium ochrony roślin, wykazały przekroczenia stanu dopuszczalnego poziomów ozonu. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego zawartości ozonu w powietrzu, zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska winno być jednym z celów wojewódzkiego programu ochrony środowiska. Zgodnie z itp. 91 ustawy Prawo ochrony środowiska dla wszystkich stref, w których stwierdzono przekroczenia poziomów dopuszczalnych i docelowych (strefy w klasie C) należy opracować programy ochrony powietrza, mające na celu osiągnięcie ww. poziomów substancji w powietrzu. Należy pamiętać, iż powyższe wyniki oceny obejmują całą strefę małopolską i są wartościami uśrednionymi dla jej obszaru. Graficzne przedstawienie rozkładu poszczególnych zanieczyszczeń w strefach przedstawiają poniższe rysunki (kryterium ochrony zdrowia).

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 5. Klasyfikacja stref dla dwutlenku siarki - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 6. Klasyfikacja stref dla dwutlenku azotu - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 7. Klasyfikacja stref dla tlenku węgla - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 8. Klasyfikacja stref dla benzenu - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 9. Klasyfikacja stref dla ozonu - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 10. Klasyfikacja stref dla pyłu PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 11. Klasyfikacja stref dla ołowiu w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 12. Klasyfikacja stref dla arsen w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 13. Klasyfikacja stref dla kadm w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 14. Klasyfikacja stref dla nikiel w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 15. Klasyfikacja stref dla benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Rysunek 16. Klasyfikacja stref dla pyłu zawieszonego PM2,5 - kryterium ochrony zdrowia.

źródło: „Ocena jakości powietrza w województwie małopolskim w 2015 roku”

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Na terenie powiatu olkuskiego w 2015 roku prowadzono pomiary dotyczące stanu jakości powietrza. Wyniki pomiarów przeprowadzonych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 8. Wyniki pomiarów jakości powietrza w 2015 roku na terenie powiatu olkuskiego. Średnie stężenie dwutlenku Miejscowość Średnie stężenie pyłu PM10 Lp. siarki stan na rok 2015 3 3 1. Olkusz 31 µg /m 10 µg/m 3 3 2. Bukowno 37 µg /m 15 µg/m źródło: WIOŚ Kraków. gdzie: 3 Dopuszczalne średnioroczne stężenie pyłu PM10 - 40 µg /m ; Dopuszczalne średnioroczne stężenie dwutlenku siarki – 20 g/m3.

Jak wynika z powyższych danych na terenie Olkusza oraz Bukowana nie doszło do przekroczeń norm jakości powietrza, jednak średnioroczne stężenia są bliskie wartościom dopuszczalnym.

5.1.3 Analiza SWOT Jakość powietrza Silne strony Słabe strony  Brak przekroczeń dopuszczalnych norm  Wysokie ceny ekologicznych paliw powietrza w przypadku SO2; NO2; CO; i montażu OZE, C6H6; Pb; As; Cd; Ni.  Przewaga tradycyjnych, nieekologicznych  Wzrost wykorzystania OZE, źródeł ciepła,  Zagrożenie z liniowych i punktowych źródeł zanieczyszczeń,  Przekroczenia dopuszczalnych norm jakości powietrza w przypadku: O3; pyłu PM10; B(a)P; pyłu PM2,5 Szanse Zagrożenia  Stopniowe zastąpienie ogrzewania  Zanieczyszczenie powietrza wynikające z węglowego, bardziej nowoczesnym tzw. Niskiej emisji, systemem (w tym OZE)  Stosowanie ogrzewania węglowego,  Modernizacja kotłowni opartych na  Spalanie odpadów w piecach domowych, spalaniu węgla,  Wzrost liczby samochodów,  Rozbudowa sieci gazowej na terenie  Zanieczyszczenia powietrza pochodzące powiatu, spoza obszaru powiatu,  Termomodernizacja budynków  Brak środków finansowych na inwestycje znajdujących się na terenie powiatu, związane z ochroną powietrza.  Tworzenie ścieżek rowerowych,  Rozwój komunikacji publicznej,  Zwiększenie powierzchni leśnych na terenie powiatu,  Edukacja ekologiczna mieszkańców ze szczególnym naciskiem na zagadnienia dotyczące odpadów,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.1.4 Zagrożenia Obszary problemowe związane z ochroną powietrza wynikają m.in. z:  Emisji komunikacyjnej,  Nieprawidłowych praktyk związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi (spalanie śmieci w piecach centralnego ogrzewania),  Spalania niskokalorycznych i zawierających dużą zawartość siarki paliw stałych.

5.2. Zagrożenia hałasem 5.2.1. Stan wyjściowy Hałas definiuje się jako wszystkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania mechaniczne ośrodka sprężystego oddziałujące na organizm ludzki. Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.), podstawowe pojęcia z zakresu ochrony przed hałasem są następujące:  emisja - wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio energie do powietrza, wody lub ziemi, związane z działalnością człowieka (takie jak hałas czy wibracje),  hałas - dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16.000 Hz,  poziom hałasu - równoważny poziom dźwięku A wyrażony w decybelach (dB).

Oceny stanu akustycznego środowiska i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zgodnie z art. 117 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2013 r., poz. 1232 z późn. zm.). W rozumieniu ustawy ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska, w szczególności na utrzymaniu poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym poziomie, oraz zmniejszeniu poziomu hałasu co najmniej do dopuszczalnego, gdy nie jest on dotrzymany.

W związku ze stwierdzoną uciążliwością akustyczną hałasów komunikacyjnych Państwowy Zakład Higieny opracował skalę subiektywnej uciążliwości zewnętrznych tego rodzaju hałasów. Zgodnie z dokonaną klasyfikacją uciążliwość hałasów komunikacyjnych zależy od wartości poziomu równoważnego LAeq i wynosi odpowiednio:  mała uciążliwość LAeq< 52 dB  średnia uciążliwość 52 dB 70 dB

5.2.2. Źródła hałasu Hałas drogowy Kryteria dopuszczalności hałasu drogowego określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 października 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. 2014, poz. 112). Dla rodzajów terenu, wyróżnionych ze względu na sposób zagospodarowania i pełnione funkcje (tj. tereny zabudowy mieszkaniowej, tereny szpitali, szkoły, tereny rekreacyjno – wypoczynkowe i uzdrowiska), ustalono dopuszczalny równoważny poziom hałasu LAeqD w porze dziennej i LAeqN w porze nocnej. Podstawą określenia dopuszczalnej wartości poziomu równoważnego hałasu dla danego terenu jest zaklasyfikowanie go do określonej kategorii, o wyborze której

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

decyduje sposób jego zagospodarowania. Dla hałasu drogowego, dopuszczalne wartości poziomów hałasu wynoszą w porze dziennej – w zależności od funkcji terenu – od 50 do 65 dB, w porze nocnej 45–56 dB. Dopuszczalne poziomy hałasu,w zależności od przeznaczenia terenu, zestawiono w tabeli poniżej.

Tabela 9. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu.

Dopuszczalny poziom hałasu w dB

Pozostałe obiekty i działalność będąca Drogi lub linie kolejowe* źródłem hałasu Przeznaczenie terenu LAeq D LAeq D przedział czasu LAeq N LAeq N przedział czasu odniesienia równy 8 przedział czasu przedział czasu odniesienia najmniej korzystnym odniesienia równy 1 odniesienia równy równy 16 godzinom dnia najmniej korzystnej 8 godzinom godzinom kolejno po sobie godzinie nocy następującym

a) Obszary A ochrony uzdrowiskowej 50 45 45 40 b) Tereny szpitali poza miastem

a) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej b) Tereny zabudowy związanej ze stałym lub 61 56 50 40 wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży** c) Tereny domów opieki d) Tereny szpitali w miastach a) Tereny zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej i zamieszkania zbiorowego b) Tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej 65 56 55 45 z usługami rzemieślniczymi c) Tereny rekreacyjno- wypoczynkowe poza miastem d) Tereny zabudowy zagrodowej

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Dopuszczalny poziom hałasu w dB

Tereny w strefie śródmiejskiej miast powyżej 100 tys. 68 60 55 45 mieszkańców ***

* Wartości określone dla dróg i linii kolejowych stosuje się także dla torowisk tramwajowych poza pasem drogowym i kolei linowych. ** W przypadku niewykorzystywania tych terenów, zgodnie z ich funkcją, w porze nocy, nie obowiązuje na nich dopuszczalny poziom hałasu w porze nocy. *** Strefa śródmiejska miast powyżej 100 tys. mieszkańców to teren zwartej zabudowy mieszkaniowej z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych. W przypadku miast, w których występują dzielnice o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., można wyznaczyć w tych dzielnicach strefę śródmiejską, jeżeli charakteryzuje się ona zwartą zabudową mieszkaniową z koncentracją obiektów administracyjnych, handlowych i usługowych

Na terenie powiatu olkuskiego głównym źródłem hałasu drogowego są:  Drogi krajowe: o Droga krajowa nr 94,  Drogi wojewódzkie: o Droga wojewódzka nr 773, o Droga wojewódzka nr 783, o Droga wojewódzka nr 791, o Droga wojewódzka nr 794,  Drogi powiatowe,  Drogi gminne,  Drogi wewnętrzne.

Ostatnie badania klimatu akustycznego na terenie powiatu olkuskiego prowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w roku 2014. W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, przeprowadzono pomiary hałasu w miejscowości Rodaki przy drodze wojewódzkiej numer 791. Wyniki zebrano w tabeli.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 10. Lokalizacja i wyniki pomiarów monitoringu hałasu drogowego na terenie powiatu olkuskiego w 2014 roku. Przekroczenia Współrzędne geograficzne Długookresowy średni wartości punktu poziom dźwięku [dB] dopuszczalnych [dB] Miejscowość lub inne Data pora źródło liniowe pora dzienna pora pora WGS84 Y WGS84 X nocna (LDWN) dzienna nocna (LN)

Hałas drogowy Rodaki –DW 5-11.06.2014 50,38411 19,54697 67 59 - - 791 Źródło: WIOŚ Kraków

W 2012 roku Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przeprowadziła badania hałasu drogowego na terenie powiatu olkuskiego. Badano stan warunków akustycznych wokół wybranych dróg (w tym wypadku drogi ekspresowej nr 94).

Rysunek 17. Badania hałasu drogowego na terenie powiatu olkuskiego (źródło: GDDKiA).

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Wyniki badań zawierały zestawienie wielkości obszaru oraz ilości budynków narażonych na przekroczenia dopuszczalnych poziomów hałasu. Zebrano je w dwóch tabelach opisujących wskaźnik LD (długookresowy średni poziom dźwięku, wyznaczony w ciągu wszystkich pór dnia w roku rozumianych jako przedział czasu od godz. 600 do godz. 00 18 ) oraz wskaźnik LDWN (długookresowy średni poziom dźwięku, wyznaczony w ciągu wszystkich dób w roku, z uwzględnieniem pory dnia (od godz. 600 do godz. 1800), pory wieczoru (od godz. 1800 do godz. 2200) oraz pory nocy (od godz. 2200 do godz. 600). Dane zostały zestawione w tabelach.

Tabela 11. Przekroczenia wartości LDWN [dB] dla powiatu olkuskiego. Wskaźnik Powiat olkuski hałasu

LDWN [dB] do 5 dB >5 dB -10 dB >10 dB -15 dB >15 dB-20 dB pow. 20dB

Kryterium Stan warunków akustycznych środowiska

niedobry zły Bardzo zły Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym 0,478 0,209 0,072 0,021 0,002 zakresie [km2]

Liczba lokali mieszkalnych 0,409 0,294 0,067 0,021 0,000 w danym zakresie [tys.]

Liczba zagrożonych mieszkańców w danym 1,275 0,906 0,201 0,063 0,000 zakresie [tys.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym 4 2 1 2 0 zakresie Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i 0 0 0 0 0 socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia 0 0 0 0 0 ochrony przed hałasem (liczba obiektów) Źródło: GDDKiA

Tabela 12. Przekroczenia wartości LN [dB] dla powiatu olkuskiego. Wskaźnik Powiat olkuski hałasu

LN [dB] do 5 dB >5 dB -10 dB >10 dB -15 dB >15 dB-20 dB pow. 20dB

Kryterium Stan warunków akustycznych środowiska

niedobry zły Bardzo zły Powierzchnia obszarów zagrożonych w danym 0,500 0,207 0,109 0,007 0,000 zakresie [km2]

Liczba lokali mieszkalnych 0,489 0,299 0,169 0,005 0,000 w danym zakresie [tys.]

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Wskaźnik Powiat olkuski hałasu

LN [dB] Liczba zagrożonych mieszkańców w danym 1,539 0,930 0,514 0,015 0,000 zakresie [tys.] Liczba budynków szkolnych i przedszkolnych w danym 0 0 0 0 0 zakresie Liczba budynków służby zdrowia, opieki społecznej i 0 0 0 0 0 socjalnej w danym zakresie Inne obiekty budowlane istotne z punktu widzenia 0 0 0 0 0 ochrony przed hałasem (liczba obiektów) Źródło: GDDKiA

Wyniki badań zleconych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad wskazują, na pogorszony stan środowiska akustycznego wzdłuż drogi krajowej nr 94, przebiegającej przez powiat olkuski. Mieszkańcy obszarów do niej przylegających lub pracujący w jej pobliżu mogą być narażeni na przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu co negatywnie wpływa na stan warunków akustycznych środowiska. Przekroczenia te zgodnie z badaniami zleconymi przez Generalna Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, w skrajnych przypadkach, mogą wynosić ponad 20 dB.

Hałas kolejowy Przez gminę Olkusz przebiegają fragmenty dwóch linii kolejowych:  nr 62 relacji Tunel – Sosnowiec Główny,  nr 65 relacji Hrubieszów – Sławków Południowy LHS,

Ostatnie badania hałasu kolejowego na terenie powiatu olkuskiego prowadzone były przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie w roku 2014. W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, przeprowadzono pomiary hałasu przy Hutniczej Linii Szerokotorowej nr 65. Wyniki zebrano je w tabeli.

Tabela 13. Lokalizacja i wyniki pomiarów monitoringu hałasu kolejowego na terenie powiatu olkuskiego w 2014 roku.

Przekroczenia Współrzędne geograficzne Równoważny poziom wartości Miejscowość lub punktu dźwięku A (LAeq) [dB] dopuszczalnych [dB] inne Data źródło liniowe pora pora pora WGS84 Y WGS84 X pora nocna dzienna dzienna nocna

Hałas kolejowy

Linia Hutnicza Szerokotorowa nr 17.09.2014 50,46381 20,01597 64,4 70,2 - 14,2 65

Źródło: WIOŚ Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Hałas przemysłowy Hałas przemysłowy powodowany jest eksploatacją instalacji lub urządzeń zawiązanych z prowadzoną działalnością przemysłową. Emisja zanieczyszczenia środowiska hałasem regulowana jest w posiadanych przez podmioty gospodarcze zezwoleniach, dopuszczających określone poziomy hałasu odrębnie dla pory dziennej i nocnej. Uciążliwość hałasu emitowanego z obiektów przemysłowych zależy między innymi od ich ilości, czasu pracy czy odległości od terenów podlegających ochronie akustycznej.

5.2.3. Analiza SWOT Klimat akustyczny Silne strony Słabe strony  Brak zagrożeń akustycznych  Natężenie ruchu komunikacyjnego. ( z wyłączeniem ciągów komunikacyjnych  Obecność zakładów przemysłowych oraz oraz zakładów przemysłowych), wydobywczych, Szanse Zagrożenia  Monitorowanie poziomów hałasu wzdłuż  Brak funduszy na inwestycje zmierzające do ciągów komunikacyjnych, poprawy stanu środowiska akustycznego.  Budowa ekranów akustycznych wzdłuż ciągów komunikacyjnych,  Poprawa stanu technicznego ciągów komunikacyjnych,  Uwzględnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego e odległości od źródeł hałasu,

5.2.4. Zagrożenia Jak wynika z przedstawionych powyżej danych, na terenie powiatu mogą występować problemy związane z nadmierną emisją hałasu komunikacyjnego. Dotyczy to zarówno pór nocnych i dziennych. Sytuacja ta wynika z obecności na terenie powiatu traktów komunikacyjnych. Zaleca się monitoring terenów znajdujących się pobliżu dróg oraz realizację działań mających na celu ochronę przed nadmierną emisją hałasu w przyszłości.

5.3. Promieniowanie elektromagnetyczne 5.3.1. Stan wyjściowy Zagadnienia dotyczące ochrony ludzi i środowiska przed niekorzystnym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych regulowane są przepisami dotyczącymi:  ochrony środowiska,  bezpieczeństwa i higieny pracy,  prawa budowlanego,  zagospodarowania przestrzennego,  przepisami sanitarnymi.

Jako promieniowanie niejonizujące określa się promieniowanie, którego energia oddziałująca na każde ciało materialne nie wywołuje w nim procesu jonizacji. Promieniowanie to związane jest ze zmianami pola elektromagnetycznego. Poniżej zestawiono potencjalne źródła omawianego promieniowani  urządzenia wytwarzające stałe pole elektryczne i magnetyczne,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 urządzenia wytwarzające pole elektryczne i magnetyczne o częstotliwości 50 Hz, (stacje i linie elektroenergetyczne wysokiego napięcia),  urządzenia wytwarzające pole elektromagnetyczne o częstotliwości od 1 kHz do 300 GHz, (urządzenia radiokomunikacyjne, radionawigacyjne i radiolokacyjne),  inne źródła promieniowania z zakresu częstotliwości: 0 - 0,5 Hz, 0,5 - 50 Hz oraz 50- 1000 Hz.

Zagadnienia dotyczące promieniowania niejonizującego są określone przez Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. 2003r., Nr 192, poz. 1883).

Dla terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, rozporządzenie ustala odrębną wartość składowej elektrycznej pola w wysokości 7 V/m.

Dla pozostałych terenów, na których przebywanie ludzi jest dozwolone bez ograniczeń, rozporządzenie ustala wysokość składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz w wysokości 10 kV/m, natomiast składowej magnetycznej w wysokości 60 A/m. ponadto rozporządzenie określa:  dopuszczalne poziomy elektromagnetycznego promieniowania niejonizującego;  metody kontroli dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych;  metody wyznaczania dotrzymania dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych, jeżeli w środowisku występują pola elektromagnetyczne z różnych zakresów częstotliwości.

5.3.2. Źródła promieniowania elektromagnetycznego Na terenie powiatu olkuskiego źródła promieniowania niejonizującego stanowią:  linie i stacje elektroenergetyczne wysokich napięć,  urządzenia radiokomunikacyjne,  radionawigacyjne i radiolokacyjne.

Monitoring poziomu pól elektromagnetycznych na terenie województwa małopolskiego jest realizowany w trzech typach obszarów:  centralnych dzielnicach lub osiedlach miast o liczbie mieszkańców przekraczającej 50 tys.,  pozostałych miastach,  obszarach wiejskich.

Lokalizacja punktów pomiarowych poziomu pól elektromagnetycznych na obszarze województwa małopolskiego w 2014 roku została przedstawiona poniżej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 18. Lokalizacja punktów pomiarowych poziomu pól elektromagnetycznych na terenie województwa małopolskiego w 2014 roku.

Źródło: WIOŚ Kraków

W 2014 i 2015 roku na terenie powiatu olkuskiego Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie przeprowadził pomiary poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku w 4 punktach pomiarowych. Badania prowadzono zgodnie z rozporządzeniem MŚ z dnia 12 listopada 2007 roku w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U Nr 221 poz. 1645, z późn. zm.).

Tabela 14. Wyniki pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych na terenie powiatu olkuskiego w roku 2014 i 2015. Punkty pomiarowe Współrzędne Wyniki Wynik Nazwa punktu Adres Typ obszaru WGS84 X WGS84 Y Data pomiaru [V/m] K_2011_B_16 Olkusz Pozostałe 19,559028 50,279083 30.09.2014 0,55 K_2011_B_18 Wolbrom miasta 19,761667 50,380444 13.06.2014 <0,3 K_2011_C_35 Zasępiec Tereny 19,774083 50,343583 23.06.2014 <0,3 K_2012_C_42 Klucze wiejskie 19,561 50,3295 09.03.2015 <0,3 Źródło: WIOŚ w Krakowie

Na podstawie wyników badań można założyć, że również na terenie powiatu olkuskiego nie doszło do przekroczeń poziomów pól elektromagnetycznych. Pomimo braku odnotowanych przekroczeń niezbędny jest nadzór nad istniejącymi oraz potencjalnymi źródłami tego promieniowania.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.3.3. Analiza SWOT Promieniowanie elektromagnetyczne Silne strony Słabe strony  Stały nadzór Wojewódzkiego  Lokalizacja masztów telefonii komórkowej i linii Inspektoratu Ochrony Środowiska w wysokiego napięcia na terenie powiatu. Krakowie nad inwestycjami mogącymi emitować promieniowanie elektromagnetyczne. Szanse Zagrożenia  Stała kontrola Wojewódzkiego Inspektoratu  Wzmacnianie istniejących pól Ochrony Środowiska nad istniejącymi oraz elektromagnetycznych przez nowe emitery. planowanymi inwestycjami mogącymi emitować promieniowanie elektromagnetyczne.

5.3.4. Zagrożenia Przeprowadzone badania poziomów pól elektromagnetycznych nie wykazują przekroczeń wartości dopuszczalnych. Zaleca się jednak stały monitoring poziomów pól elektromagnetycznych, w celu uniknięcia przekroczeń w przyszłości.

5.4. Gospodarowanie wodami 5.4.1. Stan wyjściowy - wody powierzchniowe Obszar powiatu olkuskiego leży w zlewniach następujących jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP):  JCWP Rudawa do Racławki (PLRW20007213649),  JCWP Prądnik do Garliczki (PLRW200007213742),  JCWP Dłubnia do Minóżki (PLRW200072137629),  JCWP Szreniawa do Piotrówki (PLRW20007213924),  JCWP Przemsza do zbiornika Przeczyce (PLRW2000621231),  JCWP Biała Przemsza do Ryczówka włącznie (PLRW20007212818),  JCWP Centuria (PLRW20005212829),  JCWP Sztolnia (PLRW20000212838),  JCWP Sztoła (PLRW20005212849),  JCWP Kanał Główny (PLRW20000212852),  JCWP Biała Przemsza od Ryczówka do Koziego Brodu (PLRW20008212859),  JCWP Kozi Bród (PLRW20005212869),  JCWP Strumień Błędowski (PLRW200062128239),  JCWP Dąbrówka (PLRW200052128344),  JCWP Biała (PLRW200052128349),  JCWP Baba (PLRW200072128429),

Powiat olkuski obejmują swoim zasięgiem następujące Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) o numerach:  JCWPd nr 130,  JCWPd nr 131,  JCWPd nr 132,

Powiat olkuski posiada słabo rozwiniętą sieć hydrologiczną. Jest on zlokalizowany w zlewni rzeki Wisły. Do głównych cieków należą:

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Biała Przemsza,  Sztoła,  Szreniawa,  Dłubnia,

Na terenie powiatu znajdują się również zbiorniki wód stojących. Największym jest Zalew Wolbromski na rzece Centarze. Ma on powierzchnię 18,5 ha.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 19. Sieć hydrograficzna powiatu olkuskiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.4.2. Jakość wód - wody powierzchniowe2 Stan rzek Informacje na temat stanu wód JCWP zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego, uzyskane od RZGW w Krakowie, zebrano w tabeli.

Tabela 15. Stan JCWP zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego.

Zagrożenie nieosiągnięciem Nazwa JCWP Kod JCWP Stan wód Status celów środowiskowych

Rudawa do Racławki PLRW20007213649 Zły naturalna niezagrożona Prądnik do Garliczki PLRW200007213742 Zły naturalna zagrożona Dłubnia do Minóżki PLRW200072137629 Zły naturalna niezagrożona Szreniawa do Piotrówki PLRW20007213924 Zły silnie zmieniona niezagrożona Przemsza do zbiornika Przeczyce PLRW2000621231 Zły naturalna niezagrożona

Biała Przemsza do Ryczówka włącznie PLRW20007212818 Zły silnie zmieniona niezagrożona Centuria PLRW20005212829 Zły naturalna zagrożona Sztolnia PLRW20000212838 Zły sztuczna zagrożona Sztoła PLRW20005212849 Zły naturalna zagrożona Kanał Główny PLRW20000212852 Zły sztuczna zagrożona Biała Przemsza od Ryczówka do Koziego PLRW20008212859 Zły naturalna zagrożona Brodu Kozi Bród PLRW20005212869 Zły naturalna zagrożona Strumień Błędowski PLRW200062128239 Zły naturalna zagrożona Dąbrówka PLRW200052128344 Zły sztuczna zagrożona Biała PLRW200052128349 Zły naturalna zagrożona Baba PLRW200072128429 Zły naturalna zagrożona Źródło: RZGW w Krakowie

2 Na podstawie danych i publikacji WIOŚ w Katowicach.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 16.Schemat oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych.

źródło: WIOŚ.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.4.3. Stan wyjściowy - wody podziemne Powiat olkuski znajduje się w zasięgu Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) o numerach:  JCWPd nr 130,  JCWPd nr 131,  JCWPd nr 132.

Lokalizację poszczególnych JCWPd względem terenu powiatu olkuskiego przedstawia poniższy rysunek.

Rysunek 20. JCWPd na tle powiatu olkuskiego.

źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Informacje na ich temat znajdują się w poniższych tabelach.

Tabela 17.Charakterystyka JCWPd nr 130. Powierzchnia 865 km2 Region Subregion Środkowej Wisły Wyżynny Województwo śląskie, małopolskie Śląskie: będziński, zawierciański, miasta Sosnowiec, miasta Powiaty Dąbrowa Górnicza, miasta Jaworzno Małopolskie: olkuski, krakowski, chrzanowski Głębokość występowania 75 m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 18.Charakterystyka JCWPd nr 131 Powierzchnia 834,5 km2 Region Środkowej Wisły w pasie Wyżyn Województwo małopolskie Małopolskie: chrzanowski, krakowski, m. Kraków, miechowski, Powiaty olkuski Głębokość występowania >500 m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Tabela 19.Charakterystyka JCWPd nr 132 Powierzchnia 834,5 km2 Region Środkowej Wisły w pasie Wyżyn Województwo małopolskie Małopolskie: chrzanowski, krakowski, m. Kraków, miechowski, Powiaty olkuski Głębokość występowania >500 m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Tabela 20.Charakterystyka JCWPd nr 132 Powierzchnia 733,3 km2 Region Środkowej Wisły w pasie Wyżyn Województwo Małopolskie, świętokrzyskie Małopolskie: brzeski, krakowski, miechowski, olkuski, proszowicki, Powiaty tarnowski Świętokrzyskie: kazimierski Głębokość występowania 0 - 600 m wód słodkich źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

Powiat olkuski obejmują swoim zasięgiem następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP):  GZWP nr 454 „Zbiornik Olkusz-Zawiercie”,  GZWP nr 453 „Zbiornik Biskupi Bór”,  GZWP nr 326 „Zbiornik Częstochowa (E)”,  GZWP nr 409 „Niecka Miechowska (E)”,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 21. GZWP na tle powiatu olkuskiego.

źródło: Państwowa Służba Hydrogeologiczna.

5.4.4. Jakość wód - wody podziemne Informacje na temat stanu jakości wód podziemnych powiatu olkuskiego przedstawiono także w poniższej tabeli. Odnoszą się one do oznaczeń sprzed roku 2016, ponieważ wtedy były prowadzone badania. Od 2016 roku istnieje nowy podział kraju na JCWPd.

Tabela 21. Wyniki oceny stanu wód podziemnych dla powiatu olkuskiego. Ocena Stanu Zagrożenie Zagrożenie L.p. Nr JCWPd Stan Stan nieosiągnięciem nieosiągnięciem chemiczny ilościowy dobrego stanu dobrego stanu chemicznego ilościowego 1 135 dobry dobry nie tak 2 136 dobry dobry nie tak 3 137 dobry dobry nie nie 4 150 dobry dobry nie nie źródło: RZGW Kraków.

5.4.5. Problemy związane z zaopatrzeniem w wodę pitną na terenie powiatu3 ZGH „Bolesław” S.A w Bukownie eksploatują od czasów powojennych złoża rud cynku i ołowiu, zlokalizowane wokół Olkusza. Obecnie szacuje się, że aktualnie eksploatowane zasoby złóż „Pomorzany”, „Olkusz-Podpoziom” i „Klucze I” będą eksploatowane do końca 2017 roku, a potem nastąpi proces likwidacji działalności górniczej,

3 Opracowane na podstawie: „Studium wykonalności dla przedsięwzięcia – Zaopatrzenie w wodę mieszkańców gmin: Olkusz, Bukowno, Klucze, Bolesław po likwidacji kopalni ZGH „Bolesław” S.A. w Bukownie.”; „Dokumentacji projektowo-kosztorysowej (dokumentacja związana ze zminą kierunków zasilania wodnego mieszkańców gmin: Olkusz, Bolesław, Klucze i Miasta Bukowno – etap II”; danych przekazanych przez ZGH „Bolesław” S.A. oraz PWIK Sp. z o.o. w Olkuszu.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

trwający około 2 lata. Likwidacja zakładu górniczego po 2017 roku wywoła określone skutki, ekonomiczne, środowiskowe i społeczne. Do bardzo istotnych problemów polikwidacyjnych należy zaliczyć zaopatrzenie mieszkańców regionu olkuskiego w wodę pitną.

Mając powyższe na uwadze Spółka kilka lat temu rozpoczęła wielokierunkowe działania przygotowawcze do procesu likwidacji działalności górniczej. Między innymi Spółka uczestniczy w pracach powiatowego Zespołu, w skład którego wchodzą przedstawiciele władz samorządowych miast i gmin znajdujących się w strefie oddziaływania działalności górniczej tj. Olkusz, Bukowno, Bolesław oraz Klucze oraz posadowieni tam przedsiębiorcy, PWiK Olkusz, Nadleśnictwo Olkusz oraz rozliczne organizacje pozarządowe. Podstawowym celem pracy Zespołu jest wypracowanie koncepcji zaopatrzenia w wodę miast i gmin powiatu olkuskiego po likwidacji kopalń.

Od lat 70–tych ubiegłego stulecia jedynym źródłem zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców 4 gmin powiatu olkuskiego, a mianowicie gminy Olkusz, Klucze, Bolesław i Bukowno są uzdatnione przez Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Olkuszu pompowane przez ZGH „Bolesław” S.A wody kopalniane.

Eksploatując złoża w sposób ciągły z kopalni „Olkusz-Pomorzany” pompowana jest woda w ilości około 250-350 m3/min. Część tej wody jest wykorzystywana przez PWiK Olkusz do zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców regionu olkuskiego.

Likwidacja zakładu górniczego przez zatopienie (tylko taka forma ze względów ekonomicznych brana jest pod uwagę) jest równoznaczna z zaprzestaniem pompowania wód kopalnianych przez ZGH „Bolesław” S.A, a tym samym PWiK Olkusz zostanie pozbawione tego źródła zaopatrzenia w wodę pitną mieszkańców rejonu olkuskiego.

W 2013 roku w wyniku działalności Zespołu ustalono, iż przedmiotem dalszych prac będą trzy warianty zaopatrzenia w wodę, a mianowicie :  wariant I - zaopatrzenie w wodę w oparciu o istniejące oraz nowobudowane studnie głębinowe zatwierdzone przez Władze Spółki PWiK – koncepcja Spółki PWiK;  wariant II - zakup wody od Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów S.A w Katowicach - koncepcja GPW S.A;  wariant III - koncepcja ponownego korzystania z wód podziemnych do celów pitnych wraz z planem zasilania w okresie przejściowym po zakończeniu likwidacji kopalni „Olkusz – Pomorzany” przez zatopienie - koncepcja ZGH „Bolesław” S.A.

Na zlecenie PWiK Sp. z o.o. w Olkuszu Główny Instytut Górnictwa w Katowicach wykonał Studium wykonalnosci trzech koncepcji zaopatrzenia w wodę pitną rejonu olkuskiego po likwidacji kopalń ZGH „Bolesław” S.A. drogą zatopienia. Przedmiotem opracowania było:  wykonanie Studium wykonalnosci dla trzech koncepcji zaopatrzenia w wodę;  dokonanie analizy porównawczej tych koncepcji;  rekomendowanie do realizacji optymalnego rozwiązania.

W studium oszacowane zostały nakłady inwestycyjne na realizację poszczególnych wariantów i wyniosły : Wariant I - 64 mln PLN;

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Wariant II - 43 mln PLN; Wariant III - 100 mln PLN.

Główny Instytut Górnictwa rekomendował do realizacji Wariant I. Rekomendacja podyktowana była względami społecznymi tj. jakością wody, ciągłością jej dostaw oraz najniższą ceną i gwarancją jej stabilności. Wskazał również możliwości finansowania przedsięwzięcia, którymi mogą być fundusze unijne , inne krajowe i zagraniczne fundusze pomocowe, preferencyjne umarzalne kredyty, wkład własny i pomoc finansowa lub rzeczowa lokalnych podmiotów.

Wariant I – szczegółowy opis techniczny System zaopatrzenia w wodę w wybranym Wariancie I, proponowanym przez PWiK Sp. z o.o. w Olkuszu, będzie wykorzystywał istniejące zasoby wód podziemnych ujmowanych za pomocą studni głębinowych. Główne studnie głębinowe będą zlokalizowane na terenie gminy Klucze, w związku z czym konieczne będzie wykonanie rurociągów magistralnych pozwalających na tłoczenie wody w kierunku Gminy Olkusz i rozprowadzenie istniejącym systemem magistralno - rozdzielczym. Łączna ilość wód ujmowanych za pomocą podstawowych studni głębinowych, może wynosić od 990 do 1 530 m3/h. Dodatkowo będzie ujmowana woda w istniejących studniach głębinowych, które są obecnie eksploatowane przez PWiK. Studnie zaopatrujące w wodę lokalne systemy, będą eksploatowane na warunkach poboru wody określonych w obowiązujących pozwoleniach wodnoprawnych. Łączna ilość wody ujmowanej w studniach wynosi 80,1 m3/h. Rezerwowym ujęciem, które może być wykorzystane w celu zwiększenia niezawodności dostaw jest ujęcie w Gorenicach (gmina Olkusz). Prognozowane zasoby dyspozycyjne mogą wynieść od 120 – 150 m3/h. Studnia w Gorenicach może pełnić funkcję rezerwową po uprzednim wykonaniu badań potwierdzających jakość wody. Obecnie studnia jest wyłączona z eksploatacji z powodu zanieczyszczenia wysoką ilością azotanów. Jest to konsekwencja nieuporządkowanej gospodarki ściekowej na terenie miejscowości oraz procederu nawożenia okolicznych pól uprawnych. Zapewnienie dostawy wody dla ludności gmin Olkusz, Bukowno, Klucze i Bolesław związane jest z koniecznością budowy magistrali przesyłowych łączących istniejące i nowe ujęcia w Gminie Klucze z systemem wodociągowym eksploatowanym przez PWiK Sp. z o.o. w Olkuszu. Wraz z budową nowych ujęć konieczne będzie wykonanie ok. 35,6 km magistralnych rurociągów przesyłowych, które połączą istniejącą sieć wodociągową w pierścień gwarantując ciągłość dostaw w przypadku wystąpienia awarii na rurociągach lub przerwach w pracy ujęć wody. Podczas budowy sieci magistralnych będą wykonywane sieci energetyczne zasilające istniejące i nowe ujęcia oraz sieci teletechniczne umożliwiające monitorowanie ich bieżącej pracy. Dane z monitoringu poszczególnych ujęć i obiektów na sieci wodociągowej będą przesyłane do Dyspozytorni PWiK Sp. z o.o. w Olkuszu (przy ul. Kluczewskiej), w której zostanie rozbudowany istniejący system monitoringu. Łączna długość sieci energetycznych i teletechnicznych, jaka będzie wykonana wraz z magistralami wodociągowymi wyniesie 39 600 mb. Ze względu na instalacje na istniejących i nowych ujęciach pomp głębinowych o dużych mocach oraz instalacje do dezynfekcji wody przy pomocy lamp UV, lub awaryjne instalacje dezynfekcji chlorem gazowym, konieczne będzie wybudowanie podstacji transformatorowych 30/0,4 kV. W celu zabezpieczenia ujęć przed brakiem dostaw energii elektrycznej, konieczny będzie zakup przewoźnego agregatu prądotwórczego o mocy 400 kVA. Agregat będzie wykorzystywany w przypadku dłuższych przerw w dostawie energii elektrycznej do ujęć.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

W ramach obranego Wariantu I, Spółka PWiK od końca 2011 r. realizowała projekt „Porządkowanie Gospodarki ściekowej w zlewni Białej Przemszy na terenach gmin: Olkusz, Bukowno, Bolesław, Klucze dofinansowany z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013 z Funduszu Spójności Unii Europejskiej. W ramach tego Projektu wybudowano nowy system zaopatrzenia w wodę rejonu olkuskiego. Wartość Projektu wynosiła prawie 174 mln PLN z czego wartość dofinansowania sięga 92 mln PLN.

W 2013 roku zakończono procedury przetargowe na realizację Projektu. Korzystnie przeprowadzone przetargi wskazały, że Projekt zostanie zrealizowany za kwotę prawie o 30 mln PLN niższą niż przyznane środki. Spółka od zaraz rozpoczęła procedurę ubiegania się o przyznanie niewykorzystanych środków na realizację przedsięwzięcia zaopatrzenia w wodę pitną rejonu olkuskiego po zakończeniu działalności górniczej ZGH „Bolesław” S.A. Prognozuje się, że wielkość pozyskanych środków pozwoli na budowę studni głębinowych i niezbędnej magistrali dystrybucyjnej.

Ponadto pod koniec 2013 r. Spółka PWiK rozpoczęła aplikację - z pozytywnym skutkiem - Projektu w partnerstwie w ramach Mechanizmu Finansowego EOG i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009 – 2014.

W ramach realizacji zadania „Zaopatrzenie w wodę mieszkańców ziemi olkuskiej po zakończeniu eksploatacji złóż przez zakład górniczo-hutniczy Bolesław” opracowano „Dokumentację projektowo-kosztorysową – dokumentacja związana ze zmianą kierunków zasilania wodnego mieszkańców gmin: Olkusz, Bolesław, Klucze i Miasta Bukowno – etap II. Zgodnie z ww. koncepcją programowo-przestrzenną zaplanowano:

Budowę nowego ujęcia w Kwaśniowie Górnym W ramach podejmowanych prac, na terenie działki o numerze ewidencyjnym 259 wybudowane zostanie ujęcie wód podziemnych. Nowe ujęcie zlokalizowane będzie w obrębie zlewni Tarnówki, prawobrzeżnego dopływu rzeki Białej Przemszy. Studnia o średnicy 298 mm wykonana zostanie na głębokości 250 m. Eksploatowane wody pochodzić będą z środkowego i dolnego triasu.

Budowę nowego ujęcia w Olewinie Wybudowane ujęcie zlokalizowane będzie w Podlesiu Rabsztyńskim na terenie działki o numerze ewidencyjnym 302. Studnia głębinowa o średnicy 298 mm zostanie wykonana na głębokości 200 m. Ujmowane wody pochodzić będą z węglanowych wód triasowych z dolomitów i wapieni środkowych.

Modernizację ujęć Witerdów III W celu włączenia ujęć Witerdów III do istniejącego systemu wodociągowego Olkusz, należy po ustaleniu wydajności źródła przystąpić do jego renowacji z uwzględnieniem wahań okresowej wydajności źródeł jurajskich. Należy także wykonać zasilenie obiektu w energię elektryczną oraz system monitoringu i sterowania pracą ujęcia. Należy także przeprowadzić renowację odcinka istniejącej sieci wodociągowej od ujęcia źródeł w Witeradowie do Pompowni Witeradów. W istniejącej Pompowni Witeradów należy zainstalować dodatkowy układ pompowy. Układ ten będzie miał za zadanie wtłoczyć wodę z ujęcia w Witeradowie do systemu wodociągowego Olkusz – strefa II zbiornika Parcze.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Budowę sieci wodociągowej łączącej się z siecią istniejącą Na podstawie pkt. 16 Koncepcji Programowo-Przestrzennej Część 1 – Analiza hydrauliczna pracy sieci dotyczącej inwestycji: Budowa systemu zaopatrzenia w wodę mieszkańców gmin: Olkusz, Bukowno, Bolesław i Klucze po likwidacji ujęcia wody w kopalni ZGH „Bolesław” S.A. w Bukownie, realizowanym w ramach projektu pn. „Porządkowanie gospodarki ściekowej w zlewni Białej Przemszy na terenach gmin: Olkusz, Bukowno, Bolesław, Klucze – etap I” przyjęto następujące średnice nominalne poszczególnych odcinków: 1. Obszar ujęcia Kwaśniów Górny:  Odcinek sieci wodociągowej łączący ujęcie wód głębinowych w Kwaśniowie Górnym z siecią istniejącą w rejonie Cieślina: wykonanie – rury PE100 PN16 DN315 o długości L=4,0 km. 2. Obszar ujęcia Olewin:  Odcinek łączący istniejącą sieć wodociągową w Jaroszowcu ze zbiornikami wody czystej Parcze: wykonanie – rury PE100 PN16 DN500 o długości L=9,1 km;  Odcinek łączący miejscowości Podlesie Rabsztyńskie, Troks, Braciejówka z nowopowstałą siecią Jaroszowiec – Zbiornik Parcze, wykonanie: rury PE100 PN16 DN250 o długości L=1,0 km;  Odcinek łączący nowopowstałe ujęcie wód głębinowych w Olewinie z istniejącą siecią wodociągową w Olkuszu, wykonanie – rury PE100 PN16 DN315 o L=3,4 km.  Odcinek łączący rejon Troksa z ujęciem wód głębinowych w Olewinie, wykonanie: rury PE100 PN16 DN315, długość L=2,4 km.

Modernizację zbiornika wody w Małobądzu Istniejący zbiornik „Małobądź” składa się z dwóch oddzielnych komór wodnych nr 1 i nr 2, a także komory zasuwnej. W chwili powstania dokumentu, zbiornik ten działał współpracując z siecią wodociągową jako zbiornik końcowy, który usytuowany jest na najwyższym wzniesieniu w rejonie sieci tzw. „zachodniej” na końcu układu wodociągowego tj. po przeciwnej stronie sieci rozdzielczej niż ujęcia. Do komory zasuw doprowadzony jest jeden przewód magistralny o średnicy DN 400 mm, jest to przewód zasilająco-rozbiorowy. W komorze zasuw następuje rozdział na poszczególne komory wodne nr 1 i nr 2. Następnie w komorach wodnych nr 1 i nr 2 następuje rozdział dopływu i poboru – powstają dwie odnogi jedną woda dopływa, a drugą odpływa z komory wodnej. Z wywiadów ustalono, iż w zbiorniku jest zła wymiana wody. Przyczyną takiego stanu może być fakt złej pracy klapy zwrotnej na przewodzie czerpalnym, która nie jest umieszczona w komorze zasuw, lecz w komorach zbiornika wypełnionych wodą. W związku z powyższym planuje się zmianę sposobu pracy zbiornika ze zbiornika końcowego na zbiornik przepływowy. W tym celu należy wykonać nowy układ rurociągów – tj. rozdzielić jeden przewód dopływowo-rozbiorowy DN 400 mm na dwa rurociągi: jeden zasilający (doprowadzający wodę do zbiornika) i drugi rozbiorowy (ze zbiornika do sieci rozdzielczej). Zaletą takiego zbiornika przepływowego będzie stała wymiana wody – woda dopływa z jednej strony zbiornika, a następnie przepływa przez zbiornik i odpływa z jego drugiej strony.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Budowę sieci wodociągowej łączącej miejscowości Małobądź, Podlipie, Międzygórze, Krzykawka (gmina Bolesław) W celu poprawy pracy sieci wodociągowej dla w/w miejscowości planowana jest budowa dodatkowych odcinków sieci wodociągowej w dwóch wariantach W-I i W-II. Wariant W-I zakłada budowę sieci o długości 240 m z rur PE 100 SDR 17 PN10 o średnicy 160 m, a także wykonanie sieci z rur PE 100 SDR 17 PN10 o średnicy 160 mm i długości 500 m. Wariant W-II zakłada wykonanie odcinka sieci wodociągowej w miejscowości Podlipie, przy granicy z gminą Sławków (odcinek o długości 360 m z rur PE 100 SDR 17 PN10 i średnicy 160 mm), a także wykonanie odcinka sieci wodociągowej o długości 235 m w celu połączenia z istniejącym wodociągiem w miejscowości Podlipie, a także wodociągu o długości 265 m w celu podłączenia z istniejącym wodociągiem w miejscowości Międzygórze. Ww. odcinki projektowane są z rur PE 100 SDR 17 PN10 o średnicy 160 mm.

W chwili opracowania niniejszego Programu finalizowano ww. prace.

5.4.6. Zagrożenia podtopieniami Na terenie powiatu olkuskiego znajduje się górny odcinek cieków Dłubni i Szreniawy, których administratorem jest Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie. W ramach „Programu ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły” uchwalonego przez Redę Ministrów uchwałą nr 169 dnia 26 sierpnia 2014 r. zrealizowane zostały w latach 2012- 2015 przez MZMiUW w Krakowie dwa opracowania: „Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla cieków Aglomeracji Krakowskiej z wyłączeniem rzeki Wisły” oraz „Wielowariantowy program inwestycyjny wraz z opracowaniem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla zlewni rzeki Szreniawa”. W ramach ww. projektów przeprowadzono wariantowe modelowanie hydrauliczne działań w zakresie ochrony przeciwpowodziowej – w przyjętym układzie jednostek zadaniowych (podzlewni), w tym dla zlewni Dłubni i Szreniawy.

Na zlecenie PWIK Sp. z o.o. w Olkuszu opracowano „Strategię rozwoju dla obszaru funkcjonalnego zajmowanego przez gminy Olkusz, Bukowno, Bolesław i Klucze”, która określiła plan działań wobec ewentualnych podtopień na obszarach znajdujących się w strefie oddziaływania działalności górniczej likwidowanej kopalni Bolesław.

Zgodnie z przeprowadzoną delimitacją obszarów zagrożonych podtopieniami, w obszarze funkcjonalnym, obejmującym gminy Olkusz, Bolesław, Bukowno, Klucze, obszary zagrożone podtopieniami pojawią się na terenach, na których wystąpi odtwarzanie naturalnych warunków wodnych w obszarze leja depresji powstałego w wyniki działalności kopalni, gdzie w przeszłości nastąpiło obniżenie zwierciadła wód podziemnych. Obszary te zlokalizowane są przede wszystkim wzdłuż dolin następujących cieków: rzeka Biała Przemsza oraz wszystkie jej dopływy Centuria, Tarnówka, Dębieśnica, Centary oraz inne mniejsze potoki.

Obszary zagrożone podtopieniami obejmują tereny o różnych rodzajach użytkowania zarówno: przyrodnicze, aktywności ekonomicznej, osadnictwa miejskiego i wiejskiego jak i integracji przestrzennej położone w obszarze czterech analizowanych gmin powiatu olkuskiego. Charakterystykę funkcjonalno-przestrzenną obszarów zagrożonych podtopieniami przedstawiono w oparciu o klasyfikację rodzajów użytkowania terenów, opracowaną w ramach projektu typu foresight „Wyzwania zrównoważonego użytkowania

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

terenu na przykładzie województwa śląskiego - scenariusze 2050”, realizowany w ramach: poddziałania 1.1.1 Projekty badawcze z wykorzystaniem metody foresight Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Podstawę klasyfikacji stanowi 14 rodzajów użytkowania terenów, które można zagregować do czterech typów użytkowania terenu. Poszczególnym rodzajom użytkowania terenu można z kolei przyporządkować odpowiednie formy użytkowania terenu, dostosowane do specyfiki oraz skali obszaru funkcjonalnego. Zaproponowana klasyfikacja ma na celu usystematyzowanie rodzajów terenu zagrożonych podtopieniami i poddanie ich spójnej ocenie. Zdefiniowanie typów i rodzajów użytkowania terenów dla wyznaczonych obszarów zagrożonych podtopieniami stanowi punkt wyjścia do przeprowadzenia dalszych, szczegółowych analiz. Lokalizacja obszarów zagrożonych podtopieniami na terenie obszaru funkcjonalnego stanowi załącznik nr 1 (w formie mapowej) do niniejszego Programu.

Miasto i Gmina Olkusz Zgodnie z opracowaniem „Ocena hydrogeologiczna i prognoza skutków po zakończeniu odwadniania zakładu górniczego, a w tym określenie zasięgu obszarów zagrożonych podtopieniem, ich charakteru i czasu występowania”, miasto i gmina Olkusz znajduje się w centralnej części leja depresji kopalni „Olkusz – Pomorzany”, ze względu jednak na korzystną budowę geologiczną na ich terenie wystąpią stosunkowo małe obszary zalewisk i podtopień. Prognozowane obszary podtopień zlokalizowano przede wszystkim w centralnej, miejskiej części Olkusza.

Gmina Bukowno Obszary zagrożone podtopieniami w gminie Bukowno zlokalizowane są przede wszystkim w północnej oraz zachodniej części gminy. Mają one charakter ciągły wydłuż granicy ze Sławkowem. W południowej części Bukowna tj. w miejscowości Bór Biskupi oraz w rejonie Diablej Góry położone są dwa punktowe obszary o niewielkiej powierzchni. Obszar zagrożony podtopieniem występuje również we wschodnio – północnej części gminy, na granicy z Bolesławiem.

Gmina Bolesław Obszary zagrożone podtopieniami w gminie Bukowno zlokalizowane są przede wszystkim w północnej oraz zachodniej części gminy. Mają one charakter ciągły wydłuż granicy ze Sławkowem. W południowej części Bukowna tj. w miejscowości Bór Biskupi oraz w rejonie Diablej Góry położone są dwa punktowe obszary o niewielkiej powierzchni. Obszar zagrożony podtopieniem występuje również we wschodnio – północnej części gminy, na granicy z Bolesławiem.

Gmina Klucze Gmina Klucze należy do obszarów bardziej dotkniętych, w porównaniu z innymi gminami obszaru funkcjonalnego, przez odtwarzające się lub powstające obszary zalewisk i podmokłości (podtopień). Obszary zagrożone podtopieniami występują głównie w dolinie rzeki Białej Przemszy oraz fragmentów rzek Centurii, Tarnówki i Dębieśnicy. Największy obszar rozciąga się w dolinie rzeki Biała Przemsza, w pasie od północnego wschodu obejmując miejscowości: Krzywopłoty, Cieślin, Bydlin, Golczowice, przecinając drogę wojewódzką 791 w kierunku Chrzanowa do granic gminy na zachodzie. Kolejny obszar obejmuje miejscowości Rodaki, Ryczówek, wzdłuż drogi wojewódzkiej 791. Mniejsze

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

obszary zagrożone podtopieniami w gminie Klucze występują: w miejscowości Kwaśniów Dolny, południowo-zachodniej części gminy, wzdłuż doliny rzeki Białej, a także na zachodnim krańcu gminy w miejscowości Chechło w dolinie rzeki Centuria.

5.4.7. Analiza SWOT Wody powierzchniowe Silne strony Słabe strony  Wysoki poziom skanalizowania powiatu.  Zły stan Jednolitych Części Wód Powierzchniowych,  Podatność wód na zanieczyszczenie,  Zagrożenie nieosiągnięciem celów środowiskowych dla niektórych JCWP,  Słabo rozwinięta sieć hydrograficzna powiatu, Szanse Zagrożenia  Pełne skanalizowanie powiatu,  Skanalizowanie powiatu nie obejmujące  Budowa przydomowych oczyszczalni wszystkich jego mieszkańców, ścieków tam gdzie jest to uzasadnione  Spływ powierzchniowy zanieczyszczonych ekonomicznie, wód z terenów rolniczych,  Likwidacja dzikich wysypisk odpadów,  Negatywny wpływ zanieczyszczeń spoza  Współpraca z sąsiednimi jednostkami obszaru powiatu, terytorialnymi w celu ograniczenia  Zagrożenie zanieczyszczeniami z zakładów zanieczyszczenia wód powierzchniowych. przemysłowych,  Przedostawanie się do wód powierzchniowych zanieczyszczeń z dzikich składowisk odpadów spoza terenu powiatu na stan czystości wód.  Brak środków finansowych na inwestycje związane z ochroną wód powierzchniowych. Wody podziemne Silne strony Słabe strony  Położenie powiatu w zasięgu czterech  Słaby stan Jednolitych Części Wód Głównych Zbiorników Wód Podziemnych, Podziemnych.  Dostęp do wodociągów zdecydowanej  Tylko połowa mieszkańców powiatu ma większości mieszkańców powiatu, możliwość korzystania z kanalizacji,

Szanse Zagrożenia  Inwentaryzacja oraz kontrola szczelności  Słaby stan wód podziemnych, zbiorników bezodpływowych,  Występowanie zbiorników bezodpływowych,  Ograniczenie zanieczyszczeń gleb, które  Brak środków finansowych na inwestycje mogę przedostać się do wód podziemnych, związane z ochroną wód podziemnych.  Racjonalizacja użytkowania wód podziemnych,  Edukacja mieszkańców w zakresie optymalizacji zużycia wody,  Zapobieganie zmianom w stosunkach wodnych na obszarze powiatu,  Ochrona ujęć wód podziemnych.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.4.8. Zagrożenia Obszary problemowe wynikające z aktualnego stanu środowiska na terenie powiatu olkuskiego to:  niezadowalający stan wód powierzchniowych,  umiarkowany stan wód podziemnych,  niektóre JCWP i JCWPd zagrożone są nieosiagnieciem celów środowiskowych,

Wymienione powyżej obszary problemowe mogą przyczyniać się do pogarszania aktualnego stanu jakości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu olkuskiego.

5.5. Gospodarka wodno-ściekowa 5.5.1. Sieć wodociągowa Powiat olkuski posiada wodociągową sieć rozdzielczą o długości 733,3 km z 23 458 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz zbiorowego mieszkania. W 2015 roku dostarczono nią 2 952,2 dam3 wody. Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosi 26 m3. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci wodociągowej na terenie powiatu olkuskiego.

Tabela 22. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu olkuskiego (stan na 2015 r.).

zużycie wody w długość przyłącza prowadzące do woda dostarczona gospodarstwach czynnej sieci budynków mieszkalnych i gospodarstwom domowych na 1 rozdzielczej zbiorowego zamieszkania domowym Nazwa mieszkańca

2015 2015 2015 2015 [km] [szt.] [dam3] [m3] Powiat olkuski 733,3 23 458 2 952,2 26,0 Bukowno 46,4 2 219 278,2 27,0 Bolesław 46,4 2 214 208,2 26,7 Klucze 104,1 3 853 360,2 23,6 Olkusz 192,3 7 539 1 348,2 27,1 Trzyciąż 106,0 2 060 176,8 25,1 Wolbrom 238,1 5 573 580,6 24,9 Źródło: GUS.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.5.2. Sieć kanalizacyjna Powiat olkuski posiada sieć kanalizacyjną o długości 258,3 km z 6 147 podłączeniami do budynków mieszkalnych oraz mieszkania zbiorowego. W 2015 roku odprowadzono nią 2 056 dam3. W poniższej tabeli przedstawiono charakterystykę sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu olkuskiego.

Tabela 23. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu olkuskiego (stan na 2015 r.). przyłącza prowadzące do długość czynnej sieci budynków mieszkalnych i ścieki odprowadzone kanalizacyjnej Nazwa zbiorowego zamieszkania 2014 2014 2014 [km] [szt.] [dam3] Powiat olkuski 258,3 6 147 2 056 Bukowno 35,9 1 019 208 Bolesław 54,4 1 242 127 Klucze 14,7 308 130 Olkusz 100,9 1 845 1190 Trzyciąż 26,9 444 43 Wolbrom 25,5 1 289 358 Źródło: GUS 5.5.3. Analiza SWOT Gospodarka wodno-ściekowa Silne strony Słabe strony  Dostęp do wodociągów zdecydowanej  Kanalizacja obejmująca tylko połowę większości mieszkańców powiatu. mieszkańców powiatu. Szanse Zagrożenia  Pełne skanalizowanie obszaru powiatu,  Skanalizowanie powiatu nie obejmujące  Budowa przydomowych oczyszczalni wszystkich jego mieszkańców, ścieków tam gdzie jest to uzasadnione  Nadmierne wykorzystywanie zasobów ekonomicznie, wodnych związane dużą ilością mieszkańców  Inwentaryzacja oraz kontrola szczelności oraz przemysłem, zbiorników bezodpływowych.

5.5.4. Zagrożenia Obszary problemowe związane z gospodarką wodno-ściekową wynikają m.in. z:  Kanalizacji obejmującej tylko połowę mieszkańców powiatu,  Presją na źródła wód,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.6. Zasoby geologiczne 5.6.1. Stan aktualny Wykaz złóż surowców zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego zestawiono w poniższej tabeli opracowanej na podstawie danych Państwowego Instytutu Geologicznego.

Tabela 24. Surowce naturalne występujące na terenie Powiatu olkuskiego. Powierzchnia Nazwa złoża Powiatu Kopalina złoża [ha] Bolesław Bukowno, Bolesław Rudy cynku i ołowiu 55,13 Bolesław Bolesław Piaski formierskie 50,24 Bolesław-Starczynów Bukowno Piaski formierskie b.d. Bolesław-Starczynów Bukowno Kruszywa naturalne 2,85 Surowce ilaste Bukowno Stare Bukowno b.d. ceramiki budowlanej Bukowno-Wodąca Bukowno Piaski formierskie 29,30 Chechło Klucze Rudy cynku i ołowiu 114,0 Chrząstowice Wolbrom, Klucze Kruszywa naturalne 63,70 Hutki Bukowno Piaski podsadzkowe 100,15 Hutki II Bolesław Piaski podsadzkowe 41,50 Jaroszowiec-Pazurek Olkusz, Klucz Rudy cynku i ołowiu 1 200,00 Kamienie drogowe i Kąpiele Wielkie Wolbrom 26,94 budowlane Piaski kwarcowe d/p Klucze Klucze cegły wapniowo- 80,50 piaskowej Klucze I Klucze Rudy cynku i ołowiu 148,10 Krzykawa Bolesław Rudy cynku i ołowiu 162,00 Bolesław, Sławków, M. Laski Rudy cynku i ołowiu 66,50 Dąbrowa Górnicza, Klucze Kamienie drogowe i Niesułowice-Lgota Olkusz 74,90 budowlane Olkusz, Bukowno, Olkusz Rudy cynku i ołowiu 108,88 Bolesław Pomorzany Olkusz, Klucze, Bolesław Rudy cynku i ołowiu 215,36 Kamienie drogowe i Porąbka Trzyciąż, Wolbrom 39,75 budowlane Surowce ilaste Przymiarki Bukowno 35,77 ceramiki budowlanej Klucze, M. Dąbrowa Pust. Błędowska - blok II Piaski podsadzkowe 501,05 Górnicza Bolesław, Klucze, M. Pust. Błędowska - blok III Piaski podsadzkowe 1 379,55 Dąbrowa Górnicza Pust. Błędowska - blok IV Bolesław, Olkusz, Klucze Piaski podsadzkowe 1 050,10 Pust. Błędowska (obszar Trzebinia, Bukowno, Piaski podsadzkowe 1 071,10 pozostały) Sławków, Bolesław

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Powierzchnia Nazwa złoża Powiatu Kopalina złoża [ha] Sikorka Olkusz Rudy cynku i ołowiu 10,30 Kamienie drogowe i Stare Gliny Klucze 42,51 budowlane Szczakowa Bukowno, Sławków Piaski formierskie 145,74 Szczakowa pole I Bukowno Piaski podsadzkowe 440,02 Bukowno, M. Jaworzno, Szczakowa pole II Piaski podsadzkowe 1 043,00 Trzebinia Szczakowa pole III M. Jaworzno, Bukowno Piaski podsadzkowe 607,00 Szczakowa - Bukowno Bukowno, Olkusz Piaski podsadzkowe 1 626,90 Kamienie drogowe i Ujków Stary Bolesław 12,19 budowlane Wapienie i margle Wolbrom-Zarzecze Wolbrom, Klucze 157,02 przem. cementowego Źródło: PIG

Do największych zakładów eksploatujących kopaliny na terenie powiatu olkuskiego należy zaliczyć Zakłady Górniczo – Hutnicze „Bolesław” S.A.

5.6.2. Przepisy prawne Zasady eksploatacji złóż surowców mineralnych zostały określone w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. — Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2015 poz. 196). Zgodnie z art. 21 ww. ustawy „działalność w zakresie: 1. Poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, o których mowa w art. 10 ust. 1; 1a. poszukiwania lub rozpoznawania kompleksu podziemnego składowania dwutlenku węgla, 2. Wydobywania kopalin ze złóż, 3. Podziemnego bezzbiornikowania magazynowania substancji, 4. Podziemnego składowania odpadów, 5. Podziemnego składowania dwutlenku węgla, może być wykonywana po uzyskani koncesji. Art. 22 ww. ustawy opisuje, w jakich przypadkach stosownej koncesji udziela: Minister właściwy do spraw środowiska, Wojewoda lub Starosta. Uzyskanie koncesji nie jest konieczne w przypadku, gdy prowadzone działania służą zaspokojeniu potrzeb własnych osób fizycznych i spełniają odpowiedni warunki, gdyż zgodnie z „art. 4.1. Przepisów działu III-VIII oraz art. 168-174 nie stosuje się do wydobywania piasków i żwirów, przeznaczonych dla zaspokojenia potrzeb własnych osoby fizycznej, z nieruchomości stanowiących przedmiot jej prawa własności (użytkowania wieczystego), bez prawa rozporządzania wydobytą kopaliną, jeżeli jednocześnie wydobycie: 1) będzie wykonywane bez użycia środków strzałowych 2) nie będzie większe niż 10 m3 w roku kalendarzowym; 3) nie naruszy przeznaczenia nieruchomości.

Ten, kto zamierza podjąć wydobywanie, o którym mowa w ust. 1, jest obowiązany z 7-dniowym wyprzedzeniem na piśmie zawiadomić o tym właściwy organ nadzoru

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

górniczego, określając lokalizację zamierzonych robót oraz zamierzony czas ich wykonywania.

W przypadku naruszenia wymagań określonych w ust. 1 i 2, właściwy organ nadzoru górniczego, w drodze decyzji, ustala prowadzącemu taką działalność opłatę podwyższoną, o której mowa w art. 140 ust. 3 pkt 3.

5.6.3. Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony  Występowanie złóż surowców naturalnych.  Istnienie wyrobisk powstających przy wydobyciu surowców mineralnych. Szanse Zagrożenia  Ograniczenie zanieczyszczeń wprowadzanych  Degradacja gleb, do środowiska,  Brak środków finansowych na inwestycje  Obniżenie emisji pyłów do powietrza związane z ochroną powierzchni ziemi. atmosferycznego,  Rekultywacja obszarów zdegradowanych.

5.6.4. Zagrożenia Na terenie powiatu olkuskiego występują zasoby geologiczne kopalin. Ich posiadanie jest czynnikiem pozytywnym, jednak nakłada on na powiat szereg obowiązków. Prace wydobywcze powodują zmiany w naturalnym krajobrazie, środowisku glebowym oraz stosunkach wodnych. Powiat zobowiązana jest do kontrolowania podmiotów działających na jej terenie oraz dokładania starań, aby wydobycie prowadzone było zgodnie z obowiązującymi przepisami. Podmioty posiadające koncesję na eksploatację złoża kopaliny są zobowiązane do ochrony złoża, wód powierzchniowych oraz podziemnych, a także powierzchni ziemi. Po zakończonej eksploatacji zobowiązany jest także do przeprowadzenia prac rekultywacyjnych w celu przywrócenia do właściwego stanu elementów przyrodniczych.

5.7. Gleby 5.7.1. Stan aktualny Rodzaje gleb Rodzaje gleb występujące na terenie powiatu olkuskiego są determinowane przez rodzaj skał na których zostały utworzone, oraz przez warunki glebotwórcze występujące w poszczególnych obszarach powiatu. Na jej terenie można wyróżnić następujące rodzaje gleb:  Gleby bielicowe – gleby tworzące się na różnego rodzaju piaskach, dochodzi w nich do procesu wymywanie niektórych związków chemicznych tworzących minerały co nazywane jest bielicowaniem;  Gleby brunatne - powstające na glinach zwałowych oraz piaskach i piaskowcach, można wśród nich wyróżnić: o Brunatno – kwaśne, tworzące się na podłożach bogatych w związki fosforu, potasu, wapnia i magnezu. o Brunatno – wyługowane, które cechują się wyługowanie górnej części profilu z kationów zasadowych oraz brakiem zawartości węglanu wapnia, co ogranicza ich żyzność,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Czarnoziemy - są to żyzne gleby powstające na utworach lessowych o dużej zawartości frakcji pyłowej, są one bogate w związki wapnia oraz magnezu,  Rędziny – są to gleby powstające w procesie wietrzenia skał węglanowych, wapniowych i gipsowych. Rędziny są zasobne w wapń oraz próchnicę,

Klasy bonitacyjne Na terenie powiatu olkuskiego dominują gleby III, IV, V oraz VI klasy bonitacyjnej.

Gdzie: Gleby klasy I – gleby orne najlepsze. Są to gleby położone w dobrych warunkach fizjograficznych, najbardziej zasobne w składniki pokarmowe, posiadają dobrą naturalną strukturę, są łatwe do uprawy (czynne biologicznie, przepuszczalne, przewiewne, ciepłe, wilgotne).

Gleby klasy II – gleby orne bardzo dobre. Mają skład i właściwości podobne (lub nieco grosze) jak gleby klasy I, jednak położone są w mniej korzystnych warunkach terenowych lub mają gorsze warunki fizyczne, co powoduje, że plony roślin uprawianych na tej klasie gleb, mogą być niższe niż na glebach klasy I.

Gleby klasy III (IIIa i IIIb) – gleby orne średnio dobre. W porównaniu do gleb klas I i II, posiadają gorsze właściwości fizyczne i chemiczne, występują w mniej korzystnych warunkach fizjograficznych. Odznaczają się dużym wahaniem poziomu wody w zależności od opadów atmosferycznych. Na glebach tej klasy można już zaobserwować procesy ich degradacji.

Gleby klasy IV (IVa i IVb) – gleby orne średnie. Plony roślin uprawianych na tych glebach są wyraźnie niższe niż na glebach klas wyższych, nawet gdy utrzymywane są one w dobrej kulturze rolnej. Są mało przewiewne, zimne, mało czynne biologicznie. Gleby te są bardzo podatne na wahania poziomu wód gruntowych (zbyt podmokłe lub przesuszone).

Gleby klasy V - gleby orne słabe. Są ubogie w substancje organiczne, mało żyzne i nieurodzajne. Do tej klasy zaliczmy również gleby położone na terenach nie zmeliorowanych albo takich, które do melioracji się nie nadają.

Gleby klasy VI - gleby orne najsłabsze. W praktyce nadają się tylko do zalesienia. Posiadają bardzo niski poziom próchnicy. Próba uprawy roślin na glebach tej klasy niesie ze sobą duże ryzyko uzyskania bardzo niskich plonów.

Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie powiatu olkuskiego Użytki rolne na terenie powiatu olkuskiego stanowią 53,1% całego obszaru powiatu. Dane statystyczne na temat struktury użytków rolnych zostały zestawione poniżej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 25. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie powiatu olkuskiego (stan na rok 2014). Użytki rolne Wielkość obszaru Lp. Nazwa Jednostka Powiat Bukowno Bolesław Klucze Olkusz Trzyciąż Wolbrom Użytki rolne 1 ha 32807 843 1584 4403 6635 7737 11605 (ogółem) Użytki rolne 2 - grunty ha 28332 595 1120 3367 5896 7096 10258 orne Użytki rolne 3 ha 355 27 19 48 37 83 141 – sady Użytki rolne 4 ha 1152 83 255 329 86 79 320 - łąki trwałe Użytki rolne 5 - pastwiska ha 1401 103 120 438 284 133 323 trwałe Pozostałe grunty i nieużytki Lp. Nazwa Jednostka Wielkość obszaru 1 Nieużytki ha 681 125 146 254 85 24 47 Źródło: GUS.

Odczyn pH O odczynie pH decyduje poziom stężenia jonów wodorowych w glebie. Do źródeł zakwaszenia gleb zalicza się m.in.:  procesy geologiczne,  procesy glebotwórcze,  wymywanie jonów zasadowych,  pobieranie wapnia przez rośliny,  niewłaściwy dobór nawozów,  kwaśne deszcze.

Na terenie powiatu olkuskiego występują gleby o charakterze kwaśnym. W wyniku zakwaszenia gleb, proces pobierania przez rośliny składników pokarmowych, w istotny sposób jest utrudniony. Ponadto, dochodzi wówczas do aktywacji związków toksycznych, czego efektem jest wzrost pobierania metali ciężkich przez rośliny. W efekcie, zjawiska te prowadzą do zmniejszenia ilości plonów i pogorszenia jakość uzyskanych produktów.

Tabela 26.Zmienność odczynu gleby wraz ze zmianą zakresu odczynu pH. Zakres pH Odczyn gleby ≤ 4,5 bardzo kwaśny 4,6 – 5,5 kwaśny 5,6 – 6,5 lekko kwaśny 6,6 – 7,2 obojętny > 7,3 zasadowy

Najbliższy punkt objęty badaniami Monitoringu Chemizmu Gleb Ornych Polski prowadzonymi przez IUNG w Puławach przy współpracy Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej znajdował się w gminie Wielka Wieś, w powiecie krakowskim.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Zanieczyszczenia gleb Z uwagi na oddziaływanie antropogeniczne na środowisko naturalne, a także emitowanie różnego rodzaju zanieczyszczeń, wprowadzono klasyfikację stopnia zanieczyszczenia gleb według Instytutu Upraw i Nawożenia w Puławach (IUNG).

Zgodnie z „Szczegółową mapą geochemiczną Górnego Śląska” na omawianym terenie Państwowy Instytut Geologiczny określił:

Skład granulometryczny: Gleby występujące na analizowanym obszarze bardzo silnie piaszczyste, o zawartości >90% frakcji 1,0-0,1 mm. Występują na obszarach, na których pod skałami macierzystymi występują utwory czwartorzędowe. Omawiane gleby charakteryzują się niewielką zawartością frakcji pylastej (<5%, średnica 0,1-0,02 mm), a także ilastej (średnica <0,02 mm) i są to głównie gleby leśne. W przypadku gleb, które rozwinęły się na skałach starszych formacji, zawartość frakcji piaszczystej stanowi od 50 do 90%, natomiast frakcja pylasta i ilasta to od 5-10%.

Odczyn: W przypadku warstwy przypowierzchniowej (głębokość od 0,0-0,3 m) gleby, posiadające odczyn kwaśny stanowią 36,3 %. Do gleb tych zaliczają się głównie gleby lasów i nieużytków. Udział gleb wskazujących odczyn zasadowy stanowi 19,6 %. Udział gleb o odczynie obojętnym wynosi 44,2 %. Gleby o charakterze zasadowym w warstwie przypowierzchniowej występują na terenie miasta Olkusz, sięgając na zachodzie do obszaru górniczego kopalni Olkusz, a na południu do wychodni wapieni jurajskich między Witeradowem a Żuradą. Zasięg gleb zasadowych z zakresu głębokości 0,8-1,0 m obejmuje także wychodnie wapieni jurajskich w rejonie Sieniczna o Olewina oraz obszar między Olkuszem i Kluczami. Występowanie gleb zasadowych zanotowano także obok osadnika odpadów poflotacyjnych i w rejonie kopalni Pomorzany.

Geochemia: Gleby występujące na terenie Olkusza zawierają takie pierwiastki jak: glin, bar, wapń, kobalt, chrom, żelazo, nikiel, mangan i stront. Zawartość ww. pierwiastków wynika bezpośrednio ze składu chemicznego skał podłoża geologicznego. W warstwie przypowierzchniowej gleb można zaobserwować tu silne anomalie srebra (>2 mg/kg), arsenu (>20 mg/kg), kadmu (>8 mg/kg), miedzi (>20 mg/kg), rtęci (>0,2 mg/kg), ołowiu (>500 mg/kg) i cynku (> 1000 mg/kg). Anomalie te posiadają charakter mieszany, antropogeniczno- geogeniczny. Główną przyczyną skażenia gleb metalami jest występowanie licznych hałd odpadów kopalnianych. Do najważniejszych możemy zaliczyć te umiejscowione w rejonie kopalń Olkusz i Pomorzany, szybu Mieszko, a także południowego skraju wsi Pomorzany. W rejonie zgrupowania zakładów przemysłowych w południowo-wschodniej części Olkusza, występuje anomalia antropogeniczna, która zanika na głębokości od 0,8 do 1,0 m. Intensywne anomalie wielu pierwiastków występują na obszarze osadnika poflotacyjnego ZGH Bolesław. W przypowierzchniowej warstwie gleb, a także na głębokości 0,8-1,0 m dochodzi tu do szczególnie wysokich koncentracji wapnia (odpowiednio do 14,75 % i 13,60 %), magnezu (do 5,43 % i 5,22 %), żelaza (do 12,13 % i 8,68 %), siarki (do 15,30 % i 9,78 %), srebra (do 10 mg/kg i 9 mg/kg), arsenu (do 954 mg/kg i 808 mg/kg), kadmu (do 142 mg/kg i 81 mg/kg), manganu (do 1220 mg/kg i 1104 mg/kg), rtęci (do 0,36 mg/kg

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

i 0,34 mg/kg), ołowiu (do 10200 mg/kg i 7500 mg/kg) oraz cynku (do 34800 mg/kg i 21300 mg/kg). Dla gleb z zakresu głębokości 0,0-0,3 m przeprowadzono ocenę stopnia zanieczyszczenia metalami, klasyfikując je do grup użytkowania A, B i C na podstawie zawartości dopuszczalnych. Podczas klasyfikacji zastosowano zasadę zaliczania gleb do danej grupy, w przypadku gdy zawartość co najmniej jednego pierwiastka przekraczała wartość dopuszczalną w grupie najniższej. Pod względem zawartości metali 26,69 % spośród badanych próbek spełniało warunki klasyfikacji do grupy A. Do grupy B zaliczono natomiast 26,17 % analizowanych próbek. Do grupy C zakwalifikowano 47,14 %. Gleby zaliczone do grupy C zlokalizowane są w pobliżu zwartej zabudowy miejskiej Olkusza, a także w rejonie kopalń Olkusz i Pomorzany. Omawiane gleby występują także na obszarze osadnika odpadów poflotacyjnych. Gleby, które zaliczone zostały do grup użytkowania A i B występują przeważnie na obszarach leśnych. Pierwiastki, które zanieczyszczają gleby to głownie kadm, ołów i cynk, mniejszy udział ma arsen.

W najbliższym czasie planuje się zakończenie eksploatacji i przeróbki rud cynku i ołowiu, co wpłynie pozytywnie na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska, ale obszary niezrekultywowanych hałd i osadników w dalszym ciągu będą stwarzać zagrożenie.

Obszary zdegradowane i zdewastowane występujące na terenie Miasta i Gminy Olkusz zostały zrekultywowane.

5.7.2. Analiza SWOT Ochrona powierzchni ziemi Silne strony Słabe strony  Użytki rolne stanowiące ponad połowę  Przewaga gleb o średnie i słabej jakości obszaru powiatu. bonitacyjnej.  Zakwaszenie gleb,  Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi,  Istnienie wyrobisk powstających przy wydobyciu surowców mineralnych, Szanse Zagrożenia  Ograniczenie zanieczyszczeń  Zanieczyszczenie powietrza wprowadzanych do środowiska, atmosferycznego,  Stosowanie płodozmianu,  Zanieczyszczenia przy szlakach  Wprowadzanie w życie zasad dobrej praktyki komunikacyjnych, rolniczej,  Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi,  Zwiększenie świadomości ekologicznej  Nieprawidłowe praktyki rolnicze, rolników,  Degradacja gleb,  Ograniczenie użycia chemicznych środków  Brak środków finansowych na inwestycje ochrony roślin oraz nawozów sztucznych, związane z ochroną powierzchni ziemi.  Zalesianie gleb o niskim potencjale rolnym,  Uprawa roślin energetycznych,  Przeciwdziałanie zakwaszeniu gleb poprzez wapnowanie,  Rekultywacja terenów zdegradowanych.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.7.3. Zagrożenia Gleby powiatu olkuskiego cechuje zanieczyszczenie metalami ciężkimi. Do metali ciężkich zaliczane są m.in. : ołów - Pb, kadm - Cd, chrom - Cr, miedź – Cu, nikiel - Ni, rtęć - Hg, cynk - Zn. Metale te są toksyczne dla organizmów żywych, co związane jest z ich skłonnością do odkładania się w tkance tłuszczowej. Pierwiastki te występują naturalnie w glebach, lecz w niewielkiej ilości. Głównymi źródłami, ich nadmiernej ilości, są zakłady przemysłowe, zwłaszcza te związane z obróbką rud i metali. Stężenie metali ciężkich w glebach zmniejsza się wraz ze wzrostem głębokości, jednak ich zwartość w wierzchniej warstwie gleby, jest na terenie powiatu olkuskiego wyższa niż na terenach nieskażonych.

Głównym źródłem zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi na terenie powiatu olkuskiego są Zakłady Górniczo – Hutnicze „Bolesław” S.A. Skutkiem ich działania jest, zarówno chemiczna jak i fizyczna degradacja gleb.

Z uwagi na fakt, iż część powiatu olkuskiego to tereny uprawne, istotny wpływ na powierzchnię terenu oraz środowisko glebowe ma rolnictwo. Wynika to z faktu, iż obejmuje ono swoim oddziaływaniem duży obszar i powoduje zasadnicze zmiany w środowisku naturalnym. Najbardziej istotne zagrożenia związane z rolniczym użytkowaniem gruntów to:  niszczenie mechaniczne roślinności oczek i mokradeł śródpolnych, zwłaszcza pozbawionych zarośli i zadrzewień przywodnych podczas prac polowych, niszczenie chemiczne poprzez stosowanie środków ochrony roślin i nadmierny spływ biogenów z pól,  stosowanie na całej powierzchni upraw polowych środków ochrony roślin, powodujące ubożenie i zanikanie roślinności segetalnej,  intensywne zagospodarowanie użytków zielonych z oraniem, „meliorowaniem”, nawożeniem, obsiewem szlachetnymi gatunkami traw, stosowaniem środków ochrony roślin powodujące drastyczne ubożenie bogactwa florystycznego łąk.

Kolejnym zagrożeniem jest fizyczna degradacja gleb, poprzez erozję wodną i eoliczną. Nasilenie naturalnych procesów erozyjnych spowodowane jest zmianą stosunków wodnych, mechanizacją rolnictwa, niewłaściwym wypasem bydła oraz likwidacją murków, miedz i zadrzewień śródpolnych. Gleby są także narażone na zanieczyszczenie metalami ciężkimi, którego największymi źródłami jest transport samochodowy, emisja pyłów oraz ścieków komunalnych i osadowych.

5.8. Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów 5.8.1. Stan wyjściowy Odpady komunalne na terenie powiatu olkuskiego powstają głównie w gospodarstwach domowych, przedsiębiorstwach handlowych oraz obiektach użyteczności publicznej.

Masa zebranych odpadów komunalnych4 Masa odebranych odpadów komunalnych z obszaru powiatu olkuskiego wyniosła 28 473,90 Mg. Odpady w postaci niesegregowanych, zmieszanych odpadów komunalnych o kodzie 20 03 01 wyniosła 20 776,10 Mg.

4 Stan na rok 2015, dane: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Masa zebranych odpadów ulegających biodegradacji5 Dane na temat zebranych odpadów ulegających biodegradacji z terenu poszczególnych gmin powiatu olkuskiego zebrane zostały w poniższej tabeli.

Tabela 27. Odpady ulegające biodegradacji, zebrane z terenu powiatu olkuskiego w 2015 roku. Gmina kod odpadu ilość [Mg] 200201 405,4 M. Bukowno 200101 33,6 150101 0,1 Bolesław 200201 152 200101 14,4 200201 38,9 Klucze 200101 0,7 150101 0,8 150101 20,7 Olkusz 200201 874,6 200101 201,3 Trzyciąż 200101 9,3 200201 411,9 Wolbrom 150101 1,6 200101 67,9 suma powiat: 2233,2 Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Masa zebranych odpadów w Punktach Selektywnej Zbiórki Odpadów na terenie powiatu olkuskiego6 Jak wynika z danych przekazanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, do PSZOK-ów zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego oddane zostały następujące odpady:  150102 – opakowania z tworzyw sztucznych – 2,5 Mg;  150105 – opakowania wielomateriałowe – 0,4 Mg;  150107 – opakowania ze szkła – 6,7 Mg;  150110* - opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone – 4,4 Mg;  160103 – zużyte opony – 13,5 Mg;  170101 – odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów – 363,10 Mg;  170102 – gruz ceglany – 13,3 Mg;  170107 – zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż wymienione w 170106 – 1,2 Mg;  170201 – drewno – 7,6 Mg;  170202 – szkło – 0,6 Mg;  200307 – odpady wielkogabarytowe – 154,80 Mg.

5 Stan na rok 2015, dane: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. 6 Stan na rok 2015, dane: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Masa wytworzonych odpadów przemysłowych7 Masa wytworzonych odpadów przemysłowych na terenie powiatu olkuskiego wyniosła 1 775,37 tys. Mg. Najwięcej odpadów przemysłowych wytworzono na terenie gminy Bukowno, bo aż 1 656,86 tys. Mg, najmniej natomiast na terenie obszaru wiejskiego gminy miejsko-wiejskiej Olkusz, bo około 61 Mg odpadów. Wytwarzane odpady zaliczyć można do grup od 1 do 19. Do największych zakładów wytwarzających odpady przemysłowe na terenie powiatu olkuskiego zaliczyć można: Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” SA GK, TRI (Poland) sp. z o.o., Schneider Electric Industries Polska sp. z o.o., Glaspol sp. z o.o., Velvet Care (do niedawna Kimberly-Clark SA), Takt Kwiatkowski i Miądzel s.j., FTT Stomil Wolbrom SA, Boloil SA.

Regiony Gospodarki Odpadami8 Gospodarka odpadami w województwie małopolskim opiera się na wskazanych w Planie Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego regionach gospodarki odpadami komunalnymi (RGOK). W województwie małopolskim wydziela się cztery regiony gospodarki odpadami komunalnymi:  Zachodni Region Gospodarki Odpadami,  Tarnowski Region Gospodarki Odpadami,  Południowy Region Gospodarki Odpadami,  Sądecko-gorlicki Region Gospodarki Odpadami.

Poniżej przedstawiono w formie graficznej podział województwa małopolskiego na poszczególne regiony gospodarki odpadami.

7 Stan na rok 2015, dane: Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. 8Źródło: „Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Małopolskiego”.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 22. Podział województwa małopolskiego na regiony gospodarki odpadami.

Źródło: „Plan gospodarki odpadami województwa małopolskiego”

Powiat olkuski znajduje się w Zachodnim regionie gospodarki odpadami.

Gminy wchodzące w skład Regionu Zachodniego: Alwernia, Andrychów, Babice, Biskupice, Bolesław, Brzeszcze, Brzeźnica, Bukowno, Charsznica, Chełmek, Chrzanów, Czernichów, Godów, Gołcza, Igołomia-Wawrzeńczyce, Dobczyce, Iwanowice, Jerzmanowice-Przeginia, Kalwaria Zebrzydowska, Kęty, Klucze, Kłaj, Kocmyrzów-Luborzyca, Koniusza, Koszyce, Kozłów, Kraków, Krzeszowice, Książ Wielki, Lanckorona, Libiąż, Liszki, Michałowice, Miechów, Mogilany, Mucharz, Niepołomice, Nowe Brzesko, Olkusz, Osiek, Oświęcim (gmina), Oświęcim (miasto), Pałecznica, Polanka Wielka, Proszowice, Przeciszów, Racławice, Radziemice, Siepraw, Skała, Skawina, Słaboszów, Słomniki, Spytkowice (powiat wadowicki), Stryszów, Sułoszowa, Świątniki Górne, Tomice, Trzebinia, Trzyciąż, Wadowice, Wieliczka, Wielka Wieś, Wieprz, Wolbrom, Zabierzów, Zator, Zielonki, Jaworzno.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Kształt Regionu Zachodniego przedstawiono na poniższym rysunku:

Rysunek 23. Region Zachodni gospodarki odpadami.

Źródło: „Plan gospodarki odpadami województwa małopolskiego”

Możliwości przetwarzania odpadów komunalnych Zgodnie z przepisami, podmiot odbierający odpady komunalne do właścicieli nieruchomości obowiązany jest do przekazywania odebranych odpadów komunalnych zmieszanych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych, przeznaczonych do składowania, do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych.

Zgodnie z zasadą bliskości z art. 20 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, nakazuje się również, aby odpady komunalne zmieszane, pozostałości z sortowania odpadów komunalnych oraz pozostałości z procesu mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych, o ile są przeznaczone do składowania, a także odpady zielone, były przetwarzanie na terenie regionu gospodarki odpadami komunalnymi, na którym zostały wytworzone.

Zgodnie z „Planem Gospodarki Odpadami Województwa Małopolskiego” obszar powiatu olkuskiego należy do Regionu Zachodniego. Wykaz instalacji regionalnych do przetwarzania odpadów komunalnych przedstawiono w poniższej tabeli.

Zgodnie z ustawą o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku (Dz. U. z 2013 poz. 21), jako przetwarzanie rozumie się procesy odzysku lub unieszkodliwiania, w tym przygotowanie poprzedzające odzysk lub unieszkodliwianie.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 28. Wykaz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów funkcjonujących na terenie Regionu Zachodniego. Zdolności Podmiot Symbol przerobowe Status Lp. Rodzaj instalacji Adres instalacji zarządzający R lub D roczne instalacji [Mg/rok] Składowisko Instalacja do Odpadów mechanicznobiolo Oświęcim Komunalnych gicznego ul. 1. Sp. z o.o. R12 30 000,0 Regionalna przetwarzania Nadwiślańska Oświęcim, odpadów 36 Ul. Nadwiślańska komunalnych* 36 Zakład Instalacja do Gospodarki mechanicznobiolo Komunalnej gicznego Bolesław 2. „Bolesław” sp. z R12 40 000,0 Regionalna przetwarzania ul. Osadowa 1 o.o., odpadów ul. Osadowa 1 komunalnych 32-329 Bolesław Instalacja do Miejskie mechanicznobiolo Przedsiębiorstwo Kraków, ul. gicznego 3. Oczyszczania Sp. Krzemieniecka R12 104 000,00 Regionalna przetwarzania z o.o. w Krakowie 40 odpadów Ul. Nowohucka 1 komunalnych Instalacja do mechaniczno- biologicznego Agencja przetwarzania Komunalna Brzeszcze, ul. 4. R12 30 000,0 Regionalna zmieszanych Brzeszcze Graniczna 48 odpadów Sp. z o.o. komunalnych w Brzeszczach Instalacja do mechaniczno- PUK Van biologicznego Gansenwinkel Kraków, ul. 5. przetwarzania Kraków R12 128 000,0 Regionalna Półłanki 64 zmieszanych Sp. z o.o w odpadów Krakowie komunalnych Instalacja do mechaniczno- biologicznego MIKI Recykling Kraków, ul. 6. przetwarzania Sp. z o.o. R12 144 000,0 Regionalna Nad Drwiną 33 zmieszanych w Krakowie odpadów komunalnych Instalacja do mechaniczno- Przedsiębiorstwo biologicznego Komunalne Chocznia, ul. 7. przetwarzania R12 45 000,0 Regionalna „Eko” Sp. z o. o w T. Kościuszki zmieszanych Choczni odpadów komunalnych Instalacja do Zakład mechaniczno- Gospodarki biologicznego Odpadami przetwarzania Komunalnymi Sp. ul. Głogowa 8. R12 58 000 Regionalna zmieszanych z o.o. 32-500 75, Chrzanów odpadów Chrzanów; ul. komunalnych w Głogowa 75, Balinie Balin Kompostownia Miejskie ul. odpadów Przedsiębiorstwo Krzemieniecka 9. R3 6 000,0 Regionalna zielonych Oczyszczania w 40 zebranych Krakowie, Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Zdolności Podmiot Symbol przerobowe Status Lp. Rodzaj instalacji Adres instalacji zarządzający R lub D roczne instalacji [Mg/rok] selektywnie ul. Nowohucka 1 SITA Małopolska Kompostownia ul. Kosiarzy Sp. z o.o. 10. odpadów 5A, 30-731 R3 6 000,0 Regionalna Kraków ul. organicznych Kraków Kosiarzy 5A Kompostownia Przedsiębiorstwo odpadów Komunalne ul. Kęckie Góry 11. zielonych „Komax” Sp. z Północne R3 2 400,0 Regionalna zbieranych o.o. Kęty, ul. Kęty selektywnie Mickiewicza 8 Kompostownia Składowisko odpadów Odpadów ul. zielonych Komunalnych Sp. 12. Nadwiślańska R3 2 000,0 Regionalna selektywnie z o.o. Oświęcim zbieranych i Oświęcim ul. bioodpadów Nadwiślańska 36 Instalacja ul. BM RECYKLING kompostowania Powstańców Sp. z o.o. 13. tlenowego Styczniowych R3 40 000,0 Regionalna Andrychów, ul. odpadów 15 Tkacka 30 organicznych Chrzanów Firma Usługowo- Handlowa Kompostownia „KOP-EKO” Zalesiany 1 14. odpadów Szczepan R3 32 900,0 Regionalna (gm. Gdów) organicznych Trzupek Zalesiany 1, 32- 420 Gdów Zakład Gospodarki Kompostownia Komunalnej odpadów Ujków Stary, 15. BOLESŁAW R3 5 000,0 Regionalna organicznych w ul. Osadowa 1 Sp. z o.o., ul. Ujkowie Starym Osadowa 1, 32-329 Bolesław Zakład Kompostownia Gospodarki odpadów Odpadami ul. Głogowa zielonych Komunalnymi Sp. 16. 75, 32-500 R3 35 000,0 Regionalna selektywnie z o.o. 32-500 Chrzanów zbieranych w Chrzanów; ul. Balinie Głogowa 75, Balin Źródło: „Plan gospodarki odpadami województwa małopolskiego”

Wykaz instalacji regionalnych do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczone do składowania przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 29. Wykaz składowisk pełniących funkcję regionalnych na terenie Regionie Zachodniego. Podmiot Symbol Pojemność Status Lp. Rodzaj instalacji Adres instalacji 3 zarządzający R lub D [m ] instalacji Składowisko Przedsiębiorstwa odpadów Komunalnego Kęty ul. Kęckie 1. innych niż D5 74 542,0 Regionalna „KOMAX” Sp. z Góry Północne niebezpieczne o.o. i obojętne Składowisko Miejskie Barycz Kraków 2. odpadów Przedsiębiorstwo ul. D5 623 034,8 Regionalna innych niż Oczyszczania Sp. Krzemieniecka

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Podmiot Symbol Pojemność Status Lp. Rodzaj instalacji Adres instalacji 3 zarządzający R lub D [m ] instalacji niebezpieczne z o. o 40 i obojętne w Krakowie Składowisko Zakład odpadów Gospodarki 3. innych niż Komunalnej Ujków Stary D5 730 000,0 Regionalna niebezpieczne BOLESŁAW Sp. z i obojętne o.o. Składowisko odpadów Agencja Brzeszcze, ul. 4. innych niż Komunalna D5 328 990 Regionalna Graniczna 48 niebezpieczne Brzeszcze i obojętne Składowisko Składowisko odpadów Oświęcim, ul. Odpadów 5. innych niż Nadwiślańska D5 188 672,4 Regionalna Komunalnych Sp. niebezpieczne 36 z o.o. i obojętne Składowisko Zakład odpadów Gospodarki Balin 6. innych niż Odpadami Chrzanów, ul. D5 1 451 564,0 Regionalna niebezpieczne Komunalnymi w Głogowa 75 i obojętne Balinie Źródło: „Plan gospodarki odpadami województwa małopolskiego”

Tabela 30. Wykaz zastępczych instalacji do przetwarzania odpadów funkcjonujących na terenie Regionu Zachodniego. Zdolności Podmiot Symbol przerobowe Status Lp. Rodzaj instalacji Adres instalacji zarządzający R lub D roczne instalacji [Mg/rok] Sortownia SRS Waste Sp. z zmieszanych Trzebinia, ul. 1. o.o. Mszana R12 40 000 Zastępcza odpadów Piłsudskiego Dolna komunalnych Miejskie Sortownia Przedsiębiorstwo zmieszanych Jaworzno, ul. 2. Oczyszczania Sp. R12 70 000 Zastępcza odpadów Martyniaków z o.o. w komunalnych Jaworznie Kompostownia Agencja odpadów Komunalna Sp. z Brzeszcze, ul. 3. zielonych R3 3 000,0 Zastępcza o.o. Graniczna 48 zebranych w Brzeszczach selektywnie Źródło: „Plan gospodarki odpadami województwa małopolskiego”

Składowiska komunalne i przemysłowe9 Do czynnych składowisk komunalnych zaliczyć można Składowisko Odpadów w Ujkowie Starym. Jest to składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, administrowane przez Zakład Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o., z siedzibą przy ul. Osadowej 1, 32-329 Bolesław. Do czynnych składowisk odpadów przemysłowych zaliczyć można Składowisko odpadów w Ujkowie Starym (składowisko odpadów niebezpiecznych, składowisko odpadów obojętnych, składowisko odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne), administrowane przez Zakład Gospodarki Komunalnej „Bolesław” Sp. z o.o., z siedzibą przy ul. Osadowej 1,

9 Źródło: stan na rok 2015 - Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego,

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

32-329 Bolesław; Stawy osadowe administrowane przez Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” S.A., ul. Kolejowa 37, 32-332 Bukowno; Składowisko odpadów poprodukcyjnych w Jeżówce, administrowane przez Fabryka Taśm Transporterowych Wolbrom S.A., z siedzibą przy ul. 1-Maja 100, 32-340 Wolbrom.

5.8.2. Analiza SWOT Gospodarka odpadami Silne strony Słabe strony  Większość mieszkańców objęta  Obecność dzikich wysypisk odpadów, systemem selektywnej zbiórki odpadów.  Konieczność zwiększenia świadomości ekologicznej społeczeństwa w temacie gospodarki odpadami, Szanse Zagrożenia  Edukacja ekologiczna mieszkańców,  Spalanie odpadów w przydomowych  Likwidacja dzikich wysypisk śmieci, kotłowniach,  Zwiększenie stopnia odzysku materiałów  Nieprzepisowe składowanie odpadów, ze strumienia odpadów komunalnych,  Odpady związane z ruchem turystycznym.  Zapobieganie powstawaniu odpadów,  Rozwój selektywnej zbiórki odpadów.

5.8.3. Zagrożenia Obszary problemowe dotyczące gospodarki odpadami związane są z:  nieprawidłowymi praktykami dotyczącymi gospodarowania odpadami przez mieszkańców (itp. spalanie odpadów komunalnych, pozbywanie się odpadów w sposób niezgodny z przepisami prawa);  występowaniem wyrobów zawierających azbest. 5.9. Zasoby przyrodnicze 5.9.1. Formy ochrony przyrody Na terenie powiatu olkuskiego występują następujące formy ochrony przyrody:  Obszary Natura 2000;  Parki Krajobrazowe;  Rezerwaty przyrody,  Pomniki przyrody,  Użytki ekologiczne,

Obszary Natura 200010 Nazwa obszaru: Armeria Kod obszaru: PLH120091 Powierzchnia: 7,39 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk(Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje nierekultywowane oraz zrekultywowane pod koniec lat 90 tereny pogórnicze, w sąsiedztwie Zakładów Górniczo-Hutniczych Bolesław koło Olkusza. Po zakończeniu eksploatacji rudy odkrywkę zasypano odpadami i żużlami odpadowymi z huty

10 Źródło: Standardowe Formularze Danych dostępne na stronie www.natura2000.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

cynku. Po wypełnieniu odkrywki z końcem lat 90. XX wieku nawieziono 30 cm gleby i posadzono brzozę (Betula pendula), modrzew (Larix decidua), sosnę (Pinus sylvestris) oraz rokitnik (Hippochaë rhamnoides) i oliwnik (Eleagnus commutata).

Nazwa obszaru: Jaroszowiec Kod obszaru: PLH120006 Powierzchnia: 584,81 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk(Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje swoim zasięgiem trzy odizolowane wyniesienia terenu z licznymi ostańcami wapiennymi, zlokalizowane w północno-zachodniej części Płaskowyżu Ojcowskiego. Został on powołany w celu ochrony cennych siedlisk przyrodniczych wraz z zamieszkującymi je organizmami. Na terenie obszaru stwierdzono obecność 6 rodzajów siedlisk z Załącznika I oraz 2 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.

Nazwa obszaru: Michałowiec Kod obszaru: PLH120011 Powierzchnia: 20,35 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk(Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje swoi zasięgiem las Uroczysko Michałowiec, zlokalizowany na Wyżynie Olkuskiej. Został on powołany w celu ochrony dobrze wykształconego i zachowanego zespołu ciepłolubnej buczyny storczykowej z bogatą populacją obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus) oraz innymi gatunkami storczyków.

Nazwa obszaru: Ostoja Środkowojurajska Kod obszaru: PLH120009 Powierzchnia: 5767,55 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk(Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje swoim zasięgiem pasmo wzniesień zbudowanych ze skał jurajskich, poprzecinanych dolinami erozyjno-denudacyjnymi, zlokalizowane w środkowej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Został on powołany w celu ochrony zbiorowisk naskalnych, kserotermicznych i leśnych. Łącznie stwierdzono tu występowanie 16 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, pokrywających ok. 40% powierzchni obszaru. Ostoja jest miejscem zimowania licznych gatunków nietoperzy oraz miejscem występowania rzadkich gatunków zwierząt i roślin, w tym 10 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Znajduje się tu najbogatsze i jedno z 3 zastępczych stanowisk endemicznej warzuchy polskiej.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Nazwa obszaru: Pleszczotka Kod obszaru: PLH120092 Powierzchnia: 4,92 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Obszar obejmuje fragment starego terenu pogórniczego w okolicach Olkusza, z naturalną murawą. Określono tutaj występowanie siedliska nr 6130 - muraw galwanowych.

Nazwa obszaru: Pustynia Błędowska Kod obszaru: PLH120014 Powierzchnia: 1963,9 ha Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000: obszar specjalnej ochrony siedlisk(Dyrektywa Siedliskowa)

Opis: Ostoja obejmuje swoim zasięgiem obszar pustynny, który powstał po wycince lasów na potrzeby przemysłu, zlokalizowany na wschodnim krańcu wyżyny śląskiej. Pustynia Błędowska stanowi unikatowy ekosystem w skali europejskiej. Jest największym w Europie środkowej zwartym, śródlądowym obszarem występowania piasków wydmowych z interesującymi formami geomorfologicznymi typowymi dla krajobrazu pustynnego, licznymi rzadkimi i chronionymi gatunkami flory i fauny oraz zbiorowiskami muraw piaskowych. Łącznie odnotowano tu występowanie 4 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 24. Obszary Natura 2000 na tle powiatu olkuskiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Parki krajobrazowe Dłubniański Park Krajobrazowy11 Wschodnią część powiatu olkuskiego, obejmuje swoim zasięgiem Dłubniański Park Krajobrazowy. Park ten utworzony został uchwałą Rady Narodowej Miasta Krakowa z dn. 2 grudnia 1981 r. Położony jest w północno-zachodniej części województwa małopolskiego, na terenie gmin: Zielonki, Michałowice, Iwanowice, Skała, Gołcza oraz Trzyciąż w powiatach: olkuskim, miechowskim oraz krakowskim. Zajmuje obszar 10 959,6 ha. Został on powołany w celu zachowania cennych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych doliny rzeki Dłubni wraz z przyległymi terenami.

Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie8 Południową część powiatu olkuskiego, obejmuje swoim zasięgiem Park Krajobrazowy Dolinki krakowskie. Został on utworzony uchwałami Rady Narodowej Miasta Krakowa (2 grudnia 1981 roku) oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (20 czerwca 1980 roku). Położony jest w północno-zachodniej części województwa małopolskiego, na terenie gmin: Bukowno, Jerzmanowice-Przeginia, Kraków, Krzeszowice, Michałowice, Olkusz, Trzebinia, Wielka Wieś, Zabierzów oraz Zielonki w powiatach: olkuskim, krakowskim oraz w Mieście Kraków. Zajmuje obszar 20 686,1 ha. Powołano go w celu zachowania cennych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych terenów obejmująca szereg dolin, m.in.: Dolinę Eliaszówki, Dolinę Kluczwody, Dolinę Kobylańską, Dolinę Będkowską, Dolinę Bolechowicką Dolinę Szklarki czy Dolinę Racławki.

Park Krajobrazowy Orlich Gniazd8 Północną część powiatu olkuskiego, obejmuje swoim zasięgiem Park Krajobrazowy Orlich Gniazd. Został on utworzony uchwałami Rady Narodowej Miasta Krakowa (2 grudnia 1981 roku), Wojewódzkiej Rady Narodowej w Częstochowie (17 czerwca 1982 roku) oraz Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (20 czerwca 1980 roku). Położony jest w północno-zachodniej części województwa małopolskiego, na terenie powiatu olkuskiego (większa część znajduje się w województwie śląskim). Powierzchnia części znajdującej się na terenie województwa małopolskiego wynosi 12 842,2 ha. Został on powołany w celu zachowania cennych zasobów przyrodniczych, geologicznych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

11 Źródło: RDOŚ Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 25. Parki Krajobrazowe na tle powiatu olkuskiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rezerwaty Michałowiec12 Rezerwat Michałowiec jest rezerwatem florystycznym, o powierzchni 12,12 ha, zlokalizowanym na terenie powiatu olkuskiego. Został on powołany 25 listopada 1959 roku w celu ochrony naturalnego fragmentu buczyny karpackiej ze stanowiskami chronionych gatunków roślin.

Pazurek9 Rezerwat Pazurek jest rezerwatem leśnym i przyrody nieożywionej, o powierzchni 187,91 ha, zlokalizowanym na terenie powiatu olkuskiego. Został on powołany 1 sierpnia 2008 roku w celu ochrony ekosystemu leśnego złożonego z naturalnych zbiorowisk leśnych: żyznej buczyny sudeckiej, buczyny storczykowej, kwaśnej buczyny niżowej, stanowisk chronionych gatunków roślin i grzybów oraz zróżnicowanej budowy geomorfologicznej obszaru z wapiennymi ostańcami skalnymi.

12 źródło: RDOŚ Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 26. Rezerwaty na tle powiatu powiatu olkuskiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Użytki ekologiczne13 Na terenie powiatu olkuskiego znajdują się 3 użytki ekologiczne. Zostały one zebrane w tabeli.

Tabela 31. Użytki ekologiczne powiatu olkuskiego. Obręb Ochrona zgodna z Data Położenie ewidencyjny Pow. Opis formy ochrony Utworzony L.p. Nazwa powiat Gmina prawem utworzenia geograficzne (N-ctwo, L- [ha] przyrody przez międzynarodowym ctwo)

Obszar pola deflacyjnego, PLH120014 Wojewodę 1 Pustynia Błędowska 1995-07-24 Wyżyna Olkuska olkuski Klucze Chechło 515,87 pozostałość śródlądowych Pustynia Błędowska Małopolskiego piasków wydmowych.

Garb Tarnogórski, Radę Miasta Pagóry Bukowno, Dolina rzeki z wyciętymi Olkusz, Radę 2 Dolina rzeki Sztoły 1996-09-18 olkuski b.d. b.d. - Jaworznickie, Olkusz wąwozami i zakolami Gminy Wyżyna Katowicka Bukowno Obszar Stanowisko rośliny: PLH120092 Radę Gminy 3 występowania 1997-06-19 Wyżyna Olkuska olkuski Bolesław Bolesław 4,93 pleszczotki górskiej Pleszczotka Bolesław pleszczotki górskiej Źródło: RDOŚ Kraków

13 RDOŚ Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Rysunek 27. Użytki ekologiczne powiatu olkuskiego.

Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Pomniki przyrody Zgodnie z danymi RDOŚ w Krakowie, na terenie powiatu olkuskiego znajduje się 77 pomników przyrody, które zebrano w tabeli.

Tabela 32. Pomniki przyrody na terenie powiatu olkuskiego.

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m)

1. jesion wyniosły (Fraximus excelsior) drzewo 2004-04-13 Bukowno Bukowno na granicy dz. nr 23 i ul. Wodącej 333 - -

Podlesie, przy drodze leśnej Podlesie - Żurada 2. buk pospolity (Fagus sylvatica) drzewo 2004-09-29 Bukowno Bukowno 380 32 - (oddz. 122a)

3. buk pospolity (Fagus sylvatica) drzewo 2002-01-31 Klucze Klucze Pod Pożogami 328 30 -

4. buk pospolity (Fagus sylvatica) drzewo 2002-01-31 Klucze Klucze Pod Pożogami 430 30 -

5. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 2002-01-31 Klucze Rodaki ul. Wiejska 17 350 21 -

Nad Kopalnią, Leśnictwo Golczowice, oddz. 6. buk pospolity (Fagus sylvatica) drzewo 2004-04-13 Klucze Jaroszowiec 270 32 - 121h Nad Kopalnią, Leśnictwo Golczowice, oddz. 7. ostaniec skalny skałka 2004-04-13 Klucze Jaroszowiec - - - 121h, 121j

8. ostaniec skalny skałka 2004-04-13 Klucze Klucze Góra Winnica - przy ul. Polnej - - -

9. ostaniec skalny skałka 2004-04-13 Klucze Klucze Góra Maśnica - przy ul. Jurajskiej - - -

10. ostaniec skalny skałka 2004-04-13 Klucze Klucze Góra Szczypy - przy ul. Bogucińskiej - - -

11. ostaniec skalny skałka 2004-04-13 Klucze Klucze Góra Piecki - przy ul. Poległych - - -

12. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 1969-08-31 Olkusz Żurada Żurada Kol. III 109 397 32 -

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m)

13. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 1969-08-31 Olkusz Żurada Żurada Kol. III 109 263 29 -

14. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 1969-08-31 Olkusz Żurada Żurada Kol. III 109 474 26 -

na pastwisku pod kamieniem triangulacyjnym, 15. ostańce skalne grupa skał 1970-09-21 Olkusz Bogucin Mały - - - na szczycie Góry Syborowej

16. ostańce skalne grupa skał 1970-09-21 Olkusz Bogucin Mały na zboczu Góry Syborowej - - -

17. ostaniec skalny skała 1970-09-21 Olkusz Bogucin Mały na zboczu Góry Syborowej, wśród zarośli - - -

na brzegu pola równolegle do drogi Olkusz- 18. ostaniec skalny skała 1970-09-21 Olkusz Bogucin Mały - - - Klucze

19. ostaniec skalny "Krzesło" skała 1970-09-21 Olkusz Bogucin Mały wśród pól na stokach Góry Syborowej - - -

20. ostańce skalne grupa skał 1970-11-03 Olkusz Bogucin Mały na pastwisku na stokach Góry Syborowej - - -

21. ostaniec skalny skała 1970-11-03 Olkusz Bogucin Mały na pastwisku na stokach Góry Syborowej - - -

22. ostaniec skalny skała 1970-11-03 Olkusz Bogucin Mały na pastwisku na stokach Góry Syborowej - - -

na pastwisku, wśród pól, 23. ostaniec skalny skała 1970-11-03 Olkusz Bogucin Mały - - - w pobliżu starego kamieniołomu i wapiennika wśród pól na stokach Góry Syborowej, 24. ostańce skalne grupa skał 1970-11-03 Olkusz Bogucin Mały - - - w pobliżu kamienia triangulacyjnego wśród pól na stokach Góry Syborowej, 25. ostańce skalne grupa skał 1970-11-10 Olkusz Bogucin Mały - - - w pobliżu kamienia triangulacyjnego wśród pól na stokach Góry Syborowej, 26. ostańce skalne grupa skał 1970-11-10 Olkusz Bogucin Mały - - - w pobliżu kamienia triangulacyjnego

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m) wśród pól na stokach Góry Syborowej, 27. ostaniec skalny skała 1970-11-10 Olkusz Bogucin Mały - - - w pobliżu kamienia triangulacyjnego wśród pól i pastwisk na stokach Góry 28. ostańce skalne grupa skał 1970-11-10 Olkusz Bogucin Mały - - - Syborowej

29. ostaniec skalny "Sfinks" skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

30. ostaniec skalny "Fala" skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

31. ostaniec skalny "Zamczysko" skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

32. ostaniec skalny "Brama" skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

33. ostaniec skalny "Brama" skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

34. ostaniec skalny skała 1970-11-21 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

35. ostaniec skalny skała 1970-11-24 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

36. ostaniec skalny "Rozłupana" skała 1970-11-24 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

37. ostańce skalne "Baszta" grupa skał 1970-11-24 Olkusz Pomorzany na wzgórzu przy drodze Pomorzany - Klucze - - -

17 ostańców 38. grupa ostańców skalnych grupa skał 1970-11-23 Olkusz Rabsztyn na pastwisku na zboczu wzgórza zamkowego - - skalnych w pobliżu pętli WPK Zawada II, 200m od pętli 39. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 1997-09-15 Olkusz Zawada 408 26 - w kierunku NW, L-ctwo Gorenice, oddz. 179h w pobliżu pętli WPK Zawada II, 200m od pętli 40. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 1997-09-15 Olkusz Zawada 568 26 - w kierunku NW, L-ctwo Gorenice, oddz. 179h

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m) w pobliżu pętli WPK Zawada II, 200m od pętli 41. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 1997-09-15 Olkusz Zawada 432 27 - w kierunku NW, L-ctwo Gorenice, oddz. 179i w pobliżu pętli WPK Zawada II, 250m od pętli 42. buk pospolity (Fagus silvatica) drzewo 1997-09-15 Olkusz Zawada 252 30 - w kierunku E, L-ctwo Gorenice, oddz. 200d na terenie starego cmentarza przy ul. Króla 43. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 1997-09-15 Olkusz Olkusz 451 31 - Kazimierza Wielkiego

44. cis pospolity (Taxus baccata) drzewo 1997-09-15 Olkusz Braciejówka Braciejówka 128 145 8 -

źródło rzeki 45. źródło źródło 2002-01-31 Olkusz Żurada - - - Sztoły

grupa 46 drzew (z czego 1 46. Park Miejski Starego Miasta drzewostan 2005-09-02 Olkusz Olkusz ul. Sławkowska - - kasztanowiec powalony w marcu 2014 r.)

47. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 1987-06-09 Trzyciąż Imbramowice przy kościele 330 23 -

48. źródło "Jordan" źródło 1972-05-15 Trzyciąż Ściborzyce w dolinie Dłubni - - -

49. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 405 25 -

50. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 330 25 -

51. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 370 24 -

52. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 320 23 -

53. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 285 28 -

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m)

54. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 300 27 -

55. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo b.d. Trzyciąż Tarnawa w obrębie założenia dworskiego 430 20 -

w kompleksie leśnym porastającym dolinę 56. źródło "Aleksandry" źródło 2002-01-31 Trzyciąż Imbramowice - - - Dłubni, na północ od Imbramowic Dolnych w dolinie Dłubni w pobliżu koryta rzeki, ok. 57. źródło "Strusi" źródło 2002-01-31 Trzyciąż Imbramowice 100m na północ od lokalnej drogi, w pobliżu - - - domu nr 17

w dolinie Dłubni w pobliżu koryta rzeki, ok. 58. źródło "Hydrografów" źródło 2002-01-31 Trzyciąż Imbramowice 100m na północ od lokalnej drog, w pobliżu - - - domu nr 118 i starego młyna

tulipanowiec amerykański Poręba 59. drzewo 1969-01-30 Wolbrom przy dworze 225 24 - (Liriodendron tulipifera) Dzierżna Poręba 60. klon jesionolistny (Acer negundo) drzewo 1969-01-30 Wolbrom przy dworze 216 8 - Dzierżna Poręba 61. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 1969-01-30 Wolbrom przy dworze 480 28 - Dzierżna

62. ostańce skalne "Zamczysko" grupa skał 1970-11-25 Wolbrom Strzegowa Smoleń-Podlesie - - -

63. ostaniec skalny "Skała Zegarowa" skała 1970-11-22 Wolbrom Strzegowa Smoleń-Podlesie - - -

ostaniec skalny "Skała Jama 64. skała 1970-11-22 Wolbrom Strzegowa Smoleń-Podlesie - - - (Zegar)"

65. klon jawor (Acer pseudoplatanus) drzewo 2002-01-31 Wolbrom Strzegowa przy skale Biśnik 300 20

źródło rzeki 66. źródło "Przy Czarnym Lesie" źródło 2002-01-31 Wolbrom Domaniewice w obniżeniu dolinnym, na skraju lasu - - Dzdzenica

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Opis formy ochrony przyrody Data Lp. Gatunek / Nazwa Rodzaj Gmina Miejscowość Lokalizacja utworzenia Obw. Wys. Inne (cm) (m)

67. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 2002-01-31 Wolbrom Gołaczewy przy kościele 548 26 -

skała "Biśnik" wraz z jaskinią "Na skała wraz 68. Biśniku" 2004-04-13 Wolbrom Strzegowa Smoleń-Podlesie - - - z jaskiniami oraz jaskinią "Psią"

69. dąb szypułkowy (Qercus robur) drzewo 2004-04-13 Wolbrom Wolbrom przy wejściu do kościoła 320 19 -

Poręba 70. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 355 26 - Dzierżna Poręba 71. lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 481 28 - Dzierżna Poręba 72. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 305 20 - Dzierżna Poręba 73. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 335 26 - Dzierżna Poręba 74. jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 550 34 - Dzierżna Poręba 75. jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) drzewo 2004-04-13 Wolbrom park dworski 395 34 - Dzierżna Poręba 76. lipa drobnolistna (Tilia cordata) drzewo 2004-04-13 Wolbrom Poręba Dzierżna 57 353 - - Dzierżna Poręba 77. dąb szypułkowy (Qercus robur) drzewo 2004-04-13 Wolbrom Poręba Dzierżna 55 305 - - Dzierżna Źródło: RDOŚ Kraków

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.9.2. Lasy Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, iż powierzchnia lasów na terenie powiatu olkuskiego wynosi 22 195,31 ha, co daje lesistość na poziomie 35,9%. Wskaźnik lesistości powiatu jest wyższy niż średnia krajowa, która wynosi 29,2%. Strukturę powierzchni lasów na terenie powiatu olkuskiego przedstawiono w poniższej tabeli.

Tabela 33. Struktura lasów powiatu olkuskiego w roku 2014. Lasy Powiat Bukowno Bolesław Klucze Olkusz Trzyciąż Wolbrom Powierzchnia 22 ha 4 521,80 1505,84 5639,35 6879,41 1577,71 2071,20 ogółem 195,31 Lesistość % 35,9 70,0 37,0 47,2 45,6 16,5 14,1 Lasy 16 publiczne ha 3 879,00 1182,12 3263,39 5381,59 1429,94 1360,24 496,28 ogółem Lasy prywatne ha 5 699,03 642,80 323,72 2375,96 1497,82 147,77 710,96 ogółem Źródło: GUS

Lasy powiatu olkuskiego stanowiące własność Skarbu Państwa są zarządzane przez Nadleśnictwo Olkusz, Nadleśnictwo Miechów oraz Nadleśnictwo Chrzanów. Ich położenie przedstawiono poniżej. Nadzór nad gospodarką leśną w lasach nie stanowiących własności Skarbu Państwa sprawuje Starosta Olkuski.

Rysunek 28 Nadleśnictwa na tle powiatu olkuskiego.

Źródło: Bank Danych o lasach

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Na terenie powiatu napotkać można różne typy siedliskowe lasu. Opisano je poniżej:

 Bór świeży – powstaje na glebach rdzawych oraz bielicowych. W drzewostanie dominują sosny z domieszkami świerka, brzozy brodawkowej oraz jodły. Podszycie najczęściej tworzą jałowce, dęby bezszypułkowe oraz jarzęby, natomiast runo złożone jest z mchów, borówki czernicy oraz roślin wierzchlinowatych.

 Bór mieszany świeży – występuje na dość ubogich glebach bielicowych oraz rdzawych utworzonych na piaskach i żwirach utworzonych w czasie procesów akumulacyjnych. Do gatunków głównych tego siedliska leśnego zalicza się sosny oraz świerki. Domieszkowo mogą także występować: buk, dęby, lipy, brzozy, jodły oraz modrzewie. W podszyciu napotyka się jałowce, jarzęby, leszczyny, kruszyny, trzmieliny oraz wiciokrzew pomorski. W skład runa borów mieszanych świeżych wchodzą: borówka czernica, konwalia majowa, konwalijka dwulistna, malina kamionka, kłosownica leśna czy orlica pospolita.

 Bór mieszany wyżynny świeży – występuje na średnio zasobnych skał węglanowych, w okolicach wzgórz. Główny drzewostan tworzą buki, jodły i świerki. Charakterystyczne dla runa tych siedlisk są rośliny takie jak: starzec Fuchsa, przenęt purpurowy, kosmatka gajowa czy jeżyna gruczołowata.

 Las mieszany świeży – występuje na glebach brunatnych oraz płowych, rzadziej na bielicach i glebach rdzawych. Główny drzewostan tworzysosna, dąb, buk, świerk oraz jodła z domieszkami modrzewia, brzozy, osiki, lipy oraz klonu. W podszyciu napotyka się trzmielin, jarząb, leszczynę, kruszynę, wiciokrzew, głóg oraz dereń. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez kombinację roślin charakterystycznych dla lasów mieszanych oraz borów mieszanych.

 Las mieszany wyżynny– występują na średnio zasobnych skałach niewęglanowych, w górnych i środkowych częściach wzniesień. Tworzą się na glebach szkieletowych w okolicach wierzchowin. Drzewostan tworzy jodła, buk oraz świerk. . Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez gatunki takie jak starzec Fuchsa, przenęt purpurowy, kosmatka, jeżyna gruczotowata.

 Las świeży – zajmuje siedliska żyzne oraz bardzo żyzne. Tworzy się na glebach brunatnych oraz płowych. Główny drzewostan tworzy dąb szypułkowy, buk, świerk oraz jodła z domieszkami modrzewia, lipy, klonu, jawora, osiki oraz grabu. W podszyciu napotyka się leszczynę, trzmielinę, kruszynę, jarząb, głóg, dereń, porzeczkę alpejską oraz bez czarny. Runo tych siedlisk leśnych jest tworzone przez rośliny kwitnące wiosną – przed drzewostanem. Jest to spowodowane zwartym drzewostanem i mniejszą ilością słońca przedostającego się do niższych partii lasu.

 Las wyżynny świeży - występuje na glebach piaskowych oraz lessach. Główny drzewostan tworzą buki z domieszkami jodły, rzadziej świerka. Charakterystyczne dla runa tych siedlisk rośliny takie jak: starzec Fuchsa, jeżyna gruczołowata, starzec, paprotnik kolczysty czy szałwia lepka .

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 Las wyżynny wilgotny – występuje w zagłębieniach terenu na obszarach zajmowanych przez lasy wyżynne świeże. Zajmuje obszary gdzie utrudniony jest odpływ wód opadowych. Tworzą się na glebach gliniastych, piaskowcach oraz łupkach. Charakterystyczne dla runa tych siedlisk rośliny takie jak: miesiącznica trwała, języcznik zwyczajny, czartawa drobna, kostrzewa olbrzymia, gwiazdnica gajowa, czyściec leśny.

5.9.3. Analiza SWOT Ochrona przyrody Silne strony Słabe strony  Istnienie obszarów chronionych,  Położenie w strefie zagrożonej emisją  Bogate zasoby fauny i flory. przemysłową, Szanse Zagrożenia  Ograniczenie zanieczyszczeń wód, gleb oraz  Zanieczyszczenie środowiska (powietrza, powietrza pochodzących ze źródeł lokalnych, gleb, wód),  Przeciwdziałanie nielegalnemu ubojowi  Nielegalny ubój dzikich zwierząt, dzikich zwierząt,  Złe metody prowadzenia gospodarki rolnej,  Dokarmianie zwierząt, zwłaszcza w porze  Niekontrolowany ruch turystyczny, zimowej,  Brak środków finansowych na inwestycje  Szczepienia, związane z ochroną przyrody.  Zabiegi pielęgnacyjne na roślinach.

5.9.4. Zagrożenia Mając na uwadze, występujące na terenie powiatu olkuskiego formy ochrony przyrody, podczas planowania działań mających na celu rozwój powiatu należy wziąć pod uwagę wymogi ochrony planistycznej, które to będą miały bezpośredni wpływ na kształtowanie się struktury przestrzenno-gospodarczej powiatu.

Podejmowane działania muszą być zgodne z obowiązującymi przepisami prawa, dokumentami obejmującymi swoim zakresem obszar powiatu olkuskiego, w tym: Strategii Rozwoju Powiatu Olkuskiego, Planie Zagospodarowania Przestrzennego Powiatu Olkuskiego, Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego.

Aktualnie stan zasobów przyrodniczych nie budzi zastrzeżeń, jednakże należy pamiętać, iż stan ten z biegiem czasu będzie ulegał przemianom z przyczyn abiotycznych i biotycznych. Skutki ekologiczne i przyrodnicze zarówno procesów naturalnych jak i antropogenicznych (głównie presja urbanistyczna) na terenach, charakteryzujących się dominującą funkcją ekologiczną, mogą narastać.

Siedliska leśne występujące na terenie powiatu olkuskiego są narażone na szereg zagrożeń dotyczących różnych elementów środowiska. Do najgroźniejszych należą:  Szkodniki oraz pasożyty – choroby wywoływane przez owady oraz grzyby stanową duże zagrożenie dla terenów leśnych zwłaszcza, że w dalszym ciągu ich duża część to monokultury, które sprzyjają ich rozprzestrzenianiu. Zapobiega się temu zjawisku poprzez wprowadzania do zalesień domieszek innych gatunków drzew.  Zanieczyszczenia powietrza pochodzenia przemysłowego oraz komunikacyjnego – ten rodzaj zanieczyszczeń może niszczyć tkanki roślin lub wpływać na ograniczenie

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

fotosyntezy. W większym stopniu dotyka on drzew iglastych. Jego wpływ jest większy w pobliżu tras komunikacyjnych oraz ośrodków przemysłowych.  Pożary – źródłem pożarów lasów z uwagi na rolniczy charakter powiatu może być wypalanie traw. Innym zagrożeniem jest niewłaściwa gospodarka leśna czy ruch turystyczny. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia pożaru zaleca się przeprowadzanie akcji mających na celu edukacje ludności w zakresie przeciwdziałania pożarom.  Czynniki atmosferyczne – czynnikiem atmosferycznym mającym największy wpływ na siedliska leśne może być wiatr, który przy dużym nasileniu może doprowadzić do złamania drzewa lub uszkodzeń systemu korzeniowego.

5.10. Zagrożenia poważnymi awariami 5.10.1. Stan aktualny Zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672), mówiąc o: a) „poważnej awarii - rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem”. b) „poważnej awarii przemysłowej – rozumie się przez to poważną awarię w zakładzie”.

Obejmują one takie rodzaje zdarzeń jak: 1. Pożary na dużych obszarach, pożary długo trwające, a także pożary towarzyszące awariom z udziałem materiałów niebezpiecznych, które powodują zniszczenie lub zanieczyszczenie środowiska; 2. Awarie i katastrofy w zakładach przemysłowych, transporcie, rozładunku i przeładunku materiałów niebezpiecznych i innych substancji, powodujących zanieczyszczenie środowiska; 3. Awarie budowli hydrotechnicznych, powodująca zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska; 4. Klęski żywiołowe, powodujące zanieczyszczenie chemiczne lub biologiczne środowiska.

Jak wynika z informacji udostępnionych przez Komendę Wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie, według stanu na rok 2015 na terenie powiatu olkuskiego występują następujące zakłady o dużym ryzyku (ZDR):  Zakłady Górniczo-Hutnicze „Bolesław” S.A. ul. Kolejowa 37, 32-332 Bukowno;  Bolesław Recycling Sp. z o.o. ul. Kolejowa 37, 32-332 Bukowno.

Należy zaznaczyć, iż zagrożenie spowodowania poważnej awarii wynikać może także z transportu substancji niebezpiecznych. Przez teren powiatu olkuskiego przebiega m.in. droga krajowa i drogi wojewódzkie. Należy pamiętać także o tym, iż paliwa płynne przewożone są praktycznie po wszystkich drogach, gdzie występują stacje paliw płynnych.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

5.10.2. Analiza SWOT Poważne awarie Silne strony Słabe strony  Występowanie niewielkiej ilości zakładów  Obecność drogi krajowej oraz dróg zwiększonego lub dużego ryzyka wojewódzkich, którymi mogą być zagrożenia poważną awarią. transportowane substancje niebezpieczne. Szanse Zagrożenia  Opracowanie metod postępowania w razie  Zdarzenia losowe przy ciągach wystąpienia zdarzeń kwalifikowanych jako komunikacyjnych (wypadki, rozszczelnienia). poważne awarie,  Zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat postępowania w przypadku wystąpienia poważnej awarii.

5.10.3. Zagrożenia Na terenie powiatu olkuskiego występują dwa zakłady dużego ryzyka (ZDR), co więcej przez obszar powiatu przebiegają trakty komunikacyjne, po których transportowane są substancje niebezpieczne. Może to generować zagrożenia wystąpienia poważnej awarii.

6. Cele programu ochrony środowiska, zadania i ich finasowanie 6.1. Program Ochrony Środowiska a Strategia Rozwoju Powiatu14 Zgodnie z treścią Strategii Rozwoju Powiatu Olkuskiego stan środowiska naturalnego jest bardzo ważną determinantą rozwoju dla powiatu olkuskiego. Wysoki stopień uprzemysłowienia (w tym przemysł ciężki i wydobywczy), położenie na styku aglomeracji krakowskiej i konurbacji śląskiej oraz pozostałości po działalności przemysłowej minionej epoki (m.in. przemysł wydobywczy) wymusza działania z zakresu stałego podwyższania poziomu ochrony i waloryzowania środowiska. Działania te leżą w gestii różnych sektorów – w tym prywatnego. W zakresie zadań samorządowych z pewnością leżą kwestie dywersyfikacji systemu dostarczania wody oraz likwidacji leja depresyjnego w kontekście likwidacji Zakładów Górniczo-Hutniczych "Bolesław" S.A. w Bukownie, rozszerzania sieci kanalizacyjnych, tworzenia warunków (np. poprzez projekty w ramach środków zewnętrznych) do zmniejszania poziomu niskiej emisji i wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne, stosowaniu odnawialnych źródeł energii, itp. Wiele z tych zadań przynależy do kompetencji gminnych, jednak powinna być realizowana w sposób globalny – jeżeli planowane jest korzystanie z zewnętrznych źródeł finansowania. Rozwój infrastruktury ochrony środowiska przyczyni się nie tylko do poprawy jego parametrów, ale również do zwiększenia jakości życia mieszkańców i atrakcyjności inwestycyjnej powiatu. Równolegle muszą być prowadzone działania z zakresu edukacji ekologicznej mieszkańców, w tym rozumianej jako gotowość do ponoszenia wyższych kosztów bytowych na rzecz życia w czystszym i zdrowszym środowisku. Potrzebny jest również nowy wizerunek splatający zasoby przyrodnicze z walorami kulturowymi i rekreacyjnymi powiatu. Oryginalność niektórych produktów terytorialnych, jakie mogą być przedmiotem konsumpcji dla mieszkańców, turystów, inwestorów, czy codziennie przybywających na obszar powiatu, powinna być traktowana jako ważny argument w działaniach promocyjnych. Wiele jest do

14 Źródło: Strategia Rozwoju Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2023.

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

zaoferowania, a wśród zalet niektóre aspekty przestrzeni wydają się być wyjątkowo niedoceniane. 6.2. Wyznaczone cele i zadania

Cele niniejszego programu zostały wyznaczone na podstawie:  Zdefiniowanych zagrożeń i problemów dla poszczególnych komponentów środowiska;  Możliwości finansowych powiatu;  Celów dokumentów wyższego szczebla (poziom wojewódzki i krajowy);  Celów dokumentów lokalnych (funkcjonujących na terenie omawianego powiatu, w tym Strategii Rozwoju Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2023).

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Tabela 34. Wykaz kierunków interwencji, celów oraz zadań wyznaczonych w ramach POŚ. Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Zadania własne Kompleksowa termomodernizacja oraz wymiana instalacji elektrycznej na środki własne, Ilość energooszczędną w budynkach środki 2016 Powiat Olkuski 125 przeprowadzonych użyteczności publicznej Powiatu zewnętrzne termomodernizacji Olkuskiego będących własnością powiatu (RPO WM) olkuskiego środki własne, Budowa i wyznaczenie tras pieszo- środki Długość

2016- Zależne od rowerowych na terenie powiatu Powiat Olkuski zewnętrzne utworzonych ścieżek

2023 potrzeb olkuskiego. (RPO WM, pieszo-rowerowych PROW) środki własne, Wyposażenie obiektów użyteczności środki publicznej będących własnością powiatu Moc 2016- zewnętrzne Zależne od olkuskiego w urządzenia wykorzystujące Powiat Olkuski zainstalowanych 2023 (NFOŚiGW, potrzeb

odnawialne źródła energii instalacji OZE powiatuolkuskiego

jakości powietrza WFOŚiGW, (mikroinstalacje). RPO WM) Redukcja niskiej emisji, w tym: wdrażanie środki własne, nowoczesnych rozwiązań bazujących na środki Moc odnawialnych źródłach energii (OZE), a 2016- zewnętrzne Zależne od Powiat Olkuski zainstalowanych także zwiększenie efektywności 2023 (NFOŚiGW, potrzeb instalacji OZE energetycznej budynków oraz wymiana WFOŚiGW,

Ochronaklimatu i źródeł energii cieplnej. RPO WM)

powietrzana terenie Zadania koordynowane środki własne, Ilość Termomodernizacja budynków 2016 Gmina Olkusz środki 120 przeprowadzonych mieszkalnych (ul. Skalska 8,10,11,12)

Poprawa jakościpowietrza terenie na powiatu olkuskiego zewnętrzne termomodernizacji

Osiągnięcie i utrzymanieobowiązujących standardów jakości Remont dróg powiatowych nr 1129K Kąpiele Wielkie – Dłużec do drogi nr 794 Długość w m. Kąpiele Wielkie w km 0 + 000 – 3 + Zarząd Drogowy 2016 środki własne 5 589 zmodernizowanych 076 oraz 1132K Kąpiołki – Poręba w Olkuszu dróg Dzierżna w m. Michałówka i Poręba Dzierżna w km 1 + 732 – 5 + 642

100

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Dokumentacja projektowa modernizacji drogi powiatowej nr 1090K od drogi nr Długość 783 Troks – Braciejówka – Jangrot – Zarząd Drogowy 2016 środki własne 90 zmodernizowanych Trzyciąż na odcinku pomiędzy w Olkuszu dróg miejscowością Braciejówka a drogą Wojewódzką nr 783 Długość Dokumentacja projektowa na przebudowę Zarząd Drogowy 2016 środki własne 70 zmodernizowanych ul. 1 Maja w Bukownie w Olkuszu dróg Gmina Bukowno, środki własne, Gmina Olkusz, środki Gmina Wdrażanie i realizacja zamierzeń Planów 2016- zewnętrzne Zależne od Klasa jakości Wolbrom, Gospodarki Niskoemisyjnej 2020 (WFOŚiGW, potrzeb powietrza Gmina NFOŚiGW, Bolesław, POIiŚ) Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Gmina Bukowno, środki własne, Gmina Olkusz, środki Gmina Realizacja gminnych programów 2016- zewnętrzne Zależne od Klasa jakości Wolbrom, ograniczenia niskiej emisji (PONE) 2023 (WFOŚiGW, potrzeb powietrza Gmina NFOŚiGW, Bolesław, POIiŚ) Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Opracowanie Projektu założeń do Planu Ilość opracowanych Zaopatrzenia w Ciepło, Energię 2016 Gmina Bukowno środki własne 15 projektów założeń Elektryczną i Paliwa Gazowe Gmina środki własne, Długość Przebudowa, budowa, remonty dróg Bukowno, 2016- środki Zależne od wybudowanych/ gminnych Gmina Olkusz, 2023 zewnętrzne potrzeb zmodernizowanych Gmina (środki UE) dróg Wolbrom,

101

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Gmina Bolesław, Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż środki własne, Budowa południowej obwodnicy środki Długość Wolbromia w ciągu drogi wojewódzkiej nr 2016 Gmina Wolbrom 2 037 zewnętrzne wybudowanych dróg 783 (środki UE) środki własne Długość Modernizacja drogi gminnej w sołectwie 2016 Gmina Wolbrom (Fundusz 30 zmodernizowanych Jeżówka (fundusz sołecki) sołecki) dróg

Długość Modernizacja drogi gminnej (1140K) na 2016 Gmina Wolbrom środki własne 22 zmodernizowanych terenie sołectwa dróg

środki własne, Długość Budowa punktu turystyki rowerowej w środki 2016 Gmina Wolbrom 18 utworzonych ścieżek centrum wsi Domaniewice - kontynuacja zewnętrzne pieszo-rowerowych (środki UE) Długość Przebudowa ul. Wiejskiej wraz z 2016 Gmina Bukowno środki własne 40 zmodernizowanych wykonaniem projektu budowlanego dróg środki własne, Ilość Termomodernizacja remizy OSP środki 2016 Gmina Trzyciąż 270 przeprowadzonych Imbramowice zewnętrzne termomodernizacji (RPO WM) Opracowanie dokumentacji projektowej Ilość kompleksowej termomodernizacji 2016 Gmina Trzyciąż środki własne 50 przeprowadzonych budynku Domu Ludowego w Zadrożu termomodernizacji Długość Modernizacja drogi gminnej Chechło- 2016 Gmina Klucze środki własne 60 zmodernizowanych Skałbania na długości 300 m dróg Długość Modernizacja drogi na ul. Południowej w 2016 Gmina Klucze środki własne 55 zmodernizowanych Rodakach dróg

102

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Długość Modernizacja drogi Zalesie Golczowskie – 2016 Gmina Klucze środki własne 55 zmodernizowanych Kobylica – FS Zalesie Golczowskie dróg

Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Gmina środki własne, Ograniczenie niskiej emisji Wolbrom, Ilość środki w gminach powiatu olkuskiego poprzez 2016- Gmina Zależne od zmodernizowanych zewnętrzne modernizację indywidulanych kotłowni 2023 Bolesław, potrzeb przydomowych (NFOŚiGW, domowych Gmina Klucze, kotłowni WFOŚiGW) Gmina Trzyciąż, mieszkańcy powiatu olkuskiego

Gmina

Bukowno,

Gmina Olkusz,

Gmina środki własne, Wolbrom, Instalacja urządzeń wykorzystujących środki Moc 2016- Gmina Zależne od odnawialne źródła energii zewnętrzne zainstalowanych 2023 Bolesław, potrzeb (mikroinstalacje) (NFOŚiGW, instalacji OZE Gmina Klucze, WFOŚiGW) Gmina Trzyciąż,

mieszkańcy

powiatu

olkuskiego

103

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Zadania koordynowane W ramach Kontrola emisji hałasu do środowiska z 2016- WIOŚ Poziom hałasu środki własne działań obiektów działalności gospodarczej. 2023 w Krakowie (wg. PMŚ)

statutowych przed

Gmina Bukowno,

Gmina Olkusz, Preferowanie niekonfliktowych lokalizacji W ramach 2016- Gmina Wolbrom, Poziom hałasu obiektów usługowych środki własne działań 2023 Gmina Bolesław, (wg. PMŚ) i przemysłowych. statutowych Gmina Klucze,

Gmina Trzyciąż

powiatuolkuskiego Gmina Bukowno,

Ochrona obszarów o korzystnym klimacie Gmina Olkusz, Koszt w

akustycznym poprzez uwzględnianie ich 2016- Gmina Wolbrom, ramach Poziom hałasu środki własne Miejscowych Planach Zagospodarowania 2023 Gmina Bolesław, tworzenia (wg. PMŚ) Przestrzennego. Gmina Klucze, MPZP Gmina Trzyciąż

nadmiernymhałasem

Zagrożeniahałasem nadmiernymhałasem

Stosowanie rozwiązań technicznych i środki własne, Ochronaprzed organizacyjnych zapobiegających środki nadmiernej emisji hałasu do środowiska. 2016- Zależne od Poziom hałasu Zarządcy dróg zewnętrzne 2023 potrzeb (wg. PMŚ) (RPO,

PROW)

Poprawaklimatu akustycznego ochrona i mieszkańców

104

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Kontrola obecnych i potencjalnych źródeł W ramach 2016- promieniowania elektromagnetycznego. WIOŚ Kraków środki własne działań Poziom PEM

2023

statutowych

Utrzymanie poziomów elektromagnetycznego promieniowania 2016- Zależne od Przedsiębiorcy środki własne Poziom PEM poniżej dopuszczalnego lub co najwyżej 2023 potrzeb

na poziomie dopuszczalnym.

magnetyczne

Ograniczanie powstawania źródeł pól elektromagnetycznych na terenach gęstej Gmina Bukowno, zabudowy mieszkaniowej na etapie Gmina Olkusz, Koszt w

eniowanieelektro planowania przestrzennego oraz 2016- Gmina Wolbrom, ramach środki własne Poziom PEM wprowadzenie zagadnienia pól 2023 Gmina Bolesław, tworzenia

Promi elektromagnetycznych do Miejscowych Gmina Klucze, MPZP Planów Zagospodarowania Gmina Trzyciąż Przestrzennego.

Monitoring utrzymanie i poniżej poziomu dopuszczalnego PEM Ochronaprzedszkodliwym działaniem elektromagnetycznych pól

105

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Zadania własne Wspieranie finansowe budowy Ilość powstałych indywidualnych systemów oczyszczania indywidualnych ścieków (głównie na terenach zabudowy 2016- Zależne od Powiat Olkuski środki własne systemów rozproszonej i obszarach trudnych do 2023 potrzeb oczyszczania skanalizowania, gdzie jest to prawnie ścieków

dozwolone).

Zadania koordynowane Gmina Olkusz, Gmina Bukowno, Wdrożenie alternatywnej koncepcji Gmina Bolesław, środki własne,

systemu pozyskiwania oraz dostarczania 2016- zależne od Wdrożenie koncepcji Gmina Klicze, środki wody w gminach Olkusz, Bukowno, 2017 potrzeb TAK/NIE PWIK Olkusz Sp. zewnętrzne Bolesław oraz Klucze. z o.o., ZGH wodami Bolesław S.A. Ilość inwestycji z Bieżąca konserwacja i utrzymanie cieków 2016- MZMiUW zależne od środki własne zakresu konserwacji wodnych. 2023 w Krakowie potrzeb cieków wodnych

właściciele Ilość inwestycji z

Gospodarowanie 2016- gruntów, zależne od zakresu konserwacji Konserwacja rowów melioracyjnych środki własne

na terenie na powiatu olkuskiego 2023 MZMiUW potrzeb rowów

w Krakowie melioracyjnych

Poprawa jakościwód na terenie powiatu olkuskiego Gmina

Bukowno, Ilość przydomowych Prowadzenie ewidencji przydomowych 2016- Gmina Olkusz, Zależne od oczyszczalni oczyszczalni ścieków i zbiorników środki własne 2023 Gmina Wolbrom, potrzeb ścieków i zbiorników bezodpływowych. Gmina Bolesław, bezodpływowych

Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Osiągnięciedobrego stanu ekologicznegowód pod względem jakościowym ilościowym i

106

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

środki

zewnętrzne Budowa i modernizacja sieci kanalizacji 2016- zależne od % skanalizowania Powiat Olkuski (NFOŚiGW, sanitarnej na terenie całego powiatu 2023 potrzeb obszaru powiatu WFOŚiGW, środki UE)

środki własne, środki Budowa i modernizacja sieci kanalizacji 2016- zewnętrzne zależne od % skanalizowania Powiat Olkuski deszczowej na terenie powiatu olkuskiego 2023 (NFOŚiGW, potrzeb obszaru powiatu WFOŚiGW,

środki UE) ściekowa

- środki własne, środki Budowa i modernizacja sieci 2016- zewnętrzne zależne od % zwodociągowania wodociągowej na terenie powiatu Powiat Olkuski 2023 (NFOŚiGW, potrzeb obszaru powiatu olkuskiego

WFOŚiGW, ściekowej ściekowej terenie na powiatuolkuskiego - środki UE) Zadania koordynowane

Gospodarkawodno Gmina Bukowno, środki własne, Gmina Olkusz, środki Rozwój sieci kanalizacyjnej na terenie 2016- Gmina Wolbrom, zewnętrzne zależne od % skanalizowania powiatu oraz propagowanie budowy 2023 Gmina Bolesław, (NFOŚiGW, potrzeb obszaru powiatu przydomowych oczyszczalni ścieków Gmina Klucze, WFOŚiGW, Gmina Trzyciąż środki UE) Gmina Bukowno, środki własne, Realizacja programu gospodarki wodnej Gmina Olkusz, środki Rozwój Rozwój gospodarkiwodno na terenie powiatu – budowa zbiorników 2016- Gmina Wolbrom, zewnętrzne zależne od Ilość wybudowanych Pełne skanalizowane Pełne oraz zwodociągowanie obszaru powiatu olkuskiego wodnych o charakterze retencyjno- 2023 Gmina Bolesław, (NFOŚiGW, potrzeb zbiorników rekreacyjnym, prowadzenie prac Gmina Klucze, WFOŚiGW, melioracyjnych i odwodnieniem terenów Gmina Trzyciąż środki UE)

107

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Długość Przebudowa drogi powiatowej nr 1106K zmodernizowanych Zarząd Drogowy Kwaśniów Dolny – Cieślin w zakresie 2016 środki własne 50 dróg w zakresie w Olkuszu budowy kanalizacji deszczowej budowy kanalizacji deszczowej środki własne, Przebudowa sieci wodociągowej w 2016- Gmina Olkusz, środki % zwodociągowania 700 Braciejówce 2017 PWiK zewnętrzne obszaru powiatu (środki UE) środki własne, Przebudowa sieci wodociągowej w Gmina Olkusz, środki % zwodociągowania 2017 90 Olkuszu ul. Na Skarpie PWiK zewnętrzne obszaru powiatu (środki UE) środki własne, % skanalizowania Budowa sieci kanalizacji sanitarnej i 2016- Gmina Olkusz, środki obszaru powiatu przebudowa sieci wodociągowej w 1 563 2017 PWiK zewnętrzne % zwodociągowania Żuradzie (środki UE) obszaru powiatu Wykonanie projektu budowlanego % skanalizowania kanalizacji wraz z przykanalikami na 2016 Gmina Wolbrom środki własne 45 obszaru powiatu terenie sołectwa Lgota Wolbromska

środki własne Budowa kanalizacji na Zabagniu (kolonia % skanalizowania 2016 Gmina Wolbrom (Fundusz 20 Hektary) obszaru powiatu sołecki) środki własne, Liczba środki zmodernizowanych Modernizacja oczyszczalni ścieków Etap I 2016 Gmina Wolbrom 3 000 zewnętrzne oczyszczalni (środki UE) ścieków Dofinansowanie do budowy przyłączeń budynków do zbiorowego systemu Wysokość 2016 Gmina Bukowno środki własne 100 kanalizacyjnego i opłaty przyłączeniowej udzielonych dopłat za odbiór przyłącza kanalizacyjnego

108

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* środki własne, Budowa na terenie Gminy Trzyciąż sieci środki % zwodociągowania wodociągowej w ramach alternatywnego 2016 Gmina Trzyciąż 1 116 zewnętrzne obszaru powiatu zasilania w wodę (WFOŚiGW) Opracowanie dokumentacji projektowej budowy kanalizacji sanitarnej w % skanalizowania miejscowościach Glanów wraz z 2016 Gmina Trzyciąż środki własne 120 obszaru powiatu kolektorem odprowadzającym ścieki do oczyszczalni ścieków w Trzyciążu

Liczba Opracowanie dokumentacji projektowej zmodernizowanych modernizacji oczyszczalni ścieków 2016 Gmina Trzyciąż środki własne 30 oczyszczalni LEMNA w Trzyciążu ścieków

Zadania koordynowane

złóżsurowców Gmina Bukowno, W ramach Ochrona zasobów złóż kopalin poprzez Gmina Olkusz, tworzenia Powierzchnia uwzględnianie ich w dokumentach 2016- Gmina Wolbrom, środki własne dokumentacji surowców planistycznych. 2023 Gmina Bolesław, planistycznej, naturalnych powiatu olkuskiego Gmina Klucze, MPZP Gmina Trzyciąż Zasobygeologiczne

terenie

Ochrona i Ochronai uwzględnienie

naturalnych w dokumentachplanistycznych

Ochronazasobów geologicznych występujących na

109

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Zrekultywowanie gleb zdegradowanych w Powierzchnia 2016- Zależne od kierunku leśnym lub rolnym. Przedsiębiorcy środki własne terenów 2023 potrzeb zrekultywowanych

Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa, W ramach 2016- Klasa bonitacyjna Prowadzenie monitoringu jakości gleb. Główny środki własne działań 2023 gleb Inspektorat statutowych powiatolkuski Ochrony

Środowiska powiatu olkuskiego

Gleby

Mieszkańcy 2016- Zależne od Klasa bonitacyjna Stosowanie tzw. „dobrych praktyk powiatu środki własne 2023 potrzeb gleb rolniczych”. olkuskiego

Ochronagleb przed degradacją na terenie Poprawastanu jakościgleb terenie na

110

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Zadania koordynowane Gmina Bukowno, środki własne, Gmina Olkusz, Zależne od Masa wyrobów środki Realizacja gminnych Programów 2016- Gmina Wolbrom, ilości zawierających zewnętrzne

usuwania azbestu. 2032 Gmina Bolesław, złożonych azbest usuniętych z (WFOŚiGW, Gmina Klucze, wniosków terenu powiatu NFOŚiGW) Gmina Trzyciąż Gmina Bukowno, Zależne od

Gmina Olkusz,

powiatu powiatu olkuskiego potrzeb oraz Ilość PSZOK na Budowa gminnych punktów selektywnego 2016- Gmina Wolbrom, środki własne ilości terenie powiatu zbierania odpadów 2020 Gmina Bolesław, powstałych olkuskiego Gmina Klucze, PSZOK Gmina Trzyciąż Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Odbiór i zagospodarowanie odpadów Masa odebranych 2016- Gmina Wolbrom, Zależne od komunalnych – odbiór odpadów środki własne odpadów 2023 Gmina Bolesław, potrzeb komunalnych komunalnych Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, W ramach Ilość usuniętych

Rozwój selektywnej Rozwój zbiórki odpadów Identyfikacja i likwidacja dzikich wysypisk 2016- Gmina Wolbrom, środki własne działań dzikich składowisk śmieci. 2023 Gmina Bolesław, statutowych odpadów Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Egzekwowanie zapisów wynikających z

Gospodarka odpadami zapobieganie i powstawaniu odpadów Gmina Bukowno, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku Gmina Olkusz, w gminie i regulaminu utrzymania W ramach Masa odebranych 2016- Gmina Wolbrom, Minimalizacja ilościpowstających odpadów terenie na czystości i porządku, dotyczących środki własne działań odpadów 2023 Gmina Bolesław, gospodarowania odpadami komunalnymi statutowych komunalnych Gmina Klucze, oraz sposobu ich gromadzenia. Gmina Trzyciąż

111

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Prognozowane Cel Cel Kierunek Okres Jednostka Źródło nakłady Wskaźnik monitoringu średnio- krótko- Nazwa zadania interwencji realizacji odpowiedzialna finansowania finansowe realizacji zadania okresowy okresowy [tys. zł]* Zadania koordynowane Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Ochrona walorów przyrodniczo- środki własne, 2016- Gmina Wolbrom, Zależne od Liczba form ochrony krajobrazowych Ziemi Olkuskiej, w tym w środki 2023 Gmina Bolesław, potrzeb przyrody szczególności obszarów NATURA 2000 zewnętrzne Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż

Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Bieżące i zrównoważone utrzymanie 2016- Gmina Wolbrom, Zależne od Powierzchnia zieleni środki własne zieleni na terenie gmin powiatu olkuskiego 2023 Gmina Bolesław, potrzeb urządzonej Gmina Klucze, Gmina Trzyciąż Przeprowadzenie uzupełniającej

terenie powiatuolkuskiego Ilość inwentaryzacji przyrodniczej na terenie przeprowadzonych Miasta i Gminy Olkusz, ze szczególnym 2016 Gmina Olkusz środki własne 7,5 inwentaryzacji uwzględnieniem obszarów przyrodniczych proponowanych od objęcia ochroną Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Gmina Wolbrom, Zasobyprzyrodnicze Gmina Bolesław, Bieżąca pielęgnacja form ochrony 2016- Gmina Klucze, Zależne od Liczba form ochrony środki własne przyrody. 2023 Gmina Trzyciąż, potrzeb przyrody Wojewoda Małopolski, RDOŚ w Podejmowaniedziałań z zakresu ochrony przyrody Krakowie

Gmina Bukowno, Uwzględnienie w Miejscowych Planach W ramach

Zachowanieróżnorodności biologicznejna Gmina Olkusz, Zagospodarowania Przestrzennego oraz 2016- tworzenia Powierzchnia form Gmina Wolbrom, środki własne dokumentach planistycznych form 2023 dokumentów ochrony przyrody Gmina Bolesław, ochrony przyrody. planistycznych Gmina Klucze,

Gmina Trzyciąż

112

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Zadanie koordynowane

Wojewódzki Inspektor Prowadzenie rejestru zakładów Sanitarny w W ramach Liczba zwiększonego i dużego ryzyka 2016- Krakowie środki własne działań odnotowanych wystąpienia poważnych awarii 2023 Wojewódzka statutowych poważnych awarii przemysłowych (ZDR, ZZR). Komenda Straży Pożarnej w Krakowie Gmina Bukowno, Gmina Olkusz, Liczba zakupionego

minimalizacja skutków ich Doposażenie jednostek OSP 2016- Gmina Wolbrom, Zależne od środki własne sprzętu

w sprzęt specjalistyczny 2023 Gmina Bolesław, potrzeb

Zagrożeniapoważnymi awariami Ograniczenieryzyka wystąpienia Ograniczenieryzyka wystąpienia

poważnychawarii przemysłowych specjalistycznego Gmina Klucze, poważnychawarii przemysłowych oraz Gmina Trzyciąż

Zadania własne

Prowadzenie edukacji ekologicznej na

terenie powiatu olkuskiego,

z zakresu:

 Ochrony jakości powietrza,  Gospodarki odpadami, środki własne, Ilość  Racjonalnej gospodarki zasobami 2016- środki Zależne od Powiat Olkuski przeprowadzonych wodnymi, 2023 zewnętrzne potrzeb akcji edukacyjnych

ekologicznej  Ochrony przed hałasem, (WFOŚiGW)

powiatu powiatu olkuskiego  Ochrony przed promieniowaniem

Edukacjaekologiczna elektromagnetycznym, Zwiększenieświadomości ekologicznejmieszkańców  Zagrożeń wynikających z poważnych Wdrażanie i promocjaedukacji awarii. * prognozowane nakłady finansowe na realizację zadań są wartością szacunkową i mogą ulec zmianie w trakcie ich realizacji.

Źródło: Opracowanie własne, Starostwo Powiatowe w Olkuszu.

113

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

7. System realizacji programu ochrony środowiska Właściwe wykorzystanie możliwych rozwiązań o charakterze organizacyjnym ma istotne znaczenie w procesie wdrażania programu i jego realizacji. Wprowadzenie zasad monitoringu umożliwi sprawną realizację działań, jak również pozwoli na bieżącą aktualizację celów programu. Sformułowanie zasad zarządzania środowiskiem stanowi więc podstawę sprawnej realizacji i kontroli działań programowych.

Zarządzanie programem to sukcesywna realizacja następujących zadań: 1) Wdrożenie programu i jego realizacja, a w szczególności:  koordynacja przebiegu wdrażania i realizacji,  bieżąca ocena realizacji i aktualizacja celów,  raporty na temat wykonania programu. 2) Edukacja ekologiczna:  utworzenie systemu edukacji ekologicznej,  udostępnienie informacji o stanie środowiska,  publikacja informacji o stanie środowiska.

7.1. Współpraca z interesariuszami Podczas tworzenia niniejszego dokumentu pozyskano dane od:  Głównego Urzędu Statystycznego w Warszawie;  Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie;  Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Krakowie;  Głównej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie;  Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Krakowie;  Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie;  Nadleśnictw;  Największych przedsiębiorców mających siedzibę i działających na terenie powiatu olkuskiego;  Gmin powiatu olkuskiego.

W ramach opracowanego dokumentu wyznaczono zadania własne oraz koordynowane, za których współrealizację odpowiedzialni będą:  Główny Inspektorat Ochrony Środowiska;  Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa;  Mieszkańcy;  Przedsiębiorcy;  Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie;  Wojewoda Małopolski;  Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie;  Zarządcy dróg;  Gminy powiatu olkuskiego.

114

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

7.2. Edukacja ekologiczna Warunkiem niezbędnym w realizacji celów Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023 jest świadomość ekologiczna mieszkańców.

Program nauczania Przedszkola – w programie nauczania przedszkolnego treści ekologiczne zawarte są w części haseł dotyczących środowiska, pór roku i towarzyszących im przemian w przyrodzie. Od świadomości ekologicznej nauczyciela przedszkola zależy jak dalece potrafi program nauczania w przedszkolu nasycić treściami ekologicznymi, co potrafi przekazać uczniom w trakcie zabaw, spacerów, czy zajęć plastycznych.

Szkoła podstawowa i gimnazjum – edukacja ekologiczna w szkołach podstawowych prowadzona jest na przyrodzie lub na innych przedmiotach w postaci ścieżki edukacyjnej.

Ścieżka edukacyjna to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbywać się w ramach nauczania przedmiotów (bloków przedmiotowych) lub w postaci odrębnych zajęć.

Celami ogólnymi edukacji ekologicznej są: 1) Uświadamianie zagrożeń środowiska przyrodniczego, występujących w miejscu zamieszkania. 2) Budzenie szacunku do przyrody. 3) Rozumienie zależności istniejących w środowisku przyrodniczym. 4) Zdobycie umiejętności obserwacji zjawisk przyrodniczych i ich opisu. 5) Poznanie współzależności człowieka i środowiska. 6) Wyrobienie poczucia odpowiedzialności za środowisko. 7) Rozwijanie wrażliwości na problemy środowiska.

Ścieżka edukacyjna: Program ścieżki edukacyjnej łączy ogólne treści niezbędne w edukacji ekologicznej w gimnazjum. Tymi koniecznymi treściami są: 1) Przyczyny i skutki niepożądanych zmian w atmosferze, biosferze, hydrosferze i litosferze. 2) Różnorodność biologiczna (gatunkowa, genetyczna, ekosystemów) – znaczenie jej ochrony. 3) Żywność – oddziaływanie produkcji żywności na środowisko. 4) Zagrożenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii; energetyka jądrowa – bezpieczeństwo i składowanie odpadów.

Program ten uszczegóławia powyższe treści, a w kilku miejscach wykracza poza nie. Dotyczy to szczególnie tych treści, które mają nawiązywać do własnego doświadczenia dziecka i jego znajomości najbliższej okolicy oraz regionu. Program koncentruje się wokół: 1) Zagadnień zmienności w środowisku: naturalnej, jako tła porównawczego oraz zależnej od działalności człowieka w środowisku. 2) Najważniejszych problemów ekologicznych współczesnego świata. 3) Sposobów gospodarowania w miejscu swojego zamieszkania.

115

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

4) Wartości, jaką stanowi różnorodność biologiczna.

W realizacji programu tak w szkole podstawowej jak i w gimnazjum ważne jest: 1) Prowadzenie lekcji terenowych: obserwacji i prostych badań w terenie; 2) Preferowanie metod aktywizujących uczniów, takich jak: praca z mapą w terenie, zbieranie danych i ich opracowanie, dyskusje, debaty, wywiady, reportaże, ankietowanie, podejmowanie decyzji – metodą drzewa decyzyjnego, tworzenie „banków pomysłów”, metaplanów itp.; 3) Porównywanie zjawisk, procesów, problemów występujących w najbliższej okolicy z podobnymi i odmiennymi w innych regionach, krajach, kontynentach; 4) Stosowanie różnorodnych skal przestrzennych prowadzących do porównywania i odróżniania zjawisk, procesów, przyczyn i skutków; 5) Wykorzystywanie na lekcjach danych liczbowych, tabel, map, wykresów, zdjęć, rycin w celu kształcenia umiejętności interpretacji zawartych w nich informacji; 6) Organizowanie wspólnych, wcześniej zaprojektowanych przez uczniów działań w najbliższym środowisku, prowadzących do pozytywnych zmian; 7) Ukazywanie pozytywnej działalności człowieka w środowisku, jako dróg właściwego i realnego rozwiązywania problemów ekologicznych; 8) Głoszenie idei, haseł proekologicznych, które są zgodne z własnymi czynami; 9) Integrowanie i korelowanie treści nauczania w obrębie różnych przedmiotów i bloków przedmiotowych.

Hasła te poparte są analizą materiałów źródłowych dotyczących aktualnych problemów ochrony środowiska – parków narodowych, rezerwatów przyrody, roślin i zwierząt chronionych, oraz wpływem zanieczyszczeń środowiska na zdrowie człowieka.

7.3. Sprawozdawczość Zgodnie z art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. 2016, poz. 672) Starosta Olkuski co 2 lata przedstawia Radzie Powiatu Raport z realizacji Programu Ochrony Środowiska. Po przedstawieniu ww. raportu Radzie Powiatu należy skierować go do organu wykonawczego województwa.

7.4. Monitoring realizacji programu W celu przedstawienia stopnia realizacji Programu Ochrony Środowiska oraz zobrazowania zmian zachodzących w środowisku na terenie omawianego powiatu, należy posługiwać się wyznaczonymi wskaźnikami monitoringu. Wskaźniki te determinują wyznaczone zadania, których realizacja przyczyni się do poprawy stanu środowiska na terenie powiatu olkuskiego.

Kontrola realizacji Programu Ochrony Środowiska wymaga oceny zarówno stopnia realizacji celów i zadań, jak i terminowości ich wykonania. Istotne znaczenie ma tu również analiza rozbieżności pomiędzy założeniami a realizacją.

Ocena realizacji programu polega na monitorowaniu zmian w wielu wzajemnie powiązanych strefach. System monitorowania w celu uzyskiwania kompatybilnych informacji w skali regionu powinien uwzględniać następujące działania:

116

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

 zebranie danych liczbowych,  uporządkowanie, przetworzenie, analiza zebranych danych,  przygotowanie raportu,  analiza porównawcza,  aktualizacja.

W celu kontroli nad terminową realizacją zadań określonych w niniejszym programie zaleca się dokonywanie analizy realizacji zadań Programu z uwzględnieniem mierników zestawionych w poniższej tabeli.

Tabela 35. Wskaźniki monitoringu oraz tendencja zmian w ramach realizacji POŚ. Jednostka Kierunek interwencji Nazwa wskaźnika monitoringu /wartość Klasa jakości powietrza A-C Długość wybudowanych dróg km Długość

km zmodernizowanych dróg Długość utworzonych ścieżek rowerowych km Moc zainstalowanych OZE V

Ilość przeprowadzonych termomodernizacji szt. powietrza Ilość zmodernizowanych przydomowych kotłowni szt. Ilość opracowanych „Projektów założeń do zaopatrzenia w szt.

Ochronaklimatu i jakości ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe”.

Poziom hałasu (wg. PMŚ). dB

hałasem

Zagrożenie

Poziom PEM V

Promieniowanie elektromagnetyczne

Klasa jakości wód powierzchniowych I-V Klasa jakości wód podziemnych I-V

Ilość inwestycji z zakresu konserwacji cieków wodnych szt.

Ilość inwestycji z zakresu konserwacji rowów melioracyjnych szt.

Ilość powstałych indywidualnych systemów oczyszczania szt.

ścieków Gospodarowaniewodami Ilość przydomowych oczyszczalni ścieków i zbiorników szt. bezodpływowych

117

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Jednostka Kierunek interwencji Nazwa wskaźnika monitoringu /wartość

% skanalizowania obszaru powiatu %

% zwodociągowania obszaru powiatu %

Ilość wybudowanych zbiorników wodnych o charakterze

ściekowa szt. - retencyjno-rekreacyjnym

Długość zmodernizowanych dróg w zakresie budowy km kanalizacji deszczowej

Liczba zmodernizowanych oczyszczalni ścieków szt. Gospodarkawodno

Wysokość udzielonych dopłat (Dofinansowanie do budowy przyłączeń budynków do zbiorowego systemu zł kanalizacyjnego i opłaty przyłączeniowej za odbiór przyłącza

kanalizacyjnego)

Powierzchnia surowców naturalnych ha

Zasoby geologiczne

Powierzchnia terenów zdegradowanych ha

Gleby Klasa bonitacyjna gleb I-VI Masa wyrobów zawierających azbest usuniętych z terenu Mg powiatu

Ilość PSZOK na terenie powiatu olkuskiego szt.

odpadów Masa odebranych odpadów komunalnych Mg Gospodarka odpadami i zapobieganiepowstawaniu Ilość usuniętych dzikich składowisk odpadów szt.

Ilość przeprowadzonych inwentaryzacji przyrodniczych szt.

Powierzchnia zieleni urządzonej ha

Powierzchnia form ochrony przyrody ha

Liczba form ochrony przyrody szt. Zasobyprzyrodnicze

118

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Jednostka Kierunek interwencji Nazwa wskaźnika monitoringu

/wartość

Liczba odnotowanych poważnych awarii szt.

Liczba zakupionego sprzętu specjalistycznego szt.

Zagrożeniapoważnymi awariami

Ilość przeprowadzonych akcji ekologicznych szt.

Edukacja ekologiczna

7.5. Źródła finansowania Realizacja zadań inwestycyjnych w zakresie ochrony środowiska wymaga nakładów finansowych znacznie przewyższających możliwości budżetowe jednostek samorządu terytorialnego. Istnieje zatem potrzeba pozyskania zewnętrznych źródeł finansowego wsparcia przedsięwzięć inwestycyjnych.

Dla jednostek samorządowych dostępnymi sposobami finansowania inwestycji są:  środki własne,  kredyty i pożyczki udzielane w bankach komercyjnych,  kredyty i pożyczki preferencyjne udzielane przez instytucje wspierające rozwój gmin,  dotacje państwowe z funduszy krajowych i zagranicznych,  emisja obligacji.

7.5.1. Fundusze krajowe Wszelkie działania związane z ochroną środowiska i ekologią są wspierane finansowo poprzez różne krajowe i zagraniczne fundusze ekologiczne oraz programy a także środki własne inwestorów. Do publicznych funduszy ochrony środowiska w Polsce zalicza się:  Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW),  Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW).

119

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest największą instytucją realizującą poprzez finansowanie inwestycji z zakresu ochrony środowiska i gospodarki wodnej, w obszarach ważnych z punktu widzenia procesu dostosowawczego do standardów i norm Unii Europejskiej. Narodowy Fundusz działa od 1 lipca 1989 roku, a powstał na podstawie ustawy z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska. Celem działalności Narodowego Funduszu jest finansowe wspieranie inwestycji ekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnopolskim i ponadregionalnym oraz zadań lokalnych, istotnych z punktu widzenia potrzeb środowiska.

Dystrybucja środków finansowych z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej odbywa się w ramach następujących dziedzin:  Ochrona powietrza,  Ochrona wód i gospodarka wodna,  Ochrona powierzchni ziemi,  Ochrona przyrody i krajobrazu oraz leśnictwo,  Geologia i górnictwo,  Edukacja ekologiczna,  Państwowy Monitoring Środowiska,  Programy międzydziedzinowe,  Nadzwyczajne zagrożenia środowiska,  Ekspertyzy i prace badawcze.

W Narodowym Funduszu stosowane są trzy formy dofinansowywania:  finansowanie pożyczkowe ( pożyczki udzielane przez NF, kredyty udzielane przez banki ze środków NF, konsorcja czyli wspólne finansowanie NF z bankami, linie kredytowe ze środków NF obsługiwane przez banki).  finansowanie dotacyjne ( dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do kredytów bankowych, umorzenia) .  finansowanie kapitałowe ( obejmowanie akcji i udziałów w zakładanych bądź już istniejących spółkach w celu osiągnięcia efektu ekologicznego).

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska ma bardzo istotne znaczenie dla ochrony środowiska i gospodarki kraju:  finansuje ochronę środowiska,  uruchamia środki innych inwestorów,  stymuluje nowe inwestycje,  wspomaga tworzenie nowych miejsc pracy,  ważny dla zrównoważonego rozwoju.

Szczegółowy zakres działalności NFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a także wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: www.nfosigw.gov.pl oraz w siedzibie Funduszu w Warszawie przy ul. Konstruktorskiej 3a.

120

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie15 Misją Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie jest finansowe wspieranie przedsięwzięć służących ochronie środowiska i poszanowaniu jego wartości, w oparciu o konstytucyjną zasadę zrównoważonego rozwoju przy zachowaniu bezpieczeństwa ekologicznego kraju i realizacji programów ekologicznych państwa i województwa w celu wypełnienia zobowiązań wynikających z Traktatu Akcesyjnego.

W ramach funkcjonowania Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie dofinansowywane są zadnia inwestycyjne z zakresu m.in.  gospodarki wodno-ściekowej i ochrony wód,  gospodarki odpadami i ochrony powierzchni ziemi,  ochrony powietrza (w tym odnawialne źródła energii) i termomodernizacji,  ochrony przed hałasem; oraz zadania nieinwestycyjne takiej jak:  edukacja ekologiczna,  przedsięwzięcia z zakresu ochrony przyrody (np. ochrona gatunkowa roślin i zwierząt, sporządzenie planów ochrony dla obszarów objętych ochroną, nasadzenia drzew i krzewów, zabiegi pielęgnacyjne pomników przyrody),  państwowy monitoring środowiska,  wojewódzkie programy i plany związane z ochroną środowiska i gospodarką wodną;

Szczegółowy zakres działalności WFOŚiGW, lista programów i przedsięwzięć priorytetowych, kryteria i zasady udzielania wsparcia finansowego, a także wzory wniosków i procedury ich rozpatrywania dostępne są w oficjalnym serwisie internetowym: www.wfos.krakow.pl oraz w siedzibie Funduszu w Krakowie przy ul. Kanoniczej 12.

7.5.2. Fundusze Unii Europejskiej Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 (POIiŚ)16 Z Programu Infrastruktura i Środowisko finansowane są różnorodne projekty. W zależności od specyfiki danego rodzaju wsparcia, określany jest typ podmiotów, które mogą z niego korzystać. Możemy wyróżnić następujące grupy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o wsparcie: 1. Jednostki samorządu terytorialnego, 2. Przedsiębiorstwa realizujące cele publiczne, 3. Administracja publiczna, 4. Służby publiczne inne niż administracja, 5. Instytucje ochrony zdrowia, 6. Instytucje kultury, nauki i edukacji, 7. Duże przedsiębiorstwa, 8. Małe i średnie przedsiębiorstwa, 9. Organizacje społeczne i związki wyznaniowe.

Szczegółowe informacje na ten temat znajdują się w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych i dokumentacji poszczególnych konkursów o dofinansowanie.

15 źródło: http://www.wfosigw.krakow.pl 16 źródło i na podstawie: www.pois.gov.pl

121

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 to największy program finansowany z Funduszy Europejskich nie tylko w Polsce, ale i Unii Europejskiej. Główne obszary na które zostaną przekazane środki to: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, transport i bezpieczeństwo energetyczne oraz ochrona zdrowia i dziedzictwo kulturowe.

Dzięki równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi w infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie skutecznie realizował założenia strategii Europa 2020, z którą powiązany jest jego cel główny - wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.

Obszary wsparcia i rodzaje projektów możliwych do realizacji w ramach programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020: 1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki:  wytwarzanie energii z odnawialnych źródeł energii (OZE);  poprawa efektywności energetycznej i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach, sektorze publicznym i mieszkaniowym;  promowanie strategii niskoemisyjnych;  rozwój i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji. 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu:  rozwój infrastruktury środowiskowej;  dostosowanie do zmian klimatu;  ochrona i zahamowywanie spadku różnorodności biologicznej;  poprawa jakości środowiska miejskiego. 3. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego  rozwój drogowej infrastruktury w sieci TEN-T;  poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego;  poprawa bezpieczeństwa w ruchu lotniczym;  transport intermodalny, morski i śródlądowy. 4. Infrastruktura drogowa dla miast  poprawa dostępności miast i przepustowości infrastruktury drogowej (rozwój infrastruktury drogowej w miastach i tras wylotowych z miast, budowa obwodnic). 5. Rozwój transportu kolejowego w Polsce  rozwój kolei w TEN-T, poza siecią i kolei miejskich. 6. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach  infrastruktura i tabor dla publicznego transportu zbiorowego w miastach i na ich obszarach funkcjonalnych. 7. Poprawa bezpieczeństwa energetycznego  rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej;  budowa i rozbudowa magazynów gazu ziemnego;  rozbudowa terminala LNG. 8. Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury  inwestycje w ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego oraz zasobów kultury, np. instytucji kultury, szkół artystycznych.

122

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

9. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia  wsparcie infrastruktury systemu państwowego ratownictwa medycznego;  wsparcie infrastruktury szpitali ponadregionalnych i współpracujących z nimi jednostek diagnostycznych w zakresie chorób „aktywności zawodowej” i opieki nad matką i dzieckiem.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Małopolskiego na lata 2014-202017 Nowy Regionalny Program Operacyjny składa się z 13 jednofunduszowych osi priorytetowych. W perspektywie 2014-2020 największe środki przeznaczone zostaną na infrastrukturę transportową, politykę energetyczną i przedsiębiorczość. W ramach zintegrowanego podejścia terytorialnego specjalne środki zostały wydzielone w programie na wsparcie pięciu subregionów województwa (Subregionalny Program Rozwoju) oraz Metropolii Krakowskiej tworzonej przez Miasto Kraków i 13 gmin otaczających stolicę regionu (Zintegrowana Inwestycja Terytorialna).

Wykaz osi priorytetowych wygląda następująco: 1. Gospodarka wiedzy; 2. Cyfrowa Małopolska, 3. Przedsiębiorcza Małopolska, 4. Regionalna polityka energetyczna, 5. Ochrona środowiska, 6. Dziedzictwo regionalne, 7. Infrastruktura transportowa, 8. Rynek pracy, 9. Region spójny społecznie, 10. Wiedza i kompetencje, 11. Rewitalizacja przestrzeni regionalnej, 12. Infrastruktura społeczna, 13. Pomoc techniczna.

Z punktu widzenia niniejszego dokumentu, znaczenie mają osi priorytetowe nr 4 i 5.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-202018 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014 – 2020 (PROW 2014-2020) został opracowany na podstawie przepisów Unii Europejskiej, w szczególności rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1305/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 oraz aktów delegowanych i wykonawczych Komisji Europejskiej. Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej, Program jest wkomponowany w całościowy system polityki rozwoju kraju, w szczególności poprzez mechanizm Umowy Partnerstwa. Umowa ta określa strategię wykorzystania środków unijnych na rzecz realizacji wspólnych dla UE celów określonych w unijnej strategii wzrostu „Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” z uwzględnieniem potrzeb rozwojowych danego państwa członkowskiego.

17 http://www.fundusze.malopolska.pl/ 18 Źródło: www.minrol.gov.pl

123

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Celem głównym PROW 2014 – 2020 jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i działania w dziedzinie klimatu oraz zrównoważony rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Program będzie realizował wszystkie sześć priorytetów wyznaczonych dla unijnej polityki rozwoju obszarów wiejskich na lata 2014 – 2020, a mianowicie:  Ułatwianie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich.  Poprawa konkurencyjności wszystkich rodzajów gospodarki rolnej i zwiększenie rentowności gospodarstw rolnych.  Poprawa organizacji łańcucha żywnościowego i promowanie zarządzania ryzykiem w rolnictwie.  Odtwarzanie, chronienie i wzmacnianie ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa.  Wspieranie efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i odporną na zmianę klimatu w sektorach: rolnym, spożywczym i leśnym.  Zwiększanie włączenia społecznego, ograniczanie ubóstwa i promowanie rozwoju gospodarczego na obszarach wiejskich.

124

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Spis tabel: Tabela 1. Słownik skrótów...... 5 Tabela 2. Bezrobocie (stan na 31.XII.2015r. )...... 11 Tabela 3. Rodzaje oraz źródła zanieczyszczeń powietrza...... 24 Tabela 4. Przeciętny skład spalin silnikowych (w % objętościowo)...... 25 Tabela 5.Klasyfikacja stref zanieczyszczeń powietrza...... 28 Tabela 6. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia...... 28 Tabela 7. Wynikowe klasy strefy małopolskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskane w ocenie rocznej za 2015 r. dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin...... 29 Tabela 8. Wyniki pomiarów jakości powietrza w 2015 roku na terenie powiatu olkuskiego...... 36 Tabela 9. Dopuszczalne poziomy hałasu w zależności od przeznaczenia terenu...... 38 Tabela 10. Lokalizacja i wyniki pomiarów monitoringu hałasu drogowego na terenie powiatu olkuskiego w 2014 roku...... 40

Tabela 11. Przekroczenia wartości LDWN [dB] dla powiatu olkuskiego...... 41

Tabela 12. Przekroczenia wartości LN [dB] dla powiatu olkuskiego...... 41 Tabela 13. Lokalizacja i wyniki pomiarów monitoringu hałasu kolejowego na terenie powiatu olkuskiego w 2014 roku...... 42 Tabela 14. Wyniki pomiarów poziomu pól elektromagnetycznych na terenie powiatu olkuskiego w roku 2014 i 2015...... 45 Tabela 15. Stan JCWP zlokalizowanych na terenie powiatu olkuskiego...... 49 Tabela 16.Schemat oceny stanu jednolitych części wód powierzchniowych...... 50 Tabela 17.Charakterystyka JCWPd nr 130...... 51 Tabela 18.Charakterystyka JCWPd nr 131 ...... 52 Tabela 19.Charakterystyka JCWPd nr 132 ...... 52 Tabela 20.Charakterystyka JCWPd nr 132 ...... 52 Tabela 21. Wyniki oceny stanu wód podziemnych dla powiatu olkuskiego...... 53 Tabela 22. Charakterystyka sieci wodociągowej na terenie powiatu olkuskiego (stan na 2015 r.)...... 61 Tabela 23. Charakterystyka sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu olkuskiego (stan na 2015 r.)...... 62 Tabela 24. Surowce naturalne występujące na terenie Powiatu olkuskiego...... 63 Tabela 25. Użytkowanie powierzchni ziemi na terenie powiatu olkuskiego (stan na rok 2014)...... 67 Tabela 26.Zmienność odczynu gleby wraz ze zmianą zakresu odczynu pH...... 67 Tabela 27. Odpady ulegające biodegradacji, zebrane z terenu powiatu olkuskiego w 2015 roku...... 71 Tabela 28. Wykaz regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów funkcjonujących na terenie Regionu Zachodniego...... 75 Tabela 29. Wykaz składowisk pełniących funkcję regionalnych na terenie Regionie Zachodniego. .... 76 Tabela 30. Wykaz zastępczych instalacji do przetwarzania odpadów funkcjonujących na terenie Regionu Zachodniego...... 77 Tabela 31. Użytki ekologiczne powiatu olkuskiego...... 86 Tabela 32. Pomniki przyrody na terenie powiatu olkuskiego...... 88 Tabela 33. Struktura lasów powiatu olkuskiego w roku 2014...... 94 Tabela 34. Wykaz kierunków interwencji, celów oraz zadań wyznaczonych w ramach POŚ...... 100 Tabela 35. Wskaźniki monitoringu oraz tendencja zmian w ramach realizacji POŚ...... 117

125

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Olkuskiego na lata 2016-2019 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2023

Spis rysunków: Rysunek 1. Powiat olkuski na tle województwa małopolskiego...... 8 Rysunek 2. Gminy na tle powiatu olkuskiego...... 9 Rysunek 3. Położenie powiatu olkuskiego na tle podziału fizyko-geograficznego Polski wg Kondrackiego...... 10 Rysunek 4. Podział województwa małopolskiego na strefy ochrony powietrza...... 27 Rysunek 5. Klasyfikacja stref dla dwutlenku siarki - kryterium ochrony zdrowia...... 30 Rysunek 6. Klasyfikacja stref dla dwutlenku azotu - kryterium ochrony zdrowia...... 30 Rysunek 7. Klasyfikacja stref dla tlenku węgla - kryterium ochrony zdrowia...... 31 Rysunek 8. Klasyfikacja stref dla benzenu - kryterium ochrony zdrowia...... 31 Rysunek 9. Klasyfikacja stref dla ozonu - kryterium ochrony zdrowia...... 32 Rysunek 10. Klasyfikacja stref dla pyłu PM10 - kryterium ochrony zdrowia...... 32 Rysunek 11. Klasyfikacja stref dla ołowiu w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia. .. 33 Rysunek 12. Klasyfikacja stref dla arsen w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia. .... 33 Rysunek 13. Klasyfikacja stref dla kadm w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia. .... 34 Rysunek 14. Klasyfikacja stref dla nikiel w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia. .... 34 Rysunek 15. Klasyfikacja stref dla benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym PM10 - kryterium ochrony zdrowia...... 35 Rysunek 16. Klasyfikacja stref dla pyłu zawieszonego PM2,5 - kryterium ochrony zdrowia...... 35 Rysunek 17. Badania hałasu drogowego na terenie powiatu olkuskiego (źródło: GDDKiA)...... 40 Rysunek 18. Lokalizacja punktów pomiarowych poziomu pól elektromagnetycznych na terenie województwa małopolskiego w 2014 roku...... 45 Rysunek 19. Sieć hydrograficzna powiatu olkuskiego...... 48 Rysunek 20. JCWPd na tle powiatu olkuskiego...... 51 Rysunek 21. GZWP na tle powiatu olkuskiego...... 53 Rysunek 22. Podział województwa małopolskiego na regiony gospodarki odpadami...... 73 Rysunek 23. Region Zachodni gospodarki odpadami...... 74 Rysunek 24. Obszary Natura 2000 na tle powiatu olkuskiego...... 81 Rysunek 25. Parki Krajobrazowe na tle powiatu olkuskiego...... 83 Rysunek 26. Rezerwaty na tle powiatu powiatu olkuskiego...... 85 Rysunek 27. Użytki ekologiczne powiatu olkuskiego...... 87 Rysunek 28 Nadleśnictwa na tle powiatu olkuskiego...... 94

126