Natural and Historical Values of the Olkusz Ore-Bearing Region Przyrodnicza I Historyczna Wartość Olkuskiego Okręgu Rudnego
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Natural and historical values of the Olkusz Ore-bearing Region Przyrodnicza i historyczna wartość Olkuskiego Okręgu Rudnego This publication was supported by a grant from Iceland, Liechtenstein and Norway through the European Economic Area Financial Mechanism Niniejsza publikacja powstała dzięki wsparciu udzielonemu przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego Natural and historical values of the Olkusz Ore-bearing Region Przyrodnicza i historyczna wartość Olkuskiego Okręgu Rudnego Editor • Redakcja Barbara Godzik Kraków 2015 Editor • Redakcja Barbara Godzik Reviewers • Recenzenci Ludwik Frey, Krystyna Grodzińska, Agnieszka Klimkowicz-Pawlas, Ireneusz Malik, Anna Ronikier, Lucyna Śliwa Line editing • Redakcja językowa Michael Jacobs Make-up Editor • Skład komputerowy Marian Wysocki Cover design • Projekt okładki Barbara Godzik, Marian Wysocki Cover photograph • Fotografia na okładce Grażyna Szarek-Łukaszewska Editorial office • Adres Redakcji W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków Tel. (48) 12 4241737, e-mail: [email protected] Copyright © W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences Published and distributed by • Publikacja i dystrybucja W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Lubicz 46, 31-512 Kraków Tel./fax (48) 12 4241731; e-mail: [email protected] ISBN: 978-83-62975-25-9 Printed by • Druk Drukarnia Kolejowa Kraków Sp. z o.o. Forteczna 20A, 32-086 Węgrzce, Poland Contents Spis treści Acknowledgments .......................................... 7 Podziękowania ...................................................... 9 1. Barbara Godzik Introduction .............................................. 11 Wstęp ............................................................ 15 2. Barbara Godzik General characteristics of the Olkusz region ...................... 17 Ogólna charakterystyka regionu olkuskiego ................................ 25 3. Barbara Godzik, Marcin W. Woch History of mining in the Olkusz region ......................... 29 Historia górnictwa w regionie olkuskim .................................. 37 4. Marcin W. Woch Characteristics of landscape features related to mining and metallurgy in the Olkusz region .......................................... 43 Charakterystyka obiektów związanych z działalnością górniczą i hutniczą w rejonie Olkusza ........................................................... 55 5. Krystyna Grodzińska, Barbara Godzik Botanical research in the Olkusz region. Bibliography ............... 61 Badania botaniczne w rejonie olkuskim. Zestawienie bibliografii................ 77 6. Paweł Kapusta, Barbara Godzik Objectives, scope and organisation of research in the Olkusz Ore-bearing Region ................................................... 87 Cele, zakres i organizacja badań na obszarze Olkuskiego Okręgu Rudnego 97 7. Jan Holeksa, Agnieszka Błońska, Agnieszka Kompała-Bąba, Gabriela Woźniak, Przemysław Kurek, Grażyna Szarek-Łukaszewska, Krystyna Grodzińska, Magdalena Żywiec The vegetation of the Olkusz Ore-bearing Region .................. 105 Roślinność Olkuskiego Okręgu Rudnego ................................. 129 8. Teresa Nowak, Monika Jędrzejczyk-Korycińska, Paweł Kapusta, Grażyna Szarek-Łukaszewska Characteristics of the vascular plant flora in the Olkusz Ore-bearing Region ................................................... 147 Charakterystyka roślin naczyniowych Olkuskiego Okręgu Rudnego . 167 9. Ryszard Ochyra, Barbara Godzik Bryophytes of selected habitat types in the Olkusz Ore-bearing Region 173 Mszaki wybranych typów siedlisk w Olkuskim Okręgu Rudnym ............... 189 10. Urszula Bielczyk The lichen biota of the Olkusz Ore-bearing Region ................ 201 Specyfika lichenobioty na obszarze Olkuskiego Okręgu Rudnego ............... 217 11. Piotr Mleczko, Monika Beszczyńska Macroscopic fungi of pine forests in the Olkusz Ore-bearing Region ... 227 Grzyby makroskopijne lasów sosnowych na terenie Olkuskiego Okręgu Rudnego ... 251 12. Tomasz Zielonka, Natalia Dubaj, Piotr Malcher Growth dynamics of Scots pine (Pinus sylvestris) in the Olkusz Ore-bearing Region ................................................... 259 Dynamika przyrostu sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris) w Olkuskim Okręgu Rudnym 265 13. Paweł Kapusta, Grażyna Szarek-Łukaszewska, Rolf D. Vogt Physicochemical and biological properties of soils in the prevailing types of plant communities in the Olkusz mining region ................. 269 Charakterystyka wybranych właściwości fizykochemicznych i biologicznych gleb w dominujących typach zbiorowisk roślinnych – rejon olkuski ................. 285 14. Anna M. Stefanowicz Soil physicochemical properties and vegetation as factors affecting soil microorganisms in areas contaminated with heavy metals ............ 293 Właściwości fizykochemiczne gleb i roślinność jako czynniki determinujące funk- cjonowanie mikroorganizmów glebowych na terenach zanieczyszczonych metalami ciężkimi ........................................................... 307 15. Monika Jędrzejczyk-Korycińska, Monika Zagórna, Barbara Godzik Protected and protection-worthy ecological areas or features in the Olkusz Ore-bearing Region ......................................... 315 Obiekty chronione prawem i warte ochrony w Olkuskim Okręgu Rudnym ....... 329 Acknowledgments I would like to begin this volume by decided to make one more effort and prepare thanking my colleagues for their fine contribu- a book-length volume of papers covering this tions to the project entitled “Vegetation of cala- ground. Here it is, made possible by the good mine soils and its importance for biodiversity working relationships and productive contacts and landscape conservation in post-mining we established during our investigations. To areas”, and for the professionalism and commit- Professor Krystyna Grodzińska, my thanks for ment they showed in all their work. This large her careful reading of the individual chapters project, implemented in 2008–2011, was sup- and correction of mistakes. ported by Iceland, Liechtenstein and Norway All of us in the project group are grateful through the Financial Mechanism of the Euro- to the authorities and staff of Olkusz County, pean Economic Area (EEA FM PL0265). Boleslaw and Bukowno municipalities, the Without their efforts in the field and in the Bolesław Mining and Metallurgical Plant in laboratory, and without our discussions, both Bukowno (ZGH Bolesław), and the Olkusz planned and spontaneous, we would not have Forest District, for granting permission to do fully achieved the objectives. I especially thank our research in areas under their administra- the researchers who carried out the field work tion, for sharing information, and for their regardless of the weather, collecting priceless kind assistance and their interest in the results data for the project and for further studies and of the work. publications. After completing the project and Barbara Godzik handing in a comprehensive report to the Polish Project coordinator Ministry of Science and Higher Education, we Podziękowania W pierwszej kolejności pragnę podziękować sprawozdania do Ministerstwa Nauki i Szkol- za wspaniałą współpracę wszystkim Koleżankom nictwa Wyższego, zdecydowaliśmy się na jeszcze i Kolegom, którzy przyczynili się do realizacji jeden wysiłek i przygotowanie niniejszego opra- w latach 2008–2011 projektu pt. „Roślinność gleb cowania, świadczy o nawiązaniu dobrych relacji galmanowych i jej znaczenie dla zachowania różno- koleżeńskich i kontaktów naukowych w czasie rodności biotycznej i krajobrazowej terenów pogór- realizacji projektu. Profesor Krystynie Grodzińskiej niczych” wspieranego przez Islandię, Lichtenstein dziękuję za uważne przeczytanie tekstów poszcze- i Norwegię poprzez dofinansowanie ze środków gólnych rozdziałów i wskazanie błędów. Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Serdecznie dziękuję także pracownikom po- Gospodarczego (MF EOG PL0265). wiatu Olkusz, Gmin Bolesław i Bukowno, Zakładów Bez dobrej, koleżeńskiej współpracy w terenie, Górniczo-Hutniczych Bolesław S.A. w Bukownie laboratorium, jak i zaplanowanych i tych sponta- oraz Nadleśnictwa Olkusz za udzielanie stosownych nicznych dyskusji, nie zrealizowalibyśmy w pełni zezwoleń na pracę w terenie podlegającym tym jed- celów projektu. Szczególne podziękowania należą nostkom, udostępnianie informacji, życzliwość i za- się tym osobom, które eksplorowały obszar badań, interesowanie wynikami naszych badań. czy to w pogodę czy słotę zbierając materiały i bez- cenne dane do późniejszych publikacji. Fakt, że Barbara Godzik po zakończeniu projektu i złożeniu całościowego Koordynator projektu 1 Introduction Barbara Godzik W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 46 Lubicz St., 31-512 Kraków, e-mail: [email protected] Metal-bearing areas are present on all con- other heavy metals. The difficult habitat con- tinents. Some of them are of natural origin, ditions led to the emergence of morphological but much larger areas are secondarily contami- and physiological adaptations that allow plants nated with metals by man as a result of mining to survive in this hostile environment. and smelting. Such areas are covered with spe- The metalliferous area around the town cific vegetation that is composed of species that of Olkusz, a fragment of the Silesia-Cracow require or tolerate high levels of heavy metals Upland, has long drawn the interest of natu- in the soil (Ernst 1974;