25 Vite Dedikim Autori Vladimir Milçin
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
VITE DEDIKIM VITE DEDIKIM Publikues: Fondacioni Shoqëri e Hapur - Maqedoni 02 Për publikuesin: Fani Karanfilova-Panovska, Drejtoreshë Ekzekutive Autor: Vladimir Milçin 1992-1993 Redaktorë: Fani Karanfilova-Panovska dhe Vladimir Milçin Redaktimi gjuhësor: Ema Markoska Milçin Përkthimi: Abakus Dizajn dhe përgatitje: Koma Shtypi: Propoint Fotografitë: Vanço Xhambaski, Robert Atanasovski (fq. 48, 184), Maja Janevska (fq. 112), Ivan Bllazhev (fq. 116), fotografi nga arkivi i Beka Vuço (1992-1998) dhe FShHM Tirazhi: 300 KOPJE PA PAGESË (FALAS) CIP - Каталогизација во публикација Национална и универзитетска библиотека “Св. Климент Охридски”, Скопје 929Сорос,Џ. 061.27ФООМ:323(497.7)”1992/2017” 061.27ФООМ”1992/2017”(497.7) MILÇIN, Vladimir 25 vite dedikim / [autor Vladimir Milçin ; fotografitë Vanço Xhambaski, Robert Atanasovski, Maja Janevska]. - Shkup : Fondacioni Shoqëri e hapur - Maqedoni, 2018. - 216 стр. : фотографии ; 21 см ISBN 978-608-218-275-9 а) Сорос, Џорџ (1930-) - Фондација Отворено општество - Македонија б) Фондација Отворено општество - Општествено-политички прилики - Македонија - 1992-2017 в) Фондација Отворено општество - Активности во Македонија - 1992-2017 г) Локална самоуправа - Развој на општините - Култура - Струмица - 2017-2022 COBISS.MK-ID 107122186 i tij vijnë në Maqedoni dhe fondacioni Soros-i 04 25 VITE 1992-1993 1999 DEDIKIM SOROS-I DHE FONDACIONI SFIDA E KRIZËS SË I TIJ VIJNË NË MAQEDONI REFUGJATËVE NGA KOSOVA 1992-1993 → 12 → 48 1994 2000 MAQEDONIA NËN EMBARGO FJALA E ARMËS MË E SHPEJTË → 24 NGA DIPLOMACIA → 54 1995 2001 VITI TURBULENT PËR SHTETIN MJAFT ËSHTË! DHE FONDACIONIN → 60 PËRMBAJTJA → 30 1996 2002 BASHKËPUNIMI ME QEVERINË FUQIA E QYTETARËVE PËR ARSIM DHE PËRMBYLLJA E → 66 PLURALIZMIT MEDIATIK → 34 PARATHËNIE 1997 2003 → 6 LIGJI PËR GJUHËT I KEQËSOI BASHKËPUNIMI ME PUSHTETIN RELACIONET NDËRETNIKE QENDROR DHE LOKAL → 38 → 74 FALËNDERIM 1998 2004 → 10 DE-MARGJINALIZIMI I ROMËVE HAP PËRPARA, HAP MBRAPA FILLOI NË ARSIM DREJT EVROPËS → 42 → 78 Soros-i dhe fondacioni i tij vijnë në Maqedoni dhe fondacioni Soros-i 2005 2011 2017 MË NË FUND, STATUS KANDIDATI DHE POPULIZMI NË RRITJE KUNDËR PUSHTETI I RI DUHET TË ZBATOJË PASTAJ QËNDRIM NË VEND TË DREJTAVE DHE LIRIVE REFORMA URGJENTE → 86 → 128 → 184 2006 2012 FONDI URGJENT PËR ZBUTJEN E PASOJAVE TË KRIZËS EKONOMIKE BASHKËPUNIMI ME QEVERINË MAQEDONIA – SHTETI I BURGOSUR (2009-2011) E RE E PASHMANGSHME → 138 → 194 → 92 2007 2013 PROGRAME TË PAVARËSUAR NGA FONDACIONI SHOQËRI E HAPUR - POPULIZËM ANTE PORTAS BRUKSELI ENDE I MAQEDONI → 100 BESON GRUEVSKI-T → 198 → 144 2008 2014 KRYETAR(E) TË BORDIT DREJTUES TË FONDACIONIT SHOQËRI E PORTAT E NATO-S TË MBYLLURA JASHTË KRITIKA, PUSHTETI HAPUR - MAQEDONI → 106 I SHURDHËR → 206 → 152 2009 2015 ANËTARË TË BORDIT DREJTUES TË FONDACIONIT SHOQËRI E HAPUR - QYTETARËT ZGJOHEN RËNIA E REGJIMIT MË AFËR MAQEDONI NË PERIUDHËN → 112 → 162 1992/93 – 2017/18 → 208 2010 2016 TË PUNËSUARIT NË FONDACIONIN SHOQËRI E HAPUR - MAQEDONI NË BRUKSELI I VERBËR PËR FYTYRËN AGONIA E REGJIMIT, PERIUDHËN 1992 – 2017/18 E VËRTETË TË GRUEVSKI AGONIA E MAQEDONISË → 212 → 118 → 174 06 PARATHËNIE ondacioni Shoqëri e Hapur shënon 25 Dy Burimet e Moralit dhe Religjionit (1932), vite nga themelimi në Republikën e Ma- në të cilën filozofi francez, duke anal- Fqedonisë. izuar dallimin mes nocioneve të shoqërisë Do të ishte mjaft me vend sot, kur vetëm së mbyllur dhe të hapur, mbështetet në më e kemi lënë mbrapa, sipas fjalëve të supozimin për shtypjen shoqërore të përg- Pasternak “atë bishë të egër, shekullin e jegjësisë: obligimet e përfshirë në shoqëri, njëzet”, që edhe njëherë të përkujtohemi se në fakt, janë obligime ndaj Njerëzimit dhe çfarë është ajo që qëndron pas emrit sho- njerëzisë, gjegjësisht në një komunitet të qëri e hapur, pas mijëra dukurive, formave, jenë të kyçur, jo të përjashtuar, individët dhe aktiviteteve, mbrapa personazheve të per- veçoritë e ndryshme, të hapur ndaj progre- onave dhe institucioneve që gjatë njëzet e sit, që do të thotë, të hapur dhe drejtë një pesë viteve të fundit kanë marrë pjesë në morali të ri në rritje. ndonjë mënyrë në gjendjet e shpërndarjes Koncepti i shoqërisë së hapur, siç është e që lidhen me këtë emër dhe në veçanti të njohur, ka lindur në botën akademike, në atyre që me përpikshmëri kanë punuar për librin e filozofit të njohur Karl Poper, Sho- këtë emër, por sërish, thekson thelbin e vet qëria e Hapur dhe Armiqtë e Saj (1945). Nën në krahasim me zhurmën e gjithë ditëve të shtypjen e ndryshimeve të rrepta të skenës kaluara gjatë këtyre viteve. historike evropiane pas bashkimit të Aus- Vetë nocioni shoqëri e hapur për herë të trisë me Rajhin e Tretë dhe pas shkatërrimit parë përmendet në librin e Anri Bergson të shkaktuar nga Lufta e Dytë Botërore, Pop- 08 er e drejton filozofinë e tij sociale dhe politike drejt Gjithashtu duhet të falënderojmë edhe lidhjen me një kritike të shoqërisë totalitare. Nga kjo, vizioni i punën tonë, aftësinë për të matur rezultatet tona, Poper-it për shoqërinë e hapur ndërtohet mbi tezën mundësinë të përfitojmë njohuri më të gjerë, të zh- që njohuria e njeriut nuk është e përhershme dhe villojmë talentet tona, të rritemi dhe të mbijetojmë, pa ndryshuar, por vetëm një mënyrë provizore dhe dhe në fund, duhet të falënderojmë aftësinë për të e pakompletuar; ajo duhet çdoherë të jetë e hapur tejkaluar mundësitë tona. Atë që Poper-i e zhvillon për përmirësim, njëlloj sikur shoqëria duhet të ha- në teori, Xhorxh Soros e zbaton në praktikë: përskaj pet ndaj moralitetit të ri të rritur, që nga ana tjetër, gjithë kundërshtimeve të momentit dhe përskaj pa- nënkupton pluralizëm kulturor dhe religjioz dhe që sojave të veprimit të brendshëm të botës mbi ne, mbështetet në pasigurinë e vazhdueshëm dhe din- veprat tona, njëlloj sikur edhe fëmijët tanë dhe vizio- amizmin e ndryshimit të hapur. net, bëhen të pavarur nga ne, por sërish kthehen si mundësi e hapur – nga fillimi të mësojmë dhe nga Me siguri mund të thuhet që idetë e Poper-it, jetën fillimi të japim kontributin për botën. dhe përmasat e vërteta ju jep ish nxënësi i tij, filan- tropi Xhorxh Soros, që një pjesë të madhe të pasur- Fondacioni Shoqëri e Hapur – Maqedoni, pa dallim isë së tij e investon në përpjekjet e shumë dekadave, nëse i pëlqen dikujt ose jo, nga fillimi i themelimit in- në botën e pavlefshme të fakteve të vrazhda për stitucional në vendin tonë, hapëron pikërisht në këtë të futur botën e vlerave që dalin nga truri i njeriut. rrugë dhe asnjëherë nuk ka dalë jashtë. Në gjuhën e thatë të formaliteti, do të mundet, për herën e një Xhorxh Soros është personi që shumë mirë i per- mijtë, te përsëritet kjo në vijim: cepton leksionet e Poper-it: për ekzistencën tonë në botë duhet të falënderojmë racionalizmin, prak- “Me mjetet që ka në dispozicion, Fondacioni Shoqëri tikën e mendimit kritik dhe vetë-kritik dhe veprimit. e Hapur zbaton një spektër të gjerë të aktivitete që synojnë promovimin e shoqërisë së hapur me anë të ertinave të ndonjë libri. Për atë nuk ekziston sferë formimit të politikave qeveritare dhe mbështetjes së e privilegjuar dhe qartë të përcaktuar. Ajo është e arsimit, medieve, shëndetit publik, të drejtat e nje- gjykuar të jetë pragmatik, dhe me atë të duket në riut, të drejtat e grave, të drejtat e komuniteteve të kundërshtim, por ajo është edhe pasqyra e vetme e margjinalizuar, si dhe reformave sociale, ligjore dhe mundshme e humanizmit në aksion në këtë botë me ekonomike.“ ndryshime pafund. Ajo që dihet më pak ose nuk dihet aspak, është që Nga kjo, ai që së paku ka marrë në duar këtë de- pas këtij formulimi të thatë dhe për fat të keq, të tyrë të mallkuar, por edhe të bekuar që të ndryshojë përvetësuar, që duhet të përfshijë trupin e veprimit rrethinën, të ndihmojë atje ku ka pasur më shumë të FShHM dhe që në periudhën e fundit në skenën nevojë, të shtyje përpara horizontin, por jo sipas tonë ka shkaktuar më pak qetësi, dhe më tepër neg- bindjes personale, por sipas kritereve të njerëzimit ativizëm dhe nevojë për ahilim, qëndron një luftë e në rritje, që sërish, në një kuptim ideal mund të prek madhe e ideve, dhe vërtetë qëndrojnë persona që në pluralizmin e mundësive – ajo çdoherë do të jetë e thelb besojnë në hapje të pasigurt dhe të rrezikshme befasuar nga lumturia e papritur e të sajave, vetëm por e mundshme dhe e nevojshme e komuniteteve. ndonjëherë të suksesshme, por ndonjëherë edhe të Me gjithë fytyrat e saja gjatë këtyre 25 viteve, FShHM, thyeshme – tentimet dhe përpjekjet. madje edhe me ata më të kundërshtuarit dhe më Prill 2018 të kritikuarit, dëshmon për mënyrën si me detyrim duhet të duket humanizmi i shekullit njëzet e një. Maja Bojaxhievska Ajo nuk mund të jetë një teori e mbyllur mes kop- Kryetare e Bordit Drejtues 010 FALËNDERIM e rastin e shënimit të 25 vjetorit të Fonda- Një krenari e veçantë e FShHM janë gjithë të punësu- cionit Shoqëri e Hapur – Maqedoni (FShHM), arit që kanë investuar një pjesë të madhe të jetës së Mnë emër të gjithë të punësuarve në Fonda- tyre të punës dhe që me entuziazëm të gjerë, dedik- cionin dhe në emrin tim personal dëshiroj të shpreh im dhe profesionalizëm kanë promovuar shoqërinë e respektin e thellë dhe falënderimin e gjithë atyre që hapur dhe vlerat përkatëse, një fakt që kanë besim të kanë kontribuar që sot të kremtojmë këtë jubile të gjerë. Në këtë rast dëshiroj të shpreh një falënderim rëndësishëm. pamasë drejt gjithë kolegëve të mi më të moshuar dhe më të rinj me të cilët bisedojmë në mënyrë të Dëshiroj të shpreh njohje të veçantë gjithë hapur dhe dëgjojmë me vëmendje, inspirojmë njëri- anëtarëve të mëhershëm dhe aktual të Bordit Dre- tjetrin, mësojmë nga njëri-tjetri, bashkërisht i zgje- jtues për kontributin e tyre dhe udhëheqjen që në dhim problemet dhe gëzohemi sukseseve.