Evoluimi I Strukturave Të Organizuara Kriminale Në Shqipëri
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
EVOLUIMI I STRUKTURAVE TË ORGANIZUARA KRIMINALE NË SHQIPËRI FABIAN ZHILLA BESFORT LAMALLARI Kontribues: Altin Hoti Albens Tabaku Fatjon Taipi Robert Gajda Tiranë 2016 Studimet mbi krimin e organizuar në Shqipëri janë shumë të pakta për FALËNDERIME shkak të vështirësisë dhe rrezikshmërisë që paraqesin në mbledhjen e të dhënave. Ky studim është i pari në llojin e tij. Në këtë kontekst, një falenderim i vecantë ju kushtohet të gjithë bashkëpunëtorëve të këtij projekti, prokurorëve, avokatëve, gjyqtarëve, përfaqësuesve të shoqërisë civile, gazetarëve investigative dhe ish përfaqësuesve të policisë së shtetit, që patën kurajo të pranojnë të kontribojnë me eksperiencën e tyre në këtë studim. Falenderojmë gjithashtu Fondacionin Shoqëria e Hapur për Shqipërinë për mbështetjen e këtij studimi dhe vecanërisht, Drejtorin Ekzekutiv z. Andi Dobrushi, si dhe Menaxheren e Programit, znj. Ilda Bakshevani për koordinimin, ndihmën dhe komentet shumë cilësore përgjatë studimit por edhe në draftin përfundimtar. Një kontribut të rëndësishëm në cilësinë e këtij studimi kanë pasur dhe oponentët Nita Shala dhe oponentë të tjerë të cilët për shkak të profesionit kanë kërkuar të mbeten anonim. Falenderojmë gjithashtu Institutin Kanadez të Teknologjisë (CIT) për ekspertizën e ofruar dhe vecanërisht studentët e këtij universiteti për kontributin e dhënë në organizimin e prezantimit të gjetjeve të studimit. Design & illustrations: Ergys Bejleri Cover Photo: shutterstock/Evdokimov Maxim 2 I EVOLUIMI I STRUKTURAVE TË ORGANIZUARA KRIMINALE NË SHQIPËRI PERMBLEDHJE EKZEKUTIVE..................................................................................5 PËRMBAJTJA METODOLOGJIA..........................................................................................................13 KAPITULLI 1..................................................................................................................17 FILLIMET E ORGANIZIMIT KRIMINAL NË SHQIPËRI (1990 - 2003) 1. STRUKTURA KRIMINALE.......................................................................................18 2. SHPËRNDARJA GJEOGRAFIKE..............................................................................20 3. BANDAT E ARMATOSURA.......................................................................................21 4. VEÇORI TË ORGANIZIMEVE KRIMINALE NË SHQIPËRI............................28 KAPITULLI 2..................................................................................................................33 STRUKTURA TË KRIMIT TË ORGANIZUAR (2004-2015) 1. CIKLI KOHOR I ORGANIZATAVE KRIMINALE..................................................43 2. TIPOLOGJIA E RRJETEVE KRIMINALE...............................................................46 3. KARAKTERISTIKAT E ORGANIZATAVE KRIMINALE.....................................53 4. ANALIZË E RISKUT / TENDENCAT.....................................................................59 KAPITULLI 3..................................................................................................................63 ANALIZË SOCIAL-EKONOMIKE E KRIMINALITETIT NË SHQIPËRI (1994 – 2014) 1. PERIUDHA 1994-2004............................................................................................64 2. PERIUDHA 2004-2014............................................................................................67 3. PËRMBLEDHJE...........................................................................................................73 KAPITULLI 4..................................................................................................................75 RASTET STUDIMORE 1. HISTORIA E BANDËS SË LUSHNJËS.................................................................76 2. RAST STUDIMOR I TRAFIKIMIT TË NARKOTIKËVE NË VLORË..............84 3. HISTORI E KRIMIT TË ORGANIZUAR NË QARKUN E KORÇËS...............93 4. TRAFIKU I LËNDËVE NARKOTIKE NË VERI: RRJETI KRIMINAL “RRUGA E VJETËR”......................................................................................................104 5. RASTI STUDIMOR I ELBASANIT: BANDA KATESHI...................................113 KAPITULLI 5...............................................................................................................121 REKOMANDIME........................................................................................................122 ANEKS............................................................................................................................123 EVOLUIMI I STRUKTURAVE TË ORGANIZUARA KRIMINALE NË SHQIPËRI I 3 08 Qershor 2016 - Anëtarë të familjes Capja qëllojnë mbi policinë në Elbasan; 20 Maj 2016 - Nga zbardhja e vetdeklarimeve të deputetëve të Parlamentit rezultojnë 5 deputetë të koalicionit të majtë dhe 5 deputetë të koalicionit të djathtë me precedent penal; 15 Maj 2016 - Shpallet në kërkim nga Policia Shqiptare, Klemend Balili, ish-drejtor i Shërbimit të Transportit Rrugor të Sarandës, i ashtëquajturi nga media si“Eskobari i Ballkanit”; 18 Prill 2016 - Arrestohen Emiliano Shullazi, Blerim Shullazi dhe Gilmano Dani, me akuzat për “shtrëngim dhe dhënie pasurie” si dhe “shkatërrim prone me eksploziv”; 03 Shkurt 2016 – Vriten 3 persona dhe plagosen 5 të tjerë në një lokal në Elbasan, nga persona të paidentifikuar të veshur me uniforma policie; 14 Janar 2015 - Zbulohet një laborator kokaine në Xibrakë të Elbasanit; 24 Qershor 2015 - Vritet në Lazarat efektivi i RENEA-s, Ibrahim Basha; 05 Shtator 2015 - Grupi Parlamentar i Partisë Socialiste përjashton deputetin Armando Prenga për përfshirjen e tij në një incident me armë në qytetin e Laçit; 08 Shtator 2015 -Jep dorëheqjen nga mandati i tij ish deputeti i Partisë Socialiste Arben Ndoka për shkaqe që lidhen më një precedent penal në shtetin italian; 26 Nëntor 2015 - Ish Deputeti i Partisë Demokristiane Mark Frroku jep dorëheqjen nga mandati i deputetit deri në përfundimin e gjykimit në lidhje me disa precedente penalë në shtetin e Belgjikës; 5 Janar 2014 - Arrestohet Julian Sinanaj, i dyshuar për kryerjen e 27 vrasjeve me pagesë; 26 Qershor 2014 - Ekzekutim i tipit mafioz i bankierit Artan Santo në zonën e ish-Bllokut në iranë;T 9 Shtator 2011 - Humb jetën gjyqtari Skerdilajd Konomi, si pasojë e shpërthimit me eksploziv të makinës së tij në rrugën kryesore të Vlorës; 25 Tetor 2010 - Vritet Kryetari i Komunës Tërthorë, Kukës, Remzi Veseli; 2 Maj 2009 - Vritet pranë banesës së tij në Roskovec, Fier, Deputeti i PS, Fatmir Xhindi; dhe 18 Qershor 2009 - Ekzekutohet me eksploziv në makinën e tij Kreu i PDK në Malësinë e Madhe, Aleks Keka. ‘Politika’, ‘biznesi’ dhe ‘krimi i organizuar’ – janë emëruesit kyç të episodeve të mësipërme, të cilat si shumë të tjera si këto kanë qenë një goditje ndaj sigurisë publike dhe sfidë për shtetin. Episode të tilla janë ndjekur gjithmonë nga debate të forta, retorika politike apo edhe aksione politike ose ligjore. Si zakonisht, vëmendja është përqendruar ngushtësisht tek pasojat, dhe aspak te rrethanat të cilat kanë krijuar hapësirat dhe kanë lejuar kriminelët që të përdorin dhunë të tejskajshme. Për fat të keq, akte si këto më sipër nuk përbëjnë risi, pasi ekzekutimet me plumb, eksploziv apo prerje koke nga bandat kriminale kane ndodhur rëndom edhe në të shkuarën duke u shenjuar në memorien kolektive. Megjithatë, në Shqipëri e shkuara vazhdon të përsërisë vetveten. Në dhjetor 2015, Shqipëria miratoi një ndër ligjet më të ashpër penal në Evropë kundër përfshirjes së personave të inkriminuar në politikë dhe vendimmarrje. I ashtuquajturi ligji për “dekriminalizimin1” është një përpjekje për të korrigjuar një fenomen i cili ka lulëzuar për shkak të terrenit të favorshëm të krijuar ndër vite në vendin tonë. Për të njohur më mirë këta faktorë dhe natyrën e organizimeve kriminale në Shqipëri, që nga shfaqja e tyre e deri në ditët e sotme, janë grumbulluar, përpunuar dhe analizuar një sërë të dhënash cilësore dhe sasiore, me karakter social, ekonomik dhe politik nga viti 1990 e deri në ditët e sotme. Përmes shqyrtimit të një numri të konsiderueshëm vendimesh gjyqësore te dhena nga gjykatat e rretheve si dhe te zhvilluara ne te gjitha shkallët ne periudha të ndryshme, është bërë i mundur ofrimi i një tabloje të qartë të shfaqjes, zhvillimit dhe sofistikimit të 50 strukturave të organizuara kriminale, të cilat kanë vepruar në formën e bandave të armatosura, organizatave kriminale dhe grupeve të strukturuara kriminale. Ekspertë të ndryshëm si gjyqtarë, prokurorë, avokatë, punonjës policie si dhe gazetarë investigativë kanë ofruar këndvështrimet e tyre rreth natyrës dhe veçorive të organizimeve të ndryshme kriminale. Studimi, i cili ka karakter kombëtar, është pasuruar me 5 raste studimore të organizimeve kriminale që kanë vepruar në lokalitete dhe periudha të ndryshme. 1. Ligji nr. 138/2015 “Për Garantimin e Integritetit të Personave që Zgjidhen, Emërohen ose Ushtrojnë Funksione Publike” 4 I EVOLUIMI I STRUKTURAVE TË ORGANIZUARA KRIMINALE NË SHQIPËRI PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE Objekti i këtij Studimi është evidentimi i shfaqjes dhe evoluimit të strukturave të krimit të organizuar gjatë periudhës 1990-2015, nëpërmjet kuptimit më të mirë të tipologjisë së organizimeve kriminale shqiptare, që prej shfaqjes së tyre në fillimet e viteve 1990 e deri në vitin 2015. Nga ana tjetër, ky studim ka si qëllim të nxjerrë në pah shkallën e sofistikimit të krimit të organizuar dhe situatën aktuale të tij në disa qytete kryesore të vendit. Studimi identifikon dhe analizon gjithashtu disa faktorë ekonomik dhe social të cilët ekspozojnë shoqërinë shqiptare ndaj krimit të organizuar. Ky Studim vjen