Drejt Një Ekonomie Jo Cash Shoqata Shqiptare E Bankave (AAB) Publikon Raportin Vjetor Për Vitin 2017
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Korrik 2018 Bankieri 28 Botim Nr. Drejt një ekonomie jo cash Shoqata Shqiptare e Bankave (AAB) publikon Raportin Vjetor për vitin 2017. Ju ftojmë ta lexoni në në faqen e AAB-së nën menunë Publikime. www.aab.al RAPORT VJETOR ANËTARËT E AAB-së www.aab.al PËRMBAJTJA Editorial Ekonomia jo-cash në Shqipëri- Midis Revolucionit të Tretë dhe të Katërt Industrial Prof. Asoc. Dr. Elvin MEKA 5 Bankieri Nr.28, Korrik 2018 Tema e Ditës Botim i Shoqatës Shqiptare të Bankave Karta Bankare - sfidat dhe hapësirat për ndërhyrje në të ardhmen Elisabeta GJONI 6 Formalizimi i pagesave - koha për ndryshime ligjore Vasilika VJERO 9 Korrik 2018 Botim Nr. 28 Botim Nr. Drejt një shoqërie jo-cash Bankieri Vasilis PANAGIOTIDIS 11 Transformimi pagesave me karta përballë një ekonomie digjitale Nevila Kovaci 13 Si mund të luftohet ekonomia gri nga konsumatorët dhe qeveria Artur TUREMKA 14 Pagesat elektronike - një shtyllë e rëndësishme për ndërtimin e një ekonomie jo-cash Vladimir DJORDJEVIC 15 Lufta kundër evazionit për një ekonomi pa cash Petrit BALIJA 16 Kartat bankare dhe turizmi - çështje dhe problematika për t’u zgjidhur Zak TOPUZI 18 Përparësitë e pranimit të kartave si mjet pagese Eltion KOÇI 19 Speciale - Komiteti Kombëtar i Sistemit të Pagesave zhvillon mbledhjen e katërt vjetore 22 Drejt një ekonomie jo cash Intervista ALPHA BANK ALBANIA - I shërbejmë klientëve tanë me shumë pasion Georgios PAPANASTASIOU 23 Sistemi Bankar Auditimi i Brendshëm - profesioni i Keqkuptuar, Profesioni i së Ardhmes Ediola BIÇAKU 25 Dhjetë dimensionet e tranzicionit bankar REDAKSIA: David GYORI 28 Elvin Meka Forumi i Ekspertëve Kryeredaktor Konsolidimi i tregjeve financiare jobankare dhe përfshirja e tyre në proceset integruese Eftali Peçi evropiane - drejtimet e zhvillimit të AMF-së Koordinatore Produksioni Ervin KOÇI 31 Junida Tafaj (Katroshi) Shërbimet digjitale më tepër eficiencë dhe përfitime për klientët Bashkëpunëtore Suada MANSAKU 33 Dorina Zarka Skema Kombëtare e Pagesave me Kartë SWITCH Fotografe Irida HUTA 35 Design & Layout: FCB Afirma Këndi i Ekonomistit Shtypi nga: Modelet e reja bankare përballë sfidave të epokës digjitale Prof.Dr. Adrian CIVICI 37 Objektivat për Zhvillim të Qëndrueshëm 39 AAB: Aktivitete - Trajnime 44 - 45 Bankieri është publikimi zyrtar i BORDI EDITORIAL: Shoqatës Shqiptare të Bankave i cili i dedikohet kryesisht sektorit bankar Silvio PEDRAZZI Dritan MUSTAFA Ervin KOÇI Kryetar i Bordit Drejtues Anëtar i Bordit Drejtues Drejtor Ekzekutiv i shqiptar. Bankieri i jep lexuesit një të AAB-së & Drejtor i të AAB-së & Drejtor i Autoritetit të Mbikqyrjes informacion të vlefshëm mbi arritjet Përgjithshëm, Intesa Përgjithshëm, Tirana Bank Financiare Sanpaolo Bank Albania e industrisë në përgjithësi dhe të Andi BALLTA Adrian CIVICI bankave tregtare në veçanti. Anëtar i Bordit Drejtues President i Universitetit Adela LEKA të AAB-së & Drejtor i Europian të Tiranës Nënkryetare e Bordit Përgjithshëm, American Drejtues të AAB-së & Hysen ÇELA Bank of Investments SHOQATA SHQIPTARE E BANKAVE Drejtuese e Drejtorisë Kryetar i Institutit të Rr. Ibrahim Rugova, Ekzekutive, Procredit Bank Bozhidar TODOROV Ekspertëve Kontabël të Anëtar i Bordit Drejtues Autorizuar SKY TOWER, 9/3, Tiranë Maltin KORKUTI të AAB-së & Drejtor i Spiro BRUMBULLI Tel: ‘+355 4 2280371/2 Anëtar i Bordit Drejtues Përgjithshëm, Fibank Sekretar i Përgjithshëm, Fax: +355 4 2280 359 të AAB-së & Drejtor i Shqipëri Përgjithshëm, Credins Shoqata Shqiptare e E-mail: [email protected]; Bank Bankave www.aab.al Korrik 2018 Bankieri 3 www.aab.al EDITORIAL Ekonomia jo-cash në Shqipëri Midis Revolucionit të Tretë dhe të Katërt Industrial Në rastin e Shqipërisë, ritmi i zhvillimit drejt ekonomisë jo-cash mbetet i moderuar dhe ekonomia gjendet aktualisht midis Revolucionit të Tretë dhe Katërt Industrial. Megjithatë, është thjesht çështje kohe, sigurisht për jo shumë vite, që teknologjia "shpërthyese" të gjejë hapësirë dhe veprim edhe në Shqipëri. kursen kohë dhe eliminon radhët mbetet i moderuar dhe ekonomia e gjata, ul kostot për tarifat e gjendet aktualisht midis Revolucionit shërbimit dhe shpenzimet e tjera të Tretë dhe Katërt Industrial. financiare dhe bën që të gjithë të Megjithatë, është thjesht çështje ndihihemi komod e më të sigurt, kur kohe, sigurisht për jo shumë vite, udhëtojnë apo dhe shpenzojmë gjatë që teknologjia "shpërthyese" të blerjeve. Gjithashtu, qeveritë dhe gjejë hapësirë dhe veprim edhe në tatimpaguesit mund të shmangin Shqipëri. Momentalisht, ekonomia kostot për prodhimin e monedhave dhe sistemi bankar në vend dhe kartmonedhave, e në të ballafaqohen me një nivel modest njëjtën kohë, lehtëson mbledhjen e kulture financiare dhe ku kultura detyrimeve tatimore dhe taksave, e përdorimit të cash-it ka rrënjë të nëse individët dhe bizneset nuk thella, ndaj kërkohen përpjekje të mund të shmangin raportimin e të mëdha nga gjithë aktorët kryesorë, Prof. Asoc. Dr. Elvin MEKA1 ardhurave në cash, duke kontribuar qofshin këta publikë dhe privatë, për Kryeredaktor kështu në një ekonomi më të të ndryshuar gjendjen thelbësisht. formalizuar. Nga ana tjetër, disa Përveç kësaj, po ndërmerren disa ëse mund ta perifrazojmë me kosto do të duhet të paguhen me këtë sipërmarrje premtuese në fushën një fjalë Revolucionin e Katërt rast, siç janë: vjedhjet e të dhënave e sistemit të pagesave, nga sistemi NIndustrial, me siguri që ajo dhe identitetit, krimi kibernetik, bankar dhe qeveria, duke synuar do të ishte: SHPËRTHYES! Deri më pastrimi i parave dhe cënimi i një modernizim të mëtejshëm të tij, tani, jemi dëshmitarë të përditshëm sigurinë së operimit të biznesit, etj. për të qenë të aftë të përballemi me të një efekti të tillë shpërthyes të Pavarësisht sa më lart, ne jetojmë sfidat e së ardhmes, për formalizimin teknologjisë, kryesisht në sistemin tashmë në epokën e Internetit dhe digjitalizimin e ekonomisë. financiar global. Për sa kohë që të Gjërave (Internet of Things), Është e qartë që digjitalizimi ekonomia dhe sistemi financiar Inteligjencës Artificiale (AI) dhe i ekonomisë është një përpjekje botëror po nxiten nga teknologjia dhe bankingu është një fushë e preferuar afatgjatë dhe ai nuk do të pranohet po mbështeten gjithnjë e më shumë veprimi në këtë drejtim. Për më dhe zbatohet lehtësisht në Shqipëri, te teknologjia për të ecur përpara, kjo tepër, disa ekonomi të përparuara duke pasur parasysh gjendjen e fundit pashmangshmërisht që do t'i dhe të mëdha në botë po përjetojnë aktuale dhe zhvillimin e ekonomisë shtyjë ato përtej qasjeve tradicionale, sipërmarrje të fuqishme, për të e të shoqërisë. Megjithatë, çdo apo ato që janë përdorur deri më sot. shkuar drejt ekonomisë jo-cash dhe hap përpara drejt ekonomisë jo- Sigurisht, ekonomia jo-cash asaj digjitale, si p.sh.: Suedia, që po cash është një zhvillim pozitiv dhe ofron mjaft përfitime dhe përparësi, bëhet një nga shoqëritë më jo-cash i mirëpritur, sepse siç ka thënë qofshin ato në aspektin privat apo në botë dhe Kina ku BAT (Baidu, dhe znj. Chanda Kochhar, drejtore publik, familjar ose ndërkombëtar, Alibaba dhe Tencent) po kërcënon e Bankës ICICI: "Edhe nëse nuk e të ekonomisë familjare ose biznesit. seriozisht parimet dhe themelet bëhemi një ekonomi jo-cash, të Konkretisht, lehtësia e ekzekutimit të e sistemit të pagesave nëpërmjet paktën do të bëhemi një ekonomi transaksioneve (financiare) përbën bankave në Kinë dhe, dalngadalë por me më pak “cash”"! Sigurisht që kjo një nga nxitësit më të rëndësishëm gjithnjë e më shumë, kudo në botë. është mirë për të gjithë! për të ecur drejt ekonomisë jo-cash Në rastin e Shqipërisë, ritmi i dhe asaj digjitale. Digjitalizimi na zhvillimit drejt ekonomisë jo-cash 1Administrator, Kolegji Universitar “LUARASI”. Korrik 2018 Bankieri 5 www.aab.al TEMA E DITËS Karta Bankare Sfidat dhe hapësirat për ndërhyrje në të ardhmen Instrumente inovative, të tilla si: instant payment apo e-wallet shumë shpejt do të jenë të pranishme edhe në tregun shqiptar. Për më shumë, kuadri rregullativ mund të konsiderohet favorizues – liberalizimi i tregut të sistemeve të pagesave nëpërmjet ligjit “Për sistemin e pagesave” ka krijuar parakushtet për krijimin e nismave private, të cilat mbështesin klerimin dhe shlyerjen e instrumenteve inovative. save. Në tregun shqiptar, falë për pagesa, ndërkohë që pjesa përpjekjeve dhe energjive të tjetër rezulton të jenë tërheqje kanalizuara nga sistemi bankar, cash nga ATM-të, është arritur që sot kartat të jenë • numri i Pikave të Shitjes një nga instrumentet më familjare (POS) të ofruara nga tregtarët të pagesave për shqiptarët. rezulton i ulët, krahasuar me Kartat mund të konsiderohen si vendet e rajonit dhe me një instrumenti i dytë më i përdorur përqendrim të lartë në zonat nga shqiptarët pas cash-it, në urbane, e kryesisht në Tiranë. përditshmërinë e blerjeve të tyre. Në këtë këndvështrim, vlen të Në këto kushte, sfidat për të theksohet që, jo më larg se në ardhmen mbeten të mëdha, të tilla fillim të viteve 2000, kartat bankare si: dhe në përgjithësi instrumentet e Elisabeta GJONI pagesave ishin pothuaj të panjohura - Depërtimi: nevojitet një përpjekje Zv.Guvernatore e Parë e nuk përdoreshin në ekonominë e madhe për zgjerimin e popullsisë BANKA E SHQIPËRISË shqiptare. Aktualisht, në tregun që zotëron një kartë, e mbështetur shqiptar rezultojnë mbi 1 milion kjo njëkohësisht edhe me zgjerimin anka e Shqipërisë, në karta. Në këtë zhvillim pozitiv, e bizneseve, të cilët e ofrojnë këtë përmbushje të mandatit fillimisht kontribuuan përpjekjet alternativë pagese. Btë saj ligjor në fushën e për formalizimin e ekonomisë, sistemeve të pagesave, luan një rol përmes kanalizimit pranë bankave - Ndryshimi