De AS 104/105
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
anarchistisch tijdschrift Een en twintigste jaargang, nr. 104, najaar 1993 / Twee en twintigste jaargang, nr. 105, winter 1994. De AS verschijnt vier maal per jaar en is een uitgave van Stichting De AS, Moerkapelle. ISSN-nummer 0920-3257. Bestelling: door storting op postgiro 4460315 van de AS te Moerkapelle. Jaarabonnement: ƒ28,-; buiten Benelux f34,- Druk: Macula, Boskoop. Zetwerk: Stichting Rode Emma, Amsterdam. Adreswijzigingen: bij voorkeur per briefkaart, of per giro (verbeter het adres op de kaart) graag met vermelding van de postcode. Reklamering: met vermelding van de laatste betaaldatum, als aangegeven in uw giro- administratie. Nieuwe abonnementen: gaan in met het eerste nummer van de jaargang, tenzij anders aangegeven bij bestelling. Zonder opzegging worden abonnementen verlengd. Redactie-adres: postbus 35061, 3005 DB Rotterdam. Administratie-adres: postbus 43,2750 AA Moerkapelle. Redactie: Cees Bronsveld, Marius de Geus, Thom Holterman, Rudolf de Jong, Jaap van der Laan, Wim de Lobel, Bas Moreel, Simon Radius, Hans Ramaer. Omslagontwerp: Detlef Greinert. Verder werkten mee: Machteld Bakker, Aat Brand, Francis Faes, Eric Goeman, Marli Huijer, Roger Jacobs, Jan Moulaert, André de Raaij, Hein Westerouen van Meeteren, Dick de Winter. EEN WITLOFMONARCHIE IN DE GREEP VAN HET POPULISME Eric Goeman "La Belgique qu'elle créve" riep Vlaams Blok volksvertegenwoordiger Joris Van Hauthem tijdens het debat over de staatshervorming in het parlement. "Leve de republiek. Vive Julien Lahaut" riep ex-beursgoeroe, Ferrarimaniak en volksvertegenwoordiger Jean-Pierre van Rossem tijdens de kroningsplechtigheid van Albert II in het parlement. (Julien Lahaut was een communistisch voorman en volksvertegenwoordiger die tijdens de eedaflegging in 1951 van Boudewijn I "Vive la république" riep. Hij werd enkele dagen later voor zijn huis vermoord. De aanslag is nooit opgehelderd. Een bekend fenoneem, een soort constante in de Belgische samenleving.) Voor Nederlanders lijkt België een woe- hier helemaal niet woelig, er groeien lig bananenrepubliekje, een permanent geen bananen, we zijn geen republiek buitenverblijf voor de Italiaanse mafia. en Brussel is geen buitenverblijf maar Ik moet sommigen teleurstellen: het is de hoofdzetel van de internationale De AS 1041105 geldmafia. De nationale groente is wit- gereden door een ongehoord groot aan- lof, constitutioneel zijn we een wankele tal blanco stemmen, maar vooral door monarchie waar de rust van de onver- de onstuitbare opmars van twee kleine schilligheid heerst. Er leven twee volk- partijen: Vlaams Blok en Rossem. The jes, Walen en Vlamingen, gescheiden New York Times blokletterde op de voor- door hun eigen Muur, Brussel, de pagina van 25 november: "Belgian grootste bouwput van Europa. Op cru- voters are mad as hell!". De media en de ciale momenten, zoals wanneer een kiezer kregen de schuld voor de politie- domme wielrenner drie dagen in het ke aardverschuiving, zo is dat nu een- geel fietst in de Ronde van Frankrijk, maal in een kiezersdemocratie. De ver- wanneer de nationale ploeg zich plaatst liezers krakeelden even, trokken daarna voor de eindronde van de Wereldbeker de schouders op en vormden opnieuw Voetbal, wanneer een koning doodgaat dezelfde regering, zo is dat nu eenmaal en zijn volk troosteloos achterlaat of in een parlementaire democratie. wanneer de Poolse paus eventjes neer- Intussen zijn we in België een belangrij- strijkt, worden die twee volkjes eventjes ke electorale confrontatie genaderd in Belg, eventjes één. Tijdens de rest van 1994: verkiezingen voor het Europees de geschiedenis gaat elk hun doodlo- Parlement in juni en gemeenteraadsver- pend spoor. kiezingen in oktober. In 1995 volgen Toch bezit dat kleine landje, die "gebo- dan opnieuw de nationale verkiezingen chelde grap" volgens Johan Anthierens, waarbij we zullen zien of er iets veran- een grote en nooit aflatende nieuws- derd is in het electoraal gedrag van waarde. Voor het buitenland lijkt het vooral de Vlaamse kiezer. een permanente Weimarrepubliek vol Voor we zoeken naar specifieke oorza- chaos en sociale onrust, een beleggers- ken en kenmerken van de opmars van paradijs voor vrouwenhandelaars, hor- extreem-rechts in Vlaanderen is het monensmokkelaars en drugsbaronnen, toch belangrijk om te beseffen dat de een autoritair en corrupt staatsappa- hergroepering van het politieke rechtse raat, een racistische nachtmerrie waarin krachtenveld via de crisis van het mo- de opmars van de zwarte horden groeit nopoliekapitalisme en de politieke de- als kool, een land met meer weerman- mocratie uitloopt op het herstel van ra- nen dan vrouwen in de politiek en met dicaal-rechts door middel van de meer regeringen dan weermannen, een ideologische hegemonie van een autori- stortplaats voor internationaal afval, tair populisme (gemaskeerd door de ri- een afvalplaats voor internationaal be- tuelen van de formele parlementaire ton, een sterke staat met de grootste democratie) op Europees vlak. Nieuw schuld, een geografische bult. Dat is het Rechts organiseert de ontevredenheid allemaal en nog veel meer. van de uitgesloten en overheerste mas- Binnen- en buitenland werden opge- sa's op een populistische manier; ze ar- schrikt toen op 24 november 1991 na ticuleert de roep van onderop tegen nationale verkiezingen het politieke morele vervuiling en stijgende crimina- landschap grondig door elkaargeschud liteit, de roep om discipline en law and werd: de grote traditionele politieke fa- order en ze reconstrueert de morele cri- milies van sociaal-, christen- en Vlaam- sis van de overheerste klassen die de se democraten werden in de vernieling crisis ondergaan als een ontwrichting 2 De AS 1041105 van traditionele leefwijzen, als een af- migen ten onrechte denken, een ge-- braak van oude normen en waarden. meenschappelijke historische oorsprong Op die manier maakt de sociaal-econo- te vinden voor Vlaanderen en Wallonië. mische crisis gecombineerd met de cri- Tijdens het Ancien Regime bestonden sis van het regime (het ongeloof in en er geen Waalse en Vlaamse gemeen- het wantrouwen tegenover de politiek) schappen, de huidige territoria waren de weg vrij voor een regime van autori- verdeeld in verschillende vorstendom- tair populisme 'in naam van het volk'. men die voor een groot deel hun stem- Het populisme zoals we zullen zien zo- pel zijn blijven drukken op de regionale wel in zijn links-libertijnse vorm (Ros- gevoelens. sem) als in zijn rechts-radicale vorm In de middeleeuwen werd het huidige (Vlaams Blok) is niet zomaar een bewe- Vlaanderen één van de rijkste gewesten ging die als een bloedzuiger kleeft op van Europa, in de zestiende eeuw de versplinterde aderen van de fin-de- moest Venetië zelfs zijn dominerende siècle samenleving op het einde van de economische rol afstaan aan Antwer- twintigste eeuw, maar het is ook de be- pen. Die economische macht heeft weging die vorm geeft aan de politieke Vlaanderen echter nooit kunnen omzet- desintegratie en morele wanorde, het ten in politieke macht, het ging op in de reconstrueren van het kleinburgerlijke grote politieke opbouw van het Habs- slagveld van sentimenten tot een auto- burgse Rijk. Terwijl de economische ritair regime. macht van het Spaanse Rijk van Filips II We gaan eerst op zoek naar historische, in Antwerpen en de 'Nederlandse voor- sociaal-economische en politieke achter- tuin' blijft, huist de politieke macht in gronden en voorwaarden die noodza- Madrid. Spanje slaagt er wel in Vlaan- kelijk zijn om de opmars van het deren om te toveren tot een permanent Vlaams Blok te begrijpen, niet als een slagveld waarop het zijn oorlogen uit- brutale barst in het Belgische politieke vecht met Frankrijk, Engeland en de landschap maar als een continue aan- Verenigde Provincies. In verzet tegen wezige crisis van het historische Belgi- de politieke hegemonie van het vorste- sche regime, versterkt door rechtska- lijk absolutisme scheurden de Neder- tholieke volksnationalistische Vlaamse landen en werd Vlaanderen wegge- sentimenten, de crisis van de sociaal- drukt uit het centrum van de wereld- democratische verzorgingsstaat, de economie. De Vlaamse cultuur werd nooit begonnen culturele en economi- geïsoleerd en de nieuwe staatkundige sche integratie van migranten, hetgeen en godsdienstige grenzen (katholicis- geleid heeft tot een stedelijke segregatie me/protestantisme) beletten Vlaande- op sociaal-economische basis binnen de ren te participeren in de Hollandse verpauperde negentiende eeuwse gor- Gouden Eeuw, hetgeen niet alleen leid- dels van de grote steden, en last but not de tot economische maar ook tot cultu- least de allesvernietigende depolitise- rele achterstand omdat het geestesleven ring van de middenklassen die geleid zich in snel tempo ontwikkelde. heeft tot de anti-politieke vertrouwens- crisis tegenover de parlementaire de- VLAAMSE BEWEGING mocratische staat. Een eerste aanzet van Vlaams nationaal Het is eigenlijk onmogelijk, zoals som- bewustzijn vond een voedingsbodem in De AS 1041105 de achttiende eeuw toen de adel en de concentreerd en is het ten zuiden van burgerij, vooral geconcentreerd in Brus- de leemplateaus van Midden-België, in sel en enkele grote steden, die het eco- Wallonië dus, dat de industriële revolu- nomische en geestesleven domineerden tie gebaseerd op steenkool-, ijzer- en zich enkel bedienden van de Franse constructienijverheid tot volle ontwik- taal. Na de Franse revolutie werd keling komt. Vlaanderen politiek geïntegreerd bin- Vlaanderen bleef gedomineerd door de nen Frankrijk waarbij de veroveraars de agrarische produktie en belandde via Franse taal