LA ONDO de Esperanto Internacia sendependa magazino en Esperanto

Februaro 2008 ¹2 Vortoj de Komitatano Z. Kiam ni komprenos la prezidanton? En iuj landoj oni lasas novan registaron en paco dum cent tagoj antaµ ol fari la unuan takson pri •i. La teamo de Probal Dasgupta gvidas UEA jam duonan jaron. Por grupo, kies anoj vivas dise tra la mondo, e„ en la reta epoko, tio en efektivo estas malpli longa tempo ol cent tagoj por tiuj, kiuj sidas „e sama tablo „iusemajne. Tamen, duonjaro estas jam sesono de la tuta regoperiodo konfidita al la estraranoj de nia monda asocio. Kion eblas konkludi, almenaµ provizore? INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2008. ¹2 (160) Post la UK ekaperis en la organo de UEA longaj artiko- Aperas „iumonate loj de Dasgupta kaj aliaj estraranoj. Laµ ili oni ne scias ju•i, „u la estraranoj ne komprenas, kien konduki la asocion, aµ Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov „u temas pri nekompreno de la leganto, kiu vane ser„as en ili Refondita en 1991 kapteblan fadenon. ‚u tiel aµ „i tiel, malbone „iukaze. La Eldonas kaj administras Halina Gorecka estraranoj unue klarigu al si mem, kaj inter si mem, kion ili Redaktas Aleksander Kor±enkov volas, kaj poste ili ankaµ sciu klarigi tion al la membroj. Ne Konstantaj kunlaborantoj Tatjana Auderskaja, István Ertl, „iu bezonas kompreni „ion, sed en socia movado la Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov, herboradikuloj devas almenaµ ekfidi, ke la gvidantoj scias, Alen Kris, Viktor Kulakov, Glebo Malcev, Floréal Martorell, kiel kaj kien stiri la ›ipon. Eble la artikolemaj estraranoj, Valentin Melnikov, Sergio Pokrovskij, Aloísio Sartorato, Serge Sire, Maria Sokolova krome, estas tiom katenitaj de siaj personaj verkostiloj, ke provo verki klare povus impresi ridinde. Malgraµ la risko Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando István Ertl, eksredaktoro de Esperanto, instigis en la komi- Telefono (4012) 656033 tata listo Dasgupta esprimi sin pli kompreneble, sed Ertl Elektronika po›to [email protected] apenaµ estas nun pli kontenta. La ferma parolado de Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo Dasgupta en Jokohamo tamen permesas esperi, ke li povus Abontarifo por 2008 retrovi la lingvan klavaron, per kiu li tie sciis fari sin kom- Internacia tarifo: 32 eµroj prenata. ‚u la posta lingvoproblemo venis pro deziro Orienteµropa tarifo: 18 eµroj prezenti ion novan, kio diferencigu lin de lia antaµulo? Tio Ruslanda tarifo: 390 rubloj estis superflua, „ar post la UK validas la sama strategia Pollanda tarifo: 60 zlotoj plano de UEA kiel antaµe. Aerpo›ta aldono: 5 eµroj Elektronika abono (pdf): 12 eµroj por „iuj landoj En unu rilato Dasgupta imitas Corsetti. Eble li ne aperas en la retlisto de „iu periferio, sed en la plej konataj listoj li Perantoj vidu la liston sur la pa•o 27. emas komenti „ion kaj danki kaj gratuli pri banalaj raport- Konto „e UEA avko-u etoj sen ju•i pri ilia signifo. La prezidanto devus agi pli Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, ›tatestre kaj ne kiel provincaj aµtoroj de legantulaj leteroj. kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso. Se li volas gratuli klubestron, kiu fiere anoncis novan kur- Eldonkvanto 750 ekzempleroj son, li skribu al la anoncinto persone. Tiu „i sentas sin tiam Anonctarifo intime alparolita kaj la publiko ricevas unu spamecan baga- Plena pa•o: 100 EUR (2000 rubloj) telon malpli. Ju pli ofte la prezidanto elpa›as en publikaj Duona pa•o: 60 EUR (1200 rubloj) forumoj, des malpli pezas liaj vortoj. De kelkaj jaroj la Kvarona pa•o: 35 EUR (700 rubloj) •enerala direktoro estas tiu UEA-bonzo, kiu plej malofte Okona pa•o: 20 EUR (400 rubloj) elpa›is publike. E„ en Libera Folio, kiun iuj etikedas “bulle- Malpligrandaj: 0,50 EUR aµ 10 rubloj por 1 cm² risma”, Corsetti aperis multe pli ofte ol Buller. Ne gravas, „u Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto. la direktoro porciumas siajn dirojn konscie aµ pro manko de Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso tempo. La rezulto estas, ke liaj vortoj pezas. (ruslandaj rubloj) aµ „e nia konto “avko-u” „e UEA. Krom pli ›pareme ree†i al diskuta±oj, la prezidanto farus Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo de sa•e, se li farus tion ankaµ malpli rapide kaj ne kiel Corsetti, Esperanto nur kun permeso de la redakcio aµ de la aµtoro kaj kiu rapidis tuj reagi al „iu •ermo de diskuto. En komitata kun indiko de la fonto. diskuto tio estas malbona, „ar la diskuto facile estingi•as. © La Ondo de Esperanto, 2008. Iuj ne volas kontraµi la prezidanton kaj por aliaj plua dis- kuto ne necesas, „ar la prezidanto jam vortigis la asocian “La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2008, ¹2 (160). starpunkton. Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî. Prezidanto, „u eblas malpli sed pli klare? Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè ïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó- Komitatano Z íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723. Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð. Pro la kovril-foto Aneta M. B¾dkowska, 32-jara polino lo•anta en Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â. Britio, ricevis laµdan mencion en nia 10a Fotokonkurso. La foton Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 21 ÿíâàðÿ 2008 ã. pri A›ura festo ›i faris en Borujerd (Irano). Fotoj de Aneta estis Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 750 ýêç. ekspoziciitaj en Hispanio (2006) kaj en ‚inio (2007, premio). Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando. Krome ›i venkis en konkurso de po›tkartoj pri Brajtono. Bonvenon al „iuj helpemuloj!

En la januara Ondo ni jam informis, ke 57-jara germana amiko de Esperanto Peter Zilvar estas proklamita la Esperantisto de la Jaro 2007 pro diversflanka agado por kaj per Esperanto en Herzberg — la Esperanto-urbo. Li afable konsentis respondi niajn demandojn.

Kiel impresis vin la informo, ke vi Ni klopodas kunlabori kun aliaj i•is la Esperantisto de la Jaro? Esperanto-centroj laμ niaj laborfortoj. Nu, ja esperantisto en la kutima sen- En 2005 kaj 2006 ni organizis en Herz- co mi ne estas, sed konstanta Esperanto- berg fakseminarion pri Esperanto- aktivulo, „ar mi volas helpi plibonigi la Bibliotekoj kaj Arkivoj, per helpo de nia Esperanto-movadon por krei ion daμre- katalogo inter›an•as materialojn, estas povan kaj videblan je favoro de nia lin- en reta kontakto kun aliaj centroj. Ni gvo-komunumo. interagadas kun Germana Esperanto- La internacia elektantaro laµreat- Instituto, Internacia Esperanto-Instituto igis vin “pro diversflanka agado por (IEI en Nederlando), ILEI kaj kun Inter- kaj per Esperanto”, aparte menciinte lingvistikaj Studoj en Poznano, invitas kelkajn flankojn. Unue temas pri eksterlandajn prelegantojn, fakulojn, “serio de altnivelaj seminarioj kaj organizas seminariojn por klerigado de ekzamen-sesioj” en la Interkultura Cseh-instruistoj kun IEI kaj estas daμre por kontaktoj kun nia pola •emelurbo Centro Herzberg/Germana Esperan- malfermitaj al „iuj novaj iniciatoj. Góra en Malsupra Silezio. Nemalmultaj to-Centro… Tre grava estas via ekstera agado, esperantistoj el Silezio „eestis la kun- Nia Esperanto-Societo Südharz ekzi- kiu kulminis per oficialigo de Herz- sidojn dum nia organiza vizito en la stas ekde 1976. En novembro 2001 ni berg kiel la Esperanto-urbo. Kiel urbodomo de Góra. brile festis nian 25-jaran jubileon en la Esperanto nun “vivas” en la urbo? Ni klerigis en somero 2005 instruist- kavalira salono de la kastelo en Herz- Jes, fakte tio estas la kulmino post inojn el Góra je nia kosto. Tuj poste ili berg. Entute estis aktiva asocio por kelkdekjara celkonscia aktivado. Jam ekinstruis, kaj dum somero 2006 kaj Esperanto kun gastoj el preskaμ 50 lan- ekde la mezo de la sesdekaj jaroj elstara denove en 2007 okazis sukcesaj duse- doj, kun kurs-ofertoj, konstanta agado en esperantisto Joachim Giessner (IFEF- majnaj lingvoferioj en Herzberg kun la gazetaro (aperis jam pli ol 1000 gazet- kaj GEFA-prezidanto), kiu estis estro de gelernantoj el la gimnazioj en Herzberg artikoloj pri diversaj agadoj). la stacidomo en Herzberg, kontaktis kaj Góra. Konstante ni provas daμrigi la Ekde 1999 ni funkcias kiel klerigejo lokajn politikistojn, verkis gazetartiko- kontaktojn kun la novaj aktivuloj en por Esperanto. Jam pli ol 35 famaj Espe- lojn, organizis la germanan kaj interna- Góra. ranto-sciencistoj kaj elstaraj fakuloj cian fervojistan Esperanto-movadon, Vere giganta agado. Vi ja faras •in instruis en Herzberg: prof. John C. tradukis kaj e„ verkis Esperanto-instruli- ne sola? Wells, d-rino Katalin Kováts, prof. bron por turkoj kaj tradukis pli ol 400 Tio absolute ne eblas. Mankas espe- Erich-Dieter Krause, d-ro Detlev Blan- kantojn al Esperanto, ktp. rantlingvaj fakuloj sur multaj terenoj por ke, d-rino Ilona Koutny, Aleksander Kompreneble ni daμrigis lian aktiv- krei vere unikan modelurbon. Unuavice Kor±enkov, Stefan MacGill, Zsófia adon por kaj per Esperanto. La longjaraj dum la lastaj kvar jaroj aktivas Zsófia Kóródy, k.a. Studantoj povas akiri stud- multfacetaj agadoj kulminis la 11an de Kóródy, kiu ankaμ estas la vicprezidan- kreditpoentojn kaj post ekzamenoj julio 2006 en formo de unuanima tino de ILEI kaj prezidantino de AGEI. povas fari•i Esperanto-instruistoj. urbkonsilantara decido doni al nia urbeto Ekzemple, ›i instruas bonkvalite Espe- Por la Esperanto-movado ni uzas la Herzberg la oficialan kromnomon (tito- ranton en la lernejoj de Herzberg, orga- nomon Germana Esperanto-Centro, „ar lon) “Herzberg — la Esperanto-urbo”. nizas la bibliotekon kaj arkivon kaj en la sama domo ni aktivas por diversaj Centoj — „efe eksterlandaj esperantistoj instruas niajn kunlaborantojn de Job- asocioj: por nia regiona Esperanto- — skribis kaj dankis al urbestro Gerhard Center rilate al praktikaj laboroj kiel Societo Sudharzo, por Germana Espe- Walter kaj al nia Germana Esperanto- listigoj de la materialoj por la arkivo kaj ranto Asocio (GEA) kiel filio por klerig- Centro por la elstara daμrepova sukceso. biblioteko, kaj zorgas pri retaj taskoj. ado kaj kulturo, kaj por AGEI (Asocio Ni povos verki apartan raporton pri Kelkaj aliaj Esperanto-geamikoj hel- de Germanaj Esperanto-Instruistoj) sub niaj multflankaj agadoj en la urbo Herz- pas, ekz. Marika Frense pri varbbro›uroj gvido de •ia verva prezidantino Zsófia berg, ja ne nur estas Esperanto-instruado kaj junulara agado, Otto Kern pri Kóródy. kaj informado, internaciaj projektoj, instruado en bazaj lernejoj, Ulla Zilvar Por la ekstermovada agado ni uzas la dulingvaj ›ildoj, esperantlingvaj man•o- pri librotenado, nemalmultaj kunlabor- nomon Interkultura Centro Herzberg kartoj, ktp. antoj de Job-Center, volontuloj kiel (ICH), „ar ni aktivas ankaμ en inter- Laste, sed ne balaste, la formulo de Veronika Acsádi, Sándor Hideg, Gian- kulturaj dialogoj kaj temoj por german- via honorigo, mencias kunlaboron carlo Fighiera, Rita Val£iukaite k.a. lingva publiko. Ankaμ per tio ni plibon- inter Herzberg kaj Góra. Tamen laμ nia reala imago tio ne sufi„os igas nian reputacion. Danke al nia ege aktiva urbestro Ger- por vera kaj prezentebla Esperanto- ‚u vi havas kontaktojn kun aliaj hard Walter ni sukcesis ekde marto 2005 modelurbo. La teamo ankoraμ devos Esperanto-centroj kaj klerigejoj? oficialigi Esperanton kiel pontlingvon kreski multflanke. + p•. 4 Gasto 3 ‚u ICH ricevas helpon de la urbo, stabiligi la modelon, mankas ankoraμ menuojn kaj bonkvalitajn esperant- de GEA, de internaciaj esperantistaj fakuloj kaj financaj rimedoj por povi lingvajn man•okartojn, instrui en infan- asocioj? dungi fakulojn por ellaborado de turi- •ardenoj, organizi Esperanto-radio- Vere la urbo Herzberg sub urbestro smaj libroj, varbmaterialoj por diversaj stacion, verki dulingvajn turismajn Gerhard Walter kun „iuj kvin surlokaj celgrupoj, kontaktoj al universitatoj, librojn, envolvigi la enlo•antaron, ktp.? partioj kaj la urboadministracio kune fonda±oj, specialaj migradvojoj, kulturo, Bonvenon al „iuj helpemuloj! kreas unikan modelon por Esperanto. ktp. Sekvas du tradiciaj demandoj. ¤uste la urbestro, kiu dum jaroj labor- ‚i tiu intervjuo aperos en La Ondo Unue: al kiuj personoj vi mem donus adis, konvinkis kaj lobiis por Esperanto, de Esperanto. Kiun opinion vi havas viajn vo„ojn, se vi estus elektanto? vere meritus la titolon “Esperantisto de pri •i? Al nia urbestro Gerhard Walter, kaj la jaro”. Li estas simpatia, verva kaj Laμ nia opinio La Ondo de Esper- al la vicurbestro Ulrich Schramke, tute havas kune kun ni grandajn esperojn. anto estas vere sendependa (tio gravas klare. Laμ nia opinio, la movado jam Nur la urbo kiel preskaμ „iuj urboj en pro la neμtraleco), elstara kaj altnivela havas multajn romanverkistojn kaj Germanio tute ne havas monon. Sed la magazino, kiu raportas pri multaj temoj ret-agantojn, sed homoj por praktikaj urboadministracio helpas, ekzemple, per en agrabla stilo. ‚iumonate ni •ojas pri bezonoj preskaμ tute mankas. kontaktoj, •emelurbaj pontlingvaj aktiv- la regula apero. ¤i estas bonega varbilo Kaj fine: kiujn tri librojn en Espe- adoj, administrado, informado, ankaμ por nia movado. ranto vi kunprenus, estante ekzilota al laμjure, ktp. Nun la Esperanto-movado ‚u la Esperanto-urbo bezonas nelo•ata insulo? kaj Herzberg kiel Esperanto-urbo estas pluajn civitanojn, kiuj kapablas ami- Unue la novan grandan vortaron por kvazaμ geedza paro, do nun ni trovi•as ke organizi praktike kaj fake en Espe- germanoj de prof. Erich-Dieter Krause, en la sama boato. ranto? Liberekonomion de Silvio Gesell, kaj la Ni devas danki al GEA por moralaj Jes nepre. La unuaj baldaμ translok- novan rektmetodan lernolibron (eble en kaj financaj subtenoj, UEA por escepta i•os. La vivkondi„oj (infrastrukturo, diverslingvaj versioj) de Stano Mar£ek. diplomigo de ICH, porokazaj financaj naturbeleco, prezoj, ktp.) estas vere Neniam oni scias, „u al nelo•ata insulo subtenoj de kelkaj grupoj, unuopuloj. favoraj, kelkaj interesi•antoj jam kom- venos pluaj insulanoj, „u ne? Kompren- Herzberg — la Esperanto-urbo estas tre paris tion kun siaj landoj. Kiu ekzemple eble, nepre mi kunportus Esperanto- grava loko por GEA, „ar multaj sukcesoj povas krei bonkvalitajn Esperanto- flagon! jam estas videblaj, e„ esperantlingvaj tekstoj sur la hejmpa•o de la urbo Herz- berg. Tamen la plej grandan parton por Novjargastoj en la Esperanto-urbo la kurantaj aferoj kaj objektoj ni iel mem Tuj je la jarkomenco 2008 prof. Amri Wandel (prezidanto de Israela Esperanto- devas financi. Se estus malavaraj sub- Asocio) kaj hispandevena neµro-psikologino Encarna Teruel venis al Herzberg por tenantoj, la evoluigproceso povus mar›i sperti propraokule la unuajn videblajn rezultojn en la ankoraµ juna Esperanto-urbo. Impresis ilin la ampleksa fakbiblioteko kun pli ol ses mil titoloj (kun granda kolekt- multe pli rapide. a±o de vidbendoj, DVD-oj, KD-oj) kaj gazetarkivo kun pli ol 12 mil diversaj eroj. Kio pri la estonteco de ICH? Ili testis la unuajn Esperanto-menuojn kaj faris multajn fotojn pri rondirvojoj en ‚iutage ni multe laboras, „efe estas Herzberg, ekzemple laµ la multaj vojindik›ildoj “Esperanto-Centro”. La Joachim- korespondado, instruado, lernejaj pro- Gießner-monumento „e la stacidomo (vd. sube) •ojigis la gastojn. La unuaj grandaj jektoj, biblioteka laborado, urbaj kon- dulingvaj ›ildoj sur publikaj konstrua±oj estis fotindaj celoj. La gvidantino en la bela taktoj, interagado kun nia •emelurbo, faktrabdoma kastelo (lulilo de la fama Welfoj-dinastio) bonvenigis la gastojn en ktp. Kompreneble ni daμrigos niajn Esperanto. Foje e„ infanoj en la urbo jam salutas en Esperanto per fre›a “saluton”. Akvo-8 „eftaskojn: instruadon, klerigadon kaj la Ili ankaµ rondpromenadis sur la nova itinero kun pli ol 25 informtabuloj, sur kiuj trovi•as koncizaj tekstresumoj ankaµ en Esperanto. Amri kaj Encarna trovis konstruadon de nia komuna Esperanto- tute novan dulingvan tabulon „e la natura Lonau-akvofalo. urbo. Do, ICH bone vivos, se niaj san- ICH statoj restos stabilaj kaj, kompreneble, se pluaj aμ multaj kompetentaj esperant- istoj konstante kunkonstruos. Kion vi opinias pri la estonteco de Esperanto? Se Esperanto estus pli videbla en la normala socio, ni povus atingi daμre- povajn sukcesojn kaj eniri en la norma- lajn vivokanalojn, do ne nur en interreta agado kaj dum kongresoj, kunsidoj, ktp. Se la modelo “Herzberg — la Esperanto- urbo” vere estos prezentebla por ±urnal- istoj el la tuta mondo, televidostacioj, tiam la tuta Esperanto-movado povos konstante prezenti videblajn sukcesojn. Proverbo diras, ke unu videbla bildo valoras pli ol mil argumentoj. Jam nun multaj Esperanto-grupoj aμ urboj volas imiti nian ekzemplon. Sed dum la venontaj jaroj ni nepre ankoraμ devos 4 Gasto La Zamenhofa Tago festata tra la mondo

Pollando. La Zamenhofa Festo en ToruŒ estis organizita kunlabore kun urbaj kulturinstitucioj kaj kun la Inter- nacia Studumo de Turismo kaj Kulturo (Bydgoszcz), de kie venis pli ol 20-per- sona grupo de instruantoj kaj studentoj. La programo okazis sinsekve en la liceo Kopernik, kie iam lernis “la patro de Esperanta poezio” Antoni Grabowski; en la toruna Etnografia Muzeo, kiu dum multaj jaroj utiligas Esperanton; en la muzeo Kopernik, kiu ofertas aμdo-vidan spektaklon “ToruŒ dum la epoko de Nikolao Kopernik” kun surbendigita komento en Esperanto, elektebla inter ok lingvoj. La „efa evento estis inter- nacia koncerto en la Junulara Kulturdo-

mo por esperantista kaj •enerala publiko Zamenhofa Tago en la japana „efurbo kun prezentoj de junulara teatro Studio “P”, du torunaj junularaj dancensem- Japanio. Zamenhofan Vesperon, Litovio. 186 esperantistoj el Litovio, bloj, kaj internacia muzikensemblo Afri- alinome Esperanto-Feston, kunokazigis Pollando, Latvio, Belorusio kaj Rus- ka Umba kiun formas afrikaj esperanti- ok E-grupoj en Tokio. En la unua parto lando kunvenis en Kaμno por la tradiciaj stoj el Bydgoszcz. (Teresa Nemere) prelegis Usui Hiroyuki pri Esperanto- Zamenhof-Tagoj 2007. Post la antaμtag- En Koszalin aro da lokaj esperant- literaturo (li eldonis siajn tradukojn el meza kongreso de LitEA, festprelegis istoj, sub gvido de s-anoj Marian £aba William Auld). La duan parton malfer- pri Zamenhof kaj zamenhofologio Alek- kaj Waldemar Nowakowski, festis la mis raportoj de la 92a UK. Diskuton pri sander Kor±enkov, kiu ankaμ anoncis la Zamenhof-tagon „e la monumento la movado post la UK gvidis Inumaru rezultojn de Liro-2007 kaj de La Espe- oma•e al la Majstro. (Andrzej Broda) Fumio. 80 homoj „eestis. (Syozi Keiko) rantisto de la Jaro. Jevgenij Gaus pre- Esperantistoj de gubernio Gunma, zentis diversajn projektojn de E@I. Sek- Ruslando. 15 dec en la muzeo de kunvenis 22 dec por •enerala kunsido vis du koncertoj kaj amika kunestado en aktoroj en Peterburgo la urba societo kaj Zamenhofa Festo. Diskutinte la aga- kafejo. La sekvan tagon oni „e komuna Espero festis la naski•tagon de Zamen- don en 2007 kaj 2008, oni prezentis sin tablo inter›an•is opiniojn pri la esperan- hof kaj sian 115-jari•on. Partoprenis pli kaj ludis “bingon” pri Eo. Fine estis ban- tista agado. 75 personoj abonis Litovan ol 70 personoj. Lernantoj kantis kaj pre- kedo en najbara restoracio, kie d-ro Stelon, 20 personoj kotizis al UEA, kaj zentis ske„ojn en Esperanto, ankaμ Tadokoro Sakutaroo deklamis la parola- 52 al LitEA. Pri la Tagoj vaste informis Mikaelo Bron›tejn kantis. La feston par- don de Zamenhof en la unua UK, Nagai litoviaj amaskomunikiloj kaj nova±- toprenis ±urnalistoj kaj televida grupo, Hiroyuki ludis bele per fingroj, kaj Hori agentejoj. (Povilas Jegorovas) kiuj intervjuis la prezidanton de Espero, Yasuo ludis komike per vjetnama kaj Anna Butkevi„. (Boris Kondratjev) havaja nazmuzikiloj kaj plasta botelo. Finnlando. Trideko da esperantistoj Je la sama tago en Peterburgo oka- (Hori Yasuo) kunvenis 15 dec en la oficejo de EAF en zis Esperanto-koncerto en la kulturpala- Helsinki por la lasta aran•o en la jaro de co ‹elgunov. La koncerton komencis Irano. IREA (Irana E-Asocio), tro- la 100-jara jubileo de EAF. ‚iuj estis blinduloj el E-klubo Amikaro: Andreo vis la Zamenhofan Tagon oportuna regalitaj per tradicia jula trinka±o glogi Bednjagin deklamis versa±on de Baghy, momento por paroli pri Zamenhof kaj kaj spickuketoj piparkakut. Anja Kar- Valerij Jevsejev prezentis kantojn en sia Esperanto. La prezidanto de IREA, kiainen kaj Patrik Austin deklamis, kan- traduko, Anna Fomina kantis bone A.M. Mamduhi, parolis, interalie, pri la tis, ludis kaj vokis aliajn kunkanti kaj konatajn belajn Esperanto-kantojn. himno de Esperanto, kiun oni poste -deklami. Saliko prezentis amuzan poe- Ar•enta duopo de Ludmila Titova kaj komune kantis. Je la sama tago, 6 perso- mon kaj onklo Tomaso gajajn bestokan- Vladimir Kosarev prezentis rusajn kan- noj el 11 kandidatoj sukcese plenumis la tojn. Kune ni kantis julajn kantojn. (Tii- tojn kaj romancojn. Fine sian arton Internacian Ekzamenon de UEA/ILEI. na Oittinen) montris Esperanto-koruso Blua Ponto (Simin Emrani) kun 13 Esperantaj kantoj burleskaj kaj Bulgario. 14 dec en la kafejo de la seriozaj. La centkapa publiko dronigis Malto. Malta E-Societo okaze de la esperantista kulturdomo D-ro Ivan la koruson en torento da aplaμdoj. (Ana- Zamenhofa Tago okazigis bankedon, Kir„ev (Razgrad) unuafoje en la lando tolo Sidorov) kiun partoprenis Llibert Puig kun sia estis prezentita ekspozicio pri la espe- En Moskvo, okaze de la Zamenhofa familio (Sabadell, Katalunio), kiu feriis ranta novelo. La tradukon de la paneloj Tago, Valentin Melnikov estis intervju- en Malto. ‚iu partopreninto ricevis en la bulgaran faris Ljubomir Trifon- ita de la tutruslanda radiostacio Majak ekzempleron de la libro Printempa Dan- „ovski. La ekspozicio poste gastos en (Lumturo) por semajnfina distra-kleriga co de la malta poeto M.F.Bezzina, kiun Sofio kaj aliaj urboj de Bulgario. (Iva- programo. (I.B.) tradukis Carmel Mallia. (MES) ni„ka Ma•arova) Eventoj 5 Germanio. La Zamenhof-festo en la D.R. Kongo. 42 esperantistoj el ses Esperanto-urbo Herzberg okazis 15 dec, urboj de DR Kongo renkonti•is 13–16 post interlingvistika kurso de d-ro Det- dec en la urbeto Mbanza-Ngungu. La lev Blanke. ‚. 30 gesamideanoj kunve- programo enhavis lecionojn, kunvenojn nis en la hoteleto Goldener Hirsch (Ora kaj prelegojn, interalie, pri Zamenhof Cervo), kie ili, post komuna vesper- kaj pri lia verko Esenco kaj estonteco… man•o kantis Kristnaskajn kantojn en kaj konversacian rondon La kialo dedi„i Esperanto kaj babilis. S-ta Nikolao tiom da tempo kaj energio al la Afero (Harald Schicke) kune kun an•elino Esperanto. Esperanto-instruistoj en sia (Zsófia Kóródy) disdonis donacetojn el fakkunveno decidis starigi landan sek- granda sako. Do, „iuj •ojis pri tio, poste cion de ILEI. Konga Esperanto-muzik- kantis kaj babilis. Prof-ro Rüdiger Sachs Reza Kheirkhah en Kaohsiung isto Junior Ngangu dum tiuj tagoj igis la (prezidanto de ISAE) rakontis pri sia lokon tre agrabla per siaj kantoj, kiujn nova traduko ‡im la migrulo de Sieg- Tajvano. ‚. 70 personoj kunfestis la „iuj regulaj partoprenantoj •oje kantis. fried Stampa. Komuna libroaμkcio Zamenhofan Tagon „e Wenzao Lingva Dum la fermo la urbestro informis la amuzis la „eestantojn. (ICH) Kolegio en suda urbo Kaohsiung. Post partoprenantojn pri la apogo senkondi„a la Esperanto-himno La Espero, salutoj, al la Esperanto movado en Mbanza- Serbio.EnNi› la Zamenhofan bonvenigo kaj legado de gratuloj estis Ngungu kaj pri la deziro eklerni la ling- Feston de la fervojista Esperanto-socie- donita jara raporto pri la Tajvana Esper- von. Lokaj televido kaj radio dedi„is to Mile Veli„kovi„ gastigis Serbia fer- anto-Movado. Prelegoj, kantoj, libro- programojn al Esperanto. (Aimé- vojista entrepreno. La festo komenci•is ekspozicio, piedomasa•o (senpage), fla- Florent Ntoto Zola) per la himno de Esperanto kaj prelego godanco kaj aliaj programeroj komplet- pri Zamenhof. Sekvis realeca prezenta±o igis la programon. ‚e la antaμa inform- Argentino. Bonaeraj esperantistoj Renkonti•o de Zamenhof kaj Grabow- ado 500 personoj ricevis informilojn; 25 kunvenis en la sidejo de la Bonaera ski, bela kantado de du esperantistinoj, studentoj kaj 6 nestudentoj esprimis Esperanto-Asocio kun siaj geamikoj kaj dancoj kaj kantoj de la junulara fervoj- deziron lerni Esperanton. (Cho Chao- simpatiantoj por festi la mondan Espe- ista dancgrupo, interesa prelego de Ming) ranto-Tagon kaj por interparoli, inter- Tereza Kapista pri Japanio, kaj prezent- alie, pri la Universala Kongreso, kiun ili ado de novaj Esperanto-libroj. Fine estis Nepalo. Jarkunveno de NEspA oka- invitis al sia urbo por la jaro 2012. neformala festado kun man•ado, tost- zis 15 dec en la Esperanto-Domo, Tha- (R.Sartor) ado kaj kantado, dum ekstere ne•is kaj melo. Post raportoj oni diskutis la aga- frostis. (Zoran ‚iri„) don de NEspA kaj la venontan Azian Nederlando. Internacia Esperanto- Komence de la festkunveno de la E-kongreson en Barato. Posttagmeze Instituto en Hago aran•is Zamenhof- E-societo en Senta (Vojvodino) oni estis bruligita kandelo por festi la feston por „. 30 lokaj esperantistoj kaj oma•is per unuminuta silento al la for- Zamenhofan Tagon. Mukunda Pathik, gastoj el kelkaj landoj. Pri “Zamenhof pasinta elstara esperantisto Ludoviko Craig Meulen (Germanio), Narandra kaj Litovio” prelegis Graina Opuls- Sekere›. Siniša Veli£kovi¢, prezidanto Bhattrai, Navian Lal ‹resta kaj aliaj pre- kien¡ el Maeikiai (Litovio). En la pro- de la societo, prezentis trafan refera±on legis kaj komentis pri la vivo de Zamen- gramo estis ankaμ komuna tagman•o en pri Zamenhof. En la sekvinta poezia hof kaj la lingvo mem. La programo apuda restoracio, gitarludado de Vud matineo estis prezentataj verkoj en la fini•is per man•ado de bongusta±oj ten Hagen, prelegeto de Piet Buijnsters serba kaj hungara lingvoj, kaj tradukoj kuiritaj de Mahendra Dhakal kaj aliaj pri Morto en Venecio de Thomas Mann, en Esperanto. (Boriša Mili£evi¢) gejunuloj. (Bharat K. Ghimire) mallonga ske„o. La festo fini•is per gustumado de rusaj kukoj, faritaj de Julia Batrakova, kaj de kelkaj litovaj speciala±oj. (Povilas Jegorovas)

Svislando. La tuta instruistaro de la privata lingvolernejo Interlangues vizi- tis la Esperanto-Domon en ‚aμdefono kaj tie frandis kaj froma•an fonduon kaj enkondukon al nia lingvo, danke al la prezidantino de KCE, Perla Martinelli, en tre agrabla etoso. Al la prezento kont- ribuis tri mallongaj filmoj. La publiko metis multajn interesajn demandojn, ricevante kontentigajn respondojn. (HeKo)

Katalunio. Kataluna Esperanto Fer- vojista Asocio dum 15–16 dec disvast- igis Esperanton per budo starigita en la Foiro de Asocioj en la „efa promenejo de L’Hospitalet de Llobregat. (Martí

Kunvenintoj en Ni› spektas la ske„on pri Zamenhof Guerrero) 6 Eventoj Ludoviko Zamenhof revenas “Ludoviko Zamenhof revenas Bjali- stokon”, — anoncis per grandega titolo la tag±urnalo Gazeta Wyborcza. Kom- preneble, temas ne pri Ludoviko Lazaro Zamenhof, la kreinto de Esperanto, sed pri lia nepo Ludoviko Kristoforo — la ambasadoro de Bjalistoko kaj Esperanto en la mondo. La 8aj Bjalistokaj Zamenhof-Tagoj estis organizitaj laμ la metodo, pripensi- ta jam en la 1a jarcento en Galilea Kano: la plej interesa evento okazas fine. La organizantoj — Bjalistoka Espe- ranto-Societo kaj Fonda±o Zamenhof — komencis la Tagojn per prelegoj „e la Universitato. Poste, dum la naski•regalo en la kafejo Fama, esperantistoj propo- nis al la partoprenantoj du grandegajn tortojn (entute 34 kg!) kaj ri„an progra- mon, kiu enhavis elementojn de la pola, juda kaj ortodoksa kulturoj. JoMo La lastan donacon al la plej nova Honora Civitano de Bjalistoko faris piedpilkistoj komencis sian spektaklon en la koncer- (Fotis Edyta Wolosik) tejo kaj finis •in nokte en la esperanta klubo. KIES: unuafoje internacia AS „iam pli populara Post la piknika tago la atmosfero i•is pli kaj pli varma. 17 dec dum la festa 14–15 dec, „i-foje en Jerusalemo, Ekzistas espoj de du specoj — unuaj kunsido de la Urba Konsilantaro, Ludo- okazis jam la okan fojon Komuna Israela emas festi novjaron kun siaj familianoj viko Kristoforo Zaleski-Zamenhof estis Esperanto-Semajnfino (KIES). Parto- kaj trankvile atendi la jarlimon, sed aliaj honorita per la diplomo de la Honora prenis rekorda nombro de pli ol sesdek ›atas partopreni en buntaj aran•oj, amu- Civitano de Bjalistoko. Li ricevis la sim- personoj, inter kiuj estis ses eksterland- zi•i en granda kompanio kaj trovi bolan ›losilon de la urba pordego, belan anoj el Nederlando, Danlando kaj Japa- novajn amikojn. pentra±on kun la palaco de Branicki (la nio. Tiujn duajn oni povis trovi dum la „efa urba vidinda±o), kaj grandegan roz- Inter la gastoj trovi•is la nederlandaj tradicia Ago-Semajno (AS), kiu pasis de bukedon. aktivuloj Ans kaj Hans Bakker kaj Taka- 27 dec •is 2 jan en Malborko, bela urb- En sia mallonga parolado Ludoviko shi Ago, direktoro de Esperanto-Popula- eto kun ri„a historio, kiu loki•as en la Kristoforo dankegis ne nur la urbajn riga Asocio (EPA) de Oomoto, kiu estis norda parto de Pollando. La Semajno konsilantojn, kiuj decidis honori lin, sed oficiale delegita de Oomoto. Takashi enhavis ne nur novjaran balon kaj ankaμ sian avon, sen kies meritoj ne oka- Ago renkontis plurajn israelajn gravu- distran programon, sed ankaμ sufi„e zus la festo. Li ›ercis: “La urbo Bjalisto- lojn, kiel vicurbestron de Jerusalemo, multe da programeroj por „iu partopren- ko estis „iam proksima al mia koro, sed parlamentanon, kaj direktoron de la anto. Ankaμ ekstera publiko povis trovi fakte bjalistokano mi estas apenaμ unu ministerio pri eksteraj aferoj („iuj por si multon dum kultur-lingva festiva- tagon”. Rememorante alian Honoran aμdiencoj okazis en Esperanto). lo kaj sekvanta koncerto. Por konati•i ne Civitanon de Bjalistoko, mar›alon Józef Dank’ al la eksterlandaj gastoj regis nur kun Malborko al partoprenantoj estis Pi³sudski, li aludis al sia avo kaj diris: internacia agrabla etoso, unuafoje en proponitaj ekskursoj al Gdansko kaj Pel- “En Pollando ankaμ lin oni nomis Avo nacia kunveno en Israelo. plino kaj kolbasrostado en Tczew. kaj amis lin”. Okazis ekskursoj en la orienta Jeru- Nombro da partoprenantoj kreskas Post la oficiala parto de la festa kun- salemo, en la universitata kampuso de jaro al jaro. En la Malborka AS parto- sido „iuj partoprenantoj volis gratuli per- (botanika •ardeno) kaj vizito al la Sci- prenis 206 personoj de Eμropo, Azio, sone, „iuj ±urnalistoj deziris tuj fari inter- enca Muzeo apud la Jerusalema Univer- Afriko kaj Ameriko — pli multe ol en la vjuon, „iuj fotistoj samtempe foti… sitato. pli tradiciaj IF kaj IS en Germanio. La Finfine la „arma “kaoso” pasis kaj, kiel Ankaμ la endoma programo estis venonta AS okazos la unuan fojon ekster la lastaj, proksimi•is reprezentantoj de rekorde varia kaj abunda: kulturaj, muzi- Pollando — en Slovakio. la urba futbalteamo Jagiellonia, kiuj kaj kaj klerigaj programeroj, pluraj el ili Aleksej Kor±enkov donacis al la nova Urba Civitano teaman estis dedi„itaj al Oomoto kaj Japanio. koloran ›alon kaj bondeziris al li. Interalie okazis prelego pri Roterdamo, Speciale por nia gasto Andrzej la urbo de la UK en 2008, kaj muzika Lechowski, la direktoro de la Podla†ia prelego pri la grupo Akordo. La oka- Muzeo, ripetis sian prelegon “Bjalistoko za±on organizis kaj gvidis Nava Cinori en okuloj de Ludoviko”, per kiu oni (administrado) kaj Amri Wandel (prog- komencis la 8ajn Zamenhof-Tagojn. ramo). Ela Karczewska Amri Wandel Eventoj 7 Infanoj, junuloj kaj plenkreskuloj „e la 6a NR en Germanio Koridora IF en Dusseldorf Plej impresa dum la Novjara Ren- estis alivestitaj kiel gigantoj kaj fine Ni nomis la 24an Internacian Festi- konti•o (NR) estas eble la granda kvanto kovris la scenejon kaj grandan parton de valon (27 dec – 3 jan) Koridora IF, „ar de infanoj kaj junuloj •is 16 jaroj. la salono per (artefarita) ne•o — je la multe da tempo ni pasigis en koridoroj. ‚i-foje, al la 6a NR, organizata de Espe- grandega amuzi•o de la infanaro. (Jes, En koridoro ni vicis por man•oj, en kori- rantoLand, venis 56 da ili, kiuj dividi•is ankaμ polvosu„iloj povas efiki magie…) doro okazis danc-kurso, polonezo, lum- en diversajn laμa•ajn subgrupojn — En alia vespero jOmO bele koncertis por bilda projekciado kaj tie ankaμ funkciis estis la rondo de 14- •is 16-jaruloj, plej- ni kaj entuziasmigis la aμskultantaron. la libroservo. parte denaskaj; estis grupo laμa•e iome- Krome estis Luda, Teatra, Muzika kaj Al la „i-jara IF ali•is 169 parto- te sub tiu, kiu vagadis tra la domo „iuta- Internacia Vesperoj kaj kompreneble prenantoj el 20 landoj. Ni estis pli kun- ge produktante kelkminutan filmeton; kiel kulmino la Silvestra Festo en pluraj premitaj ol kutime, sed tio ne malhelpis estis teatra grupo, kiu fine surscenigis salonoj de unu el niaj domoj. esti feli„aj. teatra±on; kaj estis pliaj grupoj de infa- Okazis interalie prelegoj pri Viki- La kadra temo, Voja•oj, transportis noj, kiuj manlaboris, kreis bestojn, pen- pedio, Linukso kaj pri la nova eμropa nin al diversaj lokoj de la mondo. Pere tris, desegnis, dancis, aμskultis fablojn, referenckadro pri lingvoj, lumbildprele- de bildoj kaj filmo ni povis sekvi trans- partoprenis en safaria luda posttagmezo, goj pri mondvoja•o kaj pri Japanio, siberian voja•on al la Universala Kong- konkursis tablotenise, ludadis aμ ekskur- diskuto pri trafika politiko, kurso pri tri- reso en Japanio kaj spekti ne nur la kong- sis al na•ejo. ‚io „i sub la sperta gvidado dimensia desegnado kaj pri Salsa-danca- resan etoson, sed ankaμ aliajn belajn de Christoph kaj Ines Frank, kiuj kun do, rondo por malstre„i•emuloj kaj por lokojn en la lando de la levi•anta suno. deko da helpantoj aran•is „ion „i. Jogo-›atantoj — kaj kompreneble lin- Dum la voja•o tra Skandinavio ni admi- Sed, infanoj kaj junuloj de tiu a•o ne gvaj kursoj kaj konversaciaj rondoj. Ni ris pejza•ojn de Norvegio, Finnlando kaj venas solaj — „eestis inter la entute 139 ekskursis al pluraj najbaraj urboj kaj Svedio kun kelkaj aventuroj. Ne malpli partoprenantoj el 13 landoj ankaμ okde- vila•oj, jen piede, jen aμte aμ trajne, por interesa estis pieda promeno kun du aze- ko da plenkreskuloj, sufi„e por •ui inte- viziti regionan muzeon, bierfarejon, noj tra pitoreskaj partoj de Francio. resajn interparolojn kaj povi bone amu- malnovan urboparton, kastelruinon kaj Admirinde bela kaj impresplena estis zi•i. Al tio kontribuas certe ankaμ la monakejon aμ simple •ui la naturon kaj voja•o inter Tibeto kaj Ka›miro en la fakto, ke NR estas bele internacia kaj arbaron. Dumtage kaj vespere funkciis plej norda parto de Hindio. Alia prezento germanoj jam delonge estas malplimul- la kafejo, kiun sperte gvidis Helmut montris la vivon de tibetanoj kaj ankaμ to: tri kvaronoj de la partoprenantoj Klünder kun helpo de Gunter Neue kaj imponajn palacojn, templojn, mona†- venas el eksterlando, de Ottawa en Danka Leyk. ejojn kaj belan naturon. Dum projekci- Kanado •is Novosibirsk en Siberio, de Pri la renkonti•o aperis artikoloj en ado de bildoj el Kenjo kaj Tanzanio ni Norvegio •is Hispanio; el pluraj landoj la regiona gazetaro. Krome la germana spektis sova•ajn bestojn en naturparkoj venis po kelkaj, dudeko •is trideko el la nova±agentejo dpa estis tiom afabla de tiuj du landoj. En fora Altajo ni konat- najbaraj landoj Belgio, Francio kaj — publikigi artikolon, el kio rezultis krom i•is kun bela naturo kaj montara regiono bela surprizo — 19 homoj el Svislando, kelkaj regionaj represoj ankaμ intervju- de Siberio. kie Esperanto ›ajne iom revivi•as. eto en la tutgermana gazeto Süddeutsche Krom pri la „eftemo okazis aliaj pre- ‚i-jare okazis Magia Vespero, en kiu Zeitung aperanta en Munkeno. legoj. Internacia Vintra Universitato ok sor„istoj prezentis diversajn magi- Lu Wunsch-Rolshoven enhavis prelegojn pri „ina astronomio, a±ojn, ±ongladon, kreis balonajn bestojn, EsperantoLand vivo sur Marso, instruoj el la historio de la psikiatrio kaj la dialogaj trajtoj de NR-6: infana teatra±o (Fotis Sylvain Lelarge) komunikado kaj de Esperanto. Dum la vesperaj programeroj •ojigis nin JoMo, duopo el la grupo Kajto, Mikaelo Bron›tejn kaj Solo. Dum la jubilea 10-a dancvespero ni dancis laμ orienta maniero kaj dum la balo laμ „iuj manieroj. Grandan sukceson kaj gajan etoson alportis la bier-seminario kun Harald Schicke, dum kiu ni gustumis 9 specojn da bieroj. En la lasta, Internacia Vespe- ro, ni aμdis poemon, kantojn, flut- kaj akordion-muzikon, spektis dancojn. La duan fojon prezentis sin barbuloj. Kiel honora barbulo estis akceptita la orga- nizanto de la festivalo, nia kara HDP, al kiu oni fiksis falsan barbon. Li •oje akceptis. La tuttaga ekskurso okazis dum pluva vetero kaj ni, kiel planite, vizitis Rejnvalon. Liba Gabalda 8 Eventoj Nobelpremio: subteno el Pollando aμ telefakse (+370-37-228616). Limdato por ali•i estas 30 apr 2008. Du polaj parlamentanoj el la urbo Lo•ado: En urbaj hoteloj (Ecotel, Bielsko-Bia³a rekomendis UEA por Holiday Inn, Novotel k.a.). paca Nobel-premio — samideanino Man•ado: Matenman•o en hoteloj, Margareta Handzlik, membro de la aliaj man•oj en lokoj anoncotaj poste. Eμropa Parlamento kaj s-ro Rafal Vizoj: Al Litovio senvize rajtas Muchacki, pola senatano. Ambaμ repre- veni civitanoj de „iuj landoj de la Eμropa zentas la nun regantan en Pollando Civi- Unio kaj de multaj aliaj landoj. Aliaj tanan Platformon. ‚iu direktis apartan anticipe petu vizojn en Litoviaj ambasa- rekomendoleteron. dejoj kaj konsulejoj en diversaj landoj. Barbara Pietrzak En problemaj kazoj turnu vin por helpo al Litova Esperanto-Asocio. Se necesos, Marjorie Boulton nobelkandidato organizantoj sendos oficialajn invitojn ‡urnalistoj kongresos en Litovio por la kongreso. La membraro de Esperanta PEN- Aktualajn informojn pri la Kongreso Centro selektis kvar kandidatojn por la Litova ‡urnalista Asocio kaj Litova legu en la retejo: www.esperanto.lt. literatura Nobel-premio: Marjorie Boul- Esperanto-Asocio 26–30 maj 2008 oka- ton, István Nemere, Giorgio Silfer, Spo- zigos Tutmondan Kongreson de Espe- Araba Komisiono sub nova nomo menka Štimec. Inter ili la abonantaro de rantistoj-‡urnalistoj en la malnova urbo- “Literatura Foiro” elektis unu kiel defi- domo de Vilnius, la „efurbo de Litovio. Por daμrigi la araban agadon de nitivan kandidaton. La abonantoj rajtis La „eftemo de la kongreso estas UEA, la Estraro de UEA elektis komi- indiki ankaμ kvinan nomon laμpla„e, sed Internacia interkultura komunikado: sionon, kiu ricevis la nomon Komisiono neniu utiligis tiun rajton. ±urnalismo kaj Esperanto. Krom la pri Agado en la Meza Oriento kaj Norda Entute balotis 24 abonantoj el 13 lan- laborprogramo okazos ankaμ granda Afriko. Kvankam pro mallongeco oni doj en du kontinentoj. Iliaj vo„oj kreis la ekskursa programo. ver›ajne plu parolos ankaμ pri araba sekvan klasifikon: Boulton: ok; Štimec: Al la kongreso estas invitataj „iuj komisiono, •ia oficiala nomo estis ses; Nemere kaj Silfer: po kvin. nunaj kaj iamaj membroj de TE‡A (Tut- revortumita konforme al la praktiko de Laμ la supra, la Esperanta PEN (kiu monda Esperantista ‡urnalista Asocio), Unui•intaj Nacioj. ricevis formalan invitleteron de la Sveda „iuj aliaj profesiaj kaj praktikantaj ±urna- La kunordiganto de la komisiono Akademio) proponos por 2008 la nomon listoj (redaktoroj kaj redakcianoj de estas Marie Helene Desert (Francio) kaj de Marjorie Boulton, se ›i konsentos. paperaj gazetoj, verkantoj de artikoloj, •ia sekretario estas Renato Corsetti (Ita- HeKo fotistoj, ilustrantoj, radio±urnalistoj, lio). Krome membras en •i Si Abdelkrim redaktoroj kaj ±urnalistoj de retgazetoj), Boughoud (Maroko), Mohand Cherif Italio: kunlabore kun Unesko homoj de apudaj profesioj iel rilataj al Chelbi (Al•erio), Samia Harir (Francio), ±urnalismo (literaturistoj, verkistoj, eldo- Bachir Elmaghnia (Al•erio), Wa’el 18 dec mi, kiel prezidanto de Itala nistoj, tradukistoj). el-Mahdi (Barejno), Gerrit Berveling Esperanto-Federacio, kaj Ranieri Cleri- La laborprogramo konsistos el prele- (Nederlando) kaj Atilio Orellana Rojas ci, kiel estrarano de •i, havis interparo- goj kaj diskutoj pri la „eftemo, kunvenoj (Nederlando). lon kun respondeculo de la Itala Unesko- de TE‡A, aliaj rilataj programeroj. Pro- GK UEA Komisiono, al kiu ni klarigis detale la ponoj, konsiloj kaj sugestoj por la prog- labor-programon de IEF okaze de la jaro ramo estas atendataj, ankaμ sinproponoj TEJO: denove nova prezidanto 2008. Ni petis samtempe ilian kunlabo- por prelegi, raporti pri la kongresaj ron por manifestacio pri Lingvaj Rajtoj. temoj. La laborlingvo de la kongreso Dum la komitatkunsido de TEJO en Tion ili akceptis kaj siavice petis nian estas Esperanto. IS 2007/2008 en Würzburg (Germanio) kunlaboron okaze de la Tago de Gepat- Financaj kondi„oj: nova estraro de TEJO raj Lingvoj. 1. Ali•kotizo ne ekzistas. estis elektita: Ranieri ricevis konsilojn pri la pro- 2. Lo•ado en hoteloj dum la kongre- Gregor Hinker (pre- jekto pri la propedeμtika valoro de Espe- sa periodo estas senpaga. zidanto — vd. sur la ranto, kiun UEA intencas proponi al 3. Man•ado dum la kongresa perio- dekstra foto), Anna- Unesko. do estas senpaga. Laura H. Wickström Mi kredas, ke valoras, ke: 4. La organiza komitato pretas plene (•enerala sekretario), — „iu landa asocio pensu pri sia pla- aμ parte kovri la voja•elspezojn por tiuj Sergej Tyrin (kasisto), no por utiligi la jaron 2008 por informi personoj, kiuj sen financa helpo ne Rogener Pavinski, Vildana Delali¢. pri Esperanto; povus veni al la kongreso (•is 250 eμroj La nova prezidanto, Gregor Hinker, — „iu landa asocio provu informi la por eμropanoj kaj •is 500 eμroj por naski•is 20 maj 1981. Li estas studento Unesko-komisionon (aμ aliajn taμgajn ekstereμropanoj). Unue la financan hel- pri ma›inin•enierado kaj muzikscienco landajn instancojn) pri la ekzisto kaj pon •uos kontribuontoj al la kongresa en Vieno. Lia celo dum la oficperiodo laboro de la enlandaj esperantistoj. programo. Pri „iu aparta kazo decidos la estas: «plukrei retojn al la “ekstera mon- La materialo produktita de IEF estas Organiza Komitato. do” kaj komuniki bildon de TEJO kia •i videbla „e: http://www.esperantoitalia. Ali•o: Petu ali•ilon „e Litova E- estas: internacia senlima reto de junuloj it/jarodelalingvoj.htm. Asocio po›te (p.k. 167, LT-44287 Kau- plena da kreivo kaj energio». Renato Corsetti nas, Litovio), rete (litova.ea@mail. lt), (Laμ tejo.org) Eventoj 9 Komune seminarii sub falanta ne•o La 26a Komuna Seminario inter ‚ina, Japana kaj Korea junularoj (KS) okazis en Iksan (Korea Respubliko) 28–30 dec kun la temo “La rolo de geju- nuloj por paca kunvivado de ‚inio, Japanio kaj Koreio”. Sume 50 esperantistoj el kvin landoj (‚inio, Japanio, Malajzio, Ganao, Kore- io) partoprenis en KS. Ni havis viglan diskuton kaj agrablan tempon per multaj programeroj. Okazis ne nur akademiaj kaj Esperanto-movadaj prelegoj, disku- to kaj kunsido, sed ankaμ danco-kurso, ekskurso, bankedo, aμkcio, koncerto kaj vizito al ™onbulisma centro. Partopreno de antaμaj KS-anoj kaj aktiveco de partoprenantoj briligis nian renkonti•on. Kaj oni opinias, ke „i-foja KS estis skale malgranda, sed etose tre Esperantujo togolanda „iam aktiva ‡urnalista premio sukcesa. Traktinte la „eftemon, partoprenan- Dum la lasta semajno de 2007 Espe- Germana Esperanto-Asocio estas toj adoptis jenan rezolucion. ranto ofte aμdi•is en Togolando. La unu el organizoj, kiuj ricevis entute 10 1. Ni konsideru la ne-formalan feston en Instituto Zamenhof sekvis la mil eμrojn de donacoj. La 20 gajnintoj strukturon de nuna Komuna Seminario, 15a Togolanda Esperanto-Kongreso, de la “Germana ‡urnalista Premio pri kaj ankaμ konsideru junulojn en kromaj kaj la jaro fermi•is per spontana kolek- borso, financoj, ekonomio” kune kun la landoj, kiuj esprimas intereson pri KS. ti•o de esperantistoj en Instituto Zamen- 200 gastoj de la festa premiodona cere- Estas necese ekpensi pri la sfero de nuna hof. monio elektis tiujn organiza±ojn. Komuna Seminario kaj plioficialigi la La plej grava inter „i tiuj aran•oj la GEA per tio staras en sama rango strukturon. 15a TEK, kiu okazis 28–30 dec en Ane- kun konataj komun-utilaj organizoj kiel 2. Sur la fundamento de la diskuto, ho. ¤in partoprenis du francaj kaj sep- la Germana Kancero-Asisto, Greenpea- kiun partoprenantoj dividis dum la tem- deko da togolandaj esperantistoj. ce aμ Plan International, kiuj estis spe- po diskuti, ni daμre kunsidos por okazigi Nenio novas en la programeroj: ciale honorataj per tiu subteno en 2007. pli vast-sferan eventon, ekzemple “Azia inaμguro, prelego pri la kongresa temo ‚iu premiito ricevas, krom persona Junulara Kongreso (AJK)”, partoprena- kaj diskutorondo, kurso por komencan- monpremio, la rajton nomi komun-uti- ta de junuloj el „iuj aziaj landoj. toj, futbalmat„o, kvizo, komitatkunsi- lan organizon, kiu estas subtenata de 3. Por sisteme plenumi la taskon, doj, ekzamenoj, fermo, ktp. unu el la sponsoroj. estas necese plu diskuti kaj kunsidi pri El la komitatkunsidoj oni notis, ke la Al GEA la premiito Frank Stocker, establo de nova organizo, ekzemple Togolanda movado pli kaj pli memsta- eksprezidanto de GEA, atribuis 500 “Azia Esperantista Junulara Organizo” ri•as. Plia afero koncernas aperon de eμrojn. (AEJO), kiu „efe respondecos organizi esperantistoj “produktitaj” de Instituto Thomas Sandner kaj okazigi sian eventon. Zamenhof aμ/kaj de aliaj esperantistoj 4. Por glata kaj pli efika komunika- — tio garantias la estontecon certan de Inter 20 plej gravaj projektoj do, estas necese krei interretan la movado en Togolando. TTT-pa•on nome de nia nova organizo, La kongresa temo “Esperanto en la Esperanto estis elstare menciita en la por ke niaj estraranoj bone respondecu „iutaga vivo” naskis la rezolucion de la presti•a germana semajna gazeto Die pri la administrado. kongreso. Tiu „i rezolucio postulas de Zeit. ¤ia jarfina resuma „efartikolo 5. Por vigligi junularan movadon, Togolandaj esperantistoj honestecon, Spiel ohne Grenzen (Ludo sen limoj) estas utile havi propran kanton kaj alian sindonemon, bonvolemon, efikan kun- komparas dudek plej grandajn interna- kultura±on de niaj organizo kaj evento. laboron kun „iuj, regadon de la lingvo, ciajn projektojn, kiuj celas solvi enig- La volontula komponisto el aziaj junuloj kaj emfazas la perEsperantan agadon. mojn de la naturo aμ utili al la homaro povus krei la kanton kun konsento de Palpebla ekzemplo estas verkado de en kvin kampoj: fiziko, kulturo, biolo- niaj membroj. Ni akceptos opiniojn pri afrikanoj kaj la rolo de Afrika Centro gio, spaco kaj medio. Kiel unu el la kvar teksto de la kanto, kaj elektos la plej Esperantista en la eldonado de tiaj libroj plej gravaj internaciaj projektoj en la bonan per oftaj kontakto kaj kunsido. — kelkaj verkoj eldonitaj de ACE ape- kampo “kulturo” oni elektis Esperanton, Song Ho-young ris sur la ekspozicia tablo. kun bildo de Zamenhof: Organizi kongreson fari•as „iujara±o http://www.zeit.de/online/2008/02/ Sur la pa•osupra foto ne „iuj parto- en Togolando, kies movado oferas bun- bg-weltraetsel?6 prenantoj trovi•as, „ar iuj el ili forlasis tajn facetojn Esperantujajn. La 16a TEK Necesas tamen atentigi pri kelkaj la seminariejon antaμ la foti•o. Dum la okazos 26–28 dec 2008 en la loko, kiun gravaj misinformoj kaj eraraj priju•oj, seminario bele ne•is en la urbo Iksan, decidos la komitato en marto. kion mi faris per letero al la redakcio. kvazaμ Dio benis azian junularan mov- Gbeglo Koffi Amri Wandel adon. 10 Eventoj Tre sukcesa la dua AfrES Grava libro eldonita Kopenhaga jubileo “La Esperanta Civito portas al Afri- En decembro finpreti•is la Esperan- 6 jan Kopenhaga Esperanto Klubo ko la esperantan kulturon: nun estas nia ta traduko de grava lingvopedagogia (KEK) festis sian 100-jaran jubileon. vico, afrikumi tiun kulturon”, — tiel verko de la Konsilio de Eμropo. Per •i Antaμtagmeze oni vizitis la tombon de komentis unu el la dek ok personoj el Esperanto atingis lingvopolitikan reko- Marie Schrøder, unu el la fondintoj de la Burundio, Kongolando kaj Ruando, kiuj non „e eμropaj instancoj kiel la Konsilio Klubo antaμ 100 jaroj. ‚e la tombo la partoprenis en la dua Afrika Esperanto- de Eμropo, ALTE (Asocio de Lingvo- prezidanto de KEK, Betty Catterjee, logia Semajno. Testistoj en Eμropo) kaj la DIALANG- estis intervjuita de la loka televido. La dua AfrES, organizita de Kultura projekto de la Eμropa Komisiono, kiuj Posttagmeze okazis la jubilea feste- Centro Esperantista kaj Esperanto sek- bonvenigis kaj aprobis la aperigon de no en la salono de la Kulturdomo Nord- cio de SIPU (Societo Internacia por la siaj dokumentoj en Esperanto. vest, kie KEK havas sian kunvenejon. Paco Universala), ambaμ ali•intaj al la La resuma verko Komuna Eµropa Post la lun„o sekvis koncerto de la dana Pakto por la Esperanta Civito, disvol- Referenckadro por lingvoj: lernado, koruso TAP, kiu kantis danajn kantojn vi•is en privata kampuso de Bu±umburo instruado, pritaksado celas en travide- esperantigitajn kaj kune kun la „eestant- („efurbo de Burundio) 3–7 jan 2008, sub bla kaj kohera maniero subteni lingvo- aro finis la programon kunkantante la la gvido de c-ano Giorgio Silfer. lernantojn, lingvouzantojn kaj instru- danan, eμropan kaj Esperantan himnojn. “Dum sep horoj tage, sed foje iom istojn „e la difinado kaj atingado de siaj La programon daμrigis Mikaelo Bron›- pli, tute sen laci•o ni okupi•is pri celoj. La ellaboritaj taksosistemoj ebl- tejn, kiu kantis ne nur pri sia deven- (inter)lingvistiko, esperanta literaturo, igas unuecan mezuradon de lingvaj lando, sed ankaμ pri pluraj aliaj temoj. historio de Esperantio, tekniko de kapabloj, kun travideblo kaj internaci- Okaze de la jubileo du gravaj danaj komunikado. La formado okazis tra eco, kiu faciligos kompari lingvokonojn gazetoj skribis artikolojn pri Esperanto, lecionoj, diskutoj, ekzercoj, spektado de en diversaj landoj kaj pro tio servas kiel la loka televido faris 30 minutan progra- filmoj kaj aμskultado de kasedoj kaj bazo de la ekzamensistemo de UEA- mon pri la tago, kaj la unua programo de diskoj”, — diras alia partopreninto, ILEI. la dana radio invitis la prezidantinon de aparte impresita de la vo„oj de kelkaj DEA, Ileana Schrøder, kiel „efgaston en eminentaj esperantistoj, interalie tiu de 50-minuta elsendo pri Esperanto. Pluraj William Auld en La infana raso. personoj post la elsendo esprimis dezi- Laμ Silfer, en la dua AfrES nur ron lerni Esperanton! du-tri partoprenantoj estis jam C-nive- Ileana Schrøder laj, do malpli ol en la unua AfrES (Lomeo, jarfine 2005); “tamen tre altaj Esperanto kiel terapio estis „ies interesi•o, diligento kaj kapa- blo asimili nova±ojn”, — li rimarkas. En novembro 2007 en la urbo Volta 8 jan okazis la inaμguro de la sidejo Redonda (›tato Rio-de-‡aneiro, Brazilo) de Afrika Esperanto-Instituto: tri lerno- dek personoj finis bazan kurson de „ambroj kaj unu kontoro. La burundia Esperanto, gvidatan de universitata televizio intervjuis la Konsulon de la eksprofesoro Alberto Flores. Esperanta Civito, kaj raportis pri la pro- La kurso okazis „e Centro de Komun- gresoj de nia lingvo, danke al SIPU. umaj Aferoj Roque Garcia Duarte, kiu E„ pli da atento ricevis la renkonto estas parto de AAP-VR (Asocio de eme- inter la Konsulo kaj la Prezidento de ritoj kaj pensiuloj de Volta Redonda) Burundio, Pierre Nkurunziza, la postan La Referenckadro-projekto disvolv- kun 45 mil membroj. Tie oni konside- tagon. La Konsulon akompanis la prezi- i•is sub la gvido de la porinstruista ret- ras, ke lernado de Esperanto estas valora danto de SIPU, c-ano Frederiko Nimu- ejo www.edukado.net. La diplomatian okupa terapio, kiu helpas krei memesti- buna, kaj la direktoro de Afrika Espe- kaj organizan laboron plenumis Katalin mon, stimulas memoron, pligrandigas ranto-Instituto, c-ano Marteno Mbazu- Kováts, kiun helpis en diversaj fazoj de memfidon kaj ebligas amikecon kaj frat- mutima. la laboro Sylvain Lelarge, Renato Cor- econ inter la gelernantoj de „iuj a•oj. La interparolo koncernis precipe la setti kaj Osmo Buller. La kurso daμris ok monatojn kun projekton “Ama Horo” (en la runda Roel Haveman dum monatoj per matenaj lecionoj „iumerkrede. La lerno- “amahoro” signifas pacon), aμ Cité de la persista kaj diligenta laboro esperantigis „ambro estis tre komforta, kun bona Paix — Civito de la Paco, kiun SIPU la dokumenton. La traduklaboron finan- lumigado kaj ventolado, provizita per intencas realigi en provinco apuda al la cis Esperantic Studies Foundation blanka tabulo. Oni uzis ankaμ vidben- Tanganika Lago, eble en la „efurbo (ESF), kaj Fonda±o Saliko subtenis dojn. La kurso estis senpaga, sed la ler- mem, Bu±umburo. La Prezidento de eldonajn kaj organizajn kostojn. nantoj devis a„eti libron de apogo. Dum Burundio promesis sian apogon por La libro estas el›utebla el la retejo mallongaj paμzoj inter la lecionoj trovi la terenon, e„ se temus pri alia. www.edukado.net kaj multobligebla por AAP-VR ofertis kafon, mineralan La televizio intervjuis la Konsulon nekomercaj celoj. ‚e la libroservo de akvon kaj biskvitojn. tuj post la renkonto kun la Prezidento: la UEA akireblos fine de januaro kontraμ AAP-VR disdonis belajn atestojn al intervjuo estis elsendita plurfoje la produktokostoj multobligitaj ekzemple- la gelernantoj, kiuj estis tre feli„aj, „ar postan tagon, kun komentario kaj/aμ roj, kiuj povas bone servi kiel inform- Esperanto malfermis al ili kontakton traduko en kvar lingvoj: franca, runda, materialo donacota al bibliotekoj kaj kun aliaj esperantistoj, pere de reto kaj svahila kaj angla. landaj edukinstancoj. leteroj. Nova kurso okazos en 2008. HeKo Katalin Kováts Alberto Flores Eventoj 11 Unufraze Jubilea ekspozicio « Ankaμ „i-Kristnaske papo Benedikto Danke al penoj de kelkaj gesamide- XVI diris siajn bondezirojn en 64 ling- anoj, en Radom (Pollando) oni lan„is voj, inkluzive de “Dibenitan Kristnaskon grandan Esperanto-ekspozicion, dedi„e kaj prosperan novjaron!” en Eo; grupo al centjara jubileo de la organizita Espe- da esperantistoj „eestis en placo Sankta ranto-movado en la urbo. Petro kun paneloj kiuj konsistigis la vor- La ekspozicion oni malfermis en ton “Esperanto”. (www.ikue.org) granda salono de “Civitana Klubejo” en « Federacia prezidanto de Germanio „eesto de pli ol 60 gastoj kaj esperant- distingis renoman e-iston Rokuro Maka- istoj. Lokaj amaskomunikiloj raportis be per merit-ordeno Verdienstkreuz am pri tiu „i evento. Anonima amikino de Bande des Verdienstordens der Bundes- Esperanto regalis „iujn per bongustaj republik Deutschland. (R.M.) kuka±oj. La ekspozicio funkcios •is la « En la brazila parlamento okazis ofi- fino de januaro 2008. ciala raporto pri multlingveco en Bra- Antoni Dorosz zilo, kie oni parolas nun „. 200 lingvojn, el kiuj „. 180 estas indianaj; Emerson ‚iam fre›a FRE‹O Werneck, Paulo Nascentes k Carlos Maria publike informis pri Eo k disdonis Anna Gwizdon kaj Roberto Kolodziej en Post kelkjara paμzo revenas fama flugfoliojn. (BEL informas) majo 2007 estis inter la unuaj ricevintoj de la esperantista renkonti•o FRE‹O — Fru- « Argentina E-Lernejo, kreita de la nova Esperanto-atesto en la Jagelona Uni- somera Renkonti•o Esperanta ‹okanta Argentina E-Ligo, estas oficiale aprobita versitato. (Fotis Kinga Dubiel) Ol›tinanojn. ¤i okazos 26 jun—2jul de la ‹tataj Juraj instancoj per rezolucio en Ol›tino (Olsztyn, Pollando). La „efa IGJ ¹1067/2007; la lernejo rajtas ricevi Supera kurso en Krakovo temo estos: “Gajnu monpremion en subvenciojn k enkonduki instruadon de Ol›tino kaj ripozu ie en Esperantujo”. Eo. (AEL) Esperanto-kurso en Jagelona Uni- Krom la tradicia kvizo estas planataj: versitato en Krakovo estas unuafoje brul›tiparo kun biero kaj kolbasetoj, « En novembro asocio Espéranto Ven- disponigita al aliurbaj kaj alilandaj par- artaj prezentadoj, ekskursoj al „armaj dée en La Roche-sur-Yon (Francio) toprenantoj, kiuj lernas perrete. ‚iu- lokoj („irkaμ Ol›tino estas 17 lagoj); reprezenti•is en la Forumo de Studentaj semestre okazas tritaga „eesta (fakulta- prelegoj kaj kelkaj surprizoj. Solidarecoj en la Supera Instituto de tiva por nelokaj studantoj) studsesio. La Lo•loko en la internulejo de la Var- Teknologio k aran•is du E-ekspoziciojn lernado daμros •is la fino de majo 2008. tistinStudumo havas nur avanta•ojn. ¤i en la banko Crédit Agricole. (La Sago) La kurso havas praktikajn celojn: korek- situas apud Urba Malsanulejo kaj antaμ « E-stando Esperantoland estis aran•ita tan, plilar•igan kaj plibeligan (pri tiu Funebra Domo. en Berlino dum la tradicia tritaga foiro lasta celo, la devizo estas: “Se vi parolas Pliajn informojn petu rete „e Marian Expolingua. (Esperanto) Esperante, parolu bele”.). Zdankowski ([email protected]. « Aktiva E-propagandisto en Indo- Oni lernas ne nur per bonaj tekstoj, pl) kaj El¿bieta Frenszkowska (efren- nezio, Hazairin R. Junep, ricevis oficia- frazmodeloj aμ sonmaterialoj, sed oni [email protected]). lan licencon de E-„i„erono. (Hori Jasuo) rapide progresas ankaμ danke al arto: Trafoliumu retrevuon FRE‹O, kiun « 15 nov 2007 delegacio de Esperantic specialaj kantoj, dancoj k.a. La kursa- oni povas el›uti el: http://forum.espe- Studies Foundation donacis 26 librojn de noj, kiuj ne povas „eesti la sesiojn, aki- ranto.org.pl/viewforum.php?f=10 ‹ekspiro en Eo al la ‹ekspira Biblioteko ras praktikajn kapablojn, trejnitajn dum Marian Zdankowski Folger (Va›ingtono), la plej grava biblio- la kurso, laborante rete (vo„e), indivi- teko en la mondo pri ‹ekspiro. (Inform- due, kun la kursgvidantino. Du fotoekspozicioj ilo por Interlingvistoj) La kurson konceptis, aμtoras kaj gvi- das Maria Majerczak, universitata faku- Fervojista E-societo en Ni› kaj la « Fine de 2007 la memortabulo pri lino pri metodiko de instruado de frem- Asocio de fotoamatoroj Suva Planina Andreo Ches estas denove pendigita en daj lingvoj. Ver›ajne unuafoje en tiu („iuj membroj de Montgrimpa klubo Sibiu (Rumanio) kun teksto en la ruma- universitato estas realigata lingvo- “Suva Planina”) kunorganizas interna- na, germana k Eo. (Aurora Bute) instrua programo, internacia kaj divers- cian foto-ekspozicion Vila•oj kiuj mal- « Je 18 jan al la 93a UK (19–26 jul, rimeda. La kurson partoprenas, inter- aperas — la lingvo kiu kunigas. Aper- Roterdamo) ali•is 923 personoj el 53 alie, spertaj esperantistoj. Ili esprimas igota katalogo enhavos ankaμ tradukon landoj, plej multe el Francio — 119; sek- sian intereson kaj kontenton pri la parto- en Esperanto. La alvoko validas por vas Nederlando 119, Germanio 93, Japa- preno. Post la kurso la studantoj ricevos „iuj, ne nur por esperantistoj. La limdato nio 76, Belgio 60, Italio 41, Pollando 34, ateston de la universitato. por ali•i: 4 apr 2008. Danlando k Finnlando po 27, Irano 23. La unua sesio, kun ri„a materialo kaj Suva Planina ankoraμ unu foto- (uea.org) variaj, ankaμ novinventitaj metodoj, ekspozicion okazigos fine de majo. La « En ‚elinac, urbeto apud Banja Luka okazis 21–23 dec (pri •i bonvolu legi pli temoj estas: Montgrimpado kaj La mon- (Bosnio-Hercegovino), unuafoje en en la „i-sube menciita retpa•aro). to Rila — arkitekturo de la naturo, la historio komenci•is E-kurso, organizita La kurso estas koresponda, do dezi- limdato por sendi fotojn: 30 apr 2008. de E-societo La mondo (Banja Luka) k ranto povas ankoraμ ali•i al •i. La informilojn kaj ali•ilojn petu mezlernejo de ‚elinac; instruas Mico Pli: http://www.esperanto-reto.org rete: [email protected] Vrhovac. (Landa Agado) Ma³gorzata Komarnicka Neboj›a Espero Stankovi„ 12 Eventoj Alvoko el Bjalistoko Esperantisto arestita pro seks-atenco La urbo Bjalistoko akceptis decidon proprakoste renov- Konata belga esperantisto en decembro estis arestita, post igi la historian konstrua±on „e la strato Warszawska 15 kaj kiam lia nun 23-jara lernantino formulis akuzojn, laμ kiuj ›i destini •in por la sidejo de la Esperanto-Centro Ludoviko meze de la 1990aj jaroj estis ripete sekse atencita de li. La lern- Zamenhof. Laμ la plano la objekto devas esti preta kaj ekipita antino mem nun suferas de serioza psika malordo, kaj estas •is 25 jul 2009. kuracata en kliniko, kie ne estas permesitaj vizitoj. Ankaμ ›i La Esperanto-Centro konsistos el tri fakoj: havas proksiman kontakton kun la Esperanto-movado. 1. Zamenhof-Muzeo La kuracistoj de la lernantino konsideris la akuzojn kre- 2. Eduka kaj Kultura Centro dindaj, kaj transdonis la aferon al la polico, kiu post konsult- 3. Centro pri Esploroj de Kultura kaj Lingva Komunik- i•o faris la saman priju•on, kaj 17 dec 2007 arestis la akuz- ado. aton. Poste la aresto estis longigita de konsilia komisiono. Por Zamenhof-Muzeo ni ser„as memora±ojn rekte aμ La esperantisto, kiu estas jam pli ol 70-jara, mem deklaras nerekte ligitajn kun d-ro Ludoviko Zamenhof kaj Esperanto. sin komplete senkulpa, kaj tial kun apogo de sia advokato La memora±ojn-ekspona±ojn eblas transdoni senpage aμ prun- apelaciis al sendependa komisiono, por ke li estu senprokraste tedoni por difinita periodo. ‚iujn ricevitajn ekspona±ojn eblos liberigita. La skriba deklaro de la lernantino, sur kiu sin apo- rigardi antaμ la malfermo de la unua muzea ekspozicio en la gas la akuzo, laμ la advokato enhavas plurajn evidentajn mal- retpa•o de la Esperanto-Centro kune kun informo pri ilia vera±ojn, kio povas malpliigi la kredindecon de la akuzo. deveno. Sekve ili fari•os elementoj de la virtuala Zamenhof- 3 jan 2008 la apelacia komisiono tamen decidis ne liberigi Muzeo — galerio Memora±oj proksimaj al la koro. Ni kon- la akuzaton, sed longigis la arestotempon je unu monato. scias, ke pro teknikaj kialoj ne „iuj ekspona±oj povos trovi•i Intertempe daμras la polic-esplorado. En lokaj gazetoj kaj en la konstrua±o „e la strato Warszawska 15. televido en Belgio oni informis pri la akuzo kaj alvokis even- Kiel la unuaj, sian kontribua±on por la kreota Zamenhof- tualajn aliajn viktimojn anonci sin „e la polico. Laμ informo Muzeo anoncis Barbara Pietrzak, la ¤enerala Sekretario de en belgiaj amaskomunikiloj, la akuzato “jam antaμe havis UEA kaj Osmo Buller, la ¤enerala Direktoro de UEA. kontakton kun la justico lige al similaj aferoj”. Ni alvokas posedantojn de „i-specaj memora±oj, pretajn La akuzato mem asertas, ke li “en la pasintaj 40 jaroj disponigi ilin al la Centro, kontakti•i kun la Bjalistoka Esper- neniam faris ion pri kio [li] devus honti”, kaj ke li e„ ne havis anto-Societo, por ke la grupo laboranta pri la unua ekspozicio la teorian eblecon ripete sekse atenci la knabinon, „ar la leci- povu prilabori ilin kaj la gastoj de la 94-a Universala Kong- onojn, dum kiuj tio devis okazi, li donis en la hejmo de la reso de Esperanto en Bjalistoko ilin admiru. knabino, kaj la gepatroj „eestis en apudaj „ambroj. Kontaktadreso: [email protected] (Laμ Libera Folio) Antaμdankante Ela Karczewska Leterkesto Prezidantino de BES ‡us po›tisto ±etis leterojn kaj perioda±ojn sur la plankon de nia antaμ„ambro. La januara numero 2008 de mia ›atata Ondo alve- Nombroj sen komentoj nis. ¤i estis kvazaμ vitaminpilolo, „ar tuj mi sukcesis pagi la abonkotizon de Ondo al via peranto en Finnlando. Kun aparta Kiaj estas ukrainianoj? intereso mi tuj komencis legi la artikolon “I•i veraj ambasadoroj de bona volo”. Temas pri intervjuo de pola •enerala konsulo Ukrainia informagentejo LigaBiznesInform sciigis, ke, laμ Jaros³aw CzubiŒski en Kaliningrado. Vere kortu›a estas la sinte- pasint-jaraj opinisondoj, nombro de ukrainiaj civitanoj, kiuj no de estimata pola diplomato, kiun mi kore salutas kaj bondezi- konsideras sin eμropanoj en 2007 estis 11,9% (14,5% en ras por la nova jaro 2008. Tiajn homojn nia mondo bezonas. Li 2006). En la okcidenta Ukrainio estas 22.5% da “eμropanoj” estas admirinda kaj sukcesa konstruanto de hela estonteco por (23,3% en 2006), en la centra — 11,3% (15,7%), en la suda „iuj homoj sur nia terglobo. — 11,1 (14,0%) kaj en la orienta — 6,8% (8,5%). Jorma Ahomäki (Finnlando) Se temas pri lingvoj en Ukrainio, 51,4% da respondin- Mia versa±o, ricevinta la laμdan mencion en la „i-jara Liro, toj deklaris, ke ilia hejma lingvo estas la ukraina (52% en nomi•as ja Simplarima±o (sen la spaco). La prezento en la nuna 2006), 25,7% (30,7%) nomis la rusan, kaj por 21,5% formo ja komplete ›an•as la sencon: •i ne estas rima±o, kiu estas (15,6%) hejmaj estas ambaμ lingvoj. simpla, sed •i estas a±o, karakterizata de simplaj rimoj. Paµlo Mo±ajev (Ukrainio) Gasto sen avizo — malbona surprizo En la artikolo Peterburga panoramo (LOdE, 2007, ¹11, Sekretario de la Moskva migroservo Zalina Filimonova p•. 14) mi eraris — la gvidanto de SPIRo estas Mi†ail Kolodin informis, ke en 2007 la migroservo registris en la ruslanda kaj la gvidanto de Amikaro estas Anna Fomina. „efurbo „. 1,7 mln da daμre lo•antaj civitanoj de aliaj landoj. Anatolo Sidorov (Ruslando) Inter ili nur 648 mil 517 personoj havas laborpermeson. Ne Bonvolu forstreki “Brazylia” de mia adreso. Mi vivas en la estas certe sciate, kion faras pli ol miliono da tiuj sen labor- urbo Belo Horizonte, kaj Brazylia (portugale Brasília) estas alia permeso. urbo. Brazylia (Brasília) estas la „efurbo de Brazilo, kaj estas en Dum 2007 en Moskvo estis faritaj pli ol 25 mil kontroloj, alia regiono de mia lando. rezulte de kiuj „. 260 mil eksterlandanoj, kiuj ne havas labor- Joaquim Cabral Netto (Brazilo) permeson aμ restadpermeson, ricevis monpunon. Ni dissendas la revuon el Pollando kaj devas „iun landnomon Pasint-jare 7 mil 559 tiaj “gastoj”, lo•intaj en Moskvo, skribi (ankaμ) en la pola lingvo, por ke polaj po›toficistoj sciu estis ekstradiciitaj pro gravaj rompoj de la enmigraj le•oj de kien ekspedi la paka±ojn; Brazylia estas Brazilo en la pola Ruslando. lingvo. LOdE Tribuno 13 Kongreso devige krokodila Sa•a kaj utila reeldono En la januara numero de La Ondo, pa•o 6, aperas detala Por ke recenzo ne estu demenco, ne sufi„as nomi •in tia. raporto pri la 7a ‚ina Kongreso de Esperanto en Kantono. Jen, kion mi pensis legante la elver›on de ¯elazny en La Ondo Mi eksciis, ke dum la Kongreso oni ne povis aμdi e„ unu 12/2007. Li mem diras, ke “estas stulte recenzi” verkon klasi- paroladeton en Esperanto. Absolute „io okazis en la „ina kan kies enhavon oni povas taksi •enerale konata. Pri tio mi lingvo. Kelkaj eksterlandaj kongresanoj kolere forlasis la tamen dubas: de la lasta eldono (1977) pasis jam 30 jaroj kaj kongresejon, kaj iliaj protestoj por ke oni uzu la internacian kio konatis al la esperantistoj inter 1920 kaj 1977, ne nepre lingvon estis plene neglektitaj de la organizantoj: oni klarigis konatas nun-tempe. Pro tio estis sa•e kaj utile reeldoni la ke la kongreso devis esti plene „inlingva, „ar se oni uzus verkon kaj prezenti •in kun tiu minimumo de komentoj kiun Esperanton la „eestantoj ne komprenus! Lins liveris. ‚ar en ‚inio ia ajn protesto estas dan•erega, oni devis Sed •uste al Lins ¯elazny faras absurdajn ripro„ojn: silente akcepti tiun absurdan situacion. 1. Li lasas la spuradon de “tajperaroj” al aliaj, kvankam li Do, jen unika kazo de deviga krokodilado! scias, ke mankas koboldoj. Dario Rodriguez (Hispanio) 2. ¯elazny volas substitui al Lins historian eraron mem kulpante novan: en 1918 Pollando ne liberi•is de “prusa impe- rio”, „ar Prusujo tiam ne plu ekzistis. Lins parolas pri “rusa superrego”, fakto kiun konfirmas ajna mapo de la tiama Eμropo. 3. ¯elazny parolas pri “liturgiaj vortoj oma•e al UEA”. (espero.com.cn) La sobro de la lins-a lingva±o apenaμ supereblas kontraste al la emocio sur la flanko de ¯elazny kun ties eksklamacioj “stulte”, “diable”, “fu›o”, “oni ne ›ajnigu” ktp. Almenaμ ¯elazny koncedas, ke “la libro bele aspektas”, ke “la notoj estas zorge faritaj”. Efektive, la editoro (aμ la eldon- isto) reaperigis (p•. 12) historian foton de Zamenhof ne trov- Kongresa modrevuo eblan en la kolektoj de Holzhaus kaj Thien: •i aperis en 1909 ¤ena afero ne por ekstero en la tiama UEA-revuo kaj montras la paron Zamenhof „e sia reveno el Barcelono en la •eneva staci-domo en la rondo de Jam 24 dec 2007 mi ricevis la januaran numeron de Ondo. svisaj esperantistoj. Mi ek•ojis planante dum la festaj tagoj legi E-nova±ojn. Mia sola kritiketo: en sian bibliografion Lins ial ne enme- Nu, mia •ojo fini•is, kiam mi aliris la 12an pa•on kun la tis la dokumentojn de Halina Edelbaum pri la studentaj jaroj skandala artikolo de Zbigniew Galor. Similajn paskvilajn de Zamenhof (Tokio 1977) nek mencias la sam-temajn fu›a±ojn oni renkontas en landa gazetaro. Sed tio estas polaj, studojn de Nekrasov en La Nova Epoko. Krom tio, la nuna internaj aferoj tiel •enaj, ke absolute nekonvenaj por ekstera eldono ne estas la sesa, sed la oka (1920, 1923, 1937, 1946, publikado. Sufi„e kalumnias polojn kaj Pollandon judoj, 1957, 1967, 1977, 2007). germanoj kaj aliaj — precipe okcidentanoj. La anoncitan konkurson (necesas preni lecionojn pri Zbigniew Galor — cetere simpatia samideano — i•is mal- ironio) la ekskonsulo prefere proponu al sia Civito. simpatia ideologia antagonisto, kiu krom partia kontraμbatalo Reinhard Haupenthal malhonoras la naciajn heroojn kaj misfamigas gravajn, imit- indajn idealojn. Polaj legantoj eksentos tiun a„a±on, kiel kon- traμnacian rankoron. Eksterlandaj legantoj de tiu kalumnia Kiu nun uzas latinan Biblion? komentario pritaksos, kiom valoras homo konscie prikra„anta Sergio Pokrovskij en sia artikolo La ±usa biblio (LOdE, sian landon kaj sian nacion. 2008, ¹1) laμ›ajne ne estas bone informita pri la nuna stato ‚u vi vere ne havis iun pli interesan, pli internacian mate- de la latina lingvo. rialon por publikigi? Mi pensas, ke via “komplezo” misfamigi Kvankam, jes, post la Dua Vatikana Koncilio, la uzo de la Pollandon ku›i•os ombre super Ondo. Tio estis tute senbezo- latina ene de la Romkatolika Eklezio multe malplilar•i•is; sed na redakta stumblo. tamen •ia skriba kaj parola uzo ekstere de la Eklezio multe Marian £aba (Pollando) plilar•i•is. Tiu uzo evidenti•as tutlatine en la frekventa komunikado inter individuoj (inkluzive la interreta Grex Lati- 26 dec 2007 en Córdoba forpasis d-ro Antonio Marcelo Casartelli (1930–2007) ne Loquentium), la diversaj libroj kaj revuoj (ekz. Melissa kaj argentina kuracisto, UEA-komitatano kaj aμtoro de konata ret- Vox latina), pluraj „iujaraj kunvenoj en Eμropo kaj Usono kaj kurso de Esperanto. alimaniere. Krome, Sergio preterlasas, ke la nova Papo Benedikto 6 jan 2008 forpasis „ina aktivulo mem uzadas, kaj rekomendas, ke la Eklezio uzadu la latinan Dong Shulin (1970–2008) (vidu ekz. apostolan leteron Summorum Pontificum). esperantisto ekde 1991, li estis gastiganto de Pasporta Servo en “Kiu nun uzas latinan Biblion?” demandas Sergio — mi Zaozhuang (‚inio), B-komitatano de TEJO (1998–2000) kaj vic- prezidanto de Junulara Komitato de Zaozhang-a E-Asocio. kaj multaj aliuloj, kiel lega±on, kiel referencon, kiel litera- turon, k.t.p. kaj kelkaj kiel religian libron. 10 jan 2008 estante 99-jara forpasis Mi do hazarde decidis kompari la versiklojn citatajn en la Takasugi Ichiro (1908–2008) artikolo el Ijob kun la samaj en la Biblia vulgata, kaj apart- veranome Ogawa Goroo, honora komitatano de la 92a UK. Li iginte miajn lingvajn preferencojn, surprizi•is pri la plibela tradukis verkojn de Vasilij Ero›enko en la japanan lingvon. poezieco en ritmo kaj klareco de la latina versio. Ni funebras kaj kondolencas. Brennus Legranus (Britio) 14 Tribuno Lingvoscio en Ruslando Tabelo 1. Plej ofte scipovataj kaj parolataj lingvoj ( 2007) Preskaμ duono da ruslandanoj scipovas almenaμ unu Lingvo Scipovas Parolas fremdan lingvon. Tamen por multaj la lingvoscio signifas nur Angla 23,5% 4,4% tion, ke ili scipovas legi tekstojn en fremda lingvo kun helpo Germana 15,2% 1,4% de vortaro. La nombro de tiuj, kiuj scipovas paroli iun frem- Rusa 7,9% 7,9% dan lingvon estas multe malpli granda. Paroli iun fremdan lin- Ukraina 1,6% 1,3% gvon scipovas nur 16% el ruslandanoj kaj el ili duono (7,9%) Franca 1,5% 0,2% havas la rusan kiel fremdan lingvon. Iun alian fremdan lin- Tatara 1,0% 0,9% gvon parolas nur 8% el ruslandanoj. Alia eksterlanda 1,3% 0,8% Ruslandanoj parolas fremdajn lingvojn malpli ofte ol •ene- rale en Eμropo. En ‹tatoj-Membroj de EU iun fremdan lin- Alia ekssovetia aμ ruslanda 2,3% 1,7% gvon scipovas paroli meznombre 56% da lo•antoj. La lingvo- Lingvoscio estas en pli alta nivelo se temas pri lingvoj, scio estas plej malalta en Irlando kaj Britio, sed e„ en ili mini- kiuj estas lernataj ne nur en lernejo, sed ankaμ en praktiko mume triono scipovas paroli almenaμ unu fremdan lingvon. (rusa, ukraina, tatara kaj aliaj ekssovetiaj kaj ruslandaj Jenaj informoj venas el granda sociologia enketo, kiun lingvoj). Ankaμ iu alia lingvo ver›ajne estas pli ofte lernata realigis Instituto de Sociologio de la Ruslanda Akademio de por praktiko, do la lingvoscio estas en pli alta nivelo. Inter Sciencoj. La enketon mendis grupo da finnlandaj sociscienci- aliaj lingvoj plej oftaj estis hispana, korea kaj turka. La angla, stoj. Inter la demandoj estis ankaμ demando pri lingvoscioj. germana kaj franca lingvoj estis plej ofte nur lernejaj lingvoj, La enketo inkluzivis 2014 respondintojn en 52 diversaj lokoj el kies scipovantoj nur malgranda parto povis ankaμ paroli la de Ruslando, de Moskvo •is vila•oj en februaro-marto 2007. lingvon. La samplo reprezentas la lo•antaron de Ruslando. La lingvo- Tiuj, kiuj havas pli altan edukon, pli junan a•on kaj lo•as scio estas demandita per kvarnivela skalo: povas legi helpe de en milionurbo, scipovas fremdajn lingvojn pli ofte ol aliaj. vortaro, povas legi facile, povas paroli kaj povas skribi. Inter sub 30-jaruloj 70% scipovas fremdan lingvon, dum el pli Iun fremdan lingvon scipovis legi helpe de vortaro 30%, ol 60-jaraj nur 24% scipovas fremdan lingvon. Duono el jun- legi facile 17%, paroli 16% kaj skribi 11%. Tiuj, kiuj parolas uloj scipovas la anglan, sed la germanan lingvon scipovas aμ skribas kutime ankaμ legas facile. Tute ne scipovas frem- „. 10-15% en „iuj a•-grupoj. Ankaμ la nombro de parolantoj dajn lingvojn 53% el respondintoj. estas pli alta en pli junaj a•-grupoj, el sub 30-jaruloj 22% sci- La plej ofte scipovata fremda lingvo estas la angla, kiun povas paroli fremdan lingvon, sed el pli ol 60-jaruloj nur 9% scipovas proksimume kvarono el ruslandanoj. La dua estas la parolas fremdan lingvon. La angla klare gajnas pli da parolan- germana, kiun scipovas 15%. La rusan (kiel fremdan lingvon) toj en Ruslando, sed la progreso de la angla estas malpli rapi- scipovas 8%, la ukrainan 1,6% kaj la francan 1,5%. da ol oni povus supozi. Kvankam la junuloj kutime lernis la Inter parolataj lingvoj la plej oftaj estas, apud la rusa, la anglan en lernejo kaj duono opinias, ke ili scipovas •in en angla (4,4%), germana (1,4%), ukraina (1,3%) kaj tatara elementa grado, tamen nur 14% el sub 30-jaruloj opinias, ke (0,9%) lingvoj. Du fremdajn lingvojn scipovas 7% el ruslan- ili scipovas paroli la anglan. danoj kaj tri lingvojn nur 1%. Paroli du aμ tri fremdajn lin- La enketo malka›is ankaμ, ke la kono de la angla lingvo gvojn scipovas nur 2,3% el ruslandanoj. havas ligon al enspezo kaj vivnivelo: tiuj, kiuj scipovas la La lingvoscio estas relative simila kun la censo de Ruslan- anglan havas ofte pli altan vivnivelon. Aparte la parolkapablo do en jaro 2002, kie inter demandoj estas ankaμ demando pri de la angla rilatas forte al vivnivela grupo. Ver›ajne temas pri lingvoscio. Laμ censo iun alian lingvon ol la rusan scipovis tio, ke la lingvoscio donas eblecojn por pli altaj enspezoj, kaj paroli 33 milionoj da personoj (22,7% el ruslandanoj). La rea- ankaμ pro tio, ke pli altaj enspezoj donas pli da eblecoj lerni la nombro estas iomete malpli alta, „ar tiuj, kiuj scipovas pli ol lingvojn kaj praktiki ilin, ekzemple dum eksterlandaj voja•oj. unu fremdan lingvon ne estas apartigeblaj surbaze de la publi- La angla estas la lingvo, kiu plej ofte havas rilaton kun la kitaj donita±oj de la censo. Laμ la censo la anglan scipovas vivnivelo: la aliaj lingvoj estas, kompare al la angla, pli ofte 4,9% el ruslandanoj, la tataran 3,8% (el kiuj granda parto parolataj inter homoj kun malpli alta vivnivelo. parolas •in kiel gepatran), la germanan 2,0% kaj ukrainan Tabelo 2. Scio de fremdaj lingvoj en diversaj vivnivelaj 1,3%. La rezultoj laμ la censo kaj la enketo kongruas ene de grupoj (aliaj fremdaj lingvoj ol la rusa) nivelo de statistika eraro de la enketo. La sola diferenco estas en la nombro de parolantoj de aliaj (plejparte minoritataj) lin- Vivnivela grupo Scipovas Scipovas Parolas Parolas gvoj: la minoritatoj estas malpli reprezentataj en la enketo. fremdan la anglan fremdan la anglan lingvon lingvon Monsumo sur „iu el miliardoj da cirkulantaj sovetiaj monbiletoj Ne havas sufi„e da 21% 7% 6% 1% estis skribita en la dek kvin lingvoj de la uniaj respublikoj. rimedoj A„eto de vesta±oj 22% 9% 7% 1% malfacilas A„eto de aliaj varoj krom man•a±oj kaj 38% 21% 9% 3% vesta±oj malfacilas Ne povas a„eti vere 54% 34% 11% 6% multekostajn varojn Ne povas a„eti 70% 36% 24% 12% dom(et)on Sen financa problemo 67% 33% 33% 25% Jukka Pietiläinen Tribuno 15 Poemoj de Ippolit Bogdanovi„

Ippolít Fjódorovi„ Bogdanóvi„ (1743–1803) devenis el malgrandrusa (ukraina) etbienula familio. Samkiel Sumarokov kaj ¥eraskov, jam prezentitaj en „i tiu rubriko, li okupis kelkajn gravajn ›tatajn postenojn (fine kiel la direktoro de la ‹tata Arkivo); same kiel ili, li partoprenis en kortegaj intrigoj, estis framasono, verkis poemojn, fablojn, kaj dramojn, tradukis kaj redaktis… Sed, malkiel ilin, oni rememoras lin ne pro multaj verkoj, sed precipe pro nur unu poemo — Animeto (publ. 1783) verkita surbaze de la antikva mito pri Amoro kaj Psi†o, konata per La ora azeno de Apuleius kaj La amo de Psi†o kaj Kupido de Lafonteno. Bogdanovi„ sukcesis ironie bildigi per versoj ne historion de diino, sed aventurojn de koketa „armulino, aldoninte iom da rusa folklora fono, per lingvo senprecedence le•era en la rusa poezio. Sed kelkaj el liaj poemoj, jam preskaμ forgesitaj, havas signifon ne nur historian, sed ankaμ literaturan. AlKo

MODERECO Pri l’ viv’ kontentas mi fiere, Kaj jenas la konfirm’ por mia opini’: MONO Se ion mi ne havas vere, Mi konsideras •in neni’. Ho ve, se mankas mon’; sed kiu fort’ al ri„o La homojn tiras? Velkas ja sen mon’ feli„o, 1763 Kaj e„ centjara vi enuos sur „i fon’; Dum pasas via viv’ — ho ve, se mankas mon’. PRI MEMLA™DADO Ho ve, se mankas mon’; kaj „ie le•oj regas, Raciajn agojn vi priridas kun rikan’ Ke monon oni flatas kaj karese flegas. Kaj diras, ke pli sa•as vi ol multaj centoj; Ho mono! Vin mondum’ respektas laµ impon’ Mi ne oponas: jes, pli sa•as vi, kompan’, Kaj „iu •emas ja: ho ve, se mankas mon’. Sed ne ol homoj, nur ol kvarpiedaj gentoj. Ho ve, se mankas mon’; „ar kurtas vivojaroj, 1763 Feli„on devas ligi ni al akaparoj; La mono kreas multajn vantojn sen bezon’, Sed sen la vantoj estas plag’, se mankas mon’. PRI MALICDIRADO 1761 De vi mi „ie insultatas, Kaj vi de mi sen „es’ laµdatas, Sed la komuna plag’ obsedas nin sen fin’: JEN SIGNO DE MALBON’ En ambaµ diroj ja neniu kredas nin. Se la amik’ 1763 Por via bono penas en komplik’, Kaj ka›as tion vi de l’ mondo — Jen signo de malbon’ do. VERSOJ PRI AMIKECO Sed en feli„o de amoro Sen amikeco hom’ aparte vidas sin, Alia estas la valoro; Simila al ermito, Se vi ne ka›as •in de l’ mondo — Treni•as laµ destin’, Jen signo de malbon’ do. De •ojoj senigito; 1763 Sed per la amikec’ Multi•as nia vivospec’. Ho vi, „iela dono! Per vi, ho amikec’, feli„as ni, Per vi intima harmoni’ Al la sentivaj koroj venis por ekkono. Por la anim’ — kvieta rifu•ej’, Ho amikec’! ‚i verson finu inde plej, Aperu vi kun rava brilo, Konforme al utilo. 1773 Tradukis el la rusa Valentin Melnikov 16 Kulturo Nia libroproduktado en 2007

‚iujarajn statistikojn pri la libroproduktado La Ondo 1991-2007. Libroj 1991-2007. Pa•oj reprenis en 1991 de Hungara Vivo, plu „erpante informojn el Libro-Mondo (PL) ...... 127 Libro-Mondo ...... 16587 la rubriko Laste aperis de la revuo Esperanto. ‚i tiu rubriko UEA...... 125 UEA...... 14455 listas „iujn librojn, kiujn la libroservo de UEA ekvendis en la FEL...... 92 FEL...... 14306 aktuala jaro, sendepende de la eldonjaro. ‚ar ne „iu eldonita Fonto (BR) ...... 76 Ar†.E.Privat (CH) ...... 12553 libro estas vendata de UEA kaj „ar ne nur fre›e eldonitajn Sezonoj ...... 70 Ludovikito (JP) ...... 12085 Impeto...... 62 Fonto ...... 11942 librojn •i ekvendas, ni aperigas ne nur jartabelojn, sed ankaμ KAVA-PECH ...... 58 Sezonoj ...... 11514 resumajn tabelojn, kiuj estas pli reprezentaj. Bero...... 55 KAVA-PECH ...... 11052 Ordinare ni donas komentojn por la tabelo, sed ofte ili Arizona Stelo (US) ...... 52 ‚EE...... 10161 estas ripetataj (same kiel la supra frazo), kaj „i-jare la komen- ‚EE(CN)...... 51 Impeto...... 9707 toj estas pli mallongaj ol kutime. Entute, Esperanto-librojn oni laste eldonis en 30 landoj. En la pasinta jaro surmerkati•is 184 libroj, iom malpli ol avera•e, tamen ili estis pli ampleksaj, kaj la pa•osumo (31 mil 2007. Libroj 2007. Pa•oj 183 pa•oj) estas la plej granda post 2001. Antaμ 30 jaroj, en Francio ...... 23 Ruslando ...... 3790 1977, aperis (= “laste aperis”) 147 libroj sur 16 mil 897 pa•oj. Ruslando ...... 19 Germanio...... 2825 Nederlando ...... 18 Japanio...... 2560 ‚ar en 2007 en Laste aperis mankis pliaj represoj de Slovakio ...... 14 Nederlando ...... 2371 diverstemaj franclingvaj artikoloj de Edmond Privat, eldonejo Germanio...... 13 ‚e†io ...... 1974 de Tomasz Chmielik Libro-Mondo (kaj Ar†ivaro Edmond Japanio ...... 12 Belgio ...... 1826 Privat) ne plu estas en la jar-listo, sed oni scias, ke Chmielik Belgio...... 11 Italio...... 1789 daμrigas sian represo-projekton, kaj eble la roterdama libro- Brazilo...... 9 Brazilo ...... 1727 servo mendos tiajn represojn en 2008. Ni vidos… USA...... 9 Francio...... 1688 En la eldoneja listo plej supras slovaka esperantisto Stano Italio ...... 7 Svislando ...... 1664 Mar£ek, kiu eldonis 11 divers-lingvajn versiojn de sia rekta- Sume, Germanio kaj Francio plu restas supre en la lando- metoda lernolibro. listo. Danke al Impeto, Sezonoj kaj ACT, Ruslando (kiel pro- gnozite antaμ unu jaro) devancis Brazilon, kaj Belgio ansta- 2007. Libroj 2007. Pa•oj taμis Hungarion en la deka loko. S.Mar£ek (SK) ...... 11 Impeto ...... 2057 FEL (BE)...... 10 KAVA-PECH ...... 1811 1991-2007. Libroj 1991-2007. Pa•oj Impeto (RU) ...... 10 H.Buske (DE)...... 1677 Germanio...... 322 Germanio...... 40425 Mondial (US) ...... 9 FEL...... 1579 Francio ...... 302 Francio...... 35967 UEA (NL) ...... 8 Mondial ...... 1464 Pollando ...... 279 Japanio...... 32899 A.Cherpillod (FR)...... 6 JEI(JP) ...... 1454 Nederlando ...... 242 Pollando...... 32047 Edition Iltis (DE) ...... 5 Sezonoj ...... 1296 Ruslando ...... 202 Ruslando ...... 29934 Sezonoj (RU) ...... 5 S.Mar£ek ...... 1250 Brazilo...... 193 Brazilo ...... 27327 Bero (NL) ...... 4 UEA...... 1190 Japanio ...... 174 Nederlando ...... 25911 KAVA-PECH (CZ) k.a.....4 Edistudio (IT) ...... 1154 USA...... 156 Svislando ...... 21482 En la resuma listo por 17 jaroj restis la samaj eldonejoj, kaj Italio ...... 137 Italio...... 19461 ene de •i Impeto kaj Bero iom plialti•is. ‚ar ‚ina Esperanto- Belgio...... 126 Hungario ...... 18504 Eldonejo de kelkaj jaroj eldonas nenion, eventuale Edition Iltis La supra revuo respondas al la demando pri kvanto. Volon- venont-jare okupos •ian lokon en la unua landodeko. Tamen te ni aperigus resumon pri beletra±oj de la jaro, sed la libro- nur 5 eldonejoj aperigas avera•e almenaμ unu libron „iusezone servo de UEA, ne nia redakcio, ricevas la librojn. (t.e. 68 librojn dum 17 jaroj). Aleksander Kor±enkov

1991–2000, 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 sume aµ avera•e Nombro de libroj en/pri Esperanto 2107 222 174 224 183 159 204 184 Suma pa•onombro de „iuj libroj 251.276 31.520 26.451 28.424 27.295 23.780 30.078 31.183 Nombro de la eldonintoj 650 109 95 133 103 87 114 93 Avera•a pa•onombro de unu libro 120.3 142 152 127 149 149 147 169 Avera•a prezo de unu libro 8,22 11,2 11,6 10,3 10,8 12.7 11,7 12.0 Lernolibroj, vortaroj pri Esperanto 296 32 43 42 25 19 32 36 Originala beletro 258 21 18 24 21 14 23 23 Traduka beletro 458 57 18 32 45 40 35 36 Planlingvistiko, esperantologio, ling. 229 26 19 15 13 22 21 21 Esperanto: historio, movado k.s. 241 21 42 33 32 27 29 28 Politiko, historio, filozofio, socio 166 22 11 28 21 22 29 13 Scienco kaj tekniko, terminaroj 182 17 8 16 10 4 10 8 Religio 105 6101766139 Aliaj temoj 172 20 5 17 10 5 12 10

Kulturo 17 Inter kanono kaj apokrifo

Recenza eseo de Sergio Pokrovskij

La dua parto de recenzo pri la nova versio de Biblio, preparita de IKUE kaj Du mezuriloj KELI kaj eldonita de KAVA-PECH. La unuan parton vd en LOdE, 2008, ¹1. Manke de pli aμtoritata fonto, mi citu el misiista instruilo protestanta, kiu Kanono konvena kaj evitinda (interalie la Bibliaj oportune resumas tiajn objektivajn kri- Antaμ 2 jarmiloj aleksandriaj grama- Societoj, la eldonintoj de LB). teriojn por distingi la apokrifojn disde tikistoj kompilis liston da modelaj tek- ¤usta difino de la biblia kanono libroj kanonaj kaj di-inspiritaj: stoj greklingvaj, kaj nomis •in kanono. estas eksterodinare grava por la protest- 1. Apokrifoj malhavas la aμtorita- Antaμ jarcento la Bulonja Kongreso antoj, „ar for±etinte la Sanktan Tradicion ton de aμtenta vorto Dia, ili estas nek akceptis malgrandan kolekton da tekstoj ili proklamis, ke “Sole la Skribo” (Sola ordonoj nek profeta±oj. kiel la Fundamenton de Esperanto. Scriptura) estas aμtoritata fonto de la 2. Ili ne estas edifaj kaj nenion reve- Intertempe en judismo kaj kristan- doktrino kristana. Nu, en la Tradicia lacias pri la Mesio. ismo aperis similaj “kanonoj” da tekstoj Eklezio, „u oriente-ortodoksa, „u okci- 3. Ilia atribuo estas dubinda. bibliaj; por ambaμ temis pri fiksita aro dente-katolika, la kanono estis parto de 4. Ili entenas fabelajn absurda±ojn, da tekstoj kiujn la koncerna komunumo tiu for±etita Tradicio. ‚e la protestantoj historiajn erarojn kaj herezojn. agnoskas estkiel aμtentan vorton de Dio Biblio ricevis la tutan ›ar•on, kiun 5. Ilin malakceptis la Dia popolo, (estkiel di-inspiritajn, QeopneumoV). antaμe portis la Tradicio — tamen sam- por kiu ili estis destinitaj. En „iuj „i tiuj okazoj temas pri etalo- tempe •i mem perdis la grundon. Facilas Evidente, laμ „i tiuj preskaμ ateismaj naj kolektoj da speciale aμtoritataj spe- diri, ke Biblio estas simple kaj nure la kriterioj endus malakcepti multajn cimenoj, ne pri el„erpa listo. Ne „iu tek- vorto Dia: librojn kanonajn, komencante per sto lingve kaj stile modela apartenas al 4. La fidindo (authoritas) de la Sankta Torao, la kerno de Tana†o. la Fundamento. Ne „iu teksto di-inspiri- Skribo, pro kiu •i estu fidata kaj obe- Jam komence de Torao, la unua ta estas kanona teksto biblia. ata, ne dependas je atesto de homo aμ „apitro de •ia unua libro rakontas pri la Nuntempe la „efaj kristanaj konfe- Eklezio, sed sole je Dio (kiu estas la ‚iela Firma±o, kiu disigas la akvojn vero mem), ties Aμtoro; kaj tial oni sioj akordas pri la novtestamenta parto terajn disde la akvoj „ielaj, en kiun estas •in akceptu, ke •i estas la Vorto de de tia listo; sed pri la kanono malnovte- Dio. muntitaj la steloj — kaj aliajn fabela±ojn stamenta la opinioj varias. Tamen sen la Eklezio gvidata de la multe malpli kredeblajn ol „iuj rakontoj Maldetale, estas tri skoloj kristanaj: Sankta Spirito, kiel rekoni la aμtentan de la kromlibroj bibliaj. Ÿ la minimumisma protestanta, di-inspiritecon de la koncernaj tekstoj? Kaj „e la alia ekstremo, fine de rezultanta en la Londona Biblio (Ne tute konsekvence, la ±us citita Vest- Torao, kiun la tradicioj hebrea kaj krist- (LB); minstra kredkonfeso ekleziece difinas la ana atribuas al Moseo, •ia lasta „apitro Ÿ la maksimumisma romkatolika — Sanktan Skribon per listo da librotitoloj (Readmono 34:5,6) konstatas: proksimume kiel la recenzata en sia artikolo 2ª.) Kaj mortis tie Moseo, la servanto de eldono (KB); Protestantoj provis formuli objekti- la Eternulo, en la lando Moaba, laμ la Ÿ kaj la ortodoksisma, kiu ilin kom- vajn kriteriojn, per kiuj oni distingu tek- diro de la Eternulo. Kaj li estas enter- binas — proksimume kiel KB. ston Fundamentan — pardonu, di-inspi- igita en la valo en la lando Moaba, ritan — disde teksto homa. Tamen por kontraμ Bet-Peor; kaj neniu scias lian La kanono protestanta tombon •is hodiaμ. ke la rezulto ne tro deviu de la atendata, Ni konas •in per la Londona Biblio. ili aplikis malsamajn mezurilojn. Se oni vidas en tio pruvon pri ekster- Laμ sia minimumisma tendenco, la mal- ordinara profeta kapablo, kial rifuzi •in novtestamentajn kromlibrojn septuagin- al la Tria Ezra kaj trakti ties malkoher- tajn, kiuj malestas en Tana†o, la prote- a±ojn kiel anakronismojn pseμdoepi- 1 stantoj nomis apokrifoj kaj for±etis : grafajn? 3. La libroj komunlingve nomataj Iuj intertitoloj de KB estas influitaj apokrifoj, ne estante inspiritaj de de la biblikritiko; ekz-e la komenco de Dio, ne apartenas al la Kanono de la Skribo; tial ili havas nenian aμtorita- Jesaja havas la intertitolon “La unua ton en la Dia Eklezio, kaj estas ne pli parto (Proto-Jesaja): Jes 1–39”; eviden- aprobindaj aμ uzindaj ol aliaj verkoj te, la editoroj de KB havas dubojn pri la homaj. atribuo de „i tiu tre kanona libro. La grado de malakcepto de la bibliaj Koncerne la herezojn, tiu kriterio kromlibroj varias: iuj protestantoj tamen fakte metas la doktrinon super la Skri- agnoskas ilian edifan valoron, kaj presas bon; tiel Lutero malagnoskis la Makabe- la kromlibrojn kiel aldona±ojn inter la du ojn, „ar la katolikoj indikis al 2Mak testamentoj; aliaj opinias tion mal- 12:42 pruvante utilon de pre•oj por 18 Kulturo persiste malagnoskos la establitan tradicion; tiu estu anatemita. Tiun dekreton plene ripetis la Unua koncilio Vatikana (1871). Estas iom da troigo en tiu anatemo. Kanono estas decido grava — tamen •i ja ne estas dogmo. Unu koncilio difinas kanonon, alia povas •in ›an•i (tio efek- tive plurfoje okazis pri la biblia kano- no). En la tradiciaj konfesioj pli gravas la Tradicio, tia anatemado pli konvenus „e la protestanta rolo de la Skribo; sed en la sekva artikolo ni vidos, ke la pro- testantoj multe pli libere traktas la Skri- bon ol la tradiciaj eklezioj. Nekanonigitajn kromtekstojn de la malnova Vulgato la Trenta koncilio translokis en Aldonon inter la du testa- mentoj (kiel antaμe faris Lutero) “por ke ili ne perdi•u, „ar fojfoje ilin citas la mortintoj (cetere, inter la instruoj de tiu sperton la apostolo lasis en formo skri- Patroj”. En KB tiun pozicion sole oku- libro, gravaj por la kristanoj kaj mank- ba; iujn aferojn li transdonis per la viva pas la Pre•o de Manase (sen la du krom- antaj en Tana†o, oni trovas ke la mon- komunikado; ion oni transdonas per libroj de Ezra). don Dio kreis el nenio, 2Mak 7:28; pri neskribita tradicio. korpa relevi•o, 2Mak 7:23; pri senmort- La 5ª kriterio estas precipe pikanta ‚u vere “du kanonoj”? eco de la animo, 2Mak 7:9). Kaj reven- en la bu›o de kristano agnoskanta la Baldaμ post la Trenta koncilio, kaj ante al Torao — sian abomenon de la Evangelion rifuzitan de la popolo al kiu malgraμ •ia emfaza egaligo de „iuj fremda Ora Bovido •i kurioze kombinas •in predikis proprapersone Dio la Filo. libroj “kanonaj”, la katolikaj teologoj kun la ordono (Nom 21:8,9) fari kupran (Oni povus respondi, ke multaj judoj tamen sentis bezonon distingi inter la pli serpenton („i tiun •enan epizodon la tamen kristani•is; jes, tamen tiam sime- egalaj libroj senkonteste kanonaj, kaj la rabenoj pravigas ekzakte tiel, kiel la trie eblas diri ke iuj judoj ja honoris la ±us enkanonigitaj kromlibroj. Kompren- ortodoksuloj pravigas la rolon de la iko- kromlibrojn Septuagintajn; fragmentojn eble la termino “apokrifo” ne estis noj — kaj „i tion lastan la protestantoj el ili „iuj oni trovis en Kumrano — tiom akceptebla, kaj ili for•is (unue en 1684) malakceptas). pli interese, ke el la kanona libro Ester grekecajn vortojn protocanonicus kaj Inter la moralaj instruoj kiuj povas oni trovis nenion.) deuterocanonicus, ofte esperantigatajn impresi esperantistojn menciindas la per resp. “unuakanona” kaj “duakano- ordono el Tobit 4:15 — La kanono romkatolika na” (ankaμ en KB). Katolikaj aμtoroj Kion vi mal›atas, al alia tion ne faru, De la frukristana epoko la Roma ek- mem avertas, ke „i tiuj terminoj estas post du jarcentoj ripetota de Jesuo kaj lezio rigardis „iujn librojn de Septuagin- misgvidaj, ke estus eraro opinii, ke la Hilelo kiel resumo de la tutaj Le•o kaj to, tradukitajn en Latinon kaj uzatajn en Eklezio posedas du kanonojn (kiel •i Profetoj. la Okcidenta Eklezio, egale di-inspiritaj posedas du “testamentojn”); la kanono ¤enerale, estas iom naive ke lern- kaj aμtoritataj. Famaj verkoj artaj (pen- „iam estis unu, la Trenta koncilio nur anto ju•u pri la valoro de la instrumate- traj kaj skulptaj) prezentas la epizodojn oficialigis la „iaman tradicion (kaj pri la rialo. Laμ la ordono-kriterio, la plej el la krompecoj ekstertana†aj kiel epizo- Roma eklezio „i tiu aserto ja estas valora parto de la Fundamento de Esper- dojn bibliajn (Judit kaj Holoferno, Susa- nemalvera). Krome, se temus pri du anto estus la primitiva 16-regula grama- na kaj la plia•uloj, Tobito kaj lia edzino, kanonoj, “la palestina kaj la aleksand- tiketo; dum fakte multe pli instrua estas la kuraco de Tobito…). Nur kelkaj okci- ria”, tiam „iu libro unuakanona estus la Ekzercaro, en kiu la postaj generacioj dentaj patroj (sed ja la plej kompetentaj ankaμ duakanona, „ar Septuaginto ente- trovis respondojn al diversaj demandoj pri la Skribo, ekz-e Hieronimo) esprimis nas la tutan Tana†on. kiajn •ia aμtoro e„ ne imagis •in verkan- dubojn pri la malnovtestamentaj krom- Iuj provas savi la terminojn klarig- te. Iom simile estas pri 3Joh — mallon- libroj mankantaj en Tana†o. Finfine la ante, ke temas ne pri du kanonoj, sed pri gega epistolo havanta formon de privata Trenta koncilio fiksis la definitivan lis- agnoskovico: estis libroj tuj kaj sen- letero kaj entenanta nenian profeta±on ton, proksimume tian, kian ni trovas en dispute agnoskitaj, kaj estis libroj kiujn aμ moralan instruon, nenian Dian KB (iom diferencas la aran•o, nomoj de oni agnoskis post iom da tempo kaj aμtoritaton ktp. Tia •i restis 15 jarcen- tekstopecoj kaj de la libroj; krome, la ekzameno; nu, en nia nuancori„a Esper- tojn, •is kiam •iaj lastaj versikloj subite Pre•o de Manase enestas en KB sed anto tiun in•enian interpreton esprimus aktuali•is kiel respondo al la Lutera mankas en la Trenta kanono). Kaj — aparta esperantigo: “unuekanona” (kiel Sola Scriptura: “unuenaskita”), kaj “duekanona”. Kiu malagnoskas sanktaj kaj kanonaj Mi havis multon por skribi al vi; sed „i tiujn librojn, en ilia tuta enhavo kaj mi ne volas skribi al vi per inko kaj en „iuj iliaj partoj, kiel ili estas lega- La kanono ortodoksisma kano; sed mi esperas vidi vin baldaμ, taj kaj akceptataj en la Eklezio katoli- Kompare kun la Biblio slavona-rusa, kaj ni parolos viza•on kontraμ viza•o. ka kaj kiaj ili enestas en la antikva en KB ankoraμ mankas la libroj 2ª kaj 3ª El tio ni lernas, ke ne tutan sian latina Vulgato; kaj kiu konscie kaj de Ezra (en la antaμklementa Vulgato, Kulturo 19 resp. la 3ª kaj 4ª, „ar Ne†emja aperas tie pli bona lingva±o, en pli evoluinta helen- kiel la 2ª de Ezra), la 3ª de Makabeoj kaj isma civilizo, kaj entenas malpli da kru- la psalmo 151ª. La Pre•o de Manase elaj barbara±oj postulantaj alegoriajn konservas sian naturan pozicion de reinterpretojn por mildigi la kulturan aldono fine de 2Kr, en kiu libro estas ›okon, kia igis Marcionon vidi en Jeho- priskribitaj la cirkonstancoj al kiuj •i vo la despotan dion de la Malbono. Do, rilatas (same estis en Vulgato antaμ la ne esoteraj libroj por la sa•uloj, sed faci- Trenta koncilio; la grekoj •in presas la lega±o por la eksteruloj kaj komenc- aldone al la Psalmaro). antoj; ne sekretaj, sed publike konataj Do, la Malnova Testamento en la kiel la tuta Septuaginto; resume, la slavona kaj rusa Biblioj entenas 50 bibliaj kromlibroj estas la rekta malo de librojn (je 4 libroj pli multe ol la katoli- la apokrifoj en la rekta, origina senco de ka). Tamen la 11 netana†aj kromlibroj tiu termino. estas markitaj kiel “eksterkanonaj”. Tiuj Tamen estis amaso da aliaj verkoj, kromlibroj estas tamen “honorindaj”, grandparte gnostikaj, kiuj ja pretendis estas malpia±o nomi ilin “apokrifoj”. esti apokrifoj, la supera sa•o por la La slavona-rusa Biblio entenas la inicitoj. Dum la batalo kontraμ tiuj sumon de Septuaginto kaj Malnova Vul- herezuloj la vorto apokrifo ›an•is sian gato; al tiu lasta •i ›uldas la Trian libron signifon en la eklezia tradicio, •i ricevis de Ezra, kiun la grekoj ne havas. Tobio suspektas sian edzinon pri ›telado la sencon “hereza verko kun falsita Por „iuj internaj rilatoj praktikaj la (Rembranto, 1626) atribuo”. bibliaj kromlibroj estas traktataj en orto- Ankaμ „i tiu signifo tute malkon- doksismo simile al la libroj kanonaj; ili Apokrifo venas por la kromlibroj bibliaj. La ekle- estas uzataj en ortodoksaj diservoj Etimologie apokrifo devenas de ziaj patroj (kaj e„ multaj protestantoj, (ekz-e la Pre•o de Manase estas vo„e- greka vorto kiu signifas “ka›ita”. En la komencante per Lutero mem) ja konsen- legata dum la Granda Kompletorio kaj kristanan tradicion tiu vorto penetris tra tis, ke ili estas edifaj, utilaj kaj piaj, estas prototipo de la kristanaj pre•oj la mito, kiun plej klare prezentas la rekomendindaj por la komencantoj; pentofaraj; la Kanton de la tri junuloj el eksterkanona 3Ezr 14:44–48 (mi tra- partoj de tiuj verkoj estas uzataj en la Dan 3:24–90 oni kantas en matenlaμdo dukas laμ la Biblio rusa, en KB tiu libro diservoj; dirante ke la libroj bibliaj estas ktp); tial la katolika enkanonigo de tiuj mankas): “sanktaj kaj honorindaj”, iuj aμtoroj tekstoj ›ajnas pa›o tute logika. Kaj tiel en 40 tagoj estis skribitaj 94 disigas la epitetojn, rilatigante “san- Tamen io (krom la evidenta tradicio libroj. Kaj kiam fini•is la 40 tagoj, la ktaj”n al la libroj kanonaj, kaj “honor- kaj la polemiko eksterkonfesia) forte Plejaltulo diris: La unuajn kiujn vi indaj”n, al la kromlibroj. Tial la maniero skribis elmetu malka›e, por ke legu la malhelpas tion; ne hazarde la romkatoli- nomi ilin “apokrifoj” impresas kiel indaj kaj la senindaj; sed la lastajn 70 koj elpensis la terminon “duakanona”, retenu, por transdoni ilin al la sa•aj el insulto en la tradiciaj konfesioj respekt- kaj malgraμ la anatemoj de iliaj konci- la popolo; „ar en tiuj estas perilo de antaj la patrisman terminaron. lioj gravaj teologoj romkatolikaj ja trak- prudento, fonto de sa•o kaj rivero de PIV difinas “apokrifo”n protestant- tas tiujn duakanonajn librojn kiel malpli scio. Do tiel mi faris. isme: “ne akceptita en la hebrea aμ pro- aμtoritatajn ol la “unuakanonajn”; do, (Simila motivo aperas en Dan testanta kanono”. reale okazas inverse, malgraμ la logika 12:4,9; Apo 5:1,2.) Daμrigota decido de la Trenta koncilio la praktiko Estus eraro apliki „i tiun propran kaj de la Roma eklezio konformas al la tra- originan sencon de la vorto apokrifo al NOTOJ dicio antikva-ortodoksa. la kromlibroj septuagintaj, pretendante 1. Vestminstra kredkonfeso (The S-ta Atanazio la Granda, „efepisko- ke ili apartenas al la bibliaj libroj kiujn Westminster Confession of Faith, A.D. po de tiu sama Aleksandrio, kie la rom- Ezra ne legis publike (malkiel “la 1647 = Confessio Fidei Westmonas- katolikaj aμtoroj pretendas trovi la pli unuajn” 94–70 = 24 librojn de Tana†o2); teriensis). vastan “kanonon Aleksandrian”, listig- la mallerteco de tia uzo konsistas en tio, 2. La 39 malnovtestamentajn librojn inte la librojn tana†ajn kaj la novtesta- ke la ka›itaj, la esoteraj libroj evidente de LB la rabenoj rekombinadis, kun- mentajn, daμrigas: superas en sia sa•eco kaj valoro la vul- igante po plurajn librojn en unu (ekz-e Por plia precizo mi aldonu, ke krom garajn librojn kanonajn, disponeblajn al „iujn malgrandajn profetojn) por ke la „i tiuj estas ankoraμ aliaj, ne metitaj „iu ajnulo; dum kaj Hieronimo, kaj la nombro de libroj en Tana†o estu simbo- en la kanonon, sed rekomenditaj de la protestantoj (kaj la ortodoksa eklezio) le grava, kutime 22 („e Jozefo Flavio) Patroj por legado al la novuloj kaj tute male rigardas la eksterkanonajn aμ 24 (en Talmudo). kate†umenoj: Sa•eco de Salomono, librojn kiel malsuperajn ol la libroj de la 3. “… vi fari•is bezonantoj de lakto Ester, Judit kaj Tobio … hebrea kanono! kaj ne de solida nutra±o” [Heb 5:12–14]. (La kanonecon de Ester en la evan- La kromlibroj de Septuaginto gelia epoko oni ankoraμ kontestis, kaj la neniam pretendis esti tiaj libroj ka›itaj; En la sekva kajero Nova Testamento nenie •in citas.) tute male, la ekleziaj patroj rekomendis Verkoj premiitaj en Liro-2007 Principe la saman traktadon donas ilin kiel “nutra±on likvan” al la junuloj Marc Bavant pri landnomoj Johano la Damaskano (en la 8ª jc) — laμ kaj kate†umenoj, ankoraμ ne spertaj pri Sergio Pokrovskij pri la nova Biblio la tradicio de la grandaj orientaj majstroj la simbola interpreto de la libroj kanonaj Recenzo pri la vortarego de Krause de la ekumena eklezio, de la unuaj •is la (la “nutra±o malmola”3). Efektive, la Ekspresa enketo de La Ondo lasta. kromlibroj estas verkitaj pli malfrue, en 20 Kulturo Ser„ante alian transmondon La poemo Tri ringoj por la elfoj…, fari•is tute malsamstila ol La Hobito. per kiu la verko komenci•as, ne estas Ne infana fabelo, sed mitsimila fanta- Tolkien, John Ronald Reuel. La tradukita de Auld, kvankam li estis poe- sta±o por dekkelkjaruloj kaj plenkresk- Kunularo de l’ Ringo / Tradukis el la to je Nobelpremia nivelo. Responde al uloj. Inspiron Tolkien „erpis el multaj angla William Auld; Enkond. Alek- mia demando skribas Bertilo Wenner- fontoj. Ekzistas multaj provoj analizi de sander Kor±enkov. — 2a eld., kor. — gren: “Kiam mi eksciis, ke li okupi•as kie. La skandinavaj mitologioj en la Kaliningrado: Sezonoj, 2007. — 464 pri tio, mi kontaktis lin, kaj prezentis kaj Eddo kontribuis per multaj personaj p•., 500 ekz. — (Serio Mondliteraturo; mian tradukon de la poemo, kaj mian nomoj. Okaza±oj kaj esta±oj estas rekon- ¹3). provon traduki la unuan „apitron de la eblaj el popolaj fabeloj. La Dua mond- Tolkien, John Ronald Reuel. La du libro. Mi tute ne pretendis, ke miaj pro- milito — dum kiu verki•is la verko — turegoj / Tradukis el la angla William voj estas uzindaj aμ e„ uzeblaj. Mi faris ne povis ne influi la verkinton. La for- Auld. — 2a eld., kor. — Kalinin- ilin nur kiel lingvoekzercon (kaj pri hakado de arboj kaj la kirasa produktado grado: Sezonoj, 2007. — 368 p•., 500 Esperanto, kaj pri la Angla). Sed Auld en Isengardo similas al la industrii•o de ekz. — (Serio Mondliteraturo; ¹4). ek›atis mian tradukon de la poemo kaj Anglio. Tolkien, John Ronald Reuel. La petis mian permeson uzi •in”. Ni tamen ne povas forgesi ke Tol- reveno de la Re•o / Tradukis el la Auld akceptis ankaμ kelkajn el la kien estis pia katoliko. La simila±oj inter angla William Auld. — 2a eld., kor. proponoj de Wennergren pri propraj la verko kaj kristanismo estas multaj. — Kaliningrado: Sezonoj, 2007. — nomoj, sed mem tradukis aliajn. Eble tio ‚io, e„ Saμrono, estis bona en la komen- 328 p•., 500 ekz. — (Serio Mondlitera- kaμzis ke malsamaj sistemoj por esper- co. Malgranda popolo havas la taskon turo; ¹5). antigo de propraj nomoj ekzistas unu savi la mondon. Gandalfo mortas, sed Frodo Baginzo heredis ringon, kiu apud la alia, ekzemple: Frodo (jam la relevi•as, post tio li estas blanka. Oni montri•as esti la “Unu Ringo”, for•ita angla formo estas bona Esperanto), Sam tamen ne sisteme ser„u la simila±ojn, „ar de la malbona Saμrono por regi la mon- (sen aldono de -o), Aragorno (kun aldo- la Kristosimila Gandalfo ne apartenas al don. Naμpersona kunularo devas porti la no de -o), Gaja (Vira nomo uzita en la malgranda popolo k.t.p. Interesan ringon al la lando Mordoro por detrui adjektiva formo, same kiel oni ofte artikolon pri La Mastro de l’Ringoj kaj •in en vulkano kaj tiel savi la mondon. esperantigas virinajn nomojn), Pa›eg- la Fido Kristana de Pastro Edmund La tri volumoj de La Mastro de l’ Ringoj ulo (traduko), Grin„jo („jo-formo). Little oni povas legi interrete „e http:// de multaj junaj homoj en kelkaj landoj Eble Auld havis kialojn traduki la mikeleon.orcon.net.nz/signo/tolkien. estas konsiderataj kiel „efverko de la nomojn per malsamaj sistemoj. Tamen htm. monda literaturo. La lingva±o estas bela. montri•is ke multaj legantoj de la Espe- Ne estas strange ke •uste katolika Amuzaj dialogoj kaj priskriboj sekvas ranta versio reagas kontraμ la bunteco gazeto novzelanda origine publikigis post poezio kaj priskriboj pri naturaj da tradukmanieroj. Eble kiu legis la ver- tiun „i artikolon, „ar la verko ja estis bela±oj kaj kvazaμhistoriaj tekstoj. kon en alia lingvo, pli forte reagas, ol tiu filmigita en Nov-Zelando. Recenzanto ordinare havas la taskon kiu unue legas la Esperantan version. Ni ankaμ iom pensu pri la rolo de la priju•i la kvaliton de verko. Recenzante Auld estis kandidato por la Nobel- verko en la monda literaturo. Ver›ajne La Mastron de l’ Ringoj tio ›ajnas al mi premio, kaj la traduko havas •enerale tre literaturhistoriistoj tute malsame opi- tute nenecesa. La verko havas sian bonan kvaliton. nias pri la kvalito de la verko. Tamen lokon en la monda literaturo, sendepen- „iuj devas konfesi ke •i ricevis gravan de de la opinioj de la recenzanto. Ne pri- Komentoj pri la verko lokon precipe en fantasto, sed ankaμ en ju•ante •ian kvaliton, mi komentos la Kial do estis verkita La Mastro de l’ la monda kulturo •enerale. Precipe mul- tradukon kaj kelkajn interpretojn de la Ringoj? Laμdire „ar la eldonisto petis al taj gejunuloj estimegas la libron. Pri tio enhavo. Tolkien verki daμrigon de La Hobito, atestas ekzemple la granda nombro da kiu bone vendi•is. La daμrigo tamen retpa•oj kun komentoj pri La Mastro Recenzo pri la traduko k.t.p. Tio povas esti sekvo de la malpli- En 1995–1997 aperis la unua Espe- fortigo de religioj, precipe en la ri„aj ranta eldono. En 2007 tiu „i trivoluma landoj. traduko de William Auld aperis en sia Gejunuloj kiuj perdis la kontakton dua eldono. Tolkien eldonis plurajn ver- kun la transmondo de religioj, ser„as siojn de la verko, kun ialoke gravaj alian transmondon kaj trovas •in en La ›an•oj en la teksto. Por la unua eldono Mastro. Auld uzis sufi„e malnovan version. La La kovriloj de Vladimiras Beresnio- dua eldono estas korektita laμ la plej vas pla„e allogas la legonton, almenaμ •isdata angla teksto. Kelkaj kompost- meza•ulon kiel min. Ili tamen estas tute eraroj kaj malmultaj tradukeraroj estis malsimilaj al fantastaj ilustra±oj, kiuj korektitaj. Pri la korektado helpis multaj aperas sur eldonoj en multaj lingvoj. esperantistoj menciitaj en la enkonduko. Interesa ideo estus fari ekspozicion pri Al la dua eldono estis aldonitaj en- ilustra±oj de La Mastro. Danan eldonon konduko al la Esperanta eldono, antaμ- de la libro ilustris pseμdonima artistino, parolo al la dua angla eldono, Noto pri la kiu montri•is esti la re•ino Margrethe la Provincaj Analoj kaj por esperantistoj 2a de Danio. interesega artikolo de Tolkien pri Esper- Tute inde la Dana re•ino ilustris la anto el 1932. En la dua eldono ankoraμ re•on inter fantastaj libroj. mankas ses aldonoj en la tria volumo. Leif Nordenstorm Kulturo 21 Per vo„o klara kaj klera La kritiko de iluzioj kaj la ekzamen- Mi studis universitate la palian, kaj ado de misbildo-kreaj procezoj ja apar- du el miaj profesoroj estis budhanoj. ‚e Almqvist, Carl Jonas Love. tenas al la momento de la klerismo, al ili, la budhana identeco lasis relative Ormuzdo kaj Arimano: Politika satiro kiu apartenas Almqvist. Gällmo, se ju•i sen›an•a ilian apartenon al la sama / Tradukis el la sveda Gunnar laμ lia estetiko, sufi„e hejmas en la ide- etbur•a bengalaro kiel mi, kaj tial mi ne Gällmo. — [s.l.]: Gunnar Gällmo, aro de tiu klerismo por loki pli-malpli en lernis rigardi la budhani•on kiel kul- 2007. — 58 p•. tiu spaco sian vizion. Mi konkludas „i turan elmigron. Amiki•inte kun brita “La regrifuzanto” kaj aliaj budh- tion el la fakto, ke sidas nature en lia sti- budhano jarojn poste, mi konstatis, ke ismaj fabeloj / Rerakontis Gunnar la repertuaro la specifa tipo de ludo ankaμ okcidentanoj, kiuj elektas fari el Gällmo. — [s.l.]: Gunnar Gällmo, aparte klare videbla en jena tekstero: si budhanojn, ne nepre elektas forlasi 2006. — 84 p•. “Pardonu min,” diris la alia koturno, sian kulturan etoson. ‚i tiuj libroj estas eldonitaj per la la koturno tretinta. “Tio ne estis mia La fakto, ke Gällmo ne nur uzas budh- lulu-metodo. La aμtoro (aμ aμtoreska intenco. Ne koleri•u, mi petas!” — “’Ne isman materialon kiel verkan ercon sed morala produktanto) konservas la kopi- koleri•u,’ vi pepas!” diris la unua kotur- estas mem budhano, interese fleksas al rajton kaj delegas la produkta±adon al la no, la koturno tretita. “Ne via intenco, ni la legajn muskolojn en La regrifuzan- sistemo www.lulu.com, kiu laμ mendoj „u?” (La regrifuzanto, p•. 58). to. En la teksto Ormuzdo kaj Arimano,la ekzempleras la librojn (mi evidente kon- La uzo „i tie de “pepas” por emfazi traduka interveno de Gällmo — „iu tra- sentis fari la recenzon por povi lan„i la mokan e†adon de pardonpeto signas duko estas relego — preskaμ faras el la verbon ekzempleri). tiun proksimecon inter la kritikemo kaj momento de la frua okcidenta klerismo ‚u pro tiu maltradicia produkto- la ridemo/mokemo, kiu karakterizas la mem praformon de imagebla estonta metodo mi kune recenzas la du verkojn? klerismon. La kritika metodo de la kler- budhani•o de la tuta socia etoso en la Krom ke ilin tradukis, respektive, rera- ismo instigas vin lerni de la ridpunktoj okcidentaj landoj. La klarvideco pri la kontis la sama Gunnar Gällmo, kion — via propra aμ tiu de la redaktoro de procezoj anstataμas, en tiu „i vizio, la alian ili havas komune? Fakte baldaμ Monato aμ de alia ›atata perioda±o — idealon de la memstaro — „ar la budh- evidenti•as al iu leganta la du librojn, ke por forridi viajn maltaμgajn sintenojn ano ne agnoskas la memon krom kiel ili kune havigas al ni la vizion de kaj aliajn enradiki•intajn erarojn. produkta±on de procezoj, kiuj fari•as kaj Gällmo, kiu interligas ilin. En Gällmo, kiu estas budhano kaj kiuj do nepre malfari•os. Fabelojn rerakontas multaj. Sed atentas tiujn procezojn, per kiuj form- Al la kerna klerisma celo de la mal- Gällmo ne verkas porinfane; lia vizio i•as niaj pensoj pri •usto kaj pravo, la mistifiko servas diversaj gestoj de sin- temas pri la vojoj de la malinfani•o, la klerisma kritikemo direkti•as e„ kontraμ distancigo. En La regrifuzanto, tiuj kresko, la kompreno de tiu „i procezo la formi•o de niaj maleraroj, niaj pravoj, gestoj havas la guston de spica±oj: “‚i inter la procezoj. la bazo mem de niaj plej rektaj fidoj kaj tio okazis en kulturo, kie familio tre gra- Jam sur p•. 5 de La regrifuzanto ni kredoj. Per tiu direkti•o, la kritikemo vis” (p•. 24); “En la kabano lo•is anako- legas “Dek ses mil edzinojn li havis, sed vidigas tiun bazon kiel senbazan, kiel reto. Anakoreto estas, laμ la vortaroj, pia neniu el ili naskis al li infanon; kaj se nur-proceze-formi•intan. ermito kiu vivas sola por tiel fari bonon re•o ne havas infanon tio ja estas, en Tiu vidigo donas al via okulo la al si mem kaj al aliaj. Sed „i tiu anakore- fabeloj, tre grava problemo, „ar en fabe- novan povon rigardi la rigardadon mem to ne posedis vortaron, kaj li fajfis pri loj ›tatreganto prefere estu ›tatregant- kaj tiele liberigi vin el la kateneco de tiuj tiaj difinoj” (p•. 39-40); “[pri elefanto] ido.” bazaj deziroj, kiuj faras el la procezoj ¤i alkuris kiel peza lokomotivo (se oni Lia tradukito Almqvist en Ormuzdo “vin”. ne tro zorgas pri la fakto ke lokomotivoj kaj Arimano same ironie substrekas la tiutempe ne ankoraμ ekzistis)” (p•. 11). arbitrecon kaj kapricecon de la surtron- Gällmo bonvene ridindumas ankaμ por i•o de ›tatestroj en la re•a epoko. nin ride distancigi de nia verda kulturo: Ormuzdo, la tiuteksta nomo de ironie “Vi ne kapablas esti mona†o. Vi ja estas prezentata Dio, dekretas pri la re•oj, stulta, ja eterna komencanto” (p•. 28). “Ke tuj, kiam viro (aμ virino) en iu En Ormuzdo kaj Arimano, teksto tute ne regno akiras la superregon, senkonside- alinfana e„ sur la maska nivelo, la re „u tio okazas per perforto aμ per ruzo, distancigaj gestoj veftas la tutan teks- aμ kiel ajn povas al vi supra±e ›ajni, tio a±on. estas la indiko, ke li (aμ ›i) ricevis de Ni Ni nun trovas nin en momento, kiam potencon kaj aμtoritaton esti via reganto „iuj niaj socioj, inkluzive de la esperant- en Niaj loko kaj funkcio, kaj ke Ni lin istaj, bezonas „iam pli da hela kaj bon- (aμ ›in) dotis kun la sa•eco kaj bona humora malmistifikado, kio igas absolu- volo necesaj por la regado” (p•. 51). te •ustatempa la klaran, kleran vo„on de En ambaμ libroj aperas do reliefigo Gunnar Gällmo. Li tradukis la religian de la teknikaj rimedoj, per kiuj aμtoroj klasika±on Darmo-pado, sed ne volis sin de beletra teksto normale estigas „e la limigi al la pasinteco, kaj do nun elektis leganto efektiveco-iluzion. Per tiu relief- formojn, kiuj renesancas la budhisman igo, la tekstoj instigas ekzameni la pro- — aμ la por budhismo anekseblan — cezon de rakontado kaj la formi•on de paseon por nia hodiaμa humoraro. tiu iluzio, per kiu rakontoj logas kaj alte- Mi, kiel hinduo, kiu jam de jardekoj nas la leganton. legas la hinduismon de la bengaloj (kiuj 22 Kulturo estis budhanoj •is iuj fortoj el aliaj Trezorkesteto La disko plenas de spritaj ridetigaj regionoj de Barato trudis al Bengallando ilustra±oj al la tekstoj, kiuj mem estas tre la refasonitan hinduisman ortodokson) Duoble unu. Sen lim’ •is: KD. — instruaj kaj por infanoj kaj por plenkre- kiel rekonturi•intan budhismon, „iam Crest: Duoble unu, 2007. skuloj. Tial oni ne povas diri, ke la disko multon gajnas el la legado de budhanaj Jen nova kanzon-KD de Duoble unu, estas farita por infanoj aμ por plenkre- tekstoj, precipe de la bonhumoraj. Mi distribuata de Vinilkosmo. skuloj, sed •i estas tre humurplena kaj forte kaj alte rekomendas al vi la legon Mi jam a„etis perrete tiun kodiskon pri la temoj kaj pri la muziko. de „i tiuj libroj. „e Vinilkosmo, ne sciante, sed La kantoj estas prezentataj e„ en tre Vidante, ke mi alvenis al la fino de la antaμdivenante, ke •i povus esti ekster- bone komprenebla Esperanto, kiu lasas substanca recenzo, iuj legantoj interjek- ordinara±o, „ar tuj pla„is al mi la penso nur malofte malferma iun deziron pri cios: sed kiuj estas tiuj Ormuzdo kaj migri per kantoj tra la mondo trans „iujn ebla plibonigo. Krome •i estas disko, Arimano? Tiuj figuroj aperis en la pra- limojn. Tiel, kiel faris tion jam, ekzem- kiu estas farita de tre spertaj profesiaj persa kulturo, kiun en Persio forlavangis ple, Woody Guthry kaj Bob Dylan. La artistoj, kiuj per tre belaj vo„oj akompa- la alveno de islamo, kaj kiun daμrigas en moderna muziko estus malpli ri„a, se ne nataj de perfekte aran•ataj muzika±oj, Barato la parsioj, sekvantaj •is hodiaμ la ekzistus la kantoj, kiuj akompanas tutajn entiras nin en la miraklomondon de antikvan religion de Zoroastro/Zarat- popolojn en sia ofte sopirplena vivo. mirinde vasta vivanta muzika kosmo. hu›tro. (‚u vi ne konas tiun figuron „e Kiom da kantoj ekestis survoje! Tiu Jen disko, kiu ravis min tuj dum la Ni„eo?) Laμ la zoroastrana tradicio la motivo trairas la tutan muzikhistorion, unua aμskultado. Sed je la dua fojo e„ absolute bona Ormuzdo kaj la absolute egale „u la muzikistoj mar›is piede, ankoraμ pli. Estas e„ tiel: ju pli ofte oni malbona Arimano estas en eterna kon- veturis per trajnoj aμ per›ipe aμ hastis de aμskultas •in despli bona •i fari•as. Jen flikto. El Arimano Almqvist kreas pozi- turneo al turneo sur grandegaj kamionoj. grava signo por „iu bona disko. tivan figuron. Tamen, „u Almqvist par- Mi mem kolektas kun granda •ojo Tiu, kiu ›atas poezion kaj idee ri„an toprenas la orientisman projekton de la popolmuzikajn kantojn el la tuta mondo, muzikon, efektive povas duoble •oji pri deknaμa jarcento, kies dra›a kritiko fare kelkajn gravajn el ili mi tradukis kun tiu „i produkto de Duoble unu. La disko de Edward Said lasis la okcidentanajn plezuro. Do en tiu senco mi estas jam nomi•as laμ la surkovrila ›ildo de tradiciojn de orientologio strebantaj fakulo pri kanzoneca muziko. Kaj efek- Fransμaz kaj Patrik, kiuj vagas en kantoj rekompreni siajn starpunktojn? Tiun pli tive, e„ en tiu „i kazo de Duoble unu mia kvazaμ trampoj tra la mondo: “Sen lim’ intertekstan ju•on mi lasas al la leganto. bona kolektistoflarnazo ne trompis min. •is…” De recenzantoj oni atendas iom da La disko de la kompanio Duoble unu Aldona lukso de la dikso estas du provlegado. Jen mia listo (kiu ne inklu- estas ne malpli ol majstroverko, trezor- gajaj fotaroj kun muziko de la KD, kiuj zivas frazojn de la formo “tio estas tute kesteto kaj pri poezio kaj pri tre varia sur komputilo rigardeblas kaj aμdeblas. bone”, kiujn Gällmo sisteme kaj eviden- kanzoneca kaj parte tipe franca muziko. Hans-Georg Kaiser te intence uzas): tiu “maskita plebaro” (OA p•. 8) devus teksti plebo; prezentas Konu nin, ›atu nin! — familia vivo kaj rilatoj kun eksterland- sin kiel liberanimaj (OA p•. 8) devus anoj, kutimoj kaj obstinoj, religio kaj teksti liberanimajn; historion kaj lin- Solly, Martin. La Ksenofobia Gvid- krimo: „i „ion kaj ne nur entenas tiu ape- gvistikon kiel pli trankvilaj (OA p•. 10) libro al la italoj / Tradukis el la angla naμ 70-pa•a libreto. En •i trovi•as devus teksti trankvilajn; intence plan- Anna Löwenstein. — Milano: Federa- ankaμ multaj interesaj faktoj: kiu estas itan kiel ilon (OA p•. 30) devus teksti zione Esperantista Italiana, 2006. — vera kazo de a„eto de la teamo A.C. ilo; kies du regnoj ili prezentos, och kies 72 p•. Milan fare de Silvio Berlusconi, kial ita- popoloj ili nutros (OA p•. 49) devus La prezentata libro estas la unua, loj ne partoprenas en la Eμrovida Kanto- teksti regnojn ili prezentos kaj kies (kaj ne lasta!) esperantlingva traduko el Konkurso, kiom pli longaj estas italaj popolojn; ne plu restas multe da tiuj la origine anglalingva projekto The kondomoj ol tiuj en la cetera Eμropo… meritoj (R p•. 6) devus teksti el tiuj Xenophobe’s Guides — ksenofobiaj Interalie, jen estas vera defio por la meritoj; kaj li diris tion al la veturig- gvidlibroj, kies celo estas duon›erce- monda esperantistaro: anstataμ traduki istom (R p•. 19) devus teksti veturig- duonserioze konatigi alilandanojn kun el tiom kritikata kaj blasfemata angla isto; ricevis donacon de kelkaj konatuloj karakteraj trajtoj kaj aparta±oj de diver- lingvo, lan„i propran similan serion. ‚u (R p•. 62) devus teksti konatoj. saj popoloj. Tio estas •ia principa distin- ne inda tasko plenumebla por landaj kaj Mi cerbumis, „u mencii kiel eraron go de kutimaj gvidlibroj, kiuj „efe pri- e„ regionaj asocioj kaj demonstrado de la elekton, ekde R p•. 73, de Fingro- atentas vidinda±ojn, ripozejojn kaj tipajn deklarata internaciismo? ringo kiel traduko por Angulimala. Sed pladojn-drinka±ojn. Resume, estas tri kialoj por tralegi la la pli laμvorta “Fingro„eno” ne estus La libro similas al pli frua ruslingva libron: se vi jam estis en Italio, tio eble nepre pli bona, kaj tian ›losilan vort- eldono. Koincidas „io — po›formato, helpos al vi penetri la ka›itan sencon de elekton en traduka±o destinita por klasik- kovrilbildo, e„ la binda±o estas same a„a certaj momentoj; se vi nur planas i•o neniu recenzanto povus per kritiko — kiam vi malfermos la lastan pa•on voja•on, vi certe eksentos vin pli libere aliigi e„ se la redono ja estintus mal- „iuj aliaj jam delonge estos for! Ambaμ en nova lando kaj evitos tiklajn situa- taμga. Mi deziras al „i tiuj tekstoj de ver›ajne prunteprenis dezajnon de sia ciojn; se vi neniam vizitis la Apeninan Gällmo vastan legatecon, kaj rimarkig- anglalingva praulo. La titolo de „i recen- Duoninsulon kaj neniam faros tion, vi as, ke al la lulu-eldonejo mankas eldon- zo estas la devizo de tiu serio. povos dum kafokla„o sen•ene rimarki: ista memo, kio aparte kongruas kun la La teksto mem estas konciza, sen- a†, tiuj italoj! Nu certe mi konas ilin! budhana projekto dissolvi la memojn! enua kaj informplena. ‚iuj flankoj de Do, konu ilin, ›atu ilin! Probal Dasgupta socia kaj privata vivo de modernaj italoj Nikolaj Pen„ukov Kulturo 23 Nia trezoro Poste ne estos pravigitaj antaμ la socio la personoj, kies nomoj ne La Unua Libro estos en la vo„don-libro, nek en la ‚i-rubrike ni prezentos dek librojn, fako de la promesintoj, nek en la kiuj grave influis la evoluon de Esper- fako de la kontraμintoj. Neniu anto lingve, socie kaj kulture. ‚i tiu esperu pravigi sin per tio, ke li “ne rubriko estas kleriga; •i celas tiujn, aμdis” pri la proponita vo„don- kiuj jam senprobleme legas en Esper- ado, „ar estos uzitaj „iuj rimedoj anto, sed ankoraµ ne bone konas ties por ke „iu sciu pri la vo„donado. historian kaj kulturan fonon. Krom la antaμparolo en la libro estis ankaμ: 14 jul 1887 (26 jul laμ la Gregoria — ok eltran„endaj slipoj (du folioj) kalendaro) en la presejo de ¥aim Kelter kun promesdeklaro (p•. 31–34); (Varsovio) aperis 42-pa•a bro›uro — plena lernolibro de lingvo inter- Internacia lingvo. Antaµparolo kaj ple- nacia sur ses pa•oj: alfabeto, partoj de na lernolibro (por rusoj). ¤ia aμtoro, parolo (ok reguloj), •eneralaj reguloj 27-jara ruslanda judo Ludoviko Zamen- (ok reguloj) — entute 16 reguloj (p•. hof, ka›is sin sub la pseμdonimo “D-ro 35–40); Esperanto”. ¤is la jarfino aperis pola, — permeso traduki la bro›uron al franca kaj germana eldonoj de la verk- „iuj ceteraj lingvoj (p•. 41) kaj la adreso eto, kiu poste ricevis la “popolan” tito- de la aμtoro (p•. 42); lon: la Unua Libro. Sekvis eldonoj en gramatiko, kiun “oni povas bonege — vortaro internacia-nacia (en la pluraj aliaj lingvoj. ellerni en la daμro de unu horo”, kaj per rusa 917 radikoj) sur du flankoj de gran- La Unua Libro konsistas el kvar par- regula vortfarado helpe de prefiksoj kaj da folio. toj, inter kiuj la plej ampleksa estas ne la sufiksoj. Sur la dua pa•o estis presita rus- Plena lernolibro, sed la Antaµparolo 2) La lingvo jam de la komenco lingva deklaro: (p•. 3–30). Unue, Zamenhof mencias la mem kaj dank’ al sia propra konstruo Lingvo internacia, simile al „iu problemojn kiujn la diverslingveco kaμ- povu servi kiel efektiva rimedo por nacia, estas socia propra±o; la zas en „iuj sferoj de la vivo, kaj atent- internaciaj komuniki•oj. — Por tio li aμtoro forlasas por „iam „iujn igas, ke •i kaμzas ankaμ malamikecon “aran•is plenan dismembrigon de la personajn rajtojn al •i. inter la popoloj. Same kiel multaj lin- ideoj en memstarajn vortojn, tiel ke la Zamenhof petis sendi kritikon pri la gvoprojektantoj, li kredas ke lingvo tuta lingvo, anstataμ vortoj en diversaj projekto kaj promesis utiligi la plej internacia havus grandan praktikan gramatikaj formoj, konsistas sole nur el bonajn proponojn en speciala bro›uro, signifon por scienco kaj komerco, sed li sen›an•aj vortoj”. Li donis ekzemplon kiu fiksos la definitivan lingvoformon. emfazas, ke de tio, ke alilandano ne konanta la rusan Post eldono de la bro›uro la novan ling- grandegan utilon alportus al la kaj ruslandano ne konanta la lingvon de von rajtos ›an•i ne li, sed nur kompeten- homaro lingvo internacia, kiu, ne la alilandano, povas interkompreni•i, e„ ta akademio, kiu “povos laμgrade kaj entrudi•ante en la doman vivon ne konante la lingvon internacian, nur nerimarkate fari „iajn necesajn plibon- de la popoloj, povus, almenaμ en helpe de vortaroj. igojn, e„ se •i estos devigita poste ›an•i landoj kun diverslingva lo•anta- Doninte ses tekstojn en sia lingvo — la lingvon •is nerekonebleco”. ro, esti lingvo regna kaj societa. Patro nia; El la Biblio; Letero; Mia Zamenhof dissendis la Unuan Efektive, Zamenhof volis solvi ne penso kaj Ho, mia kor’ (du poemoj de Libron al diverslandaj redakcioj, soci- nur la lingvan problemon, kaj post plu- Zamenhof); En son•o princinon mi etoj, kleruloj. Li aperigis en gazetaro raj jaroj li konfesis: vidis… (poemo de H. Heine tradukita (precipe en Ruslando) plurajn anoncojn, … mi de la plej frua infaneco for- de Zamenhof) — li klarigas la trian sed li ne ricevis dek milionojn da pro- donis min tutan al unu „efa ideo taskon: mesoj. kaj revo — al la revo pri la unui•o 3) Venki la indiferentecon de la Tamen al li venis centoj da leteroj de la homaro. Tiu „i ideo estas la mondo kaj igi •in kiel eble plej baldaμ (pozitivaj, negativaj kaj ›ercaj), kaj esenco kaj celo de mia tuta vivo, kaj amase komenci uzadi la proponatan eltran„itaj slipoj kun deziresprimo lerni la afero Esperanta estas nur parto lingvon kiel lingvon vivan, ne en okazoj la novan lingvon sendepende de la nom- de tiu „i ideo. (MEH, p•. 100) de ekstrema bezono. — Konsciante, ke bro da ricevitaj “promesoj”. La projekto Sed en la Unua Libro Zamenhof ne oni ne lernas lingvon, kiun neniu uzas, li eklingvi•is, kaj la pseμdonimo de la longe haltas „e tiu ideo kaj traktas, „efe, proponis tutmondan kampanjon, por ke aμtoro iom-post-iom i•is •ia nomo — lingvajn aferojn. Prezentante la histo- oni promesu ellerni la internacian ling- Esperanto. rion de la lingvoprojektado, li konstatas, von, “se estos montrita, ke dek mili- Kvankam Zamenhof skribis en la ke por lingvigi projekton oni devas solvi onoj personoj donis publike tiun saman Unua Libro, ke li dum unu jaro eldonos tri taskojn, kaj ke en neniu antaμa pro- promeson”. nenion en la nova lingvo, li jam en jekto estis solvita pli ol unu tasko, sed li Zamenhof anoncis, ke la adresaro de januaro 1888 eldonis „e Kelter Duan sukcesis solvi „iujn tri. la dek milionoj da promesintoj (vo„- Libron de l’ lingvo Internacia. Kajero 1) La lingvo estu eksterordinare donintoj) aperos en aparta libro (cent ¹1 por resumi kaj respondi la ricevitajn facila, tiel ke oni povu ellerni •in lud- milpa•aj adresaregoj kun cent adresoj leterojn. ante. — Tion li solvis per simpligo de la „iupa•e!), kaj avertis: Aleksander Kor±enkov 24 Kulturo Fabelkonkurso 2007 Gazetoj ‚i-foje partoprenis 850 fabeloj al finnlingva konkurso, 10 konkursa±oj al samea- Literatura Foiro, 2007, ¹230 lingva konkurso, kaj 11 konkursa±oj en la Esperanta konkurso. Kiel kutime, la uverturo estas poezia: La fabelfesto okazis en hotelo Herkko en Taivalkoski. Direktorino de Päätalo- per du originalaj poemoj Venelin Mitev Instituto, Liisa Kurkinen, anoncis la rezultojn. Gazetoj Kaleva kaj Koillissanomat kondukas ›vebe inter frosto kaj festo. La menciis esperantlingvan konkurson. temo pri originala literaturo „eestas Rezulto de la Esperanta konkurso ankaμ per la artikolo de Giorgio Silfer Kategorio A, malpli ol 9-jaraj 1907, la jaro de du romanoj: antaμ jar- 1. La malbona suno de Chiara Goethals (Belgio) cento tiu •enro proponis du gravajn Kategorio B, 9–10-jaraj nova±ojn — la pli ol 500-pa•an originale 1. Ne alju•ita esperantan Kastelo de Prelongo de Hen- 2. Merlo Jo„jo de Michaela Hanušová (‚e†io) ri Vallienne, kaj La knaboj de Paµlo- 3. Leporeto de Dominika Švendová (‚e†io) Strato de Ferenc Molnár, kies esperant- igon realigas Spierer en 1937. Kategorio C, 11–13-jaraj Mondliteraturo. Donald Broadribb 1. Draketo de Katka Morkesová (‚e†io) — premio Fabelo Internacia tradukis la studon de Lynda Scott Simil- 2. Bestpiedeto de Zagneta Jandourková (‚e†io) ecoj inter Virginia Woolf kaj Doris Les- 3. Kiu nenion scias, tiu nenion timas de Eliška Šplíchalová (‚e†io) sing. Christian Declerck revenas al Lete- Aini Vääräniemi roj el mia muelejo de la franca verkisto Alphonse Daudet. La Verko de la Jaro: Ses kandidatoj 2007 estas la Goldoni-jaro. Jen la Eklipsas de Jorge Camacho, Kantoj de Anteo de Mao Zifu, La lingvo serena de dua akto de La kafejo, en traduko de Baldur Ragnarsson, Miozoto de Margarethe-Greta Stoll, Moskvaj sonoriloj. Antolo- Carlo Minnaja. Armando Zecchin mal- gio de verkoj de moskvaj poetoj-esperantistoj kaj Prefere ne tro rigardi retro de Eli kovras la signifajn momentojn en la vivo Urbanová estas la kandidataj titoloj por la PEN-premio La Verko de la Jaro 2007. kaj la teatra kariero de Goldoni. La poemarojn, surmerkatigitajn en 2006/2007, proponis almenaμ tri membroj de Kulturpolitiko. La revuo informas la Esperanta PEN-Centro, kaj la finan vo„on havos la abonantaro de la revuo Litera- pri la ekspozicio pri la esperanta prozo tura Foiro, kiuj per referendumo •is 30 apr 2008 esprimos sian preferon. kun literatura kafejo en la Fremdlingva La premio estas asignita al poeziaj aμ prozaj verkoj, laμ alternaj jaroj. biblioteko en Budape›to kaj la kolokvo HeKo pri la esperantaj bibliotekoj kaj arkivoj en Vieno. Historio. Andy Künzli revenigas al la Ricevitaj libroj unua postmilita UK, okazinta 1947 en Almqvist, Carl Jonas Love. Ormuzdo kaj Arimano: Politika satiro / Tradukis el Berno. La Konsulo de la Esperanta Civi- la sveda Gunnar Gällmo. — [s.l.]: Gunnar Gällmo, 2007. — 58 p•. — [Recenzo- to klarigas sian ali•on al la publika alvo- ekzemplero]. ko forvi›i la nomon de Francisco Franco de Seabra, Manuel. ‚u nur unu civilizacio? — Thaumiers: LKK, 2007. — el la listo de la altaj protektantoj de 23 p•., il. — (La KromKancerKliniko, ¹22). — [Donaco de LKK]. Universalaj Kongresoj. Ero›enko, Vasil. Fabeloj kaj legendoj / Kompilis Vladislav Taranjuk. — Kievo: La centjarigo de la Ido-skismo Vadim Karpenko, 2007. — 112 p•., il,; 1000 ekz. — [Donaco de Julia Patlanj]. „eestas per la traduko de artikolo de Otto Jespersen (1912). Daμras la esploro de [Gällmo, Gunnar]. “La regrifuzanto” kaj aliaj budhismaj fabeloj / Rerakontis Claude Gacond pri la vivo kaj didaktika Gunnar Gällmo. — [s.l.]: Gunnar Gällmo, 2006. — 84 p•. — [Recenzoekzemplero]. kontribuo de Louis de Beaufront. Kuuopio po›formate: Gvidlibro. — Kuopio: Urbo Kuopio, [2007]. — 24 p•., il. Denove gastas Rados³aw Nowakow- — [Donaco de EAF]. ski per siaj meditoj, „i-foje per eseo pri Solly, Martin. La Ksenofobia Gvidlibro al la italoj / Tradukis el la angla Anna limo inter arto kaj tio, kio ne estas arto. Löwenstein. — Milano: Federazione Esperantista Italiana, 2006. — 72 p•. — HeKo [Recenzoekzemplero]. ªðîøåíêî, Âàñèëü ßêîâè÷. Êàçêè òà ëåãåíäè / Ïåðåêëàä ç åñïåðàíòî Í. Àíäðiàíîâî¿-Ãîðäiºíêî, ª. Êîâòîíþêà, Â. Òàðàíþêà. — Êè¿â: Âàäèì Êàð- ïåíêî, 2004. — [Donaco de Julia Patlanj].

Ricevitaj gazetoj Antaμen, 2007/12; Aμstria Fervojisto, 2007/3; EAB Update, 2008/40; Esperanta Finn- lando, 2007/6; Esperanto aktuell, 2007/6; Esperanto sub la Suda Kruco, 2008/1; Esperanto, 2008/1; Esperanto-Informilo por Berlino kaj Brandenburgio, 2007/11; Fre›o, 2007/20; ¤ene- rala Informilo, 2007/146; Heroldo de Esperanto, 2007/15; Informa Bulteno, 2007/4; Informilo por Interlingvistoj, 2007/4, 2008/1; Informilo, 2007/10,11,12; KAE-Informilo, 2008/61; Kontakto, 2007/5; La Gazeto, 2007/133; La Movado, 2007/682; La Ondo de Esperanto, 2008/1; La Sago, 2007/39; Literatura Foiro, 2007/230; Litova Stelo, 2007/5,6; Mikrofone, 2007/19; Monato, 2008/1; Norvega Esperantisto, 2007/6; Pola Esperantisto, 2007/6; REGo, 2007/6; Scienco kaj Kulturo, 2007/5,6; Sennaciulo, 2007/11; Service de Presse, 2007/39; Svisa Esperanto-Societo Informas, 2007/4; Tempo, 2007/97; Verda Saksofono, 2007/19. Kulturo 25 or la decembra tasko Dialogo en la kosmo venis naμ Spritaj splitoj kaj preskeraroj Prespondoj, kiujn sendis Malcolm Jones (Britio), Erkki Kemppainen, Bruno Lehtinen (Finnlando), Louise Marin el la kolekto de reduktoro (Francio), Pere Palà (Hispanio), Dorota Burchardt, Hanna Skalska (Pollando), Anatolo Gon„arov (Ruslando) kaj Bri- ‚u kongreso nur por parolkapabluloj? gitta Anevik (Svedio). Lotumado ne necesis, „ar en „iu La Unua Ni•eria esperanto kongreso…post vigla kaj lon- respondo, krom unu, estis ellasitaj po unu •is tri titoloj. ga debato, bedaμras ke; — Mutaj kiuj estis invitataj ne povis partopreni la eventon… (Rezolucio de la Unua Ni•eria E- Libropremion ricevas Pere Palà. Ni gratulas! kongreso, 15–17 dec 2006, Badagry; rimarkis Kalle Kniivilä) La •ustaj respondoj: Saluton! / Kumeμaμa, la filo de la •angalo / Mondcivitanoj / Plejo / Tragedio en la uni- ‚u kongreso la 35-an de mayo? verso / Dis! / La verda raketo / ‚u vi konas la teron? / La 39a Internacia Infana Kongreseto… Kotizoj en eμroj: infana raso / La tragedio de l’ homo / Vere aμ fantazie / Limdatoj: 31.febuaro.2008 (http://bertosch.free.fr/iik2008/ #kotizo, stato 12 jan 2008) Survoje al universala civilizacio. Malka›i•is e„ la dek-tria titolo: Mondoj. Je la barbo de hof! Estas tempo por redoni al virinoj kaj al neeμropanoj sian lokon en Esperanto, ne tu›ante la Fundamentono. hof! (Rena- Oblikva krucvortenigmo to Corsetti: ‚i tiu Esperanto estus turka, se oni legus la inten- cojn de Zamenhof! // Nordhungaria Informilo, 2008, januaro, p•. 14) La aganto pola, „u plene sola? En nia sabata “Esperanto ekspreso” nia gasto estas Antoni Dorosz el Radom, la aganto de Pola E-Asocio. (E-Redakcio de Pola Radio, http://groups.yahoo.com/group/landa-agado/ message/11920, 4 jan 2008; rimarkis Kalle Kniivilä) Kaj jen kulo pola, certe ne sola Internacia Centro pri Kultro kaj Turismo en Bydgoszcz… Pollando (http://www.uea.org/agadoj/faka_agado.html, stato 12 jan 2008) Endoskopia filmo? … ne maltrafu la frenezan bilrakonton, videbla sur tiu kodisko per komputilo. (sur la akompanaj notoj de la disko Sen lim’ •is… de “kompanio duoble unu”; trovis Ionel Oneþ) Traduko el finnbugra lingvo Ne ›prucu vi Bugro! Ploretis la eta Ugro. (el la porinfana diafilmo Frandema leporo, tradukis Tibor Kristály; http:// espleono.uw.hu/dia.html, stato 5 nov 2007)

1. Kemia elemento Si; 2. Nokta rabobesto nutranta sin per kada- La evangelio laµ Sergio vra±oj; 3. Resanigejo; 4. Signo de Zodiako (=Pafisto); 5. Budhana En la januara Ondo … komenci•is recenza eseo pri la mona†o; 6. Kantbirdo; 7. ‚efurbo de Turkio (R); 8. Tabulludo por du nova Biblio de Sergio Pokrovskij. (AlKo, http://groups. personoj; 9. Ina signo de Zodiako; 10. = Azoto; 11. Kunfiksilo (R); yahoo.com/group/La_Balta_Ondo/message/872, 1 jan 2008) 12. Densa arbaro, lo•ata de multaj sova•aj bestoj; 13. Lando en sud- orienta Azio aμ en okcidenta Eμropo (R); 14. Monunuo de Islando, Plukis István Ertl Norvegio aμ Svedio; 15. Animala mondo; 16. Frato de patro aμ patrino. (R) — skribu nur radikon sen la fina±o. Viaj respondoj venu al la redakcio po›te aμ rete antaμ la 15a de marto 2008. Kompilis Viktor Alikin

Danke al lavanga populari•o de ciferecaj fotiloj, ni ricevas amason da fotoj elektronike. Sed „i-foje ni ricevis kelkajn pentr- itajn bildojn pri la Zamenhofa Tago en Tajvano, kiun 70 perso- noj kunfestis en la lingva kolegio Wenzao en la urbo Kaohsiung. Cho Chao-Ming, la aμtoro, konata ankaμ kiel Abengo, skri- bis pri la dekstre publikigita bildo: «En la Zamenhof-festo ni havis programon de gejunuloj ‚u vi volas danci? Mi kiel „effestozorganto ne povis foti, tial mi faris „i-desegna±on». 26 Mozaiko Perantoj de “La Ondo de Esperanto” Argentino: Roberto Sartor, Beruti 2792, 3° 9, C 1425, BBF, Buenos Aires Aµstrio: Leopod Patek, Martinstr. 104/38, AT-3400 Kloster- neuburg Aµstralio: Libroservo de AEA, Esperanto-domo, 143 Lawson St., Redfern N.S.W. 2016 Belgio: FEL, Frankrijklei 140, BE-2000 Antwerpen Brazilo: BEL, Caixa Postal 03625, Brasilia, DF 70084-970 Britio: EAB/Viv O’Dunne, Esperanto House, Station Road, Barlaston, Stoke-on-Trent ST12 9DE Bulgario: Georgi Mihalkov, “Nade±da” V, bl. 529, vh A et 9 ap 33, BG-1229 Sofia Maja antaµsilvestre en IF-24, Düsseldorf (Amri Wandel) ‚e†io: Pavel Polnický, Na Vinici 110/10, CZ-290 01 Podìbrady Danlando: Arne Casper, Bryggervangen 70, 4, tv. DK-2100 København Ø Estonio: Virve Ernits, Vallimaa 17-8, EE-93812 Kuressaare Finnlando: EAF / Päivi Saarinen, Siltasaarenkatu 15 C 65, FI-00530, Helsinki Francio: Espéranto-France, 4 bis rue de la Cerisaie, FR-75004 Paris Germanio: Wolfgang Schwanzer, Pfarrer-Seeger-Straße 9, DE-55129 Mainz Hispanio: Luis Serrano Pèrez, Font Nova 32, ES-08202 Sabadell Hungario: Jozefo Baksa, Pf. 115, HU-8901 Zalaegerszeg KEA, p.k. 87, HU-1675 Budapest Irlando: Joy Davies, 9 Templeogue Wood, Dublin 6W Gaja kaj bonetosa IS-51 en Würzburg (Aneta B¾dkowska) Islando: IEA, p.k. 1081, IS-121 Reykjavík Italio: IEF, Via Viloresi 38, IT-20143 Milano Višnja Brankoviæ, Via Parini 5, IT-34129 Trieste Japanio: JEI, Waseda-mati 12-3 Sinzyuku-ku, Tôkyô-to, 162-0042 Katalunio: KEA, Apartat 1008, ES-08200 Sabadell Koreio: KEA, 1601 Kang Byeon Hanshin Core, 350 Mapo-dong, Mapo-ku, Seoul-121-703 Kroatio: Marija Beloševi¢, Sveti Duh 130, HR-10000 Zagreb Kroatio kaj Slovenio: Višnja Brankoviæ (vd. Italio) Latvio: Margarita ðelve, Rãpniec§bas 35-13, LV-1045 R§ga Litovio: LEA, p. k 167, LT-3000 Kaunas-C Nederlando: UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam Norvegio: Esperantoforlaget, Olaf Schous vei 18, NO-0572 Oslo Nov-Zelando: G.David Dewar, 24 Date Crescent, Halswell, Armeninoj en amika rondo en Irano (Karine Arakeljan) Christchurch, NZ-8025 Pollando: PEA, Aleja Wolno¼ci 37F/7, 33-300 Nowy S¹cz Portugalio: PEA, Rua João Couto, 6, R/C-A, PT-1500 Lisboa Ruslando: Galina Romanovna Goreckaja, RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205 Serbio: Dimitrije Jani£i¢, Svetogorska 19, 11000 Beograd Slovakio: Stano Marèek, Zvolenská 15, SK-03601 Martin Sud-Afriko: Colin S. Beckford, 43 Fairview Crescent, Milnerton Ridge 7441 Svedio: Lisbet Andréasson, Kajsa Kavats gata 8, SE-242 35 Hörby Svislando: Christoph Scheidegger, Im Schleedorn 6, CH-4224 Nenzlingen Usono: ELNA, P. O. Box 1129, El Cerrito CA 94530 Afrika Umba en la Toruna Zamenhof -Tago (A.Grz¾bowski) Internacia fotokonkurso La Ondo de Esperanto organizis en 2007 la dekan Internacian Fotokonkurson. Partoprenis 61 fotoverkoj de 18 fotoaµtoroj el Aµstrio, Brazilo, Britio, Germanio, Italio, Japanio, Litovio, Pollando, Ruslando kaj Serbio. La 11an de januaro 2008 la ju•komisiono (Andrej Budnik, Aleksander Kor±enkov, Maria Sokolova) anoncis la rezulton: 1a premio (€50 kaj abono de La Ondo de Esperanto): Barbara Chodera (Pollando). 2a premio (€25 kaj abono de La Ondo de Esperanto): Katia Miyashiro (Brazilo). 3a premio (abono de La Ondo de Esperanto): Gediminas Kazlauskas (Litovio) pro “Reveno al la hejmo”; Paulo Sergio Viana (Brazilo) pro “Libro: vojo”; Gianfranco Vignando (Italio) pro “Portiko kaj domo en malnova itala vila•eto”. Laµdaj mencioj: Neboj›a Stankovi„ (Serbio) pro “Konsterno-3”; Gediminas Kazlauskas (Litovio) pro “Espero vivi”; Lilija Burgar (Ruslando) pro “So-so-somero”; Mathias Bethmann (Germanio) pro “Vizito de vespo”. Speciala premio (€50 kaj abono de La Ondo de Esperanto) pro la plej bona foto pri la temo Festo: Shoko Sakaeda (Japanio) pro “Danco de ardeoj” (vidu sur la supra foto). Laµdaj mencioj: Katia Miyashiro (Brazilo); Aneta Ma³gorzata B¾dkowska (Britio) pro “A›ura-festo”. Laµ la regularo de la konkurso, la organizantoj •is la 31a de decembro 2009 havas ekskluzivan rajton uzi „iujn ricevitajn fotojn en papera kaj elektronika formo kaj en ekspozicioj. Dankon al la partoprenintoj! Gratulon al la laµreatoj! Halina Gorecka sekretario de la konkurso