LA ONDO de Esperanto Internacia sendependa magazino en Esperanto

Lu Wunsch-Rolshoven: “Kreskigi Esperantujon” SAT kaj TEJO kongresis Konferenco de ILEI Landaj kongresoj en Italio kaj Usono Denove en Krynica La lasta FESTO antaµ la fino de la mondo Kio estas Neciklopedio? Jubileo de Lev Gumiljov Tri novaj dokumentoj pri Marko Zamenhof Nia trezoro: Baldur Ragnarsson Rusa antologio: Aleksej Ple›„ejev 2012 10 Vortoj de komitatano Z Al pli azia estonteco de UEA Raportoj pri la UK en Hanojo elstarigas la junecon de la loka esperantistaro. Ankaμ tiu, kiu ne partoprenis la kongre- son, povas konkludi tion el la fotoj, kiujn kongresanoj afi›as en la reto. Estus interese vidi ankaμ statistikojn pri la a•ostrukturo de tiu „i nekutima UK, sed ver›ajne nur tre malmultaj UK-oj, se entute iu alia, estis organizitaj de tiel juna loka laborforto kiel tiu en Hanojo. ¹ Al la kongresanoj el landoj kun laca, maljunula movado INTERNACIA SENDEPENDA MAGAZINO 2012. 10 (216) Hanojo devis esti esperiga sperto: almenaμ en Vjetnamio kaj Aperas „iumonate iuj aliaj aziaj landoj la Afero ›ajnas havi estontecon. En Fondita en 1909 de Aleksandr Sa†arov Vjetnamio ankaμ la aμtoritatoj ›ajne rilatas al Esperanto Refondita en 1991 amike, „ar ili disdonis ordenojn al pluraj esperantistoj kaj Eldonas kaj administras Halina Gorecka ankaμ al Universala Esperanto-Asocio mem, kiu post pli ol Redaktas Aleksander Kor±enkov duona jarcento en Roterdamo ankoraμ atendas sian unuan Konstantaj kunlaborantoj Peter Balá, István Ertl, nederlandan medalon. Dafydd ab Iago, Wolfgang Kirschstein, Aleksej Kor±enkov, Tamen, okcidentanoj ne nur pasive kovu esperon pri hela Alen Kris, Floréal Martorell, Valentin Melnikov, estonteco en Azio, sed ili, kaj kun ili UEA, flegu la tiean Paμlo Mo±ajev, Sergio Pokrovskij, Serge Sire, movadon. La graveco de la aziaj tigroj rapide kreskas en la Andrzej Sochacki monda ekonomio kaj monda vivo •enerale, sed tio ne reflekt- Adreso RU-236039 Kaliningrad, ab. ja. 1205, Ruslando i•as en la diskuto pri la strategio de UEA nek en la konsisto Telefono (4012) 656033 de la diskutantoj. Al azianoj tiu diskuto ver›ajne estas vola- Elektronika po›to [email protected] puka±o kaj apenaμ tu›as tion, kiel ili perceptas sian esperant- Hejmpa•o http://Esperanto.Org/Ondo istecon kaj kion ili atendas de UEA. ‚e iuj •i povas plifort- Abontarifo por 2013 igi la senton pri duarangeco, kiu sento jam estas forta pro la Internacia tarifo: 38 eμroj privilegia facileco de Esperanto por okcidentanoj. Orienteμropa tarifo: 20 eμroj UEA havis jam tri prezidantojn el Azio kaj po unu-du Ruslanda tarifo: 590 rubloj azianojn en kelkaj estraroj. Ili tamen ne lasis tre profundajn Pollanda tarifo: 60 zlotoj spurojn kaj ne sukcesis esence ›an•i la okcidentan orient- Aerpo›ta aldono: 5 eμroj i•on de UEA. La vaste respektata Lee Chong-Yeong el Elektronika abono (pdf): 12 eμroj por „iuj landoj Koreio e„ pli verve fokusi•is al EU ol liaj antaμaj kaj postaj Perantoj vidu la liston sur la 27a pa•o de la februara Ondo. kolegoj. Se Azio ne ricevas apartan atenton en la strategio Konto „e UEA avko-u de UEA, aziano en la estraro apenaμ povas esti pli ol dekora- Recenzoj Bonvolu sendi du ekzemplerojn de la recenzota libro, cio, krom se tiu estas aparte forta personeco. kasedo, disko k.a. al la redakcia adreso. Historiistoj iam pristudu, „u antaμ 30 jaroj UEA faris Eldonkvanto 600 ekzempleroj sa•an strategian elekton, kiam •i decidis esperantigi Afri- Anonctarifo kon. Tiu celo e„ relative sukcesis, „ar en iama dezerto de Plena pa•o: 100 EUR (3000 rubloj) Esperantujo aperis multaj verdaj oazoj. Ilia vivtenado tamen Duona pa•o: 60 EUR (1800 rubloj) kostis multe da mono, kiu apenaμ donis tiom da movada Kvarona pa•o: 35 EUR (1000 rubloj) rento, kiom oni atendis. Feli„e UEA reviziis sian afrikan Okona pa•o: 20 EUR (600 rubloj) agadon kaj nun celas per malpli da mono pli altan kvaliton Malpligrandaj: 0,50 EUR aμ 15 rubloj por 1 cm² de la movado anstataμ pli granda kvanto. Se ne antaμ 30 Kovrilpa•a anonco kostas duoble. Triona rabato pro ripeto. jaroj, „u nun estu la vico de Azio? Donacoj La donacoj estas danke akceptataj „e la redakcia adreso Bona evoluo estas, ke UK jam okazis kelkfoje en Azio. (ruslandaj rubloj) aμ „e nia konto “avko-u” „e UEA. Multaj azianoj ricevis la ›ancon sperti sian esperantistecon Represoj Oni povas represi tekstojn kaj bildojn el La Ondo de en la plej vera maniero, en vid-al-vida kontakto kun aliland- Esperanto nur kun permeso de la redakcio aμ de la aμtoro kaj anoj. Tio en si mem estas ege valora. La laboraj diskutoj de kun indiko de la fonto. UEA tamen ankaμ en aziaj UK-oj ›ajnas esti samaj kiel en © La Ondo de Esperanto, 2012. Eμropo anstataμ uzi la ›ancon ekscii rekte de azianoj, kion por ili povus signifi UEA. “La Ondo de Esperanto” (Âîëíà ýñïåðàíòî). 2012, ¹10 (216). Almenaμ postkongrese la gvidantoj de UEA tenu varmaj Åæåìåñÿ÷íûé æóðíàë íà ìåæäóíàðîäíîì ÿçûêå ýñïåðàíòî. la kontaktojn kun siaj novaj vjetnamaj konatoj, „ar tio, kion Æóðíàë çàðåãèñòðèðîâàí Ìèíèñòåðñòâîì Ðîññèéñêîé Ôåäåðàöèè ïî äåëàì ïå÷àòè, òåëåðàäèîâåùàíèÿ è ñðåäñòâ ìàññîâûõ êîììó- ili pensas, gravas por la estonteco de UEA multe pli ol tio, íèêàöèé. Ñâèäåòåëüñòâî î ðåãèñòðàöèè ÏÈ ¹ 77-9723. kion oni legas en la retlistoj. Ó÷ðåäèòåëü è èçäàòåëü: Ãîðåöêàÿ Ã. Ð. Komitatano Z Ðåäàêòîð: Êîðæåíêîâ À. Â. Ïîäïèñàíî â ïå÷àòü: 16 ñåíòÿáðÿ 2012 ã. La junularo agas ne nur en Azio — vidu sur la kovropa•o la Öåíà ñâîáîäíàÿ. Òèðàæ: 600 ýêç. prezidantinon de PEJ Dorota Rodzianko en la Esperanto- Îòïå÷àòàíî â Ïîëüøå. Presita en Pollando. budo dum la Forumo en Krynica. (Foto: Peter Balá) 2 folio, al varba pulovero ktp. Ni havas ›ancon nur pri „. 10 studentoj, kiuj even- Kreskigi Esperantujon tuale lernos Esperanton en la nuna fazo de pioniroj. Multa laboro por ›ajne mal- Kion ni faru tiucele uzante la scion de fakuloj pri varbado kaj merkatiko? Jen granda rezulto, sed •uste tio necesas. la demando, kiun Lu Wunsch-Rolshoven (EsperantoLand) metis al si, kiam Kaj ni estu efikaj: Afi›oj, gluetikedoj kaj Sam Green, re•isoro de la filmo The Universal Language, petis kontribuon por T-„emizoj bezonas malpli da tempo ol la retejo esperantodocumentary.com. Sekvas mallongigita versio de lia eseo. disdonado de flugfolioj. Indas kontroli la efikon de varb- Esperanto-varbado kaj -merkat- tas la teorio pri Disvasti•o de Novaj ado. Tre utilas scii, kiom da homoj iko. Unu afero delonge mirigas min: La Aferoj. Temas pri t. n. pioniroj (aμ nov- konas la nomon “Esperanto” antaμ kaj Esperanto-komunumo (aμ pli precize la igantoj), homoj malfermaj al novaj afe- post varbokampanjo kaj kiom ligas al asocioj) asertas, ke oni deziras disvastigi roj, ofte junaj homoj, altnivele edukitaj. Esperanto ideojn kiel “rapide lernebla la uzadon de Esperanto, sed en la prakti- Ili akceptas la nova±on, „ar •i estas inte- lingvo” aμ “kontaktoj en cent landoj”. ko la membronombroj stagnas aμ mal- resa. Ni ne asertu, ke jam multaj homoj Tiel oni pli bone komprenas la efikon de kreskas. Kial? uzas — kontraste eblas elstarigi, ke estas varbokampanjo ol per la nura rezulto laμ Unu el la kernaj kaμzoj laμ mi estas, nur malmultaj homoj, sed speco de elito, nombro de kursanoj. Ne necesas fari ke en la Esperanto-asocioj apenaμ estas kiu jam uzas la novan aferon. tion tre science: Meti tri •is kvin deman- fakuloj pri varbado kaj merkatiko. Mi Nur post la pioniroj venas la “fruaj dojn al tridek homoj jam donas iom da celas “libertempajn fakulojn”, homojn, adoptantoj”, ofte opinigvidantoj en la bazo por priju•i; tia enketo fareblas ene kiuj legis kelkajn librojn pri tiuj fakoj, socio. Sed ni ankoraμ ne sukcesis el„erpi de unu aμ du horoj. partoprenis semajnfinajn seminariojn la grupon de pioniroj: Ekzemple inter Necesas iom da mono. Malfacilas kaj praktikas tion lige al Esperanto. La studentoj ofte nur „. triono scias, kio decidi kiom da mono necesas kaj estas disvastigo de Esperanto, la kreskigo de estas Esperanto, kaj kutime nur tre pluraj metodoj por tio. Ver›ajne elspezi la Esperanto-parolantaro, apenaμ eblas supra±e. Se ni sukcesos bone informi kaj 3-5% de la jara elspezo por informado sen baza scio pri varbado. Jen kelkaj privarbi lernantojn ekde 14 jaroj kaj stu- kaj varbado ebligas iom da kresko, 10% faktoj el diversaj libroj kaj el la praktiko: dentojn, plej ver›ajne ni sukcesos plur- supozeble kondukos al pli signifa kre- Varbado transportu la utilon, la obligi la nombron de Esperanto-lern- sko. Nuntempe multaj Esperanto-aso- allogon de la produkto. Do la surskribo antoj kaj -parolantoj en tiuj grupoj. cioj uzas nur „. 1% de la jara elspezo por “Esperanto” ne multe utilas kaj “Esper- La teorio de disvasti•o de novaj afe- informado (kaj la membraroj malkres- anto, la internacia lingvo” ja iom infor- roj helpas ankaμ klarigi, kial la klopodoj kas…). mas, sed ne jam logas. Kontraste sloga- disvastigi Esperanton „e politikistoj Ne indas elspezi multan monon antaμ noj kiel “Amikoj en la tuta mondo — apenaμ sukcesis kaj havas nur malgran- ol oni scias, kiel fari tion. Eble dum plu- Esperanto, la internacia lingvo” aμ dan probablon sukcesi: Politikistoj kuti- raj jaroj oni dedi„u 5% de la jara bu•eto “Voja•i al multaj landoj — Esperanto, me ne estas pioniroj. Ili subtenas afe- al rezervo por varbado kaj elspezu tiun „i la internacia lingvo” ligas pozitivajn rojn, kiujn multaj civitanoj deziras. Poli- monon nur post kiam eduki•is Esper- ideojn kun Esperanto. Tia prezento de tika agado do ver›ajne povos havi anto-varbfakuloj. Se vere neniu pretos diversaj utiloj de Esperanto kreas allo- sukceson nur post la varbado de la pioni- studi pri varbado, oni povos post kelkaj gon „e la celitaj homoj. roj kaj la fruaj adoptantoj. jaroj remeti la monon al la •enerala kaso. Varbado bezonas belecon. Plejpar- Necesas multa varbado. Ni kalkulu Libroj. Mi multe „erpis el du libroj te estas la subkonscio, kiu igas nin agi; ekzemple kun 1000 studentoj, kiuj vizi- de David Ogilvy, Konfesoj de varbisto logas nin belaj aferoj kaj la atendo de tadas universitatan instituton. Prefere ni („apitroj ekde Kiel krei•as grandaj kam- plezuro. Se afi›o estas bela, •i igas mul- „iun informu „. dekfoje. Do ni devas panjoj) kaj Ogilvy pri varbado („apitroj tajn homojn plu rigardi •in. Gravas la krei 10.000 kontaktojn — rigardojn al kiel Varbado kiu vendas kaj Rekta varb- grafika aran•o, eble bildoj de homoj kaj afi›o sur biciklo, al gluetikedo, al flug- ado). Pri malmultekosta varbado infor- de voja•oj, naturo aμ urboj. mas Jay Conrad Levinson en la diversaj Varbado bezonas ripetadon.Se libroj de la serio Guerilla Marketing. Pri informo pri Esperanto atingas homon “disvasti•o de novaj aferoj” (Diffusion dekfoje, oni havas proksimume la kvin- of Innovations) skribis Everett Rogers dekfojan probablon, ke tiu homo vere en sia iom longa, sed bone legebla libro; eklernos Esperanton, ol se la informo aplikis tiujn ideojn al la mondo de kom- atingas tiun homon nur unufoje. Do ni putiloj Geoffrey A. Moore en Crossing uzas niajn tempon kaj monon multe pli the Chasm kaj Inside the Tornado — efike. Sekve estas sa•e koncentri sin al indas transformi la ideojn el la komput- malgranda celgrupo — lernantoj de unu ila mondo al nia Esperanto-temo. gimnazio, studentoj de du/tri universita- La fakuloj pri varbado kaj merkatiko taj institutoj kaj la apuda studenta certe ne agas plene laμ la idealoj de la man•ejo. Esperanto-komunumo. Tamen ilia scio Novaj aferoj atingas la publikon estas valorega por pli sukcese disvastigi per unuopaj grupoj. Egale kiun novan nian lingvon kaj •iajn idealojn. Esper- aferon oni surmerkatigas, preskaμ certe anto kaj Zamenhof meritas tion. en la unua fazo oni atingos nur „. du pro- Lu Wunsch-Rolshoven centojn de la entute eblaj klientoj, aser- (EsperantoLand) Temo 3 komitato akceptis du novajn honorajn membrojn, Li Shijun (Laulum) kaj Li Weilun, kiu prelegis kaj kursgvidis dum la konferenco. La komitato de ILEI akceptis tri novajn sekciojn el Mongolio, Nepalo kaj Vjetnamio. La nova estraro de ILEI por la sekvaj tri jaroj rompis plurajn rekordojn. Rekorde granda (9 membroj pro la laboro-kresko), rekorde ina (5 el 9), rekorde renovigita (6 novuloj) kaj rekorde tutmonda (4 kontinentoj). Fari•is tradicio, ke ILEI kadre de sia konferenco starigas dialogon kun ne- esperantistaj universitatanoj spertaj pri lingvoj kaj kulturoj. Tio reali•is en tut- Kiam tradicio kaj moderno intertu›i•as: jen popmuzika kvarteto, kiu digne povus roli e„ en taga simpozio kun deko da prezentantoj, plej presti•a televida spektaklo, ie ajn en la mondo. „iu prilumanta iun aspekton de la kon- gresa temo: “La arto de komunikado, Rekorda konferenco de ILEI Nome de LKK parolis Gong Xiao- komunikado de artoj”. La temo aparte feng (Arko) kun bonvenigo al la parto- aktualas en la provinco Junnano, kiu La solena malfermo de la 45a Konfe- prenantoj el 19 landoj. La landajn salu- entenas lo•antojn kun „. 25 etnaj grupoj, renco de la Internacia Ligo de Esperant- tojn prezentis Bharat Kumar el Nepalo, la plimulto kun apartaj lingvoj, alfabe- istaj Instruistoj (ILEI) estis sendube la reprezentante la aziajn sekciojn, kaj toj, kutimoj kaj artformoj. Grandas la plej impona en la Liga historio, kun la Aurora Bute el Rumanio, nome de la bezono por komunikado inter tiuj mal- plej altrangaj akceptantoj iam ajn altir- neaziaj. Antaμ la malfermo, en akcepto plimultoj. La prelegoj okazis en la „ina itaj. Podie sidis naμ solenuloj, ses perso- por la alvenantaj „inaj gastoj, ni tu›is la kaj Esperanto. Tradukoj estis montritaj noj alparolis la 300-kapan publikon. E„ deziron de la provinco kaj kolegio vast- ekrane por rapidigi progreson kaj per- kun dulingva prezentado, la ceremonio igi siajn artajn kontaktojn pere de Esper- mesi seninterrompan paroladon. Disku- restis •is unuminuta precizeco ene de la anto al landoj, kie tiuj •is nun ne ekzis- to-tempo restis post „iu prelego. La antaμvidita horo. tas. Tio inkluzivus reciprokajn stud- 150-se•a aμditorio estis plena. La unua preleganto estis la antaμa vizitojn aμ liveron de artinstruistoj. Lastatage okazis sukcesa Lingva vicestro de la provinco Junnano, Liang Klare „i tie ekzistas malferma sinteno al Festivalo, en kiu estis prezentitaj 18 lin- Gongqing, kiu jene priskribis la provin- Esperanto kaj de •iaj praktikaj ebloj. gvoj, kio altiris ankaμ studentojn el la con: “‚i tie estas okulfrapaj belaj artoj Sekvis spir-haltige mirinda arta kon- kolegio. La impona ferma ceremonio de diversaj nacioj, buntaj popolaj bildoj certo kun eroj el plej diversaj regionoj prezentis „efe kantajn kaj dancajn erojn. de diversaj nacimalplimultoj, kun briloj de ‚inio. Aprezema publiko „eestis; plie ¤i fini•is per 25-kapa koruso, kiu kantis de longa historia kulturo”. ‚eestis plie al cento da konferencanoj aldoni•is la himnon La Espero laμ vigla interpre- la nuna provinca vicestro. ducento da studentoj kaj instruistoj el la to; tio estis la komencpunkto por kon- Responde, la prezidanto de ILEI, kolegio, por plenigi la halon. ferencfina koncerto. Ties finon markis Stefan MacGill, dankis al Liang Gon- La konferenco altiris 113 ali•intojn, adiaμaj kantoj en Esperanto, dum kiuj gqing pro la bonvenigo kaj provinca kun 104 surlokaj partoprenintoj. Do, videblis fone sur giganta ekrano cento apogo por la konferenco. Danko direkt- temis grandmezure pri la plej granda da profesinivele faritaj fotoj el nia kon- i•is al Duan Yongxing, longtempa esp- ekstereμropa ILEI-konferenco iam ajn, ferenca semajno. Kronis la vesperon erantisto kaj prezidanto de la gastiganta kaj la plej granda entute de la lastaj 26 piroteknika spektaklo. Profesia Artkolegio de Kunmingo, pro jaroj (ekde kiam ni havas informojn). La Stefan MacGill la materia kaj arta helpo de la kolegio. Li skizis la historion de ILEI-konferencoj Rezolucio — •is 2006 obstine eμropaj kun nur tri La 45a Konferenco de ILEI, okazinta inter la 20a kaj 26a de julio 2012 en esceptoj. Ekde 2007 okazis tutmondiga Kunmingo, ‚inio, kun 113 ali•intoj el 19 landoj: eksplodo, kulminanta en la Kunminga — Deklaras sian entuziasman apogon al la nune diskutata Strategia Vizio de konferenco. La saluto venis al fino per UEA; la Ligo kunlaboros en •ia kompletigo en la formo de Strategia Plano. observoj pri la konferenca temo. — Apogas la vizian reliefigon de demokrata decidado en la Asocio, la klara La tria parolanto estis la prezidanto elstarigo de „efaj agadkampoj kaj de la aktivigo de membroj kaj la landaj kaj de la kolegio, kiu parolis en Esperanto fakaj asocioj. kaj ricevis „inan tradukon. Li diris inter- — Subtenas la eneston de la grava principo de lingva justeco, kaj proponas alie: “Lingvo, kiel ilo de amasa komu- enkadrigi •in en la ideon de tutmonda solidara socio. nikado, karakterizi•as ofte per kunfand- — Bonvenigas aparte la specifecon de la vizio, kiu antaμvidas konkretajn i•o de pensoj kaj karamboloj de sa•ofajr- subcelojn, kiuj estu realigeblaj, mezureblaj kaj ambiciaj. eroj. Esperanto, kiel ponto inter lingvoj, — Kaj laμdas forte la planojn dedi„i pli el la asociaj rimedoj al progreso en dissemas ideojn de espero, paco, amik- la kernaj agadkampoj, inter kiuj klare trovi•as la edukado kaj instruado. eco kaj amo”. 4 Eventoj IJK-2012 denove en Vjetnamio La „i-jara Internacia Junulara Kon- greso komenci•is la 5an de aµgusto, unu tagon post la fermo de la 97a Universala Kongreso en la sama urbo, Hanojo — „efurbo de Vjetnamio. La samloki•on kaµzis neatendite deviga ›an•o de pla- noj pri IJK, kiu origine devis okazi en Japanio; la japanaj gejunuloj komence de la jaro informis al TEJO ke ili ne suk- cesos organizi la kongreson, kaj sekve vjetnamoj kura•e transprenis la taskon, kaj ene de duonjaro brile sukcesis. Venis al la kongreso 145 partopren- antoj el 27 landoj. La oficiala malfermo de la kongreso okazis la matenon de 6a de aµgusto. En la domo de Unui•o de Amikecaj Orga- nizoj, kun „eestantaj gravuloj kaj repre- Inaµguro de la 68a IJK en Hanojo: prezidanto de LKK Phuong Nguyen (en Esperanto: Flama zentantoj de amaskomunikiloj, Nguyen Floro) kaj vicprezidanto de TEJO Michael Boris Mandirola. (Foto: Lê Minh Thu) Thi Phuong (Flama Floro, prezidantino de LKK) kaj Michael Boris Mandirola La sekva tago komenci•is per vizito Post la ripoza dua tago en Ba Vì, (vicprezidanto de TEJO) inaµguris la de la Etnologia Muzeo, prezentanta la reveninte en Hanojon, oni spektis 68an IJK-on. Sekvis la unua kunsido de historion de la nacioj kiuj lo•is kaj lo•as monologon pri la sendependeco de Bra- la Komitato de TEJO, kiun momente en Vjetnamio (nur en la nord-okcidenta zilo, kiun sekvis prezento de tradicia vizitis la prezidanto de UEA Probal regiono trovi•as 5 minoritatoj). Posttag- brazila kampara geedzi•o kun ties gaja Dasgupta, salutinta la Komitaton nome meze la Komitato de TEJO estis diskut- kampara danco Kvadrilo — •in parto- de UEA. Posttagmeze okazis Lingva anta la jaran raporton de 2011/2012 kaj prenis preskaµ „iuj kongresanoj. La Festivalo, gvidita de Olga ‹ilajeva, la Estraran laborplanon por 2012/2013; venonta mateno alportis kun si la sole- kadre de kiu la kongresanoj povis parto- dume la ceteraj partoprenantoj •uis tre nan fermon de la 68a IJK kaj transdonon preni prezentojn pri diversaj lingvoj kaj interesan koncerton kun Vjetnamaj tra- de la kongresa flago al Israelo — lando lingvajn fulm-kursojn. La pli malfrua diciaj muzikiloj. Sekvis diverstemaj de la venontjara kongreso. hanoja surakva pupteatra±o, tradicia prelegoj, kaj la tago estis konkludita en Estis anoncita la kongresa rezolu- vjetnama arto, altiris tiom da interes- bur•a restoracio Sen (“lotuso” en la cio, kiun aprobis pli antaµe la komitat- i•antoj ke e„ ne sufi„is biletoj por „iuj. vjetnama), kiu ofertis nelimigitan elek- anoj: La venontan matenon oni kune ton de man•oj de diversaj tipoj kaj plu- «La komitato de TEJO kunveninta ekskursis al Maµzoleo de Ho Chi Minh raj kuirartoj. Rizo, insektoj, vianda±oj el en Hanojo, Vjetnamujo, kadre de la 68a kaj al la Literatura Templo — la unua strangaj korpopartoj, vegeta±oj el stran- Internacia Junulara Kongreso, •ojas je universitato de Vjetnamio. La ekskur- gaj plantoj, „iuj videblis sur la teleroj. la plenumo de valoroj kiel Amikeco, son akompanis forta pluvo, tute kutima La okupitajn per ma„ado kongresanojn Frateco kaj Amo, kiuj estas bazaj valo- en Vjetnamio por tiu „i periodo de la surprizis granda naski•taga kuko — evi- roj por la Esperanto-movado kaj kiuj jaro, sed sufi„e surpriza por la eµrop- dente, la Vjetnama Esperanto-Junulara plene „efrolas en internaciaj Esper- anoj. Posttagmeze estis organizita Organizo havis jubileon! Post kantado anto-renkonti•oj. aµkcio, la celo de kiu estis kolekti de “Feli„an naski•tagon!”, spontanee La internacia junulara Esper- monon por la apudhanoja orfejo ekis kanto-batalo inter vjetnamoj kaj anto-movado povas fieri pri tio, kaj “S.O.S.” — estis vendataj libroj, „ape- “cetero de la mondo”. Se tio ne sufi„us, ekzempli al la mondo pri sia internaci- loj, memora±oj, ludoj, alkohola±oj kaj „irkaµ la deserta tablo ari•is granda ron- komunumeco. Tio tamen ne estas nur ali•numero 1 al la venontjara IJK; sume do kaj oni ekdancis La Bambon rekte en celo en si mem, sed ankaµ inspiro kaj oni sukcesis kolekti pere de la aµkcio pli la restoracio. motivigo por junaj aktivuloj labori kaj ol 350 eµrojn (preskaµ 9,000,000 don- Tio ne malhelpis la ±aµdan matenon kontribui al la disvastigo de Esperanto goj). Tiuj estis transdonitaj al la orfejo la komenci e„ antaµ la 6a horo. ‚iuj kon- kiel interhoma komunikilo kaj solvo al venontan tagon. gresanoj estis veturigitaj al Ba Vì — internacikomunikaj problemoj. Antaµ la komenci•o de la vespera montara regiono okcidente de Hanojo. En la junulara movado jam estas programo tiutaga Michael Boris Mandi- Tie, en le•era etoso, okazis pluraj ludoj, kutime labori kaj por evoluigo kaj fort- rola solene transdonis al Rafael Henri- konkursoj, dancadoj kaj noktaj babil- igo de la Esperanto-komunumo kaj kul- que Zebretto kaj Alvaro Motta diplo- adoj. La pluvego sekvis la IJK-n ankaµ turo, samkiel por la disvastigo de la mojn pri elstara agado — distingon tien kaj meze de teama tasko-konkuro lingvo internacia, neµtrale homa. Ni alju•atan fare de la Estraro de UEA. Ili komplete „iujn malsekigis. Kombinante kredas ke la TEJO-agado povas esti pli ricevis tiujn „i diplomojn pro la sin- akvon kun akvo, la partoprenantoj komplete kaj amplekse difinita kiel dedi„a laboro por Esperanto antaµ kaj ensaltis la na•ejon, kaj tie kunna•is La raµmisma finvenkismo». kadre de la tutmonda pridaµripova kon- Bambon — ver›ajne unika okaza±o en la Sergeo Goren, Pawe³ ferenco Rio+20 en Brazilo. historio de IJK-oj. Fischer-Kotowski, Karina M¹kosa Eventoj 5 La 79a kvazaµitala kongreso nombron de la ali•intoj (ni ne estas nord- Sed ne estis paco ankaμ en la vespe- eμropanoj finfine). ro. Post la vespera spektaklo por la ne- Se vi lo•as norde de Florenco, de la La programo estis abundega. En unu esperantista publiko oni provis kapti vin montaro Apeninoj •is la Norda Poluso, tipa tago, la lundo, vi povis elekti „u per kulturaj prelegoj pri la Meza Maro vi ne povas kompreni, kio estas Mazara- viziti la ekspozicion pri Esperanto, kiu kaj per alloga junulara vespera prog- delvalo. En la itala Mazara del Vallo, senmove restis je dispono de la civitanoj ramo. Ne demandu min, kion ili faris. sed simple nomita de la kongresanoj: en la urbodomo, aμ la libroservon, kiu Mi scias nur ke en la mateno iuj veki•is Mazaro. Temas pri urbeto „e la maro, senmove restis je dispono de la kongres- kun la na•kostumoj de iuj aliaj en fondita de fenicoj, gravigita de araboj, anoj en la kongresejo. Vi povis parto- „ambro de ankoraμ aliaj kongresanoj. kiam ili konkeris Sicilion, kaj poste dum preni la metodologian seminarion de “Ili estas junaj”, — oni diras „irkaμ la jarcentoj malbone administrita de hispa- Katalin Kováts pri lingvoinstruado aμ la Meza Maro. noj kaj italoj. seminarion “Sed homoj kun homoj” de Ne mirige, ke multaj, eble tro multaj ¤i estas urbeto „e la Meza Maro, pli Kristin Tytgat kaj Elisabeth Schwarzer. kongresanoj, estis tiel timigitaj de tia simila al Kalamato en Grekujo ol al Temis pri malfacila elekto. Ambaμ estis abunda programo, ke ili decidis ekskursi Bolonjo en Italujo. La homoj estas simi- tiom seriozaj, kiom oni povas timi, kaj la tutan tagon. laj al la turkoj de Anatolio, al la grekoj, ambaμ estis finance subtenataj de En Sicilio oni povas ekskursi dum al la urbaj araboj de Norda Afriko. La EU-instancoj. „iuj sep tagoj de la kongreso, „ar la maro estas la sama. Pro la varmo la Sed, se via intereso estis lingva, vi ondoj de fenicoj, grekoj, romanoj, ara- publika vivo komenci•as vespere post povis elekti inter la baza kurso pri boj, normandoj kaj hispanoj postlasis la 8-a kaj daμras •is la noktomezo. Esperanto de Aida ®iikait¡, la progres- tiom da temploj, moskeoj kaj katedraloj, Cetere en Mazaro mem vivas tre iga kurso de Maria Butan kaj la superan kiom turismema turisto povas nur pri- granda kaj integri•inta komunumo de kurson de Graina Opulskien¡. Sed, ali- revi. Se italoj estus poloj, ili povus tunizianoj, kiuj transprenis la tradician flanke, se vi estis neitalo kaj volis lerni aran•i tie tiom da turismo, kiom sufi„us ekonomian agadon, la fi›kaptadon. la italan, jen por vi la kurso de Davide por bonfartigi la tutan landon, sed italoj “Integri•inta” signifas, ke •i rajtas paro- Astori. kaj nuntempaj sicilianoj, kiel mi diris li la araban, havas siajn moskeojn, sed Tio baze okazis ankaμ en la posttag- antaμe, insiste misadministras Sicilion ankaμ sendas siajn infanojn al la italaj mezo, kiam aldoni•is ankaμ la kutimaj kaj revas pri helpoj el Bruselo. lernejoj, lernis la lokan dialekton, ktp. organizaj programeroj. En la lundo tiuj ‚iuokaze mi diru unu lastan aferon. Bela ekzemplo de multkultureco en la estis: asemblea kunveno de la Itala Insti- Mi diris, ke la socia vivo okazas de la praktiko. tuto pri Esperanto, kunveno de la Itala oka horo vespere •is noktomeze. Tiam En tiu kunteksto inter la 18a kaj la Esperantista Junularo, kunveno de la familioj kun malgrandaj beboj kaj infa- 25a de aμgusto okazis la 79a Itala Kon- delegitoj de UEA, de la asocio ARCI, noj (mezmarano oni i•as ne naski•as) greso de Esperanto. prelego pri la nova entrepreno Kosmo, promenas, a„etas glacia±ojn, esperas esti La ›erca adjektivo en la titolo “kva- kiu ser„as subvenciojn por esperantistaj rigardataj de aliaj kaj rigardas aliajn. En zaμitala” aludas al la fakto ke el la 340 asocioj. Al tio aldoni•is kulturaj prele- „iu mezmara lingvo estas vorto aparta partoprenintoj el 34 landoj pli ol du goj, pri muziko de la grupo Kajto, pri la pri tiu speco de malrapida promenado trionoj estis eksterlandanoj. La nombro esperantistoj kiel nova etno de Aleksan- (“dar vuelta” en la hispana). Kiam oni 340, kiel decas en sudaj landoj, signifas der Melnikov, kaj prezentado de libroj alvenas al la „efa placo oni rigardas la “ne malpli ol”, „ar ni ne scias la precizan en Esperanto. spektaklojn aran•itajn de la urbestraro Graina Opulskien¡ (la sesa de maldekstre) kun siaj kursanoj (Foto: Svetlana Smetanina) dum la somero. Nun okazis, ke dum la kongresa semajno, tiuj koncertoj estis en Esper- anto. De Jomo al Kajto kaj al Kim, por mencii nur tri tre konataj. Tio kune kun la centoj da afi›oj, kiujn la urbo afi›is pri la kongreso, igis „iun mazaranon konscia pri la ekzisto de Esperanto. “Se temas pri rozoj, ili certe floros”, — diras alia „i tiea proverbo, alivorte se iu devus fari•i esperantisto, li certe post „i tiu anonckampanjo fari•os esperant- isto. Mazaro estas por ni facila urbo, „ar la urbestro estas konvinkita pri Esper- anto, kaj revas fari el Mazaro specon de Herzberg, de Esperanto-urbo. Sed ni provas ankaμ en similaj lokoj. La venontan jaron venu al la kvazaμ- itala kongreso en Kastelaro (Castellaro) apud Sanremo (San Remo) „e la lazura marbordo. Renato Corsetti 6 Eventoj Krynica denove kun Esperanto Jam la 22a Ekonomia Forumo okazis ekde la 4a •is la 6a de septembro 2012 en la Pollanda kuracurbeto Krynica-Zdrój. Kaj „i-jare la sepan sinsekvan fojon ankaμ Esperanto estis denove prezentita dum la Forumo. Kunlaboro de pluraj Esperanto-orga- nizoj ebligas la „eeston en tiu „i presti•a kaj grava evento. La Eμropa Esperanto- Unio (EEU), kiel la oficiala partnero, kutime starigas sian teamon de preleg- antoj por la diskut-panelo. UEA kun- financas la partoprenon de prelegantoj kaj same la Esperanto-standon. Pluraj volontuloj de PEJ (Pola Esperanto- Junularo) de±oras en la Esperanto-budo por informi pri la lingvo, disdoni inform- Esperanto estis la sola civitana movado prezentita „i-jare en Krynica (Foto: Peter Balá) ilojn ktp. La partopreno de Esperanto en la Szczawno Zdrój: Duobla jubileo Tiu eduka kaj lerniga parto de la Forumo i•is ebla danke al bona persona feriado ne malhelpis al ri„a turisma kontakto de Halina Komar kun la „ef- Szczawno Zdrój, kiu „i-jare jam la programo. Antaμtagmeze oni multe organizantoj de la aran•o kaj danke al kvinan fojon gastigis partoprenantojn de ekskursis (buse, piede kaj trajne) vizit- ›iaj helpemo kaj persistemo. Menciindas la Internacia Esperantista Feriado, orga- ante la plej belajn montarajn itinerojn de ke neniu alia civitana organizo tie nizita de Silezia Esperanto Asocio, festis Góry Wa³brzyskie kaj aliajn lokajn vizit- havas sian budon, la Forumo estas kuti- ekde la 5a •is la 12a de aμgusto gravan inda±ojn: ekzemple, la trian laμ la grand- me tre kosta por tiuj, kaj nur kelkaj esperantistan jubileon. eco Pollandan kastelon Ksi¹¿, palmejon grandegaj firmaoj prezenti•as en kelkaj Junie antaμ 100 jaroj en la tiama ger- en Lubiechów kun interesaj kreska±oj lokoj. Nur Esperanto ricevas daμre sen- mana kuracloko Bad Salzbrunn kuracis kaj agrabla kafejeto, la parkon de minia- page la eblon prezenti•i. sin la kreinto de la Lingvo Internacia. Do turoj en Kowary “Malsupra Silezio en ‚i-jare la „efa temo de la Ekonomia la plej grava parto de „i-jara Feriado estis pilolo” — loko, kie trovi•as belege cizel- Forumo estis: “Novaj vizioj por malfaci- solena malkovro de memortabulo sur la itaj la plej gravaj antikvaj konstrua±oj de laj tempoj: Eμropo kaj la mondo, kon- domo, kie li tiam lo•is. Partoprenis la la regiono. Per trajno ni travoja•is la plej frontantaj la krizon”. nuna posedantino de la vilao — Iwona belan parton de la trako laμ la valo de la Dum la Forumo okazas kutime pli ol Bucka, multaj esperantistoj kaj lo•antoj rivero Bóbr kaj admiris •iajn „armajn ducento da prelegoj kaj diskutoj, ofte e„ de la kuracloko. La urbestro de Szczaw- panoramojn. dek samtempe. no Zdrój, Tadeusz Wla¨lak, esprimis Gaja etoso regis dum vespera amuz- Partoprenis „. 2 mil 500 personoj el akcepton de diversaj esperantistaj inicia- i•ado — ni multe kantis kaj dancis, pro- la tuta mondo; „efe el Eμropo kaj Azio, toj kaj •ojon, ke la urbo fari•as pli kaj pli menis kaj babilis profitante eblecojn de sed ankaμ el Usono, Kanado k. a. Pluraj alloga por esperantistoj. „arma kuracloko. La jubileon honoris du prezidentoj, ministroj, politikistoj, bank- Dank’ al apogo de la urbodomo kaj grandiozaj koncertoj — de JoMo kaj istoj, ekonomikistoj kaj amaso da ±urnal- afableco de aliaj lokaj estroj, esperant- Emanuel Rovere, kiuj por neesperantista istoj partoprenis la kunvenojn. istoj havis preskaμ „ie malfermitajn spektantaro estis revelacio de nekonata Eμropa Esperanto-Unio proponis pordojn kaj povis uzi por siaj okupoj la kulturo kaj fari•is la plej bona promocio panel-diskuton kun la temo: “Kulturo: plej belajn “salonojn” en la urbo. de Esperanto. „u ankaμ eμropa, aμ nur nacia?” Jozef La 67 feriantoj, kiuj alvenis el naμ ‹ajnas, ke kun granda •ojo la urb- Reinvart, Ilona Koutny kaj Zbigniew eμropaj landoj, pasigis interesan semaj- estro de Szczawno Zdrój akceptis gratu- Galor prezentis plurajn fenomenojn, non. La feria tagordo enhavis „iutage lojn de esperantistoj (i. a. el Herzberg kaj rilatajn al la temo — „iam tu›ante ankaμ ri„an programon. Ses diversnivelajn lin- Lublin) pro la okazigo de jubileo kaj Esperanton (de diversaj vidpunktoj). gve grupojn gvidis sperta instruantaro: malkovro de memortabulo. ‚i-jara partopreno kaj prezento de Volodymir Pacjurko el Ukrainio, Kon- Ni esperas, ke tiu „arma kuracloko, Esperanto en la Ekonomia Forumo estis stantin Ti†omirov el Ruslando, Ber- signita per „eesto de nia Majstro — kun sukcesaj: la panel-diskuto, disdonado de nhard Schwaiger el Aμstrio kaj „armaj multaj parkoj, kuracaj akvoj, „armaj informiloj, kvizo pri Esperanto kun pre- polinoj: Teresa Nemere, Halina Zió³- kafejoj kaj… (plej grave) — gastamaj mioj, kaj tre bone videbla, sesmetra kowska-Fiala kaj Ma³gosia Komarnicka. homoj fari•os por multaj esperantistoj Esperanto-stando videbligis nian lin- Tiu lasta brile prezentis Esperanton kaj loko, kiun nepre oni devas viziti. gvon ekde la komenco •is la fino. ties kulturon dum ciklo de prelegoj en la La plej proksima ebleco estos la Hejmpa•o de la Forumo: pola lingvo por „iuj interesi•antoj. venontjara (jam la 46a) IEF kaj JES http://www.forum-ekonomiczne.pl/ ‚iutage oni povis spekti interesajn fil- 2013/14. Peter Balá mojn de Roman DobrzyŒski, ri„igitajn Ni kore invitas. EEU-estrarano per liaj rakontoj. Teresa Pomorska Eventoj 7 AIS sesiis en Varsovio TNOiK (Scienca Societo pri Organiz- Eµropa Komisiono financas ado kaj Direktado), kiu kunordigos la La 3an de septembro, je la nacia kunlaboron. Unua pa›o estu instigi ali- La nova Comenius-projekto Vizito festotago de San-Marino, la 33a San- landajn partnerojn de WSZ-SW al la de la loka kastelo al la Eμropa Domo marineca Universitata Sesio estis mal- lernado de Esperanto por uzi tiun ling- ricevis aprobon. ¤i daμros dum du jaroj fermita de la rektoro de Warszawska von en faka kaj organiza kunlaboro. inter mezlernejoj en la Esperanto-urbo Szko³a Zarz¹dzania — Szko³a Wy¿sza Kadre de la sesio okazis studfina Herzberg en Germanio, Györ en Hun- (WSZ-SW; Varsovia Lernejo de Direk- ekzameno sur magistra nivelo. Ma³go- gario kaj Mazaradelvalo en Italio. Kiel torado — Altlernejo), prof. dr. hab. rzata Komarnicka, kiu ankaμ elstare kvara partnero povos aldoni•i lernejo el Andrzej Zawi¼lak, kaj la prezidanto de enga•i•is en la organizado de SUS 33, Zagreb, kiu estas nun en atendolisto. AIS San-Marino, OProf. Hans Michael defendis sian diserta±on, kiu komparas La projekton formulis Zsófia Maitzen. La gastiganta instituto espri- diversajn aspektojn de la traktado de la Kóródy kaj Ewa Kukielka el Herzberg, mis sian intencon apliki la internacian nocio “feli„o” en psikologio, filozofio kiuj utiligis la spertojn el la antaμa suk- lingvon Esperanto por kontaktoj al siaj kaj arto. Rekone de ›ia laboro AIS alvo- cesa projekto dum 2008–2010. alilandaj partneraj institucioj kaj alstrebi kis ›in kiel adjunkton sciencan (ASci) al En la projekto La diversaj profesioj stud-kursaron kun kursoj en Esperanto. sia Scienca Sektoro. AIS alvokis dum — transformi la provokojn en eblecon La SUSejo, pretere, antaμ la Dua Mond- SUS 33 ankaμ du novajn profesorojn kaj realigi siajn revojn partoprenos lern- milito estis sidejo de la Ligo de Nacioj unu plenrajtan docenton. ejoj de Bulgario (lernejo Canko Cerkov- en Varsovio. SUS 33 estis ne granda, jam pro la ski), Rumanio (liceo Ana Ipãtescu), Salutojn okaze de la inaμguro trans- mallonga prepartempo. Oficiale ali•is Germanio (Gimnasium Winterberg und donis reprezentantoj de UEA, ILEI kaj 15 AIS-anoj, el kiuj unu ne povis alveni Medebach), Litovio (Maeikiå Merke- Silezia Esperanto-Asocio. Por la gastoj pro vizaj problemoj, kvankam WSZ-SW lio Ra£kausko gimnazija), Svedio nesciantaj Esperanton okazis interpret- sendis profesie verkitan invitleteron. (Lerums Gimnasium) kaj Italio (Insti- ado en la polan. Du pollandaj esperant- Krom tiuj AIS-anoj „eestis proksimume tuto statale di instruzione secondaria istaj sciencistoj prelegis por la ekstera la sama nombro da lokanoj (anoj de superiore della piana di Lucca ITCG publiko pri aspektoj de la interlingva WSZ-SW kaj aliaj interesuloj, precipe Benedetti LS Majorana). komunikado kaj la mondaj lingvaj prob- esperantistoj), de kiuj AIS ne postulis Oni organizos kvar laborrenkon- lemoj: prof. dr. hab. Ilona Koutny prele- oficialan ali•on. ti•ojn: en Bulgario (oktobro 2012), gis en la internacia lingvo Esperanto kaj WSZ-SW estis •is nun la te†nike Italio (majo 2013), Germanio (oktobro projekcie montris tekstojn en la pola; plej bone ekipita SUS-ejo. E„ kiam la 2013) kaj Rumanio (majo 2014). La prof. dr. hab. Walter ¯elazny prelegis en AIS-prezidanto OProf. Maitzen, kiu kiel partopreno en la projekto donos al la ambaμ lingvoj. astronomo preferas fingran kontakton al gejunuloj la eblecon orienti•i kaj dia- La scienca programo de la sesio kon- siaj prezenta±oj, petis pri tablokamerao gnozi la interesojn de siaj personecoj, sistis el kursoj pri interlingvistiko, por la projekciilo, tio ne estis problemo. pritaksi siajn eblecojn kaj kompreni la scienca etiko kaj galaksia astronomio, Krome konvenis la eblo man•i en la motivojn por la elekto de siaj profesioj. „iuj je post-abiturienta nivelo por ebligi altlernejo kaj tiel ›pari tempon dum la Dum la realigo de la projekto la gejun- la partoprenon de alifakanoj. En liberaj tagmeza paμzo. uloj havos eblecon renkonti•i kun prelegoj kelkaj AIS-anoj raportis pri sia AIS konsideras SUS 33 sia modesta sama•uloj de aliaj EU-landoj. Ili konat- scienca laboro aμ pri aktualaj sciencaj kontribuo al la 125-jari•o de Esperanto, i•os kun iliaj lingvoj kaj kulturoj, temoj. Dr. Werner Fuß prelegis pri la „ar •i okazis en la urbo, kie aperis ties komprenos la neceson gardi la lingvan demando, kial vivuloj enhavas certajn Unua Libro. En vespera programo lokaj diversecon en Eμropo kaj ricevos sciojn molekulojn nur en unu el du simetriaj esperantistoj montris al la SUS-anoj la rilate al la edukaj, profesiaj kaj ekono- formoj, kaj kalkulis la probablojn de varsovian Zamenhof-straton kaj la miaj eblecoj proponataj de la Unui•inta diversaj eblaj klarigoj. lokon de la domo de Zamenhof. Varso- Eμropo. Paralele al tiu scienca programo la viaj esperantistoj ankaμ afable kontri- Oni atingos tion per uzado de inter- AIS-senato intertraktis kun la estraro de buis per interpretado dum la sesio. aktivaj metodoj kaj per uzado de Esper- WSZ-SW pri kunlaboro kaj ellaboris Ankoraμ ne okazis decido pri loko anto, kiu donos egalajn eblecojn de intencdeklaron, kiu estu bazo ne nur de kaj tempo de la sekva AIS-sesio. AIS komunikado al „iuj partoprenantaj ge- la planado, sed ankaμ de eblaj subvenci- certe konsideros reveni al Varsovio kaj junuloj kaj al iliaj gvidantoj. petoj pri komunaj projektoj. La deklaron WSZ-SW. Itala Esperanto-Federacio kaj subskribis reprezentantoj de la du part- Reinhard Fössmeier Kosmo Strategio Ltd. •oje anoncas ke neroj kaj krome oficialuloj de la asocio senata sekretario de AIS Eμropa Unio subtenos plian Esperanto- WSZ-SW antaμ la Dua Mondmilito estis sidejo de la Ligo de Nacioj en Varsovio instruiston en Mazara del Vallo, danke al la programo Grundtvig Vizitoj kaj Inter›an•oj. Esperantisto el Francio ricevos stipendion por transloki•i al Mazara kaj kunlabori kun la tieaj agadoj de IEF dum kvin semajnoj. Grava suk- ceso, kiu aldoni•as al la financado de esperantisto el Belgio por instrui dum tri monatoj. La rilatoj inter Esperanto kaj Mazara del Vallo pli kaj pli intensi•as. Laμ Eμropa Bulteno 8 Eventoj SAT en (ne tro) suna Jalto La 85a kongreso de Sennacieca Aso- cio Tutmonda (SAT) okazis en Jalto (Krimeo, Ukrainio) la 11–18an de aμgusto kun la „eftemo Kontraμdiro inter kresko de naciismo kaj tutmondi•o. Por lo•antoj de la eksa Sovetunio la vorto “Krimeo” elvokas pozitivajn emo- ciojn, memorigante pri la suno, karesa (Foto: Irina Gon„arova) maro, ekzotika por nordanoj meditera- nea naturo… Tial •i vekis intereson de pluraj ukrainianoj, rusianoj, kaza†ianoj. Sed por homoj ekster tiu mondregio- no Jalto, pro iom komplika atingebleco, ne fari•is, bedaμrinde, tiom alloga, kaj ‚e la ‚e†ova domo da ili venis relative malmulte. Rezulte, do, estis nur iom pli ol 60 partoprenintoj: Pro bonaj impresoj pri la etoso de la Pupteatra festivaleto dank’ al Christof el Hispanio 3, el Francio 18, el Germa- Kongreso, pluraj partoprenintoj jam Frank kun partopreno de tutaj familioj, nio 1, el Bulgario 1, el Kaza†io 4, la ali•is al la sekva, 86a Kongreso de SAT, infanoj, junuloj. La nepalano Razen estis ceteraj el Rusio kaj Ukrainio. kiu okazos en aμgusto 2013 en Madrido. nia komuna gasto kune kun Pluezekaj Tamen la kongreso, malgraμ kelkaj Nikolao Gudskov Renkontoj. Kompreneble okazis krome organizaj misoj (ne estis antaμpreparita en „iu semajno kursoj pri Esperanto, eksterlabora programo, kaj „io okazis Somero en la Esperanto-kastelo aktiva±oj kiel Taj•i„uano, kanto, teatro, nekutime improvize, kvankam finfine ja bindado… okazis…), pasis sukcese. Malmultekosta La Esperanto-kastelo Grésillon orga- Bedaμrinde, ni ne sukcesis luigi la kaj bona lo•ado kaj man•ado en tuja nizis kvar semajnojn dum „i tiu somero, kastelon dum la aliaj someraj semajnoj proksimeco al la kongresejo moligis same kiel en 2011, kaj la nombro de par- krom por la somera universitato de EDE, „iujn ceterajn misojn. Plej gravas, ke la toprenantoj iomete kreskis. kvankam la societanoj aprobis en marto viglaj kaj aferemaj laborkunsidoj mon- — Art-amatora semajno kun 2012 la novajn statutojn kiuj permesas tris grandan allogon ne nur por membroj, intensaj Esperanto-kursoj inter la 21a kaj pli facilan uzon de la lokoj por neesper- sed ankaμ por la gastoj, kiuj, spertinte la la 28a de julio; antistoj. kamaradecan etoson de SAT, volonte — Alternativa semajno kun Ni esperas, ke niaj klopodoj por ali•adis dum la kongreso al la asocio. verd-politika seminario kun vegetaraj disvastigi la anoncon de luado de la Laμ la rezulto de la diskutoj estis akcept- menuoj inter la 28a de julio kaj la 4a de kastelo al diversaj grupoj havos bal- ita la Deklaracio kaj difinitaj la taskoj aμgusto; daμan sukceson. por la laboro de la asocio. El la laboroj — Turisma semajno inter la 4a kaj Ni programis aldonan semajnon en de la SAT-frakcioj indas mencii tiun de la 11a de aμgusto kun ses posttagmezaj 2012, nome Aμtune 2012. Vidu nian la pacista, delonge la plej aktiva. Cetere, ekskursoj al turisma „irkaμa±o kaj kurso TTT-ejon http://gresillon.org. Nia jar- pro la graveco de tiuj laboroj al praktike pri franca lingvo por alilingvanoj. fina renkonto okazos de la 28a de „iuj SAT-membroj, •i dum la Kongreso Fine inter la 11a kaj la 20a de decembro •is la 2a de januaro. transformi•is je Pacista fako. aμgusto en la Esperanto-kastelo okazis Jannick Huet Ankaμ eksterlaboraj programeroj estis diversaj kaj interesaj: koncerto de DEKLARACIO Paμlo Mo±ajev, prelego pri Lingvaj La 85a SAT-Kongreso okazinta en Jalto (Ukrainio) de la 11a •is la 18a de Festivaloj de Irina Gon„arova, prezento aμgusto 2012, de malgrandaj teatra±oj laμ rakontoj de — Insistas „e la registaroj de ‚inio, Hindio, Pakistano, Israelo, Rusio kaj Usono ‚e†ov fare de la Jalta Esperanta teatra por ke ili subskribu kaj ratifu la konvencion de Otavo, kiu malpermesas „iujn grupo (kiun gvidas la „eforganizinto de kontraμpersonajn minojn, kaj la konvencion de Oslo kiu malpermesas iujn la Kongreso Jefim Zajdman), okazinta pafa±o±etojn el bomboj, en la korto de la domo-muzeo de la verk- — Petas de Ukrainia Prezidento, kiu subskribis kaj ratifis konvencion de Otavo, isto, k. a. Dum la Kongreso kaj la post- ke •i rapide detruu sian stokon je preskaμ 6 milionoj da kontraμpersonaj minoj, kongresa periodo estis variaj ekskursoj — Petas liberigon de „iuj politikaj malliberigitoj kaj aparte kontraμas subprem- al caraj palacoj en Livadio (kie en 1945 adon al politika liberesprimo en la mondo, okazis Konferenco de la “Granda tri- — Esprimas siajn kontenton pri la politika konscii•o levi•anta en la tuta mondo, opo”) kaj Masandro, urbo-heroo Seba- kaj subtenon kaj kunsenton al la homoj suferantaj pro la politika kaj ekonomia sub- stopolo kaj aliaj interesegaj lokoj, ligitaj premoj, kun fora kaj proksima historio kaj ri„a — Esprimas sian solidarecon kaj emfazas sian pluan kunlaboron kun nuntempe naturo, kio multe ri„igis la spiriton de la disvolvi•antaj sociaj movadoj — aparte salutas agadon de sociaj aktivuloj agantaj en partoprenintoj. La maro estis varma, sed Rusio kaj Kaza†io, kiel estis raportite „i-kongrese al ni, la vetero ne varmega — estis e„ kelkaj — Esprimas sian indignon pri la abomene maljustaj politikoj aplikataj de regist- aroj tra la mondo kaj pri la kruela subpremo de pacemaj protestantoj — aparte en pluvegoj — kaj tio multe kontribuis al la Kaza†io, kie dekoj da strikintoj estis mortigitaj kaj centoj reprezaliitaj. bona humoro de la kongresanoj. Eventoj 9 Kongreso en Serbio De la 31a de aμgusto •is la 2a de sep- tembro en Beogrado okazis la 5a kon- greso de serbiaj esperantistoj. Partopre- nis nur kvardeko da esperantistoj el Serbio kaj unu samideano el Bruselo. (Foto: Ron Wolf ) La „efa temo de la kongreso estis centjari•o de naski•o de Tibor Sekelj. Diversajn refera±ojn pri liaj vivo kaj agado por Esperanto verkis „efe mem- broj de novfondita Esperanto-societo Nova sento. ‚iuj refera±oj estas publik-

Dalaso: “Estonten!” igitaj en la kongresa numero de Beo- grada Verda Stelo. Esperanto-USA: ‚u UK en Usono? Rhanda Hasley, Jarlo Bills, kaj Filipo Ekster la traktado de la „efa temo, Dorcas, kaj belaj amar-dol„aj flutaj kaj oni iniciatis refondon de la Serbia Esper- La kongreso de Esperanto-USA oka- gitaraj kantoj de Birke Dockhorn kaj anto-Ligo, kiu ne sukcesis reregistri•i zis inter la 22a kaj la 25a de junio „e la Bertilo Wennergren. Diman„e estis ele- laμ la nova le•o, kaj jam pli ol unu jaron Universitato de Teksaso en Dalaso kun ganta bankedo, kie Bertilo Wennergren •i le•e ne ekzistas. Oni elektis la eston- 60 partoprenantoj el kvin landoj: Usono, parolis pri “De la Unua Libro •is hiper- tan (“estontan”, „ar la ligo ankoraμ ne Pakistano, Germanio, Hispanio, ‚inio. teksto kaj datumbazoj”. estas registrita) estraron de SEL. La temo de la kongreso estis Eston- Fred Meyer III Krom priparolado de tiuj seriozaj ten. Estis diskutoj pri kiel iri estonten. aferoj oni •uis per›ipan trarigardon de Inter la proponoj estas manieroj allogi Historia standardo transdonita Beogrado kaj du komunajn vesper- novajn membrojn. Ni scias, ke estas man•ojn. Oni povas konstati, ke, mal- multaj personoj, kiuj interesi•as pri La 25an de julio 2012 en pluva mate- graμ la malmultnombra partoprenant- Esperanto, sed ne partoprenas en lokaj no „e la tombejo Mai Dich de Hanojo, aro, la kongreso tute sukcesis. aμ landaj Esperantaj aferoj. La landa Hideo Kumaki, nome de la Japana Pac- Adem Jakupovi¢ asocio Esperanto-USA ankaμ esploras defenda Esperantista Asocio, transdonis la ideon okazigi Universalan Kongreson al Le Thien Thu, komitatanino de la SER-11: Bonega evento en Usono. Kelkaj kredas ke estas gravaj Vjetnama Esperanto-Asocio, la verdan registaraj problemoj kun tio „i. Aliaj ne flagon kun la slogano “Tuj retiri•u uso- “Bonega evento” — estis la opinio kredas tiel. Ni devas esplori tion „i kaj naj agresantoj el Vjetnamio! Usono de la plimulto inter la 60 „eestantoj de la aliajn aferojn por fari decidon. serioze observu la ¤enevajn Interkon- 11a Spiritista Esperantista Renkonti•o, Estis kvin specoj de sesioj „e la sentojn de 1954” kaj kun la subskriboj okazinta la 9an de septembro en Rio-de- EUSA LK2012: aferkunsidoj de Esper- de la „eestintoj en la MEM-kunsido, ‡anejro. anto-USA, diskutoj de lingvaj aferoj, okazinta en la 50a UK en Tokio en 1965. Alvaro Motta dum unu horo parolis diskutoj de sciencaj aferoj, serio de Antaμ la tombo de la kunfondinto pri la „efa temo “140 jaroj de la naski•o filmoj, kaj distrado. La distrado okazis kaj eksprezidanto de la Vjetnama Pac- de Francisco Waldomiro Lorenz”, kaj dufoje: vendrede kun Teksasa barbekuo defenda Esperanto-Asocio, Nguyen Van poste dum dudek minutoj respondis (fajrorosta±o) kaj barbireja muziko, kaj Kinh, sinjoro Kumaki raportis la aferon demandojn de „eestantoj pri la temo. sabate kun la muziko de Karolina Bran- de la flago kaj donacis •in al VEA. La violonisto Luiz Carlos Barbieri don kaj la Bontempa Bando, kantoj de Le Thien Thu komencis la artan programon per kelkaj klasika±oj kaj popola muziko. Kvin gelernantoj de la Esperanto-Grupo “Lazaro Luiz Zamenhof” deklamis du- lingve la poemon Esperanto de Castro Alves per la mediumo de Francisco Can- dido Xavier. Gelernantoj de EG “Lazaro Luiz Zamenhof”, Margareth kaj Bene- dito, prezentis la ske„on Li rezignis de Bertram Potts. Kvin lernantinoj de EG “Claude Piron” en du lingvoj kantis la kanton Avina Rep’ (Rap da vovó) de Allan Argolo. Dum la tuta evento Paulo Carvalho diskonigis “pilolajn” informojn ‚u vi scias? pri la enlanda kaj eksterlanda movado. Fine „iuj kunkantis la himnon La Espero kaj pozis por la oficiala fota±o de la renkonti•o. Paulo Carvalho 10 Eventoj SET: Tendaro kun longa historio Burundo: Instruisto por „iu lernejo Reprezentanto de la partoprenantoj dankis la estraron de ANEB kaj la sub- En la printempa jarkunveno de la Ekde la 24a •is la 30a de aμgusto en venciintojn de la seminario. Li diris, ke Esperanto klubo en T¸ebí£ (‚e†io) estis la burunda urbo Rumonge okazis stud- ANEB estas granda asocio kun multaj elektitaj en la komitaton junaj membroj, seminario “Instruisto por „iu lernejo” membroj en la tuta lando. Li diris, ke la kiuj gvidas junularan grupon zorgantan kun la celo formi instruistojn, kiuj post biblioteko helpos multajn personojn ler- nun pri la tradicia Somera Esperanto- diplomi•o starigu klubojn en lernejoj, ni Esperanton, legi librojn, kaj dankis la Tendaro en Lan£ov. kie ili lernas aμ instruas. donacintojn… Li fine petis, ke tiaj La „i-jaraj tri etapoj jam okazis sub Malfermante la seminarion, la pre- aran•oj ofte okazu kaj pli bone en novaj ilia re•isorado kun helpo de Vìra Pod- zidanto de la landa Esperanto-Asocio regionoj, por fortigi la lokan movadon. hradská. Antaμ la tendaro ili en brigadoj ANEB, Jeremie Sabiyumva, bonvenigis ‚iu sukcesinto ricevis de la prezid- blankigis kaj riparis „iujn kabanojn kaj la partoprenintojn, prezentis la progra- anto de ANEB diplomon pri la ekzame- la man•ejon, kreis tute novan modernan mon kaj petis aktive partopreni kaj aten- no kaj atestilon pri la partopreno, kaj „iu aspekton de la tendara retejo www.set- te sekvi instruistojn. nesukcesinto ricevis nur la partoprenan lancov.cz. ANEB invitis 40 gelernantojn, 5 atestilon. En la tri etapoj de SET sume parto- instruistojn (kun la meza nivelo de la Post la disdono de diplomoj kaj ate- prenis pli ol okdek infanoj kaj gejunuloj, internacia diplomo de Esperanto) kaj 5 stiloj, „iuj eniris la klas„ambron por precipe en la kursoj de la angla, sed nur helpantojn (elementa nivelo). Gelernan- trinki limonadon kaj danci •is la 3a kvin partoprentoj de la du etapoj lernis toj partoprenis la laborojn laμ jena pro- horo, kiam la elektro „esis. en la Esperanto-kurso. ‚iuj kursanoj gramo: “Gramatika±oj laμ la metodo Hassano Ntahonsigaye sukcese pasigis ekzamenojn kaj ricevis 11”, “La vivo de Zamenhof”, “Historio diplomojn. Krom la instruado estis por de Esperanto en la mondo”, “Historio de Esperanto hejmi•as en Burkino ili preparata programo, ekskursoj, ludoj, Esperanto en Burundo”. na•ado ktp. Ekde la 25a •is la 27a de aμgusto la En aμgusto-septembro mi havis unu- La du najbaraj tendaroj (Svitavy kaj partoprenintoj laboris ekde la 8a •is la monatan Esperanto-instruadon kaj trej- Znojmo) nuligis la trian etapon pro la 20a horoj, kun duhora tagmeza paμzo, ni•on en Burkino danke al interkonsen- manko de infanoj, sed nia tria etapo estis do dum 10 horoj „iutage. La 28an antaμ- to kun la neregistara organizo “Orange male la plej forta. tagmeze, 36 gelernantoj faris la skriban Bleue Afrique” (OBA). La unua ›tupo Post la tria etapo okazis jam la 15a ekzamenon. Posttagmeze oni ekskursis de mia aventuro kondukis min al inter- renkonti•o de iamaj tendaranoj kun tri- al la konstruata Esperanto-Biblioteko. konati•o kun „iuj oficistoj de OBA, pre- deko da partoprenantoj. Dum la sabata La 29an matene la ekzameno daμris; zento al ili de la internacia ingvo, de •ia solena vici•o Pavel Sittauer rakontis la oni devis instrui al aliaj. La celo estis naski•o •is la 125a datreveno. historion de la tendaro, prezentis s-rojn forigi timon „e la novaj instruistoj, kiuj Mi instruis Esperanton „iun labor- Jaro Habeš kaj František SklenḠkaj instruos Esperanton en lernejoj. Post la tagon al kvin funkciuloj de OBA. Du sian edzinon, Olga Sittauerová (tiam kontrolo de ambaμ partoj de la ekzame- (Armel kaj Victor) el ili jam komunikas ankoraμ fraμlino Hrubešová), „ar ili no evidenti•is, ke 30 gelernantoj sukce- parole kaj skribe en simplaj situacioj de kvar en 1950 komencis organizi tend- sis en la ekzameno. la „iutaga vivo per Esperanto. Ili e„ arojn. ‚eestis ankaμ akademia pentr- Vespere okazis ferma ceremonio. havigis al si korespondamikojn, kun isto Josef Kremlá£ek, kiu antaμ sesdek Post la kantado de La Espero la prezid- kiuj ili ekuzas la lingvon rete. Krom la jaroj ankoraμ kiel knabo pentris tend- anto de ANEB gratulis la sukcesintojn instrua materialo preparita speciale por aran totemon kaj sur tendo grandan en la ekzameno kaj kura•igis tiujn, kiuj tiu kurso, kiun mi „iutage adaptis al la kapon de indiano, kiu ege “pla„is” al la ne sukcesis. Li petis al la seminarianoj situacio kaj bezonoj de la kursanoj, la ›tata polico. instrui Esperanton al „iuj, kiuj pretos kursanoj finlernis la libron Metodo 11. Fine li esprimis esperon, ke la junaj lerni. Li invitis „iujn labori forte kaj La burkinaj kursanoj •ojis konati•i gvidantoj daμrigos la laboron pluajn 60 serioze por disvastigo de Esperanto en kun Esperanto. ¤i signifas komunan lin- jarojn. La partoprenantoj de la renkonto Burundo. Gratulis kaj bondeziris ankaμ gvon pere de kiu ili ekhavas kulturajn esprimis al la gejunuloj, kiuj transprenis Mlossi Saidi, la prezidanto de JEBUO kontaktojn kaj kunlaborojn tra la mondo la imaginaran stafeton, plenan subtenon (Junulara Esperantista Burunda Organi- por atingi amikecon kaj bonvolon. Kaj kun deziro, ke la tendaro plu prosperu zo), kiu estas sekcio de TEJO. por ke „iuj novbakitoj povu pli efike kaj kaj estu alloga. bone progresi en la ellernado de la lin- Burundianoj intense studas por poste instrui Posttagmeze la partoprenantoj vizi- gvo, estis transdonitaj al ili diversaj ret- Esperanton. tis la elektrocentrejon en Vranov, kie ligoj kun utilaj informoj. juna „i„erono montris al ili Francis-tur- Kroma menciinda sperto en tiu binojn kaj aliajn ekipa±ojn. Dekminuta periodo estis renkonti•o kun Antoine instrua filmo klarigis historion de la Drag, la sola esperantisto en Burkino digolago kaj de la elektrejo. antaμ la kurso (li lo•as en Garadugu, Vespere „iuj kolekti•is „irkaμ la 240 km de la „efurbo, kaj li mem lernis tendara fajro por komune kanti „e gitaro la lingvon, dum li vivis en Eburio en la kantojn Esperante kaj „e†e kaj gustumi 1980aj jaroj) kaj sendo de informoj rete vinon kun man•etoj. al gazetoj en la „efurbo kaj intervjuo al Miroslav Malovec privata radio pri Esperanto. Vìra Podhradská Adjé Adjévi Eventoj 11 La lasta FESTO antaµ la fino de la mondo sono-vesto kaj malgraμ tio ili kunkantis kaj dancis.. Tiu nova muzikvojo de la Por atingi FESTOn 2012 necesis artisto ankaμ malfermas perspektivon veturi tra la ‡urasa montaro kaj veni al la por nova muzik•enro en Esperanto kaj skistacio de Métabief piede de la Ora antaμvidigas prilaboron de nova albumo Monto (Mont d’Or) „e la limo inter de Dol„amar post pli malpli du jaroj. Francio kaj Svislando. Estas belega Post la sukcesa koncerto, D‡ Leo revenis montara loko kaj ankaμ relative disa kun por reaktivigi la diskejon. tamen la koncertejo en la centro. La Marde okazis regea vespero kun suno kaj la bela vetero ankaμ varmigis la Jonny M, kiu koncertis kun la asisto de etoson kaj ebligis al la partoprenantoj D‡ Leo „e miksiloj. La stilo de Jonny M, sunumi, bani sin en montaraj lagoj kaj kvankam regea, malsimilas al tiu de ekskursi en la montaro, en la urboj Zhou-Mack Mafuila, •i havas pli elek- Besançon kaj Neuchâtel en Svislando. tronikajn sonojn kaj foje randas „e la La interkona vespero okazis vend- limoj de hiphopo. Jonny M ardigis la rede, la 17an de aμgusto, kaj konsistis scenejon, la publiko bonege akceptis la „efe el ludoj kaj poste estis malfermo de artiston kaj kunludis kun li, ree†ante la trinkejo kun fona muzika etoso, kaj lian entuziasmigan energion. La publiko homoj babilis •is ne tro malfrue post kaj la artisto kunfandi•is. Post la kon- noktomezo. certo D‡ Leo faris sian lastan diskejan Sabate vespere la koncerto de vesperon •is la 2a nokte. Zhou-Mack Mafuila donis viglan kaj Merkrede prezenti•is la loka artisto varmdancigan tonon laμ la ritmoj de la Amir el Espo Despo Billy Fumey, kiu kantis en la arpitana Afrika rumbo kaj regeo por la malfermo Lunde, la 19an, la vespero disvolv- (francprovenca lingvo). Billy akompa- de la arta programo de FESTO 2012. i•is laμ kabareda etoso per koncerto de nas sin per akustika gitaro kaj revivigas Gijom „e vo„o kaj piano akompanata de per siaj kantoj la arpitanan lingvon laμ Espo Despo akustike. La rezulto estis folka stilo. Postkoncerte homoj gufumis elstara, kaj tiu kunludado alportis alian „e la fajro •is malfrunokte. dimension pro la muzikaran•oj al la ‡aμde, la 22an de aμgusto, estis la repertuaro de Gijom, kiu kutime akom- lasta tago de FESTO. Vespere la kvar- panas sin de nura piano… persona Pariza teatrotrupo Kvak prezen- La dua parto estis koncerto de tis la teatra±on Karotkapo de Jules Dol„amar. Por tiuj, kiuj konas Dolcx- Renard. La aktoroj bonege interpretis la amar kun X kaj Dolchamar kun H, estis rolojn. Post la spektaklo ekis internacia vera surprizo la nuna versio de vespero, en kiu la organiza teamo sin Zhou-Mack Mafuila Dol„amar kun ‚. La nova Dol„amar prezentis kun la helpantoj kaj kunlabor- Zhou-Mack, „efkantisto kaj ritm- konsistas el Pie„jo (Patrik Austin) kiu ne antoj, kaj pluraj partoprenantoj muzikis, gitaristo, estis akompanita de ses muzik- plu ludas sursceneje kutimajn instru- kantis kaj ske„is. La belgaj partopren- istoj. Ili prezentis plejparte kantojn el la mentojn sed elektronika±ojn kun kantoj antoj prezentis Amikejon en Belgio, kie Esperanto-albumo Originoj. Kelkaj el la albumoj Lingvo intermonda kaj okazos FESTO 2013 — la unua post la kantoj estis en la lingala kaj kikonga lin- Trajn’ nenien. La muziko elektroni•is fino de la mondo! gvoj, afrikaj lingvoj el Kongo. La publi- laμ la aktuala danciga klubeca stilo. La Raportis festece por vi ko estis „armita kaj kontribuis dancante publiko remalkovris malnovajn kantojn Flo! kaj kunkantante la rekanta±ojn. Post la de Dolcxamar kaj Dolchamar sub alia Fotis Sjoerd Bosga koncerto D‡ Leo startigis la diskejon kiu dancigis homojn •is la 4a horo. Diman„e Espo Despo el Kopenhago okupis la scenejon kvarope. Ilia miksa±o de popolmuziko kaj roko kun Balkanaj influoj surprizis la „eestantaron, kiu re- agis dancante, kaj Amir, la kantisto kaj n. gitaristo de la bando, entuziasmigis la publikon kiu plu volis kaj repetis pliajn

kantojn „e la fino. Sekvis ilin Stoïc Karotkapo Drama, roka triopo el la proksima urbo Belfort kun vigla rokkoncerto. Elstara kaj peza sono de gitaro, baso kaj drumo

de junaj muzikistoj tre promesplenaj… prezentis la La vo„o de la kantistino-gitaristino estis

sor„a kaj tre bone kongruis kun la muzi- Kvak ko. Tuj sekve la koncertejo transform- i•is je diskejo de D‡ Leo, kiu sonigis •is

la 5a matene. La Pariza 12 Eventoj Unufraze « La Esperanto-kulturpremio 2012, kiun la FAME-fonda±o k la urbo Aalen asignas „iun duan jaron pro subtenado k stimulado de internaciaj kompreniloj, estas asignita al la franca muzikprodukt- isto kaj -eldonisto Floréal Martorell. (Esperanto aktuell) « La prezidanto de UEA Probal Dasgupta ricevis premion de la bengala literatura akademio Bangiya Sahitya Parishat, interalie, pro siaj beletraj tradu- koj el la bengala al Eo. (Libera Folio) « La po›telefonoj k tabulkomputiloj, kun la operacia sistemo Android, havos Pluraj miloj da sarlandanoj vidis la Esperanto-pavilonojn en la Germana-Franca ¤ardeno. E-klavaron en la versio 4.2 de Android, aperonta komence de 2013. (Ret-Info) Lernofesto 2012 la longtempan strategion de SEL. Tut- certe SEL kaj Becker-Meisberger-Insti- « En septembro Dana E-Asocio aran•is La Lernofesto okazis en diman„o, la tuto partoprenos ankaμ en la Lernofesto E-budon kun libroj k ›ildo kun la simbo- 2an de septembro, en la Germana-Fran- 2013. lo “Esperanto 125” en la evento “Gustu- ca ¤ardeno, Saarbrücken. La Sarlanda Oliver Walz mu la mondon”, aran•ita de la Kopenha- Esperanto-Ligo kaj Becker-Meisberger- ga Komunumo. (Landa Agado) Instituto tie prezentis du pavilonojn kun Boatado sur la rivero Kupa « Mirejo Grosjean helpe de NESPA en divenrado kaj eta lernejo por efektivigi aμgusto prelegis pri Eo en pluraj lokoj de internacian lingvoeksperimenton. La Esperanto-societoj Sisak el Sisak, Nepalo: Akademio por sano k sciencoj, La lernofeston vizitis proksimume Viktor Mihovili¢ el Karlovac, Mondo universitato Tribuban, Nepala komisio- dudek mil homoj el la tuta regiono, kiuj paca el Velika Gorica kaj Petrinja el no pri homaj rajtoj, ‹tata olea kompanio, minimume vidis la du Esperanto-pavi- Petrinja, estis organizantoj de la 4a infan•ardeno “Little World”, Nepala lonojn. La lingvoeksperimenton aktive esperantista boatado sur la rivero Kupa kolegio pri voja•ado k turismo; pri ›ia partoprenis pli ol 300 vizitantoj. Vizitis en Kroatio, kiu okazis de la 31a de julio prelegvoja•o pozitive informis lokaj nian standon ankaμ la nova ministro pri •is la 5a de aμgusto 2012. La kvar men- gazetoj. (NESPA komunikas) kulturo, Ulrich Commerçon, kiu tre ciitaj societoj, krom per la ideo de « 8 sep en la librovendejo Zhongguan- detale informi•is pri la kampanjo de Esperanto, estas interligitaj ankaμ per la cun (Pekino) Long Zhang prelegis pri Eo SEL. rivero Kupa, kiu fluas tra la tri kroatiaj antaμ sciencistoj, doktoroj, altrangaj La lingvoeksperimento funkciis per departementoj, en kiuj la societoj akti- administrantoj de entreprenoj pri infor- tri partoj: Unue la partoprenantoj devis vas. ma tekniko aμ financo. (‚IIC) plenigi sciencan demandilon. Poste ili “La boatado estas anoncita al la « 11 sep okaze de la Kataluna Festotago instrui•is pri Esperanto en la “minilern- Havena kontrolo en Sisak, kiu aprobis la Kataluna E-Asocio starigis E-budon ejo”, kie la vicprezidanto de SEL, Edgar •in. La kroata montara savservo en la Kultura k Asocia Foiro en Barcelo- Werner Müller, prezentis lecionon de la (HGSS), kun siaj filioj en Karlovac kaj na; vespere post amasa manifestacio la konata kurso Mazi en Gondolando. Novska, akompanis la boatantojn per organizantoj invitis paroli al la mondo el Poste ili venis al la divenrado por el- siaj teamoj en aμtomobilo kaj en aparta diversaj lingvoj, inter kiuj ankaμ Eo, en provadi siajn novajn lingvokonojn. boato”, — akcentas la iniciatinto kaj la kiu la mesa•on por sendependi•o de Rimarkinde ofte ili tre bone tradukis la „efa organizanto de la aran•o Sre¢ko Katalunio diris la 12-jara Andreu Gesti Esperanto-esprimojn en la germanan Radulovi¢, la vicprezidanto de la Esper- Franquesa. (Josep Franquesa Sole) lingvon. ‚iu sukcesinto ricevis unu glu- anto-societo Sisak. « 5 sep komenci•is unusemestra ele- kuponon por la lernofesta pasporto, kaj La boatado okazis en tradiciaj boatoj menta E-kurso en la Vilna Universitato kolektado de almenaμ kvin kuponoj fine trafikantaj sur Kupa, kaj •in partoprenis (Litovio) kun 22 studentoj el diversaj rajtigis ilin partopreni al la granda tom- 31 personoj en sep boatoj, kiuj navigis fakultatoj. (Gediminas Deg¡sys) bolo. inter Karlovac kaj Sisak (130 km) en « Ekde 10 sep en la nova semestro 267 Do, la partoprenantoj povis facile kvin vojpartoj, bivakante en la naturo studentoj de la Scienc-Teknika Universi- konstati, ke helpe de minimumo da in- sur bordoj de la rivero. tato de Interna Mongolio eklernis Eon en struo kaj surbaze de aliaj lingvokonoj En la Esperanto-societo Sisak oni ne du 32-lernohoraj kursoj, kiujn gvidas Liu (Latina, franca, angla) ili komprenis kaj ka›as la kontenton, „ar la aran•o fari•is Baoguo, Chen Ping k Ma Jianming. tradukis e„ relative malfacilajn vortojn tradicia, kaj jam komenci•is la preparoj (‚IIC) kaj frazojn en la Internacia Lingvo por la kvina boatado, okazonta sekvont- « Kiel ¹48 en la serio Oriento-Okci- Esperanto. jare. Partopreno de eksterlandaj esper- dento de UEA aperis E-traduko de Oliver Walz, la prezidanto de Sar- antistoj estas dezirinda, kaj interesi•- Rakonto pri Kjeμ, granda (3254 versoj) landa Esperanto-Ligo, konkludis, ke la antoj kontaktu nin rete: epika poemo de Nguyen Du, tradukita de Lernofesto estis entute tre komunikema : [email protected] Le Cao Phan k eldonita de The Gioi. (GK kaj vizia aran•o, do tre taμga por realigi Sre¢ko Radulovi¢ UEA) Eventoj 13 Kio estas Neciklopedio? SEK: El vidpunkto de la „eforganizanto La brazilano Roberto Ribeiro estas la Mi alvenis en Japanion en Marto 2012 por studi dum unu sola aktiva kontribuanto al Neciklo- semestro en la universitato de Tokio (Todai). Apud la studo mi pedio (http://neciklopedio.wikia.com), havis la ideon kaj emon fari ion por la junulara Esper- kiu estas eble la plej granda reta kolekto anto-movado en Japanio, kiu ›ajnis al mi ne tro stabila. Mi ren- de humuraj tekstoj en Esperanto. La konti•is kun diversaj homoj, kiujn mi konas de “iuj anguloj”, Ondo intervjuis lin pri „i tiu malmulte konata projekto. kaj finfine venis al la konkludo, ke estus bone organizi en Japa- Roberto, klarigu kio estas Neciklopedio kaj kiel •i rila- nio etan junularan renkonti•on, kiu povos fortigi la organizan tas al la enciklopedio Vikipedio. strukturon inter japanaj junuloj kaj ankaμ interesigi japanajn Neciklopedio estas parodio de Vikipedio. Teknike •i simi- junulojn pri Esperanto. las al Vikipedio, kvankam •i ne apartenas al •i. Ekzistas necik- Unue, gravis formi organizan teamon, kio komence al mi lopedioj en multaj lingvoj — la plej grandaj en la portugala, ›ajnis facila. Mi demandis diversajn junulojn (en Japanio: angla, itala, hispana kaj germana, sed ekzistas e„ en la latina. homoj sub 35 jaroj) kaj baldaμ trovis „irkaμ dek junulojn, kiuj Pro kulturaj kaj le•aj kialoj, la angla kaj la germana neciklope- ›ajnis esti entuziasmaj pri organizado de Esperanta evento… dioj devas averti pri “netaμgeco por infanoj” kaj “risko ofend- Kiel mi en la venontaj semajnoj konstatis, la simpla bu›a “jes i•i”. La Esperantan Neciklopedion en 2007 “trovis malplena” mi faros” de japanaj junuloj signifas ne multon, do estis longa Chuck Smith (la fondinto de Vikipedio en Esperanto). Eble li vojo •is mi povis trovi fiksan organizan teamon, en kiu eblis ja kreis •in, sed pro ›erco nomis sin nur “trovinto”? “normale” kunlabori retmesa•e, renkontante kaj telefone aμ Kiel vi malkovris Neciklopedion, kio pla„as al vi en •i? foje skajpe. Mi estis frua kunlaboranto de Vikipedio, kiam •i estis Finfine venis la 13a de julio, kiam en Tokio komenci•is la ankoraμ eta projekto. Kiam Vikipedio i•is fama, •i allogis Somera Esperanto Kunveno (SEK), kaj la vojo estis preparita multajn homojn kaj aperis postuloj pri lingva kaj enhava kvali- tiel bone, ke „io iris kiel planite kaj foje ankaμ spontanee. ‚iam to. E„ akademianoj kaj verkistoj komencis redakti •in! Mi, kiel okazas aferoj, kiujn oni ne antaμvidis, kaj gravas tiujn laμeble meza esperantisto, kiu ofte eraras, preferis post kelkaj jaroj da senstre„e kaj tamen konscie pritrakti kaj solvi. Laμ mi, en Japa- laboro (mi redaktis pli ol 25 mil artikolojn) forlasi la projekton nio plej gravas la programo, kiu devas esti serioza (lingvokur- kaj lasi •in al spertuloj. Multaj el la lingvaj eraroj de Vikipedio soj, prelegoj…) kaj aliflanke mojosa (koncertoj, drinkado, estas mia kulpo! man•ado, umado…) Ankaμ gravas internaciaj partoprenantoj Mi konis la portugalan neciklopedion kaj kiam mi trovis la (japanoj „iam estas •ojaj vidi kaj paroli kun eksterlandanoj), Esperantan, estis tie nur ducent artikoloj. Nun •i havas 2 mil do tial la varbado devas okazi tra „iuj eblaj kanaloj. 200. En Neciklopedio, oni povas skribi sen multe atenti pri Pro mona subteno de la Germana Esperanto-Junularo gramatika±oj aμ diskuti kun akademianoj, „ar “humuro” ne (2000 eμroj) ni povis feli„e pli facile plani programerojn, kaj bezonas perfektan lingva±on. Mi opinias Neciklopedion grava tiel eblis en la unua vespero havi sukcesan kaj bonegan koncer- por propagando de Esperanto, „ar •i helpas al la publiko kom- tan vesperon de Jonny M. (Germanio) kaj Eterne Rima (Pol- preni, ke per Esperanto eblas ankaμ ›erci. lando/Japanio) kun subteno de mi kiel D‡ Leo/Jampgade. Kiam idistoj volis akapari la nomon “Neciklopedio” por sia ‚e la fermo mi petis la partoprenantojn pri opinioj pri la neciklopedio, internacia komitato ekzamenis Idon kaj Esper- aran•o, kiuj •enerale sonis pozitive. Speciale •ojigis la frazo: anton kaj decidis favore al Esperanto. Kurioze, multaj idistoj “SEK sentigis min esti en Eμropa IJK…” Tio montras, ke SEK vizitas nian neciklopedion, „ar mi kreis tie multajn moka±ojn havis internacian etoson, „ar la junuloj havis senton vere esti pri ili kaj ilia lingvo. Mi e„ aμdis pri juna esperantisto, kiu en Esperantujo kaj ne en iu malmojosa evento. eksciis pri la Ido-skismo pro Neciklopedio. En tiu punkto mi volas denove elkore danki al „iuj organiz- Vi estas nun la sola aktiva aμtoro de Neciklopedio. antoj de SEK, kun kiuj ni havis interesan tempon antaμ, dum Kiam vi komencis kaj kio igas vin daμrigi? ‚u vi ser„as kaj post la evento. Krome dankon ankaμ al la kursgvidanto, kunlaborantojn? programergvidantoj, kaj al „iuj subtenantoj kaj partoprenantoj Mi komencis redakti Neciklopedion antaμ tri aμ kvar jaroj. de la SEK. Foje aperas iu alia, kiu redaktas kelkajn artikolojn, „efe la Konklude aμstraliano Kalidoso. Sed „ar nur mi partoprenas konstante, Se vi volas organizi eventon en Japanio, trovu bonan orga- oni klasifikis la neciklopedion “ekzistanta sed neaktiva”. nizan teamon kaj ofte renkonti•u. La vid-al-vida parto de pre- Neciklopedio estas vikio, do „iu povas kunlabori. Kiu ne parado ege gravas, kaj sen •i estas malfacile libere kaj amike havas sufi„an lingvokapablon por verki en Vikipedio, tiu komuniki. povus ekzerci•i en Neciklopedio. Multaj preferas okupi•i nur Krome gravas, ke la taskoj inter la organizantoj estu klare pri “seriozaj” projektoj, sed eble iu ›atos ankaμ amuzi•i, kiel dividitaj, sed ankaμ gravas fleksebleco por foje plenumi aliajn mi. Kredu al mi, ke verki estas e„ pli amuze ol legi! taskojn. Se la organiza teamo estas internacia, la evento ankaμ Fine, bonvolu rekomendi al niaj legantoj kelkajn inte- havas pli vastan kaj internacian karakteron. ‚iam do provu resajn artikolojn. havi eksterlandanojn en la organiza teamo, aμ almenaμ konsil- Tio malfacilas, „ar „iu havas sian preferon. Mi ›atas la arti- i•u kun iuj. kolon pri Sonja Elen Kisa kaj Historio de la Mondo. Jorge Plej gravas amikeca kaj paca kunlaboro, kaj malhelpas Camacho diris al mi, ke al li pla„is la artikolo pri Merdo- malamo inter homoj aμ ekzistantaj antaμju•oj pri iu(j). man•anto la 1-a. Mia filino ›atis la artikolon pri Gronlando. Laμ mi, „iam indas partopreni en junularaj Esperanto-even- Laμ mi „iu komencu per siaj propraj lando kaj urbo, „ar ›ercoj toj, „ar „iuj estas malsamaj kaj „iam oni eksentas novan uni- pri konataj aferoj estas pli kompreneblaj. kan etoson inter aliaj homoj. Intervjuis Marek Blahuš Leo Sakaguchi 14 Tribuno Esperanto bezonas amaskomunikilojn „ar oni povas elsendi programojn pri Esperanto kaj per Esper- anto (pri normalaj temoj). Laμ la tradicia metodo oni sekvas kurson en klas„ambro, Por televido oni povas sendi programojn pri Esperanto i•as membro kaj partoprenas en membrokunvenoj. Iloj por (kursoj, nova±oj pri la movado) kaj „efe per Esperanto. Mi varbi homojn estas faldfolioj, budo kaj reklamanoncoj. Estas pensas pri programoj el pluraj landoj de la mondo kun espe- nur kelkaj novaj unuopuloj. Kostas multe da laboro por atingi rantaj subtitoloj. Povus esti serioj, teatraj kaj dokumentaj tion. Ekzistas multaj estraroj. Ili kunvenas, bezonas protokol- filmoj (pri politiko, historio, naturo, scienco k.t.p.). adon, financajn raportojn k.t.p. Satelito estas bona ilo, sed multekosta. Interreto estas iom Sed homoj ne volas esti mem- malpli multekosta. broj; ili nur volas partopreni en Kiu pagos? Tio estas malfacila demando. En la baldaμa interesa agado. Ili volas esti abon- estonteco ne estos entreprenoj, kiuj volas reklamanonci. Luigi anto, donacanto aμ kliento. tempon ankaμ ne baldaμ sukcesos. Eble estos organizoj, kiuj Mi konas la teorion de Everett volas pagi, por ke ilia programo estu sendota. La plej granda Rogers pri difuzo de nova±oj, pri ebleco estas donacoj. Sed estas demando „u la donacoj kiu skribis Dennis Keefe en La sufi„os. Kaj poste estas demando kiu faros tion? Eble ekzistas Ondo de Esperanto (2012, ¹4, kelkaj entuziasmuloj, kiuj volas fari tion. ¹5), kun jenaj kvin grupoj de Jam ekzistas du organiza±oj: akceptantoj: Radio: http://muzaiko.info/ Grupo I (Novigantoj) 2,5 %, Televido: http://www.livestream.com/esperanto Grupo II (Fruaj akceptantoj) 13,5%, Rudi Koot Grupo III (Frua plimulto) 34%, Grupo IV (Malfrua plimulto) 34%, Eta historia korektenda±o Grupo V (Postrestantoj) 16% Mi opinias, ke •enerale „i tiu teorio validas. Sed mi timas, Estis plezuro legi pri la interesa renkonti•o en orienta ke ni ankoraμ havas malmultan tempon. Se la afero daμros tro Turkio en la junia numero (p. 10). La vizititaj lokoj ja estas longe, la organizita movado pli kaj pli malkreskos kaj mal- signifoplenaj, kiel oni mencias, kaj mi bon›ancas, ke antaμ aperos. Almenaμ en Eμropo. dek jaroj mi havis mem la okazon ilin vidi. Mi esperas ke iam Mi vidas novan evoluon en la praktiko. Aperas novaj poli- mi povos reiri kaj akompani•i de lokaj samideanoj. tikaj partioj, kiuj fulmrapide kreskas. Interreto kaμzas rapi- Je la fino de la raporto oni aludas la romian fortikigitan dajn evoluojn: Twitter, Facebook k.t.p. La retkursoj pri urbon Dara, kiun konstruigis la imperiestro Anastazio la unua Esperanto havas sukceson. De tempo al tempo aperas homoj, (491–518 p. K.). Poste •in plifortigis la imperiestro Justiniano kiuj lernis Esperanton rete kaj bone parolas la lingvon. la unua (527–565), kiel detale priskribas la historiisto Proko- Do ni devas atingi la grandan publikon per unu ilo. Ni pio de Cezareo; se legantoj interesi•as pri li, notindas ke trov- bezonas grandan pa›on. Uzi la ilon devas esti facila por la eblas enrete esperantlingva artikolo mia pri li kaj la epoko de publiko. Do sen kostoj kaj teknike facile. Justiniano (teksto de IKU-prelego en 2008, vidu http://www. Mi opinias, ke montri Esperanton al la publiko igos la Ruor.uottawa.ca/en/handle/10393/12754). Sekve, la persa publikon pli favora je Esperanto. La ILEI-simpozio “Lingvoj re•o Dario la unua (522–486 a.K.) ne rilatas al Dara, sed la de scienca komunikado kaj edukado” en la universitato en evidenta simileco de la nomoj ekde la komenco supozigis Kopenhago en 2011 estis pruvo por mi. Neesperantistoj sper- homojn, ke estas ia ligo inter la du, kiel atestas kronikistoj. tis, kiel Esperanto bone funkcias. Piednote via, Kialo por lerni fremdan nacian lingvon povas esti, ke oni Geoffrey Greatrex volas scii pli pri la lando kaj la lo•antoj. La avanta•o estas pli rektaj kontaktoj, e„ se temas pri malfacila lingvo. Eble ekzi- 13 jun 2012 en Krakovo forpasis stos pli da kompreno kaj amikeco poste. Jadwiga GibczyŒska (1924-2012) Same por Esperanto. Por Esperanto temas ne pri unu lando, sed pri la tuta mondo, do „iuj landoj de la mondo. konata pola aktorino, kiu ekde 1959 laboris en multaj Legado, televidrigardado kaj turismo estas iloj. Eble ankaμ teatroj. ‹i esperantisti•is en 1963 kaj de tiam plurfoje por Esperanto ekzistos pli da kompreno kaj amikeco inter la aktoris kaj deklamis en Universalaj Kongresoj kaj aliaj popoloj, se ili povas komuniki rekte. Sento de mondcivitan- esperantistaj renkonti•oj en diversaj landoj. En Krakovo eco kreskos. Kondi„o estas, ke pli da homoj devas regi Esper- ›i fondis kaj gvidis la Esperanto-teatron Areno. Honora anton por realigi tion. membro de UEA (1997). La plej bonaj manieroj por atingi la grandan publikon estas radio kaj „efe televido. 18 jul 2012 en Kordovo (Argentino) forpasis Unu maniero estas programo en ekzistanta radio- aμ tele- Enio Hugo Garrote (1928-2012) vid-stacio. profesie librovendisto, esperantisto ekde 1946, li gvidis Alia, multe pli bona, maniero estas propra radio- kaj tele- Esperanto-kursojn, kunlaboris en Sennacieca Revuo kaj vidstacio. La programoj devas esti pli alogaj ol tiuj de naciaj aliaj gazetoj, tradukis plurajn verkojn en Esperanton, i. a., stacioj. La nura fakto, ke vi elsendas en Esperanto ne konvin- por kelkaj volumoj de Argentina Novelaro, verkis sub la kos la publikon. pseμdonomo Magistro Eμgo kvar volumetojn de Kordo- Por radio mi vidas tri eblajn staciojn: unua kun parolataj baj akvafortoj. programoj, dua kun tradicia folklora muziko kaj la tria kun Ni funebras kaj kondolencas. moderna rock/rap/house muziko. Por mi pli gravas la unua, Tribuno 15 Sciencisto, filo de la poetoj Jubilea eseo de Grigorij Arosev

denuncis lin). Ambaμ malfeli„oj daμris nelonge — dank’ al letero de A†matova al Stalin, Lev estis liberigita kaj reakcept- ita en la universitaton. Sed en 1938 li denove estis arestita kaj pasigis kvin malfacilegajn jarojn en la prizono — en la severa norda urbo Noriljsk. La kaμzo de la aresto estis absurda: Gumiljov oponis sian pedagogon, kiu asertis, ke Nikolaj Gumiljov neniam vizitis Abisenion, kiu jes vizitis •in. La pedagogo ne sciis, ke lia “aroga” studento estis la filo de la poeto. Jam post la denunco oni atribuis al Lev gvidadon de studentoj-teroristoj. ¤uste tiam, inter 1935 kaj 1940, Anna A†matova verkis sian faman poemon Rekviemo, kie interalie estis jenaj versoj (laμvorta traduko): La edzo estas en tombo, la filo estas en prizono Pre•u pri mi. Post la liberi•o li devige restis en Noriljsk. En 1944 li pro- pravole soldati•is kaj servis •is la fino de la mondmilito. En La eta Lev kun siaj famaj gepatroj-poetoj en 1915 aμ 1916. 1946 li finfine diplomi•is, kaj post du pliaj jaroj i•is kandida- to de historio (en Sovetunio kaj nun en Rusio la unua scienca Longa homa vivo en la lastaj jarcentoj estas interalie pro- grado estas “kandidato de scienco” kaj nur la dua, supera, meso de drastega ›an•o de „irkaμa medio. Ekzemple la verk- “doktoro de scienco”). isto Bernard Shaw naski•is en 1856, en la jaro de la invento Sed en novembro 1949 li estis arestita la kvaran fojon (pro de celuloido, kaj mortis en 1950, kiam estis prezentita la unua “kontraμsovetia agado”) kaj kondamnita por dek jaroj da mal- kreditkarto. Krome li vivis dum regado de preskaμ 30 britiaj libero. Nur en 1956, tri jarojn post la forpaso de Stalin, li estis „efministroj kaj postvivis plurajn gravegajn eventojn, inter- liberigita. alie ambaμ mondmilitojn. Sed mi aμdacas opinii, ke malgraμ En 1961 kaj 1974 li sukcese doktori•e disertis pri respek- tiom da ›an•oj Shaw naski•is kaj mortis en ›tato, kiu „iam tive historio kaj geografio, tamen post la dua fojo oni rifuzis restis pli-malpli sama. atribui al li la duan doktoran gradon. En la unua scienclaboro Sortoj de homoj, naskitaj en la komenco de la 1910aj en la temis pri la pratjurkoj, la temo de la dua estis “Etnogenezo kaj Rusia imperio, kaj evitintaj mort(ig)on dum la interna milito biosfero de la Tero”. 1914–1918, malsataj jaroj, Stalina reprezaliado, kaj same la ¤uste la etnogenezo fari•is unu el plej gravaj laboroj de mondmilitoj, estas efektive mirindaj. Ili naski•is en unu ›tato, lia vivo. Lev Gumiljov proponis komplekson de novaj meto- preskaμ la tutan vivon lo•is en alia, kaj siajn lastajn jarojn doj de la etnogeneza esploro, kiujn konsistigas samtempa pri- pasigis en tria. Tian vivon havis Lev Gumiljov — elstara studo de historiaj scioj pri la klimato, geologio, geografio, sciencisto, filo de Anna A†matova kaj Nikolaj Gumiljov. La arkeologio kaj kulturo. La bazo fari•is lia originala “pasiula 1a de oktobro estas la tago de la centjari•o de Lev Gumiljov. teorio de entogenezo”, pere de kiu Gumiljov klarigis konsek- Apenaμ estas alia rus(i)a triopo “patro-patrino-infano” vencojn de la historia procedo. same grava por la rusa kulturo. La gepatroj estas mondfamaj La vorto pasiulo nur svage tradukas en Esperanton la ori- poetoj, kiuj ne bezonas apartan prezenton. Ili geedzi•is en apri- ginan terminon passionarij (angle: passionarity). Mi uzas la le 1910, post du jaroj naski•is Lev. En 1914 la interrilatoj de radikon pasi- nur pro la simileco kun la origina vorto, „ar la A†matova kaj Nikolaj Gumiljov malvarmi•is, kaj en 1918 ili senco estas pli komplika kaj profunda. Laμ Gumiljov, pasi- divorcis — pli frue ili ne faris tion, „ar antaμ la revolucio oni ne uloj estas homoj, kiuj denaske kapablas absorbi el la ekstera povis divorci havonte la rajton poste denove edz(in)i•i. medio pli da energio, ol necesas nur por persona konservi•o Bedaμrinde la vivovojo de Nikolaj Gumiljov estis tre kurta — kaj reprodukti•o. Tiaj homoj uzas la energion por konscie li estis false akuzita je komploto kaj pafmortigita en 1921. La ›an•i la „irkaμan medion. Pasiuloj estas novtipaj homoj kiuj preciza dato de lia morto kaj la loko de la enterigo estas •is nun rompas la vivajn tradiciojn, pro kio ili konfliktas kun la socio. nekonataj. Male, Anna A†matova vivis longe (1889–1966) kaj Ili sin organizas en grupojn, kiuj fari•as kernoj de novaj etnoj, spertis „ion — famon, rekonon, malfeli„on kaj persekuton. kaj proponas novajn ideologiojn. Multaj sortaj elprovoj estis ligitaj kun la filo Lev. Gumiljov ekzemple opiniis la prarusojn (antaμ la 14a jc) En la unuaj jaroj li lo•is aparte de la patrino — en la urb- kaj la nunajn rusojn malsamaj etnoj, kaj la unuaj same dife- eto Be±eck „e sia avino. Nur en 1930 li rekuni•is kun A†mato- renci•as de la pli frua etno — slavoj. Laμ Gumiljov, etnoj va. Li studenti•is „e la historia fakultato de la Leningrada uni- diferenci•as unu de la alia ne per kulturo, nivelo de edukiteco versitato en 1934 jam havante mallongan sperton de malliber- aμ metodoj de produktado, sed per kondutaj stereotipoj, kiujn i•o. Jam en 1935 li estis eksstudentigita kaj arestita la duan homo en la unuaj monatoj absorbas de siaj gepatroj kaj fojon, „i-foje pro “kontraμsovetia konduto” (liaj samstudantoj sama•uloj, kaj poste uzas dum la tuta vivo. En „iu etno 16 Jubileo Originala beletro en BibLO

BibLO estas siglo por la biblioteko de La Ondo de Esper- anto, kaj do •i estas biblioteko de „i tiu internacia magazino. BibLO estis fondita en 1998 surbaze de la privata kolekto de Halina Gorecka kaj Aleksander Kor±enkov. La biblioteko kreskas danke al donacoj, a„etoj, inter›an•o kaj danke al libroj, kiujn oni sendas al La Ondo de Esperanto por recenzo (tiucele en La Ondo estas recenzataj nur du- ekzemplere ricevitaj libroj). La listoj de la ricevataj libroj „iumonate aperas en La Ondo de Esperanto kaj ekde la 2003a jaro ankaμ en la reto. La „efa celo de BibLO estas kolektado, registrado kaj diskonigo de libroj en/pri Esperanto kaj interlingvistiko, eldon- itaj en Ruslando kaj Sovetunio. Jam aperis kvar eldonoj de tiutema bibliografio. Sed ni laμeble kolektas ankaμ librojn pri esperantologio, historio kaj kulturo de Esperanto, tradukojn Lev Gumiljov „e sia labortablo. de la rusa beletro kaj originalan beletron. funkcias ne konsciaj decidoj, sed perceptoj kaj kondi„itaj La ±us pretigita bibliografio listigas „iujn librojn de refleksoj. BibLO, kiuj estas originale verkitaj en Esperanto. La libroj Tamen la teorio de Gumiljov ne estas agnoskita de „iuj, estas dividitaj je du grupoj: (1) antologioj, krestomatioj kaj kaj pluraj sciencistoj akre kritikis •in. Krome severe kritikitaj similaj pluraμtoraj kolektoj kies aμtoroj ne estas indikitaj en estis ankaμ liaj teorioj kaj supozoj pri kelkaj ›ajne-sendubaj la baza bibliografia priskribo; (2) verkoj de aμtoroj nomitaj en faktoj el la landa historio… Nur en 1991 li fari•is akademiano la bibliografia priskribo. Estas registritaj ankaμ libroj miks- de la naturscienca Akademio. itaj, kiuj enhavas ne nur originalajn verkojn beletrajn, sed Sergej Beljakov, nuntempa biografo de la sciencisto, men- ankaμ tradukitajn kaj nebeletrajn verkojn. Krome estas regi- cias en sia libro: “Restintaj fotoj de Lev Gumiljov embarasas. stritaj kelkaj libroj de bone konataj Esperantaj aμtoroj ‹ajnas, ke foje anstataμ li estis fotitaj aliaj homoj”. Infana•e (Ero›enko kaj Waringhien) verkitaj nacilingve kaj poste tra- kaj en adoleskanteco li similis la patron, aspektante knabo el dukitaj en Esperanton. Aliflanke, ni ne konsideris klare didak- bona familio. Sed kompreneble prizono influegis lian ekste- tikajn legolibrojn, kaj do en la listo estas, ekzemple, la roma- ron. Laμ Beljakov, “de la foto, farita en decembro 1949 (el la neto La verda koro de Julio Baghy kaj “facilaj rakontoj” de krima dosiero) nin rigardas ankoraμ sufi„e juna viza•o de iu Sten Johansson, sed mankas Gerda malaperis! de Claude kaμkaziano. Post du jaroj (foto el la prizono apud Karaganda) Piron kaj similaj verketoj. Gumiljov kvazaμis oldan uzbekon aμ kaza†on”. Sed jam ekde ‚i tiu bibliografio ne havas sciencan valoron, „ar ni uzis la 1950aj jaroj li multege similis la patrinon kaj ne nur viza•e, koncizan bibliografian priskribomanieron, kiu tamen sufi„as sed ankaμ vo„e. Por „iuj la simileco estis evidenta, sed Gumi- por scii, kiuj libroj estas en BibLO (interalie, por eviti a„eton ljov mem ne multe ›atis tion. de duobla±oj). ¤i do estas nura librolisto. En la jam menciita Rekviemo A†matova skribis: “Vi estas Je la 6a de aμgusto 2012 en BibLO estas registritaj 331 mia filo kaj mia hororo”. Gumiljov ripro„is ›in, ke siatempe ›i originalaj beletraj libroj, inkluzive de reeldonoj. Kelkaj libroj, ne faris „ion necesan por liberigi lin el la prizono. ‹i opiniis la ricevitaj recenzocele, dume ne estas registritaj, kaj ni enmetos ripro„ojn maljustaj. Apenaμ nun ni povas kompreni, kiu ilin en la liston post la apero de recenzoj. pravas, sed „iuokaze la situacio, kune kun malfeli„aj junaj Inter la aμtoroj (nur unuaμtoraj libroj, ne diversaμtoraj jaroj, kiam, post la reveno el Be±eck, Gumiljov lo•is kun la kolektoj) la plej reprezentita estas István Nemere, kies 16 nova edzo de A†matova (Nikolaj Punin malbone traktis la libroj estas en nia kolekto; sekvas Julio Baghy, Sten Johan- junulon, kio e„ pli malfaciligis lian vivon), ne servis por bono sson (po 11 libroj), Mikaelo Bron›tejn kaj Vasilij Ero›enko de iliaj interrilatoj. En la lastaj kvin jaroj de sia vivo A†ma- (po 9), Lorjak (7), William Auld kaj Raymond Schwartz (6) tova tute ne interkomuniki•is kun sia filo. kaj Kálmán Kalocsay (5). Lev Nikolajevi„ Gumiljov forpasis la 15an de junio 1992 Ni estos kontentaj, se „i tiu listo estos utila ne nur por ni, en Sankt- Peterburgo, jam post kiam USSR oficiale disfalis. sed ankaμ por interesatoj pri la Esperanta literaturo. Vidu •in Sendube post la kvar aresti•oj kaj pluraj aliaj kurbi•oj de sia en nia retejo: http://esperanto.org/Ondo/Biblo-or.htm sorto kaj de la sortoj de aliaj homoj, li ne povis lojale akcepti Halina Gorecka la sovetian ideologion kaj politikon. Juna•e li revis pri re- establi•o de la monarkio. Post la dua enprizonigo li evitis Kvakerismo: sendogma religio kun radikoj en angla politikajn interparolojn, sed li ne fari•is obeema. Ankaμ en la kristanismo, bazita sur la kredo ke „iu homo povas sperti lastaj jaroj, kiuj estis pli liberaj, li povis diri aμ skribi ion kon- rektan inspiron el Dia fonto. Tion ni elser„as dum silentaj traμsovetian. La ruini•o de USSR fari•is por li nek surprizo, kunvenoj. Konati•u kun kvakera pensado historia kaj nek mal•ojo. nuntempa per engrupa reta interskribado pri kvakeraj La nomon de Gumiljov havas la Eμroazia universitato en tekstoj. ‚iom en Esperanto. Astano (Kaza†stano). Li edzi•is en 1967, sed ne havis infa- Kvakera E-Societo: http://www.noos.ch/kes/ nojn. La vivo de Lev Gumiljov estas ekzemplo de kura•o, Informoj/ali•o: : [email protected] persistemo kaj fideleco je la scienco. Jubileo 17 Tri dokumentoj pri Marko Zamenhof de Aleksander Kor±enkov

Antaμ 175 jaroj, la 27an de januaro (Gregorie: la 8an ›tatanidoj al arbitro de entreprenemaj klerigistoj, kaj tiuj sia- de februaro) 1837 en la urbo Suwa³ki (Pola Re•olando en flanke petadis de la ›tato subvenciojn, impostajn avanta•ojn Ruslando) en la familio de Fajba Voljfovi„ kaj Rajna Per- k. s. covna Zamenhof naski•is Motelj, pli bone konata kiel En majo kaj novembro 2010 mi denove iris Peterburgen Mark Fabianovi„ (Esperante: Marko) Zamenhof, la patro por ser„i en RGIA spurojn de Marko Zamenhof en la fonda±o de la aμtoro de Esperanto. Okaze de „i tiu datreveno ni ¹733, kie estas entute 109 mil 823 aferoj de la Ministerio pri jam aperigis artikolon1 pri liaj pedagogiaj verkoj, surbaze Popola Klerigo de Ruslando. Mi trovis kvar aferojn, kiuj kon- de la librokolekto en la Ruslanda ‹tata Biblioteko cernas la patron de Doktoro Esperanto. Tri el ili estas en la (Moskvo). Nun ni prezentas pliajn dokumentojn pri Mar- fako ¹189, kiu enhavas 661 aferojn pri porjudaj lernejoj el la ko Zamenhof, kiuj estis trovitaj en la Ruslanda ‹tata jaroj 1863–1881. Ni vidu ilin laμvice. Historia Arkivo (Sankt-Peterburgo). JUNA INSTRUISTO VERKIS LERNOLIBRON Ruslanda ‹tata Historia Arkivo (ruse ÐÃÈÀ = RGIA) estas unu el la plej grandaj kolektejoj de dokumentoj en la En Bjalistoko Marko Zamenhof realigis sin en la kleriga mondo. ¤i enhavas pli ol sep milionojn da dokumentoj. La sfero ne nur kiel pedagogo kaj organizanto, pri kio oni scias el kolekto estas dividita je pli ol mil fonda±oj (ruse: ôîíä), kon- pluraj fontoj, sed ankaμ kiel aμtoro. En la arkivo ni trovas sistantaj el multegaj fakoj (ruse: îïèñü). aferon ¹54 kun la titolo “Pri peto de la judo Zamenhof pri En la fonda±o ¹776 estas konservataj dokumentoj de la subvencio por presado de la lernolibro de la germana lingvo, ‚efa Administrejo pri Presaferoj de la Ministerio pri Internaj kompilita de li”9. Aferoj de Ruslando, ofte nomata la Polica Ministerio. En la ¤i konsistas el du dupa•aj dokumentoj. En la unua la Bja- 20a fako de la 776a fonda±o trovi•as 1539 dokumentaroj el la listoka lo•anto Markus Zamenhof (Ìàðêóñú Çàìåíãîôú)la jaroj 1878–1895. Inter ili estas la dokumentaro (ruse äåëî, 16an de februaro 1864 petas la Ministron de Popola Klerig- t. e. afero) ¹582 pri “allaso de la instruisto de la germana lin- ado, Lian Altan Generalan Mo›ton, Efektivan ‹tatan Konsil- gvo Zamenhof al laboro en la Varsovia Cenzura Komitato”2. iston Aleksandr Vasiljevi„ Golovnin doni monon por eldoni ‚i tiu afero entenas 11 dokumentojn inkluzive de “Formulara sian lernolibron de la germana. En la dua dokumento, datita la listo pri la ›tatservado de la instruisto de la germana lingvo de 7an de aprilo 1864, la ministro rifuzas, „ar jam estas eldonita la Varsovia 1a Vira Progimnazio3 Mark Fabijanovi„ Zamen- granda nombro de lernolibroj. hof”, kompilita je la 25a de februaro 1883.4 Tiutempe Marko Zamenhof estis nur 27-jara, kaj poste li ‚ar mi trovis „i tiujn dokumentojn nur en oktobro 2009, daμrigis siajn klopodojn, kaj ni scias, ke lia Lernolibro de la mi ne povis uzi ilin en la unua eldono de Homarano5, premie- germana lingvo por rusa junularo10 estis prespermesita la 5an re prezentita fine de julio 2009 en Bjalistoko. Sed surbaze de de decembro 1870 kaj aperis en 1871 en Varsovio. ¤i havis la afero ¹582 mi verkis studojn pri la kariero de Marko 14 eldonojn, la lasta aperis en 189911. Zamenhof en ›tataj lernejoj6 kaj pri lia cenzurista agado7, kaj en 2011 mi utiligis la trovitajn dokumentojn en la dua eldono SUKCESA SUBVENCIPETO de Homarano8. El la servolisto ni scias, ke Marko Zamenhof ricevis hej- Oni scias, ke en Bjalistoko Marko Zamenhof eklaboris man edukadon kaj en 1858 plenumis en la Grodna gubernia unue kiel librotenisto kaj hejma lingvoinstruisto en la ri„a instruista komisiono ekzamenon por la ofico de instruisto en Bjalistoka familio Zabludovskij. La 21an de aμgusto 186412 li ›tata lernejo por judoj. fondis privatan lernejon-internulejon (äåâè÷èé ïàíñèîí) por Tiuj lernejoj (åâðåéñêèå êàç¸ííûå ó÷èëèùà) estis fond- judaj knabinoj, en kiu li mem instruis13. En 1865 en •i lernis itaj en Ruslando, por ke judoj povu ricevi ne nur la tradician 63 knabinoj. La duklasa lernejo de Motelj Fabijanovi„ religian kleron, sed ankaμ la •eneralan, kiu helpus al ili inte- (Ìîòåëü Ôàáèÿíîâè÷) Zamenhof konkurencis kun simila gri•i en la socio. Sed, ricevinte la instrurajton, la 21-jara lernejo de Avraam Samujlovi„ Kagan kaj Lev Avraamovi„ Marko ne uzis la rajton kaj dedi„is sin al pli enspezigaj libro- Plonskij kun 83 lernantinoj en 186514. tenado kaj privata instruado. Nur ok jarojn poste, la 3an de Pri „i tiu lernejo de Zamenhof oni povas ekscii en la afero aprilo 1866, li eklaboris kiel instruisto de la rusa lingvo kaj ¹160 el la fako ¹189 de la 733a fonda±o. La afero havas iom aritmetiko en la 2a Bjalistoka lernejo por judoj. Lia ›tata salaj- mallertan titolon “Afero de la Departemento de la Popola ro estis tre malgranda: nur 160 rubloj jare, sed samtempe li Klerigado koncerne la peton de la kuratoroj observantaj la plu laboris private. En la ›tata porjuda lernejo li instruis •is la funkciadon de la popolaj lernejoj en Bjalistoko pri „iujara 5a de novembro 1873. pagado de subvencio el la kandela imposto15 al Zamenhof, En la ›tat-oficistaj listoj mankas privataj okupoj, pro kiuj posedanto de porknabina lernejo en Bjalistoko”16. la ›tato ne pagis salajron, nek donis ordenojn kaj pensiojn. ‚i tiu afero, komencita la 13an de majo 1866 kaj finita la Tamen en RGIA estas troveblaj iom da informoj pri privataj 15an de septembro 1873, enhavas 18 dokumentojn sur entute instruistoj — ja la ›tato ne povis plene lasi edukadon de siaj 20 folioj. 18 Arkivo La unua dokumento, skribita sur ambaμ flankoj de du Bjalistoka Juda Komunumo krom la „. 1900-rubla sumo, grandaj folioj, eble estas la plej interesa, „ar •i pozitive karak- „iujare pagata kiel la kandela imposto, havas grandajn elspe- terizas Zamenhofon kaj ties lernejon, kaj ni aperigas •in kom- zojn por la du popolaj lernejoj fonditaj en Bjalistoko kaj por la plete (la faksimilon vidu sur la 21a pa•o), kun korekto de nur refondita „e la urba Talmudtorao19 duklasa instruado de la kelkaj mallerta±oj — ja e„ tiuj judoj, kiuj okupi•is pri edukado rusa lingvo por la malri„aj Judaj Knaboj, pro kio la Komun- en la juda urbeto Bjalistoko ne kapablis verki ruse same bon- umo ne plu havas rimedojn por subteni privatajn lernejojn, stile kiel la rusaj verkistoj. kiuj tamen laμ la le•oj povas ricevi subvenciojn el la kandela imposto, kaj konsiderante ke la alia Lernejo por Judaj knab- inoj, posedata de Kagan kaj Plonskij en Bjalistoko, nun •uas Al Lia Alta Generala Mo›to, subvencion el la menciita imposto, ni kura•as humile peti Sinjoro ‚efprokuroro17 de la Sankta Sinodo Vian Altan Generalan Mo›ton fari decidon pri disponigo de kaj Ministro de la Popola Klerigo, „iujara 300-rubla subvencio el la sumo de la kandela imposto grafo Tolstoj al la Lernejestro Zamenhof por administrado de „i tiu establo tre utila por „iuj, por ebligi per tio al Zamenhof plu administri De la subskribintaj kuratoroj, elekt- la menciitan lernejon, kiu estas ne nur tre utila, sed ankaμ itaj de la Bjalistoka Juda Komunumo „iuflanke modela. por observado de la funkciado de Popo- David Mikelevi„ Zabludovskij laj Lernejoj en Bjalistoko. Isaak […]ckovi„ Nejmark Mendelj Voljfovi„ Rajnes Humila Raporto Lejzer ‹mulevi„ Poljak La 10an de majo 1866 En la urbo Bjalistoko ekde aμgusto 1864 funkcias privata u. Bjalistoko20 Porjuda knabina lernejo, en kiu lernas preskaμ 80 junulinoj, inter kiuj 18 sen pago, posedata de la instruisto Motelj La postaj dokumentoj enhavas, interalie, konsenton de la Zamenhof, tre konscience efektiviganta la aferon de instruado ministerio21, kiun subskribis la vicministro grafo Ivan Davy- de infanoj kaj •uanta •eneralan favoron de la lo•antoj de la dovi„ Deljanov, posta ministro (1882–1897) kaj baptopatro urbo Bjalistoko, pri kio raportis s-ro Direktoro de Bjalistokaj de Nikandr Vasiljevi„ Zjusmen, kiu, kiel „efcenzuristo de Lernejoj la 29an de novembro 1865, en la dokumento ¹965, jidaj kaj hebreaj eldona±oj, en 1888 intrigos por eksigo de al Sinjoro Estro de la Vilna Lerneja Regiono. Marko Zamenhof el ties cenzurista posteno en Varsovio22, kaj En „i tiu raporto s-ro Direktoro de lernejoj, sekve de la plurajn aliajn dokumentojn, inkluzive de la kvitanco23 pri peto de la Bjalistoka Juda Komunumo, farita de la Bjalistoka ricevo de 300 rubloj, subskribita de Marko Zamenhof. Negocisto de la 1a gildo18 Volkovyskij, kaj pro sia propra La du lastaj dokumentoj en „i tiu afero estis faritaj en sep- konvinko pri la senduba utileco de „i tiu lernejo, petis „iujare tembro 1873, kiam la Zamenhofa familio estis sojle de for- pagi al Zamenhof 300-rublan subvencion el la kandela impo- veturo al Varsovio. sto, „ar la malgranda monsumo, kiun la Lernejestro kolektas La 6an de septembro 1873 Mi†ail Afanasjevi„ Malinov- de la lernantoj, tute ne kompensas la konsiderindajn elspezojn skij, vicestro kaj administranto de la Vilna Lerneja Regiono, de la lernejo. Sed „i tiu subvencipeto dume restas neplenum- kiu ampleksis kelkajn okcidentajn guberniojn de Ruslando, ita, „ar s-ro Estro de la Vilna Lerneja Regiono en sia letero al surbaze de la peto de la direktoro de la Bjalistokaj lernejoj, s-ro Grodna Guberniestro sciigis, ke „ar la Ministerio de la Pjotr Osipovi„ Ron„evskij, petis la klerigan ministerion Popola Klerigo pro la malgranda sumo de la Kandela imposto disponigi al Zamenhof 150 rublojn pro la sen„esaj malsanoj24 rifuzas doni subvenciojn al privataj lernejoj kaj, ne vidante la eblecon doni „i tiun subvencipeton al la pritrakto de la Mini- Kvintanco de Marko Zamenhof pri ricevo de 300-rubla subvencio sterio, petis s-ron Grodnan Guberniestron helpi en ser„ado de por 1868 (ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 18). lokaj rimedoj por subteni „i tiun lernejon. Pro tio s-ro Grodna Guberniestro en decembro 1865 ordonis al la Bjalistoka Urbestraro proponi al la Bjalistoka Juda Komunumo ekokup- i•i pri ser„ado de lokaj rimedoj por subtenado de „i tiu Lern- ejo. Poste la Bjalistoka Urbestraro, per sia tagordero ¹1092 de la 22a aprilo „i-jara, sciigis al ni, ke laμ •ia propono la Bja- listoka Juda Komunumo kompilis komunuman decidon pri tio, ke ni, kiel elektitoj por observado pri starigo kaj funkci- ado de porjudaj Popolaj lernejoj en Bjalistoko, pledu pri „i tiu afero en la Ministerio de Popola Klerigo, „ar tute mankas lokaj rimedoj por doni la petitan subvencion al la Lernejestro Zamenhof. Konsiderante, unuflanke, la pozitivan utilon, kiun alportas la privata Lernejo de Zamenhof en la grava afero de la rusa edukado de Judaj knabinoj en Bjalistoko, kiun utilon rekonas kaj la Lerneja kaj la Gubernia Estraroj, kaj, aliflanke, konsi- derante neeblon de plua ekzistado de „i tiu utila kaj bezonata Lernejo sen ekstera helpo, kaj konsiderante, ke siaflanke la Arkivo 19 en la familio. La agado de Marko Zamenhof, kiu estis sam- 3. En progimnazioj, establitaj en Ruslando en 1864, oni tempe instruisto en la 2a Bjalistoka porjuda popola lernejo kaj instruis laμ la programo de la unuaj kvar gimnaziaj klasoj. posedanto de la lernejo por judaj knabinoj, estis nomita “utila 4. ÐÃÈÀ, ô. 776, îï. 20, ä. 582, ñ. 3–7. <…> kaj en la instruado de la juda junularo kaj en la sfero de 5. Kor±enkov A. Homarano: La vivo, verkoj kaj ideoj de pedagogia literaturo”25. d-ro L. L. Zamenhof. Kaliningrado; Kaunas, 2009. Jam la 15an de septembro la ministerio konsentis kun la 6. Kor±enkov A. Mark Fabianovi„ Zamenhof, instruisto subvencipeto26. Cetere, „i tiu sumo estis konsiderinde granda en ›tataj lernejoj // La Ondo de Esperanto, 2010, ¹3, p. 3–6. por provinca instruisto — la saman sumon li estis ricevanta 7. Kor±enkov A. Vera trezoro de oficista sa•o: la Varso- pro instruado dum la tuta lernojaro en la ›tata porjuda lernejo. via cenzuristo M. F. Zamenhof // La Ondo de Esperanto, 2010, ¹4, p. 10–14. MARKO Z. CEDAS SIAN LERNEJON 8. Kor±enkov A. Homarano: La vivo, verkoj kaj ideoj de d-ro L. L. Zamenhof. 2a eld., kor. Kaliningrado; Litova Es- En la 189a fako de la 733a fonda±o de RGIA, estas anko- peranto-Asocio, 2011. raμ unu afero, kiu interesas nin — afero ¹492 “Pri transdono 9. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 54. de la Bjalistoka lernejo por judaj knabinoj, posedata de 10. Çàìåíãîô Ì. Ó÷åáíèê íåìåöêîãî ÿçûêà äëÿ Zamenhof, al la instruisto Gvirc kun pagado de „iujara ðóññêîãî þíîøåñòâà. Êóðñ ïåðâûé. Âàðøàâà, 1871. 300-rubla subvencio”27. 11. Kor±enkov A. Verkoj kiuj donas honoron al la verk- La afero konsistas el nur du dokumentoj. into // La Ondo de Esperanto, 2012, ¹2, p. 20. La unua dokumento estas letero de la estro de la Vilna 12. Zbigniew Romaniuk surbaze de informoj en la Grod- Lerneja Regiono, Nikolaj Aleksandrovi„ Sergijevskij, sendita na arkivo montras, ke la lernejoj de Zamenhof kaj de Kagan la 11an de oktobro 1873 al la kleriga ministerio. El •i ni kaj Plonskij funkciis jam en 1862, kaj ke Zamenhof skribis ekscias, ke unu jaron pli frue, la 8an de aμgusto 1872, komen- denuncojn al polico (Romaniuk Z. Zamenhofowie w drodze ce de la lernojaro 1872/73, Marko Zamenhof, kun permeso de do i w Bia³ymstoku. BraŒsk, 2009, p. 24.) la estro de la Vilna Lerneja Regiono, ›an•is la proprietecon de 13. Àäðåñ-êàëåíäàðü ñëóæàùèõ â Ãðîäíåíñêîé ãóáå- sia propra knabina lernejo al komuna posedo kun sia kolego ðíèè ëèö ãðàæäàíñêîãî, âîåííîãî è äóõîâíîãî âåäîìñòâ kaj samnaciano Iosel No†imovi„ Gvirc28, kiu, same kiel li, íà 1867 ãîä. Ãðîäíî, 1867, Ñ. 92. instruis ankaμ en la Bjalistoka ›tata porjuda lernejo. 14. Ïàìÿòíàÿ êíèæêà Ãðîäíåíñêîé ãóáåðíèè íà 1866 Ni ekscias ankaμ, ke unu jaron poste Zamenhof, kun pre- ãîä. II. Îòäåë ñòàòèñòè÷åñêèé. Ãðîäíî, 1866, Ñ. 49. (La teksto de sia malbona sano, petis permeson transdoni sian lern- familia nomo estas misindikita kiel Çàìåéíãîôú = Zamejn- ejon al plena posedo de Gvirc. La estro de la Vilna Lerneja hof). Regiono, apogante sin je la opinio de la direktoro de la Bjali- 15. Kandela imposto (ñâå÷íîé ñáîð). Imposto, kolektata stokaj lernejoj Pjotr Osipovi„ Ron„evskij taksis la instruiston de judismanoj kaj uzata por klerigado de ili. La ›tataj porjudaj Gvirc kapabla sole administri la lernejon kaj petis la ministe- lernejoj estis financataj el „i tiu imposto, kaj la resto estis rion transdoni la lernejon de Zamenhof kaj Gvirc al plena donata al privataj lernejoj por judoj. posedo de Gvirc kun plupagado de la 300-rubla subvencio29. 16. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160. Evidente, tiutempe la po›to funkciis multe pli bone ol nun- 17. ‚efprokuroro (Îáåð-ïðîêóðîð). Reprezentanto de la tempe, „ar jam post naμ tagoj, la 20an de oktobro 1873 la vic- Ruslanda Imperiestro en la Sankta Sinodo de la Rusortodoksa ministro Deljanov permesis transdoni la lernejon al Gvirc kaj Eklezio. Grafo Dmitrij Andrejevi„ Tolstoj havis „i tiun oficon konservis la 300-rublan subvenciadon, kiun •uis Marko dum 1865–1880 kaj dum 1866–1880 li estis ministro pri Zamenhof — pri tio tekstas la dua dokumento en la afero popola klerigado. (Poste li estis ministro pri eksteraj aferoj.) ¹49230. 18. Gildo (ãèëüäèÿ). Rango de komercistoj depende de la Forcedinte sian privatan instruadon, Marko Zamenhof posedata kapitalo. La komercistoj de la plej alta, 1a gildo (kun komence de la lernojaro 1873–1874 daμrigis sian instruistan la deklarita kapitalo pli ol 50 mil rubloj) rajtis havi eksteran laboron en la 2a Bjalistoka ›tata lernejo por judoj. Sed li labo- komercon, posedi mar›ipojn ktp. Tiutempe en Ruslando 2% ris nelonge. La 5an de novembro 1873 li ricevis la petitan for- da komercistoj apartenis al la 1a gildo, 5% al la 2a gildo, kaj permeson el la ›tata servo31. Li ne plu havis privatajn kaj 93% al la 3a gildo. ›tatajn devojn kaj povis iri kun sia familio al Varsovio por 19. Talmudtorao (Òàëìóäòîðà). Elementa religia lernejo daμrigi tie sian ›tatoficistan karieron en la Ministerio de por malri„aj judoj. Popola Klerigado, sed jam en gimnazia nivelo. 20. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 1–2. Krom la tri supre prezentitaj dokumentoj en la 189a fako 21. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 7. inter pli ol cent mil aferoj de la klerig-ministeria arkivo (fon- 22. Kor±enkov A. Homarano, 2a eld., p 51–54. da±o ¹733) estas ankoraμ unu, kiu enhavas tre surprizajn 23. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 18. informojn pri Mark Fabianovi„ Zamenhof, pri kiuj pli frue 24. “… en mia infaneco mi tre ofte estadis malsana”, — skribis neniu esploranto de la Zamenhofa familio. Pri tio skribis Lazarj Markovi„ Zamenhof (Zamenhof L. Mi estas temos en unu el la sekvaj Ondoj. homo / Komp. A. Kor±enkov. Kaliningrado, 2006, p. 103). 25. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 19. Referencoj kaj notoj 26. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 160, Ë. 20. 27. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 492. 1. Kor±enkov A. Verkoj kiuj donas honoron al la verkinto 28. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 492, Ë. 1. // La Ondo de Esperanto, 2012, ¹2, p. 20–21; 2012, ¹3, p. 29. Samloke. 12–13. 30. ÐÃÈÀ, ô. 733, îï. 189, ä. 492, Ë. 2. 2. ÐÃÈÀ, ô. 776, îï. 20, ä. 582. 31. ÐÃÈÀ, ô. 776, îï. 20, ä. 582, ë. 4. 20 Arkivo Arkivo 21 Nia trezoro kaj “ekmirado en ser„ado de sa•o”. Alia rimedo uzata de Ragnarsson estas la alu- Baldur Ragnarsson doj, citoj kaj nuntempigo de islandaj “Mi konsilas al vi ne eldonigi anko- mitologiaj roluloj por priskribi la rolon raμ „i tiujn poemojn. […] ‚ie malespe- de la poetoj kaj de la poezio: tial ekzem- ro, barakto, morto, sango. […] Kiel mi ple aperas Huginn kaj Muninn, la korvoj jam diris, mi ne estas amatoro de la de Odino, kiuj respektive signifas Penso antiintelekta poezio, nek •ia eksperto. kaj Menso, flugintaj “tra „iuj mondoj / Kaj oni ne povas esti certa, „u mi ne era- konkretaj kaj spiritaj por kolekti / infor- ras en la pritakso de io, kio infektis la mojn raportindajn al sia mastro je poezion de la tuta mondo. Eble ne infek- matenman•o”, haltintaj rande de la bal- to •i estas, sed io grandioza, por kies kono por iom ripozi sed ankaμ por apreco mi estas tro stulta aμ tro mal- kolekti la raporton de la poeto liverotan juna”. Tiel tekstas letero de Kálmán la rilato inter la poeto kaj la leganto dra- al Odino, ankaμ dio de la Poezio. Kalocsay al Baldur Ragnarsson, aperig- ste ›an•i•as: la leganto ne plu ricevas Rimarkindas, ke tia dialogo estas sen- ita en la prologo al ‹tupoj Sen Nomo ”plezuron", sed ankaμ “stre„on”; por vo„a, komuniki•as mense, sed rekte (1959), la unua poemaro de la islanda kompreni la modernisman poezion la inter ili, same kiam Ragnarsson rekte poeto. Evidente Kalocsay estis nek tro leganto devas pli ol antaμe senti sin akti- citas nomojn de poetoj kiel Kavafis, stulta nek tro maljuna, li nur •is la radi- va kunfor•anto de la versa senco. Jen, Leopardi, Shelley kaj la gravuloj en la koj firmis „e malmodernisma grundo ekzemple, modernisma poemo rimo- unua poemo en ‹tupoj Sen Nomo,lifak- kaj kredeble vidis en la poezio de hava en kiu „iutagecaj vortoj (kiel te alparolas ilin, kvazaμ ili „iuj sidus „e Ragnarsson atencon kontraμ la tiam cigno) morfologie ›an•i•as kaj aperas unu sama ronda tablo, ja liberaj je tito- juna poezia vivo de nia lingvo. Ni danku neomorfismoj, t. e. “nekutimaj kun- loj, grupigoj, skoloj kaj epitetoj: ili trov- la obstinon de Juan Régulo Pérez kiu metoj, eble laμokaze formulitaj, kies i•as kune en la poemokrea procezo. eldonis la poemojn. senco foje ne estas tuj evidenta”2: Kaj alia „eftemo en la du lastaj poem- Dua poemaro, Esploroj, aperis en Vidante ne•on cigni krudosubon aroj estas la reveno: „u iel implicite li 3 1974. Dume Ragnarsson esperantigis mi sentas flokoflagron tra l’ animo, plu referencas al la filozofio de Pjeturss islandan literaturon (rimarkindas la poem- sur mensovolbo puro›utan nubon laμ kiu, kiam ni mortos, ni reiros al la aro Sub stelo rigida de la intertempe kaj haltas •oje sur la penspavimo; planedoj originaj? Sendube la morto fami•inta Þorsteinn frá Hamri) kaj ver- rigardas kiel kovras mensokoton estas konstanta kaj „eesta en lia rezon- kis plurajn faklibrojn, aperigis du island- kristaloj de eterna bel’ kaj paco, ado en la formo de la reveno: pro tio lingvajn poemarojn (Sub muroj de vete- kaj mi decidas rompi mian troton svarmas poemoj en kiuj li rakontas pri la roj, 1962; kaj Prokrasto, 1970). Ekde por ne makuli puron de l’ surfaco; kamparo, pri sia juna•o kaj la homoj Esploroj, la poeto malpli ofte poemis en kiuj gravis por li; li sentas la alproksim- spiritkomplikon benas dol„a laco. Esperanto, kvankam li sin dedi„is al i•on de la “reveno” kaj strebas ne forge- eseado kaj recenzado kaj •enerale akti- (‹tupoj Sen Nomo, DUA, XIII) si tiujn detalojn kiuj estis tiel gravaj vis en la movado. En Esploroj Ragnarsson mem klar- dum la vivo. Sed li ne „esos rakonti „ar, Kiam diskoni•is la morto de Wil- igas sian poetikon: “Por mi poezio estas kiel la poeto Fernazo (LNA, p. 36) li liam Auld (la 11an de septembro 2006), esploro; kaj maniero kapti disfluantan povos “iom rezisti la romiajn legiojn la Esperantlingva Verkista Asocio (EVA) senton por •in fiksi en spaco kaj tempo. […] almenaμ •is la fino de la poemo” devis trovi novan kandidaton de la esper- […] Ofte tiu esploro ›ajnas egali kreon, „ar li plutenas la fidon al propra Muzo antistaro al Nobel-premio pri literaturo sed efektive •i „iam estas trovo de io kiu diris al li “Ne timu, kvankam la kaj vidis en Baldur Ragnarsson la plej ekzistanta, sed antaμe nekonita aμ mondo estas vualita de mallumo, havu taμgan. Mauro Nervi, tiam prezidanto nespertita aμ nerimarkita”. La poeto kura•on, daμrigu vian laboron”. de EVA, redaktis la plenverkaron de iasence rekreas la realon, aμ plibone, Ni, la juna generacio, ›uldas al Bal- Ragnarsson kiun Edistudio publikigis i•as rigardilo (ja la signifo de la islanda dur Ragnarsson la skuon kiu silente kaj en 2007 kun la titolo La Lingvo Serena, vorto por poeto: “skáld”) por la realo kaj tamen efektive tremigis la literaturan kaj invitis lin prelegi en la Itala Kong- per la vortoj estigas antimondon kiu ren- terenon, kreis montojn el ebena±oj, tra- reso en Pisa samjare. Post tiu sperto la verse spegulas la efektivon. La nova±o, fendis pravalojn por favori fjordojn. poeto ne „esis verki novajn poemojn kaj tamen, de tiu „i poemaro estas la Nicola Ruggiero aperigis „e Mondial (Novjorko) La Ragnarssona provo poemi malpli oblik- Neceso Akceptebla (2008, LNA) kaj La ve, sed rekte, fakte kaj senorname, sam- Referencoj Fontoj Nevideblaj (2010, LFN). kiel la greko Kavafis, kiu tre influis la 1. Ragnarsson B. La Poezia Arto // La poetiko de Baldur Ragnarsson islandanon ne nur en Esploroj, sed La Lingvo Serena. Pisa: Edistudio, impregnitas je modernismo; sed kiel ankaμ en liaj novjarmilaj poemaroj La 2007, p. 529– 592. difini la modernismon? Klarigo iel neceso akceptebla kaj La fontoj nevid- 2. Tonkin H. Tradiciismo renkontas supra±a restus „e la manko je rimoj kaj eblaj. La granda influo de Kavafis modernismon // La Lingvo Serena, klasika ritmo, sed bonan respondon senti•as plene en la poemoj kiuj pritrak- p. 90. donis, malgraμvole, Kalocsay mem: la tas historiajn rolantojn kiel Pompeo 3. Vidu: (a) Ragnarsson B. ‹tupoj modernisma poezio parolas malpli al (LNA, p. 20) aμ Temu•in (LFN, p. 10) Sen Nomo, Unua, XXII // La Lingvo intelekto, celebras “pasion kaj volon aμ Trakiaj bovinoj (LFN, p. 22), kiuj Serena, p. 159–162. (b) Tonkin H. super racio kaj sistemigo”1 kaj revolucias servas por redoni unikan perspektivon Tradiciismo renkontas modernismon // la lingvon semantike kaj gramatike. E„ respektive pri vivesplorado, ambicioj La Lingvo Serena, p. 82–83. 22 Kulturo Poemoj de Aleksej Ple›„ejev

Alekséj Nikolájevi„ Ple›„éjev naski•is la 22an de novembro (Gregorie: la 4an de decembro) 1825 en neri„a, sed glor-historia nobela familio en Kostroma. Li ekstudis en suboficira lernejo, poste en la Peterburga universitato, sed ne finis la studojn kaj en 1845 dedi„is sin al literaturo. Tiutempe li ali•is al la socialisma rondeto de Mi†ail Petra›evskij. Same kiel multaj rondetanoj (ankaµ Dostojevskij, kiu dedi„is al Ple›„ejev sian romanon Blankaj noktoj), en 1849 li estis arestita kaj mortkondamnita, kaj antaµ la ekzekuto ricevis pli mildan punon — servadon en armeo. En 1856 li oficiri•is, eksarmeani•is, edzi•is, renobeli•is, poste eklo•is en Moskvo kaj Peterburgo. Li laboris en redakcioj de tiutempaj literaturaj gazetoj •is 1890, kiam, ricevinte grandegan testamenton, li eklo•is en luksa apartamento de la Pariza hotelo Mirabeau. Aleksej Ple›„ejev mortis la 26an de septembro (la 8an de oktobro) 1893. En 1846 aperis lia unua poemaro, en kiu estis la poemo Antaµen!, kiu famigis lin kiel revolucian poeton, kaj en la ombro de tiu renomo restis liaj postaj poemoj lirikaj, porinfanaj verkoj, noveloj, dramoj kaj multaj tradukoj el la franca kaj germana. Sed dekoj da liaj poemoj disvasti•is tra la tuta Ruslando kiel kantoj kaj romancoj, danke al ‚ajkovskij, Musorgskij, Rimskij-Korsakov k. a. Eble lia alvoko “… en forgeso pri kverel’ kaj malkonsent’, / obee al la alta instruad’ de Kristo, / en unu famili’ kuni•u „iu gent’!”, proksimaj al similaj versoj de Pu›kin kaj al verkoj framasonaj, trovos ›aton de la esperantista legantaro. (AlKo)

ELEGIO NASKI¤LANDE (laµ kanto de iu franca poeto) Klinas sin mal•oje Jes, mi vin amas, „arma kreita±’ tenera, ‚e ravin’ saliko, Vi estas pala stel’ en nuboj de vesper’, Kaj ravino-fundo arom’ de rozo, spiro de ventet’ le•era, Plenas de urtiko. aµ son’ de trista kant’, sonanta „e river’; Orfan tombon flanke Amata kiel son•o, dol„a sinforgeso Mi sur kampo vidis: Sur mara bordo apud susuranta kan’, – Sian tristan sorton Sen larmoj, sen ±aluz’, sen streboj al eksceso; Iu mem decidis! jen mia am’ al vi – rev’ pri pasinta van’… ‹tipsimile nigras Rigardas mi al vi, pasinta emocio Fore jen doma„o; en mian menson venas, forgesita am’, ‚u l’ povrul’ devenis kaj „io longe jam per dub’ mokita, „io El tiu vila•o? de duboj forpu›ita, ne revenos jam. Tie – laborego, Senzorga •u’ por mi ne estas la destino: Premo senespera… Jen ku›as antaµ mi longega morna voj’; Kaj naturo „ie Kaj hastas mi admiri vin, ho infanino, Estas plej mizera! Almenaµ por moment’ ripozi de mal•oj’. Kavoj kaj montetoj, 1846 Mutas la kamparo; Super •i flugadas Krie monedaro… POST LEGADO DE ‡URNALOJ ‹iras mian koron Deprime legas mi la sangoplenajn pa•ojn, Tiu „i imago… kun vortoj pri konfliktoj gentaj, pri minac’ – Tristas mi fremdlande, samkiel vidas mi deprime la viza•ojn Ankaµ hejme – plago. en familio, kie regas plu malpac’. 1862 Profunde amas mi Patrujon kaj tutkore * * deziras mi, ke •i floradu en prosper’, * sed fremdajn gentojn mi ne traktas malfavore, Savitas jam laµ via volo en mia kor’ ne estas loko por koler’. Kor’, laca pro batala stre„’. Rakonto pri herooj en batal-kruelo Jen via am’ – por mi konsolo, min per ekstazo brula ne vigligas jam; Kaj vortoj – la plej sankta le•’! kaj sendas ardajn pre•ojn mi al la „ielo, Azilon mornan vi surtere ke al malmolaj koroj nun descendu am’. Transformis tuj al la eden’, Al viv’ min vekis vi, kaj vere Ke pasu tagoj de koler’, mal•oj’ kaj tristo, Redonis la kvieton jen. ke, en forgeso pri kverel’ kaj malkonsent’, Nun mi denove sentas •ojon, obee al la alta instruad’ de Kristo, Rigardas rekte kun aµdac’, en unu famili’ kuni•u „iu gent’! En viv’ malkovris novan vojon, 1854 Laµ •i rapidas mi sen lac’! Tradukis el la rusa Valentin Melnikov 1879 Kulturo 23 Kiel kolekto de krimnoveloj slangon, kodvortojn kaj e„ propran orto- grafion — ekzemple la bandonomo Eterne Rima. Taglibro de brutulo: Boyz N Da Hood (Knaboj en la kvar- KD. — Donneville: Vinilkosmo, 2012. talo; devus esti Boys in the Neighbour- La dua albumo de la hiphop-artisto hood). La tekstoj de Eterne Rima pli- Eterne Rima estas konceptalbumo. malpli sekvas la regulojn, kiujn donis Krude la unua duono de •i konsistas el Kalocsay kaj Waringhien en la Parnasa rakontoj pri la krima subgrundo, precipe Gvidlibro (1932). pri organizita krimo kaj narkota±vend- Tamen abunda novumado ne nece- ado. sas al Esperantaj hiphopuloj — du aμ tri La artisto pozas en la kovrila foto unuopaj “neologismoj” sufi„as por ›oki kun krona medaliono, aludo al lia pas- fundamentistojn. Karakterize por sia intalbuma kanto Re•o de la strat’ kaj purlingvemo ankaμ Eterne Rima volon- •enerale al gangsterrepaj kli›oj de spito, te nomas sian ritman kantostilon rep’, grandema memlaμdo kaj eventuale ›tel- en-PIV-igita volapuka±o, kiu estas pro- itaj vesta±oj. En lia jako estas bildoj pri Sed atendu kun la verda korektskrib- ponita de iuj leksikonistoj por eviti samplilo el Akai MPC-serio, aparato, ilo! La tekstoj de Eterne Rima estas skrib- dusencecon. La originala nomo de tiu kiun multaj hiphopaj produktistoj uzis itaj kunlige al la muziko kaj ili ne nepre stilo estas “rap”. por kapti kaj kunmeti ritma±ojn el mal- funkcias sen •i. Vidu ekzemple: “do La muzikstilo hiphopo jam antaμe novaj vinildiskoj. La artisto — civil- ekagu ek! Kaj ne perdu fek tempon. atingis pli malgrandajn lingvojn ol nome Igor Wasilewski — tamen ne Dekfoje vi eraros, nur la pek’ estas tio ke Esperanto. Tre konindaj ekzemploj speciali•as pri samplado sed pri sintez- vi fu›on faros” (el la kanto Estro). Ne estas la artistoj Nuuk Posse kaj Amoc, ila elektronika muziko. Li verkas krome temas pri trompo; la teksto ja eterne kiuj repas respektive en la gronlanda kaj sub la artista nomo Lunatiko, kiu estas rimas, sed por trovi la rimojn necesas la en la Enar-samea lingvoj. En siaj hejm- „efe konata pri sia tre belsona kanto Pla- oreloj. La plej oportuna maniero •ui la regionoj tiuj artistoj estas traktataj kiel nedo Esperanto el la Elektronika Kom- albumon estas aμskultante legi la kanto- herooj kaj batalantoj por sia lingvo. pilo (Vinilkosmo, 2003). tekstojn, kiuj venas kun la kd. Esperanto diferencas. Ni preferas vidi Taglibro de brutulo prezentas la Eterne Rima ›ajne jam tiom sukcese kiun ajn novan fenomenon kiel poten- malbonulan parton de la duobla artista ludis per siaj “gangsteraj” aspekto kaj ciale la lastan najlon al la „erko de la lin- personeco de Wasilewski. La kantoj kantotekstoj, ke almenaμ en recenzo pri gvo de Zamenhof. legeblas kiel krimnoveletoj. Prave, „ar lia antaμa albumo Samideano oni seri- En la posta duono de la albumo Eter- vortoplena hiphopo estas plej oportuna oze ofendi•is. Tio estas troiga, „ar vera ne Rima traktas pli personajn temojn, muzikstilo por Esperanto, kies gazetoj gangsterrepo ankoraμ ne eblas en Esper- sed ankaμ politikajn demandojn. La pol- „iukaze pli interesi•as pri la teksto ol pri anto. Usonaj hiphopistoj estas konataj devena artisto lo•as en Japanio kaj estis la muziko. de sia ri„a lingvo, kiu inkluzivas multan tu›ata de la pasintjara tertremo kaj atom- energia katastrofo en Fuku›ima. Li esprimas siajn sentojn pri la tertremo en Nova senpaga e-libro: Maigret hezitas Trankvila estu tero kaj repas kunlabore kun Jonny M por verda energio en Por La franclingva verkisto Georges Simenon estas unu pli bona mondo. En Pri tio mi parolas el la plej legataj verkistoj en la mondo. Entute, oni el- Eterne Rima malkovras sian malfidon donis pli ol 500 milionojn da ekzempleroj de liaj verkoj pri politikistoj kaj la televido. en kvardeko da lingvoj. En 1999 danke al Daniel Luez, Muzike Eterne Rima sukcesas krei al „i tiuj lingvoj finfine aldoni•is ankaμ Esperanto — per minacan etoson por la brutulaj kantoj, la romano Maigret hezitas. sed lia sintezila sono plej belas diskofine La sukceso de „i tiu libro instigis la tradukanton kaj kaj aparte en Tokio, laμdkanto por lia la eldonejon Sezonoj aperigi kvar pliajn librojn pri Mai- nuntempa hejmurbo. La brutulaj kantoj gret en la internacia lingvo: Maigret kaj la maljuna povus profiti de pli organika sono kun damo (2002), Amiko el la juna•o de Maigret (2004), La kelkaj ritmaj kaj instrumentaj samploj. flava hundo (2007), Maigret eraras (2009). Eterne Rima havas iom malfortan ‚ar la tuta presita stoko de Maigret hezitas el„erpi•is antaμ kelkaj jaroj, la kantovo„on. Tial repado estas bona eldonejo Sezonoj decidis donaci la libron al la esperantista legantaro en elektro- elekto por li, e„ se li ne atingas la dina- nika formo. mikecon de siaj sammuzikanoj Jonny M Maigret hezitas estas la dek-kvina eldona±o en la e-libra kolekto de Sezonoj kaj Tone. Liaj tekstoj kaj ideoj tamen kaj la dek-unua ero en la serio Virtuala Biblioteko. faras la muzikon aμskultinda. Tiel Eter- ¤i estas senpage el›utebla en la prezentomanieroj (formatoj, dosierformoj) ne Rima similas al la kantisto-verkistoj pdf kaj epub: Lou Reed kaj Serge Gainsbourg, kiuj http://esperanto.org/Ondo/Libroj/Libroj.php malgraμ manko de granda vo„o preferis La e-libroj de Sezonoj estas nur por privata legado, ne por pludistribuo. Se mem prezenti siajn kantojn. Ankaμ ili niaj libroj pla„as al vi, rekomendu ilin al aliaj. Vi ankaμ povas per la pagosiste- kelkfoje ›okis homojn — kaj gajnis mo PayPal fari donacon al la eldonejo. (mal)laμdegojn en literaturaj rondoj. Halina Gorecka Patrik Austin 24 Kulturo Forgesita en la ›ranko Tone. Repe, Ritme, Sone…: Demo-disko. São Paμlo: [Tone], 2009. Mi plene kulpas pri pli ol dujara prokrasto de la recenzo (la redakcio e„ tente ekmotivis min per honorario, honeste dirante, ne tre rapidiginta la aferon), „ar mi nek aμskultas, nek ›atas la repon, des pli la Esperantan. Ne opiniu min rasisto, sed blankula fanfarona fingrogesta klaμnado ja vere abomenindas, sen ›anco de egalrajta konkurenco kun afrik- devenaj gangsteroj, vulgare ornamitaj en kilogramojn da falsa oro sur „iuj partoj de muskolaj ebonitaj korpoj, kutime malemaj lerni nian karan lingvon. ‚i-okaze la albumeto aperis en la tropika Brazilo, perfekte reganta la ritmo- senton, ekzemple, dum burleskaj mambadaj karnavaloj, kompare kun, ekzemple, la francoj, kvankam same fora de la idealo, kiel pluraj hiphopaj projektoj de Vinil- kosmo, sed •i almenaμ ne vokas vomspasmojn, kio en nia situacio jam estas kaμzo Voja•oj de japano por gajo. Sub la pseμdonimo Tone sin ka›as Antonio Moreira Filho, lerte kaj energie dek- Hori Yasuo. Miaj Voja•oj tra la lamanta proprajn lirika±ojn preskaμ sen fifamaj portugalprononcaj “mundoj” kaj Mondo: [Eseoj]. — Gunma: Horizon- glutaj diftongoj. La muzikon diligente profesinivele registris e„ tri komponistoj en to, 2012. — 48 p., il. diversaj sonstudioj, tamen la aμtora diferenco tute ne disonancas, eble pro simile Hori Yasuo estas konata japana aktiv- simplaj, e„ primitivaj, aran•oj, miscele maksimume akcenti atenton al la tekstaro. ulo, aμtoro de libroj kaj artikoloj, eldon- Laμ mi, la poezio sufi„e sensencas kaj naivas, didaktike filozofias, samtempe jun- isto… Kiel instruisto de la angla li ver- eske malprofundas kaj etpezas, imprese iujn strangajn listojn ekde Hiro›imo •is kis „iusemajne por siaj studentoj mal- volapukisto. longajn anglalingvajn eseojn pri diver- La plej granda parto el kvar titoloj, kreitaj de Slim Rimografia en Mokado saj landoj por interesigi la studentojn pri Records, komenci•as per la sekteca propaganda himno Nova kanto je la vortoj de fremdaj landoj kaj instigi ilin al lingvo- Aleksandras Dambrauskas. Repe, ritme, sone kaj Kantu, kantu, kantu kara nepre lernado. ‚iun eseon akompanis deman- furoros dum kongresaj bierdiskotekoj. El la Zamenhofa Ho, mia kor’ oni sukcesis doj pri la eseo kaj pri la lando mem. mastrumi longan sentimentalan amromancon ‚u kun „arma koruso de mal„astaj Poste li decidis utiligi la eseojn por feinoj, taμga kiel afrodizia fono por nokta fikado. Paron da sekvaj kanzonoj Horo Esperanto, tradukinte ilin al la interna- por la koro kaj Flanken metu miksis DJ Nato_PK en PDD Studio — la sintezilo pli cia lingvo kaj verkinte novajn por la modernas, la baso pli fortas, la efekto iom deprimas. La lastan Dancu kune, dancu libroforma eldono. Entute la grandfor- plu akompanas la grupo NhoCuné Soul kun tradiciaj instrumentoj en “Moving mata libro enhavas 22 dupa•ajn eseojn. Sound Studios” — nome por ›vita flirta sebskuado apud pla•aj palmoj. La maldekstra pa•o enhavas grandlite- Mi nenion imagas pri la sorto de la artisto, nek de la distribuanto, nek „u oni fine ran eseon pri koncerna lando kaj deman- desegnis la kovrilon por la promo; ›ajne e„ la kontakta retpo›to ›telitis, „ar •i dis- dojn, kiujn oni povas utiligi en grupa sendis anglalingvan spamon, sed mi sincere deziras al Tone trovi normalan eldon- laboro. Sur la dekstra pa•o estas du pliaj ejon — li meritas •in. tekstoj en malpli grandaj literoj. Por „iu Glebo Malcev eseo estas mapo kaj foto(j). La libro povas uzi•i en grupa studado kaj kiel eksterkursa legolibro. ¤i ebligas konat- Ricevitaj libroj i•i kun multaj landoj per la persona per- Bydgoszcz kaj itineroj de Ludoviko Zamenhof en Pollando kaj Eμropo / Redaktis cepto de voja•ema esperantisto. Andrzej Grz¾bowski. — Bydgoszcz: Skonpres, 2012. — 20 p.; 3000 ekz. — Halina Gorecka (Donaco de ICKT “Kujavio kaj Pomerelio”). Hirotaka Masaaki. Kiel verki hajkon en Esperanto. — Toyonaka-si: Japana Esperanta Librokooperativo, 2012. — 60 p. — [Donaco de Japana Esperanta Libro- kooperativo]. Hori Yasuo. Miaj Voja•oj tra la Mondo: [Eseoj]. — Gunma: Horizonto, 2012. — 48 p., il. — [Recenzoekzemplero]. Nevelsteen, Yves. Komputeko: Prikomputila terminkolekto. — 2a eld., kun pli ol 500 aldonoj kaj modifoj. Partizánske: Espero, 2012. — 124 p., il.; 500 ekz. — [Donaco de Espero].

Ricevitaj gazetoj Esperanto aktuell, 2012/4; Esperanto en Danio, 2012/3; Esperanto*Info, 2012/3; Frateco, 2012/97; Kataluna Esperantisto, 2012/350; La Ondo de Esperanto, 2012/8-9; La Sago, 2012/85; Monato, 2012/8-9; Norvega Esperantisto, 2012/4; Svisa Esperanto-Societo Informas, 2012/3. Kulturo 25 or la junia tasko Diagonaloj venis 19 respondoj, el kiuj 17 Spritaj splitoj kaj preskeraroj Pestas •ustaj. Ilin sendis: Edmund Grimley Evans, Mal- colm Jones (Britio), Bruno Lehtinen (Finnlando), Jackie el la kolekto de reduktoro Huberdeau (Francio), Hans-Burkhard Dietterle, Edeltraut Henning (Germanio), Marianna Boharewicz, Dorota Bur- Nepreja EU, aµ: Latrina doktrino chardt, Stanis³aw P³achta, Zbigniew Tylkowski, Russ Wil- Esperanto Radikala Asocio <…> „iam konsideris Eμropan liams (Pollando), Klara Ilutovi„, Svetlana Konja›ova, Niko- Union kiel la supernacian esta±on, kiu por propraj necesoj lao Ne„ajev, Oleg Vasiljev, Vladimir Vy„eg±anin (Ruslando), estas la ejo… (ERA pli eμropisma ol EEU // HeKo 513 7-A, Kene„jo Goldbergo (Usono). 21 aμg 2012, esperantio.net/index.php?id=2003) Loto donis la libropremion al Nikolao Ne„ajev, kiu ricevas libropremion kaj niajn gratulojn. KCE remas surtere La •ustaj respondoj: Maldekstren malsupren: 1. Tro; La apuda salono Klara [de Kultura Centro Esperantista], 3. Aromo; 4. Froko; 5. Arogi; 6. Osako; 7. Etiko; 8. Brizo; kun la aneksaj kuirejo kaj kameno, estos de nun uzataj precipe 9. Plado; 10. Tiaro; 11. Senti; 12. Odo. Dekstren malsupren: kiel remtero kaj kantino. (Unua kahelo en la nova KCE-konfe- 1. Broki; 2. Trogo; 3. Aroko; 4. Frako; 5. Asizo; 6. Otido; rencejo // HeKo 450 9-B, 22 aμg 2010, esperantio.net/index. 7. Erari; 8. Blato; 9. Pindo; 10. Teo; 12. Omo. php?id=1424) Senkompate atakate Tri pigraj bankistoj Antaμ du jaroj Clive Boutle, kiu eldonis serion pri malpli 1. Pigra bankisto havas dek sakojn da sepgramaj oraj uzataj lingvoj en Eμropo, kontatakis EAB-on [Esperanto- moneroj. Unu estas plena de falsaj moneroj, kiuj pezas je unu Asocion de Britio]… (Intervjuo de Tim Owen kun Paul gramo malpli ol la veraj. Krome li havas precizan pesilon, sed Gubbins, starinanightsky.eu/eo/intervjuoj-kun-la-autoro/ li povas uzi •in nur unufoje. Kiumaniere la bankisto povas demando-respondo, stato 12 sep 2012) ekscii en kiu sako la moneroj estas falsaj? Amikeca reto, aµ: Kie situas Usono? 2. Pigra bankisto havas 9 monerojn, unu el kiuj estas falsa Mi lo•as en Usono, regiono de Usono konsiderata de kel- kaj pezas iom malpi ol la aliaj. Krome, li havas lev-pesilon kaj aliaj usonanoj kiel la plej norda regiono de Sudamiko. sen peziloj. Kiumaniere la bankisto povas trovi la falsan (Robb Kvasnak. Usono, 19 dec 2011, liberafolio.org/2011/ moneron uzante la pesilon nur dufoje. sat-perdis-sian-prezidanton#1324321350; rimarkis Kalle 3. Pigra bankisto trinkis kafon kaj hazarde ver›is kafon Kniivilä) sur sian kalkulon kaj el „iuj ciferoj restis videbla nur unu – 1. Bonvolu helpi al la bankisto trovi „iujn ciferojn en la kalkulo. Trotis anstataµ galopi ‚iu punkto sur la suba bildo signifas makulitan ciferon. Lastatempe, la librovendejo Borders banktroti•is pro diversaj kialoj, inter ili, tro malrapida akcepto de la bezonoj de interretaj eblecoj. (Steven Brewer, 9 aμg 2011, liberafolio. org/2011/steven-brewer-uea-devas-eliri-el-sia-morta-spiralo #1312896853) Muziku penoj niaj Sistemo por demokrate elekti gvidistojn por koncertigi La solvoj devas veni al la redakcio antaμ la 10a de decem- niajn penojn al komunumaj celoj… Sen unuigado ne estos nur bro 2012. ombro de kio ni povas esti se ni agu koncerte. (Penny Vos, 21 Trovis kaj adaptis Aleksej Kor±enkov feb 2011, yahoo-grupo uea-membroj, mesa•o 18198) Gemelodio Festo, la lasta antaµ la mondofino? Kaj poste? Oj! mi forgesis: niaj gemeloj urboj estas Hirschberg (Ger- manio) kaj Ponsacco (Italio). (Esperanto-Fervojisto 2012, Eble kelkaj el vi embaras- ¹1, p. 8.; rimarkis Ionel Oneþ) i•is, legante la titolon de la artikolo de Flo (p. 12) pri la Inspira aspiro aμgusta Festo. Sed tiuj, kiuj Ankaμ la ideo uzi nacian lingvon montras bonan kompre- aμdis pri la prognozo de la non de la fakto, ke Esperanto aspiras esti monvasta! (Peter antikvaj majoj, ja komprenas, Weide, 16 feb 2011, yahoo-grupo uea-membroj, mesa•o ke ne trompas la vortoj sur la 18174) T-„emizo de Dmitri Horo- Mula matematiko, witz, partoprenanto de la aµ: ‚u mulaoj aµ muloj? somera KEFeto en Kopenha- go — ja la mondofino okazos ‚io „i implicas ke la postulo pri konstruado de moskeoj la 21an de decembro 2012. estas pravigebla: same kiel la mulsumanoj, mi opinias neak- Sed la mondofino estas nur unu el la plej malgravaj orga- cepteble pagi por religio kiu ne koncernas min. (Annick nizaj problemoj. Festo okazos ankaμ post la fino de la mondo. Waflart. Persona opinio pri konstruado de religiejo // Ate- Venont-somere en Amikejo, Belgio. Jam nun notu •in en via ismo, majo 2011, p. 14; rimarkis Russ Williams) postmondofina agendo. Plukis István Ertl 26 Mozaiko Vjetnamio. Pro la subita rezigno de Japanio okazigi la 68an Internacian Junularan Kongreson, la Hanojaj organizantoj havis tre malmulte da tempo por pretigi la kongreson. Sed mal- graµ la tempopremo ili sukcesis kaj gaje festenis dum la kong- resa bankedo en la restoracio Sen. (Informada fako de TEJO)

FESTO estis la plej brila muzika Esperanto- evento „i-jare, interalie, pro la furoraj kon- certoj de Dol„amar (supre; foto de Sjoerd Bosga) kaj Jonny M. (sube; foto de Flo).

Ruslando. La 3an de septembro en la Moskva librovendejo- prelegejo ‚italka okazis elektronika prezentado de Esperanto, dedi„ita al ties 125-a jubileo. La prezentadon „eestis pli ol 30-persona atentema kaj demandema publiko, veninta danke al publikaj ret-anoncejoj en Moskvo. (Irina Gon„arova)

Pollando. La 14an de septembro en la muzeo de Staszów en „eesto de urbaj aµtoritatoj estis malfermita la ekspozicio “125 jaroj de Esperanto”, aran•ita de Andrzej Sochacki. Post lia rakonto pri Esperanto koncertis loka lernantino Wiktoria Pikul kun piana akompano de Kamil Kondek. (Andrzej Sochacki) 27 Aleksander Kor±enkov. Historio de Esperanto L.-L. Zamenhof. Mi estas homo Serio Scio, Volumo 5 Serio Scio, Volumo 6 128 pa•oj, 12 eµroj 288 pa•oj, 24 eµroj

Aleksander Kor±enkov. Homarano Aleksander Kor±enkov. Zamenhofologio Serio Scio, Volumo 8 Serio Sed ne el katedro, Volumo 5 360 pa•oj, 27 eµroj 16 pa•oj, 3 eµroj

Mendu en via kutima libroservo