THE LANGUAGE PROBLEM Its History and Solution S B Y E
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
THE BRITISH ESPERANTIST with which is incorporated “ International Language” Vol. XXXVI, No. 517/518 May/June 1948 SEIZE THIS OPPORTUNITY and convince all your friends of the value and progress of Esperanto. Nothing will do this better than a gift of THE LANGUAGE PROBLEM Its history and solution s B y E. D. DURRANT, F.B.E.A. It gives a clear account of the history of the International Language movement, and shows the present position and pre-eminence of Esperanto. To enable every Esperantist to make the utmost use of the valuable matter contained in this book while it is still up-to-date we have decided to reduce the price of the paper- covered edition to 1 /- only. Postage on 1 copy 2d., 2 copies 4d. 3Jcopies 6d., 4-8 copies 9d. THE BOOK WHICH EVERY KEEN PROPAGANDIST NEEDS Published by THE ESPERANTO PUBLISHING COMPANY LTD. Order from THE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION, Inc., 140 Holland Park Avenue, London, W .ll TRI ANGLOJ f ° r ALILANDE Printing JOHN MERCHANT. Bookbinding The well-known classic of Esperanto and Humour, now in its fourth edition. Stationery Written in a simple, conversational style, this amuzing tale will hold your interest to the end. Ideal consult for students in the elementary or The Printer of this intermediate stages. Magazine 62 pp., price Is. 2d., post free. BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION T e l e p h o n e 140 Holland Park Avenue E a st b o u r n e 611 London, W .ll Esperantaj vizitantoj al la 33a-Universala Kongreso en Malmo, kaj ĉiuj vojaĝantoj kaj libertempantoj. Po kelkaj ŝilingoj vi povas asekuri vian pakajon kontrau perdo kaj difektiĝo, ankaŭ vin mem kontrau akcidento. Bonvolu havigi informon pri la porvojaĝanta poliso de la "Norwich Union”. Ĝi ebligas libertempon senzorgan. Kompleze uzu la kuponon ĉi-kunan. Mi petas informon pri via porvojaĝanta poliso. 32, Surrey St. N am e .............................................................................................................. NORWICH A ddress.............................................................................................................. Norfolk The British Esperantist THE OFFICIAL ORGAN OF THE BRITISH ESPERANTO ASSOCIATION Vol. XXXVI, No. 517/518 May /J u n e , 1948 PRI DERIVOJ Cis nun aperis du-tri gravaj vortaroj, rilaton kun la kroatoj ? ĉe tokolado, ĉu klarigantaj la signifojn de Esperantaj vortoj din nur ke ĝi estas internacia vorto prenita en la lingvo mem kaj ne nur en iu nacia el iu meksikia lingvo, aŭ ĉu klopodi havigi lingvo. Tiel ili similas la ordinarajn detalan klarigon de la signifo aŭ origino de naciajn vortaroj n, uzatajn de la hejm- la meksikia vorto mem ? ĉe telefon*, ĉu lingvanoj en ĉiu lando. Alivorte, la Esper- simple nomi ĝin internacia vorto, aŭ ĉu antista popolo havas proprajn klarigajn ankau klarigi kiel kaj kial oni fabrikis ĝin el vortarojn por sia propra lingvo. grekaj radikoj en la 19a jarcento ? ĉe La plej gravaj el tiuj verkoj estas Plena elektr’, ĉu klarigi ke la malnova greka vorto Vortaro, jus represita en Francujo : signifas sukceno, kaj kial oni elektis ĝin lcvankam certe ne plena en la preciza senco por la moderna teknika senco ? Ce vorto de tiu vorto (eble tute plena vortaro neniam veninta rekte aŭ ne rekte el latina formo aperos, ĉar ĉu iam necesos, aŭ eblos, enmeti kiu esence estas mem kunmetajo (ekz. ĉiujn teknikajn terminojn en unu grandegan konspiri), ĉu difini gin nur kiel internacia verkon tiaspecan ?), ĝi tamen estas valorega formo el latina fonto, aŭ ĉu analizi la verko: plue, pligrandigitakaj ilustrita eldono latinan vorton mem, kaj mencii la pra- nun prepariĝas, kvankam la dato de ties signifojn de tiu vorto kaj de ĝiaj elementoj ? apero devas resti nedifinebla pro diversaj Kaj tiel plu. Evidente la etimologia kialoj. La eldonistoj estas kore gratulindaj vortaro povus kreski preskau senfine, se oni pro tiu planita daurigo de ilia granda ne starigus iom severajn limojn—cetere, ĉe entrepreno. multaj radikoj, devige arbitrajn. Sed la nuna artikolo celas, precipe, Sed tute alia speco, aŭ almenau pli ilustri la eblan traktadon, en tia verko, de ampleksa speco, de vortaro kredeble aperos unu aparta kategorio de radikoj, t.e. radikoj je iu estonta dato—eble nur post multaj prenitaj rekte kaj entute el naciaj kun- jaroj, kiam la lingvo havos multe pli da metitaj formoj, kaj unua vide neniel uzantoj ol nuntempe. Tiu estos etimologia analizeblaj por alilingvanoj—eĉ ne ĉiam vortaro, verkita laŭ la principoj de la naciaj por samlingvanoj sen speciala scio pri etimologiaj vortaroj, kiuj iagrade klarigas derivoj. Sekvas, do, kelkaj tipaj ekzemploj la devenojn de la vortoj, kaj ne nur iliajn el tiu kategorio :— signifojn en moderna uzado. ĉe Esperanto, kompreneble, la unua deveno montrota por basbalo. E l angla baseball, t.e. baz-pilko. eiu radiko estus la internacia aŭ nacilingva Cu en la vortaro oni klarigu la kialon de la vorto, kiu(j)n ĝi reprezentas : kaj la lud-nomo, kaj ĉu ankau detalu la derivojn kompilantoj devos decidi—aŭ laŭ ĝeneralaj de la du anglaj vort-elementoj ? principoj, aŭ por ĉiu aparta Esperanta buldogo. E l angla bulldog, t.e. virbov- radiko—laŭ kiu grado ili iru malantaŭen hundo. (La franca bouledogue estas nur en la historion de la koncernaj vortoj. francigita formo de la angla): Cu oni Ekzemple, montrante ke bird’ venas el la klarigu, ke la nomo Ŝuldiĝas al la uzo de tiu angla vorto bird, ĉu ili haltu tie, aŭ ĉu ili raso de hundo en antaua tempo por turmenti •citu la anglosaksan formon—kaj se jes, ĉu virbovojn ? Plue, ĉu oni detalu la etimo- ili ankau menciu ties konjekteblan devenon logion de la anglaj vortoj bull kaj dog ? laŭ anglaj etimologoj ? ĉe kravat’, ĉu ili (Noto : la Esperanta vorto dogo signifas aludu nur al la franca kaj angla, aŭ iu alia alian specon de hundo—angle m astiff, lingvo enhavanta tiun radikon en la sama france dogue— kaj ne rekte rilatas al senco, aŭ ĉu ili klarigu ĝian etimologian buldogo). 150 T h e B r it is h E s p e r a n t is t May/June 1948 drednaŭto. E l angla dreadnought, t.e. vorton tandem kiel ŝercnomo. Poste ĝi timu-nenion. Cu klarigi la devenojn de la fariĝis teknika termino por angloj kaj anglaĵ vort-elementoj ? Apenaŭ necese, ankau aliaj nacioj. sed oni povus klarigi ke la angla vorto estas Mi nur tuŝis la randon de vasta kampo, la nomo de tipa militŝipo de la koncerna certe esplorinda, kaj espereble esplorota en speco—kaj eble plue, ke ĝi iam antaŭe estis estontaj jaroj de iuj etimologoj Esper- uzata, interalie, por sentima perSono. antistaj, kun multe da tempo kaj pacienco. futbalo. E l angla football, t.e. pied-pilko. En sia tuteco ilia tasko estus ja grandega. ĉe ĉi tiu kaj diversaj aliaj vortoj de la nun Tamen eĉ nuntempe, la parta esploro de la diskutata speco, oni povus diri ke ilia apero kampo povas provizi allogan distraĵon por en Esperanto ŝuldiĝas al jam establita plena kelkaj el miaj legantoj kiuj ĝis nun ne multe intemacieco. Sed, ĉu oni klarigu la atentis la temon. etimologion de la nacilingvaj vort-elementoj V e r d a n o . (ĉi-kaze foot kaj ball} ? ĝendarmo. El franca gendarme, origine BROADCASTS IN ESPERANTO mallongajo por gens d’armes. Eble apenaŭ The list in the current Esperanto, if ’ necesus klarigi al Esperantistoj la signifon correct and average, shows three Esperanto de armes, sed ĉu ion diri pri gens ? broadcasts daily, six weekly, three twice lokaŭto. E l angla lock-out, t.e. lockrng- weekly, one thrice weekly, three monthly : out=ŝlosado el=el-ŝlosado. Cu plue klarigi, yearly total, 1902. Duplications at other aŭ priskribi la procedon mefn ? wave-lengths give a further 609, total 2511. odekolonjo. El franca eau de Cologne, It is time the B.B.C. woke up ! t.e. akvo de Kolonjo. Cu valorus klarigi, In Kingston on Thames, with a Goblin kial la parfutno tiel nomiĝis : ĉu ankaŭ, set taking short waves 15-53m., I can now doni la derivojn de la franca vorto eau kaj hear the following Esperanto broadcasts la urbnomo, vidante ke nek unu nek la alia clearly (1182 yearly). Times (given in ion aldonas al la signifo de la termino ? British Summer Time p.m.) are subject to change. orangutango. El malaja kunmetita nomo por la besto, laudir® signifanta homo de la DAILY: arbaroj. Cu ion aldoni pri malajaj vortoj '6.15-6.30, Paris 41.21m aŭ esprimoj ? 9.0—9.15, Praha 49.92m Tiuj ekzemploj devas sufiĉi por la nuna MONTHLY: okazo, sed estas multaj aliaj samspecaj 4.0—4.15, Sweden 27.83m (1st Sun.) vortoj, kiel afura, bareliefo, bifsteko, fra- 10.0-10.30, Verda Stacio, 325m (1st Mon.) masono, katgoto, kaj rendevuo, por mencii 5.30—5.45 ?, Hilversum 415m (2nd Fri.) kelkajn. Plue—por reiri al pli simplaj formoj—estas multaj radikoj kiuj bezonus WEEKLY : specialan traktadon pro diversaj kialoj, kaj Mon. 9.50—10.0, Praha 470.2m certe iom da detala informo pri devenoj de 11.30— 11.35, Budapest 549.5m la naciaj au internaciaj formoj mem. Tues. 6.45-6.50, Bern 48.66m, 25m Ekzemple, oni povus verki sufiĉe longajn Wed. 9.10—9.25, Warsaw, 49.06m klarigojn pri vortoj kiel algebro, amoniako, 11.30- 11.35,Budapest, 549.5m fiakro, kanibalo, redingoto, striko, viskio. Thurs. 6.45-6.50, Bern, 48.66m, 25m k.t.p. Unu aparte interesan ekzemplon el 9.50—10.0, Praha, 470.2m tiu kategorio mi pritraktos. por fini la Pri. 11.30—11.35, Budapest 549.5m nunan artikolon : la vorto tandemo. kiu en Warsaw, Sweden, Verda Stacio : etimologia vortaro oni devus klarigi pli- occasional interruption by morse or other malpli jene :— programmes. Praha : well or moderately tandemo.