speranto U S
Bi-monthly bulletin published by the Esperanto League for North America 2006/1 Dumonata bulteno eldonata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko 2006/1 En la Numero
Prezidanta Saluto ...... 3 Raporto de ELNA al UEA . . 3 The Heartbeat of ELNA – its Central Office ...... 4 Nova Paßaro de ELNA. . . 5-6 Libroforma PMEG!...... 6 Loke: Georgio...... 7 Kiel Organizi Kongreson . . 8 Bonvenon al NASK ...... 9 Tradukoj por la Nova Epoko ...... 10 Lost in Translation . . . . . 10 Novaj Libroj de ELNA . . . 11 Vojaßu Esperante! . . . . . 12 “Estas nenio kion niaj superhomoj ne povas fari!” Nova, moda, alloga retpaßaro verÙajne nuntempe estas la plej grava vizaßo kiun organiza¢o montras al la mondo, diras Steven Brewer, la vic-prezidanto de ELNA Steven Brewer antaª preskaª dek jaroj. Tiam ricevi nenian respondon. Mi Antaª jaro, oni petis ke mi ßi aspektis sufi¤e moda kaj volontulis respondeci pri la proponu min kiel vic-prezi- dum kelkaj jaroj, oni sufi¤e konstruado de nova paßaro, danton de la Esperanto-Ligo zorge pligrandigis kaj pli- kaj dum la Landa Kongreso por Norda Ameriko (ELNA) bonigis ßin. Poste ßi komencis 2005 oni elektis min kiel vic- kaj mi akceptis. Kiam mi putri. prezidanton kaj oficialigis min rigardis la bezonojn de ELNA, Dum la pasintaj kelkaj jaroj kiel komisiiton pri la ret- mi decidis ke la plej granda neniu vere subtenis ßin. Oni paßaro. Mi dissendis peton ke bezono verÙajne estas la ret- povis sendadi petojn al la oni helpu min novigi kaj re- paßaro. Oni konstruis ßin komisiito pri la retpaßaro kaj desegni la paßaron. (Daªrigo sur p. 5) saluton!
Esperanto League for North America Saluton karaj gesamideanoj! PO Box 1129, El Cerrito CA 94530 USA/USONO Unue, mi povas kun ßojo anonci al vi ke la (jam de- ℡ 510/653-0998; 2510/653-1468 longe neoficiale anoncitaj) datoj kaj ejo por la ¤i- [email protected] jara ELNA-kongreso en Novjorko estas jam oficialaj: ßi okazos la 21-an ßis la 23-a de julio en Fashion President/Prezidanto: Philip G. Dorcas Institute of Technology en Manhattan. Mi esperas ke, Vice President/Vicprezidanto: Steven D. e¤ malgraª la malfrua anonco, mi vidos vin ¤iujn tie! Brewer Alia granda nova¢o estas io kion vi eble jam ri- Secretary/Sekretario: Anna Bennett markis se vi de tempo al tempo vizitas la retpaßaron de ELNA – jes, ELNA havas Treasurer/Kasisto: William B. Harris tute novan retpaßaron! Legu ene pri la disvolvißo de tiu ¤i lastatempa faro de Other Board Members/Aliaj estraranoj: Thomas Alexander, Joel Amis, D. Gary niaj “superhomoj”. Grady, Anjo Harlow, Lusi Harmon, Jerry Sed tio ne estas ¤iuj grandaj lastatempaj nova¢oj. Ankaª nia eldona fako tre ak- Johnson, Orlando E. Raola, Robert L. tivas – ELNA ¢us eldonis la unuan libroforman eldonon de Plena Manlibro de Read, Julie Spickler Esperanta Gramatiko, ofte nomata simple “PoMEG”. Sed ßuste kiom mejloÙtona estas la eldono de PMEG? Ãu ßi anstataªos Plenan Analizan Gramatikon (PAG) Director, Central Office/Direktoro de la kiel la plej aªtoritata gramatika konsultlibro? Nu, a¤etu ßin kaj jußu mem! Centra Oficejo: Don Harlow Kiel vi certe rimarkis, tiu ¤i numero estas pli maldika ol la antaªaj du – tio estas pro tio ke la antaªaj du numeroj estis triobla aª duobla. Ni nun reiras al la Esperanto USA kutima numergrando kaj aperritmo: ses 12-paßaj numeroj jare. Ni ¤iam strebas Bi-monthly bulletin published by the al altkvalita revuo kiu ßuste spegulas la agadon de ELNA-anoj. Sed por tion plen- Esperanto League for North America umi, ni bezonas vian ¤iaman subtenon kaj kunlaboron! Ni bone kunlaboru ankaª Dumonata bulteno publikigata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko en 2006! Vol. 42, No. 1 Agrablan legadon! ISSN 1056-0297 Editor/Redaktoro: Joel Amis Joel Assisting editor, layout/Vicredaktoro, kompostado: ¥enja Amis Hello dear samideanoj (fellow Esperantists)! [email protected] First of all, I can happily inform you that the dates and place for this year’s Materials for Esperanto USA should be ELNA convention in New York have already been made official: it will take place sent to/Materialojn por Esperanto USA 21-23 of July at the Fashion Institute of Technology in Manhattan. I hope that, oni sendu al: even in spite of the late announcement, I’ll see you all there! Esperanto USA (Joel Amis) 2025 Peachtree Rd. NE, #927, Another big news item is something that you’ve possibly already noticed if you Atlanta, GA 30309, USA/USONO visit ELNA’s website from time to time – yes, ELNA has a brand new website! or by e-mail/aª retpoÙte al: Read inside about the development of this recent accomplishment of our “super- [email protected] people”. But that’s not all the recent big news. Our publishing committee has been ac- The opinions expressed in this bulletin tive as well – ELNA has just published the first edition of Plena Manlibro de are those of the authors, and don’t neces- Esperanta Gramatiko (Complete Handbook of Esperanto Grammar), often called sarily represent the point of view of simply “PoMEG”, in book form. But just how much of a milestone will the pub- ELNA or its bulletin/La opinioj esprimi- lication of PMEG be? Will it supersede Plena Analiza Gramatiko (Complete taj en tiu ¤i bulteno apartenas al la Analytical Grammar) as the most authoritative grammar reference work? Well, aªtoroj, kaj ne nepre prezentas la vid- buy it and judge for yourself! punkton de ELNA aª ties bulteno. As you’ve surely already noticed, this issue is thinner than the previous two – Reprinting materials from this bulletin is that is due to the fact that the last two issues were triple or double. We are now permitted, provided that due credit is returning to the regular issue size and publication schedule: six 12-page issues given, and a copy of the reprinted mate- per year. We always strive to produce a high-quality publication which properly rial is sent to ELNA/Estas permesate reflects the activities of ELNA members. But to be able to do that, we need your reaperigi materialojn el tiu ¤i bulteno, constant support and cooperation! Let’s work well together in 2006 as well! kondi¤e ke oni ßuste indiku la fonton kaj Pleasant reading! ke oni sendu ekzempleron de la repub- likigita materialo al ELNA. Joel
2 speranto U S 2006/1 Estraro Prezidanta Saluto Karaj gekolegoj, loka grupo. 4. Partoprenu en lokaj, regionaj, landaj kaj Salutas vin Filipo. internaciaj eventoj, kiel eble plej ofte. FOTO: ¥ENJA AMIS 5. Restu feli¤a, afabla, pozitiva, kunla- Je la komenco de nova jaro, ni kutime en nia borema kaj helpema en agadoj. kulturo faras personajn promesojn, la “nov- 6. Pagu la membrokotizon al ELNA, se vi jarajn rezoluciojn”. Ãu vi faris tion? Ãu vi ankoraª ne faris tion por 2006. (malmul- elpensis la viajn? Mi havas por vi sugestojn, tekosta!) oficialajn petojn, se vi bonvole akceptus la je- 7. Rigardu kaj partoprenu nian novan ret- najn: paßaron, www.esperanto-usa.org. 1. Partoprenu en loka grupo. Se vi ne havas 8. Uzu kaj ßuu nian belegan internacian lokan grupon en via urbo, vilaßo, lernejo aª lingvon kiel eble plej ofte! universitato, kreu ßin! Ni petas ke vi informu Mi elkore deziras al vi ¤iuj kaj viaj famil- nin se vi kreas novan grupon. ianoj tre feli¤ajn vivojn kaj bonan esperantu- 2. Informu la publikon pri Esperanto. Vi madon! povas fari tion per diversaj projektoj, anoncoj, klasoj ktp. Vidu la bultenon kaj retpaßaron de Phil “Filipo” Dorcas ELNA por ideoj kaj planoj. Prezidanto de Esperanto-Ligo por Norda 3. Prizorgu vizitantojn kaj membrojn en via Ameriko Filipo Dorcas Jarraporto de ELNA al UEA, 2005 Anna Bennett Brozovsky. Kelkaj film-amantoj rimarkis Domo” kaj “Alico en Mirlando”, tion, kaj multaj artikoloj pri tio aperis en la http://www.gutenberg.org/browse/ Jen la raporto sendita al UEA pri la agado anglalingva gazetaro. languages/eo, plimultigante la nombron de de ELNA kaj aliaj grupoj kaj esperantist- ELNA kreis novan, pli bonan kaj pli di- Esperantaj e-libroj en la paßaro de Project oj en Usono. Se tie ne trovißas informoj pri namikan retpaßaron kiu espereble kreos pli Gutenberg al la kvanto de ok. Aldone ili via agado, kaj vi volas inkluzivi tion, bon- aktivan komunumon kaj prezentos komencis projektojn de kvin aliaj altnivelaj volu sendi informojn estontece al Esperanton pli bone al la usona publiko. Nun tradukoj. [email protected]. Tiu ¤i raporto multaj homoj povas partopreni en la ßis- La profesia, multlingva, farita en Usono estos sendita dufoje jare, do se vi havas ion datigo de la retpaßaro, kio tre faciligas la videokurso Pasporto al la Tuta Mondo por raporti pri 2006, bonvolu sendi ßin tuj laboron. (http://esperantousa.hypermart.net/?q=node/ post la okazo/farado. ELNA mem viglißis pro diversaj agoj. La La jaro 2005 prezentis malgrandan Ùanßon jara kongreso en Aªstino, Teksaso, havis 95 58) progresas kaj estas havebla en DVD-for- en la stato de la Movado en Usono, sed estas partoprenantojn el sep landoj, iom pli ol en la mato, pli malmultekoste ol antaªe. kreskanta espero. antaªaj jaroj, kaj estis sukcesplena. Kvindek 24 studantoj partoprenis en la trisemajna La membraro de ELNA falis en 2004 ßis neesperantistoj partoprenis senpagajn prele- Nord-Amerika Somera Kursaro de Esperanto proksimume 630, post la membrokvanto de gojn kiujn la kongreso gastigis. Iom pri la (NASK) en la Altlernejo por Internacia pli ol 700 en 2003. En 2005 ßi rekreskis ßis nova¢o estis menciita en la urbaj gazetetoj. Trejnado (School for International Training) pli-malpli 687. La financa sano de ELNA Diversaj regionaj kongresetoj okazis, kun en Brattleboro, Vermonto, sub la aªspicio de plibonißas poiomete. inter 15 kaj 60 partoprenintoj. Post 11 jaroj ELNA kaj ESF (Esperantic Studies La stato de la usona Movado daªre en Vermonto, la Aªtuna Renkontißo de Foundation) kaj sub la gvido de Ellen Eddy. malfortas. Usonanoj plejparte scias malmul- Esperanto okazis en Silver Bay, Novjorkio, Esperanto estas instruata en du aª tri uni- ton pri Esperanto aª pensas ke ßi jam mortis. kaj allogis 64 partoprenantojn (duono el ek- versitatoj kiel unusemestra kurso. Estas in- La anglalingva Ùovinismo estas forta en sterlando, plejparte Kanado). Ïi estis granda struataj ankaª neformalaj kursoj. Ekzemple, granda, plejparte angleparolanta lando, pli sukceso kiel renkontißo okazinta unuafoje en Beth Magallon instruas Esperanton en pub- pro nescio ol pro malbonkoreco. nova loko. Dum la Tut-Teksasa Kongreso lika submez-lernejo en Tahlequah, Kontraª la malhela fono, oni tamen povas okazis la unua (laª nia scio) “slam-stila” Oklahomo, Usono. £i uzas Esperanton ankaª vidi fajrerojn. La filmo “Klingo 3: Triunuo”, poezi-konkurso en la Internacia Lingvo. kiel bazon por instrui aliajn lingvojn. £i jam (angle: “Blade 3: Trinity”) estis eldonita kun Usonanoj de “Team Esperanto” en PGDP la indiko “Lingvo: Angla/Esperanto”; la fina (Distribuitaj Provlegistoj por la Projekto instruis tiom da lernantoj ke oni povas aªdi frazo de Kris Kristofferson enhavas la vort- Gutenberg – Distributed Proofreaders for “saluton” en butikoj kaj surstrate en la urbo. ojn: “Ni esperu ke ne” (tute klare aªdebla), Project Gutenberg, http://www.pgdp.net/ Kvardek usonanoj partoprenis la 90-an estas du scenoj en kiuj oni povas aªdi la c/stats/teams/tdetail.php?tid=74) enretigis UK-on en Vilno. Esperanton de “Incubus” en la fono, kaj vide- per la kreema komunumo de Project Resume, la Movado en Usono ne viglas blas pluraj Ùildoj en Esperanto sur kon- Gutenberg du klasikajn rakontojn, traduk- sed plibonißas. ELNA ekpretas pensi pli strua¢oj, grandparte dank’ al la laboro de Joel itajn el la angla lingvo: “La Falo de UÙero- grande.
2006/1 speranto U S 3 historie The Heartbeat of ELNA – its Central Office This is the second article in a series of excerpts from the book A History of the Esperanto League for North America, Inc., written and adapted for publishing in Esperanto USA by William R. Harmon William R. Harmon The year 1978 was a difficult one for the CO. ers, and with some occasional volunteer help, Harold Dryer resigned effective May 8, 1978, Don Harlow is currently handling all of the Immediately after ELNA came into being in and was replaced May 30th by Marta Evans for varied functions of the CO alone. 1952, the combined efforts of a number of two weeks; on June 7, 1978, Jonathan Cole be- What does the CO do? It is the central clear- persons, the “founding parents” of ELNA (a came director for a period of 2.5 months. In ing house for information in and about list of whom may be found in the book A July of 1978 ELNA assisted Mikulas Nevan, Esperanto for the USA; it administers a large History of the Esperanto League for North former Konstanta Kongresa Sekretario of book service with 1000-1500 titles in stock; it America, Inc.), made it possible to reach UEA, to immigrate with his family into the serves as the U.S. financial representative of and solicit members of the former organiza- USA for the stated purpose of becoming the the international organization UEA, collecting tion EANA, whose president had consis- new director of ELNA’s Central Office. dues and congress fees for them; it administers tently refused to let anyone see the Unfortunately, shortly thereafter Nevan’s plans an 800-number information request service, membership records. ELNA’s membership changed and he moved to Oregon without ever and deals with hundreds of e-mailed requests grew one by one as former members of serving in the ELNA Central Office. for information each week. It provides adver- EANA joined ELNA. In those early days During the difficult period that ensued Bill tising materials for use by local clubs and ELNA’s membership records were usually Harmon kept the Central Office functioning by classes; it provides a correspondence course; it kept by the elected treasurer, but there was working nights and weekends, helped by Grant makes and sells copies of audio cassettes in- no central archive for correspondence, Goodall from August 16 to September 15, cluding pronunciation aids and recorded which was usually kept in the files of the in- 1978, until October 1st when Dr. Jack Lesh speeches of many outstanding Esperantists. It dividual elected officers. agreed to become the new director. Dr. Lesh re- also receives ELNA dues and contributions, In the late 1950s Cathy and Bill Schulze set mained in charge of the Central Office until prepares an annual membership list, and pre- up a separate organization, the “Esperanto April 16, 1979, when Donald Harlow became pares a book list for the book service. This list Information Center” (“EIC”) which gave the newly appointed director. Harlow remained of the CO’s tasks is by no means complete. ELNA a lot of help in mailing and correspon- director until February 28, 1983 and did much The central office of ELNA is indeed the or- dence. A group in New York City under the di- to modernize and improve the operation of the ganization’s heartbeat. It is supported by your rection of Mark Starr and Margot Gerson also Central Office. membership dues and contributions, and by in- later provided additional assistance in publicity Harlow was succeeded by Gregory Wasson, come from the Capital Investment Fund and and secretarial matters. who served through November 30, 1985. On the H. E. Reed Trust Fund. It merits your ap- In 1973, the Schulzes announced that they December 1, 1985 Brian McCullough became proval and continued support. had decided to retire from the operation of the director and served until January 31, 1987, at Esperanto Information Center at the end of that which time Mark Stephens took over and re- The book A History of the Esperanto League year. ELNA’s Board decided to establish a cen- mained through November 1, 1990. On for North America, Inc., 2002, ELNA, El tral office to take over the functions vacated by December 1, 1990, Michael Donohoo became Cerrito CA, ISBN 0-939785-05-06 is available the Schulzes, as well as handle the administra- director and remained until September 30, from ELNA’s book service. tion of the League’s affairs. A small office over 1993. Anonce a bank was rented in Burlingame, and Charles From August 1, 1993 to August 15, 2000 R. L. Power (“Karlo Pov’’’) was hired to be the Miko Sloper was director of the Central Office, Literary Issue first full-time director, working initially under assisted by Ionel Onet, who had been hired as We are currently seeking submissions for the guidance of Bill and Cathy Schulze. Vice Director on February 1, 1989. Stability the literary issue of Esperanto USA. We Special donations were sought successfully appeared to have finally been achieved with the welcome all original and/or translated liter- from ELNA members to establish the new of- team of Miko and Ionel, ELNA’s longest-serv- ature. Works should be in Esperanto fice. An Esperanto book service, which had ing employees. been operated by the Schulzes, was sold by Following Miko’s departure, Joel Brozovsky (about any topic and in any style) or, if in them to ELNA at a deep discount and trans- was hired to take over the directorship (Ionel English, about Esperanto (any aspect). The ferred to the Central Office. Onet having declined the honor) and came on deadline is June 1, 2006. Charles Power left the directorship in board July 1, 2000. Joel, a long-time February, 1977 to accept the post of Permanent Esperantist, worked for, a number of years for The editors Congress Secretary of the international organi- Oomoto in Kameoka, Japan in various capaci- zation UEA in Rotterdam, and Harold Dryer ties. Joel has made extensive tours promoting was selected as the new director of ELNA’s Esperanto and was active among Esperanto Korespondi deziras central office effective March 1, 1977. Dreyer groups while in Japan. and newly-elected ELNA president William R. Ionel Onet, after 13 years of service to Varma saluto al vi el Pollando! Mia nomo Harmon, with the Board’s approval, shortly ELNA in its Central Office, was tapped by estas Georgo Tomaszewski. Mi loßas en found a new location in larger and more cen- UEA, to head its Book Service starting in urbo Salnok, Pollando, kaj havas 40 jarojn. tralized quarters in Emeryville, California, March of 2002, replacing the retiring former where it remains to this day. The move of all head, Simo Milojevi¤. Donald Harlow was Mi lernas Esperanton unu jaron. Mi interes- office files and equipment and thousands of named Vice Director of the ELNA Central ißas pri turismo, Ùatas aªskulti muzikon books was accomplished with volunteer help, Office beginning February 1, 2002. kaj kolekti monerojn el diversaj landoj. Mi mainly from Charles Power, Hal Dryer, and Joel Brozovsky left the CO in July, 2005 to volas korespondi pri ¤iuj temoj kaj tre volas Bill Harmon, during May of 1977. All the costs return to his native Washington, and Don havi geamikojn en via lando. Skribu: of the move and a number of new bookshelves Harlow was promoted by the Board to be the Georgo Tomaszewski, 38-500 Sanok, ul. and furniture were enabled by several generous new director. ,The CO had over the years gained anonymous donations from ELNA members. a lot of efficiency through the use of comput- Sadowa 18B/39, Podkarpackie, Poland.
4 speranto U S 2006/1 ELNA-retejo “Estas nenio kion niaj superhomoj ne povas fari!” (daªrigo. Komenco sur p. 1) Steven Brewer Teamo de aliaj homoj respondis al mia voko – mi pensas pri ili kiel aro de super- homoj: Philip “Bradipo” Brewer (mia frato, verkisto kaj iama redaktoro de Esperanto USA); Phil Dorcas (prezidanto de ELNA kaj giganto); Tracy Huber (lig- nolaboristo kaj komputila novulo); d-ro Fred Meyers (fama fizikisto kaj longtempa esperantisto); Anderson “Nehundo” Mills (doktora studento, dancisto kaj stelulo de la Aªstina E-movado); William “Ailanto” Patterson (retmastro, kontrolisto kaj esper- antisto eksterordinara); d-ro Robert Read (genia sciencisto kaj bona patro); Chuck “Amuzulo” Smith (juna sperta kom- En la subetaßo de sia domo, 2006. Kelkaj flugis al Aªstino, Teksaso, putilisto kiu forgesis ke li estas en aliaj veturis per aªto. En la subetaßo de sia Germanio); Jacob “Kvarko” Schwartz “d-ro Read konstruis komputil- domo, d-ro Read konstruis komputilreton, (genia komputilisto kaj organizanto); reton, kaj oni ligis la kom- kaj oni ligis la komputilojn al tiu reto. Mi David Wolff (antaªa prezidanto de ELNA putilojn al tiu reto. Mi kunportis kunportis makintoÙan kaj linuksan kom- kaj luphomo); kaj multaj aliaj. makintoÙan kaj linuksan kom- putilojn. Kelkaj havis porteblajn kom- Ni unue diskutis la aferojn retpoÙte. Ni putilojn. Kelkaj havis porteblajn putilojn, aliaj alportis siajn grandajn komence faris decidojn pri la organizado skatolojn kaj ekranojn. Kaj mi kaj Anderson de la novaj paßoj. Ni decidis pri la roloj de komputilojn, aliaj alportis siajn “Nehundo” Mills alportis sendratajn bazsta- bazaj paßoj kaj planis ligilojn al ili je la grandajn skatolojn kaj ekranojn. ciojn. Kaj ni komencis labori. maldekstra flanko. Ãe la supro, ni planis Kaj mi kaj Anderson “Nehundo” Dum la tuta semajnfino ni prenis malno- ligilojn por diversaj aroj de homoj: lernan- Mills alportis sendratajn bazsta- vajn paßojn de la retpaßaro, redaktis kaj toj, membroj, junuloj, aktivuloj ktp. Kaj ni ciojn. Kaj ni komencis labori” enmetis ilin en la novan sistemon. Ni havis komencis la laboron redakti la paßojn per kelkajn longajn diskutojn pri solvendaj vikio (komputila sistemo kiu ebligas al komplete Ùanßi la sistemon. problemoj kaj estontecaj demandoj. Ni pluraj kunlaborantoj libere redakti tek- Pro diversaj kialoj tio ne okazis – plej- faris ankaª diversajn aliajn taskojn: stojn, same kiel en Vikipedio.) parte pro tio ke estis pli da laboro ol unu ekzemple, ni preparis videoregistra¢ojn por Multaj el la paßoj estis originale verkitaj homo povus fari sole, do ¤i-aªtune d-ro reklamoj pri Esperanto per videokamerao por presitaj materialoj. Tiaj aferoj ofte Read proponis ke ni aranßu lok-retan fes- kaj parolis pri aliaj diversaj projektoj por devas esti memstaraj: ili devas havi enkon- ton en lia domo en januaro por kune fari la antaªenigi Esperanton en Usono kaj tra la dukojn al Esperanto, kiel kontakti la orga- transprenon de la malnovaj paßoj. Kaj mi mondo. Ni ankaª trinkis bieron, manßis niza¢on ktp. Por la reto, oni uzas unu paßon konsentis ke, se ni havas tiun unu momen- italan paste¤on kaj spektis la filmon por ¤iu rolo, kaj simple ligas la informojn ton por fari la laboron, ni tiam ekuzu “Blade 3: Trinity” (“Klingo 3: Triunuo”), al tiu paßo kiam necesas indiki certan in- enhav-administran sistemon – kaj ni elek- kiu uzas Esperanton diversmaniere. formon. tis Drupal. Ni aldonis kelkajn dinamikajn aspektojn Ni konsentis ankaª ke finfine ni elektu En la monatoj antaª la retfesto, ni faris la al la paßaro: en la unua paßo estas diversaj uzi iun pretan enhav-administran sistemon. teknikan laboron necesan por starigi la sis- bildoj el kiuj unu estas hazarde elektita por Tiaj sistemoj proponas multajn servojn, temon. Mi instalis la programaron, agordis aperi. Ankaª je la dekstra flanko estas kvin simpligas la aldonadon kaj redaktadon de la servilon kaj refasonis la “temon” (la plej novaj bildoj ¤e la retloko Flickr en la paßoj kaj faciligas ke multaj homoj parto- paß-aranßon, kolorojn, bildetojn ktp.) por grupo Esperantujo. prenu la subtenon de la retpaßaro. D-ro ke ßi taªgu por niaj celoj. Mi ankaª faris Flickr estas nova, provizora servo kiun Read proponis Drupal, tre popularan kaj kelkajn Ùanßojn al la Drupal-a sistemo Yahoo a¤etis antaª kelkaj monatoj. Flickr fortan sistemon. Mi timis ke la Ùanßo al mem, por ke ßi pli bone taªgu por niaj funkcias kiel foto-arkivejo kiu samtempe enhav-administra sistemo bezonus tiom celoj. Kiam la sistemo ekfunkciis, d-ro provas helpi ke oni trovu homojn kun sim- longan tempon ke ni devus atingi ßin en du Read kaj mi komencis la transprenon de ilaj interesoj. Ïi estas teknike profesia paÙoj. Tial mi proponis ke mi rapide kon- paßoj kaj komencis reklami la paßojn kaj servo, krome, ßi estas senpaga (por ßis struu pli belan retpaßaron el simplaj html- la feston al pli kaj pli granda grupo da 20MB de bildoj ¤iumonate), kaj estas mul- paßoj por anstataªigi la malnovan ßis kiam homoj. taj diversaj manieroj interagi kun la servo ni estos pretaj fari la grandan laboron por La retfesto komencißis la 6-an de januaro de teknika flanko (kaj por aldoni kaj por
2006/1 speranto U S 5 ELNA-retejo/libroj ser¤i kaj vidi bildojn). kio? Kiu ricevu kiajn En Flickr oni povas indiki bildotemojn kaj privilegojn? Kiam facile trovi similtemajn bildojn de aliaj uzan- membroj ricevu priv- toj. Eblas ankaª starigi grupojn de bildoj kun ilegiojn kaj kiam simila temo (ekzemple “Esperantujo”). Estas perdu ilin, se oni ne 19 homoj kiuj apartenas al la grupo nun, kaj plu membras? Kaj espereble pliaj alißos. tiel plu. Sed ekde nun Dum Flickr restos provizora, oni ne ELNA havas pli tradukos la interfacon en aliajn lingvojn, bonan, profesian kaj sed post kiam ßi atingos la unuan finitan modernan aspekton version, oni promesas ke aliaj lingvoj por la mondo. eblos. Ïis tiam, al mi ja pla¤as ke esper- Nova, moda, al- antlingvaj kaj esperant-temaj bildoj vide- loga retpaßaro estas blas kune kun la miloj da aliaj bildoj. nuntempe verÙajne Dum la fina posttagmezo de la retfesto, ni la plej grava vizaßo Niaj superhomoj! finis nian laboron pri la retpaßaro. Ni kon- kiun organiza¢o Kiu nun estas la plej grava problemo? Ne trolis la paßojn por trovi eventualajn erarojn montras al la mondo. Nun ni povos pub- kaj verkis artikolojn kiuj aperos en la unua likigi nian adreson sen timi ke ßi forpuÙos probleme! Estas nenio kion niaj superho- paßo dum kelkaj semajnoj (se nenio alia ap- vizitantojn. Plue, ni antaªnelonge bone in- moj ne povas fari! eros). Estos, kompreneble, multege da aferoj struis al 7-8 homoj kiel bone regi la siste- ankoraª farindaj – multaj teknikaj problemoj mon, tiel ke la tuta afero ne devu resti sur por mi, pri la aspekto kaj funkciado. Por la la Ùultroj de nur unu aª du homoj. Kaj ni Unue aperis en Libera Folio – http://www.lib- Estraro restas ankaª diversaj demandoj pri komencas plani por la estonteco: unu pro- erafolio.org/, sub la titolo “Usonaj esperan- politiko: kiu rajtas uzi la retpaßaron kaj por jekto finißas kaj ni rigardas al la estonteco. tistoj liberigis sian retejon”, kun etaj modifoj PMEG: Nun havebla ankaª libroforme Tim Westover “iß”, vortfarado kaj kunmetado, kaj centoj Krestomatio, Esperanta Antologio kaj da aliaj temoj. La fina rezulto estas verko Plena Analiza Gramatiko sur la librobreto Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko kiu funkcias kiel pacienca kaj klera instru- de ¤iu serioza esperantisto. de Bertilo Wennergren finfine haveblas isto. Ïi estas fonto de ßustaj respondoj, Se vi interesißas pri PMEG, bonvolu ankaª surpapere: tio estas la plej freÙa helpaj sugestoj kaj trafaj ekzemploj. Dank’ trarigardi la enhavon kaj ekuzi ßin rete ¤e eldona¢o de ELNA. De pluraj jaroj la al detala indekso, tiuj respondoj kaj http://bertilow.com/pmeg/. Kaj poste a¤etu verko estas konata de retemaj esperan- sugestoj rapide troveblas. propran ekzempleron pere de ELNA! tistoj kiuj uzas la verkon ¤e PMEG alfrontas multajn proponitajn http://bertilow.com/pmeg/. La plena tek- Ùanßojn kaj reformojn en la lingvo – tamen sto de PMEG daªre aperas, en HTML ßi malofte aprobas ilin, uzante logikajn ar- kaj elÙutebla pdf-formato, en tiu retejo. gumentojn montri kial la plejmulto de re- PMEG estas heredanto de la impona formoj malhelpas al la lingvo. La Plena Analiza Gramatiko de Kalocsay kaj plejmulto de ekzemploj en PMEG venas Waringhien, ampleksa kaj faka verko jam de la verkaro de Zamenhof. Sume ßi ne plu havebla krom kiel brokanta¢o. La prezentas fundamentan Esperanton kom- Plena Analiza Gramatiko estas verko prenitan de ¤iuj esperantistoj kaj ne perme- precipe por lingvistoj. Ïi uzas lingvis- sas tiujn reformojn kiuj detruus la tikajn terminojn kaj tre detale analizas la komunan bazon kiun kreis la centjara lingvistikajn trajtojn de Esperanto. Tiuj es- uzado de Esperanto tutmonde. ploroj estas valoregaj – tamen la verko ne Do kial ELNA elektas aperigi libron kies tiel bone helpas al nelingvisto ser¤anta, tuta enhavo estas senpage kaj facile have- ekz., ßustan verboformon aª korektan bla en la interreto? Ãar la libroformo pli uzadon de “po.” utilas al studado kaj lernado. Surpapera PMEG estas libro ¤efe por nelingvisto. teksto povas esti substrekita; paß-anguloj Ïi evitas lingvistikajn terminojn, e¤ uzante povas esti falditaj. PMEG kiel libro multe “rolvortero” anstataª “prepozicio”, “a- pli facile veturas al klubvesperoj, klas¤am- vorto” anstataª “adjektivo”. Tamen ßi ne broj kaj kongresoj. Ïi povas de¢ori kiel ler- estas simpla verko – oni ene trovas tre de- nolibro en progresiga aª perfektiga kurso. talajn klarigojn pri korekta uzado de Fine PMEG libroforme povas preni la mer- tabelvortoj (“tiuj”,“¤ies” ktp), “ig” kaj ititan lokon apud la Fundamenta PoMEGo! 6 speranto U S 2006/1 loke terest, we were invited to make a presenta- Prezento de Esperanto en Rozkruca Loßio tion about Esperanto and its ideals during the December “Mystical Salon” (an open meet- Joel Amis verkoj en Esperanto (espereble ili baldaª hav- ing in which people are invited to present eblos de ELNA kaj UEA). ideas/movements/disciplines related to or Sabaton, la 17-an de decembro, 2005, en la La reago de la loßianoj pri Esperanto estis compatible with Rosicrucianism). We con- Atlanta Loßio de la Rozkruca Ordeno, tre pozitiva kaj favora – kaj ili e¤ proponis, je cisely presented all aspects of the Language AMORC, ¥enja kaj Joel Amis – membroj tre favoraj kondi¤oj, la Loßion kiel kursejon and Movement, but gave special attention to kaj de la Esperanto-Societo de Metropola por nia planata E-kurso. the life and ideals of Zamenhof (Joel read Atlanto (ESMA) kaj la Atlanta Rozkruca aloud the Prayer under the Green Standard Loßio – faris prezenton al lokaj rozkru- Esperanto-Societo de Metropola Atlanto: and emphasized the similarities between the canoj pri Esperanto kaj ßiaj idealoj. www.esperanto-atlanta.org ideals of Zamenhof and Rosicrucians). Also, Post nia (Joel kaj ¥enja) geedzißceremonio, Rozkruca Ordeno, AMORC: (Usono) there was a separate section in our presenta- kiu okazis en la Atlanta Loßio per rozkruca www.rosicrucian.org (internacie) tion about the specific links between ceremonio, ekestis ßenerala scivolemo kaj in- www.amorc.org Esperanto and Rosicrucianism. For example, teresißo pri Esperanto inter la loßianoj. Pro tio recently AMORC released a multilingual oni invitis nin fari prezenton pri Esperanto kaj Esperanto edition of the Rosicrucian Code of Life – and ßiaj idealoj dum la decembra “Mistika Presentation in Esperanto was one of the languages! In addi- Salono” (malferma kunveno en kiu oni invitas tion, for several years now the introductory homojn prezenti ideojn/movadojn/disciplinojn Rosicrucian Lodge booklet to Rosicrucianism, Mastery of Life, parencajn aª simpatiajn al Rozkrucismo). Ni has been available in Esperanto, and, as we faris skizan prezenton pri ¤iuj aspektoj de la Joel Amis just found out, there are other Rosicrucian Lingvo kaj Movado, sed donis apartan atenton books in Esperanto (which hopefully will be- al la vivo kaj idealoj de Zamenhof (Joel On Saturday, December 17, 2005, in the come available through ELNA and UEA in laªtlegis Preßon sub la Verda Standardo kaj Atlanta Lodge of the Rosicrucian Order, the near future). emfazis la similecojn inter la idealoj de AMORC, Zhenya and Joel Amis – mem- The Lodge members’ reaction to Esperanto Zamenhof kaj rozkrucanoj). Ankaª, estis bers both of the Esperanto Society of was very positive and favorable – and they aparta sekcio en nia prezento pri la konkretaj Metro Atlanta (ESMA) and the Atlanta even offered, under very favorable condi- ligoj inter Esperanto kaj Rozkrucismo. Rosicrucian Lodge – made a presentation tions, the Lodge as a place to hold our Ekzemple, lastatempe AMORC faris multling- for local Rosicrucians on Esperanto and its planned Esperanto course. van eldonon de la Rozkruca Vivkodo – kaj ideals. Esperanto estas unu el la lingvoj! Krome, jam After our (Joel and Zhenya’s) wedding, Esperanto Society of Metro Atlanta: de pluraj jaroj haveblas la enkoduka broÙuro which took place in the Atlanta Lodge in a www.esperanto-atlanta.org pri Rozkrucismo, Regado de la Vivo, en Rosicrucian ceremony, there arose among Rosicrucian Order, AMORC: (U.S.) Esperanto (a¤etebla de UEA), kaj, kiel ni ¢us Lodge members a general curiosity and in- www.rosicrucian.org (internationally) lastatempe eksciis, ekzistas aliaj rozkrucaj terest in Esperanto. And as a result of this in- www.amorc.org
Article on Esperanto in The American Scholar
Yevgeniya “Zhenya” Amis Movement and institutions, mentions George Soros, whose father was an active Esperantist... The winter 2006 issue of The American Actually, it is the most informative article writ- Scholar, a Phi Beta Kappa Society publica- ten by a non-Esperantist that I have ever read. It tion, published a big (16 pages long, the longest in the issue!) article about Esperanto. has many quotes and is well written. But it In contrast to the majority of other articles doesn’t paint everything rosy: a good part of it about Esperanto, this one is written by an author is dedicated to the “Ido schism”, it criticizes who is really familiar with Esperanto. Arika some parts of the Esperanto Movement and also Okrent has actually learned Esperanto (on her mentions some examples of “dismissing humor home page she writes that she has even become or sheering disgust” towards Esperanto. But the proficient in Esperanto) and it is clear that she bad examples are usually balanced with good consulted many books on Esperanto. How did it come about that the author is so familiar with ones. Esperanto? Arika Okrent, Ph.D., a professional The American Scholar, the literary and intel- linguist and psychologist, is writing a book on lectual quarterly of the Phi Beta Kappa Society, invented languages, and, in addition to becom- has a circulation of just under 100,000 copies ing an Esperantist, she also earned the first level and is available to both members and nonmem- certification in Klingon. bers of the society. Phi Beta Kappa was founded The article quite realistically presents the state of the Esperanto Movement in the U.S., in 1776 and has evolved to become the nation’s gives an introduction to the history of leading advocate for the liberal arts and sci- Esperanto, the international Esperanto ences at the undergraduate level.
2006/1 speranto U S 7 manlibro Kiel organizi kongreson Parto III dato, kiam la alißiloj estos dissenditaj. La al- - Mi bezonos rulseßon dum la kongreso. (Iu ißilo klarigu ankaª la limdaton kaj aliajn devas respondeci pri luo de rulseßoj, se iuj in- Tio ¤i estas la tria parto de serio da artikoloj pri kondi¤ojn de nuligoj. dikas sian bezonon.) organizado de Esperanto-kongresoj, specife de La alißilo eventuale enhavu, krom bazajn de- Ni nepre ankaª havu en la retpaßo retan al- landaj kongresoj de ELNA, sed ankaª de re- mandojn pri nomo kaj kontaktinformoj, la je- ißilon kiel HTML-formularon kiu registros gionaj kongresoj. Ïi bazißas sur la kongresa najn demandojn kaj indikojn: ¤iujn informojn en teksta datumbazo. Al tiu da- manlibro de ELNA (la originalan gvidilon verkis - Ãu vi permesas ke ni diskonigu vian nomon tumbazo havu la aliron ne nur la retejestro, sed Frank Helmuth, Cathy Schulze kaj Bill Harmon; / poÙtadreson / telefonnumeron / retadreson al Ellen Eddy reviziis ßin. Jim Henry plu reviziis kaj aliaj kongresanoj? (Kvar apartaj jes/ne datumoj ankaª la direktoro de la CO kaj almenaª unu multon aldonis), kiu trovißas ¤e www.pobox. en la datumbazo) alia homo el la LKK. La alißilo prefere uzu nur com/~jimhenry/esp/esma/ planoj.htm. - Ãu vi intencas ¤eesti la aferkunsidon de servilan skripton (ekz., Perl), ne krozilan skrip- AAIE (Amerika Asocio de ton (Javascript, VBScript) por esti alirebla por Instruistoj de Esperanto)? kiel eble plej multaj homoj. - Ãu vi volas ekzamenißi en La alißilo devas plektißi kun la Hypermart- AAIE-ekzameno dumkon- butiko de ELNA. Tie ni povas sekure ricevi grese? (Postulas du horojn.) kreditkart-pagojn. La alißila paßo indiku klare La respondeca homo in- ke se iu ne havas kreditkarton kaj volas pagi formu la prezidanton de ¤eke, tiu tamen povas registri sin per la reta al- AAIE pri la nomoj de homoj kiuj volas ekza- ißilo, indikante ke li/Ùi sendos ¤ekon al la CO. menißi. Estu indikilo en la datumbazo pri tio ¤u kon- - Ãu vi volas ricevi turis- gresano jam pagis kaj se jes, kiom; ßi aªtomate man informon pri la kon- plenißu kiam homo pagas kreditkarte, kaj per- gres-urbo? (Iu devas sciigi mane kiam la CO registras en la datumbazo la nomojn kaj adresojn de tiuj ricevon de ¤ekoj. Ankaª estu indikilo por tio ¤u homoj al la urba turista in- kongresano bezonas invit-leteron*, kaj kio estas stanco.) la progreso pri tio (letero petita/sendita; vizo - Mi ne havas ret-aliron. petita/akirita/neita). Bonvolu sendi lastminutajn Alißilo por la LK en Aªstino, 2005 Alißintoj povu vidi sian propran informon en anoncojn al mi paperpoÙte. - Mi ne bone parolas la anglan. Bonvolu kon- la datumbazo (aª eble povu klaki butonon por Alißilo takti min pri renkontißo ¤e la flughaveno. peti retpoÙton kun sia informo) por certigi ke ßi estas ßusta. Eventuale certaj raportoj estu pub- Laª la originala gvidilo, la alißilon faru la (Estus bone proponi tiun servon al alilandaj CO, sed lastatempe ßin fakte faras la Lokaj gastoj, sed se la LKK ne certas pri sia povo re- like haveblaj: ekz., nombro de alißintoj ßis nun, Kongresaj Komitatoj (LKK)*. Tiukaze la far- aligi tiun servon, oni ne menciu tiun ¤i eblon en sume kaj laª kategorioj; kaj listo de parto- into de la alißilo sendu fotopretan version de ßi la alißilo.) prenantoj kiuj permesas al ni diskonigi iliajn (eble pdf-dosiero, retpoÙte) al la CO, por ke oni - Mi volontulas helpi dum la kongreso (pri la nomojn, kun urbo, Ùtato/provinco kaj lando por presigu kaj dissendu ßin al la membraro kun la registra tablo / teknikaj aranßoj / akuratigo – ¤iuj. La raportoj (privataj kaj publikaj) povu unua anonco pri la kongreso. Eble estus pli t.e. sciigo al la prelegantoj pri la restanta tempo listigi homojn laª alfabeta ordo de familia ktp.) bone se la CO ¤iujare farus alißilon laª la sama nomo, laª ordo de alißo, kaj eventuale ali- - Mi volontulas kunuli al komencanto. / I Ùablono, kun revizio de la kotizoj kaj limdatoj, maniere. kontaktinformoj ktp. kaj aldono de apartaj de- need a buddy. (Iu devas zorgi pri tiuj, ligi Kiam la CO ricevas paperpoÙtajn alißilojn, la mandoj laª la petoj de la LKK. komencantojn al volontulaj kunuloj kaj informi stabanoj enigu la datumojn el ili ankaª en la En la alißilo estu facile komprenebla tabelo tiujn dum la registrißo.) kun la kongresaj kotizoj laª la kategorio kaj - Mi volas helpon trovi sam¤ambran(in)on. retan alißilon, por ke informoj pri ¤iuj kongre- limdato. Kategorioj kun malsamaj kotizoj povas - Mi pretas prelegi pri ___ dum la kongreso. sanoj estu en la sama datumbazo alirebla por iuj inkluzivi: ELNA-membrojn; ne ELNA-mem- (Demandi pri tempodaªro, ekipaj bezonoj ktp.) en la LKK. Lastminutajn alißilojn la direktoro brajn usonanojn; alilandanojn; gejunulojn; ho- - Mi volontulas gvidi parolrondon pri ___ povas porti kun si al la kongreso kaj doni al la mojn kun limigita enspezo; unutagajn dum la kongreso. LKK-ano ¤e la registrejo. Listo de alißintoj, kun partoprenantojn; familian partoprenon; - Mi havas alian ideon por programero. indiko pri tio, kiom ili jam pagis, ¤u ili Ùuldas Jen: ___ moralajn subtenantojn (ne alvenas al la kon- ion (kaj se jes, kiom) oni nepre havu ¤e la reg- - Mi volas vegetaran / vegetalan manßon ¤e la greso sed ricevas poÙte la dokumentojn, fotojn istra tablo. ktp.). Kutime la kotizo malpli altas se oni reg- bankedo. (Vi devas informi la hotelon pri la istrißas tre frue ol se oni registrißas nur nelonge nombro de vegetaranoj kaj/aª vegetalanoj [kaj * Ligiloj al ¤iuj paßoj, ekzemplaj leteroj ktp. in- antaª la kongreso: la limdato por la malalta la tuta nombro de manßontoj] sufi¤e frue antaª kosto povas esti, ekz., unu monaton antaª la la bankedo; kutime 72 horoj antaªe. La alißilo dikitaj per steleto (*) trovißas ¤e la originala kongreso. Se la alißilo estas dissendita tre frue informu ankaª ke la bankedo eble ne haveblos paßo http://www.pobox.com/ ~jimhenry/esp/ (en la antaªa jaro, ideale, sed tio malofte por tiuj kiuj registras sin post certa limdato.) esma/planoj.htm okazas), povas esti tria malalta kotizo por in- - Mi havas jenajn manßo-alergiojn: ___ ** prefere pli ol monato, ¤ar la dissendado de stigi homojn registrißi ankoraª pli frue. Eble tiu (Ankaª pri tiuj respondoj vi devas informi al la Esperanto USA foje daªras pli ol monaton – limdato estu monaton** aª du post la verÙajna kuiristoj sufi¤e frue antaª la bankedo.) Red.
8 speranto U S 2006/1 NASK 37th North American Summer Esperanto Institute July 3-21, 2006, Center for Intercultural Studies, School for International Training, Brattleboro, Vermont Sponsored by: Esperanto League for North America (ELNA) and the Esperantic Studies Foundation (ESF) The North American Summer Esperanto write in Esperanto, giving their Esperanto Institute 2006 will again be held at the histories (study, teaching, and club activ- School for International Training (SIT), a ity) to: Ellen M. Eddy at world famous venue for language and [email protected] or 11736 Scott Creek teacher training in Brattleboro, Vermont. Drive SW, Olympia WA 98512 USA, 360- The instructors have prepared a three level 754-4563. For more about SIT and what it with the use of explanations in other lan- program of study that emphasizes the ac- offers, visit this web site: guages if needed. tive use of Esperanto in intercultural com- http://www.sit.edu 3 undergraduate credits, pass/fail. munication, understanding, and Program cooperation. Esperanto 3000: Esperanto Language, Esperanto 1500: Next Steps in Esperanto, Instructors: Katalin Kovats (Hungary/ Literature and Community, instructor: Netherlands), Sylvain Lelarge instructor: Lee Miller
2006/1 speranto U S 9 Lingva angulo Tradukoj por la nova epoko: Lost in Translation On the exams “WWW” kaj “snail mail” - What do you know about Boston Tea Party? “Lingva Angulo” estas nova rubriko de la unua fojo aªdi ßin. Povas esti ke sufi¤a klar- - I believe many citizens of Esperanto USA, kie ni diskutos malfacila¢ojn igo venis el la kunteksto, sed ankaª tio estas ia Boston were the active mem- de tradukado, plej oftajn erarojn en klarigo. bers of this political party! Esperanto kaj tiel plu – unuvorte, ¤ion por Pro tiu manko de memklareco, mi ne preferas The 3 branches of govern- ke nia uzado de Esperanto ¤iam farißu pli tiun esprimon “posta poÙto”, kvankam ßi pla¤as ment are: the executive, the kaj pli bona! – Red. al mi. Mia opinio pri Esperanto estas ke ßi legislative and the jewish. ekzistas por peri klaran komunikadon tra la tuta Joel Brozovsky mondo, kaj ke por fari tion, necesas ke ßi restu To be elected to Parliament laªeble facila kaj klara al ¤iu, sen ia rilato al you don’t have to be a criminal. Traduki specialan esprimon en nacia lingvo kono de alia lingvo. La plej bonaj novaj espri- al alia lingvo postulas apartan pensadon. moj estas tiuj kiuj ne bezonas klarigon, kiuj In our hard time I was between Malofte taªgas rekta laªvorta traduko. memstare estas kompreneblaj. Tial, mia prefer- the choice to become a lawyer or La esprimo “snail mail” estas relative nova ata traduko por a criminal... esprimo nuntempe multuzata “snail mail” en la angla lingvo. Tial ankaª estas “pa- Last year I had my personal en Esperanto oni ne malofte perpoÙto”. teacher. sentas bezonon je ßi aª je Ïi havas I study English because I need in- taªga traduko. Senpripense pla¤an son- tercourse with other people. eblas laªvorte traduki ßin kiel ripetadon “helikpoÙto”, sed ¤u tio adek- kiu donas - Who is your father? vate transdonos la signifon spritan eto- - My father is Andrey. Miss Understanding kaj etoson de la originalo? La son, e¤ se ne - Is it his main occupation? simpla respondo al tiu de- tiom frapan - No, I think he works somewhere. mando estas “ne”. Se oni ne kiel en la origina es- konas la originan esprimon en la angla lingvo, primo. Sed plej grave, ßi havas la grandan avan- Misspelin’ kaj do retradukas ßin de helikpoÙto al snail taßon esti tuj komprenebla sen aparta klarigo. mail, ßi estas tute nekomprenebla, unue, kaj Ïi perfekte transdonas la signifon de la origina miss understanding due, al ßi mankas ¤ia sprito trovebla en la orig- esprimo, komprenebla al ¤iu ina esprimo. Esperantoparolanto. Laª mi, tio ßenerale valo- United Stations of America Kial “snail mail” tiom popularißis? Mi ras pli ol klopodo transdoni spriton alilingvan je the court fried the murderer (tried) opinias ke la ¤efa kialo estas ßia sprito, kiu de- la kosto de kompreno. venas ¤efe el ßia sono. Krom la grandskala Lingvan spriton la tradukanto povas krei ene Translations troigo, ßia signifo, la mensa bildo kiun ßi de Esperanto se oni ne sklave sin katenas al la (translated literally from the original Russian donas, ne estas aparte sprita. Sed rekta traduko vortoj de la origina tekso. Bona ekzemplo de tio into Esperanto) donas nur tiun mensan bildon, ellasante la tutan estas la traduko “TTT” de la angla “WWW”. spriton. “World Wide Web” estas esprimo kreita por an eye for an eye – orelo por la orelo Por imiti la sonan spriton de “snail mail”, pli tiutempe nova parto de la interreto. Por la taªgus esprimo kia “posta poÙto”. La sona sprito, oni uzis la sinonimon “web” de “net”. the conception of police – koncipißo de la poli- sprito similas, sed mankas la granda troigo. Do Oni do ser¤is vorton iom similan kaj decidis cano mi taksas ke ßi kaptas 90 procentojn de la nomi ßin sinonimo. Same oni faris en sprito de la origina esprimo. Same kiel “snail Esperanto. La kutima traduko por “net” estas Native Americans – parencaj usonanoj mail”, oni neniel povas kompreni la esprimon sama kiel tiu por “web”: reto. Sed oni trovis neighborhood – kapu¤o de la najbaro “posta poÙto” sen ia klarigo. Ãu vi komprenis alian vorton kun simila signifo, teksa¢o, kaj el ßi je la unua aªdo la esprimon “snail mail”? Mi kreis la novan esprimon “Tut-Tera Teksa¢o”, aª Prepared by Yevgeniya “Zhenya” Amis, based vetus ke vi, same kiel mi, bezonis klarigeton je mallongige, “TTT”. on Russian Esperanto Forum e-novosti New from the Book Service To order books from ELNA: (1) Send order card and the book you want is not in stock, CHITI-BATELLI. A scholarly reprint from by regular mail, with check or credit-card we will back-order it for you and charge your Language Problems & Language Planning number and expiration date, to: ELNA Book card only when and if it comes back into about the danger posed by unbridled use of Service, PO Box 1129, El Cerrito CA 94530; stock. This service is not available for pay- English to other European languages. Extensive (2) Order on-line with credit card at ments made by check. Prices given are basic, bibliography. 2003. 19p. 230x150. Paper. The http://www.esperanto-usa.org/ before discounts for ELNA members. Netherlands. E-ISSN 15699889. NEW TO retbutiko.html ELNA. CAN ANYTHING BE DONE ABOUT THE CAN001 $4.30 Note: if you order with payment by credit “GLOTTOPHAGY” OF ENGLISH? Andrea
10 speranto U S 2006/1 libroservo CISKO KAJ VINJO: LA BRUSELA BUBO. 40 mm (approximately 2 inches by 1-1/2 Evans. Twenty stories by this early 20th century Willy VANDERSTEEN. Trans. Bert Boon, inches). 2005. Paper. The Netherlands. NEW master of the short story, characterized by witty Mark Vanden Bempt k.a. Cartoon story of two TO ELNA. humor, elegant style, acerbic satire and, not Belgian children who visit Brussels and have GLU002 $1.80 rarely, a touch of cruelty. 2005. 152p. 200x130. adventures with famous statue Maneken Pis. Paper. England. ISBN 0902756249. NEW TO Drawn in a style very reminiscent of Asterix, IAM, KIAM… Mikaelo BRON£TEJN. A col- ELNA. but set (mostly) in modern times. 2002. 58p. lection of more recent poetry by Russia’s best- LUP003 $17.90 260x200. Paper. Belgium. NEW TO ELNA. known Esperanto bard. Includes 60 of CIS002 $14.30 Bronstejn’s poems primarily from the beginning of the 21st century, though a couple date back PLENA MANLIBRO DE ESPERANTA ÃI TIE LOÏAS MIÃJO. Mi§ail POVORIN. to the 1960s. 2005. 128p. 165x120. Paper. GRAMATIKO. Bertilo WENNERGREN. The 24 songs by various Russian Esperantists, vo- Russia. ISBN 5716101291. NEW TO ELNA. long-awaited successor to the Plena Gramatiko cals and guitar accompaniment by Mihail IAM001 $7.90 de Esperanto, this book is aimed at ordinary Povorin. N.d. CD. Running time: 79’34”. NEW Esperanto speakers who want to study the lan- TO ELNA. JEN, DENOVE... Mikaelo BRON£TEJN. A guage’s grammar, word-building system, writ- CIT001 $8.10 collection of poetry by Russia’s best-known ing and pronunciation in detail. It explains the Esperanto bard. 31 original poems, including language in an easy manner, from the most DAMNEJOJ. Julius BALBIN. 52 poems “Verdaj Karavanoj”, “Avinjo Jeanne” and basic matters through the most specific of de- about World War II and life in the Nazi concen- “Esperantujo mia”. Includes also several trans- tails. It uses an abundance of examples to help tration camps by a well-known Polish- lations of Russian poets. 1997. 119p. 165x120. its explanations, among them many from the American Esperantist. Includes “Strangolitaj Paper. Russia. ISBN 5716100503. NEW TO Fundamento and the other works of Zamenhof. krioj”. Poems are in both Esperanto and Polish ELNA. 2005. 696p. 235x165. Bound. USA. ISBN versions, on facing pages. 1992. 156p. JEN001 $7.90 0939785072. NEW TO ELNA. 200x130. Bound. Italy. ISBN 8870360563. Code PMEG01 $27.00 NEW TO ELNA. KANTOJ EL URSO-KURSO. Short songs DAM001 $13.40 from 18 lessons of the well-known Urso-Kurso. Includes song sheet. 2005. CD: 17’54”. Great VERDAJ VOÃOJ. Paul GUBBINS (comp.). A DUONOKULVITRO, LA. Augusto BAIS- Britain. NEW TO ELNA. series of eight graded, short film clips in which SAC. An amusing little drama about a man in URS006 $4.80 well-known, as well as less-known, Esperanto love who struggles with his beloved’s unusual speakers from various parts of the world speak demand. Awarded a prize in the Belartaj KLAUxSTRALIO. István BEJCZY. Trans. on various topics. The film clips are short (max- Konkursoj of UEA, 2005. 2005. DVD: 14 min- István Ertl. A tale of the political and social imum two minutes). Self-grading comprehen- utes. All regions. Great Britain. NEW TO problems of late 20th century Europe, and of an sion exercises in HTML format are included. To ELNA. insular utopian society that has solved those be used only in a computer with browser and DUO003 $13.40 problems. Series “Utopia” #2. 2005. 52p. MPEG-player software, no extra hard disk 210x145. Paper. The Netherlands. NEW TO space required. 2004. CD-ROM. Great Britain. FOTOALBUMO, LA (DUA VOLUMO). ELNA. ISBN 0901757195. NEW TO ELNA. Trevor STEELE. The second volume of the KLA001 $5.90 VER013 $14.30 chronicles of the O’Shea family of Queensland, Australia, as shown in a collection of short KOMUNE. Ralph GLOMP. Five more four- VOJAÏO ÏIS NOKTOFINO. Louis- pieces built around photographs from their fam- minute songs primarily by Ralph Glomp, Ferdinand CELINE. Trans. Armela LeQuint & ily album, carries them through the turbulent Jürgen Wulff and Marcus Pengel. Includes page Jak Le Puil. The first novel of a French author sixties and into the Vietnam War. 2005. 165p. with lyrics. 2005. CD. Running time: 19’29”. 230x150. Paper. Austria. IEM Series “Originala NEW TO ELNA. known both for his anti-Semitism and his black humor. Set around the end of World War I, the Literaturo” #39/2. ISBN 3-901752-26-9. NEW KOM007 $11.10 TO ELNA. book was a literary signal against wars and all FOT002 $23.20 LINGVA DIVERSECO. Martin HAASE. A human vanities, and broke with French literary lecture by Dr. Martin Haase, Herzberg, traditions, using the speech of uneducated peo- GERDA MALAPERIS! Claude PIRON et al. Germany, November 3, 2001, in which Dr. ple, slang, even obscenities. 2005. 370p. A reading of Claude Piron’s popular didactic Haase analyzes various languages and raises the 220x140. Paper. USA. ISBN 1595690220. novella Gerda malaperis! Parts read by Lucas question of whether Esperanto may not be as NEW TO ELNA. Yassumura, Emilio Cid, Simone Schumacher easy as many people think. 2005. CD. Running VOJ012 $28.50 Cid, Leandro Aristeu, Ana Mikami and Petola. time: 39’54”. NEW TO ELNA. If you are studying Esperanto using this LIN020 $13.30 ZAMENHOF-STRATO, LA. Roman DO- novella, and have a CD player, you should con- BRZYNSKI. A series of interviews with Dr. sider getting this kit as accompaniment! N.d. 2 LONDONO KANTAS. Londona Esperanto- Ludovik Zaleski-Zamenhof in which the life of CDs. Running time: 71’36”+20’11”. NEW TO °oro. Twenty songs, many of them popular in L. L. Zamenhof, the development of Esperanto, ELNA. Esperanto clubs throughout the world, sung by the evolution of the Esperanto movement, and GER006 $15.10 members of the London Esperanto Club. 1983. life in Poland under German occupation are de- CD. Running time: 51’14”. NEW TO ELNA. GLUMARKOJ FLORENCO. Set of twelve LON005 $4.80 scribed. 2003. 288p. 200x140. Bound. (three rows of four each) stickers commemorat- Lithuania. ISBN 9955963514. NEW TO ing the 91st World Esperanto Congress, LUPINO KAJ ALIAJ RAKONTOJ, LA. ELNA. Florence, Italy, 2006. Sticker size is 50 mm by Saki (H. H. MUNRO). Trans. Edmund Grimley ZAM006 $33.30
2006/1 speranto U S 11 vojaße Vojaßu Esperante en 2006 37-a Nord-Amerika Somera (tuj poste) UEA pro- Kursaro de Esperanto ponas postkongre- 3-21 julio, Brattleboro, Vermonto sajn ekskursojn, kaj La plej bonaj kursoj en la mondo! Esperanto Vojaß- [email protected] Servo proponas: Mirinda Malto (tuj poste) 54-a ELNA-Kongreso 6-13 aªgusto 21-23 julio, Fashion Institue of Megaliths, medieval Technology dungeons and Novjorko, Novjorkio Calypso’s Cave – Malta is positively (tuj poste) 39-a konferenco de ILEI mythic! The narrow 25-29 julio, Parmo, Italio, por E-in- cobblestone streets struistoj are crowded with Ni kongresos en 19-jarcenta Villa Vittoria Norman cathedrals 30 aªgusto – 9 septembro Antaª la UK, UEA proponas and baroque palaces. The countryside Krozado al Alasko (de Seatlo). antaªkongresajn programojn: is littered with the oldest known struc- “Vojage of the Glaciers” – de tures in the world – older than 25-28 julio, Toskanio Vankuvero, Kanado al Anchorage, Stonehenge or the Egyptian pyramids. 26-28 julio, Romo Alasko – speciala grup-prezo kaj la Strategically located between Sicily 25-28 julio, Venecio kaj Norda eblo vojaßi kun eksterlandaj esperan- and North Africa, Malta was a prize Sicilio tistoj. whose importance far exceeded its size. It has been visited or invaded by 91-a Universala Kongreso de every major civilization in the region. ESPERANTO VOJAÏ-SERVO Esperanto The Phoenicians, Carthaginians, (E.V.S.) 29 julio – 5 aªgusto, Florenco, Italio Romans, Arabs, Normans, French and Berkeley’s Northside Travel Florenco, ¤efurbo de Toskanio, kon- English have all left evidence of their 1824 Euclid Ave. servas la etoson de la neripetebla stays. Brochures have been mailed to Berkeley, CA 94709 granda epoko de kultura, arta kaj sci- all who have expressed an interest. If (510) 531-8393 enca evoluoj, nomata la Renesanco. you didn’t get one and would like to, [email protected] Ïuste ¤i tie naskißis la moderna itala please write or call immediately. lingvo. Nia kongresa temo estas: E.V.S. volonte provizos vin per al- “Lingvaj rajtoj, lingvolernado kaj 22-a Internacia Simpozio pri ißilo, detaloj kaj helpo aranßi viajn edukado por ¤iuj”. Esperanto-Turismo vojaßojn.
Esperanto League for North America Non-Profit Org PO Box 1129 US POSTAGE El Cerrito CA 94530 PAID Leesburg FL Permit # 1040
12 speranto U S 2006/1 speranto U S
Bi-monthly bulletin published by the Esperanto League for North America 2006/2 Dumonata bulteno eldonata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko 2006/2 En la Numero Esperantumado en Esperantumado en Georgiaj... Alpoj...... 3 First Congress Memories. . 3 Georgiaj... Alpoj La Vizaßo de Aªtuno en Printempo ...... 4 Remembering Some of Our Pioneers ...... 5-6 Terglobaj Vo¤oj...... 7 Kiel Organizi Kongreson . 8-9 Slavic Folk-rock? Yes! . . . . 9 New from the Book Service ...... 10-11 Esperanto Making News . 11 Lost in Translation . . . . . 11
Vojaßu Esperante ...... 12 FOTO: F. DORCAS Alpoj... en norda Georgio! ¥enja Amis tistoj en la sudorienta regiono plejofte loßas prenis 12 homoj, tre dise (kun kelkaj esceptoj, kiel Atlanto), kaj la nivelo variis ekde postkomencanta ßis Imagu vin ie ¤e la piedoj de Alpoj. Vin kaj en kelkaj Ùtatoj ankoraª, laª mia scio, ne fluparolanta. Ni uzis diversajn materialojn: ¤irkaªas belegaj bavar-stilaj blankaj domoj estas lokaj grupoj. Ni komencis aktive skribajn gramatikajn ekzercojn de kun rußaj tegolaj tegmentoj kaj reklami la kongreson kelkajn monatojn antaª www.edukado.net, paroligajn taskojn (ekz., ventoflagoj, kun ¤izelitaj Ùutroj, skriba¢oj la kongreso mem: aldone al anoncoj en intervjuojn kaj prezentojn de aliaj kursanoj al en la germana lingvo. Kaj nun imagu ¤ion Esperanto USA kaj en la ELNA-retpaßo, ni la grupo), diskutojn (ekz., pri motivoj lerni ¤i... en sudorienta Usono! Ïuste tie, en la dissendis (rete kaj poÙte) informojn al ¤iuj in- Esperanton) kaj ankaª faris metiejon pri fal- montara norda Georgio, en la Ùtatparko formpetintoj de ELNA en nia regiono. saj amikoj inter la angla kaj Esperanto kaj Unicoi, apud alpeca vilaßo Helen, la 31-an La ¤efa emfazo de la kongreso estis instru- ßenerale pri malfacila¢oj de tradukado el la de marto – 2-an de aprilo, okazis la unua ado: ni havis du nivelojn de kursoj – por angla en E-on, kiun mi preparis speciale por Sudorienta Regiona Esperanto-Kongreseto. komencantoj kaj progresantoj/progresintoj. La tiu ¤i kongreseto. Ni ankaª parolis pri ¤iuj Je la grandega ßojo de la organizantoj venis komencantan kurson (10 lernantoj) gvidis uzoj de akuzativo, transitiveco/netransitiveco, sufi¤e multaj partoprenantoj: ja sukcesecon Randy Dean kaj Jim Henry – ili uzis la unuajn ßusta uzo de “po”, malsama akordißo de ver- de aranßo oni povas kalkuli per kvanto de la epizodojn de Pasporto al la Tuta Mondo, in- botempoj en la angla kaj E-o ktp. La aßoj de venintaj homoj. Al nia kongreseto venis 26 struis pri la skribo kaj elparolo de la lingvo, pri studentoj en la postkomencanta-supernivela homoj el ses usonaj Ùtatoj, ok devenlandoj kaj fina¢oj (kun emfazo pri la verboj) kaj pri la grupo estis ekde 16 ßis 80+. kun dek unu denaskaj lingvoj. Plejparto de la plej oftaj afiksoj (inkluzive -ig kaj -iß). Sed, kompreneble, ne ¤io dum la kongre- kongresanoj, kompreneble, venis el Georgio Krome, ili faris ankaª multajn paroligajn ekz- seto estis nur instruado! Ni havis multajn in- (15), sed multaj homoj venis el foraj lokoj: ercojn. La “esperantisteco” de la komencantoj teresegajn prelegojn kaj amuza¢ojn. Dum la kvar homoj (plus du hundoj!) venis el variis ekde ses semajnoj da studado ßis unu interkona vespero, ekzemple, ni lernis, ke Florido, du el Tenesio, tri el Virginio, unu el jaro, kvankam unu homo neniam antaªe studis inter la partoprenantoj trovißas piloto, Ùip-in- Kentukio kaj unu (ELNA-prezidanto Filipo Esperanton. La aßoj variis ekde 20+ ßis 70+. ßeniero, ke du homoj loßas en boato, ke unu Dorcas) e¤ flugis el Teksaso! Por nia regiono La postkomencantan (ßis supernivela) kur- homo trifoje renkontis aktorinon Phylicia veno de 26 homoj estas tre bona: ja esperan- son instruis Joel kaj ¥enja Amis: ßin parto- Rashad, ke du hundoj (ßuste tiuj kiuj venis el (Daªrigo sur p. 3) saluton!
Esperanto League for North America Saluton karaj gesamideanoj! PO Box 1129, El Cerrito CA 94530 USA/USONO Nu, legante tiujn ¤i vortojn vi aª 1) ℡ 510/653-0998; 2510/653-1468 preparas vojaßi al la ELNA-kongreso, [email protected] 2) jam revenis de ßi, aª 3) spirite al- ißas al la kongresanoj en Novjorko. President/Prezidanto: Philip G. Dorcas Kompreneble en ideala mondo ni ¤iuj Vice President/Vicprezidanto: Steven D. Brewer povus ¤iujare partopreni la ELNA- Secretary/Sekretario: Anna Bennett kongreson (kaj ankaª Universalan Treasurer/Kasisto: William B. Harris Kongreson, k.s.)—sed pro tio ke ni Other Board Members/Aliaj estraranoj: (ankoraª) ne vivas en ideala mondo, ni Thomas Alexander, Joel Amis, D. Gary kiuj bonÙancas partopreni kongresojn Grady, Anjo Harlow, Lusi Harmon, Jerry devas plenumi nian respondecon helpi al niaj gesamideanoj kiuj ne povas Johnson, Orlando E. Raola, Robert L. ¤eesti ¤iujare sperti la kongresan etoson pere de ni . . . t.e. (se vi ankoraª ne Read, Julie Spickler komprenis) ni atendas amasajn kontribuojn por la kongresa numero! Director, Central Office/Direktoro de la Sed antaª ol okupißi pri la ELNA-kongreso en la “Granda Pomo”, ni en tiu Centra Oficejo: Don Harlow ¤i numero unue retrorigardos al du regionajn E-kongresojn: la unua Sudorienta Regiona Esperanto-Kongreseto en Georgio kaj, aliflanke de la Esperanto USA kontinento, la jam tradicia Tut-Kalifornia Esperanto-Kongreso. Bi-monthly bulletin published by the Kaj, parolante pri retrorigardado—Vil¤jo Harmon prezentos al ni plurajn el Esperanto League for North America niaj bravaj ELNA-pioniroj . . . kiujn la pli junaj el ni bedaªrinde ne havis la Dumonata bulteno publikigata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko honoron persone koni, sed kies idealismo kaj sindedi¤o inspiras nin “Nur Vol. 43, No. 2 rekte, kuraße kaj ne flankißante” iri obstine “Antaªen, senfine!” ISSN 1056-0297 Editor/Redaktoro: Joel Amis Agrablan legadon! Assisting editor, layout/Vicredaktoro, Joel kompostado: ¥enja Amis [email protected] Hello dear samideanoj (fellow Esperantists)! Materials for Esperanto USA should be sent to/Materialojn por Esperanto USA Well, if your reading these words you either 1) are preparing to travel to the oni sendu al: ELNA Convention, 2) have already returned from it, or 3) are participating in Esperanto USA (Joel Amis) spirit with the conventioneers in New York. Of course in an ideal world we 2025 Peachtree Rd. NE, #927, would all be able to attend the ELNA Convention every year (and also the Atlanta, GA 30309, USA/USONO World Convention and the like)—but because we don’t (yet) live in an ideal or by e-mail/aª retpoÙte al: world, we who are lucky enough to be able to attend conventions must fulfill [email protected] our obligation to help our fellow Esperantists who can’t attend every year to The opinions expressed in this bulletin experience the convention ethos vicariously through us... i.e. (if you haven’t are those of the authors, and don’t neces- yet understood what I’m getting at) we expect loads of articles from you for sarily represent the point of view of the convention issue! ELNA or its bulletin/La opinioj esprimi- But before worrying with the ELNA Convention en the “Big Apple”, in this taj en tiu ¤i bulteno apartenas al la issue we are going to take a look back at two recent regional Esperanto con- aªtoroj, kaj ne nepre prezentas la vid- ventions: the first ever Southeastern Regional Esperanto Convention in punkton de ELNA aª ties bulteno. Georgia and, on the other side of the continent, the traditional All-California Reprinting materials from this bulletin is Esperanto Convention. permitted, provided that due credit is And speaking of retrospective—Bill Harmon will introduce us to several of given, and a copy of the reprinted mate- our gallant ELNA pioneers... whom the younger of us, unfortunately, never rial is sent to ELNA/Estas permesate had the honor to know personally, but whose idealism and dedication inspire reaperigi materialojn el tiu ¤i bulteno, us “Nur rekte, kuraße kaj ne flankißante” iri obstine “Antaªen, senfine!” kondi¤e ke oni ßuste indiku la fonton kaj Pleasant reading! ke oni sendu ekzempleron de la repub- Joel likigita materialo al ELNA.
2 speranto U S 2006/2 SOREK
FOTO: F. DORCAS prelegoj okazis dum la kafopaªzoj fonduso, kiu kovris la plej (la prelegoj okazis kaj en grandajn kostojn: la tutan instruan Esperanto, kaj en la angla – aparte parton de la kurso, inkluzive luon tiuj kiuj celis komencantojn): de la ejo dum la instrua tempo, fo- temis pri ELNA kaj aliaj E-organi- tokopiadon kaj ¤iujn aliajn mate- zoj kaj la Esperanto-Movado ßen- rialojn. Ni kore dankas la erale, pri la manieroj disvastigi fonduson pro tiu ¤i helpo! Kaj ni Esperanton, pri NASK, Esperanta ankaª ege esperas, ke la literaturo, Rozkrucismo kaj Sudorienta Regiona Esperanto- Spiritismo. Okazis ankaª unu in- Kongreseto okazos ankaª venont- FOTO: F. DORCAS teresega (kaj tute spontana) jare kaj invitas esperantistojn el prelego de Helen Buchholz pri Ùiaj nia regiono pripensi la eblon orga- spertoj kiel usona knabino, “kap- nizi ßin. Kaj ni helpos! tita” en nazia Germanio - oni de- Dum prelego pri rozkrucismo portis Ùian familion pro Florido) “komprenas” nur kontraªleßa enmigrado de Ùia Esperanton, ke iuj partoprenantoj patro el Germanio. Helen estas havas iom da indiana sango, ke aªtorino de du libroj - American du homoj laboras por la Ùtato Hamburger kaj Another Dance of Georgio, ke unu homo havas ßar- Life, - kiuj estas premiitaj de denon, dedi¤itan al Zamenhof. S- Helen Buchholz kun siaj libroj National League of American Pen ro Stan Buchholz (li venis kun la Women, kaj Ùi ankaª ofte prele- edzino el Florido) prezentis mari- kredebla. La gvidanto vo¤legas la gas. Dum la kongreso e¤ eblis oneton de Zamenhof, kiun li faris elpensitajn difinojn, inter kiuj tro- a¤eti tiujn librojn – kaj la aªtorino antaª tiu ¤i kongreso. La pupo vißas ankaª la ßusta, kaj la grupoj afable donacis 10% de la venden- furoris kaj estis multfoje fotita. vo¤donas por tiu signifo kiu sonas spezo al ELNA. Alia interesa ero estis “PIV- kiel ßusta. Gajnas tiu kiu elpensis Kompreneble, okazis ankaª ek- ludo” (en ukraina varianto, la plej kredeblajn difinojn. skurso al la nekutima, preskaª fa- “Trompludo”), tre Ùatata de esper- Dum la kongreso Frans Jahger bela, alpeca urbeto Helen, antistoj en eks-Sovetio. Ïi iom proponis premii per la Nova promeno al akvofalo kaj simple similas al la ludo Balderdash: oni Plena Ilustrita Vortaro parto- multe da babilado. La kongreso elektas malfacilajn, aª malmulte prenanton kun la plej klara kaj sukcesis, kaj tio estis plej bona konatajn, vortojn el PIV, kaj la komprenebla elparolo: ßin gajnis rekompenco por ni organizantoj. teamoj devas elpensi “sian” difi- Randy Dean (gratulojn!). Sed la tuta kongreso ne estus ebla non por tiu ¤i vorto, kiu devas soni Pro tre limigita tempo, multaj la sen granda helpo de la Schulze- Marioneto de Zamenhof furoris! sikano kaj usona paro eniras First Congress many people took the time to ¤irkaª 25 entute. restoracion. Sed ßi ne estas Memories make a weekend for learning and Ni havas novajn sciojn, dank’ Ùerco. Estas nia lasta memora¢o friendship – around 25 of us. al du niveloj de kursoj dum la el fantasta semajnfino – la Jeremy and Lindsey Aldrich We have new knowledge, kongreseto. Ni havas novajn re- Sudorienta Regiona Esperanto- thanks to the two levels of memorojn, dank’ al vizito al Kongreseto kiu okazis dum la It sounds like a joke – a Finn, a classes held. We have new mem- Helen, nia interkona vespero, lastaj tagoj de marto en Helen, Mexican, and an American cou- ories, thanks to the visit to Helen, kaj niaj manßoj kune. Kaj ni Georgio. Ni vidis ke Esperanto ple walk into a restaurant. But our get-to-know-you night, and our havas novajn amikojn, el la tuta povas funkcii kiel ilo, ne nur kiel this was no joke. It was our last shared meals. And we have new regiono, kiuj kunhavas samajn interesa hobio. Ni renkontis la memory from a wonderful week- friends, from all over our region, interesojn kaj kiuj estas karan prezidanton (ne preziden- end - the Southeast Regional who share a common interest and samideanoj kun ni – ideo pri ton, vi devas scii) de ELNA, who are “same idea people” with paco, amikeco kaj egaleco, kiujn Esperanto Convention held in Filipon Dorcas. Ni ankaª vidis us – an idea about peace, friend- ni spertis dum tiu ¤i bonega se- late March in Helen, Georgia. ke Esperantujo estas insulo kie ship, and equality that we experi- majnfino. We saw how Esperanto can bonkoraj homoj kunvenas. function as a useful tool, not enced for one great weekend. Ni dankas al ¤iuj kiuj kunvenis We want to say thanks to the Ni surprizißis pri la varieco de kiel partoprenantoj. Ni ankaª just an interesting hobby. We aßoj, de 16-jara ßis 80-jara. Ni met the dear president of people who came to the con- dankas la organizantojn de tiu ¤i gress as participants. We also surprizißis pri la varieco de in- amuza, distra kaj inspira evento. ELNA, Phil Dorcas. We also saw teresoj kaj vivhistorioj. Ni sur- want to thank the organizers for Ni esperas ke ßi okazos ¤iujare! how Esperantoland is a kind of prizißis ke germanstila vilaßo giving us a fun, entertaining, island where good-hearted peo- ekzistas en and inspiring event. We hope it ple come together. norda Georgio. happens on an annual basis! We were surprised by the Kaj ni feli¤e sur- range of ages present, from 16 prizißis pri tio, to 80. We were surprised by the Rememoroj Pri la Unua kiom da homoj variety of interests and back- Kongreso trovis tempon grounds. We were surprised that veni por semajn- a German-style village exists in Ïeremio kaj Linzeo Aldrich fino de lernado north Georgia. And we were most kaj amikeco – pleasantly surprised by how Sonas kiel Ùerco – finno, mek- (de maldekstre): Linzeo kaj Ïeremio Aldrich; Frans kaj Dorothy Jahger
2006/2 speranto U S 3 TKEK La Vizaßo de Aªtuno en Printempo, aª: Unu Momento de TKEK* Dedi¤ita al laboranto en mirindajn sukcesojn de lu- ßinzo, Henry Studer danta Aªtuno. Turnißis Ùi al sia aªdantaro Kene¤jo Goldbergo kaj esprimis sian subite senti- £i ludis kun Panjo sur la tan ßojon per radia rideto. Tiu tablo. Kontente, trankvilvo¤e vizaßo, en tiu komforta mo- parolis panjo Ùia al dekoj da mento, ja estos memorata por samlingvanoj tre, tre atentaj. £ia panjo jen demande ¤iam de ¤iu en la malgranda ludis, jen eksplikis, tiel klare, ¤ambro. pri la rilato inter la du, dum ili Tie, en Daviso, la lastan se- la lunon metis sur ßian bildon, majnfinon de marto 2006, ¤i la sunon same. Ekde naskißo Aªtuno estas tiu tiel komforta ¤ambro ja varmigata per la vortoj inti- estis grava parto de maj de sia panjo, Amanda, Esperantujo. En ßi, okaze de vortoj nur de lingvo nia. TKEK, estis parolata, kantata, Trijaraßa Aªtuno tute facile aªdata, de kvindek du homoj, komprenas la lingva¢on de Amanda. Kompreneble, nur unu lingvo, kiun ¤iu el ni aªdante karesajn vortojn komprenis, inkluzive de la fil- parencajn, parolas tiel juna ino de siaj gepatroj: Aªtuno. Aªtuno la vortojn simplajn ankaª angle. Post iom da tempo la * Tut-Kalifornia Esperanto- aªdantaro ekaplaªdis la Konferenco
Korespondi deziras Plibonigita Ret-Paßo Por Mia nomo estas Sebuhoro Shumba jaraßa, prezidanto de nia loka klubo Infanoj Ãirkaª La Mondo Honore, edzo, patro de du gefiloj. Mi estas “Stelaro” (lulilo de Esperanto en gvidanto de la Virunga Esperanto-Klubo en Demokratia Respubliko Kongo, unu el la nia distrikto Rutshuru. Mi ankaª estas plej aktivaj en mia lando). Unue, mi celas Dank’ al la granda laboro de Enrike prezidanto de Kristana Esperanto-Klubo plibonigi, perfektigi kaj plifirmigi mian Ellemberg, la ret-paßo por Infanoj ¤irkaª kiun mi ¢us fondis. Mi estas verkisto kaj scion kaj konon pri Esperanto –lingvo. Due, la Mondo ¤e www.icxlm.org nun estas profesoro. Tiucele, mi volas ekrilati kun vi mi tre, tre bezonas korespondi kun dikaj multe pli alloga kaj utila ol antaªe. Oni por ke ni povu interÙanßi niajn ideojn kaj personoj, esperantistaj aª ne (mi paroletas nun povas atingi ßin ankaª per ligo en la helpi min korekti miajn erarojn. Mi uzas la la anglan lingvon). Aßo, koloro, alteco ne ret-paßo de ELNA ¤e www.esperanto- poÙtadreson de najbara lando Ugando : Egl. gravas. Retadreso: monshetnhywadana usa.org. CEBCE REMERA P.O. BOX 08 BN-KISORO – @yahoo.fr Ron Glossop, Direktoro de Infanoj UGANDA. Mi Ùatas ßin ¤ar ßi funkcias pli Ãirkaª la Mondo, invitas ¤iujn (kaj aparte bone ol tiu en nia lando Demokratia Mi estas Mateo el Kongo. Mi havas 29 Respubliko Kongo. Mi ege Ùatas jarojn. Mi estas nova esperantisto kaj dezi- tiujn kiuj instruas Esperanton al infanoj) Esperanton ¤ar ßi estas senlima lingvo. Ãu ras korespondi kun vi por perfektigi mian rigardi nian plibonigitan ret-paßon. Vi – eblas ke vi povas helpi min koncerne in- Esperanton. Vi povas vidi kelkajn fotojn ¤e povas vidi la tekstojn de multaj el la li- struadon pri Esperanto? Ãu ni povas in- www.mateokd.eur.st/. Dankon pro via re- bretoj kiujn Charlotte Kohrs verkis, terÙanßi niajn fotojn? Mi deziras al vi bonan spondo. [email protected] inkluzive la kantojn (vortojn kaj muzikon) esperon, prosperon, sanon, feli¤on! en Kantu Esperante kun Janico kaj Mi estas Zita Lelevi¤iute el Litovio, mal- Johano. Vi povas vidi ankaª aliajn mate- My name is Janenci Salas. I am Cuban, a granda urbeto BirÙtonas. Mi lernas rialojn por infanoj kaj komencantoj plus new Esperanto student, but I want to make Esperanton nur 2 jarojn. Mi volas konatißi informon pri la historio de la organiza¢o contact with new friends. Janenci Salas, kun amikoj el la tuta mondo, ankaª el Infanoj ¤irkaª la Mondo. Tie vi trovos edificio 30a, apto 9, rpto Bahia, Habana Usono. Ne gravas aßo, lando, sekso kaj ankaª ligojn al aliaj ret-paßoj kiuj estas del Este, Ciudad de la Habana, Cuba. aliaj detaloj, mi nur volas bone posedi Esperanton! Mi dankas vin kaj atendas utilaj por infanoj kiuj lernas Esperanton. Mi estas Monshet Nhy Wa Dana, 52- vian leteron. [email protected]
4 speranto U S 2006/2 historie Remembering Some of Our Pioneers William R. Harmon Antwerp in 1928. They had “denaskaj” daugh- Many of the pioneer Esperantists in- ters Lilio and Dianto, volved in the history of the Esperanto and the family spoke League for North America led interest- Esperanto regularly at ing and unusual lives. Their accomplish- home – even to their ments and activities enliven the dog, “Amiko”. “Pa¤jo” following “obituaries” of 15 selected pi- Chomette was one of oneers. All information is taken from the the central pillars of the book A History of the Esperanto League active Esperanto-Klubo for North America, Inc. (which is avail- de Los Angeles until his able from the ELNA Book Service). death. Chomette trans- These are listed chronologically by year lated the original script of death. of “Inkubo” Joseph R. Scherer of Los Angeles, (“Incubus”), a “film California, passed away July 20, 1967. noir” epic produced by Scherer was a senior executive in the Boy Anthony Taylor and Scouts of America and did much to intro- written and directed by duce Esperanto to Scouting. The Merit Leslie Stevens in 1965 Badge for Esperanto learning had already with a cast including ELNA’s leaders in 1954: Gilbert Nickel; Louis Dormont; Howard G. been established and Scherer fostered it in William Shatner, later Borden, Edward W. Pharo, Jr.; John L. Lewine; Conrad Fisher the United States at every opportunity. He of Star Trek fame. Showings who objected to his mowing the lawn near was by profession an insurance company of this film always produce great hilarity her open window. Parrish was born in executive, born a Swiss, naturalized after among Esperantists, due to the strange pro- Milford, Iowa December 20, 1889. He his immigration to the U.S.A. Scherer was nunciation and accent of the actors. taught himself Esperanto in 1907 and used known for his vast travels around the Although Chomette offered to personally it extensively on speaking tours in Europe, world. Scherer was the author of two pub- coach the actors in the correct pronuncia- Asia and Africa for the Los Angeles lished works: “Ãirkaª la mondon kun la tion of the Esperanto script, the producer (California) Chamber of Commerce in verda stelo” and “Tra Usono kun rulißanta declined, stating that “Esperanto is pho- 1911-12. He helped to organize the 1915 hejmo” and innumerable newspaper and netic and we don’t need to waste the time.” Universala Kongreso in San Francisco. He magazine articles. It now enjoys some fame in its genre met his future wife Paula in Copenhagen, Ivy Kellerman Reed passed away world-wide. who had worked with Dr. Ludovic February 7, 1968 in La Jolla CA at 91 Germaine Chomette passed away Zamenhof and his wife in translating years of age, at least 60 of those years hav- January 22, 1982. Born Germaine van der Esperanto books into Braille. Through her, ing been dedicated to Esperanto. She was Veken in Belgium in the early 1900s, she Parrish came to know the Zamenhof fam- the translator of the famous Esperanto edi- was an active Esperantist from 1925 on. ily well. Paula passed away in January of tion of Winnie-the-Pooh. An accomplished Germaine was a member of the Esperanto 1976. linguist with four academic degrees for Club of Los Angeles from its founding in Donald Stephens of Arden, Delaware, work ranging from Latin, the 1930s, a member of passed away in January, 1971 at the age of Greek, Sanskrit, and ELNA from 1953, and a 84. Stephens learned Esperanto in 1907 Persian to half a dozen member of UEA from 1936. and was a friend of Upton Sinclair and modern languages, Mrs. After the death of her hus- Eleanor Roosevelt. He and Upton Sinclair Reed was an ardent band Charles in 1969, were among the first “conscientious objec- Esperantist. Her Germaine became the UEA tors’’ during the first World War, refusing Practical Grammar of the Delegate in Los Angeles and to be inducted into the Army. He remained International Language, remained in that post until her an active pacifist throughout his life. first published in 1915, death. As was Germaine, her Ralph Bonesper passed away in April ran to several editions. daughters Dianto and Lilio of 1971. Born in 1897, Ralph learned She translated Shake- are both life members of Esperanto in his native Hungary in 1921 at speare’s “As You Like ELNA. And the author of this the Debrecen College. By profession a It”, the first performance article is delighted to add that merchant mariner, he actively used of which was given at the he has fairly recently visited Esperanto in travels to many world parts. sixth World Esperanto both Lilio (who lives in Ralph organized many classes in the New Congress in Washington Portland OR) and Dianto York area. During World War II he was an DC in 1910. (who lives in Reedley, Ferd Carlson: founder, editor indefatigable worker in the SAT Solidara Charles Chomette of (1956-1960) California) and found them Helpservo, providing food to starving Los Angeles, California, and their Esperanto still brilliant. European Esperantists and war victims. died April 13, 1969. Born in France, he Donald Evans Parrish passed away Bonesper left inheritances in his will came to the USA in 1919, and met his June 6, 1969 in his 80th year. Parrish was mainly to Esperanto including $2000 to Belgian-born wife Germaine at the UK in tragically shot by a demented neighbor UEA, $500 to the New York Esperanto
2006/2 speranto U S 5 historie Esperanto Trading Corporation at 42nd officials on many subjects. He also wrote a Street and Fifth Avenue. He hurried there series of five articles for The North and asked the owner whether he spoke American Esperanto Review in 1954 on Esperanto. The owner (whose name John music and musicians. could not remember) received him affably Roan Orloff Stone, one of the earliest and took him to a meeting of the New York Board members of ELNA, passed away Esperanto Society at the Hotel Endicott on January 1, 1993, at the age of 86. She was Columbus Avenue and 81st Street. Lewine born in Vienna, Austria July 30, 1906, of met Edmond Privat and other eminent Russian Jewish parents, moving to the Esperantists at the 1925 Universala U.S.A. at the age of one year. Roan read Kongreso de Esperanto in Geneva. He be- about Esperanto in a Yiddish journal at the came president of the Yale Esperanto age of 15. She was one of the nine Bah’a’is Society (which he founded). John took who founded the Bah’a’i Esperanto postgraduate studies in Paris at the League and translated the famous La Sorbonne, where he was active in the Profeto of Kahlil Gibran. Esperanto movements in France, Belgium, The year 1999 brought a great loss to England and Italy. As an officer with Esperanto and Esperantists in the United SHAEF (Supreme Headquarters, Allied Paula and Donald Parrish. Donald was Chief Expeditionary Forces) in London and Paris States with the death of Catherine Delegate of UEA in the USA from 1932 to 1969) during WW II, he once took the stump in Schulze. Cathy was born Catherine Society, and the balance of his estate, Hyde Park in London to extol Esperanto. Gigliotti on November 4, 1913 in $15,526, to ELNA’s general fund. While in Paris on military service he had Connecticut, became an Esperantist in Arthur Brooks Baker passed away the pleasure of attending the first meeting 1939 through a Cseh-method course given May 22, 1973. Born August 17, 1877 in of the Esperanto Club of Paris after libera- by Doris Tappan. With her husband Salem, Kansas, Baker learned Esperanto in tion from the Nazis. Upon his return to William (“Bill”) Schulze (who died in 1906, and founded Amerika Esperantisto, New York, John was instrumental in com- 1993), Cathy began a postal Esperanto the first Esperanto periodical in the USA. bining the former two Esperanto associa- course in 1970 which is still functioning He also authored a number of Esperanto tions there (Manhattan and Brooklyn) into today, although largely replaced now by a textbooks and translations, one of which, the Esperanto Society of Greater New similar course offered by e-mail. She Elements of Esperanto, was published in York. presided over the first ELNA Book Service 1907 with a press run of 100,000 copies. Mark Starr, Honorary Member of in her home until the first central office of Glenn P. Turner passed away July 10, ELNA, long-time union activist and leader ELNA was created by her and Bill in 1975 at the age of 86 in Middleton WI. (once Vice-president of the American Burlingame CA. Obituaries honoring Born in 1889, Glenn became an Federation of Teachers, AFL-CIO), author, Cathy took up almost the entire issue of Esperantist in 1907. Glenn was a member and Esperantist for many years, passed Esperanto USA in April, 1999. Especially of the “Reorganization Committee” in away on April 24, 1985 at the age of 90. heartwarming was the obituary written by 1952 which was instrumental in founding Mark was the author of numerous books Dr. James E. Lieberman, which can be ELNA. He was a local attorney and broad- on the U. S. labor movement, and was a found as Appendix D in the ELNA History. cast a radio show on station WIBU on a member of the delegation that set up UN- Armin Doneis, an early supporter and Sunday program “World of Plenty.” Glenn ESCO in 1945. officer of ELNA, passed away in October organized the Esperanto Foundation of William West Glenny, longtime of 2000 in Wisconsin. Armin was President Madison, and operated a small book serv- Esperanto activist from Beverly Hills, of ELNA from 1957 to 1959, Chairman of ice providing Esperanto materials for California, passed away March 16, 1989. the Board from 1960 to 1962, and a mem- many years. Glenny was a Colonel in the U.S. Army’s ber of the Board of Directors for a total of Dr. Lehmann Wendell passed away in American Military Government, Occupied nine years. Armin was a dedicated oppo- Territory during and just after WWII, and May, 1977, at the age of 99 years. He was nent of war and the expenditure of U.S. in- voted an Honorary Member of ELNA at professionally was a patent attorney. come taxes for military purposes. A deeply the 1977 congress, and it was noted at the Glenny was instrumental in recruiting religious man, he had the courage of his time that he was the oldest living Steve Allen to star in the “talking heads” convictions and was often in defiance of Esperantist in the United States. By profes- production “The World of Esperanto”, pro- sion a dentist, Dr. Wendell first learned duced by ELNA in 1983. what he considered immoral laws. In 1969 Esperanto in 1908 at the behest of his Elwyn C. Pollock of Morongo Valley, Armin replaced Donald Parrish as Chief brother. He had taught a number of courses California passed away June 20, 1989 at Delegate of UEA for USA. He remained in the Minnesota area, including one at the age 88. “Elkopo”, as he was known to his Chief Delegate until his death in 2000. University of Minnesota. many friends, was by profession a trom- Much more could be said about each of John Lewine passed away April 27, bone player. He learned Esperanto in 1936, these pioneers and about many others, who 1982. He became an Esperantist in 1920 at studying it together with his wife. An avid had a number of things in common, prima- the age of 12 years, having by chance reader of Esperanto literature, Elkopo rily a love of Esperanto and a belief in its found the Rhodes English-Esperanto dic- translated The Edinburgh Lectures on potential role for peace in the world.. We tionary and other books on Esperanto in Mental Science by Thomas Troward into should all be grateful to them for their ded- his local public library in New York City. Esperanto and published it himself in ication to a small, struggling organization Lewine looked up “Esperanto” in the New 1986. He was active in ELNA, carrying on that grew into today’s Esperanto League York telephone book and found an an extensive correspondence with ELNA for North America, Inc.
6 speranto U S 2006/2 rete celojn je partopreno: Jen homoj kiuj havas la samajn celojn kiel esperantistoj kiuj neniam Terglobaj Vo¤oj vere aªdis pri Esperanto. Unu grava celo de la konferenco estis diskuti kiel trakti la lingvajn Steven Brewer Mi komencis aktivi iomete ¤e GV. Mi laboris problemojn de la projekto. Oni registris kion pri la vikio, forpreninte spama¢ojn, ßustigante diri s-ano Morley: Dum la printempo de 2005, mi trovis novan paßojn, ktp. Mi ankaª, en ties paßo pri novaj “Mi estas aktiva en la Esperanto-movado blogon* kies nomo estas “Global Voices” ideoj, verkis mallongan eseon por sugesti ke ili dum la pasintaj kvar jaroj. Kiam mi trovis (GV): http://www.globalvoicesonline.org/ Ïi konsideru Esperanton. Mi partoprenis la semaj- Terglobajn Vo¤ojn kaj ties manifeston, ligojn, estis la krea¢o de Ethan Zuckerman kaj najn diskutojn kiujn ili okazigis pere de reta ba- konversaciojn trans limoj, duono de mia menso Rebecca McKinnon ¤e la Centro Berkman bila programo kaj, finfine, starigis paßon kiu pensis ke tion mi kutimas vidi, ¤iuj akordis, sed por Leßo kaj Socio ¤e Universitato Harvard. enhavas Esperant-lingvajn blogojn. tiam mi rekonis, ho ne! Tio ne estas Esperanto- Ili okazigis konferencon en decembro 2004 Terglobaj Vo¤oj havas paßon kiu listas paßojn organiza¢o. Ïi Ùajnas al mi kiel Esperanto-orga- por internaciaj blogistoj kaj ¢urnalistoj por laª landoj. Pro tio ne estis loko por paßo pri niza¢o kiu ßis nun ne malkovris Esperanton. Sed diskuti la eblecon ke blogoj povas doni fene- Esperanto. Mi tiel kreis paßon por Esperantio en la vikio, jen estas jam longa listo de blogoj stron inter kulturoj. La blogo kiun ili starigis kaj sub tiu paßo indikis paßon por Esperanto. kie homoj verkas Esperante. Mi ne estas unu el ser¤is tion kion ili nomis “pontblogoj” kiuj Por konstrui la liston de blogoj, mi uzis la struk- ili, sed mi legas kelkajn el ili. Se oni pensas pri diskutas lokajn aferojn (politikon, nova¢on, turon kiun Terglobaj Vo¤oj uzas kaj komencis la estonteco, se ni celas partoprenon de ordi- ktp) en pli larßa komunumo: ßi klarigas afer- ojn kiuj por loka legantaro jam klaras. La blogo rapide farißis sufi¤e konata kaj legata trans la reto. Ili ankaª starigis vikion por subteni sian laboron: http://www.globalvoicesonline.org/ wiki/article/Main_Page. Ili dividis la mondon laª landoj – rezulte estas paßo por ¤iu lando (bonvolu kompreni ke ili decidis tiel fari nur post longa diskutado pri la meritoj kaj proble- moj de tiu [kaj iu alia] solvo kaj elektis tion sciante ke ßi malpla¤os al multaj). Ãiu landa paßo havu ligojn al diversaj nova¢fontoj tra la mondo por ekkompreni tiun landon kaj, precipe, pontblogoj. Ankaª ¤e la vikio oni havis manifeston kiun oni tradukas en multajn lingvojn. Mia unua ago estis traduki la manife- ston en Esperanton: Ni kredas je libera parolo: protekti la rajton paroli — kaj la rajton aªskulti. Ni kredas je uni- versala aliro al la iloj de parolo. Laª tiu celo, ni volas ebligi ke ¤iu kiu volas per la listo de blogoj kiun kompilis Luis naraj homoj kiuj starigas por si mem blogojn, se paroli ekhavu la kapablon paroli – kaj ke ¤iu Guillermo Restrepo Rivas ¤e sia blogo Skribitaj ni deziras ke ili estu atingeblaj por vera tergloba kiu volas aªskulti tiun parolon ekhavu la ka- Pensoj: http://skribitaj-pensoj.blogspot.com/ Al komuniko, ni tute ne atendu ke ßi okazu en la angla. Des pli da blogoj, ju pli da tradukistoj pablon tion aªdi. tiu mi aldonis multajn blogojn kiujn mi trovis necesas. Tio havas sian lokon, sed estas pli Dank’ al novaj iloj, parolo ne plu devas esti per multaj zorgaj esploroj pere de Google, grave ke estu loko por mem skribi. Esperanto regata nur de tiuj kiuj kapablas eldoni kaj dis- Technorati, kaj aliaj ser¤paßoj. estas multe pli facila ol iu alia lingvo kiun vi tribui. Nun, ¤iu povas utiligi la povon de la pre- Mi ankaª interÙanßis kelkajn retpoÙtojn kun iam ekstudis: mi promesas al vi de mia sperto silo. Ãiu povas rakonti siajn rakontojn al la la fondintoj. Unu el ili, profesia ¢urnalisto, mal- de lernado kaj instruado. Oni dividas la Ùarßon mondo. multe interesißis pri Esperanto. Alia, te§nikisto, tiel; oni ne devas atendi ke oni blogu en mia Ni volas konstrui pontojn trans la kulturaj kaj pretas pripensi kiel Esperanto povas havi vo¤on lingvo por ke mi legu ßin: ili kontribuas iom da lingvaj golfoj kiuj dividas la popolojn, por ke ni kaj partopreni. Je tiu momento, oni forviÙis la laboro por skribi kaj mi kontribuas iom por legi komprenu unu la alian pli bone. Ni volas kunla- paßon pri Esperantio. Mi lasis mesaßon ke, ßis kaj ni renkontißas en la mezo. En la vikipedio, bori pli efike, kaj agi pli potence. oni decidas kian rolon Esperanto povas ludi, kie ßi trovißas en la 16-a loko laª nombro da ar- Ni kredas je la potenco de senpera komu- ßi trovißas inter la Terglobaj Vo¤oj, mi ne plu tikoloj — por lingvo pri kiu duono de la parto- nikado. La ligoj inter individuoj de malsamaj partoprenos aª helpos subteni la paßojn. Post prenantoj neniam aªdis, tio estas grava atingo.” mondoj estas personaj, politikaj, kaj potencaj. ioma tempo, oni decidis ke la Esperanto-paßo Por tiu kiu volas partopreni en Terglobaj Ni kredas ke konversacioj trans limoj estas es- daªre ekzistu, sed ke la indiko al la paßo ekzistu Vo¤oj estas multe da farinda laboro. Mi invitas encaj al estonteco libera, justa, prospera, kaj je ¤iu landa paßo por kiu trovißas taªga pontbl- aliajn Esperanto-parolantojn kontribui ¤e ili kaj subtenebla — por ¤iuj civitanoj de tiu ¤i ogo en Esperanto. tiel ni montros la valoron de Esperanto al grava planedo. En decembro, okazis monda konferenco por kaj interesa aro da homoj kiuj havas gravan in- Dum ni daªre laboras kaj parolas kiel indi- la projekto “Terglobaj Vo¤oj” en Londono. Mi fluon je internacia komunikado en la angla. viduoj, ni ankaª volas identigi kaj promocii ne povis pagi la vojaßkostojn al Londono, sed niajn komunajn interesojn kaj celojn. Ni prome- mi supozis ke samideano en Londono eble * blogo: ne-PIVa vorto kun signifo simila al re- sas respekti, helpi, instrui, lerni de, kaj aªskulti povus partopreni por reprezenti la esperantis- totaglibro. Ïi devenas de la samsignifa angla unu la alian. tojn. Mi kontaktis Edmund Grimley-Evans kiu vorto blog, kiu estißis el mallongigo de la vorto Ni estas Terglobaj Vo¤oj. proponis Tim Morley kiel la plej taªgan homon weblog, t.e. “retprotokolo” (laª Vikipedio) Laª mia scio, ili neniam estis priprensinta por la celo. Ni parolis Skajpe** kaj interÙanßis ** Skajp (Skype): interreta telefono Esperanton kiel rimedon aª solvon en sia laboro. kelkajn retpoÙtojn dum mi klarigis al li miajn
2006/2 speranto U S 7 manlibro Kiel organizi kongreson FOTO: J. AMIS Parto IV. Plani la horaron temo kaj maltro pri aliaj. El la unuaj proponoj de diversaj prezen- Tio ¤i estas la kvara parto de serio tantoj, kontrolu, ¤u multaj el ¤i tiuj da artikoloj pri organizado de temoj estas reprezentitaj: Esperanto-kongresoj, specife de – Informado pri Esperanto landaj kongresoj de ELNA, sed – Agado per Esperanto ankaª de regionaj kongresoj. Ïi – Instruado de Esperanto bazißas sur la kongresa manlibro – Esperanta kulturo de ELNA (la originalan gvidilon – Aliaj lingvoj kaj kulturoj verkis Frank Helmuth, Cathy – Scienco kaj te§niko Schulze kaj Bill Harmon; Ellen – Religio Dum Solena Malfermo, Aªstino 2005 – Politiko Eddy reviziis ßin. Jim Henry plu pri konfliktoj (eble vi metis du – Ludoj flikto inter programeroj). reviziis kaj multon aldonis), kiu aferojn samtempe kies prezentan- Ankaª kontrolu, ¤u estas kelkaj La horaristo devas zorgi pri tio trovißas ¤e www.pobox. toj volas aªskulti unu la alian). parolrondoj kaj ludoj kun gvidan- kiuj programeroj estu en kiuj ¤am- com/~jimhenry/esp/esma/planoj. Eblas jam fari horaron kun multaj toj, kaj ne nur aro de prelegoj. Se la broj, kaj kiuj estu samtempaj. htm. malplenaj spacoj, kiam vi havos ßisnuna programo Ùajnas Kompreneble la interkona vespero, nur kelkajn proponojn por pro- malekvilibra, petu specifajn ho- solenaj malfermo kaj fermo kaj la La LKK frue elektu inter si unu grameroj, kaj meti tion frue en la mojn prelegi aª gvidi rondon pri distra vespero estu en sufi¤e homo kiu respondecos pri la pro- retpaßo; kiam pliaj prezentontoj certaj ßis nun neglektitaj temoj. granda ¤ambro por ¤iuj kongre- gramo kaj horaro. En la plej fruaj anoncos sin, aldonu iliajn Oni menciu mallongan liston de sanoj (ßis 100). La bankedo havas anoncoj pri la kongreso, oni petu prezenta¢ojn unu post alia al la programeroj en postaj informoj*, apartajn bezonojn; verÙajne la ke homoj volontaj prezenti ion aª reteja horaro. kaj en la retejo*, e¤ antaª ol fari la hotelo diktos al vi la lokon por ßi. gvidi parol-rondon kontaktu tiun Estu du versioj de la horaro. precizan horaron. Kiam haveblas La ceteraj programeroj povas esti homon kun siaj propono kaj be- Longa versio, kun priskribo de la listo de prezenta¢oj, la horaristo en iuj ¤ambroj por 20-50 homoj. zonoj (ezk. blanktabulo kun skri- programero kaj vivhistorio de la povas ekfari la horaron. VerÙajne vi Oni povas aranßi programer-se- biloj, aªdvidaj ekipa¢oj, ktp.). En prezentonto, estu en la kongresa li- revizios ßin plurfoje antaª la kon- riojn laª temo, seß-aranßo, aª pop- la alißilo*, estu spaco por propo- breto. Mallonga versio, tabelo kun greso. ulareco. Ekzemple, povas esti bone nanto de programero indiki tion nur titolo, nomo de prezentonto, Kutime ni havas du paralelajn se programeroj kun simila temo kion li proponas. La LKK ankaª tempo, daªro kaj loko por ¤iu pro- seriojn de programeroj dum la (scienco, Esperanto-kulturo, infor- kontaktu aktivulojn kaj spertulojn gramero, estu sur aparta folio, tago, en du kunven¤ambroj; foje tri mado, ludoj...) estu seriaj en la por peti ilin prelegi aª gvidi parol- facile portebla. De tio oni faru pli samtempaj programeroj, se have- sama ¤ambro. Eble kelkaj pro- da kopioj kaj disdonu ilin malavare rondon. Ekzemple, verkistoj povas blas ¤ambroj kaj prezentontoj. En grameroj postulos rondan seß- dum la kongreso, ¤ar homoj ofte aª prelegi aª vo¤legi el siaj verkoj. la vespero estas kutime unu granda aranßon, aliaj prelegecan. Klasoj perdos tion. Komisiitoj de ELNA aª UEA programero kiel ekz. bankedo, ek- pri Esperanto bezonos seßojn kun Eble ankaª faru afiÙojn, unu po povas paroli iom pri siaj movadaj skurso aª distra vespero. Elektu tabloj. La programeroj estu aranßi- kunven¤ambro po tago, montranta faroj. Diversaj profesiuloj kaj unu aª du prezentontoj kiuj ne taj tiel ke ni ne devu re-aranßi la kio okazos en ßi je kioma horo. Aª fakuloj povas paroli pri sia fako. volas ekskursi por prezenti ion seßojn kaj tablojn tro ofte. Fine, se estus pli simple simple meti fo- La horaristo petu jenajn infor- dum la ekskurso(j) al la aliaj neek- la kongresejo disponigas al ni kun- tokopion de la tuta horaro ekster mojn de ¤iu prezentonto (se ties skursemuloj. ven¤ambrojn de malsama ¤iu kunven¤ambro, kun la tiu¤am- unua mesaßo ne estis sufi¤e kom- Prefere estu spaco de 10 aª 15 grandeco, metu la verÙajne pli pop- braj programeroj markitaj per flava pleta): minutoj inter aferoj – ekzemple ularajn programerojn en la pli markilo. Tiu afiÙa horaro estu pli – mallonga vivhistorio por la programeroj komencißu je 9:00, grandaj ¤ambroj. grandformata ol la disdonita ver- programlibro 10:15, 11:30 kaj post tagmanßo je Prefere la samtempaj pro- sio, aª eventuale reformatita, kun – te§nikaj bezonoj por la 14:00, 15:15, 16:30. Kun tia horaro grameroj estu kiel eble plej mal- malpli da informo en ¤iu paßo, en prezenta¢o ni havis en Atlanto en 2000 multe samaj. Se eblas, ne metu samtempe pli granda tiparo [almenaª 16- – kiam ili ¤eestos la kongreson malpli da malfruißo ol en aliaj en du ¤ambroj du similajn pro- point type]. (kelkaj venas malfrue aª foriras jaroj, kiam la horaro estis 9:00, gramerojn kiuj verÙajne allogus la frue) 10:00, 11:00... En la dua modelo la samajn homojn. Nepraj programeroj: – ilia kutima dormtempo (oni ne programeroj teorie daªru 50 aª 55 La horaro ankaª indiku la horojn – Estrar-kunsido de ELNA (tut- enhorarigu preleganton je 9:00, se minutoj, sed ili emas daªri plenan kiam malfermißos la registra tablo taga) tiu kutime dormas ßis tagmezo!) horon, se LKK-ano aª alia volon- kaj la libroservo. Petu tiun lastan – Interkona vespero – ¤u ili volas partopreni la ek- tulo ne haltigas ilin je la ßusta informon de la direktoro de la C.O. – Solena malfermo skurson, kaj ¤u ili pretas prezenti tempo per ßentile forta memorigo. Foje eblas ke tiu informo ne have- – Afer-kunsido de ELNA (du ion dum la ekskurso al la neek- La unua modelo, kun unuhoraj blos ßis dum la kongreso mem; unu-horaj kunsidoj) skursemuloj programeroj kaj pli longa tempo tiam la horojn oni afiÙu sur la – Eventuale afer-kunsidoj de – daªro de ilia prezenta¢o – inter ili, preferindas se malsufi¤as anonc-tabulo*, kaj eventuale ek- AAIE*, USEJ, ISAB/ISFGW*, se Kutime duonhoro aª unu horo; es- volontuloj por fari tiajn anoncojn. ster la pordo de la libroservo. iuj el ili kunkongresas kun ELNA. ceptokaze du horoj. Tamen, tio ebligas malpli da pro- Kiam vi estos farinta la malne- AAIE preskaª ¤iam havas afer- La horaristo ankaª devas zorgi grameroj – je unu programero tan horaron, sendu ßin al ¤iuj kunsidon dum ELNA-kongreso, pri ekvilibro de la programo: ne malpli en ¤iu ¤ambro tage (aª pos- prezentontoj (inkluzive la li- kutime je la lasta tago de la kon- estu tro da programeroj pri unu tulas pli da ¤ambroj kaj pli da kon- broserviston en la C.O.) por ekscii
8 speranto U S 2006/2 manlibro/recenze greso; kontaktu ties prezidanto por – Homaranisma la ßenerala kaso de ELNA); kutime paroligi komencantojn. Eblaj detaloj. – Bahaa post la bankedo temoj: – Ekskurso – English Q&A session for visi- – Kuna tagmanßo de la ¢usa kaj – Kiel organizi kaj vigligi lokan – Bankedo tors and journalists (tradicie no- onta LKK-oj por diskuti spertojn grupon – Distra Vespero (kun eventuale mata “Publika sesio”) kaj konsilojn – Kiel mi esperantistißis koncerto aª alia amuza¢o, eble gvi- – Klasoj pri Esperanto (komen- – Kuna vespermanßo de la es- (komence de la plej lastaj) dataj ludoj...) cantaj kaj meznivelaj; la unuajn ni traro, LKK, kaj eventuale aliaj fru- – Kiel organizi regionan aª lan- – Akcepto por UEA-delegitoj nepre reklamu en la lokaj ¢urnaloj) venantoj, la vesperon antaª la dan Esperantan renkontißon (lund- (La Ãefdelegito por Usono, nun – Naß-festo ¤e hotela naßejo estrar-kunsido (Se vi planas tion, matene, por ke la LKK havu plej Bill Harmon, prizorgas detalojn. – Kuna tagmanßo por vegetara- nepre menciu ßin en la lasta bul- multe por konsili al la venontjara Kutime tio okazas tuj antaª la noj – piedekskurso al proksima teno*.) LKK) bankedo.) vegetara restoracio – Montri filmojn en Esperanto – Plej Ùatataj Esperantaj libroj – Ekzamenoj de AAIE (kutime – Dancado iun vesperon (aª ¤iu- – Oratora konkurso – parto- gvidas Doroteo Holland) vespere, kiel en Bostono 2003) prenantoj prenas slipon hazarde el – Vo¤legi aª parkere deklami – Parolado de iu el la venontjara post la bankedo kaj/aª distra ves- skatolo, kaj devas en malmulta poezion LKK, se jam estas propono pero. Plej bone estas havi vivan tempo pretigi 5-minutan paroladon – Amuzaj spertoj de informo pri – Solena fermo muzikon, sed eventuale ni povus pri la temo priskribita sur la slipo. Esperanto aranßi dancadon per sondiskludilo – Poemdeklama konkurso (angle – Kaj aliaj ne pri la lingvo aª Ideoj por Programeroj kun sufi¤e da danciga Esperanta “poetry slam”*) Movado ... politiko, religio, kaj – Diservo(j) diman¤on, laª la muziko kaj sufi¤e bona sonsis- Ni havu kelkajn parol-rondojn aliaj amuzaj temoj. Ekz. la in- haveblo de gvidanto(j) temo. pri certaj temoj, kun gvidanto. terkreda dialogo, kiun gvidis – Ekumene Kristana – Aªkcio de donacitaj a¢oj (por Kelkaj el ili estu aparte por Haruo Ros en Austin en 2005. Slavic Folk-rock? Yes! JoMo slavumas. JoMo and others. CD Ukraine alone several times in recent years with 24 titles (70 min.). Donneville: and is planning another visit this June! He Vinilkosmo, 2006. speaks several slavic languages, has pub- lished a guidebook about Ukraine in the Yevgeniya (Zhenya) Amis Gascon language, and is writing a book about the famous Ukrainian anarchist For seasoned Esperantists JoMo cer- Nestor Makhno. tainly needs no introduction. Just like the title says, the songs on this CD Nevertheless, just a few words about were inspired by Slavic (or Eastern JoMo: French singer, professional musi- European) music. The result of this mix is a cian, composer, translator, world citizen, unique, almost two hour long (!) rock cocktail anarchist*, polyglot (for being able to of Russian, Ukrainian, Yiddish, Polish and sing in over 22 languages he was listed in Gipsy folk music. Yes, that’s right, rock. In a Although the scrupulous linguist may the Guinness Book of Records in 2000, al- sense, this album breaks down the stereo- find the style and sentence structure a bit though now he sings in over 30!)... and types of Slavic folk music – but isn’t that one unconventional (with word forms such as just a very nice, modest and friendly per- of the aims of Esperanto i.e. to break down “Ùunkli”, “‘stas”—which are not in Plena son. The name “JoMo” (or “jOmO”) is stereotypes? Many songs on the album, how- Ilustrita Vortaro), you can certainly forgive derived from the first letters of his name: ever, are songs in Slavic style composed by a true anarchist for that! In a word, I enjoyed Jean Marc Leclerq. JoMo himself. Besides that, JoMo also trans- this CD from the beginning to the end and I JoMo is the former leader of the band lated the majority of the songs into Esperanto heartily recommend it to everyone who Rosemary’s Babies which “recorded two – a really amazing accomplishment! In addi- likes JoMo’s previous CDs, is curious about CDs at the French record company tion to JoMo and Liberecanoj, the Russian Slavic music or just wants to enjoy good Boucherie et Willins Production, and whose folk music ensemble Solnishko participated rock music! popularity was demonstrated in hot concerts in the creation of the disk. The CD is available from ELNA, UEA, the throughout Europe, in addition to the more The songs are varied, danceable and up- publisher http://www.vinilkosmo.com and than 200 in France alone” (from beat (but also thought-provoking!) for the from other large Esperanto book services. http://www.musicexpress.com.br). His con- most part, but there are also a few somewhat certs are wildly popular in the Esperanto sad melodies here and there. There’s also a community (he can get everyone dancing!), humorous song “Pola”, inspired by the fa- * The word liberecano is often used in and the CDs “JoMo kaj Liberecanoj” and mous song “Sola” (especially popular among Esperanto. Liberecano has no direct transla- “JoMo friponas” enjoyed great success – and Esperantist youth), about falling in love dur- tion in English, but its meaning is closer to just recently they released a third CD from ing last year’s “Polish” IJK (International the original/international meaning of anar- JoMo (and Liberecanoj): “JoMo slavumas”. [Esperanto] Youth Congress). I was also im- chist (as opposed to the negative connota- JoMo knows Slavic music well due to his pressed by the lovely colorful cover and the tions often associated with the word in many trips to Eastern Europe: he has visited handy song booklet that comes with it. English) rather than libertarian.
2006/2 speranto U S 9 libroservo New from the Book Service ARBO DE LA SCIADO, LA. Pío BAROJA. ing against all kinds of injustice, from a HER002 $19.20 Trans. Fernando de Diego. The best- childhood as a wartime child to the 25-year known novel by the greatest Spanish au- anniversary of Monato. 2005. 271p. KOLEKTITAJ POEMOJ. L. N. M. thor of the 20th century, a novel that typifies 205x140. Paper. Belgium. ISBN NEWELL. A complete collection of the orig- “the generation of ‘98” (the year in which 9077066187. inal poems of an extraordinary Esperanto Spain finally lost her last overseas posses- ELV004 $31.20 poet, the man who did the second sions to the upstart United States). Stafeto Esperanto translation of Shakespeare’s series “Belliteratura Serio” #31. 1973. ESPERANTO IN 24 PAGES. A quick and Hamlet. Also includes a prolog and biogra- 232p. 220x160. Paper. Spain. easy introduction to Esperanto. 2006. 24p. phy by Edwin De Kock and a selection of ARB002 $5.80 150x105. Paper. France. Newell’s English-language poetry. 1987. ESP053 $0.70 80p. 210x145. Paper. United Kingdom. ARIZONA SONETARO. Edwin GROBE. ISBN 0950532363. A collection of 100 sonnets, in the French ETIMOLOGIA VORTARO DE LA PRO- KOL003 $3.00 style but about the U.S. state Arizona, its PRAJ NOMOJ. André CHERPILLOD. A wealth of prehistoric, historic and modern- list of approximately 4500 proper names LEGENDO PRI GALAKSA KORO. day cultural attractions, both native and assimilated into Esperanto in various publi- Povilas Antanas KAUNAS. Trans. Euro-American. 2006. 46p. 280x215. cations, from the Plena Ilustrita Vortaro to Laimias STRAZNIKAS. Short tale of a com- Paper. USA. the Koran, along with explanations of their atose boy who is taken on a psychic, ARI001 $8.70 ultimate origins and derivation. Includes though scientific, tour of the solar system several interesting sidebars, e.g. Chinese and galaxy. Book includes both Lithuanian BELA SUBTERA MONDO, LA. Leander tones, Greek alphabet. 2005. X+227p. original and Esperanto translation. 2005. TELL. An introduction to the history, sci- 210x145. Paper. The Netherlands. ISBN 80p. 205x140. Paper. Lithuania. ISBN ence and practice of speleology. Includes 9290170891. 9955646020. many black-and-white photographs. 1959. ETI007 $28.80 LEG006 $9.30 95p. 240x160. Paper. Spain. BEL007 $5.80 FLOROJ DE L’ KREPUSKO, LA. Serßo LEKSIKAJ EKSKURSOJ VOL 3. ELGO. A novel about terrorism and murder, Christiane DE VLEMINCK & Emile VAN ÃERIZFLOROJ, Vol. 1. KONISI Gaku political and otherwise, in modern Europe. DAMME. A new collection of puzzles, (ed.). A collection of 46 popular Japanese The third Inspector Kramer mystery. 1995. games, stories, poems, etc. all aimed at songs as translated by various well-known helping the reader improve his/her vocabu- 168 p. 200x145. Paper. Switzerland. ISBN Japanese Esperanto speakers and au- lary. Includes sections on: war and peace; 3-906595-08-0. thors. Each song includes both melody and truth and falsehood; good and evil; beauty FLO004 $23.70 lyrics. At the end of the book, Konisi de- and the arts; freedom and slavery; happi- scribes the history of song translation in ness and unhappiness; love and hatred. FRAKSENO IGDRASILO, LA. Alf HEN- Japan and gives some information about 200x140. Paper. Belgium. 2005. 190p. RIKSON & Edward LINDAHL. Trans. the translators represented here. 2005. ISBN 9077066063. Bertil Nilsson. An outstanding “history” of 56p. 260x180. Paper. Japan. LEK005 $23.40 CER003 $10.10 the lives of the Aesir, Alfar, Giants and Humans in the great world-spanning ash LITOVIO: EDITAL-FOLIO, 90A UNIVER- DAJZINJO MILERO. Henry JAMES. tree Yggdrasil before the creation of the SALA KONGRESO. Folding card from Trans. Edwin Grobe. Daisy Miller, a clas- solar system. Tells of the Norns, how Odin Lithuanian postal service, shows painting sic late 19th century tale of young created mankind, Loki and his two mon- of Kaunas home of Zamenhof’s father-in- Americans in Europe and their relation- strous offspring the wolf Fenris and the law Zilbernik (now HQ of Lithuanian ships, improper and otherwise, with Midgard Serpent, and ultimately the Esperanto Association) on front, explana- Europeans and with each other. 2005. Fimbulwinter, Ragnarok, and the fall of the tions about world congress in Lithuanian, 37p. 280x215. Paper. USA. tree. Many black-and-white illustrations by Esperanto and English on inside left page, DAJ001 $8.70 Lindahl. 2005. 138p. 230x200. Paper. two 1 litas postage stamps commemorating Sweden. ISBN 9185288330. the congress on inside right page, the EL TERO KAJ ETERO. Julia PIÓRO. FRA003 $35.00 lower one of which has been stamped with Eight easy but interesting short stories by a the first-day postmark. Stamps are under mid-century Esperantist authoress from GEFIANÃOJ, LA. Alessandro MANZONI. protecting transparent plastic. Card comes Poland. This volume includes “Ekzilo”, Trans. Battista CADEI. Italian classic novel protected in congress envelope with picture “Brulrußo”, “Rußa truto”, “Pasaßero de from the early 19th century about two of Zamenhof monument at lower left. 2005. Raketo N-ro 3”, “La vojo”, “La nevenkebla lovers whose stars are crossed by political 155x110. Paper. Lithuania. urbo”, “Severa Leßo” and “Ekscelenco”. and religious upheaval. Series “Oriento- LIT008 $8.30 Stafeto series “Beletraj Kajeroj” #23. 1964. Okcidento” #41. 2006. 496p. 200x140. 115p. 190x120. Paper. Spain. Paper. Italy. ISBN 8889177233. LITOVIO: 90A UNIVERSALA KON- ELT002 $3.00 GEF001 $49.00 GRESO. Lithuanian 1 litas postage stamp in honor of the 90th World Esperanto EL VERVA VIVO ¥URNALISTA. Stefan HEROO DE AMO. Karel KRAFT. Congress; portrait of Zamenhof, emblem of MAUL. An autobiography of long-time Biography of Czech pedagogue and the Congress, and text in Lithuanian. 2005. Esperantist journalist and writer Stefan Esperantist Premysl Pitter, as he lived and 35x30. Paper. Lithuania. Maul, creator and for many years editor of carried on through fascist and communist LIT006 $1.10 the popular monthly news magazine rule in Czechoslovakia. 2006. 194 p. Monato. Follow his odyssey as he be- 200x140. Paper. Czech Republic. ISBN 80- LITOVIO: UNUATAGA KOVERTO, 90A comes an Esperantist and journalist, fight- 85853-81-7. UNIVERSALA KONGRESO. Envelope
10 speranto U S 2006/2 libroservo/Esperanto en la nova¢oj with picture of Zamenhof monument in run $100/night and up these days, if you Lost in Translation lower left, 1 litas stamp commemorating plan to travel abroad this year, you can see (translated literally from the original 90th World Esperanto Congress in upper how valuable this book may be for you. Russian into Esperanto) right, with postmark from congress dated 2006. 186 p. 155x110. Paper. The Caesar was killed by the member of his 2005 07 23 (first day of the congress). Netherlands. ISBN 83-923382-0-0. bodyguard – Cezaro estis mortigita per la 2005. 160x110. Paper. Lithuania. PAS008 $22.20 membro de sia korpogardisto LIT007 $3.90 SOIFO. Lajos TARKONY. A collection of criminals are perverse people – krimuloj LUMO, MALLUMO KAJ KELKAJ MEMO- the poetry of a well-known and popular estas obstinaj homoj ROJ. Marjorie BOULTON. Text of speech poet of the “BudapeÙta Skolo”, but one notorious murderer – notaria murdisto about the famous poetess’s reminiscences who continued his production of poetry of her life in the Esperanto movement, well past mid-century. Stafeto series a watch-dog body – kadavro de gard-hundo given at the UEA open house of November “Belliteratura Serio” #23. 1964. 231p. settlement before the trial – enloßißo 27, 2004, when Boulton was awarded the 220x160. Paper. Spain. antaª la kortumo Degu¤i Prize. 2005. 16p. 210x150. Paper. SOI001 $5.80 The Netherlands. ISBN 9290170905. Indian chiefs – indianaj administrantoj LUM004 $2.70 SUB STELO RIGIDA. £ORSTEINN frá a scapegoat – kosma kapro Hamri. Trans. and prologue by Baldur NOKTO DE LA EZOKO, LA. Serßo ELGO. Ragnarsson. 59 poems selected from two intelligence officers – inteligentaj oficiroj In a lost village in provincial France, a man of the works by one of Iceland’s most pop- rabid dog – fanatika hundo soon to be middle-aged studies a terrible ular poets of the mid-20th century. Stafeto secret that has gnawed at his spirit since series “Beletraj Kajeroj” #21. Illustrated by a juror should keep an open mind during he was a teen-ager: was his father guilty of Ásta Sigurðardóttir. 1963. 131p. 190x120. the hearing – ¢urianoj devas malfermi la betrayal of a partisan detachment extermi- Paper. Spain. buÙon kaj aªskulti nated during the German occupation? The SUB005 $3.00 electoral vote – elektra vo¤o second Inspector Kramer mystery. 1992. 171 p. 195x135. Paper. Switzerland. ISBN VETERO KAJ KLIMATO DE LA MONDO. in the end of the trial the judge discharges 3-906595-05-6. Denis RILEY & Lewis SPOLTON. Trans. the jury – fine de la proceso la jußisto NOK004 $26.00 Kris Long. A basic but very complete intro- malkonektas la ¢urianojn duction to the sciences of meteorology and homicide – homa flanko PASPORTA SERVO 2006. Catalog of in- climatology. Many diagrams. 1987. 131p. ternational hosting service for Esperanto 250x175. Paper. The Netherlands. ISBN Prepared by Yevgeniya “Zhenya” Amis, speakers, this year contains 1320 sites in a 9290170352. based on Russian Esperanto Forum e- record 92 countries. Given that hotel prices VET002 $5.80 novosti, www.e-novosti.info
‘Fluency in the language will Esperanto” as one of “7 Top Esperanto making news help the students learn about dif- Things To Do Before I Die”. ferent cultures during the trip’, Here’s the whole list: 1. Invent he said. Using Esperanto, for ex- something. 2. Name someone ample, Jennings’ students can else’s kid. 3. Publish something communicate with a French citi- under an obvious pseudonym. 4. zen without having to speak Hitchhike. 5. Eat an entire pizza French.” in one sitting. 6. Learn reported by: Ronald Glossop Esperanto. 7. Get contacts. reported by: Connie Mumm Boise, Idaho Did Esperanto make news in The publication Boise Weekly your region? Write about it to from May 10-16 listed “learn day.com>, a popular website with Esperanto USA! St. Louis, Missouri 32 million page views per month On May 31st local newspaper among nearly 500,000 unique Northeast County Journal (St. visitors. Here is an excerpt from Louis County, Missouri) pub- the article: lished a very positive article “Glossop is professor emeritus about an Esperanto course at at Southern Illinois University at Jennings High School taught by Edwardsville. He travels around Ronald Glossop. The article is ti- the world, speaking at Esperanto tled “Nine students tackle un- congresses. Glossop will travel usual language lessons. to Florence, Italy, for another Esperanto prepares students to congress in the summer. communicate worldwide”. Apart The professor wants his stu- from the general information dents to have that international about Esperanto, the author in- experience. cluded a few quotes from Ronald ‘I’m hoping to take (the Glossop and his young students Jennings students on) a world and even gave some basic phrases trip in June of 2008,’ he said. in Esperanto. Also, the article ‘There are Esperanto speakers in was published on the parent site almost every country in the STL Today 2006/2 speranto U S 11 vojaße Vojaßu Esperante en 2006 37-a Nord-Amerika Somera (tuj poste) UEA proponas postkon- INTERRETO Kursaro de Esperanto gresajn ekskursojn, kaj Esperanto 3-21 julio, Brattleboro, Vermonto Vojaß-Servo proponas: La plej bonaj kursoj en la mondo! Mirinda Malto [email protected] 6-13 aªgusto Megaliths, medieval dungeons and (tuj poste) 54-a ELNA-Kongreso Calypso’s Cave – Malta is posi- 21-23 julio, Fashion Institue of tively mythic! The narrow cobble- Technology stone streets are crowded with Novjorko, Novjorkio Norman cathedrals and baroque palaces. The countryside is littered (tuj poste) 39-a konferenco de ILEI with the oldest known structures in 25-29 julio, Parmo, Italio, por E-in- the world – older than Stonehenge struistoj or the Egyptian pyramids. Strategically located between Antaª la UK, UEA proponas Sicily and North Africa, Malta was antaªkongresajn programojn: a prize whose importance far ex- 25-28 julio, Toskanio ceeded its size. It has been visited or invaded by every major civiliza- 26-28 julio, Romo Valeto, la ¤efurbo de Malto 25-28 julio, Venecio kaj Norda tion in the region. The Phoenicians, Carthaginians, Romans, ciala grup-prezo kaj la eblo vojaßi kun Sicilio Arabs, Normans, French and English eksterlandaj esperantistoj. have all left evidence of their stays. 91-a Universala Kongreso de Brochures have been mailed to all who ESPERANTO VOJAÏ-SERVO Esperanto have expressed an interest. If you did- (E.V.S.) 29 julio – 5 aªgusto, Florenco, Italio n’t get one and would like to, please Berkeley’s Northside Travel Florenco, ¤efurbo de Toskanio, kon- write or call immediately. 1824 Euclid Ave. servas la etoson de la neripetebla Berkeley, CA 94709 granda epoko de kultura, arta kaj sci- 22-a Internacia Simpozio pri (510) 531-8393 enca evoluoj, nomata la Renesanco. Esperanto-Turismo [email protected] Ïuste ¤i tie naskißis la moderna itala 30 aªgusto – 9 septembro lingvo. Nia kongresa temo estas: Krozado al Alasko (de Seatlo). “Vojage E.V.S. volonte provizos vin per al- “Lingvaj rajtoj, lingvolernado kaj of the Glaciers” – de Vankuvero, ißilo, detaloj kaj helpo aranßi viajn edukado por ¤iuj”. Kanado al Anchorage, Alasko – spe- vojaßojn. Esperanto League for North America Non-Profit Org PO Box 1129 US POSTAGE El Cerrito CA 94530 PAID Leesburg FL Permit # 1040 12 speranto U S 2006/2 speranto U S Bi-monthly bulletin published by the Esperanto League for North America 2006/3-4 Dumonata bulteno eldonata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko 2006/3-4 En la Numero Esperanto parolata... Esperanto parolata... ¥enja Amis sur la trotuaroj de Novjorko! . . . . 3-5 ELNA-kongreso 2007 ...... 5 Raporto el la Granda Pomo . . . . . 6 "Rigardu, oni ¤i tie piediras pli rapide ol en Atlanto!" Tio estis nia EKS – 10-jara!...... 7 Nova ELNA-direktoro ser¤ata . . . 8 unua malkovro pri Novjorko. En Atlanto oni ne rapidas: oni Ùatas Pasporto al la Tuta Mondo saluti kaj babili kun nekonatoj sur stratoj kaj en transporto, kaj se en la Televido ...... 8 Recenze: Historical Fantasy... oni vidas ke vi venis de alia lando, oni tuj demandos vin mil kaj unu About Volapük...... 9 demandojn. Atlanto estas ¤armo, kaj Novjorko estas ritmo. Ïi kap- Esperanto ¤e Seatla Foiro . . . . 10 Esperanto-kurso en Atlanto . . . 10 tas vin en sian fluon, portas laª la rektaj stratoj kaj longaj avenuoj, Kiel organizi kongreson ...... 11 igas vian koron bati en la sama rapida ritmo de la urbega vivo. New from the Book Service . . . 12 Originala Poezio ...... 13 (Interesa malkovro: fine de la intensega kongresa semajno mi kon- Schön Schreiben ...... 14-15 statis ke ankaª mi komencis paroli pli rapide kaj pli ofte rigardi al La Elefantido ...... 16-18 Pacaj Hajkoj ...... 19 la horloßo.) Ãi tie oni ne parolas al nekonatoj, tamen, se vi perdißis Universala Vivokodo...... 19 aª ne scias la vojon, oni afable helpos. En Novjorko neniu surpriz- Rozkruca Kontribuo al Paco . . . 19 ißus aªdante Esperanton surstrate: ja en tiu ¤i urbo oni parolas Deklaracio Pri Homaj Devoj . 20-21 La Tagißo de la Dioj ...... 22 dekojn da lingvoj: fakte, 48% de la loßantoj parolas hejme ne en la Venu Ãi Tien de la Kampoj, angla. La urbo de enmigrantoj ankaª nun ¤iam renovißas kaj re- Patro ...... 23 Forpasis William Auld...... 24 freÙißas dank' al novalvenintoj. sur la trotuaroj de Novjorko! (Daªrigo sur p. 3) saluton! Saluton karaj gesamideanoj! Esperanto League for North America PO Box 1129, El Cerrito CA 94530 ...kaj bonvenon al la duobla kongresa kaj lit- USA/USONO eratura numero de Esperanto USA! Ãi tiu nu- ℡ 510/653-0998; 2510/653-1468 mero verÙajne havas ion por ¤iu gusto. La unua [email protected] duono enhavas oficiala¢ojn el la ¢usa ELNA- kongreso kaj aliajn movada¢ojn, plus vojaß- President/Prezidanto: Philip G. Dorcas rakonton pri la novjorka kongres-sperto de la Vice President/Vicprezidanto: Steven D. kunredaktorino. La dua duono enhavas liter- Brewer aturon de diversaj ßenroj – tradukitan kaj orig- Secretary/Sekretario: Anna Bennett inalan, fikcian kaj nefikcian, poezion kaj prozon, k.s. Sed malgraª la bunteco de la Treasurer/Kasisto: William B. Harris literatura enhavo de tiu ¤i numero, ßi enhavas ne ¤iujn literaturajn kontribuojn kiujn ni Other Board Members/Aliaj estraranoj: ricevis. Pro la surprize granda kvanto de literaturaj kontribuoj (dankegon al ¤iu kiu kon- Thomas Alexander, Joel Amis, D. Gary tribuis!) ni decidis starigi literaturan sekcion kiel konstantan rubrikon de Esperanto USA. Grady, Anjo Harlow, Lusi Harmon, La ceteraj literaturaj kontribuoj aperos en la literatura parto de la sekvaj numeroj – do Trevor Andrews, Orlando E. Raola, vi povas daªre sendi viajn literaturajn kontribuojn! Kompreneble, ni daªre atendas ankaª Robert L. Read, Julie Spickler Movadajn kontribuojn. Ãu vi partoprenis ¤i-somere diversajn E-aranßojn? Dividu viajn spertojn kun aliaj ELNA-anoj! Director, Central Office/Direktoro de la La redakcio kaj, certe, ¤iuj ELNA-anoj, kore gratulas Tim Westover, la komisiiton pri Centra Oficejo: Don Harlow eldonado, kiu ricevis la duan premion en la proza kategorio en la Belartaj Konkursoj de UEA; kaj Anna-n Bennett, ELNA-sekretarion, kiu ricevis honoran mencion en la katego- Esperanto USA rio “Eseoj”. Bi-monthly bulletin published by the Grava kaj malgaja anonco atendas vin sur p. 8 – la direktoro de la CO, Don Harlow, Esperanto League for North America emeritißos fine de la jaro pro malsano. ELNA do nun ser¤as novan direktoron. Dumonata bulteno publikigata de la Krome, en tiu ¤i numero atendas vin nova rubriko: “In other words...” Temas pri Esperanto-Ligo por Norda Ameriko tradukoj de interesaj tekstoj el la angla en Esperanton kaj el Esperanto en la anglan. Vol. 43, No. 3-4 Agrablan legadon! ISSN 1056-0297 Joel kaj ¥enja Editors/Redaktoroj: Joel Amis kaj ¥enja Amis Layout/kompostado: ¥enja Amis Saluton dear samideanoj (fellow Esperantists)! [email protected] ...and welcome to the double convention and literary issue of Esperanto USA! This Materials for Esperanto USA should be issue most likely has something to suit every taste. The first half contains official news sent to/Materialojn por Esperanto USA from the recent ELNA convention and other news from the Esperanto movement, plus a oni sendu al: travel diary about the New York convention experience by the co-editor of Esperanto Esperanto USA (Joel & ¥enja Amis) USA. The second half contains literature of various genres: translated and original, fic- 2025 Peachtree Rd. NE, #927, tion and non-fiction, poetry and prose, and the like. But in spite of the variety of the lit- Atlanta, GA 30309, USA/USONO erary contents of this issue, it doesn’t contain all the literary submissions we received. or by e-mail/aª retpoÙte al: Due to a surprisingly large quantity of literary submissions (a big thank you to everyone [email protected] who contributed!) we’ve decided to start an ongoing literary section in Esperanto USA. [email protected] The rest of the literary submissions will be published in the literary section of upcoming issues – so you can keep sending your literary works and translations! Of course, we al- The opinions expressed in this bulletin ways need submissions related to the Esperanto movement. Did you attend various are those of the authors, and don’t neces- Esperanto events this summer? Share your experiences with other ELNA members! sarily represent the point of view of The editorial team, as well as all ELNA members, would like to warmly congratulate ELNA or its bulletin/La opinioj esprimi- Tim Westover, head of ELNA’s publishing committee, on being awarded the second prize taj en tiu ¤i bulteno apartenas al la in the prose category, and Anna Bennett, ELNA Board Secretary, on receiving an honor- aªtoroj, kaj ne nepre prezentas la vid- able mention in the essay category, of UEA’s Belartaj Konkursoj. punkton de ELNA aª ties bulteno. An important and sad announcement awaits you on page 8 – the Director of the Central Office, Don Harlow, will retire at the end of this year due to illness. ELNA therefore is Reprinting materials from this bulletin is now looking for a new director. permitted, provided that due credit is Also, in this issue a new section awaits you: “In Other Words...” This section is about given, and a copy of the reprinted mate- translation of interesting texts from English into Esperanto and from Esperanto into rial is sent to ELNA/Estas permesate English. reaperigi materialojn el tiu ¤i bulteno, kondi¤e ke oni ßuste indiku la fonton kaj Pleasant reading! ke oni sendu ekzempleron de la repub- likigita materialo al ELNA. Joel and Zhenya 2 speranto U S 2006/3-4 ELNA-kongreso Esperanto parolata... FOTO: ¥ENJA AMIS sur la trotuaroj de Novjorko! Esperantistoj ¤e UN (daªrigo; komenco sur p. 1) uoj. La homoj sur Broadway ¤iam multas – lokaj grupoj en Usono kaj pri Vikipedio. sed vespere la “piediranta trafiko” farißas Aparte pla¤is al mi prelego-metiejo pri ¥enja Amis aparte densa, kaj oni ¤iam devas sekvi la hurosiki-arto: estas vere nekredeble kion oni fluon de la homamaso. Proksime al placo povas fari el nur unu peco de Ùtofo: ¤apelo, Ni veturis al Novjorko el Atlanto per tra- Times e¤ en la nokto estas lume pro la tele- poÙo, dorsosako, bela volva¢o por vino aª jno (jes, tiaj stranguloj ni estas) kaj alvenis vid-ekranegoj kaj neonaj lumoj de strataj simple paka¢o por donaco – la kvanto de merkredon posttagmeze; tuj post la enloßißo reklamoj – estas tiel lume ke ankaª meze de eblaj uzoj estas senlima! en la junulargastejo ni iris esplori la urbon. la nokto la strataj artistoj pretas desegni vian Kvankam Novjorko estas unu el la plej BonÙance, la kongresejo kaj ankaª nia portreton! multekostaj urboj laª la loßkostoj, la kosto hotelo trovißis en la centro de la urbo – en Vendredon matene ni venis al la kongre- de manßa¢oj en rapidmanßejoj ne multe Chelsea, Manhattan. Manhattan estas multe sejo por la tuttaga estrarkunsido. La vetero diferencas de Atlanto. Kaj restoracioj, kafe- pli granda ol mi imagis: mi pensis ke ¤iuj kvazaª kunlaboris: la tutan tagon pluvegis, joj, rapidmanßejoj kaj picejoj abundegas! vidinda¢oj tie trovißas unu ¤e la alia, sed en kaj estis agrabla afero pasigi tutan tagon en Pro rapida ritmo de la urbo, novjorkanoj ne la realo por atingi, ekzemple, Wall Street de la afabla kompanio, parolante pri gravaj havas lukson longe manßi: kaj ßuste pro tiu Imperi-£tata Konstrua¢o, oni devas pasigi aferoj por ELNA. Tre imponis al mi fakto oni evoluigis (aª eble e¤ elpensis!) la sufi¤e da tempo en la publika transporto. amikeca (kaj Ùercema) etoso en la ELNA- arton de rapidmanßejoj. Se vi tro longe pen- Sed tio ne estas problemo, ja ßi funkcias estraro, kaj e¤ fojaj malkonsentoj inter la es- sas, tro detale demandas kio estas tio aª ßenerale bone, kaj e¤ nokte eblas veturi – traranoj tute ne malhelpis bonan jeno, aª ne tro rapide pagas, la aliaj en la kvankam la tuta sistemo post la noktomezo kunlaboron. Oni parolis pri multaj aferoj: vico rigardos vin iritite. Pro tio, e¤ se estas farißas tre komplika, kaj lokanoj mem bußeto de ELNA, emeritißo de la nuna di- sufi¤e granda vico, ßi iras tre rapide. preferas ne veturi malfruege. rektoro, Don Harlow, kaj ser¤o de nova di- Novjorka pico, laªdire, estas pli maldika ol Nia unua novjorka vizitinda¢o estis Imperi- rektoro, pri nomÙanßo de ELNA kaj dekoj kutima pico – eble pro £tata Konstrua¢o – kaj tio estis vere neforge- da aliaj grava¢oj. tio ke oni ne havas tem- sebla sperto! Starante je la alteco de 381 La unua kongresa programero “por ¤iuj” pon atendi ßis kiam kuir- metroj (1 250 futoj) oni povas vidi la tutan estis, kiel ¤iam, interkona vespero, kie ¤iu ißos kutima speco. urbon, kaj e¤ parteton de Nov-¥erzeo. Jen ¤iuj partoprenanto rakontis iomete pri si mem Novjorkanoj estas tre famaj lokoj, kvazaª sur via mano: la dom- kaj pri sia Esperanto-vivo. Estis tre pla¤e ke kreemaj pri turegoj de la urbocentro, famaj centro venis ankaª eksterlandanoj: estis kelkaj picoj kaj Rockefeller, konstrua¢o de Chrysler kaj dekoj kanadanoj, japanino kaj e¤ nepalano! foje metas sur da aliaj konataj lokoj – kaj tute sube, sur ¤iuj Al la solena malfermo, bedaªrinde, multaj picon a¢ojn, stratoj, flavaj taksioj, kiuj Ùajnas tiel etaj kaj kongresanoj ne povis veni pro iuj problemoj kiujn mi neniam antaªe malrapidaj de tia alto. Kaj en la malproksimo pri metroo: unu el la loßejoj situis sufi¤e vidis sur pico. Kaj e¤ – jen la grizbluo de la rivero Hudson, braku- malproksime de la kongresejo. Sed almenaª se italoj taksus manta la Atlantikon. Mi verdire estis kvazaª por la prelegoj jam alvenis multaj kongre- novjorkan picon sonßanta: ¤u vere tio estas en la realo?! sanoj, kaj je nia aparta ßojo, multegaj parto- profana¢o, ßi tamen Vespere ni promenis laª Broadway. Ïi prenis nian prezenton pri Rozkrucismo. ege pla¤is al mi, estas elstara ne nur pro sia famo kiel la plej Sabate estis multaj interesaj programeroj: kaj post densa teatra loko en la mondo – ßi estas aparta du prezentoj pri la venontjara UK (fare de s- kongresa programo, ankaª pro sia fizika situo: Broadway el- ino Hirai Isako, el Osako, kaj fare de Lusi ni kun aliaj kongre- staras el la rektangula urba plano de stratoj Harmon), pri uzado de ELNA-retpaßaro, pri sanoj kun plezuro kaj avenuoj. Ïi iras diagonale tra la insulo, Projekto Gutenberg kaj kreiva komunumo, iris al apuda picejo. kaj, same kiel montras ßia nomo, ßi ja estas pri TEJO, pri komputila lingvistiko, pri la La vespera pro- multe pli larßa ol kutimaj stratoj kaj aven- videokurso Pasporto al la Tuta Mondo, pri gramo finißis tre FOTO: ¥ENJA AMIS 2006/3-4 speranto U S 3 ELNA-kongreso malfrue: kaj ßi estis vere densa! Kvankam la malkovris la val- vespero estis malferma ankaª al ekstera oron de Esper- publiko, mi ne vidis neesperantistojn. Dum anto” (Enrique la distra vespero okazis koncerto kaj ko- Ellemberg). muna kantado (kiu, cetere, tre rememorigis Ankaª post- al mi ukrainajn kaj rusajn E-renkontißojn), tagmeze, pro viz- prezentado de DVD kaj poezia konkurso – ito al la Novjorka “slamo” (interesa, sed, laª mi, iom tro longa, Rozkruca Loßio, ¤ar unu persono rajtis prezenti multfoje kaj ni maltrafis en ¤iuj kategorioj). Interesa afero: unu homo grandan parton partoprenis en slamo ne¤eeste – per rete de la kongresa senditaj prezenta¢oj. La lasta vespera pro- programo – kiu gramero estis humura teatra¢o, verkita de la ja estis bona kaj ¤eforganizanto de la kongreso, Tomaso ri¤a. Temis pri Eccardt (li, cetere, tradukis en Esperanton kongresa organi- ankaª multajn kantojn kiujn oni kantis pli zado, pri Alice frue en la vespero). La teatra¢o estis Morris kaj IALA amuzega kaj tre subtila, kun multaj vortlu- (International Nova “aktoro” eniras la spektaklon! FOTO: ¥ENJA AMIS doj kaj aludoj – la sola bedaªrinda afero Auxiliary estas ke ßi komencißis tro malfrue, kiam Language Association), tervarmißo, pri la estis trompludo, kiun gvidis mi. En tiu ludo multaj kongresanoj jam foriris. Sed tiuj kiuj sep plej malgrandaj landoj de Eªropo (pri oni devas elpensi kvazaª-PIV-ajn difinojn restis, ridegis kaj sincere ßuis ßin. Estus kiu Tomaso Eccardt verkis libron en la por malfacilaj vortoj, kaj “kontraªuloj” bone se dum la venonta kongreso ßi estus la angla), pri Zamenhofa reform-projekto de devas elekti el kelkaj proponitaj variantoj la unua programero de la distra vespero por ke 1894, pri angla kaj Esperanto en la persona ßustan. ¤iuj kongresanoj povu spekti ßin. vivo (A. Karkovsky), pri enmigrado en La lasta kongresa tago, kiel ¤iam, estis Diman¤on matene ni iris al la preßejo de Usono – leßa kaj kontraªleßa, kaj ßiaj malgaja: ja estas malfacile ßisrevidi Sankta Johano la Teologo (la tria plej granda sekvoj por la socio kaj por Esperanto. geamikojn kaj atendi la tutan jaron (aª e¤ kristana preßejo en la mondo, konstruita tute Krome, okazis prezento de azerbajßana pli) por revidi ¤iujn dum la sekva kongreso. el Ùtono, kaj la plej granda en Usono!) kaj popolmuziko kaj prelego pri gejoj en Matene ni iris al UN – la ekskurson gvidis do maltrafis kelkajn matenajn pro- Esperantujo. Fine de la tago okazis tradicia Rochelle Grossman, reprezentanto de UEA gramerojn: ekumenan diservon kaj prelegon akcepto de UEA-delegitoj por Usono, fare ¤e UN kaj volontulino de la novjorka oficejo pri EANA kaj ELNA. Sed ni kaptis almenaª de Vil¤jo Harmon (mi tre fieris pri la fakto de UEA; Rochelle, cetere, laboris ankaª en duonon de la prelego de Tomaso Eccardt pri ke Atlanto havas la plej multajn delegitojn el UN. Mi ege ßuis la ekskurson – estis tiel in- la historio de Esperanto en Novjorko, pri kiu ¤iuj usonaj urboj!). teresa sperto vidi la halon de la Ïenerala li tre interesißas kaj scias multon (samtempe La abunda bankedo kaj postbankedaj Asembleo kaj ¤iujn aliajn gravajn lokojn, kiujn mi vidis tiom multe en la televido. okazis prelego de Nijl Blonstein pri Brazilo amuza¢oj bone kronis la plenplenan tagon. Post la ekskurso al UN ni vizitis ankaª la kaj ßia E-Movado). Estis ege pla¤e ke spe- Fine de la bankedo okazis tradicia aªkcio, novjorkan oficejon de UEA. Same kiel mi ciale por la kongreso oni printis grandfor- kiun bonege gvidis Filipo Dorcas: oni atendis, ßi estas tre eta, fakte, ßi dividas ejon mate fotojn pri lokoj rilataj al E-historio en vendis ¤efe librojn kaj diskojn, sed estis kun alia organizo. Sed estis granda fiero Novjorko. La sekvaj du programeroj estis venditaj kontraª bona prezo ankaª du nu- vidi ke tuj trans la strato de UN trovißas prelego pri tio, kial multajn el ni teruras cif- meroj de Kontakto, kun intervjuoj de du oficejeto de UEA! Dum ni estis en la ek- eroj kaj matematiko (Pam Lieber), kaj lokaj famuloj: Tomaso Eccardt kaj Filipo skurso, en la kongresejo okazis AAIE-kun- prezento “Libro por tiuj, kiuj ankoraª ne Dorcas. La lasta programero de la vespero sido kaj ekzamenoj, ISAB-aferkunsido kaj prelego pri Toki Pona. Nur malmultaj homoj restis ßis la oficiala fermo de la kongreso, ja multaj forveturis hejmen (aª daªre al la kon- gresoj!) pli frue. La lasta duonoficiala programero estis ek- skurso al kafejo Esperanto. En Novjorko estas kafejo kaj restoracio kun la nomo “Esperanto”, kiuj tamen havas neniun rila- ton al nia lingvo (tamen, la kelneroj de la kafejo sciis almenaª ke Esperanto estas “iu lingvo”). Ãar la restoracio estas iom mul- tekosta kaj tre laªta, la organizantoj propo- nis ekskurseton al la kafejo. Mi multe ßuis postkongresan babiladon (kaj kantadon – jes!) en iom hipieca etoso de la kafejo kaj portis hejmen kelkajn vizitkartojn de la Dum distra vespero oni ßuis la kantadon kafejo por fanfaroni al la geamikoj. 4 speranto U S 2006/3-4 ELNA-kongreso Post la kongreso ni havis 1,5 tagojn por – cikatro sur la vizaßo de la urbo, memoroj turismumi – kaj ili estis plenplenegaj! pri kiu ¤iam vivos en la koroj de la homoj de Liberec-insulo kaj insulo Ellis kun ßia in- la tuta mondo... En la lasta duontago ni teresega muzeo pri enmigrado; Wall Street – havis tempon por vidi nur kelkajn kolektojn la financa centro de la lando – kaj eble de la de la Metropola Art-Muzeo (la kolekto de mondo (tre surprizis min ke la strato mem egipta¢oj tie estas vere elstara!), sed e¤ estas tre malgranda, kaj mallonga, mi ial malpli ol du horoj indis la viziton! Mi nur atendis strategon); Bruklin-ponto (mi deziras ke ni povus havi pli da libertempo apenaª povis kredi ke tiu belega kaj impona por ¤io – kaj esperas iam baldaª reveni al la ponto estis konstruita en 1875!); Granda Pomo denove. multkoloraj Ãin-Urbeto kaj Eta Italio, kiuj Ni kore dankas ¤iujn organizantojn de la portis la etoson de siaj hejmlandoj... kongreso, kiuj faris nekredeblan laboron, – Dum prelego pri hurosiki oni povis Kompreneble, ni vizitis ankaª Ground Zero ¤ar la kongreso estis vere bonega! fari sian propran ¤apon! Bonvenon al ELNA- Welcome to ELNA can avoid most of this cost in Tijuana since kongreso 2007! Convention 2007! many California Esperantists will probably be driving to the convention, and can each Jim Henry Jim Henry take a box of books as part of their personal duty-free allowance. Dum la landa kongreso de ELNA en During ELNA’s national convention in New 5. We want to show solidarity with the Novjorko, la estraro decidis akcepti la inviton York, the board of directors voted to accept de la Esperanto-Grupo de San-Diego okazigi the invitation of the Esperanto Group of San Mexican and other Latin-American la landan kongreson 2007 en San-Diego, Diego to hold our next convention in San Esperantists during this time when the world Kalifornio kaj Tijuana, Meksiko. VerÙajne, Diego, California and Tijuana, Mexico in situation is tending to push our countries far- antaªkongreso okazos en San Diego 25-27-an July 2007. ther apart. de julio, kaj la ¤efa parto de la kongreso (kaj Most likely a pre-convention will be in San ELNA nevertheless strongly encourages its estrar-kunsido) okazos en Tijuana 28-30-an de Diego July 25-27, and the main part of the julio, kun postkongresaj ekskursoj en Tijuana convention (with the board of directors’ members to participate in the Pan-American kaj Ensenada 30-31-an de julio. meeting) will be in Tijuana on July 28-30. Convention in Calgary as well. Estis invito ankaª de la loka kongresa There will be post-convention excursions in komitato por la Tut-Amerika Kongreso de Tijuana and Ensenada July 30-31. Daªra Kongresa Komitato Esperanto en Kalgario, Kanado, ke ELNA More information will follow when we finish Havas Novajn Membrojn kunigu sian kongreson kun TAKE 20-26-an negotiating contracts with hotels in San Diego de majo 2007. Sed pro pluraj kialoj la estraro and Tijuana. Jim Henry de ELNA decidis akcepti la inviton kongresi There was also an invitation from the local en San-Diego kaj Tijuana. convention committee for the Tut-Amerika Al la Daªra Kongresa Komitato lastatempe Unue, julia dato pli taªgas por niaj multaj Kongreso de Esperanto (Pan-American instruistaj kaj studentaj membroj, ol la maja Esperanto Convention) in Calgary, Alberta, alißis Ron Glossop, Anjo Harlow kaj Robert dato de TAKE. for ELNA to combine our national conven- Read. Ron kaj Anjo ¤efe respondecos pri Due, la estraro ne volis malkuraßigi la tion with TAKE May 20-26, 2007. But for ser¤ado de lokaj kongresaj komitatoj kiuj multlaboran lokan grupon en San-Diego, kiu several reasons the board decided to accept organizos nian Landan Kongreson en jam estis petita unufoje prokrasti siajn the San Diego group’s invitation: 2008, 2009 kaj sekve. planojn pri landa kongreso. 1. A July date suits better for our many Robert Read proponas sian te§nikan Trie, ni ¢us kongresis en Kanado en 2004, teacher and student members than the May helpon al lokaj kongresaj komitatoj, kaj ne kongresis kun la meksikanoj ekde 1990. date of TAKE. ekzemple pri kreo de reta alißilo. Jim Kvare, la kongreso de 2004 estis iom mal- 2. The board did not want to discourage the Henry, la ¤efo de la komitato, daªre re- profita por ELNA pro la efiko de doganaj San Diego group (and other local groups that kostoj je la libroservo. Provizora esploro sug- might volunteer to host the convention in the spondecos pri helpo al la nuna loka kon- estas ke ni povas okazigi la libroservon en future); they have already been asked to post- gresa komitato pri la venonta Landa Tijuana sen tiel altaj doganaj kostoj, pro tio pone their plans by one year, when both the Kongreso, kaj eventuale ankaª al la orga- ke multaj kaliforniaj esperantistoj Ùoforos al New York and San Diego groups volunteered nizantoj de regionaj kongresoj. Tijuana kaj povos transporti iom el la libroj to host the 2006 convention. Se vi pensas ke eble *via* loka grupo laª sia unuopa permesata kvanto de porta¢oj. 3. We just had a joint Usonian/Canadian pretas organizi Landan Kongreson en es- Kvine, ni volas montri al la meksikaj kaj convention in 2004, but haven’t had a joint tonta jaro, bonvolu kontakti Anjon aª Ron: aliaj latinamerikaj esperantistoj nian soli- convention with the Mexican Esperantists 2006/3-4 speranto U S 5 ELNA-kongreso Raporto el la Granda Pomo montras du mil dolaran negativan saldon kiu Tomaso Eccardt kaj Jim Henry, kiuj faris bone- signifas ke ni devas puÙi forte por akiri novajn gan laboron por plani, organizi kaj realigi la membrojn. Ïenerale ni estas en sufi¤e bona kongreson. Vidu fotojn ¤e http:// stato kaj havas nenian kialon por ne kreski. esperantofre.com/elna06/ (Dankon Enrike!) Ni nomis komitaton por trovi novan direk- La “Retslamo”, internacia poezia toron de la Centra Oficejo. Don Harlow, la konkurso, okazis dum la distra vespero. Por direktoro de la CO, anoncis ke li ne plu povos originala poezio, la unuan lokon gajnis labori pro malsano. Laªplane, ni havos la Leonido £indelevi¤, rusdevena kanada poeto. novan dungiton en la oficejo komence de no- Por neoriginala deklamado venkis Ïerardo vembro. La nova dungito kaj Don laboros Tobias (Pollando/Usono). Okazis ankaª aliaj kune dum kvar monatoj por fari la Ùanßon ludoj. ¥enja kaj Joel Amis gastigis amuzegan glate. Se vi havas proponon pri nova direk- vort-ludon pri PIV-aj (kaj ne-PIV-aj) difinoj. toro, bonvolu informi al Anjo Harlow La du Vil¤oj, Harmon kaj Harris, verkis en Phil “Filipo” Dorcas, prezidanto de ELNA ([email protected]), la komitatestrino la rezolucia komitato proponojn por danki al (bv. vidi la detalojn sur p. 8). Vil¤jo Harmon la LKK kaj FIT, la “Fashion Institute of En Novjorko, la granda urbo kie “loßas” la anoncis ke la Centra Oficejo restos en la Technology”, kiu gastigis la kongreson. Unuißintaj Nacioj, la Esperanto-Ligo por nuna konstrua¢o eble dum la venontaj kvin Norda Ameriko kongresis kun granda kun- jaroj. Tio estis bona nova¢o ke ni ne devos laboro, granda ßojo, granda amikeco kaj trovi alian lokon por la CO. granda espero. Okdek ok homoj partopre- Elektitaj al la estraro estis Lusi Harmon nis la 54-an landan kongreson de ELNA, (ree), Joel Amis (ree), kaj Trevor Andrews kiu okazis la 21-23-an de julio 2006. (nova estrarano!). Ankaª Vil¤jo Harris estas La Estraro kaj la ßenerala membraro tie la kasisto denove. Ni havas bonan estraron aprobis unuanime la bußeton kaj laborplanon por ELNA, sed memoru ke la ¤efa laboro de ELNA. Tiu laborplano estis la unua labor- restas ¤e la lokaj grupoj. Tie la membroj agas plano por ELNA dum la pasintaj kelkaj jaroj, aktive kaj daªre. kaj ßi donas klaran vizion por farendaj taskoj. Ni unuanime aprobis la proponon kongresi En tiu laborplano ni esprimas ke ni havas en Tijuana, Meksiko, la 27-an ßis la 30-a de grandajn celojn por akiri novajn membrojn, julio, 2007. Tio estos la 55-a landa kongreso de ¤efe per pli aktivaj lokaj grupoj. Ni nun labo- ELNA. Planu ¤eesti jam nun! Certe tio estos Anjo kaj Don Harlow ras por helpi la lokajn grupojn kiuj estas la ege bona kongreso, kaj eble la plej granda. Kelkaj partoprenantoj tranoktis en la veraj motoroj de la Movado. Ni jam vidas pli Ni aprobis, ankaª unuanime, la proponon dormejo ¤e la “Nova Lernejo.” Multaj multajn lokajn grupojn, kaj kelkaj raportas rekomendi kiel eble plej forte partoprenadon ¤eestantoj ekskursis en la urbo, ekz. al la novajn membrojn. Ni atendos pli da membroj en la Tut-Amerika Kongreso de Esperanto supro de la Imperi-£tata Konstrua¢o, al la en ELNA kaj UEA en la venontaj jaroj. (TAKE), kiu okazos en Kalgario, Kanado, la Statuo de Libereco, al la Unuißintaj Nacioj Rilate al tiu kreskado, la laborplano ligas la 20-an ßis la 26-a de majo, 2007. Notu tiun kaj al kafejo Esperanto. La kulturo en kvanton de membroj kun la kvanto de paßoj daton sur via kalendaro kaj faru planojn ¤eesti. Novjorko, miksa¢o de multaj naciaj kulturoj, en nia bulteno Esperanto USA. Ekzemple, Ni ßuis ne nur la kunsidojn (plenkunsidon de estas ¤ie, en muzeoj, en la metroo, en la kiam ni atingos 800 membrojn, nia bulteno ELNA, aferkunsidon de AAIE, fakajn ktp.), busoj, surstrate, kaj certe en la multaj intere- havos 16 paßojn anstataª la nunaj 12. sed ankaª la bankedon kun bongusta manßa¢o. saj restoracioj. Unu el la gravaj Ùanßoj estas ke ni aprobis Dum la bankedo ni aªkciis donacitajn a¢ojn por Unu el la plej gravaj eventoj estis ke ni un- monon por reklamado sub la rego de la akiri monon por ELNA. Multajn dankojn al la uanime donis honoran membrecon al Don Komitato pri Informado. La ¤i-jara bußeto loka kongresa komitato (LKK), kaj aparte al Harlow, kiu sindone laboris multe, ne nur en la Centra Oficejo de ELNA, ne nur kiel iama prezidanto de ELNA, ne nur por tiu fama ret- paßaro pri literaturo, sed multflanke por la Movado en Usono kaj tutmonde. Ni dankas, dankegas al Don pro la bona laboro. Nia im- pona listo de honoraj membroj en ELNA havas 19 nomojn, kiel tiujn de Cathy Schultze, Vil¤jo Harmon, Doroteo Holland kaj William Auld. Al tiu listo de gravaj pio- niroj ni aldonis la nomon de Don Harlow. Ãi tia raporto ne vere ßustas, ¤ar mankas la vortoj por priskribi la ri¤an etoson kaj feli¤an amikecon kiujn la samideanoj spertis en Novjorko, la “granda pomo.” Dum la estrarkunsido 6 speranto U S 2006/3-4 Koresponda Servo Esperanto Koresponda Servo 10-jara! Ãi-jare la Esperanto de julio 1996 mi komencis tiun Koresponda Servo festas sian paßon... nun alvenas la 10-jara 10-jaran jubileon. Ni kore jubileo. Dum tiuj 10 jaroj mi ak- gratulas ßian gvidanton – tualigis tiun retpaßon du-tri fo- Enrique “Enrike” Ellemberg – jojn ¤iumonate. pro tiu ¤i bonega kaj utilega Lina: Kial vi volas esti volon- laboro kiu helpis al pluraj es- tulo de la servo? Ãu trovißas spe- perantistoj tutmonde trovi ko- ciala motivo? respondamikojn. Ïuste pro tiu Enrike: Mi komencis mian ¤i okazo la Radio Ãina Esperantan vivon antaª 47 jaroj. Internacia intervjuis Enrike-n, Tuj de la komenco mi havis kaj ni volonte reaperigas la kelkajn korespondantojn de di- tekston de la intervjuo. versaj landoj. Mi kredas ke tio multe helpis mian lernadon kaj Lina (Radio Ãina mian deziron daªrigi la uzadon Internacia): Ãu vi scias ke tro- de Esperanto. Pro tio nun mi vißas profesia retejo nomata volas ke ankaª aliaj novuloj povu kredas ke la pli grava kialo estas sen la kono de Esperanto. Ãiu el la hodiaªa facileco renkonti ali- la legantoj povas sendi rakonton Esperanto Koresponda Servo? havi korespondantojn. ajn homojn per babilejoj, kiuj al mi. Mia adreso estas La servo celas faciligi korespon- Lina: Ni scias ke kiel kore- lastatempe komencis permesi [email protected]. dadon inter diverslandaj esperan- sponda servo, la retejo certe be- vo¤babiladon, komence per Lina: Koran dankon! Kaj mi tistoj. Dek kvin jaroj pasis post zonas kontaktojn de diverslandaj Paltalk kaj poste Skajpo, kaj ¤iuj esperas ke via libro gajnos ple- ßia establißo. Nun ßi estas vaste korespondantoj. Do, kiel vi akiris aliaj mondaj babilejoj, kiel msn, nan sukceson! konata retejo pri Esperanto-kore- ilin? Ãu tio estas facila aª ne? yahoo, google, icq... Ankaª estas spondado. Kaj ene vi povas trovi Enrike: En la komenco, antaª grupoj kiel Orkut, MySpace, kiuj La teksto de la intervjuo trovißas ¤e multajn kontaktojn kun divers- la disvastißo de retejoj, tiu kunigas la homojn, ne nur pri la retpaßo de Ãina Radio Internacia landaj esperantistoj. nova¢grupo estis preskaª la nura Esperanto, kaj miloj da dis- http://es.chinabroadcast.cn/1/2006/ Lina: Kiam establißis maniero rete kontakti esperantis- sendolistoj aª forumoj, blogoj, 07/14/[email protected] Esperanto Koresponda Servo? tojn. Pro tio multaj homoj legis ¢urnaloj kaj tiel plu. La Esperanto Koresponda Servo Enrike: Ãu vi kredus min se ¤iujn mesaßojn kaj tiel ili lernis Lina: Ãu la retejo bone funk- trovißas ¤e http://www. mi respondas ke mi ne scias? pri la ekzisto de la koresponda cias kaj liveras multe da ebloj pri esperantofre.com/eks Sinjoro Dunkan C. Thomson de servo. Poste, mi pensas ke multaj korespondado kun diverslandaj Glasgovo, Skotlando, Britio, uzantoj de mia servo sciigis siajn esperantistoj? Lost in Translation komencis ßin antaª proksimume amikojn pri mia servo. Multaj Enrike: Mi scias ke la servo 15 jaroj. Tio okazis antaª la dis- homoj kiuj komencis proprajn (translated literally from the bone funkcias, sed malofte mi original Russian into vastißo de la komputila reto. Mi retejojn aldonis ligilojn ankaª al ricevas komentojn de uzantoj Esperanto) ankoraª ne estis konektita al la mia paßo. Mi surprizißas kiam kiuj dankas min pro amikoj kiujn At the site of residence of reto. Sinjoro Thomson je la mi ser¤as en la reto kaj trovas ili nun havas danke al mia servo. Scottish Kings in the 18th komenco de ¤iu monato metis mian nomon aª adresojn de miaj E¤ vi mem ekkonis kelkajn ho- century – sur la retpaßo de la anoncon pri sia servo en la paßoj... en lingvoj kiujn mi e¤ ne rezidejo de skotaj reßoj en la mojn de aliaj landoj per mia 18-a jarcento nova¢grupo “soc.culture.es- povas identigi. Sufi¤as meti en servo. peranto”, por kolekti mesaßojn ser¤ilon la vorton “Esperanto” Lina: Koran dankon, Enrique Independence Hall – Libera Halo de korespondantoj. La duan ven- kaj “Enrique” aª “Enrike” por Ellemberg. Fakte mi ekkonis vin dredon de ¤iu monato li pub- trovi multajn el miaj paßoj (sed antaª du jaroj kaj scias ke vi forefathers – por patroj likigis liston de tiuj kiuj mesaßis mi ne estas la sola “Enrique” kiu estas aktiva esperantisto kiu Massachussetts – al li. Finonte la jaron 1995, sin- parolas Esperanton). volas fari ion por Esperanto. Masahaseco joro Dunkan afiÙis kelkajn Lina: Ãu multaj homoj en ßi Ekzemple, vi verkas libron por fraud and drug squad – roto mesaßojn, dirante ke post kvin partoprenas? konigi Esperanton al tiuj kiuj de trompistoj kaj droguloj jaroj da publikigado, li ne plu Enrike: La nombro de parto- ankoraª ne scias pri la ekzisto de one of the signers of povas zorgi pri la koresponda prenantoj Ùanßißas. De la Esperanto aª valoron de Declaration of Independence servo. Li petis volontulon por komenco, tiu nombro daªre al- Esperanto. Je la fino de la pro- – unu el la kantistoj de Deklaracio de Sendependeco daªrigi la servon... kaj mi estis tißis ßis 2002, kiam ßi atingis gramero, ¤u vi volas ion diri al tiu volontulo. Mi daªrigis la pub- 200 korespondpetojn en unu niaj aªskultantoj? perfumed ink – bonodora kor- likigadon de tiu listo ekde marto jaro. Poste ßi komencis malaltißi. Enrike: Mi kolektas rakontojn poracio 1996. Samtempe mi komencis Nun estas malpli ol 100. Estas de esperantistoj pri iliaj esperan- Prepared by Yevgeniya konatißi kun la reto. kelkaj kialoj por tiu malaltißo: taj vivoj, precipe tiuj belaj mo- “Zhenya” Amis, based on Russian Esperanto Forum e- Mi pensis ke estus bone meti kelkaj homoj kaj organizoj mentoj kiujn ¤iuj esperantistoj novosti, www.e-novosti.info la liston en retpaßon, kaj la 18-an kopiis mian servon. Sed mi memoras, kiuj neniam okazos 2006/3-4 speranto U S 7 informe Anonce New Director for ELNA’s Central Office Sought Saluton! Mi iomete scipovas Esperanton kaj volas korespondi kun amikoj de la tuta Anjo Harlow Friday, with some holidays off. mondo! Mia nomo estas Rumjana, mi estas 37-jaraßa flegistino el Bulgario. Skribu al: Our current Director Donald J. Harlow Requirements: Rumyana Dekova, [email protected] is resigning due to illness. The new Computer skills including word process- *** Director will start work by November ing and database management; internet ex- Saluton, kara amiko, 1st, 2006 and must make a commitment perience and bookkeeping knowledge will Ni estas Tangshan-a Esperanto-Asocio (TEA). to stay for at least two years. be helpful. Fluent knowledge of both En la jaro 2006 okazas 20-jara jubileo de la The ELNA Office is located in Esperanto and English is necessary. fondißo de TEA. La 15-an de decembro ni Emeryville, CA. in the San Francisco East Owning a car would be very helpful. aranßos kongreson kaj ekspozicion. En la ek- spozicio ni planas eksponi monerojn kaj uzi- Bay region. As soon as possible, please send your re- tajn kovertojn de diversaj landoj. Sed, tre The new Director will be working for the sume, your Esperanto history and general bedaªrinde, ni ankoraª ne havas monerojn kaj advancement of Esperanto in the USA, han- educational background to ELNA. ALL uzitajn kovertojn de via lando. Ãu vi povas dling all the membership developments and CORRESPONDENCE WILL BE KEPT sendi al ni unu serion de moneroj kaj kelkajn benefits, bookkeeping, maintaining infor- CONFIDENTIAL. uzitajn kovertojn kun poÙtmarkoj kaj poÙt- mation data bases and all other correspon- stampoj de via lando? Se vi bezonos ion de dence, e-mail, phone and internet activity, Please address your application to: nia lando, ni povas sendi al vi. Ni tre atendas maintaining the Book Service (selling and Anjo Harlow vian respondon. Nia poÙta adreso estas: TEA, ordering books, receiving orders and mail- c/o ELNA P.O. Box 3, Tangshan Hebei, 063000, Ãinio. ing books and merchandise) and maintain- 5712 Hollis Street La retadreso estas: [email protected]. ing a dependable day-to-day office routine. Emeryville, CA 94608 Antaªdankon! Sincere via, TEA. *** Office hours are 9 am to 6 pm, Monday to 510-913-1567 Estimataj gesinjoroj, Mi estas Toure Sekou Domain, 22-jaraßa Esperanto: Pasporto al la Tuta Mondo: studento de hispana fako en Eburbordo. Mi skribas tiun ¤i leteron por interÙanßi kun via Is this doable where you live? klubo informojn pri pluraj temoj, kiel sporto, Produced here in the Bay Area by muziko, kulturo, turismo, historio, la lingvo. the Esperanto League for North Fine, mi deziras korespondi kun gesamideanoj en via klubo kiuj volus amik- America, Pasporto al la Tuta Mondo is ißi kun afrikano. Skribu al: a lighthearted comedy-drama that [email protected] brings Esperanto alive. It includes English subtitles for easy comprehen- Letervespero en sion and engaging dialog that will allow Antikva Samarkando you to learn the international language Aªguste kaj septembre 2006 samarkan- Miko Sloper, (the "father"), Lusi in no time. daj esperantistoj okazigos la internaciajn Harmon (producer) and Steve As entertaining as it is instructive, letervesperojn, dedi¤itajn al la 15-jarißo de Wagenseller (the "detective") you will enjoy watching Pasporto al la sendependeco de la Respubliko Uzbekio kaj Immerse yourself in the fascinating al 2750-jarißo de Samarkando, listigita en la Tuta Mondo and learning Esperanto world of Esperanto, the interna- registro de Mondaj Hereda¢oj de UNESKO. Ni week after week on peralta.TV atendas viajn gratulmesaßojn, kaj, se eble, tional language spoken by millions ¤iajn (kaj ¤iulingvajn!) materialojn (leterojn, across the globe, with this 16-part For information about Pasporto al la vojaßrakontojn, gazetartikolojn, librojn, series – a peralta.TV exclusive. Tuta Mondo and to learn more about broÙurojn, poemojn, kantojn, fotojn, de- Directed by Bay Area filmmaker Esperanto, you can visit the Esperanto segna¢ojn, dokumentojn ktp) pri Uzbekio kaj Samarkando. Fakte, ¤io ajn pri la temoj, Judith Montell, an Academy Award League for North America’s Web site, inkluzive fotojn de stratoj, vendejoj, restora- nominee and Laney College alumna, www.esperanto-usa.org, or call them cioj, hoteloj, komunumoj, kompanioj, varoj this playful new series follows the at (510) 653-0998. ktp estos tre bonvena. La plej interesajn ma- terialojn ni publikigos en la nialanda gaze- Bonvolo family – the father is a Greek Esperanto: Pasporto al la Tuta philosopher and the mother a dancer – taro. Ãiuj sendita¢oj estos eksponataj en Mondo: Sundays at 10:00 a.m., begin- la speciala ekspozicio. Anticipan dankon por through a whimsical set of adventures. ning September 3, 2006, with repeats viaj kontribuoj. In Pasporto al la Tuta Mondo you’ll Salutleterojn kaj alispecajn materialojn Wednesdays at 10:30 p.m., Thursdays meet a host of diverse characters – all bonvolu adresi jam nun al: Anatoli Ionesov, of whom speak Esperanto – and you’ll at 8:00 a.m. and 6:30 p.m., on per- Direktoro. Internacia Muzeo de Paco kaj alta.TV, Comcast cable 27 and 28 in Solidaro. P.O. Box 76, UZ – 140100 find yourself learning this wonderful Samarkando, Respubliko Uzbekio. language, your doorway to cultural un- Alameda, Berkeley, Emeryville, Telefono/fakso: +998 (66) 233 17 53. derstanding and making new friends Oakland and Piedmont and streaming Interreto: http://peacetur.freenet.uz throughout the world. live at www.peralta.TV. Retadreso: [email protected] 8 speranto U S 2006/3-4 recenze Historical Fantasy... About Volapük A Hand-book Of Volapük and an as he is traveling through the northeast of Elementary Manual of its Grammar and Scotland, repairing church organs. One night Vocabulary, prepared from the Gathered as he leaves a church in Cromarty after a long Papers of Gemmell Hunter Ibidem day’s repair work, he meets a mysterious old Justice; together with an Account of man in the church graveyard; a man who, Events Relating to the Annual General though he has never heard of Volapük, is no Meeting of 1891 of the Edinburgh Society stranger to universal languages. Mr. Justice for the Propagation of a Universal and Sir Thomas agree to travel together and Language. assist one another, on terms which Mr. Justice is not inclined to explain to the reader. by Andrew Drummond. Edinburgh: Sir Thomas proves a persuasive and powerful Polygon, 2006. ISBN 1 904598 67 6. teacher’s assistant as Mr. Justice endeavors to teach the rudiments of Volapük to the Self- Jim Henry Betterment League of Peterhead, the Didactic Society of Newburgh Linoleum In 1891 Volapük was twelve years old; there Workers, the Workers Improvement had already been three international conven- Association in Dysart, and other such local tions, the third of which used Volapük exclu- societies. But in spite of his enthusiasm and sively. It seemed to have a huge head start talent for Volapük, Sir Thomas has invented over any other constructed international lan- a universal language of his own, and steadily guage that might come along, with its thou- maintains its superiority. sands of speakers and hundreds of books and Who or what is Sir Thomas? What was he periodicals. But Esperanto, just four years doing in the Cromarty graveyard? Can we after Zamenhof’s first publication, was ac- credit his claim to be an old schoolfellow of quiring new speakers at a surprising rate, George Dalgarno? All these questions are say, very funny indeed. Drummond is not many of them former proponents of Volapük. eventually answered for the reader who has- quite on a level with P.G. Wodehouse or Solresol, the musical language, still had a n’t figured out the answers on his own. But Terry Pratchett in his ability to keep you few adherents here and there, and dozens of what about the cloak, scimitar and helmet laughing, but he comes pretty close at times. other short-lived proposals for a universal or that Sir Thomas loans to Mr. Justice for use The novel touches on other issues of lan- international language were being published in inducing difficult pupils to apply them- guage politics – sexism in language, for in- and promoted for a short time. Which, if any, selves more assiduously to the study of stance, in an amusing three-way debate of these languages would prevail? Volapük, or persuade wavering members of between Mr. Justice, Dr. Bosman, and their Andrew Drummond’s second novel is set the Society to support Volapük rather than landlady’s daughter; or nationalistic suppres- during this suspenseful and exciting time for Esperanto? Each time Mr. Justice dons the sion of minority languages like Gaelic, and the international language movement, and fo- helmet, it affects his view of the world more whether a common language would make cuses on the Edinburgh Society for the strangely than before. Can Mr. Justice trust this even worse; i.e., whether a universal lan- Propagation of a Universal Language: more Sir Thomas? Can the reader trust Mr. guage, or an international language, is what particularly on two of its most influential Justice? (Apparently not, although he lets is really wanted. Besides all this, there is a members, Gemmell Hunter Ibidem Justice, slip some clues to things he is unwilling to contest to train two parrots in Esperanto and traveling church-organ repairman and speak about directly.) Volapük, the Decennial Census and a num- Volapük teacher, and his former comrade, The title may lead some booksellers to ber of fraudulent census forms, a dirigible, now bitter enemy, Dr. Henry Bosman, physi- shelve the book as a language textbook and a mechanical translation engine. What cian and Esperantist. The rank and file of the rather than a historical fantasy novel; in fact more could you ask for? Society have many of them there own prefer- this would not be entirely wrong, as the ences – for Solresol or Nal Bino, for Leibniz’s novel contains nineteen lessons in Volapük, Everything between the covers except the system of prime numbers, for a revival of mainly adapted from Charles E. Sprague’s copyright page adds to the historical Latin, Greek or Hebrew, or the simple promo- 1888 primer (also titled Hand-book of verisimilitude; there are nifty pages of ad- tion of English; but the real contest is between Volapük; see http://personal.southern.edu/ vertising for real and fake 19th-century Mr. Justice and Dr. Bosman, as to whether the ~caviness/Volapuk/HBoV/hbv.htm). The books and other products and services at the Society at its next annual meeting will defini- lessons (most if not all of them) are inte- back of the book, for instance. tively endorse Volapük or Esperanto. grated smoothly into the narrative, as Mr. A Hand-book Of Volapük may not be The story is told primarily (except for a Justice teaches his pupils and traveling com- available in bookstores outside of the UK, preface by a Dr. Charles Cordiner, phrenolo- panions about the language; many of the ex- but it’s available from various independent gist, who explains how he found the follow- ample sentences and exercises for translation book dealers through Amazon.com, and I ing papers and arranged for their publication) are adapted to be relevant to the situation in shouldn’t be surprised if ELNA’s book serv- from the hilariously biased and unreliable the novel at a given point, and are generally ice may decide to stock it if the Central viewpoint of Mr. Justice. We first meet him as funny as the rest of the story; which is to Office gets some inquiries about it. 2006/3-4 speranto U S 9 loke Esperanto ¤e Seatla Foiro Haruo Ross anoj: mi (Ros’ Haruo), Les kaj Arlyn Kerr, Jim Parks, Mel kaj Unu el la plej grandaj kvartalaj Jody Hurd, Shahin kaj Shawheen festivaloj en Seatlo estas The MacKinnie, kaj Alazel, Frances Fremont Fair, kiun vizitas ¤iu- kaj Çravixtha Acheson. jare pli ol cent mil homoj dum Ni uzis plurajn buntajn afiÙojn du tagoj (nome, la semajnfino kaj ankaª plurajn nigra-blankajn plej proksima al la somera sol- por allogi la okulojn de la homoj stico). Ïi estas fame konata pro sur la strato: Ùajne efikis la sia parado kun ta¤mento de “SMASH DESTROY CRUSH” nudaj biciklantoj. folio, la bela afiÙego pri la Vilna Ãi-jare la unuan fojon Seatla UK, kaj la bunta afiÙo Esperanto-Societo havis budon “Language Cousins”. ¤e la foiro, kie ni reklamis pri Pluraj homoj donis al ni siajn Esperanto al la preterpasanta retadresojn kaj petis informißi pri publiko. Multaj homoj haltis por okazontaj SES-eventoj. Kaj unu paroli kun ni. Ni disdonis centojn junulo alvenis kaj ekparolis al ni da flugfolioj (Handy-Dandy Esperante, dirante ke li jam lernas Starter Kit, folio pri SES ktp.) la lingvon aªtodidakte de kelkaj kaj dekojn da “Esperanto: It’s in monatoj, kaj deziras babili. your Pocket” kaj la KD-ROM £ajnas ke li estis unu el la studen- “Esperanto: Lingua Incognita”. toj ¤eestintaj la Tagon de Lingvoj Ni opinias la monon ($205, de la Mondo ¤e la Universitato de kiun subvenciis la Fonduso VaÙingtonio pasint-marte, ¤ar li Culbert) trafe elspezita, kaj ni in- jam posedis “Esperanto: Lingua tencas reprovi la eksperimenton Incognita”. Estis ßojige konstati en 2007. ke ankaª tiu programo nia naskas Partoprenis entute 11 SES- fruktojn. lernantoj estis nur unu ne toj de la kurso (ili aperas nur en anglaparolanto, sed kiu tamen la enkondukaj kaj konkludaj par- komprenis la anglan. toj de la lecionoj): la unuan fojon La ¤efa lernilo por la komen- estus preferinde spekti la canta grupo estis "La Pasporto al lecionon kun subtitoloj, ¤ar la el- la Tuta Mondo", sed aldone, por parolo de la aktoroj ne ¤iam estas hejma studo, ni uzis la libreton klara. "Esperanto Teacher" eldonitan de Estus bone ankaª revizii la la Aªstralia Esperanto-Asocio. tajpitajn materialojn por la Tiu kombina¢o de lerniloj kurso: en la teksto kaj ekzercoj Esperanto-kurso en Atlanto funkciis bone: oni povis mem- nemaloftas mistajpoj. Krome, la stare legi klarigojn pri gra- ¥enja Amis fakto ke tio ¤i estis mia unua teksto kaj ekzercoj mem estas tre matika¢oj, kaj en la lecionoj "pezaj", kaj se iu ne ¤eestis la sperto kiam mi instruis sola kaj al koncentrißi pli pri lecionon, apenaª eblas sendi al De aprilo ßis julio 2006 en komencantoj. Antaª ol plani la spektado/komprenado kaj paro- ili la materialojn retpoÙte por Atlanto okazis 13-leciona kurson mi havis la ¤efan deman- lado. La studantoj Ùatis la vid- hejma studado. Estus bone, se Esperanto-kurso por komen- don – ¤u instrui rekt-metode aª bendan kurson kaj diris ke ßi kelkaj volontuloj helpu al la di- cantoj kaj progresantoj/pro- tamen uzi la anglan. Unue mi pli estas distra, amuza, ne tro mal- gresintoj. Mi instruis la inklinis al rekt-metoda kurso, ¤ar facila, sed ankaª ne facila, do rektoro de la kurso, Lusi komencantan kurson, kaj Joel inter interesißintoj estis kelkaj ¤iam estas defio. Harmon, pli rapide plibonigi Amis instruis la progresantan. brazilanoj. Sed finfine la decido Ankaª al mi pla¤is instrui per tiujn kelkajn aferojn en ßenerale Kvankam la kvanto de la ler- estis rezigni pri la rekt-metodo la videokurso: unue, ¤ar la kurso bonega kurso. nantoj komence kaj fine de la pro kelkaj kialoj. Unue – manko mem estas amuza kaj pla¤as al La ¤efa instruilo en la progre- kurso ne estis por mi aparte de tempo: klarigado de gra- studantoj, due, ¤ar ßi permesas santa kurso estis la famega libro kontentiga (ni perdis kvin stu- matika¢oj per nacia lingvo postu- enkonduki multajn vortojn jam de Boris Kolker "Vojaßo en dentojn en la tuja komenco), las multe malpli da tempo kaj de la unuaj lecionoj. Ankaª klar- Esperanto-Lando". Aldone, Joel ßenerale en la kurso studis naª estas pli facile komprenebla igoj pri gramatiko por instruistoj uzis ankaª aliajn materialojn, personoj. (tamen, mi strebis uzi la anglan helpis multe. Tamen, estas ankaª ekzemple, "Rakontoj Prapatraj Instrui Esperanton al komen- nur kiam tio estis vere necesa). kelkaj plibonigenda¢oj pri la pri Nia Lando Antaª Multaj cantoj estis por mi tre interesa kaj Alia kialo uzi la anglan por gra- kurso. Bedaªrinde, ankoraª Jarcentoj Kiam okazemis Aferoj lerniga sperto – aparte pro la matikaj klarigoj estis ke inter la mankas subtitoloj en la ¤efaj par- Mirindaj" de David Jordan. 10 speranto U S 2006/3-4 manlibro se la babilejo proksimas al aliaj kunven-¤am- Kiel organizi kongreson broj kaj la libroservo, sed tipe tia ¤ambro estas en alia parto de la hotelo, kun la aliaj Parto V. La direktoro de la CO devas malpaki la ska- loßejoj. Tio ¤i estas la kvina parto de serio da ar- tolojn kaj aranßi la librojn antaª ol malfermi tikoloj pri organizado de Esperanto-kongre- la libroservon, kaj li devas ¤eesti la kunsidon, Ekskurso(j) soj, specife de landaj kongresoj de ELNA, do estas plej bone se li povas pretigi la li- Kutime estas almenaª unu duontaga ek- sed ankaª de regionaj kongresoj. Ïi bazißas broservon la antaªan tagon. (Ankaª eble skurso dum la kongreso mem – matene aª sur la kongresa manlibro de ELNA (la orig- estus bone se iu LKK-ano aª alia volontulo posttagmeze laª loka vetero. Se la kongre- inalan gvidilon verkis Frank Helmuth, povus helpi al li pri tio; sed verÙajne aliulo ne sejo estas en la urbocentro, aª se haveblas Cathy Schulze kaj Bill Harmon; Ellen Eddy povas tute anstataªi lin en tiu devo.) La bona publika transporto, povas esti piedek- reviziis ßin. Jim Henry plu reviziis kaj mul- ¤ambro estu havebla ankaª la ceteron de la skurso al historiaj lokoj en la urbo (kiel en ton aldonis), kiu trovißas ¤e www.pobox. fina tago, post la Solena Fermo, por ke la di- com/~jimhenry/esp/esma/planoj.htm. rektoro havu tempon por repaki la librojn sen Atlanto 2000, Bostono 2003). Alie, oni eble troa hasto – kaj denove estus bone se volon- devos lui plurajn aªtobusetojn por transporti Kunigo de sam¤ambranoj tuloj povus helpi al li. la kongresanojn al la cela loko. (En Sankta Multaj kongresanoj volos helpon trovi Se en via Ùtato estas vend-imposto, iu en la Luiso 1999, la lokanoj havis sufi¤ajn aªto- sam¤ambranon. Rilate al tio, povas esti de- LKK devas frue esplori pri tio kiel oni regis- mobilojn por Ùofori ¤iujn kiuj volis iri al la mando(j) en la alißilo, aª eble aparta formu- tras sin kiel unufoja vendanto ¤e la Ùtata min- Pordega Arko. En Austino 2005, la LKK luis laro*. Tiam iu en la Loka Kongresa Komitato isterio pri vendimposto, kaj informi al la CO unu aªtobuseton dum tri tagoj kontraª $300 devas kolekti la liston de sam¤ambran-dezi- pri tio. Aª LKK-ano aª la Direktoro de la CO por tri ekskursoj; ili devis fari du aª tri vo- rantoj, kaj dissendi la liston al ¤iu en ßi. (Aª povas registri ELNA-n kiel unufojan vendan- jaßojn ambaªdirekte por transporti ¤iujn kon- du listoj, de viroj kaj de virinoj.) Nepre klare ton, tiel ke ELNA povu kolekti la vendim- gresanojn de la kongresejo al la diru ke la kongresanoj mem devas mendi poston kaj pagi tion al la Ùtato post la ekskursoceloj.) siajn ¤ambrojn kaj prenas al si la riskon se kongreso. Komence de ekskursoj, memorigu al la ilia sam¤ambrano fakte ne venas. (Iam okazis Kiam la kongreso okazas en Meksiko aª kongresanoj ke ni estas ambasadoroj – ne ke homoj plendis al ELNA kaj postulis ke Kanado, la libroservo ofte havas malprofiton ELNA pagu la duonon de la kosto kiun pag- pro la alta transport-imposto. Ãu taªgas havi estu malßentila en publikaj lokoj. Ni volas intus la ne¤eestanta sam¤ambrano; ni evitu la libroservon ¤e la kongreso en tiuj jaroj? La doni bonan impreson pri Esperanto kaj es- tion.) Arlyn Kerr rimarkis ke en 2004 Ùi havis estraro kaj la CO decidu. perantistoj. Dum la ekskurso homoj aªdas multan kromlaboron rilate al ¤i tiu tasko; ekz. nin paroli strangan lingvon kaj kelkaj sciv- kelkaj homoj petis Ùian helpon trovi loßejon Distra¢oj olemißas. Estus bone porti informilojn por kiam la kongresa hotelo jam plenplenis. La LKK prizorgas distra¢ojn por la diversaj disdoni al iu ajn kiu demandas “What lan- Alia ebleco estas starigi listgrupon ¤e vesperoj, kun la helpo de la Komisiito de guage is that?” Yahoo Groups aª alia taªga servo por kon- Kongresoj. Lokaj esperantistoj ofte povas Kutime estas plia ekskurso en la posttag- gresanoj kiuj volas interkonsenti pri ¤ambro- provizi teatra¢etojn kaj muzikon. Kunkantado mezo de la lasta tago de la kongreso, post la divido kaj aliaj aferoj. En la unua informfolio estas plezurdona por la kongresanoj. Oni foje solena fermo, por tiuj kiuj ne forflugos ßis la kaj alißilo oni diru klare kiel aboni tiun list- havas profesiajn muzikistojn por koncerti, ¤u posta tago. Ofte tion oni ne detale aranßas ßis grupon. Oni diru ankaª ke, se iu ne havas ret- ordinaraj kongresanoj kiel Jon Liechty en lastminute; estus pli bone plani kaj anonci poÙt-aliron, tiu povas poÙti aª telefoni al certa 2000 aª Thomas Alexander en 2005, aª hon- ankaª tion sufi¤e frue, antaª ol homoj men- membro de la LKK kaj peti liston de homoj orgastoj (kies vojaßado kaj loßado estis pag- das siajn flugbiletojn. Se oni ial devas volantaj sam¤ambranon; ties kontakt-infor- itaj el la kongresa bußeto) kiel Kimo kaj mon la sam¤ambran-listestro mesaßos al la JoMo en 2003. prokrasti la planadon de la ekskurso, tamen listgrupo. Faru aranßojn por la kunkantado de la preferindas anonci la planojn dum la kon- himno “La Espero” dum la solena fermo de greso, kaj ne provi lastminute aranßi ion Libroservo ¤e la Kongreso la kongreso. Plej bone havigu la tekston kun taªgan por ¤iuj ekskursemuloj. Russ La libroservo de ELNA estas unu el la plej muzik-indikoj, presitan por ¤iuj po unu Williams konsilas: “Diru ‘Jen la plano – se bonaj el la multaj landaj asocioj. Kiam eblas, kopio, kaj antaªvarbu iun por gitarludi, pi- ne taªgas por vi, bv. ne partopreni! Ne petu ELNA okazigu libroservon dum la anludi aª alimaniere muziki. Tiu folio eble specialajn esceptojn por vi.’” Kongreso. Kelkajn semajnojn antaª la kon- estu en la kongresa sako kun la horaro kaj Foje estas plurtaga ekskurso antaª aª (pli greso, la Centra Oficejo devas sendi al iu el kongreslibreto; ßi povas esti parto de la kon- ofte) post la kongreso. Por tio oni devas pagi la LKK skatolojn da libroj por la kongreso. greslibreto mem, aª disdonu ßin aparte tuj aparte; ßi ne estas inkluzivita en la kon- (Oni ne volas fidi la hotelistojn pri tio.) Tiu antaª la Solena Fermo. greskotizo. Esploru pri la turistaj eblecoj en libro-ricevanto tiam Ùofore portu la librojn al Estas bone havi babilejon (angle “con- via regiono kaj proponu ion al Lusi Harmon la kongresejo en la unua tago kiam la li- suite”) dum la kongreso. Tio estu ¤ambro kun de Esperanto Vojaß-Servo; Ùi helpis al ni en broservo-¤ambro haveblos (kutime la tagon sofoj kaj foteloj, kie oni povas iam ajn 2000 organizi ekskurson al Savano, Georgio antaª la estrar-kunsido). Do, oni frue diru al manßeti kaj babili sen programita temo. Ïi la CO, al kies adreso ili sendu la librojn, kaj povas esti ankaª loko por ludoj en Esperanto, post la Atlanta kongreso*. kiam tiu estas hejme por ricevi ilin de la ¤u lingvorilataj, kiel Esperanto-skrablo, ¤u ne UPS-liveristo. Donu vian laborejan adreson (Ùako, goo ktp.). La LKK kontrolu ¤u tia * Ligiloj al ¤iuj paßoj, ekzemplaj leteroj ktp. al la CO se vi ne estas hejme dum la tago. ¤ambro haveblas kontraª ne troa kromkosto, indikitaj per steleto (*) trovißas ¤e la origi- La ¤ambro por la libroservo prefere estu kaj ¤u ili rajtas provizi manßetojn aª ¤u nece- nala paßo http://www.pobox.com/ havebla ekde la tago antaª la estrar-kunsido. sas a¤eti ilin de la kongresejo. Estas plej bone ~jimhenry/esp/ esma/planoj.htm 2006/3-4 speranto U S 11 libroservo is expected to fight and defeat a great evil New from the Book Service that threatens the land. 2006. 143p. 200x130. Paper. Sweden. ISBN ANGLA-ESPERANTA-HUNGARA ETVORTARO the 20th century. 2006. 205p. 210x150. 9185288349. PRI HOMA VIVO KAJ LOÏADO. Ilona Paper. Switzerland. MIO002 $23.90 KOUTNY. A third useful and attractive ELE007 $31.10 pocket-sized book in this series of small MONATOJ TRA LA MONDO. HORI Yasuo. A thesaurus-like dictionaries. Words are or- EPITOMO DE ESPERANTOLOGIO. Nikolao collection of views of the meanings of the ganized by meaning within categories GUDSKOV. A detailed overview of the his- various months of the year as seen from (main categories: Human life and Lodging) tory and current state of the Esperanto Finland, France, Japan, Vietnam, rather than by alphabetical order, which movement. Valuable material for anybody Togoland, Romania, the United States, means that although the first language is who is involved with promoting Esperanto. Nepal, the Netherlands, Argentina and English, you can use any of the three lan- 2002. 151p. 200x130. Paper. Russia. ISBN Serbia. N.d. (prob. 2006). 96p. 255x180. guages as a key into any of the others. 5716100945. Paper. Japan. ISBN 4939088054. 2005. 156p. 170x115. Paper. Poland. ISBN EPI002 $12.10 MON008 $11.00 83-89887-19-3. ANG008 $15.40 GRAVECO DE LA FIDELIÏO, LA. Oscar NE NUR LEGENDOJ, NE NUR PRI SEJM. WILDE. Trans. William Auld. DVD of the Vladimir SAMODAJ. Recounting the life and AVENTUROJ DE JONATANO GULLIBLE, LA. July 4, 1987, presentation of the play by an times of an active and enthusiastic Ken SCHOOLLAND. Trans. ¥enja Amis. amateur cast at the Bloomsbury Theatre in Esperantist in Russia, and elsewhere, Inspired by Jonathan Swift’s Gulliver’s London. NOTE: DVD uses PAL standard, under the USSR. 1999. 174p. 215x140. Travels, a Libertarian excursion into a very so in the United States is probably best familiar economic dystopia. Many illustra- viewed on your computer’s DVD player. Paper. Russia. ISBN 5716100619. tions by Randall Lavarias. 2006. 143p. 2006. 145 minutes. United Kingdom. NEN004 $15.50 215x145. Paper. Russia. ISBN 5716101577. GRA010 $24.10 AVE007 $21.20 PRI LA KRISTANA AMO. Benedikto XVI. HISTORIOJ ... RAKONTU! Herman NYECK Trans. Reinhard Haupenthal et al. The first BORIS GODUNOV. Aleksandr PU£KIN. LIPORT & Chamberline NGUEFACK ZE- encyclical from Pope Benedict XVI, written Trans. Vladimir Edelstejn. Puskin’s famous DONG. An attractive collection of 15 African in the summer of 2005. 2006. 43p. play about the famous successor to Ivan tales intended not only to amuse but also to 210x145. Paper. Germany. the Terrible and his struggle against a pre- teach morality. Many illustrations. 2006. PRI004 $12.60 tender to the throne of Russia. 2005. 112p. 123p. 200x145. Paper. Cameroon. 170x120. Paper. Russia. ISBN HIS009 $27.70 PRINTEMPO BLU¥INSA. Mikaelo 5716101461. BRON£TEJN. Sixteen songs by the Russian BOR002 $8.10 JOMO SLAVUMAS. Excellent new disk by Esperanto bard, including the six from the jOmO, contains 24 pieces with an exotic “PuÙkin-jubileo”. CD + lyrics booklet: 54’28”. CONVERSATIONAL ESPERANTO. Don LORD. Eastern European flavor, ranging from tra- Russia. Eighty-six columns from the Brita ditional to rock. Pieces range from “La PRI006 $16.40 Esperantisto giving everyday, conversational Golemo” through “Tumbalalajka” and “La vocabulary in Esperanto. The columns are reveno de Taras Bulba” to “Apudmoskvaj RAPORTOJ EL JAPANIO 9. HORI Jasuo. A here separated into eleven categories: vesperoj”. “You’ll find inside, i.a., a Kiev new collection of essays by the author Economy and Labour, Environment, Family nightingale, a Gypsy prince, a Belarussian about life, culture and politics in Japan in and Home, Food and Drink, Health, Holidays virtuosa, bass players of Romanian and 2005. 2006. 184p. 210x150. Paper. Japan. and Leisure, House and Garden, Law and Indian origin, motorized cossacks and an ISBN 4947728299. Order, Science and Technology, Shopping, unforgettable fiddler on the roof.” CD + RAP011 $19.40 and Society. Includes English-Esperanto and lyrics booklet: 69’51”. France. Esperanto-English vocabularies of terms in- JOM003 $29.00 SEKRETO DE LA PATRINO. Valerij SIPOVIÃ. troduced. 2006. 200p. 210x145. Paper. Original novel about a woman’s life in post- United Kingdom. ISBN 0902756222. LANDO DE LA BLINDULOJ, LA. H. G. WELLS. revolutionary Russia. 2006. 110p. CON001 $21.70 Reprint of the E. W. Amos translation of H. 200x130. Paper. Russia. ISBN G. Wells’s classic utopian novella. “In the 5716101542. DE NENIE KUN AMO.… Iosif BRODSKIJ. country of the blind, the one-eyed man is SEK001 $18.90 Translations of the poetry and prose of one king.” Series “Utopia” #3. 2006. 26p. of Russia’s most famous dissident poets. 210x145. Paper. The Netherlands. TRILINGVA LANDLIM’. Peter BROWNE. A 2001. 159p. 200x130. Paper. Russia. ISBN LAN004 $4.30 5-7161-0087-2. recent collection of the poetry of an DEN002 $10.70 LEGENDOJ PRI SEJM. Mikaelo American Esperanto poet. Each poem ap- BRON£TEJN. Annals and anecdotes from pears in three languages: Esperanto, DU LINGVOJ. Mikaelo BRON£TEJN. Recent the history of the unofficial Esperanto youth Spanish, English. N.d. (prob. 2006). 32p. collection of poetry by the Russian movement in the USSR during the last 150x210. Paper. France. ISSN 03985822. Esperanto Bard, collected in nine separate thirty years of the Soviet Union. Newly ex- TRI021 $7.50 “Zumoj”. 2001. 192p. 200x130. Paper. panded third edition. 2005. 231p. 200x130. Russia. ISBN 5-7161-0093-7. Paper. Russia. ISBN 5-7161-0152-6. VINTRA FABELO, LA. William SHAKE- DUL001 $7.30 LEG007 $24.50 SPEARE. One of Shakespeare’s four great romances, written near the end of his ca- ELEKTITAJ POEMOJ KAJ AFORISMOJ. MIO, MIA FILO. Astrid Lindgren. Trans. Leif reer, in a translation by Humphrey Tonkin. Christian MORGENSTERN. Trans. Willy Nordenstorm. Charming children’s story Includes the famous if non-existent “coast Nüesch. A very complete collection of the about a young boy who is carried away of Bohemia”. 2006. 154p. 210x150. Paper. poetry and aphorisms of a great German from humdrum Stockholm to a distant king- The Netherlands. poet and philosopher from the beginning of dom where he turns out to be a prince and VIN006 $22.00 12 speranto U S 2006/3-4 originala poezio Saluton, samideanoj! Ãu vi legis la faman libron de Julio Ni celebru nian literaturon! Per tio ni Baghy, “La Verda Koro”, en kiu knabo difi- celebras ankaª niajn agadojn (spiriton, Ãu vi partoprenis la landan kongreson en nis kulturon kiel “homan komprenon”? Tio novan senton) per kiuj ni povas krei 2005 en Teksaso? Ãu vi memoras la estis grava punkto por mi, kiam mi unue amikojn en iu ajn lando sur la tero. temon de tiu kongreso? La temo estis legis tiujn vortojn. Ãu kulturo vere estas Literaturo difinas tiujn kiuj ni estas, kaj ni “Literaturo”. Ni elektis tiun temon pro homa kompreno? Mi opiniis ke ne. Tamen, estas Esperantistoj. Ni estas esperantoj. multaj kialoj. Tio estis bona temo por niaj nia tuta afero en la Movado rilatas al kul- kunsidoj kie ni konatißis kun multaj verk- turo. Ni celas pli bonan interkomprenon Amike, istoj. inter la homoj de diversaj landoj, kulturoj Phil “Filipo” Dorcas Literaturo ankaª spegulas kulturon. kaj klasoj. prezidanto de ELNA Matthew J. Weitendorf kun manoj belaj Mi ne Karulino mia Radiaj ondoj estas tiel kun profunde brunaj okuloj Levißis al ¤ielo – kiel river’, Pluvas manao rekta, rapida Kial ni tiel ofte interkonsentas? Mi ja Tiel profunde komprenas ni unu la Dum la vespero meandras, jes, alian? La oceanorkestro sed ne riverece Ekdormigis nin Oceano, preter la Anjo, kara La sunhorloßo komforto de antaªdiro Per lum’ kaj ombro parolas, vere senfin’ ekde junio 1976 Sumigas vivon ondas, ßis junio 2006 ekscitas la imagon, tiel Muzika disko *** Sur la fonograf’ kreis kiel ekscitas mian vi. Flosantan mondon Mi kredas, ke ni ¤iuj fruajn monatojn, 2005 Mi kredas, ke ni ¤iuj parolas sam- Kene¤jo Goldbergo *** lingve. Por Anjo, kunloßantino de la fratino La cetero estas konfuzo korsenta Por Anjo Ãelao Brunajn, brunajn, brunajn, brunajn *** “Mi timas,” mi pensis en la atenda okulojn viajn Libroj niaj ¤ambro neniam Por Robert Goldberg, filo de de la kantona malsanulejo. plu vidi, samideano Leah Singer Goldberg “Kie Ùi estas?” Ronda¢ojn de vi “Mi lacas. Ãu sola mi estos?” ne plu Mi kredas, ke ni vivas “Kio okazis?” tuÙi “Duonscias mi.” En orelo mia flustras ßis ni mankas al la mondo. “Mi sentas min sola.” ne plu “Ãu mi telefonu al nevo mia?” ne plu *** “La mezo de la nokto estas.” ne plu Plaßo “Kia mi sentus sola?” Sabaton, la 24-an de septembro, 2005 Tie, kie la suno subiras, Kia mi sentus dol¤e rußißas. sen vi? *** Perlo el papero *** diman¤on la 5-an de decembro 2004 Por Anjo Ãelao *** Ion Oceano Anjo, kara kun vo¤o velura Ion, kion vi vere volas fari, Por Anjo Kunvivantino mia vi ja faros. 2006/3-4 speranto U S 13 tradukita prozo Schön Schreiben* estas infano kaj ne malßojas pri ankoraª blue-kaj-ruße liniigitaj skribkajeroj. En la nekonata afero. Li miris pri la subita mano de ¤iu lernejano tremis plumo. Nur sereneco, sed li ne kuraßis demandi siajn unusola eta Mirono, kiu ankoraª ne konis najbarojn – li ja konis neniun el ili. Kaj, la naturon de Valko, sidis, turninte la viza- finfine, tio ¤i ne tre interesis lin. En la ßon al la klaso, kaj fiksrigardis la novan kvieto, tiel timiga kaj maltrankvila por al- instruiston. iuloj, li plene sin fordonis al la plej Ùatata – Kaj vi? – brute ekkriis Valko kaj di- okupo – rememoroj pri la gepatra vilaßo. rektis la paÙojn al la knabo. Oni ne povas diri, ke li sopiris je ßi: li La eta Mirono rigidißis de la subita scias, ke ¤iulunde li ekvidos kaj patron, timo. Li iel senkonscie turnißis kaj kun- kaj patrinon. Li nur pensis, kiel iam, metis sian korpon en tiun pozicion, en kiu somere, estos bone veturi hejmen, li den- jam dum la minuto tremis liaj kamaradoj. ove povos libere kuradi tra paÙtejoj, sidi Valko prenis kreton, proksimißis al la apud rivero aª vadi en ßi kaptante kara- tabulo, levis la manon kaj ekskribis. sojn; tiuj pensoj estis pli gajaj, brilaj kaj Dekomence li skribis nur literojn, ma- klaraj, ol enuaj, malgajaj. La eta Mirono jusklojn kaj minusklojn, vokalojn kaj kon- lukse dronis en la naturbeleco, kiu dis- sonantojn, sen iu, tamen, senco. Sed poste floris en lia imago inter la grizaj, malvar- li transiris al vortoj, kaj finfine – al tutaj Ivan Franko maj muroj de bazilana lernejo, li tute ne frazoj, kiel, ekzemple: “Dio kreis la mon- pensis pri la minaco, proksimißanta al la don”, “Homo havas du brakojn”, “Tero estas nia patrino”. El¤erpinte tiamaniere En la vasta dua klaso de la normala klaso. – Hej, kial vi ne adaptas vian kajeron sian saßecon, montrante entute sian konon lernejo de pastroj-bazilanoj en por skribado? – mallaªte demandis de kaligrafio per multnombraj kurba¢oj Drohobi¤** tiel kvietas, ke oni papavon Mironon unu el najbaroj, frapetante lian kaj longaj, kiel mondo, kaj rektaj, kiel povas semi. Proksimißas horo de la “bela talion. kolbasoj, fina¢oj, Valko metis la kreton, skribo”, timiga por ¤iuj ne pro la objekto – Kion? – respondis Mirono, malkarese paÙetis malantaªen, ankoraªfoje rigardetis mem, sed pli verÙajne pro la instriusta per- vekita de sia ora sonßo. kun pla¤o plenskribitan tabulon kaj post sono. En la bazilana lernejo instruistoj de – Adaptu kajeron por skribado! – ripetis tio, turnißinte al la tremanta klaso, terure ¤iuj objektoj estas pastroj, nur por la kamarado kaj montris al Mirono, kiel ekkriis: kaligrafio oni dungis civilulon, iun eksan meti kajeron, kiel inkujon kaj plumon laª – Skribu! bienestron aª mentoron, sinjoron Valko. la instrukcioj de sinjoro Valko. En tiu momento feli¤e finißis lia sci- Al sinjoro Valko e¤ nun Ùajnas, ke li estas – Li jam iras, jam iras! – la flustro enca agado – nun komencißas lia bienes- bienestro: kvankam iri kun vipo ne konve- vastißis tra la klas¤ambro kvazaª dum tra agado. Por montri tion ilustre, li nas, sed li tamen ne malatentas vergon kaj proksimißo de iu terura caro. En la kori- plenforte ekskuis la fingrojn por disblovi neniam ignoras la okazon utiligi ßin. doro eksonis paÙoj de la instruisto. Poste de ili sciencan kretan polvon, kaj anstataª Evidente, ke infanoj, subigitaj almenaª rapide malfermißis la klaspordo, kaj la kreto li prenis en manon sian vergon. por unu horo je la povo de tiu instruisto, Valko eniris. Mirono ekrigardetis lin. La Kaj kvazaª aglo desupre sekvas la predon, anticipe ektremas, kaj kaligrafio estas por instruisto stature tute ne similis al iu caro. samtiel ankaª li, observante la klason, ili la plej granda turmento. Li estis mezalta viro, kun mallonge tondi- deiris de la podio kaj komencis sian Nur eta Mirono sidas sur benko taj haroj sur ronda virÙafeca kapo, kun ¤irkaªiradon. trankvile, preskaª gaje. Li miras, kial en flavrußaj mallongaj lipharoj kaj flavrußa La unua, al kiu kondukis lin lia malßoja la klas¤ambro subite ekkvietißis, kiam hispana barbeto. Lia larßa vizaßo kaj fortuno, estis iu malgranda, malforta kaj unu kuraßulo, sendita koridoren por es- larßaj, forte reliefißantaj vangostoj kune tre timigita lernanto. Li, klinißinte super plorado, enkuris en la ejon kaj ekkriis: kun grandaj, flanke elstarantaj oreloj la kajero, Ùvitante laboris tutforte por teni “Valko venis!” En la sama momente en la donis al li aspekton de stulta obstineco kaj la plumon en la tremantaj fingroj, kaj ¤iu- klaso ekregis kvieto. La eta Mirono viandmanßeco. Malgrandaj bufaj okuloj momente li rigardis la tabulon, penante ankoraª ne konas sinjoron Valko. Li nur sidis profunde en la kavoj kaj palpebrumis surpaperigi la samajn hoketojn, kolbasojn nun venis el vilaßa lernejo, la patro en- de tie iel kolere kaj malagrable. kaj kurba¢ojn, kiujn surtabuligis la sperta listigis lin por la dua studjaro ¤e pastroj- – Nu! – ekkriis li timige, ferminte mano de la bienestro. Sed ve, lia mano bazilanoj, kaj jen estas la unua horo de malantaª si la pordon kaj svingante per tremis, hoketoj, kolbasoj kaj kurba¢oj kaligrafio. Kaj malgraª tio ke en vilaßo li kana fleksebla vergo. Kaj de tiu krio, rezultis rompitaj, nerektaj – e¤ la mal- ne estis sukcesa en skribado, li scipovis kvazaª de vento dum nebula somera tago obeema plumo ¤iusekunde turnißis en la nek plumon korekte teni en la mano, nek kune klinißas sekal-spikoj, tiel same klin- fingroj, knaris, Ùprucis, kvazaª ßi koleris glate kaj rekte elskribi unu strekon, – li ja ißis kapoj de okdek kvin lernantoj super kontraª io kaj deziris plej rapide liberißi. 14 speranto U S 2006/3-4 tradukita prozo Valko staris super li, kvazaª Pro la aspekto de la povra Jon¤jo, kun- La eta Mirono, kvazaª fal¤ita, falis sur la ekzekutisto, kaj, kolere ridetante, dirinte premita, tremanta kaj salivanta pro timo, benkon, kaj de la benko – planken. La nek unu vorton, fiksrigardis lian skribon. la tuta klaso laªte ekridegis, kvankam ¤iu sango aspergis lian vizaßon. La povra knabo eksentis malfeli¤on kaj mem tremis kaj Ùrumpis. Sed tia estas la finperdis regopovon super sia mano kaj forto de tirana premo: sufi¤as por tirano – Levu lin! – ekkriis Valko. De la super la malobeema plumo. ekrideti, kaj ¤iuj, starantaj sub la tirana malantaªa benko alsaltis duopo, la sama, – Vi do tiel skribas? – malrapide siblis jugo, ekridegos, malgraª ke ili ridegas pri kiu antaª kelkaj minutoj “instruis” Valko, sed lia vergo rapide fajfis en la sia propra malfeli¤o. Jon¤jon, kaj levis senkonscian Mironon. aero kaj serpente ¤irkaªis la Ùultrojn de la – Iru al la tabulo! Skribu, ek! – Valko povrulo. forviÙis per la mano parton de sia skriba¢o Lia kapo ne fiksißis vertikale kaj klinißis – Oj-oj-oj! – ekkriegis li, sed li tuj eksi- kaj enpremis kreton en la knaban manon. malsupren, kiel tiu de mortinto. lentis, renkontinte minacan kanajlan Judeto ekskribis laª sia kutimo, de la fino. – Alportu akvon! – pluordonis Valko kaj rigardon de la instruisto. La klaso denove ekridegis, Valko ekride- ankoraªfoje rigardis Mironon. – Ãu vi ne povas skribi pli bone? – de- tis, sed li tuj kuntiris la brovojn, turnis sin mandis Valko. al la lasta benko, kie sidis la plej grandaj – Kiu estas tiu knabo? – demandis li. – Povas, povas! – balbutis la knabo, ne kaj fortaj knaboj, kaj ordonis: – Mirono, – respondis la “cenzuristo”, sciante mem, kion li balbutas. – Hej, donu al li! la plej aßa kaj la plej forta ulo en la klaso, La instruisto-bienestro, eble, efektive La knabeto ektremis per la tuta korpo al kiu la pastroj komisiis kontroli la ka- kredis, ke la knabo scipovas skribi pli kaj ion ekbalbutis, sed du kamaradoj-kun- bone kaj nur malboncele penas skribi laborantoj rapide alkuris kaj kondukis lin maradojn. malbone, aª, eble, pro granda amo al lia sur la podion. La klaso eksilentis. – Kio li estas? – plu demandis Valko. vergo. Anstataª rido, paleco aperis sur ¤ies – Filo de iu kamparulo el N… – Nu, estu singarda! – kaj Valko pluiris, vizaßo, – nur doloriga kvikado de Jon¤jo – Kamparula filo! Fi, pro kia diablo tiuj ne konvinkißinte, kiujn savantajn fruktojn sonis inter la Ùtonaj muroj de la bazilana donis lia detala instruado. Kvankam li mona§ejo. kamparuloj enÙovißas tien ¤i! – pepis estis indiferenta al tiuj fruktoj – li jam – Sufi¤as por li! – diris Valko, kaj Valko. Li elspiris libere. Li iomete ektimis estis nur bienestro, kaj ne pli. Liaj okuloj Jon¤jo ploretante iris al sia loko. pro sia ago, sed “kamparula filo” signifas, jam turnißis aliflanken, kaj en alia klasan- Plenuminte tiun alt-pedagogian aferon, ke oni rajtas bati kaj ofendi, neniu protek- gulo ili ekvidis alian viktimon. Tie sidis Valko denove ekiris tra la klaso kaj den- judeto, kiu laª la antikva kutimo de sia ove Ùutißis frapoj de lia vergo sur la Ùul- tas “kamparulan filon”. gento skribis kontraªe, peninte ellabori trojn kaj manojn de la povraj knaboj. Valko ne miskalkulis. Neniu defendis la valkajn kaligrafia¢ojn de dekstra mano al Malfacile priskribi per vortoj, kiel im- kamparulan filon. Nehoma ago de la in- maldekstra, de la fino de la linio ßis la presis Mironon tiu instruado. Li tremis, struisto-bienestro pasis por li glate, same komenco. Unuan linion li jam finskribis kvazaª pro la febro; en liaj oreloj bruis, tiamaniere kaj nome ekkomencis la duan kaj ¤io turnißis en liaj okuloj, kiel dum kiel aliaj liaj brutaj agoj. Nur en la koro de de la vortoj “iskre oid nodnom”. Skribita, uragano. £ajnis al li, ke la uragano trafos la kamparula filo ßi ne pasis glate, sed jam preta linio aspektis pli-malpli nor- ankaª lin, ke ¤iu bato de la terura instru- farißis la unua semo de indigno, males- male, sed la nova, ankoraª ne finita, isto estos falanta sur li. Skribitaj vortoj kaj timo kaj eterna malamikeco kontraª ¤ius- komencita de l’fino, pikis okulojn de linioj saltis antaª liaj okuloj, pufißis kaj peca subpremo kaj tiranio. Valko. intermiksißis, ili aspektis e¤ pli malbone, – Kiel vi skribas, Moseo? – ekkriis li, ol ili efektive estis. Li mem ne sciis, kiam alsaltinte al la knabo. li ¤esis skribon, – griza vualo staris antaª * schön Schreiben – kaligrafio (de la ger- Valko ¤iujn judojn de la klaso nomis liaj okuloj. mana) “Moseo”, se ili ne estis filoj de ri¤aj urbaj – Ãu vi tiel skribas? – ekkriis Valko ** Drohobich – urbo en Okcidenta “asoj”, kiujn li alte respektis. La judeto, super lia kapo. kiu nomißas Jonas Turteltaub, aªdinte tiun Mirono ektremis, ekkaptis la plumon, Ukrainio krion kaj ekvidinte atakantan malamikon, enigis ßin en la inkujon kaj tiris tra la pa- konfuzißis kaj kunpremißis, kiel heliko en pero, kvazaª virbovon per kornoj. Tradukis Viktor Pajuk (Ukrainio/Usono) sia dometa¤o, kaj ¤esis skribon. – Ãu vi ne scias, kiel oni devas teni – Ha, ha, ha! – ridegis Valko, trarigar- plumon? dante la skriba¢on. – Ne scias! – ekflustris Mirono. Ivan Franko [frankó] (27-a de aªgusto – Sinjoro profesoro… – ekbalbutis la – Kion? – ekmußis Valko. – Ãu mi ne 1856 – 28-a de majo 1916) estas elstara knabo. montris al vi jam dekfoje, ne unufoje? ukraina verkisto, poeto, sciencisto, ¢urnal- – Iru tien ¤i! Per mirigitaj okuloj Mirono fiksrigardis isto, tradukisto kaj politika aktivulo. Ãi- Kaj, ne atendante, kiam Jonas ekstaros la kolerigitan vizaßon de Valko. Sed de la benko, li kaptis lin je la orelo kaj tre- anstataª respondo Valko per kunpremita jare oni festas 150-jarißon de lia naskißo. nis ¤ambromezen. pugno frapis la knabon kontraª la vizaßo. Tiu ¤i rakonto estis verkita en 1884. 2006/3-4 speranto U S 15 tradukita prozo Ùtipo, ßuste ¤e la bordo de la grandega grizverda grasa Rivero Limpopo, tute ¤irkaªita de La Elefantido eªkaliptoj. Sed ßi vere estis la Krokodilo, dis, “Kion manßas la estis Dukolora-Rokloßanta- ho mia Plej Amata, kaj la Krokodilo?” Tiam diris ¤iuj, Pitono, volvita ¤irkaª roko. Krokodilo palpebrumis per unu “Ãit!” laªte kaj terurvo¤e, kaj ili “Pardonu min,” diris ßentilege okulo – tiele! lin tuj kaj senpere pugfrapis, la Elefantido, “sed ¤u vi vidis “Pardonu min,” diris ßentilege longe sen halti. tia¢on, kia Krokodilo ¤i- la Elefantido, “¤u vi eble vidis Post nelonge, post kiam tio proksime?” Krokodilon ¤i-proksime?” finißis, li trafis Kolokolobirdon “Ãu mi vidis Krokodilon?” Tiam la Krokodilo palpebru- sidantan meze de zizifo, kaj li diris la Dukolora-Rokloßanta- diris, “Mia patro pugfrapis min Pitono, terure malestime. “Kion mis per la alia okulo, kaj levis kaj mia patrino pugfrapis min; vi demandos al mi poste?” duonon de sia vosto el la koto, ¤iuj miaj geonkloj pugfrapis min “Pardonu min,” diris la kaj la Elefantido ßentilege paÙis pro mia ’satigebla sciv’lemo; kaj Elefantido, “Ãu vi povas bonvole malantaªen, ¤ar li ne volis, ke tamen mi volas scii, kion manßas diri al mi, kion li manßas?” oni lin pugfrapu denove. Rudyard Kipling la Krokodilo!” Tiam la Dukolora-Rokloßanta- “Venu ¤i tien, Etulo,” diris la Tiam diris Kolokolobirdo ße- Pitono rapide malvolvis sin de la Krokodilo. “Kial vi demandas MALPROKSIMTEMPE la mante, “Iru al la bordoj de la roko, kaj pugfrapis la tia¢ojn?” Elefanto, ho mia Plej Amata, ne grandega grizverda grasa Rivero Elefantidon per sia skvama, vipa “Pardonu min,” diris ßentilege havis rostron. Li havis nur nigre- Limpopo, tute ¤irkaªita de vosto. la Elefantido, “sed mia patro min tan Ùvela¤an nazon, tiel grandan eªkaliptoj, kaj sciißu.” “Jen stranga¢o,” diris la pugfrapis, mia patrino min kiel boto, kiun li povis tordi Frumatene, kiam nenio restis Elefantido, “¤ar mia patro kaj pugfrapis, sen mencii mian altan flanken; sed li ne povis levi a¢ojn de la Ekvinoksoj, ¤ar la Precesio mia patrino, kaj mia onklo kaj onklinon, la Struton, kaj mian per ßi. Sed estis unu Elefanto – procedis laªprecedente, ¤i tiu mia onklino, sen mencii mian altan onklon, la Ïirafon, kiu nova Elefanto – Elefantido, – kiu ’satigebla Elefantido prenis cent alian onklinon, la Hipopotamon, povas hufbati tre forte, ankaª estis plena de nesatigebla sciv- funtojn da bananoj (de la speco kaj mian alian onklon, la mian larßan onklinon, la olemo, kaj ¤i tio signifas, ke li malgranda, mallonga kaj rußa), Pavianon, ¤iuj min pugfrapis pro Hipopotamon, kaj mian vilan on- faris multege da demandoj. Kaj li kaj cent funtojn da sukerkano (de mia ’satigebla sciv’lemo, kaj mi klon, la Pavianon, kaj inkluze la loßis en Afriko, kaj li plenigis la speco longa kaj purpura), kaj supozas, ke ¤i tio estas la samo. Dukoloran-Rokloßantan- Afrikon per sia ’satigebla dek sep melonojn (de la speco Do li ßentilege diris adiaª al la Pitonon, kun la skvama, vipa sciv’lemo. Li demandis al sia alta verdeta-kraketa), kaj diris al ¤iuj Dukolora-Rokloßanta-Pitono kaj vosto, proksime en la bordo, kiu onklino, la Struto, kial Ùiaj vost- siaj karaj familioj, “Adiaª. Mi helpis lin denove volvi sin sur la pugfrapas pli forte ol ¤iuj aliaj; plumoj kreskas tiele, kaj lia alta iras al la grandega grizverda roko, kaj ekiris, varmeta sed tute kaj do, se al vi estas egale, mi ne onklino la Struto pugfrapis lin grasa Rivero Limpopo, tute ne surprizita, manßante mel- volas, ke oni min pugfrapu plu.” per sia dura, dura ungego. Li de- ¤irkaªita de eªkaliptoj, por sci- onojn, kaj dis¢etante la Ùelon, ¤ar “Venu ¤i tien, Etulo,” diris la mandis al sia alta onklo, la Ïi- ißi, kion la Krokodilo manßas.” li ne povis kolekti ßin, ßis li Krokodilo, “¤ar mi estas la rafo, kio faras lian haªton Kaj ili ¤iuj ankoraªfoje pugfrapis surtretis tion, kion li pensis esti Krokodilo,” kaj li ploris krokodi- makulita, kaj lia alta onklo, la lin por bonÙanco, kvankam li Ïirafo, pugfrapis lin per sia dura, petis ilin, tre ßentile, ke ili ¤esu. dura hufo. Kaj tamen li estis Tiam li ekiris, varmeta sed tute plena de ’satigebla sciv’lemo! Li ne surprizita, manßante mel- demandis al sia larßa onklino, la onojn, kaj dis¢etante la Ùelon, ¤ar Hipopotamo, kial Ùiaj okuloj li ne povis kolekti ßin. estas rußaj, kaj lia larßa onklino, Li iris de Graham’s Town al la Hipopotamo, pugfrapis lin per Kimberley, kaj de Kimberley al sia larßa, larßa hufo; kaj li de- la Lando de Khama, kaj de la mandis al sia vila onklo, la Lando de Khama li iris orienten Paviano, kial melonoj odoras kaj norden, daªre manßante mel- tiele, kaj lia vila onklo pugfrapis onojn, ßis li finfine venis al la lin per sia vila, vila mano. Kaj bordoj de la grandega grizverda tamen li estis plena de ’satigebla grasa Rivero Limpopo, tute sciv’lemo! Li faris demandojn ¤irkaªita de eªkaliptoj, ßuste kiel pri ¤io, kion li vidis, aª aªdis, aª diris Kolokolobirdo. sentis, aª flaris, aª palpis, kaj Nu vi devas kompreni, ho mia ¤iuj liaj geonkloj pugfrapis lin. Plej Amata, ke ßis ¤i tiu sama se- Kaj tamen li estis plena de majno, kaj tago, kaj horo, kaj ’satigebla sciv’lemo! minuto, ¤i tiu ’satigebla Unu belan matenon, meze de Elefantido neniam vidis la Precesio de la Ekvinoksoj, ¤i Krokodilon, kaj li ne sciis, kia tiu ’satigebla Elefantido faris estas li. Estas entute lia ’satigebla novan belan demandon, kiun li sciv’lemo. ankoraª neniam faris. Li deman- La unuan a¢on, kiun li eltrovis, 16 speranto U S 2006/3-4 tradukita prozo lajn larmojn por montri, ke tio ¤irkaª la malantaªaj kruroj de la estas vero. Elefantido, kaj diris, Tiam la Elefantido senspirißis, “Malprudenta kaj nesperta vo- kaj anhelis, kaj genuis sur la bor- jaßanto, ni nun serioze dedi¤os don kaj diris, “Vi estas la per- nin al iom da forta tensio, ¤ar se sono mem, kiun mi ser¤as dum ¤i ni ne faros tion, mi havas la im- tiuj longaj tagoj. Bonvolu diri al preson, ke tiu fora sinpelanta mi, kion vi manßas.” militÙipo kun kirasa supra fer- “Venu ¤i tien, Etulo,” diris la deko” (kaj per tio, ho mia Plej Krokodilo, “kaj mi flustros.” Amata, li celis la Krokodilon), Tiam la Elefantido klinis sian “definitive difektos vian venon- kapon apud la moska, den- tan karieron.” tegplena buÙo de la Krokodilo, Tiel ¤iam parolas ¤iuj kaj la Krokodilo kaptis lian Dukoloraj-Rokloßantaj-Pitonoj. nazon, kiu ßis ¤i tiu semajno, Do li tiris, kaj la Elefantido tago, horo, kaj minuto mem, ne tiris, kaj la Krokodilo tiris; sed la estis pli granda ol boto, kvankam Elefantido kaj la Dukolora- multe pli utila. Rokloßanta-Pitono tiris pli forte; “Mi pensas,” diris la kaj fine la Krokodilo lasis la Krokodilo – kaj li diris ßin inter nazon de la Elefantido kun plaª, siaj dentoj, tiele – “Mi pensas, ke kiun oni povis aªdi laªlonge de hodiaª mi komencos per Limpopo. Elefantido!” Tiam la Elefantido forte kaj Je tio, ho mia Plej Amata, la subite sidißis; sed unue li atente Elefantido estis multe ßenata, kaj diris “Dankon” al la Dukolora- li diris, parolante tra la nazo, Rokloßanta-Pitono; kaj poste li tiele, “Lasu bin! Vi bin dolori- dorlotis sian kompatindan tiritan gas!” nazon, kaj li volvis ßin en mal- Tiam la Dukolora-Rokloßanta- varmetaj bananofolioj, kaj trem- Pitono glitis de la bordo kaj diris, pis ßin en la grandega grizverda “Mia juna amiko, se vi nun, tuj grasa Limpopo, por ke ßi mal- kaj tuje, ne tiros tiel forte kiel vi varmißu. povas, miaopinie via konato, “Kial vi faras tion?” diris la vestita per la granda brilleda Dukolora-Rokloßanta-Pitono. palto” (kaj per tio, li celis la “Pardonu min,” diris la Krokodilon) “vin ektiros en tiun Elefantido, “sed mia nazo estas foran klaran rivereton en okula tre misformita, kaj mi atendas pran buÙon. ke via nova nazo estos tre utila ekmovo.” ßis kiam ßi Ùrumpos.” “’Vantaßo numero du!” diris la por pugfrapi aliajn.” Tiel ¤iam parolas Dukoloraj- “Do vi devos longan tempon Dukolora-Rokloßanta-Pitono. “Dankon,” diris la Elefantido, Rokloßantaj-Pitonoj. atendi,” diris la Dukolora- “Vi ne povus fari ¤i tion per nura “mi memoros tion; kaj nun mi Tiam la Elefantido kaªrißis, Rokloßanta-Pitono. “Iuj ne scias, nazo. Ãu vi ne opinias, ke la suno pensas, ke mi iros hejmen al ¤iuj kaj tiris, kaj tiris, kaj tiris, kaj lia kio estas bona por ili.” estas tre varma ¤i tie?” miaj karaj familioj kaj mi tion nazo komencis stre¤ißi. Kaj la La Elefantido sidis tie dum tri “Jes ja,” diris la Elefantido, kaj provos.” Krokodilo baraktis en la akvo, tagoj, atendante, ke lia nazo mal- antaª ol pensi, kion li faras, li Do la Elefantido iris hejmen farante ßin kremeca per svinge- longißos. Sed ßi neniam mal- Ùovelis plenÙovelon da koto de la trans Afrikon, balancante kaj kir- goj de la vosto, kaj li tiris, kaj longißis, kaj, plue, ßi igis lin bordoj de la grandega grizverda lante sian rostron. Kiam li volis tiris, kaj tiris. strabi. Ãar, ho mia Plej Amata, vi grasa Limpopo, kaj li Ùmiris ßin manßi frukton, li tiris frukton el Kaj la nazo de la Elefantido vidos kaj komprenos, ke la sur la kapo, kie ßi faris mal- arbo, anstataª esperi, ke ßi falu, daªre stre¤ißis; kaj la Elefantido Krokodilo tiris ßin ßis vera ros- varmetan, Ùliman kot¤apon tute kiel li antaªe faris. Kiam li volis etendis siajn kvar kruretojn kaj tro, sama kiel ¤iuj Elefantoj fluetan malantaª liaj oreloj. herbon, li plukis herbon el la tiris, kaj tiris, kaj tiris, kaj lia havas hodiaª. “’Vantaßo numero tri!” diris la tero, anstataª genuißi, kiel li nazo daªre stre¤ißis; kaj la Fine de la tria tago, muÙo venis Dukolora-Rokloßanta-Pitono. antaªe faris. Kiam lin mordis Krokodilo draÙis sian voston kiel kaj pikis lin sur la Ùultro, kaj “Vi ne povus fari tion per nura muÙoj, li derompis bran¤on de remilon, kaj li tiris, kaj tiris, kaj antaª ol li sciis, kion li faras, li nazo. Nu kion vi opinias pri den- arbo por uzi ßin kiel muÙfrapi- tiris, kaj je ¤iu tiro la nazo de la levis sian rostron kaj mortfrapis ove esti pugfrapita?” lon; kaj li faris al si novan, mal- Elefantido longißis kaj longißis – tiun muÙon per ßia pinto. “Pardonu min,” diris la varman, Ùliman kot¤apon kiam kaj tio dolorigis lin terure! “’Vantaßo numero unu!” diris Elefantido, “sed tio tute ne ajn la suno estis varma. Kiam li Tiam la Elefantido sentis, ke la Dukolora-Rokloßanta-Pitono. pla¤us al mi.” sentis sin soleca, piedirante trans liaj kruroj ekglitas, kaj li diris tra “Vi ne povus fari tion per nura “Ãu al vi pla¤us pugfrapi iun?” Afrikon, li kantis al si per sia ros- sia nazo, kiu jam estis proksi- nazo. Nun provu manßi ion.” diris la Dukolora-Rokloßanta- tro, kaj la bruo estis pli laªta ol mume kvin futojn longa, “Tio ja Antaª ol li pensis, kion li Pitono. pluraj blovorkestroj. estas tro por bi!” faras, la Elefantido elÙovis la ros- “Tio vere pla¤us al mi,” diris la Li intence devojißis por trovi Tiam la Dukolora-Rokloßanta- tron kaj plukis faskegon da her- Elefantido. larßan Hipopotamon (Ùi ne estis Pitono alvenis de la bordo, kaj boj, batis ßin kontraª siaj antaªaj “Nu,” diris la Dukolora- parenco lia), kaj li tre forte volvis sin en boatistan nodon kruroj, kaj Ùovis ßin en sian pro- Rokloßanta-Pitono, “vi eltrovos, pugfrapis Ùin, por certigi, ke la 2006/3-4 speranto U S 17 tradukita prozo Dukolora-Rokloßanta-Pitono Krokodilo ¤e la bordoj de la orelon kiam Ùi dormis en la akvo Rezultoj de la Belartaj vere parolis pri lia nova rostro. grandega grizverda grasa Rivero post manßado; sed li neniam per- Konkursoj de UEA en 2006 La ceteron de la tempo li kolek- Limpopo,” diris la Elefantido. “Mi mesis, ke iu ajn tuÙu tis la melonÙelojn, kiujn li lasis demandis al li, kion li manßas, kaj POEZIO: 1-a premio: Francisco Kolokolobirdon. fali survoje al Limpopo – ¤ar li li donacis al mi ¤i tion.” Javier Moleón (Hispanio) pro “Sed tiam” kaj Christian Riviére estis Ordema Pakidermo. “Laª mi, ßi Ùajnas malbela,” Finfine ¤io tiel ekscitißis, ke liaj karaj familioj rapide unuope (Francio) pro “Kvankam silenti”; 2- Vespere li revenis al ¤iuj siaj diris lia vila onklo, la Paviano. a premio: Neide Barros Rego karaj familioj, kaj li volvis sian “Vere,” diris la Elefantido. foriris al la bordoj de la grandega (Brazilo) pro “Mistero”; 3-a premio: rostron kaj diris, “Kiel vi far- “Sed ßi estas tre utila,” kaj li grizverda grasa Rivero Limpopo, Helena Melnikova (Rusio) pro “Mia tas?” Ili ekßojis en sia koro, kiam levis sian vilan onklon, la tute ¤irkaªita de eªkaliptoj, por lando”. Partoprenis 33 verkoj de 18 aªtoroj el 12 landoj. ili vidis lin, kaj tuj diris, “Venu ¤i Pavianon, per lia vila kruro, kaj pruntepreni novan nazon de la tien, por ke ni pugfrapu vin pro kro¤is lin ¤e krabrujo. PROZO: 1-a premio: Paul Gubbins (Britio) pro “Nia paradizo via ’satigebla sciv’lemo.” Tiam tiu malbona Elefantido Krokodilo. Kiam ili revenis neniu plu pugfrapis iun; kaj ekde bonvenigas”; 2-a premio: Tim “Ba,” diris la Elefantido. “Mi longtempe pugfrapis ¤iujn siajn Westover (Usono) pro “Meduzet”; opinias, ke vi ¤iuj ne scias ion karajn familiojn, ßis kiam ili tiu tempo, ho mia Plej Amata, 3-a premio: Sten Johansson ajn pri pugfrapado; sed mi ja estis tre varmaj kaj tre surpriz- ¤iuj la Elefantoj, kiujn vi vidos, (Svedio) pro “Tomatoj el scias, kaj mi montros al vi.” Tiam itaj. Li eltiris la vostplumojn el krom tiuj, kiujn vi ne vidos, Nederlando” kaj Lena Karpunina li malvolvis sian rostron kaj tute sia alta onklino Struto; kaj li kap- (Germanio) pro “Trovi kaj perdi”. havas rostrojn egalajn al la rostro Partoprenis 17 verkoj de 11 aªtoroj renversis du el siaj karaj fratoj. tis sian altan onklon, la Ïirafon, de la ’satigebla Elefantido. el 9 landoj. “Ho Bananoj!” diris ili, “kie vi per la malantaªa kruro, kaj trenis ESEO: Premio “Luigi Minnaja”: lernis tiun artifikon, kaj kion vi lin tra akacio; kaj li kriis al sia Aleksandr Melnikov (Rusio) pro faris al via nazo?” larßa onklino, la Hipopotamo, Trad. Geoff Yeowell “Ekparolu por ke mi vin vidu — aª “Mi ricevis novan de la kaj li blovis bobelojn en Ùian Desegna¢oj de R. Kipling ¤u esperantisto rekoneblas laª paroloj”; 2-a premio: Christian Riviére (Francio) pro “Tamen kom- general thing, who fail in the po- preni” kaj Jan Werner (Ãe§io) pro In Other Words... etry line, yellow covered novel “Pri bono, malbono kaj multkultur- line, sensation-drama line, city- ismo”; 3-a premio: ne aljußita; hon- Dum lastaj dek jaroj kiam flower! It's the first time I ever editor line, and finally fall back ora mencio: Anna Bennett (Usono) William Auld redaktis la revuon heard such an unfeeling remark. pro “Neperforta komunikado”. on agriculture as a temporary re- La Brita Esperantisto tie aperis I tell you I have been in the edi- Partoprenis 9 verkoj de 9 aªtoroj el prieve from the poor-house. You rubriko "Traduku". En tiu torial business going on fourteen 8 landoj. try to tell me anything about the TEATRA¥O: 1-a kaj 2-a premioj: rubriko oni aperigis tekstojn en years, and it is the first time I newspaper business! Sir, I have ne aljußitaj; 3-a premio: Marko la angla (el revuoj, gazetoj, liter- ever heard of a man's having to been through it from Alpha to Nikoli¤ (Serbio) pro “Nia diligenta kolegaro”; honora premio Li Shijun aturaj verkoj) kaj proponis know anything in order to edit a Omaha, and I tell you that the traduki ilin en Esperanton. La newspaper. You turnip! Who (Laªlum; Ãinio) pro “Cignoj”. less a man knows the bigger Partoprenis 4 verkoj de 2 aªtoroj el legantoj sendis siajn variantojn write the dramatic critiques for noise he makes and the higher 2 landoj. de traduko, kaj fine en la revuo the second-rate papers? Why, a the salary he commands. Heaven KANTO: 1-a premio: ne aljußita; 2-a premio: Anja Karkiainen aperis la plej bonaj tradukoj, kun parcel of promoted shoemakers knows if I had but been ignorant la komentoj de la redaktoro. Tiu and apprentice apothecaries, (Finnlando; teksto) kaj Tarcísio José instead of cultivated, and impu- de Lima (Brazilo; muziko) pro ¤i rubriko farißis unu el la plej who know just as much about dent instead of diffident, I could “Multe pli ol simpati’” kaj pro “Oraj popularaj rubrikoj de la revuo, good acting as I do about good have made a name for myself in horoj”; 3-a premio: ne aljußita. kaj ni senhonte Ùtelis la ideon farming and no more. Who re- this cold, selfish world. I take my Partoprenis 12 kantoj de 10 aªtoroj (dank' al nia prezidanto, Filipo view the books? People who el 5 landoj. leave, sir. Since I have been INFANLIBRO DE LA JARO Dorcas). Sed ni plivastigos tiun never wrote one. Who do up the treated as you have treated me, I 2005: “Arne, la ¤efido” de Leif ¤i ideon, kaj proponos al la heavy leaders on finance? am perfectly willing to go. But I Nordenstorm (Svedio), eldonita de tradukado ne nur anglajn tek- Parties who have had the largest have done my duty. I have ful- Kava-Pech (Ãe§io). Partoprenis 2 li- stojn, sed ankaª Esperantajn tek- opportunities for knowing noth- broj de 2 eldonejoj el 2 landoj. filled my contract, as far as I was FILMO: 1-a kaj 2-a premioj: ne stojn, ja foje estas e¤ pli ing about it. Who criticise the permitted to do it. I said I could aljußitaj; 3-a premio: Joe Bazilio malfacile traduki tekstojn el Indian campaigns? Gentlemen make your paper of interest to all Costa (Brazilo) pro “Tiel estas la Esperanto en naciajn lingvojn. who do not know a war-whoop classes, and I have. I said I could vivo”; honora mencio: Kim Sed ni komencu per angla teksto from a wigwam, and who never run your circulation up to twenty Henriksen (Danlando) pro “Tri – temas pri la el¤erpa¢o de la have had to run a foot-race with muzikvideoj”. Partoprenis 2 thousand copies, and if I had had konkursa¢oj de 2 aªtoroj el 2 landoj. rakonto "How I Edited an a tomahawk or pluck arrows out two more weeks I'd have done it. Agricultural Paper Once" de of the several members of their And I'd have given you the best Gazetaraj komunikoj de UEA Mark Twain. Ni planas aperigi la families to build the evening class of readers that ever an agri- tradukojn en ¤iu sekva numero, camp-fire with. Who write the cultural paper had -- not a farmer do, sendu viajn variantojn de temperance appeals and clamor in it, nor a solitary individual traduko ßis la unua de novembro, about the flowing bowl? Folks who could tell a watermelon 2006. who will never draw another from a peach-vine to save his sober breath till they do it in the life. You are the loser by this rup- "Tell you, you cornstalk, you grave. Who edit the agricultural ture, not me, Pie-plant. Adios." I cabbage, you son of a cauli- papers, you -- yam? Men, as a then left. Anna Bennett ricevas la diplomon 18 speranto U S 2006/3-4 pace A Universal Code of Ethics Kontraªmilitaj kaj Pacaj Hajkoj Maurice Wittenberg Steve Brewer The world sorely needs an ethics that can be universally accepted. Ãi tiujn hajkojn mi verkis tuj antaª kaj tuj post la komenco Here is one, written in English and Esperanto. de la milito en Irako. Mi volis kapti mian koleron kontraª la usona registaro kiu forlasis ¤ian racion por sekvi un- Ethics can be based on environmental considerations, with the general udirektan kaj sensencan vojon al detrua milito. Tuj poste, rule Do not pollute the environment for others. Everyone on earth wants dum mi vidis kio okazas al la infanoj en Irako, mi rigardis to live in a good environment, and therefore the rule can be universally miajn filojn kaj klopodis kapti kiom mi kredas ke oni accepted and serve as an interethics. Here are new Ten Commandments, Ùirmu ¤iujn infanojn de la teroro de milito. based on this rule: 1. Do not pollute the air, water, or soil; do not waste fossil fuels; do not sur la glacion destroy trees or other greenery; do not generate excessive garbage. viro ¤asadas lupon 2. Do not pollute your community with noise, graffiti, or litter. neaªskultinte 3. Do not have too many children, adding to the already too high world malhela ¤ambro population and its accompanying pollution and drain on the earth’s re- kuÙe fil' ade spiras ankoraª vivas sources. malhelaj nuboj 4. Do not neglect the education of your children or educate them wrong. knab' surpaÙontas formikojn 5. Do not be careless in doing things that affect others, such as your sur montetopint' work, driving, or maintenance of your health. miaj infanoj 6. Do not sell or use narcotics or other addictive substances. ridetas, saltas, ludas tutplenaj je viv' 7. Do not assault or murder. sovaßa besto 8. Do not molest or rape. ulo multfoje batas 9. Do not kidnap or unlawfully imprison. liberigas ßin 10. Do not appropriate, damage, or destroy the property of others. mi kaptas filon (In commandments one through five people are polluters. In six kaj tenas lin proksime through ten they are themselves the pollutants.) ¤evala sango! malbona viro Some pollution (1–5) is unavoidable in life but to be minimized; manßigas vian filon being an actual pollutant (6–10) is inexcusable, and such human pollu- al sovaßa best' tants should be eliminated from the environment. Universala Etikokodo Rozkruca Kontribuo al Paco Maurice Wittenberg Mi kontribuas al Paco kiam mi strebas esprimi la plej bonan de La mondo forte bezonas etikon kiu povas esti universale akceptita. mi en miaj kontaktoj kun aliaj. Jen unu, verkita en la angla kaj Esperanto. Mi kontribuas al Paco kiam mi uzas mian inteligentecon kaj ka- Oni povas bazi la etikon sur vivmediaj konsideroj, kun la ßenerala pablojn por servi Bonon. regulo Ne poluu al la aliaj homoj la vivmedion. Ãiu sur la Tero volas vivi en bona vivmedio, kaj tial la regulo povas esti universale akceptita Mi kontribuas al Paco kiam mi sentas kompaton al ¤iuj suferan- kaj servi por interetiko. Jen novaj Dek Ordonoj, bazitaj sur ¤i tiu regulo: toj. 1. Ne poluu la aeron, akvon aª grundon; ne malÙparu fosiliajn fuelojn; Mi kontribuas al Paco kiam mi rigardas ¤iujn kiel miajn fratojn ne detruu arbojn aª alian verda¢on; ne produktu tro da for¢eta¢oj. kaj fratinojn senkonsidere rason, kulturon aª religion. 2. Ne poluu vian komunumon per bruo, murskriba¤oj aª ruba¢o. 3. Ne nask(ig)u tro da infanoj, aldonante al la jam tro granda mond- Mi kontribuas al Paco kiam mi ßojas pri la feli¤o de aliaj kaj loßateco kaj ßiaj akompanantoj: poluado kaj forkonsumado de la provi- preßas por ilia bonfarto. zoj de la tero. Mi kontribuas al Paco kiam mi tolereme aªskultas opiniojn kiuj 4. Ne malatentu la edukadon de viaj infanoj nek eduku ilin malßuste. malsamas de la miaj aª e¤ kontraªas ilin. 5. Ne estu malzorgema en la farado de aferoj kiuj tuÙas aliajn, kiel via laboro, via Ùoforado aª la bontenado de via sano. Mi kontribuas al Paco kiam mi turnas min al dialogo anstataª 6. Ne vendu nek uzu narkota¢ojn aª aliajn maniiga¢ojn. forto por solvi konfliktojn. 7. Ne ataku aª murdu. Mi kontribuas al Paco kiam mi respektas la Naturon kaj konser- 8. Ne molestu aª seksatencu. vas ßin por la estontaj generacioj. 9. Ne homÙtelu aª neleße malliberigu. 10. Ne alproprigu, difektu aª detruu hava¢ojn de la aliaj. Mi kontribuas al Paco kiam mi ne penas trudi mian koncepton pri (En ordonoj unu ßis kvin la homoj estas poluanto. En ses ßis dek ili Dio al aliaj. estas mem la polua¢oj.) Mi kontribuas al Paco kiam mi faras Pacon la fundamento de Iom da poluado (1–5) estas neevitebla en la vivo sed minimumi- miaj idealoj kaj filozofio. genda; esti polua¢o mem (6–10) estas nepardoneble, kaj tiaj homaj polu- antoj devus esti forigitaj el la vivmedio. Trad. Joel Amis 2006/3-4 speranto U S 19 pace ROSICRUCIAN DECLARATION OF HUMAN DUTIES PROLOGUE As soon as humans became aware of the need to live in organized societies, they created diverse forms of government in order to assure the administration of these societies. To date, it appears that the interests and aspirations of individuals – and more generally nations – are best expressed through democracy. In fact, even though democracy is not perfect and includes many weaknesses, demo- cratic societies are currently those that best protect Human Rights such as they are defined in the Universal Declaration. Respect for the rights of all is certainly the basis of any democracy. However, any democracy that does not encourage respect for the corresponding duties bears in itself the seeds of decadence and fosters the emergence of a dictatorship. As history has shown, a soci- ety's good governance depends on the proper balance between every individual's rights and duties. When that balance is lost, whether at the level of the citizens or of those who govern them, the most extreme totalitarianism takes advantage of the situation and plunges those nations into chaos and barbarism. At the dawn of the 21st century, we note that in many countries that have enjoyed democracy for a long time, the rights of the citi- zens are emphasized over the duties that are incumbent on them as human beings, and thus the balance between the former and the lat- ter is, if not lost, at least quite threatened. Being concerned that this imbalance could increase and lead to a deterioration of the human condition in those countries, we submit this Declaration of Human Duties to all those who share our concerns: DECLARATION Article 1: It is each individual's duty to respect without reservation Human Rights such as they are defined in the Universal Declaration. Article 2: It is each individual's duty to respect him- or herself and not to debase his or her body or conscience through behaviors or practices that jeopardize his or her dignity or integrity. Article 3: It is each individual's duty to respect others, irrespective of race, gender, religion, social status, community, or any other ap- parently distinctive element. Article 4: It is each individual's duty to respect the laws of the countries in which he or she lives, being understood that such laws should be based on the respect for the most legitimate rights of individuals. Article 5: It is each individual's duty to respect the religious and political beliefs of others, as long as they do not harm human beings or society. Article 6: It is each individual's duty to be benevolent in thoughts, words, and deeds, in order to be an agent of peace in society and an example to others. Article 7: It is the duty of each individual who is of legal age, and in a fit condition to work, to do so, whether it be to support his or her needs or his or her family's needs, to be useful to society, to grow personally, or simply not to sink into idleness. Article 8: It is the duty of each individual who is responsible for raising or educating a child to instill the child with courage, toler- ance, non-violence, generosity, and more generally, the virtues that will make the child a respectable and responsible adult. Article 9: It is each individual's duty to assist anyone in danger, whether by direct action, or by doing everything necessary so that qual- ified or authorized people can act. Article 10: It is each individual's duty to consider the whole of humanity as his or her family and to behave in all circumstances and everywhere as a citizen of the world. This means making humanism the basis of his or her behavior and philosophy. Article 11: It is each individual's duty to respect others' goods, whether private or public, individual or collective. Article 12: It is each individual's duty to respect human life and to consider it the most precious good existing in this world. Article 13: It is each individual's duty to respect and preserve Nature, so that present and future generations can benefit from it on all planes and consider Nature a universal heritage. Article 14: It is each individual's duty to respect animals and to truly see them as beings that are not only alive; they are also conscious and feeling. EPILOGUE If all humans carried out these fundamental duties, there would be few rights left to demand because everyone would benefit from the respect due to him or her and could live happily in society. This is why any democracy should not confine itself to promoting a "State of Rights," otherwise the balance mentioned in the Prologue cannot be maintained. It is also imperative to advocate for a "State of Duties," so that every citizen expresses what is best in humans in his or her behavior. Only by resting on these two pillars can civiliza- tion fully take on the status of humanity. September 21, 2005 R+C year 3358 www.rosicrucian.org 20 speranto U S 2006/3-4 pace ROZKRUCA DEKLARACIO PRI HOMAJ DEVOJ ANTAºPAROLO Kiam homoj konsciißis pri la bezono vivi en organizitaj socioj, ili kreis diversajn specojn de regado por certigi la administradon de tiuj ¤i socioj. Ïis nun, Ùajnas ke la interesoj kaj aspiroj de individuoj – kaj pli ßenerale nacioj – plej bone esprimißas per demokratio. Efektive, kvankam demokratio ne estas perfekta kaj enhavas multajn malforta¢ojn, demokratiaj socioj nuntempe estas tiuj kiuj plej bone protektas Homajn Rajtojn kiel ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio. Respekto por la rajtoj de ¤iu certe estas la bazo de iu ajn demokratio. Tamen, iu ajn demokratio kiu ne antaªenigas respekton por la respondaj devoj portas en si la semojn de dekadenco kaj nutras la aperon de diktatoreco. Kiel historio montris, la bona regado de socio dependas de ßusta ekvilibro inter la rajtoj kaj devoj de ¤iu individuo. Kiam tiu ekvilibro perdißas, ¤u je la nivelo de la civitanoj aª de tiuj kiuj ilin regas, la plej ekstrema totalismo profitas la situacion kaj plonßigas tiujn landojn en §aoson kaj barbarecon. Je la aªroro de la 21-a jarcento, ni rimarkas ke en multaj landoj kiuj estas ßuintaj demokration jam longan tempon, oni pli emfazas la rajtojn de la civitanoj super iliaj naturaj homaj devoj, kaj tiel la ekvilibro inter rajtoj kaj devoj estas, se ne perdita, almenaª minacata. Zorgante ke tiu ¤i malekvilibro povus pliißi kaj gvidi al degenerado de la homa kondi¤o en tiuj landoj, ni submetas tiun ¤i Deklaracion pri Homaj Devoj al ¤iuj kiuj dividas niajn zorgojn: DEKLARACIO Artikolo 1: Estas la devo de ¤iu individuo senrezerve respekti Homajn Rajtojn kiel ili estas difinitaj en la Universala Deklaracio. Artikolo 2: Estas la devo de ¤iu individuo respekti sin kaj ne malnobligi sian korpon aª konsciencon per kondutoj aª praktikoj kiuj en- danßerigas lian/Ùian dignon aª honestecon. Artikolo 3: Estas la devo de ¤iu individuo respekti aliajn homojn, senkonsidere rason, sekson, religion, socian statuson, komunumon, aª iun ajn alian Ùajne distingan elementon. Artikolo 4: Estas la devo de ¤iu individuo respekti la leßojn de la landoj en kiuj li/Ùi loßas, sub la kompreno ke tiuj leßoj estu bazitaj sur la respekto por la plej pravaj rajtoj de individuoj. Artikolo 5: Estas la devo de ¤iu individuo respekti la religiajn kaj politikajn kredojn de aliaj homoj, kondi¤e ke ili ne damaßas homojn aª la socion. Artikolo 6: Estas la devo de ¤iu individuo esti bonkora en pensoj, vortoj kaj faroj, por esti agento de paco en la socio kaj ekzemplo por aliaj. Artikolo 7: Estas la devo de ¤iu individuo kiu estas en laªleßa aßo, kaj en taªga kondi¤o por tio, labori, ¤u por subteni siajn bezonojn aª la bezonojn de sia familio, por utili al la socio, por kreski persone, kaj por simple ne fali en nenifaradon. Artikolo 8: Estas la devo de ¤iu individuo kiu respondecas pri edukado de infano inspiri en la infano kuraßon, toleremon, neperforte- mon, malavarecon, kaj pli ßenerale, la virtojn kiuj faros la infanon respektinda kaj respondeca plenkreskulo. Artikolo 9: Estas la devo de ¤iu individuo helpi endanßerigiton, ¤u per rekta agado, ¤u per farado de ¤io ebla por ke kvalifikitaj aª ra- jtigitaj homoj povu agi. Artikolo 10: Estas la devo de ¤iu individuo konsideri la tutan homaron sia familio kaj konduti en ¤iuj cirkonstancoj kaj ¤ie kiel mond- civitano. Tio signifas ke oni faru humanismon la bazo de sia konduto kaj filozofio. Artikolo 11: Estas la devo de ¤iu individuo respekti la hava¢on de aliaj, ¤u privata aª publika, individua aª kolektiva. Artikolo 12: Estas la devo de ¤iu individuo respekti homan vivon kaj konsideri ßin la plej valora bono ekzistanta en tiu ¤i mondo. Artikolo 13: Estas la devo de ¤iu individuo respekti kaj konservi la Naturon, por ke nunaj kaj estontaj generacioj povu ßui ßin je ¤iuj niveloj kaj konsideru la Naturon universala hereda¢o. Artikolo 14: Estas la devo de ¤iu individuo respekti bestojn kaj vere vidi ilin kiel esta¢ojn ne nur vivajn; ili estas ankaª konsciaj kaj sentantaj. POSTPAROLO Se ¤iuj homoj plenumus ¤i tiujn fundamentajn devojn, restus malmultaj rajtoj postulendaj ¤ar ¤iu profitus de la respekto Ùuldata al li/Ùi kaj povus vivi feli¤e en la socio. Tial iu ajn demokratio devus ne limigi sin al antaªenigado de “£tato de Rajtoj”, alie la ekvilibro menciita en la Antaªparolo ne povas esti konservata. Necesas antaªenigi ankaª “£taton de Devoj”, tiel ke ¤iu civitano esprimas tion kio plej bonas en homoj per lia/Ùia konduto. Nur apogante sin sur tiuj ¤i du kolonoj povas civilizacio plene preni sur sin la statuson de homaro. La 21-an de septembro, 2005 Rozkruca Jaro 3358 www.amorc.org Trad. Joel Amis 2006/3-4 speranto U S 21 tradukita prozo pratempa. La tero senhoma estis, tero, li lokis ilin en la bluejon por same kiel la aliaj astroj. Ne estis ke, pere de la ¤iela povo, ankaª ili La Tagißo de la Suno nek Luno. Silenta mallumo gardu la teron. Poste ili en la ¤ielo envolvis la astran movadon. Ne multoblißis ¤iuflanken tra la uni- estis nokto nek tago. Ne estis verso, ißante gvidiloj por la dioj. fiÙoj, kokioj (7), birdoj, lampiroj, Poste, Ïukahuo finis formi Dioj arboj, konuroj, nek akvo; sed fir- bestaron kaj birdaron kaj iliajn mamento estis. loßejojn en arboj kaj en kaver- En la firmamento ekzistis nur noj. Li vidis tiam kiel krea¢aro Atabeio. £i kreis ¤ielon, sed ne manifestißas plurforme. “Vi zorgis pri tio kiel enloßigi ßin. loßos en arboj kaj faros nestojn”, Multaj jarcentoj pasis antaª ol diris Ïukahuo. Kaj birdoj flu- Atabeio konstatis ke io mankas gadis kontentaj. Poste Ïukahuo en tiu malluma kosmo. pensis pri tio, ke iu kiu ne estas Sekve, de Atabeio naskißis besta nek dia loßu sur la tero. Li Ïukahuo kaj lia frato Guakaro. £i meditis profunde kiel neniam formis ilin el la magiaj nevideblaj antaªe faris li. Li volis formi ion elementoj de la kosmo. Atabeio subliman. jam havis iun al kiu Ùi povis kon- Tiam formißis la unua homo fidi la kreadon. £ia filo Ïukahuo kaj la unua animo. El trueto en la formus tion kio mankas. Atabeio ¤ielo, el eta malferma¢o kiun estis kontentega. Nun Ùia prefer- Ïukahuo malfermis; de tie pre- ata filo estus la plej supera nis li lin. Lokuo li nomißis. arkitekto de la universo, vivonta Lokuo, bona kaj sentimentala, en la bela bluejo. ebria de tiom da beleco, traku- MoÙte rigardante tra la ¤ielo, radis montojn kaj valojn ekde Ïukahuo meditis. Poste, tero aªroro ßis krepusko, kaj poste estis kreata: “Tero”, li diris, kaj ripozadis. tero vekißis de sia dormo. Jam ¤io havis celon en la vivo. Kaj rigardante la belecon de la La tero estis donita al la homaro tero kaj grandan kavernon kiu por ke la homo ßuu ßin. Li sur- formißis en ßi, Ïukahuo diris: genuißis kaj man-etende dankis La Taina Mito pri Kreado “Eliru el vi Boinaelo kaj Maroßa ¤ielen sian dion, ßis kiam atingis por ke vi disradiu lumon sur la Ïukahuon liaj vortoj “Ïukahuo, Carlos Ortiz (traduko kaj enkon- rigardo de sacerdoto. La sacer- teron tage kaj nokte.” Brilante Ïukahuo, grandioza vi estas kaj duko) doto instigis Hatueion al eliris Boinaelo en tiu grandioza bona.” Kaj Ïukahuo kontentißis kredÙanßo por ke li iru al la ¤ielo. momento, dispersante siajn ra- pri tio ke lian fara¢on homo Ùatas. En la lingvo de la tainoj, la vorto “Ãu estas tiaj kiel vi en la ¤ielo?” diojn sur la montojn. Arbe kaj Kaj okazis ke Lokuo, vidante ke “taino” signifis “la bonularo”. demandis Hatueio. La sacerdoto plante, verdaj farißis la montoj. fara¢oj estas belaj kaj kolorple- La tainoj estis la unua indiana diris ke jes, multaj. Hatueio diris Je noktißo, eliris Maroßa naj, ¤erpis farbon el la plantoj popolo kiun Kristoforo Kolumbo ke li do preferus ne iri tien ¤ar ja kovrita per sia arßenta vesto kaj kaj floroj por desegni formojn renkontis. Tiam la tainoj loßis plej bonus ne vivi akompanata de longa hararo brila. Kaj luno sur sia bronza haªto brila. Nun la jam delonge en la Kariba Maro, adorantoj de tiom kruela dio (5). disigis mallumon. Por ¤iam mal- mondo sekvis vojon pli harmon- precize en la Grandaj Antiloj kaj Li preferis ilian naturan dion, grandigis Ùi mallumon. Kaj luno ian. Bahamoj. Kiam Kolumbo Ïukahuo. Pri tiuj tainaj dioj ridetadis longe ¤ar Ùi projekciis Sed iun tagon Ïukahuo ri- renkontis la tainojn, li verÙajne rakontas al ni portorika aªtoro ombrojn kaj briligis la teron. markis, ke io malbona agas tra la tuj pensis ke la indianoj entuzi- Sadí Orsini Luiggi (1938-) en sia Ekde tiam, Boinaelo kaj Maroßa tero: ke ventoj fojfoje estas tro asme forlasos sian religion kaj hispanlingva libro “Kanto al dormadas en la kaverno por fortaj, ke dum li harmoniigas, io baldaª farißos katolikoj. Tian Cemio”, de kiu mi adaptis ripozi de siaj faroj. Do Ïukahuo ie detruadas. Li ekkonsciis pri opinion kaj deziron esprimas kelkajn paßojn por tiu ¤i teksto kontentißis pro la kreado de suno tio, ke eble anoncas sin lia frato ankaª lia taglibra enskribo, ven- (6). Jen la komenco de la rakonto kaj luno. ribela kiu ankaª havas di-povojn. dredon la 12-an de oktobro 1492. pri kreado laª tainoj de la insulo Tamen, vidante lian vastan Li penis enketi sed neniam Historio preskaª tuj malkon- Borinkeno (nuna Porto-Riko). faradon, la frato de Ïukahuo, sukcesis ¤ar lia frato Uragano firmis tiujn ¤i vortojn. Lia filo Guakaro, foriris uragane el kaÙa kaÙis sin, por ke oni ne rekonu Hernando rakontis ke, kiam la Tiel ¤i komencißas la tainaj mitoj loko de la firmamento al ankoraª lin. tainoj suspektis ke kristanoj al- kaj legendoj, la taina religio de la nekonata loko kie, verÙajne, li Nun Lokuo estis submetita al venas al vilaßoj, ili tuj forkaÙis la borinkena insularo. Jen parto de farißis Uragano, por ke neniu nekonata malbona dio kiu aperis cemiojn (2) de la lokanoj konver- ilia kulturo. Tio ¤i estas la rakonto rekonu lin. neatendite, detruante lian hej- titaj al kristanismo. Verdire, pri tio kiel naskißis iliaj dioj. Kreinte Boinaelon por lumigi mon, detruante ¤ion. okazis ne ama kaj propravola Ãio dezerta estis. Regis la tagon kaj Maroßan por ke Ùi Kompatinda Lokuo! Nun mal- kredÙanßo, sed lingva kaj popola malpleneco. Sensence, tede, tur- estu diino de la nokto, Ïukahuo trankvilo plenigis lian vivon, kaj detruo. Ne tiom longe poste, jam nadis la sferoj. Dormanta estis la iris trans la ¤ielo kiu estis ankaª timoj kiujn li ne povis februare 1512, kaciko (3) ¤ielo; ¤io dormis. Neniu kuraßis malplena, pensante pri estontaj venki krom konsultante la plej- Hatueio (4) staris brulonta sub ßin veki el ßia profunda letargio faroj. Vidante kvar gemojn sur la superan Ïukahuon. Li jam ne 22 speranto U S 2006/3-4 tradukita poezio povis tiom ßui la belecon. Nun li (2) cemio (originale cemí, ne mataj malsame. La hispanan Cultura Puertorriqueño devis vivi sub timo, ke Uragano N.PIV-a) – dia statueto, trian- diftongon “ey” mi preferis esper- (Portorika Kultur-Instituto); San- atakos lin, la pova detruanto gula, plejparte Ùtona. Pere de ili, antigi per “ei” por eviti konfuzon Juano 1974. gvatanta. Oni devis fari cemion la tainoj penis kontroli la krudajn kun “ej”. (7) familiara nomo de mal- por Uragano, teruran Ùtondion. fortojn de la naturo; ekzemple, (5) rakontata el “Fundamenta grandega indißena hilo uraganojn. Historio de Kubo” (Historia ele- (Eleutherodactylus Coqui, besto (1) citata de “Taínos y Caribes” (3) kaciko – indiana tribestro aª mental de Cuba) de D-ro Ramiro parenca al bufo) de Porto-Riko. (“Tainoj kaj Kariboj”), p. 3, de vilaßestro (N.PIV). Guerra. “Kokio” estas onomatopea Sebastián Robiou Lamarcha; (4) en la hispana lingvo, la tainaj (6) Canto al Cemí p. 13–18; vorto: ßi kvakas ¤iunokte: “koki, San-Juano 2005. nomoj sufi¤e ofte estas literu- Sadí Orsini Luiggi; Instituto de koki”. Hispane: “coquí”. Venu Ãi Tien de la Kampoj, Patro Walt Whitman Venu ¤i tien de la kampoj, patro, jen letero de nia Pe¤jo, Kaj venu al la antaªa pordo, patrino, jen letero de cia kara filo, Jen, estas aªtuno, Jen, kie la arboj, pli malhele verdaj, pli flavaj kaj pli rußaj, BIBLIOTEKO DE LA KONGRESO Friskigas kaj dol¤igas la vilaßojn de Ohio per folioj, flirtantaj en la modera vento, Kie pomoj, maturaj en la fruktarbaroj, pendas kaj vinberoj sur la pergolitaj vitoj, (Ãu vi flaras la odoron de la vinberoj sur la vitoj? Ãu vi flaras la fagopiron, kie la abeloj laste zumadis?) Aleksandrio, Virginio. Soldata tombejo (foto de Super ¤io, jen, la ¤ielo tiel trankvila, tiel travidebla post la pluvo, kaj kun mirindaj nuboj, inter 1860 kaj 1865). Malsupre ankaª, ¤io trankvila, ¤io vigla kaj bela, kaj la bieno bone prosperas. Tie en la kampoj ¤io bone prosperas, INTERRETO Sed nun de la kampoj venu, patro, venu je la voko de la filino, Kaj venu al la eniro, patrino, al la antaªa pordo venu tuj. Rapide kiel Ùi povas, Ùi hastas, io misaªgura, Ùiaj paÙoj tremante, £i ne lantas por glatigi la harojn nek ßustigi la ¤apon. Malfermu la koverton rapide, Ho tio ne estas la skribado de nia filo, tamen lia nomo estas subskribita, Ho fremda mano skribas por nia kara filo, ho la trafita animo de la patrino! Ãio turnißas antaª Ùiaj okuloj, flagras per nigro, Ùi trafas la ¤efajn vortojn sole, Frazojn rompitajn, pafovundo en la brusto, kavaleria ekbatalo, alportita al la hospitalo, Nun malsanega, sed baldaª plisanißos. Ha nun la unuopa figuro por mi, Meze de la multloßata kaj ri¤a Ohio kun ¤iuj ßiaj urboj kaj bienoj, Malsane blanka je la vizaßo kaj malvigla je la kapo, tre malforta, Ãe la kadroflanko de pordo klinißas. Ne tiel funebru, kara patrino (la ¢us plenkreskinta filino diras tra siaj plorsingultoj), La malgrandaj fratinoj kunpremißas apude, senparolaj kaj konsternitaj), Vidu, plej kara patrino, la letero diras, Pe¤jo baldaª plisanißos. Ho ve la kompatinda knabo, li neniam plisanißos (nek eble bezonas plisanißi, tiu kuraßa kaj simpla animo), Dum ili staras hejme ¤e la pordo, li estas jam morta, La sola filo estas morta. Sed la patrino bezonas plisanißi, £i kun maldika formo nun vestita en nigro, Tage Ùiaj manßoj netuÙitaj, tiam nokte sporade dormanta, ofte maldormanta, Meznokte maldormanta, ploranta, sopiranta per unu profunda sopiro, Ho ke Ùi povu retirißi nerimarkite, silente de la vivo eskapi kaj retirißi, Sekvi, ser¤i, esti kun sia kara morta filo. Trad. Maurice Wittenberg 2006/3-4 speranto U S 23 nekrologo Esperanto Perdis Sian Plej Grandan Verkiston ¤efverko estas la poezia¢o “La infana H. Martinson (kun B. Nilsson, 1979), raso” (1956), kiu estas ßenerale konsid- “La robaioj” de Omar Kajam (1980), erata la pinta atingo de la Esperanta lit- “La graveco de la fidelißo” de O. Wilde eraturo kaj kiu pro sia humanisma kaj (1987) kaj la trivoluma “La mastro de KOMPLEZE DE UEA porpaca mondrigardo farißis kvazaª l’ringoj” de J.R.R. Tolkien (1995-1997), “nacia epopeo” esperantista. Aliaj poe- kiun li mem konsideris sia traduka maroj de Auld estas “Spiro de l’pasio” ¤efverko, dum plej kara al li estis en la kolekto “Kvaropo” (1952), “Jurgen” de J. Branch Cabell (2001). “Unufingraj melodioj” (1960), Auld redaktis plurajn revuojn, i.a. “Humoroj” (1969), “Rimleteroj” (kun “Esperanto en Skotlando” (1949-1955), Marjorie Boulton, 1976) kaj “El unu “Esperanto” (1955-1958, 1961-1962), verda vivo” (1978). Liaj kolektitaj poe- “Monda Kulturo” (1962-1963), “Norda moj aperis en la volumo “En barko sen- Prismo” (1968-1972), “La Brita pilota” (1987). Auld redaktis du eldonojn Esperantisto” (1973-1999) kaj “Fonto” de “Esperanta antologio” (1958 kaj (1980-1987), kaj kunlaboris kun aliaj 1984), la panoraman antologion de gazetoj. Li verkis sennombrajn recen- Esperanto-tekstoj “Nova Esperanta zojn kaj kelkajn lernolibrojn, i.a. krestomatio” (1991) kaj kelkajn aliajn “Esperanto: a new approach” (1965) kaj William Auld, la plej elstara antologiojn. Li verkis amason da eseoj, “PaÙoj al plena posedo” (1968). Auld Esperanto-verkisto, forpasis la 11-an artikoloj kaj prelegoj por multaj gazetoj estis vicprezidanto de UEA (1977- de septembro 2006. Li naskißis la 6-an kaj Esperanto-aranßoj, kaj ili aperis 1980), membro de la Akademio de de novembro 1924, eklernis ankaª libroforme en “Facetoj de Esperanton en 1937 kaj aktivißis en la Esperanto” (1976), “Pri lingvo kaj aliaj Esperanto (1964-1983) kaj ßia prezi- Esperanto-movado en 1947, kiam li artoj” (1978), “Enkonduko en la origi- danto (1979-1983). En 1995 Auld ricevis ankaª komencis serioze verki en nalan literaturon de Esperanto” (1979), la Premion Deguchi, en 1998 li farißis la Esperanto. En la Jubilea Jaro 1987 “Vereco, distro, stilo: Romanoj en unua Esperantisto de la Jaro en la William Auld estis elektita kiel Honora Esperanto” (1981), “Kulturo kaj interna- vo¤donado de “La Ondo de Esperanto”, Membro de Universala Esperanto- cia lingvo” (1986) kaj “Pajleroj kaj sto- kaj en 2000 li gajnis la FAME-kultur- Asocio. Profesie li estis vicestro de ploj” (1986). En 1988 aperis lia premion. Li estis ankaª honora prezi- liceo en la skota urbeto Dolaro. enkonduko al la Esperantaj lingvo kaj danto de Esperanta PEN-Centro. Ekde Auld estis unu el la plej konataj kaj movado “La fenomeno Esperanto”. 1999 William Auld estis unuafoje kandi- fekundaj kontribuantoj al la Esperanta Abunda estas ankaª la rikolto de datigita por la literatura Nobel-premio. kulturo, kiu aªtoris, tradukis aª redaktis tradukoj fare de Auld. Inter ili elstaras William Auld estis honora membro de plurajn dekojn da libroj. Li estas unu el “Kantoj, poemoj kaj satiroj” de R. Burns ELNA. la plej ofte premiitaj partoprenintoj de la (1977), “Epifanio” (1977) kaj “La sone- Belartaj Konkursoj de UEA. Lia toj” (1981) de Shakespeare, “Aniaro” de (Gazetaraj Komunikoj de UEA) Esperanto League for North America Non-Profit Org PO Box 1129 US POSTAGE El Cerrito CA 94530 PAID Leesburg FL Permit # 1040 24 speranto U S 2006/3-4 speranto U S Bi-monthly bulletin published by the Esperanto League for North America 2006/5-6 Dumonata bulteno eldonata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko 2006/5-6 En la Numero Kio novas en la Centra Oficejo? Kio novas en la Centra Baldaªaj Ùanßoj... Oficejo? ...... 1, 3 Universitato de Kalifornio Pro malbona sanstato, la aktuala Direktoro (mi, Don Harlow) Starigas Oficialajn Kursojn pri devos emeritißi el la Centra Oficejo. BonÙance, ni trovis novan Esperanto ...... 3 Nekrologo: Joyce Boschen. . 3 kandidaton, tre kompetentan (Bill Harris, la aktuala kasisto de Local Groups in a Nutshell . 4 ELNA), kiu plenumos la postenon almenaª dum pluraj mona- Alißilo por la ELNA-kongreso 2007 . . . . . 5-6 toj, ßis kiam ni trovos konstantan direktoron. Mi volas remem- Ãu Vi Volas Plibonigi Vian Esperanto-Kapablon? origi al ¤iuj, kiujn interesas la posteno, ke ili kontaktu la (alißilo por la perkoresponda ser¤komitaton pere de la C.O. (5712 Hollis St., Emeryville CA kurso de ELNA)...... 7 Piratado kaj Sabotado de 94608, retadreso: [email protected]). Esperanto-Muziko ...... 8-9 Recenze: Unua Profesia Bonvenon al Ti§uano! Vd. la alißilon por la Muzikvideo en Esperanto! . . . 9 Eklaboru! ...... 10 ELNA-kongreso 2007 sur p. 5-6 In Other Words...... 11 Kiel organizi kongreson 12-13 Libroservo ...... 14-15 Literatura sekcio "My view is that Volapük, though cunning in its architec- ture, was simply far too complex for its own good" (intervjuo kun Andrew Drummond) . . . . 16-18 La Historio de la Centjarulo ...... 18-20 Pardonpetante al la betono 21 Historio de Sinjorino Ivha ...... 22-23 La Majfloro-Interkonsento . 23 Vojaße ...... 24 (Daªrigo sur p. 3) saluton! Esperanto League for North America Saluton karaj gesamideanoj! PO Box 1129, El Cerrito CA 94530 USA/USONO Kvankam en la lasta numero ℡ 510/653-0998; 2510/653-1468 de Esperanto USA mi [email protected] bedaªrinde devis sciigi al vi la malßojan nova¢on pri la emeri- President/Prezidanto: Philip G. Dorcas tißo de nia CO-direktoro Don Vice President/Vicprezidanto: Steven D. Harlow, mi en tiu ¤i numero Brewer povas kun plezuro transdoni al Secretary/Sekretario: Anna Bennett vi la feli¤an nova¢on ke ni tro- Treasurer/Kasisto: William B. Harris vis novan direktoron! Temas pri Other Board Members/Aliaj estraranoj: Thomas Alexander, Joel Amis, D. Gary Vil¤jo Harris, kiun vi jam Grady, Anjo Harlow, Lusi Harmon, konas kiel la kasiston de Trevor Andrews, Orlando E. Raola, ELNA. Bonvenon al vi, Vil¤jo, Robert L. Read, Julie Spickler kaj koran dankon pro via preteco plentempe labori por nia Movado! Samtempe ni deziras esprimi nian plej profundan dankegon al Don – kaj pro lia Director, Central Office/Direktoro de la laboro en la CO kaj pro lia ampleksa volontula laboro sur diversaj kampoj (aparte Centra Oficejo: Don Harlow sur la literatura kampo) en Esperantujo. Dankegon, kaj ¤ion plej bonan al vi kaj Anjo! Esperanto USA Kiel ni promesis en la pasinta numero, en tiu ¤i numero vi trovos la duan par- Bi-monthly bulletin published by the ton de la literatura numero. Grandan dankon al ¤iu kiu kontribuis! Kaj ja ne tro Esperanto League for North America fruas jam plani viajn kontribuojn por la sekva literatura numero… Dumonata bulteno publikigata de la Esperanto-Ligo por Norda Ameriko Vi trovos en ¤i tiu numero ankaª la alißilon por la venonta ELNA-kongreso, kiu Vol. 43, No. 3-4 okazos en Ti§uano, Meksiko. Ekfaru viajn vojaßplanojn jam nun (inkluzive ak- ISSN 1056-0297 iron de pasporto, se vi ankoraª ne havas) por ne maltrafi tiun ¤i unikan eblon Editors/Redaktoroj: Joel Amis kaj kongresi kun niaj sudaj najbaroj. ¥enja Amis Se vi ankoraª ne re-alißis al ELNA por la jaro 2007, bv. ne proskrasti plu – via Layout/kompostado: ¥enja Amis membreco ege gravas por la bonfarto de Esperanto en Usono! [email protected] Agrablan legadon! Joel kaj ¥enja Materials for Esperanto USA should be sent to/Materialojn por Esperanto USA Hello dear samideanoj (fellow Esperantists)! oni sendu al: Esperanto USA (Joel & ¥enja Amis) 2025 Peachtree Rd. NE, #927, Although in the last issue of Esperanto USA I unfortunately had to give you the Atlanta, GA 30309, USA/USONO sad news of the retirement of our Central Office Director Don Harlow, in this or by e-mail/aª retpoÙte al: issue I have the pleasure to convey to you the good news that we’ve found a new [email protected] director! It’s Bill Harris, whom you already know as ELNA’s treasurer. Welcome, [email protected] Bill, and thank you for your willingness to work full time for our movement! At the same time we wish to express our deepest gratitude toward Don – both The opinions expressed in this bulletin for his work in the CO, as well as his extensive volunteer work in many areas in are those of the authors, and don’t neces- Esperantujo (especially in regards to literature). Thank you so much, and all the sarily represent the point of view of best to you and Anjo! ELNA or its bulletin/La opinioj esprimi- As we promised in the last issue, in this issue you will find the second part of taj en tiu ¤i bulteno apartenas al la aªtoroj, kaj ne nepre prezentas la vid- the literary issue. A big thanks to everyone who contributed! And it certainly isn’t punkton de ELNA aª ties bulteno. too early to be planning your submissions for the next literary issue… You will also find in this issue the registration form for the upcoming ELNA Reprinting materials from this bulletin is convention, which will be held in Tijuana, Mexico. Start making plans now (in- permitted, provided that due credit is cluding getting a passport, if you don’t already have one) so you don’t miss this given, and a copy of the reprinted mate- unique opportunity to meet with our southern neighbors. rial is sent to ELNA/Estas permesate If you haven’t already renewed your ELNA membership for 2007, please don’t reaperigi materialojn el tiu ¤i bulteno, put it off any longer – your membership is of utmost importance for the well- kondi¤e ke oni ßuste indiku la fonton kaj being of Esperanto in the USA! ke oni sendu ekzempleron de la repub- Pleasant reading! likigita materialo al ELNA. Joel and Zhenya 2 speranto U S 2006/5-6 el la Centra Oficejo Kio novas en la Centra Oficejo? Pasintaj Ùanßoj … usa.org/) kaj Ãefe rilatas al la libroservo. Dum mia klaketu sur de¢oro ni aldonis plurajn novajn titolojn; “Bookstore”. kaj mi estas tute feli¤a pri la kreskado de Ankaª ßi estas al- vendoj dum la lastaj jaroj. Bedaªrinde, unu menaª pli aktuala el niaj ¤efaj titoloj – Teach Yourself ol la papera versio Esperanto – ne plu estas havebla. eldonita pasint- BonÙance, en la lasta jaro aldonißis la printempe. Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko, kiun mi rekomendas al ¤iu sincera amanto Kelkaj Ùanßoj de la lingvo; sed, kompreneble, ßi ne povas pri inform- anstataªi TYE, kiu estas libro por komen- petantoj ... cantoj – PMEG celas homojn jam relative Informpetantoj kompetentajn en la lingvo. nun iras en nian da- Por novaj titoloj, mi rekomendas ke oni ne tumbazon. Pli ol (de maldekstre): Anjo Harlow, Don Harlow kaj Vil¤jo Harris malofte vizitu la retpaßon de nia libroservo tio, kiam ni ricevas (https://esperantousa.hypermart.net/bu- nomon/adreson de informpetanto, ni ser¤as, homoj jam en via regiono (se ekzistas), vi tiko/butiko.cgi) kaj klaketu sur la ligilo al la ¤u trovißas grupo aª kontaktpersono por povos viziti la ELNA-TTT-paßon kaj klaketi novaj titoloj. Cetere, se vi havas la paperan Esperanto en ties regiono, kaj, se jes, sendas sur la etikedo “Local”. katalogon ¤emane, estas bone kontroli la retleteron al tiu kun la adreso kaj (se have- prezojn kontraª tiuj en la reto, ¤ar tiuj en la bla) retadreso de la informpetanto, por Ãi tiu verÙajne... papera katalogo ofte eksvalidißas; kiam ni eventuala kontakto kaj varbo. Se ne trovißas …estos mia fina kontribuo al “El la ricevas novan stokon de libroj el Eªropo aª tia grupo aª persono en via regiono, kaj vi Centra Oficejo”. Mi esperas poste revidi Azio, ni devas rekalkuli prezojn pro la fluk- volas alißi al nia listo de kontaktpersonoj vin ¤iujn en diversaj partoj de Esperanto- tuoj de la dolara kurzo kontraª la eªro kaj (aª grupoj, se ¤e vi trovißas grupo, pri kiu ni lando. Ïis tiam! aliaj valutoj. Se vi preferas la paperan kata- ne scias), bonvolu informi nin en la Centra logon, ni unu fojon monate kreas novan Oficejo. Laª mi, tiaj kontaktebla¢oj estas tre Amike salutas vin, PDF version, kiun vi povas atingi pere de la gravaj! Por aktuala listo de tiaj grupoj aª TTT-paßo de ELNA (http://www.esperanto- Don Harlow Universitato de Kalifornio Starigas Oficialajn Nekrologo – Joyce Kursojn pri Esperanto Boschen La Universitato de Kalifornio en San Francisco. La instruista teamo en somero Joyce Boschen, la amata edzino de Diego anoncas la starigon de oficiale 2007 konsistos el Paul Gubbins, kiu gvidos Allan Boschen de Windsor, aprobitaj kursoj pri Esperanto. Tiuj Massachusetts, forpasis je 6 atm saba- la superan kurson, kaj Lee Miller, kiu gvi- kursoj okazos somere kaj estos malfer- ton, la 14-an de oktobro 2006. £i mitaj al la tutmonda esperantistaro. dos kurson por progresantoj. Grant suferis infarkton je la fino de aªgusto, submetißis al kor-operacio, sed ne La Universitato de Kalifornio en San Goodall, profesoro en la universitato kaj Diego, ankaª konata laª la anglalingva rekonsciißis de la operacio. siglo UCSD (www.ucsd.edu) , estas unu el direktoro de ties lingva fako, estros la kur- Joyce estis lerta artisto kaj ßuis multe vojaßojn kun Allan al multaj la plej konataj kaj prestißaj universitatoj en saron. mondpartoj , la ßojo pliigita pro la uzo Usono, kaj inter ßiaj profesoroj trovißas ok La kursaro okazos ¤i-jare inter la 9-a kaj de la internacia lingvo, per kiu Joyce kaj Nobel-premiitoj. Ïi situas apud la pacifika Allan akiris multajn amikojn tra la marbordo en suda Kalifornio, proksime de la 27-a de julio. La universitato bonvenigas mondo. £i estis enterigita en Windsor la landlimo inter Usono kaj Meksiko. ¤iujn interesißantojn al siaj someraj kursoj, en malgranda tombejo proksime al Ùia hejmo. Memora Di-servo okazis la 18- La kursaro daªrigos la tradicion de la sendepende de antaªa universitata studo. Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK), an de novembro en la Unitarian- Universalista Preßejo de Pittsfield. okazinta dum 30 jaroj en San Francisco kaj Por intervjuoj kaj pli ampleksaj informoj La kondolencoj de la multaj amikoj de dum la lastaj jaroj en Vermonto. Honore al pri la oficialigo kaj starigo de la kursoj: Joyce kaj Allan iras al la familio. tiu tradicio, la nova kursaro en San Diego Grant Goodall [email protected] ¤i-somere pritraktos interalie la verkaron (Vidu la foton de Joyce apud Ùia edzo de la lastatempe forpasinta aªtoro William Por informoj pri registrißo, stipendioj, Allan en la “Vojaßu kun Esperanto”- Auld, la unua instruisto en NASK en San ktp: Ellen Eddy [email protected] paßo.) 2006/5-6 speranto U S 3 lokaj grupoj Local Groups in a Nutshell can do a presentation, about the future. offer your services to Visitor Care – Follow up with visitors speak to groups in more than once. Find out why they visited, churches, schools, and and what they expected. Invite them back, service organizations. and keep them informed for future meet- Information on Paper ings and events. Don’t lose track of them. – Have something to give Report back to the club on how visitors to people that will give were contacted after their visit. Make them them contact information, feel like they belong. Reach out with a rad- such as a flyer, business ically strong and warm welcome. card, or bookmark. Non- Communications/Information – Keep Esperanto speakers need people posted. Many management advi- Steve Brewer doing a presentation on local groups (New York, 2006) something in their hand to sors say that communication is 90% of the Filipo Dorcas remind them that they job. Use the telephone, newsletters, email, have just made an Esperanto connection. email list-groups, in-person chats, or what- Calendar Planning and Goals – Plan in ever works. Size – You are in a local Esperanto group advance. Plan announcements at meetings Club Organization – Formal or infor- – period. Regardless of your language ca- ahead of time. Get with other club mem- mal, somebody should take on the respon- pabilities and regardless of the size of your bers and find out what you want to do. sibilities of making the club function. group, you are in a local group, even if that Find out what other clubs do and make What are the basic needs of your group and local group is only you. plans. Plan who needs to do what, when, who will provide those? Some clubs will Visibility – If you are not listed on the and what they will need. need a host of officers and committee lead- local groups page of our website, let us Event Follow-up and Reporting – ers, while other small groups will handle know what contact information we can After the event, discuss what worked and things informally. use. Locally, find out if your newspaper, what didn’t. Report on what happened to Connecting outside the Group – school, university, library, cable TV chan- your club members and to other clubs. And Connect with other groups, with ELNA nel, or other public forum will do free an- let us know! board members and committee members, nouncements for public service Member Care – What do your members and the E-USA editor. Establish helpful organizations. Find out how other clubs do need? Which members are studying in a friendships that can help your group grow. announcements. course? Which members have taken AAIE You are not alone, even if your local group Meetings and Programs – Meet at least or ILEI/UEA tests? Which members have has only you as its member. monthly, but weekly if possible. Have traveled or used Esperanto in an unusual Using Esperanto – Use the language planned programs that get people in- situation? Which members have pen pals? everyday personally, in email, reading, etc, volved. Give every meeting something that Give them opportunities to speak at club but try to use it at least weekly interacting is international in scope, so that it is obvi- meetings or report on their experiences. with an Esperanto friend. ous that Esperanto is a bridge between Support everybody in their use of Having fun – Esperanto is fun, so enjoy countries and cultures. Esperanto. Keep an up-to date member list. the blessings that come from this wonder- Informing the Public – Try to get in- Most importantly, find out what each ful language that Zamenhof gave to the volved with civic events, fairs, etc. If you member has as a goal or vision, and talk world. de Bill kiel agnostikulon, sed la pastrino Nekrologo – William Auld tre senteme pritraktis la nekredon de Bill dirante ke, se li pravas, ke ne ekzis- Honora Membro de ELNA kaj UEA unu el la kursolibroj Auld uzis sian tas postvivo, almenaª li trovis pacon kaj William Auld mortis la 11-an de sep- ¢usverkitan tekston PaÙoj al plena liberißon; sed se tamen li malpravas kaj tembro en Dollar, Skotlando. Internacie posedo. ja estas postvivo, li pozitive brakumus fama pro siaj multaj verkoj, tradukoj, po- La enterigan ceremonion apud Dollar ßin kaj agnoskos sian eraron. Tre diplo- emoj kaj recenzoj, li estis eble pli bone ¤eestis la prezidanto de UEA, Renato matie farite, laª Paul kaj aliaj konata al ni usonaj esperantistoj kiel la Corsetti; Paul Gubbins kaj John Wells, ¤eestantoj. unua instruisto de la Nord-Amerika ambaª estintaj profesoroj en la SF£U Havinte la plezuron koni Bill Auld kiel Somera Kursaro ¤e San Francisco £tata klasoj; Brian Moon kaj aliaj altrangaj ofi- intima amiko dum multaj jaroj, mi al- Universitato en 1970. Auld instruis la cistoj de UEA. Paul Gubbins raportis, ke metu ke lia forpaso lasas grandan truon komencan nivelon posttagmeze kaj la Bill Auld malsanis dum iom da tempo en la vivoj de Lusi kaj mi. Liaj spriteco altnivelan vespere. Li revenis ¤iun jaron kaj loßis finfine en flegejo kie tamen li kaj genieco restos en niaj memoroj dum kelkaj jaroj dum la prestißo de la bone amuzis la stabanojn. Paul plu ra- ¤iam. kursaro etendißis pli kaj pli, allogante portis, ke li surprizißis ke la enterigo e¤ grupojn de Japanaj studantoj. Kiel okazis ¤e preßejo, konante la sintenon William R. Harmon 4 speranto U S 2006/5-6 ELNA-kongreso 2006/5-6 speranto U S 5 ELNA-kongreso 6 speranto U S 2006/5-6 koresponda kurso Ãu Vi Volas Plibonigi Vian Esperanto-Kapablon? - Have you started learning Esperanto but never felt you completely mastered it? - Are you one of those rare people who aren’t comfortable surfing the web but prefer pencil and paper? - Would you like an opportunity to improve your Esperanto at your own pace, with a private tutor? If you answer “Yes” to these questions, we invite you to consider enrolling in ELNA’s Home Study Program. There is no time limit. Each level is self-contained, so all you need is some spare time and a tape-recorder. In addition, your course will be guided by a qual- ified instructor of Esperanto who will give you the personal attention you need. It is available in four stages (you decide which one is best for you): Levels One and Two emphasize development of everyday conversational skills. LEVEL ONE – Using the textbook and cassette tape for the popular Jen Nia Mondo 1 radio course, this twelve-lesson course will guide you to mastery of basic Esperanto. Course Materials: Workbook (32 pages), Jen Nia Mondo 1 book (66 pages), Jen Nia Mondo 1 audio cassette. Course Fee: $48.00 (plus $2.22 sales tax for Californians) NOTE: If you already have a Jen Nia Mondo 1 set, you may deduct $24.60 (plus $1.91 for Californians) from the price of the course. LEVEL TWO – This thirteen-lesson course focuses on a more detailed analysis of Esperanto as a language in its own right, and is recommended for the serious student as a follow-up to Level One. Course Materials: Workbook (53 pages), Jen Nia Mondo 2 book (89 pages), Jen Nia Mondo 2 audio cassette. Course Fee: $50.00 (plus $1.88 sales tax for Californians) NOTE: If you already have a Jen Nia Mondo 2 set, you may deduct $18.20 (plus $1.41 sales tax for Californians) from the price of the course. LEVELS THREE AND FOUR – both completely in Esperanto, use Boris Kolker’s Vojaßo en Esperanto-Lando, which is not only an advanced textbook, but also a guide to Esperanto culture. Each chapter contains several short readings from Esperanto literature, footnotes, illustrations, and questions. Students who wish to improve their speaking and listening skills are encouraged to exchange tapes or phone conversations with their instructor. Level Three Course Fee: $53.50 (plus $1.10 for Californians) NOTE: If you already have Vojaßo en Esperanto-Lando, you may deduct $33 (plus applicable sales tax for Californians) from the price of the course. Level Four Course Fee: $53.50 (plus $1.10 for Californians) NOTE: If you already have Vojaßo en Esperanto-Lando, you may deduct $33 (plus applicable sales tax for Californians) from the price of the course. ELNA CORRESPONDENCE COURSE REGISTRATION FORM Return this form to ELNA, P.O. Box 1129, El Cerrito CA 94530 Date:______ Name:______ Address:______ City______State______Zip Code______ Telephone/Fax:______ E-mail______ Please enroll me in the correspondence course indicated below. I am enclosing $______ [ ] LEVEL ONE [ ] LEVEL TWO [ ] LEVEL THREE [ ] LEVEL FOUR 2006/5-6 speranto U S 7 muzike Piratado kaj Sabotado de Esperanto-Muziko muzikon de disko kaj meti ßin enreten... de la Eªrope eldonitaj Esperanto-diskoj. Eldoni muzikon estas grandega laboro Por provi Ùanßi tion, Vinilkosmo provis unue inter la artistoj kiuj elpensas ßin, trovi solvojn kreante partneran eldonadon verkas, komponas kaj poste ludas, kantas kun BEL (Brazila Esperanto-Ligo) por kaj registras la muzikon... Por kelkaj artis- disponigi la Vinilkosmajn eldona¢ojn en toj tio postulas jarojn da sen¤esaj streboj Sud-Ameriko, sed, bedaªrinde, ßis nun kaj sinoferoj. Poste la eldonejo kunlaboras sensukcese. Nun estas nova projekto sta- kun la artisto por produkti, eldoni kaj dis- rigi partneran eldonadon kun la nova struk- tribui la artajn verkojn... kaj zorgi pri la turo, Kosmuzik en Brazilo. Sed organizi “komerca” flanko de la muziko. tion postulas iom da tempo kaj ¤efe mono. Tiu komerca flanko estas la produktado Dume la situacio malplibonißas... kaj eldonado de muzikoj de artistoj, kaj ßi Vinilkosmo ekspertis novan fenomenon: kostegas. Nur dank’ al la vendado de la el- piratado de ßiaj eldonoj fare de retpaßoj, donitaj diskoj eblas daªrigi la produktadon ekzemple blogoj. Unua kiu tiel agis estis kaj eldonadon de novaj diskoj. Tiel mono bazita en Argentino kaj tute kontraªleße De pli-malpli tri jaroj muziko suferas investita en muzikon povas esti reinvestita disponigis por libera elÙutado ses albumojn sufi¤e akran krizon en la mondo pro la di- por novaj produkta¢oj. eldonitajn de Vinilkosmo kaj unu eldonitan verseco de novaj teknologioj kiuj evoluas Por havi la ideon kiom kostas produkti de BEL. Tio estas tutsimple senskrupula fulmrapide (interreto, MP3, Podkastoj kaj eldoni diskon jen kiel estas dispartigi- Ùtela misago kaj ßi sabotadas la laboron ktp.), kaj al tio aldonißas senbrida KD- taj la produkto- kaj eldonkostoj por, por Esperanto-muziko kiun la artistoj kaj kopiado helpe de la pli kaj pli granda dis- ekzemple, unu el la lastaj eldonoj de la eldonejoj strebas fari. vastigado de personaj komputiloj. La Vinilkosmo. Temas pri eldono de 1000 Artistoj kaj muzikeldonejoj estas intime disko-industrio nur povas konstati drastan ekzempleroj, kaj la tuta produktokosto ligitaj kaj funkcias kune, ¤ar ili helpas unu disfalon de siaj vendoj, KD-fabrikoj fer- estas 9880 EUR: la alian kaj ili bezonas unu la alian. La mißas kaj maldungas sian personaron. La muziko de eldonitaj diskoj apartenas al la krizo estas grava. Kelkaj eldonejoj provas Suma prezo por unu KD: 15,05 artistoj, kaj neniu rajtas uzi ilin por publika trovi alternativojn vendante unuopajn EUR sen impostoj (vendoprezo al la pub- disvastigo krom se estas interkonsento kun muzika¢ojn interrete, aª e¤ bandoj provas liko) la artisto/eldonejo. Estas klare ke ne eblas aperigi siajn albumojn ne plu sur KD-oj Surbendigaj kostoj: 4,65 EUR fari kion ajn pere de muziko kiu apartenas al artistoj, kaj certe ne eblas disponigi ßin sed sur USB-Ùlosiloj – sed vere neniu scias Mastrumado: 1,07 EUR senpage al la publiko, sen peti la permeson kion fari kaj kio okazos al muziko en la Grafika laboro: 1,01 EUR venontaj jaroj. de la artistoj – kaj des pli kiam la diskoj Aªtoraj rajtoj: 1,06 EUR estas vendataj. Esperantaj muzikeldonejoj havas tute Presado: 1,57 EUR similajn problemojn kiel malgrandaj Kiel vi vidis, produkti diskojn kostegas Varbado: 1,63 EUR al la artistoj kaj al la eldonejo amason da muzikeldonejoj ßenerale, sed la kon- Tantiemoj: 0,92 EUR horoj da laboro kaj grandajn investojn de sekvencoj por ni estas tamen multe pli Administrado/Stokado: 2,00 EUR tempo, sindonemo, pasio kaj mono. gravaj: por Esperanto-muziko la problemoj Profito: 1,15 EUR Esperanto-muziko estas unu el la plej vi- estas dekobligitaj kompare al la la muziko Suma prezo por unu KD: 12,40 EUR sen vantaj partoj de Esperanto-kulturo. La el- en aliaj lingvoj. Konatas ke Esperantaj impostoj (vendoprezo al la libroservoj kaj donejoj strebas teni ekvilibron por daªre muzikeldonejoj malmultas. Unu el la ¤efaj, revendistoj) alporti al la Esperanto-Movado kaj al Vinilkosmo, jam delonge lan¤is atentigon Surbendigaj kostoj: 4,65 EUR Esperanto-kulturo konstantan fluon de pri la rapida evoluo de la aktualaj teknikoj Mastrumado: 1,07 EUR novaj eldona¢oj, de novaj artistoj ktp. kaj pri la danßero de kopiado de diskoj kaj Grafika laboro: 1,01 EUR Piratado (Ùtelado de muziko) frakasas tiun de elÙutado de muziko el la interreto. Aªtoraj rajtoj: 1,06 EUR laboron kaj povas en tre malmulte da La tuj sentebla konsekvenco estas la falo Presado: 1,57 EUR tempo dronigi la eldonejon... Ïi rompas la de la diskovendoj kaj samtempe la kresko Varbado: 1,63 EUR ekvilibron de la eldonejoj kaj endanßerigas de muzikelÙutado senpage el la interreto: Tantiemoj: 0,92 EUR tiom la eldonejojn kiom la artistojn kaj e¤ la artistoj kaj muzikeldonejoj Administrado/Stokado: 0,49 EUR la muzikan kulturon mem... Tial pro pi- (Vinilkosmo, MusicExpress ktp.) disponi- Profito: 0,00 EUR ratado post kelkaj jaroj e¤ la Esperanta kul- gas libere du-tri muzika¢ojn de ¤iu albumo turo povos rapide suferi, malri¤ißi kaj varbcele en la interreto. Kulpas pri tiu Plej malbona la situacio estas en la dis- kadukißi. fenomeno ankaª la popularigo de hejmaj volvißantaj landoj, kiel landoj de Sud- Feli¤e, ¤i-foje la artistoj, Vinilkosmo kaj komputiloj kiuj ebligas facilan elÙutadon Ameriko kaj Azio (kaj ankaª Afriko kaj ßiaj kunlaborantoj sukcesis argumenti kaj kaj kopiadon de KD-oj. Orienta Eªropo – Red.), por kiuj Esperanta konvinki la piratan blogiston ¤esi tiun sab- Eldoni muzikon ne estas simple preni la muziko ne estas alirebla pro la altaj prezoj 8 speranto U S 2006/5-6 muzike otadon. Sed en alia kazo la eldonejo estus tribuas al ßia entombigo. Jubilea Internacia Ekspozicio devigata interrompi sian aktivadon kaj Nura subteno ebla estas per akiro de la “Samarkando en Ãiuj Kontinentoj”: prokrasti aª forlasi siajn projektojn kaj originalaj diskoj eldonitaj kaj disponigitaj Viaj Kontribuoj Atendataj produkta¢ojn en preparo por eviti bankrote- en la libroservoj aª rekte ¤e la eldonejoj. En aªgusto 2007 la urbo Samarkando ofi- con... Varbcele estas libere disponebla muziko de ciale kaj solene festos sian 2750-jarißon Neniu eldonisto prenus senkonsiderajn subaªspicie de UNESKO. Por celebri la glo- ¤iuj albumoj kaj informojn pri la artistoj ¤e riskojn eldonante diskojn sen esti certa ke ran jubileon de la mondfama urbo, la http://www.musicexpress.com.br/nova¢oj.a Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro kaj eblas disvendi ilin. Neniu Esperanta el- sp kaj muzikvideoj ¤e loka E-klubo kolektas diversspecajn kaj ¤iul- donejo havas la financajn rimedojn por riski ingvajn materialojn (gratulleterojn, vo- fiaskon pro mallojala konkurenco fare de http://farbskatol.net/. jaßrakontojn, gazetartikolojn, librojn, piratoj. Ïeneralaj informoj pri Esperanto- broÙurojn, poemojn, kantojn, cita¢ojn, fotojn, desegna¢ojn, dokumentojn ktp.) pri Kiam la eldonejoj ¤esos produkti novan muziko haveblas en la TTT-ejo de EU- Samarkando kaj samarkandanoj. muzikon kaj ne plu reeldonos el¤erpitajn ROKKA http://artista.ikso.net/eurokka/ La projekto estas realigata kunlabore kun diskojn, la piratoj malaperos ¤ar ili nenion la Samarkandaj £tataj Muzeoj. La plej in- kaj pri la artistoj http://artista.ikso.net/. teresajn materialojn ni publikigos en nia- plu povos pirati, sed certe tiam jam tro mal- Fine, Vinilkosmo havas sian propran landa gazetaro. Ãiuj ricevitaj kontribua¢oj fruos. Iel dubindas ke piratoj ekproduktos retejon kie eblas rekte a¤eti diskojn enrete. estos agnoskitaj kaj eksponataj en la inter- Esperanto-muzikon por disdoni ßin senpage nacia ekspozicio en la Samarkanda £tata Vizitu ßin ¤e www.vinilkosmo.com. Muzeo pri Historio de Kulturo kaj Artoj de interrete. Uzbekio. Anticipajn dankojn por via kun- Espereble, la situacio evoluos rapide, Kompilita de Flo! (Floréal Martorell) laª laboro kaj afabla subteno. kaj la piratoj ¤esos aktivi kontraª profesie argumentoj okaze de la diskuto inter Bonvolu adresi viajn kontribuojn laªeble eldonita Esperanto-muziko antaª ol estos artistoj kaj aktivuloj de baldaª al: EUROKKA/Vinilkosmo. Kontribuis: Anatoli Ionesov, Direktoro tro malfrue, kaj Esperanto-muziko farißos Emilio Cid, Bertilo Wennergren, Martin Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro dezerto... Sed estu ankaª ege klare ke es- Wiese, Ferriol Macip, Rogener Pavinski, P.O. Box 76, UZ – 140100 Samarkand perantisto kiu elÙutas piratitan muzikon David-Emil Wickstroem, Gunnar Fischer, Uzbekio Jean-Marc Leclercq, ¥enja Amis, Amir Telefono/ fakso: +998 (66) 233 17 53. farißas komplico kaj respondecas pri la Hadziahmetovic, Flavio Fonseca kaj http://peace.museum.com mortigo de Esperanto-kulturo kaj kon- Floreal Martorell. Retadreso: [email protected] Unua Profesia Muzikvideo en Esperanto! D¥ Roger estas jam konata al multaj esper- vidpunkto, eble estus pli ßuste loki ßin en la antistoj pro la jam aperintaj tri diskoj kategorion de peza roko. La muziko bazißas “Muziko Elektronika”, “Elektronika sur la klasika pez-roka triopo – drumoj, baso Kompilo” (eldonita de Vinilkosmo) kaj la kaj elektrogitaro, kaj ßi metas malpli gran- “Sendependa”. “D¥ Roßer, jam kon- dan akcenton sur vo¤an harmonion aª “re- tribuanta en la “Elektronika kompilo”, estis je origino de tiu ¤i projekto en 2004. memoreblan” melodion. La temoj de la Kiam li ankoraª prilaboris sonojn malpli kantoj estas tre Esperantaj: amo, mondsoli- pure elektronikajn, li decidis kunlabori kun dareco, libero, monda povreco, paco kaj muzikistoj realaj kaj ne virtualaj”, – skribis kontraªo al la milito... En la disko estis uzi- Floréal MARTORELL en nova¢letero de taj multaj aldonaj muzikaj kaj vo¤aj efektoj: Vinilkosmo. La disko estis registrita dum enplektißo de krioj, konversacioj (kaj ne nur 2004, 2005 kaj 2006 en diversaj studioj de en E, sed ekz. en la rusa), e¤ pafoj, hunda bo- Brazilo kaj Hispanio, sed la fina produkto jado ktp. estis eldonita en Vinilkosmo, Francio. Sed ¤u vere ¤io bonas pri la disko? Jane Mitchell La apero de la disko “Supernova” certe estas granda evento en la Esperanto- Kvankam kelkaj kantoj ja ege pla¤is al mi (antaª ¤io la “Pasio en katen’”), la plej- Supernova. Vinilkosmo. Donneville, 2006. mondo pro kelkaj kialoj. Unue, la sonkval- ito de la disko estas vere elstara kaj tre parto de la kantoj estas iom similaj unu al A¤eteblas de UEA, vinilkosmo kaj aliaj li- profesia. Due, unuafoje en Esperantujo, la alia laªmelodie, kaj pro tio, verdire, broservoj. krom la muziko mem, la disko enhavas iomete tedaj kaj ne vere memoreblaj. La profesian videon por la unua kanto de la La nova disko de Vinilkosmo – vo¤o de la ¤efkantisto (ja foje ankaª en- disko, “Pasio en katen”, realigitan de la plektißis la dua vo¤o), kvankam nemal- “Supernova” – estas produkto de brazila produktejo Kosmuzik. (La video bona, ne estas vere elstara... longdaªra kunlaboro inter tri brazilaj es- spekteblas ¤e la retpaßo de Farbskatol’ perantistoj – Roger BORGES (D¥ Roger), http://farbskatol.net/dotclear/index.php?20 Sed malgraª tiuj kelkaj malbona¢oj, la Rogener PAVINSKI kaj Ale MANCINI (la 06/10/19/47-supernova-pasio-en-katen.) disko nemalhaveblas por ¤iuj Ùatantoj de bando el tiuj tri personoj havas la saman Kvankam la retpaßo de Vinilkosmo lokas roka muziko, aparte por Ùatantoj de peza nomon kiel la albumo mem: Supernova). tiun diskon en la kategorio pop-rok, laª mia roko. 2006/5-6 speranto U S 9 eklaboru! toj informos unu la alian pri novaj servoj. Trie, pli da esperantistoj devas konsciißi, ke nuntempe mono estas unu el la plej gravaj instigoj. Homoj pretas investi multe da mono kaj tempo por lerni la anglan nur ¤ar ili kredas, ke ili tiel povos ricevi pli povas dungi laboranton el tre malproksima altan salajron. Kompare, multaj homoj ne lando kaj ricevi iliajn labor-produktojn sen pretas lerni Esperanton e¤ senpage, ¤ar tio, ¤eesti tie. Tio speciale bonvenas, kiam oni laª ili, havas nur amuz-valoron. Certe oni ser¤as parolantojn de fremda lingvo. ne povas tuj fari el Esperanto gravan kari- Ekzemple, eble en Brisbano trovißas nur erilon – sed oni povas provi montri, ke unu sufi¤e sperta sveda tradukisto – sed per la interreto oni ja povas dungi kiun ajn Esperanto povas esti pli ol nur amuza¢o. tradukiston el la tuta Svedio! Chuck Smith, Melissa Robertson kaj mi La interreto estas grandega helpo por faris paÙon en tiu direkto kreante Esperanto. Tie Esperanto havas egalajn KOMPLEZE DE J. M. atuton en la mano: sian facilecon. Jes, mul- Kaj ni kredas, ke kaj Esperanto kaj la es- tegaj homoj provas lerni la anglan nun, sed perantistoj multe gajnos, se ni disvastigos Judith Meyer, Germanio e¤ post kelkaj jaroj da studado nur mal- Esperanton kiel lingvon por ¤ia aspekto de multaj el ili sukcesas paroli ßin. Nemultaj La tempo neniam estis pli bona por homoj lernas Esperanton, sed la plejparto la homa vivo, e¤ komerco. Anonce Esperanto. Dank’ al la tutmondißo, la sukcesas esprimi sin bone post nur mal- OSIEK-Premio 2006 mondo kunißas, homoj el diversaj lan- multe da tempo. La kondi¤oj neniam estis doj sentas sin pli proksimaj ol antaªe, ili tiel favoraj, nun Esperanto devas pruvi sin! En 2006 la OSIEK-anoj proponis 20 verkojn lernas multe pli da fremdaj lingvoj kaj Aª pruvi sin aª esti enterigita, ¤ar nia premiindajn: ¤iuj estis prezentitaj en la junia ekinteresißas pri aliaj kulturoj. Malgraª tempo estas tro malpacienca pri eksmodaj numero de La Gazeto. La 21-an de julio la pasinteco, nun tiu movado estas sub- kaj malsukcesaj ideoj. 2006, dum la IEK en Timisoara, Rumanio, tenata de la plej granda konata potenco: Kion fari? Kiel pruvi, ke Esperanto estas sekreta vo¤donado atribuis la premion al la mono. serioza, moderna mondlingvo – kaj sukce- André Cherpillod pro Konciza etimologia vor- En la pasinteco, ri¤aj homoj ofte subte- sigi la ideon? Unue, ne indas, ke Esperanto taro. Gratulojn! La premio, 600 EUR, rekom- nis malpacon por la realigo de siaj intere- simple estu celo per si mem. Oni agu per pencas vivantan aªtoron pro publikigita soj. Nuntempe ili deziras pacon, Esperanto, ne nur por Esperanto. Oni verko ne fikcia aª pro grava traduklaboro. internacian komprenon kaj la forigon de renkontu kaj parolu kaj skribu en Esperanto *** limoj inter nacioj, ¤ar ili ja deziras agadi en por komunikißi pri temo, ne nur por uzi la Germana esperantisto, filatelisto, kolektas diversaj landoj. Hodiaª eblas fabriki lingvon. En aliaj lingvoj oni ne parolas kun uzitajn kaj afrankitajn kovertojn, poÙt- kaj kelkajn produktopartojn en Orienta homoj nur ¤ar ili parolas la saman lingvon, bildkartojn ktp. senditajn de Germanio ien Eªropo, a¤eti la aliajn el Azio, kunmunti la oni parolas kun ili ¤ar oni interesißas pri tio, ajn. Min aparte interesas temoj kiel Esperanto, mineraloj, orkideoj, Eªropo. tuton en Usono kaj vendi la produkton ¤ie kion ili povas komuniki. En aliaj lingvoj oni Eblas interÙanßo aª a¤eto. Plue, mi povas en la mondo. Dank’ al interreto, firmaoj e¤ ankaª ne korektas sian paroladpartneron proponi laªleßan laboron en Germanio por tiom ofte, ¤ar la enhavo de la parolo pli Cetere: Jam Almenaª Unu junaj homoj homoj kiel infanvartistinoj. gravas ol ßia aspekto. Skribu kaj petu detalajn informojn de M. Sukcesa Dungo! Due, oni kreu pli da aplik-ebloj de la Kirsch, Brandstr. 21, D-04626 Schmoelln, lingvo, kiuj jam estas naturegaj por aliaj Germanio. Tel.: 0049 34491 23400 aª ret- Post nur du semajnoj, Michel Basso lingvoj. La kreado de Pasporta Servo, la es- poÙte: [email protected]. decidis dungi tri rumanojn per perantlingva Vikipedio, Ïangalo, *** Farbskatol’ kaj la Internacia Televido estis Eklaboru! Li ßojas ke nun estas Oazo de Esperanto klaso, nur 2.5 km sude grandaj progresoj, sed oni ne rajtas en- de Disneyland, kunvenas ¤iusabate de la nova servo por helpi lin trovi labo- dormißi nun. En la interreto Esperanto 11:00 ßis 13:00 horoj (krom julio kaj rantojn en Esperanto. Ni tre ßojus havas egalajn kondi¤ojn kiel aliaj lingvoj, aªgusto) ¤e 11241 Chapman Ave, Garden aªdi ankaª pri viaj spertoj trovi do oni ne permesu, ke eblas fari ion rete en Grove, Kalifornio, 92840-4005. laboron aª laboranton, skribu al ni la hinda aª la hispana, kion oni ne povas fari Interesißantoj, bv. telefoni al s-ro Tilman en Esperanto. Se Esperanto povas esti pio- Williams (714) 534-3552. Viaj lito kaj ¤e [email protected]. niro en tiu kampo, des pli bone, ¤ar retuzan- ¤ambro estas pretaj. 10 speranto U S 2006/5-6 in other words... In Other Words... En la pasinta numero de Esperanto USA ni the less a man knows the bigger noise he lan¤is novan rubrikon: “In Other Words”. Ni makes and the higher the salary he com- “Ùtelis” tiun ideon de La Brita Esperantisto, mands. Heaven knows if I had but been ig- kie antaª multaj jaroj ßin gvidis la fama norant instead of cultivated, and impudent William Auld. En kelkaj vortoj: la revuo instead of diffident, I could have made a aperigis tekstojn en la angla kaj proponis name for myself in this cold, selfish world. traduki ilin en Esperanton. La legantoj I take my leave, sir. Since I have been sendis siajn variantojn de traduko, kaj fine treated as you have treated me, I am per- en la revuo aperis la plej bonaj tradukoj, kun fectly willing to go. But I have done my la komentoj de la redaktoro. Ni plivastigos duty. I have fulfilled my contract, as far as tiun ¤i ideon kaj proponos al la tradukado ne I was permitted to do it. I said I could make nur anglajn tekstojn, sed ankaª Esperantajn your paper of interest to all classes, and I tekstojn, ja foje estas e¤ pli malfacile traduki have. I said I could run your circulation up tekstojn el Esperanto en naciajn lingvojn. Ni to twenty thousand copies, and if I had had komencis tiun ¤i rubrikon per angla teksto – two more weeks I’d have done it. And I’d el¤erpa¢o de la rakonto “How I Edited an have given you the best class of readers that des pli la bruo kiun li faras, kaj des pli la Agricultural Paper Once” de Mark Twain, ever an agricultural paper had — not a salajron li gajnas. Ho! Ãielo scias, se mi kaj jam venis la unua varianto de la traduko. farmer in it, nor a solitary individual who estus malklera anstataª kultura, kaj aro- Sube ni aperigas la originalan tekston en la could tell a watermelon from a peach-vine ganta anstataª senmemfida, mi bele sukce- angla kaj ßian Esperantan version. to save his life. You are the loser by this rup- sus en ¤i tiu malvarmega, nesindona ture, not me, Pie-plant. Adios.” I then left. mondo. Mi lasas la aferon, sinjoro. Ãar mi “How I Edited an Agricultural Paper estis traktata, kiel vi traktis min, mi Once” (excerpt) “Kiel Mi Foje Redaktis Agrikulturan ¥ur- volonte foriros. Tamen mi faris mian Mark Twain nalon” (el¤erpa¢o) devon. La kontrakton mi plenumis, kiom oni permesis al mi. Mi diris, ke mi povis “Tell you, you cornstalk, you cabbage, you Mark Twain (traduko de partoprenanto) fari vian ¢urnalon interesa al ¤iuj klasoj; mi son of a cauliflower! It’s the first time I ever tion ja faris. Mi diris, ke mi kreskigus la heard such an unfeeling remark. I tell you I “Mi diru al vi, vi eta maizotrunko, vi cirkuladon ßis dudek mil ekzempleroj; se have been in the editorial business going on brasiko, vi ido de florbrasiko! Neniam vi donus du semajnojn plu, ankaª tion mi fourteen years, and it is the first time I ever antaªe mi audis tian kormankan rimarkon. farus. Krome mi donus al vi la plej bonan heard of a man’s having to know anything Mi diru al vi, pri redakcio mi okupadis (1) klason de legantoj, kiun agrikultura ¢urnalo in order to edit a newspaper. You turnip! preskaª dekkvar jarojn kaj neniam aªdis, iam havis—nek unu kultiviston, nek unu- Who write the dramatic critiques for the ke oni sciu ion, por redakcii (2) ¢urnalon. solan individuon kiu povas distingi second-rate papers? Why, a parcel of pro- Vi napo! Kiuj verkas la dramajn kritikojn akvomelonon disde persiko-vito, por savi moted shoemakers and apprentice apothe- por la duarangaj ¢urnaloj? Nu, a¤aro (3) da la vivon. Vi, rabarbo, estas la perdinto pro caries, who know just as much about good Ùuistoj promociitaj kaj metilernantaj ¤i rompißo, ne mi. Ïis.” Kaj mi iris. acting as I do about good farming and no apotekistoj, kiuj scias pri la bona aktorado more. Who review the books? People who same kiel mi pri la bona terkultivado, ne (1) okupadis – en tiu ¤i kazo mi preferus “oku- never wrote one. Who do up the heavy plu. Kiuj recenzas librojn? Homoj kiuj padas” ¤ar la “have been”-strukturo implicas ke leaders on finance? Parties who have had verkis ne e¤ (4) unu. Kiuj pritraktis la la ago kaj okazis en la pasinteco kaj daªras ßis the largest opportunities for knowing noth- gravajn financestrojn? Iuj, kiuj spertis la nun. La is-fina¢o en Esperanto indikas ke la ago ing about it. Who criticise the Indian cam- plej grandajn okazojn, por scii nenion pri jam finißis. paigns? Gentlemen who do not know a ßi. Kiuj kritikas la Indianajn kampanjojn? (2) redakcii – oni uzu simple “redakti”. “Redakcii” war-whoop from a wigwam, and who never Sinjoroj kiuj ne povas distingi inter mil- povas soni kvazaª “esti aª agi kiel redakcio”. have had to run a foot-race with a toma- itkrio kaj tipio (5), kaj kiuj neniam devis (3) a¤aro – tio ne estas eraro, sed la vorto “par- hawk or pluck arrows out of the several kuri konkurse kun tomahoko aª pluki cel” en la originalo ne havas nepre negativan sen- members of their families to build the sagojn el kelkaj siaj familianoj, por fari con. Mi emus uzi simple “aro”, tamen “a¤aro” ja evening camp-fire with. Who write the vesperan kampofajron. Kiuj verkas la kongruas kun la ßenerala tono de la teksto. temperance appeals and clamor about the vokojn al abstino kaj kriadas pri la fluanta (4) ne e¤ – kiam “ne” estas tuj sekvata de “e¤”, flowing bowl? Folks who will never draw kuvo? Homoj kiuj ne plu spiros malebrian la preferinda formo estas “e¤ ne”. another sober breath till they do it in the spiron ßis kiam ili faros tion en la tombo. (5) tipio – pro tio ke en la originalo estas “wig- grave. Who edit the agricultural papers, you Kiuj redaktas la agrikulturajn ¢urnalojn, wam”, mi preferus la PIV-an vorton “vigvamo”. — yam? Men, as a general thing, who fail vi—ignamo? Homoj, ßenerale, kiuj mal- (6) ¢urnala fako – la vorto “fako” ¤i tie sonas al mi in the poetry line, yellow covered novel sukcesas en la poeziado, la flav-kovrita ro- tro akademia kaj ne sufi¤e komerca. Aliflanke, mi line, sensation-drama line, city-editor line, mano, melodramo, aª kiel urba redaktoro, ne certas pri bona alternativa formo por traduki and finally fall back on agriculture as a kaj finfine retrofalas en la agrikulturon “business” en tiu ¤i kunteksto. “Komerco” ne temporary reprieve from the poor-house. kiel prokrasto al plena senhavo. He! Nur vere taªgas. Eble “industrio” estus la plej trafa You try to tell me anything about the news- penu montri al mi ion ajn pri la ¢urnala traduko? paper business! Sir, I have been through it fako (6)! Sinjoro, ßin mi trais de alfa al from Alpha to Omaha, and I tell you that Omaha, kaj mi diru, ke ju malpli oni scias, Komentis Joel Amis 2006/5-6 speranto U S 11 manlibro por veni al la ELNA-Kongreso. (Li ja venis Kiel organizi kongreson al NASK, do ne estis tute malÙparita tempo.) Kun nur unu stabano en la CO, tiu materialoj, kune kun anoncoj ne plu povas fari tiujn leterojn. Do, antaª ol pri la Publika Kunveno. Ankaª provizo de informfolioj estu diri en eksterlandaj informoj ke ni pretas apud la materialoj. skribi invit-leterojn por homoj, ni certu ke Estas grave oferti kla- iu pretas fari la laboron. Povus esti la sojn pri Esperanto dum la kon- Sekretario de ELNA, aª iu en la estraro, aª greso, verÙajne je sabato. La eble la Komisiito pri Kongresoj. Eble iu en komencantaj klasoj estu sen- la LKK povus skribi la leterojn, sed verÙa- pagaj kaj vaste reklamataj en jne iu oficisto devus subskribi ilin. la urbo. Se ni ja povas proponi tiun servon, alilan- Oni povas dissendi dajn vizitontojn ni avertu tre frue sendi per- anoncojn pri la kongreso al sonan informon pri ilia Esperanto-agado lokaj kaj regionaj gazetoj kaj kaj eventuala prezentota¢o ¤e la kongreso, ¢urnaloj. Estas aparte bona in- eble menciindan en invit-letero, kaj adreson formad-eblo, se oni ankaª or- aª faks-numeron kien oni sendu la inviton. ganizas kurson antaª la Noto en kongresa informo sendata al kongreso. Tiel bone informis alilandaj asocioj, gazetoj ktp: “Ni Ùatus la LKK de la Sankta-Luisa gastigi plej multajn alilandajn esperantis- kongreso en 1999; iu radio- tojn, sed ne povas garantii invit-leteron por Parto VI. elsendejo faris nova¢-programeron pri la viz-akiro se peto kun ¤iuj necesaj informoj Tio ¤i estas la sesa parto de serio da ar- kurso kaj kongreso, kaj tiel allogis kelkajn ne venos antaª [certa limdato]. Petojn por tikoloj pri organizado de Esperanto- vizitantojn al la kongreso. invit-leteroj oni sendu al [nomo, adreso] kaj kongresoj, specife de landaj kongresoj Donu senpagan unutagan bileton (sen ne al la CO de ELNA.” de ELNA, sed ankaª de regionaj kon- bankedo) al ¢urnalistoj kaj vendu malmul- Se eblas, la invit-leterojn oni eble sendu gresoj. Ïi bazißas sur la kongresa man- tekostan unutagan bileton al iu ajn. fakse, ¤ar la interlanda poÙto (aparte al libro de ELNA (la originalan gvidilon Afriko) povas esti tre malrapida. En 2005 verkis Frank Helmuth, Cathy Schulze Publikigado Eksterlande pluraj invit-leteroj, senditaj je Ùajne sufi¤e kaj Bill Harmon; Ellen Eddy reviziis Informilon (prefere kun fotoj de la kon- frua dato, ne alvenis al la petintoj (en ßin. Jim Henry plu reviziis kaj multon gresa urbo) oni sendu al: UEA, Kanada Nißerio) ßis post la limdato. Jen alia kialo aldonis), kiu trovißas ¤e Esperanto-Asocio, Meksika Esperanto- por komenci la kongres-planadon tre frue, www.pobox.com/~jimhenry/esp/esma/pl Federacio kaj aliaj amerikaj landaj asocioj, por anonci la daton tre frue. anoj.htm. Eventoj, Monato kaj ceteraj gazetoj, tuj kiam sufi¤aj detaloj estas certaj, por allogi Rilatoj kun alilandanaj kongresanoj Publikigado eventualajn eksterlandajn vizitantojn. Pluraj personoj, inkluzive de eksterlan- La LKK varbu la helpon de la loka turis- Necesas pli da tempo por plani kaj aranßi daj esperantistoj, partoprenas la moficejo kaj la kongresa hotelo aª univer- eksterlandan vojaßon ol enlandan, do frua Kongreson sole. En la vesperoj ili estu sitato. Nigraj/blankaj fotoj, preferinde publikigado tre gravas. Se la kongreso akompanataj de LKK-anoj kaj helpataj ri- grandaj, estu sendataj al la redaktoro de havas apartan temon, oni sendu anoncojn late al transportado kaj lokaj kondi¤oj. Esperanto USA kiel eble plej baldaª post la ankaª al gazetoj kun tia temo, ekzemple invito de la Kongreso. Inter septembro de Estas bone havigi ankaª al komencantoj priliteraturan kongreson oni anonci ankaª kaj vizitantoj (ekzemple ¢urnalistoj) la antaªa jaro ßis aprilo de la kongresa jaro en Fonto kaj Literatura Foiro. estas dezirinde ke la LKK provizu infor- kunulojn kiuj helpos al ili kompreni kaj ßui la kongreson. mon kaj fotojn de la kongresejo kaj lokaj Invitoj al alilandanoj alloga¢oj por instigi la membrojn parto- Se la kongresaj elspezoj estas sub la [Tiun ¤i paragrafon aprobu iu leß-spertulo preni la Kongreson. Formala invito de la bußetita nivelo (pro kostoj malpli altaj ol antaª ol ni inkluzivu ßin en la oficiala urbestro aª alia gravulo de la urbo estas tre atendite, aª pli multe da registrißintoj ol manlibro.] dezirinda. Ankaª anoncojn oni sendu de atendite), bona uzo de la ekstra mono estas Kelkaj kiuj deziras alveni la kongreson tempo al tempo (sed ne tro ofte) al la ret- a¤eti donacetojn por la alilandanoj ¤ee- eventuale devos havi ian invit-leteron por poÙtaj listgrupoj AktivUsono kaj elna- stontaj la kongreson. Bonvolu noti ke anoncoj (¤e Yahoo Groups), kaj al la akiri vizon. Iu skribu leteron (nome de manßa¢oj aª spica¢oj eble ne estas bonaj Usenet nova¢grupo soc.culture.esperanto. ELNA) pri tiu homo al iu registara instanco donacoj ¤ar povas esti kontraªleße trans- (ambasadejo?). Sed tio ne ¤iam helpas. Joel porti ilin trans landlimoj. Publikigado al Lokaj Ne-Esperantistoj Brozovsky diris, ke dum lia tempo kiel Se alvenas alilandaj gastoj kiuj ne regas La LKK kontaktu publikajn kaj universi- Direktoro de la CO, li skribis multajn invit- la anglan, estus tre bone renkonti ilin en la tatajn bibliotekojn en la kongresa regiono leterojn por diversaj alilandanoj; sed nur flughaveno kaj konduki ilin al la kongre- por ekspozicioj de Esperanto-libroj kaj unu el ili ricevis vizon, kaj li tro malfrue sejo, se iel ajn eblas. 12 speranto U S 2006/5-6 manlibro Kongresa TTT-ejo - Vojklarigoj al la kongre- Estas grave havi kongresan hejmpaßon. sejo (Ùofore per la interÙ- Se neniu el la LKK scias kiel fari retejon, tataj Ùoseoj; per publika vi povas peti helpon de la retejestro de transporto de la ELNA (nun Steve Brewer) aª ¤e la reteja flughaveno, stacidomoj de helpa listgrupo (Yahoo Group: elna-ret- Amtrak kaj Greyhound) paßo). Lastatempe niaj landaj kongresoj - Informo pri kiam kaj havis retejojn sub rubriko de esperanto.org. kie la registra tablo La hejmpaßo enhavu interalie: malfermißos, kiam kaj - HTML-formulara alißilo kaj elÙutebla kie la estraro kunsidos. PDF-alißilo - Malneto de horaro (unue programer-listo Kongreslibro sen temparanßo) La programo estu en Kongresa mapo de Novjork-urbo - Mencio de alloga¢oj en la urbo kaj re- Esperanto, kun iom da (en universitata dormejo) kiel kaj kie oni giono, eventuale kun ligiloj anglalingvaj tradukoj por komencantoj. Ne - Artikoleto pri la historio de la regiono kaj forgesu ke pli kaj pli da eksterlandaj esper- malregistru sin kaj redonu la ¤ambro- urbo (aª eventuale ligilo al Vikipedia ar- antistoj partoprenas niajn landajn kongre- Ùlosilon; ¤u fumado aª alkohola¢oj perme- tikolo) sojn. La plej taªga formato estas 8 1/2” x sißas, kaj kie; ktp. - ligiloj al anglalingva informo pri la Ùtato, 11”-aj folioj, duflanka, kvarpaßa formato. - Listo (kun mapo) de proksimaj restora- urbo, kaj kongresejo Kopio povas esti fotografpretigita fare de cioj kaj aliaj servoj (nutra¢vendejoj, aªto- - Vojklarigoj al la kongresejo. la CO de ELNA. por presado de la LKK. riparo, aªto-luo, biciklo-luo, fotokopiado, Povos esti ke diversaj homoj verkos par- ktp). Prefere listigu ankaª la specon, Kongresaj bultenoj tojn de la kongresa libreto. Unu homo malfermhorojn kaj gamon de prezoj ¤e la Kutime estas almenaª du bultenoj (verk- servu kiel redaktoro de la libreto; prefere restoracioj itaj de la LKK, dissendataj de la CO); foje tiu estu iu kiu bone regas kompostan pro- tri, se haveblas mono por poÙtokostoj. La gramon (ekz. LaTeX, PageMaker, Quark - Telefonnumeroj por taksi-firmaoj kaj unua aperu kiel eble plej frue: eble 2-3 se- Express, aª simila) por belaspektigi la for- flughavena aªtobuseta servo (“airport majnojn post kiam vi havos subskribitan maton de la libreto. La unuaj malnetoj de shuttle”) la diversaj partoj, kiujn aliaj homoj kon- kontrakton kun la kongresejo. Tiu enhavu - Informo pri publika transporto tribuos, estu en iu simpla, malferma for- dirojn pri la kongresa urbo, la skizajn - Mapo de la hotelo montranta gravajn planojn por la kongreso mem, kaj la al- mato kiel ASCII-teskto aª lokojn – kunven-¤ambrojn kaj necesejojn, ißilo. Por la kongreso de 2005, la CO dis- (ne-Microsoft-a) HTML. [Foje okazis for- sendis la unuan bultenon al ¤iuj membroj mato-fuÙoj, kiam du homoj verkis parton fajr-elirejojn kaj informpetintoj de la lastaj du jaroj. de la manlibro en malsamaj programoj kaj - PoÙtelefonnumeroj de iuj LKK-anoj Duan bultenon oni dissendu, se la unua poste provis kunigi ilin.] - Subtenaj reklamoj de proksimaj restora- dissendißis tre frue kaj se haveblas mono Eventuala enhavo de la kongreslibro: cioj, turistaj lokoj, eldonejoj de Esperanto- - oficiala invito de gravulo de la urbo aª por dua memorigo. Tiu dua bulteno enhavu libroj universitato denove la alißilon, plus plia informo pri la - Teksto kaj muziko de “La Espero” programo, gastoj parolontaj, ktp. Se - horaro de la kongreso, aparte tempoj kaj Kelkaj el tiuj aferoj — ekzemple la listo mankas mono por dissendi al ¤iuj, tiun bul- datoj de ekskurso(j) kun priskribo pri tio, tenon oni eble sendu nur al ELNA-mem- kion oni faros kaj vidos de partoprenantoj, la kvartala gvidilo — broj ne jam registrißintaj, kaj al novaj - etaj vivhistorioj pri la homoj prezentontaj povas eventuale esti apartaj folioj kaj ne en informpetintoj en la kongresa regiono. ion dum la kongreso la kongresa libreto mem. - informoj pri ekspozicioj de Esperanto kaj La lasta bulteno (sendota nur al alißintoj, Se vi volas havi enspezon de reklamoj en jam planitaj intervjuoj pere de ¢urnaloj, almenaª unu semajnon antaª la estrarkun- la kongresa libreto, skribu leteron kiu iom sido) povas esti retpoÙta, sed zorgu ke vi ne radio, televido, k.c. klarigas pri Esperanto, la ELNA kongreso, forgesu iujn kongresanojn kiuj ne havas - detaloj pri la bankedo inkluzive lokon kaj retpoÙton. Por tiuj, presu kaj poÙtu ßin menuon, kaj kiajn vesta¢ojn oni portu la “tipa” Esperanto-parolanto aª kongre- aparte. Tiu lasta bulteno enhavu jenajn in- - nomoj, adresoj, kaj funkciado de la mem- sano, ktp., kaj proponas pri reklamo-specoj formojn: broj de la LKK; eventuale poÙtelefon-nu- kaj prezoj. Tion sendu al kaj restoracioj kaj - Malneta horaro (aª TTT-ligo al ßi) meroj parkoj, muzeoj, ktp. (Ni en Atlanto diskutis - Antaªdiro pri vetero (aª TTT-ligo) - nomlisto, kun kontaktinformo laª per- tion, sed fine ne faris. Unu el ni ekvolon- meso, de la partoprenantoj de la kongreso - Sugesta paklisto (a¢oj kiujn kongresanoj tulis fari ßin, sed poste malaktivißis.) Tian alportu) - informo pri la historio de la kongresa leteron oni eventuale povos disdoni al - Informo pri tio kiel la alvenantoj povas urbo kaj Ùtato renkontißi en la flughaveno por kune taksii - diroj pri la hotel-reguloj – almenaª sur- restoracioj en la kvartalo, dum vi piedek- al la kongresejo — aparte se ne estas bona priza¢oj aª nekutima¢oj – la limtempo por skurse esploras pri iliaj horoj, prezoj, dis- vojo per publika transporto eliri sian ¤ambron je la lasta tago, ekz., kaj tanco ktp. por la kvartala gvidlibro. 2006/5-6 speranto U S 13 libroservo New from the Book Service AFI£O JOKOHAMO. For wall mount: beauti- DOKTORO BRAUN VIVAS EN NI! Julian author and their various translations into ful poster advertising 92nd World Esperanto MODEST. A drama about a journalist’s Esperanto, with examples of Dostojevskij’s Congress in Yokohama, Japan. Shows sky- dilemma: what to do when a cancer cure de- prose in our language. Also includes the line of Yokohama. 2006. 590x410 (approx). veloped by an unknown doctor ... works. short story “Kampulo Marej”. Series “Sed Japan. Also includes the comedy “Kripto”, about a ne el katedro” #2. 2005. 19p. 210x150. AFI006 $4.70 Byzantine crypt discovered beneath an ordi- Paper. Russia. nary home. 1987. 74p. 195x140. Paper. FJO001 $4.70 AFRIKA MEDICINO, MIRIGE EFIKA, LA. Hungary. ISBN 9635712057. Yvette PARÈS. Trans. Jacques Roux. A DOK004 $10.80 GERDA MALAPERIS! Claude PIRON et al. A study of the effectiveness of traditional film version of Claude Piron’s popular didac- African medicine. “Is it not already time to DON KARLOS. Friedrich SCHILLER. Trans. tic novella Gerda malaperis! Mystery ... dan- recognize and accept the huge cultural and Willi Nüesch. In 16th century Spain the heir ger ... amusement ... love ... and laughable medical wealth of the southern countries?” to the throne of Spain attempts to use his moments are there for you to enjoy in this (Dr. Jean-Pierre Willem, in the preface). closest childhood friend to set up an assig- adventure. 2006. DVD. 2006. 199p 200x140. Paper. Czech nation with his young stepmother the queen, GER007 $27.60 Republic. ISBN 80-85853-89-2. not realizing that his friend wants to involve AFR001 $24.10 him in rebellion against the throne. 2006. GLUMARKOJ JOKOHAMO. Sheet of 12 251p 210x150. Paper. Switzerland. stickers commemorating the 2007 World BEATLES MUZIK IN ESPERANTO, THE. DON001 $29.70 Esperanto Congress in Yokohama. Use them “Solo”. Limited edition collection of 25 on letters to remind your friends of “Beatles” songs in Esperanto. Titles can be ELECTRONIC ESPERANTO. DVD-ROM con- Esperanto’s existence and utility. found in our on-line listing. 2006. CD. taining much information about, courses of GLU003 $1.90 74’03”. Great Britain. and materials in Esperanto. DVD-ROM re- BEA001 $29.20 quires browser with support for XHTML 1.0. HANDBOOK OF VOLAPÜK. Andrew DRUM- 2006. DVD-ROM. Multinational. Contents: MOND. An amusing pastiche/parody of the BIBLIO. A totally new edition of this staple of Music; Games in Esperanto; Film about struggle between proponents of Volapük and Esperanto (and world) literature. In the main, Esperanto, concert clips, Esperanto course Esperanto in Scotland at the beginning of the book is identical with previous editions; on video; Esperanto courses – in many lan- the 1890s. Enjoyable novel, in English. however, the so-called ‘Deuterocanonical guages and at many levels; Information Includes some Volapük lessons for the in- Books’, translated by Gerrit Berveling, have sheets about Esperanto; Teaching materials terested. 2006. 320 p. 215x140. Paper. now been placed in their proper positions in for Esperanto; Esperanto event photos; Great Britain. ISBN 1904598676. the Old Testament. An unnumbered publica- Magazines in Esperanto; Articles about HAN001 $19.90 tion in the series “Oriento-Okcidento”. Esperanto (from Wikipedia); Articles in 2006. 1375 p. 210x130. Bound. Czech Esperanto (from Wikipedia); Books in HISTORIO. Herodoto. Trans. Spiros Republic. ISBN 8085853906. Esperanto; The “Passport Service” project; Sarafian. The complete works of the Father BIB003 $31.80 Interesting links; Specialist literature about of History. The history, geography and prodi- Esperanto; Specialist literature in gies of the world of the Classic Greeks, in BILDOJ PRI NORDA LANDO KAJ ALIAJ Esperanto; Dictionaries. nine books. Long considered one of the RAKONTOJ. Sen RODIN. 32 short stories ESP054 $4.50 great books of the Western world. Includes about life in Scandinavia as seen by an 33-page index of names, in assimilated Italian author, followed by 19 somewhat EN LA SERÃADO DE LA MONDOLINGVO. form. 2006. 623p. 210x150. Paper. longer tales of a more general nature. Series Aleksandr DULICENKO. An introduction to Greece. ISBN 9605320118. “Stafeto” #30. 2006. 360p. 205x130. the history of interlinguistics, from the story HIS010 $63.40 Paper. Belgium. ISBN 9077066225. of the Tower of Babel to the present day, BIL005 $37.20 with separate chapters devoted to Solresol, HODLER EN MOSTAR. Spomenka £TIMEC. Volapük, Esperanto and the post-Esperanto An original historical novel about two paint- 12 MONATOJ – 12 MONTOPINTOJ. Ján projects. 2006. 160p. 200x145. Paper. ings, which have disappeared, painted by VAJS. A description of how Esperanto Russia. Ferdinand Hodler, the father of Hector groups in Slovakia combined forces to bag ENL004 $21.10 Hodler, the founder of the Universala twelve popular summits in twelve succes- Esperanto-Asocio. 2006. 105p. 210x150. sive months. Beautifully illustrated. 2006. ESPERANTO – UNA LENGUA PARA TODOS. Paper. Italy. ISBN 9788870360738. 28p. 210x145. Paper. Slovakia. ISBN F. ZARAGOZA RUIZ. A short but complete HOD001 $24.20 8096904280. Esperanto course for Spanish speakers in DEK010 $4.80 21 two-page lessons. 1987. 48p. 240x170. IKU – INTERNACIA KONGRESA UNIVERSI- Paper. Spain. TATO. Amri WANDEL (ed.) Large-format col- DEK DU SEÏOJ. Ilja ILF & Evgenij PETROV. ESP002 $3.50 lection of papers presented at the Florence Trans. by A. Kerbel. One of the main works World Esperanto Congress in 2006. Topics of early Soviet humor. The main character FAJRO! FAJRO! R. MacKAY. A series of nine included can be found in the on-line listing. Ostap Bender – whose name became a syn- short sketches primarily aimed at elemen- N.d. (2006). 154p. 300x210. Paper. The onym for “con man” in Russian of the Soviet tary school pupils. 1970. 24p. 170x110. Netherlands. period – seeks a diamond treasure hidden in Paper. Great Britain. IKU004 $19.70 one of twelve chairs during the Russian rev- FAJ003 $2.00 olution. 2006. 250p. 210x150. Paper. INTERPOPOLA KONDUTO. Edmond PRIVAT. Israel. FJODOR DOSTOJEVSKIJ EN ESPERANTO. An original, clear-sighted attempt to analyze DEK011 $17.30 Aleksander KOR¥ENKOV. A discussion of the genesis of hatred, violence and war be- the works of this great 19th century Russian tween peoples Privat’s goal is to describe 14 speranto U S 2006/5-6 libroservo the problems of national pride, vanity and ORA BOVIDO. Ilja ILF & Evgenij PETROV. Radio Verda at egotism, and to explain the errors of patriot- Trans. by A. Kerbel. In this sequel to Dek du http://www.radioverda.com/). ism, nationalism and messianism, the con- seßoj, Ostap Bender, the antihero of the ear- SHI092 (Medium) $13.40 sequences of imperialist and the lier work, follows a Soviet underground multi- contraditions of national moralities in con- millionaire, hoping to amass a fortune, but SHI093 (Large) $13.40 flict with others. 2006 (new edition). 142p. loses the money as he flees the country. SHI094 (Extra large) $13.40 205x145. Paper. Poland. ISBN 2006. 265p. 210x150. Paper. Israel. 8392028937. ORA006 $17.30 TEMPO-MA£INO, LA. H. G. WELLS. Trans. INT013 $19.50 ORDENO DE VERDA PLUMO. Josip E. W. Amos. Wells’ famous dystopian novel INVENTO DE L’ JARCENTO. Julian MODEST. PLEADIN. Encyclopedic collection of infor- about the time-traveler who discovers the Three dramas (“Pluvvespero”, “Ensteligi en mation about individuals who have played end result, a hundred thousand years in the la koron”, “Stela melodio”) and two come- important roles in the development of future, of the 19th century struggle between dies (“Invento de l’ jarcento” and “Eªropa Esperanto literature. Published in collabora- firmao”) by a Bulgarian master, from the tion with the Esperantlingva Verkista Asocio. capital and labor, in the persons of the but- 1980s and 1990s, of the short prose work 2006. 272p. 245x175. Bound. Croatia. terfly-like Eloi and the cannibalistic in Esperanto. 1993. 79p. 195x145. Paper. ISBN 953-96975-5-7. Morlocks. Series “Utopia” #4. 2006. 82 p. Bulgaria. ORD001 $54.90 210x145. Paper. The Netherlands. INV002 $5.40 TEM004 $12.60 PO£AMIKO. Beatrice ALLÉE & Katalin KAJ LA CETER’ – NUR LITERATURO. Gaston KOVÁTS. A handy pocket-sized collection of WARINGHIEN. The fifth and final collection well-illustrated exercises showing how TERMINARO POR BIBLIAJ STUDOJ. G. of Waringhien’s essays, about the Esperanto is used in everyday situations. RUST & D. BROADRIBB. An introduction to Esperanto literary world and literary transla- 2006. 40p. 140x105. Paper. The the study of the Bible, aimed particularly at tions into Esperanto. Contains many illustra- Netherlands. ISBN (978)9078519010. tive excerpts and translations. 1983. 350p. POS015 $10.50 specialists. 1973. 79p. 240x170. Paper. 210x145. Paper. Belgium. ISBN Italy. 9063360312. REVULA SEZONO. Mikaelo POVORIN. 20 TER007 $6.30 KAJ006 $33.10 new songs by a relatively newly-discovered Russian musician. Sung by Povorin and LINGVO KAJ POPOLO. Humphrey TONKIN. Natasa Gerlah, guitar accompaniment by VERDA RANARO PREZENTAS, LA ... Paul An inventory and critical examination of ex- Povorin. Contents can be found in our on-line GUBBINS. Two one-act plays which were pre- periences gained by the author during more listing. 2006. CD: 56’27”. Russia. sented at the World Esperanto Congress in than half a century of activity having to do REV004 $25.10 Florence, Italy (2006). The play “Pacaj bata- with Esperanto. Its purpose is to question lantoj” requires three players (two women, received wisdom about Esperanto, with the SAMIDEANOJ. Aleksander KOR¥ENKOV. A goal of a deeper interrogation of the collection of 27 humorous and satirical one man) and the play “Mikael kaj la mon- Esperanto movement and Esperanto culture. short stories about Esperanto and stro” has four (two men, one woman, one 2006. 159 p. 210x150. Paper. The Esperanto speakers, aimed primarily at voice). 2006. 40p. 210x145. Paper. Great Netherlands. ISBN 929017093X. those who have taken a basic course in Britain. ISBN 0902756257. LIN021 $22.90 Esperanto and want to start reading but don’t yet have the courage to face a novel. VER008 $10.10 MI ESTAS HOMO. L. L. ZAMENHOF. Ed. Series “Legu kaj lernu” #2. 2006. 80p. Aleksander Kor¢enkov. A collection of 200x140. Paper. Russia. VERULA SEZONO. Mikaelo POVORIN. 20 Zamenhof’s letters and articles, most in SAM002 $8.80 new songs by a relatively newly-discovered Esperanto but some translated from Russian, relating to his views on religion, SENLEGENDA BIOGRAFIO DE L. L. ZAMEN- Russian musician. Sung by Povorin and specifically homaranismo. 2006. 288p. HOF. “ludovikito”. A biography of the creator NataÙa Gerla§, guitar accompaniment by 200x145. Paper. Russia. of Esperanto based on the documents col- Povorin. Contents can be found in our on-line MIE003 $33.80 lected by “ludovikito” for his “iam kom- listing. 2006. CD: 59’38”. Russia. pletigota plena verkaro de l. l. zamenhof”, of VER014 $25.10 MORTO EN VENECIO, LA. Thomas MANN. which this is Kromkajero 1. 1982. 304p. Trans. Petro Buijnsters. Gustav Aschenbach, 215x160. Paper. Japan. a neurotic author, during a vacation in SEN011 $36.10 All books listed can be ordered: by mail from Venice falls in love with a Polish teenager, ELNA, 5712 Hollis St., Emeryville CA SUPERNOVA. Supernova Tadzio. His obsessive secret love slowly . First collection of 94608; by telephone at (510) 653-0998; or ruins him spiritually, and at the same time rock music by a new Latin group. By Rogener he is struck down by a cholera epidemic. Pavinski (voice and bass guitar), Ale Mancini through our website at https://esperan- 2006. 87p. 210x135. Paper. Belgium. ISBN (electric guitar), Roger Borges (drums and tousa.hypermart.net/butiko/butiko.cgi 9077066217. synthesizer). Titles are included in our on- (credit-card only). For some titles with multi- MOR007 $7.70 line listing. 2006. CD: 54’20”. France. ple stories or songs, more complete infor- SUP002 $24.80 NI VIVOS! Julian MODEST. A nine-act docu- mation about contents can be found at our mentary drama about the last years in the T-SHIRT “DAFT HATS”. Attractive gray T- website. If a title is out of stock at the time life of Lidia Zamenhof, and about the terrors shirt, heavy cotton, with large-size picture on of ordering, you will be back-ordered and that the fascist invasion visited upon front of Esperanto’s “special” (supersigned) later charged at the time the title is shipped. Europe. 1987. 53p. 200x140. Paper. characters and, below, the words “DAFT Thanks largely to fluctuations in the value of Hungary. ISBN 9635711913. HATS”. Below that, in small print, “Oficiala T- NIV001 $4.80 chemizo de Helmut von Druhler” (for the the dollar versus other currencies, all prices identity of Helmut von Druhler, listen to are subject to change without notice. 2006/5-6 speranto U S 15 intervjue “My view is that Volapük, though cunning in its archi- tecture, was simply far too complex for its own good” yourself fluent in any other constructed ous trajectory into looking at all the other languages besides Volapük? “Universal Languages” which proliferated - I studied both French and German at in the 19th century: some were manifestly university, and can hold reasonable con- bizarre, some were wonderfully naïve — I versations in, and read easily, both of collect “oddities”. these. My parents were both linguists — I have to confess to being a bit astounded my father in particular had a great enthusi- by the interest which my “Handbook” has asm for languages: in his time, he studied stirred up in the few weeks since publica- German, French, Italian, Spanish, tion — my first inkling of it was when I Norwegian, Greek, Hungarian, Turkish — saw Rick Harrison’s splendid review on even sitting a basic exam in Rumanian, Amazon. And then, last week when I was self-taught, at the age of 67! But I don’t doing a reading at the Edinburgh consider myself fluent in Volapük at all — International Book Festival, I was quite that would imply a reasonable level of un-nerved to be approached by a member Andrew Drummond is the author of two practice: I struggle with it — it’s a lan- of the audience and spoken to in Volapük. novels, An Abridged History (2004) and guage that requires considerable thought. I have to say that the interest in my book A Hand-book of Volapük (2006). His From what little I know of it, Esperanto has not just been from linguists of various website is at http://www.andydrum- seems a far more fluid language (but that’s shades, but equally from the general read- mond.net. I interviewed him by email in not an endorsement!) ing public. fall 2006. - Do you use the word “linguist” in the Anyway, it will not have escaped your older sense of “polyglot” or the newer notice, I suspect, that my take on - Who were your favorite authors as a sense of “philologist” or “language scien- International Languages is slightly diver- child? Who are your favorite authors tist”? gent from that of the I.L. movement itself. now? Which authors do you think have - How did you do your research on the most influenced you as a writer? From Volapük, there was an ob- early history of Volapük and Esperanto? - As a child, it was the staples of a British vious trajectory into looking at What books besides Charles Sprague’s child’s reading in the 1950/60s — Enid all the other “Universal Hand-book of Volapük did you find most Blyton, Richmal Crompton, C.S. Lewis, Languages” which proliferated useful? Did you make contact with cur- the odd dip into the recognised “Classics”, in the 19th century: some were rent Volapük or Esperanto speakers? Hergé’s Tintin, later — and inevitably — - Some will no doubt criticise me for it, Tolkien. Nowadays, it’s more likely to be manifestly bizarre, some were but my linguistic research more or less Dickens, Jose Saramago, James Hogg, wonderfully naïve — I collect stopped with a down-loaded copy of Laurence Sterne, Mervyn Peake, Michael “oddities”. Sprague’s Hand-book (thanks to http://per- Innes, Marquez, W.G. Sebald, Le Carre, sonal.southern.edu/~caviness). I think, R.L. Stevenson, Zola, Dumas, Thomas - “Linguist” simply as “a student of lan- when you’re creating fiction, there is a Mann. As a writer, I’d have to say the first guage”, certainly in the older sense. I love point at which fact must be left behind and four of these have had the most influence to find the hidden commonality of vocabu- imagination must take over. So, although on me — but I’ve read quite widely over lary of languages of the same family. But I my intention was to create a language the years, and I can see that various me- am far from being a scientist of language manual with a difference, it was also to dieval/post-medieval French and German — just a gourmet. write an entertaining story: sometimes too authors have also influenced both my sub- - How did you first get interested in the much fact just gets in the way. ject-matter and my style. international language movement and Interestingly, the publication of the book - Do you mean the first four of the list Volapük, Esperanto and Solresol in par- has brought a number of UK-based of your current favorites, or the first four ticular? Volapük-ists to my attention, as well as in the list as a whole? - To be honest, I can’t hit on a defining those in the USA. - Yes — when I say the “first four”, I moment. I came across Volapük when re- - Are you familiar with Schleyer’s 1895 mean Dickens—Sterne. searching into something else related to article “Über die Pfuscher-Sprache des - You studied Modern Languages at the my first novel, An Abridged History; and Pseudo-Esperanto”? Did it influence university, and you’ve published several tucked the reference away for future con- your presentation of the conflict between translations from German. What other sideration. The more I found out about its Mr. Justice & Dr. Bosman? natural languages besides German have early history, the more fascinated I became - Not at all, I fear (but if you have a copy, you studied? Do you consider yourself with this rather obscure alley-way of lin- I’d be interested to see it — its very title fluent in any others? Do you consider guistics. From Volapük, there was an obvi- sounds like fun!). The antagonism between 16 speranto U S 2006/5-6 intervjue Justice and Bosman is simply a reflection Volapük, for example, tried to you read? How much of it would you rec- of my own experience in similar “agitat- cover every possible nuance of ommend? Are there some of his works ing” groups as a student, when factional in- grammar, but fell down badly on now out of print that deserve rediscovery? trigue became far more important — and - I’ve read “The Jewel” several times possibly far more fascinating — than the the vocabulary; in trying to be all over, but would be hard pushed to recom- stated objectives of the groups. things to all men, it rapidly be- mend it to others, except as a reference to - The main characters in your book came nothing to anybody. his use of language: it’s fascinating, but de- speak about a “universal language”; be anything more than a common means cidedly an acquired taste. Obviously, his nowadays proponents of Esperanto, for facilitating communication between translations of Rabelais are highly read- Interlingua and so forth use the term “in- different nations — that is, could and able. I’ve also had a look at some of his ternational language”, and the transition should it ever aspire to be the ONLY lan- early “Epigrams”, which are entertainingly seems to have happened not long after the guage which all people use all the time? rude. period when A Hand-book of Volapük is Volapük, for example, tried to cover every - I can see where most of the aspects of set. To what extent do you think this possible nuance of grammar, but fell down Sir Thomas’s character and the things he change in terminology reflects a real badly on the vocabulary; in trying to be all does and says are well supported by his change in philosophy or goals? things to all men, it rapidly became noth- surviving works. I’m curious about the - I fear I cannot give any sensible re- ing to anybody. My own personal belief — helmet, cloak and scimitar, however — is sponse to that. My suspicion is that the anathema perhaps to international lan- it something from Sir Thomas’s life or term “universal” was indeed replaced guages — is that variety in all things can works, or from another historical source, somewhere close to the First World War, only be healthy. or something you made up? by the peace-movements which arose be- - How did you decide to write about the - I’m not entirely sure myself where side or from the social-democracy move- census? Had you, for instance, picked the these items came from! Not from Sir ments of the time — “international-ism” period when the story would take place Thomas’ works, certainly. If the equipment became a more widely-recognised con- and looked for major events of that period is symbolic of anything (and I’m not sure cept. But I may be quite wrong on that… that could be tied in, or were you already it is) then it would be of the potentially, - In a couple of places I noticed Mr. interested in the census procedures and and usually ephemeral, dictatorial power Justice making prophecies about the fu- so forth beforehand? of the teacher over the pupils. ture of Volapük which arguably turned - The Census was just another interest - Several aspects of your story — the out to be true, except that they were true arising from previous work. Clearly, when treatment of the dirigible, the mechanical about Esperanto. To what extent was this you’re writing about the late Victorian pe- translating engine, and so forth — seem deliberate? riod, and want some solid, real back- reminiscent of the California Steampunk - It was deliberate to the extent that the ground, the Population Census is an authors — James Blaylock, Tim Powers, early Volapük-ists doubtless considered unbeatable source; it then occurred to me their language to be the language of the fu- that a great starting-place for a novel K.W. Jeter. Are you familiar with their ture — only for them to see the advantage would be all the stories which could be re- work? slip away from them towards Esperanto. I vealed to the Census Officer as he col- - Short answer: no, none of them are au- enjoy seeing history from the “wrong end” lected the data. When I then got down to thors I’ve heard of. One of the many won- — my first novel, An Abridged History, writing the Volapük novel, the Census derful things about the Victorians was their has as one of its themes the imagined tech- story was a very convenient mechanism ability to dream up fascinating devices. For nical wonders of the 20th century, as en- for moving along some of the plot. It’s also part of the research into my novel, I did visaged by the late Victorians. interesting that the Census forms in those also look into the works relating to Lunatic - Did Volapük deserve its fate? Would days did ask whether English or Gaelic Asylums and in several of these I found the world be a better place if Schleyer and was a person’s “native” tongue — some- case-studies of men who had “invented” the Academy had resolved their quarrel, thing that indicates the state of language in all manner of wonderful “engines” — or do you reckon would the movement Scotland at that time. some of these just seemed too good to ig- have fallen apart sooner or later for other - How did you first get interested in Sir nore! reasons? Thomas Urquhart? — through the - What are your writing habits like? Do - My view is that Volapük, though cun- Scottish history or literature connection, you have a set time of day for writing, a ning in its architecture, was simply far too or the constructed language connection, daily word count goal? Are you generally complex for its own good. Even if the var- or in some other way? revising one piece while writing another, ious factions had not fallen out, I doubt it - Urquhart came at me from three direc- or do you keep those phases separate? could have held back Esperanto. However, tions really: firstly, a mention in a novel by I think there are also broader issues here: Robertson Davies, The Rebel Angels, - Since I have a full-time job, Monday to two of the questions I raise in my book — where a rather unpleasant character de- Friday, I tend to limit myself to writing and I do not claim to know the answer to scended from Sir Thomas is central; then, eight or so hours at weekends, and maybe either — are these: firstly, the “universal when researching further into the history four hours during the week. If things are languages” are in themselves very Euro- of Universal Languages — he’s a hard man going well, I can take a couple of days off centric — that is, their vocabulary and to miss; and finally, I chanced upon his ab- work and storm at it! I generally try to grammar is based almost exclusively solutely wonderful translations of write a ‘chapter’ in two or three consecu- around the Romance or Germanic lan- Rabelais’ Gargantua/Pantagruel works, tive sittings, with a goal of x-thousand guage-groups — what should Africans, where his use of the English language — words per chapter — 2500 words per day Asians, Chinese people make of them? and more! — is quite superb. is my best rate. And I can usually only Secondly, can a “universal language” ever - How much of Sir Thomas’s work have manage to work on one piece at a time. 2006/5-6 speranto U S 17 intervjue/tradukita poezio - What tools do you use for writing? Do about twice the length of the final version, husband, and kept prisoner on a succes- you write first drafts directly on a word and there was considerable re-working of sion of lonely and remote Scottish islands processor or text editor, for instance, or the plot; the Volapük novel was far easier — including St Kilda — until her death in draft with pen or pencil and rewrite on the to write and keep to the plan. 1745.” Can you say anything more about word processor? - How long had you been writing fiction it at this point? - I do almost everything on computer before you sold An Abridged History? these days, apart from maybe a few brief - Not much more to say at the moment - I’ve been writing fiction — mostly — the novel is finished, as far as I’m con- notes to myself on scraps of paper. It is so short-stories — since I was a student, back cerned, and my publisher is currently con- much easier to juggle ideas that way. in the 1970s. But most of it was just for my sidering it. However, there are certain - Do you outline a novel before starting own enjoyment. Various attempts to get to write it? If so, in how much detail? published simply failed, until an extract features of the novel which my publisher How much did your first couple of novels from An Abridged History won a short- may find hard to swallow — most notably deviate from their outlines in the course story prize in 2002, and things then — the language and the spelling — so I await of writing? eventually — took off. his response with some trepidation. - I usually have a master-plan, but fre- - On your website you describe your However, I am formulating ideas for the quently find myself deviating from it, es- current novel in progress as “A novel set next novel... pecially when the plot, of itself, begins to in 1740, which deals with the Scottish no- grow arms and legs. The first draft of my blewoman, Lady Grange, who was kid- first novel, An Abridged History, was napped in 1732 by associates of her Interviewed by Jim Henry La Historio de la Centjarulo Walt Whitman (Volontulo de 1861-2, ¤e Parko VaÙingtona, Bruklino, helpanta la Centjarulon.) Donu al mi la manon, maljuna Revoluciulo, La deklivosupro estas proksime, nur kelkajn paÙojn (faru lokon, sinjoroj), Supren laª la pado vi bone sekvis min, malgraª viaj cent jaroj kaj pli, Vi povas ja marÙi, maljunulo, kvankam viaj okuloj estas preskaª finitaj, Viaj kapabloj servas vin, kaj baldaª mi devas igi ilin servi min. Ripozu, dum mi al vi diros, kion signifas la amaso ¤irkaª ni, Sur la ebena¢o malsupre varbitoj trejnißas kaj ekzercißas, Tie estas la barakejo, unu regimento foriros morgaª, Ãu vi aªdas la oficirojn doni siajn ordonojn? Ãu vi aªdas la tintegon de la muskedoj? Nu, kio ekestas al vi nun, maljunulo? Kial vi tremas kaj kro¤as mian manon tiel konvulsie? La trupoj nur trejnißas, ili estas ankoraª ¤irkaªitaj de ridetoj, Ãirkaª ili apude la bone vestitaj amikoj kaj la virinoj, Dum belega kaj varma la posttagmeza suno brilas malsupren, Verda la somermeza verda¢o kaj freÙa blovas la ludanta venteto, Tra la fieraj kaj pacemaj urboj kaj la markolo intere, Sed trejnado kaj parado estas finitaj, ili remarÙas al la barako, Nur aªdu tiun aprobon de manoj! aªdu, kia aplaªdado! Forirante, la amasoj nun apartißas kaj disißas—sed ni, maljunulo, Ne por nenio mi kondukis vin ¤i tien—ni devas resti, Vi por paroli viavice, kaj mi por aªskulti kaj diri. La Centjarulo. Kiam mi kro¤is vian manon, ßi ne estis kun teruro, Sed subite verÙißante ¤irkaª mi ¤iuflanke, Kaj malsupre tie, kie la knaboj trejnißadis, kaj supren laª la deklivoj ili kuris, Kaj, kie la tendoj estas starigitaj, kaj kie ajn vi vidas suden kaj sud-eosten, kaj sud-uesten, Trans alta¢ojn, trans malalta¢ojn, kaj el la randoj de arbaroj, Kaj laª la bordoj, en mar¤o (nun supre plenigita) venis denove kaj subite furiozis, Walt Whitman 18 speranto U S 2006/5-6 tradukita poezio Kiel antaª okdek kvin jaroj nenia nura parado, ricevita kun aplaªdo de amikoj, Sed batalo, en kiu mi mem partoprenis—jes, kvankam antaª longa tempo, mi en ßi partoprenis, MarÙante tiam ¤i tiun alta¢on, ¤i tiun saman grundon. Jes, ¤i tio estas la grundo, Miaj blindaj okuloj, ßuste dum mi parolas, ßin vidas rehomigita el la tomboj, La jaroj retroiras, pavimoj kaj dignaj domoj malaperas, La krudaj fortika¢oj reaperas, la malnovaj ringeg-pafiloj estas muntitaj, Mi la vicojn vidas da levita grundo, sin etendantaj de la rivero al la golfo, Rimarkas mi la vidon de la akvoj, rimarkas la altejojn kaj deklivojn, Ãi tie ni bivakadis, tio estis ¤i tiun tempon en somero ankaª. Dum mi parolas mi ¤ion rememoras, rememoras la Deklaracion, Ïi estis legata ¤i tie, la tuta armeo paradis, ßi estis al ni legata ¤i tie, De sia stabo ¤irkaªite, la Generalo en la mezo, li suprentenis sian elingitan glavon, Ïi scintilis en la suno en la plena vido de l’ armeo. Ïi estis aªdaca ago tiam—la anglaj militÙipoj ¢us alvenis, Ni povis rigardi ßis la ekstera golfo, kie ili staris ankrite, Kaj la transportajn Ùipojn, svarmantajn per soldatoj. Kelkajn tagojn plu kaj ili alterißis, kaj tiam la batalo. Dudek mil estis alportitaj kontraª nin, Veterana forto, provizita per bona artilerio. Mi ne diras nun la tuton de l’ batalo, Sed unu brigado, frue en la antaªtagmezo ordonita antaªen ataki la ruß-frakulojn, Pri tiu brigado mi diras, kaj kiel firme ßi marÙis, Kaj kiel longe kaj bone ßi staris, alfrontante morton. Kiuj, vi pensas, ke estis marÙantaj firme, severe alfrontantaj morton? Estis la brigado de la plej junaj viroj, forta je dumil, Edukitaj en Virginio kaj Marilando, kaj la plejparto el ili konataj persone al la Generalo. Brave antaªen ili iris per rapida paÙado al la akvoj de Govanuso, Ïis subite, neobservite de defilintoj tra la arbaro, dumnokte penetrita, La Britoj avancantaj, ¤irkaªvenante de la eosto, feroce pafante per siaj pafiloj, Tiu brigado de la plej junaj estis forbarita kaj en la manoj de l’ malamiko. La General’ observis ilin de tiu ¤i alta¢o, Ili faris adajn urßajn penojn rompi sian medion, Poste sin dense kuntiris, tre kompaktaj, sia flago flirtanta en la mezo, Sed ho de la alta¢oj kiel la kanonoj malabundigis kaj malabundigis ilin! Ïi naªzas min ankoraª, tiu bu¤ado! Mi vidis la Ùviton kolektißi gute sur la vizaßo de l’ Generalo. Mi vidis, kiel li tordis la manojn angore. Dume la Britoj manovris eltiri nin por altrudita batalo, Sed ni ne kuraßis fidi la Ùancojn de altrudita batalo. Ni batalis la batalon en ta¤mentoj, Atak-elirante ni batalis ¤e kelkaj lokoj, sed en ¤iu la Ùanco estis kontraª nin, Nia malamiko, avancante, konstante superante, repuÙis nin al la tera¢oj sur tiu ¤i alta¢o, Ïis ni turnis nin, minacante tie ¤i, kaj tiam li forlasis nin. Tiu estis la eliro de la brigado de la plej junaj viroj, forta je dumil, Malmultaj revenis, preskaª ¤iuj restas en Bruklino. Tiu kaj tie ¤i la unua batalo de mia Generalo, Neniaj observantaj virinoj, nek sunbrilo por ßui, ßi ne finißis kun aplaªdado, Neniu aplaªdis ¤i tie tiam. 2006/5-6 speranto U S 19 tradukita poezio Sed en mallumo en nebulo sur la tero sub malvarma pluvo, Lacaj tiun nokton ni kuÙis frustritaj kaj morozaj, Dum malestime ridis multaj arogantaj lordoj, bivakantaj kontraª ni, Sufi¤e aªd-proksimaj, festenantaj, kuntintigantaj vinglasojn je sia venko. Tiel malvigle kaj malseke kaj alia tago, Sed la nokton de tiu, nebulo levißinta, pluvo ¤esinta, Silenta kiel fantomo, dum ili pensis, ke ili certe venkos lin, mia Generalo retretis. Mi vidis lin ¤e la riverflanko, Malsupre ¤e la pramo, lumigita de tor¤oj, hastiganta la enÙipißon, Mia Generalo atendis, ßis la soldatoj kaj vunditoj estis ¤iuj transpasintaj, Kaj tiam (estis ¢us antaª sunlevißo), ¤i tiuj okuloj vidis lin por la lasta fojo. Ãiu alia Ùajnis plenigita de malgajo, Multaj sendube pensis pri kapitulaco. Sed kiam mia Generalo pasis min, Dum li staris en sia boato kaj rigardis en la direkto de la venanta suno, Mi vidis ion malsaman ol kapitulacon. Fino. Sufi¤e, la historio de la Centjarulo finißas, La du, la pasinteco kaj la nuntempo, interÙanßißis, Mi mem kiel liganto, kiel kantanto de granda estonteco, nun parolas. Kaj ¤u ¤i tiu estas la grundo, kiun VaÙingtono tretis? Kaj tiuj akvoj, kiujn mi apatie tage transiras, ¤u ¤i tiuj estas la akvoj, kiujn li transiris? Tiel rezoluta en malvenko, kiel aliaj generaloj en iliaj plej fieraj triumfoj? Mi devas kopii la historion, kaj sendi ßin orienten kaj okcidenten, Mi devas konservi tiun rigardon, kiel ßi lumis sur vin riverojn de Bruklino. Vidu—dum la jara rondiro revenas, la fantomoj revenas, Estas la 27-a de Aªgusto kaj la Britoj alterißis, La batalo komencas kaj iras kontraª nin, vidu tra la fumo la vizaßon de VaÙingtono, La brigado de Virginio kaj Marilando elmarÙis por interkapti la malamikon, Ili estas forbaritaj, murdema artilerio de la alta¢oj direktißas sur ilin, Vico post vico falas, dum super ili silente velkas la flago, Baptita tiun tagon en la sangaj vundoj de multaj junaj viroj, En morto, malvenko, kaj la larmoj de fratinoj kaj patrinoj. Ha, alta¢oj kaj deklivoj de Bruklino! mi perceptas, ke vi estas pli valoraj, ol viaj posedantoj supozis; Meze de vi staras bivako tre malnova, Staras por ¤iam la bivako de tiu morta brigado. El la angla tradukis Maurice Wittenberg 20 speranto U S 2006/5-6 tradukita prozo Pardonpetante al la betono Jay Lake, tradukis el la angla Russ paÙis kaj Ùi falis. Iu kriis. Mi pensas, ke ne Anonima donacinto pagis la enterigajn Williams estis mi. Tiam mi jam ekforkuris. kostojn. Neniu pridemandis min. Survoje Mi apertenas al la bonuloj — vivdaªro hejmen la aªta radio diris ke oni rezignis la Ãiu havas historion. La drogoknabo kiu da principa opono kontraª pafiloj. akuzojn kontraª la pafinto. Mi supozas ke provis prirabi la trinkejon nemalproksiman Konstanta historio de progresema vo¤don- F-ino Weeks estis ne sufi¤e bela, nek de mia domo. La aªdaca kliento kiu celis ado. Virinoj devas regi la proprajn korpojn grava, nek ri¤a. La distrikta prokuroro diris pafi lin. La virino sur la strato ekstere. E¤ kaj religio trudu sin nek en lernolibrojn ke la mistera atestanto eble povintus helpi la hazarda kuglo kiu trafis Ùian tempion. nek en la registaron. fortigi la kazon. Precipe la makulo sur la trotuaro. Mi nur Domaße ke mi ne restis fidela al miaj Se mi havus tempmaÙinon, mi irus reen estis piediranta al la poÙtoficejo. Nur al mi kredoj. mankas historio. Ne plu S-ro Bonulo. al tiu momento, kurus por helpi Ùin. Eble La ¤ielo estis klara kaj pala, perfekte Semajnon poste mi a¤etis barelon da kaptus Ùian brakon kaj demandus kie estas glazurita ceramika kovrilo super la mondo. trikloretileno, vadbotojn, kaj longajn la poÙtoficejo, malplifruigus Ùin kelkajn Monto Hood duonvideblis purpurblanke kaª¤ukajn gantojn. La makulo sur la trotu- sekundojn por ke la kuglo trairu malplenan fororiente dum korvoj plendis ¤e tegmentaj aro restis, kiom ajn longe mi skrapis ßin. aeron. pintoj. Ãirkaª la tria posttagmeze, mi Ùlo- Post iom da tempo la polico imputis al mi Mi devis kontentißi kun martelo kaj sis la antaªan pordon de mia maljunißanta naturmedian endanßerigon. ¤izilo. La polico venis por paroli kun mi viktorina domo, trotis malsupren laª la Ùtu- Mi abonis la Oregonanon, nur por sekvi ¤irkaª la tria kaj duono iun posttagmezon, paro, kaj haltis ¤e la trotuarrando por la historion. Iel la klara graseta ¢urnala pa- kiam mi jam ¤izis “MI PARDONP” en la atendi bre¤on en trafiko. pero realigis ßin pli ol povis fari ttt-ejoj. La betonon de la trotuaro. Ili sufi¤e afable La peza ligna pordo de la trinkejo drogoknabo estis stratulo, dekkvinjara. Li arestis min. Ursungego de O’Reilly malfermißis per jam malaperis en la porjunulan justican Historioj vagas antaªen. La knabo estas krak’. Mi ¢us ekrigardis tien kiam mi aªdis sistemon. Iu adjunkta distrikta prokuroro en junulmalliberejo. La pafinto liberas. F- knaleton. Mi supozas ke ¤iu alkutimißis al volis kapti la memvolan heroon pro por- ino Weeks havas ¤iom da paco kaj kvieto, la e§a tondro de filmaj kugloj. En reala tado de pafilo sen licenco. La ¢urnaloj vivo, la pafo sonis kiel malgranda petardo. brubruis pri memjußa justico. La defendo kiom Ùi bezonas. La kuglo estas en saketo En reala vivo, malalta ordinarulino kun ser¤is misteran atestanton, iu viro kiu staris kun etikedo ie en pruvobjekta konservejo griza hararo falis sur la trotuaron maldek- proksime kiam la pafo okazis. Mi iris al la de distrikto Multnomah. Mi ankoraª ne stre de mi nemalproksime. tribunalo, sidis en la galerio. Neniu konis havas historion. Mi nur trinkas vina¤on sub La makulo sur la trotuaro ne foriris. La mian nomon. la orienta abutmento de la ponto al insulo Urbo Portlando alsendis skipon kun La makulo sur la trotuaro daªre akuzis Ross. Ãiuposttagmeze ¤irkaª la tria mi §emia¢oj kaj altpremaj hosoj. Tiam la min. Homoj paÙis ¤irkaª ßi kvazaª la vik- puÙas mian ¤areton al la Ursungego kaj trinkejo dungis du ulojn, kiuj sabloÙpru- timo ankoraª kuÙus tie. Ili sciis tion, kion flustras pardonpetojn al la makulo sur la cigis kaj blankigis la betonon. Post kiam mi sciis, e¤ se mi estis la sola kiu povis vidi trotuaro ßis kiam iu forigas min. tio ne sukcesis, mi iris ¤iutage ¤irkaª la tria ßin klare. Mi provis a¤eti eksploda¢ojn, por kun baksodo kaj skrapa broso. Oni fojfoje detrui tiun parton de la trotuaro, sed neniu Jay Lake loßas en Portlando, Oregono, kie kriripro¤is min, sed mi persistis. volis vendi tion al mi sen licenco. li verkas diversan fikcion. Li estis kan- Estas etiko en preßejo kaj estas etiko en La viktimo finfine havis funebran cere- didato pri diversaj sciencfikciaj premioj la laborejo. Homoj kiuj tenos la pordon por monion, post preskaª monato da tenado en inkluzive de la Hugo, kaj en 2004 li gajnis vi dum la vespermanßa svarmado ¤e Jake’s la kadavrejo de la mortenketisto de dis- premion John W. Campbell por plej bona fitraktos vin en trafiko. La sola etiko kiu trikto Multnomah. Mi alportis grandan gravas estas tiu, kiun vi trovas en la mo- bukedon de lilioj. Neniu aperis en tombejo nova verkisto. La angla novelo mento. Rivervida¢o krom mi, du homoj de la “Apologizing to the Concrete” originale Kaj en tiu momento, mia etiko mankis al mortenketa oficejo, kaj la episkopana pas- aperis en Nemonymous #4. Russ Williams mi. Sango kaj osto Ùprucis, flua roza arko tro kiu prezidis la ceremonion. F-ino loßas en Vroclavo, Pollando, post Ùvebanta en la sunlumo. £ia plasta plu- Muriel Weeks havis neniujn vivantajn transloßißo de Aªstino, Teksaso, kie li re- vmantelo briletis. £ia dekstra piedo mis- parencojn, kaj verÙajne neniujn amikojn. spondecis pri la ELNA-kongreso en 2005. 2006/5-6 speranto U S 21 tradukita prozo Historio de Sinjorino Ivha ¤ambro estas preta. sideras nun kiel bon ton. Mi kontentus; kaj Vilaßanoj, kunportantaj al Ùi de la bieno vi, eble, donus tiamaniere eliron por via buteron, legomojn kaj aliajn, same petis kompato al suferantoj. Ùin reveni. Sinjorino Ivha kapneis: – Venu al ni, – ili diris, – eble estos pli – Ho, Andre’, ne enmiksu min en mili- facile. Andrij Stepanovi¤ nin tre la- tajn aferojn. Mi atendas krizon. borigegis. Tiel, vidante, povas esti: kaj Kiam krizo venis, sinjorino Ivha ektusis, estas salajro, sed, ni petas pardonon, Ùiaj okuloj pli profundißis kaj Ùi des pli maljuste… kunpremis sian Ùalon. Maljunecaj fortoj ne Sinjorino Ivha dolore eltenis tion. Iufoje, permesis al Ùi disdividi popolan ßojon dum decidinte, Ùi diris al la filo: kunvenoj, sed kiam manifestacio hazarde – Andre, oni diras, ke vi ekspluatas la preterpasis Ùiajn fenestrojn, Ùiaj lipoj firme kamparulojn… Mi hontas pro vi. Vi ja kunißis kaj la manoj stre¤ißis. estas tiel edukita, saßa… Profundanime Ùi flustris: Sinjoro Andrij mirige kunigis la brovojn: – Mi benas vin, popolo! – Maman, jen estas rezulto de via La filo longe ne venis, sed Ùi atendadis soleco! lin senpacience. Jen li venis. Sinjorino Sed sinjorino Ivha decidis esprimi al li Ivha kun premita ßojo demandis: ¤ion. £i ekstaris, demetis turkan Ùalon, – Andre’, ¤u vi sentas ßin? kiun Ùi neniam lasis, kaj solene ekparolis: – Mi sentas ßin, maman, vi aspektas – Andre’, vi devas kompreni, ke tiel ne malbone. Eble, turnu vin al kuracisto? Valerian Pidmohilnij povas esti. Mi ne referencos je sciencaj – Andre’, kiu atentas pri malsano en tiu Valerian Pidmohilnij fundamentoj. Sed ¤u vi ne sentas, ke devas grandioza momento? Mi pensas pri io alia. esti krizo? Ãio estis rompita. Ãu la patra Andre’, oni dume ne perdis Ùancon; vi De kiam en 1905 jaro vilaßanoj mortigis morto instruis al vi nenion? Ãu vi ne havas ankoraª povas penti la maljustecon de via en bieno Ùian edzon, sinjorino Ivha – pardonu je ¤i-frazo – senton de justeco? vivo – donu la bienon al kamparuloj kaj Nar¤evska translokißis en urbon. Aªskultu, donu teron al la kamparuloj, kaj mem alißu al social-demokratoj. Mi benas La morto de l’edzo ne tiel hororigis Ùin, mem eklaboru honeste. Ne estu eksplu- vin al tiu laªdinda ago. kiel surprizis. La vilaßo farißis al Ùi atanto! Sinjoro Andrij klinis sin. nekomprenebla, kaj la kamparuloj – e¤ pli. Sinjorino Ivha maltrankvilegis. Jam dum – Tre agrable, maman, ke vi klopodas Dum tridek jaroj sinjorino Ivha loßis en la la jaro Ùi intencis esprimi tion ¤i al la filo pro mi! Sed, pardonu, mi ne konsideras vilaßo – kaj dum la tuta tempo la vilaßanoj kaj ne unu fojon kompilis en la kapo ¤i tiun mian vivon kiel maljustecon, mi ne inten- Ùajnis al Ùi tre afablaj. Almenaª tiajn Ùi parolon. Sinjoro Andrij kviete aªskultis cas penti kaj ne indas al mi alißi al social- vidis ilin, venantaj kun iu peto. Kaj subite Ùin, atendis por momento, okaze ke Ùi ne demokratoj. Mi, maman, batalos. sovaßa ekscito, bruligado, ruino kaj neat- aldonu ion alian, kaj poste diris: – Batali! – ekkriis sinjorino Ivha. – Ãu endita morto de l’edzo. – Maman? vi devas serioze konsideri kontraª popola elemento? Andre’, remem- Sinjorino Ivha lasis la bienon kaj ekloßis vian nervostaton. Via vivmaniero estas oru... en urbo – luis ¤ambreton en kvieta strato, nepre Ùanßinda. Mi sincere konsilas al vi – Popola elemento! Ankaª vento estas veturis nenien, akceptis neniun, nur iam iri eksterlanden aª almenaª veturi al elemento, sed ßi muelilon turnas. Do, kial vespere promenis sole, kaj dum tago Ùi Krimeo. mi devas cedi la bienon, e¤ se popolo havas legis librojn. Tagmanßojn oni portis al Ùi de Li foriris, kisante la patrinan manon, kaj iun rajton? Rajto, maman, ne sufi¤as por manßejo. sinjorino Ivha sopirante ekflustris: gajni ion. Endas akiri en batalo. Kaj en la bieno restis la filo Andrij. Li – Andre’, vi ne komprenas min… Post tiu ¤i vizito sinjoro Andrij malaperis similis al la patro – same obstina kaj mem- Venis milito. Naª jaroj, kiujn sinjorino – alvenis la bolÙevistoj. fida. Lin la vilaßo ne surprizis – li alvenis Ivha pasigis en sia soleca ¤ambreto, paligis Kaj sinjorino Ivha en tiu tempo spertis la sekvan tagon post la patra murdo kaj de Ùian vizaßon, brileto de Ùiaj okuloj similis multajn aventurojn. tiam ne lasis la bienon. Li eksemis betojn, al tiuj de narkotulino. £iaj longaj fin- Kiam en la urbo ekregis la bolÙevistoj, ekbredis porkojn, konstruis sukerfabrikon gropintoj reliefißis per maldikaj ostetoj, najbaroj denuncis sinjorinon Ivha al ÃK* – kaj laktejon – intensa mastrumado, li diris. kaj per ili Ùi manpremis al la brusto la ili volis, ke oni priser¤u la maljunan burßi- Al la patrino li sendis monon, laªokaze li turkan Ùalon. Najbaroj malamis Ùin pro Ùiaj non. Sed la traser¤o ne pravigis la esperojn mem venis. silento kaj solena aspekto. Neniu kompre- de la najbaroj. Oni trovis ¤e la maljuna – Ho, maman, via socialisma libraro pli- nis Ùian vivon kaj Ùiajn pensojn. burßino nenion malpermesitan, kaj Ùiaj li- vastißas, – diris li rigardante librojn sur Ùia Sinjoro Andrij veturis per aªto kaj estris broj farißis fundamento de urbestrara tablo. la lokan filion de agrikultura asocio. Ãiu studseminario pri rilatoj de laboro kaj kap- – Jes, Andre’, plivastißas, – sopirante re- dusemajne li vizitadis patrinon kaj vetu- italo. spondis sinjorino Ivha. rigis fruktojn kaj dol¤a¢ojn. Tamen “doma komitato de malri¤uloj” Kaj forirante, sinjoro Andrij kisis la pa- Kiam komencißis milito, sinjoro Andrij ekregistris ¤ambron de sinjorino Ivha, ßi trinan manon kaj diris: diris al la patrino: estis sigelita, kaj sinjorino Ivha trovis sin – Mi esperas, maman, ke vi finfine lasos – Maman, eble vi eklaboru por unu el surstrate. Ãiuj estis ßojigitaj, ¤ar la vian ¤elon kaj translokißos al mi. Via miaj malsanulejoj? Tiun laboron oni kon- maljuna burßino estis dolore pikita. 22 speranto U S 2006/5-6 tradukita prozo Sinjorino Ivha akceptis mokturmenton – Mi kore dankas vin, Nastja, – ekdiris devo de Ùia vivo, kaj bedaªras pri manko kviete kaj irante forpelita tra la urbo Ùi pen- sinjorino Ivha, – ke vi donis al mi rifußon de pedagogia lernolibro. sis: “Mi devas penti pekojn la miajn kaj kaj komisias min eduki vian filon. Mi Vespere revenis Nastja (¤iutage Ùi laboris tiujn de mia filo antaª la popolo. E¤ se mi pravigos vian fidon. kiel lavistino) kaj, demandinte pri rezultoj mortos pro malsato, tio estos laªcela”. – Feli¤igu vin Dio, – respondis Nastja, – de la enkonduka leciono, Ùi denove £i plenpretißis al malsatmorto, sed ¤u vi aªdas, Sero¢a? senkompate batis la filon. Sero¢a eltenis renkontis surstrate sian eksan ¤ambristinon Dektrijara Sero¢a, filo de la popolo, estis senvorte, sed malbenis sinjorinon Ivha kaj Nastja. dibo¤a infano de la strato. Li ¤iam forestis verve decidis venßi al Ùi. – Ho, aspiduloj, – ekkriis Ùi, kiam sin- de la domo, ie vagis, kaj alkuris hejmen La morgaªan tagon, kiam la patrino jorino Ivha rakontis pri siaj traviva¢oj, – jen manßeti panpecon. Sinjorino Ivha tuj diso- foriris, li senbrue pendigis super la kuireja rabistoj nebaptitaj! Do, venu al mi – ni iel nancis lian vivon: de nun li devas esti travivos. hejme kaj lerni. Tiel diris la patrino, kaj pordo lignositelon da glaci-akvo kaj Nastja estis virino Ùparema, Ùi ne kredis por firmigi sian ordonon Ùi batis Sero¢an Ùnurligis ßin al la pordo, por ke ßi renver- la bolÙevistojn kaj tuj ekkomprenis, ke sin- per zono. Sero¢a kaÙe moknomis sinjori- sißu dum la malfermo de la pordo. Poste li joro Andrij bone pagos pro la patrino. Sed non Ivha kiel “putino kun kaptuko” kaj ek- afable invitis sinjorinon Ivha en la kuire- sinjorino Ivha balancis la kapon: malamis Ùin per la tuta forto de sia jon. – Se mi pluvivos, Nastja, kion mi faros libervola animo. £i eliris, kaj akvo de la sitelego en tiu tempo, kiam la nova vivo estas kon- Post kelkaj tagoj oni akiris lernolibrojn elverÙißis sur Ùian kapon. Sero¢a saltadis, struata! Mi ja ne povas sidi senlabore. kaj sinjorino Ivha, kun profunda devosento ridegante, ßis plafono, kaj sinjorino Ivha Nastja enpensißis. Malfacile estis trovi antaª Sero¢a, ekinstruis. £i diris al li: sidis sur sia benko kaj tremis, Ùi ja ne havis por sinjorino konvenan laboron. – Ser¢’, vi devas eksenti, ke la nova Ùanßvesta¢on. Sed Ùi ne tenis koleron. £i – Se tio ne estos malfacila por vi, – fin- epoko postulas de ¤iuj al vi similaj – fe¤oj flustris: fine diris Ùi, – instruu al mia Sero¢a legi. de kapitalismo – superan inteligentecon. – Andre’, komprenu min! Mi responde- La ideo pla¤is al sinjorino Ivha. Alikaze la proletaro venkon ne gajnos… cas pri pekoj de ¤iuj niaj prauloj. Eduki filon de la popolo! Transdoni al li Ni lernu. Kiam revenis Nastja, Ùi jam kuÙis en la scion kaj sperton, akiritaj de Ùi dum la Sed Sero¢a Ùajnigis sin idioto, eligis la febro. Tusego disÙiradis Ùian bruston. Kaj longa vivo, transdoni altigitajn pensojn – langon kaj hunde mußegis. la sekvan matenon la animo de sinjorino kaj per tio pentopagi la pekojn de la Sinjorino Ivha estis konfuzita. £i pli fer- Ivha forlasis Ùian korpon. familio. vore ekpersvadis lin. Tiam Sero¢a farißis Sinjorino Ivha konsentis. serioza kaj demandis Ùin pri signifo de la Nastja loßigis sinjorinon Ivha en “gran- vortoj, ofte uzataj far de koleraj fiakristoj. 1923. dan §aton**” – tiel Ùi nomis la malsekan Sinjorina Ivha malespere kunpremis la kaj malhelan ¤ambreton apud la kuirejo, manojn kaj ekkriis: Tradukis Viktor Pajuk kie Ùi dormis mem. Sinjorino Ivha mal- – Kia abismo de malhelo kaj mal- havis e¤ tola¢on kaj dormis sur benko kun moraleco! * ÃK – soveta sekreta servo en frua sternita tapiÙo, kovrante sin per la Ùalo. £i £i ¤esigis la lecionon, eksidis en angulo Sovetio; poste farißis KGB. ne foriris de la ¤ambro, ¤ar jam ekfrostis, sur sia benko kaj longe meditis kiel plej ** §ato – domo (kabano) en la ukraina kaj tuso ne lasis Ùin. bone eduki la knabon. £i sciis, ke tio estas lingvo La Majfloro-Interkonsento En la nomo de Dio, Amen’. Kolonio, al kiu ni prome- sas ¤iujn justajn cedemon Ni, kies nomoj estas subskribitaj, la lo- kaj obeon. jalaj regatoj de nia impona suverena Ateste pri kio, ni ¤i tie MoÙto, Reßo Jakobo, per la graco de Dio, subskribis niajn nomojn de Grand-britujo, Francujo* kaj Irlando, ¤e Kabo Moruo** la 11- Reßo, Defendanto de la Kredo, ktp. entre- an de novembro, en la preninte por la gloro de Dio, kaj jaro de la reßado de nia antaªenigo de la Kristana kredaro, kaj hon- suverena MoÙto, Reßo oro de nia reßo kaj lando, vojaßon por sta- Jakobo de Anglujo, rigi la unuan kolonion en la nordaj partoj Francujo kaj Irlando la de Virginio, per ¤i tiu dokumento ja solene dek-oka, kaj de kaj reciproke antaª Dio, kaj unu antaª la Skotlando la kvindek- alia, interkonsentas kaj kunligas nin en kvara. civilan politikan anaron por pli bona de Majfloro” ekde 1965. sinordigo kaj sinkonservo, kaj la A.D. 1620 antaªenigo de la celoj antaªdiritaj, kaj laª Trad. de la angla Vil¤jo Munsil rajto de kio dekreti, konstistigi, kaj for- NOTO: La angla nomo James estas Jakobo muli, tiajn justajn kaj egalajn leßojn, statu- Esperante. * Inter la 14-a jarcento kaj 1801 britaj tojn, aktojn, konstituciojn, kaj oficojn, de Chilton, Howland, Tilley, Warren, Rogers monar§oj portis la (nominalan) titolon tempo al tempo kiajn oni jußas plej decaj estis miaj prapatroj. “reß(in)o de Francio”. kaj konvenaj por la ßenerala bono de la Mi estas membro de “Arizonaj Posteuloj ** Kabo Moruo: Cape Cod 2006/5-6 speranto U S 23 vojaße Vojaßu Esperante en 2007 Post la 91-a Universala Kongreso en Venontaj Gravaj Florenco (29-a de julio ßis la 5-a de Esperantaj aªgusto, 2006) dudek naª esperantistoj Eventoj en 2007 vizitis Malton, la plej nova membro de la Eªropa Unio, kun la plej antikvaj Nord Amerika ruina¢oj en la mondo – pli aßaj ol la pi- Somera Kursaro ramidoj aª Stonhenßo. 8-27 julio, Partoprenantoj de dekstre maldekstren: Louise Marin, Henri kaj Helena El la 29 partoprenantoj en la aranßoj de University of Lafarque, Anna Bennett, Gabi Zeevi, Joyce kaj Allan Boschen, Leonora Torres; (dua vico) Josi Shemer, Helene Bracke, Cvi kaj Vera Solt, Lusi Esperanto Vojaß-Servo nur 11 estis California, San Harmon, Mathilda Landau, Rochelle Grossman, Natalie Sera; (supra Usonanoj. Kiel kutime, niaj ekskursoj estis Diego (UCSD) parto) Robert Swenson, Mike Bondelid, Jean Marin, Masako tre internaciaj kun aliaj partoprenantoj el NASK revenos al Grossmann, Jean Revet, Andre Grossmann, William Harris, kaj Wernor Moeller. Mankas en la foto: Larry Bennett (kiu fotis), Malvina Faklieru, Belgio, Francio, Germanio, Israelo, Kalifornio! Detaloj Nobuyuki Shoji, Ryuzo Yamasaki, kaj Guadalupe Vega. Japanio, kaj Meksiko. Ïi estis interesega baldaª haveblos en ekskurso en ege malgranda lando, plenplena la ELNA-retpaßaro kaj ¤e Ellen Eddy: ed- Temo: Okcidento en Oriento – Akcepto kaj de antikva¢oj, religio, kaj renesanca arkitek- [email protected] Rezisto turo de la tempo de la kruc-kavaliroj. Alißis al la Florenca Universala 54-a ELNA Kongreso Jokohamo estas havenurbo kiu malfermis Kongreso entute 44 usonanoj: Ulrich 27-30 julio,Tijuana, Meksiko. sin al aliaj landoj kiel haveno en 1859, la Becker, Anna kaj Larry Bennett, Myron Detaloj haveblaj baldaª; alißilo en la naskißjaro de Zamenhof, kaj la urbo staris Bondelid, Allan kaj Joyce Boschen, Corey ELNA retpaßaro kaj jam haveblas en ¤i tiu ¤e kapo de modernigo de Japanio, kiu estis Brill, Alberta Casey, Cody Casterline, numero de Esperanto USA. Se vi deziras preskaª sinonima al Eªropißo (okciden- Lanna Cheng kaj Ralph Lewin, Francisco proponi programeron, sendu retmesaßon al tißo). Japanio restas tre ekzotika lando – Cruzaley, Edwin DeKock, Uday Dhar, Gregg Wasson ¤e: gwasson@gregwas- modernega, samtempe tre tradicia – ege in- Charles Ezebingaya, Greg Finley, Ronald son.com. Se vi havas ideojn por ekskursoj teresa per si mem, sed la amasoj da spertaj, Glossop, Rochelle Grossman, Sam Green, kiujn vi deziras gvidi aª partopreni, vi helpemaj esperantistoj tie helpos nin kom- Bill kaj Lucy Harmon, Vil¤jo Harris, povas kontakti preni kaj pli ßui la sperton. Frans kaj Dorothy Jahger, Boris Kolker, [email protected]. Li bone Notu: Se vi partoprenos la ELNA-kongre- Mary Jane Kwan, Jan Long, Werner konas Tijuana kaj San Diego. La ¤efo de la son en Tijuana, de tie estos senhalta flugo al Moeller, Todd Phillips, Sam, Dan, Melissa LKK estas: Mar Cardenas – gary- Tokio du fojojn semajne. La kosto estas iom kaj Amy Pittman, David Simpson, Julie mar@[email protected]. Rezervu la datojn malpli ol tradiciaj usonaj kaj japanaj Spickler, Bob Swenson, Sandy Thacker por ege interesa ELNA-kongreso – spe- flugkompanioj. Esperanto Vojaß-Servo es- kaj Ed Williger, Claudine kaj Roland ciale kun niaj Meksikaj amikoj. peras aranßi specialan tarifon por la flugoj. Thibault, Humphrey Tonkin, Arnold Notu: Ùanßo! La Tut-Amerika Kongreso de Por alißilo kaj/aª pli da informo, kontaktu: Victor, Steve Wagenseller, kaj Julie Esperanto (“TAKE”) ne okazos en 2007. Esperanto Travel Service Winberg. TAKE okazos en julio de 2008 en Montrealo Kelkaj el la alißintoj ne povis partopreni samtempe kun la ELNA-kongreso. 1824 Euclid Avenue – inkluzive ambaª niajn honorajn mem- Berkeley CA 94709 brojn de UEA, Boris Kolker kaj Vil¤jo La 92-a Universala Kongreso (510) 531-8393 Harmon. 4-10 aªgusto 2007, Jokohamo, Japanio [email protected] Esperanto League for North America Non-Profit Org PO Box 1129 US POSTAGE El Cerrito CA 94530 PAID Leesburg FL Permit # 1040 24 speranto U S 2006/5-6