WOLONTARIAT W LECZNICY MONTE ROSA

ZASADY GRY

Gracze podzieleni zostają na grupy. Ich zadaniem jest rozwiązywanie zadań na poszczególnych stanowi- skach. Do stanowisk kierują uczestników opiekunowie stanowisk. Wskazówki dotyczące położenia kolejnego stanowiska uczestnicy otrzymują po prawidłowym rozwiązaniu zadania. Przed rozpoczęciem gry uczniowie oglądają film „Przekładaniec” Andrzeja Wajdy (Lekcja 53 – Filmowe antyutopie). Chętni uczniowie mogą przed grą zapoznać się z literackim pierwowzorem scenariusza – Czy Pan istnieje, Panie Johns („Przekrój”, nr. 553 (46/1955) oraz ze spektaklem online zrealizowanym przez Teatr Gdynia Główna.

Położenie stanowisk możesz dostosować do swoich możliwości. Mogą znajdować się tylko na terenie szkoły bądź poza nim. Zadania uczestnicy mogą odczytywać za pomocą smartfonów – wówczas musisz upewnić się, czy obszar, na którym odbywa się gra jest w zasięgu telefonii komórkowej bądź sieci WI-FI. Jeśli nie chcesz wykorzystywać smartfonów możesz wydrukować i wyciąć odpowiednie fragmenty scenariusza gry. Uwaga! Do wykonania niektórych zadań potrzebny jest komputer z dostępem do Internetu bądź urządzenie mobilne. Jeśli nie chcesz, by uczniowie korzystali z własnych urządzeń postaraj się zapewnić odpowiednie urządzenie (np. laptop lub tablet) bądź zorganizować stanowisko w sali z dostępem do komputerów.

Treść zadań możesz modyfikować i dostosowywać do swoich potrzeb. W razie konieczności możesz zmo- dyfikować również treść narracji fabularnej. Nie zapomnij udostępnić tego dokumentu opiekunom stanowisk – znajdą w nim prawidłowe rozwiązania poszczególnych zadań oraz dodatkowe wskazówki. Grę rozgrywać najprościej na czas – wówczas grę wygrywa ta drużyna, która jako pierwsza wykona wszystkie zadania. Możesz także zastosować system punktowy – wówczas za wykonane zadania opiekunowie stanowisk przy- znają odpowiednią liczbę punktów. W tym wariancie uczestnicy nie muszą rozpoczynać gry jednocześnie (przydatne, jeśli w grze bierze udział duża liczba uczestników).

Jeżeli nie zdecydowałeś się na modyfikacje treści zadań możesz posłużyć się kodami QR, które należy umie- ścić na poszczególnych stanowiskach. By odczytać treść poszczególnych zadań uczestnicy skanują kody QR za pomocą smartfonów wyposażonych w odpowiednią aplikację.

Pamiętaj o zachowaniu zasad bezpieczeństwa sanitarnego przy każdym stanowisku zgodnie z wytycznymi obowiązującymi w Twojej szkole. Poproś uczniów, aby mieli przy sobie własne przybory lub przygotuj odpo- wiednią ich liczbę.

STANOWISKO 1

Trafiacie do lecznicy Monte Rosa z filmu „Przekładaniec” jako grupa wolontariuszy. Przed Wami szereg za- dań. Współczesna medycyna ciągle się rozwija, choć czasem zdarzają się niecodzienne sytuacje – jak ta z kierowcami wyścigowymi, braćmi Fox, o której profesorowie opowiadają studentom na pierwszych wykła- dach z transplantologii. Takie przypadki to jednak wyjątki. Dziś pierwszy dzień wolontariatu w szpitalu – tra- fiacie na portiernię gdzie macie zgłosić się do pracy. Patrzycie na futurystyczne wejście do lecznicy. Prze- szklone bramki służące do segregacji pacjentów, lekarzy i innych pracowników robią wrażenie. Ale uwaga! Warto też patrzeć pod nogi! Jeden z Was potrąca pielęgniarkę niosącą ogromne pudło z dokumentacją me- dyczną. Teczki rozsypują się po podłodze. Pielęgniarka rzuca surowe spojrzenie w kierunku Waszej grupy. Jeśli nie pomożecie jej uporządkować dokumentów, nie wejdziecie dalej.

Na stanowisku muszą znaleźć się wydrukowane egzemplarze krzyżówki oraz przybory do pisania dla każdej z grup.

ZADANIE: Na jednej ze starych, archiwalnych kart pacjentów nazwisko jest nieczytelne. Możesz przeczytać tylko „BOGUMIŁ ……… urodzony 31 maja 1931 w Katowicach, zawód: aktor”. Jeśli pamiętacie nazwisko odtwórcy roli Richarda Foxa w filmie Wajdy – przechodzicie dalej. Jeśli nie – musicie rozwiązać krzyżówkę. Hasło to nazwisko aktora.

WSKAZÓWKI DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedzi na pytania: 1. Sputnik, 2. Jowisz, 3. Nobel, 4. Columbia, 5. Megabajt, 6. Magellan, 7. Solaris. Hasło: Kobiela. Hasło należy zapisać na karcie gry.

STANOWISKO 2

Teczki z kartami pacjentów sprzed lat poskładane. Można iść dalej. Psychologowie ze wszystkich uniwersytetów w kraju badają wpływ filmów oglądanych przez pacjentów w szpitalnych telewizorach na postępy w leczeniu. Jeden z nich zobaczył na recepcji Waszą grupkę. Ponie- waż potrzebuje pomocników, a Wy nie macie w tym momencie zbyt wiele do roboty – trafiacie do pokoju, w którym trwają badania. Na ścianach wiszą tablice z wykresami. Dziś naukowcy badają wpływ filmów science-fiction. Waszej grupie przypadło zadanie odnalezienia filmów na podstawie twórczości Stanisława Lema.

Jeśli uczniowie nie korzystają z własnych smartfonów, na stanowisku musi znajdować się urządzenie z dostępem do Internetu.

ZADANIE: Obejrzyjcie trailer pierwszej ekranizacji twórczości Stanisława Lema i znajdźcie jak najwięcej ekra- nizacji jego dzieł. Uzupełnijcie tabelę. TYTUŁ FILMU REŻYSER ROK PRODUKCJI

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedzi: „Milcząca gwiazda” (1960), reż. Kurt Maetzig, „Przyjaciel” (1965), reż. Marek Nowicki i Jerzy Stawicki, „Przekładaniec” (1968), reż. Andrzej Wajda, „Solaris” (1972), reż. Andriej Tarkowski, „Test Pilota Pirxa” (1978), reż. Marek Piestrak, „Solaris” (2002), reż. Steven Soderbergh, „Maska” (2010), reż. Bracia Quay, „Kongres” (2013), reż. Ari Folman.

STANOWISKO 3

Wychodzicie z pokoju psychologów. Dalej jednak jesteście w skrzydle szpitala odpowiadającym za badania i eksperymenty. Nagle ze swojego stanowiska wychyla się zaniedbana postać w białym kitlu. Podkrążone oczy zdradzają, że mężczyzna nie śpi od co najmniej doby. Bez słowa łapie jednego z Was za ramię i wpycha do ręki wymiętą kartkę.

ZADANIE: Przeczytajcie tekst z kartki.

Konstruktor Trurl sporządził raz maszynę, która umiała robić wszystko na literę n. Kiedy była gotowa, na próbę kazał jej zrobić nici, potem nanizać je na naparstki, które też zrobiła, następnie wrzucić wszystkie do sporządzonej nory, otoczonej natryskami, nastawniami i naparami. Wykonała polecenie co do joty, ale ponieważ nie był jeszcze pewny jej działania, kolejno musiała zrobić nimby, nausznice, neutrony, nurty, nosy, nimfy i natrium. Tego ostat- niego nie umiała i Trurl, bardzo zmartwiony, kazał się jej tłumaczyć. – Nie wiem, co to jest – wyjaśniła. – Nie słyszałam o czymś takim. – Jak to? Ależ to sod. Taki metal, pierwiastek... – Jeżeli nazywa się sod, jest na s, a ja umiem robić tylko na n. – Ale po łacinie nazywa się natrium. – Mój kochany – rzekła maszyna – gdybym mogła robić wszystko na n we wszelkich możliwych językach, byłabym Maszyną Która Może Wszystko Na Cały Alfabet, bo dowolna rzecz w jakimś tam obcym języku na pewno nazywa się na n. Nie ma tak dobrze. Nie mogę robić więcej, niż to wymyśliłeś. Sodu nie będzie.

Źródło: Stanisław Lem, Jak ocalał świat, w: Cyberiada, Kraków 2012.

Aby iść dalej musicie pomóc przemęczonemu naukowcowi. Wymyślcie, co powinna wyprodukować maszyna Trurla, by ułatwić pielęgniarkom roznoszenie leków dla pacjentów. Oczywiście Wasza odpowiedź musi zo- stać odpowiednio uargumentowana.

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry. Argumentację odpowiedzi przedstawiają ustnie opiekunom stano- wiska.

STANOWISKO 4

Naukowiec bez słowa odwraca się w kierunku swojego komputera i wraca do pracy. To oznacza, że możecie iść dalej. Kierujecie się w stronę szpitalnej kuchni. Czy będziecie obierać ziemniaki? Zdaje się, że jednak czeka Was inne zadanie.

Jeśli uczniowie nie korzystają z własnych smartfonów, na stanowisku musi znajdować się urządzenie z dostępem do internetu.

ZADANIE: Obejrzyjcie scenę z filmu. Zastanówcie się, jakie konkretnie dania można by skondensować w formie pigułki? Zaproponujcie nazwę, pod którą mogłyby być sprzedawane.

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry.

STANOWISKO 5

Z okolic kuchni trafiacie do parkowej części szpitala. Tu pacjenci mogą zaczerpnąć świeżego powietrza i pospacerować pod bacznym okiem dyżurnych lekarzy i pielęgniarek. Waszą uwagę zwraca młody, bardzo wysportowany mężczyzna poruszający się na wózku. Na kolanach trzyma książkę „Opowieści o pilocie Pirxie”. Mężczyzna zagaduje do Was. Okazuje się, że jego marzeniem od czasu, gdy w szkole podstawowej przeczytał pierwszą książkę Stanisława Lema, jest zostanie astronautą. W tym celu zrobił doktorat z fizyki oraz został inżynierem. Pracował też nad tężyzną fizyczną. Zwłaszcza ostatnio, gdy dowiedział się o naborze ogłoszonym przez Europejską Agencję Kosmiczną. Niestety, podczas jednego z treningów na rowerze uległ wypadkowi, w wyniku którego stracił nogę. Jak mówi, już nigdy nie poleci w kosmos. Czy na pewno?

Jeśli uczniowie nie korzystają z własnych smartfonów, na stanowisku musi znajdować się urządzenie z dostępem do internetu.

ZADANIE: Sprawdźcie, czy osoby z niepełnosprawnościami mogą polecieć w kosmos. Odpowiednie infor- macje znajdźcie na stronie Europejskiej Agencji Kosmicznej. Podajcie nazwę programu, który zajmuje się tym zagadnieniem.

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedź: Parastronaut Feasibility Project. Jeśli uczestnicy nie radzą sobie z wykonaniem zadania można im podpowiedzieć skorzystanie z opcji wyszukiwania na stronie. Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry.

STANOWISKO 6

Zadowolony mężczyzna dziękuje Wam i zagłębia się w lekturze strony ESA. Zrobiło się ciepło, więc dalej spacerujecie po przyszpitalnym parku. Spotykacie dziwną postać. Brodaty, starszy mężczyzna z siwą brodą wygląda jak ogrodnik – ubrany jest w koszmarnie brudne spodnie na szelkach o nieokreślonym kolorze i taką samą kurtkę. Ma ze sobą grabie i wielkie nożyce do żywopłotu. W tym momencie nie używa jednak żadnego z tych narzędzi. Leży pod kasztanowcem oparty o pień i czyta książkę. Od razu zauważacie szkicowane figury robotów na okładce. Chcecie go ominąć i nie przeszkadzać, ale brodaty osobnik stanowczym głosem przywołuje Was do siebie. Po krótkiej rozmowie okazuje się, że jest na emeryturze i dorabia wykonując różne prace wokół szpitala. Kiedyś jednak był nauczycielem. Uczył języka polskiego w miejscowym liceum pielę- gniarskim. Ze swojej rozlatującej się książki wyciąga jedną z luźnych kartek i wręcza Wam. Nie pozwoli Wam odejść, jeśli nie rozwiążecie jego zadania.

Na stanowisku może znajdować się Słownik Terminów Literackich.

ZADANIE: Przeczytajcie tekst i znajdźcie odpowiedzi na pytania.

Żył raz pewien wielki konstruktor-wynalazca, który nie ustając, wymyślał urządzenia niezwykłe i najdziwniejsze stwarzał aparaty. Zbudował był sobie maszynkę-okruszynkę, która pięknie śpiewała, i nazwał ją ptaszydło. Pieczę- tował się sercem śmiałym i każdy atom, który wyszedł spod jego ręki, nosił ów znak, że dziwili się potem uczeni, odnajdując w widmach atomowych migotliwe serduszka. Zbudował wiele pożytecznych maszyn, wielkich i małych, aż naszedł go pomysł dziwaczny, aby śmierć z życiem w jedno złączyć i tak dopiąć niemożliwości. Postanowił zbu- dować istoty rozumne z wody, ale nie tym okropnym sposobem, o którym zaraz pomyślicie. Nie, myśl o ciałach miękkich i mokrych była mu obca, brzydził się jej jak każdy z nas. Zamierzył zbudować z wody istoty prawdziwie piękne i mądre, więc krystaliczne. Wybrał tedy planetę, bardzo od wszystkich słońc oddaloną, z zamarzłego jej oceanu wysiekł góry lodowe i z nich, jak z kryształu górskiego, wyciosał Kryonidów. Zwali się tak, bo tylko w prze- raźliwym mrozie istnieć mogli i w pustce bezsłonecznej. Pobudowali też w niedługim czasie miasta i pałace lodowe, a że wszelkie ciepło groziło im zgubą, zorze polarne łapali do wielkich naczyń przejrzystych i nimi oświetlali swoje siedziby. Im kto był wśród nich możniejszy, tym więcej miał zórz polarnych, cytrynowych i srebrzystych, i żyli sobie szczęśliwie, a że się nie tylko w świetle, ale i w szlachetnych kamieniach kochali, słynęli ze swych klejnotów. Klej- noty te były z zamarzniętych gazów cięte i szlifowane. Barwiły im wieczną ich noc, w której, jak duchy uwięzione, płonęły wysmukłe zorze polarne, podobne do zaklętych mgławic w kłodach z kryształu. Niejeden zdobywca ko- smiczny chciał posiąść te bogactwa, cała bowiem Kryonia była z największych dali widoczna, migocąc bokami jak klejnot, obracany z wolna na czarnym aksamicie. Przybywali więc awanturnicy na Kryonię, by szczęścia wojennego próbować. Przyleciał na nią elektrycerz Mosiężny, który stąpał, jakby dzwon dzwonił, ale zaledwie na lodach nogę postawił, stopiły się od gorąca i runął w otchłań lodowego oceanu, a wody zamknęły się nad nim i jak owad w bursz- tynie w górze lodowej na dnie mórz kryońskich po dzień ostatni spoczywa. Źródło: Stanisław Lem, Trzej elektrycerze, w: „Bajki robotów”, Kraków 2012. a) Jak nazywa się zabieg językowy zastosowany przez autora? b) Jaki tekst przypomina fragment? c) Jakie cechy zastosowanego zabiegu dostrzegacie?

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedzi: a) Stylizacja, b) legenda, baśń, c) Szyk prze- stawny, inwersja, wyrażenia charakterystyczne dla baśni i legend. Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry.

STANOWISKO 7

Idziecie dalej. Okazuje się, że ogrodnik to nie jedyny pracownik szpitala, którego spotykacie na zewnątrz. Na jednej z ławek dostrzegacie grupę osób. Na pierwszy rzut oka widać, że pracują w biurze. Zamiast kitli i fartuchów noszą garsonki i marynarki a zamiast stetoskopów wyposażeni są w laptopy i tablety z otwartymi tabelkami w Excelu i prezentacjami w Power Poincie. Okazuje się, że to pracownicy działu promocji kliniki. Na świeżym powietrzu urządzili właśnie burzę mózgów. Pracują nad kampanią promującą wyrażanie zgody na oddawanie narządów. Brakuje im odpowiedniego hasła do wykorzystania na bilbordach i grafikach w mediach społecznościowych. Zostało mało czasu. W burzy mózgów każda propozycja jest ważna!

ZADANIE: Zaproponujcie swoje hasło promocyjne w kampanii popularyzującej wyrażanie zgody na oddawa- nie narządów.

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry.

STANOWISKO 8

Pracownikom działu promocji spodobały się Wasze pomysły. Zwłaszcza jednemu. Odchodzi na chwilę od swoich kolegów i zatrzymuje Was. Okazuje się, że zbiera pieniądze na turystyczny lot w kosmos, dlatego oprócz pracy w szpitalu zatrudnił się w start-upie technologicznym, który planuje wprowadzić na rynek urzą- dzenie inspirowane twórczością Stanisława Lema. Urządzenie ma służyć kierowcom i być montowane w samochodach w miejscu radia. Niestety, nie wiadomo nawet jak miałoby się nazywać oraz które funkcje uznać za najważniejsze. Musicie się najpierw zapoznać z dokumentacją.

Na stanowisku muszą znaleźć się arkusze papieru i mazaki dla każdej z grup.

ZADANIE: Przeczytajcie fragment i przygotujcie plan prezentacji dla przyszłych udziałowców start-upu. W jaki sposób urządzenie opisane przez Lema mogłoby pomóc kierowcom? Które funkcje okażą się najważ- niejsze? Przeprowadźcie burzę mózgów i przygotujcie notatkę.

19 VIII Dałem rakietę do remontu. Ostatnim razem zanadto zbliżyłem się do Słońca; cały lakier zlazł. Kierownik warsztatów radzi pomalować na zielono. Jeszcze nie wiem. […]

20 VIII Zgodziłem się na zielony kolor. Kierownik namawia mnie do kupna mózgu elektrycznego. Ma do zbycia porządny, mało używany, o mocy dwunastu parowych dusz. Po- wiada, że bez mózgu nikt się teraz nie rusza nawet poza Księżyc. Waham się, bo duży wydatek. […]

21 VIII Rano w warsztatach. Kierownik pokazał mi mózg. Rzeczywiście przyzwoity, z baterią dowcipów na pięć lat. Po- dobno rozwiązuje to problem nudy kosmicznej. – Prześmieje pan najdłuższą podroż – powiedział kierownik. Po wyczerpaniu baterii można dać nową. Kazałem pomalować stery na czerwono. Co do mózgu – jeszcze się namyślę. […]

22 VIII Kupiłem w końcu ten mozg. Kazałem wbudować go w ścianę. Kierownik dodał mi do niego poduszkę elektryczną. Musiał porządnie ze mnie zedrzeć! Powiada, że zaoszczędzę masę pieniędzy. Rzecz w tym, że przyjeżdżając na planety, trzeba zwykle płacić cło wjazdowe. Otóż mając mozg, można zostawić rakietę w próżni, krążącą swobodnie wokół planety na kształt sztucznego księżyca, i nie płacąc ani grosza cła, przejść resztę drogi pieszo. Mozg oblicza astronomiczne elementy ruchu i podaje, gdzie trzeba potem szukać rakiety.

Źródło: Stanisław Lem, Dzienniki gwiazdowe, Kraków 2012.

WSKAZÓWKA DLA OPIEKUNA STANOWISKA: Odpowiedź grupy zapisują na kartach gry.

ZAKOŃCZENIE

Z ostatniej stacji skieruj uczestników do wyznaczonego wcześniej miejsca – może to być klasa z krzesłami ustawionymi w okręgu bądź miejsce na szkolnym boisku. Przygotuj tablicę, flipchart bądź duży arkusz pa- pieru – w zależności od możliwości. Podziel tablicę/papier na cztery części. Wraz z uczestnikami spróbuj odpowiedzieć na pytania. Odpowiedzi zapisuj w odpowiednich oknach.

Czego dowiedzieli się w trakcie zajęć o twórczości Jaką inną wiedzę zdobyli w trakcie zajęć? Stanisława Lema?

Jak przebiegała współpraca w rywalizujących gru- Jak czuli się podczas gry i jakie uczucia towarzy- pach oraz grupach uczniów zaangażowanych w ry- szą uczestnikom po jej zakończeniu? walizację?

Podsumowanie poprowadzić może koordynator gry. Jeśli masz takie możliwości, możesz zaangażować do podsumowania szkolnego pedagoga lub/i nauczyciela języka polskiego.

Organizatorzy:

KARTA GRY

Tu zapisujcie odpowiedzi do zadań z poszczególnych stanowisk. Poprawność odpowiedzi weryfikują opiekunowie stanowiska.

STANOWISKO 1

Hasło z krzyżówki: ………………………………………………

STANOWISKO 2

TYTUŁ FILMU REŻYSER ROK PRODUKCJI

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

STANOWISKO 3

…………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………….. N

STANOWISKO 4

STANOWISKO 5

Odpowiedź: ………………………………………………

STANOWISKO 6

Jak nazywa się zabieg językowy zastosowany przez autora?

Odpowiedź: ………………………………………………

Jaki tekst przypomina fragment?

Odpowiedź: ………………………………………………

Jakie cechy zastosowanego zabiegu dostrzegacie?

Odpowiedź: ……………………………………………… STANOWISKO 7

To zdjęcie, autor: Nieznany autor, licencja: CC BY-NC

STANOWISKO 8