Peilverhoging van het IJsselmeer is niet nodig Het plan om het peil van het IJsselmeer te gaan verhogen met maximaal anderhalve meter is zo ingrijpend voor de plaatsen rondom dat IJsselmeer en voor de vrij uitstromende rivieren op dit meer dat een alternatief gezocht moet worden. Dat is ook mogelijk, volgens Dirk van der Schrier.

anbeveling nummer 11 van de Sallandse weteringen. Voor Kampen is de Het is nog niet bekend of de dijken en de Deltacommissie luidt dat het peil verhoging wel een probleem. Hoe moet sluizen rondom het IJsselmeer moeten Avan het IJsselmeer met maximaal het bijvoorbeeld met de IJsselkade en het worden verhoogd of versterkt. Achter die anderhalve meter verhoogd wordt. Daarmee prachtige rivierfront? Een muur langs de sluizen liggen de havens met hun loswallen kan tot na 2100 onder vrij verval worden IJssel bouwen? Ten zuiden van de stad is in en steigers. Een grote peilverhoging gespuid op de Waddenzee. Het peil van het kader van ‘Ruimte voor de rivier’ het plan betekent dat die loswallen en steigers het Markermeer wordt niet verhoogd. Het voor de bypass in voorbereiding. Het is de omhoog moeten. Er zijn veel plaatsen die IJsselmeer behoudt zijn strategische functie bedoeling in de bypass, dus buitendijks, ook problemen door de hogere waterstanden als zoetwaterreservoir voor Noord-Nederland, een stadswijk te bouwen. Die komt te liggen moeten oplossen: Enkhuizen, Medemblik, Noord-Holland en - vanwege de dieper op de geplande dijkhoogte: NAP + 4,5 meter. Makkum, Hindeloopen, Stavoren, Lemmer, indringende zouttong in de Nieuwe Waterweg Moeten die dijken en de wijk nu al worden Urk, Ketelhaven, Blokzijl, Vollenhove, - voor West-Nederland. Het peil van het verhoogd met 1,5 meter tot NAP + 6,0 meter? Genemuiden, Zwartsluis, Hasselt, Zwolle, Markermeer wordt niet verhoogd. Wanneer dat ‘Nee’, vertelde men mij in Kampen. ‘Het staat Dalfsen, Kampen, De Zande en Hattem. wel zou worden verhoogd, kan bij het IJsselmeer nog lang niet vast dat die peilverhoging van met maximaal 1,1 meter worden volstaan. het IJsselmeer doorgaat en bovendien kan Lagere waterstanden op komst op die wijk drijvend worden gebouwd.’ de Rijn(takken) De argumentatie voor het niet verhogen De Deltacommissie gaat er vanuit dat van het peil van het Markermeer vind ik Misschien kan een keersluis aan de westzijde ‘s zomers de gemiddelde Rijnafvoer van zwak. Grievend vind ik het argument dat van het Ketelmeer Kampen voldoende 1.700 kubieke meter per seconde nu zal duidelijkheid over de peilhandhaving beschermen tegen stormvloeden op het afnemen tot 700 kubieke meter per seconde helderheid biedt voor de ontwikkeling van IJsselmeer. Die keersluis kan niet voorkomen in 2100. Wanneer langere periodes van Amsterdam en Almere. De doodzonde van dat veel dijkverhogingen nodig zijn langs droogte gaan optreden, kan de scheepvaart het buitendijks bouwen, weliswaar voor onder andere de IJssel, de bypass, het vaker last krijgen van lage rivierafvoeren. eigen risico, wordt toch maar beloond. Zwartewater en de Overijsselse Vecht. De commissie acht het verstandig dat de Interessant is de problematiek van de scheepvaart zich hierop voorbereidt door Voor Zwolle valt het wel mee. Volstaan kan buitenpolders langs de Kamperzeedijk voor laagwater geschikte scheepstypen te worden met afdamming van het Zwartewater tussen IJsselmuiden en Genemuiden. Die bouwen. Uiteraard houdt dit watertekort ook bij het punt waar de Overijsselse Vecht in polders hebben een overstromingsnorm in dat het IJsselmeer veel te weinig water het Zwartewater uitmondt. Daar zijn een van 1:500 jaar. Het verdient overweging die ontvangt. Het ligt volgens de Deltacommissie scheepvaartsluis en een gemaal nodig voor polders onder de dijkring van Mastenbroek voor de hand een waterreserve op dat meer de bemaling van het stroomgebied van de te brengen. te creëren door middel van peilverhoging. In

Het IJsselmeer.

24 H2O / 23 - 2008 opinie

de vorige eeuw reageerde men op hetzelfde probleem anders. Kanalisatie In 1941 vond men dat het IJsselmeer te weinig water toegevoerd kreeg en er te vaak problemen waren met de bevaarbaarheid van zowel de Nederrijn/Lek als de IJssel. Deze problemen werden in de vijftiger jaren in voldoende mate bestreden door kanalisatie van de Nederrijn/Lek. Het streven was toen gericht op een debiet van 340 kubieke meter per seconde door de IJssel en minimaal 60 kubieke meter per seconde door de Nederrijn/Lek. Voor de Waal resteerde 1.300 kubieke meter per seconde. Bij een debiet van 700 kubieke meter per seconde krijgen Waal, IJssel en het IJsselmeer veel te weinig water toegevoerd. Die 340 Bypass bij Kampen aan de kubieke meter per seconde was toereikend zuidzijde van de stad. voor de scheepvaart, maar ruimschoots onvoldoende voor de watervoorziening van het IJsselmeer.

Kanaliseer nu ook de IJssel en de Waal. De behoefte aan water vanuit het IJsselmeer in 2100 is nog niet bekend evenmin als die in Zeeland en omgeving. Een IJsselmeer met een waterschijf van anderhalve meter bevat huidige dijkhoogten langs de IJssel. Vrijwel al waaraan het bovenstaande is ontleend, 1.100 miljoen x 1,5 = 1.650 miljoen kubieke het water gaat door de Waal. Pas als de Waal lees ik echter: “Zonder rekening te houden meter water. Hiermee kan gedurende de en vervolgens de Lek ten volle belast zijn, met de dijkoverstromingen - die dan op de periode april t/m juli slechts 156,5 kubieke kan het restant via de IJssel worden geleid. Ober- en Niederrhein optreden - zou de Rijn meter per seconde worden geleverd ten Een wat grotere dijkverhoging langs de Waal bij Lobith 18.700 kubieke meter per seconde behoeve van de landbouw en de bestrijding in combinatie met een eveneens wat grotere te verwerken kunnen krijgen. Wanneer de van de verzilting. Dat is veel te weinig. Verder dijkverhoging langs een gedeelte van de overstromingen meegerekend worden, is bij speelt de verdamping op het IJsselmeer nog Boven-Rijn in Nederland en Duitsland kost Lobith een piek te verwachten van ongeveer een rol. In droge zomers wordt aan de IJssel minder dan geringere dijkverhogingen langs 15.500 kubieke meter per seconde.” De door Gelderland en Overijssel betrekkelijk meer Rijntakken. Dat komt onder meer door commissie heeft dus afgerond zonder aan te veel water onttrokken, in hoofdzaak ten de hoge initiële kosten. geven waarom dat zo nodig moet. behoeve van de landbouw. Uitgaande van Door zo te handelen, kunnen de kosten van een verdeling van de genoemde 700 kubieke bemaling van het IJsselmeer laag blijven en Samenvattend meter per seconde van 400 kubieke meter blijven alle werken voor een peilverhoging Het advies van de tweede Deltacommissie door de IJssel, 240 kubieke meter door de van het IJsselmeer achterwege. lost voor West-Nederland de veiligheidspro- Waal en 60 kubieke meter door Nederrijn/ Wanneer bij de afwegingen het landschap, blemen op, maar bezorgt Noord-Nederland Lek zou de waterbehoefte van Nederland de natuur en de cultuurhistorie worden het probleem van de gevolgen van een kunnen worden gedekt zonder dat een betrokken, heeft dit voorstel zeker de grote peilverhoging van het IJsselmeer peilverhoging van het IJsselmeer nodig is. voorkeur boven peilverhoging van het ten behoeve van de watervoorziening Waar het om gaat is dat de waterverdeling IJsselmeer. tijdens de droger wordende zomers. In dit over de Rijntakken niet meer aan de natuur artikel pleit ik voor het regelbaar maken wordt overgelaten maar door middel van Overhaasten is niet nodig van de waterverdeling over de Rijntakken verdeelwerken (stuwen) wordt geregeld. Drie argumenten pleiten voor het de tijd in combinatie met kanalisering van de Het ligt voor de hand de mogelijkheid tot nemen voor grondig onderzoek voordat aan IJssel en de Waal. De IJssel krijgt dan een verdelen ook te gebruiken bij de verdeling de nieuwe deltawerken wordt begonnen: de minimale hoeveelheid water toegevoerd; van grote afvoeren. stijging van zeespiegel langs de Nederlandse alleen in de zomer daarentegen voldoende kust is nog steeds die van 18 à 20 cm per water voor compensatie van in hoofdzaak Bemaling van het IJsselmeer eeuw, de afvoeren van de Rijn geven al de omvangrijke wateronttrekkingen aan De huidige peilbeheersing van het IJsselmeer een eeuw lang een constant beeld én de het IJsselmeer. Bemaling verbetert de voldoet niet. Niet voor niets is een vergroting afvoeren van de Rijn waarmee nu wordt peilbeheersing van het IJsselmeer. Een groot van de spuicapaciteit gepland. Een gerekend kunnen niet door het Duitse deel aantal werken komt daardoor te vervallen, betrouwbare peilbeheersing is met natuurlijk van de Rijn worden aangevoerd. maar daarvoor komen andere werken in lozen niet mogelijk door de langdurige Het tweede deltaplan zegt hierover: de plaats, werken waarvan behalve de perioden met gestremde lozing, veroorzaakt “De hoogte van de waterkeringen in watervoorziening ook de scheepvaart door opwaaiing op de Noordzee/Waddenzee. Duitsland is zodanig dat bij afvoeren vanaf profi teert. Rekening houdend met het Het verdient daarom aanbeveling zo spoedig circa 14.000 kubieke meter per seconde landschap, de natuur en de cultuurhistorie mogelijk tot bemaling van het IJsselmeer grootschalige overstromingen optreden.” verdient dit voorstel zeker de voorkeur. over te gaan en daarbij tegelijkertijd de “Voor de Rijn bij Lobith bedraagt de top aanvoer van de IJssel zoveel mogelijk te die Nederland uiteindelijk bereikt bij een Dirk van der Schrier beperken. De tweede fase van het project potentiële afvoer van 19.000 kubieke ‘Ruimte voor de rivier’ kan dan langs de IJssel meter per seconde - die volgens klimaat- Dit artikel is een bewerking van een lezing achterwege blijven. Daarbij moet de Waal veranderingsscenario’s denkbaar is in die Dirk van der Schrier houdt op 5 december zodanig worden ingericht dat bij extreem 2050 - 16.000 kubieke meter per seconde.” als gastdocent aan de Universiteit Twente in hoog water kan worden volstaan met de In het betreff ende internationale rapport, Enschede.

H2O / 23 - 2008 25