8 Kunst & Cultuur Routes Door Het Groene Hart

Mede mogelijk gemaakt door: 8 Kunst & Cultuur Routes

provincie door het Groene Hart Holland Zuid COLOFON

Uitgave van Struinen en Vorsen www.struinenenvorsen.nl [email protected]

Coördinatie en concepting Streekadvies ’t Laage Land, Gouderak (Anita van der Vliet, [email protected]) i.s.m. het routeteam (Nel Steenbergen, [email protected] en Ria van der Werf, [email protected])

Tekst, vormgeving en cartografie Graficelly, Reeuwijk ([email protected])

Fotografie Graficelly en anderen

Oplage 10.000 ex december 2018

provincie Holland Zuid Kijk voor nog meer route-informatie, tips en actualisatie Struinen en Vorsen is een netwerkorganisatie, waar al meer dan 140 ondernemers uit de recreatieve-, culturele- en kunstsector op www.struinenenvorsen.nl/kunst-en-cultuur. bij aangesloten zijn. Ons doel is om het Groene Hart op een duurzame manier onder de aandacht te brengen. Dit doen we onder meer door initiatieven op het vlak van Kunst & Cultuur & Buitenleven te combineren, te faciliteren en te presenteren, zodat meer bewoners en recreanten uit het Groene Hart hiermee bekend raken en hiervan kunnen genieten. Dit project wordt ondersteund door de provincie Zuid-Holland. Struinen en Vorsen, Streekadvies ’t Laage Land en Graficelly aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele onvolledig- Copyright 2018 Struinen en Vorsen heden of onjuistheden. De >HET kunst ONTDEKKEN< van

Het is tijd voor Kunst & Cultuur in het vorspunten. Ook als je onderweg meer Groene Hart. De dorpjes en stadjes hebben wilt weten over de vorspunten, kun je hun eigen aantrekkingskracht in het met je smartphone alle route-informatie veenweidelandschap. De 8 verschillende opzoeken. Daarnaast kom je langs allerlei thematische routes voeren je erlangs. leuke afstapadresjes en pauzeplekjes, dit Tradities en oude ambachten vermengen zich zijn onze struinpunten. De struinpunten met kunst van nu. kunnen variëren van musea en galerieën tot restaurantjes, boerderijen en De routes zijn lekker vanuit je luie workshoplocaties. Hierbij stippen we speciale stoel online voor te bereiden. Op evenementen, arrangementen en exposities www.struinenenvorsen.nl kun je alle voor je aan. verhalen lezen over het landschap, historische gebouwen en de bijzondere Beleef het Groene Hart en in het bijzonder streekgewoontes die je gaat tegenkomen. de Kunst & Cultuur, die dit prachtige gebied De plekken met een verhaal noemen we zijn eigen karakter geeft!

Foto: GOUDasfalt > Kunst & Cultuur Routes in het Groene Hart <

NIEUWKOOP A2

VAN SMID TOT GASTVROUW ALPHEN A/D RIJN

ZWAMMERDAM

VAN KAASBOER TOT ARTIEST UTRECHT

A12 WOERDEN BODEGRAVEN 15 Utrecht 14 Woerden A12 A12 A12

12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug

12 Reeuwijk

VAN VISSER TOT GRAFFITI ARTIST REEUWIJK A12

A12 A2

11 Gouda GOUDA OUDEWATER 9 Nieuwegein A12 A27

VANA20 SCHUTTER TOT VRIJBUITER HAASTRECHT VAN BEWONER TOT ROTTERDAM / DEN HAAG ROTTERDAM VERHALENVERTELLER 10 Nieuwegein-Zuid

11 Vianen VAN MOLENAAR 27 Vianen TOT KUNSTENAAR A2

A27

A27 26 Lexmond SCHOONHOVEN A2

VAN BOER TOT VAN SOLDAAT FOTOGRAAF TOT ZILVERSMID

Loetbos

Toeristisch Overstap Punt Toeristisch Informatie Punt

KRIMPEN AAN DE LEK / IJSSEL 2KRIMPEN - KUNST & CULTUUR ROUTE Wandelroute KUNST & CULTUUR ROUTE - 3 Fietsroute Inhoud

4 104-9 16 van molenaar tot van bewoner tot van soldaat tot

------kunstenaar verhalenverteller------zilversmid Fietsroute door Haastrecht, Wandelroute Wandelroute Stolwijk en Vlist door Haastrecht door Schoonhoven

224-9 284-9 344-9 van schutter tot van kaasboer tot van visser tot

------vrijbuiter ------artiest graffiti------artist Wandelroute Wandelroute Fietsroute door door Gouda door Bodegraven Bodegraven-Reeuwijk

54 Kunstclubs ------

57 Events ------41 46 Workshops van smid tot van boer tot 60 & Uittips ------gastvrouw ------fotograaf Struinpunten Fietsroute door Nieuwkoop Fietsroute door de 62 ------Krimpenerwaard

2 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 3 > van molenaar tot kunstenaar <

4 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 5 Met >IN DEde WIEKEN< wind

Blauw en groen wisselen elkaar af in het polderlandschap van Haastrecht, Vlist en Stol- wijk. Het is nu niet meer voor te stellen dat zo’n 1000 jaar geleden blauw overheerste, oftewel: water! Aan de rand van Haastrecht trof je vroeger zeven boezemmolens, die het water uit het riviertje de Vlist in de Hooge Boezem maalden.

Met de tijd werden de molens vervangen door mechanische bemaling en werden de meeste gesloopt. Boezemmolen no. 6 bleef als enige achter en kijkt, na een grote restauratie, nog altijd uit op het paradijs voor vogels, kunstenaars en natuurliefhebbers dat na de ontginning in de polder is ontstaan. Op dit moment kan je vanaf de weg met droge voeten naar de molen lopen, ‘maar binnenkort heb je natte sokken,’ vertelt de Vlistenaar Klaas de Wit. Stichting het Zuid-Hollands Landschap wil een deel van de boezem weer in oude glorie herstellen, met een laag water rondom de molen van soms wel een meter. ‘Vroeger diende de Waterlinie om de Fransen tegen te houden,’ vertelt Klaas, die samen met de molenaars iedere zaterdag rondleidingen geeft bij de molen. van workshops of om zelf aan de slag te gaan. Kunst en cultuur gaan dus prima hand Atelier in het groen in hand. Door het jaar heen zijn er in de Het schitterende inundatielandschap rondom streek verschillende culturele evenementen, de molen nodigt uit om te wandelen, fietsen zoals De Boer Op en Kunst langs de Vlist. én te schilderen. Kunstenares Josefien Bij deze evenementen neemt Klaas de Versteeg fietst, met schildersezel onder de Wit met Stichting Cultureel Podium Vlist arm, regelmatig naar de molen toe. Het is het voortouw en is Josefien één van de voor haar de perfecte plek voor het geven deelnemers. 4 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 5 Haastrecht Stolwijk Vlist

Met haar rug naar de molen toe schilderde Josefien de Hooge Boezem. ‘Een geweldig inspirerende plek voor een ieder die oog heeft voor de omgeving.’ Josefien Versteeg van JOOS-illustraties, Werkplaats & Atelier Pand 81

Geen volkje dat beter weet hoe met water om te gaan dan de Hollanders!

Zo’n 1000 jaar geleden begon de ontginning van het veenlandschap.

Dankzij de vroegere vernuftigheid genieten vandaag de dag vele fietsers en wandelaars van het prachtige polderlandschap.

6 - KUNST & CULTUUR ROUTE 53 76 77 Oud Loosdrechtsedijk Angstelkade Ou. Spoorbaan 57 Hogedijk Nieuweens Jaagdpad

N231 Bloklaan Veendijk Ter Aase Zuwe Stationsweg Herenweg 75 MIJDRECHT Demmeriksekade NIEUWVEEN Achterweg Burg. Padmosweg Uitweg 87 Mijndensedijk 59 NOORDEINDE DE HOEF 37 35 WILNIS Langeraarsche Westerlandweg 85 Donkereind Korte Zuwe Kerklaan

Vijfbruggenpad NIEUWER- TER-AA

Bosdijk Oud Aa Nieuw Loosdrechtsedijk Plassen Zandpad Hogendijk Oostkanaalweg N462 Hogedijk Loosdrechtsche 36 Schoterweg 36

Wilnisse Zuwe Proostdijweg Zevenhovenseweg Bosdijk Bovendijk

Jonge Scheendijk Noord 97 98 ZEVENHOVEN 58 Breukeleveensche- PAPENVEER Plassen of Stille Plas Kerkpad Gagelweg 84 Kousweg Amstelkade Hogedijk Bovendijk Portengense Zuwe BREUKELEN Molenweg Uitweg v. Portengen Oud Aa

42 Nieuwveenseweg Westkanaalweg Zevenhovenseweg KORTERAAR 79 NOORDSE BUURT Scheendijk Zuid Hogedijk Noordse Oostkanaalweg Dorpsweg NOORDEN Portengense Zuwe Portengen Kerkweg 99 5 Griendweg TER AAR 83 82 Nieuweweg Veenvliet 62 Geerkade Heuvellaan Hogedijk 60 Veenkade Middenweg N401 Parallelweg N463 Achttienkavels Spengen Uitweg N463 Landweg N460 24 50 Noordenseweg Nieuwkoopse Plassen Lange Meentweg Ingenieur Enschedeweg Provincialeweg T27 Noordeinderplas Machinekade Maarsseveense vaart 80 NIEUWKOOP Otterspoorbroek WOERDENSE Oudedijk N231 VERLAAT KOCKENGEN A2 16 Noordeinde Grechtkade Zegerbaan Kanaalweg Kerkweg Korteraarsweg MAARSEN

17 dijk Hoge Bosweg 6

West Milandweg 7 WESTBROEK 52 Maarssveensce Plassen 20 N207 57 Meije Wagendijk AARLANDERVEEN ije Me Binnenweg e M Kleine d e 56 u i Kooidijk O je Houtkade 81 Plas

65 Zeger Plas Hazepad 63 Nieuwkoopseweg N230 53 1

Zuideinde Nieuwkoopse Plassen 14 Rodendijk Polderweg

60 Teckop Achtermiddenweg 9 Teylingenweg Van Meijepad Oortjespad Hollandsekade 64

Zuideinderplas KANIS 8 Ockhuizerweg weg Rijndijk 9 MEIJE Oostkanaal Middenw eg Rondweg N212 HAARZUILENS 6 ALPHEN AAN DEN RIJN 4 10 54 einweg 55 eg 11 Z Goudse Schouw Tr 12 uid e O Milandweg rkee u 3 Kerkvaartw Hazekade Thematerweg rkring de 18 Rij 10 n Amsterdamse 66 Hollandsekade Uranium Kanaal 2 Dwarsweg Maarssenseweg Steekterweg ZEGVELD Gerverscop ARCHEON Ko e 13 rts ij N405 tee e A2 k Haarpad Compierenkade t Zu er M KAMERIK Ir. Enschedeweg id w tse M er eg h eije Le tic idse S Sch Hoofdweg ouw Ziendeweg Lin aat N11 denhovenstr Molenweg 88 Park Rietveldsepad weg VLEUTEN 93 Wildveldseweg

34 J.C. Hoogendoor Straatweg Boskoopseweg 75 ZWAMMERDAM Houtdijk nlaan Buitenkerk 72 73 Breudijk t Dorpeldijk Baanwegsekad 38 Toegangsweg h c N198 e e r

Weide- en Waterpracht G Van Teylingenweg 22 Compierenkade 74 Appellaan 24 Kerkweg Heldamweg Goudse Rijpad De Parmey 20 Kooiweg N207 Veldwijk nkol 71 HARMELEN le k Jagerspad Oude Rij Jaagpad o M Alfensvaart

Insteek ’s Gravesloot g

Halve Raak n e

j w 30 i at

ra R t B S Alendorperweg n u e

eg W r e s ijk g t De Oude . h Dammekade K d re c 28 m u e e r Loete rw t rd O a e U wa 25 Nessew g Harmeler oshol Otweg V Rietveld SPOELWIJK J N458 70 .C Kromwijkerkade 19 29 . 67 H We 21 Gouwe o ijland Spoelwijkerlaan ogen 94 der Hoge Rijndijk W Barwoutswaar Oostdam eijpoort n d j Laag Bos o i koop o Holla rn dzijde R ndbaan Rijksstraatweg laan Noor 76 31 Put van e 1 n d

Alphense weg 17 u Chrysantstraat Groenendaal Goudse rijweg 19 Broeckhoven N458 Wiericker- O Biezen Warmoeskade Zuidzijde De Bree WOERDEN Parklaa 33 schans A12 23 g k DE MEERN UTRECHT sedijk ij e d Reijerscop w n e ij

BOSKOOP Rijneveld s R f 68 Noor BODEGRAVEN

a Hoge Reijerscop

11 a Middellandbaan r A Zijde Spoelwijk eg g NIEUWERBRUG deinde 5 W e M d eg onnepad Blinde weg o S Reijerskoop B an T

eiw ba

Zijdew d e

16 N11 B ards E u a

ro W W R O ek Kromwijkerdijk D veld se 15 Utrecht A Lansing laa n 14 Woerden Lagekade M

A12

ijk w id u Z 22 32 A12 77 Middelweg R Den Ham TEMPEL Endelkade A12 IJ N eg derijweg 69 Boer K 12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug A Tempeldijk Meerndijk N Schinkeldijk A Linnaeusw 18 Reeuwijkse eg Houtwal A 38 L Goudse Straatw 20 35 Elzenbr WAARDER Noor oek Landgoed T Reeuwijkse uurluur Schapenlaan dkade Hout Linschoten 12 Reeuwijk Enkele Randenburgseweg eg Nieuweweg Kwekerspad Oud Reeuwijkseweg ijk Wiericke d Ringkade Kerkw se H r REEUWIJK-DORP jk ou i twal Oosteinde a w a u Dubbele 34 Joh. J. Vierbergenweg H Staringlaan e oek Cattenbroekerdijk est Kaagjesland e De Groendijck Mastwijk n W R Wiericke er ve Dorpswe oek dijk ho g 89 ht 78 eg Ac Berkenbr Nedereindseweg 21 e Diemerbr Oudeweg Broekvelden

Sloene en Vettenbroek esteind M. A. Reinaldaweg W dijk G Laageind Heeswijk ilhelminastraat ra Nieuwdorperweg Kooidijk vek

W o thov Middelburgsew opse e enl d n

Be aa ijk Ringkade in n e A12 Papekopper Rondom Oudewater t WADDINXVEEN o 9Kerkw Reeuwijkse Randweg h

eg c 99

oning K

s Raadhuisweg REEUWIJK-BRUG 97 n Reewal PAPEKOP i H rugweg Zwarteweg L 98 Noord- IJsseldijk B 96 MONTFOORT O N409 10 Ravensburg e L 44 Baarsjeskade 36 g L Zoetendijk n 79 A De Lange Ruige Weide Papekopperstraatweg a N B 45 D g L l o ro S enb ek e C e ’s Grav s H e Bosmankade w m w E

N207 dijk e d 75 e g Lecksdijk DRIEBRUGGEN n n a IJ

d Reeuwijkse Randweg Z S

inter a r SNELREWAARD BLOKLAND 88 Stuivenbergweg S a Gravekoop Kippenkade e W Zoutmansweg Gravenbroek t E l Klein s o 97 e h L Lange weg w Vogelen- Zoetendijk c e A12 Wierickepad Hoogeind s n N228 g zang i

Zuidkade L g g Prinsendijk d e

43 Nieuw r e enbroeksedijk w Overeindseweg

o g 22 A2 w Hogebrug d

e o r

e Groot

49 N

a Z

w Ree Vogelen- Achtersloot u Ree Broeckerpark r

t a a r

zang t g t

s e o

e w u o

G 48 e n Elfhoeven h

s Park e c

f Reeuwijkse s H a n i 11 Gouda a Zuringkade Ruyghe L r

g Heemsteedseweg Plassen 95 d i

e O Wey u d Klein N204 u Z Stuivenbergweg Zuidelijke Rondweg Otweg o k eide B Elfhoeven Nieuwenbroek o 28 o Ruige W Plattewe p

g sed

ijk d n rsse HOGEBRUG i

jk 37 Willeskop o

Groenhovenpark K Vrijhoef OUDEWATER L l E Nieuw SS

e Go Poppelendam IJ

k u 47 Vlietdijk 23 j w

12 i e E Broeksdijk d O H 9 Nieuwegein Z Kalverbroek C g Burg. van Reenensingel DS

n Opweg 94 AN

i HOLL

r 93 d A12 r o o Negenvierte 92 N Burg. Jamessingel Goudse IJSSELSTEIN Twaalfmorgen 81

Goudse Houtsinge Goudse Hout 46 Hekendorpsebuurt A27 Graaf Florisweg Goudsestraatweg 91 NIEUWEGEIN 42 eegje Nieuwe HEKENDORP 82 Gou De Meent we 14 Kade 80 O 12 ’t W Z Dijk 14 N228 Baronieweg

A20 Kattensingel 83 t a 15 GOUDA Steinse Tiendeweg Oost Grote Lot eg Bloklandse e w Weg der Verenigde Naties cial

41 vin 13 eg l Noordzijdse

Pr L o N210 e E r Hoenkoopse Rijpad Tiendw 25 ovinciale S P

13 g

rtstra e b u Jo S

Turfsingel n J Boveneind Noordzijde i I Natuurgebied s s ie e t l a weg l Ir. F E D van Enschedeweg Willeskop N e e 40 d w ig Haastrecht Stolwijk Vlist r n re e Ve v r N228 o E Benedeneind Noordzijde g de N207 9 G Steinsedijk H We HAASTRECHT C K S ana Goudseweg 34 D 84 a N ldijk A LEKKANAAL 35 Steinsedijk LL BENSCHOP 29 3 HO eg Gouderakse dijk 2 4 Hoenkoopse Buurtw g Pr e ovinciale W 5 12 Tiendeweg w se Biezendijk m eg W rda est 1 Vlist te Schoonhovenseweg Damweg Rot N207 LEK eerstalblok L V Boezemmolenpad 10 Nieuwegein-Zuid SE 08 IJS Korte Tiendweg E Middelblok Gouderakse Tiendweg H POLSBROEKERDAM 09 26 Pieterspad 54 SC 11 Lopikerwaard N210 Ir. F E D van Enschedeweg D 7 N 6 Hoonaardpad A Beierse wegje L 27 Schutterskade L 26 O 11 Vianen M. A. Reinaldaweg MOORDRECHT H Kade 24 27 Vianen 12 Achterdijk O Lopikerweg Oost os Benschoppermolenvliet Zuidzijdseweg 23 t-V Zuidzijdse Het lis te VIANEN GOUDERAK rd 16 Beijersche i jk Fietsroute met: Boerenlandpad 3 Snippejagerskade Bilwijkerweg UITWEG Lekdijk LEK Lange Gouderakse Tiendweg N207 LOPIKERKAPEL GPS, knooppunten, QR-codes, A2 Goudseweg Damweg Beijerscheweg uitprintbare routebeschrijving, smartphoneproof en W POLSBROEK Noordzijdseweg Graafdijk es Kattendijk 13 t-V li 85 st VLIST Zuidzijdseweg Struinpunten. e r d st i o Achterbroek j O STOLWIJK k 11 eg 06 ikerw 30 Lop LEK 7 Noorder Slangeweg Middelwaard Lengte van de route: 25 km Bovenkerkseweg 14 28 55 N210 20 8 Kerkpad Zijdeweg LOPIK Schaapjeszijde 11 Geerpad 10 Polderweg Tiendweg ACHTERBROEK Toeristisch Overstap Punt JAARSVELD Achthoven 5 Schoonhovenseweg 86 Franse Kade 05 Struinpunten De Vaartweg Lage weg 15 31 Autenase Kade Nieuwe Rijksweg A27 6 Schoonouwenseweg 87 FietsknooppuntenBenedenkerkseweg Wellepoort CABAUW Salmsteke 14 Bolgerijse kade 9 LEXMOND Kruisweg g e aw ld t a Lekdijk 19 s ein e A. R 03 W M. eg Achterkade Bergweg Opweg rw ike 32 op 64 Tiendweg L 20 12 13 AMEIDE Kerkweg N210 04 > van molenaarKoolwijkse Weg tot kunstenaar < A27 Achterkade 26 Lexmond Molenvliet Zouwendijk Groene kade 33 SCHOONHOVEN 22 02 Struinpunten langs de route Bovenberg 21 A2 Nieuweweg 7 BERKENWOUDE 21 1. Theater en Grand Café Concordia, 9. Melkgeitenbedrijf Mooimekkerland, 79 WILLIGE Zijderveldse Laan IJsseldijk Noord Concordiaplein 1 Haastrecht, www.theaterconcordia.nl Koolwijkseweg 6 Stolwijk, www.mooimekkerland.nl LEK Tiendweg Bastaard kade 30 18 LANGERAK Lekdijk West 2. Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht, 10. Café de Vlist eten & drinken, Fransekade 8 Vlist, 10 Hei en Boeicopseweg 80 Hoogstraat 31 Haastrecht, www.facebook.com/gemaalhaastrecht www.cafedevlist.nl Lekdijk CAPELLE Westeinde 3. Arjan van der Eijk, de echte bakker, 11. De Vlisterstee, West Vlisterdijk 57 Vlist, www.vlisterstee.nl LEK Veerse Dijk Groendijk Tussenlanen Gelkenes 01 a/d IJSSEL Zuidbroekse Opweg Grote Haven 48 Haastrecht, www.arjanvandereijk.nl 12. Kaasboerderij van Eijk, Oost Vlisterdijk 4 Vlist, 4. Het Witte Hof,Zuidbroek Hoogstraat 152 Haastrecht, www.hetwittehof.nl35 www.kaasboerderijvaneijk.nl Broekselaantje 23 Bordenweg 20 5. Museum Paulina Bisdom van Vliet, HoogstraatBenedenberg 166 13. Steppi-E, Provincialeweg Oost 67 Haastrecht, www.steppi-e.nlHogedijk 8 OUDERKERK N210 Capellelaan 66 Tiendweg Oost Haastrecht, www.bisdomvanvliet.nl 14. Uitspanning Goejanverwelle, Reigersdreef Huibertse kade a/d IJSSEL BERGAMBACHT Tiendweg 65 6. Boezemmolen no. 6, Oost-Vlisterdijk 1, www.boezemmolen.nl Goejanverwelle 29-A Hekendorp, www.goejanverwelle.nl Kanaaldijk Provinciale weg Zijdeweg 7. FarmCamps Stolkse Weide, Bovenkerkseweg 49 Stolwijk, 15. De Steinsetuin, Theetuin en Brasserie, Wilgenweg 24 Kijfhoekse Kade NIEUWPOORT 25 www.farmcamps.nl/boerderijen/FarmCamps-Stolkse-Weide Steinsedijk 45 Haastrecht, www.steinsetuin.nl37 17 8. ‘t Wapen van Stolwijk, Dorpsplein 4 Stolwijk, Op Locatie: Wandelen en Fietsen Krimpenerwaard, www.wapenvanstolwijk.nl Steinsedijk 7A Haastrecht,AMMERSTOL www.abeloffice.nl Wielweg 78 Oudelandseweg 36 IJsseldijk Kerkweg 68 C.G. Roosweg Aan deze fietsroute zijn niet alleen Struinpunten (activiteiten), maar ook VorspuntenBERGSTOEP (streekverhalen) verbonden. GROOT-AMMERS Zijdeweg 67 N478 Schutterseiland Tiendweg West Deze zijn te vinden op www.struinenenvorsen.nl/routes/molenaar-kunstenaar. Lekdijk Lakerveld Graafland 59 Loet 76 Breekkade-pad Zuid 61 Lekdijk-West B Kanaaldijk o N476 o 62 Hillekade Essenweg n 65 e Melkweg v KRIMPEN a/d IJSSEL Opperstok l ie t C.G. Roosweg 60 w Tiend Weg MEERKERK e C.G. Roosweg g LEK 6 70 N210 63 66 Parallelweg Boezemweg Wetering Oost Peppelweg

Parallelweg 67 N477 Wetering West Hoekseweg Sluisvliet Opperduit

Breekade 58 81 Lek-Bos 80 63 64 Lekdijk Noord Tiendweg West 64 LEKKERKERK Opperduit KRIMPEN a/d LEK

Voorstraat STREEFKERK Dorpsstraat 62

Schuwacht 16 61 3 4

50 > van molenaar tot kunstenaar <

Rondom Boezemmolen no. 6 is het prachtig wandelen. Meer weten over de waterliniegeschiedenis? Boek dan het Waterwandelarrangement 1672 via het Gemaal. Foto: Maurice Kruk

Beeld van Els Franken in Vlist tijdens het tweejaarlijkse event Kunststroming door KrimpenerKunstWaard. Foto: Jan Trouwborst

Bereid je eigen Liniemaaltijd van eetbare planten die je onderweg verzamelt met een gids van Wandelen en Fietsen Krimpenerwaard. Foto: Maurice Kruk

Kaasboerin Henriette van Eijk vertelt hoe ze samen met Bakker Arjan van der Eijk een heus Waterliniebrood heeft ontwikkeld. Foto: Jan Trouwborst Het theatrale fietsevenement De Boer Op. Foto: Klaas de Wit > over de route <

Het polderlandschap met Adriaan Claasz, die in het ren herinneren je met hun zijn rechte, groene strepen, Rampjaar op zoek ging naar producten graag aan het omringd door blauw met Prins Willem III. Je komt roemrijke verleden van het hier en daar een zwarte of langs liniepunten, luisterver- gebied. Wat dacht je bijvoor- witte stip, oogt als een oase halen en activiteiten. beeld van het Waterlinie- van rust. Maar dat was wel menu bij De Vlisterstee, een even anders ten tijden van Smullen van de Waterlinie lekker bordje Watergruwel het Rampjaar 1672. Beleef Diezelfde kronkelige wegen bij Café de Vlist of een heus de Oude Hollandse Water- leiden je nu langs molens, Waterliniebrood bij De Echte linie met een Waterlinie boerderijen en eetgelegen- Bakker Arjan van der Eijk. Audiotour en volg hetzelfde heden. De plaatselijke res- traject als de boerenzoon tauranthouders en kaasboe- Hand in hand Cultuur, natuur en kunst gaan in de Krimpenerwaard Kaaskoppen hand in hand. De polder Wie denkt aan Stolwijk, die denkt aan kaas. De Goudse dient regelmatig als decor kaas is al eeuwenlang populair in binnen- en buitenland. voor culturele en kunst- Maar de echte kenners weten dat je qua smaak de events. Zo kun je ieder jaar Stolksche kaas moet hebben. Eerlijke kaas direct van de deelnemen aan het theatrale veenbodem. In de Krimpenerwaard zijn verschillende fietsevenement De Boer Op kaasboerderijen te vinden waar deze echte boerenkaas en aan activiteiten van de wordt gemaakt, zoals Kaasboerderij Van Eijk of Geiten- vereniging KrimpenerKunst- melkbedrijf MooiMekkerland. Waard, zoals de tweejaarlijkse Kunststroming.

KUNST & CULTUUR ROUTE - 9 > van bewoner > van tot verhalenverteller<

10 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 11 >OVER Struikelen DE STREEKFIGUREN<

In Haastrecht lijkt het wel of je struikelt over belangrijke figuren. Van schaatsers als Hein Vergeer en Leo Visser tot nobele dames als Wilhelmina van Pruisen en Paulina le Fèvre de Montigny - Bisdom van Vliet. En dat allemaal in een knus Hollands plaatsje met een bruisend cultureel centrum: Theater Concordia.

Theater Concordia bood plek voor kunst- en vertelster Gerda Hoogendijk. ‘Luister naar sportverenigingen, maar diende ook als sprookjes en mythes, levensverhalen, ver- ziekenzaal en disco. ‘Tegenwoordig is het halen van deze streek of zelfs wat Eskimo’s een theater en dorpshuis’, vertelt bestuurslid vele generaties hebben doorgeven.’ Voor Simone Abel. ‘Maar wat het meest tot de een goed verteld verhaal loop je van de ene verbeelding spreekt, is toch wel de grondleg- historische locatie naar de andere, van huis- ster.’ Paulina Bisdom van Vliet legde de eer- kamer tot Concordia en van atelier tot ste steen van Concordia in 1900 en vlak voor Museum Paulina Bisdom van Vliet. Laat het haar dood maakte ze een testament aan. verleden van Haastrecht tot de verbeelding Hierin staat dat het huis een museum moest spreken en bezoek, zeker in de december- worden in de oorspronkelijke staat. maand, het stadje.

Deel twee van Paulina’s testament is nog geheim, het mag pas honderd jaar na haar dood worden geopend. Simone: ‘Dat is bijna, in 2023. We gaan het groots aanpakken, zo komt er een musical over haar.’ En wat er in staat? Daar wordt flink over gespeculeerd.

Haastrecht heeft een sprekende historie, vooral voelbaar tijdens het jaarlijkse Ver- halenfestival georganiseerd door de Verha- lencompagnie. ‘Bij Verhalen tussen Oud en Nieuw komen er meer dan 250 man uit heel Nederland,’ zegt organisatrice en verhalen-

10 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 11 Haastrecht

Weldoenster Paulina Bisdom van Vliet heeft een rijk verleden, maar welke geheimen heeft ze voor de toekomst? Museum Bisdom van Vliet

Het knusse Haastrecht heeft nooit stilgestaan. In bevlogen tijden regeerde familie Bisdom van Vliet over het land en over het ijs raasden legendarische schaatsers als Hein Vergeer en Leo Visser. En het Hollandse stadje schudt op zijn grondvesten tijdens het Verhalenfestival.

12 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 13 Oud Loosdrechtsedijk Angstelkade Ou. Spoorbaan Hogedijk Nieuweens Jaagdpad

N231 Bloklaan Veendijk Ter Aase Zuwe Stationsweg Herenweg MIJDRECHT Demmeriksekade

NIEUWVEEN Achterweg Burg. Padmosweg Uitweg Mijndensedijk NOORDEINDE DE HOEF WILNIS Langeraarsche Westerlandweg Donkereind Korte Zuwe Kerklaan

Vijfbruggenpad NIEUWER- TER-AA

Bosdijk Oud Aa Nieuw Loosdrechtsedijk Plassen Zandpad Hogendijk Oostkanaalweg N462 Hogedijk Loosdrechtsche Schoterweg

Wilnisse Zuwe Proostdijweg Zevenhovenseweg Bosdijk Bovendijk

Jonge Scheendijk Noord ZEVENHOVEN Breukeleveensche- PAPENVEER Plassen of Stille Plas Kerkpad Gagelweg Kousweg Amstelkade Hogedijk Bovendijk Portengense Zuwe BREUKELEN Molenweg Uitweg v. Portengen Oud Aa

Nieuwveenseweg

Westkanaalweg Zevenhovenseweg KORTERAAR NOORDSE BUURT Scheendijk Zuid Hogedijk Noordse Oostkanaalweg Dorpsweg NOORDEN Portengense Zuwe Portengen TER AAR Kerkweg Griendweg Nieuweweg Veenvliet

Geerkade Heuvellaan Hogedijk Veenkade Middenweg N401 Parallelweg N463 Achttienkavels Spengen Uitweg N463 Landweg N460 Noordenseweg Nieuwkoopse Plassen

Lange Meentweg Ingenieur Enschedeweg Provincialeweg T27 Noordeinderplas Machinekade Maarsseveense vaart

NIEUWKOOP Otterspoorbroek WOERDENSE Oudedijk N231 VERLAAT KOCKENGEN A2 Noordeinde

Grechtkade Zegerbaan Kanaalweg Kerkweg Korteraarsweg MAARSEN

Hoge dijk Hoge Bosweg

West Milandweg WESTBROEK

N207 Maarssveensce Plassen Meije Wagendijk AARLANDERVEEN ije Me Binnenweg e M Kleine d e u i Kooidijk O je Houtkade Plas

Zeger Plas Hazepad Nieuwkoopseweg N230

Zuideinde Nieuwkoopse Plassen Rodendijk Polderweg

Teckop

Achtermiddenweg Van Teylingenweg Van

Meijepad Oortjespad Hollandsekade

Zuideinderplas KANIS Ockhuizerweg weg Rijndijk

MEIJE Oostkanaal Middenw ALPHEN AAN DEN RIJN eg Rondweg N212 HAARZUILENS einweg eg Z Goudse Schouw Tr uid e O Milandweg rkee u Kerkvaartw Hazekade Thematerweg rkring de Rij n Amsterdamse Hollandsekade Uranium Kanaal Dwarsweg Maarssenseweg Steekterweg ZEGVELD Gerverscop ARCHEON Ko e rts ij N405 tee e A2 k Haarpad Compierenkade t Zu er M KAMERIK Ir. Enschedeweg id w tse M er eg h eije Le tic idse S Sch Hoofdweg ouw Ziendeweg Lin aat N11 denhovenstr Molenweg Rietveldsepad Park weg Wildveldseweg VLEUTEN

J.C. Hoogendoor Straatweg Boskoopseweg ZWAMMERDAM Houtdijk nlaan Buitenkerk Breudijk t Dorpeldijk Baanwegseka Toegangsweg h c N198 de e r

Weide- en Waterpracht G Van Teylingenweg Compierenkade Appellaan Kerkweg Heldamweg Goudse Rijpad De Parmey Kooiweg N207 Veldwijk nkol HARMELEN le k Jagerspad Oude Rij Jaagpad o M Alfensvaart

Insteek ’s Gravesloot g

Halve Raak n e

j w i at

ra R t B S Alendorperweg n u e

eg W r e s ijk g t De Oude . h Dammekade K d re c m u e e r Loete rw t rd O a e U wa Nessew g Harmeler oshol Otweg V Rietveld SPOELWIJK J N458 .C Kromwijkerkade . H We Gouwe o ijland Spoelwijkerla ogen der Hoge Rijndijk W Barwoutswaar Oostdam eijpoort n an d j Laag Bos o i koop o Holla rn dzijde R ndbaan laan Noor Rijksstraatweg Put van e n d

Alphense weg u Chrysantstraat Groenendaal Goudse rijweg Broeckhoven N458 Wiericker- O Biezen Warmoeskade Zuidzijde De Bree WOERDEN Parklaa schans A12 g k DE MEERN UTRECHT sedijk ij e d Reijerscop w n e ij

BOSKOOP Rijneveld s R f

Noor BODEGRAVEN

a Hoge Reijerscop a Middellandbaan r A Zijde Spoelwijk eg g NIEUWERBRUG deinde W e M d eg onnepad Blinde weg o S Reijerskoop B an T

eiw ba

Zijdew d e

N11 B ards E u a

ro W W R O ek Kromwijkerdijk D veld se 15 Utrecht A Lansing laa n 14 Woerden Lagekade M

A12

ijk w id u Z A12 Middelweg R Den Ham TEMPEL Endelkade A12 IJ N eg derijweg Boer K 12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug A Tempeldijk Meerndijk N Schinkeldijk A Linnaeusw Reeuwijkse e Houtwal A g L Goudse Straatw Elzenbr WAARDER Noor oek Landgoed T Reeuwijkse uurluur Schapenlaan dkade Hout Linschoten 12 Reeuwijk Enkele Randenburgseweg eg Nieuweweg Kwekerspad Oud Reeuwijkseweg ijk Wiericke d Ringkade Kerkw se H r REEUWIJK-DORP jk ou i twal Oosteinde a w a u Dubbele Joh. J. Vierbergenweg H Staringlaan e oek Cattenbroekerdijk est Kaagjesland e De Groendijck Mastwijk n W R Wiericke er ve Dorpswe oek dijk ho g ht eg Ac Berkenbr Nedereindseweg e Diemerbr Oudeweg Broekvelden

Sloene en Vettenbroek esteind M. A. Reinaldaweg W dijk G Laageind Heeswijk ilhelminastraat ra Nieuwdorperweg Kooidijk vek

W o thov Middelburgsew opse e enl d n

Be aa ijk Ringkade in n e A12 Papekopper Rondom Oudewater t WADDINXVEEN o Kerkw Reeuwijkse Randweg h

eg c

oning K

s Raadhuisweg REEUWIJK-BRUG n Reewal PAPEKOP i H rugweg Zwarteweg L Noord- IJsseldijk B MONTFOORT O N409 Ravensburg e L Baarsjeskade g L Zoetendijk n A De Lange Ruige Weide Papekopperstraatweg a N B D g L l o ro S enb ek e C e ’s Grav s H e Bosmankade w m w E

N207 dijk e d e g Lecksdijk DRIEBRUGGEN n n a IJ

d Reeuwijkse Randweg Z S

inter a r SNELREWAARD BLOKLAND Stuivenbergweg S a Gravekoop Kippenkade e W Zoutmansweg Gravenbroek t E l Klein s o e h L Lange weg w Vogelen- Zoetendijk c e A12 Wierickepad Hoogeind s n N228 g zang i

Zuidkade L g g Prinsendijk d e

Nieuw r e enbroeksedijk w Overeindseweg

o g A2 w Hogebrug d

e o r

e Groot N

a Z

w Ree Vogelen- Achtersloot u Ree Broeckerpark r

t a a r

zang t g t

s e o

e w u o

G e n Elfhoeven h

s Park e c

f Reeuwijkse s H a n i 11 Gouda a Zuringkade Ruyghe L r

g Heemsteedseweg Plassen d i e O Wey u d Klein N204 u Z Stuivenbergweg Zuidelijke Rondweg Otweg o k eide B Elfhoeven Nieuwenbroek o o Ruige W Plattewe p

g sed

ijk d n rsse HOGEBRUG i

jk Willeskop o

Groenhovenpark K Vrijhoef OUDEWATER L l E Nieuw SS

e Go Poppelendam IJ

k u Vlietdijk j w

i e E Broeksdijk d O H 9 Nieuwegein Z Kalverbroek C g Burg. van Reenensingel DS

n Opweg AN

i HOLL r d A12 r o o Negenvierte N Burg. Jam Goudse essingel Twaalfmorgen IJSSELSTEIN

Goudse Houtsinge Goudse Hout Hekendorpsebuurt A27 Graaf Florisweg Goudsestraatweg NIEUWEGEIN eegje Nieuwe HEKENDORP Gou De Meent we 14 Kade O ’t W Z N228 Dijk Baronieweg

A20 Kattensingel t a 15 GOUDA Steinse Tiendeweg Oost Grote Lot eg Bloklandse e w Weg der Verenigde Naties cial

vin 13 eg l Noordzijdse

Pr o N210 e r

ovinciale P Hoenkoopse Rijpad Tiendw

rtstra e b u Jo

Turfsingel n Boveneind Noordzijde i Natuurgebied s s ie e t l a weg l Willeskop Ir. F E D van Enschedeweg N e de w ig r ren e Ve v r N228 o Benedeneind Noordzijde g de N207 G Steinsedijk We K HAASTRECHT 39 ana Goudseweg a ldijk LEKKANAAL HAASTRECHT BENSCHOP Hollandsche IJssel eg

87 Hoogstraat Gouderakse dijk 88 2 3 4 Provinciale Weg Oost Hoenkoopse Buurtw g Provinciale W 5 e Provinciale Weg West Tiendeweg w Wandelroute met: Liezeweg Biezendijk e 89 Grote Haven GPS, knooppunten, s Bisdom van m eg Vlietstraat 1 QR-codes, uitprintbare a routebeschrijving, rd Vlist smartphoneproof te Schoonhovenseweg Damweg Rot N207 en Struinpunten. LEK eerstalblok L V 10 Nieuwegein-Zuid E Korte Tiendweg S 29 IJS Boezemmolenpad

E Middelblok Gouderakse Tiendweg H Rondje dorp 2,1 km POLSBROEKERDAM C Pieterspad S Rondje polder 5,5 km Lopikerwaard N210 Ir. F E D van Enschedeweg D Inkorting route N 6 Hoonaardpad A Toeristisch Overstap Punt 86 Beierse wegje L Struinpunten Schutterskade L 23 O 11 Vianen M. A. Reinaldaweg MOORDRECHT H Kade > van bewoner78 tot verhalenverteller < 27 Vianen 12 Achterdijk O Lopikerweg Oost Struinpunten langs de route o Benschoppermolenvliet st- Zuidzijdseweg Zuidzijdse 1. Theater en Grand Café Concordia, 4. Het Witte Hof, Vl Het Concordiaplein 1 Haastrecht, www.theaterconcordia.nl Hoogstraat 152 Haastrecht, www.hetwittehof.nl is VIANEN 77 te GOUDERAK 2. Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht, 5. Museum Paulina Bisdom van Vliet, r Hoogstraat 31 Haastrecht, www.facebook.com/ Hoogstraat 166 Haastrecht, www.bisdomvanvliet.nl d Beijersche i gemaalhaastrecht 6. Boezemmolen no. 6, jk 3. Arjan van der Eijk, De Echte Bakker, Oost-Vlisterdijk 1 Haastrecht, www.boezemmolen.nl Grote Haven 48 Haastrecht, www.arjanvandereijk.nl Boerenlandpad Snippejagerskade Bilwijkerweg UITWEG Lekdijk Lange Gouderakse Tiendweg N207 Aan deze wandelroute zijn niet alleen Struinpunten (activiteiten) verbonden, maar ook Vorspunten (streekverhalen en LEK de historische fotoborden). Deze zijn te vinden op www.struinenenvorsen.nl/routes/bewoner-verhalenverteller LOPIKERKAPEL 12 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 13 A2 Goudseweg Damweg Beijerscheweg W POLSBROEK Noordzijdseweg Graafdijk es Kattendijk t-V li st VLIST Zuidzijdseweg e r d st i o Achterbroek j O k 11 g STOLWIJK erwe Lopik LEK 7 Noorder Slangeweg Middelwaard Bovenkerkseweg N210 8 Kerkpad Zijdeweg LOPIK Schaapjeszijde Geerpad 10 Polderweg Tiendweg ACHTERBROEK JAARSVELD Achthoven Schoonhovenseweg

Franse Kade

Lage weg De Vaartweg Autenase Kade Nieuwe Rijksweg A27 Schoonouwenseweg Benedenkerkseweg Wellepoort CABAUW Salmsteke Bolgerijse kade 9 LEXMOND Kruisweg g e aw ld t a Lekdijk s ein e A. R W M. eg Achterkade Bergweg Opweg rw ke pi Tiendweg Lo Kerkweg AMEIDE Koolwijkse Weg N210 A27 Achterkade 26 Lexmond Molenvliet Zouwendijk Groene kade SCHOONHOVEN

Bovenberg A2 Nieuweweg BERKENWOUDE WILLIGE Zijderveldse Laan IJsseldijk Noord LEK LANGERAK Tiendweg Bastaard kade Lekdijk West Hei en Boeicopseweg Lekdijk CAPELLE Westeinde Groendijk Tussenlanen LEK Gelkenes Veerse Dijk

a/d IJSSEL Zuidbroekse Opweg Zuidbroek Broekselaantje

Benedenberg Hogedijk Bordenweg

OUDERKERK N210 Capellelaan Tiendweg Oost Reigersdreef a/d IJSSEL BERGAMBACHT Huibertse kade Tiendweg Kanaaldijk Provinciale weg Zijdeweg Kijfhoekse Kade Wilgenweg NIEUWPOORT

AMMERSTOL Wielweg Oudelandseweg IJsseldijk Kerkweg C.G. Roosweg BERGSTOEP GROOT-AMMERS Zijdeweg N478 Schutterseiland Tiendweg West Lekdijk Lakerveld Graafland Loet

Breekkade-pad Zuid Lekdijk-West B Kanaaldijk o N476 o Hillekade Essenweg n e Melkweg v KRIMPEN a/d IJSSEL Opperstok l ie t C.G. Roosweg w Tiend Weg MEERKERK e C.G. Roosweg LEK g N210

Parallelweg Boezemweg Wetering Oost Peppelweg

Parallelweg N477 Wetering West Hoekseweg Sluisvliet Opperduit

Breekade

Lek-Bos

Lekdijk Noord Tiendweg West LEKKERKERK Opperduit KRIMPEN a/d LEK

Voorstraat STREEFKERK Dorpsstraat

Schuwacht > van bewoner > van tot verhalenverteller<

Sprookjes, volksverhalen en een knusse setting zijn de ingrediënten van het jaarlijkse verhalenfestival.

“Waar ik ook ga, ik weet al van tevoren: Het ziet eruit zoals ik had gedacht. Alleen de Vlist kan mij mijn leven lang bekoren; Steeds is het mij of iemand mij daar wacht.”

Dichter Henk Kooijman, geboren en getogen in Haastrecht

Landart van Michael Hoedjes in Haastrecht tijdens Kunststro- ming door KrimpenerKunstWaard. Stichting Cultureel Podium Vlist en De Haastrechtse Kring organiseren ook diverse Kunste- vents. Foto: Jan Trouwborst

Stoomgemaal De Hooge Boezem achter Haastrecht (1917). De Historische Vereniging Haastrecht gebruikt fotoborden om wandelaars over belangrijke historische plekken te vertellen.

Een doorkijkje naar de plek waar ooit het kasteel van Paulus van Haestrecht in de 14de eeuw heeft gestaan. Het bord staat bij de brug van zwembad De Loete. Foto: Historische Vereniging Haastrecht

14 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 15 Tijdens de Haastrechtse jaarmarkt kun je in de Rue des Artistes de beeldende kunsten van de inwoners bewonderen. > over de route <

Struin door Haastrecht en gegraveerd in servies, veilig Even bijkomen voel het rijke verleden dat opgeborgen in het museum. Na de wandeling is bijkomen het stadje uitademt. Zo is in met een hapje en drankje museum Paulina Bisdom van Kunst van het schaatsen bij Het Witte Hof een goede Vliet elke ruimte een schat- Niet te missen uit het recen- tip, ‘s zomers natuurlijk op kamer waar je je onderdeel tere verleden zijn schaatsers het terras aan de IJssel. Let waant van de welgestelde Hein Vergeer en Leo Visser. ook eens op het prachtige familie van weleer. Aan de De helden zijn geëerd met historische pand! overkant van de weg ligt een beeldje op het stadhuis hun tuin De Overtuin, per- en de rotonde, van de hand fect voor een romantische van beeldhouwer Dick Aerts. wandeling.

Het verleden spreekt Ondernemend en kunstzinnig volkje Liefde en verraad gaan Het hart van Haastrecht klopt het hardst in theater- hand in hand, zoals bij de gebouw Concordia. Het is het decor voor vele culturele en aanhouding van prinses Wil- kunstevents, zowel lokaal, regionaal als landelijk. helmina van Pruisen in 1787 Dit werkt als een magneet voor bekende Nederlanders van bij de Goejanverwellesluis. heinde en verre, die het stadje nog meer laten opleven. En Dit plan werd in Haastrecht zo borrelt de inspiratie weer naar boven bij vele kun- gesmeed. Het bewijs dat zij stenaars en ondernemers die exposeren in popup-kunst- en prins Willem V van Oranje winkel Mijn Straatje aan Hoogstraat 85 en op historische in Haastrecht waren, staat plekken zoals het Gemaal en de Hervormde Kerk.

14 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 15 > van soldaat tot zilversmid <

16 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 17 > DAT Zilverwerk DE KLOK SLAAT<

Het is niet alles goud wat er blinkt, dat weten ze in Schoonhoven maar al te goed. In het kleinste stadje van Nederland is het zilverwerk dat de klok slaat. Maar waar de bijnaam ‘Zilverstad’ vandaan komt, dat weten ze zelfs in het Nederlands Zilvermuseum niet met zekerheid te zeggen. Was het de zilverzucht van een Schoonhovense kasteelheer, de ontbrekende belasting op ramen (en dus op daglicht) of zou het toch zijn afgeleid van de glimmende zwaarden waarmee in deze sleutelstad veelvuldig gevochten werd?

Dankzij de strategische ligging op de grens tussen Utrecht en Zuid-Holland had Schoonhoven het in het verleden zwaar te verduren. Niettemin wisten de dappere inwoners hun mannetje te staan. Dat namen sommigen zelfs vrij letterlijk. Zo werd er in 1703 een ‘vrouwspersoon’ ontmaskerd tussen de toen nog uitsluitend mannelijke soldaten van het garnizoen. Misschien probeerde de stoere dame op deze manier een ander klusje te ontlopen, namelijk het oppoetsen van zilverwerk, dat lange tijd als een taak voor huisvrouwen werd gezien.

Schoonhovense vrouwen vonden niet alleen hun weg naar het leger, maar ook naar de zilversmederij. Lien van der Meulen is een van de zilversmeden die in het Nederlands Zilvermuseum werkt. Het museumgebouw heeft net als de stad zelf een rijke geschiedenis. Zo deed het dienst als klooster, oude- vrouwenhuis en kazerne tot het uiteindelijk een plek voor zilverkunst werd.

16 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 17 Schoonhoven

Zilver maakt meer deel uit van onze levens en geschiedenis dan we beseffen. Eeuwenlang betaalden we met zilver en nog steeds siert zilver onze lichamen en keurig gedekte tafels. Zilvermuseum Schoonhoven

Schoonhoven wordt omringd door land, lucht en water. De ruimte in en rondom de stad vormde vroeger het decor voor strijd tussen soldaten, tegenwoordig inspireren de vier elementen de zilversmeden bij het maken van hun zilverkunst.

18 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 19 Wandelroute met: GPS, knooppunten, QR-codes, uitprintbare routebeschrijving, SCHOONHOVEN smartphoneproof en Struin- en Vorspunten Springer park

Provenierstraat Lengte van de

route: 3,5 km Oude Haven

Struinpunten

Vorspunten Doelenplein 1 2 Wal

Kerkstraat Lopikerstraat D

Koestraat C

Appelstraat Wal

Haven B

F A

G Havenstraat

Groene singel

Wal

Lekdijk-West De Kat H 3 Buiten de Veerpoort 4

> van soldaat tot zilversmid <

Struin- en Vorspunten langs de route

STRUINPUNTEN VORSPUNTEN 1. Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven, Kazerneplein 4 A. Gerestaureerde vestingmuur Schoonhoven, www.zilvermuseum.nl B. Wal met kanonnen 2. Stichting Stadswandeling Schoonhoven (diverse thema’s C. Zilveren zwanen op het water van de haven o.a. zilverwandeling), www.stadswandelingschoonhoven.nl D. Grote of St. Bartholomeuskerk Haven 84 Schoonhoven 3. Hotel, Grand-café en Restaurant en Belvédère, Lekdijk E. Schoonhovens Edelambachtshuys Haven 13 Schoonhoven West 4 Schoonhoven, www.hotelbelvedere.nl F. Rikkoert Schoonhovens Silverhuys Haven 1 Schoonhoven 4. Veerdienst – Schoonhoven – Gelkenes, Buiten de G. Galerie De Watertoren Bij de Watertoren 25 Schoonhoven Veerpoort 2 Schoonhoven, www.veerdienst-schoonhoven.nl H. Veerpoort, Wal 3 Schoonhoven

18 - KUNST & CULTUUR ROUTE Meer informatie over de route op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-soldaat-tot-zilversmid. KUNST & CULTUUR ROUTE - 19 > van soldaat tot zilversmid <

Zilversmid Majo Houtman heeft vanaf haar vroegste jeugd leren kijken naar de natuur. Te zien in ‘Designed bij Nature’ in het Zilvermuseum. Foto: Peter Stuurman.

Kikkerschaal van P. Heerens, eigenaar Rikkoert Juweliers. Water als inspiratiebron. Te zien in het Zilvermuseum. Foto: Peter Stuurman. Historische plattegrond van Schoonhoven uit 1649. Schoonhoven vanaf het water, de romantiek komt je tegenmoet. De verdedigingswerken ten Oosten van de stad zouden Samen struinen langs de vele galerieën, leuke winkeltjes en tijdens het rampjaar 1672 hoog nodig zijn om de Fransen eettentjes. Foto: Schoonhoven Zilverstad. tegen te houden. Foto: Stadswandeling Schoonhoven.

20 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 21 Bij Belvédère kun je direct aan de Lek genieten van een hapje, drankje en een indrukwekkend uitzicht. Foto: Schoonhoven Zilverstad. > over de route <

Het is meer dan de moeite kon worden. Daarom was Maar Schoonhoven biedt waard om door de zalen Schoonhoven al vroeg een nog veel meer. Het knusse van het Nederlands belangrijke vesting. historische centrum bruist Zilvermuseum te dwalen. De middeleeuwse stadsmuur dankzij de vele winkeltjes Ontdek hier bijvoorbeeld de uit de veertiende eeuw is en ateliers. Daarnaast is de glinsterende pronkstukken aan de westzijde van de stad een ideale uitvalsbasis uit de zilvercollectie van oude stad nog steeds in voor allerlei wandel-, fiets- het Koninklijk Huis. Of zijn geheel herkenbaar en boottochten door de geniet van de dagvullende aanwezig, evenals latere omgeving. belevenis die het museum in verdedigingswerken. samenwerking met Stads- wandeling Schoonhoven Belvédère heeft gecreëerd: een Hotel en restaurant Belvédère neemt een bijzondere plek wandelroute langs de in in de Schoonhovense geschiedenis. In 1861 bouwde overblijfselen van de oude Lambert van Zessen een ‘Logement en Koffiehuis’ op het vestingwerken en over het oude verdedigingswerk ‘De Kat’. Het etablissement gedij- middeleeuwse straten- de goed en al gauw nam Sociëteit de Leesvereeniging zijn patroon dat nog vrijwel intrek in het pand. Er kon geslapen, gegeten en gelezen intact is. worden en daar kwam in 1894 nog een activiteit bij: kegelen. Een eeuw later bloeit het hotel als nooit tevoren. Sleutel tot Holland Toeristen kunnen er terecht voor een volledig verzorgd Schoonhoven was eeuwen- ‘Rondje Schoonhoven’, een dagtocht vol zilver, verborgen lang de enige manier waar- plekken en mooie verhalen. op Holland over land bereikt

20 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 21 > van schutter > van tot< vrijbuiter

22 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 23 >BUITEN Binnenstad DE POORTEN<

Als vrijbuiter in de middeleeuwen was het rijke stadje Gouda goud waard. Tenminste, als je door de poorten werd binnengelaten. Vanaf het groene platteland, gescheiden door de rivieren de Gouwe en de Hollandse IJssel, mocht je in tijden van vrede en welvaart door de stenen stadspoorten naar binnen. Maar in tijden van onrust nam de Schutterij de overhand, werden de poorten gesloten en stond je buiten in de kou. Op die plek aan de rand van de stad ligt nu GOUDasfalt, een industrieel terrein waar zowel vrijbuiters als kunst- en cultuurliefhebbers te allen tijde welkom zijn.

Een grote kraan, roestige stellages Sinds 2016 geeft het burgerinitiatief en een dikke laag asfalt verraden de Stichting GOUDasfalt het terrein een vroegere industriële functie van het tweede leven en werken er kunstenaars GOUDasfaltterrein. Fotograaf Jaap van den en ondernemers, vinden er food- en Berg en beeldend kunstenaar Mieke de Haan dancefestivals plaats en kunnen inwoners gebruikten het gebied van de voormalige uit de wijde omgeving elkaar ontmoeten op koudasfaltcentrale als inspiratiebron voor het stadsstrand. Initiatiefnemer Peterpaul hun project ‘Industrieel landschap: Notities Kloosterman: ‘Wij besloten om van koud- over de natuur die terugneemt’. Dwalend asfalt GOUDasfalt te maken.’ Dat is de over het beton verbazen zij zich over de stichting goed gelukt, en daardoor sta je nu bloeiende vlinderstruiken op het asfalt en de buiten de poorten van Gouda niet meer in mossen op de stugge stenen. De natuur gaat de kou, maar op een bruisend terrein. Een geduldig haar gang, terwijl het terrein zo in ministadje met een gouden rand. beweging is.

22 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 23 Gouda

In tijden van oorlog had de schutterij haar handen vol: niet alleen met het verdedigen van de stadspoorten, maar ook met poseren. Museum Gouda

Stad en land worden in Gouda deels door water gescheiden, maar blijven

onlosmakelijk met elkaar verbonden. In tijden van vrede werden kooplui

en kunstenaars van heinde en verre hartelijk onthaald. In tijden van oorlog

kon je zomaar eens de vijand zijn en moest je vrezen voor de Schutterij.

24 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 25 Korte Vest

Wandelroute met: GPS, knooppunten, QR-codes, uitprintbare routebeschrijving,

Agnietenstraat

smartphoneproof en Struin- en Kleiweg Kleiwegstraat GOUDA Vorspunten Houtmansgracht C 1 Vogelenzang

Rozendaal Paradijs A

Nieuwe Haven Zeugstraat Achter de Waag B

Markt Klein Amerika Lange Tiendeweg 2

Achter de kerk

Hoge Gouwe Lange Groenendaal 5 Spieringstraat Vissteeg G Achter de Vismarkt Westhaven 4

Aaltje Oosthaven Bakstraat

Vlamingstraat

D Peperstraat

Lengte van de route: 5 km Turfsingel

Struinpunten Buurtje F 3 Vorspunten E

> van schutter tot vrijbuiter <

Struin- en Vorspunten langs de route STRUINPUNTEN VORSPUNTEN 1. Galeriewinkel AnderZ & Nico van Eijk plateelspecialist, A. Chocoladefabriek (bibliotheek, archief, eten & drinken), Wilhelminastraat 52 Gouda, www.nicovaneijk.nl Klein Amerika 20 Gouda, www.chocoladefabriekgouda.nl 2. Restaurant LF Gouda, Hoge Gouwe 189 Gouda, B. De Doelen (tot 1795 gebouw van schuttersgilde Sint Joris), www.lfgouda.nl Lange Tiendeweg 93 Gouda 3. IJsselhuis Museumhavencafé, Schielands Hoge Zeedijk 1 C. Onze Lieve Vrouwetoren (atelier), Vrouwesteeg 34 Gouda Gouda, www.museumhavencafe.nl D. Cultuurhuis Garenspinnerij, Turfsingel 34a Gouda, 4. Museum Gouda, Achter de Kerk 14 en Oosthaven 9 Gouda, www.cultuurhuisgarenspinnerij.nl www.museumgouda.nl E. GOUDasfalt (broedplaats voor vrijbuiters), 5. Hans den Hollander Prints, Lage Gouwe 24 Gouda, Gouderaksedijk 36 Gouda, www.goudasfalt.nl www.hansdenhollander.com F. Mallegatsluis en Museumhaven, de Vest. G. Firma van Drie (podium voor kunstenaars), Achter de Kerk 13, www.firmavandrie.nl

24 - KUNST & CULTUUR ROUTE Meer informatie over de route op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-schutter-tot-vrijbuiter KUNST & CULTUUR ROUTE - 25 > van schutter > van tot< vrijbuiter

Mallegatsluis: van oudsher de toegangspoort naar de Goudse binnenstad.

Waar het vroeger een Lichtfabriek was, is het nu eten, drinken en feesten wat de klok slaat. Geniet van het industriële erfgoed in de historische binnenstad van Gouda. Voel de energie van toen vertaald naar het nu!

Catharina Gasthuis Gouda: van krankzinnigenhuis tot kunstpand en museum.

Van schipperswachtlokaal tot museumhavencafé: Het IJsselhuis waar streekproducten zoals bier en gans met passie bereid en geserveerd worden.

26 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 27 Schilderen in de buitenlucht: Corry Kooy schilderde de prachtige Museumhaven. > over de route <

In Gouda zijn de sporen van smal en daardoor konden pand, wordt plaats geboden de geschiedenis nog altijd er maar mondjesmaat boten aan professionele kunst: merkbaar in de omgeving. passeren. Dat vond de een echte broedplaats voor Wandelend in en om de stad uitbater van Het IJsselhuis talent en een ontmoetings- ontdek je gebouwen met helemaal niet erg, want de plaats voor kunstenaars en historie. Sommige dienen schippers vulden hun tijd hun publiek. Firma van Drie inmiddels een ander doel, in het wachtlokaal met sluit zich ook aan bij drukbe- maar van andere maken we dranken en versnaperingen. zochte Goudse evenementen vandaag de dag nog net zoals de Open Atelier Route, zoveel gebruik als in het Gezellig druk de Keramiekdagen en Open verleden. Ook tegenwoordig verblij- Monumentendag. Wie graag ven de Gouwenaren en be- een dansje waagt, kan in Smalle sluizen, zoekers graag in de stad. Bij mei terecht bij hét dance- volle glazen Firma van Drie, gevestigd in festival van Gouda: Riverdale Een voorbeeld daarvan is een ruim twee eeuwen oud Festival. het Museumhavencafé bij de Mallegatsluis. Tegenwoordig strijk je hier neer tussen de Bierbrouwers Gouwenaren voor een kop Het water in de grachten van Gouda werd niet alleen koffie, glaasje bier of een gebruikt om over te varen, maar ook voor het brouwen bitterbal. In het verleden van bier. Door de goede kwaliteit van het water werd er waren het de schippers veel bier gebrouwen én gedronken. Deze traditie wordt die het café aan de kade langzaamaan hersteld. bevolkten. De sluis was

26 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 27 > van kaasboer tot artiest <

28 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 29 Kaas>OP DE PLANKEN< Geen ander dorp is zo veerkrachtig als Bodegraven. Ondanks een lange geschiedenis van plundering en brand weet het dorp telkens als een feniks uit de as te herrijzen. Het overleefde barbaren in de Romeinse tijd, Gelderse invallers in de vroege 16e eeuw, Franse legers tijdens het Rampjaar 1672 en een ongelukkige brand ontstaan bij een onoplettende bakker. Met wonderbaarlijke snelheid richtte Bodegraven zich op, met dank aan de toen opkomende kaashandel.

In de loop van de twintigste eeuw was de organiseert er bijvoorbeeld evenementen als tijd rijp voor de volgende vernieuwing. het Evertshuis Podiumcafé, waarbij bezoekers De industrie verouderde, herbestemming in huiskamersetting gratis van twee topbands werd daarom het toverwoord. Zo vestigde uit de regio kunnen genieten. een lokale bierbrouwer zich in de vroegere Authentieke kaasplanken vind je op de graanmolen De Arkduif, trokken inwoners en bovenste etage in het Kaasmuseum. In het ondernemers in oude kaaspakhuizen en werd Grand Café kun je ze in kleiner formaat het voormalig onderkomen van bestellen of in combinatie met bitterballen zaadhandel Turkenburg omgevormd tot het bij een drankje na een voorstelling. Evertshuis, hét centrum voor kunst en cultuur in Bodegraven.

Cultuur beleef je overal Het Evertshuis is het centrale cultuurhuis van Bodegraven. Ton van Rheenen (directeur): “Je kunt bij ons terecht voor prachtige theater- en muziekvoorstellingen, films en diverse culturele activiteiten. Cultuur beleef je niet alleen tussen de muren van een theater. Met onze projecten als BRAVO! voor kinderen en BRAVO-on-tour willen we inwoners ook op veel andere plekken binnen

de gemeente bereiken.” Thijs Mansier, Voorheen de thuisbasis van zaadhandel Turkenburg, nu het frontman van de band Waterproof Shampoo, culturele hart van gemeente Bodegraven-Reeuwijk.

28 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 29 Bodegraven

Na een drukke dag ligt de Oude Rijn er rustig bij. De schilder legde,‘en plein air’, het laatste daglicht vast. leo van der vlist

De Oude Rijn was vroeger de snelweg waarover vrijwel al het transport plaatsvond. De aanliggende kaaspakhuizen zijn daar nog het bewijs van.

Nu geniet de recreant van de uitzichten vanaf het water en vormt het voormalige kaasdorp een fijne pleisterplaats.

30 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 31 Meije

ee De Br

eg rsw

Klompenmake

Rietveld

Rijn Oude

Buitenker eg kkersw Rietde

Barwoutswaarder Touwslagersweg

weg elders Dagg

Kerkweg Hollandbaan

Dammekant

De Meyevli

N11

Burgemee 4 Buitenkerk

ster Kremerweg

ld e

Rietv Koning

inn eweg

Irenestraat

erlaan ark Molenvliet v Wijkp Vij

Koninginneweg inde te at a tr Wes s

e Zwijger oort jp Wei Botter Kleienhof Sportlaan Weijland Willem d Oude Rijn

Margrietstraat Barwou

tswa n ove ard

h ek

o ng

Burgemeester van Dobben de Oranjelaan Eend ri te

r e acht jde sweg Weijpoort

Noordzi r B van ut

w Dwars

traat s dewijk

Bruijnstraat Weijweg Dammek

Oranjelaan

af Lo af ra G

De Ruijterlaan an

t Stadhouderslaan Horstlaan Oude Rijn Trompstraat Karel Doormanstraat Hoge Rijndijk Wetering Raadhuisplein Fort Wierickerschans Klipperaak Bodelolaan Johan de Wittstraat

Burgemeester G.R. Vonklaan Voorplein B aat Ingelanden str Graaf F Nieuwe Markt loris Schoolstraat Weeshuisbaan Markt weg Lemsteraa ein g e 3 D Dirk Bavolaan Hoefslag Oude Markt Voorpl k E A BouwsteKerkstraat Noordstraat Wandelroute met: C 5 E GPS, knooppunten, QR-codes, Rijnkade Korte Waarder tocht r Overtoch uitprintbare routebeschrijving, o E Do t

an Tolstraat Brugstraat smartphoneproof en Struin- en V Wilhelminastraat Oude Rijn Noordzijde

Korte Nieuwstraat

Vorspunten Zuid jde zijde Noordzi F A12 F Willemstraat Willemstraat A Doortocht

Prins Hendrikstraat Lengte van de Mauritsstraat 1 2 E

ustraat A dstraat route: 4,5 km r Zuidzijde Nassa Koningstraat Zonneweid ernha Oud Bodegraafseweg e Emmakade t Nieuwstraat Wes Prins B elweg Struinpunten Burgemeester Le Coultrestraat Parall

aat De Bleek Stationsweg r

Julianastraat Prins Hendrikstraat

De Deel Spoorstraat rinsenstraat

Koetshuis

Vorspunten k j Achter Nieuwst Kapberg

Prinses Beatrixstraat

i nd e Mol Spoorlaan De Werf e

tein

e Wierick J.C. Hoogendoornlaan ngel

bel nsi

ravens Goudseweg u

Drone Watermunt Brasem Schoutendreef

onenweg Lindehof f Dr

Voshol > van kaasboer tot artiest < Ambachtshof Vossestraat Akkermunt e nd

Beiershof

aan Broekveldsel

Henegouwerho ostei Vrije Ne O sse Meerval Beukenhof Hoornblad Struin- en Vorspunten langs de route Hollandshof Rijngaarde Cortenhoeve

onenplein Pijlkruid

Dr Fluitekruid Lijster

Klaproos etspad Limespark etspad STRUINPUNTEN VORSPUNTEN Kolblei Fi 1. Evertshuis, Julianastraat 4 Bodegraven, www.evertshuis.nl A. Monumentaal kaaspakhuis (Rijksmonument)

Winde Merel Zwanebloem Rijneveld Dronensi 2. Kaasmuseum Bodegraven, Julianastraat 4 Bodegraven, B. Kunstenaarscollectie Hoek Negentwintigngel Markt 29 kaasmuseum.org C. Pop-up Galerie Marryzglaz Kerkstraat 22 Karperlaan Spoelwijkerlaan Beemdgra s 3. IJs- en koffiesalon De Zoete Inval, Marktstraat 11 Bodegraven, D. De Oude (kaas)markt, hier werd jarenlang deBoes kaasemsingel vanuit www.ijsenkoffie.nl de regio verhandeld. Raaigr Zeelt

onepark as

Dr an 4. Kaasboerderij de Graaf, Buitenkerk 56 Bodegraven, E. Kaasverleden zichtbaar, kaaspakhuizen dichtbij het water, Verlengde Tuurluur nla Rietkraag te Roerdomp www.kaasboerderijdegraaf.nl F. Herinneringen aan de Limes,Sta Oud Bodegraafseweg, Populierenhof

aan 5. Brouwcafé De Molen, Overtocht 43B Bodegraven, Willemsplein, Bodegraven Molendijkerdwarsweg

Polderbrink www.brouwcafedemolen.nl G. Phoenix, zicht vanaf de Rijnkade Endelkade Koolmees

oekveldsel

Br Eiber Op locatie: Groene Hart Catering, www.groenehartcatering.nl ei Watersnip weg Groene Ree Groene Zoom Ekster

Goudse Rijnweg Goudse Meer informatie over de route op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-kaasboer-tot-artiest. 30 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUURKievitsheuvel ROUTE - 31 Grutto

Warmoeskade Zwaluw

Goudseweg Kortland

Portugalweg

Wijkdijk

Broekveldselaan

jeweg dij Zuwe

len Elzenhof Span Boerderijweg o

M jk Denenmarkenweg

Ringdi Broekveldselaan

g we l

N11 a

Goudseweg ug

t r

o P

Italieweg Oud Bodegraafsweg P A12 rin s Kos B e terdi rnh weg a r Henri Dunantweg j d nd Terrasonsingel k str a a a Ierlandweg t

Engel e Kon

J Boerderijweg ul Tolnasingel iana

Beneluxweg Beneluxweg st raat Dorp Midden Nederland Rout Europaweg Duitslandweg

Parallelweg Zijdeweg Schumansweg

Frankrijkweg A12 Azalealaan

Nespad e d

ein Midden Nederland Route t Oos k c

endij

Parallelweg Gro

e Middelburgseweg

eind st

Zijdeweg

Reijerskoop

Wijkdijk

Middelweg

Schinkeldijk

Tempeldijk

Zuidwijk Middelburgseweg

Laageind

Abessinie Omloop

Reeuwijkse Hout

Reeuwijksehoutwal

Westeinde Randenburgseweg

endijk Kievitlaan ‘s-Gravekoopsedijk ins

Pr oud Reeuwijkseweg

Broekvelden Gruttolaan

Reeuwijkse Randweg J.H.

Reeuwijksche Plassen Ki L a elastraat age

Gouwedreef l e ind

Elzenbroek

De Steup

Vreesterdijk Kerkweg

Burgemeester Doormanstraat

Esdoornstraat Oudeweg Kerkweg

Oudeweg

Lindenlaan Sterremos Beatrixlaan

Nieuweweg

Halfweg

Lecksdijk Kastanjelaan Kwekerspad

Julianalaan Hoogeind

Kaagjesland Buitenomweg Broekweide

Moerweide Treebord

De Jongstraat

Greiweide Veenmos

Dorpsweg

Raadhuisweg

Kaagplein

Reeuwijksche Plassen Kippenkade Watermunt

Armstronglaan Kamille Groen van Prinsterenlaan

Brede Schouw Brede Th. van Leeuwensingel reebord T

Reesveld

Zwanebloem

Valeriaan

Hoogeind De Lange Krag Lange De

Berkenbroek

Zoetendijk

Het Kerkestuk Middelburgseweg

Van GoghstraatVan A12 Pittebies

Anne Frankstraat Rietgors

Jan van Hoofstraat

Erasmusweg Poelfruit

Kennedysingel Roelat

Nieuwdorpenweg

Van Staverenstraat

Ravensberg

Van Heuven Goedhartstraat

Dunantlaan

n Dorus Rijkersstraat

idlaa Reewal

Orchislaan

Pijlru Thorbeckelaan rd

o Semmelweislaan Albert Schweitzerstraat

Roland Holstlaan

Treeb

Kon. Wilhelminastraat

Bosmankade Rembrandstraat

Raadhuisweg

‘s-Gravensbroekseweg

‘s- G ravensbroekseweg Nieuwdorperweg

Fokkerstraat

Lecksdijk

‘s Gravenkoop Reeuwijkse Randweg

Einsteinstraat

Baarsjeskade

Nieuwbroeksedijk

Hortemansdijk

Pascalstraat

Zwarteweg

Leeghwaterstr aat ‘s-Gravenbroek Baarsjeskade

De Andel

Reeuwijkse Randweg

Zoutmansweg

Einsteinstraat

Ouko

o p se Hoogeind d Groot Vogelenzang ijk

Doggersbanklaan

Ree

P r Ree insendijk

Nieuwenbroe Bloemendalseweg

Opweg

Ouko

o psedijk

Elfhoeven

Korssendijk Negen Viertel

Kalverbroek

Reeuwijksche Plassen

Vrijhoef

Klein Elfhoeven Bodegraafsestraatweg

Twaalfmorgen

Platteweg

Burgemeester Doo

r manstraat

Goudse Hou

tsin Vlietdijk

gel

Twaalfmorgen

Achterwillenseweg > van kaasboer tot artiest <

Het Bierfestival van Brouwerij de Molen trekt jaarlijks vele bezoekers uit binnen- en buitenland. Foto: Marijke Groot

OPTOCHT

De regen trommelt hard Tegen het orkest en de paarden in Een wuivende hand van de minst Lang zittende koningin

Annelie Cluistra dorpsdichter Bodegraven-Reeuwijk (2017-2018)

Een stap in het Kaasmuseum brengt je terug naar de tijd dat kaas nog met de hand werd gemaakt. Foto: Liene Jouwsma

De Zoete Inval is een ideale uitvalsbasis voor een heerlijk Kaaskoningin Irma de Graaf (midden) met haar hofdames ambachtelijk ijsje tijdens de wandeling. tijdens de Najaarsmarkt van 2014. Foto: Marlien van Leeuwen

32 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 33 De Phoenix: olieslagerij wordt fabriek en later een appartementengebouw. Foto: Gemeente Bodegraven-Reeuwijk

> over de route <

De kaashandel zit de Bode- Oud in een nieuw jasje Brouwerij De Molen heeft gravers in het bloed. Vooral Bodegravers halen nog oorspronkelijk een oude sinds de oprichting van de steeds hun inspiratie uit het molen als thuis. Al gauw wekelijkse kaasmarkt in verleden. Zo bedachten ze groeide de productie de mo- 1882 is kaas niet meer weg bij De Zoete Inval dat ze len te buiten. Hun prijswin- te denken uit het dorp. Zo melk in plaats van voor boe- nende bieren zijn in het tot gaan de kaaspakhuizen aan renkaas, ook voor boerenijs brouwcafé verbouwde pand de Nieuwstraat bijna geheel kunnen gebruiken. Een hit! nog steeds te proeven. op in het straatbeeld. Alleen de luiken en grote deuren verraden hun vroegere Kaaskoningin functie. Elk jaar in september vindt in Bodegraven de Najaars markt plaats. Dit driedaagse festijn staat geheel in het Wonen in historisch erfgoed teken van boerenkaas. Tijdens de opening wordt de Blikvanger aan de Oude Rijn ‘kaaskoningin’ gekozen. Irma de Graaf, boerin van is het gebouw ‘Phoenix’. Kaasboerderij De Graaf, regeerde in 2014 als kaasko- Kapper André de Jong (die ningin. Op haar boerderij kun je zien hoe ambachtelijke naam maakte met het merk kazen gemaakt worden. Irma: “Er komen veel verschil- Andrélon) nam in 1947 dit lende mensen op bezoek. Sommigen hebben zelf in de gebouw over van een geda- kaas gewerkt en weten soms meer dan onze gidsen, teerde olieslagerij en vestig- vooral van vroeger. Anderen kennen kaas alleen uit de de er een fabriek. Nu heeft supermarkt en staan verbaasd te kijken hoeveel werk het het een woonbestemming. kaasmaken kost.”

32 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 33 > van visser tot graffiti artist <

>TUSSEN DE MAZEN<

34 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 35 >TUSSEN DE MAZEN<

Eeuwen van turfwinning, visserij en cultuur hebben het landschap van Bodegraven- Reeuwijk gevormd. Het natte veenland was ongeschikt voor akkerbouw, maar bleek toch lucratief toen in de achttiende eeuw de turfwinning opkwam.

De pottenbakkerijen en bierbrouwerijen van Gouda schreeuwden om brandstof. Hiervoor groef men lagen veen uit het landschap om het vervolgens te laten drogen tot het ener- gierijke turf. Na 1900 liep de vervening sterk terug. Turf werd vervangen door steenkool en petroleum, dus wat overbleef waren vol- gelopen veenvelden: de Reeuwijkse plassen.

De troebele wateren van de nieuw ontstane plassen bleken ideaal voor een nieuw am- Foto: Pim Steenbergen bacht: palingvissen. Wijnand Kruijt is groot palingliefhebber en geboren en getogen gelegd, maar wateroverlast bleef het gebied Reeuwijker. Hij groeide op aan de Twaalf- teisteren. Uiteindelijk is de plas na zand- morgen, een straatnaam die verwijst naar winning toch herbestemd voor waterplezier. de twaalf morgen die een middeleeuwse Ga bijvoorbeeld suppen of vaar in een oude boer nodig had om het omringende land te grundel met De Watersnip. ploegen. Wijnand: ’Ik vis al naar paling sinds ik kan lopen.’ De kunstliefhebber haalt zijn hart op in De Kwakzalver in Bodegraven, waar kunstenares Na ontginning en visserij, zijn het nu kunst Renske Koster haar werk tentoonstelt. en recreatie die de omgeving vormen. Bij Renske: “Ik maak stencil- en urbanart voor mooi weer is iedereen uit de regio aan de zowel nationale als internationale opdracht- plassen te vinden. De populairste plas is gevers, maar ik vind het ook erg leuk om mee Broekvelden en Vettenbroek, beter bekend te werken aan lokale projecten als het jeugd- als ‘de surfplas’. Even is het gebied droog- cultuurprogramma Bravo! van het Evertshuis.”

34 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 35 Bodegraven-Reeuwijk

Een boerderij, koeien, wilgen en een boerensloot. De schilder wist alle elementen uit het Groene Hart vast te leggen rondom Reeuwijk. Leo van der Vlist

Je kunt niet om de turfwinning heen in Bodegraven-Reeuwijk.

Het landschap is erdoor getekend. En niet alleen met de plassen.

Voor het transport van de turf werd ‘de Breevaart’ afgegraven, een kanaal van Gouda naar Bodegraven, dwars door Reeuwijk.

36 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 37 53 76 77 Oud Loosdrechtsedijk Angstelkade Ou. Spoorbaan 57 Hogedijk Nieuweens Jaagdpad

Vijfbruggenpad NIEUWER- TER-AA

Bosdijk Oud Aa Nieuw Loosdrechtsedijk Plassen Zandpad Hogendijk Oostkanaalweg N462 Hogedijk Loosdrechtsche 36 Schoterweg 36

Wilnisse Zuwe Proostdijweg Zevenhovenseweg Bosdijk Bovendijk

17 dijk Hoge Bosweg 6

West Milandweg 7 WESTBROEK 52 Maarssveensce Plassen 20 N207 57 Meije Wagendijk AARLANDERVEEN ije Me Binnenweg e M Kleine d e 56 u i Kooidijk O je Houtkade 81 Plas

65 Zeger Plas Hazepad 63 Nieuwkoopseweg N230 53 1

Zuideinde Nieuwkoopse Plassen 14 Rodendijk Polderweg

60 Teckop Achtermiddenweg 9 Teylingenweg Van Meijepad Oortjespad Hollandsekade 64

34 J.C. Hoogendoor Straatweg Boskoopseweg 75 ZWAMMERDAM Houtdijk nlaan Buitenkerk 72 73 Breudijk t Dorpeldijk Baanwegseka 38 Toegangsweg h c N198 de e r

Insteek ’s Gravesloot g

Halve Raak n e

j w 30 i at

16 ra R t B S Alendorperweg n u e

eg W r e s ijk g t De Oude . h Dammekade K d re c 28 m u e e r Loete rw t rd O a e U wa 25 Nessew g Harmeler oshol Otweg V 17 Rietveld we u rkt Nie a Raadhuisplei 70 SPOELWIJK J M N458 . Kromwijkerkade C arkt Oude n 29 M 19 . 15 12 We 67 O 21 H v Gouwe ertocht Kerkstr a o at Noordst Spoelwijkerlaan raat ijland Hoge Rijndijk ogen Do V an To der o rtoc lstraat 94Rijnkad ht e W Oostdam Wil Barwoutswaar lems eijpoort n traat Wilh elmi j d nast Laag Bos o raat 10 i koop o Holla R r Stationswe ndbaan n Nieuwstraat Rijksstraatweg la g a 13 Spoorstraat n 14 11 31 e 76 Noordzijde Put van 1 n d

Alphense weg 17 u Chrysantstraat Groenendaal Goudse rijweg 19 Broeckhoven N458 Wiericker- O Zuidzijde Biezen Warmoeskade De Bree WOERDEN Parklaa 33 schans A12 23 g k DE MEERN UTRECHT sedijk ij e d Reijerscop w n e ij

BOSKOOP Rijneveld s R f 68 Noor BODEGRAVEN

a Hoge Reijerscop

11 a Middellandbaan r A Zijde Spoelwijk eg g NIEUWERBRUG deinde 5 W e M d eg onnepad Blinde weg o S Reijerskoop B an T

eiw ba

Zijdew d e

16 N11 B ards E u a

ro W W R O ek Kromwijkerdijk D veld se 15 Utrecht A Lansing laan 14 Woerden Bodegraven-Reeuwijk Lagekade M

A12

ijk w id u Z 22 32 A12 77 Middelweg R Den Ham TEMPEL Endelkade A12 IJ N eg derijweg 69 Boer K 12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug A Tempeldijk 18 Meerndijk N Schinkeldijk A Linnaeusw 18 Reeuwijkse eg Houtwal A 38 L Goudse Straatw 20 35 Elzenbr WAARDER Noor oek Landgoed T Reeuwijkse uurluur Schapenlaan dkade Hout Linschoten 12 Reeuwijk Enkele Randenburgseweg eg Nieuweweg Kwekerspad Oud Reeuwijkseweg ijk Wiericke d Ringkade Kerkw se H r REEUWIJK-DORP jk ou 1 i twal Oosteinde a w a u Dubbele 34 Joh. J. Vierbergenweg H Staringlaan e oek 2 Cattenbroekerdijk est Kaagjesland e De Groendijck Mastwijk n W R Wiericke er ve Dorpswe 9 oek dijk ho g 89 ht 78 eg Ac Berkenbr Nedereindseweg 21 e Diemerbr Oudeweg3 Broekvelden Sloene en Vettenbroek esteind M. A. Reinaldaweg W dijk G Laageind Heeswijk ilhelminastraat ra Nieuwdorperweg Kooidijk vek

W o thov Middelburgsew opse e enl d n

Be aa ijk Ringkade in n e A12 Papekopper Rondom Oudewater t WADDINXVEEN o 9Kerkw Reeuwijkse Randweg h

eg c 99

oning K

s Raadhuisweg REEUWIJK-BRUG 97 n Reewal PAPEKOP i 4 H rugweg Zwarteweg L 98 Noord- IJsseldijk B 96 MONTFOORT O N409 10 Ravensburg e L 44 Baarsjeskade 36 8 g L Zoetendijk n 79 A De Lange Ruige Weide Papekopperstraatweg a N B 45 D g L l o ro S enb ek e C e ’s Grav s H e Bosmankade w m w E

N207 dijk e d 75 e g Lecksdijk DRIEBRUGGEN n n a IJ

d Reeuwijkse Randweg Z S

inter a r SNELREWAARD BLOKLAND 88 Stuivenbergweg S a Gravekoop Kippenkade e W Zoutmansweg t E l Gravenbroek 5 Klein s o 97 e h L Lange weg w Vogelen- Zoetendijk c e A12 Wierickepad Hoogeind s n N228 g zang i

Zuidkade L g g Prinsendijk d e

43 Nieuw r e enbroeksedijk w Overeindseweg

o g 22 A2 w Hogebrug d

e o r

e Groot

49 N

a Z

w Ree Vogelen- Achtersloot u Ree Broeckerpark r

t a a r

zang t g t

s e o

e w u o

G 48 e n Elfhoeven h

s Park e c

f Reeuwijkse s H a n i 11 Gouda a Zuringkade Ruyghe L r

g Heemsteedseweg Plassen 95 d i

O Wey u

ijk d n d rsse Klein N204 u Z Stuivenbergweg Zuidelijke Rondweg Otweg o k eide

o K Elfhoeven Nieuwenbroek o 28 o Ruige W Platteweg p sed HOGEBRUG Afstand route: 31,5 km. i jk 37 Willeskop

Groenhovenpark 6 Vrijhoef OUDEWATER L l E Nieuw SS

e Go Poppelendam IJ

k u 47 Vlietdijk j w

12 i e 23 E Broeksdijk d O H 9 Nieuwegein Z Kalverbroek C g Burg. van Reenensingel DS

n Opweg 94 AN i 7 HOLL r 93 d A12 r o Toeristisch o Negenvierte 92 N Burg. Jamessingel Goudse IJSSELSTEIN Twaalfmorgen 81

Goudse Houtsinge Goudse Hout Overstap Punt A27 46 50 Hekendorpsebuurt Graaf Florisweg Goudsestraatweg 91 NIEUWEGEIN 42 eegje Nieuwe HEKENDORP 82 Gou De Meent we Kade 80 12 O 14 ’t W Z StruinpuntenN228 Dijk Baronieweg

A20 Kattensingel 83 t Fietsroute met:a GOUDA Steinse Tiendeweg Oost Grote Lot eg Bloklandse e w Weg der Verenigde Naties cial

41GPS, knooppunten, QR-codes, uitprintbare routebeschrijving, vin eg l Noordzijdse

Pr o N210 e r Tiendw 25 ovinciale P Hoenkoopse Rijpad

13 g

rtstra e b u Jo Fietsknooppunten

Turfsingel n Boveneind Noordzijde i Natuurgebied s s ie smartphoneproof en Struinpunten.e t l a weg l Willeskop Ir. F E D van Enschedeweg N e de 40 w ig r ren e Ve v r N228 o Benedeneind Noordzijde g de N207 9 G Steinsedijk We K HAASTRECHT 39 ana Goudseweg 34 84 a ldijk 35 BENSCHOP LEKKANAAL 29 Hollandsche IJssel eg 87 Hoogstraat Gouderakse dijk 88 2 3 10 4 Provinciale Weg Oost Hoenkoopse Buurtw g Provinciale W 5 e Provinciale Weg West 12 Tiendeweg w Liezeweg Biezendijk e 89 Grote Haven s Bisdom van eg Vlietstraat am 1 rd Vlist te Schoonhovenseweg Damweg Rot > N207van visser tot graffiti artist < LEK eerstalblok L V 10 Nieuwegein-Zuid E Korte Tiendweg S 29 Boezemmolenpad 08 IJS

E Middelblok Gouderakse Tiendweg H POLSBROEKERDAM 09 26 C Struinpunten langs de route Pieterspad 54 S 11 Lopikerwaard N210 Ir. F E D van Enschedeweg D 7 N 6 Hoonaardpad A 86 1.RestaurantBeierse wegje Paviljoen ’t Reeuwijkse Hout, 11. Proeverij De Koffietuin en B&B, Weijpoort 12, Nieuwerbrug, L Schutterskade L 27 23 O 26 11 Vianen Reeuwijkse Houtwal, www.reeuwijksehout.nl www.koffietuin.nl M. A. Reinaldaweg MOORDRECHT H Kade 24 78 27 Vianen 2. Sup en Watershop, Verlengde Breevaart 3 (entree via receptie 12. Pannenkoekerie ’t Veldhuis,12 Noordzijde 96, Achterdijk O Lopikerweg Oost os Benschoppermolenvliet Zuidzijdseweg 23 Landal), Reeuwijk, www.supenwatershop.nl www.pannenkoekerie-tveldhuis.nlt-V Zuidzijdse Het lis VIANEN 77 te GOUDERAK 3. Streekmuseum Reeuwijk, Oudeweg 3, 13. IJs- en koffiesalon De Zoeterd Inval, Markstraat 11, Bodegraven, 16 Beijersche i jk www.streekmuseumreeuwijk.nl www.ijsenkoffie.nl Boerenlandpad Lekdijk 3 Snippejagerskade Bilwijkerweg UITWEG LEK Lange Gouderakse Tiendweg N207 LOPIKERKAPEL 4. Patisserie*Chocolaterie*Workshops Femke en Sander, 14. Kaasmuseum Bodegraven, Julianastraat 4, kaasmuseum.org A2 Goudseweg Damweg Jan TinbergenstraatBeijerscheweg 27c, Reeuwijk, www.patissiers.nl 15.Evertshuis, Theater, Kunst, Cultuur, Grand Café, W POLSBROEK Noordzijdseweg Graafdijk 5.Café - Bistro ’t Wapen & Fluisterboten, Julianastraat 4, www.evertshuis.nl es Kattendijk 13 t-V li 85 st VLIST Zuidzijdseweg e Notaris d’ Aumerielaan 17, Reeuwijk, www.wapenvanreeuwijk.nl 16.Brouwcafé De Molen, Overtocht 43, r wwwbrouwcafedemolen.nl d st i o Achterbroek j O k 11 g STOLWIJK 30 erwe 06 6.De Watersnip Natuuractiviteiten en Groepsaccommodatie, 17. Kaasboerderij de Graaf, Buitenkerk 56, www. Lopik LEK 7 Noorder Slangeweg Middelwaard ’s Gravenbroekseweg 154, Reeuwijk, www.watersnip.info kaasboerderijdegraaf.nlBovenkerkseweg 14 28 55 N210 20 7. Restaurant ’t Vaantje, Korssendijk 32, Reeuwijk, 8 18. De Bezoekerij (boerderij-excursies), J.C. Hoogendoornlaan 3, Kerkpad Zijdeweg LOPIK Schaapjeszijde 11 www.vaantje.nl Bodegraven, www.debezoekerij.nl Geerpad 10 Polderweg Tiendweg ACHTERBROEK JAARSVELD Achthoven 5 8. Natuurboerderij Hoeve Stein, Oukoopsedijk 20, Reeuwijk, Schoonhovenseweg 19. Loopfiets Groene Hart (verhuur en arrangementen), 86 [email protected] www.loopfietsgroenehart.nl Franse Kade 05 Lage weg 15 De Vaartweg 31 Autenase Kade 9. Kaasboerderij Conny Vroege, Westeinde 79, Driebruggen, Op locatie: Groene Hart Catering, www.groenehartcatering.nl Nieuwe Rijksweg A27 6 10. Wijn proeve(n) in de polder, Westeinde 3, Waarder, Schoonouwenseweg 87 Benedenkerkseweg Wellepoort www.proevenindepolder.nl CABAUW Salmsteke 14 Bolgerijse kade 36 - KUNST & CULTUUR ROUTE 9 KUNST & CULTUUR ROUTE - 37 LEXMOND Kruisweg g e aw ld t a Lekdijk 19 Meer informatie over de route op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-visser-tot-graffiti-artist. s ein e A. R 03 W M. eg Achterkade Bergweg Opweg rw ke pi Tiendweg 32 o 64 12 13 L AMEIDE 20 Kerkweg 04 Koolwijkse Weg N210 A27 Achterkade 26 Lexmond Molenvliet Zouwendijk Groene kade 33 SCHOONHOVEN 22 02 Bovenberg 21 A2 Nieuweweg 7 BERKENWOUDE 21 79 WILLIGE Zijderveldse Laan IJsseldijk Noord LEK 30 LANGERAK Tiendweg Bastaard kade 18 10 Lekdijk West Hei en Boeicopseweg 80 Lekdijk CAPELLE Westeinde LEK Veerse Dijk Groendijk Tussenlanen Gelkenes 01

a/d IJSSEL Zuidbroekse Opweg Zuidbroek 35 Broekselaantje 23 Bordenweg 20 Benedenberg Hogedijk

OUDERKERK N210 Capellelaan 66 8 Tiendweg Oost Reigersdreef a/d IJSSEL BERGAMBACHT 65 Huibertse kade Tiendweg Kanaaldijk Provinciale weg Zijdeweg Wilgenweg 24 Kijfhoekse Kade NIEUWPOORT 25 37 17

AMMERSTOL Wielweg 78 Oudelandseweg 36 IJsseldijk Kerkweg 68 C.G. Roosweg BERGSTOEP GROOT-AMMERS Zijdeweg 67 N478 Schutterseiland Tiendweg West Lekdijk Lakerveld Graafland 59 Loet 76 Breekkade-pad Zuid 61 Lekdijk-West B Kanaaldijk o N476 o 62 Hillekade Essenweg n 65 e Melkweg v KRIMPEN a/d IJSSEL Opperstok l ie t C.G. Roosweg 60 w Tiend Weg MEERKERK e C.G. Roosweg g LEK 6 70 N210 63 66 Parallelweg Boezemweg Wetering Oost Peppelweg

Parallelweg 67 N477 Wetering West Hoekseweg Sluisvliet Opperduit

Breekade 58 81 Lek-Bos 80 63 64 Lekdijk Noord Tiendweg West 64 LEKKERKERK Opperduit KRIMPEN a/d LEK

Voorstraat STREEFKERK Dorpsstraat 62

Schuwacht 16 61 3 4

50 > van visser tot graffiti artist < Renske maakt prachtige werken als stencil- en urbanartist. Foto: Renske Koster

Met Watersnip kun je nog ouderwets de plas op en met een baggerbeugel veen opgraven. Foto: Watersnip

Nog steeds wordt er in de Reeuwijkse Plassen op meerdere plekken paling gevangen en gerookt. Foto: Pim Steenbergen

Fort Wierickerschans. Foto:

Vanaf de Raadhuisweg sluipt het naar haar vernoem- de Sonja Meijerpad langs haar voormalig huis. Om de hoek bij de Koebrug staat haar werk ‘Het vrouwtje van Reeuwijk’. Foto: Graficelly

38 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 39 Het oudste gemeentehuis van Reeuwijk dat tot 1919 in gebruik was. Op dit moment is het een gemeentelijk monument. Foto: Graficelly > over de route <

Rijd Reeuwijk binnen en Sonja Meijer Kunstkring je stuit op het kunstwerk Op weg naar de plassen zou Nog meer kunst ontdek je De Verveners. De meta- je bijna aan de zelfgebouw- langs de tweejaarlijkse len mannen steken hun de villa van kunstenares ‘atelierroute’ van Kunstkring baggerbeugels in het groen Sonja Meijer voorbijrijden. Bodegraven-Reeuwijk. De van rotonde De Oude Tol. Verderop op de Raadhuis- Kunstkring organiseert in Verderop staat het Streek- weg prijkt het door haar het Evertshuis ook de Kunst- museum Reeuwijk, een ontworpen ‘Wapen van markt waar kunstenaars hun boerderij annex tijdmachine Reeuwijk’ boven de ingang werk laten zien en kunst- die je terugzendt naar de van een van de drie oude liefhebbers met hen kunnen turfwinning uit het begin gemeentehuizen (zie kader). kennismaken. van de twintigste eeuw. Het land in In Nieuwerbrug importeert Herbestemming Museum-proeverij De Kof- Dicht bij elkaar staan in Reeuwijk drie voormalig fietuin haar eigen koffies uit gemeentehuizen. In hun woonhuis oefende de familie alle hoeken van de wereld. Brack het burgemeestersambt uit. Na hun ambtsperiode Voor later op de dag biedt was in 1919 een nieuw gemeentehuis nodig. Ondanks Waarder Proeve(n) in de vele verbouwingen verouderde het pand en bracht 1985 Polder. Gastheer Gijspiet van weer een nieuw gebouw, slechts enkele stappen verder. Os tartte de natuur door een Na de fusie van gemeente Reeuwijk met Bodegraven wijngaard op te zetten in werd ook dit pand door de ambtenarij verlaten. ons koude rivierenland. En met succes!

38 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 39 > van smid tot gastvrouw <

40 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 41 Penseelstreken>MET DE BAGGERBEUGEL<

Ambachtelijk en arbeidsintensief is de geschiedenis die de Nieuwkoopse Plassen heeft getekend. Turfwinning, veeteelt en visserij hebben hun sporen achtergelaten in de vorm van grote plassen en uitgestrekte kavels. Het heeft een schilderachtige polderlandschap opgeleverd, inspiratiebron voor kunstenaars en trekpleister voor recreanten.

Het Nieuwkoopse vakmanschap in metaal- gastvrouw. In Buitenplaats De Blauwe Meije bewerking was een begrip in binnen- en serveert zij niet alleen haar huisgemaakte buitenland. Hier haalde de scheepvaart zijn appeltaart aan gasten in de B&B, maar beste instrumenten en kochten de verveners ook aan de terrasbezoekers aan het hun scherpste baggerbeugels. Het Smederij water, een heerlijk rustpunt op de route Museum Nieuwkoop herdenkt dit verloren (fietsknooppunt 60). ambacht op een prachtige locatie. Duizendpoot Rebecca heeft bovendien Langs de Meije vertegenwoordigt Rebecca een beeldentuin/galerie met gevarieerde de Boer het nieuwe regionale ambacht: en wisselende exposities. Rebecca: “Ik zoek actief naar betaalbare kunst die is geïnspireerd door deze omgeving. Vooral ‘jonge’ kunstenaars en kunstkringen met verschillende disciplines geef ik een podium.”

Vlakbij steekt het Meijepad de plassen over. Op de hoek staat een grote, witte watertoren, beter bekend als Piet Potlood. Het uitzicht vanaf het Meijepad is magistraal. Grote schilders als Roelofs en Weissenbruch van de Haagsche School legden hier de basis van hun succes met de prachtige natuur en bijzondere wolkenluchten van de Nieuwkoopse plassen. Je krijgt het gevoel dat je zelf in een schilderij bent beland.

40 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 41 Nieuwkoop

Het licht en de kleuren in het Nieuwkoopse Plassengebied zijn elke dag anders. Het is de kunst om het goede moment af te wachten en de penselen op te zoeken. José van den Helder van Atelier Helderkunst in Woerdense Verlaat

In een ver verleden trokken Romeinse troepen gelegerd langs de Oude Rijn naar Nigrum Pullum, het huidige Zwammerdam. Nu trekken troepen toeristen te voet en te fiets door het aquarellen polderlandschap. De regio heeft vele metamorfosen ondergaan: van slagveld tot pleisterplaats.

42 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 43 Oud Loosdrechtsedijk Angstelkade Ou. Spoorbaan Hogedijk Nieuweens Jaagdpad

N231 Bloklaan Veendijk Ter Aase Zuwe Stationsweg Herenweg MIJDRECHT Demmeriksekade

NIEUWVEEN Achterweg Burg. Padmosweg Uitweg Mijndensedijk NOORDEINDE DE HOEF WILNIS Langeraarsche Westerlandweg Donkereind Korte Zuwe Kerklaan

Vijfbruggenpad Fietsroute met: NIEUWER- TER-AA

Bosdijk Oud Aa Nieuw Loosdrechtsedijk Plassen Zandpad Hogendijk GPS, knooppunten, Oostkanaalweg N462 Hogedijk Loosdrechtsche Schoterweg

Wilnisse Zuwe Proostdijweg Zevenhovenseweg Bosdijk Bovendijk ZEVENHOVEN Jonge Scheendijk Noord QR-codes, uitprintbare Breukeleveensche- PAPENVEER Plassen of Stille Plas Kerkpad Gagelweg routebeschrijving, 84 Kousweg Amstelkade Hogedijk Bovendijk Portengense Zuwe BREUKELEN Molenweg smartphoneproof en Uitweg v. Portengen Oud Aa 4

Nieuwveenseweg Zevenhovenseweg Struinpunten. Westkanaalweg KORTERAAR 79 NOORDSE BUURT Scheen Hogedijk Noordse Oostkanaalweg Dorpsweg NOORDEN Portengense Zuwe Portengen dij TER AAR Kerkweg k Zui Griendweg Nieuwkoop 82 d Nieuweweg 83 Veenvliet Geerkade Heuvellaan Hogedijk Veenkade Middenweg N401 Parallelweg N463 Achttienkavels Spengen Uitweg N463 Landweg N460 Noordenseweg Nieuwkoopse Plassen

Lange Meentweg Ingenieur Enschedeweg Provincialeweg T27 50 Noordeinderplas Machinekade Maarsseveense vaart

NIEUWKOOP 80 Otterspoorbroek WOERDENSE Oudedijk N231 VERLAAT KOCKENGEN A2 Noordeinde 5 Grechtkade Zegerbaan Kanaalweg Kerkweg Korteraarsweg MAARSEN

Hoge dijk Hoge Bosweg

West Milandweg WESTBROEK N207 52 Maarssveensce Plassen Meije 57 Wagendijk 20 AARLANDERVEEN ije Me Binnenweg e M Kleine d e u i Kooidijk 56 O je Houtkade Plas

Zeger Plas Hazepad Nieuwkoopseweg N230 1 53 Zuideinde Nieuwkoopse Plassen Rodendijk Polderweg

Teckop

Achtermiddenweg 60 Van Teylingenweg Van 9 Meijepad 3 Oortjespad Hollandsekade

7 Zuideinderplas KANIS Ockhuizerweg weg Rijndijk ALPHEN AAN DEN RIJN MEIJE Z Oostkanaal Middenw u eg N212 ide 55 Rondweg rk HAARZUILENS eerk ring 4 einweg 6 eg Goudse Schouw 10 Tr 6 54 O 3 Milandweg ud Kerkvaartw Hazekade Thematerweg e R ARCHEON ij n Amsterdamse Hollandsekade Uranium Kanaal 8 Dwarsweg Maarssenseweg Steekterweg ZEGVELD Gerverscop 18 2 Ko e rts ij N405 tee e A2 k Haarpad Compierenkade t Zu er M KAMERIK Ir. Enschedeweg id w tse M er eg h eije Le tic idse 9 S 2 Schou Hoofdweg w 10 Ziendeweg Lin aat N11 denhovenstr 1 Molenweg Rietveldsepad ZWAMMERDAM Park weg VLEUTEN 88 Wildveldseweg

J.C. Hoogendoor 93 Straatweg Boskoopseweg Houtdijk nlaan Buitenkerk Breudijk t Dorpeldijk Baanwegseka Toegangsweg h c N198 de e r

Weide- en Waterpracht G Van Teylingenweg Compierenkade Appellaan Kerkweg Heldamweg Goudse Rijpad De Parmey Kooiweg N207 Veldwijk nkol HARMELEN le k Jagerspad Oude Rij Jaagpad o M Alfensvaart ot

Insteek ’s Graveslo g

Halve Raak n e

j w i at

ra R t B S Alendorperweg n u e

eg W r e s ijk g t De Oude . h Dammekade K d re c m u e e r Loete rw t rd O a e U wa Nessew g Harmeler oshol Otweg V Rietveld SPOELWIJK J N458 .C Kromwijkerkade . H We Gouwe o ijland Spoelwijkerlaan ogen der Hoge Rijndijk W Barwoutswaar Oostdam Lengte van de route: 55 km n eijpoort d j Laag Bos o i koop o Holla rn dzijde R ndbaan laan Noor Rijksstraatweg Put van e n d

BOSKOOP Rijneveld s R f

Noor BODEGRAVEN

a Hoge Reijerscop a Middellandbaan

r A Zijde Spoelwijk eg g NIEUWERBRUG deinde Toeristisch Overstap Punt W e M d eg onnepad Blinde weg o S Reijerskoop B an T

eiw ba

Zijdew d e

N11 B ards E u a

ro W W R O ek Kromwijkerdijk D veld se 15 Utrecht A Lansing laa n 14 Woerden Lagekade M

A12

ijk w id u Z A12 Middelweg R Den Ham TEMPEL Endelkade A12 IJ N eg derijweg Struinpunten Boer K 12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug A Tempeldijk Meerndijk N Schinkeldijk A Linnaeusw Reeuwijkse e Houtwal A g L Goudse Straatw Elzenbr WAARDER Noor oek Landgoed T Reeuwijkse uurluur Schapenlaan dkade Hout Linschoten 12 Reeuwijk Enkele Randenburgseweg eg Nieuweweg Kwekerspad Oud Reeuwijkseweg ijk Wiericke d Ringkade Kerkw se H r REEUWIJK-DORP jk ou Fietsknooppunten i twal Oosteinde a w a u Dubbele Joh. J. Vierbergenweg H Staringlaan e oek Cattenbroekerdijk est Kaagjesland e De Groendijck Mastwijk n W R Wiericke er ve Dorpswe oek dijk ho g ht eg Ac Berkenbr Nedereindseweg e Diemerbr Oudeweg Broekvelden

Sloene en Vettenbroek esteind M. A. Reinaldaweg W dijk G Laageind Heeswijk ilhelminastraat ra Nieuwdorperweg Kooidijk vek

W o thov Middelburgsew opse e enl d n

Be aa ijk Ringkade in n e A12 Papekopper Rondom Oudewater t WADDINXVEEN o Kerkw Reeuwijkse Randweg h

eg c

oning K

N207 dijk e d e g Lecksdijk DRIEBRUGGEN n n a IJ

d Reeuwijkse Randweg Z S

inter a r SNELREWAARD BLOKLAND Stuivenbergweg S a Gravekoop Kippenkade e W Zoutmansweg Gravenbroek t E l Klein s o e h L Lange weg w Vogelen- Zoetendijk c A12 Wierickepad Hoogeind s e n g zang i N228 Zuidkade L g

g Prinsendijk d e

Nieuw r e enbroeksedijk w Overeindseweg

o g A2

w Hogebrug d

e o r

e Groot N

a Z

w Ree Vogelen- Achtersloot

u Ree Broeckerpark r

t a a r

zang t

> van smidg tot gastvrouwt <

s e o

e w u o

G e

n Elfhoeven h

s Park e c

f Reeuwijkse s H a n i 11 Gouda a Zuringkade Ruyghe L r

g Heemsteedseweg Plassen d i

e O Wey u d Klein N204 u Z Stuivenbergweg Zuidelijke Rondweg Otweg o k eide B Elfhoeven Nieuwenbroek o o Ruige W Plattewe p

g sed

ijk d n rsse HOGEBRUG i

jk Willeskop o

Groenhovenpark K Vrijhoef OUDEWATER L l E Nieuw SS

e Go Poppelendam IJ

k u Vlietdijk j w

i e E Broeksdijk d O H 9 Nieuwegein Z Kalverbroek C

g Burg. van Reenensingel DS

n Opweg AN

i HOLL r

d A12 r o o Negenvierte N Burg. Jam Goudse essingel Twaalfmorgen IJSSELSTEIN

Goudse Houtsinge Goudse Hout Struinpunten langs de route Heke urt A27 ndorpsebu Graaf Florisweg Goudsestraatweg NIEUWEGEIN eegje Nieuwe HEKENDORP Gou De Meent we 14 Kade O ’t W Z N228 Dijk Baronieweg

A20 Kattensingel t 1. Hof ter Meije brocante, Meije 28 Bodegraven, a 7. De Vooruitgang, 15kanoverhuur en Weidevogelboerderij, GOUDA Steinse Tiendeweg Oost Grote Lot eg Bloklandse e w Weg der Verenigde Naties cial

vin 13 eg l Noordzijdse

Pr L o N210 e E r Hoenkoopse Rijpad Tiendw

ovinciale S P

rtstra e b u Jo S

Turfsingel n J Boveneind Noordzijde

www.hoevemolenweide.nl i Achtermiddenweg 3 Aarlanderveen,I Natuurgebied s s ie e t l a weg l Willeskop Ir. F E D van Enschedeweg N e de w ig r ren e Ve v r 2. De Hollandse Boerderij, Meije 63 Bodegraven, N228 o E Benedeneind Noordzijde de www.boerderijdevooruitgang.nl g N207 G Steinsedijk H We HAASTRECHT C K S ana Goudseweg D a N ldijk A LEKKANAAL LL BENSCHOP www.hollandseboerderij.nl 8. ZorgboerderijSteinsedijk 3 HO Valkendam, Kortsteekterwegeg 32 Gouderakse dijk 2 4 Hoenkoopse Buurtw g Pr e ovinciale W 5 Tiendeweg w se Biezendijk m eg W da est 1 Vlist 3. Buitenplaats De Blauwe Meije, Meijer 300 Woerden,Schoonhovenseweg Alphen a/d Rijn, www.valkendam.nl Damweg te Rot N207 LEK eerstalblok L V Boezemmolenpad 10 Nieuwegein-Zuid SE www.deblauwemeije.nl IJS 9. Zichtstal De Witte Gravin en vergaderlocatie, Korte Tiendweg E Middelblok Gouderakse Tiendweg H POLSBROEKERDAM SC Pieterspad Lopikerwaard N210 Ir. F E D van Enschedeweg D 6 4. Newhouse Logies & LandwinkelN Jan Nieuwenhuizen, Kortsteekterweg 12 AlphenHoonaardpad a/d Rijn, [email protected] A Beierse wegje L Schutterskade L O 11 Vianen M. A. Reinaldaweg MOORDRECHT H Kade Nieuwveenseweg 102 Zevenhoven, www.jannieuwenhuizen.com 10. Hoeve Molenweide, Lindenhovestraat 8a Zwammerdam, 27 Vianen 12 Achterdijk O Lopikerweg Oost os Benschoppermolenvliet Zuidzijdseweg t-V Zuidzijdse Het lis VIANEN 5. Restaurant Tijsterman, Dorpsstraat 116 Nieuwkoop, www.hoevemolenweide.nl te GOUDERAK rd Beijersche i jk Boerenlandpad Snippejagerskade Bilwijkerweg UITWEG Lekdijk LEK Lange Gouderakse Tiendweg N207 LOPIKERKAPEL www.restaurant-tijsterman.nl A2 Goudseweg Damweg Beijerscheweg W POLSBROEK Noordzijdseweg Graafdijk 6. TaarTenTuin, Achtermiddenweg 10 Aarlanderveen, Op locatie e s Kattendijk t-V li st VLIST Zuidzijdseweg e r d st i o Achterbroek j O k 11 g STOLWIJK erwe www.boerenbed.nl/locatie/taartentuin Loopfiets Groene7 Hart, Schinkeldijk 28 Reeuwijk, Lopik LEK Noorder Slangeweg Middelwaard Bovenkerkseweg N210 www.loopfietsgroenehart.nl8 Kerkpad Zijdeweg LOPIK Schaapjeszijde Geerpad 10 Polderweg Tiendweg ACHTERBROEK JAARSVELD Achthoven Schoonhovenseweg

Franse Kade

Lage weg De Vaartweg Autenase Kade Nieuwe Rijksweg A27 42 - KUNST & CULTUUR ROUTE Aan deze fietsroute zijn niet alleen Struinpunten (activiteiten), maar ook Vorspunten (streekverhalen)Schoonouwenseweg verbonden.KUNST & CULTUUR ROUTE - 43 Benedenkerkseweg Wellepoort CABAUW Salmsteke Bolgerijse kade 9 LEXMOND Kruisweg Deze zijn te vinden op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-smid-tot-gastvrouw. g e aw ld t a Lekdijk s ein e A. R W M. eg Achterkade Bergweg Opweg rw ke pi Tiendweg Lo Kerkweg AMEIDE Koolwijkse Weg N210 A27 Achterkade 26 Lexmond Molenvliet Zouwendijk Groene kade SCHOONHOVEN

a/d IJSSEL Zuidbroekse Opweg Zuidbroek Broekselaantje

Benedenberg Hogedijk Bordenweg

OUDERKERK N210 Capellelaan Tiendweg Oost Reigersdreef a/d IJSSEL BERGAMBACHT Huibertse kade Tiendweg Kanaaldijk Provinciale weg Zijdeweg Kijfhoekse Kade Wilgenweg NIEUWPOORT

AMMERSTOL Wielweg Oudelandseweg IJsseldijk Kerkweg C.G. Roosweg BERGSTOEP GROOT-AMMERS Zijdeweg N478 Schutterseiland Tiendweg West Lekdijk Lakerveld Graafland Loet

Breekkade-pad Zuid Lekdijk-West B Kanaaldijk o N476 o Hillekade Essenweg n e Melkweg v KRIMPEN a/d IJSSEL Opperstok l ie t C.G. Roosweg w Tiend Weg MEERKERK e C.G. Roosweg LEK g N210

Parallelweg Boezemweg Wetering Oost Peppelweg

Parallelweg N477 Wetering West Hoekseweg Sluisvliet Opperduit

Breekade

Lek-Bos

Lekdijk Noord Tiendweg West LEKKERKERK Opperduit KRIMPEN a/d LEK

Voorstraat STREEFKERK Dorpsstraat

Schuwacht > van smid tot gastvrouw <

Kunstenaars en kunstlief- hebbers ontmoeten elkaar bij Buitenplaats De Blauwe Meije. Foto: De Blauwe Meije

Bij de Witte Gravin kun je uit een heuse skybox onder het genot van een ‘high tea’ naar de koeien kijken. Foto: De Witte Gravin

Bij Tijsterman zit je direct aan de Nieuwkoopse Plassen met een prachtig uitzicht. Foto: Restaurant Tijsterman

De fietsroute loopt een groot gedeelte langs of in de nabijheid van de Nieuwkoopse Plassen. Foto: TaarTenTuin

44 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 45 De ‘yogakoeien’ zijn een opvallend kunstwerk in de tuin van de Blauwe Meije. Foto: Graficelly > over de route <

De schilderachtige Heerlijk- floreert nu de gelijknamige is er ruimte voor de natuur heid Nieuwkoop werd in de culturele vereniging. De club om in alle rust haar gang te zeventiende eeuw bestuurd organiseert filmavonden, gaan. Ook zeldzame vogels door Johan de Bruyn van concerten, cursussen en ex- als de lepelaar vinden hun Buytewech. Hij liet ’t Reght- posities voor kunstenaars die plekje tussen het riet aan de huys bouwen. Hier werd het geïnspireerd zijn door het oever. tuig van de richel door de omringende landschap. schout en schepenen aan de Koeien kijken tand gevoeld en zonodig Natuurlijk genieten Naast wilde natuur zijn opgesloten in het gevang Mens en dier genieten van er natuurlijk tal van boer- onderin het gebouw. de Nieuwkoopse Plassen. derijen te vinden waar je Ondanks de vele wandel-, een kijkje kunt nemen. In de hedendaagse ‘heer- fiets-, kano- en bootroutes Bijvoorbeeld bij De Witte lijkheid’ van het Reghthuys die door het gebied lopen, Gravin, waar je vanuit een heuse skybox de koeien, het jongvee en de schapen kunt De hand van de meester bekijken. Of zet je tentje op In het kader van het jaar van Rembrandt en de Gouden de gezellige camping van De Eeuw is in de Galerie en Beeldentuin van Buitenplaats Hollandse Boerderij, waar- De Blauwe Meije vanaf zaterdag 16 maart 2019 een vandaan je het Groene Hart storytelling op locatie. Wisselende kunstenaars delen op je gemak kunt hun inspiratie in deze tour. ontdekken. Meer informatie op deblauwemeije.nl.

44 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 45 > van boer tot fotograaf < Kiekje

46 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 47 Kiekje >BIJ DE KOEIEN< Fietsen door de Krimpenerwaard is fietsen door een oerhollands landschap. De lange smalle kavels en brede sloten stammen uit een tijd waarin de Hollandse bodem nog maar net ontgonnen werd. Vanaf het begin vochten boeren met het water en zochten ze manieren hun land zo goed mogelijk te gebruiken.

De eerste boeren kregen een stuk land van de lokale heerlijkheid. Hun boerderijen plaatsten ze vóór op de kavels. Zo ontston- den de karakteristieke dorpen aan de rand van de waard. Tijdens de Gouden Eeuw gaf de scheepvaart de Krimpenerwaard een nieuwe impuls: hennep voor de scheeps- touwen was toen het nieuwe goud.

De boeren van de Krimpenerwaard blijven zoeken naar innovatieve manieren om hun land te benutten. Mart-Jan Verkaik doet bijvoorbeeld mee aan het project ‘Proeftuin Krimpenerwaard’. Mart-Jan: “Ik kijk welke boerenkaas. Bijna vijfhonderd koeien leveren kruiden het beste groeien, zodat ik ze kan hier de melk voor 10.000 kilo kaas per week. gebruiken in het voedsel van mijn koeien. Maar door heel de regio worden initiatieven Het oerlandschap biedt bovendien een ander opgezet om de melkveehouderij levend te voordeel: het is hartstikke fotogeniek. Peter houden. Biodiversiteit en klimaatverandering Stuurman weet daar alles van. De fotograaf staan daarbij hoog op de agenda.” werkte drie jaar aan zijn project “foto’s in Andere boeren brengen recreatie naar hun de Krimpenerwaard” en daarnaast fotogra- boerderij. Op diverse plekken kun je kampe- feerde hij voor Designed by Nature van het ren bij de boer en knuffelen met de koeien. Zilvermuseum in Schoonhoven. “De Krimpe- Bij kaasboerderij Schep kun je genieten van nerwaard is de ster van deze expositie, net een rondleiding langs de lekkerste Goudse als van mijn twitteraccount”, lacht hij.

46 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 47 Krimpenerwaard

De ‘koningin van de polder’ in het oeroude landschap van de Krimpenerwaard. Leo van der Vlist

Nederlanders staan bekend om hun bijzondere relatie met water: aan de ene kant moeten we ertegen vechten, aan de andere kant hebben we het nodig. Op geen gebied is dat zo van toepassing als op de door dijken en molens drooggelegde Krimpenerwaard.

48 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 49 Oud Loosdrechtsedijk Angstelkade Ou. Spoorbaan Hogedijk Nieuweens Jaagdpad

N231 Bloklaan Veendijk Ter Aase Z Stationsweg Herenweg uwe MIJDRECHT g Demmeriksekade

NIEUWVEEN Achterweg Burg. Padmosweg Uitwe Mijndensedijk NOORDEINDE DE HOEF WILNIS Langeraarsche Westerlandweg Donkereind Korte Zuwe Kerklaan

Vijfbruggenpad NIEUWER- TER-AA

Bosdijk Oud Aa Nieuw Loosdrechtsedijk Plassen Zandpad Hogendijk Oostkanaalweg N462 Hogedijk Loosdrechtsche Schoterweg

Wilnisse Zuwe Proostdijweg Zevenhovenseweg Bosdijk Bovendijk

Nieuwveenseweg

Westkanaalweg Zevenhovenseweg KORTERAAR NOORDSE BUURT Scheendijk Zuid Hogedijk Noordse Oostkanaalweg Dorpsweg NOORDEN Portengense Zuwe Portengen TER AAR Kerkweg Griendweg Nieuweweg Veenvliet

Geerkade Heuvellaan Hogedijk Veenkade Middenweg N401 Parallelweg N463 Achttienkavels Spengen Uitweg N463 Landweg N460 Noordenseweg Nieuwkoopse Plassen

Lange Meentweg Ingenieur Enschedeweg Provincialeweg T27 Noordeinderplas Machinekade Maarsseveense vaart

NIEUWKOOP Otterspoorbroek WOERDENSE Oudedijk N231 VERLAAT KOCKENGEN A2 Noordeinde

Grechtkade Zegerbaan Kanaalweg Kerkweg Korteraarsweg MAARSEN

Hoge dijk Hoge Bosweg

West Milandweg WESTBROEK

N207 Maarssveensce Plassen Meije Wagendijk AARLANDERVEEN ije Me Binnenweg e M Kleine d e u i Kooidijk O je Houtkade Plas

Zeger Plas Hazepad Nieuwkoopseweg N230

Zuideinde Nieuwkoopse Plassen Rodendijk Polderweg

Teckop

Achtermiddenweg Van Teylingenweg Van

Meijepad Oortjespad Hollandsekade

Zuideinderplas KANIS Ockhuizerweg weg Rijndijk

J.C. Hoogendoor Straatweg Boskoopseweg ZWAMMERDAM Houtdijk nlaan Buitenkerk Breudijk t Dorpeldijk Baanwegsekad Toegangsweg h c N198 e e r

Weide- en Waterpracht G Van Teylingenweg Compierenkade Appellaan Kerkweg Heldamweg Goudse Rijpad De Parmey Kooiweg N207 Veldwijk nkol HARMELEN le k Jagerspad Oude Rij Jaagpad o M Alfensvaart

Insteek ’s Gravesloot g

Halve Raak n e

j w i at

17 ra R t B S Alendorperweg n u e

eg W r e s ijk g t De Oude . h Dammekade K d re c m u e e r Loete rw t rd O a e U wa Nessew g Harmeler oshol Otweg V 18 e Rietveld w u t e rk Ni J Ma Raadhui N458

SPOELWIJK . de kt r sp C lei Kromwijkerkade Ou n . 16 Ma 13 We H Ov Gouwe er Kerk to stra cht at N o oordst Spoelwijkerlaan raat ijland Hoge Rijndijk ogen Doortocht Va n Tolstraat der Ri jnkade W Oostdam Wi Barwoutswaar llem eijpoort n straa Wil d t helminastra j at 11 i Laag Boskoo o at p o at Holla R r Stationsweg ndbaan nla Nieuwstra Rijksstraatweg an 14 Spoorstra 12 15 e Noordzijde Put van n d

Alphense weg u Chrysantstraat Groenendaal Goudse rijweg Broeckhoven N458 Wiericker- O Zuidzijde Biezen Warmoeskade De Bree WOERDEN Parklaa schans A12 g k DE MEERN UTRECHT sedijk ij e d Reijerscop w n e ij

BOSKOOP Rijneveld s R f

Noor BODEGRAVEN

a Hoge Reijerscop a Middellandbaan

r A Zijde Spoelwijk eg g NIEUWERBRUG deinde W e M d eg onnepad Blinde weg o S Reijerskoop B an T

eiw ba

Zijdew d e

N11 B ards E u a

ro W W R O ek Kromwijkerdijk D veld se 15 Utrecht A Lansing laa n 14 Woerden Lagekade M

A12

ijk w id u Z A12 Middelweg R Den Ham TEMPEL Endelkade A12 IJ N eg derijweg Boer K 12a Bodegraven 13 Nieuwerbrug A Tempeldijk 19 Meerndijk N Schinkeldijk A Linnaeusw Reeuwijkse e Houtwal A g L Goudse Straatw Elzenbr WAARDER Noor oek Landgoed T Reeuwijkse uurluur Schapenlaan dkade Hout Linschoten 12 Reeuwijk Enkele Randenburgseweg eg Nieuweweg Kwekerspad Oud Reeuwijkseweg ijk Wiericke d Ringkade Kerkw se H r REEUWIJK-DORP jk ou 1 i twal Oosteinde a w a u Dubbele Joh. J. Vierbergenweg H Staringlaan e oek 2 Cattenbroekerdijk est Kaagjesland e De Groendijck Mastwijk n W R Wiericke 10 er ve Dorpswe oek dijk ho g ht eg Ac Berkenbr Nedereindseweg e Diemerbr Oudeweg3 Broekvelden Sloene en Vettenbroek esteind M. A. Reinaldaweg W dijk G Laageind Heeswijk ilhelminastraat ra Nieuwdorperweg Kooidijk vek

W o thov Middelburgsew opse e enl d n

Be aa ijk Ringkade in n e A12 Papekopper Rondom Oudewater t WADDINXVEEN o Kerkw Reeuwijkse Randweg h

eg c

oning K

s Raadhuisweg REEUWIJK-BRUG n Reewal PAPEKOP i 4 H rugweg Zwarteweg L Noord- IJsseldijk B MONTFOORT O N409 Ravensburg e L Baarsjeskade 9 g L Zoetendijk n A De Lange Ruige Weide Papekopperstraatweg a N B D g L l o ro S enb ek e C e ’s Grav s H e Bosmankade w m w E

N207 dijk e d e g Lecksdijk DRIEBRUGGEN n n 5 a IJ

d Reeuwijkse Randweg Z S

inter a r SNELREWAARD BLOKLAND Stuivenbergweg S a Gravekoop Kippenkade e W Zoutmansweg t E l Gravenbroek 6 Klein s o e h L Lange weg w Vogelen- Zoetendijk c e A12 Wierickepad Hoogeind s n N228 g zang i

Zuidkade L g

g Prinsendijk d e

Nieuw r e enbroeksedijk w Overeindseweg

o g A2

w Hogebrug d

e o r

e Groot N

a Z

w Ree Vogelen- Achtersloot

u Ree Broeckerpark r

t a a r

zang t g t

s e o

e w u o

G e

n Elfhoeven h

s Park e c

f Reeuwijkse s H a n i 11 Gouda a Zuringkade Ruyghe L r

g Heemsteedseweg Plassen d i

O Wey u

ijk d n d rsse Klein N204 u Z S Zuidelijke Rondweg Otweg o k eide tuivenb

o K Elfhoeven Nieuwenbroek o o Ruige W Platteweg p sed HOGEBRUG i jk Willeskop ergwe

Groenhovenpark Vrijhoef OUDEWATER L l E Nieuwe 7 SS

Go Poppelendam IJ g

k u Vlietdijk j w

i e E Broeksdijk d O H 9 Nieuwegein Z Kalverbroek C

g Burg. van Reenensingel DS

n Opwe AN

i HOLL

r 8 d A12 r o o Negenvierte g N Burg. Jam Goudse essingel Twaalfmorgen IJSSELSTEIN

Goudse Houtsinge Goudse Hout Hekendorpsebuurt A27 Graaf Florisweg Goudsestraatweg NIEUWEGEIN eegje Nieuwe HEKENDORP Gou De Meent we Kade O ’t W Z N228 Dijk Baronieweg

A20 Kattensingel t a GOUDA Steinse Tiendeweg g Oost Grote Lot we Bloklandse Weg der Verenigde Naties iale Fietsroute met: inc

v eg l Noordzijdse

Pr o N210 e r

ovinciale P Hoenkoopse Rijpad Tiendw

rtstra e b u Jo

Turfsingel n Boveneind Noordzijde i Natuurgebied s s ie e t l a weg l Willeskop Ir. F E D van Enschedeweg N GPS, knooppunten, QR-codes, e de w ig r ren e Ve v r N228 o Benedeneind Noordzijde g de N207 G Steinsedijk We K HAASTRECHT uitprintbare routebeschrijving,ana Goudseweg a ldijk BENSCHOP LEKKANAAL Hollandsche IJssel eg t gstraa Gouderakse dijk Hoo Provi nciale Weg Oo Hoenkoopse Buurtw g Provinciale W st e Provincia Tiendeweg smartphoneproof en Struin- en le Weg W w est Liezeweg Biezendijk van Grote Hav e dom at s Bis tstra eg Vlie am e Vlist rd n te Schoonhovenseweg Damweg Vorspunten Rot N207 LEK eerstalblok 10 Nieuwegein-Zuid L V weg SE Korte Tiend S Boe J ze I mmolenpad

E Middelblok Gouderakse Tiendweg H POLSBROEKERDAM SC Pieterspad Lopikerwaard N210 Ir. F E D van Enschedeweg D 11 N Hoonaardpad A Beierse wegje L Schutterskade L O 26 11 Vianen M. A. Reinaldaweg MOORDRECHT H Kade 27 Vianen Achterdijk O Lopikerweg Oost os Benschoppermolenvliet Zuidzijdseweg t-V Zuidzijdse Het lis te VIANEN GOUDERAK rd Beijersche i jk Boerenlandpad Snippejagerskade Bilwijkerweg UITWEG Lekdijk LEK Lange Gouderakse Tiendweg N207 LOPIKERKAPEL A2 Goudseweg Damweg Beijerscheweg W POLSBROEK Noordzijdseweg Graafdijk es Kattendijk t-V 13 li st VLIST Zuidzijdseweg e STOLWIJK r d st i o Achterbroek j O k g erwe 6 Lopik LEK Noorder Slangeweg Middelwaard Bovenkerkseweg 28 N210 Kerkpad Zijdeweg LOPIK Schaapjeszijde 11 5 Geerpad Polderweg Tiendweg ACHTERBROEK 3 JAARSVELD Achthoven Schoonhovenseweg

Franse Kade

Lage weg De Vaartweg 15 Autenase Kade Nieuwe Rijksweg A27 Schoonouwenseweg Benedenkerkseweg B Wellepoort CABAUW Salmsteke Bolgerijse kade 4 LEXMOND Kruisweg g e aw ld t a Lekdijk s ein e A. R W M. eg Achterkade Bergweg Opweg rw ike op Tiendweg 32 L 12 Kerkweg 13 AMEIDE Koolwijkse Weg N210 A27 Achterkade 26 Lexmond Molenvliet Zouwendijk Groene kade SCHOONHOVEN

Bovenberg A2 Nieuweweg BERKENWOUDE 8 WILLIGE Zijderveldse Laan IJsseldijk Noord LEK LANGERAK Tiendweg Bastaard kade 18 A Lekdijk West Hei en Boeicopseweg C Lekdijk CAPELLE Westeinde Groendijk Tussenlanen LEK Gelkenes Veerse Dijk a/d IJSSEL Zuidbroekse Opweg A

1 2 Broekselaantje 23 Zuidbroek 35 Hogedijk Bordenweg 20 Benedenberg

OUDERKERK N210 Capellelaan Tiendweg Oost Reigersdreef a/d IJSSEL BERGAMBACHT Huibertse kade Tiendweg Kanaaldijk Provinciale weg Zijdeweg Kijfhoekse Kade Wilgenweg NIEUWPOORT 25 24 Lengte van

AMMERSTOL Wielweg Oudelandseweg IJsseldijk de route: 53 km Kerkweg 68 C.G. Roosweg BERGSTOEP GROOT-AMMERS Zijdeweg N478 Schutterseiland Tiendweg West Lekdijk Lakerveld Graafland Loet

Breekkade-pad Zuid Lekdijk-West Toeristisch Kanaaldijk B o o Hillekade Essenweg n e Melkweg v KRIMPEN a/d IJSSEL Opperstok l ie t C.G. Roosweg w Tiend Weg MEERKERK Overstap Punt e C.G. Roosweg LEK g N210

Parallelweg 66 Boezemweg Wetering Oost Peppelweg

Parallelweg 67 Struinpunten N477 Wetering West Hoekseweg Sluisvliet Opperduit Breekade Vorspunten Lek-Bos 80 LEKKERKERK Lekdijk Noord Tiendweg West Opperduit KRIMPEN a/d LEK 8 Fietsknooppunten D Voorstraat STREEFKERK Dorpsstraat 62 7 Schuwacht

> van boer tot fotograaf <

Struin- en Vorspunten langs de route STRUINPUNTEN 1. Kaas- en educatieboerderij Schep, Zuidbroek 153 8. Fietsverhuur Hoogenboom (ook op locatie), Bergambacht, www.kaasboerderijschep.nl Wilhelminastraat 2 - B Lekkerkerk, 2. Bij Margo Slapen en Ontbijten, Zuidbroek 135 www.hoogenboezemtweewielers.nl Bergambacht, www.bijmargo.nl 3. Café de Vlist eten & drinken, Fransekade 8 Vlist, Op Locatie: Wandelen en Fietsen Krimpenerwaard, www.cafedevlist.nl Steinsedijk 7A Haastrecht, www.abeloffice.nl/wandel-en-fiets- 4. MooiMekkerland, Koolwijkseweg 6 Stolwijk, www. arrangementen mooimekkerland.nl 5. ’t Wapen van Stolwijk, Dorpsplein 4 Stolwijk, VORSPUNTEN www.wapenvanstolwijk.nl A. Boerderijlint, Bovenberg en Benedenberg Bergambacht 6. Farmcamps Stolkse Weide, Bovenkerkseweg 49 Stolwijk, B. Vreemde koeien, Tiendweg Gouderak (zie SV route) www.farmcamps.nl/boerderijen/FarmCamps-Stolkse-Weide C. Versierde luchten met weidevogels, Berkenwoudse 7.Theetuin Onder de Pannen, Schuwacht 236 Lekkerkerk, Driehoek, langs de Oude Wetering www.theetuinonderdepannen.nl D. Eendenkooi Bakkerswaal en bezoekerscentrum, Schuwacht 232, Lekkerkerk 48 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 49 Meer informatie over de route op www.struinenenvorsen.nl/routes/van-boer-tot-fotograaf. > van boer tot fotograaf <

Babke Mollee maakte dit kunstwerk ‘Polderzicht’. Onder andere te zien tijdens Kunst- stroming 2018, georganiseerd door Krimpener Kunstwaard. Foto: Krimpener Kunst- waard

De boezemmolens in de Krimpenerwaard herinneren nog steeds aan de strijd met en tegen het water. Foto: Schoonhoven Zilverstad

De koe is echt ‘de koningin van de polder’ en wordt daarom veelvuldig op de gevoelige plaat vastgelegd door fotograaf Peter Stuurman. Foto: Peter Stuurman

Fotograaf Peter Stuurman fotografeerde deze zilveren kikker voor de tentoonstelling ‘Designed by Nature’. Foto: Peter Stuurman

50 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 51 Dansende koeien, de eerste dag dat de koeien in het voorjaar weer naar buiten mogen. Een bijzondere gebeurtenis op Kaasboerderij Schep. > over de route <

Door de waard lopen Krimpener Kunstwaard. Dit plaats in de zachte kussens vele mysterieuze collectief van kunstenaars van tot Bed & Breakfast ‘Tiendwegen’. Waar hun behelst veel beeldend omgebouwde boerderij naam vandaan komt, is kunstenaars, maar ook Bij Margo!. Of beleef het een historisch raadsel. keramiek-, textiel- en echte boerenleven in de Het Middelnederlandse woordkunstenaars zijn van luxe tenten van FarmCamps ‘tiën’ betekent ‘trekken’ de partij. Stolkse Weide. Slaap in de en verwijst mogelijk naar polder en ontbijt met een trekschuiten, maar het Wil je overnachten in glas verse koeienmelk. kan ook slaan op het boerenstijl? Neem dan water dat wegtrekt uit de dijken en vervolgens wateroverlast veroorzaakt. Kunst in de waard Of komt het van de tienden Vereniging Krimpener Kunstwaard is een vereniging voor oogstbelasting of het professionele en vrijetijdskunstenaars in de Krimpener- tiendhout waarmee de waard. De vereniging heeft meer dan 150 leden die actief wegen zijn aangelegd? kunst beoefenen. De vereniging stimuleert, ontwikkelt en organiseert diverse kunst- en culturele activiteiten. Zo Boerenkunst organiseert ze bijvoorbeeld beeldende kunst- en dicht- Hoe ze ook heten, de wedstrijden, exposities, tentoonstellingen en lezingen. De dijkpaden en tiendwegen tweejaarlijkse kunstroute Kunststroming toont beeldende leiden je zonder problemen kunst zoals foto, beeldhouwwerk, schilderijen en installa- langs de exposities en ties in monumentale huizen en tuinen van particulieren. galerieën van de Vereniging

50 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 51 52 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 53 OpBeleef de pagina’s hierna vind je evenementen, hetworkshops en struinadressen zelf waar je welkom bent. Het overgrote deel van deze adressen liggen aan een van de in dit boekje beschreven Kunst- en Cultuur Routes. De routes zijn genummerd volgens onderstaande tabel.

Route 1 Van Molenaar tot Kunstenaar Haastrecht - Stolwijk - Vlist 25 km pag 4-9 Route 2 Van Bewoner tot Verhalenverteller Haastrecht 2,1 of 5 km pag 10-15 Route 3 Van Soldaat tot Zilversmid Schoonhoven 3,5 km pag 16-21 Route 4 Van Schutter tot Vrijbuiter Gouda 5 km pag 22-27 Route 5 Van Kaasboer tot Artiest Bodegraven 4,5 km pag 28-33 Route 6 Van Visser tot Graffiti artist Bodegraven - Reeuwijk 31,5 km pag 34-39 Route 7 Van Smid tot Gastvrouw Nieuwkoop 55 km pag 40-45 Route 8 Van Boer tot Fotograaf Krimpenerwaard 53 km pag 46-51

52 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNSTKUNST && CULTUURCULTUURROUTE ROUTE - 53 Foto: VVV Gouda KunstclubsKunstenaarscollectieven en activiteiten Door het hele Groene Hart heen hebben kunstenaars zich verenigd in collectieven om diverse kunstvormen op een laagdrempelige manier toegankelijk te maken voor een breed publiek. Ieder collectief doet dat op haar eigen eigenzinnige manier.

STA-ART– ALPHEN AAN DEN RIJN E.O. De Stichting komt op voor de belangen van de aangesloten kunstenaars in de breedste zin van het woord. Zij beschikt over een eigen galerie “Galerie Alphen Art”, een website, en een online Foto: Sta-Art winkel voor kunstuitleen en -verkoop. www.sta-art.nl

NIEUWKOOPSE KUNSTROUTE – NIEUWKOOP E.O. Ook dit jaar staat er weer een Nieuwkoopse Kunstroute op het programma en wel op 8, 9 en 10 juni 2019 (15de editie). In 2018 deden er 44 kunstenaars mee op 23 locaties. www.kunstroute-nieuwkoop.nl

STICHTING KUNSTPROMOTIE GROENE H/ART – GROENE HART Opgericht in 1998 met als doel het promoten van kunstactiviteiten in het Groene Hart door het organiseren van exposities en kunstcompetitie (2 jaarlijks), de Groene Hart Kunstprijs. Hieraan kunnen zowel professionele als amateur-kunstenaars deelnemen. www.groenehartkunst.nl

CULTURELE VERENIGING ’T REGHTHUYS – NIEUWKOOP E.O Vereniging waar kunst, cultuur en mensen samen komen door het organiseren van exposities van beeldende kunstenaars, concerten en film e.d. www.reghthuys-nieuwkoop.nl

FIRMA VAN DRIE – GOUDA E.O Podium voor professionele kunst, broedplaats voor talent en ontmoetingsplek voor kunstenaars en publiek. Doel is vormen van hedendaagse kunst bij een zo groot mogelijk publiek onder de aandacht te brengen door exposities met verschillende kunst- disciplines. Openingstijden zijn wo t/m zo 12.00 - 17.00 uur. www.firmavandrie.nl Foto: Welkom in Gouda

Kijk voor nog meer route-informatie, tips en actualisatie op 54 - KUNST & CULTUUR ROUTE www.struinenenvorsen.nl/kunst-en-cultuur. KUNST & CULTUUR ROUTE - 55 CULTURELE COMMISSIE BODEGRAVEN-REEUWIJK De commissie bestaat sinds 2014 en verbindt, ondersteunt en ontplooit kunst- en cultuur- activiteiten van organisaties in Bodegraven-Reeuwijk. Kijk voor het rijke aanbod op www.kunstencultuurbenr.nl

KUNSTKRING BODEGRAVEN-REEUWIJK Bij de stichting “KunstKring Bodegraven-Reeuwijk” (KKBR) staat de bevordering van de creatieve en culturele ontplooiing centraal. Daarnaast wil de kunstkring een platform bieden waar lokale kunstenaars en inwoners van de gemeente elkaar ontmoeten. www.kunstkringbodegraven-reeuwijk.nl

HAASTRECHTSE KRING - HAASTRECHT Haastrechtse Kring organiseert al meer dan 50 jaar activiteiten op het gebied van muziek, architectuur, kunst en literatuur uiteenlopend van Wereldmuziekavond (22 maart), Kunst lokaal (13/14 september) tot Architectuur route (5 oktober) tot activiteiten georganiseerd. Zie voor meer informatie: www.haastrechtsekring.nl

CULTUREEL PODIUM VLIST – HAASTRECHT, VLIST EN STOLWIJK Deze club biedt een podium voor culturele activiteiten ter bevordering van de leefbaarheid en de sociale samenhang in met name kleine kernen zoals de Boer op. Ieder jaar kan er deelgenomen worden aan dit theatrale fietsevenement door Haastrecht, Stolwijk en Vlist. www.facebook.com/cultureelpodiumvlist

GOUD- EN ZILVERSMIDSGILDE ST.ELOY IN SCHOONHOVEN In 1988 sloegen de gouden zilversmeden van Schoonhoven de handen ineen en bliezen hun aloude ‘Nijverheidsvereniging’ uit 1862 nieuw leven in. Het Gilde bevordert de verkoop van producten van hun 50 leden en zorgt voor de collectieve kwaliteit die de cliënt in de zilverstad verwachten mag. www.goudenzilversmidsgilde.nl

KRIMPENERKUNSTWAARD - KRIMPENERWAARD In 2019 bestaat KrimpenerKunstwaard 10 jaar. Met meer dan 150 aangesloten kunstenaars heeft de vereniging zich op de kaart gezet. De vereniging stimuleert, ontwikkelt en organiseert diverse kunst- en culturele activiteiten zoals beeldende kunst- en dicht- wedstrijden, kunstroutes en exposities. In het jubileum- jaar wordt er uitgepakt met diverse tentoonstellingen, exposities, masterclasses en workshops op diverse locaties in de Krimpenerwaard. www.kunstwaard.nl Foto: Atelier Pand81

54 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 55 Foto: VVV Gouda

56 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 57

Foto: Schoonhoven Klassiek > 2019/2020 <

Route Datum Events Plaats Website 4 24.02 1e Goudse Geuzenmiddag (bier) Gouda www.museumhavencafe.nl/nieuws 5 18.03> POP-UP Galerie Marryzglaz zoekt Bodegraven www.kunstencultuurbenr.nl/vraag_en_aanbod/pop- Rembrandt up-galerie-marryzglaz-zoekt-rembrandt 7 24.03 Koek en Lopie Winterwandeling Nieuwkoop www.ontdeknieuwkoop.nl/events rondom de Nieuwkoopse Plassen 4 28.03 Dichters op Donderdag Gouda www.museumhavencafe.nl omlijst met Ierse Folkmuziek 7 31.03> Tentoonstelling: Ontstaan van Alphen a/d Rijn www.archeon.nl Holland. 5 31.03> Expositie Beestenboel Pop Up Bodegraven www.marryzglaz.com galerie Marryzglaz 4 13.04-14.04 Open Atelier Gouda Gouda openateliergouda.nl 4 16.04 Lezing Jaap van den Berg en Mieke Krimpen a/d IJssel www.kunstwaard.nl/wat-is-er-te-doen de Haan bij Kunstkring Krimpen: 'hoe de natuur terugneemt' Foto: VVV Gouda 4 19.04 Mini-symposium: Erasmus en zijn Gouda www.drukkerswerkplaats.nl/minisymposium- drukkers erasmus-en-zijn-drukkers 1 11.05 Molendag: Rondleiding Haastrecht www.boezemmolen.nl Boezemmolen No.6 4 10.05-12.05 Rrrollend Foodtruck Festival Gouda www.rrrollend.nl/ www.goudasfalt.nl 5 18.05 Kunstmarkt in Evertshuis door Bodegraven kunstkringbodegraven-reeuwijk.nl Kunstkring Bodegraven-Reeuwijk 2 18.05 Overtuin festival Haastrecht haastrechtsekring.nl/ overtuinbisdomvanvliet.nl 4 26.05> Biscuits van Theo Colenbrander Gouda www.museumgouda.nl/nl/nu-te-zien/ (1841-1930) tentoonstellingen/17/biscuits-van-theo-colenbrander 4 13.04-14.04 Open Atelier Gouda Gouda openateliergouda.nl 4 30.05-31.05 Keramiekdagen Gouda www.goudsekeramiekdagen.nl 7 31.05-01.06 Smederijdagen Nieuwkoop www.ontdeknieuwkoop.nl/events/e-1170/smederijdagen 4 08.06 Kaas en Couscous festival Gouda www.goudasfalt.nl 7 08.06-10.06 Nieuwkoopse Kunstroute Nieuwkoop www.kunstroute-nieuwkoop.nl 3 10.06 Zilverdag Schoonhoven www.zilverdag.nl 3 10.06 De Boer Op Diverse locaties www.facebook.com/cultureelpodiumvlist/ 3 10.06.19> Designed bij Nature Schoonhoven zilvermuseum.com 4 29.01-11.06 Salon 2019, 25 kunstenaars Gouda www.museumgouda.nl uit het Groene Hart

56 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 57 Route Datum Events Plaats Website 4 14.06-16.06 Havendagen Museumhaven Gouda www.museumhavengouda.nl Gouda 16.06: 4e IJssel & Gouwe Bierfestival 22.06-23.06 Landelijke Kunstweek Landelijk www.kunstweek.nl 6 30.06 Wecken, zouten & drogen, conser- Reeuwijk www.streekmuseumreeuwijk.nl veren uit grootmoeders tijd 4 17.07-18.08 Verkooptentoonstelling Art & Sou- Gouda firmavandrie.nl venirs (kunst voor kleine prijzen) 4 16.08-18.08 Rrrollend Foodtruck Festival Gouda www.rrrollend.nl/ http://www.goudasfalt.nl 4 22.05-28.08 Gouds Montmartre (wekelijks) Gouda welkomingouda.nl/evenementen/goudse-montmartre 4 04.05-29.08 Goudse Kaasmarkt wekelijks Gouda goudakaasstad.nl 5 01.09 Najaarsmarkt Bodegraven www.najaarsmarkt.com 1 14.09 Monumentendag: Rondleiding Haastrecht www.boezemmolen.nl Boezemmolen No.6 7 14.09 Torenschuddersfeest met Nieuwkoop www.ontdeknieuwkoop.nl/events Gondelvaart 2 13.09-14-9 Kunst Lokaal Haastrecht Haastrecht haastrechtsekring.nl 7 29.09 Happen en Stappen Nieuwkoop www.ontdeknieuwkoop.nl/events 3 02.06-07.07 Springerparkconcerten Schoonhoven schoonhovenklassiek.nl 04.08-29.09 (maandelijks) 2 26.10 Nacht van de Nacht, Haastrecht www.zuidhollandslandschap.nl/nachtle- op pad met de boswachter ven-hooge-boezem

Foto: VVV Gouda

58 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 59 Route Datum Events Plaats Website 4 26.10 Zotte Zaterdag Gouda zottezaterdag.nl 4 23.06-27.10 Lage Landen: Schatten uit het Rijks. Gouda www.museumgouda.nl/nl/nu-te-zien/tentoonstellingen/14/lage-landen-schatten-uit-het-rijks 7 19.10-29.11 Expositie Groene Hart Kunstprijs en Nieuwkoop groenehartkunst.nl Verbeelding van de Waterlinie 4 13.12 Gouda bij Kaarslicht Gouda www.goudabijkaarslicht.nl 14.12 Nacht van het Zilver Schoonhoven www.nachtvanhetzilver.nl 4 13.12-27.12 Expositie LichtKunst Gouda Gouda www.firmavandrie.nl 4 13.12.19- Goudse Glazen Uitgelicht Gouda goudseglazenuitgelicht.nl/ 05.01.20 4 26.02.19- Buiten Scilderen; 19e euwse Gouda www.museumgouda.nl/nl/nu-te-zien/tentoonstel- 02.02.20 schilders uit de Franse kunstenaars- lingen/19/buiten-schilderen kolonie Barbizon en de Neder- landse tegenhanger in Oosterbeek centraal. 6 16.05- Atelierroute Bodegraven-Reeuwijk Bodegraven- kunstkringbodegraven-reeuwijk.nl 17.05.20 Reeuwijk 3 31.05.20> Silveraward Schoonhoven zilvermuseum.com/schoonhovens-sil- ver-award-2018/ 4 01.09.20 Kunststroming (tweejaarlijkse Krimpenerwaard www.kunstwaard.nl kunstroute door Krimpenerwaard) 2 13.12.20 Verhalenfestival, verhalen tussen Haastrecht facebook.com/DeVerhalencompagnie Oud en Nieuw

Foto: Letty Blanken

58 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 59 Workshops & Uittips Foto: Loes Vork, Groene Hart Creatief Route Workshop & Uittips Plaats Website 7 Iedere woensdag 'open stal'. Vrije inloop Alphen aan den Rijn www.dewittegravin.nl skybox stal met de mogelijkheid van een kopje koffie, thee of frisdrank met bv een taartje. 5 Diverse workshops gegeven door verschil- Bodegraven www.hoeknegenentwintig.nl/ www.marryzglaz.com/ lende kunstenaars graffitiart.nu/ www.unieksieraad.nl 5 Alles over kaasmaken, van vroeger tot nu. Bodegraven www.kaasboerderijdegraaf.nl 5, 6 Diverse workshops te volgen bij het Bodegraven www.evertshhuis.nl Evertshuis 4 Teken en schilder workshops en cursussen Gouda www.miekedehaan.nl door Mieke de Haan 4 Sketchcrawls, gratis zonder aanmelding. Gouda www.groenehartcreatief.nl/sketchcrawl/ Voor iedereen die van tekenen houdt. 4 Diverse thematische instapwandelingen Gouda www.goudsegidsengilde.nl 4 Storytrail Stadswandeling Gouda Gouda storytrail.nl/stadswandeling-gouda 4 Inspirerende fotoprojecten van Jaap van Gouda waaromgaathetgoedinjeleven.nl/ beeldenmeer.nl den Berg 4 Diverse workshops te volgen bij Museum Gouda www.museumgouda.nl Gouda 4 Allerlei creatieve workshops in het Groene Groene Hart www.groenehartcreatief.nl Hart Waterlinie Audiotour met luisterverhalen Groene Hart www.struinenenvorsen.nl/oude-hollandse-waterlinie/ over rampjaar 1672 audiotours/ 3 Alles over kaas, workshops, kaasboerderij Groene Hart www.cheesevalleyholland.com en tips 1 Buiten Schilderen met Josefien Versteeg Haastrecht www.atelierpand81.nl 2 Historische wandeling door Haastrecht o.l.v Haastrecht www.historischevereniginghaastrecht.nl gids

1 Waterwandelarangement, een boeiende Haastrecht/ Vlist www.gemaalhaastrecht.nl/arrangementen wandeling door het Oude Hollandse Waterli- niegebied ttv het rampjaar 1672 o.l.v. gids 1 Fietsen en wandelen met gids Haastrecht/Vlist Facebook Wandelen-en-fietsen-Krimpenerwaard

60 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 61 Route Workshop & Uittips Plaats Website 7 Bezoek kunstateliers Nieuwkoop www.zevensprongnieuwkoop.nl/de-kunstenaars-en- hun-ateliers 7 Uiteenlopende workshops in ’t Reghthuys Nieuwkoop www.reghthuys-nieuwkoop.nl 5 Je eigen kaasje maken Reeuwijk www.struinenenvorsen.nl/deelnemers/kijk-en-kaasboerderij-van-der-werf 6 Proef het vak van patissier bij Femke en Reeuwijk www.patissiers.nl Sander, diverse workshops 6 Loopfietsen arrangementen voor een unieke Reeuwijk www.loopfietsgroenehart.nl polderbeleving 3 Workshop zilversmeden en/of rondleiding Schoonhoven www.zilvergalerie.nl door watertoren 3 Ontdek Schoonhoven Zilverstad met het Schoonhoven www.zilvermuseum.nl/ Zilveruitje of Rondje Schoonhoven 3 Diverse thematische instapwandelingen Schoonhoven www.stadswandelingschoonhoven.nl 3 Storytrail Stadswandeling Schoonhoven Schoonhoven storytrail.nl/stadswandeling-schoonhoven 3 Workshop in Zilverlab en Zilversmederij Schoonhoven www.zilvermuseum.nl 6 Kaas en wijn wat een mooie combinatie, Waarder www.proevenindepolder.nl workshops & wijngaardbezichtiging 7 De hand van de meester, inspiratietour Woerden www.deblauwemeije.nl Rembrandt en de Gouden Eeuw 7 Wisselende workshops Woerden www.deblauwemeije.nL

Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven Foto: Mike Bink

60 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 61 Struinpunten zijn deelnemers van Struinen en Vorsen, U herkent ze aan het QR-codebordje.

www.struinenenvorsen.nl GPS Routes

Kunst Cultuur Waterlinie Luister Nog meer Route Route Hendrick routes!

Vorspunten (Streekverhalen) Scan codes met uw mobiele telefoon voor informatie

Kunst & Cultuur- Herbestemming Nog meer genieters verhalen!

Struinpunt Het Evertshuis Kunst - Cultuur - Educatie

Het Evertshuis is het theater en dé toonaangevende culturele voorziening van Bodegraven-Reeuwijk. Wij bieden een podium voor kinderen, volwassenen, beginnende en gevorderde theatermakers, muzikanten en kunstenaars. www.evertshuis.nl

Groeten uit het

Theater, Museum & Galerie

Route Struinpunt Adres Plaats Website 5, 6 Evertshuis Julianastraat 4 Bodegraven www.evertshuis.nl 5, 6 Kaasmuseum Bodegraven Julianastraat 4 Bodegraven www.kaasmuseum.org 4 Galeriewinkel AnderZ & Wilhelminastraat 52 Gouda www.nicovaneijk.nl Nico van Eijk plateelspecialist www.galeriewinkelanderz.nl 4 Hans den Hollander Prints Lage Gouwe 24 Gouda www. hansdenhollander.com 4 Museum Gouda Achter de Kerk 14 Gouda www. museumgouda.nl Oosthaven 9 1, 2 Boezemmolen no. 6 Oost-Vlisterdijk 1 Haastrecht www. boezemmolen.nl 1, 2 Gemaal de Hooge Boezem achter Haastrecht Hoogstraat 31 Haastrecht www.gemaalhaastrecht.nl 1, 2 Museum Paulina Bisdom van Vliet Hoogstraat 166 Haastrecht www. bisdomvanvliet.nl 1 ,2 Theater en Grand Café Concordia Concordiaplein 1 Haastrecht www. theaterconcordia.nl 7 Smederijmuseum Zuideinde 33 Nieuwkoop www. smederijmuseum-nieuwkoop.nl 6 Streekmuseum Reeuwijk Oudeweg 3 Reeuwijk www. streekmuseumreeuwijk.nl 3, 8 Nederlands Zilvermuseum Schoonhoven Kazerneplein 4 Schoonhoven www.zilvermuseum.nl 7 Buitenplaats De Blauwe Meije Meije 300 Woerden www.deblauwemeije.nl

62 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 63 Eten & Drinken

Route Struinpunt Adres Plaats Website 5, 6 Brouwcafé De Molen Overtocht 43 Bodegraven www.brouwcafedemolen.nl 5, 6 Groene Hart Catering (op locatie) Emmakade 9 Bodegraven www.groenehartcatering.nl 5, 6 IJs- en koffiesalon De Zoete Inval Markstraat 11 Bodegraven www.ijsenkoffie.nl 6 Pannenkoekerie ’t Veldhuis Noordzijde 96 Bodegraven www.pannenkoekerie-tveldhuis.nl 4 IJsselhuis Museumhavencafé Schielands Hoge Zeedijk 1 Gouda www.museumhavencafe.nl 4 Restaurant LF Gouda Hoge Gouwe 189 Gouda www.lfgouda.nl 1, 2 Arjan van der Eijk, de echte bakker Grote Haven 48 Haastrecht www.arjanvandereijk.nl 1 De Steinsetuin, theetuin en brasserie Steinsedijk 45 Haastrecht www.steinsetuin.nl 1, 2 Het Witte Hof Hoogstraat 152 Haastrecht www.hetwittehof.nl 1 Uitspanning Goejanverwelle Goejanverwelle 29-A Hekendorp www.goejanverwelle.nl 8 Theetuin Onder de Pannen Schuwacht 236 Lekkerkerk www.theetuinonderdepannen.nl 6 Proeverij De Koffietuin en B&B Weijpoort 12 Nieuwerbrug www.koffietuin.nl 7 Restaurant Tijsterman Dorpsstraat 116 Nieuwkoop www.restaurant-tijsterman.nl 6 Patisserie Femke en Sander Jan Tinbergenstraat 27c Reeuwijk www.patissiers.nl 6 Restaurant ’t Vaantje Korssendijk 32 Reeuwijk www.vaantje.nl 6 Restaurant Paviljoen ’t Reeuwijkse Hout Reeuwijksehoutwal 4 Reeuwijk www.reeuwijksehout.nl 3 Hotel Restaurant Hotel Belvédère Lekdijk West 4 Schoonhoven www.hotelbelvedere.nl 1, 8 ‘t Wapen van Stolwijk Dorpsplein 4 Stolwijk www.wapenvanstolwijk.nl 1, 8 Café de Vlist eten & drinken Fransekade 8 Vlist www.cafedevlist.nl 1 De Vlisterstee West Vlisterdijk 57 Vlist www.vlisterstee.nl 6 Wijn proeve(n) in de polder Westeinde 3 Waarder www.proevenindepolder.nl

Boederijbeleving & Plattelandsbeleving

Route Struinpunt Adres Plaats Website 7 TaarTenTuin Achtermiddenweg 10 Aarlanderveen www.boerenbed.nl/locatie/taartentuin 7 Zichtstal De Witte Gravin en Kortsteekterweg 12 Alphen a/d Rijn [email protected] vergaderlocatie 7 Zorgboerderij Valkendam Kortsteekterweg 32 Alphen a/d Rijn www.valkendam.nl 8 Bij Margo Slapen en Ontbijten Zuidbroek 135 Bergambacht www.bijmargo.nl 8 Kaas- en educatieboerderij Schep Zuidbroek 153 Bergambacht www.kaasboerderijschep.nl 6 De Bezoekerij (boerderij-excursies) J.C. Hoogendoornlaan 3 Bodegraven www.debezoekerij.nl

62 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - 63 Boederijbeleving & Plattelandsbeleving

Route Struinpunt Adres Plaats Website 7 De Hollandse Boerderij Meije 63 Bodegraven www.hollandseboerderij.nl 7 Hof ter Meije brocante Meije 28 Bodegraven [email protected] 5, 6 Kaasboerderij de Graaf Buitenkerk 56 Bodegraven www.kaasboerderijdegraaf.nl 6 Kaasboerderij Conny Vroege Westeinde 79 Driebruggen 7 Groene Hart Camping Oostzijde 119 De Hoef www.groenehartcamping.nl Groepsaccommodatie 7 Newhouse Logies & Nieuwveenseweg 102 Zevenhoven www.jannieuwenhuizen.com Landwinkel Jan Nieuwenhuizen 7 Hoeve Molenweide Lindenhovestraat 8a Zwammerdam www.hoevemolenweide.nl Fietsen, Wandelen & Varen

Route Struinpunt Adres Plaats Website 7 De Vooruitgang, kanoverhuur Achtermiddenweg 3 Aarlanderveen www.boerderijdevooruitgang.nl en Weidevogelboerderij 1, 2 Wandelen en Fietsen Steinsedijk 7A Haastrecht www.abeloffice.nl Krimpenerwaard (op locatie) 1 Steppi-E Provincialeweg Oost 67 Haastrecht www.steppi-e.nl 8 Fietsverhuur Hoogenboom Wilhelminastraat 2B Lekkerkerk www.hoogenboezemtweewielers.nl (ook op locatie) 6 De Watersnip Natuuractiviteiten ’s-Gravenbroekseweg 154 Reeuwijk www.watersnip.info en Groepsaccommodatie 6 Loopfiets Groene Hart Schinkeldijk 28 Reeuwijk www.loopfietsgroenehart.nl (verhuur en arrangementen) 6 Sup en Watershop Reeuwijk Verlengde Breevaart 3 Reeuwijk www.supenwatershop.nl (entree via receptie Landal) 3 Stichting Stadswandeling Schoonhoven Roosweg 18 Schoonhoven www.stadswandelingschoonhoven.nl (op locatie) 3 Veerdienst – Schoonhoven – Gelkenes Buiten de Veerpoort 2 Schoonhoven www.veerdienst-schoonhoven.nl

Toeristische Overstap Punten Toeristische Informatie Punten • TOP Schoonhoven, Buiten de Veerpoort • VVV Alphen aan den Rijn, Pieter Doelmanstraat 19, • TOP Haastrecht, Concordiaplein [email protected] • TOP Loetbos, Loet 6 • VVV Gouda in Goudse Waag, Markt 35, welkomingouda.nl • TOP Reeuwijk, Reeuwijkse Houtwal • VVV Nieuwkoop, Noordenseweg 23 a, ontdeknieuwkoop.nl • TOP Zwammerdam, Buitenkerk (bij huisnummer 80) • VVV Schoonhoven (in Zilvermuseum), Kazerneplein 4, • TOP Nieuwkoop, Noordenseweg 23a www.vvvschoonhoven.nl • Bodegraven-Reeuwijk, buitengewoonbodegravenreeuwijk.nl

64 - KUNST & CULTUUR ROUTE KUNST & CULTUUR ROUTE - PB COLOFON

Uitgave van Struinen en Vorsen www.struinenenvorsen.nl [email protected]

Tekst, vormgeving en cartografie Graficelly, Reeuwijk ([email protected])

Fotografie Graficelly en anderen

december 2018 Struinen en Vorsen is een netwerkorganisatie, waar al meer dan 150 ondernemers uit de recreatieve-, culturele- en kunstsector bij aangesloten zijn. Ons doel is om het Groene Hart op een duurzame manier onder de aandacht te brengen. Dit doen we onder meer door initiatieven op het vlak van Kunst & Cultuur & Buitenleven te combineren, te faciliteren en te presenteren, zodat meer bewoners en recreanten uit het Groene Hart hiermee bekend raken en hiervan kunnen genieten. Dit project wordt ondersteund door de provincie Zuid-Holland. Struinen en Vorsen, Streekadvies ’t Laage Land en Graficelly aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele onvolledig- Copyright heden of onjuistheden. Mede mogelijk gemaakt door: 8 Kunst & Cultuur Routes

provincie door het Groene Hart Holland Zuid