RESULTATEN 1-METING TOERISME EN RECREATIE

Gemeente Krimpenerwaard

Maart 2020

1. Inleiding

1-meting toeristische monitor Dit document beschrijft de belangrijkste uitkomsten van de 1-meting Toerisme en Recreatie 2020 van de gemeente Krimpenerwaard. Het onderzoek is opgebouwd uit de analyse van toeristisch-recreatieve werkgelegenheidscijfers, de resultaten van een imagopeiling en de resultaten van een bedrijvenonderzoek. De monitor is in 2017 door I&O Research en de gemeente Krimpenerwaard ontwikkeld met behulp van de input van stakeholders. De meting van 2020 is een herhaling van de 0- meting van 2017. Dit document beschrijft kort de belangrijkste uitkomsten van de meting. Uitgebreidere uitkomsten staan in het bijbehorende tabellenboek.

Werkgelegenheidsanalyse Voor de analyse van werkgelegenheidscijfers (2015-2019) en toegevoegde waarde (2014-2018) is gebruikgemaakt van het LISA-bestand. LISA is een databestand met gegevens over alle vestigingen in Nederland waar betaald werk wordt verricht. Voor de afbakening van de Toerisme en Recreatiesector is gebruikgemaakt van de landelijke RT standaard. Dit betekent dat de uitkomsten gaan over alle toeristisch-recreatieve bedrijven en de bijbehorende werkgelegenheid in de gemeente Krimpenerwaard en in de referentiegebieden.

Imagopeiling De imagopeiling is uitgezet onder 2.504 panelleden van het I&O Research Panel. In totaal hebben 1.021 Nederlanders tussen 28 januari 2020 en 13 februari 2020 aan het onderzoek meegedaan. De resultaten van deze groep zijn herwogen op leeftijd, geslacht en opleiding zodat de uitkomsten representatief zijn voor de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder die niet in de Krimpenerwaard woont. Daarnaast zijn alle 280 panelleden die in de gemeente Krimpenerwaard wonen uitgenodigd voor de imagopeiling. Hiervan hebben 158 Krimpenerwaarders meegedaan aan het onderzoek. De uitsplitsing naar inwoner/bezoeker geeft een globaal beeld van hoe inwoners van de Krimpenerwaard naar hun eigen gemeente kijken in vergelijking met de Nederlandse bevolking. Waar het in dit document over bezoekers/gasten van de Krimpenerwaard gaat, gaat het (tenzij anders omschreven) niet om de buitenlandse toeristen. Zij hebben namelijk niet aan het onderzoek meegedaan.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 1

Bedrijvenonderzoek Voor het bedrijvenonderzoek zijn alle toeristisch-recreatieve ondernemers in de gemeente Krimpenerwaard per brief uitgenodigd om een online-vragenlijst in te vullen. Het adressenbestand is tot stand gekomen door toeristisch-recreatieve vestigingen uit het LISA-bestand te selecteren. Vervolgens is de lijst aangescherpt door de gemeente Krimpenerwaard. In totaal hebben 306 bedrijven een brief gekregen. Na twee weken is er een herinneringsbrief verstuurd aan de ondernemers die nog niet meegedaan hadden. Vervolgens zijn ondernemers ook nog gebeld om hen te motiveren om aan het onderzoek mee te doen. Uiteindelijk hebben 108 ondernemers de online vragenlijst (deels) ingevuld, een respons van 35 procent. Dit is een hoog percentage voor een onderzoek onder bedrijven. Omdat er geen sprake was van een steekproef (alle bedrijven zijn aangeschreven), geven de uitkomsten een goed beeld van de ervaringen van toeristische bedrijven in de Krimpenerwaard. Onder de deelnemende bedrijven zijn 68 met een dagrecreatieve voorziening en 29 met een verblijfsaccommodatie. Het aandeel bedrijven met een verblijfsaccommodatie is hiermee relatief groot. De presentatie van resultaten als bezoekersaantallen, herkomst bezoekers, omzetontwikkeling geven een beeld van de bedrijven die hebben deelgenomen aan het onderzoek. Deze cijfers zijn dus geen weergave van de gemeente als geheel.

2. Aanbod

De gemeente Krimpenerwaard heeft op toeristisch-recreatief gebied veel te bieden. Zo biedt de gemeente mooie natuur, het oude slagenlandschap, een waterrijke omgeving en is het onderdeel van het Groene Hart in de Randstad. Het gebied leent zich goed voor een dagje wandelen, fietsen, varen of om te schaatsen. Ook is de Krimpenerwaard interessant voor de vogelliefhebbers vanwege de weidevogels die er leven. Daarnaast zijn er leuke bezienswaardigheden en zijn er veel interessante en historische plaatsen in de gemeente. Een bezoeker kan oude ambachten bezichtigen zoals een kaasmakerij, een zilversmid en een boomgaard. Daarnaast doen diverse (rivier)cruises de gemeente aan. Bezoekers van de gemeente komen er vooral voor een dagje uit. Het aanbod aan verblijfsaccommodaties kenmerkt zich vooral door Bed & Breakfasts, (mini)campings en enkele hotels. Onder de plaatsen in de gemeente vallen onder andere Schoonhoven, Ouderkerk aan de IJssel, Lekkerkerk, Krimpen aan de Lek, Bergambacht en Stolwijk.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 2

3. Bereik en gebruik

Een derde van de Nederlanders niet bekend met Krimpenerwaard Een op de vijf (19 procent) Nederlanders die niet in de Krimpenerwaard woont, zegt wel eens in de Krimpenerwaard geweest te zijn. Nog eens 44 procent kent de Krimpenerwaard van naam. Ruim een derde (36 procent) heeft nog nooit van de Krimpenerwaard gehoord. De bekendheid is het grootst in landsdeel West (Noord-, Zuid-Holland en Utrecht) (figuur 1) gevolgd door landsdeel Noord (Groningen, Friesland, Drenthe). In het zuiden van het land (Zeeland, Noord-Brabant en Limburg) is de bekendheid van de Krimpenerwaard het laagst. De bekendheid van de gemeente is ten opzichte van 2017 iets afgenomen. Overigens blijkt 57 procent van de Nederlanders die niet bekend zijn met de Krimpenerwaard, wel specifieke plaatsen zoals Ouderkerk aan de IJssel of Schoonhoven.

Figuur 1

Bekendheid gemeente Krimpenerwaard, naar herkomst (landsdeel)

West 32% 40% 27%

Noord 16% 52% 33%

Oost 10% 50% 40%

Zuid 9% 41% 49%

TOTAAL 19% 44% 36%

0% 25% 50% 75% 100%

Geweest Kent het van naam Kent het niet Weet niet

Bron: Imagopeiling I&O Research.

De bekendste plaatsen in de gemeente Krimpenerwaard onder de Nederlandse bevolking zijn Schoonhoven (42 procent), Ouderkerk aan de IJssel (41 procent), Lekkerkerk (39 procent) en Krimpen aan de Lek (34 procent). Drie op de tien Nederlanders geeft aan geen enkele plaats in de Krimpenerwaard te kennen.

Vooral inwoners uit West-Nederland op Krimpenerwaard georiënteerd Van de inwoners uit het westelijke deel van Nederland heeft drie op de tien de gemeente Krimpenerwaard wel eens bezocht. Dit geldt voor 16 procent van de inwoners van landsdeel Zuid. Een op de tien inwoners van landsdeel Oost (tien procent) en landsdeel Zuid (negen procent) heeft de Krimpenerwaard bezocht.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 3

Dagrecreatieve ondernemers (recreatie zonder verblijfsmogelijkheid) geven aan dat twee derde (66 procent) van de bezoekers uit de eigen gemeente komen (tabel 1). Ruim een kwart komt uit de rest van Nederland. Het overige deel (zeven procent) van de bezoekers komt vanuit het buitenland naar de Krimpenerwaard. De bezoekers van verblijfsaccommodaties komen voornamelijk van buiten de Krimpenerwaard: 20 procent komt uit de Randstad, 40 procent uit de rest van Nederland en nog 32 procent uit het buitenland.

Tabel 1 Herkomst bezoekers, gemiddelde van bedrijven (ongeacht grootte, zelfopgave) Dagrecreatie Verblijfsrecreatie Totaal Gemeente Krimpenerwaard 66% 9% 49% Randstad 17% 20% 18% Overig Nederland 10% 40% 19% België 3% 6% 4% Duitsland 2% 5% 3% Overig Europa 2% 17% 6% Buiten Europa 1% 4% 2% Totaal 100% 100% 100% n 57 25 82

Bron: Bedrijvenonderzoek I&O Research.

Bezoek aan plaatsen populairste activiteit Het bezoeken van een dorp of stad is de voornaamste reden voor een recreatief bezoek aan de Krimpenerwaard. Ruim een op de drie (37 procent) van de mensen die de Krimpenerwaard de afgelopen twee jaar bezochten, noemt dit als een van de bezoekredenen. De helft van de bezoekers (52 procent) ging bij het bezoek aan de Krimpenerwaard ook langs in Schoonhoven. Daarna zijn Bergambacht (32 procent) en Ouderkerk aan de IJssel (30 procent) de meest bezochte plaatsen. Andere veelgenoemde activiteiten zijn fietsen (21 procent), wandelen (20 procent), winkelen (15 procent) en museumbezoek (14 procent). Het merendeel van de gasten (92 procent) heeft bij het bezoek niet overnacht in de gemeente. Van de Nederlandse bezoekers combineert vijf procent het verblijf met een toeristisch bezoek aan plaatsen in de omgeving zoals bijvoorbeeld Gouda, Rotterdam, Kinderdijk en/of de Reeuwijkse plassen.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 4

Dagrecreatieve bedrijven zien nabije toekomst positief in De 61 dagrecreatieve bedrijven die hebben deelgenomen aan het bedrijvenonderzoek schatten het aantal bezoekers in 2019 op 572 duizend. Deze groep bedrijven verwacht gemiddeld vier procent meer bezoekers in 2020 (figuur 2).

Figuur 2. Verwachte procentuele stijging bezoekersaantal, 2019-2020

Horecagelegenheid zonder recreatieve voorziening 4%

Agrarisch bedrijf met recreatieve voorziening 4%

Overige dagrecreatie 3%

Totaal 3%

0% 1% 2% 3% 4% 5% Bron: Bedrijvenonderzoek I&O Research.

Gemiddelde bezetting verblijfsaccommodaties is 51 procent De gemiddelde bezetting van de verblijfsaccommodaties die een bezettingsgraad hebben opgegeven is 51 procent. Een derde van deze bedrijven geeft aan minder dan 50 procent bezet te zijn. De bedrijven is ook gevraagd naar hun gewenste bezettingsgraad. Niet elke ondernemer wil of kan 100 procent bezet zijn, zo worden B&B’s in sommige gevallen hobbymatig gerund. De hotels en B&B’s in die meewerkten aan het onderzoek, zitten in de buurt van hun gewenste bezettingsgraad. De campings en bedrijven met vakantiewoningen zouden daarentegen graag meer bezoekers hebben en hebben hier ook al capaciteit voor.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 5

4. Economisch belang

Aantal toeristisch-recreatieve banen met 16 procent gestegen tussen 2015 en 2019 In 2019 zijn er in de gemeente Krimpenerwaard 853 banen in de sector Recreatie en Toerisme. Dit is 16 procent meer dan in 2015 (toen 737 banen) (figuur 3). Ten opzichte van de COROP-regio Oost-Zuid- Holland (11 procent) en Nederland (14 procent) is dit een grote stijging in toeristisch-recreatieve werkgelegenheid. Deze stijging vond in de Krimpenerwaard grotendeels plaats in 2016, sindsdien is het aantal banen redelijk stabiel. De grootste banenstijging sinds 2016 vond plaats in de toeristische banen rondom vervoer (61 procent) en sport (33 procent). De banen in de watersport zijn met 15 procent gedaald. De helft (50 procent) van alle banen die erbij zijn gekomen, is in de horecasector. Deze sector zorgt voor 54 procent van de toeristische werkgelegenheid.

Figuur 3. Geïndexeerde ontwikkeling R&T banen, 2015-2019 (2015=100) 170 Cultuur, recreatie en amusement 160

150 Detailhandel/ groothandel 140 Horeca 130 120 Logiesverstrekking

110 Overig T&R 100 Sport 90

80 Vervoer 70 Watersport 60 2015 2016 2017 2018 2019 Bron: LISA, bewerking: I&O Research.

Relatief klein werkgelegenheidsaandeel toerisme en recreatie In totaal zijn er bijna 21.000 banen in de gemeente Krimperwaard. Hiervan is 4,1 procent toeristisch- recreatief. In Nederland is dit aandeel hoger (6,6 procent). Dit verschil is deels te verklaren door het kleinschalige dagrecreatie-karakter van de gemeente. Zo genereren bijvoorbeeld grote verblijfsaccommodaties, attracties en parken relatief veel toeristisch-recreatieve werkgelegenheid. In de Krimpenerwaard zijn er gemiddeld 2,8 toeristische banen per toeristisch bedrijf, in Nederland is dit 4,1. De toeristische werkgelegenheid in Krimpenerwaard leunt sterk op de horeca en logiesverstrekking: meer dan de helft van de toeristisch-recreatieve werkgelegenheid in Krimpenerwaard bestaat uit banen in de horeca (54 procent; Nederland: 51 procent) en logiesverstrekking (20 procent, ten opzichte van 14 procent in Nederland). In COROP-regio Oost-Zuid-Holland is duidelijk minder werkgelegenheid in logiesverstrekking (6 procent) dan in de Krimpenerwaard. Ten opzichte van de regio en Nederland is vooral de werkgelegenheid in de sport en watersport minder.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 6

Meeste toeristische werkgelegenheid in zuidoosten Krimpenerwaard Plaatsen in de gemeente Krimpenerwaard met veel toeristische banen zijn Schoonhoven (300 banen; 6,9 procent van het totaalaantal banen), Bergambacht (139 banen; 3,6 procent) Lekkerkerk (11 banen; 3,7 procent) en Haastrecht (84; 5,4 procent). In Ammerstol (11,4 procent) en Vlist (4,9 procent) is het aandeel toeristische werkgelegenheid groot, maar gaat het in absolute zin niet om veel banen. Het grootste deel van de gemeentelijke toeristisch-recreatieve werkgelegenheid is geconcentreerd gemeenterand in het zuidoosten. In deze plaatsen bestaat de toeristische werkgelegenheid voor gemiddeld 77 procent uit horeca en logiesverstrekking. In de andere kernen is dit gemiddeld 65 procent.

Toegevoegde waarde van toerisme en recreatie is gestegen Om het economisch belang van toerisme en recreatie te duiden kan, naast de werkgelegenheid, ook worden gekeken naar de toegevoegde waarde van de sector. In 2014 was de toegevoegde waarde van toeristische bedrijvigheid €20,5 miljoen. Inmiddels is dit gestegen naar bijna €25 miljoen: een stijging van 22 procent (Figuur 4). In dezelfde periode was er een vergelijkbare stijging in toegevoegde waarde in Nederland. In de COROP-regio Oost-Zuid-Holland steeg de toegevoegde waarde minder hard (10 procent).

Figuur 4. Toegevoegde waarde R&T-sector geïndexeerd, 2014-2018 (2014=100)

125

120

115

110

105

100

95 2014 2015 2016 2017 2018

Krimpenerwaard Krimpen ad IJssel Molenwaard Oost-Zuid-Holland Nederland

Bron: LISA, bewerking: I&O Research.

Toename vraag zorgt in 2019 voor hogere omzet deel toeristische bedrijven Hoewel de toegevoegde waarde van de toeristisch-recreatieve sector de afgelopen jaren steeg, merken niet alle bedrijven dit. Een op de vijf (20 procent) van de bedrijven geeft in het bedrijvenonderzoek aan dat de omzet in 2019 lager was dan in 2018. Dit kwam onder andere toename van concurrentie en slechtere weersomstandigheden. Een op de drie bedrijven (35 procent) had meer omzet in 2019 dan het voorgaande jaar. Genoemde redenen zijn onder andere een toename in de vraag, hogere gemiddelde bestedingen van bezoekers en betere algemene economische omstandigheden. Verder was voor 36 procent van de bedrijven de omzet vergelijkbaar met het jaar ervoor en kon 8 procent van de bedrijven geen inschatting geven. De helft van de bedrijfseigenaars verwacht dat de omzet in 2020 vergelijkbaar zal zijn met 2019. Men verwacht vaker een positieve ontwikkeling (28 procent) dan een negatieve ontwikkeling (8 procent).

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 7

5. Kansen en bedreigingen

Dit afsluitende hoofdstuk geeft een beeld van de kansen en bedreigingen die er zijn voor de toeristische sector in de gemeente Krimpenerwaard. Op basis van de kwantitatieve resultaten en de gegeven antwoorden op open vragen uit het imago- en bedrijvenonderzoek zijn deze geformuleerd. Sommige zaken zijn nog niet eerder genoemd in deze notitie. De volledige uitkomsten zijn te vinden in het tabellenboek en de open antwoorden.

5.1 Bedreigingen De toeristische sector van de gemeente Krimpenerwaard kent de volgende bedreigingen:

BEDREIGINGEN

Weinig landelijke bekendheid

Saai en eenzijdig imago

Lage aantrekkelijkheid voor bezoek

Lage bezettingsgraad

Focus op beperkt aantal trekpleisters

Samenwerking met de gemeente

Onvoldoende samenhang in marketing

Stijging toeristenbelasting

Weinig landelijke bekendheid Uit de imagopeiling blijkt dat 36 procent van de Nederlanders nog nooit van de Krimpenerwaard gehoord heeft. Dit heeft deels te maken met het feit dat de gemeente pas sinds 2015 bestaat. Veel dagrecreatieve ondernemers leunen ook sterk op inwoners uit de eigen gemeente en de rest van de Randstad.

Lage toeristische aantrekkelijkheid Gemiddeld beoordelen Nederlanders de gemeente Krimpenerwaard vaker dan inwoners als saai en eenzijdig. Het gebied is voldoende (6,0) voor een dagje uit. In 2017 scoorde dit aspect nog een 6,5. Voor korte- (5,1) en lange vakanties (3,8) krijgt het gebied van de landelijke bevolking onvoldoendes. Ook de eigen inwoners vinden de aantrekkelijkheid voor een lange vakantie onvoldoende (5,3).

Samenwerking met de gemeente De samenwerking met de gemeente krijgt van de toeristische ondernemers een 5,8. Een aantal ondernemers noemt dat de gemeente te weinig zichtbaar is. Ook is men erg ontevreden over de communicatie rondom verhoging van de toeristenbelasting het afgelopen jaar.

Onvoldoende samenhang in marketing Enkele ondernemers waarderen de promotie door middel van folderverspreiding. Maar de verschillende marketingactiviteiten kunnen volgens de ondernemers beter op elkaar afgestemd worden. Zo zijn er nu meerdere stichtingen die promotie verzorgen. Daardoor is er voor de ene plaats meer promotie dan voor de andere plaats. Ook zou men graag zien dat het gebied ook meer buiten de Krimpenerwaard wordt gepromoot.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 8

Stijging toeristenbelasting Meerdere ondernemers noemen de gestegen toeristenbelasting als bedreiging voor het toerisme in de Krimpenerwaard. Ze zijn bang toeristen te verliezen aan omliggende, vergelijkbare regio’s waar de toeristenbelasting niet verhoogd is.

5.2 Kansen Naast bedreigingen zijn er kansen voor toerisme en recreatie in de gemeente Krimpenerwaard. Enkele kansen zijn opgesomd in onderstaande tabel en worden vervolgens nader toegelicht.

KANSEN

Meer verblijf in combinatie met bezoek

Positieve omzetverwachting

Profilering als natuurgebied

Samenwerking tussen ondernemers

Meer verblijf in combinatie met bezoek Slechts acht procent van de bezoekers van de Krimpenerwaard blijft overnachten. Er zijn voldoende campings, B&B’s, hotels en andere verblijfsaccommodaties om meer gasten te herbergen. Vooral campings wensen een hogere bezettingsgraad.

Positieve omzetverwachting Meer bedrijven verwachten een positieve- dan negatieve ontwikkeling van de omzet. Ook worden er gemiddeld in 2020 meer bezoekers verwacht. In lijn hiermee kenden meer bedrijven afgelopen jaar een omzetstijging dan een omzetdaling. Een derde van de bedrijven heeft aanzienlijke bedrijfsontwikkelingen gepland voor 2020 zoals een verbetering van voorzieningen of verbreding van het aanbod. De gemiddelde bezettingsgraad van verblijfsaccommodaties is 51 procent. Er is dus ruimte voor meer bezoekers en de verwachtingen zijn positief.

Profilering als natuurgebied Verschillende ondernemers geven aan dat de marketing zich moet richten op de aantrekkelijkheid van het gebied om te fietsen en te wandelen. Wel kan de aansluiting van de fiets- en in het bijzonder de wandelinfrastructuur op het openbaar vervoer volgens verschillende ondernemers nog een stuk beter.

Samenwerking tussen ondernemers Hoewel de samenwerking tussen ondernemers een 6,9 krijgt van de toeristische ondernemers, wordt er maar door een kleine groep (15 procent) veel samengewerkt. Ruim de helft van de ondernemers (54 procent) verwijst (vrijwel) nooit iemand door naar een collega-ondernemer. Een aantal ondernemers geeft aan dat men elkaar te veel als concurrenten ziet, terwijl er ook juist mogelijkheden zijn om samen te werken en elkaar te versterken.

resultaten 1-meting toerisme en recreatie • Gemeente Krimpenerwaard 9