Gemaal Reinier Blok Reinier Gemaal . is gebouwd in 1868 in gebouwd is 28
Tegenwoordig is er een eethuis in gevestigd. in eethuis een er is Tegenwoordig
en hennepproducten te wegen. wegen. te hennepproducten en - vlas om gebruikt werd waar ooit korenmolen Onverwacht stond. stond. Onverwacht korenmolen ooit waar
Schoonhovense Waag Schoonhovense stamt uit 1356 en en 1356 uit stamt eerste De Molen de Schelvenaer Schelvenaer de Molen is in 1993 gebouwd op de plek plek de op gebouwd 1993 in is 10 27
buitenwater tegen te houden. houden. te tegen buitenwater inschoonhoven.nl Zilverstad. Schoonhoven p l atteland en langs de rivieren. rivieren. de langs en atteland 9
achterzijde van een ontginning werden aangelegd om het het om aangelegd werden ontginning een van achterzijde
begin 20ste eeuw aan toeging op de boerderij, het het boerderij, de op toeging aan eeuw 20ste begin
SCHOONHOVEN
Ouderkerkse Landscheiding. Landscheiding. Ouderkerkse Dit zijn kades die aan de de aan die kades zijn Dit 18 In het Streekmuseum Streekmuseum het In ziet u hoe het er in de 19de en en 19de de in er het hoe u ziet 26
OUDERKERK A/D IJSSEL A/D OUDERKERK
aard en het vasteland. het en aard Krimpenerw De Bonrepasmolen De werd rond 1600 gebouwd. gebouwd. 1600 rond werd 8
legd, de eerste grote vaste oeververbinding tussen de de tussen oeververbinding vaste grote eerste de legd,
gemaal het water naar de Hollandse IJssel. Hollandse de naar water het gemaal Algerabrug Algerabrug aange de werd kering de Over aangelegd. kijker krijgt u een impressie van dit gebied in 1672. in gebied dit van impressie een u krijgt kijker eality - r
polders op peil. Bij een te hoge waterstand maalt het het maalt waterstand hoge te een Bij peil. op polders watersnoodramp van 1953 in de Hollandse IJssel IJssel Hollandse de in 1953 van watersnoodramp werk van de Oude Hollandse Waterlinie. Met de virtual virtual de Met Waterlinie. Hollandse Oude de van werk
Gemaal Verdoold Gemaal houdt het water in de achtergelegen achtergelegen de in water het houdt De Stormvloedkering Hollandse IJssel Hollandse Stormvloedkering De werd na de de na werd 17 25 De Koeneschans De is een overblijfsel van een verdedigings een van overblijfsel een is 7
KRIMPEN A/D IJSSEL A/D KRIMPEN
- en weidevogels van dichtbij te zien zijn. zijn. zien te dichtbij van weidevogels en water talloze polder Bergambacht naar de Vlist te malen. te Vlist de naar Bergambacht polder
Vogelplas Middelblok. Vogelplas Bezoek het vogeluitkijkpunt waar waar vogeluitkijkpunt het Bezoek
16 Poldermolen de Bachtenaar Bachtenaar de Poldermolen diende om het water uit de de uit water het om diende 6
speelpolder GOUDERAK . een is plas de van open l
VLIST
plas, een strandje en een ligweide. Op een kwartiertje kwartiertje een Op ligweide. een en strandje een plas,
De Krimpenerhout De is een recreatiegebied met een surf een met recreatiegebied een is 24
preekschuren en schuilkerken samen kwamen. kwamen. samen schuilkerken en preekschuren omt doordat de kerk is gebouwd op het veen. veen. het op gebouwd is kerk de doordat omt k
officieel toegestane religies in in religies toegestane officieel - niet van aanhangers dat De scheve kerktoren staat wel een meter uit het lood. Dat Dat lood. het uit meter een wel staat kerktoren scheve De 1997 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. van werelderfgoedlijst de op 1997
De Schuurkerk Schuurkerk De ijkt op een schuur en stamt uit de tijd tijd de uit stamt en schuur een op ijkt l
15 De kerk kerk De op het dorpsplein van Stolwijk is uit 1501. 1501. uit is Stolwijk van dorpsplein het op geschiedenis van waterbeheer. De molens staan sinds sinds staan molens De waterbeheer. van geschiedenis 5
Kinderdijk Kinderdijk ervaart u de complete complete de u ervaart van molens de Bij 23
STOLWIJK
wetenschappelijk onderzoek. onderzoek. wetenschappelijk
lige kooiker. Er worden eenden geringd voor voor geringd eenden worden Er kooiker. lige vrijwil een
Kinderdijk. Kinderdijk. van molens de naar over rivier
ednoi Nooitgedacht Eendenkooi wordt actief gebruikt door door gebruikt actief wordt
14 fiets-/voetveer fiets-/voetveer steekt u de de u steekt het Met Lek. de rivier de v eel bekende weidevogels. weidevogels. bekende eel
BERKENWOUDE De Lekbootsteiger Lekbootsteiger De geeft een schitterend uitzicht over over uitzicht schitterend een geeft pad voert dwars door dit prachtige weidse veengebied met met veengebied weidse prachtige dit door dwars voert pad 22
Hier wordt water gebufferd bij hevige regenval. Het fiets Het regenval. hevige bij gebufferd water wordt Hier
KRIMPEN A/D LEK A/D KRIMPEN
Polder De Hooge Boezem Hooge De Polder ligt achter de Boezemmolen. Boezemmolen. de achter ligt 4
rivierwater loopt door een pijpleiding naar de duinen. de naar pijpleiding een door loopt rivierwater
Pompstation Pompstation van de Haagse Duinwaterleiding. Gezuiverd Gezuiverd Duinwaterleiding. Haagse de van 13 over het leven onder zeeniveau. onder leven het over bosvogels, kleine zoogdieren te vinden. vinden. te zoogdieren kleine bosvogels,
ines inzicht inzicht ines mach originele en vloerkaart een maquettes, allerlei eendensoorten. In de zomer zijn hier zang hier zijn zomer de In eendensoorten. allerlei en en -
bevindt zich een gevelsteen. een zich bevindt Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem Hooge de Gemaal Poldermuseum .v. .v. m.b geeft eendenkooi van ons land. In de winter bivakkeren er er bivakkeren winter de In land. ons van eendenkooi 3
werden verschillende granen gemalen. Aan de noordzijde noordzijde de Aan gemalen. granen verschillende werden Eendenkooi Bakkerswaal Bakkerswaal Eendenkooi is de grootste nog gebruikte gebruikte nog grootste de is 21
Molen Den Arend Den Molen is gebouwd in 1869. In de korenmolen korenmolen de In 1869. in gebouwd is 12 bewonderen. kunt
BERGAMBACHT terieur terieur in Victoriaanse het u waar patriciërswoning se eeuw veenriviertje De Loet stroomt dwars door het Loetbos. het door dwars stroomt Loet De veenriviertje
Museum Paulina Bisdom van Vliet Vliet van Bisdom Paulina Museum Het Loetbos Loetbos Het - negentiende een is ied. Het Het ied. geb recreatie en - natuur jong een is
2 20
huizen zijn nog ijskelders te vinden. vinden. te ijskelders nog zijn huizen spotten. vogels en gerestaureerd en sinds 2013 weer in gebruik genomen. gebruik in weer 2013 sinds en gerestaureerd
gevist. De vis werd bewaard in ijskelders. Onder enkele enkele Onder ijskelders. in bewaard werd vis De gevist. andelen andelen w de Vlist. In het omliggende gebied kunt u heerlijk heerlijk u kunt gebied omliggende het In Vlist. de Holland. De molen is is molen De Holland. - Zuid in windmotor Amerikaanse
Zalm IJskelders. IJskelders. Zalm In Ammerstol is eeuwenlang op zalm zalm op eeuwenlang is Ammerstol In Boezemmolen no.6 Boezemmolen staat langs het veenriviertje veenriviertje het langs staat De Zuidbroekse Molen Molen Zuidbroekse De 11 uit 1922 is de laatste laatste de is 1922 uit 1
19
AMMERSTOL HAASTRECHT LEKKERKERK highlights
ONTDEK MEER fietsen fietsen
INCLUSIEF PLATTEGROND Streekproducten een levensgroot schilderij met 6 - Er worden in de Krimpenerwaard vele Als u de Krimpenerwaard op de fiets verkent, krijgt u het fietsknooppunt ambachtelijke streekproducten geprodu- gevoel dat u in een levensgroot prachtig schilderij verblijft. routes ceerd. Van boerenkaas en ijs tot chocolade Geniet van de weilanden, boerderijen, molens en bewonder de en honing, van zuivel tot speciaal bier, vele soorten weidevogels. appel- en perensap, bessen en noten! Trek Een uitgebreid netwerk van fietspaden ligt op u te wachten. erop uit en laat u verrassen door al dit lekkers. De fietsknooppunten maken het eenvoudig om uw tochtje te Meer weten? plannen. Er is meer dan 200 km aan routes uitgezet. De start Kijk op indekrimpenerwaard.nl/streekproducten punten van uw fietsbeleving bereikt u met de bus, auto of met
Langs oude en nieuwe ambachten de (elektrische) fiets. De VakmanschapMeesterschapRoute is een prachtige fietstocht langs de ambachten van Schoonhoven, Gouda en de Krimpenerwaard. Het is een tocht vol nostalgie. Maar aan de hand van ambachten is er nog veel meer te beleven. Het verhaal van de ambachten levert bijvoor Colofon beeld ook een verrassende kennismaking op met het landschap van- de Krimpenerwaard en de steden Gouda en Schoonhoven. Deze folder is een uitgave van de gemeenten Krimpenerwaard en Gouda. De tocht gaat langs molens en oude gebouwen waar het ambacht nog steeds te zien en te beleven is, maar ook langs winkeltjes vol ambachtelijke producten Content: Wilt u ergens een hapje eten? In de Krimpenerwaarden door landschappen waarkunt de grondstoffen nog steeds voorradig u zijn. U maakt gemeente Krimpenerwaard, gemeente Gouda kennis met het Schoonhovens zilverwerk, de Goudse pijpen, kaarsen en plateel, de Krimpenerwaardse wilgenteenvlechters en kunstenaars. U kunt de smaken Tekst & redactie: Ontwerp: van toen nu nog steeds proeven in de Stolkse kaas, de Goudse stroopwafels en in Bartman Communicatie ID-exploring / AzimDezign bier en chocola uit de streek. Cartografie: Fotografie: Hans van der Boor Rob Glastra Rick Keus Kennismaken met meesterwerk Maurice Kruk terecht voor een eenvoudige snack, maar ook voor een verfijndKrimpenerwaard Janet de Graas Een ambacht is handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefe- Kaas Yvonne Palsgraaf nen. Een ambacht moet dan ook een bron van inkomsten zijn. Een ambachtsman In de Krimpenerwaard vindt u een prachtig oer-Hollands veenweidelandschap, Molens Fietsknooppunten of -vrouw is geschoold. Dat kan in de schoolbanken, maar ook door stages en waar de koeien nog gewoon in de wei staan en waar fietsers en wandelaars Op de boerderijen in de Krimpenerwaard wordt nog op ambachtelijke manier praktijkopleiding. genieten van rust en ruimte. Naast weidelandschap en natuur, zijn in de kaas gemaakt. Kaas begint met melk van eigen koeien. De boer brengt de melk Het ambacht van molenaar was heel belangrijk in de Krimpenerwaard. Zo zorg- Krimpenerwaard ook mooie dorpjes en gezellige stadjes te vinden. Deze route laat naar de kaasmakerij. Daar doet hij stremsel en zuursel in de melk, om het vocht den rijen watermolens lange tijd voor droge voeten in de polder. Op de route In de tijd van de gilden werd een ambacht in de praktijk geleerd. Een ambachts- u de polder op verschillende manieren ontdekken: van dijken, via lintbebouwing (de wei) te scheiden van vaste massa (de wrongel). De kaasmaker doet de wron- komt u nog drie watermolens tegen. Inmiddels is de taak van de molens overge- man legde een meesterproef af als hij ‘meester’ wilde worden. Een zilversmid tot landelijke polder met slagenlandschap. gel in een vat met de vorm van de kaas en drukt de wrongel samen tot het één nomen door vele gemalen. bijvoorbeeld moest voor deze proef dan ook een ‘meesterstuk’ maken en kreeg massa is. De kaas wordt nu in een pekelbad gelegd tot het zout goed in de kaas Met het fietsknooppuntnetwerk dwars vijfgangendiner. Zoekt u een aantrekkelijke locatiebij toelating inom het gilde een ‘meesterteken’. te Het oudst bekende gilde in Gouda De Krimpenerwaard was vroeger een moeras. Door dijken te bouwen en te is getrokken. Nu gaat de kaas naar een pakhuis om te rijpen. Van vier weken voor Ook waren er korenmolens in de Krimpenerwaard. Het ambacht van korenmole- (1315) is dat van de volders. Zij speelden een hoofdrol in de lakenindustrie. bemalen is een leefbare omgeving ontwikkeld, maar het was wel een gebied jonge kaas tot meer dan een jaar voor oude kaas. naar heeft vele facetten: hij heeft niet alleen verstand van het malen van graan, waar je vroeger inventief moest zijn en moest ondernemen om te overleven. Zo Wist u dat boerenkaas anders smaakt dan gewone kaas doordat het van onge- hij moet als windmolenaar ook verstand hebben van het weer. Zo moet hij de Naast oude ambachten zijn er herontdekte ambachten en nieuwe ambachten. was de drassige grond voor landbouw ongeschikt, maar het land was wel zeer pasteuriseerde melk wordt gemaakt? wolkenvormen goed kennen, om te weten wanneer hij de windmolen nog ver- Mandenmaker is zo’n mooi oud ambacht. Een ander oud ambacht is kaas maken. bruikbaar voor de veeteelt. Dit ambacht is dan ook van oudsher verbonden met antwoord kan laten draaien. Wie een moderne kaasmakerij inloopt zal zich niet kunnen voorstellen dat het de Krimpenerwaard. kaasmaken ooit ontstaan is doordat nomaden in het stenen tijdperk melk wilden Kunst bewaren in zakken gemaakt van magen. En dat daardoor ‘per ongeluk’ kaas is De mentaliteit van aanpakken is als een rode draad door verleden en heden van ontstaan. Tegenwoordig staan prachtige machines te glimmen en wordt de kaas de Krimpenerwaard geweven. Het gebied telt enorm veel bedrijven. Daaronder In de Krimpenerwaard wonen en werken maar liefst 250 kunstenaars. Een vroege Manden door de natuur en idyllische dorpen is overnachten? Elke kern heeft aantrekkelijke accommodaties,(nog steeds ambachtelijk) high-tech geproduceerd. zijn familiebedrijven die soms al generaties lang op dezelfde plek hun bedrijf betekenis van het woord ‘kunst’ is kunde of ambacht. Het creëren van opzichzelf- hebben, maar ook veel nieuwe zelfstandig ondernemers van zeer verschillend staande werken (dus geen massaproductie) is lang een voorwaarde geweest om In de Krimpenerwaard staan veel wilgen en riet. De tenen van de wilgen, maar Herontdekte ambachten zijn moderne versies van de oude ambachten. Denk bij- pluimage en vaak erg innovatief. iets kunst te noemen. Door moderne technieken is dit sinds de jaren 80 minder ook rietstengels worden van oudsher gebruikt om manden te vlechten voor het voorbeeld aan handgemaakte tassen van leer. De tassenmaker gebruikt hierbij belangrijk geworden. Tegenwoordig kennen we kunst in veel verschillende, zelfs vervoer van zalm of bijvoorbeeld om zittingen van stoelen te maken. Manden het oude ambacht van leer looien. Ook de hoedenmaker in Schoonhoven is zo’n Van kaas tot bonbons maken en van meubels restaureren tot beeldhouwen, digitale vormen. Foto’s, films, muziek en zelfs bepaalde websites kunnen kunst werden gevormd door een basis van een aantal (stevige) staken. Daartussen voorbeeld van een herontdekt ambacht. iedereen die ambachtelijk werk levert, voelt zich hier thuis. De mensen zijn trots genoemd worden. weeft men de met water flexibel gemaakte ‘vlechters’ voor de wanden. Manden op hun werk en willen dat delen. Een greep uit de ontelbare mogelijkheden in Voor meer informatie over kunstenaars kijk op www.kunstwaard.nl waren vroeger een noodzakelijk gebruiksvoorwerp in huis, in de landbouw en bij Nieuwe ambachten zullen we misschien niet snel een ambacht noemen, omdat dit prachtige gebied: workshop wilgenteenvlechten, workshop chocola maken, het vissen. Vandaag de dag is de mand meer van decoratieve aard. ze niet ouderwets zijn, maar het zijn wel degelijk ambachten. Een van die nieuwe rondleiding op een kaasboerderij of in een echte molen. Er is heel veel mogelijk de Krimpenerwaard een paradijs voor zoals hotels, bed and breakfasts, (boerderij)campingsambachten is de metaalbewerking enen houtbewerking in de Krimpenerwaard. in de Krimpenerwaard. Verschillende bedrijven kunnen met behulp van techniek hele fijne bewerkingen snijden uit hout of metaal. Het zijn kunstwerken. Daarnaast kan wellness als een nieuw ambacht worden gezien. Manicure, pedicure, massage, allemaal onderde- Zalm len van een ambacht dat helemaal van onze tijd is en aansluit bij wat de mensen in deze tijd willen. In de Krimpenerwaard, waar door schaalvergroting boerde- Economisch was de bevolking van Ammerstol in de Krimpenerwaard door de rijen, schuren en stallen leeg komen te staan, oefent een aantal ondernemers dit eeuwen heen aangewezen op de zalmvisserij. Er verrezen scheepswerven en ambacht uit, en daar hebben heel veel mensen plezier van. Ook in Gouda zijn in 1880, op het hoogtepunt van de zalmvisserij en -handel, werd de heerlijke wellnessmogelijkheden. Zalmmart gebouwd. Dit veilinggebouw werd in de twintigste eeuw weer afgebroken. Alleen de vis in het wapen fietsers. U bepaalt zelf de route en vakantieappartementen? Deze vindt u op landschapsfoto van Ammerstol herinnert nog aan deze tak van bedrijvigheid. Europa investeert in zijn platteland.
Het van Holland
Deze folder is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. lengte van uw fietstocht. De verbinding indekrimpenerwaard.nl © www.krimpenerwaard.nl, www.welkomingouda.nl Vakmanschap Zilverstad Schoonhoven Zilver Meesterschap Schoonhoven is een kleine stad die prachtig aan de Lek ligt. De stad heeft een bewogen geschiedenis als vestingstad van de Oude Hollandse Waterlinie en als Een zilversmid is een ambachtsman of -vrouw die is gespecialiseerd in het be- Ontdek het landschap garnizoensstad. Wie door Schoonhoven loopt ziet een historische stad, met een werken van edelmetaal. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zegt de tussen twee knooppunten is bewegwijzerd eeuwenoud stratenpatroon, singels en havens en kenmerken van het militaire term zilversmid of goudsmid niets over het metaal waar de persoon mee werkt. De gemeenten Gouda en Krimpenerw aard willen hun inwoners en bezoekers Route verleden, zoals de kazerne en stadswallen. Maakt de smid grote gebruiksvoorwerpen zoals schalen en bokalen, dan is er graag kennis laten maken met de bijzondere kanten van hun eigen steden en sprake van een zilversmid. Maakt de smid kleine siervoorwerpen en of sieraden dorpen, maar ook met het omliggende landschap en de natuur in de Krimpener- Fietsen langs oude en nieuwe ambachten De talloze monumentale zilverwerkplaatsen, galerieën en juweliers maken dui- dan spreekt men van een goudsmid. Edelsmeden gebruiken al eeuwen dezelfde waard. Veel mensen weten niet wat er in en om de stad allemaal te doen, te zien delijk dat Schoonhoven nu vooral bekend is als zilverstad. Al sinds de middeleeu- methoden om het zilver te smeden. Men herkent hun werk aan hun meesterte- en te beleven is. Daarom zetten de gemeenten samen diverse themaroutes uit via van Gouda, Schoonhoven wen zijn er edelsmeden in Schoonhoven. In de 18e en 19e eeuw was de zilver- ken. Daarnaast mogen de leden van het Schoonhovense Goud- en Zilvergilde St. het systeem van de fietsknooppunten. bewerking voor de inwoners van Schoonhoven de voornaamste bestaansbron. Eloy hun werk stempelen met het gildenteken van vier leeuwen en het stadswa- en de Krimpenerwaard pen. Het Zilvermuseum is de plek om alles over zilver te weten te komen en om Wilt u weten welke routes er zijn en wat er nog meer te beleven is in en rond Ook nu is het zilver nog een belangrijke bestaansbron door de aanwezigheid goud- en zilversmeden aan het werk te zien. Gouda, Schoonhoven en de Krimpenerwaard? Kijk dan op: met bordjes met groene opdruk. U kunt ook van drie unieke pijlers: de Vakschool Schoonhoven, sinds 1895 de enige oplei- In Schoonhoven is veel te zien en te beleven, zeker als het om zilver gaat. Kijk Wij wensen u veel fietsplezier! ding voor goud- en zilversmeden in Nederland, het Nederlands Zilvermuseum voor evenementen en bezienswaardigheden op www.vvvschoonhoven.nl www.ontdekdekrimpenerwaard.nl Schoonhoven en het Goud- en zilversmidgilde St. Eloy. Gezamenlijk zorgen ze www.welkomingouda.nl voor een doorlopende toestroom van ambachtslieden en creatieve talenten naar www.groenehart.nl de stad. Een ander ambacht dat in Schoonhoven wordt beoefend is het maken Plateel www.route.nl van aardewerk. Er staat zelfs nog een plateelfabriek. www.inschoonhoven.nl Het woord plateel is afgeleid van het Oud-Franse woord platel, dat platte schotel betekende. Vanaf de zeventiende eeuw gebruikt men het woord plateel voor al het beschilderde Hollandse aardewerk. Dit aardewerk kreeg deze eigen naam om gebruik maken van de fietsknooppuntroutes. het te kunnen onderscheiden van het Chinese porselein. Tegenwoordig wordt al het poreuze aardewerk dat gevormd is in mallen en voorzien is van een laagje glazuur, met het woord plateel aangeduid. In Gouda en Schoonhoven werden de plateelfabrieken opgericht toen in de 19e eeuw de vraag naar aardewerken pijpen begon terug te lopen. In Museum Gouda is een uitgebreide collectie Gouds Meer weten? Uitgave en coördinatie: Plateel te bewonderen. Gouda: oud-Hollandse stad in het groen Bier Gouda heeft een rijke cultuurhistorie en een heel divers aanbod van veel leuke Goudse pijpen ambachtelijke winkeltjes, specialiteitenzaken en restaurants. De bruisende stad Door de gunstige ligging van Gouda aan de belangrijkste vaarroute door Holland die al in 1272 haar stadrechten kreeg, wordt omringd door de rust van de omlig- kon er op een goedkope manier graan ingevoerd en gebrouwen bier afgevoerd De Goudse kleipijp is een stenen tabakspijp die in de 18e eeuw door veel mannen gende groene gebieden. In de middeleeuwen maakte de stad een enorme groei worden. Al in het begin van de 14e eeuw ontstonden dan ook de eerste bierbrou- gerookt werd. In 1606 kwamen Engelse huurlingen naar Nederland ter verster- Kijk op Krimpenerwaard Partners door. De sporen daarvan vindt u nog steeds terug in het historische centrum van indekrimpenerwaard.nl/fietsen werijen in Gouda. In 1470 waren er maar liefst 200 bierbrouwerijen – vooral aan king van Gouda. Ze leerden de Gouwenaars de pijpen maken. In 1660 werd het de stad, dat zeer de moeite waard is om te bezichtigen. de Haven en aan de Gouwe. Het bier werd voornamelijk geëxporteerd, met name gilde voor de Goudse pijpenmakers opgericht. Door de komst van houten pijpen, naar Vlaanderen. In 1500 werd maar liefst 15 miljoen liter bier geëxporteerd. Zelf de sigaar en de populariteit van de sigaret, werd het ambacht met uitsterven Dwaal door de kleine straatjes, hofjes en steegjes en langs de sfeervolle grachten, dronken de Gouwenaren ook nog 2 miljoen liter weg. bedreigd. Van de bijna 350 pijpenfabrieken in de 18e eeuw zijn er nu nog slechts bekijk de interessante musea en de mooie Sint-Janskerk met de wereldberoemde drie Goudse pijpenmakers over. In de Goudse Waag worden regelmatig demon- Goudse Glazen of wandel over een van de mooiste marktpleinen van Europa. straties gegeven van het maken van kleipijpen. www.goudsekeramiekdagen.nl Op de Markt ziet u het sprookjesachtige gotische Stadhuis uit 1450 met daar tegenover de Goudse Waag en het Kaas- en Ambachtenmuseum. Kaarsen De Goudse kaars is nog steeds een begrip, hoewel de kaarsen tegenwoordig uit Ontwerp & realisatie: Gouda is in de hele wereld bekend om de Goudse kaas. Maar de stad is ook Stroopwafels Schijndel komen. De kaarsen danken hun roem aan het feit dat ze van uitzon- beroemd om haar andere producten zoals kleipijpen, kaarsen, plateel- en aarde- derlijk hoge kwaliteit zijn: ze branden regelmatig en walmen of druipen niet. De werk en natuurlijk de wereldberoemde stroopwafels. Een aantal winkeltjes in de De stroopwafel kent zijn oorsprong in Gouda. Aan het eind van de 19e eeuw Stearine Kaarsenfabriek is in 1853 opgericht door drie Goudse heren. Dit werd binnenstad verkoopt al deze Goudse producten die nog steeds op ambachtelijke waren in Gouda bijna 100 stroopwafelbakkers. Eén van hen was Punselie (1872); een succes en na 5 jaar was NV Stearine Kaarsenfabriek Gouda een feit. Deze wijze worden gemaakt. Ook organiseert de stad regelmatig evenementen als deze koekjesfabriek is nu nog steeds in het centrum van Gouda gevestigd. fabriek werd de grondlegger van de echte Gouda Kaarsen en vestigde zich aan de Keramiekdagen en de Gouda Kaasmarkt waar de ambachtelijke producten De Goudse Gerard Kamphuisen is waarschijnlijk de uitvinder van deze smakelijke de Schielandse Hoge Zeedijk in Gouda. centraal staan. koek. In 1810 startte de bakkerij met het verkopen van de koek die oorspronkelijk Tijdens het altijd drukbezochte evenement “Gouda bij Kaarslicht”, op een vrijdag www.goudakaasstad.nl gemaakt werd van koeksnippers en restjes deeg. Daardoor was het erg goedkoop, in december, worden alle ramen van het Stadhuis en van de panden rondom de de stroopwafel werd daarom ook wel armenkoek genoemd. Tegenwoordig is de AzimDezign & Communication Markt sfeervol verlicht door echte Goudse kaarsen. www.goudabijkaarslicht.nl stroopwafel zo populair, dat de stroopwafelkraam niet meer weg is te denken van de markt. Fietsverhuur Foto’s: inschoonhoven.nl, Jan Trouwborst Geen mogelijkheden om zelf de fiets Krimpenerwaard Partners, AzimDezign mee te nemen? Geen probleem! In de Illustraties: Joos-illustraties Krimpenerwaard kunt u op diverse locaties fietsen huren. Zoals (elektrische) Contactgegevens: Andere Krimpenerwaard fietsfolders: dames- en herenfietsen, kinderfietsen en o indeKrimpenerwaard.nl • Gouden Eeuw Driehoek mountainbikes. f @indeKrimpenerwaard • Vakmanschap Meesterschap Route 200 km fietsplezier door de polder, langs boerderijen en molens. Meer weten? ✉ [email protected] • KoeKaasRoute Spot weidevogels, bezoek karakteristieke dorpen en zilverstad Schoonhoven. Kijk op indekrimpenerwaard.nl/fietsverhuur indekrimpenerwaard.nl/fietsen indekrimpenerwaard.nl/fietsen
Gemaal Reinier Blok Reinier Gemaal . is gebouwd in 1868 in gebouwd is 28
Tegenwoordig is er een eethuis in gevestigd. in eethuis een er is Tegenwoordig
en hennepproducten te wegen. wegen. te hennepproducten en - vlas om gebruikt werd waar ooit korenmolen Onverwacht stond. stond. Onverwacht korenmolen ooit waar
Schoonhovense Waag Schoonhovense stamt uit 1356 en en 1356 uit stamt eerste De Molen de Schelvenaer Schelvenaer de Molen is in 1993 gebouwd op de plek plek de op gebouwd 1993 in is 10 27
buitenwater tegen te houden. houden. te tegen buitenwater inschoonhoven.nl Zilverstad. Schoonhoven p l atteland en langs de rivieren. rivieren. de langs en atteland 9
achterzijde van een ontginning werden aangelegd om het het om aangelegd werden ontginning een van achterzijde
begin 20ste eeuw aan toeging op de boerderij, het het boerderij, de op toeging aan eeuw 20ste begin
SCHOONHOVEN
Ouderkerkse Landscheiding. Landscheiding. Ouderkerkse Dit zijn kades die aan de de aan die kades zijn Dit 18 In het Streekmuseum Streekmuseum het In ziet u hoe het er in de 19de en en 19de de in er het hoe u ziet 26
OUDERKERK A/D IJSSEL A/D OUDERKERK
aard en het vasteland. het en aard Krimpenerw De Bonrepasmolen De werd rond 1600 gebouwd. gebouwd. 1600 rond werd 8
legd, de eerste grote vaste oeververbinding tussen de de tussen oeververbinding vaste grote eerste de legd,
gemaal het water naar de Hollandse IJssel. Hollandse de naar water het gemaal Algerabrug Algerabrug aange de werd kering de Over aangelegd. kijker krijgt u een impressie van dit gebied in 1672. in gebied dit van impressie een u krijgt kijker eality - r
polders op peil. Bij een te hoge waterstand maalt het het maalt waterstand hoge te een Bij peil. op polders watersnoodramp van 1953 in de Hollandse IJssel IJssel Hollandse de in 1953 van watersnoodramp werk van de Oude Hollandse Waterlinie. Met de virtual virtual de Met Waterlinie. Hollandse Oude de van werk
Gemaal Verdoold Gemaal houdt het water in de achtergelegen achtergelegen de in water het houdt De Stormvloedkering Hollandse IJssel Hollandse Stormvloedkering De werd na de de na werd 17 25 De Koeneschans De is een overblijfsel van een verdedigings een van overblijfsel een is 7
KRIMPEN A/D IJSSEL A/D KRIMPEN
- en weidevogels van dichtbij te zien zijn. zijn. zien te dichtbij van weidevogels en water talloze polder Bergambacht naar de Vlist te malen. te Vlist de naar Bergambacht polder
Vogelplas Middelblok. Vogelplas Bezoek het vogeluitkijkpunt waar waar vogeluitkijkpunt het Bezoek
16 Poldermolen de Bachtenaar Bachtenaar de Poldermolen diende om het water uit de de uit water het om diende 6
speelpolder GOUDERAK . een is plas de van open l
VLIST
plas, een strandje en een ligweide. Op een kwartiertje kwartiertje een Op ligweide. een en strandje een plas,
De Krimpenerhout De is een recreatiegebied met een surf een met recreatiegebied een is 24
preekschuren en schuilkerken samen kwamen. kwamen. samen schuilkerken en preekschuren omt doordat de kerk is gebouwd op het veen. veen. het op gebouwd is kerk de doordat omt k
officieel toegestane religies in in religies toegestane officieel - niet van aanhangers dat De scheve kerktoren staat wel een meter uit het lood. Dat Dat lood. het uit meter een wel staat kerktoren scheve De 1997 op de werelderfgoedlijst van UNESCO. van werelderfgoedlijst de op 1997
De Schuurkerk Schuurkerk De ijkt op een schuur en stamt uit de tijd tijd de uit stamt en schuur een op ijkt l
15 De kerk kerk De op het dorpsplein van Stolwijk is uit 1501. 1501. uit is Stolwijk van dorpsplein het op geschiedenis van waterbeheer. De molens staan sinds sinds staan molens De waterbeheer. van geschiedenis 5
Kinderdijk Kinderdijk ervaart u de complete complete de u ervaart van molens de Bij 23
STOLWIJK
wetenschappelijk onderzoek. onderzoek. wetenschappelijk
lige kooiker. Er worden eenden geringd voor voor geringd eenden worden Er kooiker. lige vrijwil een
Kinderdijk. Kinderdijk. van molens de naar over rivier
ednoi Nooitgedacht Eendenkooi wordt actief gebruikt door door gebruikt actief wordt
14 fiets-/voetveer fiets-/voetveer steekt u de de u steekt het Met Lek. de rivier de v eel bekende weidevogels. weidevogels. bekende eel
BERKENWOUDE De Lekbootsteiger Lekbootsteiger De geeft een schitterend uitzicht over over uitzicht schitterend een geeft pad voert dwars door dit prachtige weidse veengebied met met veengebied weidse prachtige dit door dwars voert pad 22
Hier wordt water gebufferd bij hevige regenval. Het fiets Het regenval. hevige bij gebufferd water wordt Hier
KRIMPEN A/D LEK A/D KRIMPEN
Polder De Hooge Boezem Hooge De Polder ligt achter de Boezemmolen. Boezemmolen. de achter ligt 4
rivierwater loopt door een pijpleiding naar de duinen. de naar pijpleiding een door loopt rivierwater
Pompstation Pompstation van de Haagse Duinwaterleiding. Gezuiverd Gezuiverd Duinwaterleiding. Haagse de van 13 over het leven onder zeeniveau. onder leven het over bosvogels, kleine zoogdieren te vinden. vinden. te zoogdieren kleine bosvogels,
ines inzicht inzicht ines mach originele en vloerkaart een maquettes, allerlei eendensoorten. In de zomer zijn hier zang hier zijn zomer de In eendensoorten. allerlei en en -
bevindt zich een gevelsteen. een zich bevindt Poldermuseum Gemaal de Hooge Boezem Hooge de Gemaal Poldermuseum .v. .v. m.b geeft eendenkooi van ons land. In de winter bivakkeren er er bivakkeren winter de In land. ons van eendenkooi 3
werden verschillende granen gemalen. Aan de noordzijde noordzijde de Aan gemalen. granen verschillende werden Eendenkooi Bakkerswaal Bakkerswaal Eendenkooi is de grootste nog gebruikte gebruikte nog grootste de is 21
Molen Den Arend Den Molen is gebouwd in 1869. In de korenmolen korenmolen de In 1869. in gebouwd is 12 bewonderen. kunt
BERGAMBACHT terieur terieur in Victoriaanse het u waar patriciërswoning se eeuw veenriviertje De Loet stroomt dwars door het Loetbos. het door dwars stroomt Loet De veenriviertje
Museum Paulina Bisdom van Vliet Vliet van Bisdom Paulina Museum Het Loetbos Loetbos Het - negentiende een is ied. Het Het ied. geb recreatie en - natuur jong een is
2 20
huizen zijn nog ijskelders te vinden. vinden. te ijskelders nog zijn huizen spotten. vogels en gerestaureerd en sinds 2013 weer in gebruik genomen. gebruik in weer 2013 sinds en gerestaureerd
gevist. De vis werd bewaard in ijskelders. Onder enkele enkele Onder ijskelders. in bewaard werd vis De gevist. andelen andelen w de Vlist. In het omliggende gebied kunt u heerlijk heerlijk u kunt gebied omliggende het In Vlist. de Holland. De molen is is molen De Holland. - Zuid in windmotor Amerikaanse
Zalm IJskelders. IJskelders. Zalm In Ammerstol is eeuwenlang op zalm zalm op eeuwenlang is Ammerstol In Boezemmolen no.6 Boezemmolen staat langs het veenriviertje veenriviertje het langs staat De Zuidbroekse Molen Molen Zuidbroekse De 11 uit 1922 is de laatste laatste de is 1922 uit 1
19
AMMERSTOL HAASTRECHT LEKKERKERK highlights
ONTDEK MEER fietsen fietsen
INCLUSIEF PLATTEGROND Streekproducten een levensgroot schilderij met 6 - Er worden in de Krimpenerwaard vele Als u de Krimpenerwaard op de fiets verkent, krijgt u het fietsknooppunt ambachtelijke streekproducten geprodu- gevoel dat u in een levensgroot prachtig schilderij verblijft. routes ceerd. Van boerenkaas en ijs tot chocolade Geniet van de weilanden, boerderijen, molens en bewonder de en honing, van zuivel tot speciaal bier, vele soorten weidevogels. appel- en perensap, bessen en noten! Trek Een uitgebreid netwerk van fietspaden ligt op u te wachten. erop uit en laat u verrassen door al dit lekkers. De fietsknooppunten maken het eenvoudig om uw tochtje te Meer weten? plannen. Er is meer dan 200 km aan routes uitgezet. De start Kijk op indekrimpenerwaard.nl/streekproducten punten van uw fietsbeleving bereikt u met de bus, auto of met
Langs oude en nieuwe ambachten de (elektrische) fiets. De VakmanschapMeesterschapRoute is een prachtige fietstocht langs de ambachten van Schoonhoven, Gouda en de Krimpenerwaard. Het is een tocht vol nostalgie. Maar aan de hand van ambachten is er nog veel meer te beleven. Het verhaal van de ambachten levert bijvoor Colofon beeld ook een verrassende kennismaking op met het landschap van- de Krimpenerwaard en de steden Gouda en Schoonhoven. Deze folder is een uitgave van de gemeenten Krimpenerwaard en Gouda. De tocht gaat langs molens en oude gebouwen waar het ambacht nog steeds te zien en te beleven is, maar ook langs winkeltjes vol ambachtelijke producten Content: Wilt u ergens een hapje eten? In de Krimpenerwaarden door landschappen waarkunt de grondstoffen nog steeds voorradig u zijn. U maakt gemeente Krimpenerwaard, gemeente Gouda kennis met het Schoonhovens zilverwerk, de Goudse pijpen, kaarsen en plateel, de Krimpenerwaardse wilgenteenvlechters en kunstenaars. U kunt de smaken Tekst & redactie: Ontwerp: van toen nu nog steeds proeven in de Stolkse kaas, de Goudse stroopwafels en in Bartman Communicatie ID-exploring / AzimDezign bier en chocola uit de streek. Cartografie: Fotografie: Hans van der Boor Rob Glastra Rick Keus Kennismaken met meesterwerk Maurice Kruk terecht voor een eenvoudige snack, maar ook voor een verfijndKrimpenerwaard Janet de Graas Een ambacht is handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefe- Kaas Yvonne Palsgraaf nen. Een ambacht moet dan ook een bron van inkomsten zijn. Een ambachtsman In de Krimpenerwaard vindt u een prachtig oer-Hollands veenweidelandschap, Molens Fietsknooppunten of -vrouw is geschoold. Dat kan in de schoolbanken, maar ook door stages en waar de koeien nog gewoon in de wei staan en waar fietsers en wandelaars Op de boerderijen in de Krimpenerwaard wordt nog op ambachtelijke manier praktijkopleiding. genieten van rust en ruimte. Naast weidelandschap en natuur, zijn in de kaas gemaakt. Kaas begint met melk van eigen koeien. De boer brengt de melk Het ambacht van molenaar was heel belangrijk in de Krimpenerwaard. Zo zorg- Krimpenerwaard ook mooie dorpjes en gezellige stadjes te vinden. Deze route laat naar de kaasmakerij. Daar doet hij stremsel en zuursel in de melk, om het vocht den rijen watermolens lange tijd voor droge voeten in de polder. Op de route In de tijd van de gilden werd een ambacht in de praktijk geleerd. Een ambachts- u de polder op verschillende manieren ontdekken: van dijken, via lintbebouwing (de wei) te scheiden van vaste massa (de wrongel). De kaasmaker doet de wron- komt u nog drie watermolens tegen. Inmiddels is de taak van de molens overge- man legde een meesterproef af als hij ‘meester’ wilde worden. Een zilversmid tot landelijke polder met slagenlandschap. gel in een vat met de vorm van de kaas en drukt de wrongel samen tot het één nomen door vele gemalen. bijvoorbeeld moest voor deze proef dan ook een ‘meesterstuk’ maken en kreeg massa is. De kaas wordt nu in een pekelbad gelegd tot het zout goed in de kaas Met het fietsknooppuntnetwerk dwars vijfgangendiner. Zoekt u een aantrekkelijke locatiebij toelating inom het gilde een ‘meesterteken’. te Het oudst bekende gilde in Gouda De Krimpenerwaard was vroeger een moeras. Door dijken te bouwen en te is getrokken. Nu gaat de kaas naar een pakhuis om te rijpen. Van vier weken voor Ook waren er korenmolens in de Krimpenerwaard. Het ambacht van korenmole- (1315) is dat van de volders. Zij speelden een hoofdrol in de lakenindustrie. bemalen is een leefbare omgeving ontwikkeld, maar het was wel een gebied jonge kaas tot meer dan een jaar voor oude kaas. naar heeft vele facetten: hij heeft niet alleen verstand van het malen van graan, waar je vroeger inventief moest zijn en moest ondernemen om te overleven. Zo Wist u dat boerenkaas anders smaakt dan gewone kaas doordat het van onge- hij moet als windmolenaar ook verstand hebben van het weer. Zo moet hij de Naast oude ambachten zijn er herontdekte ambachten en nieuwe ambachten. was de drassige grond voor landbouw ongeschikt, maar het land was wel zeer pasteuriseerde melk wordt gemaakt? wolkenvormen goed kennen, om te weten wanneer hij de windmolen nog ver- Mandenmaker is zo’n mooi oud ambacht. Een ander oud ambacht is kaas maken. bruikbaar voor de veeteelt. Dit ambacht is dan ook van oudsher verbonden met antwoord kan laten draaien. Wie een moderne kaasmakerij inloopt zal zich niet kunnen voorstellen dat het de Krimpenerwaard. kaasmaken ooit ontstaan is doordat nomaden in het stenen tijdperk melk wilden Kunst bewaren in zakken gemaakt van magen. En dat daardoor ‘per ongeluk’ kaas is De mentaliteit van aanpakken is als een rode draad door verleden en heden van ontstaan. Tegenwoordig staan prachtige machines te glimmen en wordt de kaas de Krimpenerwaard geweven. Het gebied telt enorm veel bedrijven. Daaronder In de Krimpenerwaard wonen en werken maar liefst 250 kunstenaars. Een vroege Manden door de natuur en idyllische dorpen is overnachten? Elke kern heeft aantrekkelijke accommodaties,(nog steeds ambachtelijk) high-tech geproduceerd. zijn familiebedrijven die soms al generaties lang op dezelfde plek hun bedrijf betekenis van het woord ‘kunst’ is kunde of ambacht. Het creëren van opzichzelf- hebben, maar ook veel nieuwe zelfstandig ondernemers van zeer verschillend staande werken (dus geen massaproductie) is lang een voorwaarde geweest om In de Krimpenerwaard staan veel wilgen en riet. De tenen van de wilgen, maar Herontdekte ambachten zijn moderne versies van de oude ambachten. Denk bij- pluimage en vaak erg innovatief. iets kunst te noemen. Door moderne technieken is dit sinds de jaren 80 minder ook rietstengels worden van oudsher gebruikt om manden te vlechten voor het voorbeeld aan handgemaakte tassen van leer. De tassenmaker gebruikt hierbij belangrijk geworden. Tegenwoordig kennen we kunst in veel verschillende, zelfs vervoer van zalm of bijvoorbeeld om zittingen van stoelen te maken. Manden het oude ambacht van leer looien. Ook de hoedenmaker in Schoonhoven is zo’n Van kaas tot bonbons maken en van meubels restaureren tot beeldhouwen, digitale vormen. Foto’s, films, muziek en zelfs bepaalde websites kunnen kunst werden gevormd door een basis van een aantal (stevige) staken. Daartussen voorbeeld van een herontdekt ambacht. iedereen die ambachtelijk werk levert, voelt zich hier thuis. De mensen zijn trots genoemd worden. weeft men de met water flexibel gemaakte ‘vlechters’ voor de wanden. Manden op hun werk en willen dat delen. Een greep uit de ontelbare mogelijkheden in Voor meer informatie over kunstenaars kijk op www.kunstwaard.nl waren vroeger een noodzakelijk gebruiksvoorwerp in huis, in de landbouw en bij Nieuwe ambachten zullen we misschien niet snel een ambacht noemen, omdat dit prachtige gebied: workshop wilgenteenvlechten, workshop chocola maken, het vissen. Vandaag de dag is de mand meer van decoratieve aard. ze niet ouderwets zijn, maar het zijn wel degelijk ambachten. Een van die nieuwe rondleiding op een kaasboerderij of in een echte molen. Er is heel veel mogelijk de Krimpenerwaard een paradijs voor zoals hotels, bed and breakfasts, (boerderij)campingsambachten is de metaalbewerking enen houtbewerking in de Krimpenerwaard. in de Krimpenerwaard. Verschillende bedrijven kunnen met behulp van techniek hele fijne bewerkingen snijden uit hout of metaal. Het zijn kunstwerken. Daarnaast kan wellness als een nieuw ambacht worden gezien. Manicure, pedicure, massage, allemaal onderde- Zalm len van een ambacht dat helemaal van onze tijd is en aansluit bij wat de mensen in deze tijd willen. In de Krimpenerwaard, waar door schaalvergroting boerde- Economisch was de bevolking van Ammerstol in de Krimpenerwaard door de rijen, schuren en stallen leeg komen te staan, oefent een aantal ondernemers dit eeuwen heen aangewezen op de zalmvisserij. Er verrezen scheepswerven en ambacht uit, en daar hebben heel veel mensen plezier van. Ook in Gouda zijn in 1880, op het hoogtepunt van de zalmvisserij en -handel, werd de heerlijke wellnessmogelijkheden. Zalmmart gebouwd. Dit veilinggebouw werd in de twintigste eeuw weer afgebroken. Alleen de vis in het wapen fietsers. U bepaalt zelf de route en vakantieappartementen? Deze vindt u op landschapsfoto van Ammerstol herinnert nog aan deze tak van bedrijvigheid. Europa investeert in zijn platteland.
Het van Holland
Deze folder is mede mogelijk gemaakt door de provincie Zuid-Holland en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. lengte van uw fietstocht. De verbinding indekrimpenerwaard.nl © www.krimpenerwaard.nl, www.welkomingouda.nl Vakmanschap Zilverstad Schoonhoven Zilver Meesterschap Schoonhoven is een kleine stad die prachtig aan de Lek ligt. De stad heeft een bewogen geschiedenis als vestingstad van de Oude Hollandse Waterlinie en als Een zilversmid is een ambachtsman of -vrouw die is gespecialiseerd in het be- Ontdek het landschap garnizoensstad. Wie door Schoonhoven loopt ziet een historische stad, met een werken van edelmetaal. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, zegt de tussen twee knooppunten is bewegwijzerd eeuwenoud stratenpatroon, singels en havens en kenmerken van het militaire term zilversmid of goudsmid niets over het metaal waar de persoon mee werkt. De gemeenten Gouda en Krimpenerw aard willen hun inwoners en bezoekers Route verleden, zoals de kazerne en stadswallen. Maakt de smid grote gebruiksvoorwerpen zoals schalen en bokalen, dan is er graag kennis laten maken met de bijzondere kanten van hun eigen steden en sprake van een zilversmid. Maakt de smid kleine siervoorwerpen en of sieraden dorpen, maar ook met het omliggende landschap en de natuur in de Krimpener- Fietsen langs oude en nieuwe ambachten De talloze monumentale zilverwerkplaatsen, galerieën en juweliers maken dui- dan spreekt men van een goudsmid. Edelsmeden gebruiken al eeuwen dezelfde waard. Veel mensen weten niet wat er in en om de stad allemaal te doen, te zien delijk dat Schoonhoven nu vooral bekend is als zilverstad. Al sinds de middeleeu- methoden om het zilver te smeden. Men herkent hun werk aan hun meesterte- en te beleven is. Daarom zetten de gemeenten samen diverse themaroutes uit via van Gouda, Schoonhoven wen zijn er edelsmeden in Schoonhoven. In de 18e en 19e eeuw was de zilver- ken. Daarnaast mogen de leden van het Schoonhovense Goud- en Zilvergilde St. het systeem van de fietsknooppunten. bewerking voor de inwoners van Schoonhoven de voornaamste bestaansbron. Eloy hun werk stempelen met het gildenteken van vier leeuwen en het stadswa- en de Krimpenerwaard pen. Het Zilvermuseum is de plek om alles over zilver te weten te komen en om Wilt u weten welke routes er zijn en wat er nog meer te beleven is in en rond Ook nu is het zilver nog een belangrijke bestaansbron door de aanwezigheid goud- en zilversmeden aan het werk te zien. Gouda, Schoonhoven en de Krimpenerwaard? Kijk dan op: met bordjes met groene opdruk. U kunt ook van drie unieke pijlers: de Vakschool Schoonhoven, sinds 1895 de enige oplei- In Schoonhoven is veel te zien en te beleven, zeker als het om zilver gaat. Kijk Wij wensen u veel fietsplezier! ding voor goud- en zilversmeden in Nederland, het Nederlands Zilvermuseum voor evenementen en bezienswaardigheden op www.vvvschoonhoven.nl www.ontdekdekrimpenerwaard.nl Schoonhoven en het Goud- en zilversmidgilde St. Eloy. Gezamenlijk zorgen ze www.welkomingouda.nl voor een doorlopende toestroom van ambachtslieden en creatieve talenten naar www.groenehart.nl de stad. Een ander ambacht dat in Schoonhoven wordt beoefend is het maken Plateel www.route.nl van aardewerk. Er staat zelfs nog een plateelfabriek. www.inschoonhoven.nl Het woord plateel is afgeleid van het Oud-Franse woord platel, dat platte schotel betekende. Vanaf de zeventiende eeuw gebruikt men het woord plateel voor al het beschilderde Hollandse aardewerk. Dit aardewerk kreeg deze eigen naam om gebruik maken van de fietsknooppuntroutes. het te kunnen onderscheiden van het Chinese porselein. Tegenwoordig wordt al het poreuze aardewerk dat gevormd is in mallen en voorzien is van een laagje glazuur, met het woord plateel aangeduid. In Gouda en Schoonhoven werden de plateelfabrieken opgericht toen in de 19e eeuw de vraag naar aardewerken pijpen begon terug te lopen. In Museum Gouda is een uitgebreide collectie Gouds Meer weten? Uitgave en coördinatie: Plateel te bewonderen. Gouda: oud-Hollandse stad in het groen Bier Gouda heeft een rijke cultuurhistorie en een heel divers aanbod van veel leuke Goudse pijpen ambachtelijke winkeltjes, specialiteitenzaken en restaurants. De bruisende stad Door de gunstige ligging van Gouda aan de belangrijkste vaarroute door Holland die al in 1272 haar stadrechten kreeg, wordt omringd door de rust van de omlig- kon er op een goedkope manier graan ingevoerd en gebrouwen bier afgevoerd De Goudse kleipijp is een stenen tabakspijp die in de 18e eeuw door veel mannen gende groene gebieden. In de middeleeuwen maakte de stad een enorme groei worden. Al in het begin van de 14e eeuw ontstonden dan ook de eerste bierbrou- gerookt werd. In 1606 kwamen Engelse huurlingen naar Nederland ter verster- Kijk op Krimpenerwaard Partners door. De sporen daarvan vindt u nog steeds terug in het historische centrum van indekrimpenerwaard.nl/fietsen werijen in Gouda. In 1470 waren er maar liefst 200 bierbrouwerijen – vooral aan king van Gouda. Ze leerden de Gouwenaars de pijpen maken. In 1660 werd het de stad, dat zeer de moeite waard is om te bezichtigen. de Haven en aan de Gouwe. Het bier werd voornamelijk geëxporteerd, met name gilde voor de Goudse pijpenmakers opgericht. Door de komst van houten pijpen, naar Vlaanderen. In 1500 werd maar liefst 15 miljoen liter bier geëxporteerd. Zelf de sigaar en de populariteit van de sigaret, werd het ambacht met uitsterven Dwaal door de kleine straatjes, hofjes en steegjes en langs de sfeervolle grachten, dronken de Gouwenaren ook nog 2 miljoen liter weg. bedreigd. Van de bijna 350 pijpenfabrieken in de 18e eeuw zijn er nu nog slechts bekijk de interessante musea en de mooie Sint-Janskerk met de wereldberoemde drie Goudse pijpenmakers over. In de Goudse Waag worden regelmatig demon- Goudse Glazen of wandel over een van de mooiste marktpleinen van Europa. straties gegeven van het maken van kleipijpen. www.goudsekeramiekdagen.nl Op de Markt ziet u het sprookjesachtige gotische Stadhuis uit 1450 met daar tegenover de Goudse Waag en het Kaas- en Ambachtenmuseum. Kaarsen De Goudse kaars is nog steeds een begrip, hoewel de kaarsen tegenwoordig uit Ontwerp & realisatie: Gouda is in de hele wereld bekend om de Goudse kaas. Maar de stad is ook Stroopwafels Schijndel komen. De kaarsen danken hun roem aan het feit dat ze van uitzon- beroemd om haar andere producten zoals kleipijpen, kaarsen, plateel- en aarde- derlijk hoge kwaliteit zijn: ze branden regelmatig en walmen of druipen niet. De werk en natuurlijk de wereldberoemde stroopwafels. Een aantal winkeltjes in de De stroopwafel kent zijn oorsprong in Gouda. Aan het eind van de 19e eeuw Stearine Kaarsenfabriek is in 1853 opgericht door drie Goudse heren. Dit werd binnenstad verkoopt al deze Goudse producten die nog steeds op ambachtelijke waren in Gouda bijna 100 stroopwafelbakkers. Eén van hen was Punselie (1872); een succes en na 5 jaar was NV Stearine Kaarsenfabriek Gouda een feit. Deze wijze worden gemaakt. Ook organiseert de stad regelmatig evenementen als deze koekjesfabriek is nu nog steeds in het centrum van Gouda gevestigd. fabriek werd de grondlegger van de echte Gouda Kaarsen en vestigde zich aan de Keramiekdagen en de Gouda Kaasmarkt waar de ambachtelijke producten De Goudse Gerard Kamphuisen is waarschijnlijk de uitvinder van deze smakelijke de Schielandse Hoge Zeedijk in Gouda. centraal staan. koek. In 1810 startte de bakkerij met het verkopen van de koek die oorspronkelijk Tijdens het altijd drukbezochte evenement “Gouda bij Kaarslicht”, op een vrijdag www.goudakaasstad.nl gemaakt werd van koeksnippers en restjes deeg. Daardoor was het erg goedkoop, in december, worden alle ramen van het Stadhuis en van de panden rondom de de stroopwafel werd daarom ook wel armenkoek genoemd. Tegenwoordig is de AzimDezign & Communication Markt sfeervol verlicht door echte Goudse kaarsen. www.goudabijkaarslicht.nl stroopwafel zo populair, dat de stroopwafelkraam niet meer weg is te denken van de markt. Fietsverhuur Foto’s: inschoonhoven.nl, Jan Trouwborst Geen mogelijkheden om zelf de fiets Krimpenerwaard Partners, AzimDezign mee te nemen? Geen probleem! In de Illustraties: Joos-illustraties Krimpenerwaard kunt u op diverse locaties fietsen huren. Zoals (elektrische) Contactgegevens: Andere Krimpenerwaard fietsfolders: dames- en herenfietsen, kinderfietsen en o indeKrimpenerwaard.nl • Gouden Eeuw Driehoek mountainbikes. f @indeKrimpenerwaard • Vakmanschap Meesterschap Route 200 km fietsplezier door de polder, langs boerderijen en molens. Meer weten? ✉ [email protected] • KoeKaasRoute Spot weidevogels, bezoek karakteristieke dorpen en zilverstad Schoonhoven. Kijk op indekrimpenerwaard.nl/fietsverhuur indekrimpenerwaard.nl/fietsen indekrimpenerwaard.nl/fietsen 55 22 52 61 95 18 52 38 20 32 35 17 54 53 34 30 21
97 14 9 REEUWIJK 96 7 10 36 6 44 45
A12 Reeuwijkse 15 43 49 22 48 Plassen 28 55 22 5295 61 95 52 18 28 20 38 37 3294 35 17 93 8 54 53 47 23 92 12 91 34 Legenda 30 21 28 - 32 - 36 - 40 - 45 - 50 km 46 50 42 14 96 12 97 GOUDA 14 9 el N228 Dworseroute (50 km) IJss REEUWIJK 96 Legenda 10 he 7 44sc 36 6 41 d 45 25 n 13 Gunterwaaitroute (32 km) a A12 40 ll o Reeuwijkse 11 H Hosteeroute (28 km) 9 51 15 43 49 22 41 34 48 35 Plassen 29 28 10 95 Koeibocht (36 km) 12 3 28 2 37 93 94 Rollebolle (40 km) 8 47 26 23 92 16 HAASTRECHT12 4 91 Waoerrot (45 km) 11 27 A20 46 50 42 96 12 26 1 14 25 Fietsknooppunt * GOUDA el N228 IJss 24 he sc 23 41 V d 25 l n 13 i a Fietsroutenetwerk s 40 ll 16 GOUDERAK t o 11 H 9 51 93 17 Highlight3 17 41 34 29 10 35 VLIST 12 3 92 Fietsverhuur 13 2 26 4 16 6 30 HAASTRECHT 5 11 7 27 Fietsoplaadpunt sel A20 e IJs 91 sch 14 28 26 1 lland 57 STOLWIJK 11 o 24 Museum H 23 V l i s 5 16 GOUDERAK t 93 Café / restaurant 15 3 17 31 6 VLIST 92 13 Bootverhuur 73 6 5 30 7 sel e IJs 91 sch 14 8 28 Toerissche informae 19 lland 57 STOLWIJK 11 16 o N219 H 32 18 5 13 N207 9 Toerissch Overstappunt 12 15 31 BERKENWOUDE 6 10 73 14 33 SCHOONHOVEN * Mist u een knooppuntroute bordje? 22 19 16 8 7 N219 18 32 13 Geef het door via: 21 N207 9 79 neris semibold 95 12 34 10 18 15 BERKENWOUDE 10 80 meldsysteem.nederlandfietsland.nl 14 33 SCHOONHOVEN BERGAMBACHT 22 7 21 79 35 34 10 23 1218 N21015 28 74 20 80 72 66 8 19 BERGAMBACHT 35 OUDERKERK a/d IJSSEL 23 12 N210 28 74 20 72 66 25 24 8 AMMERSTOL 3719 17 20 OUDERKERK a/d IJSSEL 78 27 36 13 25 11 24 AMMERSTOL 37 17 20 68 78 27 67 36 13 11 68 67 26 59 26 59 76 25 25 76 65 65 KRIMPEN a/d IJSSEL KRIMPEN a/d IJSSEL 6 60 6 70 70 60 66 66 N210 67 N210 24 67 58 68 24 Lek 81 RUIM 230 KM 68 69 58 80 LEKKERKERK 64 63 64 KRIMPENLek a/d LEK 69 14 81 21 0 1 2 km LEKKERKERK 62 80 64 22 63 64 KRIMPEN a/d LEK 63 FIETS PLEZIER!5 61 1 73 031 30 1 11 13 2 km 14 21 21 3 23 31 Stolwijk 28 32 62 44 20 50 22 23 4 72 35 34 22 63 5 61 1 13 7 21 3 2 23 31 44 20 4 20 18 12 14 16 11 50 Berkenwoude 21 22 28 27 12 9 10 13 7 2 6 KNOOPPUNTROUTES VOOR VEEL BOEREN IN DE KRIMPENERWAARD Waotterrotroute - 45 km 24 36 60 64 62 63 61 58 indekrimpenerwaard.nl/fietsen WAS EN IS DE KAASMAKERIJ EEN BELANGRIJKE Loetbos‘Waot-ter-rot’25 (zelfst. nw.) Iemand die zich thuis voelt in70 het water. 73 31 30 11 13 20 21 19 15 14 12 74 17 BRON VAN INKOMSTEN StolwijkIn de Krimpenerwaard28 speelt water een speciale32 rol. Het eiland is Hosteeroute - 28 km omgeven door22 drie rivieren23 72 en doorkruist35 34 door talloze sloten en
‘Hos-tee’ (zelfst. nw.) Boerderij weteringen.24 Al eeuwenlang36 76 zijn64 we bezig62 om 61het land bewoonbaar Loetbos 25 63 Langs de slingerende wegen met knotwilgen staan vele te maken en20 te houden.18 12 14 16 11 68 66 59 17 70 58 monumentale boerderijen. Op veel van deze boerderijen wordt Berkenwoude 21 22 28 27 12 9 10 tot op de dag van vandaag kaas gemaakt. 73 31 30 11 13 20 21 19 57 13 11 10 9 12 27 Stolwijk 28 32 Loetbos 68 73 31 30 11 13 Koeibochtroute - 36 km 24 36 60 64 62 63 61 58 22 23 72 35 34 67 60 64 76 37 34 33 32 11 30 Stolwijk 28 32 Loetbos 25 70 ‘Koei-bocht’ (zelfst. nw.) Plek waar koeien bijeen werden gedreven 20 21 19 15 14 12 74 17 22 23 72 35 34 om ze te melken. 66 59 18 12 15 13 57 26 10 9 Voor veel boeren20 in de Krimpenerwaard18 12 was14 en is de16 kaasmakerij11 een Loetbos 68 24 36- 50 km76 64 62 61 Gunterwaaitroute - 32 km Dworseroute25 24 23 72 35 33 31 30 27 12 Berkenwoudebelangrijke21 bron van inkomsten. Op de markt in Gouda werd de kaas Loetbos 25 63 20 18 12 14 16 11 22 28 27 12 9 10 68 66 59 17 70 58 Berkenwoude‘Gun-ter-waait’21 (bijw.)73 Daarginds31 30 11 13 verhandeld. Vandaag de dag kunt u bij diverse boerderijen zien hoe kaas ‘Dwor-se’ (werkw.) Dwars door de polder gaan over sloten en Al eeuwenlangStolwijk 28 wonen22 er mensen28 aan27 de dijken12 van de Lek9 en de1032 gemaakt wordt. Proeven mag! door weilanden. 22 23 72 35 34 73 31 30 11 13 Hollandse IJssel. De rivieren worden vooral gebruikt voor transport. Het landschap20 in de21 Krimpenerwaard19 57 13 is in feite11 gemaakt10 9 door mensen12 27 Stolwijk 28 32 Via de rivieren had de Krimpenerwaard contact met de hele wereld. 24 36 60 64 62 63 61 58 Loetboshanden.68 Zowel de ontginningsgeschiedenis als de agrarische traditie Loetbos 25 22 23 72 35 34 70 67 60 64 76 37 34 33 32 11 30 24 36 60 64 62 63 61 58 20 21 19 15 14 12 74 17 hebben hun stempel gedrukt op het uiterlijk van de huidige waard. Loetbos 25 20 18 12 14 16 11 70
Berkenwoude 2120 21 19 15 14 12 74 17 66 59 18 12 15 13 57 26 10 9 22 28 27 12 9 10 Rollebolle20 - 40 km18 12 14 16 11 Loetbos 68 Berkenwoude 21 24 36 76 64 62 61 25 24 23 72 35 33 31 30 27 12 Loetbos‘Rol-le-bol-le’25 (werkw.)22 Kinderspel:28 27 van de12 dijk naar9 beneden10 rollen.63 24 36 76 64 62 61 De Krimpenerwaard68 voert 66continu strijd59 tegen17 het water.70 Zo’n58 duizend jaar LoetbosVIA DE25 RIVIEREN24 HEEFT36 60 DE 64 62 63 6361 58 DWARS DOOR DE POLDER GAAN geleden werd begonnen met het ontginnen van het gebied. KRIMPENERWAARDLoetbos 25 68 66 CONTACT59 17 70 58 70 OVER SLOTEN EN WEILANDEN 20 21 19 15 14 12 74 17 Slootjes en weteringen24 36 voerden60 het water64 af. Daardoor62 63 kwam 61het 58 MET DE HELE WERELD! Loetbos 25 20 21 19 57 13 11 10 9 70 12 27 veenmoeras droog te liggen en ging inklinken. Zo kwam het land lager te Loetbos 68 20 21 19 15 14 12 74 17 20 21 19 57 13 11 10 9 12liggen dan27 de rivieren.67 60Dijken, boezems64 76 en kades37 werden34 aangelegd33 om32 het 11 30 Loetbos 68 24 36 76 64 62 61 water uit de rivieren tegen te houden. Loetbos 2567 60 64 76 37 34 33 6332 11 30 24 36 76 64 62 61 68 66 59 17 70 58 Loetbos 25 66 59 18 12 15 13 57 63 26 10 9 Loetbos 68 68 66 59 17 70 58 66 59 18 12 15 13 57 26 10 9 25 24 23 72 35 33 31 30 27 12 Loetbos 68 20 21 19 57 13 11 10 9 12 27 Loetbos 68 25 24 23 72 35 33 31 30 27 12 20 21 19 57 13 11 10 9 12 27 67 60 64 76 37 34 33 32 11 30 Loetbos 68 67 60 64 76 37 34 33 32 11 30
66 59 18 12 15 13 57 26 10 9 Loetbos 68 66 59 18 12 15 13 57 26 10 9 25 24 23 72 35 33 31 30 Loetbos27 68 12 25 24 23 72 35 33 31 30 27 12