DOCSLIB.ORG

2019 Noordbrabants Historisch Jaarboek

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text

Load more

NOORDBRABANTS HISTORISCH JAARBOEK 36 2019 Deze publicatie kon gerealiseerd worden met financiële steun van - Stichting Erfgoed Brabant NOORDBRABANTS HISTORISCH JAARBOEK ISBN: 978-90-821972-7-3 2019 ISSN: 0923–5817 NUR: 693 deel 36 Uitgave: Zuidelijk Historisch Contact, i.s.m. Erfgoed Brabant Historische Vereniging Brabant Vormgeving: Grafisch Ontwerpbureau Kees Kanters, Breda Drukwerk: Drukkerij Wilco, Amersfoort Stichting Zuidelijk Historisch Contact © Zuidelijk Historisch Contact 2019 - Tilburg 2019 - Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Inhoud Redactie Prof. dr. A.J.A. (Arnoud-Jan) Bijsterveld, voorzitter Ten geleide .................................................................................................................................................. 9 Mw. mr. C.L. (Karlijn) van Blom Arnoud-Jan Bijsterveld Mr. E.J.M.F.C. (Erik-Jan) Broers In memoriam prof. dr. Raymond van Uytven ............................................................................... 11 Dr. C.M.A. (Charles) Caspers Arnoud-Jan Bijsterveld en Guido Marnef Drs. F. (Florian) Daemen Mw.dr. K. (Klaasje) Douma Het verborgen verleden van ’s-Hertogenbosch. Dr. K.A.H.W. (Karel) Leenders Een ontwikkelingsmodel van de stad van 1170 tot 1400) – (deel 1) . 15 Mw.dr. K.P.C. (Kitty) de Leeuw Hans Witmer Dr. J. (Joost) Rosendaal ‘Hoemen een stat of lantscap regieren sal’: stadsliteratuur als een politiek instrument Drs. L. (Lauran) Toorians voor verandering in het veertiende-eeuwse hertogdom Brabant .......................................... 59 M. (Mark) Vermeer MA Minne De Boodt Het patronaatsrecht en het pastoorsbeneficie van de parochiekerk Erp van de veertiende tot de zeventiende eeuw .................................................................................... 81 Eindredactie Wim Cöp Drs. J.J. (Jan) Brouwers ‘De gemakkelijkste weg naar de hemel’ Het Brabants katholiek offensief in de Verenigde Staten. Redactieadres De missie onder de Native Americans (1835-1865) ...................................................................... 111 Drs. J.J. (Jan) Brouwers Theo Beckers Tel: +31 (0)6-24697563 [email protected] Lou Tellegens self-fashioning: Brabantse romantische held in Hollywood? .................... 135 Robin Hoeks Richtlijnen voor auteurs kunnen worden aangevraagd bij de redactie. Van Crossroads naar Brabant Remembers. 75 Personal life changing war stories en de zoektocht naar zorgvuldigheid . 159 Arnoud-Jan Bijsterveld en Moniek Hover met medewerking van Femke Klein Kroniek Archeologie, lAndschApsgeschiedenis, historische geogrAfie en naamkunde Uitgeverij Zuidelijk Historisch Contact - Kars, M., R. van Oosten, M.A.Roxburgh en A. Verhoeven (red.), Rural riches & royal rags? Studies on medieval and modern archaeology, presented to Frans Theuws Drs. J.J. Brouwers (K.A.H.W. Leenders) . 175 Tel: +31 (0)6-24697563 - Ball, E.A.G., Jansen (red.), Drieduizend jaar bewoningsgeschiedenis van oostelijk Noord-Brabant: [email protected] synthetiserend onderzoek naar locatiekeuze en bewoningsdynamiek tussen 1500 v.Chr. en 1500 n. Chr. op basis van archeologisch onderzoek in het Malta-tijdperk. Nederlandse Archeologische www.uitgeverij-zhc.nl Rapporten (NAR) 61 (K.A.H.W. Leenders) . 176 - De Groote, K., R. Annaert, M. Dewilde en G. Vynckier, Project historische dorpskernen. Kader en methode voor de inventarisatie van de historische dorpskernen in functie van de afbakening van archeologische zones. Onderzoeksrapporten agentschap Onroerend Erfgoed 94 (Johan Verspay) . 178 - Verspay, J.P.W., A.M.J.H. Huijbers, H. van Londen, J. Renes en J. Symonds, Village Formation in the Netherlands during the Middle Ages (AD 800-1600). An assessment of recent excavations and a path to progress. Nederlandse Archeologische Rapporten (Koos Steehouwer) . 179 - Drunen, A. van, en J. van Oudheusden (red.), C. Blaauw, A. van Drunen, R. van Genabeek, Algemeen E. Nijhof, J. van Oudheusden en E. Vink (tekst), Huys van Boxtel en zijn buren. - Maas, B., M. Broos, J. Hopstaken, B. Nijman, B. van Gastel, H. de Jong, Acht eeuwen bouwen en wonen in een Bossche stadswijk (Koos Steehouwer) ............................ 181 K. Jongmans m.m.v. E. van Deelen, V. Janssen, In een plaats genaamd Roosendaal. - Dorigo, M., en M.J.P.W. Franssen, Brabantia Ducatus. Geschiedenis en Cartobibliografie 1268 * 750 jaar * 2018. (K.A.H.W. Leenders) ................................................................................. 211 van het Hertogdom Brabant tot 1795 (Rogier van Kooten) . 184 - Jaarboek De Ghulden Roos 78 (2018). (Lauran Toorians) .............................................................. 212 - Rutte, R., en B. Vannieuwenhuyze, Stedenatlas Jacob van Deventer. 226 stadsplattegronden - Jaarboek van de Geschied- en Oudheidkundige Kring Stad en Land van Breda uit 1545-1575. Schakels tussen verleden en heden (Florian Daemen) . 186 ‘De Oranjeboom’ 71 (2018). (Lauran Toorians) ............................................................................... 212 - Ham, W., en K. Leenders, Polders in kaart. Noord-West Brabant 1565-1590 (Mathieu Franssen) . 187 Summaries . 214 - Bevaart, B., Ch. Limonard, J. van den Berg en F. Wijtmans m.m.v. J. van Bruggen, Vier eeuwen militaire inundaties rond ’s-Hertogenbosch (Henk Buijks) ....................................... 189 Auteurs . 218 - Van de Voorde, E., en B. Vannieuwenhuyze (red.), Wegen en waterwegen in Brabant in het ancien régime. [themanummer] Eigen Schoon en de Brabander 101 nr. 3 Index van persoons- en plaatsnamen.................................................................................................. 220 (Florian Daemen) ................................................................................................................................. 191 - Timmerman, L., Landschapsbiografie Nationaal Park NLDelta Biesbosch-Haringvliet. Historisch-landschappelijke karakteristieken en hun ontstaan. Biografieën van de Nationale Parken van Nederland (Lauran Toorians) .................................................................. 193 middeleeuwen en nieuwe tijd - Zalinge-Spooren, L. van, Gemeint en gemeenschap. Jaargeboden in Peelland, circa 1300-1795 (Martien van Asseldonk) . 194 - Keyzer, M. de, Inclusive commons and the sustainability of peasant communities in the medieval Low Countries. Rural Worlds: Economic, Social and Cultural Histories of Agricultures and Rural Societies (New York en London: Routledge 2018) (Lia van Zalinge-Spooren) ................................................................................................................. 196 - Vrancken, V., De Blijde Inkomsten van de Brabantse hertogen. Macht, opstand en privileges in de vijftiende eeuw. Standen & Landen 112 (Mark Vermeer) . 198 - Brinkhof, J.G., Het huis Van Brecht. Genealogie en geschiedenis familie Van Brecht in het hertogdom Brabant. Cilacadmon Paper 7 (Lauran Toorians) ........................................... 199 - Arts, N., N. Pijls en L. Toorians (red.), W. Erven (ed. en vert.), Florarium temporum (Bloemhof der tijden). Een laatmiddeleeuwse wereldkroniek door Nicolaas Clopper, geschreven in het klooster Mariënhage bij Eindhoven (Mark Visscher) . 200 - Sanders, J.G.M. (red.), Domus prope Buscumducis. Bronnen voor de geschiedenis van het kartuizerklooster bij ‘s-Hertogenbosch (1466-1641). Miscellanea Neerlandica 44. Studia Cartusiana 5 (Mark Vermeer) .............................................................................................. 202 - Dijck, L. van, Bronnen van Coudewater. De eerste twee eeuwen Mariënwater, het oudste nog bestaande Birgittaklooster ter wereld te Coudewater in Rosmalen (ca. 1437-ca. 1637) (Mark Vermeer) . 204 - Broers, E.-J., Aanklagen onder de rivieren ([Breda]: Openbaar Ministerie Zeeland- West-Brabant 2018) (Klaasje Douma) . 205 negentiende en twintigste eeuw - Walhout, E.C., An Infants’ Graveyard? Region, Religion and Infant Mortality in North-Brabant, 1840-1940 (Cor van der Heijden) ......................................................................... 206 - Godrie-van Gils, G., Woonwagenbewoners laten zich niet afschaffen. Een eeuw woonwagenbewoners in Noord-Brabant 1918-2018 (Klaasje Douma) ...................... 210 9 Ten geleide De redactie van het Noordbrabants Historisch Jaarboek prijst zich ook dit jaar gelukkig dat we de lezers een lezenswaardig jaarboek met artikelen van wetenschappelijk niveau kunnen bieden. Dat betekent dat ze zijn gebaseerd op oorspronkelijk (bronnen)onderzoek en onze kennis van het verleden verder brengen. Er wordt in Noord-Brabant maar ook in het zuiden nog steeds het nodige onderzoek gedaan naar aspecten van de Brabantse geschiedenis, overwegend buiten de vroeger gebruikelijke kaders van universiteit en archief. We openen met een In memoriam voor hét boegbeeld van de Brabantse wetenschap- pelijke geschiedbeoefening in het zuiden: afgelopen jaar overleed op 85-jarige leeftijd de hoogleraar Raymond van Uytven. Ouder en recent bouwhistorisch onderzoek blijkt na een hernieuwde interpretatie een nieuw licht te werpen op het ontstaan van ’s-Hertogenbosch en de inrichting en bebouwing van de ruimte op en rond de Markt. Hans Witmer beschrijft de resultaten van dit onderzoek en confronteert die met het huidige beeld van de vroegste geschiedenis van de stad. Het eerste deel van het artikel – het tweede verschijnt in het volgende jaarboek – maakt al duidelijk dat een oude kroniek, waarbij altijd vraagtekens
Recommended publications
  • Terugkeren Naar De Heemkunde-Site Kan Via De Terugknop. U Vindt De Terugknop Bovenin Uw Scherm, Meestal Uiterst Linksboven

    Terugkeren Naar De Heemkunde-Site Kan Via De Terugknop. U Vindt De Terugknop Bovenin Uw Scherm, Meestal Uiterst Linksboven

    Terugkeren naar de Heemkunde-site kan via de Terugknop. U vindt de terugknop bovenin uw scherm, meestal uiterst linksboven. Noord Brabants Historisch Jaarboek 2003 Paginas 10 tm 52 Gescand en letters via OCR gereconstrueerd, dus kan kleine spelfouten bevatten. Jan Mennen Een Romeinse weg door het Dommelgebied van Tongeren naar Rossum? 0. Vooraf 0.1. Inleiding Speuren naar Romeinse wegen in Noord-Brabant is al een tijd niet meer in de mode. Dat komt omdat er weliswaar veel kan worden verondersteld -en ook daadwerkelijk is verondersteld -maar nooit enig tastbaar bewijs voor een Romeinse weg in Noord-Brabant werd gevonden. Een serieuze poging zo'n weg aannemelijk te maken, werd ruim veertig jaar geleden gedaan door Knippenberg.1 Na felle kritiek hierop van Leenders, die Knippenberg en de zijnen op grond van het gebruik van te schaarse en vage gegevens betichtte van 'wegenbouwerij' en 'lijnentrekkerij', werden geen ernstige pogingen meer ondernomen 2 Toch blijven vele auteurs vermoeden dat er in de Romeinse tijd vanuit Tongeren een doorlopende weg noordwaarts door het Dommelgebied heeft gelopen3 Niet zonder reden, want de opgravingen van de rijke graven in Esch, de villa van Hoogeloon en de tempel van Empel, alsmede het onder- water-onderzoek van de brug (met stenen pijlers) over de Maas bij Cuijk, wIJzen op de aanleg en het onderhoud van wegen en getuigen van meer activiteiten tijdens de Romeinse bezetting dan we tot voor kort in onze provincie voor mogelijk hadden gehouden. De graven van Esch lagen onder grote, zij het lage heuvels van het zogenoemde Tongerse type waarvan er veel in België voorkomen.
  • Oorkondenboek Van Noord-Brabant Tot 1312 II

    Oorkondenboek Van Noord-Brabant Tot 1312 II

    Rijks Geschiedkundige Publicatiën uitgegeven door het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312 II De heerlijkheden Breda en Bergen op Zoom Eerste stuk (709-1288) Bewerkt door M. Dillo en G.A.M. Van Synghel met medewerking van E.T. van der Vlist Instituut voor Nederlandse Geschiedenis Den Haag / 2000 Het Instituut voor Nederlandse Geschiedenis maakt deel uit van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Illustratieverantwoording Schutbladen: kaart van het Hertogdom Brabant-West, uit: G. Mercator en J. Hondius, Atlas ou Representation du monde universel (Amsterdam, 1633). Kaarten- en prentenverzameling van het Rijksarchief in Noord-Brabant, inv.nr. 45. Pagina X: kaart van de situatie van de gemeentelijke indeling op 1 januari 1958. Bron: Provin- ciale Almanak 1969. Copyright: Rijksarchief in Noord-Brabant 1999. ISBN 90-5216-115-1 geb. Eerste band NUGI 641 Gezet en gedrukt door Drukkerij Orientaliste, Herent (België). Gebonden door Callenbach bv, Nijkerk. © 1999 Instituut voor Nederlandse Geschiedenis, Den Haag. Postbus 90755 • 2509 LT Den Haag • e-mail [email protected] Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming. No part of this book may be reproduced in any way whatsoever, without prior written permis- sion from the publisher. Voorwoord Dr. H.P.H. Camps werkte van 1962 tot 1979 aan de editie van het Oorkondenboek van Noord-Brabant tot 1312 (ONB). In 1979 verscheen het eerste deel, met de oorkonden betreffende de Meierij van ’s-Hertogenbosch en de heerlijkheid Gemert. Bij de opzet werd aanvankelijk uitgegaan van één oorkondenboek waarin alle oorkonden die betrekking heb- ben op het grondgebied van de provincie Noord-Brabant in chronologische volgorde zou- den worden uitgegeven.
  • Die Anfänge Der Merowingerherrschaft Am Niederrhein

    Die Anfänge Der Merowingerherrschaft Am Niederrhein

    Die Anfänge der Merowingerherrschaft am Niederrhein Gregor von Tours, die Thidrekssaga und die Hervararsaga als Quelle Anhang: Ergänzung fehlender Literatur in den Anmerkungen in und Berichtigung zu dem Buch ‘Die Hunenschlacht bei Groningen’; Aanvulling ontbrekende literatuur in de noten in en correctie bij ‘De Hunenslag bij Groningen’ Edo Wilbert Oostebrink Delft 2017 ISBN 978-90-818901-1-3 Druck: Druk. Tan Heck, Delft 1 1. Einführung Als König Chlodwig 511 starb, hatte er sein fränkisches Reich mit List und Gewalt in drei Jahrzehnten aus einem Kern in dem heutigen Wes- ten Belgiens und äußersten Norden Frankreichs um sicherlich den Löwenanteil des heutigen Frankreichs und einen Teil des heutigen Deutschlands erweitert. Nach der üblichen Auffassung hatte er dabei alle Gebiete links vom Nieder- und Mittelrhein eingenommen, während oft sogar behauptet wird, dass er alle fränkischen Stämme in seinem Reich vereint hatte. Diese communis opinio doctorum wird in der rele- vanten Literatur fast ausnahmslos mehr oder weniger explizit verkün- digt. Auf Karten in Büchern und historischen Atlanten umfasst das fränkische Reich um die Zeit von Chlodwigs Tod konsequent alle links- rheinischen Gebiete und meistens außerdem große Gebiete rechts des Rheins. Die herrschende Ansicht wird in zwei aktuellen Stadtgeschichten gut zusammengefasst. In Trier im Mittelalter scheibt Anton: “Was das Ende einer römischen Herrschaft in Trier angeht, so ist man auf Vermutungen angewiesen. Manches spricht dafür, dass bald nach der Mitte der siebziger Jahre Kämpfe einsetzten, die bis etwa 490 an- dauerten. Diese gehören in den Zusammenhang größerer politischer und militärischer Veränderungen. In diesem Zuge haben die Kölner Rheinfranken ihren Machtbereich ab etwa 470 ausgedehnt und dabei Mitte der achtziger Jahre die Stammesgruppen am Mittelrhein in ihre Herrschaft eingefügt.
  • Ruimtelijke Structuurvisie Stad Tussen Stromen

    Ruimtelijke Structuurvisie Stad Tussen Stromen

    Ruimtelijke Structuurvisie Stad tussen Stromen Ruimtelijke Structuurvisie - Stad tussen Stromen 1 Ruimtelijke Structuurvisie Stad tussen Stromen Actualisatie Vastgesteld 28 Januari 2014 POD. 04-02-18 4 Ruimtelijke Structuurvisie - Stad tussen Stromen Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 1.1 Aanleiding 5 1.2 Doelstelling 5 1.3 Aanpak 6 1.4 Leeswijzer 7 2. Visie ruimtelijke ontwikkeling ’s-Hertogenbosch 11 2.1 Een compacte, complete, contrastrijke én duurzame stad 11 2.2 Trends en doorkijken (oplading programma) 14 2.2.1 Ruimtelijke Ontwikkeling in de huidige tijdsgeest 14 2.2.2 Toename druk 16 2.2.3 Kwaliteit, variatie en vernieuwing 16 2.2.4 Bevolking en wonen 16 2.2.5 Werkgelegenheid 18 2.2.6 Voorzieningen 21 2.2.7 Toerisme en recreatie 22 2.2.8 Bereikbaarheid 22 2.2.9 Stad en land ‘De Groene Delta’ 22 2.2.10 Ruimtelijke kwaliteit, identiteit en cultuurhistorie 24 2.2.11 Milieu, duurzaamheid 25 2.2.12 Klimaatverandering en waterveiligheid 26 2.2.13 Landbouw 27 2.3 Wensbeeld 2025 28 2.3.1 Het stadscentrum 28 2.3.2 De vleugelstad 30 2.3.3 Stedelijke verbindingsassen, radiale ontsluitingsstructuur 32 2.3.4 Stedelijke ruggengraat, spoorzone en A2 / Kanaalzone 32 2.3.5 De woonwijken 33 2.3.6 De werkgelegenheid 33 2.3.7 Infrastructuur en openbare ruimte 34 2.3.8 Oude tracé Zuid-Willemsvaart 34 2.3.9 De Groene Delta 35 3. Ruimtelijk Casco 39 3.1 De cascokaart 39 3.2 De stedelijke hoofdstructuur 41 3.2.1 Stadscentrum 43 3.2.2 Westelijke Spoorzone 47 3.2.3 Centrumstedelijke uitstralingsgebieden 49 3.2.4 Stedelijke ruggengraat 49 3.2.5 Transformatiegebieden
  • Proefschrift-Van Melik.Indd 1 27-03-2008 13:41:16 Nederlandse Geografische Studies / Netherlands Geographical Studies

    Proefschrift-Van Melik.Indd 1 27-03-2008 13:41:16 Nederlandse Geografische Studies / Netherlands Geographical Studies

    Changing public space The recent redevelopment of Dutch city squares Veranderende openbare ruimte De recente herontwikkeling van Nederlandse stadspleinen (met een samenvatting in het Nederlands) PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit Utrecht op gezag van de rector magnificus, prof.dr. J.C. Stoof, ingevolge het besluit van het college voor promoties in het openbaar te verdedigen op woensdag 21 mei 2008 des ochtends te 10.30 uur door Rianne Gertruda van Melik geboren op 7 juli 1980 te Horst titelblad-van Melik.indd 1 27-03-2008 13:45:15 Promotor: Prof.dr. J. van Weesep Co-promotor: Dr. I. van Aalst titelblad-van Melik.indd 2 27-03-2008 13:45:15 Changing public space proefschrift-van Melik.indd 1 27-03-2008 13:41:16 Nederlandse Geografische Studies / Netherlands Geographical Studies Redactie / Editorial Board Drs. J.G. Borchert (Editor in Chief ) Prof. Dr. J.M.M. van Amersfoort Dr. P.C.J. Druijven Prof. Dr. A.O. Kouwenhoven Prof. Dr. H. Scholten Plaatselijke Redacteuren / Local Editors Drs. R. van Melik, Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht Dr. D.H. Drenth, Faculteit der Managementwetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Dr. P.C.J. Druijven, Faculteit der Ruimtelijke Wetenschappen Rijksuniversiteit Groningen Drs. F.J.P.M. Kwaad, Fysich-Geografisch en Bodemkundig Laboratorium Universiteit van Amsterdam Dr. L. van der Laan, Economisch-Geografisch Instituut Erasmus Universiteit Rotterdam Dr. J.A. van der Schee, Centrum voor Educatieve Geografie Vrije Universiteit Amsterdam Dr. F. Thissen, Afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies Universiteit van Amsterdam Redactie-Adviseurs / Editorial Advisory Board Prof. Dr. G.J.
  • Lanaken En De Vroegste Geschiedenis Van Franken En Merovingen

    Lanaken En De Vroegste Geschiedenis Van Franken En Merovingen

    Lanaken en de vroegste geschiedenis van Franken en Merovingen Jozef Van Loon, KANTL Samenvatting De Limburgse plaatsnaam Lanaken is een historisch gedenkwaardig toponiem. Traditioneel wordt hij verklaard als een naam op -iniaca(s), maar klankwettig is dat onmogelijk. Hetzelfde bezwaar geldt voor talloze Franse toponiemen die met het suffix worden gereconstrueerd. Een nauwkeuriger onderscheiding van de vele varianten die terug- gaan op het Keltische ākos-suffix, maakt het mogelijk deze namen nauwkeuriger te periodiseren, van late prehistorie tot Vroegkarolin- gische tijd. Lanaken zelf is aldus te reconstrueren als *Hluþenakōm, een naamformatie die wellicht uit de tweede eeuw n.C. dateert. Het eerste deel van het toponiem bevat de naam van de Germaanse godin Hluthena, die in de Romeinse tijd vooral werd vereerd in het gebied van de Sugambri, en is tevens het kenmerkende naambestanddeel van de Merovingische dynastie die uit die stam is voortgekomen. Van de oudst bekende naamdrager, Chlodio, wordt aangetoond dat hij voluit Chlodebaudes heette, een naam die alleen voorkomt in enkele genea- logieën die tot nu onbetrouwbaar werden geacht. Het artikel gaat zijdelings ook in op de etymologie van de namen Liedekerke, Luik, Montenaken, Salii, Sinnich, Thüringen en Vicus Helena. Summary A new etymology of the Limburg place-name Lanaken leads to far- reaching conclusions with respect to the descent of the Merovingian dynasty and their Frankish origins. Traditionally, the name Lanaken, like many French place-names in -y, -ies etc., has been seen as containing the Gallo-Roman suffix -iniaca(s). However, this recon- struction runs into problems with the historical sound laws of Dutch and French.
  • Mariënburg ‘S-Hertogenbosch

    Mariënburg ‘S-Hertogenbosch

    Mariënburg ‘s-Hertogenbosch Fort Sabina - Moerdijk Noordsingel - Rotterdam Mariënburg - ‘s-Hertogenbosch Wouwse Plantage - Wouwse PlantageTwo Cloisters and a Church - Velp NS Werkplaats - Tilburg Built (on) Heritage Mariënburg - ‘s-Hertogenbosch Atlas Studenten: Bert Atsma - 0677889 Rens van Hedel - 0659462 Christian van der Krift - 0674891 Begeleiders: ir. Jochem Groenland ir. Marcel Musch November 2013 Technische Universiteit Eindhoven 2 Architecture, Building and Planning 3 Inhoudsopgave Introductie Introductie 5 In deze atlas wordt het kloostercomplex de Mariënburg aan de Sint Janssingel in ‘s-Hertogenbosch geanalyseerd. De bewoners 1. Geschiedenis van de JMJ 10 1.1 Ontstaan en uitgangspunten van het klooster zijn de katholieke zusters 12 1.2 Zusters in ‘s-Hertogenbosch van de sociëteit van Jezus, Maria en Jozef. De Mariënburg was het hoofdgebouw van de 2. Ontwikkeling ‘s-Hertogenbosch 16 2.1 Historische ontwikkeling ‘s-Hertogenbosch sociëteit. Het hoofddoel van dit klooster was 26 2.2 Binnendieze het opleiden van onderwijzeressen. Honderden jonge vrouwen zijn hier aan hun religieuze leven 30 2.3 Religie en groen begonnen en zijn van hieruit verspreid over heel Nederland en als missionaris uitgezonden 3. Ontwikkeling Mariënburg 38 3.1 Locatie naar het buitenland. Het katholieke onderwijs 40 3.2 Kloostercomplex heeft via deze kweekschool een grote impuls 48 3.3 Verandering stedenbouwkundige ligging Mariënburg gekregen. Na meer dan honderd jaar is deze tijd voorbij en zal voor de Mariënburg een nieuwe 50 3.4 Gebouwstijl bestemming gezocht moeten worden. Met de 56 3.5 Kloostertuinen conclusies die uit de verschillende analyses getrokken kunnen worden, is het mogelijk om 4. Leven in het klooster 62 4.1 Dagritme in de volgende fase een nieuwe functie en een 63 4.2 Ruimtes voor activiteiten nieuw ontwerp te kunnen maken dat past bij 65 4.3 Routing het huidige gebouw en de ligging in de stad.
  • S-Hertogenbosch

    S-Hertogenbosch

    VAARVISIE ‘s-Hertogenbosch april 2013 VAARVISIE ‘s-Hertogenbosch april 2013 1 VAARVISIE ‘S-HERTOGENBOSCH 2 VAARVISIE ‘S-HERTOGENBOSCH Voorwoord De stad ’s-Hertogenbosch was al in haar vroege verleden verstrengeld met water. De stad ‘tussen de stromen’ ontwikkelde zich en de mogelijk- heden van de rivieren en de koppeling aan de Maas brachten voorspoed en welvaart naar de stad. En nu nog maken de waterlopen van ’s-Hertogenbosch deel uit van de beleving van de stad. De unieke kwaliteit van de Binnendieze, de structurerende werking van de Dommel, de Aa en de Zuid-Willemsvaart en de havens maken ’s-Hertogenbosch tot wat zij is. De beleving van het water is er doorlopend, voor bezoekers en bewoners, bewust en onbewust. Die kwaliteit willen we laten zien en optimaal benutten. De vaarmogelijkheden zijn de laatste jaren enorm toegenomen. Al meer dan 25 jaar geleden werd gestart met het bevaarbaar maken van de Binnendieze, en 10 jaar geleden werden de eerste delen van de vestingwerken gerealiseerd. Het beleven van deze unieke stadskwaliteiten kan bij uitstek vanaf de boot. Het unieke perspectief vanaf het water voegt een dimensie toe aan de stad. Met deze vaarvisie willen we de mogelijkheden nog beter benutten. Voor de stad, haar verleden en haar toekomst. Voor bewoners en bezoekers, voor het tonen van onze cultuurhistorie en het stimuleren van bestedingen en werkgelegenheid. ’s-Hertogenbosch is klaar om haar kansen aan de waterkant nog beter te benutten. 3 VAARVISIE ‘S-HERTOGENBOSCH Binnenhaven, fotografie Henk van Zeeland Inhoudsopgave Voorwoord
  • Hagiography in the Diocese of Liege (950-1130)

    Hagiography in the Diocese of Liege (950-1130)

    Hagiography in the diocese of Liege (950-1130) by J. R. WEBB INTRODUCTION. 1. THE CITY OF LIEGE. - A. Cathedral St-Lambert. - B. St-]acques. - C. St-Laurent. II. ROMANCE-SPEAKING LANDS. - A. Stavelot-Malmedy. - B. St-Hubert (Andage). - C. Waulsort. - D. Florennes. - E. Brogne. - F. Fosses. - G. No­ tre-Dame de Huy. - H. Andenne. - 1. St-Aubain de Namur. -]. Gem­ bloux. - K. Nivelles. III. GERMANIC-SPEAKING LANDS. - A. St-Truiden (St-Trond). - B. Mun- sterbilzen. - D. St-Servatius of Maastricht. - E. St-Odilienberg. CONCLUSION. REPERTOIRE OF TEXTS. BIBLIOGRAPHY. INTRODUCTION It will become clear in what follows why the diocese ofLiege merits specific treatment in this collection. The ecclesiastical in­ stitutions along the Meuse and its larger vicinity were among the most prolific producers ofhagiography throughout the mid­ dle ages, and the period roughly encompassing the late tenth to the early twelfth century was no exception. The tenth and eleventh centuries saw the development of Liege into an episcopal principality - its political form that would endure until the French Revolution. Thanks in large part to grants and privileges from the German emperors, the bishops 1 of Liege became the most powerful magnates in the region . Episcopal influence is strongly felt in the hagiography of the 1 On this development, see KURTH, Notger (1905) and KUPPER, Liege (1981). 810 ]. R. WEBB HAGIOGRAPHY IN THE DIOCESE OF LIEGE (950-1130) 811 tenth and eleventh centuries, a significant part of which took earlier bishops as its subjects. Notable and wealthy monasteries, many with foundations dating back to the mid-seventh century, dotted the countryside of the diocese.
  • Downloaden Download

    Downloaden Download

    Een nieuwe visie op de omvang en indeling van de pagus Hasbania (Vle - Xlle eeuw). door KAREL VERHEISr 1. De pagi van de V• tot de JX• eeuw Toen de Salische koningen in de loop van de V• en het begin van de VI• eeuw door verovering gaandeweg gans Gallië aan hun gezag onderwierpen, namen ze bij het bestuur van hun steeds groter wor­ dende rijk de bestaande Romeinse civitas-indeling nagenoeg volle­ dig over. In het zuiden, waar een degelijk uitgebouwde Romeinse administratie gewoon was blijven voortbestaan, werd de civitas als bestuurlijke eenheid behouden. In het noorden daarentegen, waar deze administratie was verdwenen of slechts broksgewijze had stand­ gehouden, bleek de civitas te omvangrijk voor de primitievere Fran­ kische bestuursmiddelen en greep er een opdeling plaats van de oor­ spronkelijke civitas in meerdere kleinere bestuursomschrijvingen, 1 die gebaseerd waren op nederzettingsgebieden • Deze nieuwe Fran­ kische bestuurseenheden, zowel deze welke rechtstreekse erfgena- • Graag zouden wc prof. cm. Dr. J. Buncinx en docent Dr. J. Goossens willen danken voor hun raadgevingen bij de totstandkoming van dit artikel. •• Volgende afkortingen komen uit de reeks Monumenta Germanille historica: Diplomatum Karolinorum : D.K.D.G. : Dl. I: Pippim; Carlomanm; Caroli Mllgni diplomata, Uitg. E. MUllI.BACHER, München, 1979 2. D.Lol. : Dl. III: Lotharii Iet Lotharii Il diplomata, Uitg. Tu. SCHIEFFER, Bcrlin-Zürich, 1966. Diplomata regum Germanille ex slirpe Karolinorum : D. Arn: Dl. III: Amolfi diplomata, Uitg. P. KEHR, Bcrlin, 1940. D . Zwcnt. : Dl. IV: Zwenliboldi et Ludowici infantü diplomata, Uitg. Tu. SCHIEFFER, Bcr­ lin, 1960. Diplomata regum et imperatorum Germanille : D.0 .1.
  • De Franken Te Dinther Onderzoek Vroege Middeleeuwen Door N.L. Van Dinther © 2019 Capricornus

    De Franken Te Dinther Onderzoek Vroege Middeleeuwen Door N.L. Van Dinther © 2019 Capricornus

    De Franken te Dinther Onderzoek Vroege Middeleeuwen door N.L. van Dinther © 2019 capricornus Inleiding: Onderzoek te Dinther naar bewoning in de Vroege Middeleeuwen kan niet anders bestudeerd worden dan in de context van een groter gebied, het Rivierengebied het latere “Teisterband” en het stroomgebied van de Dieze, de Dommel, de Aa en de Maas liggend in het gebied aangeduid met het latere “Toxandria/Texandria”.1 Voorblad : Utrechts psalterium, Universiteitsbibliotheek, Reims/Hautvillers, ca. 820-845, Ms 32, fol. 30. 1 Een eerdere versie van de Vroege Middeleeuwen te Dinther in mijn boek: “Dinther in het Aa- Leigraaf-Beekgraaf-Gebied” 2014. 2 Vroege Middeleeuwen in Texandrië:(450-1050 na Chr.) 2 De bevolking in het Maaslandgebied trekt na ca. 250 grotendeels weg. Oorzaken kunnen gezocht worden in het wegtrekken van de Romeinen naar elders waardoor een machtsvacuüm ontstond en waarbij tevens het economisch verlies door het wegvallen van levering van diensten en producten aan de Romeinen een rol kunnen hebben gespeeld. Maar de belangrijkste aanleiding zal vooral zijn het binnenvallen van Germaanse stammen, later bekend onder de verzamelnaam “Franken”. “In de tweede helft van de derde eeuw drong een deel van de Franken, meestal de Saliërs of Salische Franken genoemd, het Romeinse Rijk binnen. Zij vestigden zich in de Scheldemonding en de Midden-Nederlandse rivierendelta. Het doet vermoeden dat zij vooral met schepen het Romeinse gebied zijn binnen gedrongen.”3 Keizer Julianus gaf in 358 een Frankische stam, de Saliërs, toestemming in een gebied, bekend als Texandrië, te blijven wonen. Zij hadden zich daar eerder clandestien gevestigd. Rond 370 had er in de buurt van Deusone een treffen plaats tussen een Romeinse legerafdeling en een groep Saksische plunderaars.
  • Discover the 10 Must Sees

    Discover the 10 Must Sees

    V 1 ST. JOHNS CATHEDRAL St. Johns Cathedral is a majestic church, built between 1370 and 1529. The Cathedral is famous for its status as a national monument, and is the pride and joy of ‘s-Hertogenbosch. The church expresses the wealth of ‘s-Hertogenbosch in the late Middle Ages. St. Johns Cathedral is luxuriously decorated with statues, pointed arches, figurines, and large windows. You can visit the cathedral in company of a guide, or climb the tower, and enjoy a breathtaking view of the city. DISCOVER THE 10 MUST SEES 2 THE RIVER BINNENDIEZE 5 ZWANENBROEDERSHUIS 6 KORTE PUTSTRAAT The river Binnendieze is one of the biggest tourist The Zwanenbroedershuis is home to the The Korte Putstraat is the culinary street of the attractions of ‘s-Hertogenbosch. The Binnendieze rich history of the Illustrious Lieve Vrouwe Netherlands and offers a wide variety of cuisines. is a collective name for the century-old system Broederschap. It preserves many cultural- Here, you can experience the Bossche hospitality, consisting of all waterways within the city walls. historical items, such as unique music books, while you enjoy culinary highlights. Having dinner You can sail the Binnendieze in a distinctive open- items carved from wood from the fifteenth at the Korte Putstraat is a wonderful experience, topped boat, and enjoy various monuments, the and sixteenth century, but also a goblet used thanks to the historical exterior of the street, and waterways, and the majestic fortifications. You can by Willem van Oranje. The Broederschap has the easy going atmosphere. Even with a regular WELCOME TO book a boat tour from April – October.