Natuurhistorisch Museum Rotterdam in 2016: Ruim 50.000 Bezoekers En Nog Veel Meer

Museum Natuurhistorisch Museum Rotterdam in 2016: ruim 50.000 bezoekers en nog veel meer

Kees Moeliker [directeur, Natuurhistorisch Museum Rotterdam; [email protected]]

et jaar 2016 is memorabel voor HHet Natuurhistorisch. Om te beginnen dankzij het bezoekersaantal dat met 50.939 voor het eerst de vijftigduizend overschreed. Dat betekent een gestaag groeiende belangstelling voor onze publieksactiviteiten. Dat waren er in 2016 veel: tien wisseltentoonstellingen - variërend van piepklein tot groot(s), tien zondagmiddaglezingen, twaalf natuurspreekuren, zes evenementen uiteenlopend van de Museumnacht en het Weekend van de Wetenschap tot alweer de zesde Hoboken Lecture. Er kwamen 160 schoolklassen voor een museumles, en bijna 1500 kinderen vierden een verjaardagspartijtje in het museum. Er werd samengewerkt. Dat was met Natuurmonumenten, het Wildlife Film Festival Rotterdam, het Wereldmuseum en - speciaal op educatief gebied - met al onze G 28 december 2016, 12:30 uur: champagne voor de 50.000ste bezoeker Chris Mulder en zijn gezin. (Liset Stoffers) Nederlandse collega-musea met natuurhistorische collecties. Ook werkten schelpendepot. Een minpunt was de Biodiversiteit en de Nacht van de we weer vertrouwd samen met onze wateroverlast door het lekkende gebouw Vleermuis. Tenslotte is in 2016 de naaste buren van het Erasmus MC, en de falende waterafvoer langs de prettige subsidierelatie met de Gemeente het Nieuwe Instituut en de Kunsthal. zuidvleugel van het Museumpark. Rotterdam voor de komende vier jaar De collectie werd verrijkt met een (2017-2020) gecontinueerd: we kunnen recordaantal aanwinsten, waaronder Verjonging en mogen blijven doen waar we goed juweeltjes als dode steenmarters die de Het jaar 2016 was ook memorabel in zijn - mensen van alle leeftijden en opmars in Rotterdam documenteren, door de verjonging van het personeels- achtergrond informeren en verbazen over bijna 400 monsters spinnen uit bestand. Bram Langeveld (1993) werd de diversiteit en veerkracht van de (stads) het Kralingse Bos, de oeroude aangesteld als conservator en in zijn natuur, met de collectie én de kennis van pantserkrokodil ‘Hakuna’ uit Diergaarde kielzog volgden vijf jonge en even en- Bureau Stadsnatuur als rijke bronnen. Blijdorp en een spectaculair aantal thousiaste collectievrijwilligers die de botjes van de uitgestorven reuzenalk. posities van junior honorair-conservator Bezoekers Het collectieregistratiewerk boekte ook en junior honorair-onderzoeker bekleden. In 2016 is onderzoek gedaan naar

successen: in 2016 tikte de teller van Droevig was het plotseling overlijden van de geografische herkomst van de Straatgras het aantal ingevoerde herbariumbladen Ruud Vis (1941), honorair-conservator reguliere museumbezoekers. Hiervoor over de 10.000 en steeg het aantal van het eerste uur die in dertig jaar tijd zijn verspreid over het verslagjaar geregistreerde paddenstoelen van nul met volharding en passie de insectencol- steekproefsgewijs 5384 postcodes naar 1334. lectie van het museum tot grote bloei verzameld van bezoekers. Het museumgebouw werd sterk verbeterd bracht. De analyse daarvan laat zien dat 51%

met de broodnodige verhoging van Bureau Stadsnatuur is behalve een van de bezoekers uit Rotterdam en 29 [2] 2017 de gevaarlijk lage balustrade van belangrijke inkomstenbron ook steeds omliggende gemeenten komt. De rest het centrale trappenhuis, een nieuwe meer onderdeel en motor van publieks- is afkomstig uit overig Nederland (36%) tentoonstellingsruimte (de Jelle Reumer- activiteiten in en buiten het museum, of is buitenlandse toerist (13%). Zoals zaal) en klimaatbeheersing in het zoals de Rotterdamse Dag van de verwacht scoort Zuid-Holland

59 60 Straatgras 29 [2] 2017 borduurwerk vanImkeBoekhold in borduurwerk binatie methetbijzonderkunstzinnige museumherbarium uithetdepot, incom Voor heteerstinlangetijd kwamhet noordelijke stadsrandinhetzonnetje. ten, hetnatuurschoongrenzend aande in samenwerkingmetNatuurmonumen de kunst.‘RotterdamsPlatteland’ lucht in’eeneerbetoonaandevogelin Arjan deNooy, en‘HeelNederlandde rijk’ metfotowerkenvanAnneGeeneen uithetvogel - fotografischeobservaties wisseltentoonstellingen ‘Ornithologie Vogels voerdendeboventoonintwee licht) tengoedekomt. als decollectie(minderblootstellingaan die zoweldebezoeker(sfeerverbetering) Deinse, kreeginteractieveLED-verlichting biologie enwalviskennerdrA.B.van de collectievanRotterdamseleraar van Deinse’,devasteexpositie aantal mensen(kinderen).‘HetKabinet maaginhoud -polsbandenvaneengroot de schedelvaneennijlkrokodilenzijn uit decollectievanhetWereldmuseum: kreeg voorheteersteentijdelijkegast, Verhaal-vitrine bleefpubliektrekkenen De specialeDode-Dieren-met-een- Tentoonstellingen en 0,8%. en Limburgers,metrespectievelijk0,7 1,2%). DatgeldtookvoorZeeuwen Drenthe, Flevoland)zijnschaars(samen provincies (Groningen,Friesland, plaats. Bezoekersuitdeviernoordelijke Brabant (4%)opdetweedeenderde Noord-Holland (5,5%)enNoord- als provinciehethoogst(68%),met Draadereprijs’. de tentoonstelling ‘Van Naaldvarentot G

Het Kabinet van Deinse kreeg nieuwe, interactieve verlichting. (Maarten Laupman) Het KabinetvanDeinsekreegnieuwe,interactieveverlichting.(Maarten

zette,

- - - trokken allesuithetarchiefendepot: vanhetmuseum tuur enconservatoren Vossenonderzoekers vanBureauStadsna waren daarbijdesterrenvannacht. endevoelvos stadsvos. Deshoarmavos Het NatuurhistorischomdeRotterdamse In deMuseumnacht010draaidehetin Evenementen tekenaar JanvanderKooi. oetans, olifantenengorilla’s vanmeester afgesloten metkrijttekeningenvanorang- Nederland. Hettentoonstellingsjaarwerd Erasmus MC,metalshoofdsponsorPfizer was eensamenwerkingsprojectmethet tie, volgde‘RotterdamsPlatteland’op.Dit mensen, bacteriën&antibiotica-resisten hoelangnog?’over stelling ‘Hetkuurtje, jong, digitaalgerichtpubliek.Detentoon de voorveelmediabelangstellingeneen op dezomerhypePokémonGo.Ditzorg Collectie’ wisthetmuseummeeteliften Met dekleineexpo‘DePokémon G Aandacht voor vossen tijdens de Museumnacht. (Maarten Laupman) Aandacht voorvossentijdensdeMuseumnacht. (Maarten - - - - - naar ditevenement. Er kwamen2985nachtelijkebezoekers over grootstedelijkvossenvoedsel. reerd endevoelvostesttekennis versdode vossenwerdenlivegeprepa het publiek: onderzoek welke soorten het publiek:onderzoekwelkesoorten groen, meteenduidelijkeopdrachtvoor ken meteenvierkantemeterRotterdams Schouwburgplein deaandachttetrek van hetnieuwecultureleseizoenop tuur wistenbeginseptemberbijdeaftrap Het NatuurhistorischenBureauStadsna ‘Saving ourbumblebees’. bioloog professorDaveGoulsonover sprak haar vakgebiedtevertellen, belangstellenden) opniveauoverzijn/ nieuwsgierige Rotterdammers(enandere Britse wetenschapperuitnodigenom jaarlijkseenvooraanstaande en Codarts derlandse AkademievanWetenschappen in samenwerkingmetdeKoninklijke voor hetmuseumendeBritishCouncil Voor dezesdeHobokenLecture,waar geëxposeerd.(ImkevanBoekhold) vanImkeBoekholddatin2016werd G

Zilverschoon, uithetwonderschoneherbarium

- - - - -

G Jeugdige belangstelling bij het prepareren van pantserkrokodil Hakuna. (Niels de Zwarte) G Bijzondere aanwinst: een wielewaal (NMR 9989-05059) uit de Zaagmolenstraat in Rotterdam. (Bram Langeveld) dieren en planten er in voorkomen. Ook het individueel thuisonderwijs kwam 005023), een oehoe (Bubo bubo) uit Na twee dagen natuurvorsen stond de dit jaar naar het museum, waarvoor Utrecht (NMR 9989-005062), een teller op 28 soorten planten en 32 dier- gezien de niveauverschillen binnen de fossiele snijtand van een nijlpaard soorten, van klein streepzaad tot kelder- groep lessen en een workshop op maat (Hippopotamus sp.) van het strand van pissebed en citroenlieveheersbeestje. aangeboden zijn. Maasvlakte 2 (W. van Brakel, NMR 9991- In samenwerking met Arminius, het 012063) en twee gemummificeerde katten debatcentrum dat ook in december 2016 Collectie (Felis catus) uit de kruipruimte van het voor- weer de jaarlijkse Debatnacht organiseerde, Er werden 211 (2015: 125) kleine en malige Lantaren-Venster (thans Kino) in Rot- presenteerde Het Natuurhistorisch het omvangrijke aanwinsten ingeschreven. terdam (J. de Vries, NMR 9990-003405 Kattendebat. De academici Frans Stafleu Belangrijke grote aanwinsten in 2016 en 3406). en Jelle Reumer gingen hierbij in op de zijn onder andere: 3878 snuitkevers en De Vogelklas Karel Schot en de Dieren- vraag of men de huiskat wel of niet buiten bladhaantjes van W.J. Veldkamp (een ambulance Zuid-Holland Zuid bleven be- de deur mocht laten jagen op wilde vogels verdubbeling van de collectie snuitkevers), langrijke bronnen van aanwinsten. Dankzij en andere dieren in de stadsnatuur. Onder ruim 2000 fossiele zeezoogdierresten van de Vogelklas vonden bijzondere en minder leiding van presentator Inge Janse werd Klaas Post en 379 monsters spinnen uit het bijzondere elementen van de stadsavifau- het niet alleen een leuk en levendig, Kralingse Bos van Steven Campbell. na hun weg naar de collectie, waaronder maar zeker ook leerzaam debat. Onder de vele losse aanwinsten bevond een zwartkopmeeuw (Larus melanocepha- zich een aantal opmerkelijke en/of zeld- lus) uit Sliedrecht (NMR 9989-004936), Educatie zame vondsten, zoals: een zeeprik (Petro- een wespendief (Pernis apivorus) gevon- Het Natuurhistorisch neemt sinds 2016 myzon marinus) uit de 2e Katendrechtse den op de Rochussenstraat te Rotterdam deel aan het landelijke project ‘Leren haven in Rotterdam (M. Mooren, NMR (NMR 9989-05036) en een wielewaal doe je samen’, ter bevordering van we- 9979-001791), een slijmvis (Lipophrys (Oriolus oriolus) uit de Zaagmolenstraat te tenschapseducatie in het basisonderwijs. pholis) uit Scherpenisse (R.J. Vink & A.F. Rotterdam (NMR 9989-05059). De Die- Dertien natuurhistorische instellingen uit de Jong, NMR 9979-001800), één van renambulance is alert op dode stadsvossen heel Nederland zijn betrokken bij deze de twee ‘oeroude’ pantserkrokodillen en -steenmarters en bracht in 2016 onder educatieve samenwerking. Het doel is (Mecistops cataphractus) uit Diergaarde Blij- andere steenmarters uit Rotterdam-Zuid om in twee jaar door middel van een dorp (‘Hakuna, NMR 9988-00707), een (NMR 9990-003377) en Schiedam (NMR grote inventarisatie, kennisdeling, pilots, woudaapje (Ixobrychus minutus) uit De Lier 9990-003395). Dit alles (en meer) kon trainingen en educatieve activiteiten de (A. van Weel, NMR 9989-005054), vier dankzij de enthousiaste inzet van vrijwillige kwaliteit van de gezamenlijke educatie te steltkluutkuikens (Himantopus himantopus) preparateurs kundig geconserveerd wor- verhogen, met name op het gebied van uit Zevenhuizen (G. Bakker, NMR 9989- den: in totaal 46 zoogdieren en 37 vogels. onderzoekend en ontwerpend leren binnen de museumeducatie. Het museum werd in 2016 door 107 basisschoolklassen bezocht voor een museumles. Hiermee kregen 2374 leerlingen en 423 begeleiders een introductie in het Museumlokaal, waarna

de leerlingen met een gerichte opdracht Straatgras de museumzalen bekeken (2015: 122 klassen, 2566 leerlingen en 533 begeleiders). Uit het voortgezet onderwijs kregen 1230 leerlingen en 107 begeleiders,

verspreid over 53 groepen, een museumles 29 [2] 2017 of rondleiding (2015: 1033 leerlingen en 92 begeleiders). In 2016 is het aanbod aan lessen uitgebreid met G Snijtand uit de linker bovenkaak van een nijlpaard (Hippopotamus sp.) van het strand van Maasvlakte 2 ‘Ordening’ voor het voortgezet onderwijs. (NMR 9991-012063). (Bram Langeveld)

61 62 Straatgras 29 [2] 2017 schappen) en Michelangelo Bisconti schappen) enMichelangeloBisconti Zeeuwsch GenootschapderWeten vanhetKoninklijk (honorair-conservator (fossiele) walvisresten.MarkBosselaers taxonomisch onderzoekaanonze of NaturalHistory, Japan)deed resten. Toshiyuki Kimura (GunmaMuseum derzoek aandecollectiefossielewalvis Australië)deedon Victoria, Melbourne, /Museum voor Natuurwetenschappen (KoninklijkBelgischInstituut Felix G.Marx genetisch onderzoekaandezesoort. weefsel vaneenwildekatvoorhaar Senckenberg ResearchInstitute)gebruikte GeneticsGroup, Thaden (Conservation benut vooronderzoek.AlinaMarievon digitale ontsluiting,intoenemendemate De collectiewerd,mededankzijde enpublicaties Onderzoek documenten. records gekoppeldefoto’s enoverige 16.037 (2015:15.761)aandeze collectiedatabase opgenomen,inclusief (2015: 253.119)recordsindeNMR- aan heteindvan2016waren269.145 Collectieregistratie ginggestaagvoort: uit1995.(WillemdeJongste) G (KeesMoeliker) geplakteholotype vandewalvis G

Vaste prikbij deinlooprondleiding:hetpotvisskelet Mark BosselaersbijhetmetVelpon® inelkaar Fragilicetus velponi

- -

team van Bureau Stadsnatuur produceerde team vanBureau Stadsnatuurproduceerde Snep (WUR)de gastredactieenhethele samenmetRobbert vormde de Zwarte ‘stadsnatuur’. Niels aan hetonderwerp themanummer datgeheelgewijd was Natuur speelde inhetvakblad jaar. Bijzonderwasderol die bSR evenals voorgaandejaren,eengoed Voor BureauStadsnatuurwas2016, Bureau Stadsnatuur(bSR) raad endaadbijstaan. de tweekoppigevastecollectiestafmet twintig vrijwilligersvandiversepluimage deling Collectie&Onderzoekwaarruim van vrijwilligers. Dat geldtookvoor de af winkel weergrotendeelsdankzijdeinzet In hetmuseumdraaidendebalieen stallatie aangelegd. ting Vrienden eenhoognodigeklimaatin Villa DijkzigtwerdmetsteunvandeStich collectiedepot (schelpen)opzoldervan een verhoogdeglazenombouw. Inhet hal (uiteigenmiddelen)aangepaktmet de onveiligetrapconstructieincentrale een langemonumentenprocedurewerd de Van Na Roonzaalwerdvernieuwd. directeur. Degammeleexpositiewandin Jelle Reumer-zaal, naardeoud- vernoemd ruimte voorwisseltentoonstellingen,de monumenten, omgebouwdtotpublieks ruimte is,metfinanciëlesteunvanNatuur aangebracht. Eenongebruiktekantoor verbeteringen aanhetmuseumgebouw In hetjaar2016zijnbelangrijkeinterne Gebouw enorganisatie werd ingeblazen sea tweeinonshuisperiodiek waarvan ruim 20wetenschappelijkepublicaties, Van museummedewerkersverschenen baleinwalvissoort: (NMR 9991-007727)alseennieuwe in elkaargeplaktfossieluitonzecollectie beschreven eenonooglijkmetVelpon® (San DiegoMuseumofNaturalHistory) G

De lage en gammele houten balustrade kreeg in 2016 een stevige verhoogde glazen omloop. (Maarten Laupman) De lageengammelehoutenbalustradekreegin2016eenstevigeverhoogdeglazenomloop.(Maarten dat in 2016 een nieuw online leven datin2016eennieuwonlineleven . Er verscheen in 2016 een . Erverscheenin2016een .

Fragilicetus velponi. De Levende De Levende Dein ------Het ParkbijdeEuromast(vanNatuur hetNatuur-festivalvan deVleermuis, in ticipeerden bSR-ecologenindeNacht kaar aansluiten.Zoorganiseerden/par Stadsnatuur enhetmuseumbeterbijel dathetwerkvanBureau zorgde ervoor Een toenemendaantalpublieksactiviteiten stadsnatuur samenvat. onderzoek inennaardeRotterdamse dat deresultatenvan10jaarintensief en haven:stadsecologieinRotterdam’, ‘Wetenhet artikel waterleeftinstad woningen ineen woonwijk. na-isolatie ofsloopvaneengroot aantal renovatie, milieu-effectenrapportages, plexe ontheffingen,vaakinrelatie tot Ook isveelaandachtbesteed aancom nieuwe wegenofleidingtracés. woonwijken, verlengingenaanleg van aanleggen vannieuwspoor, nieuwe infrastructurele projecten.Ditbetrefthet verslagjaren betrokkengeweestbijgrote Stadsnatuur vakerdaninvoorgaande zijn nietopenbaar. In2016 isBureau notities verschenen;demeestehiervan en72 zoeken zijn51adviesrapporten tijd werdenafgerond.Van dezeonder speelde, totkleineadviezendieinkorte waarbij hetheleteamjaarrondeenrol dracht uitgevoerd:vanzwareprojecten, Er zijnintotaal145projectenop Natuurmonumenten. door bSRecologenenboswachtersvan ‘Rotterdams Platteland’werdengeleid Fietsexcursies vanuitdetentoonstelling anders nietopvakantiezoudengaan. kamp voorkinderenuitRotterdamdie ‘Op avontuurindestadsnatuur’-een aan deelnemersvanhetkinderkamp augustus 2016eenvleermuisexcursie ecologen vanBureauStadsnatuurop14 stadsnatuur warentalloos.Zogavendrie Dakendagen Rotterdam.Excursiesinde dagmiddag@ lezingenendeGroene de MuseumJeugdUniversiteit,Zon de Biodiversiteit,Wereldhavendagen, monumenten), deRotterdamseDagvan

------