COMMERCIËLE BIJLAGE BIJ DEZE KRANT cultureel nieuws september 2019 verschijnt onverwacht en onregelmatig voor nederland oplage 750.000 | 12 pagina’s www.dekunstbode.nl

‘al het gene dat tot het culturele enige betrekking heeft’

2 Alvin Ailey komt! 6 Het Batavierhuis 8 60 dansers en 50 violisten 10 Open Monumentendag Een must voor dansliefhebbers Nieuw huis vol muzikaal talent Big Idea in Onderzeebootloods Plekken van Plezier voor iedereen

Rivièrahal in Diergaarde Blijdorp, 20 mei 1941. In het bassin van de Maleise beren treedt een band op tijdens een modeshow van de firma Gerzon. cultureel nieuws voor nederland september 2019 2

Alvin Ailey American Dance Theater, 1995. Foto: Annie Leibovitz. Fotoarchief Dansmagazine.nl Alvin Ailey komt! ‘De Aretha Franklin van de dans’

Het Alvin Ailey American Dance Theater Er wordt gezegd: Ailey is niet alleen als moderne, eigentijdse Amerikaanse staat 19 tot en met 22 september in het om naar te kijken; je voélt het… theaterdans. Heel gearticuleerd, heel ‘Het bijzondere is: niet wij kijken, de verfijnd. Met zijn choreografiën heeft hij Nieuwe Luxor Theater in Rotterdam. dansers kijken. Moderne dans is vaak dans gepopulariseerd bij een zwarte Een interview met Holland Dance Festival- naar binnen gekeerd. Zo van: kijk mij én witte bevolking. Hij heeft laten zien directeur Samuel Wuersten: ‘Dit is mijn eens mooi bewegen. De Ailey dansers hoe geweldig zwarte dansers zijn. Er allergrootste cadeau.’ doen het anders. Hun manier van zit zoveel visie in zijn levenswerk. Het is performen is uniek. De dansers maken ongelooflijk dat zijn gezelschap zoveel een connectie met het publiek en wat jaren op die legacy teert en met zoveel je ziet vertegenwoordigt alle clichées succes. Daarom is deze voorstelling heel Samuel Wuersten, Holland Dance Festival Foto: Joris Jan Bos Photography die je met zwarte dansers associeert. geschikt als eerste grote dansproject in Die souplesse, elegantie, die snelheid; het Luxor Theater. Het is zo’n statement…’ de energie spat er vanaf. Er is ook een ‘AFRICAN-AMERICAN HISTORY WAS TOLD soort trots; op wie je bent en wat je kunt. Je hebt grote namen naar Nederland Zonder arrogant te zijn. Dat is wennen gehaald. Van prima ballerina Sylvie IN A WAY THAT IT HAD NEVER BEEN TOLD voor een blank publiek. Sommige mensen Guillem tot het Bangarra Dance vinden de optredens heel Amerikaans, Theatre uit Australië: je hebt een neus BEFORE – WITH PASSIONATE, VIRTUOSO maar dat is beslist niet zo. Alvin Ailey voor primeurs… is ontzettend authentiek. Het is als een ‘Dat zit ingebakken in mijn functie als DANCE PERFORMANCES THAT TRANSFIXED optreden van Aretha Franklin, maar dan directeur van Holland Dance Festival. gedanst in plaats van gezongen.’ Het is mijn opdracht om dansvoorstel- AUDIENCES WORLDWIDE’ lingen naar Nederland te halen die hier PRESIDENT BARACK OBAMA Wat betekent Ailey voor de dans? zelden of nooit te zien zijn. Ik ben altijd ‘Ailey heeft zijn werk doorontwikkeld onderweg, altijd op zoek, altijd aan het cultureel nieuws voor nederland september 2019 3

Alvin Ailey’s Revelations. Foto: Christopher Duggan

kijken. Het is niet dat ik twee maanden naar jezelf kijkt, is je wereld te beperkt. gastchoreografen worden uitgenodigd; Amerikaanse cultuur. Het gaat over per jaar nieuwe voorstellingen scout en Internationale dans is bij ons het eerste dat is een indrukwekkende lijst. Van slavernij, geloof en vrijheid en er komen het is geregeld. Er gebeurt ook altijd iets waarop wordt bezuinigd, terwijl juist jonge, zwarte choreografen tot Hans thema’s aan bod als armoede en liefde. dat je niet verwacht, zoals de komst van deze voorstellingen een verrijking zijn van Manen. Diezelfde bandbreedte zie In Rotterdam is ook werk te zien van Alvin Ailey. Ik ben een paar jaar met het voor ons publiek en eigen talenten.’ je in de muziekkeuze. Die strekt zich uit gastchoreograaf Darrell Grand Moultrie, Nieuwe Luxor bezig een internationale van Nina Simone en gospel tot speciaal die ook werkt voor bijvoorbeeld Beyoncé, dansprogrammering te introduceren Wanneer heb je de Ailey-dansers voor gecomponeerde muziek.’ en twee stukken van Robert Battle. Zoals en nu komt alles bij elkaar. Wat we het eerst gezien? altijd wordt besloten met Revelations, missen in Nederland zijn grootschalige ‘Precies 25 jaar geleden in de Rotter- Hoe belangrijk is het verhaal van de het signature piece bij uitstek van Alvin internationale dansvoorstellingen damse Schouwburg. Ik wist wie Ailey slavernij? Ailey uit 1960. Dat moét je een keer van hoge kwaliteit die tegelijkertijd was, maar had zijn gezelschap nog ‘De voorstelling is geworteld in de Afro- gezien hebben in je leven...’ toegankelijk zijn. Met high impact en nooit live gezien. Wat ik me herinner is voor een breed publiek.’ dat de voorstelling een enorm interactief gehalte had. Het hele publiek deed Wie was Alvin Ailey? Hoe belangrijk is de komst van juist dit mee. Zodra er iets moois te zien was, gezelschap? hoorde je ‘yeah’. Dat was bij moderne Alvin Ailey (1931-1989) was een Afro-Amerikaanse dansvernieuwer en promotor ‘Dit is het allergrootste cadeau dat ik dans hoogst ongebruikelijk. Er kwam van andere zwarte dansers en choreografen. Hij werd geboren in Rogers, Texas. ooit heb gekregen. Alvin Ailey behoort ook ander publiek dan ik gewend was. Zijn moeder was toen zeventien jaar oud. Zijn vader verliet het gezin toen Alvin tot de wereldtop. Eind jaren ’90 heb ik Ik dacht: wie zijn dit? Nou, het waren zes maanden oud was. een poging gedaan zijn Dance Theater gewoon mensen die hier ook wonen; In 1942 verhuisde Ailey naar Los Angeles en ontmoette Lestor Horton, pionier van naar Nederland te halen, maar toen was het was een afspiegeling van wat je op de Amerikaanse moderne dans en docent. Na het volgen van danslessen werd de eerste vraag: hebben jullie 200.000 toneel zag. Ik was flabbergasted.’ hij lid van de Horton Dance Company en toen Horton in 1953 overleed, werd Ailey dollar, anders hoeven we niet verder artistiek leider. In 1958 richte hij zijn eigen dansgezelschap op en gaf zijn eerste, te praten. Dat hadden we niet en dat Wat vind je van zijn opvolgers? legendarische optreden in New York. Met zijn jonge, zwarte dansers veranderde was dat. Ik ben dolgelukkig dat het nu ‘Danseres Judith Jamison had als erf- hij voorgoed de kijk op moderne dans. wél is gelukt. Al heb ik als grap gezegd: genaam van Ailey een andere rol en ik wil een paar voorstellingen in Neder- dat heeft zij met veel verve gedaan. Zijn vroege werken zijn geïnspireerd door ‘blood memories’ aan zijn geboorte- land presenteren, niet het gezelschap Zij heeft het gezelschap met succes grond, de blues, spirituals en gospel. Die herinneringen worden belichaamd kópen. In Europa zijn wij de marktprijs laten voortbestaan. De huidige in Revelations; het daverende slotstuk van bijna alle voorstellingen van het gewend waarover je dan ook nog kunt artistiek directeur Robert Battle is in Alvin Ailey American Dance Theater. In totaal maakte Ailey bijna 80 choreo- onderhandelen. 2003 als choreograaf in Nederland grafiën maar hij nodigde ook gast-choreografen uit voor zijn gezelschap. Dat is even wennen, zeker voor Neder- geïntroduceerd door Introdans; zij Judith Jameson en Robert Battle, artistiek directeur sinds 2011, zijn de opvolgers land. Wij vinden al gauw iets teveel hebben hem ontdekt. van de legendarische danser, choreograaf en activist. Ruim 25 miljoen mensen kosten. Waar we voor moeten waken is Drie directeuren in 60 jaar straalt hebben de voorstellingen van het Alvin Ailey American Dance Theater gezien, in dat we denken dat er genoeg moois is in continuïteit uit. Desondanks is er sprake 48 Amerikaanse staten, 71 landen en op zes continenten. eigen land. Maar als je zelfgenoegzaam van vernieuwing. Als ik zie wie als cultureel nieuws voor nederland september 2019 4

Revelations De choreografie Revelations leverde Alvin Ailey in 1960, op 29-jarige leeftijd, inter- nationale bekendheid op. Geen enkel ander modern balletstuk is wereldwijd door meer mensen gezien.

Revelations, bestaande uit Pilgrim of Sorrow, Take Me to the Water en Move, Members, Move, weerspiegelt het culturele erfgoed van de Afro- Amerikaan. Soms treurig, soms juichend, maar altijd hoopvol. In dit meesterwerk komen de geschiedenis, tradities, het geloof en de overtuigingen van de Afro-Amerikaanse cultuur tot uiting. Van slavernij tot vrijheid. Van innig verdriet tot extreme vreugde. Het stuk past in de traditie van spirituals en is geïnspireerd op Ailey’s jeugdherinneringen aan de Mount Olive Baptist Church in Texas.

Marc van Kaam Directeur Luxor Theater ‘Bij elke prachtige choreografie denk ik: dit moeten meer mensen zien. Zeker als Luxor, met het breedste publieksbereik van alle instellingen, moeten we moderne dans bereikbaar maken voor iedereen. Wij kennen de stad en hebben de locatie; Samuel Wuersten heeft als directeur Holland Dance Festival de contacten en kennis om de wereldtop in huis te halen. Na de Martha Graham Dance Company in 2018, met een publiek dat door het plafond ging van enthousiasme, besloten we om door te pakken.

Het Alvin Ailey Dance Theater kan gebruik maken van een van de mooiste en uitstekend geoutilleerde theaters van Nederland. In het buitenland zijn theaters gewend om voor elke taak een andere medewerker te hebben. Dat werkt vertragend en is onnodig bureau- cratisch. Bij ons kan een licht- specialist, anders dan in Amerikaanse theaters, ook een kar duwen.’

Alvin Ailey American Dance Theater, Mixed Bill 19, 20, 21 en 22 september Gala-première 19 september Nieuwe Luxor Rotterdam Tickets: € 30 - € 75 www.luxortheater.nl

Alvin Ailey’s Revelations, 2011 cultureel nieuws voor nederland september 2019 5 cultureel nieuws voor nederland september 2019 6 In het Batavierhuis klinkt altijd muziek ‘Ook ‘s nachts kunnen repeteren als je in een flow zit’

Batavierhuis, Pieter de Hoochweg 108, Rotterdam

Het Batavierhuis opent zondag 6 oktober officieel met een speciaal programma. www.batavierhuis.nl

Saxofonist Kika Sprangers (helemaal rechts) repeteert met het Pynarello strijkersensemble, Wolfert Brederode op piano en Willem Romers op drums op een van de intieme podia. Violist Tijmen Veelenturf in een repetitieruimte van het Foto: Bob Bruyn Batavierhuis

Op zondag 6 oktober opent het Batavierhuis in Rotterdam. In het monumentale Batavierhuis hebben Rotterdamse muzikanten een nieuwe plek waar zij 24/7 kunnen repeteren. ‘Want je hebt niet alleen overdag inspiratie,’ zegt directeur Janneke Slokkers.

Hoge plafonds, parketvloeren en dat. Er zijn mensen die pas ‘s nachts Als muzikant speel je niet alleen een Het Batavierhuis heeft ook twee podia lambriseringen in de originele kleuren: weggaan omdat ze in een flow zitten of instrument, je bent ook ondernemer. We voor intieme ‘huiskamerconcerten’. het Batavierhuis aan de Pieter de op zondag een uurtje rustig door kunnen hebben nu zoveel expertise in huis dat Om te try outen of programma’s Hoochweg is een inspirerende werkplek werken. Elke muzikant heeft een sleutel je hulp kunt vragen bij: hoe presenteer ik presenteren die binnen het huis voor musici. Het Delfshavense gebouw en kan 24/7 binnen. Zo’n plek is vrij uniek.’ mezelf op socials, wat doe ik met mijn zijn ontstaan. Daarmee kunnen de heeft sinds kort de beschikking over vijf Ook mensen die niet zelf spelen, maar site, en hoe doe ik mijn btw-aangifte?’ Batavieren hun werk aan publiek repetitieruimtes, twee opnamestudio’s, een link met muziek hebben, maken De aanwezigheid van verschillende laten zien en horen en ze kunnen een fotostudio, diverse werkplekken en gebruik van de broedplaats. Eerst komt disciplines versterkt de belangrijkste een band met publiek opbouwen – kantoren, twee podia en een bar. een boekhouder binnen die alleen doelstelling van het Batavierhuis: wie mensen die nieuwsgierig zijn naar Het Batavierhuis hoopt daarmee artiesten als klant heeft; vervolgens een een ruimte wil, moet bereid zijn elkaar te nieuwe experimentele dingen in allerlei bijzonder talent te kunnen behouden fotograaf die ook violist is. Slokkers, zelf ondersteunen. verschillende stijjlen en vormen. Publiek voor de stad. Directeur Janneke Slokkers: klarinettist, kijkt op haar horloge: ‘De dat vriend wordt, het Batavierhuis een ‘Wij bieden rust en ruimte om muziek muzikanten zijn meestal iets later; die Andere voorwaarden: kandidaat- warm hart toedraagt en daarmee te kunnen maken, te creëren en je te hebben ’s avonds vaak een gig gehad.’ gebruikers moeten in de muzieksector het Batavierhuis en de Batavieren laten inspireren. Dit gebouw is ruim, Die mix van Batavieren werkt heel werken, wonen in Rotterdam en ondersteunt. De Batavieren spelen de schoon en goed geoutilleerd; dat maken praktisch: ‘In de ene ruimte wordt willen innoveren. Op eigen kracht: ‘De ene keer accordeon en de andere keer muzikanten niet vaak mee. Ze kunnen wel muziek gemaakt, in de andere Batavieren zelf vormen het Batavierhuis.’ saxofoon. Componeren en zingen doen gewoon hun spullen laten staan en de niet. Bovendien brengt iedereen zijn Van de zestig mensen die gebruik ze ook bijna allemaal. Van klassiek tot volgende dag verder gaan waar ze zijn eigen netwerk mee. Daardoor kunnen mogen gaan maken van de ruimten pop en van jazz tot wereldmuziek.’ gebleven. Als je een dag geen inspiratie mensen aan elkaar worden gekoppeld hebben we nu 31 muzikanten en 16 hebt, of later wilt beginnen, dan kan en bouwen we één groot netwerk. kunstenaars en andere creatieven.’ cultureel nieuws voor nederland september 2019 7

Batavieren op weg naar het concertpodium

Kika Sprangers (24) Arlon Luijten (41) Alice Saey (29) Mark Schilders (29) ‘Ik ben saxofonist en heb mijn eigen ‘Ik regisseer muziektheater en opera en ‘Ik ben een animation filmmaker, ‘Ik ben drummer en artistiek leider bij de kwintet en Large Ensemble. Het onderzoek gamification en co-creatie met de focus op muziek. Ik maak band Fabrik. Het Batavierhuis is voor Batavierhuis is een warm bad. Het als dramaturgisch middel. Die game- muziekvideo’s voor de Rotterdamse mij een ideale plek om mijn eigen werk is een prachtig gebouw met enorm elementen hebben een ander design- zanger Mark Lotterman en bands als verder te ontwikkelen. In de studio kan goede faciliteiten. Met het Composers proces dan theater. Tussentijds maken Shaking Godspeed en Joe goes hunting. ik experimenteren met dingen waar ik Collective van Louk Boudesteijn ben ik we prototypes die getest moeten Leadzanger Jimmy maakt ook gebruik minder snel in zou duiken; ik kan mijn op zolder bezig met componeren en worden met verschillende doelgroepen. van dit pand. Als maker van animaties fantasie de vrije loop laten. De twee schrijven. We delen projecten en geven Dat vergt een andere denk- en ben je meestal vrij geïsoleerd aan het podia zijn fijn omdat ik bovenal een elkaar feedback. In de wandelgangen werkwijze. Ook onze produktie en werk; hier zoek je elkaar automatisch uitvoerend musicus ben. Ik improviseer kom je ook kunstenaars tegen uit organisatie verloopt in andere cycli op. Soms heb ik contact met een veel; ik spring op een podium en dan andere disciplines; dat inspireert. Op de dan gangbaar is bij fondsen, theaters componist, soms ben ik alleen op zoek gebeurt er wat. Daar wil ik deze twee podia kun je kleine concertseries en produktiehuizen. In het Batavierhuis naar een sound, zoals van een bepaald faciliteiten vooral voor gebruiken. Niet organiseren en try outen zonder dat er kan ik organischer werken. Ik kan blaasinstrument. Er is ook een podium voor grote produkties, maar als kiemen direct een programmeur tussen zit. Voor experimenteren met de aanwezige waar ik installaties kan laten zien en ik voor het grotere werk. Ik hoop dat er met publiek is dat leuk; om iets te horen wat muzikanten en tussendoor kan ik geef workshops met muzikanten; je voélt de andere Batavieren samenwerkingen niet helemaal af is. Je bent deelgenoot performances te geven. Deze plek laat de energie.’ ontstaan. Daar leent het Batavierhuis van het maakproces.’ me uit mijn organische bubbel stappen.’ Foto's: Bob Bruyn zich perfect voor.’ Eredivisie van de dance Van streetlights naar spotlights, battle scene wordt professioneel

Rotterdam brengt weliswaar topdansers voort maar de urban dance-scene verzamelt zich qua events vaak in andere steden en landen. Het nieuwe dansplatform Dutch Dance League wil hierin verandering brengen. Van 26 oktober tot en met 3 november wordt in Villa Thalia de eerste professionele league of dance gehouden. De battles zijn voor iedereen toegankelijk, zowel voor deelnemers als publiek.

Dutch Dance League-oprichters Leal van Herwaarden en Anthony Benjamin hanteren bij het voor Nederland unieke evenement het systeem van de eredivisie voetbal. In kwalificatierondes worden dansers geselecteerd en worden er teams samengesteld voor een danscompetitie. De underground dance (battle) scene moet professioneler worden, vinden de oprichters. Dansers moeten zich kunnen focussen op hun passie en beroep, topprestaties kunnen leveren en bekender worden bij een breder publiek. Dutch Dance League wil de urban dance cultuur naar een next level brengen: ‘Samen staan we op voor de dance community en dansliefhebbers. Voor elkaar, met elkaar én tegen elkaar. Samen brengen we de movement van de streetlights naar de spotlights.’ Funk, hiphop, bass, Afro en Dancehall zetten de toon tijdens de eerste league voor urban dance. Na afloop van de pilot wordt bepaald of de competitie een terugkerend event wordt.

26 oktober - 3 november Villa Thalia, Kruiskade, Rotterdam Informatie en tickets www.dutchdanceleague.com cultureel nieuws voor nederland september 2019 8

Neil Wallace en Léon van Geest in de Onderzeebootloods. Foto: Sanne Donders

60 dansers, 50 violisten, 1 bit elektronica Zee van klanken in Onderzeebootloods Waar vroeger onderzeeërs van de helling liepen, beleven musici, dansers en publiek op 17 en 18 oktober de voorstelling van hun leven. Het is het eerste idee van BIG IDEA: Drift Multiply. Een voorstelling met in totaal 110 jonge musici en dansers. Tristan Perich (boven) en Lucinda Childs

In de ruim 4 duizend vierkante meter mee van DoelenEnsemble Jong, choreografe ook zijn, de jonge dansers De Codarts-dansers oefenen met muziek grote Onderzeebootloods klapt Neil studenten van Codarts en het Koninklijk en musici hadden geen idee wat hen te op tape, verdeeld over drie groepen. Wallace demonstratief in zijn handen. Conservatorium Den Haag, maar ook wachten stond. Wallace: ‘Vooral voor de Tot het laatste moment blijft het span- Dezelfde ‘zeven tot acht seconden’- 60 jonge dansers, afkomstig van violisten wordt het een rollercoaster…’ nend: in de repetitieruimtes is de nagalm nagalm hoorde hij vorig jaar in St. John Codarts. De voltallige dansopleiding Van Geest: ‘Ik denk dat 99 procent nog volgens Wallace 0,00 seconden en pas the Divine. In de New Yorkse kathedraal wordt zes weken begeleid door een nooit van Perich had gehoord, met de dag voor de voorstellingen spelen werd eenmalig Drift Multiply gespeeld legende in hun vakgebied, de 79-jarige uitzondering van de moderne muziek- musici en dansers met elkaar in de van de Amerikaanse componist Lucinda Childs die speciaal voor de mensen. Voor hen is hij een cultnaam.’ Onderzeebootloods. Van Geest: ‘En daar Tristan Perich, een stuk voor vijftig voorstellingen op 17 en 18 oktober haar Wallace: ‘Toen de studenten voor gaat het om. Het wordt voor iedereen violisten en vijftig 1-Bit elektronica met eigen choreografie maakt. het eerst de noten op de lessenaars een ervaring om nooit te vergeten.’ mini-speakers. zagen, zullen ze gedacht hebben: wat Wallace: ‘De muziek beweegt heel snel Wallace bepaalde toen nog de pro- Rollercoaster ìs dit?! Voor Drift Multiply heeft Perich maar tegelijkertijd krijg je een gevoel van grammering van de op één na grootste De bedenkers van BIG IDEA zijn vereerd voor vijftig violisten vijftig verschillende verstilling. Voor wie niet van minimal concertzaal van Nederland, de Rotter- dat, behalve Perich en zijn vaste dirigent partijen geschreven. Je hoort zelden music houdt zeg ik: het is toegankelijke damse Doelen. Nu is hij een van de Doug Perkins, ook de Amerikaanse een unisono lage A of B-cis, maar een muziek, zachtaardig en dromerig. drijvende krachten achter BIG IDEA. Met koningin van minimal dance naar rijk, vijftigstemmig stuk. Het geluid is Lees verder over BIG IDEA cultureel ondernemer Léon van Geest Rotterdam komt. Wallace, terwijl achter overweldigend. Elk instrument wordt op www.kunstbode.nl wil hij, als stimulans voor het culturele hem een gigantisch dok langsvaart: versterkt door 1-Bit elektronica en ‘jonge makers-klimaat’, grootschalige en ‘Childs heeft gewerkt met grootheden kleine speakers die een soort mini- Drift Multiply spraakmakende podiumkunstproducties als Philip Glass, Frank Gehry, Robert computer zijn. Het is een idioom van 17 en 18 oktober, Onderzeeboot- naar de stad halen. Bij voorkeur op Wilson en Steve Reich. Ze is ook een snel bewegende patronen waarbij iPads loods, RDM-straat 1, Rotterdam spectaculaire locaties, zoals de voor- enorme fan van Tristan Perich. Toen zij een digitaal tijdsignaal geven zodat de Concertante uitvoeringen malige RDM-loods op Heijplaat met vrij vorig jaar werd gevraagd kwam er direct spelers weten waar zij zijn.’ 21 oktober, De Doelen Rotterdam uitzicht op het scheepvaartverkeer. een reactie; ze was vereerd om een 22 oktober, Muziekgebouw Voor BIG IDEA #01 zijn de executive choreografie bij zijn muziek te mogen Dromerig Eindhoven producers een on-Nederlands grote maken. Omgekeerd zei Perich: The Gecoacht door drie New Yorkse productie aan het voorkoken. Aan déze Lucinda Child?! Hij kon het niet geloven.’ ‘aanvoerders’ en zeven Nederlandse www.bigidea.nu Drift Multiply doen niet alleen 50 violisten Hoe ‘groot’ de geluidskunstenaar en musici zijn de violisten klaargestoomd. cultureel nieuws voor nederland september 2019 9 Het is iedere dag monumentendag Ook de moderne havenstad koestert zijn verleden

Directeur Stadsherstel NIels van der Vlist Restauratie Het Heerenhuys in Het Park, Rotterdam Heinekenbrouwerij, Rotterdam Foto: Erik Ecken

Rotterdam lijkt alleen oog te hebben voor hyper-moderne hoogbouw, maar schijn bedriegt. Voor Niels van der Vlist, directeur Stadsherstel Historisch Rotterdam, is het iedere dag Monumentendag.

Je moet een beetje zoeken, maar glas in lood of stucplafonds. ‘We willen vaak Plekken van Plezier, het thema dit ze zijn er ook in de Maasstad: voorkomen dat dit vakmanschap jaar van Open Monumentendag.’ prachtige monumentale herenhuizen, uitsterft. Daarom gaan we elk jaar met patriciërswoningen en stadsvilla’s. Open Monumentendag naar scholen Toekomst Stadsherstel Historisch Rotterdam in de buurt van monumenten. Met Stadsherstel Rotterdam werkt hard heeft de afgelopen decennia 21 acteurs van Studio de Bakkerij proberen aan deze nieuwe ‘Plekken voor historische gebouwen gered waarvan we die tot leven te wekken. We laten Plezier’ in monumenten. Zo wordt 15 rijksmonumenten. Sinds 1980 probeert ook restauratiewerk zien in de hoop het Zakkendragershuisje uit 1653 in de organisatie erfgoed aan te kopen dat er bij leerlingen een zaadje wordt Historisch Delfshaven gerestaureerd dat tussen wal en schip dreigt te vallen; geplant. Want dit is toch veel leuker dan en verbouwd voor theatergezelschap omdat er geen overheid of particulier standaard bouwen?’ Drijfzand. In voormalig pakhuis en initiatief is dat leegstand en verval museum De Dubbelde Palmboom uit Stem op de voorkomt. Impuls 1825 komt het Dutch Pinball Museum. Rotterdamse ‘Bij de Wederopbouw moest alles Juist het contrast – nieuwbouw en Dit flipperkast-eldorado is nu op nieuw worden,’ zegt Niels van der Vlist. mooie, oude panden – maken een stad Katendrecht gevestigd en verhuist molens! ‘Wat er nog was, was ‘ouwe meuk’. levend, vindt Van der Vlist. Hij noemt volgend jaar tijdelijk naar Delfshaven. Veel Rotterdamse kinderen hebben Pas de laatste jaren begin dat te een paar projecten van Stadsherstel: In het pakuis komt ook horeca en een nog nooit een molen bezocht. veranderen en worden bijvoorbeeld de bouw van erfgoed logies-studio’s in Urban Art Museum. Het creatieve Terwijl Rotterdam veel industrie- historische plafonds met een kleuren- de voormalige molenaarswoning aan collectief Venour wil er talentvolle molens heeft gehad waar er nog palet weer mooi gevonden.’ de Kralingse Plas en de restauratie graffity kunstenaars laten exposeren. maar een paar van over zijn. Deze Zelf houdt hij kantoor in het art deco- en verbouwing van buitenplaats Het De huidige ‘street art route’ - met vertellen een bijzonder historisch rijke Huize Brenninkmeijer; van C&A ja. Heerenhuys in Het Park en suitehotel Instagrammable muurschilderingen verhaal over de stad. De bekendste In het voormalige koopmanshuis zegt hij: Pincoffs. Dit rijksmonument uit 1879 vanaf de West-Kruiskade tot het zijn de molens aan de Kralingse ‘De mentaliteit in de jaren 80 en 90 verkeerde in een dramatisch slechte Tiendplein - wordt hiervoor verlengd. Plas waar vrijwillige molenaars was: we maken de boel lekker fris. staat, maar is nu een van de populairste Een ander plan is om in het Heineken- nog altijd op traditionele wijze Een systeemplafond was een nieuw hotels in de stad en een ‘impuls voor de gebouw, nu een bedrijfsverzamel- specerijen malen en rondleidingen product: mooi, strak met een goeie omgeving’. ‘Al jeuken mijn vingers om het gebouw, een klein Heineken Rotterdam geven. Het ontbreekt echter aan een verlichting. Er heerste een andere naburige Poortgebouw, dat weliswaar museum te maken met een horeca- ontvangstruimte met een sanitaire tijdgeest.’ wordt bewoond, maar in verval is gelegenheid. Er zullen ook tours door voorziening voor schoolklassen. geraakt, in oude luister te herstellen.’ het gebouw worden gehouden waarbij Ook kampt een deel van de Restauratiewerk Stadsherstel Historisch Rotterdam de geschiedenis van Heineken en molen met funderingsproblemen. Beetje bij beetje – Stadsherstel probeert kijkt ‘vanuit het monument’. De nieuwe Rotterdam tot leven wordt gewekt. Stadsherstel Rotterdam en Stichting met subsidies en giften elk jaar een à bestemming van een gebouw wordt Het biermerk was een belangrijke Molens aan de Kralingse Plas willen twee monumenten aan te kopen – komt bepaald door publiekstoegankelijke werkgever voor Crooswijk en de stad dit aanpakken en zijn hiermee Rotterdams erfgoed in de steigers te functies. ‘We kiezen liever niet voor Rotterdam. Een groot deel van de genomineerd voor de BankGiro staan. Dat gaat niet altijd van een leien woonfuncties,’ zegt Van der Vlist. Heineken collectie, van historische foto’s Loterij Molenprijs 2019! dakje. Er zijn weliswaar restauratie- ‘In bedrijfsverzamelgebouwen, horeca tot bijzondere bierviltjes en kunst, is architecten, maar Rotterdam kent of hotels komen meer mensen zodat Rotterdams erfgoed. Stemmen kan op: nauwelijks restauratie-aannemers; een opgeknapt gebouw meer aandacht www.molenprijs.nl/rotterdam mensen die gespecialiseerd zijn in krijgt. Daarom zijn onze monumenten cultureel nieuws voor nederland september 2019 10

Op welke plek heb jij het meest plezier?

Plekken van Plezier is dit jaar het thema van de Open Monumentendag. Ook historisch erfgoed biedt amusement, in theater, dierentuin, museum, park of café. Vier Rotterdammers vertellen over hun favoriete monument.

Huis Sonneveld Diergaarde Blijdorp Het Park Rotterdamsche Zeilvereeniging

Modeontwerpster Joline Jolink: ‘Dit pand Vonk Jansen: ‘De dierentuin is mijn Chantelle Rodgers : ‘Ik heb in mijn Han de Goederen : ‘Al 75 jaar kom staat pal naast het Museumpark en favoriete plek in de stad. Dat komt vroege jeugd en pubertijd vaak in ik regelmatig bij de Rotterdamsche heeft voor mij een bijzondere betekenis. omdat ik dieren erg leuk vind. Dat vond het ziekenhuis gelegen. Veertig keer Zeilvereeniging. Mijn vader liep hier In de tuin van dit icoon van het Nieuwe ik al toen ik een baby was; daarom kom ben ik opgenomen geweest, soms al rond voor de oorlog en hielp de Bouwen deed ik een fotoshoot voor ik er al zo lang. De leeuwen vind ik het acht keer in zes maanden. Dat is best oude uitkijktoren bouwen. Tijdens mijn eigen collectie. Het was tropisch allerleukst, daarna de zebra’s en daarna heftig als je studeert. Toch heb ik ook de oorlog was het clubgebouw een warm op die dag en de tuin, met zijn de apen. Ik vind het een hele mooie goede herinneringen aan Dijkzigt, zoals officierssociëteit voor de Duitsers, leden grote planten en het spierwitte pand, dierentuin. Erasmus MC eerst heette. Ik studeerde van de vereniging waren er niet meer oogde daardoor exotisch. We waanden Iets anders dat ik er erg leuk vind, is de aan de Hogeschool Rotterdam, naast welkom. Na 5 mei 1945 mochten we ons in Miami aan de Maas! Het leverde poffertjeskraam. Ik houd van poffertjes. het ziekenhuis, en studiegenoten er weer komen en ik stel me voor dat prachtige beelden op waar ik nog Het liefst eet ik die áltijd als ik in de kwamen me vaak opzoeken. Op mijn ik er toen voor het eerst kwam, in de steeds met plezier naar kijk.’ dierentuin ben. kamer was het soms net een clubhuis! kinderwagen’ Huis Sonneveld is in 1933 opgeleverd. Mijn vader en moeder en mijn opa en Het Park is een prachtige plek in de ‘Het clubgebouw vind ik prachtig. Het is Ontworpen door Bureau Brinkman oma hebben een Blijdorp-abonnement, stad en ligt tegenover het ziekenhuis. Ik een ontwerp van Van Tijen en was voor & Van der Vlugt voor een van de dus we kunnen er vaak heen. Dan speel kan er nu lopen en denken hoeveel ik in die tijd erg vernieuwend. Het gebogen directieleden van de functionalistische ik tikkertje in de speeltuin met mijn zus die tijd ook heb gelachen. dak was niet gangbaar en deskundigen Van Nelle fabriek, tegenwoordig Unesco Juni. Ook al mijn kinderfeestjes vier ik Als directeur van Music Matters streef zeiden dat het binnen een half jaar zou World Heritage. ‘Huis Sonneveld vind ik in Blijdorp. We krijgen dan steeds een ik naar inclusiviteit in muziekonderwijs instorten. Ze hadden geen vertrouwen prachtig. Het oogt nog steeds modern, andere rondleiding en leren heel veel voor kinderen, jongeren en jong- in de gelamineerde, gebogen spanten. terwijl het er al sinds 1933 staat! over verschillende dieren. Hoeveel volwassenen. Ik ben ook een enorme Maar dat was in 1936, en het staat Hetzelfde geldt voor het interieur, met verjaardagen ik er al heb gevierd? muziekliefhebber. Muziek kan je vrolijk er nog steeds! De indeling van het buisframe meubelen van Gispen en een Zeven, want ik ben zeven! Mijn volgende maken, sterker laten voelen en een vlucht gebouw was ook vernieuwend en geheel uitgesproken kleurenpalet. De stijl van feestje vier ik ook weer hier. Eerst ga bieden. Vooral voor patiënten zijn kunst afgestemd op het zeilen, met beneden zowel de architectuur als het interieur ik met mijn vriendjes en vriendinnetjes en cultuur een uitlaatklep; het is een plek voor alle functionele zaken en boven van Huis Sonneveld oogt fris en tijdloos. langs de dieren. Daarna gaan we eten manier om je gevoelens te uiten zonder alle ruimte voor de clubzaal. Hier drink je Mede daardoor past het pand goed bij en cadeautjes uitpakken. Aan het eind er woorden aan te hoeven verbinden. koffie en zie je de wedstrijden. Het is het mij en bij mijn mode.’ krijgt iedereen een zakje met spulletjes Muziek heeft mij enorm geholpen in het mooiste uitzicht over de Plas.’

Portretfoto’s: Erik Fecken en zeggen we dag tegen de dieren.’ dealen met mijn ziekte.’

Monumentendagen Rotterdam In de Rotterdamse Arminiuskerk wordt vrijdagavond 13 september afgetrapt met Monumentennacht: René Spork van Stadsarchief Rotterdam geeft een presentatie over de voor- en naoorlogse jazzcafés. Creatief collectief Venour legt een link naar het huidige Rotterdamse uitgaansleven. Er is een kroegentocht en (maximaal) 50 personen kunnen na afloop in de Arminiuskerk overnachten.

Urban Guides houdt fiets-, wandel- of bustours langs Modernisme in Kralingen. Er zijn theatrale rondleidingen in het Van Maanenbad, optredens door jong talent van Music Matters in Het Koetshuis in Het Park en monumentale rondleidingen door Diergaarde Blijdorp.

Voor het volledige programma zie www.omdrotterdam.nl

Foto: Artist impression van de geplande restauratie van het voorplein van de Arminiuskerk, Museumpark, Rotterdam cultureel nieuws voor nederland september 2019 11

Stadspark als de nieuwe place to be Parken zijn het sieraad van de stad

Governors Island, New York. Foto: Timothy Schenck Brooklyn Bridge Park, New York

Deze zomer opende het grootste burgerinitiatief van ons land, het Spoorpark in Tilburg. Waar burgers en bestuurders elkaar vinden wordt het resultaat beter. Of, zoals bij de opening werd gememoreerd omdat ‘de gemeenteraad op zijn handen moest gaan zitten en de wethouder ook, het park er beter en mooier van is geworden.’

Blikvanger in Tilburg is een gigantische omdat er ter ondersteuning een lijkt het tij te keren. Sinds de opening Mensen kijken rits van kunstenaar Marieke Vromans ambtenaar bij het proces was betrokken. van het hippe Parkcafé Parqiet in het Een andere wens voor Het Park is de ‘die het groen opent naar de stad’. Wat kunnen andere Nederlandse voormalig Koetshuis komt de loop weer terugkeer van een parkwachter: ‘Het Verderop in het Spoorpark: een parken hiervan leren? Hoe kan het dat in het mooiste park van Rotterdam. liefst een leuk, enthousiast mens, een scoutinggebouw (ook voor buiten- Nederlandse toparchitecten als Piet Antoinette van Hattem organiseert gastheer of gastvrouw, initiatiefrijk en schoolse opvang), stadscamping, Oudolf of Adriaan Geuze in New York hier in rijksmonument Het Heerenhuys op een leuke manier de ogen en oren beachvolleybalstrand en een 36 dankzij privaat geld voorbeeldprojecten iedere zondag kamerconcerten: ‘Vooral van Het Park. Wanneer je bij zo iemand meter hoge uitkijktoren. Er is zelfs een als de High Line en Governors Island bezocht door 40 plussers, omdat ‘op bezoek’ gaat, in plaats van anoniem, stromende beek met boomstammetjes, ontwerpen en in eigen land niet? op zondagochtend jongeren nog in laat je ook geen rommel achter en rotsen en filterende waterplanten. Waarom vindt het succesvolle beheer- bed crashen, maar ik merk dat er gedraag je je sociaal.’ Het pas geopende ‘Central Park model van de High Line, Central Park onder jonge muzikanten een buzz is Aan hekken rond Het Park heeft Van van Tilburg’ is anders dan andere of Brooklyn Bridge Park met z’n talloze ontstaan; ze komen hier graag spelen. Hattem geen boodschap: ‘In New York Nederlandse parken. Op een voormalig, mogelijkheden voor ontspanning en Het Park biedt een hartstikke mooie heb ik gezien dat er stoeltjes in een braakliggend rangeerterrein van de inspanning; waar je een bootje kunt achtergrond en het publiek luistert heel park staan en meubilair dat je naar NS hebben Tilburgers hun ‘droompark’ huren of in een antieke draaimolen kan aandachtig.’ Na 17 jaar het kleinschalige eigen wens kunt verplaatsen, net als in aangelegd. Laat bewoners iets bij ons nog geen navolging? parkfestival ZomerZondagen te hebben de tuinen van het Rijksmuseum.’ Parken bedenken en uitvoeren dat past in de geprogrammeerd kan Van Hattem behoren tot de meest democratische, ‘doe-democratie’ dacht de gemeente in Publiek/Privaat worden beschouwd als parkkenner. Het geliefde en gewaardeerde vormen van 2015 en trok hiervoor 8 miljoen euro uit. Het vormgeven en beheren van de hoeft volgens haar niet ingewikkeld publieke ruimte. En overal geldt dat Zeventig vergaderingen en 81 ideeën publieke ruimte door publieke en private te zijn om een plek te maken voor parken rust bieden, verkeerslawaai later is er een 7,5 hectare groot park samenwerking begint in Nederland iedereen: ‘De essentie is dat mensen dempen, de stad koelen en ook nog voor en door de stad. schoorvoetend medestanders te krijgen, bij mooi weer weten: als ik nu ga, is er eens overtollig regenwater opvangen. De voordelen van dit grootste burger- Het Tilburgse Spoorpark is hier een altijd iets te beleven. Ik droom van een Iedereen houdt van parken en steden initiatief van Nederland: de aanleg voorbeeld van evenals het ‘ongepolijste’ klein mobiel podium voor akoestische moeten vergroenen. Bestuurders zeggen is goedkoper door de duizenden Frontenpark in Maastricht waar flora optredens en waar je een ligstoel kunt dat en bewoners willen dat. Alle seinen vrijwilligersuren, er is geen enkel en fauna worden gemixt met cultureel lenen, tijdschriften of een boek van de dus op groen want het park is het bezwaarschrift binnengekomen en er is erfgoed en evenementen. Ook in Het parkbibliotheek. Met plek voor spelletjes; sieraad van de stad. geen sprake geweest van bureaucratie Park bij de Euromast in Rotterdam van jeu de boules tot sjoelen en tennis.’

Het Park, Rotterdam. Foto: City Guide Rotterdam Spoorpark Tilburg. Foto: Roos Pierson

de Kunstbode is een initiatief van Stichting Droom en Daad | Tekst: Ellen Scholtens | Ontwerp: Anneke van der Stelt | www.dekunstbode.nl Initiatief en productie Montreal Museum of Fine Arts in samenwerking met Clarins Group en Maison Mugler.

13 OKTOBER OPEN!

13 OKTOBER 2019 T/M 8 MAART 2020

www.kunsthal.nl © Alan Strutt 1997. Photo: Magazine , October London, 1997 ; Evening Standard Le Bon, Palladium, Alan Strutt, Yasmin