Infobestand Kanoroute Baflo Onderdendam

Total Page:16

File Type:pdf, Size:1020Kb

Infobestand Kanoroute Baflo Onderdendam Secretariaat OVWinsum: Pagina 1 [email protected] Infobestand kanoroute Onderdendam Baflo Actuele hoogtekaart van het gebied van de kanoroute. Rood is hoog en blauw is laag. Goed te zien zijn de oude meanders van De Hunze en het rechtgetrokken stuk bij Garnwerd. Voorts is rechts op de kaart goed te zien dat veel weilanden zijn afgetiggeld voor de baksteenindustrie. Langs het Winsumerdiep hebben verscheidene steenfabrieken gestaan. Winsum. Winsum is een heel oud dorp maar bestaat hedentendage eigenlijk uit drie dorpen: Winsum zelf, Bellingeweer en Obergum. Alle drie dorpen zijn wierden van voor de jaartelling. Daarnaast is in de wijk Ripperda ook nog de onbebouwde wierde aanwezig nl. de Ripperdawierde. Wierden zijn kunstmatige verhoogde plaatsen (vaak op een natuurlijke hoogte zoals een oeverwal) om droge voeten te houden bij opkomende vloeden. De wierden zijn ontstaan in de periode 500 v. Chr. tot ongeveer 400 n Chr. De Hunze stroomde vroeger langs Winsum. Doordat de Fivel langzaam maar zeker steeds verder verzandde werd de handelsroute via de Hunze steeds belangrijker. Als gevolg daarvan zal al in de vroege middeleeuwen Winsum een handelsnederzetting geweest zijn. Secretariaat OVWinsum: Pagina 2 [email protected] De Fivel Hunze Kaart van ca 100 jaar na Chr. De relatie met de zee wordt voor Winsum meteen duidelijk. Alle zwarte stippen zijn de Wierden. De wierden werden vooral op de oeverwallen van de rivierlopen gebouwd. Het bruine gedeelte zijn veengebieden, donkergroen staat voor de hoge kwelders en de licht groene gedeelten de lage kwelder gebieden. De Wierden werden bewoond vanaf 500 v Chr. Eerst alleen zomer. De aanslibbing van heel Noord Groningen is resultaat van de erosiestromen van de Alpen in de Noordzee. De slib wordt pas afgezet bij boven Nederland. Vandaar dat de grond erg vruchtbaar was en vol mineralen zat. Winsum, dorp met een stedelijk karakter. Dit deel van Noord Groningen was oorspronkelijk een grote kwelder, een onbedijkt gebied waar eb en vloed vrij spel hadden. De kwelder werd doorkruist door de Hunze, waarvan de benedenloop tegenwoordig het Reitdiep heet. Op de oostelijk oever van de rivier ontstonden vanaf de 4e eeuw voor Christus, deels door de slib dat bleef liggen na overstromingen, deel door mensenwerk. Op wierden gingen mensen wonen en ontstonden er dorpen onder andere Winsum en Obergum. In de eeuwen die volgden ontwikkelde Winsum- Obergum zich tot een belangrijke handelsnederzetting. In 1057 gaf de Duitse koning Hendrik IV toestemming voor een markt met munt- en tolrecht. De stichting van het Dominicanerklooster maakte het stadskarakter compleet. Dit veranderde toen de Stad Groningen de Winsumer stapel- en marktrechten in handen kreeg. Wanneer de staatsgezinde Winsum in 1581 tijdens de Tachtigjarige oorlog wordt platgebrand door de Spaanse gezinde Groningen gaat het stedelijk karakter nog verder verloren. Winsum en Obergum blijven in de daarop volgende eeuwen een bescheiden regionale centrumfunctie vervullen op het gebied van handel, industrie en vervoer. In en na de 19e eeuw kwam er nieuw leven in de brouwerij met onder meer kalkbranderijen een touwslagerij, een bierbrouwerij, molens, steenbakkerijen, een stoomzuivel- en vlasbereidingsfabriek, scheepswerven en een groenteconservenfabriek. De geschiedenis van Winsum en het hierin opgenomen dorpje Obergum is nog goed te herkennen in het landschap en aan de gebouwen. Secretariaat OVWinsum: Pagina 3 [email protected] Winsumerdiep. Het Winsumerdiep is een kanaal van het Boterdiep bij Onderdendam via het dorp Winsum naar het Reitdiep bij Schaphalsterzijl. Het is een overblijfsel van de Delf. De Delf is een, waarschijnlijk voor het jaar 1000 aangelegde, waterweg van Delfzijl ( = zijl in de Delf) naar Winsum. Het is de voorloper van het Damsterdiep en het Winsumerdiep, die oorspronkelijk met elkaar in verbinding stonden. De Delf had twee functies: * handelskanaal, om te voorkomen dat men over zee moest varen, een in die tijd gevaarlijke onderneming afwateringskanaal, * ter ontwatering van de door inklinking sterk gedaalde bodem van de reeds ontgonnen landerijen Het eerste gedeelte is het huidige Damsterdiep van Delfzijl (waar de Delf later met zijlen werd afgesloten) door Appingedam tot Winneweer. Van daar volgde het een gedeelte van de nu praktisch verzande Fivel en liep het langs de Delleweg. Dit gedeelte is nog nauwelijks herkenbaar. Delle is een verbastering van Delf. De naam Delf komt van 'graven, delven'. Er zijn meer watergangen met deze naam, zoals de Delf in de stad Emden. Ook de stad Delft dankt zijn naam aan een dergelijk water. De licht slingerende loop van het Winsumerdiep is een gevolg van de eb-en-vloedwerking uit de tijd dat het Reitdiep nog in open verbinding stond met de zee. In 1459 is Schaphalsterzijl en sluis aangelegd waardoor de open verbinding met zee werd afgesloten, Oorspronkelijk mondde het diep bij Oldenzijl even ten westen van Winsum uit in het Reitdiep, nu Oude Diepje. Het voormalige Winsumerdiep daar heet nu Oldenzijlsterdiepje. In 1856 is het kanaal verbreed om zo een betere afwatering te garanderen. Door Winsum was dit vanwege de bebouwing die dicht op het water stond niet mogelijk. Er werd toen een kanaal om het noordelijke deel van het dorp (Obergum) gegraven dat de naam Hulpkanaal om Obergum kreeg. De Boog. Tot 1808 waren Obergum en Winsum met elkaar verbonden door een houten ophaalbrug. In het Gronings heet zo’n brug een til. Plaatsnamen als Briltil en Enumatil verwijzen hiernaar. In 1808 legde de toenmalige gemeentesecretaris Geert Reinders de eerste steen van de gemetselde brug. 63.000 bakstenen en 110 vaatjes cement later was de Boog een feit. Op 10 mei 1940 besloot de Nederlandse legerleiding om alle bruggen tussen Zoutkamp en Delfzijl op te blazen in de hoop dat dit de opmars van de Duitsers zou vertragen. Ook de Boog werd opgeblazen waarbij de naast de brug staande juwelierswoning ook werd verwoest. Op 15 mei was Secretariaat OVWinsum: Pagina 4 [email protected] de capitulatie een feit en al op 25 mei werd besloten dat de brug herbouwd moest worden. In 1941 was de nieuwe brug klaar. Ook de woning werd herbouwd met in de gevel een herinneringssteen. Vanaf de brug is er een prachtig uitzicht over het Winsumerdiep. Jeneverbrug. Winsum en Obergum waren van oudsher door 2 bruggen over het Winsumerdiep met elkaar verbonden. De Boog en de Jeneverbrug. De Jeneverbrug is een hoge voetbrug een hoogholtje. De naam hangt samen met een voormalig cafe op de hoek Havenstraat, vanwaar Obergumers soms ietwat aangeschoten terugkeerden naar huis aan de overkant. Vanaf de Jeneverbrug kijk je in oostelijke richting uit op de haven van Winsum. In westelijke richting heb je een mooi zicht op de oplopende wierde van Winsum met de kerk en beide molens. Aan het eind van de haven, vlak voor de spoorbrug ligt de Helling. Dit is de voormalige scheepswerf met dwarshelling waar voornamelijk vrachtschepen werden gebouwd. Wijk de Brake. Deze waterrijke wijk is vernoemd naar de Borg de Brake die aan het eind van deze wijk heeft gestaan. Er is vanaf de waterkant hiervan niets te zien. Op de hoogte kaart is de locatie aangegeven. Onderdendam. Onderdendam ligt op een kruispunt van wegen en kanalen en fungeerde daarom lange tijd als centrumplaats. Het Warffumermaar gaat er naar het noorden (Warffum, Baflo), het Boterdiep naar het oosten (Middelstum, Stedum, Uithuizen) en naar het zuiden (Bedum, Groningen), het Kardingermaar naar het zuidoosten (Thesinge) en het Winsumerdiep naar het westen (Winsum, Leens, Ulrum). De oudste vermelding is Uldernadomme (1252). Dit betekent waarschijnlijk 'een in het onland (= moeras) aangelegde dam'. Deze naam heeft een parallel in de naam van de nabijgelegen wierde van Onderwierum, Uldernawerum (1376) of Undernawerum (1386), die kennelijk genoemd is naar hetzelfde onland. De latere naamvorm Onderndamme komt voor het eerst in 1323 voor. Het dorp heeft vroeger een rechtbank (kantongerecht) en de bijbehorende gevangenis gehad. Het had de notaris en ook het waterschap Hunsingo was in deze plaats in het midden van waterschapgebied gevestigd. Het historische waterschapshuis is vanaf de brug te zien. Bij de brug is ook een kunstwerk te zien van het Scheepsjagen. Vroeger met de trekvaart trok de vrouw vaak het schip. Jaarlijks is er nu een feest aangewijd met een wedstrijd wie het snelst kan “scheepsjoagen”. De rolpaal even verder op het Warffumermaar herinnert daar nog aan. Het touw ging dan om de rolpaal waarmee werd voorkomen dat het schip bij een bocht in de wal geboord zou worden. Warffumermaar. Het Warffumermaar is een bijna 7 km lang kanaal (maar) in de provincie Groningen. Het water begint bij de haven van Warffum en mondt uit in Winsumerdiep bij Onderdendam. Het maar vormt de afvoer van het gebied ten oosten van Warffum en ten zuiden van Usquert, via het Usquerdermaar. In het kanaal monden uit: 1. het Polderdiep 2. het Kanaal door de Zuiderhorn, dat de verbinding vormt met het Usquerdermaar 3. het Rasquerdermaar 4. de Delthe, de uitmonding van het gelijknamige poldergemaal Rasquerdermaar. Het Rasquerdermaar is een ruim 3 kilometer lange maar (kanaal) in de Nederlandse provincie Groningen tussen het Kanaal Baflo-Mensingeweer en het Warffumermaar. Het maar start bij de vaste brug tussen Rasquert en Baflo (tot 1988 een draaibrug). Iets oostelijker stroomt bij de Zwijntil het Andelstermaar in. Halverwege stroomt aan noordzijde de Oude Weer in. Voorbij dit punt ligt over de maar de Nieuwe Til (een hoogholtje), waarbij vroeger de poldermolen De Ruimte stond van het waterschap De Vereeniging. Langs het hele maar loopt een rond 1700 aangelegd jaagpad. In 2017 is een natuurvriendelijke oever aangelegd langs het oostelijke deel van het maar. Het jaagpad werd daarbij verbreed tot een fietspad. Secretariaat OVWinsum: Pagina 5 [email protected] Baflo Rasquert. Het dorp is gebouwd op en rond een wierde op de oude kwelderwal op de oostelijke oever van de vroegere loop van de Hunze en maakt deel uit van de wierdenreeks die loopt vanaf Sauwerd via Winsum en Baflo naar Warffum.
Recommended publications
  • Rasquert Bronpublicaties Over De Periode Van De 3De Eeuw Voor Tot 2000 Na Chr
    Rasquert Bronpublicaties over de periode van de 3de eeuw voor tot 2000 na Chr. Coördinator: Dr. Bert Nijboer I Omslag: aanzicht van het Hinckaertshuis rond 1300, plattegrond Rasquert, schijffibula (Rasquert), pet gevonden in Rasquert in 1928 tijdens de afgraving van de wierde en daterend rond de 9de eeuw, munt met beeltenis van Christoffer van Ewsum uit 1543. Zie https://collectie.groningermuseum.nl. Vormgeving: S.E. Boersma, RUG/GIA. rijksuniversiteit groninger instituut groningen voor archeologie © GIA 2021. Inlichtingen: [email protected] www.rug.nl/gia Rasquert Bronpublicaties over de periode van de 3de eeuw voor tot 2000 na Chr. Coördinator: Dr. Bert Nijboer E-mail: [email protected] Inhoud Inleiding .....................................................................................................2 Landschap en verleden ..........................................................................2 Archeologische bronnen .......................................................................5 Nieuw archeologisch onderzoek ..........................................................8 Historisch kader .................................................................................... 10 Onderzoeksvragen ................................................................................ 13 Planning ................................................................................................... 15 Participerende instellingen en wetenschappers .......................... 15 Educatieve component .......................................................................
    [Show full text]
  • Sportakkoord Het Hogeland
    Sportakkoord Het Hogeland Samen sterk voor sport en bewegen in Het Hogeland Voorwoord wethouder Beste Hogelandsters, Met veel plezier presenteer ik u hierbij het Lokaal Sportakkoord Het Hogeland. In de gemeente Het Hogeland zijn 176 sportverenigingen actief en daarnaast zijn er nog heel veel inwoners en andere organisaties betrokken bij sport en bewegen in Het Hogeland. In november 2019 zijn we met 50 personen aan het werk gegaan met het sportakkoord en voor u ligt het resultaat. Een mooi Lokaal Sportakkoord waarmee we in onze gemeente verder kunnen werken aan onze doelen op het gebied van sport en bewegen en waar concrete afspraken zijn gemaakt om op verschillende gebieden met de drie gekozen thema’s aan de slag te gaan. Mijn complimenten. Het Lokaal Sportakkoord sluit prima aan bij de verdere ontwikkeling van een visie op sport en bewegen voor de gemeente Het Hogeland. Ook dit doen we net als bij het Lokaal Sportakkoord in nauwe samenspraak met inwoners, sportverenigingen, beroepskrachten en maatschappelijke organisaties. Samen onze ambities bepalen om te komen tot een integraal beleid waarin niet alleen (sport)accommodaties een belangrijke plek hebben, maar waar we ook verbindingen maken met andere gebieden zoals speelvoorzieningen, leefbaarheid en gezondheid. Oftewel, hier houdt het niet op. Met elkaar geven we invulling aan sport en bewegen in Het Hogeland. Met een sportieve groet, Harmannus Blok Wethouder Gemeente Het Hogeland 2 Voorbeschouwing Minister Bruno Bruins heeft samen met vertegenwoordigers van de sport, gemeenten en andere organisaties op 29 juni 2018 het eerste Nationale Sportakkoord getekend: ‘Sport verenigt Nederland’. Doel van het Sportakkoord is om de organisatie en financiën van de sport toekomstbestendig te maken.
    [Show full text]
  • Bulletin Winshem HISTORISCHE VERENIGING WINSUM-OBERGUM
    Infobulletin Winshem HISTORISCHE VERENIGING WINSUM-OBERGUM april 2014 achttiende jaargang nummer 2 Februari 2014 achttiende jaargang nummer 2 Dit informatiebulletin is een periodieke uitgave Woord Vooraf van de Historische Vereniging Winsum-Obergum De redactie heeft zich ingespannen om zo snel mogelijk een nieuw In dit bulletin worden artikelen en berichten nummer van het Infobulletin Winshem te doen verschijnen. Zowel opgenomen met betrekking tot het werkterrein en de opmaak als de eindredactie hebben wij nu in eigen hand. Met de activiteiten van de vereniging, de ingestelde de nieuwe werkwijze hopen we de verschijningsfrequentie weer werkgroepen, individuele leden of derden. Een op peil te kunnen brengen. Uiteraard zijn we daarvoor wel af- ieder, al dan niet lid van de vereniging, kan idee- hankelijk van voldoende kopij; vandaar dat wij leden oproepen en, suggesties en materiaal aanleveren op onder- staand redactieadres. De redactie zal beoordelen om artikelen, historische wetenswaardigheden of - vondsten die of het aangeboden materiaal voor plaatsing in betrekking hebben op Winsum-Obergum aan ons door te geven. aanmerking komt. In dit nummer duikt Melle Meijer opnieuw in de geneeskundige geschiedenis van Groningen, waarbij hij nu de Nederlandse Maat- Dit bulletin verschijnt drie keer per jaar en wordt gratis aan de leden van de vereniging verstrekt. schappij ter bevordering van de Geneeskunde belicht. Voor niet-leden is het bulletin tegen betaling van Paul de Vos vertelt verder over zijn zoektocht naar de bewonings- €7,- per exemplaar verkrijgbaar bij: geschiedenis van ‘De Valk’. In dit artikel staat de familie Siersema C. Tersteeg, Freesialaan 30, 9951 GM Winsum centraal. U treft ook een verslag aan van de lezing door het Ensemble Super Redactie: J.A.
    [Show full text]
  • Rond De Wier Verschijnt Éénmaal Per Twee Maanden
    november december 2019 Rond de Wier verschijnt éénmaal per twee maanden ➢ nieuwe knutselclub ➢ foto’s schuurverkoop ➢ verbouwing Warf in laatste fase rfhuiz Wa en ROND DE WIER De dorpskrant van en over Warfhuizen Jaargang 25, november 2019 OPGAVE ADVERTENTIES & ABONNEES ambachtelijke lijstenmakerij Dieuwer Mulder, Baron van Asbeckweg 23 9963 PA Warfhuizen, tel. 0595 - 57 18 17 atelier Gosse Koopmans galerie REDACTIE Dieuwer Mulder, Baron van Asbeckweg 23 kunst & kadoʼs 9963 PA Warfhuizen, tel. 0595 - 57 18 17 Christien Verwijk, Baron van Asbeckweg 25 9963 PA Warfhuizen, tel. 0595 - 57 22 86 [email protected] Brigitte Cornelis, Vaart Oostzijde 13 9963 PM Warfhuizen, tel. 0595 - 57 21 45, [email protected] Rekening: NL50 RABO 0316012351 Dorpsbelangen, P. Oosterhoff Kopij voor Rond de Wier graag uiterlijk de 20e van de maand sturen aan Brigitte: [email protected] - Kopij en foto’s los aanleveren! per mail OPEN: donderdag t/m zaterdag 10 tot 17 uur en op afspraak Baron van Asbeckweg 38, Warfhuizen www.nounogmooier.nl 1 LET OP ! Agenda Burgerlijke stand november Nieuwe bewoners: 13: Knutselclub. 15:30 - 17:00 uur Michiel Fidder, van Gieten 16: Intocht Sinterklaas. 14:00 uur Vaart OZ naar de Burg. IJ. Wiersumstraat 1 21: Aardappelschillen. 20:00 uur in de Warf Jessy en Myrthe Zwik, 22: Mouseten. 18:00 uur van Wehe den Hoorn naar Burg. IJ. Wiersumstraat 5 Mary Janse, december van Baflo naar Baron van Asbeckweg 46 (per 2 november) 1: Theater in de Warf: Rop Janze. 15:00 uur Nicolette Ferwerda, van Arnhem naar Vaart Oostzijde 13 B (per 21 december) januari Chantal van der Velden en Mark Leegte 4: Nieuwjaarstreffen.
    [Show full text]
  • E Wierde Van Adorp
    . oBSRaJf} • Doodzonde Pi OOSWH @ l wierden. Tussen Groningen en Sauwerd bevindt zich het gat in de Hondsrug. A = Schuitendiep, B = Kanaal van Dorkwerd naar Wierum, tekening B.A. Bennema. U ^J Ondoordachte woningbouw op een unieke lokatie De wierde van Adorp 'Laat bestuurlijke schaalvergroting een zegen voor de cultuurlijke waarden van het landschap zijn' met deze hartekreet hopen vele liefhebbers van het Groninger landschap dat er een einde zal komen aan het gebrek aan expertise op de Groninger gemeentehuizen.Een fraai voorbeeld van ambtelijke nonchalance en vermeend gebrek aan deskundigheid bij het vaststellen van het bestemmingsplan is de nieuwbouw op een wel zeer bijzondere plek op de rand van de wierde van Adorp. Gelegen aan de Hunze Hondsrug stak tot en met Groningen nog dui- Bedreigde wierde De Hunze is niet altijd het rustige diepje delijk boven het landschap uit. Ten noorden Een meanderende rivier blijft niet op dezelfde geweest dat het nu is. Gedurende de één na van de stad 'dook' ze echter in de ondergrond plaats stromen. Voortdurend slibt zij dicht en laatste ijstijd, ongeveer 20.000 jaar geleden, weg, het gat in de Hondsrug was dus niet meer verleggen de meanders zich. Zo kon het lag de zeespiegel veel lager dan nu en de kust- zichtbaar. Maar globaal gezien stroomde de gebeuren dat na de bouw van de wierde van lijn was honderden kilometers ver verwijderd. Hunze nog steeds langs hetzelfde traject Adorp de Hunze zich verlegde en met een Aan het eind van die ijstijd was de Hondsrug al {figuur 1). Door de stijging van de zeespiegel grote meander langs en tegen de wierde ging gevormd en strekte zich veel verder naar het was er echter maar weinig verval in de rivier, stromen.
    [Show full text]
  • 50 Jaar De Schakel
    50 JAAR DE SCHAKEL 1 9 5 9 2 0 0 9 1 soste jaargang - oktober 2009 1 COLOFON DE SCHAKEL, - dorpsblad voor Baflo, Rasquert, Den Andel, Saaxumhuizen en Tinallinge en de bewoners rondom deze dorpen, binnen de grenzen van de voormalige gemeente Baflo; - wordt iedere maand huis aan huis bezorgd; - voor alle gemeente- en verenigingsnieuws; - volledig belangeloos door vrijwilligers samengesteld en bezorgd; - in eigen beheer gedrukt. INLEVERADRES KOPIJ DE SCHAKEL Kruisstraat 2 9953 PL Baflo Tel./faxnummer: 0595 423255 / E-mail: [email protected] INLEVEREN KOPIJ Vóór de 15e van elke maand (adres: zie hierboven). Later kan ook, maar dan wel even contact opnemen. Iedereen kan kopij inleveren. De SCHAKEL behoudt zich het recht voor, artikelen -in overleg- in te korten ofniet te plaatsen. Anonieme stukken worden niet geplaatst. De inhoud van de artikelen blijft voor verantwoording van de schrijver/schrijfster. CONTACTPERSOON BESTUUR C.A. Kruizenga (vz.), Wier 21, 9953 PK Baflo, tel. 0595 422676 FINANCIELE RELATIES t.n.v. penningmeester DE SCHAKEL: p/a Kruisstraat 2, 9953 PL Baflo Tel. 0595 423255 (bgg 0595 423410) RABObank rek.nr. 30.49.11.801 ING v/h Postbank rek.nr. 4437389 VERENIGINGSDRUKWERK, ADVERTENTIES EN ZAKELIJKE SCHOEVERTJES Inlichtingen en tarieven: B. Lantink, Marijkelaan 54, 9953 SG Baflo, tel. 0595 423410 SCHOEVERTJES (PARTICULIER) Tekst+ € 1,00 inleveren Kruisstraat 2 COLLECTE Jaarlijks wordt er huis-aan-huis een lijstcollecte gehouden. POSTVERZENDING Voor verzending per post wordt een bijdrage gevraagd van€ 32,50 per jaar. REDAKTIONELE MEDEWERKERS DRUKWERK Grieta Cleveringa Bart Lantink Martha Heerlijn Cej e Kruizenga Jannie Kok Renger Dojes Grietje Sirks Evert de Vries IN ELKAAR ZETTEN VAN DE SCHAKEL Op de Schoevertjes-pagina wordt elke maand vermeld, welke verenigingen de volgende maand aan de beurt zijn om te komen helpen.
    [Show full text]
  • PDF Van Tekst
    Monumenten in Nederland. Groningen Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma bron Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma, Monumenten in Nederland. Groningen. Rijksdienst voor de Monumentenzorg, Zeist / Waanders Uitgevers, Zwolle 1998 Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/sten009monu04_01/colofon.php © 2010 dbnl / Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma i.s.m. schutblad voor Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma, Monumenten in Nederland. Groningen 2 Uithuizermeeden, Herv. kerk (1983) Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma, Monumenten in Nederland. Groningen 4 Stedum, Herv. kerk, interieur (1983) Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma, Monumenten in Nederland. Groningen 6 Kiel-Windeweer, Veenkoloniaal landschap Ronald Stenvert, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Sabine Broekhoven en Redmer Alma, Monumenten in Nederland. Groningen 7 Voorwoord Het omvangrijke cultuurhistorische erfgoed van de provincie Groningen wordt in dit deel van de serie Monumenten in Nederland in kaart gebracht. Wetenschappelijk opgezet, maar voor het brede publiek op een toegankelijke wijze en rijk geïllustreerd gebracht. Monumenten in Nederland biedt de lezer een boeiend en gevarieerd beeld van de cultuurhistorisch meest waardevolle structuren en objecten. De serie is niet bedoeld als reisgids en de delen bevatten dan ook geen routebeschrijvingen of wandelkaarten. De reeks vormt een beknopt naslagwerk, een bron van informatie voor zowel de wetenschappelijk geïnteresseerde lezer als voor hen die over het culturele erfgoed kort en bondig willen worden geïnformeerd. Omdat niet alleen de ‘klassieke’ bouwkunst ruimschoots aandacht krijgt, maar ook de architectuur uit de periode 1850-1940, komt de grote verscheidenheid aan bouwwerken in Groningen goed tot uitdrukking.
    [Show full text]
  • Jaarverslag Nationaal Programma Groningen 2019
    Nationaal Programma Groningen Jaarverslag 2019 Dit eerste jaarverslag laat zien dat de fundamenten zijn gelegd. 3 Lokale projecten Voor de hele provincie Economie Werken en leren Leefbaarheid Natuur en klimaat Toukomst Loket Leefbaarheid Impulsloket Zorgprogramma Erfgoedprogramma 4 Inhoudsopgave Voorwoord 6 1. Inleiding 8 2. Totstandkoming Nationaal Programma Groningen 10 2.1 Aanleiding 10 2.2 Ontstaan 11 3. Opbouw 14 3.1 Ambities programmakader 14 3.2 De middelen 14 4. Lokale en provinciale programma’s 16 4.1 Projecten 2018 16 4.2 Voortgang projecten 16 5. De vier ambities van Nationaal Programma Groningen 20 5.1 Ambitie economie 24 5.2 Ambitie werken en leren 28 5.3 Ambitie leefbaarheid 34 5.4 Ambitie natuur en klimaat 38 6. Speciale programma’s 42 6.1 Toukomst 42 6.2 Programma bewonersinitiatieven 43 6.2.1 Loket Leefbaarheid 43 6.2.2 Impulsloket 44 6.2.3 Programma Lokale Energietransitie 44 6.3 Zorgprogramma 44 6.4 Erfgoedprogramma 46 6.5 Overige projecten 47 7. Bestuur 48 8. Programmabureau 52 Bijlage Overzichten per gemeente en provincie 54 5 Toekomstverhalen maken Succes heeft vele vaders. En in het daar niet bij zou blijven. dat opzicht was de omvang van Ze zouden met het volle gewicht het gezelschap op 5 oktober 2018 van hun ministerie gaan voor een gunstig voorteken. In de kansen in Groningen. Een mooi sjieke, ietwat bedaagde Haagse programma als antwoord op de sociëteit De Witte trof een flink vraag hoe de toekomst van aantal Groninger bestuurders het Groningen er uitziet nadat de halve kabinet. We stonden aan de gaswinning is beëindigd.
    [Show full text]
  • Tekengebied 3
    Doekegat- kanaal Eemshaven Valom KWE LDERWEG Koningsoord AVEN H S Binnenbermsloot M N Groote E V GRONINGEN-EE Oudeschip G Tjariet E W SPIJK-EEMSHA WEG Roodeschool HOOILA Nooitgedacht N DS E- W EG N33 Oosteinde Polen Uithuizermeeden N363 Dekkershuizen STRAAT SPIJKST Vierhuizen FD ERWE UI G THU HOO IZE RW EG 't Lagevan EG Tweehuizen W De Streek - D G HO de Weg Uit- E Oudedijk G EL Nieuwstad A Wadwerd huizen N Wierhuizen D Usquert STERWE Pieterburen Westernieland Oostervalge Oldorp Oosternieland G VALGE Holwinde ER T . S AAT O W Kolhol Hoogwatum TR O N S Doodstil Oldenzijl Zijldijk Broek SHAVE Den M Spijk EE N363 Westerhorn Westerklooster Kleine Andel Warffum Helwerd 't Zandstervoorwerk A- H Huisjes H O VENWEG Breede ART Zandeweer A G M E R SH L E M A F Bethlehem Kloosterburen F Eppenhuizen EE N Bierum Kruisweg JU D De Knijp N999 S Rottum TE R Startenhuizen - G E W Uiteinde Nijenklooster R Losdorp Saaxumhuizen ME G U E F W F Grijssloot R A WEG W N998 Godlinze - Garst- N E 't Zandt V A Rasquert H huizen S Oldenklooster M Klei E Kantens E N361 WEG BafloW PROVINCIALE Eenrum I N Stitswerd Holwierde S Vier- U Wehe-den M N997 E Lutjerijp Krewerd Leens R huizen - Tinallinge Ulrum Hoorn Dingen Toornwerd N46 Arwerd Stort Mensingeweer DE W G Grote E E Douwen . Zeerijp G W W R K ME E ER Heekt C N Leermens Uitwierde S N361 EN Middelstum E W Nijenklooster A . AN B M P V S AAR A H Huizinge EG UIZEN D W Westeremden E Eenum Niekerk Warf- P L Marsum R L O Fraamklap E- V Oosterwijtwerd Maarhuizen I huizen Ranum N Jukwerd Biessum C ONDERDENDAMSTERWEG RWEG .
    [Show full text]
  • Woord Vooraf
    Mei 1998 derde jaargang nummer 1 Dit informatiebulletin is een periodieke uitgave van de Historische Vereniging Winsum-Obergum. Woord vooraf In dit bulletin worden artikelen en berichten opgenomen met betrekking tot het werkterrein en Voor het schrijven, bijeenbrengen en verzorgen van de bijdragen in dit de activiteiten van de vereniging, de ingestelde werkgroepen, individuele leden of derden. Een Infobulletin is weer veel arbeid verzet. Bovendien vond er binnen de ieder, al dan niet lid van de vereniging, kan onvolprezen redactie van ons tijdschrift een verandering plaats, die gelukkig ideeën, suggesties en materiaal aanleveren op geen consequenties heeft gehad voor de samenstelling ervan. onderstaand redactieadres. De redactie zal beoor­ De heer Ab Makken, die tot nu toe als contactpersoon van de werkgroep delen of het aangeboden materiaal voor plaatsing optrad, verhuisde vrij plotseling van Winsum naar Delfzijl. Gelukkig voor ons in aanmerking komt. en ons tijdschrift blijft hij redactielid en zal hij er ook in de toekomst op uit trekken de broodnodige adverteerders te werven. Mevrouw Erna Bakker zal Dit bulletin zal drie keer per jaar verschijnen en voortaan voor de redactie fungeren als direct contactadres en brievenbus in wordt gratis aan de leden van de vereniging Winsum. verstrekt. Voor niet-leden is het bulletin, tegen Ook mede bestuurslid Kees Wolters heeft na vrij korte tijd ons dorp weer betaling van f 10,- per exemplaar, verkrijgbaar verlaten en is teruggekeerd naar Drachten, waar hij hiervoor vele jaren heeft op onderstaand redactieadres. gewoond. Alweer gelukkig voor ons en ons bestuur is het, dat Kees niet van Redactie: plan is zijn activiteiten voor onze vereniging op te geven.
    [Show full text]
  • Infobulletin 2000 Nr 1
    ,l1aar/1000 vijfde jaarga~Jg nummer 1 Di/ informatiebulletin is een periodieke ui/gave van de Historische Vereniging Winsum-Obergum. Voorwoord In dir bullerin worden artikelen en berichten opge­ nomen mer betrekking tot het werkterrein en de acti­ n lelten \'a n de vereniging, de ingestelde werkgroe­ P"" IIIdi,'iduele leden of derden, Een ieder, al dan nIeI hd \'011 de verenig ing, kan ideeën, suggesties en Behalve de klok boven de bibliotheek aan het dorpsplein is Winsum voortvarend het mali?rlaal aanleveren op onderstaand recJactieacJres. nieuwe millennium ingegaan .. alle drempelvrees voorbij, In dit eerste nummer van [)., redactie oal beoordelen of het aangeboden mate­ ons historisch tijdschrift in het prille jaar 2000 kijken we nog even naar de toekomst naaI \00 1' plaatsing in aanmerking komt. in een artikel over jeugdsoos De Pluu. Dan richten we ons weer op het verleden. Zo'n 1000 jaar terug in de tijd was onze aandacht tijdens de ledenvergadering Drt " " llerin ::al drie keer per jaar verschijnen en van 25 januari jL, waarin drs. Noomen sprak over Werdense kloostergoederen .. ... nnir {!rmis aan de leden van de vereniging Jacques Tersteeg doet verslag. Anton Rinzema bespreekt 'Focke en het geheim van .. ~r'ln?k l. 1001' niet-leden is het bulletin, tegen Magnus', een historische jeugdroman van Martine Letterie over een twaalfjarige "'ruling , '(lil f 10,- p er exemplaar, verkrijgbaar bij: novice in het klooster van Aduard aan het einde van de veertiende eeuw. P " oord K/oosterstraat 8 9951 CE Winsum Dichterbij in de tijd ligt een artikelenserie van W.I. de Boer over de kerkelijke regis­ ters van Bellingeweer en Ranum in het tijdvak 1668-1811 , waarvan in dit nummer het R~dacti e: 11..
    [Show full text]
  • Towards Zero Emission: System Approach
    THE FUTURE IS GREEN WORKING ON A ZERO EMISSION BUS FLEET Erwin Stoker Stockholm Program Manager PT Development 2019, Jun 11th Public Transport Authority Groningen and Drenthe PT bus contracts 5.600 km2 € 110 mln 1 mln inhabitants Per year (Groningen 220.000) € 54 mln. € 56 mln. subsidies passenger revenues Passengers Passengerkilometers 27 mln 290 mln per year per year 360 buses CO2 emissions 113 grams per passengerkilometer Towards zero emission: System approach Free Flow bus lanes Driver ! No empty buses Step 1: energy efficiency Step 2: Zero-emission bus: the future is electric Batteries or passengers - Short distances: BEV - Longer distances: ? (H2?) Mai 2017: Battery electric city bus (2) Dec 2017 Q-link (BRT) – Groningen-Zuidhorn (10) Hydrogen bus: ‘the other electric bus’ green hydrogen bus Pilot on regional busroutes Dec 2017-dec 2022 Green hydrogen (waste product from chlorine factory Nouryon Delfzijl) - 150 tons CO2/year Experiences so far Q-link electric (dec 2017) Hydrogen regional pilot bus (dec 2017) (VDL SLFA 180kWh) (Van Hool A330 FCB) - availibity higher then diesel (99%) - availibity goal 80% of planned - range depending on weather operation in first year within reach dependent, better than expected - 65.000 km’s in 2018 - drivers satisfaction high - lots of demo’s - ‘the best bus we have’ There is more than one way to Rome naar Borkum Schiermonnikoog Eemshaven Roodeschool Lauwersoog Uithuizen Usquert Warffum Eenrum Leens Baflo Ulrum Middelstum Delfzijl Zoutkamp Winsum Stedum Loppersum ‘motorwaybus’ Appingedam Bedum
    [Show full text]