DOCSLIB.ORG

Studia Z Dziejów Państwa I Prawa Polskiego, Tom 6

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Studia Z Dziejów Państwa I Prawa Polskiego, Tom 6 http://dx.doi.org/10.18778/7171-389-4 STUDIA Z DZIEJÓW ) \ //PAŃSTWA I I PRAWA I POLSKIEGO l VI \l.- ---' TADEUSZ SZULC Z BADAŃ NAD EGZEKUCJĄ PRAW PODSTAWY USTAWODA\VCZE EGZEKUCJI DÓBR, ICH INTERPRETACJA l NOWELIZACJA NA SEJMACH ZA PANO\VANIA ZYGMUNTA II AUGUSTA uu WYDAWNICTWO UNIWERSYTETU ŁÓDZKIEGO· ŁÓDŹ 2000 RECENZENT Wacław Uruszczak REDAKTOR WYDAWNICTWA UŁ Hanna TVróblewska REDAKTOR TECHNICZNY Wieslawa Łubiech KOREKTORZY Danuta Bąk, Bogusława Kwiatkowska OKŁADKĘ PROJEKTOWAŁA Barbara Grzejszczak Rozprawa habilitac)jna wykonana w Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa UŁ © Copyright by Tadeusz Szulc, 2000 Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2000 Wydanie 1. Ark. wyd. 10,6 Ark. druk. 12,375. Papier kI. III, 80 g, 70 x 100 Przyjęto do Wydawnictwa UŁ 24.03.2000 r. zam. 84/3239/2000. Cena zł 20,- Drukarnia Uniwersytetu Łódzkiego 90-236 Łódź, ul. Pomorska 143 ISBN 83-7171-389-4 SPIS TREŚCI 7 Zagadnienia wstępne . 7 l. Literatura XIX i XX w. wobec zagadnień egzekucji dóbr . 9 2. Postulaty opracowania problematyki ustawodawstwa sejmów egzekucyjnych 10 3. Dyspozycje królewskie w świetle literatury . 10 4. Ustalenie podstawowych pojęć dyspozycji królewszczymami przyjętych w pracy. 15 5. Cel pracy . 16 6. Ramy chronologicme pracy . 17 7. Zakres terytorialny . 17 8. źródła . Część A: ZAGADNIENIE OGRANICZENIA KRÓLEWSKIEJ WŁADZY DYSPOZYCJI DOMENĄ ZIEMSKĄ DO MOMENTU PRZYSTĄPIENIA KRÓLA DO RUCHU EGZEKUCYJNEGO 19 21 Rozdział I: Prawne podstawy programu egzekucji dóbr 21 I. Ustawodawstwo lat 1440-1504 . 21 1.1. Statut Władysława III Warneńczyka 22 1.2. Ustawy Kazimierza Jagiellończyka . 25 1.3. Statut Aleksandra . 28 2. Ustawodawstwo z lat 1506--1558/59 . 28 2.1. Z okresu panowania Zygmunta I Starego (1506--1548) 32 2.2. Z okresu panowania Zygmunta II Augusta (1548-1558/59) 33 Rozdział II: Szlachecki program egzekucji dóbr przed 1562 r. 33 l. Kształtowanie się koncepcji egzekucji praw . 33 1.1. Rewizje dóbr do początku XVI w. 35 1.2. Pojawienie się postulatu egzekucji praw . 37 1.3. Formowanie się hasła egzekucji dóbr .. 37 1.3.1. Wnioski szlacheckie na sejmie 1547/48 r. 1.3.2. Wnioski o egzekucję na pierwszym sejmie za panowania Zygmunta II Augusta . 38 1.3.3. Stosunek senatu i monarchy do żądań poselskich . 39 2. Rozwój koncepcji egzekucji dóbr w ramach egzekucji praw na sejmach Jat 42 1550-1553 ., . 2.1. Sejm 1550 r. - trzy spisy żądań szlacheckich w zakresie egzekucji. Reakcja 42 króla i senatu na postulaty szlacheckie . 47 2.2. Wyniki obrad 1550 r . 2.3. Sprawa egzekucji na sejmie 1552 r . 49 2.4. Sejm 1553 r. Niezadowolenie posłów z bezowocnych obrad nad egzekucją praw 51 2.4.1. Stosunek Zygmunta II Augusta do postulatu egzekucji dóbr . 51 4 Spis trdei 2.4.2. Egzekucja dóbr według Mikołaja Sienickiego . 53 2.4.3. Wystąpienie Hieronima Ossolińskiego . 54 3. Usamodzielnienie się programu egzekucji dóbr na sejmach lat 1555-1558/59 55 3.1. Sejm 1555 r. - statuty lat 1440, 1454 i 1504 jako kryterium prawomocności nadań królewskich . 55 3.1.1. Projekt egzekucji dóbr z 1555 r. autorstwa Hieronima Ossolińskiego . 58 3.1.2. Kolejne propozycje Hieronima Ossolińskiego w przedmiocie egzekucji dóbr 61 3.1.3. Wniosek ustawodawczy Mikołaja Sienickiego . 62 3.1.4. Ustosunkowanie się króla i senatu do szlacheckich propozycji egzekucji dóbr. 64 3.1.5. Poselska próba obrony zgłoszonych wniosków ustawodawczych 66 3.1.6. Spór o reces sejmowy. 67 3.2. Próba ograniczenia tematyki obrad na sejmie 1556/57 r. 69 3.3. Sejm 1558/59 r. 72 3.3.1. Senacka propozycja przejrzenia i uzgodnienia praw 73 3.3.2. Poselska próba nakłonienia króla do przystąpienia do egzekucji dóbr _ wystąpienie posła Jana Kietlińskiego . 77 3.3.3. Wniosek ustawodawczy Hieronima Ossolińskiego . 78 3.3.4. Porównanie projektów egzekucji dóbr z lat 1555 i 1558/59 84 3.3.5. Stanowisko senatu wobec programów szlacheckich 84 3.3.6. Znaczenie obrad sejmu 1558/59 r. 88 Część B: OPTYMIZM KRÓLA I EGZEKUCJONISTÓW 89 Rozdział 1: Wykładnia ustawodawstwa antyrozdawniczego . 92 1. Sejmowa wykładnia statutów z lat 1440, 1454 i 1504 na sejmie 1562/63 r. 92 1.1. Wykładnia statutu Władysława III z 1440 r. 93 1.2. Wykładnia statutu Kazimierza Jagiellończyka z 1454 r. 95 1.3. Wykładnia statutu Aleksandra z 1504 r. 96 Rozdział II: Dyskusje i decyzje ustawodawcze sejmów lat 1562/63, 1563/64 w przedmiocie egzekucji dóbr . 101 1.1. Debaty nad nadaniami na wieczność. 101 LU. Dyskusje na sejmie 1562/63 r. 101 1.1.2. Dyskusje na sejmie 1563/64 r. 103 1.1.3. Sprawa kasztelana Floriana Zebrzydowskiego . 105 1.2. Rozstrzygnięcia prawne. 106 1.2.1. Nadania na wieczność nie podlegające egzekucji 106 1.2.2. Nadania na wieczność podlegające egzekucji. 107 1.2.3. Decyzje zmierzające do odłożenia w czasie utraty tenuty przez posesora 107 1.2.4. Dyspozycje na wieczność poprzedzone nadaniem w użytkowanie z klauzulą dożywocia 108 1.2.5. Sprawa działów spadkowych . 108 2.1. Debata w przedmiocie sprzedaży królewszczyzn 109 2.2. Rozstrzygnięcia prawne . 109 2.2.1. Zakaz sprzedaży królewszczyzn do 1504 r. 109 2.2.2. Zakaz sprzedaży królewszczyzn po 1504 r. 110 3.1. Dyskusje nad frymarkami dobrami królewskimi III 3.2. Rozstrzygnięcia prawne. 112 3.2.1. Rodzaje frymarków 112 4.1. Debata nad nadaniami w lenno 115 Spis treści 5 4.2. Rozstrzygnięcia prawne. 116 4.2.1. Zakaz rozdawnictwa lenn prywatnych 116 4.2.2. Decyzje w przedmiocie lenn państwowych 116 4.2.3. Byłe lenna . 117 5.0. Dyskusja w przedmiocie klauzuli dOZywocia . 119 5.0.!. Ekspektatywa na dożywocie . 121 5.0.2. Sprzeciwy wobec wprowadzenia opłat od "gołych dożywoci" 121 5.0.3. Próba ograniczenia przywilejów dożywocia 122 6.1. Dyskusje w sprawie zastawów. 123 6.1.1. Wniosek Mikołaja Lutomirskiego 123 6.1.2. Decyzja Stanisława Wolskiego 124 6.1.3. Sprawa Biecza . 125 6.2. Rozstrzygnięcia prawne 128 6.2.1. Stare sumy . 128 6.2.2. Nowe sumy . 135 7.1. Debata w przedmiocie dzierżaw 138 7.2. Rozstrzygnięcia w przedmiocie nadań w dzierżawę 139 8.0. Rozstrzygnięcia w zakresie nadań w użytkowanie 141 9.0. Zatajone sumy . 142 Część C: EGZEKUCJA DÓBR W ODWROCIE 145 1.1. Debaty nad nadaniami na wieczność . 148 1.1.1. Debata na sejmie 1565 r. 148 1.1.2. Wnioski abpa Jakuba Uchańskiego, Spytka Jordana i Pawła Działyńskiego 149 1.1.3. Propozycje Walentego Dembińskiego i abpa Jakuba Uchańskiego 150 1.1.4. Próby wywołania napięcia wśród posesorów nadań na wieczność. .. 151 1.2. Rozstrzygnięcia prawne. 153 1.2.!. Decyzje zmierzające do odsunięcia w czasie utraty tenuty przez posesorów 153 1.2.2. Postanowienie o czasowym zwolnieniu posesorów z płacenia kwarty ., 154 1.2.3. Powtórzenie zakazu dyspozycji na wieczność , 154 1.2.4. Nadużycia w stosunku do posesorów wieczystych w trakcie przepro- wadzania rewizji dóbr . 155 2.0. Sprawa sprzedaży królewszczyzn 156 3.1. Debata nad frymarkami . 156 3.1.1. Wniosek abpa Jakuba Uchańskiego 156 3.1.2. Sprawa frymarków nierównych 156 3.2. Rozstrzygnięcia prawne. 157 4.1. Dyskusje nad nadaniami lennymi. 157 4.1.1. Pierwszy wniosek abpa Jakuba Uchańskiego 157 4.1.2. Drugi wniosek abpa Jakuba Uchańskiego 158 4.2. Rozstrzygnięcia prawne . 158 4.2.1. Wyjątek od zasady . 159 4.2.2. Zmiana statusu prawnego posesora lennego 159 5.0. Dyskusja w przedmiocie klauzuli dOZywocia . 160 5.0.!. Wniosek bpa Mikołaja Wolskiego . 160 5.0.2. Próby wywołania napięcia wśród posesorów z przywilejem dOZywocia 160 6.1. Dyskusje w sprawie zastawów. 161 6.1.1. Problem wykładni statutu Aleksandra. 161 6 Spis treści 6.1.2. Spory wokół zastawu królewszczyzn na sejmie 1565 r. 162 6.1.3. Wniosek abpa Jakuba Uchańskiego w przedmiocie nowych i starych sum 162 6.2. Rozstrzygnięcia prawne . 163 6.2.1. Problem gwarancji nieusuwalności potomka zmarłego zastawnika 163 6.2.2. Nowe sumy. 164 7.1. Głos w sprawie dzierżaw . 166 7.2. Rozstrzygnięcia prawne. 166 7.2.1. Sprawa opłat z dożywotnich dzierżaw 166 7.2.2. Czasowe zwolnienie posesorów od świadczeń 167 7.2.3. Dzierżawy bez klauzuli dożywocia. 168 8.0. Rozstrzygnięcia w zakresie nadań w użytkowanie 168 8.0.1. Obowiązki użytkownika. 168 8.0.2. Dochody użytkownika. 169 8.0.3. Zwolnienia czasowe użytkowników od świadczeń 169 8.0.4. Problem zmiany użytkownika dożywotniego w posesora zastawnego do wydzierżenia . 169 8.0.5. Zmiana statusu prawnego posesora "gołego dożywocia" 170 9.0. Zatajone sumy . 172 Zakończenie: Ocena osiągnięć ruchu egzekucyjnego 173 l. Pogląd literatury . 173 2. Ocena wystąpień sejmowych . 173 3. Wyniki prac ustawodawczych sejmów egzekucyjnych 174 Wykaz stosowanych skrótów 179 Bibliografia . 181 Od Redakcji . 193 Aus der Untersuchungen iiber Rechtsvollstreckung (Gesetzgebende Grund1agen der Giitervollstreckung. Aus1egung und Novellierung denen auf den Reichstagen unter Regierung von Sigismund II August). InhaItsverzeichnis........... 194 ZAGADNIENIA WSTĘPNE 1. LITERATURA XIX i :xx w. WOBEC ZAGADNIEŃ EGZEKUCJI DÓBR Niemal każdy z piszących o szesnastowiecznych dziejach Polski niekiedy jedynie wspomina o egzekucji praw. W literaturze zwracano uwagę na znaczenie, jakie dla dziejów państwa szlacheckiego miał, stanowiący element programu egzekucji praw, ruch egzekucji dóbr. Mowa o tym na marginesie wielu prac, ale w gruncie rzeczy zagadnieniu temu nie poświęcano wiele miejsca. Jako jeden z pierwszych problematykę egzekucyjną poruszył Jan N. Romanowski (1861) w obszernym studium zajmującym się m. in. obroną potoczną!. Przy tej okazji zajął się kwestiami ustawodawstwa ograniczającego władzę rozdawniczą króla2• Opierając się na diariuszu sejmu 1562/63 r. wydanym przez Adama T. Działyńskiego, przedstawił niektóre głosy w dyskusji związane z egzekucją dóbr. Autor ten jednakże nie analizował ustawodawstwa sejmu 1562/63 r., ograniczył się tylko do wyliczenia postanowień w zakresie przywracania królewszczyzn do skarbu3• Po nim, na marginesie swej pracy o skarbowości polskiej za panowania Stefana Batorego, kilka uwag sfor- mułował Adolf Pawiński (1881)4. O problem ten zaczepił także Mieczysław S.
Load more

Recommended publications
  • The Polish-Lithuanian Commonwealth As a Political Space: Its Unity and Complexity*
    Chapter 8 The Polish-Lithuanian Commonwealth as a Political Space: Its Unity and Complexity* Satoshi Koyama Introduction The Polish-Lithuanian Commonwealth (Rzeczpospolita) was one of the largest states in early modern Europe. In the second half of the sixteenth century, after the union of Lublin (1569), the Polish-Lithuanian state covered an area of 815,000 square kilometres. It attained its greatest extent (990,000 square kilometres) in the first half of the seventeenth century. On the European continent there were only two larger countries than Poland-Lithuania: the Grand Duchy of Moscow (c.5,400,000 square kilometres) and the European territories of the Ottoman Empire (840,000 square kilometres). Therefore the Polish-Lithuanian Commonwealth was the largest country in Latin-Christian Europe in the early modern period (Wyczański 1973: 17–8). In this paper I discuss the internal diversity of the Commonwealth in the sixteenth and seventeenth centuries and consider how such a huge territorial complex was politically organised and integrated. * This paper is a part of the results of the research which is grant-aided by the ‘Grants-in-Aid for Scientific Research’ program of the Japan Society for the Promotion of Science in 2005–2007. - 137 - SATOSHI KOYAMA 1. The Internal Diversity of the Polish-Lithuanian Commonwealth Poland-Lithuania before the union of Lublin was a typical example of a composite monarchy in early modern Europe. ‘Composite state’ is the term used by H. G. Koenigsberger, who argued that most states in early modern Europe had been ‘composite states, including more than one country under the sovereignty of one ruler’ (Koenigsberger, 1978: 202).
    [Show full text]
  • 12Th World Congress of Biological Psychiatry 14 – 18 June 2015 • Athens, Greece Megaron Athens International Conference Centre
    Final Programme WFSBP Congress 2015 12th World congress of Biological Psychiatry 14 – 18 june 2015 • athens, greece Megaron Athens International Conference Centre www.wfsbp-congress.org organised by: World Federation of Societies of Biological Psychiatry hosted by the hellenic Society for the advancement of Psychiatry and related Sciences 12th World congress of Biological Psychiatry WFSBP Congress 2015 Smartphone aPP the congress @ your fi ngertips ! get it now for your q iPhone q iPad q iPod­Touch q Android Quickly fi nd your way through the most up-to-date congress schedule of scientifi c sessions. Further information is given at www.wfsbp-congress.org/app. WFSBP 2015 Table of Contents Page Page 2 invitation to the 12th World congress 91 Final Programme of Biological Psychiatry 91 Congress Information System 91 Wireless Lan / Wi­Fi 3 about WFSBP 91 Technical Exhibition about the WFSBP congress 2015 91 WFSBP Congress APP 4 Congress Administration 92 Speakers Centre 4 WFSBP Executive Committee 92 Poster Exhibition 4 Honorary Committee 92 Best Poster Awards 4 International Scientifi c Programme Committee 92 Programme Changes 5 National Presidents 92 Snack Bars / Venue Restaurant 6 Local Organizing Committee 92 Cloakroom 6 WFSBP Administrative Meetings 93 Cash Machine 93 First Aid 7 Floorplan 93 Mobile Phones 9 WFSBP awards and grants 93 Currency 93 Visa 10 Format descriptions 93 Offi cial Italian Agency 11 Scientifi c information 93 Insurance 11 CME Accreditation 93 Force Majeure 12 Opening Ceremony 93 General Conditions 13 Scientifi c
    [Show full text]
  • Marriage, Inheritance, and Family Discord: French Elite and the Transformation of the Polish Szlachta
    Blackburn: Marriage, Inheritance, and Family Discord 2 WORLD HISTORY REVIEW / Summer 2004 MARRIAGE, INHERITANCE, AND FAmily DISCORD: FRENCH ELITE AND THE TRANSFORMATION OF THE POLISH SZLACHTA by Christopher Blackburn [M. Damon to M. Wisdom] As to philosophy, you should know that our present age is one of enlightenment. Along with English frock coats, philosophy has come into vogue. In the boudoirs of the most fashionable ladies, right next to embroidery hoops and face powder you will find volumes of M. Rousseau, the philosophical works of Voltaire, and other writings of that sort. —Ignacy Krasicki (1776) Several important themes permeate Monsieur Damon’s instruc- tions to his aristocratic pupil. Most significant is not that Poland was a part of the general European Enlightenment, but that Polish enlight- ened thought resided primarily within “fashionable” elite circles and was ultimately based on the writings of the French philosophes. The wholesale acceptance of French culture brought a clear and conscious change to the szlachta’s traditionally Sarmatian character, while at the same time the szlachta family was unconsciously transformed by the more subtle Western notions of kinship and affective individual- ism, a process that culminated with the reign of the last enlightened despot—Napoleon Bonaparte.2 The mentalité of the Polish nobility was recast in the eighteenth century as its membership embraced selectively certain aspects of both the Enlightenment and ancien régime France. The piecemeal acceptance of these ideas by the traditionally Sarmatian nobility led to the evolution of an ideology resembling Enlightened Sarmatianism—one that embraced formal education, individualism, and Western appearance, which coexisted with agrarianism, anti-urbanism, and devotion to the Church.3 Once again the szlachta displayed its paradoxical nature by Produced by The Berkeley Electronic Press, 2003 1 World History Review, Vol.
    [Show full text]
  • Poland's Contentious Elites Enter the Age of Revolution
    Poland’s Contentious Elites Enter the Age of Revolution: ANOTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER Piotr Konieczny, John Markoff To cite this version: Piotr Konieczny, John Markoff. Poland’s Contentious Elites Enter the Age of Revolution: AN- OTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER. Sociological Forum, Wiley, 2015, 30 (2), pp.286-304. 10.1111/socf.12163. hal-01580961 HAL Id: hal-01580961 https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01580961 Submitted on 23 Sep 2017 HAL is a multi-disciplinary open access L’archive ouverte pluridisciplinaire HAL, est archive for the deposit and dissemination of sci- destinée au dépôt et à la diffusion de documents entific research documents, whether they are pub- scientifiques de niveau recherche, publiés ou non, lished or not. The documents may come from émanant des établissements d’enseignement et de teaching and research institutions in France or recherche français ou étrangers, des laboratoires abroad, or from public or private research centers. publics ou privés. POLAND’S CONTENTIOUS ELITES ENTER THE AGE OF REVOLUTION: ANOTHER EXAMPLE OF WHY SOCIAL MOVEMENT SCHOLARSHIP SHOULD BECOME EVEN BROADER1 Piotr Konieczny John Markoff Pre-print version (will be replaced by post-print two years after publication per journal embargo policies) ABSTRACT Scholars of social movements commonly call for the field to be broadened in various ways because movements are often intertwined with other forms of conflict and because the causes or consequences of movements may operate differently in different contexts. Important change processes that were unfolding in Poland at the time of the French Revolution provide an instructive case.
    [Show full text]
  • Martin Faber, Sarmatismus: Die Politische Ideologie Des Polnischen Adels Im 16
    LITHUANIAN HISTORICAL STUDIES 23 2019 ISSN 1392-2343 PP. 172–177 https://doi.org/10.30965/25386565-02301009 Martin Faber, Sarmatismus: Die politische Ideologie des polnischen Adels im 16. und 17. Jahrhundert (Deutsches Historisches Institut Warschau. Quellen und Studien. Band 35). Wiesbaden: Harrasoowitz Verlag, 2018, 525 p. ISSN 0947-4226; ISBN 978-3-447-10956-7 Martin Faber’s monograph Sarmatismus: Die politische Ideologie des pol- nischen Adels im 16. Und 17. Jahrhundert (Sarmatism: The Political Ideology of the Polish Nobility in the 16th and 17th Centuries)1 is devoted to an analysis of the circumstances and development of the ideology behind the multifaceted phenomenon known as Sarmatism. Historiography associates Sarmatism with the Central East European region, distin- guishing primarily the nobility of the Kingdom of Poland, the culture it nurtured, the way of life, the world-view, the national consciousness and the ideology. A number of studies have been conducted in Polish historiography on this topic. That might be why the author raises the question in the preface of the book as to whether a researcher who is not a Pole takes a risk in choosing to analyse Sarmatism. He also notes that a trend has emerged whereby German historians are turning their attention to Poland’s history, and German-Polish relations are becoming the focus of the research. Another reaction, in his view, could arise if a foreigner dares to analyse a phenomenon that is traditionally considered to be specifically Polish, and grew into the Polish consciousness far back in history. On the other hand, Faber admits that he was surprised that the research project on the Sarmatism of the Polish nobility met with greater disapproval in Germany than in Poland.
    [Show full text]
  • In the Podolian Steppe
    chapter one IN THE PODOLIAN STEPPE The contents [of Mendel Lefin’s Der ershter khosed (The First Hasid)] are obvious from the title. It investigates the origins of Hasidism, which was rooted in the cities of Podolia from the very beginning. Who knows what we lack in losing this book? He undoubtedly informed us truthfully [about Hasidism] because he was its contemporary, both in time and place.1 Abraham Baer Gottlober (1885) The Polish-Lithuanian Commonwealth In 1569, in an act of state known as the Union of Lublin, the Kingdom of Poland and the Duchy of Lithuania came together to form the Polish-Lithu- anian Commonwealth. The new state was one of the largest in Continental Europe, stretching from the Dvina in the north to the Black Sea in the south and from beyond the Dniepr in the east to Silesia and West Prussia in the west. The two parts of the Commonwealth shared a common king, parlia- ment (Sejm), political structure, and foreign policy, but had distinct law codes, armies, and administrations. The Commonwealth’s republicanism was unique in Europe, but severely delimited by the social structure of the state, the majority of whose denizens were peasants. Known as the “Noble Repub- lic,” the Commonwealth boasted one of the largest noble classes in Europe. Free from taxation, with almost unrestrained power in the Polish Sejm to enact legislation and elect the king, the Polish szlachta (nobility) enjoyed a high level of political rights compared to their noble peers in the rest of Europe. The Polish nobility regarded itself as descendants of a race of “heroic Sarmatians” who had defeated Rome.
    [Show full text]
  • Nippon Wyobrażony : Japonia I Japończycy W Piśmiennictwie Polskim Do 1939 Roku
    Title: Nippon wyobrażony : Japonia i Japończycy w piśmiennictwie polskim do 1939 roku Author: Michał Spurgiasz Citation style: Spurgiasz Michał. (2019). Nippon wyobrażony : Japonia i Japończycy w piśmiennictwie polskim do 1939 roku. Praca doktorska. Katowice : Uniwersytet Śląski UNIWERSYTET ŚLĄSKI WYDZIAŁ FILOLOGICZNY INSTYTUT NAUK O KULTURZE I STUDIÓW INTERDYSCYPLINARNYCH MICHAŁ SPURGIASZ NR ALBUMU: 7164 Nippon wyobrażony. Japonia i Japończycy w piśmiennictwie polskim do 1939 roku PRACA DOKTORSKA PROMOTOR: DR HAB. ANNA GOMÓŁA PROMOTOR POMOCNICZY: DR MAŁGORZATA RYGIELSKA Katowice 2019 Spis treści Wstęp ................................................................................................ 5 Rozdział 1. Wyobrażenie jako problem badawczy ..................... 19 Rozdział 2. Polak, jaki jest ............................................................ 36 2.1. Kazania sejmowe ...................................................................37 2.2. Mowa przeciw oszczercom Polski (Declamatio contra obtrectatores Poloniæ) .................................................................38 2.3. Nowe Ateny ...........................................................................40 2.4. Pisma Kajetana Koźmiana .................................................44 2.5. Kilka prawd z dziejów naszych. Ku rozważeniu w chwili obecnej ..........................................................................................46 2.6. Polska współczesna ...............................................................49 2.7. Duch dziejów Polski
    [Show full text]
  • Theorising Return Migration
    MAX WEBER PROGRAMME EUI Working Papers MWP 2010/25 MAX WEBER PROGRAMME THE GREATER AND LESSER NOBILITY IN EARLY MODERN EUROPE: POLAND-LITHUANIA AND ENGLAND AND WALES IN THE SIXTEENTH CENTURY Tomasz W. Gromelski EUROPEAN UNIVERSITY INSTITUTE, FLORENCE MAX WEBER PROGRAMME The Greater and Lesser Nobility in Early Modern Europe: Poland-Lithuania and England and Wales in the Sixteenth Century TOMASZ W. GROMELSKI EUI Working Paper MWP 2010/25 This text may be downloaded for personal research purposes only. Any additional reproduction for other purposes, whether in hard copy or electronically, requires the consent of the author(s), editor(s). If cited or quoted, reference should be made to the full name of the author(s), editor(s), the title, the working paper or other series, the year, and the publisher. ISSN 1830-7728 © 2010 Tomasz W. Gromelski Printed in Italy European University Institute Badia Fiesolana I – 50014 San Domenico di Fiesole (FI) Italy Hwww.eui.eu Hcadmus.eui.eu Abstract This paper comparatively discusses the relationship between the greater and lesser nobilities in two contrasting polities - sixteenth-century Poland-Lithuania and Tudor England. It argues that the szlachta’s and the gentry’s (the lesser nobility in Poland and England respectively) relations with their social superiors seem not to have undergone such significant changes since the late Middle Ages as has often been argued. The aristocracy were seen as the wealthier, more powerful and more respectable section of the wider class of gentlemen. They were expected to act as leaders of the gentry and the people in peace and at war, and to assist the monarch in running the country through participation in government and administration.
    [Show full text]
  • Pologne Et Russie, Dix Siècles D'affrontement. Nations Sœurs, États
    Université permanente : l'université dans la cité 2016-2017 Conférences du jeudi * « Pologne, Russie : dix siècles d’affrontement » (05/01/2017) Pologne et Russie, dix siècles d’affrontement. Nations sœurs, états hostiles 1) Deux peuples slaves mais pas sur la même terre Deux rameaux de la même famille Enseignements de l’archéologie : Slaves= peuples indo-européens Migrations entre le VIII° et le VI° siècle av JC depuis le Sud de l’Ukraine (sous la poussée des Scythes?) vers les territoires d’installation actuels: -Europe centrale au sud de la Baltique -Europe orientale jusqu’à l’Oural -péninsule balkanique. Relativement peu de contacts avec les mondes grecs et romains sauf sur les comptoirs de la Mer Noire et aux abords de la Dacie puis à travers la Germanie Des mythes fondateurs faisant polémique. -Pour les Russes rôle des Varègues, Vikings contrôlant les couloirs fluviaux donnant sur la Baltique à partir du VIII°siècle.(rôle du comptoir de Novgorod) -Pour la Polonaise auto-assimilation de la L’expansion des Slaves noblesse aux Sarmates connus des mondes grecs et romains avec apogée vers le II°siècle av JC Légende des trois frères Lech, Čzech et Rus fondateurs des trois nations qui se séparèrent (trois chênes anciens symbolisent cette vision dans le parc du château de Rogalin, au sud de Poznań Les chênes de Rogalin Une origine commune peu mise en valeur Au final peu de références dans les deux pays à cette origine commune sauf peut-être: - par le mouvement « slavophile » concernant plutôt les intellectuels russes entre 1830 et 1860 - pour les quelques velléités de Staline de promouvoir l’union slave après les changements de territoires en 1945-1946 et le contrôle des pays d’Europe centrale par l’URSS.
    [Show full text]
  • The Sarmatian Portrait As the Pop-Cultural Symbol of Baroque Art in Poland1
    ‘Ribald man with a cranky look’. The Sarmatian portrait as the pop-cultural symbol of Baroque art in Poland1 M.A. Emilia Kłoda, M.A. Adam Szeląg Figure 1 Cover, Wprost, no. 44, October 2007. A bald-headed man with an exotic-looking moustache looks out at us from a magazine cover. The face, taken from a Baroque period portrait, is shown wearing a modern white-collar shirt. ‘How Polish is a Pole?’ the heading asks.2 Clearly, the ugly, round, bewhiskered face is meant to represent a stereotypical native of Poland (Figure 1). This cover of the popular weekly Wprost provides a perfect example of the use of a Sarmat figure in the twenty-first-century mass media. Thomas DaCosta Kaufmann observed that the Sarmatian idea of Poland is not just a simplistic vision of Polishness abroad, but also an image of the nation accepted and reproduced by the Poles themselves.3 Despite of its popularity, the term ‘Sarmatism’ still remains 1 This article is partly based on research enabled by the financial support of the Herder Institute of Historical Research on East Central Europe – Institute of the Leibnitz Association Marburg. We would also like to thank the archivists from the National Museum in Warsaw, who enabled our research in the museum’s collections. 2 Front cover of Wprost, 44, October 2007. 3 Thomas DaCosta Kaufmann, ‘W oczach własnych i cudzych. Polska kultura i sztuka 1572– Journal of Art Historiography Number 15 December 2016 Kłoda and Szeląg ‘Ribald man with a cranky look’ without a clear definition.4 As Hans-Jürgen Bömelburg has noticed, the concept is broad enough to allow Polish authors to overuse it constantly.
    [Show full text]
  • Łacina Jako Język Elit
    Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i w Europie Środkowowschodniej Uniwersytet Warszawski ŁACINA JAKO JĘZYK ELIT Koncepcja i redakcja naukowa Jerzy Axer WYDAWNICTWO DIG Warszawa 2004 CIP — Biblioteka Narodowa Łacina jako język elit/koncepcja i red. nauk. Jerzy Axer; Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i w Europie Środkowowschodniej. Uniwersytet Warszawski. — Warszawa : OBTA : „DiG", 2004 Publikacja dofinansowana przez Komitet Badań Naukowych ze środków DWB, wydana przez OBTA UW (przy współpracy Wydawnictwa DiG) Redaktor OBTA: Katarzyna Tomaszuk Współpraca: Marek A.Janicki OBTA English Editor: Kate Delaney Indeks zestawił: Tomasz Ososiński Projekt okładki: Paweł Tomaszek © Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i w Europie Środkowowschodniej (OBTA) Uniwersytet Warszawski Nowy Świat 69, 00—046 Warszawa tel. (48 22) 828-02-84, 552-01-31 fax (48 22) 828-02-85; e-mail: [email protected] ISBN 83-920180-1-X (OBTA) ISBN 83-7181-321-Х (DiG) Skład i łamanie PL 01-524 Warszawa AI. Wojska Polskiego 4 tel. (48 22) 839-08-38 e-mail: [email protected] ittpy/www.dig.pl Nakład 800 egz. Złożono do druku w 2003 г., wydrukowano w 2004 r. Druk: Toruńskie Zakłady Graficzne „ZAPOLEX" Sp. z o.o. Jūratė Kiaupienė NARÓD POLITYCZNY WIELKIEGO KSIĘSTWA LITEWSKIEGO W XVI WIEKU: POJĘCIE OJCZYZNY Pisał w pierwszej połowie XX wieku litewski filozof Antanas Maceina: Ojczyzna to stworzone przez historię miejsce pobytu narodu. Obejmuje ona za­ równo przestrzeń jak i czas, w którym przestrzeń ta zmienia się i w którym po­ wstają duchowe dzieła będące jej treścią. [...] Dlatego dia zrozumienia ojczyzny sama geografia nie wystarcza. Potrzebna jest również historia.
    [Show full text]
  • The Age of Wars of Religion, 1000-1650
    THE AGE OF WARS OF RELIGION, 1000–1650 THE AGE OF WARS OF RELIGION, 1000–1650 AN ENCYCLOPEDIA OF GLOBAL WARFARE AND CIVILIZATION Volume 1, A–K Cathal J. Nolan Greenwood Encyclopedias of Modern World Wars GREENWOOD PRESS Westport, Connecticut London Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Nolan, Cathal J. The age of wars of religion, 1000–1650 : an encyclopedia of global warfare and civilization / Cathal J. Nolan. p. cm.—(Greenwood encyclopedias of modern world wars) Includes bibliographical references and index. ISBN 0–313–33045–X (set)—ISBN 0–313–33733–0 (vol. 1)— ISBN 0–313–33734–9 (vol. 2) 1. Middle Ages—History—Encyclopedias. 2. History, Modern—17th century— Encyclopedias. 3. Military history, Medieval—Encyclopedias. 4. Military history, Modern—17th century—Encyclopedias. 5. Biography—Middle Ages, 500–1500— Encyclopedias. 6. Biography—17th century—Encyclopedias. I. Title. D114.N66 2006 909.0703—dc22 2005031626 British Library Cataloguing in Publication Data is available. Copyright # 2006 by Cathal J. Nolan All rights reserved. No portion of this book may be reproduced, by any process or technique, without the express written consent of the publisher. Library of Congress Catalog Card Number: 2005031626 ISBN: 0–313–33045–X (set) 0–313–33733–0 (vol. I) 0–313–33734–9 (vol. II) First published in 2006 Greenwood Press, 88 Post Road West, Westport, CT 06881 An imprint of Greenwood Publishing Group, Inc. www.greenwood.com Printed in the United States of America The paper used in this book complies with the Permanent Paper Standard issued by the National Information Standards Organization (Z39.48–1984).
    [Show full text]