Significant Days of the Republic of Kazahstan in 2018

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ 2018 ЖЫЛЫ АТАЛЫП ӨТІЛЕТІН ЖӘНЕ ЕСКЕ АЛЫНАТЫН КҮНТІЗБЕСІ

КАЛЕНДАРЬ ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫХ И ПАМЯТНЫХ ДАТ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН НА 2018 ГОД

SIGNIFICANT DAYS OF THE REPUBLIC OF KAZAHSTAN IN 2018

АСТАНА 2018 2 Біз ұлы мұрамыздың інжу маржанын – жаңа елордамыз Астананы болашақ ұрпақ үшін салдық. Астана – планетамызда ХХI ғасырда пайда болған бірінші астаналық қала. Елордамыз қасиетті Тәуелсіздік рухының – Жасампаздық пен бірлік рухының қайнар көзіне айналды! Астана бүгінде өз тарихының бастауында ғана тұр. Ол біздің мем¬лекеттік қуатымыздың биік самғауын бейнелей отырып, жылдан жылға ажарланып келеді. Біз оны әлемнің мәңгі қалаларының бірі ету үшін бәрін жасаймыз, өйткені Астана дегеніміз — Тәуелсіздіктің киесі.

Қазақстан Республикасының Президенті НҰРСҰЛТАН НАЗАРБАЕВ

Мы создали жемчужину нашего великого наследия для будущих поколений — новую столицу Астану. Астана — первый столичный город, возникший на планете в ХХI веке. Наша столица стала источником святости Духа Независимости — Духа созидания и единства! Сегодня Астана только в начале своей истории. С каждым годом она становится лучше и лучше, отражая высочайший взлет нашей государственной мощи. И мы сделаем все, чтобы она стала одним из вечных городов мира, ибо Астана — это Святыня Независимости. Президент Республики Казахстан НУРСУЛТАН НАЗАРБАЕВ

We created a pearl of our great heritage for the future generation which is a new capital Astana. Astana is the first capital city which appeared in the Earth in the XXI century. Our capital became the source of sanctity of the Spirit of Independence-Spirit of Creation and Unity! Today Astana is only in the beginning of its history. Every year it becomes better and better, reflecting the highest rise of our state power. And we do everything in order to transform Astana to the one of the eternal cities of world, as Astana is a Sanctity of Independence. President of the Republic of Kazakhstan NURSULTAN NAZARBAYEV 4 5

Ақмола қаласын Қазақстан Республикасының астанасы деп жариялау туралы

Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы 1997 жылғы 20 қазандағы № 3700 «Қазақстан Республикасының астанасы туралы» Қазақстан Республикасы Президентiнiң 1995 жылғы 15 қыркүйектегi Заң күшi бар Жарлығына, «Қазақстан Республикасының астанасын көшiру туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесiнiң 1994 жылғы 6 шiлдедегi № 106 қаулысына сәйкес қаулы етемiн: 1. Ақмола қаласы 1997 жылғы 10 желтоқсаннан бастап Қазақстан Республикасының астанасы болып жариялансын. 2. Ақмола қаласының Қазақстан Республикасының астанасы ретiнде ресми тұсаукесерi 1998 жылғы 10 маусымда өткiзiлсiн. 3. Қазақстан Республикасының Үкiметi, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Iс Басқармасы, Жоғары және орталық мемлекеттiк органдарды Ақмола қаласына көшiру жөнiндегi мемлекеттiк комиссия осы Жарлықтың орындалуын қамтамасыз ететiн болсын. 4. Осы Жарлық жарияланған сәтiнен бастап күшiне енедi.

Қазақстан Республикасының Президентi

Об объявлении города Акмолы столицей Республики Казахстан

Указ Президента Республики Казахстан от 20 октября 1997 г. № 3700 В соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 15 сентября 1995 года «О столице Республики Казахстан», име- ющим силу Закона, постановлением Верховного Совета Республики Казахстан от 6 июля 1994 года N 106 «О переносе столицы Республики Казахстан» постановляю: 1. Объявить столицей Республики Казахстан город Акмолу с 10 декабря 1997 года. 2. Официальную презентацию города Акмолы как столицы Республики Казахстан провести 10 июня 1998 года. 3. Правительству Республики Казахстан, Управлению Делами Президента Республики Казахстан, Государственной комиссии по передислокации высших и центральных государственных органов в город Акмолу обеспечить исполнение настоящего Указа. 4. Настоящий Указ вступает в силу с момента опубликования.

Президент Республики Казахстан

About proclamation of Akmola city as a capital of the Republic of Kazakhstan

The Decree of the President of the Republic of Kazakhstan from the 20th October 1997 № 3700 According to the Decree of the President of the Republic of Kazakhstan from the 15th September 1995 “About the capital of the Republic of Kazakhstan” which have the force of law, resolution of Supreme Soviet of the Republic of Kazakhstan from the 6th July 1994 № 106 “About transfer of the capital of the Republic of Kazakhstan” I decree: 1. Declare Akmola city as a capital of the Republic of Kazakhstan since the 10th December 1997. 2. Official presentation of Akmola city as a capital of the Republic of Kazakhstan carry out in the 10th June 1998. 3. Procure execution of this Decree to the Government of the Republic of Kazakhstan, Administrative Department of the President of the Republic of Kazakhstan, State commission for the redeployment of higher and central government bodies in Akmola city. 4. Present Decree comes into effect since the moment of publication.

President of the Republic of Kazakhstan 6 7 ТАРИХ ИСТОРИЯ / HISTORY

Қазақстанның заманға лайық жаңа астанасын салу идеясы Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевқа тиесілі. Елорданы Алматыдан Ақмолаға ауыстыру туралы шешімді Қазақстан Республикасы Жоғарғы Кеңесі 1994 жылы 6 шілдеде қабылдады. Астананы ресми көшіру 1997 жылғы 10 желтоқсанда жүзеге асты. Президенттің 1998 жылғы 6 мамырдағы Жарлығымен Ақмоланың атауы Астана болып өзгертілді. Жаңа астананың халықаралық тұсаукесері 1998 жылғы 10 маусымда өтті. 1999 жылы Астана ЮНЕСКО шешімімен «әлем қаласы» атағын алды. Қазақстанның бас қаласы 2000 жылдан бастап Астаналар мен ірі қалалар- дың халықаралық ассамблеясының мүшесі. Астана – Азияның ең солтүстігінде орналасқан елорда. Қазіргі уақытта Астананың аумағы 722 шаршы шақырымнан асады, тұрғындар саны – 1 млн асады. Қала үш ауданнан – «Алматы», «Сарыарқа» және «Есіл» ауданынан тұрады. Астананың сәулеткерлік тұжырымдамасын жасау барысында Нұрсұлтан Назарбаевтың елордада Батыс пен Шығыстың мәдени дәстүрлері үйлесім тапқан ерекше еуразиялық стиль қалыптастыру идеясы негізге алынды. Астаналық бас жоспардың авторы бел- гілі жапон сәулеткері Кисе Курокава болды. «Бәйтерек» кешені жаңа елорданың басты символына, оның өзіндік бойтұмарына айналды. Өзге де бірегей сәулеткерлік ғи- мараттар қатарында белгілі британдық архитектор Норман Фостердің жобасы бойынша пирамида үлгісінде салынған «Бейбітшілік және келісім» сарайын, әлемдегі ең биік шатыр үлгісіндегі ғимарат – «Хан Шатыр» сауда-ойын-сауық орталығын, теңізден алыс ор- наласқан океанариум – «Думан» орталығын, «Астана опера» мемлекеттік опера және балет театрын, Орталық Азиядағы ірі мешіт – «Әзірет Сұлтан» мешітін, Әулие Үспен Богородица кафедралдық соборын, Әулие Мария Архиепархиясы рим-католиктік кафедрал- дық соборын, «Бейт Рахель Хабад Любавич» синагогасын, «Қазақстан» орталық концерт залын, «Қазақ Елі» монументін, Қазіргі заманғы өнер музейі мен Президенттік мәдени орталық ғимараттарын атауға болады. Жаңа спорттық нысандар арасында 30 мың көрерменге арналған «Астана-Арена» жабық стадионы, 2011 жылы әлемде үздік деп танылған, 10 мың орынға арналған «Сарыарқа» бірегей велотрегі бар. Тағы бір маңызды спорттық кешен – ең жоғары халықа- ралық стандарттарға сай келетін «Алау» мұз айдыны орталығын атауға болады. Қазақстанның елордасы елдің барлық өңірлеріндегі талапкерлер үшін тартымды орталыққа айналды. Мұнда отандық білім беру ісінің жетекшілері – Назарбаев Университеті, Л.Гумилев атындағы Еуразиялық ұлттық университеті, Қазақ ұлттық өнер универ- ситеті, С.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті, М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің филиалы, Астана медициналық университеті орналасқан. Астананың айналасында бірегей «жасыл белдеу» жасалып, қала ұланғайын далалық өлкенің ортасындағы шұратқа (оазис) айналып келеді. Қазақстанның Тұңғыш Президентінің идеясымен іргесі қаланған жаңа елорда қысқа мерзім ішінде жалпыұлттық идея мәрте- бесіне ие болып, жас мемлекеттің тәуелсіздігінің символына және жаhандық табысына айналды. Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаев жаңа елордалық қаланың даму философиясын өте анық және бейнелі түрде айқындап берді: «Осында ежелгі Сарыарқа жерінде тек астана емес, еліміздің болашақ бесігі өмірге келді. Астана тарихы мен қазақстандықтар- дың тағдыры бір-бірінен ажырағысыз. Елорда біздің республикамыздың күш-қуатының іске асуының, динамикалық дамуының және тұрақтылығының көрінісі. Астана барша қазақстандықтарды біріктіретін және алға қарай қадам басқан жарқын, қуатты, гүлденген қалаға айналды. Біздің елордамыз Отанымыздың жүрегі, халықтың өз күшіне сенімі мен ұлы тағдыр-талайының символы болып та- былады. Бүгінде Астанада, Қазақстанның барлық өңіріндегі сияқты, жүзден астам ұлт өкілдері өмір сүреді. Халықтар достығы, өзара түсіністік және ынтымақтастық – Астананы және жаңа Қазақстанды құрудың негізі, міне, осылар». 8

Идея создания новой столицы Казахстана принадлежит Главе государства Нурсултану Назарбаеву. Решение о переносе столицы из Алматы в Акмолу было принято Верховным Советом Республики Казахстан 6 июля 1994 года. Официальный перенос столицы состоялся 10 декабря 1997 года. Указом Президента от 6 мая 1998 года Акмола была переимено- вана в Астану. Международная презентация новой столицы прошла 10 июня 1998 года. В 1999 году Астана по решению ЮНЕСКО получила звание «город мира». С 2000 года главный город Казахстана является членом Международной ассамблеи столиц и круп- ных городов. Астана – самая северная столица в Азии. В настоящее время территория Астаны превышает 722 квадратных километра, чис- ленность населения – более 1 млн. человек. Город состоит из трех районов – «Алматы», «Сарыарка» и «Есиль». При разработке архитектурной концепции Астаны за основу была взята идея Нурсултана Назарбаева о формировании в сто- лице особого евразийского стиля, гармонично сочетающего культурные традиции Запада и Востока. Автором столичного генплана стал известный японский архитектор Кисе Курокава. Главным символом новой столицы, ее своеобразной «визитной карточкой» стал комплекс «Байтерек». Среди других уникаль- ных архитектурных сооружений можно назвать Дворец мира и согласия, спроектированный известным британским архитектором Норманом Фостером и выполненный в форме пирамиды; торгово-развлекательный центр «Хан Шатыр» – самое высокое шатровое сооружение в мире; наиболее отдаленный от моря океанариум – «Думан»; Театр оперы и балета «Астана опера»; крупнейшая в Центральной Азии мечеть «Хазрет Султан»; Кафедральный собор в честь Успения Пресвятой Богородицы; Римско-католический кафедральный собор Архиепархии Пресвятой Девы Марии; синагога «Бейт Рахель Хабад Любавич»; Центральный концертный зал «Казахстан»; монумент «Казах Ели»; Музей современного искусства и Президентский культурный центр. Среди новых спортивных объектов Астаны – крытый стадион «Астана-Арена» на 30 тысяч зрителей, уникальный велотрек «Сары-Арка» на 10 тысяч мест, признанный в 2011 году лучшим в мире. Другой важный спортивный комплекс – Ледовый дворец «Алау», соответствующий самым высоким международным стандартам. Столица Казахстана стала центром притяжения для абитуриентов со всей страны. Здесь расположены флагманы отечествен- ного образования: Назарбаев университет, Евразийский национальный университет имени Л. Н. Гумилёва, Казахский национальный университет искусств, Казахский агротехнический университет имени С. Сейфуллина, Казахстанский филиал Московского государ- ственного университета имени М. В. Ломоносова, Медицинский университет Астана и другие. Вокруг Астаны создается уникальный зеленый пояс, город становится зеленым оазисом в центре огромного степного края. За короткий срок новая столица, рожденная волей Первого Президента Казахстана, обрела статус общенациональной идеи, стала символом независимости и глобального успеха молодого государства. Президент Республики Казахстан Нурсултан Назарбаев очень ярко и образно определил философию развития нового столич- ного города: «Здесь, на древней земле Сары-Арки, родилась не просто столица. Это – колыбель будущего страны. История Астаны и судьбы казахстанцев неотделимы друг от друга. Столица является воплощением мощи, динамичного развития и стабильности нашей ре- спублики. Астана стала ярким, сильным, процветающим, объединяющим всех казахстанцев и устремленным вперед городом. Наша столица является сердцем нашей Родины, символом веры народа в свои силы и великое предназначение. Сегодня в Астане, как и во всем Казахстане, проживают представители более ста национальностей. Дружба народов, взаимопонимание и солидарность – вот основа, на которой строятся Астана и новый Казахстан». 9

The idea of creation of the new capital of Kazakhstan belongs to the Head of State Nursultan Nazarbayev. The decision to transfer the capital from Almaty to Akmola was accepted by the Supreme Council of the Republic of Kazakhstan on July 6, 1994. The official transfer of the capital was conducted on December 10, 1997. By the Presidential Decree dated May 6, 1998, Akmola was renamed to Astana. International presentation of the new capital was held on June 10, 1998. In 1999, Astana gained the title of the “City for Peace” by the decision of UNESCO. Since 2000, the main city of Kazakhstan is a member of the International Assembly of Capitals and Major Cities. Astana is the northernmost capital city in Asia. Currently, Astana territory exceeds 722 square kilometers; its population is about 853 thousand people. The city has three districts: “Almaty”, “Saryarka” and “Yessil”. The architectural concept of Astana was based on the idea of Nursultan Nazarbayev implying that a special Eurasian style of Astana should harmoniously combine the cultural traditions of both the East and the West. A well-known Japanese architect Kisho Kurokawa became the author of the capital’s Master Plan. Baiterek Monument has become the main symbol of the new capital and its original landmark. Other unique buildings of the capital are the Palace of Peace and Reconciliation designed by the renowned British architect Norman Foster and constructed in the form of a pyramid, Khan Shatyr Shopping and Entertainment Center, which is the highest marquee-shaped building in the world, and Duman Aquarium, the most distant one from the sea in the world; there is also Astana Opera and Ballet Theatre, the largest mosque in Central Asia Hazrat Sultan, the Virgin Mary Assumption Cathedral; Roman Catholic Cathedral of the Archdiocese of the Blessed Virgin Mary, Beit Rachel - Chabad Lubavitch Synagogue, as well as “Kazakhstan” Central Concert Hall, Kazakh Yeli Monument, the Museum of Modern Art and the Presidential Cultural Center. The new sports facilities of Astana include the 30 000-seat closed Astana-Arena Stadium and a unique 10 000-seat Sary-Arka National Cycling Track acknowledged as the best cycling facility in the world in 2011. Another major sports facility is Alau Ice Palace, which meets the highest international standards. The capital of Kazakhstan has become the center of attraction for students from across the country. The country’s leading universities are located there: Nazarbayev University, L.N. Gumilyov Eurasian National University, Kazakh National University of Arts, Seyfullin Kazakh Agro-Technical University, as well as Kazakhstani branch of M.V. Lomonosov Moscow State University, Astana Medical University and others. A unique Green Belt is being created around Astana; the city is turning into a green oasis in the center of the vast steppe territory. Within a short period of time, the new capital, established upon the will of the First President of Kazakhstan, has gained the status of the nation-wide concept, has become the symbol of independence and global success of the young state. Prezident of the Republic of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev has clearly and vividly defined the philosophy for the development of the new capital city: “This is not just a capital city born in the ancient land of Sary-Arka. It is the cradle of the country’s future. The history of Astana and fates of the people of Kazakhstan are inseparable from each other. Astana embodies power, dynamical development and stability of our country. Astana has become a bright, strong, prospering city that unites all the Kazakhstanis, and paves its path into the future. Our capital is the heart of our Homeland, the symbol of people’s confidence in their strength and great mission. Nowadays, representatives of more than one hundred ethnicities live in Astana, as well as in the whole of Kazakhstan. Friendship of peoples, mutual understanding and solidarity are the very basis, on which Astana and new Kazakhstan are being built”. 10 11

Астана осылай басталды Так начиналась Астана Building of Astana 12

АСТАНА КҮНІ ДЕНЬ СТОЛИЦЫ / CAPITAL DAY

Тәуелсіз Қазақстанның жас елордасы – Астананың туған күні 6-шы шілдеде атап өтіледі. Бұл күн – мемлекеттік мереке, ресми демалыс күні. Дәл осы күні 1994 жылы Қазақстан Жоғарғы Кеңесі ел астанасын Алматы қаласынан Ақмола қаласына көшіру туралы шешім қабылдады. Жас заманауи астана құру идеясының авторы – Елбасы Н.Ә.Назарбаев. Араға 3 жыл салып, 1997 жылдың 10 желтоқсанында ел астанасы ресми түрде ауыстырылды. 1998 жылы 6-шы мамырда Ақмола атауы Астана деп өзгертілді. Жаңа астананың халықаралық тұсаукесері де сол жылы жазда өткізілді.

День рождения Астаны – молодой столицы независимого Казахстана – отмечается 6 июля. Это государственный праздник, официальный выходной. Именно в этот день в 1994 году было принято решение Верховного совета Казах- стана о перенесении столицы из Алматы в город Акмолу. Идея создания новой современной столицы принадлежит главе государства Н. А.Назарбаеву. Официальный перенос столицы состоялся спустя три года – 10 декабря 1997 года. 6 мая 1998 года Акмола была переименована в Астану. Международная презентация новой столицы состоялась летом того же года.

The birthday of the young capital of independent Kazakhstan, Astana, is celebrated on July 6. It is an official public holiday. On this day in 1994 the Supreme Council of Kazakhstan decided to move the capital from Almaty to Akmola. The idea of creating a new modern capital belongs to the Head of State, N.A.Nazarbayev. The official transfer of the capital was three years later on 10 December 1997. On 6 May 1998 Akmola was renamed Astana. The international presentation of the new capital took place in summer of the same year. Each year many new residential complexes, schools, hospitals, concert halls and sport facilities are opened, and public events, festivals, shows and fairs are organised around Capital Day. 13 14

ҚАЛАЛЫҚ РӘМІЗДЕР / ГОРОДСКАЯ СИМВОЛИКА / MUNICIPAL SYMBOLISM 15 АСТАНА ГЕРБI (төлтаңбасы), Қазақстан Республикасының елордасы - Астана қаласының айырымдық рәмізі. Төлтаңба концепци- ясы мен эскизінің авторы - Елбасы Н.Ә. Назарбаев. Төлтаңбаның нақ ортасына ғаламның өзегі болып табылатын әлемдік ағаш - Бәйтерек орналасқан. Ол ғарыштың тіршілігін жанды жаратылыс ретінде бейнелейді. Қазақстанға тән ұлтаралық бірліктің, тұрақтылық пен үйлесімділіктің бірегей рәмізі. Негізгі нақыш өзегі аңыздағы «Самұрық» кұстың самғауын бейнелейтін «кұсқанаты» өрнегі. Нақ осы өрнек бөлшегін пайдалануда терең идеологиялық мән берілген - ол Президенттің даналық ерік-жігері мен оның қамқорлығынын арқасында дүниеге келген, Мемлекет басшысының «қанаты астындағы» жаңа астананың, сондай-ақ, Бәйтерек ғарыш орталығының құдіретті құстың ғажайып күшімен калай қорғалатындығын білдіреді. Төлтаңбаның кескіндемелік кеңістігі сыртқы шеңбер Ұлы дала тарихының терең қатпарларынан сыр аңдататындай етіп жасалған. Ал ішкі шеңбер тәуелсіз Қазақстанның жаңа рәміздері мен Астананың асқақ болмысын сыйғы- зып тұр. Жиектеуде өзінің шығу тегін көк бөріден тарататын түркі тайпаларының тотемдік салты идеологиясының астарын ашатын «Бөріқұлақ» өрнегі алынған. Ішкі шеңбердің «аспан көк» көгілдір бояуы - мемлекеттік тудың түсімен бірдей, ол тәуелсіздік идеясы- ның ұлттық идеологиядағы жетекші орнын айқындайды. «Астана» деген жазуы бар төменгі беткі бөлікті безендіруде симметриялық сызықтар орын алған. Бұл сызықтардың әрбірі «уықты» рәміздейді, ол композицияны тұтастыратын шаңырақ бейнесімен үйлесім табады. Шаңырақпен қиюластырылған Бәйтерек кескіндемесі казіргі Казакстанның бейнелік ұйытқысы болып табылады. Астана туының ортасында астананың төлтаңбасы бейнеленген. Ені мен ұзындығы 1:2 қатынасындағы тік бұрышты төртбұрыш. Астары көкшіл аспан түсіндегі алтын сәулелермен көмкерілген.

ГЕРБ АСТАНЫ, отличительный символ города Астаны - столицы Республики Казахстан. Автором концепции и эскиза нового герба является Президент Казахстана Нурсултан Назарбаев. В центре герба расположен Байтерек, мировое древо, являющееся олицетворением вселенной. Он понимается как космос в виде живого развивающегося организма. Символ межнационального единства, стабильности и гармоничности, присущее Ка- захстану. В основании Байтерека заложен орнамент «құс қанаты» - птичьи крылья, восходящий к стилизованному изображению мифической птицы «Самрук». В использовании именно этого элемента лежит глубокий идеологический смысл - как мудрой волей Президента и его заботой была рождена новая столица, находящаяся «под крылом» Главы государства, так и космический центр Байтерек, оберегаемые великой силой могучей птицы. Все пространство герба разбито на два кольца, также имеющих образное объяснение. Внешнее кольцо представляет из себя глубинный пласт истории Великой степи. А внутреннее кольцо содержит но- вейшие символы независимости Казахстана и величия Астаны. В окаймлении используется орнамент «бөріқұлақ» - волчьи уши, раскрывающий тотемный культ тюркских племён, ведущих свой генезис от Великой волчицы. Голубой цвет «не¬бесная лазурь» внутри кольца - является цветом государственного флага, подчеркивая центральное место идеи независимости в национальной идеологии. В оформлении нижнего титульного сегмента, несущего надпись «Астана» присутствуют симметричные линии. Каждая из линий это стилизованный «уық», что дополняет образ шанырака венчающем композицию. Изображение Байтерека совмещенное с шаныраком является свидетельством преемственности истории современного Казахстана. В центре флага Астаны — новый герб города. Размер флага 1:2. Фон представлен золотыми лучами, расходящимися на лазури.

ASTANA COAT OF ARMS, distinctive symbol of Astana - the capital of the Republic of Kazakhstan. The author of the concept and a sketch of the new coat of arms is the President of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev. In the center of the coat of arm there is a Baiterek, the world tree, which is the embodiment of the universe. It is treated as a living space in the form of alive developing organism. Symbol of ethnic unity, stability and harmony inherent in Kazakhstan. At the base of Baiterek an ornament «kuskanaty» - birds’ wings, going back to a stylized image of a mythical bird «Samruk» was laid. In the use of this element there is a deep ideological sense - as due to the President’s wise will and concern the new capital, located «under the wing» of the Head of the Country, and the space center Bayterek, guarded by the great power of the mighty bird was bom. All the space is divided into two rings, which also have a figurative explanation. The outer ring is a deep stratum of the Great Steppe. And the inner ring contains the latest symbols of Kazakhstan’s independence and greatness of Astana. In bordering an ornament «bori- kulak» - wolf ears was used that reveal totemic cult of Turkic tribes, leading its genesis from the Great wolf. Blue color of the «turquoise of the heavens» inside the ring - is the color of the national flag, emphasizing the central idea of independence in the national ideology. In the design of the lower cover segment, bearing the inscription «Astana» there are symmetric lines. Each line is a stylized «uyk» that complements the image of shanyrak crowning composition. The image of Baiterek combined with shanyrak is an evidence of continuity stories of modem Kazakhstan. In the center of Astana flag there is a new coat of arms of the city. Flag size is 1:2. Background represented by the golden rays radiating to blue. 16 17

ҚАЛАНЫҢ ЖЕТІСТІКТЕРІ ДОСТИЖЕНИЯ ГОРОДА / ACHIEVEMENTS OF CITY

1999 жылғы 16 шілдеде Боливия астанасы - Ла-Пас қаласында әділ қазылар шешімімен Азия- Тынық мұхит аймағы бойынша жоғары награда - ЮНЕСКО-ның «Қалалар бейбітшілік үшін» меделі мен Құрмет дипломы Қазақстанның Астана қаласына тапсырылды. Мәскеуде өткен «Сәулет-2001» халықаралық фестивалінде «Астана - бас жоспар» мемлекеттік коммуналдық кәсіпор- ны» ұсынған жоба Халықаралық сәулетшілер академиясының үлкен Алтын дипломымен марапатталды. 2002 жылы ТМД елдері және Мәскеу, Санкт- Петербург қалалары сәулетшілерінщ Х-шы Халықаралық байқау конкуры- сында «Бәйтерек» сәулет кешені Гран-При және Алтын медаль ұтып алды. Болгарияның София қаласында өткен Х-шы «ИНТЕРАРХ-2003» Бүкіләлемдік сәулетшілердің триенналында жаңа қала- ның архитектурасы үшін Астана Күміс медалін иеленді. 2003 жылы Бішкекте өткен сәулетшілер фестивалінде «Бәйтерек» монументіне бірауыздан Гран-При және Алтын ме- даль табыс етілді. «Мойындалған жетістік» саласындағы Еуропада кеңінен танылған басқару сапасыньщ стандарттарына сай жүмыс жүр- гізу жөніндегі ұмтылысын айғақтайтын EFQM сертификаты 2011 жылы 19 желтоқсанда Брюссель қаласында Астана қаласы- ның әкімдігіне табысталды. Елорданың әкімдігі мұндай мәртебелі бағаға ие Қазақстандағы тұңғыш мемлекеттік орган. Ал элем бойынша халықаралық қордың осындай бағасын алған 4-ші әкімдік (муниципалитет) атанып отыр. 2011 жылы Халықаралық астаналар және ірі қалалар Ассамблеясының бастамасымен өткізілген «ТМД және ЕурАзЭҚ - тың үздік қаласы» атты III Халықаралық қалалық тәжірибелер байқау - конкурысында Астана қаласы 81 қаланың ішінен үздік шықты. Астана туристік қалалардың Бүкіләлемдік федерациясына енді. 2013 жылы Астана туристік қалалардың беделді Бүкіләлемдік федерациясы (WorldTourismCitiesFe- deration - WTCF) құрамына енуге шақырылды. Бұл Лос-Анджелес, Рим, Берлин, Макао, Пекин, Лондон, Вена, тағы басқа да 50-ден астам мега- полистер мен туристік орталықтарды біріктіретін көлемі жағынан 4-ші туристік бірлестік. Бір айта кетерлігі, бұрынғы кеңестік елдері қалалары ішінде WTCF қатысушылары тек Мәскеу мен Минск болса, енді, міне, Астана қаласы енді. Бүгінде Астана халықаралық маңызы бар түрлі форумдар, конгрестер мен өзге де іс-шаралар өтетін Еуразия кеңістігінің орталығына айналды. Елордада Әлемдік және дәстүрлі діндер лидерлерінің съездері, Астана экономикалық форумы және өзге де маңызды халықаралық оқиғалар тұрақты түрде өтіп келеді. Астанада ЕҚЫҰ-ның тарихи саммиті, ШЫҰ мен ИЫҰ-ның мерейтойлық саммиттері болып өтті. 2011 жылдың басында республиканың елордасы VII Қысқы Азия ойындарының қаты- сушылары мен қонақтарын қабылдады. 2017 жылы Астанада «Expo-2017» халықаралық көрмесі өтті. EXPO-2017 Астана «халықаралық мамандандырылған көрмесі», халықаралық көрмелер Бюросы (ХКБ) –ның шешімімен, Қазақстанның елордасы Астана қаласында 2017 жылғы 10 маусым мен 10 қыркүйек аралығында өткізілді. Көрменің тақы- рыбы «болашақ Энергиясы». EXPO-2017-ге 115 мемлекеттер мен 22 халықаралық ұйымдар қатысты. Көрменің басты объек- тісі - биіктігі-100 метр болатын, әлемдегі ең үлкен сфералық «Нұр-Әлем» ғимараты. 18

EXPO-2017: АСТАНАНЫҢ ИНФОГРАФИКАЛЫҚ ДАМУЫ 19 20 21

ЭКСПО-2017: КӨРМЕСІ АРҚЫЛЫ АСТАНАНЫҢ ДАМУЫ

• 140 ЖЭК саласындағы өнертабыстар, соның ішінде Астанада 16 енгізілетін болады • 47 жаңа мейрамханалар • 36 қонақүй • 11 жаңа көшелер салынды • 44,4 км. жолдар жөндеуден өтті • 50,2 км. жылу желілері салынды • 3 электр жабдықтау объектісі енгізілді • 647 мәдени іс-шаралар өтті • 28 спорттық жарыстар өтті • 5 мың жұмыс орны ашылды • 5,4 млн. адам Астанаға келді, 2,5 млн. ЭКСПО- ны тамашалады • 77074 оқушы ЭКСПО-ға келді • Қылмыстық көрсеткіш 18% төмендеді • 2178 бейнебақылау камералары орнатылды • 14 медициналық мекеме келушілерге қызмет көрсетті • Астана туризм рейтингісінде ТОП-5»астаналар» тізіміне енді (ШЫҰ және ТМД елдері арасында ) 22 23

В 1999 году 16 июля в столице Боливии - городе Ла-Пас, решением жюри по Азиатско-Тихоокеанскому региону самая высокая награда ЮНЕСКО медаль «Город Мира» и Почетный диплом был вручен городу Астане Республики Казахстан. На международном фестивале «Зодчество-2001» в Москве проект предложенный «Государственным коммунальным пред- приятием «Астана - главный проект» был удостоен Золотого диплома международной академии архитекторов. В 2002 году на X Международном смотре-конкурсе архитекторов Москвы. Санкт-Петербурга и стран СНГ архитектурный комплекс «Байтерек» был удостоен Гран-при и золотой медали как лучшее сооружение на X Всемирном архитектурном триеннале «ИН- ТЕРАРХ-2003» в г.Софии, Болгария, за архитектуру нового города Астана удостоилась Серебряной медали В 2003 году на фестивале архитектекторов в г. Бишкеке монументу «Байтерек» единогласно были присуждены Гран-При и Золотая медаль. 19 декабря 2011 году в Брюсселе акимату города Астаны был вручен сертификат EFQM «Признанное Совершенство» Европейского Фонда менеджмента качества, который подтверждает стремление администрации столицы Казахстана со- ответствовать в своей работе распространенным в Европе стандартам качества управления. Акимат Астаны стал первым в Казахстане государственным органом, удостоенным сертификата Европейского Фонда менеджмента качества. Всего же в мире акимат казахстанской столицы стал четвертым муни¬ципалитетом, удостоен- ным такой высокой оценки престижного международного фонда. В 2011 году на III Международном смотре-конкурсе «Лучший город СНГ и ЕврАзЭС», организованный Международной Ассамблеей столиц и крупных городов, Астана среди 81 города удостоена высшей награды. Астана вошла во Всемирную федерацию туристических городов. В 2013 году Астана получила приглашение войти в состав авторитетной международной организации - Всемирной федера- ции туристических городов (World Tourism Cities Federation - WTCF). Это четвертое по величине всемирное туристическое объединение, объединяющее свыше 50 крупнейших мегаполисов и туристических центров, включая Лос-Анджелес, Рим, Берлин, Макао, Пекин, Лондон, Вену и др. Примечательно, что из городов постсоветских стран участниками WTCF являются только Москва, а теперь уже и Астана. Сегодня Астана стала центром Евразийского пространства, принимая различные форумы, конгрессы и другие мероприятия международного значения. В столице на регулярной основе проходят Съезды лидеров мировых и традиционных религий, Астанинский экономический форум и другие международно-значимые события. В Астане прошел исторический Саммит ОБСЕ, состоялись юбилейные саммиты ШОС и ОИС. В начале 2011 года столица республики принимала участников и гостей VII Зимних Азиатских игр. В 2017 году в Астане прошла международная выставка EXPO-2017. EXPO -2017 Астана — международная специализированная выставка, признанная Бюро международных выставок (МБВ), которая проходила в столице Казахстана городе Астана с 10 июня по 10 сентября 2017 года. Тема выставки «Энергия буду- щего». В EXPO-2017 приняли участие 115 государств и 22 международные организации. Главным объектом выставки стало самое большое сферическое здание в мире — «Нур-Алем», высота которого составляет 100 метров. 24 EXPO-2017: ИНФОГРАФИКА РАЗВИТИЯ АСТАНЫ 25 26 27

РАЗВИТИЕ АСТАНЫ БЛАГОДАРЯ ЭКСПО-2017:

• 140 изобретений в области ВИЭ, 16 из них будут внедрены в Астане • 140 изобретений в области ВИЭ, 16 из них будут внедрены в Астане • 47 новых ресторанов • 36 гостиниц - заполняемость гостиниц выросла ВТРОЕ • построено 11 новых улиц • отремонтировано 44,4 км. дорог • построено 50,2 км. тепловых сетей • введено 3 объекта электроснабжения • 647 культурных мероприятий • 28 спортивных первенств • создано 5 тыс. рабочих мест • столицу посетило 5,4 млн. человек, 2,5 посетили ЭКСПО • 77 074 школьников посетили ЭКСПО • количество преступлений снизилось на 18% • установлено 2 178 камер видеонаблюдения • 14 медицинских учреждений обслуживали посетителей • Астана вошла в ТОП-5 столиц в рейтинге событийного туризма (среди стран ШОС и СНГ) 28 29

In 1999 on July 16 in the capital of Bolivia - La Paz, by decision of the jury for the Asia-Pacific region the highest medal «City of Peace» was awarded by UNESCO and the honorary degree was award¬ed to the city of Astana, Kazakhstan. At the international festival «Architecture 2001» in Moscow, the project proposed by «the public util¬ity «Astana - the main project» was awarded the Golden Diploma of the International Academy of Architects. In 2002 at the Tenth International-competition of Moscow, St. Petersburg and the CIS countries’ archi¬tects an architectural complex «Baiterek» was award¬ed the Grand Prix and Gold Medal as the best building. On the Tenth World Triennial of Architecture «IN¬TERARCH 2003» in Sofia, Bulgaria, Astana won the silver medal for the architecture of the new city. In 2003, the Festival of Architecture in Bishkek monument «Baiterek» were unanimously awarded the Grand Prix and Gold Medal. In December 19, 2011 in Brussels, akimat of Asta¬na was awarded EFQM certificate «Recognized Per¬fectness» of the European Fund for Quality Manage¬ment, which confirms the desire of the administration of the capital of Kazakhstan to meet the quality con¬trol standards in their work that widely used in Eu¬rope. Akimat of Astana became the first government agency in Kazakhstan to be awarded the certificate of the European Fund for Quality Management. Totally in the world, akimat of Kazakhstan capital is the fourth municipality to be awarded such a high assessment of the prestigious international fund. In 2011, at the III International competition «The best city of the CIS and the Eurasian Economic Community», organized by the International Assem¬bly of Capitals and Cities, Astana awarded the highest award among 81 cities. Astana came into the World Tourism Cities Federation. In 2013, Astana has been invited to join the prestigious international organization - the World Tourism Cities Federation (WTCF). This is the fourth-largest world tourism association that brings together more than 50 major megapolises and tourist centers, including Los Angeles, Rome, Berlin, Macau, Beijing, London, Vienna, and others. It is noteworthy that from the post-Soviet countries’ cities only Moscow and Minsk are participating WTCF, and now Astana as well. Today Astana has become the center of the Eurasian Space, hosting numerous international forums, congresses and large- scale international events. The Congress of the Leaders of the World and Traditional Religions, Astana Economic Forum and other significant international events are held regularly in the capital. Astana has hosted the historical OSCE Summit, as well as SCO and OIC anniversary summits. In early 2011, the capital hosted the participants and guests of the 7th Asian Winter Games. In 2017, Astana will host EXPO-2017 International Specialized Exhibition. EXPO -2017 Astana is international specialized exhibition which is recognized by International Exhibitions Bureau, which took place in the capital of Kazakhstan in Astana since 10th June till 10th September 2017. The theme of exhibition “Energy of future”. In EXPO-2017 took part 115 states and 22 international organizations. A main object of exhibition became the largest spherical building in the world “Nur-Alem”, which highness composed of 100 meters. 30

EXPO-2017: INFOGRAPHIC OF DEVELOPMENT OF ASTANA 31 32 33

DEVELOPMENT OF ASTANA DUE TO EXPO-2017

• 140 inventions in area of renewable energy resources among which 16 will be introduced in Astana • 140 inventions in area of renewable energy resources among which 16 will be introduced in Astana • 47 new restaurants • 36 hotels – occupancy of hotels grew threefold • it was built 11 new streets • it was repaired 44,4 km of ways • it was built 50,2 km of heat networks • it was introduced 3 objects of power supply • 647 cultural events • 28 sporting competitions • it was created 5 thousands work places • capital visited 5,4 million people whereas 2,5 million visited EXPO • 77 074 pupils visited EXPO • figure of crimes diminished to 18% • it was installed 2 178 surveillance camera • 14 medical enterprises served the visitors • Astana entered to TOP-5 capital cities in the rating of tourist potential (among the SCO and CIS countries) 34 35 АСТАНАНЫҢ СИМФОНИЯЛЫҚ СӘУЛЕТІ АРХИТЕКТУРНАЯ СИМФОНИЯ СТОЛИЦЫ / ARCHITECTURAL SYMPHONY OF CAPITAL

АҚОРДА – ҚАЗАҚСТАН АКОРДА – РЕЗИДЕНЦИЯ AKORDA – THE RESIDENCE OF РЕСПУБЛИКАСЫ ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ THE PRESIDENT OF THE REPUBLIC OF РЕЗИДЕНЦИЯСЫ КАЗАХСТАН KAZAKHSTAN

Қазақстан Республикасы Президентінің Официальная презентация новой The official presentation of the new жаңа резиденциясының ресми тұсауке- резиденции Президента Республики Palace of the President of the Republic сері 2004 жылғы 24 желтоқсанда өтті. Казахстан состоялась 24 декабря 2004 of Kazakhstan took place on December Ғимараттың жалпы ауданы – 36 720 года. Общая площадь здания составля- 24, 2004. The total area of the building шаршы метр. Ғимарат құрылыстағы ең ет 36 720 кв.м., его высота со шпилем - makes up 36 720 square meters. соңғы заманауи әдістер мен озық инже- 86 м. Здание из пяти надземных и двух The building is made from solid concrete нерлік құрылғыларды қолдану арқылы подземных этажей выполнено из моно- with the use of the most up to date монолиттік бетоннан тұрғызылды. Үшкір литного бетона с применением самых construction methods and advanced төбесімен қоса алғандағы ғимарат биік- современных методов строительства engineering equipment. The building’s тігі – 86 метр. Ғимарат жер үстіндегі бес и передового инженерного оборудо- height together with the spike makes up қабатты және жер астындағы екі қабат- вания. При этом высота первого этажа 86 m. The building consists of five ground ты үйден тұрады. Бірінші қабаттың биік- составляет 12 метров. floors and two underground floors. The тігі 12 метрге тең. Название резиденции Главы государ- first floor’s height makes up 12 m. Мемлекет басшысы резиденциясы- ства несет в себе глубокое смысловое The name of the Head of state’s residence ның атауында терең мағына бар. Тіке- значение. В прямом переводе «Акорда» has a deep symbolic significance. When лей аударғанда «Ақорда» кәдімгі «ақ означает «Белая ставка». В цветовом ре- translated directly «Akorda» means «the орда» («белая ставка») дегенді білдіреді. шении фасадов и интерьеров резиден- White headquarters». The white colour Резиденцияның қасбеттері мен ішкі ции преобладают белый цвет и светлые and light tones prevail in the colour көріністерінің түстеріне қатысты шешім- тона. «Белый» в семантике тюркской scheme of facades and residence interiors. де ақ түс пен ашық реңктер басым. «Ақ» культуры в первую очередь означает In the semantics of the Turkic culture сөзі түркілік мәдениет семантикасында священный (сакральный). Это понятие «white» primarily means sacred (sacral). ең алдымен қасиеттілікті (киелілікті) олицетворяет радость и благополучие, This notion embodies joy and well-being, білдіреді. Бұл ұғым – шаттық пен сәт- искренность и благородство, честь и sincerity and nobleness, honour and good. тіліктің, шынайылық пен мәрттіктің, ар- добро. Богатейшая символика белого The white colour’s rich symbolism was ұят пен жақсылықтың нышаны. Ақ түстің цвета нашла отражение в архитектур- reflected in Akorda’s architectural design. бай символикасы Ақорданың сәулет- ном облике Акорды. Это, прежде всего, This primarily relates to the colour scheme керлік келбетінде көрініс тапқан. Бұл, ең колористическое решение его основных of its basic interiors. The white colour as алдымен, оның негізгі ішкі көріністерінің интерьеров. Белый как основной, веду- the basic and leading one is present in a колористикалық шешімі. Ең негізгі, щий цвет присутствует во множестве multitude of shades - from white to ivory. басты түс ретінде ақ түс өзінің та- оттенков – от собственно белого до Gold, dark blue and green colours impose биғи аппақ түсінен піл сүйегінің түсіне цвета слоновой кости. Золотой, синий и additional coloristic significance. дейінгі көптеген реңктер түрінде зеленый цвета дополняют колористиче- кездеседі. скую нагрузку. 36

«АСТАНА-БӘЙТЕРЕК» МОНУМЕНТ MONUMENT МОНУМЕНТІ «АСТАНА-БАЙТЕРЕК» «ASTANA BAYTEREK»

2002 жылдың 30 тамызында ашылып, Был открыт 30 августа 2002 года, сра- Monument “Astana-Bayterek”, which бірден Қазақстанның жас астанасының зу же став символом молодой столицы opened in the 30th August 2002, символына айналды. Шыны шардың Казахстана. С обзорной площадки, нахо- immediately became the symbol of ішінде орналасқан алаңнан қаланың дящейся в стеклянном шаре, открывает- the young capital of Kazakhstan. A тамаша көрінісі ашылады. Шар ішінде ся прекрасная панорама города. Внутри beautiful view of the city opens up from «Аялы алақан» мүсіндік композиция шара находится скульптурная компози- the observation deck inside the glass орналасқан – ол Қазақстанның Тұңғыш ция «Аялы алақан» – оттиск ладони Пер- sphere, where the Ayaly Alaqan sculptural Президентінің алақанының баспа-таң- вого Президента Казахстана. Приложив composition with the engraved palm print басы. Алақанды баспа-таңбаға қойып свою ладонь к оттиску, можно загадать of the First President of Kazakhstan stands тілек тілеуге болады, бұл келушілер ара- желание, – это стало доброй традицией. in the centre. It is a tradition to put one’s сында игі дәстүрге айналған. hand onto the engraving and make a wish. 37

БЕЙБІТШІЛІК ЖӘНЕ КЕЛІСІМ ДВОРЕЦ THE PALACE OF PEACE AND САРАЙЫ МИРА И СОГЛАСИЯ RECONCILIATION

Атақты сәулетші Норман Фостердің жо- Построен в форме пирамиды в 2006 The Palace of Peace and Reconciliation басы бойынша пирамида пішініндегі году для проведения Съезда лидеров was built in the shape of a pyramid by ғимарат 2006 жылы салынған болатын, мировых и традиционных религий по the famous architect Norman Foster in ол Әлемдік және дәстүрлі дін басшыла- проекту знаменитого архитектора Нор- 2006 to host the Congress of the Leaders рының съезін өткізуге арналған орын. мана Фостера. Купол пирамиды украша- of the World and Traditional Religions. Пирамида күмбезіндегі суретші Брайан ет витраж художника Брайана Кларка с The pyramid has an apex of stained Кларк салған 130 көгершіннің бейнесі изображением 130 голубей, символи- glass, created by the artist Brian Clarke. Қазақстанда тұрып жатқан ұлттар мен зирующих число наций и народностей, 130 doves on the apex symbolise 130 халықтардың санын білдіреді. Ғимарат проживающих в Казахстане. В здании nationalities living in Kazakhstan. There ішінде 1300 орынға арналған жерасты есть подземный оперный зал на 1 300 is an opera hall with 1,300 seats in the underground level of the building. The Опера залы бар. Түркі кітапханасында мест. Тюркская библиотека хранит книги Turkic library holds books about the 15-тен астам тілге аударылған шығыс о тайнах Востока более чем на 15 язы- mysteries of the East in more than 15 құпиялары туралы кітаптар сақталған. ках. Вершина дворца – панорамный зал languages. A beautiful view of the city Сарайдың күмбезі – «Бесік» панорама- «Бесік» («колыбель»), с которого откры- opens from the very top of the palace, the лық залы, одан қаланың әсем көрінісін вается прекрасный вид на город. Besik (which means ‘cradle’) panoramic тамашалауға болады. lounge area. 38

ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЕҢ САМЫЙ БОЛЬШОЙ ФЛАГ THE LARGEST FLAG OF KAZAKHSTAN ҮЛКЕН ТУЫ КАЗАХСТАНА The highest flagpole with the biggest flag Еліміздегі ең үлкен ту орнатылған, ең Самый высокий в стране флагшток с of Kazakhstan is located at the Square of биік тутұғыр Астананың мемлекеттік самым большим флагом Казахстана State Symbols in Astana. It is the fourth рәміздер алаңында орналасқан. Ол находится в Астане на площади госу- largest flag in the world. The height of the әлемдегі үлкен тулардың арасында 4-ші дарственных символов. По величине он flagpole is 111 metres and the area of the орынға ие. Тутұғырдың биіктігі 111 метр, занимает 4-е место в мире среди своих flag is 450 square metres. жалаудың көлемі 450 шаршы метр. собратьев. Высота флагштока – 111 ме- тров, площадь полотнища – 450 квадрат- ных метров. 39

«МӘҢГІЛІК ЕЛ» ТРИУМФАЛЬНАЯ АРКА TRIUMPHAL ARCH САЛТАНАТ ҚАҚПАСЫ «МӘҢГІЛІК ЕЛ» «MANGILIK EL»

Бұл қақпа – Отанының егемендігі туралы Название переводится, как «вечный Mangilik el means ’eternal people’. The сән ғасырлық арманына қол жеткізген народ». Она является символом триум- arch is a symbol of the triumph of the қазақ халқының триумфалды символы фа казахского народа, реализовавшего Kazakh people who made their centuries- болып табылады. Қазақстан тәуелсізді- многовековую мечту о суверенитете old dream of the sovereignty of the гінің 20 жылдығына салынғандығына родины. Высота арки – 20 метров, так motherland come true. байланысты, оның қақпасының биіктігі как она была построена к 20-летию The height of the arch is 20 metres, as 20 метрді құрайды. Независимости Казахстана. it was timed to the 20th anniversary of Kazakhstan’s independence. 40

«ХАН ШАТЫР» «ХАН ШАТЫР» «KHAN SHATYR»

Әлемдегі ең үлкен шатыр 2010 жылдың Самый большой шатер в мире был The Khan Shatyr Shopping and 6 шілдесінде ашылған. Оның аумағы открыт 6 июля 2010 года. Его пло- Entertainment Centre – the largest tent – 127000 шаршы метр. Күмбездің үш щадь –127 тысяч квадратных метров. in the world – was opened on 6 July 2010. қабатты жабыны Астананың жаздағы Трехслойное прозрачное покрытие Its area covers 127,000 square metres. +35 С ыстығына, ал қыстағы -30 С аязы- купола готово выдержать экстремаль- The three-layer transparent coated dome на төзімді болып келеді. Тенттің жалпы ный климат Астаны: летом – 35 граду- withstands the extreme climate of Astana алаңы 10 футбол стадионына тең. Атал- сов жары, а зимой – 30 градусов мо- with temperatures of 35 C in summer мыш жобаны әлемге әйгілі сәулетші роза. Общая площадь тента – больше and -30 C in winter. The total area of the Норман Фостер жасаған. «Хан Шатыр» 10 футбольных стадионов. Создатель tent is more than 10 football fields. The Forbes Style журналының мәліметі бой- проекта – всемирно известный архи- creator of the project is world-renowned ынша әлемдегі ең үздік он эко-ғимарат- тектор Норман Фостер. «Хан Шатыр» architect Norman Foster. The centre was тың қатарына кірді. вошел в десятку лучших мировых listed among the top 10 most ecological экозданий по версии журнала Forbes buildings by Forbes Style magazine. Style. 41

«ӘЗІРЕТ СҰЛТАН» МЕЧЕТЬ MOSQUE МЕШІТІ «ХАЗРЕТ СУЛТАН» «HAZRET SULTAN!»

Орталық Азиядағы ең ірі, бір уақытта Крупнейший в Центральной Азии Central Asia’s largest mosque can 5 мың келушілерді сыйғыза алатын мусульманский храм, вмещающий accommodate 5,000 worshipers at мұсылман ғибадатханасы. Ғимарат 5 тысяч прихожан одновременно. once and is located. The building was қазақтың дәстүрлі ою-өрнектерін қол- Здание построено в классическом constructed in classical Islamic style дана отырып, классикалық ислам стилін- исламском стиле с применением тра- with traditional Kazakh ornaments. де салынған. Мешіттің атын Қазақстан диционных казахских орнаментов. Имя President of Kazakhstan N.A. Nazarbayev Президенті Н. Ә. Назарбаевтың өзі мечети дал сам Президент Казахстана gave the mosque its name. Hazret Sultan қойған болатын. «Әзірет Сұлтан» – Қожа Н.А. Назарбаев. «Хазрет Султан» – was one of the epithets of Sufi Khoja Ахмет Яссауидің сопы эпитеттерінің один из эпитетов суфия Ходжа Ахмеда Ahmed Yassawi. Hazret Sultan mosque бірі. «Әзірет Сұлтан» мешіті Қазақстан Ясави. Мечеть «Хазрет Султан» является is a symbol of spiritual wealth, the rich халқының рухани байлығының, ұлы символом духовного богатства, величия history and the unity of the people of тарихының және бірлігінің символы истории и единства народа Казахстана. Kazakhstan. болып саналады. 42 МӘДЕНИЕТ КУЛЬТУРА / CULTURE

«АСТАНА ОПЕРА» МЕМЛЕКЕТТІК ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ТЕАТР STATE OPERA AND BALLET ОПЕРА ЖӘНЕ БАЛЕТ ТЕАТРЫ ОПЕРЫ И БАЛЕТА THEATRE “ASTANA OPERA” «АСТАНАОПЕРА» Театр Қазақстан Республикасы This theatre was founded on the Президенті Н.Ә. Назарбаевтың баста- Театр был основан по инициативе initiative of President of Kazakhstan масымен ашылған. Театр сахнасында Президента Республики Казахстан N. Nazarbayev. Joint performances of қазақстандық әртістер мен Римдік опе- Н. А. Назарбаева. В театре проходят Kazakh artists and European troupes ра, Ла Скала, Большой театр, Марииндік постановки совместных спектаклей ка- from the Rome Opera, La Scala, Bolshoi театр, Бордо Операсы, Борис Эйфман ба- захстанских артистов с европейскими Theatre, Mariinsky Theatre, Opera of лет театры сияқты еуропалық ұжымдар- коллективами, такими как Римская опе- Bordeaux, and Theatre of Boris Eifman мен біріккен қойылымдар көрсетіледі. ра, Ла Скала, Большой театр, Мариин- Ballet are staged at the Astana Opera. Бүгінгі таңда «Астана Опера» реперту- ский театр, Опера Бордо, Театр балета Today the repertoire of the Astana Opera арын әлемдік деңгейдегі шеберлердің Бориса Эйфмана. Сегодня репертуар includes operatic masterpieces, ballet «Астана Опера» украшают шедевры опера және балеттік, классикалық және classics and modern performances from оперной и балетной классики и совре- world-class masters. заманауи қойылымдары сәндейді. менные постановки мастеров мирового уровня. 43

Қ. ҚУАНЫШБАЕВ АТЫНДАҒЫ КАЗАХСКИЙ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ KAZAKH STATE ACADEMIC MUSIC МЕМЛЕКЕТТІК АКАДЕМИЯЛЫҚ АКАДЕМИЧЕСКИЙ МУЗЫКАЛЬНО- AND DRAMA THEATRE NAMED ҚАЗАҚ МУЗЫКАЛЫҚ ДРАМАТИЧЕСКИЙ ТЕАТР AFTER K. KUANYSHBAYEV ДРАМА ТЕАТРЫ ИМЕНИ К. КУАНЫШБАЕВА The opening of the Kazakh music and Қ. Қуанышбаев атындағы Мемлекеттік Открытие Казахского музыкально-дра- drama theatre named after Kalibek академиялық қазақ музыкалық дра- матического театра имени Калибека Kuanyshbayev in 1991 was an important ма театры 1991 жылы Қ. Қуанышба- Куанышбаева в 1991 году стало важной milestone in the development of national ев атындағы қазақ музыкалық драма вехой в становлении национального па- patriotism and the revival of the cultural театрының ашылуы ұлттың мәдени триотизма и возрождения культурного heritage of the nation. Works by famous мұрасының жандануы мен ұлттық па- наследия народа. В репертуаре театра playwrights and writers, both Kazakhstani триотизмнің қалыптасуының маңызды – произведения известных драматургов and from around the world, are included бастамасы болды. Театр репертуарын- и писателей как Казахстана, так и всего in the repertoire of the theatre. да - қазақстандық және дүниежүзілік мира. драматургтар мен жазушыларының шығармалары. 44

«АСТАНА БАЛЕТ» «АСТАНА БАЛЕТ» “ASTANA BALLET”

«Астана Балет» театры 2012 жылы Театр «Астана Балет» был основан Theatre “Astana Ballet” was founded мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарба- в 2012 году по инициативе Главы госу- in 2012 by initiative of the Head of state евтың бастамасымен құрылды. Труппа дарства Нурсултана Назарбаева. Основу Nursultan Nazarbayev. The basis of the Селезнев атындағы Алматы хореогра- труппы составили лучшие выпускницы repertory company composed of the фия училищесінің үздік түлектерінен Алматинского хореографического учи- best graduates of Almaty dance school құралған. Көрермен қауымның алдына лища имени А.Селезнева. Целый год named after A. Seleznyov. It was need a өз өнерін көрсетпес бұрын, ұжым бір потребовался для того, чтобы предста- whole year in order to prepare their first жыл бойы тынбай еңбек етті. Себебі, вить на суд зрителей коллектив, перед performance, learn the repertoire, work олардың алдында классикалық дәстүр которым была поставлена цель искус- with the domestic and foreign experts. мен халық және заманауи хореографи- но соединить классические традиции Today theatre “Astana Ballet” takes яның соңғы тенденцияларын біріктіру, и новейшие тенденции народной и one of the leading places among the сөйтіп, ешкімге ұқсамайтын, тың бейне современной хореографии, тем самым, repertory companies in Kazakhstan. мен стиль жасақтау мақсаты тұрды. Осы создавая свой неповторимый инди- Current days it is in ongoing creative уақыт аралығында үздіксіз репетиция видуальный образ и стиль. Это время searches, experiments, it looks for new өткізіліп, жаңа қойылымдар дайында- было наполнено напряженными репе- images, presentations and styles of лып, жас театрдың өзіндік қолтаңбасы тициями, созданием новых постановок, performance and also it pleases the қалыптасты. поиском своего почерка. audience with new performances and concerts constantly.

М. ГОРЬКИЙ АТЫНДАҒЫ ГОСУДАРСТВЕННЫЙ STATE ACADEMIC RUSSIAN МЕМЛЕКЕТТІК АКАДЕМИЯЛЫ АКАДЕМИЧЕСКИЙ РУССКИЙ DRAMA THEATRE NAMED AFTER ОРЫС ДРАМА ТЕАТРЫ ТЕАТР ДРАМЫ ИМЕНИ М. ГОРЬКОГО GORKY

Қаладағы ең көне театр, ол 1899 жыл- Государственный академический рус- This theatre opened in 1899 and is one дан бастау алады. Осы жерде қазақ әде- ский театр драмы имени М. Горького of the oldest in the city. Saken Seifullin, биетінің классигі Сәкен Сейфуллиннің – один из старейших в городе, берет author of classic Kazakh literature, staged өзі шығармаларын қойған. Театр ұжымы свое начало с 1899 года. Именно здесь his works here. Today the troupe of the Қазақстан және Ресей қалаларына га- классик казахской литературы Сакен theatre successfully tours the cities of строльге шығып, беделді отандық және Сейфуллин ставил свои произведения. Kazakhstan and Russia and participates шетелдік театр фестивальдеріне қаты- Сегодня коллектив театра с успехом in prestigious national and international сады. гастролирует по городам Казахстана и theatre festivals. России, участвует в престижных отече- ственных и зарубежных театральных фестивалях. 46

«ЖАСТАР» ТЕАТРЫ ТЕАТР «ЖАСТАР» «ZHASTAR» THEATRE

«Жастар» театры 2007 жылы Шыңғыс Молодежный театр «Жастар» открылся Zhastar youth theatre opened in 2007 Айтматовтың «Шыңғысхан» спекта- в 2007 году премьерой спектакля «Чин- with the premiere of Chingiz Aitmatov’s клінің тұсаукесерімен ашылды. Қазіргі гисхан» по Чингизу Айтматову. Сегодня Genghis Khan. Today its repertoire таңда оның репертуарында қазақ тілін- в его репертуаре более 20 спектаклей includes more than 20 performances in де 20-дан астам спектакль бар. на казахском языке – от детских сказок the Kazakh language, from children’s fairy до классических произведений. tales to classical works. 47

АСТАНА ҚАЛАСЫНЫҢ ТЕАТР КУКОЛ PUPPET ҚУЫРШАҚ ТЕАТРЫ АСТАНЫ THEATRE

2010 жылы ашылған Қазақстандағы Самый молодой кукольный театр в Ка- Both children and their parents will ең жас қуыршақ театры қойылымдары захстане открылся в 2010 году, игра like the performances of the youngest балалар мен олардың ата-аналарының актёрского состава не оставляет рав- puppet theatre in Kazakhstan, which көңілінен шығады. Қазіргі таңда оның нодушным детей и их родителей. В на- opened in 2010. Twelve performances in репертуарында әр түрлі жанрда қой- стоящее время его репертуар имеет 12 a variety of genres are being staged at ылған 12 спектакль бар. спектаклей в разных жанрах. the theatre today. 48 49

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТҰҢҒЫШ МУЗЕЙ ПЕРВОГО THE MUSEUM OF ПРЕЗИДЕНТІНІҢ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ THE FIRST PRESIDENT OF МУЗЕЙІ КАЗАХСТАН THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Қазақстан Республикасы Тұңғыш Музей Первого Президента Республики The museum of the First President of Президентінің Музейі – бұл ғылы- Казахстан – это научно-исследователь- the Republic of Kazakhstan is a research, ми-зерттеу, білім беру және мәдени ский, образовательный и культурный educational and cultural centre that орталық, онда мемлекеттің қалыпта- центр, в котором собраны исторические collects historical materials on the суы мен дамуы жайлы тарихи құжаттар материалы становления и развития formation and development of the жинақталған. Ол Астанадағы мемле- страны. Он расположен в здании первой country. It is located in the building of кет басшысының 1997 жылдан бастап резиденции главы государства в Аста- the first presidential residence in Astana, 2004 жылға дейінгі аралықта жұмыс не, где он работал с 1997 по 2004 год. where the President worked from істеген елордадағы бірінші резиден- В 18 выставочных залах размещены 1997 to 2004. Exhibits reflecting ция ғимаратында орналасқан. 18 көр- экспозиции, отражающие черты совре- the features of the modern era and ме залдарында мемлекет көшбасшысы менной эпохи, становление независи- the development of independent қызметінің призмасы арқылы заманауи мого Казахстана сквозь призму дея- Kazakhstan through the prism of the дәуірдің бейнесін, тәуелсіз Қазақстан- тельности лидера государства. К вашим activity of the state leader are hosted ның қалыптасуын баяндайтын экспо- услугам – обзорные, авторские экскур- in 18 exhibition halls. Sightseeing tours, зициялар орналастырылған. Сіздің наза- сии, аудиовизуальные средства, катало- audio and visual aids, catalogues and рыңызға шолу, авторлық экскурсиялар, ги, путеводители. Экскурсии проводятся guides are available to visitors. Guided аудио-визуалды құралдар, каталогтар, для групп более 10 человек на казах- tours in Kazakh, Russian and English жолсілтемелер ұсынылады. Экскурси- ском, русском и английском языках по languages are available for groups of ялар алдын-ала берген өтінімдер бой- предварительным заявкам. more than 10 people by prior request. ынша 10-нан астам адамнан құралған топтары үшін қазақ, орыс және ағылшын тілдерінде жүргізіледі. 50

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҰЛТТЫҚ МУЗЕЙІ Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі Орталық Азиядағы ең жас әрі ең ірі музей. Музей «Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың тапсырмасы бойынша құрылды. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 2 шілдеде «Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі «Қазақстан Республикасы Ұлттық музейі» республикалық мемлекеттік мекемесін құру туралы» № 675 Қаулысы шықты. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде табылған көптеген құнды дүниелер Қазақстан Республикасы Ұлттық музейінің баға жетпес қорын құрайды. Музей ғимараты ерекше пішінімен алыстан көз тартады. Аса ірі бірегей музей кешені 74 000 шаршы метр жерді алып жатыр және тоғызыншы қабатқа дейін ауыспалы қабатты болып келетін жеті блоктан тұрады. Жалпы көлемі 14 000 шаршы м. асатын экспозициялық алаң 14 залды алып жатыр. Қазақстан Республикасы Ұлттық музейінде бірнеше зал бар Олар: Астана залы, Тәуелсіз Қазақстан залы, Алтын залы, Ежелгі және орта ғасыр тарихы залы, Тарих залы, Этнография залы, Қазіргі заманғы өнер залы. Ұлттық қазынаны зерделеу жөніндегі музей құрылымы ғылыми-зерттеу институтынан тұрады. Сондай-ақ балалар музейіне, балалар шығармашылығы орталығына, екі көрме залына, қалпына келтіру шеберханасына, зертханаларға, кәсіби қор сақтауға, оқу залы бар ғылыми кітапханаға, мәжіліс залы мен кәдесый дүңгіршектеріне арналған үй-жайлар көзделген.

НАЦИОНАЛЬНЫЙ МУЗЕЙ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН Национальный музей Республики Казахстан самый молодой и самый крупный музей в Центральной Азии. Музей был создан в рамках реализации Государственной программы «Культурное наследие» по поручению Президента Республики Казахстан Н.А.Назарбаева. 2 июля 2013 года вышло По- становление Правительства Республики Казахстан № 675 о создании республиканского государственного учреждения «Национальный музей Респу- блики Казахстан» Министерства культуры Республики Казахстан». Многие ценности, выявленные в рамках государственной программы «Культурное наследие», составляют бесценный фонд Национального музея Республики Казахстан. Здание музея привлекает взгляд необычной внешней формой. Крупнейший уникальный музейный комплекс имеет площадь 74 000 кв.м. и состоит из семи блоков с переменной этажностью до девятого этажа. Экспозиционную площадь занимают 11 залов с общей площадью более 14 000 кв.м. Национальный музей Республики Казахстан имеет в своем составе следующие залы: Зал Астаны, Зал Независимого Казахстана, Залы золота, Зал древней и средневековой истории, Зал истории, Зал этнографии, Залы современного искусства. Структура музея по изучению национального досто- яния представлена научно-исследовательским институтом. Также предусмотрены помещения для детского музея, центра детского творчества, двух выставочных залов, реставрационных мастерских, лабораторий, профессиональных фондохранилищ, научной библиотеки с читальным залом, конфе- ренц-зала, сувенирных киосков.

THE NATIONAL MUSEUM OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN The National Museum of the Republic of Kazakhstan is the youngest and largest museum in Central Asia. The museum has been created in the framework of the «Cultural Heritage» State Program on behalf of the President of the Republic of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev. July 2, 2013 the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan № 675 was issued on the establishment of the Republican State Institution «National Museum of the Republic of Kazakhstan» of the Ministry of Culture of the Republic of Kazakhstan. « The museum is located on the main square of the country - the Independence Square, which harmoniously blends into the single architectural ensemble with the «Қазақ Елі» monument, the Independence Palace, the Palace of Peace and Harmony, the «Hazret Sultan» cathedral mosque and the National University of Arts. Many values identified during the «Cultural Heritage» State Program constitute the invaluable fund of the National Museum of Kazakhstan. The museum building is an eye catcher with its unusual external form. The largest unique museum complex has an area of 74,000 sq.m. and consists of seven blocks with a variable number of storeys to the ninth floor. Exhibit space occupies 14 rooms with a total area of over 14,000 sq.m. The National Museum of Kazakhstan is composed of the following halls: Hall of Astana, Hall of Independent Kazakhstan, Hall of Gold, Hall of Ancient and Medieval History, the Hall of History, Ethnography Hall, Halls of Modern Art. The structure of the museum on studying the national heritage is represented by the Research Institute. There are also facilities for a children’s museum, children’s art centre, two showrooms, restoration workshops, laboratories, professional depositories, a scientific library with a reading room, a conference hall and souvenir stalls. The museum is fitted out with equipment of international standard, one uses modern exhibition technology for expositions: a unique curved screen with a special content, working for two halls, a media floor, a dynamic layout of the central part of modern Astana, numerous media outlets, holograms, LED- technology, touch-sensitive kiosks, and a multimedia guide providing information in three languages. The museum has been developing various kinds of excursions - survey and thematic, philosophical, special programs in the form of interactive sessions and gaming excursions. 51 52 53

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БИБЛИОТЕКА ПЕРВОГО LIBRARY OF THE FIRST PRESIDENT OF ТҰҢҒЫШ ПРЕЗИДЕНТІ – ЕЛБАСЫНЫҢ ПРЕЗИДЕНТА РЕСПУБЛИКИ THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN-HEAD КІТАПХАНАСЫ КАЗАХСТАН – ЕЛБАСЫ OF STATE

Қазақстан Республикасының Тұңғыш Библиотека Первого Президента Library of the First President of the Президенті – Елбасының кітапханасы – Республики Казахстан – Елбасы – Republic of Kazakhstan-Head of state қазіргі Қазақстан Республикасының информационно-идеологический- is an informational and ideological Президенті Н.Ә. Назарбаевтың ақпарат- комплекс действующего Президента complex of current President of the тық-идеологиялық кешені. Мекеме кіта- Республики Казахстан Н.А. Назарбае- Republic of Kazakhstan N.A.Nazarbayev пхананың, архивтің, музейдің, талдау, ва, выполняющий функции библиотеки, which carries out functions of library, мәдени-білім беру және ғылыми-зерт- архива, музея, аналитического, культур- archival depository, museum, analytical теу орталығының қызметін атқарады. но-образовательного и научно-иссле- as well as cultural-educational and Бірегей ғимарат есімі әлемге әйгілі бри- довательского центра. scientific-research centre. таниялық сәулетші Норман Фостердің Размещается Библиотека в уникальном The library is allocated in unique жобасы бойынша тұрғызылған. Оның здании, строительство которого было building, construction of which was құрылысы 2013 жылдың наурызында завершено в марте 2013 года. Автор accomplished in the March of 2013. The тәмамдалды. проекта – известный британский архи- author of project is a famous British Жалпы аумағы 30 мың шаршы метр- тектор Норман Фостер. architect Norman Foster. ден астам ғимарат аспанға зер салған Общая площадь здания – более Total area of the building composed of көздің қарашығын бейнелейді. Сәулет- 30 тысяч квадратных метров и пред- more than 30 thousands square meters шінің ойы бойынша оның қайталанбас ставляет собой огромное око, устрем- and represents by itself a large eye, сыртқы келбеті қазіргі Қазақстанның ленное в небо. Внешний облик здания which bear down to sky. External shape өміршең қуатын білдіреді. по замыслу архитектора символизирует of building means life force of modern Елбасы кітапханасында ұлттық мәде- жизненную силу современного Казах- Kazakhstan. ни-тарихи мұраға айналған заманауи стана. The library of Head of state is possessed электронды-мұрағат инфрақұрылымы Библиотека Елбасы обладает совре- with a modern electronic and archival және бірегей ақпараттық ресурстар бар. менной электронно-архивной инфра- infrastructure as well as with unique Келушілер www.presidentlibrary.kz структурой и уникальными информа- informational resources which are ресми сайты арқылы Елбасының элек- ционными ресурсами, составляющими composed of a national cultural and трондық кітапханасына қол жеткізе национальное культурно-историческое historical property. алады. достояние. The access of users to electronic library Доступ посетителей к электронной Би- of Head of state is carried out throughout блиотеке Елбасы осуществляется через an official site www.presidentlibrary.kz. официальный сайт www.presidentlibrary. kz. 54 55

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ АКАДЕМИЯЛЫҚ КІТАПХАНАСЫ

Қазақстан Республикасының Ұлттық академиялық кітапханасы - Астана қаласының мәдени, ақпараттық және білім беру орталығының функцияларын үйлестіретін заманауи кітапхана. Астананың бас символы Бәйтеректің жанында орналасқан. Кітапхана 2004 жылдың 23 сәуірінде құрылды. Қазақстанның мәдени, ғылыми және тарихи мұрасын құрайтын заманауи бірегей ақпараттық ресурстар, кітаптар, мерзімді басылымдар мен мультимедиялық басылымдардың бірегей коллекциясы бар. Қор бір жарым миллионнан астам сақтау қоймаларын құрайды. Оқу залдарында 1000 оқырмандар бір уақытта жұмыс істеуге болады. «Конституция», «Мәжіліс», «Сұхбат», «Қазақстан халқы Ассамблеясы», «Мырзатай Жолдасбековтың мемо- риалды кітап коллекциясы» залдарында мемлекеттік, мәдени және білім беру іс-шаралары мемлекеттік органдардың, ғылыми және шығармашылық интеллигенция өкілдерінің, дипломатиялық миссиялардың, халықаралық үкіметтік және қоғамдық ұйымдардың қатысуымен өткізіледі. Кітапхананың мәдени орталығының маңызды элементі - Кітап Мұражайы, пайдаланушыларды кітаптың әлемдік тарихы контексінде қазақ жазуы мен кітаптардың дамуымен таныстыру мақсатында құрылған.

НАЦИОНАЛЬНАЯ АКАДЕМИЧЕСКАЯ БИБЛИОТЕКА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Национальная академическая библиотека Республики Казахстан в городе Астане - современная библиотека, сочетающая функции культурного, информационного и образовательного центра. Расположена возле символа Астаны – Байтерек. Библиотека создана 23 апреля 2004 года. Обладает уникальной коллекцией книг, периодических и мультимедийных из- даний, а также современными уникальными информационными ресурсами, составляющими культурное, научное и исто- рическое достояние Казахстана. Фонд составляет более полутора миллионов единиц хранения. В читальных залах одно- временно могут заниматься 1000 читателей. В залах «Конституции», «Мәжіліс», «Сұхбат», «Ассамблея народа Казахстана», «Мемориальная коллекция книг академика М. Жолдасбекова» проводятся государственные, культурные и образователь- ные мероприятия с участием государственных органов, представителей научной и творческой интеллигенций, дипло- матических миссий, международных правительственных и общественных организаций. Важным элементом культурного центра библиотеки является Музей книги, созданный с целью ознакомления посетителей с развитием казахской письмен- ности и книги в контексте мировой истории книги.

NATIONAL ACADEMIC LIBRARY OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

National academic library of the Republic of Kazakhstan in Astana city is a modern library which combines the functions of cultural, informative and educational centre. It is situated near the symbol of Astana-Baiterek. The library was created in the 23th April 2004. It possesses by unique collections of books, periodical and multimedia editions and also by modern unique informative resources which compose of cultural, scientific and historical heritage of Kazakhstan. Fund composes of more than 1,5 million units of storage. In the reading halls can study simultaneously 1000 readers. In the halls such as “Constitution” hall, “Mazhilis” hall, “Sukhbat”, “Memorial collection of books of academician M.Zholdasbekov” take place state, cultural and educational events with the participation of state bodies, representatives of clerisy, diplomatic missions, international governmental and social organizations. Important element of a cultural centre of library is Museum of book which was created in order to make acquaintance the visitors with the development of Kazakh writing and book in the context of a world history of book. 56 57

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ МҰРАҒАТЫ

Қоғамның рухани, мәдени, ғылыми, әлеуметтік - құқықтық қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында Қазақстан халқының тарихи-мәдени құжаттық мұраларын сақтайтын мұрағаттар, мемлекеттіліктің нысандарын бірі. Жаңа астанада Ұлттық мұрағат құру идеясы бүгінгі уақыт талабына жауап. Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың қолдауымен 2002 жылы 12 желтоқсандағы № 01- 8.15 тарихи хаттамалық шешімімен Ұлттық мұрағат ғимаратты 2003 жылы Астана қа- ласында салынатын мемлекеттік нысандар тізбесіне енгізілді. Бұл әзірше ТМД-ға елдеріне халықаралық стандарттар мен талаптарға сай жоғары технологиялық мұрағаттық құралдармен жабдықталған мекемелердің бірі. Бұл қазіргі заман талабына сай көркем де әсем ғимарат, оның тоғыз қабатты, көк тіреген күмбезді қоймасы шығыстық стилдегі шексіздік пен тұрақтылықты бейнелейді, ал әкімшілік бөлігінің еуропалық стилі Есіл өзенінің сол жағалауындағы жаңа әкімшілік елорда орталығын толықтырып тұрғандай.

НАЦИОНАЛЬНЫЙ АРХИВ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Одним из обязательных атрибутов государственности являются архивы, осуществляющие хранение историко-культурного документального наследия народа Казахстана с целью удовлетворения социально-правовых, научных, культурных и духов- ных потребностей общества и граждан. Идея создания Национального архива в новой столице в г. Астане - своеобразный ответ на вызовы сегодняшнего времени. Своим рождением учреждение обязано Президенту Республики Казахстан Нурсултану Абишевичу Назарбаеву, историче- скому, судьбоносному протокольному решению от 12 декабря 2002 года № 01-8.15 о включении здания Национального архива РК в Перечень объектов, подлежащих строительству Астаны в 2003 году. Это одно из первых специализированных зданий на постсоветском пространстве, оснащенное высокотехнологичным ар- хивным оборудованием, соответствующее международным стандартам и требованиям. Современное и красивое здание, которое удачно сочетает восточный стиль куполообразного хранилища, символизирующего бесконечность и постоянство, и европейский стиль административного корпуса, гармонично дополняет ансамбль нового административного центра столи- цы на левом берегу реки Ишим.

NATIONAL ARCHIVES OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

One of the obligated attributes of nationhood are the archives, carrying out preservation of historically-cultural documental heritage of the nation of Kazakhstan in order to satisfy socio-legal, scientific, cultural and spiritual needs of society and citizens. The idea of creation of the National archives in a new capital Astana is a special response to the callings of current times. By its creation the enterprise is obliged to President of the Republic of Kazakhstan Nursultan Abishevich Nazarbayev and to historical, momentous protocol decision from the 12th of December 2002 № 01-8.15 about including the building of the National archives of the Republic of Kazakhstan to the List of objects, which should be built in Astana in 2003. That is one of the specialized buildings in post-Soviet area equipped by high-technology archival equipment appropriating to international standards and demands. Modern and beautiful building, which combines successfully an eastern style of dome- folded depository, expressing endlessness and permanence as well as European style of administrative body, add harmonically ensemble of a new administrative centre of capital in the left side of Ishim river. 58

«ҚАЗАҚСТАН» ЦЕНТРАЛЬНЫЙ КОНЦЕРТНЫЙ ЗАЛ KAZAKHSTAN ОРТАЛЫҚ КОНЦЕРТТІК ЗАЛЫ «КАЗАХСТАН» CENTRAL CONCERT HALL

Орталық Азияда теңдесі жоқ еліміздің Это самый большой концертный зал The country’s largest concert hall has no ең үлкен концерттік залы. Көк жел- страны, не имеющий аналогов в Цен- equal in Central Asia. The building with кенмен қапталған ғимарат биіктіктен тральной Азии. Здание, укрытое изум- its emerald sails looks like a blooming ашылған гүлге ұқсайды. 3 500 орынға рудными парусами, с высоты птичье- flower from a bird’s- eye view. The hall арналған зал итальяндық архитектор го полета похоже на распустившийся seats 3,500 people and was designed Манфреди Николеттимен жобаланған. цветок. Проект зала, рассчитанного на by Italian architect Manfredi Nicoletti. Домбыра пішінінде жасалған көрер- 3 500 мест, разработан итальянским ар- A unique acoustic effect was achieved мендер атриум-залы ерекше акустика- хитектором Манфреди Николетти. Уни- through the shape of the atrium лық әсер береді. Атриум симфониялық кального акустического эффекта здесь auditorium that resembles a dombra, the концерт, опера немесе кино көрсетілімі добились благодаря зрительному за- Kazakh musical instrument. The atrium болсын, кез келген шоуға бейімделеді. лу-атриуму, выполненному в форме itself can be adapted to any kind of show, домбры – казахского музыкального ин- whether it be symphony, opera or cinema. струмента. Атриум может быть адапти- рован под любое шоу, будь то симфони- ческий концерт, опера или показ кино. 59

«АСТАНА» КОНЦЕРТ ЗАЛЫ КОНЦЕРТНЫЙ ЗАЛ «АСТАНА» CONCERT HALL «ASTANA»

«Астана» концерттік залы - Аста- Концертный зал «Астана» главный Concert hall «Astana» is a main наның басты мәдени орталығы. Ол культурный центр Астаны. Он соответ- cultural centre of Astana. It complies барлық әлемдік стандарттарға сәйкес ствует всем мировым стандартам: на его with to all world standards. So in all its жасақталған: оның 6 қабатында 158 шести этажах разместились 158 комнат six floors are 158 rooms and auditorium бөлме және 1600 орынға арналған зал и зрительный зал на 1600 мест. Орке- to 1600 places. Its infrastructure is бар. Оның инфрақұрылымы кең ойла- стровый и балетный залы, ресторан и spacious and considered. Meanwhile, стырылған, оркестрлік және балет зал- зал для приёмов - его инфраструктура a wonderful acoustics, spacious scene дары, мейрамхана және қабылдау залы обширна и продуманна. А изумительная and dressing rooms of “lux” class permit бар. Керемет акустика, кеңейтілген сах- акустика, расширенная сцена и гримёр- to accept the world stars there. As for на және «люкс» класындағы гримёрка ные класса «люкс» позволяют прини- crush-room, it is spacious and light and сізге әлемдік деңгейдегі жұлдыздарды мать у себя звёзд мировой величины. was made convenient for carrying out of қабылдауға мүмкіндік береді. Сарай- Фойе дворца, просторное и светлое, large exhibitions and trade fairs. дың фойесі кең және жарық, үлкен сделано максимально удобным для про- көрмелер мен жәрмеңкелер өткізуге ведения больших выставок и ярмарок. барынша қолайлы етіп жасалған. 60

ТIЛЕП ҚОБЫЗ САРАЙЫ ДВОРЕЦ ТIЛЕП ҚОБЫЗ TILEP QOBYZ SARAIY

Қазақтың ұлттық музыкасын Тiлеп Казахскую народную музыку можно Kazakh folk music can be heard at the қобыз сарайы концерттік залында послушать в концертном зале Тiлеп қо- Tilep Qobyz Saraiy concert hall. Its dome тыңдауыңызға болады. Оның киіз үй быз сарайы. Купол его, напоминающий resembles that of a yurt and allows тәріздес күмбезі микрофонсыз өнер свод юрты, позволяет выступать испол- artists to perform without microphones. көрсетуге мүмкіндік береді. 340 орынға нителям без микрофонов. Многофунк- The multi-function hall for 340 visitors арналған көп функционалды зал әр түр- циональный зал на 340 мест оснащен is equipped with modern facilities that лі концерттер мен шоуларды өткізуге современнейшим оборудованием для allow for various kinds of concerts арналған заманауи қондырғылармен проведения различных концертов и and shows. The interior is designed in жабдықталған. Залдың интерьері ұлттық шоу. Интерьер зала выдержан в нацио- traditional Kazakh style. The five-storey стильде жасалған. Бес қабатты кешен нальном стиле. Пятиэтажный комплекс complex is also used as a cinema, a декоративті өнер, қазақ ұлттық киім- используется также как кинозал, конфе- conference room or a gymnasium for a дер көрмесі, сән көрсету, спорттық және ренц-зал или спортзал для проведения variety of cultural and sporting events, мәдени іс-шараларды өткізу үшін различных культурных и спортивных fashion shows, exhibitions of Kazakh кинозал, конференц-зал немесе спорт мероприятий, показов моды, выставок national clothing and decorative arts. зал ретінде де қолданылады. казахской национальной одежды и де- коративного искусства. 61 АСТАНА ЕСКЕРТКІШТЕРІ ПАМЯТНИКИ АСТАНЫ / MONUMENTS IN ASTANA

КЕРЕЙ МЕН ЖӘНІБЕК ХАНДАР ПАМЯТНИК MONUMENT “KEREY AND ЕСКЕРТКІШІ «КЕРЕЙ МЕН ЖАНИБЕК» ZHANIBEK”

Қазақ хандығының негізін қалаған Посвященный основателям Казахского The Kerey and Zhanibek monument хандарға арналған ескерткіш Астана- ханства – Керею и Жанибеку, находится is dedicated to the founders of the ның қақ төрінде, тұңғыш Президент в самом центре Астаны, в сквере перед Kazakh khanate, Kerey and Zhanibek, мұражайының алдындағы саябаққа Музеем Первого Президента. Образы двух and is located in the centre of қойылды. Қазақ мемлекеттігінің баста- великих ханов, стоявших у истоков казах- Astana, in the public park in front of уында тұрған ұлы хандардың бейнесі ской государственности, – символ торже- the Museum of the First President. – азаттық пен ұлттық бірліктің нышаны ства свободы и национального единства. The images of the two great khans, іспетті. who stood at the origins of Kazakh statehood, is a symbol of the triumph of freedom and national unity. 62

КЕНЕСАРЫ ХАН ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК КЕНЕСАРЫ-ХАНУ MONUMENT KENESARY KHAN Кенесары хан ескерткіші. Тәуелсіз қа- Памятник Кенесары хану – последнему зақ хандығын құруды мақсат еткен, үш казахскому хану всех трех казахских Monument Kenesary Khan is a memorial жүздің басын қосқан қазақтың соңғы жузов (исторически сложившееся объ- to the last Kazakh khan of all three ханы, ұлт-азаттық көтерілістің басшысы- единение казахов), лидеру националь- Kazakh zhuzes (historically established на арналған бұл ескерткіш Қазақстан- но-освободительного движения, вы- unions of Kazakh tribes). As leader of the дағы ең көрікті аттылы ескерткіштің бірі. ступавшему за создание независимого national liberation movement, Kenesary (Есіл өзенінің жағалауы, М. Өтемісұлы Казахского ханства. Это один из самых Khan advocated the creation of an атындағы оқушылар сарайының жанын- красивых и величественных конных independent Kazakh khanate. This is да) памятников в Казахстане. (набережная one of the most beautiful and majestic реки Есиль, рядом с Дворцом школьни- horse monuments in Kazakhstan. (Esil ков им. М. Утемисова) River embankment, next to M. Utemissov Schoolchildren’s Palace) 63

ӘДІЛ СОТ ЕСКЕРТКІШІ. ПАМЯТНИК ПРАВОСУДИЮ THE JUSTICE MONUMENT

Әділ сот ескерткіші.Қазақ халқының Памятник правосудию представляет The Justice monument is a monument to ұлы тұлғалары, атақты билері – Әйтеке собой монумент с тремя величествен- three majestic figures of the great Kazakh би, Қазыбек би және Төле бидің мүсін- ными фигурами, великими казахскими bis (judges), sages Aiteke Bi, Kazybek Bi дерінен тұратын монумент ғасырлар биями, или судьями, мудрецами Айте- and Tole Bi. The monument symbolises бойы қалыптасқан дәстүр сабақта- ке би, Казыбек би и Толе би. Памятник the continuity of centuries-old traditions, стығын, әділдік пен халық бірлігін паш символизирует преемственность веко- justice and national unity. етеді. вых традиций, справедливость и народ- ное единство. 64

АБАЙ ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК АБАЮ КУНАНБАЕВУ THE ABAI KUNANBAYEV MONUMENT Қазақтың ұлы ақыны, ағартушысы, ре- Памятник Абаю Кунанбаеву – великому форматоры, композиторы, қазақ жазба казахскому поэту, просветителю, рефор- The Abai Kunanbayev monument is әдебиетінің негізін қалаушысы Абайға матору, композитору, основоположнику a memorial to the great Kazakh poet, арналған ескерткіш қала тұрғындары- казахской письменной литературы, уста- educator, reformer, composer and founder ның сүйікті демалыс орындарының бірі новлен напротив столичного акимата of Kazakh written literature, set in front – қалалық әкімдік жанындағы алаңға (мэрии) на одной из самых любимых го- of the capital’s akimat (mayor’s office) at қойылған. рожанами площадей. one of the city’s most popular plazas. 65

ҚҰРМАНҒАЗЫ ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК КУРМАНГАЗЫ MONUMENT KURMANGAZY

Қазақ халқына атағы шыққан ком- Памятник казахскому народному The monument to Kazakh national позитор, домбырашы, белгілі күйші музыканту-домбристу, композитору musician and dombrist, composer Құрманғазы Сағырбайұлына қойылған Курмангазы Сагырбайулы, установ- Kurmangazy Sagyrbaiuly was installed ескерткіш. Думан қонақ үй кешенінің лен на площади перед гостиничным in the square in front of hotel complex алдында орналасқан. Монумент қоладан комплексом «Думан». Памятник выпол- “Duman”. The monument was made құйылған, мүсіндік композиция биікті- нен из бронзы, скульптурная компози- from bronze. A sculptural composition гі 5,5 метрлік постаментте орнатылған. ция установлена на высоте 5,5 метров. was installed in the highness of Ескерткіштің жалпы биіктігі – 10 метр. Общая высота памятника составляет 5,5 meters. Common highness of 10 метров. monument composed of 10 meters. 66

«ЖЕР-АНА» ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК «ЖЕР-АНА» MONUMENT “ZHER-ANA”

Жер-ана ескерткіші, авторы – белгілі Памятник «Жер-ана», автором которого The zher-Ana monument by well-known бурят мүсіншісі Даши Намдаков. Биікті- является известный бурятский скуль- Buryat sculptor Dashi Namdakov presents гі 10 метрлік алып бұқаның үстінде екі птор Даши Намдаков, представляет the legendary Saks queen Tomiris барыстың қорғауындағы сақ ханшайы- собой гигантского быка длиной более standing on a giant bull that is more мы Томирис бейнеленген. (Республика 10 метров, на котором возвышается than 10 metres long, accompanied by two даңғ., ҚР ҚК әскери-тарихи мұражайы легендарная царица Томирис в сопро- leopards. (Republic Avenue, opposite the қарсысында) вождении двух барсов. (пр. Республики, Military History Museum of the RK Armed напротив Военно-исторического музея Forces) ВС РК) 67

САКЕН СЕЙФУЛЛИНІҢ ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК САКЕНУ СЕЙФУЛЛИНУ THE SAKEN SEIFULLIN MONUMENT

Ескерткіш 1994 жылы жазушының туға- Монумент был открыт в 1994 году The monument was opened in 1994 in нына 100-жыл толуына орай ашылды. в рамках празднования 100-летия the frame of celebration of 100 years Жобаның авторы А.Байарлин болды. со дня рождения писателя. Автором from the day of birth of writer. Author of С.Сейфуллин ескерткіші Қазақстанның проекта стал А. Баярлин. Памятник the project was A.Bayarlin. The S.Seifullin көрнекті тұлғалары мен ұлттық мәдени- С. Сейфуллину является одним из зна- monument is one of the significant ет қайраткерлері салған монументалды чимых творений монументальной creations of monumental sculpture that мүсіннің маңызды туындыларының бірі скульптуры, воздвигнутых выдающимся was constructed to outstanding people болып табылады. личностям и деятелям национальной and figures of the national culture of культуры Казахстана. Kazakhstan. 68

РАҚЫМЖАН ҚОШҚАРБАЕВТЫҢ ПАМЯТНИК РАХЫМЖАНУ THE RAKHYMZHAN KOSHKARBAYEV ЕСКЕРТКІШІ КОШКАРБАЕВУ MONUMENT

11-метрлік монумент Б.Момышұлы 11-метровый монумент установлен на The 11 meter high monument located мен Р. Қошқарбаев даңғылдарының пересечении проспектов Б.Момышулы и at the intersection of B. Momyshuly and қиылысында орналасқан. Жобаға сәй- Р.Кошкарбаева. Согласно проекту высо- R. Koshkarbaev avenues. According to кес, мүсіндік композицияның биіктігі та скульптурной композиции составила the draft the height of the sculpture is – 6 метр, ал гранит тұғырдың биіктігі – 6 метров, а гранитного постамента – 6 meters, and the granite pedestal is 4,5 метр. Ескерткіштің авторы – «Қазақ 4,5 метра. Автор памятника – известный 4.5 meters. The author of the monument Елі» монументін жасауға қатысқан бел- скульптор Аскар Нартов, который также is a famous sculptor Askar Nartov, who гілі мүсінші Асқар Нартов. участвовал в создании монумента «Қа- also participated in the creation of the зақ Елі». «Kazakh Eli» monument. 69

А. С. ПУШКИН ЕСКЕРТКІШІ ПАМЯТНИК А. С. ПУШКИНУ THE ALEXANDER PUSHKIN MONUMENT

Мүсін белгілі орыс ақынының туғаны- Памятник А. С. Пушкину был подарен го- The Alexander Pushkin monument was на 200 жыл толуына орай қалаға сыйға роду в год 200-летия со дня рождения presented to the city in the year of the тартылды. (Есу каналы, Гумилев атын- великого русского поэта. (набережная 200 th anniversary of the birth of the дағы Еуразия университетінің жанында) Гребного канала, возле Евразийского great Russian poet. (Rowing Canal, университета им. Гумилева) next to the Gumilyov Eurasian National University) 70 71

ОЙЫН-САУЫҚ, СПОРТ РАЗВЛЕЧЕНИЯ, СПОРТ / ENTERTAINMENT, SPORT

ПРЕЗИДЕНТ САЯБАҒЫ ПРЕЗИДЕНТСКИЙ ПАРК PRESIDENT’S PARK

Бейбітшілік және келісім сарайы жа- Раскинувшийся вокруг Дворца мира и Surrounding the Palace of Peace and нында орналасқан Президент саябағы согласия, этот парк стал ландшафтной Reconciliation, this park is an emblem of – қала тұрғындары мен қонақтарының эмблемой столицы и любимым местом the capital’s landscape and a favourite сүйікті демалыс орындарының бірі. отдыха жителей и гостей города. Это са- recreation area of city residents and Астанадағы ең ірі саябақтың аумағы мый крупный парк в Астане, его площадь visitors. It is the largest park in Astana, – 80 гектардан астам. Биіктен қараған- – более 80 гектаров. Если взглянуть на covering 80 hectares. Viewed from an да, тәуелсіздік, еркіндік пен жаңғыру- него с высоты птичьего полета, то архи- aerial perspective, the architectural дың белгісіне айналған Самұрық құ- тектурный замысел паркового ансам- design of the park becomes evident — стың бейнесін көруге болады. Мұнда бля становится очевидным: это образ the park is in the image of the legendary келушілер серуендеп, ағаш көлеңкесін- сказочной птицы Самрук – символа не- Samruk bird, a symbol of independence, де орналасқан орындықтарда демалып, зависимости, свободы и возрождения. freedom and rebirth. Visitors to the park велосипед тебеді. Сондай-ақ Есіл жаға- Здесь можно прогуляться по парковым can stroll along its paths, relax on a лауында аспанға батпырауық ұшырып, дорожкам, отдохнуть на скамье в тени bench under shade trees, go cycling or субұрқақтарын тамашалауға болады. деревьев, покататься на велосипеде, со- jogging along the waterfront of the Esil вершить пробежку по набережной Еси- River, fly kites and enjoy the fountains. ля, запустить в небо воздушного змея и полюбоваться фонтанами. 72

«АСТАНАЛЫҚ» САЯБАҒЫ СТОЛИЧНЫЙ ПАРК CAPITAL PARK

Астана аумағындағы алғашқы саябақ Первый городской парк на террито- The first city park in Astana was көпес В. Кубриннің бастамасымен ХІХ рии Астаны был заложен еще в конце established in the late 19th century by ғасырдың соңында қолға алынған. ХIХ века по инициативе купца the merchant V. Kubrin, who established Ол бастапқыда өзен бойына ағаштар В. Кубрина, который разбил лесной пи- a forest nursery and planted the first отырғызды. Қытымыр қыс пен ұй- томник и высадил вдоль реки первые trees along the river. Despite the steppe’s ытқи соққан дала желіне қарамастан, деревья. Несмотря на порывистые степ- gusting winds and winter frosts, some ағаштар өсіп, жапырақ жая бастады. ные ветры и зимние морозы, некоторые plants survived. Today there is a poplar Бүгінде мұнда 120 жылдан астам уақыт саженцы всеже прижились, и сегодня в that is over 120 years old in Capital бұрын отырғызылған терек бар. Ұлы Столичном парке есть тополь, которому Park. Railway workers of the Virgin Land Отан соғысынан кейін саябақ темір более 120 лет! После Великой Отече- Campaign revived the park after World жол қызметкерлерінің көмегімен қай- ственной войны парк возрождался си- War II. At that time an open-air cinema, та жаңғыртылды. Осы кезеңде жазғы лами работников Целинной железной an area for a brass band and a children’s кинотеатр, үрмелі аспаптар оркестрі дороги. В этот период появились летний railway opened here. Several years ago алаңы, балалар темір жолы пайда бол- кинотеатр, площадка для духового орке- the park went through a major renovation. ды. Бірнеше жыл бұрын мұнда кең стра, детская железная дорога. Несколь- көлемді қалпына келтіру жұмыстары ко лет назад здесь была проведена мас- жүргізілді. штабная реконструкция. 73

«АРАЙ» ЭТНИКАЛЫҚ САЯБАҒЫ ЭТНОГРАФИЧЕСКИЙ ПАРК «АРАЙ» «ARAY» ETHNOGRAPHIC PARK

«Арай» саябағында серуендеп, Прогулка по парку «Арай» – это экскурс A walk in Aray Park is an excursion Қазақстанның көне заманғы тарихынан в историю Казахстана с древнейших through the history of Kazakhstan, бүгінгі күндерге дейін саяхат жасауға времен до наших дней. Экспозиция по- from ancient times to the present day. болады. Белгілі бір кезеңді қамтитын делена на 7 секторов, охватывающих Displays marking various milestones экспозициялар 7 секторға бөлінген. Бас определенные вехи. На главной аллее of the country are installed throughout аллеяға тарихи тұлғалардың, хандар – бронзовые скульптуры исторических seven sections of the park. There are мен қолбасшылардың, ғалымдар мен деятелей, ханов, полководцев, ученых bronze sculptures of historical figures, ақындардың қола мүсіндері қойылған. и поэтов. Они дополнены тематической khans, military leaders, scientists and Бұлар әрбір тарихи кезеңді сипаттайтын росписью и барельефами, более деталь- poets on the main avenue of the park. тақырыптық жазбалармен және баре- но описывающими каждую историче- In addition, thematic paintings and bas льефтермен толықтырылған. Жоғарыдан скую эпоху. Парковая композиция с вы- reliefs describe each historical epoch in қарағанда, саябақ композициясы Тамға- соты птичьего полета – это знаменитое detail. The park’s design, based on the лы тас шатқалындағы басы күн тәрізді солнцеголовое божество из урочища image of the famous Tamgaly Tas sun- құдайға ұқсайды. Тамгалы-Тас. god, can be seen from an aerial view. 74

«ЖАСТАР САЯБАҒЫ» ПАРК ВЛЮБЛЕННЫХ LOVERS’ PARK ҒАШЫҚТАР САЯБАҒЫ «ЖАСТАР САЯБАҒЫ» “ZHASTAR SAYABAGY”

Саябақтың романтикалық атауы мұн- Романтичное название парка связано This park takes its romantic name from да орнатылған ғашықтардың қола с бронзовой скульптурой влюбленных. the bronze sculpture of lovers inside the мүсінімен байланысты. Бұл жерде Все тут пропитано атмосферой любви, park. Everything here is steeped in the «алғашқы сүйісу орындығы», «кешірім даже у скамеек есть тематические на- atmosphere of love. Even the benches сұрау орындығы» сияқты тақырып- звания: «скамейка первого поцелуя», have love-themed names, including First тық орындықтар бар. Мұнда неке қию «скамейка примирения». Здесь часто Kiss Bench and Reconciliation Bench. рәсімі жиі өткізіледі. Саябақтың орта- проходят церемонии бракосочетания. В Wedding ceremonies are frequently held сына сәулеті ерекше субұрқағы орна- центре парка заложен большой, ориги- here. A large unique fountain stands in тылған. нальный по своей архитектуре фонтан. the middle of the park. 75

ЕСІЛ ӨЗЕНІНІҢ ЖАҒАЛУЫ НАБЕРЕЖНАЯ РЕКИ ЕСИЛЬ THE ESIL RIVER EMBANKM

Есіл өзенінің жағалуы, Елорданың ескі Набережная реки Есиль, отделяющая The Esil River embankment that бөлігі мен жаңа ауданын жалғап жатқан старый город от нового, олицетворяет separates the old and the new city Есіл өзенінің жағалауы қала тұрғында- собой единство прошлого и будущего, embodies the unity of the past and the ры мен қонақтарының сүйікті демалыс правобережной и левобережной ча- future, the right bank and left bank of орнына айналған. Жаяу серуендеуге стей столицы. Это излюбленное место the capital. It is a favourite recreation ыңғайлы. Өзеннің баяу ағысы, тамаша отдыха жителей Астаны и ее гостей: не- area of Astana residents and visitors қала көрінісі тынығуға барлық жағдай- торопливое течение реки, живописные with its leisurely flow of the river, scenic ды жасайды. Жағалауда музыканттар панорамы города, уличные музыканты, panoramas of the city, street musicians, мен суретшілер өнерлерін көрсетіп, ба- художники, детские аттракционы. artists and children’s rides.cians, artists лаларға арналған атракциондар жұмыс and children’s rides. істейді. 76

ГҮЛ САҒАТЫ ЦВЕТОЧНЫЕ ЧАСЫ THE FLOWER CLOCK

Гүл сағаты. Ақбұлақ өзенінің жағала- Цветочные часы тикают на набереж- The Flower Clock is ticking on the уына орнатылған әлемдегі ең үлкен ной Гребного канала, на склоне реки embankment of the Rowing Canal, at the гүл сағаты циферблатының диаметрі Акбулак. Это самые большие цветочные slope of the Akbulak River. The biggest – 11,5 метр. Ал минут тілінің салмағы часы в мире: диаметр циферблата – flower clock in the world, it measures 30 келіден астам. Циферблат арнайы 11,5 метра, минутная стрелка весит бо- 11.5 metres in diameter and its minute құмыраларға отырғызылған гүлдерден лее 30 килограммов. Циферблат сделан hand weighs over 30 kilograms. The clock жасалған. (Гумилев атындағы Еуразия из цветов, высаженных в специальных face is made of flowers planted in special университетінің жанындағы Есу каналы торфяных горшочках (набережная Греб- peat pots. (The bank of the Rowing Canal, жағалауында) ного канала, возле Евразийского уни- next to Gumilyov Eurasian National верситета им. Гумилева) University) 77

МУЗЫКАЛЫҚ СУБҰРҚАҚ МУЗЫКАЛЬНЫЙ ФОНТАН THE MUSICAL FOUNTAIN

Музыкалық субұрқақ – Сулы-жасыл же- Музыкальный фонтан на Водно-зеле- The Musical Fountain is on Vodnozelenyi лекжолында орналасқан. Күн бата жа- ном бульваре. Необыкновенное зре- Boulevard. The extraordinary spectacle, рыққа, музыкаға және бояуларға толы лище, полное света, музыки и красок, full of light, music and colour, begins таңғажайып көрініске куә боласыз: су- наступает с заходом солнца: струи воды at sunset, when jets of water dance дың ағыны классикалық музыкаға іле- танцуют под классическую музыку. Све- to classical music. The fountain area се тербеле бастайды. Светомузыкалық томузыкальный фонтан представляет is a complex three-levelled structure субұрқақ күрделі үш деңгейлі құрылым, собой сложное трехуровневое соору- consisting of two pavilions with glass ол әйнектелген өтпе жолдармен, ашық жение, состоящее из двух павильонов с pathways, open galleries, green lawns галереялармен, жасыл көгал алаңдар- застекленными переходами, открытыми and colourful sidewalks. мен, түрлі-түсті жаяужолдармен жа- галереями, зелеными газонами, цветны- салған екі павильоннан тұрады. ми тротуарами. 78

ТІЛЕК СУБҰРҚАҒЫ ФОНТАН ЖЕЛАНИЙ THE FOUNTAIN OF WISHES

Тілек субұрқағы –планетааралық ұшу Фонтан желаний, похожий на инопла- The Fountain of Wishes, looking like an аппаратына ұқсас ол Есілдің сол жақ нетный летательный аппарат, в Парке alien aircraft, is located at Lovers’ Park on жағалауындағы Ғашықтар саябағын- влюбленных на левом берегу Есиля – the left bank of the Esil River. It is a gift да орналасқан – бұл Габриелла фон подарок столице от австрийской прин- from the Austrian Princess Gabriela von Габсбург австрия ханшайымының Аста- цессы Габриеллы фон Габсбург. Скуль- Habsburg to the capital of Kazakhstan. наға жасаған сыйлығы. Әлемнің төрт птура из 16 подков четырех лошадей, The sculpture of 16 horseshoes of жағына ұмтылған төрт арғымақтың бегущих в четыре стороны света, сим- four horses running in four directions 16 тағасынан жасалған бұл өнер туын- волизирует свободу и открытость казах- symbolises the freedom and openness of дысы, қазақ халқының еркіндігін және ского народа. the Kazakh people. ашықтығын білдіреді. 79

«ӨМІР АҒАШЫ» СУБҰРҚАҒЫ ФОНТАН «ДРЕВО ЖИЗНИ» FOUNTAIN “TREE OF LIFE”

«Өмір ағашы» субұрқағы – ҚР Қаржы Фонтан «Древо жизни» на площади Fountain “Tree of life” at the plaza near министрлігінің маңындағы алаңында возле Министерства финансов РК с the Ministry of Finance is surrounded орналасқан, төрт жағынан жануарлар- четырех сторон окружен фигурами жи- by the figures of four animals. According дың мүсіндерімен айнала қоршалған, вотных, которые, согласно верованиям to Turkic beliefs, they represent the олар түркілердің нанымдарына сәйкес, тюрков, олицетворяют природные сти- elements of nature: wind is the horse, табиғи құбылыстарды бейнелейді: Жел хии: ветер – это конь, огонь – баран, fire is the sheep, water is the bull, and – ат, От – қой, Су – өгіз, Жер – түйе. Ағаш вода – бык, земля – верблюд. Корни earth is the camel. The roots of the tree тамыры – бұл жер асты патшалығы, древа – это подземное царство, мир symbolise the world of the ancestors, the ата-бабалар әлемі, діңі – ол біз өмір предков, ствол – срединный мир, тот, в trunk is the middle world where we live, сүріп жатқан әлем, бұтақтары – рухани- котором мы живем, ветви символизи- and the branches are for spirituality and ятты және біздің болашақ ұрпақтары- руют духовность и наших будущих по- our future descendants. мызды білдіреді. томков. 80 81

«АЛАУ» МҰЗ АЙДЫНЫ САРАЙЫ ЛЕДОВЫЙ ДВОРЕЦ «АЛАУ» «ALAU» ICE PALACE

«Алау» мұз айдыны сарайы «жылдам Ледовый дворец «Алау» оснащен Alau ice palace has ultra-modern мұз» дайындауға мүмкіндік беретін за- суперсовременным оборудованием, equipment that creates ‘fast ice.’ The манауи жоғары технологиялық құрал- позволяющим создавать «быстрый heart of Alau is its ice arena with a дармен жабдықталған. 8 мың көрер- лед». 400-метровая ледовая дорожка, 400-metre ice track, two ice hockey rinks менге лайықталған спорт нысанында 8 000 зрительских мест. Здесь проводят and 8,000 seats for spectators. Training ұзындығы 400 метр болатын мұз жолы тренировки и соревнования по конь- and competitions in speed skating, figure бар. Мұнда коньки тебу спорты, шорт- кобежному спорту, фигурному катанию, skating, short track speed skating and ice трек, мәнерлеп сырғанау және хоккей шорт-треку и хоккею. Для начинающих hockey are held here. Stewards who are сияқты спорт түрлерінен жарыстар өт- фигуристов на арене работают стюарты, ready to give basic lessons to beginners кізіліп, жаттықтыру жұмыстары жүр- готовые дать базовые уроки. Во двор- work at the arena. The palace has a гізіледі. Мұз айдынында сырғанаудан це есть фитнес-центр, универсальный fitness centre, multi-purpose sports hall сабақ беретін стюарттар да қарасты- спортивный зал и гостиница. and a hotel. рылған. Спорт нысаны фитнес орта- лығынан, әмбебап спорт залы мен қо- нақ үйден тұрады. 82 83

«БАРЫС» КӨП ФУНКЦИОНАЛДЫ МНОГОФУНКЦИОНАЛЬНЫЙ «BARYS» МҰЗ САРАЙЫ ЛЕДОВЫЙ ДВОРЕЦ «БАРЫС» MULTI-FUNCTIONAL ICE PALACE

«Барыс» көп функционалды мұз са- Многофункциональный ледовый дво- Barys multi-functional ice palace is an райы – алып та теңдесі жоқ стадион. рец «Барыс» – стадион олимпийского Olympic-size stadium and a complex Хоккей алаңы, екі жүзу бассейні мен масштаба. Это комплекс зданий общей of buildings that covers 80,000 square 12 мың жанкүйер сыятын негізгі аре- площадью более 80 тысяч кв. метров, с metres and includes a hockey rink, two надан тұратын спорт кешенінің көлемі хоккейной площадкой, двумя бассейна- swimming pools and grandstands with 80 мың шаршы метрден астам аумақты ми и трибунами, на которых могут рас- seating for nearly 12,000 spectators. It алып жатыр. Бұл –Континенталдық хок- положиться около 12 тысяч зрителей. is the home arena of the local Barys ice кей лигасында өнер көрсететін жер- Это домашняя арена местного клуба hockey club, a member of the Kontinental гілікті «Барыс» клубының жаттығу орны. «Барыс», выступающего в Континенталь- Hockey League. ной хоккейной лиге. 84 85

«ҚАЗАҚСТАН» СПОРТ САРАЙЫ ДВОРЕЦ СПОРТА «КАЗАХСТАН» THE PALACE OF SPORTS “KAZAKHSTAN”

«Қазақстан» спорт сарайы күн сайын Дворец спорта «Казахстан» ежедневно The Palace of sports “Kazakhstan” is 2 мыңнан астам адамды қабылдайды. посещают более 2 тысяч человек - про- visited by more than 2,000 people daily, Олардың арасында кәсіби спортшыдан фессиональные спортсмены и люби- including professional and amateur бастап әуесқойлар және балалар мен тели, дети и взрослые. Здесь проходят athletes, children and adults. The ересектерде бар. Мұнда Континентал- соревнования Континентальной хок- sports palace hosts competitions of the дық хоккей лигасының, Жастар хоккей кейной лиги, Молодежной хоккейной Kontinental Hockey League, the Youth лигасының және шайбалы хоккейден лиги, Открытого чемпионата РК по хок- Hockey League and the Ice Hockey ҚР ашық чемпионатының ойындары өт- кею с шайбой. Дворец с крытым бассей- Open Championship of Kazakhstan. In кізіледі. Жоғары олимпиадалық деңгей- ном олимпийского стандарта регулярно addition, the palace hosts the Water Polo ге сай жабық жүзу бассейні бар нысан- принимает чемпионат Казахстана по Championship of Kazakhstan at the Indo. да су полосы спортынан ел чемпионаты водному поло. тұрақты түрде өткізіліп тұрады. 86 87

«ҚАЗАНАТ» ИППОДРОМЫ ИППОДРОМ «КАЗАНАТ» «KAZANAT» HIPPODROME

2600 көрерменге лайықталған замана- На современном ипподроме, вмещаю- This modern hippodrome has seating уи ипподром. Мұнда 16 қақпа арқылы щем 2 600 зрителей, две дорожки – бе- for 2,600 spectators and two tracks — a бір мезетте 16 ат сөреден аттанады. говая и скаковая. Здесь через 16 ворот running track and a racing track. Sixteen Жолға Regupol немістің жұмсақ қыр- могут стартовать одновременно 16 ло- gates allow 16 horses to start at the лы тастары төселіп, жарақатқа қарсы шадей. Дорожки выложены немецкой same time. The track’s surface is made ағылшындық Duralock тосқауылымен брусчаткой Regupol и оснащены англий- from soft stone blocks manufactured жабдықталған. Ипподромда атпен ке- скими антитравматическими огражде- by Regupol and the track is equipped дергілерден қарғып өтуге арналған, ниями Duralock. Ипподром рассчитан на with Duralock anti-trauma fences. сондай-ақ қазақтың ұлттық ойыны – проведение конкура и располагает по- The hippodrome is designed for horse көкпарды өткізуге арналған алаң дабар. лем для казахской национальной игры jumping. There is also a field for the кокпар. Любители верховой езды могут Kazakh national game ‘kokpar’. And покататься на лошадях. lovers of horseback riding can simply ride horses. 88 89

ҰЛТТЫҚ ТЕННИС НАЦИОНАЛЬНЫЙ ТЕННИСНЫЙ THE NATIONAL TENNIS ОРТАЛЫҒЫ ЦЕНТР CENTRE

Жаңа заманауи спорт кешені 6 тен- Новый современный спортивный ком- The National Tennis Centre is a new нис кортымен жабдықталған: 3-і қатты, плекс, оборудованный шестью теннис- modern sport complex equipped with six 3-і топырақты жабындымен көмкеріл- ными кортами: тремя с твердым покры- tennis courts, three with hard surfaces ген. Орталықта жоғары деңгейдегі ха- тием и тремя – с грунтовым. Это первые and three with clay surfaces. These are лықаралық жарыстарды өткізуге барлық в Казахстане грунтовые корты в крытом the first clay surface indoor courts built жағдай жасалған. Нысан киім алмастыру помещении, позволяющие игрокам тре- in Kazakhstan, allowing players to train орындары, жуынатын кабиналар, буфет- нироваться круглый год. В центре пред- year round. The centre has everything пен қатар, телевизиялық көрсетілімге усмотрено все необходимое для прове- necessary to host international арналған техникалық құралдармен жаб- дения международных соревнований competitions at the highest level — дықталған. Орталықта спортшылармен самого высокого уровня: не только courts, locker rooms, showers, a cafeteria қатар, көрермендердің де жайлылығы корты, раздевалки, душевые кабины, бу- and technical equipment for television қарастырылған. феты, но и техническое оснащение для broadcasts. The centre has amenities телевизионных трансляций, а также все to make both athletes and visitors feel необходимое для того, чтобы не только comfortable. спортсмены, но и зрители чувствовали себя комфортно. 90 91

АСТАНАЛЫҚ ЦИРК СТОЛИЧНЫЙ ЦИРК CAPITAL CIRCUS

Астаналық цирк үлкен ұшу тарелка- Столичный цирк, построенный в форме Capital Circus, built in the shape of a huge сы түрінде жасалған, ол тек сыртқы огромной летающей тарелки, привлека- flying saucer, is not just fun to look at көрінісімен қызықтырмайды. Бұл жер- ет не только внешним видом. Здесь идут — it’s the venue for circus performances де Астана циркінің қойылымдары және представления цирка Астаны и гастро- by local as well as visiting troupes. басқа елдердің цирктерінің гастрольдер ли цирков других стран. В программе: Shows include acrobats and gymnasts, өтеді. Бағдарламада:акробатика, гимна- акробатика, гимнастика, иллюзия, клоу- illusionists, clowns and animals. стика, иллюзия, күлдіргі ойын, жануарлар нада, шоу с животными. шоуы. 92 93

ОҚУШЫЛАР САРАЙЫ ДВОРЕЦ ШКОЛЬНИКОВ SCHOOLCHILDREN’S PALACE

Оқушылар сарайы, мұнда әр бала Дворец школьников, здесь каждый Schoolchildren’s Palace. Every child 100-ден астам түрлі үйірмелер мен ребенок найдет себе занятие по душе can find something interesting and секцияларда өзінің көңілінен шығатын в более чем 100 различных кружках и enjoyable among 100 different groups іспен айналыса алады. Дәстүрлі музы- секциях. Помимо традиционных музы- and classes. In addition to regular калық, спорт бөлімдерінен және курста- кальных, спортивных отделений и кур- study classes, workshops, traditional рынан басқа, мұнда археология, робо- сов здесь есть кружки по археологии, music and sports departments, there тотехника, нанотехнология үйірмелері работотехники, нанотехнологии. Новое are courses on archaeology, robotics бар. Жаңа ғимарат өзінің планетарий- здание гордится своим планетарием, and nanotechnology. The new building ін, амфитеатрын және арт-галереясын амфитеатром и арт-галереей. boasts a planetarium, an amphitheatre мақтан тұтады. and an art gallery. 94 95

АТАЛЫП ӨТІЛЕТІН ЖӘНЕ ЕСКЕ АЛЫНАТЫН КҮНДЕР КҮНТІЗБЕСІ

ҚАҢТАР

1қаңтар Өтетілеуұлы Ермек жазушы, аудармашы, балалар ақыны, туғаныны 80 жыл (1938-2006) 1 қаңтар Нарымбетов Әбділхамит Қуанұлы ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, әдебиетта- нушы, туғанына 90 жыл (1928) 1 қаңтар Тәліпов Шүкір Тәліпұлы химия ғылымдарының докторы, Қазақстан ғылым академиясының академигі, туғанына 110 жыл (1908-1990) 2 қаңтар Сарин Қалқаман Айымғазыұлы, Ақын, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі, туғанына 40 жыл (1978) 4 қаңтар Абылаева Әсия, актриса, Қазақстанның халық әртісі, туғанына 80 жыл (1938) 6қаңтар Алпысбаев Хасан Алпысбайұлы, археолог, тарих ғылымдарының кандидаты, археология жөнінде көп- теген еңбектердің авторы туғанына 90 жыл (1928-1978) 8 қаңтар Сейсембеков Тельман Зейноллаұлы, ғалым, медицина ғылымдарының докторы, ҚР медицина ғылымдар академиясының кореспондент мүшесі туғанына 80 жыл (1938) 10 қаңтар Сыбанов Болат Күнтуұлы, актер, әнші- композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі туғанына 80 жыл (1938-1998) 10 қаңтар Мансұров Фуат Шәкірұлы, дирижер, Қазақстанның, Татар АКСР-інің және РФ-ның халық артисі туға- нына 90 жыл (1938) 10 қаңтар Коган Симха Бенционович, Пианист, концертмейстер, Қазақстанның Халық әртісі туғанына 100 жыл (1918-1979) 15 қаңтар Атырау облысының құрылғанына, 80 жыл (1938) 15 қаңтар Қызылорда облысының құрылғанына 80 жыл (1938) 15 қаңтар Павлодар облысының құрылғанына 80 жыл (1938) 15қаңтар Байтулин Иса Омарұлы, Биология ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым академиясының академигі туғанына 90 жыл (1928) 18 қаңтар Сүлейменов Ғабдолла Рамазанұлы актер, Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі туғанына 90 жыл (1928- 1998) 24 қаңтар Базанов Әли Оразғұлұлы Ұлы Отан соғысының ардагері, жауынгер компазитор, туғанына 100 жыл (1918-1944) 26 қаңтар Кенжеғұлова Нарбин, жазушы, аудармашы, филология ғылымдарының кандидаты туғанына 70 жыл (1948) 28 қаңтар «Жулдыз» журналының алғашқы санының шыққанына 90 жыл (1928) 28 қаңтар Сұлтанбеков Мұрат ақын, аудармашы, туғанына 80 жыл (1938) 96

31 қаңтар Баққожа Мұқай, жазушы, драматруг, Қазақстан Мемлекеттік сыйлығының иегері, туғанына 70 жыл (1948-2008) 31қаңтар Баянауыл ауданының құрылғанына 90 жыл (1928)

АҚПАН

2 ақпан Ысқақбай Марал Қазақ жазушысы, туғанына 80 жыл (1938) 2 ақпан Қоразбаев Алтынбек Қоразбайұлы Қазақстандық композитор, әнші, Қазақстан халық әртісі, туғанына 70 жыл (1948) 2 ақпан Қорқытов Берік Ыбырашұлы жазушы, драматург, аудармашы туғанына 90 жыл (1928-2006) 3 ақпан Қожабеков Кененбай Моданұлы ҚазССР-нің Халық әртісі, туғанына 90 жыл (1928-1988) 4 ақпан Кляшторный Сергей Григорьевич түріктанушы, тарих ғылымының докторы, профессор туғанына 90 жыл (1928-2014) 5 ақпан Ухабов Валерий Иванович Кеңес Одағының батыры, жауынгер-интернационалист, туғанына 80 жыл (1938-1983) 6 ақпан Әбілтаев Шәміл Бисенғалиұлы күйші-домбырашы, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, 70 жыл (1948) 8 ақпан Елемесов Көпмағамбет Елемесұлы Ауыл шаруашылығы ғылымының докторы, профессор, ҚҒА акаде- мигі, Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері, туғанына 80 жыл (1938) 10 ақпан Серікқалиұлы Зейнолла сыншы, мәдениеттанушы, аудармашы, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты туғанына 80 жыл. (1938-2004) 15 ақпан Айтбаев Салихитдин Әбдісадықұлы кескіндемеші, график-суретші, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері туғанына 80 жыл (1938-1994) 18 ақпан Сағадиев Кенжеғали Әбенұлы экономист-ғалым, экономика ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым мен техника қайраткері туғанына 80 жыл (1938) 20 ақпан Сарымолдаев Қабылбек Мемлекет және қоғам қайраткері туғанына 120 жыл (1898-1938) 21 ақпан Кенжетаев Досай Тұрсынбайұлы философия ғылымдарының докторы, дінтанушы, туғанына 50 жыл. 22 ақпан Әлімқұлов Совет Рақымбайұлы ақын туғанына 80 жыл (1938-1992). 23 ақпан Колесников Андрей Андреевич кинооператор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері туғанына 100 жыл (1918-1995) 24 ақпан Әбілтаев Шәміл Бисенғалиұлы музыкант, күйші-домбырашы, туғанына 70 жыл. (1948) 26 ақпан Галиев Виль Зайнуллович профессор, тарих ғылымдарының докторы туғанына 80 жыл (1938) 28 ақпан Кәрімбаев Садық ақын-композитор, Қаз.ҚСР еңбек сіңірген өнер қайраткері туғанына 100 жыл (1918- 1975) 28 ақпан Ружева Алтын Ибрагимқызы өнер қайраткері, актриса, Қазақ ССР Халық әртісі туғанына 90 жыл (1928- 1990) 28 ақпан Әбубәкір Қайран ақын, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының лауреаты, туғаныны 60 жыл (1958) 28 ақпан Сатаев Қарғамбай Рахымжанұлы актер, Қазақстанның халық артисі туғанына 80 жыл (1938-2013)

НАУРЫЗ

1 наурыз Боранбаев Әнуар актер, Қазақстанның халық артисі туғанына 70 жыл (1948-1999) 2 наурыз Сейтметов Райымбек Ноғайбайұлы актер, театр режиссері, театр педагогы, профессор, Қазақ КСРнің Халық артисі, Қазақ КСРнің Еңбек сіңірген қайраткері, туғанына 80 жыл (1938-2007) 5 наурыз Аманов Жарылқасын ақын, сазгер, күйші туғанына 80 жыл (1938) 7 наурыз Әбдірашев Жарасқан қазақ ақыны, журналист, туғанына 70 жыл (1948-2001) 8 наурыз Дружинина Людмила Гавриловна балалар жазушысы, туғанына 100 жыл (1918-1996) 8 наурыз Болғанбаев Әсет ғалым, профессор, филология ғылымдарының докторы туғанына 90 жыл (1928-1999) 8 наурыз «Заря Свободы» газетінің алғашқы санының шыққанына 100 жыл, қазіргі атауы «Огни Алатау» (1918) 14 наурыз Әлімқұлов Нұрсұлтан ақын, Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі туғанына 90 жыл (1928-1982) 15 наурыз Мұсақожаева Айман Қожабекқызы Қазақстанның халық артисі, Қазақстанның Еңбек Ері, «Әлем ар- тисі», Халықаралық шығармашылық Академиясының академигі, туғанына 60 жыл (1958) 15 наурыз Иманасов Сәкен ақын туғанына 80 жыл (1938-2012) 15 наурыз Рахимов Қайролла Дүйсенбайұлы фармаколог ғалым, медицина ғылыми докторы, профессор туғаны- на 70 жыл (1948) 16 наурыз Әбділдин Мейрхан Мүбаракұлы Физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА ака- демигі туғанына 80 жыл (1938 - 2012) 17 наурыз Серғалиев Мырзатай Серғалиұлы Тіл білімі маманы, филология ғылымының докторы, профессор, Қа- зақстан ғылым академиясының академигі, туғанына 80 жыл (1938) 17 наурыз Құжиманов Жоламан әнші, «Сазген сазы» ансамблінің әншісі туғанына 60 жыл (1958) 18 наурыз Қалижанов Уәлихан Қалижанұлы Филология ғылымдарының докторы, Қазақстанның Еңбек сіңірген қайраткері, Ш. Ш. Уәлиханов атындағы сыйлықтың иегері, ҚР ҰҒА-ның корреспондент-мүшесі туғанына 70 жыл (1948) 21 наурыз Нурмуханбетов Димаш жазушы, драматург, туғанына 70 жыл (1948) 22 наурыз Қабанбай Марат жазушысы, публицист туғанына 70 жыл (1948 -2000) 24 наурыз Мелдебеков Әлихан Мелдебекұлы Ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА-сының академигі туғанына 70 жыл (1948) 25 наурыз Тоқмурзин Қадырма Хамитұлы Химия ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА академигі туғанына 80 жыл (1938) 25 наурыз Шәженов Халел актер, режиссер туғанына 110 жыл (1908-1943)

СӘУІР

1 сәуір Голиков Владимир Андреевич Инженер-механик, техника ғылымдарының докторы, профессор, ҚҒА академигі туғанына 80 жыл (1938) 1 сәуір Попов Евгений Васильевич Қазақстанның еңбек сіңірген артисі, туғанына 90 жыл (1928-1977) 4 сәуір Юшков Серафим Владимирович юрист, профессор, Қазақстан ғылым академиясының академигі туға- нына 130 жыл (1888—1952) 6 сәуір Әбілдина Қарақат қазақ дәстүрлі әнін насихаттаушы, халық және эстрада әндерін орындаушы, Қа- зақстанның еңбек сіңірген қайраткері, туғанына 40 жыл. (1978) 98

7 сәуір Павлодар уездік жұмысшы және сарбаздар Кеңесінің, шаруалар, қазақтар, қырғыздар және татарлар- дың «Объединение» газетінің жарыққа шыққанына 100 жыл (1918) 8 сәуір Тойшыбеков Мәкен Молдабайұлы Генетик-селекционер, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, Қазақстан ҰҒА академигі туғанына 80 жыл (1938) 10 сәуір Облыстық «Рудный Алтай» газетінің бірінші саны шыққанына 100 жыл толды (1918) 10 сәуір Нілібаев Әубәкір Дастанұлы ақын, аудармашы туғанына 90 жыл (1928-2014) 12 сәуір Әбдіразақов Байжігіт жазушы, журналист, туғанына 90 жыл (1928-1995) 15 сәуір Әшірбекова Роза әртіс, Қазақстанның халық әртісі туғанына 80 жыл (1938) 15 сәуір Абдулпаттаев Сапиулла Ибрагимұлы ғалым, тарих ғылымының докторы туғанына 90 жыл (1928) 15 сәуір Рау Алексей Григорьевич ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы, Қазақстан Ұлттық ғылым ака- демиясының академигі туғанына 80 жыл (1938) 15 сәуір Спатаев Қарсыбай Совет одағының батыры, туғанына 100 жыл (1918-1942) 16 сәуір Жаманова Роза Үмбетқызы әнші (сопрано), КСРО-ның халық артисі 90 жыл (1928-2013) 16 сәуір Жетбаев Әбіл Қуанғалиұлы ғалым, физика-математика ғылымдарының докторы, професор, ҚҰА корре- спондент мүшесі, Қазақстанға еңбек сіңірген ғылым қайраткері туғанына 80 жыл (1938-1999) 17 сәуір Ысмағұлов Жұмағали публицист-жазушы, аудармашы, сыншы-әдебиетші ғалым, филология ғылымда- рының докторы, профессор туғанына 90 жыл (1928-2011) 17 сәуір Иманғазиев Кенже Иманғазұлы агрохимик, Қазақстан ғылым академиясының академигі туғанына 110 жыл (1908-1970) 18 сәуір Мархабаев Абдул-Хамид Қазақ жазушысы, публицист, әдеби сыншы, профессор туғанына 80 жыл (1938-2014) 18 сәуір Сейтбеков Лесбек Сейтбекұлы техника ғылымдарының докторы, профессор, ҚҒА корреспондент мү- шесі, ҚР ҰҒА академигі туғанына 80 жыл (1938) 21 сәуір Алтаев Жақыпбек Алтайұлы философия ғылымдарының докторы, профессор туғанына 70 жыл (1948) 22 сәуір Жантурин Нұрмұхан Сейітахметұлы актер, режиссер, Қазақ КСРнің Халық артисі, Қазақ КСРның Мем- лекеттік сыйлығының иегрі туғанына 90 жыл (1928-1990) 23 сәуір Қасым Қайсенов Қазақстанның Халық қаһарманы, көрнекті жазушы, әйгілі партизан туғанына 100 жыл (1918-2006) 29 сәуір Баспаев Жамбыл Күзембайұлы виолончельші, педагог, Қазақстанның халық артисі туғанына 80 жыл (1938)

МАМЫР

1 мамыр Асылбеков Абдрахман ақын туғанына 80 жыл (1938) 1 мамыр Мәмбеев Сабыр Әбдірәсілұлы кескіндемеші, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері, Қазақстан халық суретшісі туғанына 90 жыл (1928) 1 мамыр «Балдырған» журналының алғашқы санының шыққанына 60 жыл (1958) 1 мамыр Қамшыгер Саят ақын, туғанына 40 жыл 2 мамыр Иманасов Сәкен Құсайынұлы ақын, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері туғанына 80 жыл (1938) 2 мамыр Аханов Кәкен тілтанушы, ғалым, филология ғылым докторы, ҚҒА ның кореспондент мүшесі туғанына 90 жыл (1928-1978) 99

2 мамыр Домбаев Есенжол жазушы, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі туғанына 80 жыл (1938-2015) 4 мамыр Ахметов Зәки ҚР ҰҒА ның академигі, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ре- спубликасы ғылымына еңбегі сіңген қайраткер туғанына 90 жыл (1928 – 2002) 4 мамыр Байбатырұлы Имашхан ақын, жазушы туғанына 80 жыл (1938-2000) 5 мамыр Буренков Валерий Михайлович журналист, публицист, прозаик туғанына 80 жыл (1938) 6 мамыр Қаупынбайұлы Төлен жазушы, туғанына 80 жыл (1938) 6 мамыр Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Қазақстан Республикасының астанасы – Ақмола қаласын Қазақстан Ресаубликасының астанасы – Астана қаласы деп қайта атау туралы қаулының шығуына 20 жыл (1998) 12 мамыр Ақмарал Хайдарқызы Арыстанбекова Қазақстан мемлекет қайраткері, туғанына 70 жыл (1948) 14 мамыр Музалевский Сергей Алексеевич ақын, әдебиеттанушы, суретші, журналист туғанына 90 жыл (1928- 2000) 15 мамыр Оралбаева Нұржамал Оралбайқызы ғалым-филолог, филология ғылымдарының докторы, профессор, туғанына 90 жыл (1928) 15 мамыр Босақов Жамаладдин жазушы, туғанына 100 жыл (1918-1987) 15 мамыр Досжанов Тұрғанбай Нұрланұлы биология ғылымының докторы, профессор, Қазақстан ғылым акаде- миясының академигі туғанына 90 жыл (1928) 18 мамыр Әбуталиев Нәбиден жазушы, қаламгер,журналист туғанына 90 жыл (1928) 20 мамыр Әшімбаев Түймебай ғалым, экономикалық ғылым докторы, профессор, ҚҒА-ның академигі, Қазақстан- ның еңбек сіңірген қайраткері туғанына 100 жыл (1918-1995) 20 мамыр Көкенов Манап айтыс ақыны, Қазақстанның халық ақыны туғанына 90 жыл (1928-1992) 20 мамыр Мейрамов Тілектес Уахитұлы кино және театр актері, Қазақстанның халық әртісі, Қазақ ұлттық өнер университетінің профессоры, ҚР Білім беру ісінің Үздігі туғанына 70 жыл (1948) 20 мамыр Молдабеков Әнуарбек Абыханұлы кино және театр актері, Қазақстанның халық әртісі, туғанына 80 жыл (1938-1985) 21 мамыр Қожамияров Құддыс Қожамиярұлы композитор, КСРО-ның халық артисі туғанына 100 жыл (1918- 1994) 23 мамыр Клейнбок Яков Исаакович мал дәрігері, ветеринария ғылымының докторы, Қазақ КСР ғылым академи- ясының корреспондент мүшесі туғанына 110 жыл (1908-1961) 25 мамыр Балғожин Шәбден Әбділғапарұлы Техника ғылым докторы, Қазақстан ғылым академиясының акаде- мигі туғанына 90 жыл (1928-2004) 29 мамыр Омарбеков Талас Омарбекұлы тарих ғылымдарының докторы, профессор, туғанына 70 жыл. 30 мамыр Ерзакович Борис Гиршевич композитор, музыка зерттеушісі, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қай- раткері, ҚҰА ның корреспондент мүшесі, өнертану ғылымдарының докторы, профессор туғанына 110 жыл (1908-1997)

МАУСЫМ

1 маусым Нағманов Қажымұрат Ыбрайұлы Қазақстанның мемлекеттік қайраткері туғанына 70 жыл (1948) 3 маусым Нәрібаев Көпжасар экономист, экономика ғылымдарының докторы, профессор туғанына 80 жыл (1938) 100

4 маусым Үсенбаева Нұржамал Пернебекқызы әнші (лирика-колоратуралық сопрано), Қазақстанның халық ар- тисі туғанына 60 жыл (1958) 4 маусым Беков Орынбек жазушы, драматург, қоғам қайраткері туғанына 120 жыл (1898-1937) 10 маусым 20 жыл бұрын Қазақстан елордасы Астананың әлемге таныстырылған күні (1998) 10 маусым Петухов Рэм Михайлович экономист, экономика ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым Академиясының корреспондент мүшесі, туғанына 90 жыл (1928) 11 маусым Джилкибаев Эдуард жазушы, аудармашы, журналист туғанына 80 жыл (1938) 13 маусым Елешев Рахымжан Елешұлы Ауыл шаруашылығы ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым Академиясының академигі, ҚР еңбек сіңірген ғылым қайраткері туғанына 80 жыл (1938) 17 маусым Бобров Лев Гордеевич Ауыл шаруашылығы ғылымының докторы, профессор, ҚР ҒА сының корреспон- дент мүшесі туғанына 90 жыл (1928-1998) 18 июня Добротин Николай Алексеевич Физика-математика ғылымының докторы, профессор, ҚҒАсының ака- демигі туғанына 110 жыл (1908-2002) 21 маусым «Жетісу» Алматы облыстық қоғамдық-саяси газетінің алғашқы санының шыққанына 100 жыл (1918) 23 маусым Аравин Петр Васильевич музыкатанушы туғанына 110 жыл (1908-1979) 25 маусым Жұмабаев Мағжан қазақтың ұлы ақыны, әдебиет зерттеушісі, ағартушы және аудармашы туғанына 125 жыл (1893 - 1938) 27 маусым Тажібаева Айманкүл Халық ақыны туғанына 130 жыл (1888-1952) 29 маусым Смирнова Нина Сергеевна Әдебиет зерттеушісі, филология ғылымдарының докторы, профессор, Қа- зақстан ҒА-сының академигі туғанына 110 жыл (1908-1978) 29 маусым Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетіне 90 жыл (1928)

ШІЛДЕ

1 шілде Байсалов Сағындық Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген заңгері, заң ғылымдарының докторы, профессор туғанына 90 жыл (1928) 3 шілде Негимов Серік әдебиеттанушы, филология ғылым докторы, профессор туғанына 70 жыл (1948) 8 шілде Түймебаев Жансейіт Қансейітұлы Мемлекет қайраткері, туғанына 60 жыл (1958) 9 шілде Устименко Борислав Петрович энергетик, техника ғылымының докторы, Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген ғылым және техника қайраткері, ҚР ҒА сының корреспондент мүшесі туғанына 90 жыл (1928) 10 шілде Әуезхан Қодар Әбдірахманұлы ақын, әдеби сыншы, мәдениеттанушы туғанына 60 жыл (1958-2016) 11 шілде Құдайбердіұлы Шәкәрім ақын, жазушы, философ, тарихшы, композитор туғанына 160 жыл (1858- 1931) 11 шілде Ертіс ауданының құрылғанына 90 жыл (1928) 11 шілде Шәмиев Ахмет ұйғыр актері, әнші, Қазақ КСР-інің халық артисі туғанына 110 жыл (1908-1983) 16 шілде Бараев Александр Иванович Агроном, ауыл шаруашылығы ғылым докторы, профессор, бүкілодақтық ауыл шаруашылығы ғылым академиясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері туғанына 110 жыл (1908-1985) 19 шілде Қалиев Ғани Әлімұлы ғалым, экономика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан ғылым акаде- миясының академигі, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері туғанына 80 жыл (1938) 101

26 шілде Әбдірәшев Төлепберген дирижер, Қазақстанның халық артисі туғанына 70 жыл (1948-2007) 27 шілде Мухамеджанов Төлеген композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері туғанына 70 жыл (1948)

ТАМЫЗ

1 тамыз Тәшенов Қазис Физолог-ғалым, биология ғылымының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым Академи- ясының академигі туғанына 90 жыл (1928) 4 тамыз Жарылғапов Ісләм жазушы, ғалым, аудармашы, Қазақстанның құрметті журналисі 100 жыл (1918- 1993) 4 тамыз Қасымхан Бегманов ақын, жазушы, туғанына 60 жыл (1958) 10 тамыз Құсайынов Мұрат композитор, музыкант, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Досмұқасан ансам- блінің көркемдік жетекшісі әрі негізін қалаушы туғанына 70 жыл (1948) 10 тамыз Рымжанов Ораз Махатұлы кинорежиссер, продюсер, кинооператор, қоғам қайраткері туғанына 70 жыл (1948-2001) 13 тамыз Озмитель Федор Федорович Кеңес Одағының Батыры туғанына 100 жыл (1918-1944) 15 тамыз Нұрғалиев Өтежан ақын туғанына 80 жыл (1938-2011) 15 тамыз Қайырбеков Ғафу ақын, жазушы туғанына 90 жыл (1928-1994) 15 тамыз Манская Инесса Ивановна балерина, Қазақстанның Халық артисі туғанына 90 жыл (1928) 15 тамыз Тасыбекова Торғын Жылқышықызы актриса, Қазақ КСР-інің халық артисі, туғанына 80 жыл (1938) 15 тамыз Оңтүстік Қазақстан облыстық Ж. Шанин атындағы облыстық академиялық қазақ драма театрының ашылғанына 80 жыл (1938) 20 тамыз Әшири Ахметжан жазушысы, ақын, драматург, аудармашы туғанына 80 жыл (1938) 20 тамыз Жанділдин Нұрымбек философия ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Ғылым академия- сының корреспендент мүшесі туғанына 100 жыл (1918-1990) 20 тамыз Сүлейменов Сұлтан Тәшімбайұлы Ғалым, технологиялық ғылымының докторы, профессор, КСРО ғылым академиясының академигі туғанына 90 жыл (1928-1996) 20 тамыз Сәрсенбаев Оразбек Жазушы туғанына 80 жыл (1938-2015) 23 тамыз Жармағамбетов Қайнекей Ақын, әдебиет зерттеушісі туғанына 100 жыл (1918-1974) 28 тамыз Ыдырысов Қабдікәрім Ақын туғанына 90 жыл (1928-1978) 28 тамыз Егоров Николай Петрович зоотехник, ауыл шаруашылығы ғылым докторы, ҚР ҒА-сының академигі туғанына 80 жыл (1938)

ҚЫРКҮЙЕК

1 қыркүйек Талғаров Хасенхан ақын, аудармашы туғанына 90 жыл (1928-1994) 4 қыркүйек Дәрібаева Жадыра ақын 70 жыл (1948) 10 қыркүйек Қыстабайұлы Захардин жазушы-драматург, журналист, туғанына 70 жыл (1948) 10 қыркүйек Тұякбаев Жұмамұрат жазушы 80 жыл (1938-2000) 11 қыркүйек Ершов Александр Матвеевич Кеңес Одағының Батыры туғанына 110 жыл (1908-1980) 12 қыркүйек Талпақова Гүлжан Ізімқызы Биші, Қазақстанның халық артисі туғанына 70 жыл (1948) 102

13 қыркүйек Аюханов Болат Ғазизұлы биші педагог, балетмейстер, Қазақстанның халық артисі, Қазақстан Мем- лекеттік сыйлығының лауреаты туғанына 80 жыл (1938) 16 қыркүйек Жүсіпов Әли Асқарұлы суретші-кескіндемеші туғанына 90 жыл (1928-1976) 19 қыркүйек Нұрқатов Айқын жазушы, сыншы, әдебиет зерттеушісі туғанына 90 жыл (1928-1965) 21 қыркүйек Меркель Иоган Давидович Қазақстан Республикасы Конституциялық кеңесінің мүшесі туғанына 60 жыл (1958) 26 қыркүйек Жароков Тайыр ақын, аудармашы туғанына 110 жыл (1908-1965) 26 қыркүйек Садықов Тоқмұхамед Сәлменұлы ғалым, тарих ғылымдарының докторы, профессор, ҚР ҰҒА-ның академигі, қоғам қайраткері туғанына 80 жыл (1938) 28 қыркүйек Ермолов Петр Васильевич геология-минералогия ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан ғылым академиясының академигі туғанына 80 жыл (1938)

ҚАЗАН

1 қазан Көбеев Спандияр жазушы, педагог, қоғам қайраткері туғанына 140 жыл (1878-1956) 1 қазан Бейсембаев Болат Балтақайұлы техника ғылымының докторы, профессор, Қазақстан ғылым академи- ясының корреспондент мүшесі туғанына 80 жыл (1938-1999) 1 қазан Луганский Сергей Данилович Қазақстандық ұшқыш, Кеңес Одағының екі мәрте батыры туғанына 100 жыл (1918-1977) 1 қазан Ғаббасов Халел (Халиулла) Ахметжанұлы Алаш қозғалысының мүшесі туғанына 130 жыл (1888-1931) 3 қазан Бәлиева Зағипа Яхияқызы Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты, туғанына 60 жыл. (1958) 4 қазан Тарабаева Гүлбахрам Иманбекқызы Медицина ғылымдарының докторы туғанына 110 жыл (1908- 1981) 5 қазан Кубатов Рашид Юсупбекович Экономист, экономика ғылымының докторы, Қазақстанның ұлттық ғылым акдадемиясының академигі туғанына 90 жыл (1928) 7 қазан Мартьянов Сергей Николаевич Жазушы, аудармашы туғанына 100 жыл (1918-1967) 8 қазан Бок Иван Иванович ғалым-геолог, геология-минералогия ғылымының докторы, профессор, Қазақстан ғылым академиясының академигі туғанына 120 жыл (1898–1983) 10 қазан Біләлов Қали Көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері туғанына 100 жыл (1918-1977) 11 қазан Сәбетқазы Ақатай Нұржақияұлы жазушы, философия ғылымының докторы, профессор туғанына 80 жыл (1938-2003) 12 қазан Ыбыраев Жүніс Ақатайұлы Жазушы, аудармашы туғанына 90 жыл (1928-2002) 12 қазаң Ниязбеков Шәкен Оңласынұлы суретші, Қазақстанның Мемлекеттік туының авторы туғанына 80 жыл (1938-2014) 13 қазан Бейсеуов Әсет Көпбайұлы Композитор, Қазақстанның халық артисі туғанына 80 жыл (1938-1996) 15 қазан Загвоздкина Иустина Ивановна Қазақстанның халық артісі, Қазақстанның еңбек сіңірген артісі туға- нына 110 жыл (1908-1985) 15 қазан Шаяхметов Кәміл Махмұтұлы суретші, ҚРның халық суретшісі, еңбек сіңірген өнер қайраткері туға- нына 90 жыл (1928-1995 20 қазан Қыдыралин Сіләмбек актер, Қазақ КСР-інің халық артисі туғанына 110 жыл (1908-1983) 103

24 қазан Жылқышиев Қойшығұл ақын туғанына 70 жыл (1948) 29 қазан Алтынай Жорабаева Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген қайраткері, туғанына 40 жыл (1978) Есмағамбетова Көшім Лекерұлы тарих ғылымының докторы , профессор, туғанына 80 жыл (1938-2016) 31 қазан Андриасян Рубен Суренович режиссер, театр актері, ҚР-ның халық артисі туғанына 80 жыл (1938)

ҚАРАША

7 қараша Оздоев Сұлтан Мәжитұлы геолог, геология-минералдық ғылымының докторы, Қазақстан Ұлттық Ғылым Академиясының академигі туғанына 80 жыл (1938) 8 қараша Сейдеханов Көбей жазушы, аудармашы туғанына 90 жыл (1928-1996) 8 ноября Мұстанбаев Ыдырыс әдебиеттанушы, абайтанушы, Алаш үкіметінің белді қайраткері туғанына 120 жыл (1898-1937) 10 қараша Шакенов Нұтфолла жазушы-ақын, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі туғанына 90 жыл (1928- 1983) 15 қараша Дәдебаев Жанғара әдебиеттанушы, филология ғылымдарының докторы, профессор туғанына 70 жыл (1948) 21 қараша Айнағұлова Күлшара Біләлқызы кинотанушы, Қазақстан кинематографистер Одағының мүшесі туға- нына 70 жыл (1948) 22 қараша Әлімқұлов Тәкен ақын, жазушы, әдебиет сыншысы туғанына 100 жыл (1918-1987) 25 қараша Мусин Әлихан Шөжебайұлы Кенші ғалым, техникалық ғылымдар докторы, Қазақстан Ұлттық ғылым академиясының корреспондент мүшесі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылыми қайраткері туғанына 110 жыл (1908- 1963)

ЖЕЛТОҚСАН

1 желтоқсан Хасенов Мәди жазушы, Қазақстан жазушылар одағының мүшесі, Қазақстанның еңбек сіңірген мәдениет қызметкері туғанына 80 жыл (1938) 3 желтоқсан Малқаров Омарбай ақын-жазушы, педагог туғанына 110 жыл (1908-1993) 4 декабря Харин Станислав Николаевич Физика-математика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан ғылым академиясының академигі, өнертапқыш туғанына 80 жыл (1938) 5 желтоқсан Батырбекова Бәтима ақын, туғанына 90 жыл (1928-1987) 5 желтоқсан Жамішев Әбдіраш ақын, аудармашы, сыншы туғанына 90 жыл (1928-1995) 5 желтоқсан Сүйіншәлиев Ханғали Жұмашұлы ғалым, әдебиеттанушы, филология ғылымдарың докторы, туғанына 100 жыл (1918) 12 желтоқсан Гвоздев Евгений Васильевич биология ғылымдарының докторы, профессор, Ұлттық ғылым академиясының академигі туғанына 100 жыл (1918-2012) 15 желтоқсан Оспан Сейфолла ақын, аудармашы туғанына 80 жыл (1938) 15 желтоқсан Оразаев Файзулла жазушы, журналист, аудармашы туғанына 80 жыл (1938) 17 желтоқсан Шәріпжан Тоқтархан Барқызатұлы ақын, жазушы, фельетоншы туғанына 80 жыл (1938-2002) 20 желтоқсан Дүйсенов Мырзабек Ғалым, жазушы, филология ғылымдарының докторы, профессор туғаны- на 90 жыл (1928-1988) 104

21 желтоқсан Майзель Любовь Яковлевна актриса, ҚазКСР халық артісі туғанына 110 жыл (1908-1978) 23 желтоқсан Шишигина Ольга Васильевна, Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің депутаты, туғанына 50 жыл. (1968) 24 желтоқсан Мұхамеджанов Қалтай жазушы-драматург, театр сыншысы, Қазақстанның халық жазушысы туғанына 90 жыл (1928-2001 25 желтоқсан Есенжанов Хамза жазушы, аудармашы, Қазақстан Мемлекетік сыйлығының лауреаты туғаны- на 110 жыл (1908-1974) 28 желтоқсан Оразбаева Алма Динмухамедовна Қазақстандағы алғашқы комсомол, мемлекет және қоғам қайраткері туғанына 120 жыл (1898-1943) 28 желтоқсан Вучетич Евгений Викторович КСРО халық суретшісі, мүсінші, ҚР еңбек сіңірген өнер қайрат- кері туғанына 110 жыл (1908-1974) 29 желтоқсан Сүлейменов Асқар жазушы, әдебиет сыншысы, драматург, аудармашы туғанына 80 жыл (1938- 1992) 31 желтоқсан Жөкебаев Әліпбек Жөкебайұлы педагог, Қазақ қыздар педагогикалық институтында кітапха- на факультеті мен кітапханатану және библиография кафедрасын алғашқы ұйымдастырушы туғанына 110 жыл (1908- 2004) 105

АЙЫ МЕН КҮНІ БЕЛГІСІЗ АТАУЛЫ КҮНДЕР

420 жыл Қарасай батыр (1598) 300 жыл Семей қаласының құрылды (1718) 270 жыл Тілеуке Құлекеұлы Қазақтың төкпе ақын (Шал ақын) (1748-1819) 260 жыл Байжігіт Тоқтарқожаұлы би шешен (шамамен 1758-1845) 220 жыл Естемесұлы Есеней батыр, би шешен (1798-1870) 210 жыл Қаржубайұлы Шөже ақын (1808-1895) 210 жыл Қанайұлы Шортанбай ақын (1808-1881) 200 жыл Құрманғазы Сағырбайұлы қазақтың ұлы күйші-композиторы (1818-1889) 160 жыл Жапаров Макар халық композиторы, күйші (1858-1926) 160 жыл Копейұлы Мәшһүр Жүсіп ақын, фольклор танушы, қазақ мәдениеті мен әдебиетінің белгілі тұлғасы (1858-1931) 160 жыл Белгілі қазақ ғалым-ағартушысы Шоқан Уәлихановтың Қашқария сапарына (1858) 150 жыл Кұнанбаев Кәкітай Ысқақұлы ақын, Абайдың ізбасары, Абайтанушы (1868-1915) 130 жыл Қашаубаев Әміре әнші, актер әрі музыкант (1888-1934) 130 жыл Әлімбетов Сапарғали ақын-композитор (1888-1956) 120 жыл Жүргенов Темірбек Мемлекет қайраткері (1898-1938) 120 жыл Қодаров Қарасай Батыс Алаш орданың қайраткері, халық мұғалімі (1898-1935) 120 жыл Сәдуақасов Жанайдар Мемлекет және қоғам қайраткері (1898-1938) 110 жыл Мұсабаев Ғайнетдин Ғалиұлы тілтанушы, Қазақстан ғылым академиясының корреспондент мүшесі (1908-1989) 110 жыл Бейсебаев Мәсімхан Қоғам қайраткері (1908-1987) 110 жыл Бектенов Мұқан Өмірәліұлы актер, әнші, Қазақстанның еңбек сіңірген артисі (1908-1950) 110 жыл Бұзырбаев Ғабдолла Қоғам қайраткері (1908-1941) 100 жыл Жанзақов Абдулла Кеңес Одағының Батыры (1918-1944) 110 жыл Шәкарімұлы Зият ақын, драматург (1908-1937) 100 жыл «Абай» журналы (1918) 80 жыл Тоқмурзин Қадырма Хамитұлы Химия ғылымдарының докторы, профессор, ҚРҰҒА академигі (1938) 80 жыл Арал ауданы құрылды (1938) 60 жыл «Парасат» журналына (1958) 106

ХАЛЫҚАРАЛЫҚ МЕРЕЙТОЙЛАР

ҚАҢТАР

12 қаңтар – Шарль Перро француз жазушысы, туғанына 390 жыл (1628-1703) 22 қаңтар – Проскурин Петр Лукич жазушы туғанына 90 жыл (1928-2001) 22 қаңтар – Байрон Джордж Гордон ағылшын жазушысы туғанына 230 жыл (1788-1824) 22 қаңтар – Эйзенштейн Сергей Михайлович кинорежиссер, өнер теоретигі туғанына 120 жыл (1898-1948) 24 қаңтар – Суриков Василий Иванович суретші туғанына 170 жыл (1848-1916) 25 қаңтар – Высоцкий Владимир Семёнович ақын, актер туғанына 80 жыл (1938-1980)

АҚПАН

8 ақпан – Жюль Верн француз жазушысы туғанына 190 жыл (1828-1905) 10 ақпан – Вайнер Георгий Александрович жазушы, сценарист туғанына 80 жыл (1938-2009) 10 ақпан – Брехт Бертольт неміс драматургы туғанына 120 жыл (1898-1956) 22 ақпан –Шопенгауэр Артур неміс философы туғанына 230 жыл (1788-1860) 23 ақпан – Малевич Северинович Казимир орыс суретшісі, туғанына 140 жыл (1878-1935)

НАУРЫЗ

4 наурыз – Антонио Вивальди итальяндық композитор, скрипкашы, педагог, дирижер туғанына 340 жыл (1678- 1741) 7 наурыз – Борис Михайлович Кустодиев орыс суретшісі туғанына 140 жыл (1878-1927) 13 наурыз – Макаренко Антон Семенович орыс педагогы, жазушы туғанына 130 (1888-1939) 17 наурыз – Полевой Борис Николаевич орыс жазушысы туғанына 110 жыл (1908-1981) 20 марта – Генрика Ибсена норвег ақыны, драматург, туғанына 190 жыл (1828-1906) 28 наурыз – Максим Горький орыс жазушысы, әдебиет сыншысы, публицист туғанына 150 жыл (шын тегі Алексей Максимович Пешков) (1868-1936)

СӘУІР

2 сәуір – Мариэтта Сергеевна Шагинян орыс жазушысы туғанына 130 жыл (1888-1982) 4 сәуір – Томас Майн Рид ағылшын жазушысы туғанына 200 жыл (1818-1883) 11 сәуір – Сергей Лукьяненко ресейлік жазушы-фантаст туғанына 50 жыл (1968) 107

22 сәуір - Ефремов Иван Антонович ресейлік жазушы-фантаст туғанына 110 жыл (1908-1972) 23 сәуір – Морис Дрюон француз жазушысы туғанына 100 жыл (1918-2009) 26 сәуір – Эжен Делакруан француз суретшісі туғанына 220 жыл (1798-1863)

МАМЫР

15 мамыр – Виктор Михайлович Васнецов орыс суретшісі, архитектор туғанына 170 жыл (1848-1926) 18 мамыр - Омар Хайям парсы ақыны, математик, астроном, философ туғанына 970жыл (1048-1131) 26 мамыр – Алексей Николаевич Арбузов орыс жазушыс, драматург туғанына 110 жыл (1908-1986) 26 мамыр – Людмила Стефановна Петрушевскя ресейлік жазушы, драматург туғанына (1938) 31 мамыр – Светлана Александровна Алексиевич белорус жазушысы, Нобель сыйлығының лауреаты (2015) туға- нына 70 жыл (1948)

МАУСЫМ

5 маусым – Федерико Гарсиа Лорка испандық жазушы, драматург туғанына 120 жыл (1898-1936) 7 маусым – Поля Гоген француз суретшісі туғанына 170 жыл (1848-1903) 12 маусым – Джеймс Оливер Кервуд амеркандық жазушы, эколог туғанына 140 жыл (1878-1927) 17 маусым – Шарл Гуно француз композиторы туғанына 200 жыл (1818-1893) 22 маусым – Эрих Мария Ремарк неміс жазушысы туғанына 120 жыл (1898-1970)

ШІЛДЕ

5 шілде – Андрей Алексеевич Усачёв ресейлік балалар жазушысы туғанына 60 жыл ( 1958 ) 10 шілде – Джеймс Олдридж ағылшын жазушысы туғанына 100 жыл (1918-2015) 13 шілде – Валентин Саввич Пикуль орыс жазушысы туғанына 90 жыл (1928-1990) 14 шілде – Нодар Владимирович Думбадзе грузин жазушысы туғаныны 90 жыл (1928-1984) 16 шілде – Андрей Дмитриевич Дементьев орыс ақыны туғанына 90 жыл ( 1928 ) 16 шілде – Роберт Шекли американдық жазушы фантаст туғанына 90 жыл (1928-2005) 22 шілде – Януш Корчак Поляк жазушысы, педагог туғанына 140 жыл (1878-1942) 23 шілде – Рэймонд Чандлер американдық жазушы, сыншы туғанына 130 жыл (1888-1959) 24 шілде – Николай Гаврилович Чернышевский орыс жазушысы, әдебиет сыншысы туғанына 190 жыл (1828-1889) 29 шілде – Владимир Дмитриевич Дудинцев орыс жазушысы туғанына 100 жыл(1918-1998) 30 шілде – Эмили Бронтен ағылшын жазушысы, ақын туғанына 200 жыл (1818-1848)

ТАМЫЗ

5 тамыз – Василий Иванович Лебедев-Кумач Орыс ақыны туғанына 120 жыл (1898-1949) 108

15 тамыз – Раиса Адамовна Кудашева орыс ақыны, «В лесу родилась ёлочка» әнінің авторы туғанына 140 жыл (1878-1964) 15 тамыз – Эдит Несбит ағылшын жазушысы туғанына 160 жыл (1858-1924) 31 тамыз – Уильям Сароян американдық жазушы туғанына 110 жыл (1908-1981)

ҚЫРКҮЙЕК

9 қыркүйек – Борис Владимирович Заходер ресейлік ақын, аудармашы туғанына 100 жыл (1918-2000) 9 қыркүйек – Лев Николаевич Толстой орыс жазушысы туғанына 190 жыл (1828-1910) 9 қыркүйек – Клеменс Брентано Француз жазушысы, ақын туғанына 240 жыл (1778-1842) 15 қыркүйек – Франсуа де Ларошфуко француз жазушысы, ойшыл туғанына 405 жыл (1613-1680) 26 қыркүйек - Томос Стернз Элиот ағылшын-американдық жазушы, Нобель сыйлығының лауреаты туғанына 130 жыл (1888-1965) 28 қыркүйек – Ираклий Луарсабовича Андроников орыс жазушысы, әдебиеттанушы туғанына 110 жыл (1908- 1990) 28 қыркүйек – Василий Александрович Сухомлинский педагог-новаторы, жазушы туғанына 100 жыл (1918-1970)

ҚАЗАН

14 қазан – Владимир Петрович Крапивин орыс жазушысы туғанына 80 жыл (1938 г.) 16 қазан – Юджин О`Нил американдық драматург, Нобель сыйлығының лауреаты (1936) туғанына 130 жыл (1888- 1953) 19 қазан – Александр Аркадьевич Галич Орыс ақыны, жазушы, сценарист, драматург (негізгі тегі Гинзбург) туғаны- на 100 жыл (1918-1977) 25 қазан – Жоржа Бизе француз жазушысы туғанына 180 жыл (1838-1875)

ҚАРАША

1 қараша – Семёнова Мария Васильевна ресей жазушысы туғанына 60 жыл ( 1958 г.) 5 қараша – Кузьма Сергеевич Петров-Водкин орыс суретшісі туғанына 140 жыл (1878-1939) 5 қараша – Джо Дассен француз әншісі, композитор туғанына 80 жыл (1938-1980) 6 қараша – Андрей Печерский орыс жазушысы туғанына 200 жыл (1818-1883) 9 қараша – Иван Сергеевич Тургеневтың орыс жазушысы, ақын, драматург туғанына 200 жыл (1818-1883) 20 қараша – Сельма Лагерлёф Швед жазушысы, Нобель сыйлығының лауреаты (1909) туғанына 160 жыл(1858- 1940) 23 қараша – Николай Николаевич Носов ресей жазушысы туғанына 110 жыл (1908-1976) 24 қараша – Дейл Карнеги американдық жазушы, публицист, педагог-психолог туғанына 130 жыл (1888-1955) 29 қараша – Клайв Стэйплз Льюис ағылшын жазушысы туғанына 120 жыл (1898-1963) 109

ЖЕЛТОҚСАН

9 желтоқсан – Джоэль Чандлер Харрис американдық жазушы туғанына 170 жыл (1848-1908) 9 желтоқсан – Джон Милтон ағылшын ойшылы, ақын туғанына 410 жыл (1608-1674) 12 желтоқсан – Шыңғыс Айтматов қырғыз жазушысы туғанына 90 жыл (1928-2008) 22 желтоқсан – Джакомо Пуччини италияндық композитор туғанына 160 жыл (1858-1924) 23 желтоқсан – В.И. Немирович-Данченко орыс режиссеры, педагог, драматург туғанына 160 жыл (1858-1943) 24 желтоқсан – Адам Мицкевич польяк жазушысы туғанына 220 жыл(1798-1855) 110

МЕРЕЙТОЙЛЫ-КІТАПТАР

100 жыл (1918) − Сұлтанмахмұт Торайғыров «Адасқан өмір» 90 жыл (1928) − Сәбит Мұқанов «Сұлушаш» 90 жыл (1928) − Мұхтар Әуезов «Көксерек» 80 жыл (1938) − Сәбит Мұқанов «Ботагөз» 80 жыл (1938) − Сапарғали Бегалин «Тау сыры» 80 жыл (1938) − Сейтжан Омаров «Бақыт» 70 жыл (1948) − Сапарғали Бегалин «Көксегеннің көргендері» 70 жыл (1948) − Қасым Аманжолов өлеңдер жинағы «Дауыл» 70 жыл (1948) − Ғабиден Мұстафин «Миллионер» 70 жыл (1948) − Сәбит Мұканов «Сырдария» 60 жыл (1958) − Сейтжан Омаров «Золотая сайга» 60 жыл (1958) − Әнуар Әлімжанов «Ақ дос, сары дос, қара дос» 60 жыл (1958) − Зейін Шашкин «Тоқаш Бокин» 60 жыл (1958) − Дихан Әбілев «Знамя в горах» 50 жыл (1968) − М. Сундетов «Ескексіз қайық» 30 жыл (1988) − Иван Щеголихин «Қызмет адамдары» 111 112 113

КАЛЕНДАРЬ ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫХ И ПАМЯТНЫХ ДАТ

ЯНВАРЬ

1 января Утетлеуов Ермек, казахский писатель, детский поэт, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938-2006) 1 января Нарымбетов Абдулхамит Куанович, литературовед, доктор филологических наук, 90 лет со дня рожде- ния (1928) 1 января Талипов Шукур Талипович, химик, академик АН КазССР, 110 лет со дня рождения (1908-1990) 2 января Сарин Калкаман, поэт, член Союза писателей Казахстана, 40 лет со дня рождения (1978) 4 января Абылаева Асия, актриса, народная артистка Казахстана, 80 лет со дня рождения (1938) 6 января Алпысбаев Хасан Алпысбаевич, ученый-археолог, автор многих научных трудов в области археологии, 90 лет со дня рождения (1928-1978) 8 января Сейсембеков Тельман Зейнуллович, ученый-терапевт, академик Академии медицинских наук Казах- стана, доктор медицинских наук, 80 лет со дня рождения (1938) 10 января Сыбанов Болат, актер, певец, композитор, Заслуженный артист Казахстана, 80 лет со дня рождения (1938-1998), 10 января Мансуров Фуат Шакирович, дирижер, Народный артист Казахстана, Татарстана и России, 90 лет со дня рождения (1938) 10 января Коган Симха Бенционович, концертмейстер, пианист, Народный артист КазССР, 100 лет со дня рожде- ния (1918-1919) 15 января Атырауская область, 80 лет со дня образования (1938) 15 января Кызылординская область, 80 лет со дня образования (1938) 15 января Павлодарская область, 80 лет со дня образования (1938) 15 января Байтулин Иса Омарович, ботаник, доктор биологических наук, академик НАН РК, 90 лет со дня рожде- ния (1928) 18 января Сулейменов Габдолла, актер, Заслуженный артист Казахстана, 90 лет со дня рождения (1928-1998) 24 января Базанов Али Уразгулович, казахский композитор, 100 лет со дня рождения (1918-1944) 26 января Кенжегулова Нарбина Смагуловна, первая женщина-писатель-фантаст, переводчица, 70 лет со дня рождения (1948), 28 января 90 лет со дня выхода первого номера журнала «Жулдыз» (1928) 28 января Султанбеков Мурат, поэт, литературовед, ученый-абаевед, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938) 31 января Мукаи Баккожа, казахский писатель, драматург, главный редактор журнала «Парасат», 70 лет со дня рождения (1948-2008) 31 января Баянаульский район, 90 лет со дня образования (1928) 114

ФЕВРАЛЬ

2 февраля Скакбаев Марал, казахский прозаик, 80 лет со дня рождения (1938) 2 февраля Коразбаев Алтынбек, певец-композитор, Народный артист РК, 70 лет со дня рождения (1948) 2 февраля Коркытов Берик Ибрашевич, казахский писатель, драматург, переводчик, 90 лет со дня рождения (1928-2006) 3 февраля Кожабеков Кененбай Моданулы, Народный артист КазССР, 90 лет со дня рождения (1928-1988) 4 февраля Кляшторный Сергей, историк-тюрколог, автор книги «Летопись трех тысячелетий», 90 лет со дня рождения (1928-2014) 5 февраля Ухабов Валерий Иванович, воин-интернационалист, Герой Советского Союза, 80 лет со дня рождения (1938-1983) 6 февраля Абильтаев Шамиль Бисенгалиевич, кюйши-домбрист, композитор, председатель фонда «Курманга- зы», 70 лет со дня рождения (1948) 8 февраля Елемесов Копмагамбет Елемесович, зоотехник, доктор сельскохозяйственных наук, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 10 февраля Сериккалиев Зейнулла, публицист, литературный переводчик, 80 лет со дня рождения (1938-2004) 15 февраля Айтбаев Салихитдин Абдысадикович, художник, Заслуженный деятель искусств КазССР, 80 лет со дня рождения (1938-1994) 18 февраля Сагадиев Кенжегали Абенович, экономист, доктор экономических наук, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 20 февраля Кенжетаев Досай Турсынбаевич, доктор философских и теологических наук (PHD), профессор, 50 лет со дня рождения (1968) 21 февраля Сарымолдаев Кабылбек, общественный и государственный деятель, 120 лет со дня рождения (1898- 1938) 22 февраля Алимкулов Совет Рымбайулы, казахский поэт, публицист, 80 лет со дня рождения (1938-1992) 23 февраля Абильтаев Шамиль Бисенгалиевич, музыкант, кюйши-домбрист, композитор. Заслуженный деятель искусств Казахстана, 70 лет со дня рождения (1948) 24 февраля Колесников Андрей Андреевич, кинооператор, Заслуженный деятель искусств РК, 100 лет со дня рождения (1918-1995) 26 февраля Галиев Виль Зайнуллович, историк, доктор исторических наук, 80 лет со дня рождения (1938) 28 февраля Каримбаев Садык, композитор, Заслуженный артист КазССР, 100 лет со дня рождения (1918-1975) 28 февраля Абубакир Қайран, поэт, Лауреат международной литературной премии «Алаш», 60 лет со дня рожде- ния (1958) 28 февраля Ружева Алтын Ибрагимовна, актриса, народная артистка КазССР, 90 лет со дня рождения (1928-1990) 28 февраля Сатаев Каргамбай Рахымжанулы, актер, Народный артист Казахстана, 80 лет со дня рождения (1938- 2013)

МАРТ

1 марта Боранбаев Ануар, актер, народный артист РК, 70 лет со дня рождения (1948-1999) 115

2 марта Сейтметов Раимбек Ногайбаевич, актер, режиссер, Народный артист РК, 80 лет со дня рождения (1938) 5 марта Аманов Жарылкасын, казахский поэт, 80 лет со дня рождения (1938) 7 марта Абдирашев Жараскан, казахский и советский поэт, журналист, 70 лет со дня рождения (1948-2001) 8 марта Дружинина Людмила Гавриловна, детская писательница, 100 лет со дня рождения (1918-1996) 8 марта Болганбаев Асет, советский казахский ученый, доктор филологических наук , 90 лет со дня рождения (1928-1999) 8 марта 100 лет со дня выхода первого номера газеты «Заря Свободы», ныне «Огни Алатау» (1918) 14 марта Алимкулов Нурсултан, казахский поэт, 90 лет со дня рождения (1928-1982) 15 марта Мусаходжаева Айман, Народная артистка Казахстана, 60 лет со дня рождения (1958) 15 марта Иманасов Сакен, поэт, 80 лет со дня рождения (1938-2012) 15 марта Рахимов Кайролла Дюсенбаевич, ученый-фармаколог, доктор медицинских наук, профессор, 70 лет со дня рождения (1948) 16 марта Абдильдин Мейрхан Мубаракович, доктор физико-математических наук, профессор, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938 - 2012) 17 марта Сергалиев Мырзатай, литературовед, доктор филологических наук, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 17 марта Кужыманов Жоламан, певец, солист ансамбля «Сазген сазы», 60 лет со дня рождения (1958) 18 марта Калижанов Уалихан, доктор филологических наук, член-корреспондент НАН РК, 70 лет со дня рожде- ния (1948) 21 марта Нурмуханбетов Димаш, казахский писатель, драматург, 70 лет со дня рождения (1948) 22 марта Кабанбаев Марат, казахский писатель, 70 лет со дня рождения (1948 -2000) 24 марта Мельдебеков Алихан Торгауыттеги, зоотехник, доктор сельскохозяйственных наук, академик НАН РК, 70 лет со дня рождения (1948) 25 марта Токмурзин Кадырма Хамитович, химик, доктор химических наук, 80 лет со дня рождения (1938) 25 марта Шаженов Халел, актер, режиссер, 110 лет со дня рождения (1908-1943)

АПРЕЛЬ

1 апреля Голиков Владимир Андреевич, инженер-механик, доктор технических наук, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 1 апреля Попов Евгений Васильевич, Заслуженный артист Казахстана, 90 лет со дня рождения (1928-1977) 4 апреля Юшков Серафим Владимирович, юрист, академик АН КазССР, 130 лет со дня рождения (1888—1952) 6 апреля Абильдина Каракат, певица, Заслуженный деятель Республики Казахстан, 40 лет со дня рождения (1978) 7 апреля 100 лет со дня выхода первого номера Павлодарской областной газеты «Звезда Прииртышья» (1918). (Вышла под названием «Объединение») 8 апреля Тойшибеков Макен Молдабаевич, генетик, селекционер, доктор сельскохозяйственных наук, член-кор- респондент НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 10 апреля 100 лет со дня выхода первого номера Восточно-Казахстанской областной газеты «Рудный Алтай» (1918). (Вышла под названием «Голос Алтая») 116

10 апреля Нилибаев Аубакир, казахский поэт, переводчик, 90 лет со дня рождения (1928) 12 апреля Абдиразаков Байжигит, казахский писатель, 90 лет со дня рождения (1928-1995) 15 апреля Аширбекова Роза, актриса театра и кино, Народная артистка РК, 80 лет со дня рождения (1938) 15 апреля Абдулпаттаев Сапиулла Ибрагимович, доктор исторических наук, профессор, 90 лет со дня рождения (1928) 15 апреля Рау Алексей Григорьевич, мелиоратор, член-корреспондент АН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 15 апреля Спатаев Карсыбай, Герой Советского Союза, 100 лет со дня рождения (1918-1942) 16 апреля Джаманова Роза Умбетовна, казахская певица (сопрано), Народная артистка СССР, 90 лет со дня рождения (1928-2013) 16 апреля Жетбаев Абиль Куангалиевич, физик, доктор физико-математических наук, член-корреспондент АН РК, 80 лет со дня рождения (1938-1999) 17 апреля Исмагулов Жумагали, казахский писатель, журналист, литературный переводчик, 90 лет со дня рожде- ния со дня рождения (1928-2011) 17 апреля Имангазиев Кенже Имангазиевич, агрохимик, член-корреспондент АН КазССР, 110 лет со дня рожде- ния (1908-1970) 18 апреля Мархабаев Абдул-Хамид, публицист, литературный критик, 80 лет со дня рождения (1938) 18 апреля Сеитбеков Лесбек, специалист в области механизации и электрификации сельского хозяйства, доктор технических наук, академик АН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 21 апреля Алтаев Жакупбек Алтаевич, культуролог, доктор философских наук, 70 лет со дня рождения (1948) 22 апреля Жантурин Нурмухан, актер театра и кино, Народный артист Казахской ССР, 90 лет со дня рождения 23 апреля Кайсенов Касым, казахский писатель, Народный герой Республики Казахстан, 100 лет со дня рожде- ния (1918–2006) 29 апреля Баспаев Жамбыл Кузембайулы, виолончелист, педагог, Народный артист РК, 80 лет со дня рождения (1938)

МАЙ

1 мая Асылбеков Абдрахман, казахский поэт, публицист, 80 лет со дня рождения (1938) 1 мая Мамбеев Сабыр Абдурасилович, Народный художник РК, 90 лет со дня рождения (1928) 1 мая Камшигер Саят, поэт, 40 лет со дня рождения (1978) 1 мая 60 лет со дня выхода первого номера детского журнала «Балдырган» (1958) 2 мая Иманасов Сакен, казахский поэт, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938) 2 мая Аханов Какен Аханович, языковед, доктор филологических наук, член-корреспондент АН КазССР, 90 лет со дня рождения (1928-1978) 2 мая Домбаев Есенжол, писатель, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938) 4 мая Ахметов Заки Ахметович, ученый, доктор филологических наук, академик НАН РК, 90 лет со дня рождения (1928 – 2002) 4 мая Байбатырулы Имашхан, писатель, 80 лет со дня рождения (1938-2000) 5 мая Буренков Валерий Михайлович, журналист, публицист, прозаик, 80 лет со дня рождения (1938) 6 мая Каупынбайулы Толен, казахский писатель, 80 лет со дня рождения (1938) 117

6 мая Вышел Указ Президента Республики Казахстан «О переименовании города Акмола – столицы Республи- ки Казахстан в город Астана – столицу Республики Казахстан» (1998) 12 мая Арыстанбекова Акмарал Хайдаровна, казахстанский государственный деятель, 70 лет со дня рождения (1948) 14 мая Музалевский Сергей Алексеевич, поэт-литературовед, художник, журналист, 90 лет со дня рождения (1928-2000) 15 мая Босаков Жамаладдин, казахский уйгурский писатель, 100 лет со дня рождения (1918-1987) 15 мая Оралбаева Нуржамал Оралбаевна, ученый-филолог, доктор филологических наук, профессор, 90 лет со дня рождения (1928) 15 мая Досжанов Турганбай Нурланович, доктор биологических наук, профессор, академик НАН РК, 90 лет со дня рождения (1928) 18 мая Абуталиев Набиден, казахский писатель, 90 лет со дня рождения (1928) 20 мая Ашимбаев Туймебай Ашимбаевич, экономист, академик НАН РК, 100 лет со дня рождения (1918-1995) 20 мая Кокенов Манап, акын-импровизатор, Народный акын Казахстана, 90 лет со дня рождения (1928-1992) 20 мая Мейрамов Тлектес Уахитович, артист театра, Народный артист РК, 70 лет со дня рождения (1948) 20 мая Молдабеков Ануарбек Абыханулы, актер, Народный артист КазССР, 80 лет со дня рождения (1938- 1985) 21 мая Кужамьяров Куддус, уйгурский композитор, Народный артист СССР, 100 лет со дня рождения (1918- 1994) 23 мая Клейнбок Яков Исаакович, животновод, член-корреспондент АН КазССР, 110 лет со дня рождения (1908-1961) 25 мая Балгожин Шабдан Абдул-Гапарович, горняк, доктор технических наук, член-корреспондент АН РК, 90 лет со дня рождения (1928-2004) 29 мая Омарбеков Талас Омарбекович, доктор исторических наук, профессор, 70 лет со дня рождения (1948) 30 мая Ерзакович Борис Гиршевич, композитор, музыковед, член-корреспондент АН РК, 110 лет со дня рожде- ния (1908-1997)

ИЮНЬ

1 июня Нагманов Кажмурат Ибраевич, государственный деятель Казахстана, 70 лет со дня рождения (1948) 3 июня Нарибаев Копжасар, экономист, доктор экономических наук, член-корреспондент, 80 лет со дня рожде- ния (1938) 4 июня Усенбаева Нуржамал, Народная артистка Казахстана, 60 лет со дня рождения (1958) 4 июня Беков Орынбек, писатель, драматург, общественный деятель, 120 лет со дня рождения (1898-1937) 10 июня 20 лет назад, состоялась международная презентация Астаны – новой столицы Казахстана (1998) 10 июня Петухов Рэм Михайлович, экономист, доктор экономических наук, член-корреспондент АН КазССР, 90 лет со дня рождения (1928) 11 июня Джилкибаев Эдуард (Константин Кешин), казахский писатель, переводчик, журналист 80 лет со дня рождения (1938) 13 июня Елешев Рахимжан Елешевич, специалист в области агрохимии и агроэкологии, доктор сельскохозяй- ственных наук, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 118

17 июня Бобров Лев Гордеевич, селекционер-семеновод, доктор сельскохозяйственных наук, член-корреспон- дент АН РК, 90 лет со дня рождения (1928-1998) 18 июня Добротин Николай Алексеевич, физик, доктор физико-математических наук, профессор, академик НАН РК, 110 лет со дня рождения (1908-2002) 21 июня 100 лет со дня выхода в свет первого номера Алматинской областной газеты «Жетысу» (1918) 23 июня Аравин Петр Васильевич, музыковед, 110 лет со дня рождения (1908-1979) 25 июня 125 лет со дня рождения Магжана Жумабаева казахский поэт, литературавед, просветитель и перевод- чик (1893 -1938) 27 июня Тажибаева Аймангуль, Народная поэтесса, 130 лет со дня рождения (1888-1952) 29 июня Смирнова Нина Сергеевна, литературовед, доктор филологических наук, профессор, член-корреспон- дент АН КазССР, 110 лет со дня рождения (1908-1978) 29 июня Алматинский государственный университет им. Абая, 90 лет со дня создания (1928)

ИЮЛЬ

1 июля Байсалов Сагиндик, Заслуженный юрист КазССР, доктор юридических наук, 90 лет со дня рождения (1928) 3 июля Негимов Серик, литературовед, доктор филологических наук, 70 лет со дня рождения (1948) 8 июля Туймебаев Жансеит Кансеитович, государственный деятель, 60 лет со дня рождения (1958) 9 июля Устименко Борислав Петрович, энергетик, доктор технических наук, Заслуженный деятель науки, член-корреспондент АН РК, 90 лет со дня рождения (1928) 10 июля Ауэзхан Кодар, поэт, переводчик, философ, культуролог, 60 лет со дня рождения (1958-2016) 11 июля Кудайбердиев Шакарим, поэт, просветитель, композитор, переводчик, 160 лет со дня рождения (1858- 1931) 11 июля 90 лет со дня образования Иртышского района (1928) 11 июля Шамиев Ахмет, уйгурский актер, певец, народный артист КазССР, 110 лет со дня рождения (1908-1983) 16 июля Бараев Александр Иванович, агроном, академик ВАСХНИИЛ, Заслуженный деятель науки КазССР, 110 лет со дня рождения (1908-1985) 19 июля Калиев Гани Алимулы, доктор экономических наук, академик АН Казахстана, 80 лет со дня рождения (1938) 26 июля Абдирашев Толепберген, дирижер, Народный артист РК, 70 лет со дня рождения (1948) 27 июля Мухамеджанов Толеген, казахский композитор, общественный деятель, 70 лет со дня рождения (1948)

АВГУСТ

1 августа Ташенов Казис, физиолог, доктор биологических наук, профессор, академик НАН РК, 90 лет со дня рождения (1928) 4 августа Жарылгапов Ислам, публицист, литературовед, литературный переводчик, 100 лет со дня рождения (1918-1993) 4 августа Бегманов Касымхан Сейтханович, поэт, писатель , 60 лет со дня рождения (1958) 10 августа Кусаинов Мурат, композитор, заслуженный деятель РК, 70 лет со дня рождения (1948) 10 августа Рымжанов Ораз Макатулы, кинорежиссер,продюсер, кинооператор, общественный деятель, 70 лет со дня рождения (1948-2001) 119

13 августа Озмитель Федор Федорович, Герой Советского Союза, 100 лет со дня рождения (1918-1944) 15 августа Нургалиев Утежан, казахский поэт, 80 лет со дня рождения (1938) 15 августа Кайырбеков Гафу, казахский поэт, Народный писатель Казахстана, 90 лет со дня рождения (1928-1994) 15 августа Манская Инесса Ивановна, балерина, Народная артистка Казахстана, 90 лет со дня рождения (1928) 15 августа Тасыбекова Торгын Жылкышкызы, актриса, Народная артистка РК, 80 лет со дня рождения (1938) 15 августа Шымкентский казахский театр драмы им. Ж. Шанина, 80 лет со дня открытия (1938) 20 августа Аширов Ахметжан (Ашири) Аксупиулы, уйгурский прозаик, драматург, переводчик, 80 лет со дня рожде- ния (1938) 20 августа Джандильдин Нурымбек, ученый, философ, доктор философских наук, член-корреспондент АН КазССР, 100 лет со дня рождения (1918-1990) 20 августа Сулейменов Султан Ташимбаевич, доктор технических наук, профессор академик АН КазССР, 90 лет со дня рождения (1928-1996) 20 августа Сарсенбаев Оразбек, казахский писатель, 80 лет со дня рождения (1938-2015) 23 августа Жармагамбетов Кайнекей, казахский писатель, 100 лет со дня рождения (1918-1974) 28 августа Идрисов Кабдыкарим, казахский поэт, 90 лет со дня рождения (1928-1978) 28 августа Егоров Николай Петрович, зоотехник, доктор сельскохозяйственных наук, академик АН РК, 80 лет со дня рождения (1938)

СЕНТЯБРЬ

1 сентября Талгаров Хасенхан, казахский поэт, переводчик, 90 лет со дня рождения (1928-1994) 4 сентября Дарибаева Жадыра, казахская поэтесса, 70 лет со дня рождения (1948) 10 сентября Кыстабайулы Захардин, казахский писатель, поэт, 70 лет со дня рождения (1948) 10 сентября Туякбаев Жумамурат, публицист, писатель, 80 лет со дня рождения (1938-2000) 11 сентября Ершов Александр Матвеевич, Герой Советского Союза, 110 лет со дня рождения (1908-1980) 12 сентября Талпакова Гульжан Изимовна, танцовщица, Народная артистка КазССР, 70 лет со дня рождения (1948) 13 сентября Аюханов Болат Газизович, казахский балетмейстер, Народный артист РК, 80 лет со дня рождения (1938) 16 сентября Жусупов Али Аскарович, художник, 90 лет со дня рождения (1928-1976) 19 сентября Нуркатов Айкын, казахский писатель, литературовед, критик, 90 лет со дня рождения (1928-1965) 21 сентября Меркель Иоган Давидович, Член Конституционного совета Республики Казахстан, 60 лет со дня рождения (1958) 26 сентября Жароков Таир, казахский поэт, переводчик, 110 лет со дня рождения (1908-1965) 26 сентября Садыков Томухамед Сальменович, педагог, доктор исторических наук, профессор, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 28 сентября Ермолов Петр Васильевич, доктор геолого-минералогических наук , профессор, академик НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938)

ОКТЯБРЬ

1 октября Кобеев Спандияр, педагог, писатель, переводчик, 140 лет со дня рождения (1878-1956) 1 октября Бейсембаев Болат Балтакайулы , доктор технических наук, профессор, член-корреспондент Академии наук Республики Казахстан, 80 лет со дня рождения (1938-1999) 120

1 октября Луганский Сергей Данилович, казахстанский летчик, дважды Герой Советского Союза, 100 лет со дня рождения (1918-1977) 1 октября Габбасов Халел (Халиулла) Ахметжанулы , участник Алашского движения, 130 лет со дня рождения (1888-1931) 3 октября Балиева Загипа Яхяновна, Депутат Мажилиса Парламента РК, 60 лет со дня рождения (1958) 4 октября Тарабаева Гульбахрам Иманбековна, первая женщина-казашка, ставшая доктором медицинских наук, 110 лет со дня рождения (1908-1981) 5 октября Кубатов Рашид Юсупбекович, экономист, доктор экономических наук, академик НАН РК, 90 лет со дня рождения (1928) 7 октября Мартьянов Сергей Николаевич, писатель, переводчик, 100 лет со дня рождения (1918-1967) 8 октября Бок Иван Иванович, ученый-геолог, доктор геолого-минералогических наук, академик АН КазССР, 120 лет со дня рождения (1898–1983) 10 октября Билялов Кали, видный государственный и общественный деятель, 100 лет со дня рождения (1918- 1977) 11 октября Сабетказы Акатай Нуржакияулы, философ, культуролог, писатель, 80 лет со дня рождения (1938-2003) 12 октября Ыбыраев Жунис Акатайович, писатель, переводчик, 90 лет со дня рождения (1928-2002) 12 октября Ниязбеков Шакен Онласынович, художник-монументалист, 80 лет со дня рождения (1938) 13 октября Бейсеуов Асет, Народный артист РК, композитор, 80 лет со дня рождения (1938-1996) 15 октября Загвоздкина Иустина Ивановна, актриса, Народная артистка КазССР, 110 лет со дня рождения (1908- 1985) 15 октября Шаяхметов Камиль Махмудович, художник, Народный художник РК, 90 лет со дня рождения (1928- 1995) 20 октября Кыдыралин Сламбек, актер, Народный артист РК, 110 лет со дня рождения (1908-1983) 24 октября Жылкышиев Койшыгул, казахский поэт, 70 лет со дня рождения (1948) 28 октября Жорабаева Алтынай, певица, Заслуженный деятель Республики Казахстан, 40 лет со дня рождения (1978) 29 октября Есмагамбетов Кушим Лекерович, доктор исторических наук, профессор, 80 лет со дня рождения (1938-2016) 31 октября Андриасян Рубен Суренович, режиссер, актер театра, Народный артист РК, 80 лет со дня рождения (1938)

НОЯБРЬ

7 ноября Оздоев Султан Мажитович, геолог, доктор геолого-минералогических наук, член-корреспондент НАН РК, 80 лет со дня рождения (1938) 8 ноября Сейдеханов Кобей, казахский писатель, переводчик, 90 лет со дня рождения (1928-1996) 8 ноября Мустанбаев Ыдырыс, литературовед, абаевед, видный деятель правительства Алаш, 120 лет со дня рождения (1898-1937) 10 ноября Шакенов Нутфулла, казахский поэт, 90 лет со дня рождения (1928-1983) 15 ноября Дадебаев Жангара, литературовед, писатель, доктор филологических наук, 70 лет со дня рождения (1948) 21 ноября Айнагулова Кульшара Биляловна, киновед, член Союза кинематографистов Казахстана, 70 лет со дня рождения (1948) 121

22 ноября Алимкулов Такен, казахский поэт, писатель, критик, 100 лет со дня рождения (1918-1987) 25 ноября Мусин Алихан Чужебаевич, ученый-горняк, доктор технических наук,профессор, член-корреспондент Национальной академи наук, заслуженный деятель науки Казахстан, 110 лет со дня рождения (1908-1963)

ДЕКАБРЬ

1 декабря Хасенов Мади, казахский писатель, Член союза писателей Казахстана, заслуженный работник культу- ры Казахстана, 80 лет со дня рождения (1938) 3 декабря Малкаров Омарбай, казахский поэт, педагог, 110 лет со дня рождения (1908-1993) 4 декабря Харин Станислав Николаевич, доктор физико-математических наук, профессор, академик академии наук казахстана, изобретатель, 80 лет со дня рождения (1938) 5 декабря Батырбекова Батима, казахская поэтесса, 90 лет со дня рождения (1928-1987) 5 декабря Жамишев Абдираш, казахский писатель, критик, 90 лет со дня рождения (1928-1995) 5 декабря Суюншалиев Хангали Жумашевич, литературовед, филолог, доктор филологических наук, 100 лет со дня рождения (1918) 12 декабря Гвоздев Евгений Васильевич, доктор биологических наук, профессор, академик НАН РК, 100 лет со дня рождения (1918-2012) 15 декабря Оспан Сейфолла Миркемелович, казахский поэт, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938) 15 декабря Уразаев Файзулла, казахский писатель, публицист, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938) 17 декабря Шарипжан Токтархан Баркызатулы, казахский поэт, писатель-сатирик, 80 лет со дня рождения (1938- 2002) 20 декабря Дуйсенов Мырзабек, ученый, доктор филологических наук, 90 лет со дня рождения публициста, (1928-1988) 21 декабря Майзель Любовь Яковлевна, актриса, Народная артистка КазССР, 110 лет со дня рождения (1908- 1978) 23 декабря Шишигина Ольга Васильевна, Депутат Мажилиса Парламента РК, 50 лет со дня рождения (1968) 24 декабря Мухамеджанов Калтай, казахский писатель-драматург, театральный критик, народный писатель РК, 90 лет со дня рождения (1928-2001) 25 декабря Есенжанов Хамза, казахский писатель, переводчик, 110 лет со дня рождения (1908-1974) 28 декабря Оразбаева Алма Динмухамедовна, первая комсомолка Казахстана, общественный и государствен- ный деятель, 120 лет со дня рождения (1898-1943) 28 декабря Вучетич Евгений Викторович, скульптор, Народный художник СССР, Заслуженный деятель искусств РК, 110 лет со дня рождения (1908-1974) 29 декабря Сулейменов Аскар, казахский писатель, драматург, переводчик, 80 лет со дня рождения (1938-1992) 31 декабря Жокебаев Алипбек Жокебаевич, педагог, организатор первого библиотечного факультета и кафедры библиотековедения и библиографии в Казахском женском педагогическом институте, 110 лет со дня рождения (1908- 2004) 122

ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫЕ ДАТЫ, ЧИСЛО И МЕСЯЦ КОТОРЫХ НЕ УСТАНОВЛЕНЫ

420 лет Карасай батыр (1598) 300 лет со дня основания г. Семей (1718) 270 лет Тлеуке Кулекеулы (Шал акын), акын-импровизатор (1748-1819) 260 лет Токтаркожаулы Байжигит, би, оратор (прим. 1758-1845) 220 лет Естемесулы Есеней, батыр, бий (1798-1870) 210 лет Каржабайулы Шоже, акын (1808-1895) 210 лет Канайулы Шортанбай, поэт (1808-1881) 200 лет Курмангазы Сагырбайулы, казахский народный музыкант, композитор, домбрист, автор кюев (пьес для домбры) (1818-1889) 160 лет Жапаров Макар, народный композитор-кюйши (1858-1926) 160 лет Копейулы Машхур Жусип, поэт, собиратель фольклора (1858-1931) 160 лет путешествию известного казахского ученого-просветителя Чокана Валиханова в Кашгарию (1858) 150 лет Кунанбаев Какитай Ыскакулы, поэт, последователь Абая, абаевед (1868-1915) 130 лет Кашаубаев Амре, народный певец, актер (1888-1934 гг.) 130 лет Алимбетов Сапаргали, ақын-импровизатор (1888-1956) 120 лет Жургенов Темирбек, государственный деятель (1898-1938) 120 лет Кодаров Карасай, деятель Алаш Орды Западного отделения, народный учитель (1898-1935) 120 лет Садуакасов Жанайдар, государственный и общественный деятель (1898-1938) 110 лет Мусабаев Гайнетдин Гашевич, языковед, член-корреспондент НАНРК (1908-1989) 110 лет Шакаримулы Зият, поэт, драматург (1908-1937) 110 лет Бузырбаев Габдолла, государственный деятель (1908-1941) 110 лет Бейсебаев Масимхан, государственный деятель (1908-1987) 110 лет Бектенов Мукан Умиралиевич, казахский актер, певец (баритон), заслуженный артист КазССР (1908-1950) 100 лет Жанзаков Абдулла, Герой Советского Союза (1918-1944) 100 лет со дня выхода в свет первого номера журнала «Абай» (1918) 80 лет Токмурзин Кадырма Хамитович, ученый-химик, член-корреспондент НАНРК (1938) 80 лет со дня образования город Аральск (1938) 60 лет со дня выхода в свет первого номера журнала «Парасат» «Мәдениет және тұрмыс» (1958) 123

МЕЖДУНАРОДНЫЕ ЗНАМЕНАТЕЛЬНЫЕ И ПАМЯТНЫЕ ДАТЫ

ЯНВАРЬ

12 января – 390 лет со дня рождения Шарля Перро (1628-1703), французского писателя 22 января – 90 лет со дня рождения Петра Лукича Проскурина (1928-2001), советского писателя 22 января – 230 лет со дня рождения Джорджа Гордона Байрона (1788-1824), английского писателя 22 января - 120 лет со дня рождения С.М. Эйзенштейна (1898-1948), советского режиссера, новатора киноискус- ства 24 января – 170 лет со дня рождения Василия Ивановича Сурикова (1848-1916), русского художника 25 января – 80 лет со дня рождения Владимира Семёновича Высоцкого (1938-1980), советского поэта, актера, барда

ФЕВРАЛЬ

8 февраля – 190 лет со дня рождения Жюля Верна (1828-1905), французского писателя 10 февраля – 80 лет со дня рождения Георгия Александровича Вайнера (1938-2009), писателя, сценариста 10 февраля - 120 лет со дня рождения Бертольда Брехта (1898-1956), немецкого драматурга 22 февраля - 230 лет со дня рождения А. Шопенгауэра (1788-1860), немецкого философа 23 февраля – 140 лет со дня рождения Казимира Севериновича Малевича (1878-1935), русского художника-а- вангардиста

МАРТ

4 марта – 340 лет со дня рождения Антонио Вивальди (1678-1741), итальянского композитора, скрипача-виртуоза, педагога, дирижёра 7 марта – 140 лет со дня рождения Бориса Михайловича Кустодиева (1878-1927), русского художника 13 марта – 130 лет со дня рождения Антона Семеновича Макаренко (1888-1939), русского педагога, писателя 17 марта – 110 лет со дня рождения Бориса Николаевича Полевого (наст. фамилия Кампов) (1908-1981), русского писателя 20 марта – 190 лет со дня рождения Генрика Ибсена (1828-1906), норвежского поэта, драматурга 28 марта – 150 лет со дня рождения Максима Горького (наст. имя Алексей Максимович Пешков) (1868-1936), рус- ского писателя, литературного критика и публициста 124

АПРЕЛЬ

2 апреля – 130 лет со дня рождения Мариэтты Сергеевны Шагинян (1888-1982), русской писательницы 4 апреля – 200 лет со дня рождения Томаса Майна Рида (1818-1883), английского писателя 11 апреля – 50 лет со дня рождения популярного российского писателя-фантаста Сергея Лукьяненко (1968) 22 апреля - 110 лет со дня рождения русского писателя-фантаста, Ивана Антоновича Ефремова (1908-1972) 23 апреля – 100 лет со дня рождения Мориса Дрюона (1918-2009), французского писателя 26 апреля – 220 лет со дня рождения Эжена Делакруа (1798-1863), французского художника

МАЙ

15 мая – 170 лет со дня рождения Виктора Михайловича Васнецова (1848-1926), русского художника и архитек- тора 18 мая – 970 лет со дня рождения выдающегося персидского поэта, математика, астронома, философа Омара Хайяма (1048-1131) 26 мая – 110 лет со дня рождения Алексея Николаевича Арбузова (1908-1986), русского писателя, драматурга 26 мая – 80 лет со дня рождения Людмилы Стефановны Петрушевской (род. 1938 г.), российской писательницы, драматурга 31 мая - 70 лет со дня рождения С.А. Алексиевич (1948), белорусской писательницы, лауреата Нобелевской премии (2015)

ИЮНЬ

5 июня – 120 лет со дня рождения Федерико Гарсиа Лорки (1898-1936), испанского поэта и драматурга 7 июня – 170 лет со дня рождения Поля Гогена (1848-1903), французского художника 12 июня – 140 лет со дня рождения Джеймса Оливера Кервуда (1878-1927), американского писателя, эколога 17 июня – 200 лет со дня рождения Шарля Гуно (1818-1893), французского композитора 22 июня – 120 лет со дня рождения Эриха Марии Ремарка (1898-1970), немецкого писателя

ИЮЛЬ

5 июля – 60 лет со дня рождения Андрея Алексеевича Усачёва (род. 1958 г.), российского детского писателя 10 июля – 100 лет со дня рождения Джеймса Олдриджа (1918-2015), английского писателя 13 июля – 90 лет со дня рождения Валентина Саввича Пикуля (1928-1990), русского писателя 14 июля – 90 лет со дня рождения Нодара Владимировича Думбадзе (1928-1984), грузинского писателя 16 июля – 90 лет со дня рождения Андрея Дмитриевича Дементьева (род. 1928 г.), русского поэта 16 июля – 90 лет со дня рождения Роберта Шекли (1928-2005), американского писателя-фантаста 22 июля – 140 лет со дня рождения Януша Корчака (наст. имя – Генрик Гольдшмидт) (1878-1942), польского писа- теля и педагога 23 июля – 130 лет со дня рождения Реймонда Чандлера (1888-1959), американского писателя, критика 125

24 июля – 190 лет со дня рождения Николая Гавриловича Чернышевского (1828-1889), русского писателя, лите- ратурного критика 29 июля – 100 лет со дня рождения Владимира Дмитриевича Дудинцева (1918-1998), русского писателя 30 июля– 200 лет со дня рождения Эмилии Бронте (Эллис Белл) (1818-1848), английской писательницы, поэтессы

АВГУСТ

5 августа – 120 лет со дня рождения Василия Ивановича Лебедева-Кумача (1898-1949), русского поэта 15 августа – 140 лет со дня рождения Раисы Адамовны Кудашевой (1878-1964), русской поэтессы, автора слов песни «В лесу родилась ёлочка» 15 августа – 160 лет со дня рождения Эдит Несбит (1858-1924), английской писательницы 31 августа – 110 лет со дня рождения Уильяма Сарояна (1908-1981), американского писателя

СЕНТЯБРЬ

9 сентября – 100 лет со дня рождения Бориса Владимировича Заходера (1918-2000), российского поэта и пере- водчика 9 сентября – 190 лет со дня рождения Льва Николаевича Толстого (1828-1910), русского писателя 9 сентября – 240 лет со дня рождения К. Брентано (1778-1842), французского писателя и поэта 15 сентября – 405 лет со дня рождения Франсуа де Ларошфуко (1613-1680), французского писателя и мыслителя 26 сентября - 130 лет со дня рождения Т.С. Элиота (1888-1965), англо-американского поэта, лауреата Нобелевской премии (1948) 28 сентября – 110 лет со дня рождения Ираклия Луарсабовича Андроникова (1908-1990), русского писателя и литературоведа 28 сентября – 100 лет со дня рождения Василия Александровича Сухомлинского (1918-1970), советского педаго- га-новатора, писателя

ОКТЯБРЬ

14 октября – 80 лет со дня рождения Владимира Петровича Крапивина (род. 1938 г.), русского писателя 16 октября – 130 лет со дня рождения Юджина О`Нила (1888-1953), американского драматурга, Лауреата Нобе- левской премии (1936) 19 октября – 100 лет со дня рождения Александра Аркадьевича Галича (наст. фамилия Гинзбург) (1918-1977), рус- ского поэта, писателя, сценариста и драматурга 25 октября – 180 лет со дня рождения Жоржа Бизе (1838-1875), французского композитора

НОЯБРЬ

1 ноября – 60 лет со дня рождения Марии Васильевны Семёновой (род. 1958 г.), российской писательницы 5 ноября – 140 лет со дня рождения Кузьмы Сергеевича Петрова-Водкина (1878-1939), русского художника 126

5 ноября – 80 лет со дня рождения Джо Дассена (1938-1980), (наст. имя – Джозеф Айра Дассен), французского певца и композитора 6 ноября – 200 лет со дня рождения Андрея Печерского (П.И.Мельникова) (1818-1883), русского писателя 9 ноября – 200 лет со дня рождения Ивана Сергеевича Тургенева (1818-1883), русского писателя, поэта, драма- турга 20 ноября – 160 лет со дня рождения Сельмы Лагерлёф (1858-1940), шведской писательницы, лауреата Нобелев- ской премии (1909) 23 ноября – 110 лет со дня рождения Николая Николаевича Носова (1908-1976), российского писателя 24 ноября – 130 лет со дня рождения Дейла Карнеги (1888-1955), американский писатель, публицист, педагог-психолог 29 ноября – 120 лет со дня рождения Клайва Стэйплза Льюиса (1898-1963), английского писателя

ДЕКАБРЬ

9 декабря – 170 лет со дня рождения Джоэля Чандлера Харриса (1848-1908), американского писателя 9 декабря – 410 лет со дня рождения Джона Милтона (1608-1674), английского поэта, мыслителя 12 декабря – 90 лет со дня рождения Чингиза Айтматова (1928-2008), киргизского писателя 22 декабря – 160 лет со дня рождения Джакомо Пуччини (1858-1924), итальянского композитора 23 декабря – 160 лет со дня рождения В.И. Немирович-Данченко (1858-1943), русского режиссера, педагога, дра- матурга 24 декабря – 220 лет со дня рождения Адама Мицкевича (1798-1855), польского поэта 127

КНИГИ-ЮБИЛЯРЫ

100 лет (1918) − Султанмахмут Торайгыров «Заблудившаяся жизнь» 90 лет (1928) − Сабит Муканов «Сулушаш» 90 лет (1928) − Мухтар Ауэзов «Серый лютый» 80 лет (1938) − Сабит Муканов «Ботагоз» 80 лет (1938) − Сапаргали Бегалин «Тайна гор» 80 лет (1938) − Сейтжан Омаров «Счастье» 70 лет (1948) − Сапаргали Бегалин «Приключение Коксегена» 70 лет (1948) − Касым Аманжолов книга стихов «Буря» 70 лет (1948) − Габиден Мустафин «Миллионер» 70 лет (1948) − Сабит Муканов «Сыр-Дарья» 60 лет (1958) − Сейтжан Омаров «Золотая сайга» 60 лет (1958) − Ануар Алимжанов «Белый друг, желтый друг, черный друг» 60 лет (1958) − Зеин Шашкин «Токаш Бокин» ( пер.на рус.яз «Семиречье в огне», 1960 году) 60 лет (1958) − Дихан Абилев «Знамя в горах» 50 лет (1968) − М. Сундетов «Лодка без весел» 30 лет (1988) − Иван Щеголихин «Должностные лица» 128 129

MEMORIAL DATE CALENDAR

JANUARY

January 1 80 years from the birth of Kazakh writer, children’s writer, translator Utetleuov Ermek (1938-2006) January 1 90 years from the birth of theorist of literature, Doctor of Letters Narymbetov Abdulkhamit Kuanovich (1928) January 1 110 years from the birth of chemist, academician of the Academy of Sciences of KazSSR Talipov Shukur Talipovich (1908-1990) January 2 40 years from the birth of poet, member of writers union of Kazakhstan Kalkaman Sarin (1978) January 4 80 years from the birth of actress, National artist of Kazakhstan Abylayeva Asiya (1938) January 6 90 years from the birth of scientist-archeologist, author of many scientific works in the area of archeology Alpysbayev Khasan Alpysbayevich (1928-1978) January 8 80 years from the birth of famous scientist-therapist, academician of Academy of medical sciences of Kazakhstan, Doctor of medical sciences Seisembekov Telman Zeinollauly January 10 80 years from the birth of actor, singer, composer, Honored artist of Kazakhstan Sybanov Bolat (1938- 1998), January 10 80 years from the birth of band director, National artist of Kazakhstan, Tatarstan and Russia Mansurov Fuat Shakirovich (1938) January 10 100 years from the birth of accompanier, piano player, National artist of KazSSR Kogan Simkha Bencionovich (1918-1919) January 15 80 years from the Day of foundation of Atyrau region (1938) January 15 80 years from the Day of foundation of Kyzylorda region (1938) January 15 80 years from the Day of foundation of Pavlodar region (1938) January 15 90 years from the birth of plant scientist, Doctor of Biological sciences, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Baitulin Isa Omarovich (1928) January 18 90 years from the birth of actor, Honored artist of Kazakhstan Suleimenov Gabdolla (1928-1998) January 17 80 years from the birth of writer, journalist Arcishevski Adolph Alfonsovich (1938) January 24 100 years from the birth of Kazakh composer Bazanov Ali Urazgulovich (1918-1944) January 26 70 years from the birth of the first woman science-fiction writer, translator Kenzhegulova Narbina Smagulovna (1948) January 28 90 years from the day of publication of the first number of magazine “Star” (1928) January 28 January 28 80 years from the birth of poet, theorist of literature, translator Sultanbekov Murat (1938) 90 years from the day of publication of the first number of magazine “Zhuldyz” (1928) 130

January 31 70 years from the birth of Kazakh writer, dramaturgist, chief editor of magazine “Parasat” Mukai Bakkozha (1948-2008) January 31 90 years from the Day of foundation of Bayanaul district (1928)

FEBRUARY

February 2 80 years from the birth of Kazakh prose writer Skakbayev Maral (1938) February 2 70 years from the birth of singer-composer, National artist of the Republic of Kazakhstan Korazbayev Altynbek (1948) F e b r u a r y 2 9 0 y e a r s f r o m t h e b i r t h o f K a z a k h w r i t e r , d r a m a t u r g i s t , t r a n s l a t o r Korkytov Berik Ibrashevich (1928-2006) February 3 90 years from the birth of National artist of KazSSR Kozhabekov Kenenbai Modanuly (1928-1988) February 4 90 years from the birth of historian-turcologist, author of book “Chronicle of three millenniums” Klyashtornyi Sergei (1928-2014) February 5 80 years from the birth of peacekeeping soldier, Hero of the Soviet Union Ukhabov Valerii Ivanovich (1938-1983) February 6 70 years from the birth of kyuishi-dombrist, composer, Chairman of fund “Kurmangazy” Abiltayev Shamil Bisengalievich (1948) February 8 80 years from the birth of zootechnician, Doctor of Science in Agriculture, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Elemesov Kopmagambet Elemesovich (1938) February 10 80 years from the birth of publicist, literal translator Serikkaliyev Zeinulla (1938-2004) February 15 80 years from the birth of painter, Honored artist of art of KazSSR Aitbayev Salikhitdin Abdysadykovich (1938-1994) February 18 80 years from the birth of economist, Doctor of economic sciences, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Sagadiyev Kenzhegali Abenovich (1938) February 20 February 21 120 years from the birth of public official and public figure Sarymoldayev Kabylbek (1898-1938) 50 years from the birth of Doctor of philosophy and theological sciences, professor Kenzhetayev Dosai Tursynbayevich (1968) February 22 80 years from the birth of Kazakh poet, publicist Alimkulov Sovet Rymbaiuly (1938-1992) February 23 February 24 100 years from the birth of Director of film photography, Honored artist of art of the Republic of Kazakhstan Kolesnikov Andrei Andreyevich (1918-1995) 70 years from the birth of musician, kyuishi-dombrist, composer, Honored artist of art of Kazakhstan Abiltayev Shamil Bisengaliyevich (1948) February 26 80 years from the birth of historian, Doctor of historical sciences Galiyev Vil Zainullovich (1938) February 28 100 years from the birth of composer, Honored artist of KazSSR Karimbayev Sadyk (1918-1975) February 28 60 years from the birth of poet, prize winner of international literal award “Alash” Abubakir Kairan (1958) February 28 90 years from the birth of actress, National artist of KazSSR Ruzheva Altyn Ibragimovna (1928-1990) February 28 80 years from the birth of actor, National artist of Kazakhstan Satayev Kargambai Rakhymzhanuly (1938- 2013) 131

MARCH

March 1 70 years from the birth of actor, National artist of the Republic of Kazakhstan Boranbayev Anuar (1948- 1999) March 2 80 years from the birth of actor, filmmaker, National artist of the Republic of Kazakhstan Seitmetov Raimbek Nogaibayevich (1938) March 5 80 years from the birth of Kazakh poet Amanov Zharylkasyn (1938) March 7 70 years from the birth of Kazakh and Soviet poet, journalist Abdirashev Zharaskan (1948-2001) March 8 100 years from the birth of children’s writer Druzhinina Lyudmila Gavrilovna (1918-1996) March 8 90 years from the birth of Soviet Kazakh scientist, Doctor of Letters Bolganbayev Aset (1928-1999) March 8 100 years from the publication of the first number of newspaper “Dawn of Freedom”, nowadays is called “Flames of Alatau” (1918) March 14 70 years from the birth of academician of Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Doctor of Physical and Mathematical Sciences, professor Ilolov Mamadsho Ilolovich (1948) March 14 90 years from the birth of Kazakh poet Alimkulov Nursultan (1928-1982) March 15 60 years from the birth of National artist of Kazakhstan Aiman Musokhadzhayeva (1958) March 15 80 years from the birth of poet Imanasov Saken (1938-2012) March 15 70 years from the birth of scientist-pharmacologist, Doctor of medical sciences, professor Rakhimov Kairolla Dyusenbayevich (1948) March 16 80 years from the birth of Doctor of Physical and Mathematical Sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Abdildin Meirkhan Mubarakovich (1938 - 2012) March 17 80 years from the birth of theorist of literature, Doctor of Letters, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Sergaliyev Myrzatai (1938) March 17 60 years from the birth of singer, lead singer of ensemble “Sazgen sazy” Kuzhymanov Zholaman (1958) March 18 70 years from the birth of Doctor of Letters, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Kalizhanov Ualikhan (1948) March 21 70 years from the birth of Kazakh writer, dramaturgist Nurmukhanbetov Dimash (1948) March 22 70 years from the birth of Kazakh writer Kabanbayev Marat (1948 -2000) March 24 70 years from the birth of zootechnician, Doctor of Science in Agriculture, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Meldebekov Alikhan Torgauttegi (1948) March 25 80 years from the birth of chemist, Doctor of Chemical sciences Tokmurzin Kadyrma Khamitovich (1938) March 25 110 years from the birth of actor, filmmaker Shazhenov Khalel (1908-1943)

APRIL

April 1 80 years from the birth of mechanic engineer, Doctor of technical sciences, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Golikov Vladimir Andreyevich (1938) April 1 90 years from the birth of Honored artist of Kazakhstan Popov Evgenii Vasilyevich (1928-1977) April 6 130 years from the birth of lawyer, academician of the Academy of Sciences of KazSSR Yushkov Serafim Vladimirovich (1888—1952) 132

40 years from the birth of singer, Honored figure of the Republic of Kazakhstan Abildina Karakat (1978) April 7 100 years from the publication of Pavlodar regional newspaper “Star of Irtysh Land” (1918), (was published under the name “Union”) 100 years from the publication of Pavlodar regional newspaper “Zvezda Priirtyshya” (1918), (was published under the name “Obyedineniye”) April 8 80 years from the birth of genetic scientist, Doctor of Science in Agriculture, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Toishibekov Maken Moldabayevich (1938) April 10 100 years from the publication of the first number of East Kazakhstan regional newspaper “Mining Altai” (1918), (was published under the name “Voice of Altai”) April 10 April 10 90 years from the birth of Kazakh poet, translator Nilibayev Aubakir (1928) 100 years from the publication of the first number of East Kazakhstan regional newspaper “Rudnyi Altai” (1918), (was published under the name “Golos Altai”) April 12 90 years from the birth of Kazakh writer Abdirazakov Baizhigit (1928-1995) April 15 April 15 80 years from the birth of actress of theatre and cinema, National artist of the Republic of Kazakhstan Ashirbekova Roza (1938) 100 years from the birth of the Hero of the Soviet Union Spatayev Karsybai (1918-1942) April 15 90 years from the birth of Doctor of historical sciences, professor Abdulpattayev Sapiulla Ibragimovich (1928) April 15 80 years from the birth of meliorator, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Rau Aleksei Grigoriyevich (1938) April 16 90 years from the birth of Kazakh singer (soprano), National artist of USSR Dzhamanova Roza Umbetovna (1928-2013) April 16 80 years from the birth of physicist, Doctor of Physical and Mathematical Sciences, corresponding member of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Zhetbayev Abil Kuangaliyevich (1938-1999) April 17 90 years from the birth of Kazakh writer, journalist, literal translator Ismagulov Zhumagali (1928-2011) April 17 110 years from the birth of agrochemist, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Imangaziyev Kenzhes Imangaziyevich (1908-1970) April 18 80 years from the birth of publicist, literal critic Markhabayev Abdul-Khamid(1938) April 18 80 years from the birth of specialist in area of mechanization and electrification of agriculture, Doctor of technical sciences, academician of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Seitbekov Lesbek (1938) April 21 70 years from the birth of cultural specialist, Doctorate of Philosophy Altayev Zhakupbek Altayevich (1948) April 22 90 years from the birth of actor of theatre and cinema, National artist of Kazakh SSR Zhanturin Nurmukhan April 23 100 years from the birth of Kazakh writer, National hero of the Republic of Kazakhstan Kaisenov Kasym (1918–2006) April 29 80 years from the birth of cello player, teacher, National artist of the Republic of Kazakhstan Baspayev Zhambyl Kuzembaiuly (1938)

133

MAY

May 1 80 years from the birth of Kazakh poet, publicist Asylbekov Abdrakhman (1938) May 1 90 years from the birth of National painter of the Republic of Kazakhstan Mambeyev Sabyr Abdurasilovich (1928) May 1 60 years from the publication of the first number of children’s magazine “Baldyrgan” (1958) 40 years from the birth of poet Kamshiger Sayat (1978) May 2 80 years from the birth of Kazakh poet, translator Imanasov Saken (1938) May 2 90 years from the birth of linguist, Doctor of Letters, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Akhanov Kaken Akhanovich (1928-1978) May 2 80 years from the birth of writer, translator Dombayev Esenzhol (1938) May 4 90 years from the birth of scientist, Doctor of Letters, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Akhmetov Zaki Akhmetovich (1928 – 2002) May 4 80 years from the birth of writer Baibatyruly Imashkhan (1938-2000) May 5 80 years from the birth of journalist, publicist, prose writer Burenkov Valerii Mikhailovich(1938) May 6 80 years from the birth of Kazakh writer Kaupynbaiuly Tolen (1938) May 12 Decree of the President of the Republic of Kazakhstan “About transfer of Akmola city-capital of the Republic of Kazakhstan to Astana city-capital of the Republic of Kazakhstan” (1998) 70 years from the birth of Kazakh public official Arystanbekova Akmaral Khaidarovna (1948) May 14 90 years from the birth of poet, theorist of literature, painter, journalist Muzalevski Sergei Alekseevich (1928-2000) May 15 100 years from the birth of Kazakh uigur writer Boskakov Zhamaladdin (1918-1987) May 15 90 years from the birth of scientist-philologist, Doctor of Letters, professor Oralbayeva Nurzhamal Oralbayevna (1928) May 15 90 years from the birth of Doctor of Biological sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Doszhanov Turganbai Nurlanovich (1928) May 18 90 years from the birth of Kazakh writer Abutaliyev Nabiden (1928) May 20 100 years from the birth of economist, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Ashimbayev Tuimebai Ashimbayevich (1918-1995) May 20 90 years from the birth of akyn-improviser, National akyn of Kazakhstan Kokenov Manap (1928-1992) May 20 70 years from the birth of artist of theatre, National artist of the Republic of Kazakhstan Meiramov Tlektes Uakhitovich (1948) May 20 80 years from the birth of actor, National artist of KazSSR Moldabekov Anuarbek Abykhanuly (1938-1985) May 21 100 years from the birth of Uigur composer, National artist of USSR Kuzhamyarov Kuddus (1918-1994) May 23 110 years from the birth of stockbreeder, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Kleinbok Yakov Isaakovich (1908-1961) May 29 90 years from the birth of mining engineer, Doctor of technical sciences, corresponding member of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Balgozhin Shabdan Abdul-Gaparovich (1928-2004) May 29 70 years from the birth of Doctor of historical sciences, professor Omarbekov Talas Omarbekovich (1948) May 30 110 years from the birth of composer, music scholar, corresponding member of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Erzakovich Boris Girshevich (1908-1997) 134

JUNE

June 1 70 years from the birth of public official of Kazakhstan Nagmanov Kazhmurat Ibrayevich (1948) June 3 80 years from the birth of economist, Doctor of economic sciences, corresponding member Naribayev Kopzhasar (1938) June 4 60 years from the birth of National artist of Kazakhstan Nurzhamal Usenbayeva (1958) June 4 120 years from the birth of writer, dramaturgist, public figure Orynbek Bekov (1898-1937) June 10 20 years ago took place international presentation of Astana-a new capital of Kazakhstan (1998) June 10 90 years from the birth of economist, Doctor of economic sciences, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Petukhov Rem Mikhailovich (1928) June 11 80 years from the birth of Kazakh writer, translator, journalist Dzhilkibayev Eduard (Konstantin Keshin) (1938) June 13 80 years from the birth of specialist in area of agrochemistry and agroecology, Doctor of Science in Agriculture, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Eleshev Rakhimzhan Eleshevich (1938) June 17 90 years from the birth of selectionist-seed grower, Doctor of Science in Agriculture, corresponding member of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Bobrov Lev Gordeyevich (1928-1998) June 18 110 years from the birth of physicist, Doctor of Physical and Mathematical Sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Dobrotin Nikolay Alekseyevich (1908-2002) June 21 100 years from the publication of the first number of Almaty regional newspaper “Zhetysu” (1918) June 23 110 years from the birth of music scholar Aravin Pyotr Vasiliyevich (1908-1979) June 25 125 years from the birth of a kazakh poet Magzhan Zhumabayev (1893-1938) June 27 130 years from the birth of National poet Tazhibayeva Aimangul (1888-1952) June 29 110 years from the birth of theorist of literature, Doctor of Letters, professor, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Smirnova Nina Sergeyevna (1908-1978) June 29 90 years ago was created Almaty State university named after Abai (1928)

JULY

July 1 90 years from the birth of Honored lawyer of KazSSR, Doctor of Juridical sciences Baisalov Sagindik (1928) July 8 70 years from the birth of theorist of literature, Doctor of Letters Negimov Serik (1948) 60 years from the birth of public official Tuimebayev Zhanseit Kanseitovich (1958) July 9 90 years from the birth of power engineer, Doctor of technical sciences, Honored worker of science, corresponding member of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Ustimenko Borislav Petrovich (1928) July 10 60 years from the birth of poet, translator, philosopher, cultural specialist Auezkhan Kodar (1958-2016) July 11 160 years from the birth of poet, educator, composer, translator Kudaiberdiyev Shakarim (1858-1931) July 11 90 years from the foundation of Irtysh district(1928) July 11 110 years from the birth of Uigur actor, singer, National artist of KazSSR Shamiyev Akhmet (1908-1983) July 16 110 years from the birth of agronomist, Honored worker of science of KazSSR Barayev Alexander Ivanovich (1908-1985) 135

July 19 80 years from the birth of Doctor of economic sciences, academician of Academy of sciences of Kazakhstan Kaliyev Gani Alimuly (1938) July 26 70 years from the birth of band director, National artist of the Republic of Kazakhstan Abdirashev Tolepbergen (1948) July 27 70 years from the birth of Kazakh composer, public figure Mukhamedzhanov Tolegen (1948)

AUGUST

August 1 90 years from the birth of physiologist, Doctor of Biological sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Tashenov Kazis (1928) August 4 August 4 100 years from the birth of publicist, theorist of literature, literal translator Zharylgapov Islam (1918- 1993) 60 years from the birth of poet, writer Begmanov Kasymkhan Seitkhanovich (1958) August 10 70 years from the birth of composer, Honored figure of the Republic of Kazakhstan Kusainov Murat (1948) August 10 70 years from the birth of filmmaker, producer, Director of film photography, public figure Rymzhanov Oraz Makatuly (1948-2001) August 13 100 years from the birth of Hero of the Soviet Union Ozmitel Fyodor Fyodorovich (1918-1944) August 15 80 years from the birth of Kazakh poet Nurgaliyev Utezhan (1938) August 15 90 years from the birth of Kazakh poet, National writer of Kazakhstan Kayrbekov Gafu (1928-1994) August 15 90 years from the birth of ballet dancer, National artist of Kazakhstan Manskaya Inessa Ivanovna (1928) August 15 80 years from the birth of actress, National artist of the Republic of Kazakhstan Tasybekova Torgyn Zhylkyshkyzy (1938) August 15 80 years ago was opened Shymkent Kazakh drama theatre named after Zh.Shanin (1938) August 20 80 years from the birth of Uigur prose writer, dramaturgist, translator Ashirov Akhmetzhan (Ashiri) Aksupiuly (1938) August 20 100 years from the birth of scientist, philosopher, Doctorate in philosophy, corresponding member of Academy of sciences of KazSSR Dzhandildin Nurymbek (1918-1990) August 20 90 years from the birth of Doctor of technical sciences, professor, academician of Academy of science of KazSSR Suleimenov Sultan Tashimbayevich (1928-1996) August 20 80 years from the birth of Kazakh writer Sarsenbayev Orazbek (1938-2015) August 23 100 years from the birth of Kazakh writer Zharmagambetov Kainekei (1918-1974) August 28 90 years from the birth of Kazakh poet Idrisov Kabdykarim (1928-1978) August 28 80 years from the birth of zootechnician, Doctor of Science in Agriculture, academician of Academy of sciences of the Republic of Kazakhstan Egorov Nikolay Petrovich (1938) August 28 110 years from the birth of writer Tankhimovich Zalman (1908-1976)

SEPTEMBER

September 1 90 years from the birth of Kazakh poet, translator Talgarov Khasenkhan (1928-1994) 136

September 4 70 years from the birth of Kazakh poet Daribayeva Zhadyra (1948) September 10 70 years from the birth of Kazakh writer, poet Kystabaiuly Zakhardin (1948) September 10 80 years from the birth of publicist, writer Tuyakbayev Zhumamurat (1938-2000) September 11 110 years from the birth of Hero of the Soviet Union Ershov Alexander Matveevich (1908-1980) September 12 70 years from the birth of dancer, National artist of KazSSR Talpakova Gulzhan Izimovna (1948) September 13 80 years from the birth of Kazakh ballet master, National artist of the Republic of Kazakhstan Ayukhanov Bolat Gazizovich (1938) September 16 90 years from the birth of painter Zhusupov Ali Askarovich (1928-1976) September 19 90 years from the birth of Kazakh writer, theorist of literature, critic Nurkatov Aikyn (1928-1965) September 21 60 years from the birth of member of Constitutional council of the Republic of Kazakhstan Merkel Iogan Davidovich (1958) September 26 110 years from the birth of Kazakh poet, translator Zharokov Tair (1908-1965) September 26 80 years from the birth of teacher, Doctor of historical sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Sadykov Tomukhamed Salmenovich (1938) September 28 80 years from the birth of Doctor of Geological and Mineralogical Sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Ermolov Petr Vasilievich (1938)

OCTOBER

October 1 140 years from the birth of teacher, writer, translator Kobeyev Spandiyar (1878-1956) October 1 80 years from the birth of Doctor of technical sciences, professor, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Beisembayev Bolat Baltakaiuly (1938-1999) October 1 100 years from the birth of Kazakh aircraft pilot, double hero of the Soviet Union Luganski Sergei Danilovich (1918-1977) October 1 130 years from the birth of participant of Alash movement Gabbasov Halel (Haliulla) Akhmetzhanuly (1888-1931) October 3 60 years from the birth of Deputy of Mazhilis of Parliament of the Republic of Kazakhstan Baliyeva Zagipa Yakhyanovna (1958) October 4 110 years from the birth of the first Kazakh woman, who became a Doctor of medical sciences Tarabayeva Gulbakhram Imanbekovna (1908-1981) October 5 90 years from the birth of economist, Doctor of economical sciences, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Kubatov Rashid Yusupbekovich (1928) October 7 100 years from the birth of writer, translator Martyanov Sergei Nikolayevich (1918-1967) October 8 120 years from the birth of scientist-geologist, Doctor of Geological and Mineralogical Sciences, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Bok Ivan Ivanovich (1898–1983) October 10 100 years from the birth of public official and public figure Bilyalov Kali (1918-1977) October 11 80 years from the birth of philosopher, cultural scientist, writer Sabetkazy Akatai Nurzhakiyauly (1938- 2003) October 12 90 years from the birth of writer, translator Ybyrayev Zhunis Akatayovich (1928-2002) October 12 80 years from the birth of muralist Niyazbekov Shaken Onlasynovich (1938) 137

October 13 80 years from the birth of National artist of the Republic of Kazakhstan, composer Beiseuov Aset (1938- 1996) October 15 110 years from the birth of actress, National artist of KazSSR Zagvozdkina Iustina Ivanovna (1908-1985) October 15 90 years from the birth of painter, National painter of the Republic of Kazakhstan Shayakhmetov Kamil Makhmudovich (1928-1995) October 18 70 years from the birth of Azerbaijanian physicist, Doctor of Physical and Mathematical Sciences, professor, President of the National Academy of Sciences of Azerbaijan Kerimov Makhmud Kerimogly (1948-2013) October 20 110 years from the birth of actor, National artist of the Republic of Kazakhstan Kydyralin Slambek (1908- 1983) October 24 70 years from the birth of Kazakh poet Zhylkyshiyev Koishygul (1948) October 28

OCTOBER

40 years from the birth of singer, Honored figure of the Republic of Kazakhstan Zhorabayeva Altynai (1978) 80 years from the birth of Doctor of historical sciences, professor Esmagambetov Kushim Lekerovich (1938-2016) October 31 80 years from the birth of filmmaker, actor of theatre, National artist of the Republic of Kazakhstan Andriasyan Ruben Surenovich (1938)

NOVEMBER

November 7 80 years from the birth of Doctor of Geological and Mineralogical Sciences, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Ozdoyev Sultan Mazhitovich (1938) November 8 90 years from the birth of Kazakh writer, translator Seidekhanov Kobei (1928-1996) November 8 120 years from the birth of theorist of literature, prominent figure of Alash government Mustanbayev Ydyrys (1898-1937) November 10 90 years from the birth of Kazakh poet Shakenov Nutfulla (1928-1983) November 15 70 years from the birth of theorist of literature, writer, Doctor of Letters Dadebayev Zhangara (1948) November 21 70 years from the birth of movie scholar, member of filmmakers union of Kazakhstan Ainagulova Kulshara Bilyalovna(1948) November 22 100 years from the birth of Kazakh poet, writer, critic Alimkulov Taken (1918-1987) November 25 110 years from the birth of scientist-mining-engineer, Doctor of technical sciences, professor, corresponding member of the National Academy of Sciences, Honored figure of sciences of Kazakhstan Musin Alikhan Chuzhebayevich (1908-1963)

DECEMBER

December 1 80 years from the birth of Kazakh writer, member of writers union of Kazakhstan, Honored worker of culture of Kazakhstan Khasenov Madi (1938) 138

December 3 110 years from the birth of Kazakh poet, teacher Malkarov Omarbai (1908-1993) December 4 80 years from the birth of Doctor of Physical and Mathematical Sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan, inventor Kharin Stanislav Nikolayevich (1938) December 5 90 years from the birth of Kazakh poet Batyrbekova Batima (1928-1987) December 5 90 years from the birth of Kazakh writer, critic Zhamishev Abdirash (1928-1995) December 5 100 years from the birth of theorist of literature, philologist, Doctor of Letters Suyunshaliyev Khangali Zhumashevich(1918) December 12 100 years from the birth of Doctor of Biological sciences, professor, academician of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Gvozdev Evgenii Vasilievich (1918-2012) December 15 80 years from the birth of Kazakh poet, translator Ospan Seifolla Mirkemelovich (1938) December 15 80 years from the birth of Kazakh writer, publicist, translator Urazayev Faizulla (1938) December 17 80 years from the birth of Kazakh poet, writer-satirist Sharipzhan Toktarkhan Barkyzatuly (1938- 2002) December 20 90 years from the birth of scientist, Doctor of Letters, publicist Duisenov Myrzabek (1928-1988) December 21 December 23 110 years from the birth of actress, National artist of KazSSR Maizel Lyubov Yakovlevna (1908- 1978) 50 years from the birth of Deputy of Mazhilis of Parliament of the Republic of Kazakhstan Shishigina Olga Vasiliyevna (1968) December 24 90 years from the birth of Kazakh writer-dramaturgist, theatre critic, National writer of the Republic of Kazakhstan Mukhamedzhanov Kaltai (1928-2001) December 25 110 years from the birth of Kazakh writer, translator Esenzhanov Khamza (1908-1974) December 28 120 years from the birth of the first member of Komsomol of Kazakhstan, public official and public figure Urazbayeva Alma Dinmukhamedovna (1898-1943) December 28 110 years from the birth of sculptor, National painter of USSR, Honored artist of art of the Republic of Kazakhstan Vuchetich Evgenii Viktorovich (1908-1974) December 29 80 years from the birth of Kazakh writer, dramaturgist, translator Suleimenov Askar (1938-1992) December 31 110 years from the birth of teacher, organizer of the first library faculty and Department of Librarianship and Bibliography in Kazakh female pedagogic Institute Zhokebayev Alipbek Zhokebayevich(1908-2004)

139

SIGNIFICANT DATES THE DAY AND THE MONTH OF WHICH NOT INSTALLED

420 years from the birth of Karasai batyr (1598) 300 years from the day of foundation of Semei city (1718) 270 years from the birth of akyn-improviser Tleuke Kulekeuly (Shal akyn) (1748-1819) 260 years from the birth of public speaker Toktarkozhauly Baizhigit (appr. 1758-1845) 220 years from the birth of batyr Esenei Estemesuly (1798-1870) 210 years from the birth of akyn Karzhabaiuly Shozhe (1808-1895) 210 years from the birth of poet Shortanbai Kanaiuly (1808-1881) 200 years from the birth of Kazakh national musician, composer, dombrist, author of kyuis (compositions for dombyra) Kurmangazy Sagyrbaiuly (1818-1889) 160 years from the birth of national composer-kyuishi Zhaparov Makar (1858-1926) 160 years from the birth of poet, collector of folk literature Mashkhur Zhusyp Kopeiuly (1858-1931) 160 years ago took place a trip of a famous Kazakh scientist-educator Chokan Valikhanov to Kashgaria (1858) 150 years from the birth of poet, follower of Abai Kunanbayev Kakitai Yskakuly (1868-1915) 130 years from the birth of national singer, actor Kashaubayev Amre (1888-1934 гг.) 130 years from the birth of akyn-improviser Alimbetov Sapargali (1888-1956) 120 years from the birth of public official Zhurgenov Temirbek (1898-1938) 120 years from the birth of figure of Alash Orda of West division, national teacher Kodarov Karasai (1898-1935) 120 years from the birth of public official and public figure Saduakasov Zhanaidar (1898-1938) 110 years from the birth of linguist, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Musabayev Gainetdin Gashevich (1908-1989) 110 years from the birth of poet, dramaturgist Shakarimuly Ziyat (1908-1937) 110 years from the birth of public official Buzyrbayev Gabdolla (1908-1941) 110 years from the birth of public official Beisebayev Masimkhan (1908-1987) 110 years from the birth of Kazakh actor, singer, Honored artist of KazSSR Bektenov Mukan Umiraliyevich (1908-1950) 100 years from the birth of Hero of the Soviet Union Zhanzakov Abdulla (1918-1944) 100 years ago came out the first number of magazine “Abai” (1918) 80 years from the birth of scholar-chemist, corresponding member of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan Tokmurzin Kadyrma Khamitovich (1938) 80 years from the day of foundation of Aralsk city (1938) 60 years from the day of publication of the first number of magazine “Parasat” “Madeniet zhane turmys” (1958) 140

INTERNATIONAL SIGNIFICANT AND MEMORABLE DATES

JANUARY

January 12 – 390 years from the birth of French writer Charles Perrault (1628-1703) January 22 – 90 years from the birth of Soviet writer Pyotr Lukich Proskurin (1928-2001) January 22 – 230 years from the birth of English writer George Gordon Byron (1788-1824) January 22 - 120 years from the birth of Soviet filmmaker, novator of cinematic art S.M.Eizenshtein (1898-1948), January 24 – 170 years from the birth of Russian painter Vasilii Ivanovich Surikov January 25 – 80 years from the birth of Soviet poet, actor, bard Vladimir Semyonovich Vysockii(1938-1980)

FEBRUARY

February 8 – 190 years from the birth of French writer Jules Verne (1828-1905) February 10 – 80 years from the birth of writer, scriptwriter Georgii Alexandrovich Vainer (1938-2009) February 10 - 120 years from the birth of German dramaturgist Bertholt Brecht (1898-1956), February 22 - 230 years from the birth of German philosopher A.Shopengauer (1788-1860) February 23 - 140 years from the birth of Russian avant-garde artist Kazimir Severinovich Malevich(1878-1935)

MARCH

March 4 – 340 years from the birth of Italian composer, violin virtuoso, teacher, band director Antonio Vivaldi (1678- 1741) March 7 – 140 years from the birth of Russian painter Boris Mikhailovich Kustodiev (1878-1927) March 13 – 130 years from the birth of Russian teacher, writer Anton Semenovich Makarenko (1888-1939) March 17 – 110 years from the birth of Russian writer Boris Nikolayevich Polevoi (real surname Kampov) (1908-1981) March 20 – 190 years from the birth of Norway poet, dramaturgist Henrik Ibsen (1828-1906), March 28 – 150 years from the birth of Russian writer, literal critic and publicist Maksim Gorkii (real name Aleksei Maksimovich Peshkov) (1868-1936)

APRIL

April 2 – 130 years from the birth of Russian writer Marietta Sergeevna Shaginyan (1888-1982) April 4 – 200 years from the birth of English writer Thomas Main Rid (1818-1883) April 11 – 50 years from the birth of famous Russian science-fiction writer Sergey Lukyanenko (1968) 141

April 22 - 110 years from the birth of Russian science-fiction writer Ivan Antonovich Efremov (1908-1972) April 23 – 100 years from the birth of French writer Morris Dryuon (1918-2009) April 26 – 220 years from the birth of French painter Ejen Delacrua (1798-1863)

MAY

May 15 – 170 years from the birth of Russian painter and architect Viktor Mikhailovich Vasnecov (1848-1926) May 18 - 970 years from the birth of outstanding Persian poet, mathematician, astronomer, philosopher Omar Hayam (1048-1131) May 26 – 110 years from the birth of Russian writer, dramaturgist Aleksei Nikolayevich Arbuzov (1908-1986), May 26 – 80 years from the birth of Russian writer, dramaturgist Lyudmila Stefanovna Petrushevskaya (was born in 1938) May 31 - 70 years from the birth of Belorussian writer, Nobel prize winner (2015) S.A. Aleksievich (1948)

JUNE

June 5 – 120 years from the birth of Spanish poet and dramaturgist Federico Garcia Lorca (1898-1936) June 7 – 170 years from the birth of French painter Paul Gogen (1848-1903) June 12 – 140 years from the birth of American writer, ecologist James Oliver Kervud (1878-1927) June 17 – 200 years from the birth of French composer Charles Guno (1818-1893) June 22 – 120 years from the birth of German writer Erich Maria Remarque (1898-1970)

JULY

July 5 – 60 years from the birth of Russian children’s writer Andrey Alekseevich Usachyov (was born in 1958) July 10 – 100 years from the birth of English writer James Oldridzh (1918-2015) July 13 – 90 years from the birth of Russian writer Valentin Savvich Pikul (1928-1990) July 14 – 90 years from the birth of Georgian writer Nodar Vladimirovich Dumbadze (1928-1984) July 16 – 90 years from the birth of Russian poet Andrey Dmitrievich Dementyev (was born in 1928) July 16 – 90 years from the birth of American science-fiction writer Robert Shekli (1928-2005) July 22 – 140 years from the birth of Polish writer and teacher Yanush Korchak (real name – Genrik Goldshmidt) (1878-1942) July 23 – 130 years from the birth of American writer, critic Raymond Chandler (1888-1959) July 24 – 190 years from the birth of Russian writer, literal critic Nikolay Gavrilovich Chernyshevski (1828-1889) July 29 – 100 years from the birth of Russian writer Vladimir Dmitrievich Dudincev (1918-1998) July 30 – 200 years from the birth of English writer, poet Emily Bronte (Elise Bell) (1818-1848)

AUGUST

August 5 – 120 years from the birth of Russian poet Vasilii Ivanovich Lebedev-Kumach(1898-1949) August 15 – 140 years from the birth of Russian poet Raisa Adamovna Kudasheva (1878-1964) 142

August 15 – 160 years from the birth of English writer Edite Nesbit (1858-1924) August 31 – 110 years from the birth of American writer William Saroyan (1908-1981)

SEPTEMBER

September 9 – 100 years from the birth of Russian poet and translator Boris Vladimirovich Zahoder (1918-2000) September 9 – 190 years from the birth of Russian writer Lev Nikolayevich Tolstoy (1828-1910) September 9 – 240 years from the birth of French writer and poet K.Brentano (1778-1842) September 15 – 405 years from the birth of French writer and sophist Francois de Laroshfuko (1613-1680) September 26 - 130 years from the birth of English and American poet, Nobel prize winner(1948) T.S.Elliot (1888- 1965) September 28 – 110 years from the birth of Russian writer and theorist of literature Irakli Luarsabovich Andronikov (1908-1990) September 28 – 100 years from the birth of Soviet innovative teacher, writer Vasilii Alexandrovich Suhomlinski (1918- 1970)

OCTOBER

October 14 – 80 years from the birth of Russian writer Vladimir Petrovich Krapivin (was born in 1938) October 16 – 130 years from the birth of American dramaturgist, Nobel prize winner (1936) Eugene O’Neill (1888- 1953) October 19 – 100 years from the birth of Russian poet, writer, scriptwriter and dramaturgist Alexander Arkadievich Galich (real surname Ginzburg) (1918-1977) October 25 – 180 years from the birth of French composer George Bize (1838-1875)

NOVEMBER

November 1 – 60 years from the birth of Maria Vasilievna Semyonova (was born in 1958) November 5 – 140 years from the birth of Russian painter Kuzma Sergeevich Petrov-Vodkin (1878-1939) November 5 – 80 years from the birth of French singer and composer Joe Dassen (1938-1980), (real name-Joseph Aira Dassen) November 6 – 200 years from the birth of Russian writer Andrey Pecherski (P.I.Melnikov) (1818-1883) November 9 – 200 years from the birth of Russian writer, poet, dramaturgist Ivan Sergeevich Turgenev (1818-1883), November 20 – 160 years from the birth of Swedish writer, Nobel prize winner (1909) Selma Lagerlyoph (1858-1940) November 23 – 110 years from the birth of Russian writer Nikolay Nikolayevich Nosov (1908-1976) November 24 – 130 years from the birth of American writer, publicist, teacher and psychologist Dale Carnegie (1888- 1955) November 29 – 120 years from the birth of English writer Claive Steiplse Lewis (1898-1963) 143

DECEMBER

December 9 – 170 years from the birth of American writer Joelle Chandler Harris December 9 – 410 years from the birth of English poet, sophist John Milton (1608-1674) December 12 – 90 years from the birth of Kyrgyz writer Chingiz Aitmatov (1928-2008) December 22 – 160 years from the birth of Italian composer Jakomo Puchini (1858-1924) December 23 – 160 years from the birth of Russian filmmaker, teacher, dramaturgist V.I.Nemirovich- Danchenko(1858-1943) December 24 – 220 years from the birth of polish poet Adam Mickevich (1798-1855) 144

BOOKS-ANNIVERSARIES

100 years (1918) – Sultanmakhmut Toraigyrov «Wandered life » 90 years (1928) – Sabit Mukanov “Sulushash” 90 years (1928) – Mukhtar Auezov «Gray fierce» 80 years (1938) – Sabit Mukanov “Botagoz” 80 years (1938) – Sapargali Begalin «Secret of mountains» 80 years (1938) – Seitzhan Omarov «Happiness» 70 years (1948) – Sapargali Begalin «Adventure of Koksegen» 70 years (1948) – Kasym Amanzholov book of poetry “Windstorm” 70 years (1948) – Gabiden Mustafin «Millionaire” 70 years (1948) – Sabit Mukanov “Syr-Darya” 60 years (1958) – Seitzhan Omarov “Gold saiga” 60 years (1958) – Anuar Alimzhanov “White friend, yellow friend, black friend” 60 years (1958) – Zein Shashkin “Tokash Bokin” (translated to Russian “Semirechye on fire”,1960) 60 years (1958) – Dikhan Abilev “Banner in mountains” 50 years (1968) – M.Sundetov “Boat without paddles” 30 years (1988) – Ivan Shchegolikhin “Public officials” 145 146 147 148