DOCSLIB.ORG

Publikacja- Mi Prac Takich Badaczy, Jak: Andrzej Gąsiorowski24, Andrzej Misiuk25, Henryk Ćwięk26, Edward Długajczyk27, Włodzimierz Jastrzębski28 I Andrzej Pepłoński29

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Publikacja- Mi Prac Takich Badaczy, Jak: Andrzej Gąsiorowski24, Andrzej Misiuk25, Henryk Ćwięk26, Edward Długajczyk27, Włodzimierz Jastrzębski28 I Andrzej Pepłoński29 Wywiad i kontrwywiad a bezpieczeństwo Polski odrodzonej po 1918 roku Redakcja naukowa Henryk Ćwięk i Malwina Siewier Warszawa 2019 Zespół redakcyjny Anna Przyborowska (redaktor naczelna) Elżbieta Dąbrowska (sekretarz Redakcji) Aneta Olkowska (redakcja językowa i korekta) Izabela Paczesna (korekta) Agnieszka Dębska (skład i łamanie) Redakcja naukowa prof. dr hab. Henryk Ćwięk dr Malwina Siewier Recenzenci prof. dr hab. Wojciech Skóra dr Rafał Leśkiewicz Zdjęcie na okładce pochodzi ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego Copyright © by Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota”, Emów 2019 Copyright © by Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Warszawa 2019 ISBN 978-83-8098-803-3 Wszystkie artykuły zamieszczone w publikacji wyrażają poglądy autorów Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego Centralny Ośrodek Szkolenia i Edukacji im. gen. dyw. Stefana Roweckiego „Grota” w Emowie ul. Nadwiślańczyków 2, 05-462 Wiązowna tel. (+48) 22 58 58 613; fax. (+48) 22 58 58 693 e-mail: [email protected] www.abw.gov.pl Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ul. Wołoska 7, 02-675 Warszawa tel. (+48) 22 581 86 85 www.ipn.gov.pl www.ipn.poczytaj.pl Zamknięto i oddano do druku w grudniu 2019 r. Druk i oprawa Drukarnia Wydawnicza im. W.L. Anczyca S.A. ul. Nad Drwiną 10, 30-741 Kraków Projekt realizowany w ramach obchodów stulecia odzyskania niepodległości oraz odbudowy polskiej państwowości Spis treści MAREK JAbłonowski O kształt odrodzonej Rzeczpospolitej. Wprowadzenie 5 KAZIMIERZ Miroszewski Drogi do niepodległości Polski 28 Andrzej MisiUK Społeczno-polityczne uwarunkowania tworzenia systemu bezpieczeństwa wewnętrznego II RP w latach 1918–1922 38 TadeUSZ DUBicki Początki działalności polskich służb wywiadowczych (rozpoznanie głównych zagrożeń w latach 1919–1920). Zarys zagadnienia 56 BogUSław Polak, Michał Polak Organizacja i działalność wywiadu i kontrwywiadu Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych byłego zaboru pruskiego w 1919 roku 67 Bolesław Sprengel Zapobieganie szpiegostwu i sabotażowi oraz ich zwalczanie w Polsce po I wojnie światowej. Wybrane problemy 77 MAREK Grajek Skautowe korzenie wywiadu powstania wielkopolskiego 89 ROBert Majzner Trudne początki – czyli jak organizowano służbę wojskowo-dyplomatyczną odrodzonej Rzeczpospolitej 100 JERZY Majka, Grzegorz Ostasz Wokół formowania Wojska Polskiego na przykładzie Rzeszowa (1918–1919) 112 Antoni KRZYsztoF SOBczak 9 Pułk Strzelców Granicznych i jego ciechanowski epizod (od 28 października do 1 grudnia 1920 r.) – przyczynek do historii polskich formacji granicznych 127 MAREK Świerczek Zdrada POW z 1920 roku. Próba dekonstrukcji mitu politycznego 140 4 SPIS treści Wojciech Włodarkiewicz Zagrożenie bezpieczeństwa Rzeczpospolitej Polskiej ze strony Rosji Radzieckiej (ZSRR) w ocenach polskiego wywiadu wojskowego w latach 1920–1924 155 Aleksander WOźNY Sprawozdanie ppłk. Sztabu Generalnego Tadeusza Parafińskiego z pracy ewidencyjnej Referatu „Zachód” Oddziału II SG z 1924 roku 173 Andrzej Kozera, Andrzej ŻEBrowski Agentura wywiadu i kontrwywiadu II Rzeczpospolitej Polskiej uczestnikiem walki informacyjnej. Wybrane aspekty 192 Adam Nogaj Geneza sojuszu, który wstrząsnął światem. Tajne niemiecko-sowieckie relacje wojskowe po zakończeniu I wojny światowej 231 O AUtorach 279 Indeks 282 MAREK JABłonowski O kształt odrodzonej Rzeczpospolitej. Wprowadzenie P roces powrotu Polski na mapę Europy toczył się przy pełnej akceptacji i dużym zaangażowaniu społeczeństwa. Po zakończeniu I wojny światowej niezbędne stało się wytyczenie granic państwa. Ich formowanie, znacznie rozciągnięte w czasie i prak- tycznie obejmujące lata 1918–1923, łączyło się z walką polityczną, dyplomatyczną, zbrojną z większością przyszłych sąsiadów II RP. O kształcie terytorialnym odradzają- cej się Polski po stronie zachodniej zdecydowały mocarstwa obradujące na konferen- cji pokojowej w Paryżu, a na wschodzie – czyn zbrojny. Niejako równolegle kolejne rządy musiały zmierzyć się z istotnymi problemami społecznymi i gospodarczymi. Zamiarem wydawcy niniejszej monografii jest zaprezentowanie artykułów poświę- conych przede wszystkim trudnemu okresowi działalności polskiego wywiadu i kon- trwywiadu po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 r. Odegrały one bardzo ważną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa państwa. Tworzenie służb i ich struktur, pierwsze sukcesy i porażki wiązały się z żywotnymi wyzwaniami politycznymi i społecz- no-gospodarczymi czasu wojny oraz pierwszych lat niepodległości. Można je pogrupo- wać w kilka zagadnień: zmagania o Niepodległą i jej granice; terytorium; społeczeństwo; gospodarka i polityka gospodarcza. Te kwestie były omawiane w literaturze przedmiotu od lat, podejmowali je na przykład: Eugenia Brzosko1, Jan Ciałowicz2, Jerzy Gołębiow- ski3, Marek Jabłonowski4, Tadeusz Kmiecik5, Zbigniew Landau i Jerzy Tomaszewski6, 1 E. Brzosko, Rozwój transportu w Polsce w latach 1918–1939, Szczecin 1982. 2 J. Ciałowicz, Polsko-francuski sojusz wojskowy 1921–1939, Warszawa 1971. 3 J. Gołębiowski, Sektor państwowy w gospodarce Polski międzywojennej, Warszawa 1985; tenże, Przemysł wojenny w Polsce 1918–1939, Kraków 1990. 4 M. Jabłonowski, Z dziejów gospodarczych Polski lat 1918–1939, Warszawa 1992; tenże, Wobec zagro- żenia wojną. Wojsko a gospodarka Drugiej Rzeczpospolitej w latach 1935–1939, Warszawa 2001. 5 T. Kmiecik, Sztab Generalny Wojska Polskiego 1918–1939: udział w wojnach o granice i funkcjono- wanie w warunkach zagrożenia państwa, Warszawa 2012. 6 Z. Landau, J. Tomaszewski, Gospodarka Polski międzywojennej 1918–1939, t. 1: W dobie inflacji 1918–1923, Warszawa 1967; tenże, Zarys historii gospodarczej Polski 1918–1939, Warszawa 1971. 6 MAREK JabłONowSKI O kształt odrodzonej Rzeczpospolitej. Wprowadzenie Marian Leczyk7, Mieczysław Mieszczankowski8, Janusz Odziemkowski9, Piotr Stawec- ki10, Jerzy Tomaszewski11, Roman Wapiński12, Mieczysław Wrzosek13 czy Janusz Żar- nowski14. Niniejsze wprowadzenie ma dwa cele. Pierwszym jest przedstawienie dzia- łalności służb w szerszym kontekście, co stanowi swoisty historyczny „filtr”, o którym należy pamiętać podczas śledzenia wydarzeń na tajnych frontach tamtych lat. Drugim celem jest zasygnalizowanie stanu badań dotyczących tej tematyki. Zmagania o Niepodległą i jej granice Już u progu Wielkiej Wojny zaborcy wysyłali sygnały, że zależy im na pozyskaniu pol- skiego rekruta. Temu celowi służył m.in. wydany w listopadzie 1916 r. manifest dwóch cesarzy – Wilhelma II i Franciszka Józefa I, w którym zapowiedziano utworzenie Kró- lestwa Polskiego z ziem odebranych Rosji. Wbrew intencjom nie przyczynił się on jed- nak do stworzenia potężnej armii złożonej z Polaków pod niemiecką komendą, spowo- dował natomiast umiędzynarodowienie sprawy polskiej. Dalszych posunięć dokonano w kolejnych miesiącach. We wrześniu 1917 r. generał-gubernatorowie Austro-Węgier i Niemiec ogłosili patenty swych cesarzy o ustanowieniu władzy państwowej w Króle- stwie Polskim, a w październiku przeprowadzono intronizację i zaprzysiężono Radę Regencyjną. Kolejnym krokiem było podjęcie starań o powołanie rządu, na którego czele stanął w grudniu Jan Kucharzewski. Władcy Niemiec i Austro-Węgier uruchomili licytację polityczną, której efektem były wydarzenia z 11 listopada 1918 r. Po drugiej stronie wojennej kurtyny ważny głos w kwestii polskiej nadszedł zza Oceanu Atlantyckiego. W styczniu 1917 r. prezydent Stanów Zjednoczonych Thomas Woodrow Wilson zapowiedział odbudowę zjednoczonej, niezależnej i autonomicz- nej Polski. Ważnym wydarzeniem była także rewolucja rosyjska. W marcu 1917 r. Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich uznała prawo Polaków do niepodległości. Wkrótce z podobnym oświadczeniem wystąpił Rząd Tymczasowy Rosji, co oznaczało, że także ona potwierdza prawo Polski do własnego państwa. W styczniu 1918 r. Rada Regencyjna wydała dekret o organizacji władz naczel- nych w Królestwie, na mocy którego powołano do życia pierwsze ministerstwa. Rząd, który nie miał wpływu na politykę zagraniczną i wojskową, wypracował zasady we- wnętrznego funkcjonowania, formy wyrażania wspólnego stanowiska, powołał zespoły opiniodawczo-doradcze. Przygotowano wiele dokumentów, co miało duże znaczenie 7 M. Leczyk, Polska i sąsiedzi. Stosunki wojskowe 1921–1939, Białystok 1997. 8 M. Mieszczankowski, Rolnictwo II Rzeczpospolitej, Warszawa 1983. 9 J. Odziemkowski, Armia i społeczeństwo II Rzeczpospolitej, Warszawa 1996. 10 P. Stawecki, Polityka wojskowa Polski 1921–1926, Warszawa 1981. 11 J. Tomaszewski, Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa 1985. 12 R. Wapiński, Świadomość polityczna w Drugiej Rzeczpospolitej, łódź 1989. 13 M. Wrzosek, Wojny o granice Polski Odrodzonej 1918–1921, Warszawa 1992. 14 J. Żarnowski, Społeczeństwo Drugiej Rzeczpospolitej 1918–1939, Warszawa 1973; tenże, Polska 1918–1939. Praca–technika–społeczeństwo, Warszawa 1992. MAREK JabłONowSKI O kształt odrodzonej Rzeczpospolitej. Wprowadzenie 7 w kolejnych miesiącach po listopadzie 1918 r. Po utworzeniu gabinetu wydano dekret o powołaniu Rady Stanu, która miała pełnić rolę surogatu parlamentu polskiego. Nowa sytuacja polityczna wokół sprawy polskiej od pierwszych tygodni była komplikowana przez konferencję pokojową w Brześciu. Na apel bolszewików o roko- wania pokojowe odpowiedziały jedynie rządy mocarstw centralnych. Polacy nie otrzy- mali na nią zaproszenia. Do Brześcia przybyła natomiast delegacja Centralnej Rady Ukraińskiej i na początku lutego 1918 r. podpisano z nią układy, na podstawie
Load more

Recommended publications
  • Janusz Jędrzejewicz
    2 Zbigniew Osi ński Janusz J ędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885 – 1951) Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione. Lublin 2008 Wydanie pierwsze ukazało si ę w 2007 r. nakładem Wydawnictwa UMCS w Lublinie. ISBN 978-83-227-2704-1 Recenzent dr hab. Zenon Jasi ński Spis tre ści SPIS TRE ŚCI ........................................................................................................................................................ 3 WST ĘP................................................................................................................................................................... 6 ROZDZIAŁ I: DZIECI ŃSTWO I MŁODO ŚĆ 1885 – 1914........................................................................... 16 OKRES UKRAI ŃSKI 1885 – 1904 ........................................................................................................................ 16 STUDIA WY śSZE I PIERWSZA PRACA 1904 – 1914.............................................................................................. 25 ROZDZIAŁ II: W OKOPACH PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ 1914 – 1918................................... 34 W POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ I W LEGIONACH 1914 – 1916.............................................................. 34 W KONSPIRACJI W WARSZAWIE 1916 – 1918.................................................................................................... 43 ROZDZIAŁ III: PIERWSZE LATA NIEPODLEGŁEJ POLSKI 1918 – 1926 ........................................... 60 śOŁNIERZ WOJSKA POLSKIEGO 1918 – 1923
    [Show full text]
  • Lidia Ciołkoszowa
    LIDIA CIOŁKOSZOWA SPOJRZENIE WSTECZ Rozmowy przeprowadził Andrzej Friszke ÉDITIONS DU DIALOGUE SOCIÉTÉ D’ÉDITIONS INTERNATIONALES PARIS 1995 Okładka: WITOLD URBANOWICZ Indeks nazwisk: KRZYSZTOF RUTKOWSKI ISBN 2-85316-071-8 ISSN 1158-5412 © 1995 by Éditions du Dialogue: 25, rue Surcouf, 75007 Paris WPROWADZENIE Panią Lidię Ciołkoszową poznałem w 1984 roku, kie­ dy po raz pierwszy przyjechałem do Londynu. Ktoś, kto interesował się najnowszą historią Polski, a szczególnie dziejami PPS i powojennej emigracji, nie mógł nie znać jej nazwiska. Zatem jesienią 1984 roku wszedłem po raz pierwszy na pięterko domu w dzielnicy Putney do skrom­ nego, ale przytulnego mieszkania wypełnionego regałami z tysiącami książek. Drobna, uśmiechnięta gospodyni domu od razu podbijała przybysza serdecz­ nością, ciepłem, bezpośredniością. Wypytywała o wy­ darzenia związane z ruchem opozycyjnym w kraju, w czym zresztą wykazywała znakomitą orientację, ale tez łatwo dawała się skłonić do wspomnień. W każdej roz­ mowie przypominała zdarzenia i ludzi z Polski przedwo­ jennej, z emigracji wojennej i długich lat wychodźstwa. Jej opowieść była zawsze pełna anegdot, które bawiły słuchacza, a jednocześnie tworzyły zwięzłe charakterys­ tyki ludzi i szkicowały klimat epoki. Pani Lidia była wtedy - i pozostaje nadal - jedną z centralnych postaci polskiego Londynu. Jest obdarza­ na powszechną sympatią i poważaniem. Niezależnie od podziałów politycznych i pokoleniowych wszyscy - bądź prawie wszyscy - widzą w niej jednego z seniorów pol­ skiej emigracji. Lidia Ciołkoszowa często mówi, że jej popularność i pozycja w polskim Londynie jest odbiciem pozycji nieżyjącego męża Adama Ciołkosza. Z pewnością jest w tym cząstka prawdy. Adam Ciołkosz - wybitny działacz PPS i publicysta, poseł, więzień brzeski, w latach wojny członek Rady Narodowej, niełatwy przeciwnik polityki Sikorskiego i Mikołajczyka, a po wojnie jeden Z najbardziej czynnych polityków emigracyjnych - był 11 WPROWADZENIE jednym z liderów wychodźstwa.
    [Show full text]
  • WA303 83582 II11310 Wolsza.Pdf
    ISBN 83-88909-29-0 9788388 909290 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Redakcja i korekta Barbara Janicka Indeks zestawi³ Tadeusz Wolsza Opracowanie graficzne i projekt ok³adki Dariusz Górski © Copyright by Tadeusz Wolsza © Copyright by Instytut Historii PAN ISBN 83–88909–29–0 Wydawca Instytut Historii PAN Rynek Starego Miasta 29/31, 00–272 Warszawa tel. 831–02–61 w. 44 e-mail: [email protected] www.ihpan.edu.pl Wydanie I – Warszawa 2005 Objętość 19,5 arkuszy wydawniczych Nak³ad 500 egzamplarzy Druk i oprawa Sowa – Druk na życzenie www.sowadruk.pl, tel. 022 431–81–40 http://rcin.org.pl Wstêp W latach dziewięćdziesiątych XX w. i na początku XXI stulecia świa- t³o dzienne ujrza³o kilkanaście prac z zakresu myśli politycznej polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii po zakoñczeniu II wojny światowej. Listê najwa¿niejszych publikacji otwieraj¹ pionierskie rozprawy Mariana S. Wo- lañskiego1. Wroc³awski badacz jest ponadto autorem kilkunastu niezwy- kle wa¿nych artykułów, dotycz¹cych głównie tematyki niemieckiej i za- gadnieñ wschodnioeuropejskich2. Wskazane prace, niekiedy wprawdzie dyskusyjne, lokują go wśród czołowych badaczy w kraju, zajmuj¹cych siê tematyk¹ emigracyjn¹. Z innych historyków badających zagadnienia emi- gracyjnej myśli politycznej oraz podejmuj¹cych problematykê polityki za- granicznej władz RP na obczyźnie w okresie powojennym wskaza³bym w tym miejscu na trzech historyków warszawskich: Andrzeja Friszke, Paw³a Machcewicza i Rafała Habielskiego, autorów głośnej, trzytomowej pracy Druga wielka emigracja 1945–19903 oraz kilku innych wa¿nych studiów 1 M.S. Wolañski, Środowiska emigracyjne w Londynie i Pary¿u a kwestia stosunków polsko-niemieckich (1949–1972), Wroc³aw 1992; idem, Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945–1975, Wroc³aw 1996.
    [Show full text]
  • Polski Wiek XX
    Polski wiek XX Polski wiek XX tom iii pod redakcją Krzysztofa Persaka i Pawła Machcewicza WydaWca – Bellona i MuzeuM Historii Polski WarszaWa 2010 Redakcja: Elżbieta Lewczuk Korekta: Joanna Bartołd Skład: Andrzej Bohun Okładka: Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Bellona SA, Warszawa 2010 Wszystkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment książki nie może być w jakikolwiek sposób powielony albo włączony do jakiejkolwiek bazy odtwarzania elektronicznego oraz mechanicznego bez uzyskania wcześniejszej zgody właściciela praw autorskich. Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową wszystkich swoich książek z rabatem. www.ksiegarnia.bellona.pl Nasz adres: Bellona SA ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa Dział Wysyłki: tel. 22 457 03 06, 22 652 27 01 fax 22 620 42 71 www.bellona.pl ISBN 987-83-11-11631-3 Spis treści stanisłaW ciesielski Polska 1944–1949. Powrót do życia ............................................ 7 Janusz Wrona Ustanowienie systemU komUnistycznego w Polsce ..................... 35 WoJciecH roszkoWski Przekształcenia sPołeczne i gosPodarcze w Polsce w latach 1944–1989 ........................................................................ 81 dariusz Jarosz stalinizm w Polsce ......................................................................... 107 BartłoMieJ noszczak Polityka Państwa wobec kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w latach 1944–1956 ....................................................... 137 rafał Wnuk oPozycja, oPór sPołeczny 1944–1956 .........................................
    [Show full text]
  • Downloaded for Personal Non-Commercial Research Or Study, Without Prior Permission Or Charge
    Blackwell, James W. (2010) The Polish Home Army and the struggle for the Lublin region. PhD thesis. http://theses.gla.ac.uk/1540/ Copyright and moral rights for this thesis are retained by the author A copy can be downloaded for personal non-commercial research or study, without prior permission or charge This thesis cannot be reproduced or quoted extensively from without first obtaining permission in writing from the Author The content must not be changed in any way or sold commercially in any format or medium without the formal permission of the Author When referring to this work, full bibliographic details including the author, title, awarding institution and date of the thesis must be given Glasgow Theses Service http://theses.gla.ac.uk/ [email protected] By James Blackwell Submitted in fulfilment of the requirements for the Degree of PhD Department of Central and East European Studies Faculty of Law, Business and Social Studies Glasgow University The Polish Home Army and the struggle for the Lublin Region - 1943–1945 1 Abstract Between 1939 and 1944 the underground forces of the Polish Government-in-Exile created an underground army in the Lublin region, which, at its height, numbered 60,000 men. The underground Army was created in order to facilitate the reestablishment of an independent Poland. The Army that was created, the AK, was in effect, an alliance organisation comprising, to varying degrees, members of all pro-independence underground groups. It was, in Lublin, to always suffer from internal stresses and strains, which were exaggerated by the actions of the region’s occupiers.
    [Show full text]
  • Emigracja Polska W Wielkiej Brytanii Wobec Wyborów Do Sejmu PRL Pierwszej Kadencji Z 26 Października 1952 R
    Dzieje Najnowsze, Rocznik LI – 2019, 4 PL ISSN 0419–8824 Andrzej Zaćmiński https://orcid.org/0000-0002-8304-6375 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji z 26 października 1952 r. Abstrakt: Zmiany zachodzące w Polsce Ludowej po II wojnie światowej były bacznie obser- wowane przez polskie uchodźstwo polityczne w Wielkiej Brytanii. Szczególną uwagę zwraca- no na sprawy polityczne. W artykule omówiono stosunek władz RP na obczyźnie oraz prasy emigracyjnej do wyborów do Sejmu PRL w 1952 r.: tzn. jak oceniano prawo wyborcze, Front Narodowy, jego program, kandydatów do sejmu, kampanię wyborczą oraz wyniki wyborów. W końcowej części tekstu skomentowano sukces, jaki rzekomo odniosło Ministerstwo Bezpie- czeństwa Publicznego w tej części operacji „Cezary”, która dotyczyła dezinformacji środowisk emigracyjnych w zakresie propagandy wyborczej. S ł owa kluczowe: władze RP na obczyźnie, emigracja polska w Wielkiej Brytanii, Polska Ludowa, wybory do Sejmu PRL I kadencji, parlamentaryzm Polski Ludowej. Abstract: The changes that took place in the Polish People’s Republic after World War II were closely monitored by Polish political emigrants in Great Britain. Understandably, special attention was paid to political problems. The author discusses the attitude of the Polish gover- nment in exile and the Polish émigré press towards the elections to the People’s Poland Sejm in 1952: i.e. their assessment of the electoral law, the National Front, its programme, candidates to the Sejm, the electoral campaign, and election results. In the closing part of the text, the author comments on the success allegedly achieved by the Ministry of Public Security in that part of the “Cezary” Operation which concerned disinformation of émigré community in the area of electoral propaganda.
    [Show full text]
  • III Rada Narodowa RP Wobec Wydarzeń W Kraju (1949–1951)
    CZASOPISMO PRAWNO-HISTORYCZNE Tom LXX — 2018 — Zeszyt 1 Krzysztof Tarka (Opole) „Jesteśmy tu dla Polski”. III Rada Narodowa RP wobec wydarzeń w kraju (1949–1951) 1. WSTĘP Wobec niemożności przeprowadzenia wolnych i demokratycznych wyborów w Polsce prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski 13 września 1948 r. wydał dekret o powołaniu Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Była to już trzecia Rada Narodowa od wybuchu II wojny światowej. Pełniąc zastępczo niektóre funk- cje parlamentu była ona organem doradczym prezydenta i rządu. Zgodnie z dekre- tem Rada wydawała opinie w sprawach wnoszonych przez rząd na jej sesje. Rząd przynajmniej dwa razy do roku miał przedstawiać Radzie wyniki swojej działalno- ści oraz zamierzenia na przyszłość. Rada podejmowała również uchwały w spra- wach budżetowych, dotyczących funduszów pochodzących „z ofiarności publicz- nej”. Uchwały Rady zapadały zwykłą większością głosów przy udziale co najmniej jednej trzeciej ogólnej liczby członków. Rada mogła także zwracać się do rządu o wydanie aktów prawnych oraz o wyjaśnienie stanowiska w sprawach wiążących się z jego zadaniami. Kadencja Rady trwała dwa lata. Jej sesje zwoływał, otwie- rał i zamykał prezydent, który mógł również na wniosek premiera rozwiązać Radę przed upływem kadencji. Rada składała się co najmniej z 15, a najwyżej z 40 człon- ków, których mianował i odwoływał prezydent. Członkowie Rady ze swego grona wybierali przewodniczącego, wiceprzewodniczących i sekretarza. W skład Rady Narodowej nie mogli wchodzić ministrowie, prezes Najwyższej Izby Kontroli
    [Show full text]
  • Rząd Polski Na Wychodźstwie
    Jacek M. Majchrowski Uniwersytet Jagielloński Rząd polski na wychodźstwie Na początku drugiego tygodnia wojny stało się oczywiste, że pomocy ze strony za- chodnich sojuszników oczekiwać nie można, a groźba odcięcia przez Armię Czerwo- ną dostępu do granicy rumuńskiej tworzyła dla władz polskich nową, niebezpieczną sytuację. Katastrofalna klęska militarna i brak możliwości realnego wykonywania swych funkcji na terenie ziem polskich spowodowały bowiem konieczność emigracji władz państwowych, w tym i rządu, w jedynym możliwym kierunku – do Rumunii. Odbywało się to etapami: najpierw na obszar graniczący z Rumunią, a nocą z 17 na 18 września 1939 roku, po wkroczeniu wojsk radzieckich na ziemie polskie, rząd RP rozpoczął nowy etap działalności – na wychodźstwie. Będzie ona trwała do momen- tu, w którym zostanie mu wycofane uznanie ze strony społeczności międzynarodo- wej, zaś dla tych polskich polityków, którzy nie godzili się z ustaleniami jałtańskimi – aż do czasu zmiany ustrojowej w 1990 roku. *** 6 września wiceminister spraw zagranicznych Jan Szembek powiadomił ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, że „ambasador francuski wystąpił z bardzo poważ- ną sugestią przygotowania przeniesienia najwyższych władz państwowych polskich do Francji, na wypadek gdyby przewaga sił niemieckich doprowadziła do załamania naszego zbrojnego oporu”1. Pięć dni później, 11 września, minister Beck poprosił 1 J. Beck, Ostatni raport, PIW, Warszawa 1987, s. 189. Leon Noël twierdził zaś – jak podaje Tadeusz Wyrwa – że inicjatywa przeniesienia rządu polskiego do Francji wyszła od władz polskich. T. Wyrwa, Pierwsze kroki rządu RP we Francji 1939–1940 [w:] Z. Błażyński (red.), Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego 1939−1990, Londyn 1996, s. 35. 507 Jacek M. Majchrowski ambasadora francuskiego Leona Noëla o potwierdzenie gotowości rządu francu- skiego do udzielenia prezydentowi i rządowi polskiemu prawa eksterytorialnego we Francji na zasadzie precedensu belgijskiego z 1914 roku2.
    [Show full text]
  • Polski Wiek XX: PRL Od Lipca 1944 Do Grudnia 1970, Red. Krzysztof Persak
    Polski wiek XX Polski wiek XX tom iii pod redakcją Krzysztofa Persaka i Pawła Machcewicza WydaWca – Bellona i MuzeuM Historii Polski WarszaWa 2010 Redakcja: Elżbieta Lewczuk Korekta: Joanna Bartołd Skład: Andrzej Bohun Okładka: Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Bellona SA, Warszawa 2010 Wszystkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment książki nie może być w jakikolwiek sposób powielony albo włączony do jakiejkolwiek bazy odtwarzania elektronicznego oraz mechanicznego bez uzyskania wcześniejszej zgody właściciela praw autorskich. Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową wszystkich swoich książek z rabatem. www.ksiegarnia.bellona.pl Nasz adres: Bellona SA ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa Dział Wysyłki: tel. 22 457 03 06, 22 652 27 01 fax 22 620 42 71 www.bellona.pl ISBN 987-83-11-11631-3 Spis treści stanisłaW ciesielski Polska 1944–1949. Powrót do życia ............................................ 7 Janusz Wrona Ustanowienie systemU komUnistycznego w Polsce ..................... 35 WoJciecH roszkoWski Przekształcenia sPołeczne i gosPodarcze w Polsce w latach 1944–1989 ........................................................................ 81 dariusz Jarosz stalinizm w Polsce ......................................................................... 107 BartłoMieJ noszczak Polityka Państwa wobec kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w latach 1944–1956 ....................................................... 137 rafał Wnuk oPozycja, oPór sPołeczny 1944–1956 .........................................
    [Show full text]
  • Marian Marek Drozdowski Stanisław Kruczek Na Tle Dziejów Sądecczyzny
    Marian Marek Drozdowski Stanisław Kruczek na tle dziejów Sądecczyzny Niepodległość i Pamięć 24/3 (59), 159-192 2017 ARTYKUŁY NIEPODLEGŁOŚĆ I PAMIĘĆ 2017, nr 3 (59) Marian Marek Drozdowski Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk Stanisław Kruczek na tle dziejów Sądecczyzny Słowa kluczowe Stanisław Kruczek, „Mak”, Ziemia Sądecka, konspiracja, AK, oddział par- tyzancki, Dębica, nauczyciel Streszczenie Artykuł przedstawia sylwetkę Stanisława Kruczka, ps. „Mak”, żołnierza Armii Krajowej, który jak wielu innych żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego po wojnie cierpiał z powodu represji, jakie spotkały jego organizację. Wychowany w duchu kultu marszałka Piłsudskiego i przesiąknięty ideologią piłsudczyków odbył Kurs Podchorążych Rezerwy Piechoty Batalionu Szkolnego w Zambrowie i służył w 80. pułku piechoty, następnie ukończył studia w Państwowym Pedagogium w Krakowie, ot rz y mując dy plom naucz yciela sz kół powszech nych. Podczas II wojny światowej d ziałał w podziemiu na terenie Ziemi Sądeckiej i uczestniczył w działaniach partyzanckich AK. Po wojnie był zmuszony ukrywać swoją okupacyjną przeszłość. Odnosił sukcesy zawodowe jako pedagog, m.in. był dyrektorem dębickich szkół technicznych. Jego sylwetkę ukazano na tle historii Ziemi Sądeckiej. 159 Marian Marek Drozdowski Wprowadzenie Historycy z reguły koncentrują uwagę badawczą na osobach pierw- szoplanowych, często mających swoich biografów, hagiografów i prze- śmiewców, jeszcze za życia. Osoby „drugiej linii” pozostają anonimo- we, żyjąc jedynie w tradycji rodzinnej, w pamięci przyjaciół, a niekie- dy i wrogów. Poprzez analizę biografii Stanisława Kruczka pragnę udowodnić, że wiele problemów dotyczących dziejów II Rzeczypospolitej, Polskiego Państwa Podziemnego i jego sił zbrojnych, narodzin PRL, stalinow- skich represji i popaździernikowej liberalizacji nie sposób zrozumieć bez analizy biografii aktywnych rodaków z „drugiej linii” procesu hi- storycznego.
    [Show full text]
  • NEWSLETTER Fall 2014 Volume LXIII, No
    kosciuszko foundation THE AMERICAN CENTER OF POLISH CULTURE NEWSLETTER Fall 2014 Volume LXIII, No. 2 ISSN 1081-2776 Inside... Message from 2 President Dr. John S. Micgiel Restoration 3 at the KF Washington D.C. 4 Gala Tribute to Dr. Julian Kulski The Teaching 6 English in Poland Program 8 Special Mission: Pińczów Camp KF Summer 2014 9 Interns Cultural Events 10 at the KF Exchange 12 Fellowships and Grants FIRST LADY OF POLAND Smialowski and 17 Wojciechowski Award Winners ANNA KOMOROWSKA Scholarships 18 and Grants for VISITS THE KF Americans On September 23rd, 2014, Anna Komorowska, First Special Lady of Poland, visited the Kosciuszko Foundation. 25 Undergraduate Dr. John Micgiel, President and Executive Director Tuition Scholarships warmly welcomed the First Lady, accompanied by the 26 KF Chicago Consul General of Poland, Ewa Junczyk-Ziomecka, Chapter and members of the office of the President of Poland. 27 KF Philadelphia Among the guests were KF Trustees, former President Chapter and Executive Director, Alex Storozynski, and staff. 30 Members, Donors The First Lady toured the KF gallery and expressed and Contributors great enthusiasm when listening to the history and Debutantes for accomplishments of the KF. A small reception followed 39 the 80th Annual during which the First Lady signed the KF guestbook. 2 Dinner an Ball MESSAGE FROM PRESIDENT AND EXECUTIVE DIRECTOR Dr. John S. Micgiel SCHOLARSHIPS: SOMETHING TO BE THANKFUL FOR As I reflect on the progress that the Kosciuszko Foundation has had to deal with a much smaller income and the amount that experienced over the last several decades, I cannot but express could be devoted to scholarships and grants plummeted.
    [Show full text]
  • W 70. Rocznicę Przemianowania Związku Walki Zbrojnej Na Armię Krajową
    Materiał do części ustnej etapu wojewódzkiego konkursu: Byłaś dla nas radością i dumą… W 70. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej na Armię Krajową. Armia Krajowa na terenie Okręgu Kraków w latach 1939 - 1945. Zbrojne podziemie antyhitlerowskie, jakie uformowało się w czasie drugiej wojny światowej na terenie Okręgu Kraków można generalnie podzielić na cztery grupy: związane ze Służbą Zwycięstwu Polski (SZP), Związkiem Walki Zbrojnej (ZWZ) i Armią Krajową (AK) związane z Okręgową Delegaturą Rządu związane z partiami politycznymi związane z innymi organizacjami i grupami oporu społecznego Przedmiotem naszych rozważań będzie wyłącznie podziemie wojskowe i cywilne związane z Armią Krajową i Okręgową Delegaturą Rządu. Już 7 IX 1939 roku (czyli dzień po zajęciu Krakowa przez Niemców) mjr rezerwy Kazimierz Kierzkowski ps. „Prezes” utworzył pierwszą strukturę podziemną w mieście o nazwie Organizacja Orła Białego (OOB). Początkowo OOB miała charakter kadrowy, a w jej skład weszli głównie oficerowie z przedwojennego Związku Strzeleckiego m.in.: mjr Paweł Zagórowski ps. „Strzemię”, kpt. Ryszard Margosz ps. „Brzoza”, mjr Ludwik Muzyczka ps. „Benedykt” i ppłk Kazimierz Pluta – Czachowski ps. „Gołdyn”. Równolegle powstała organizacja „Kaerge” (nazwa od inicjałów nazwisk), którą utworzyli: płk. Tadeusz Komorowski – późniejszy Komendant Główny AK, ppłk Klemens Rudnicki i płk Edward Godlewski. Jej trzon stanowili wojskowi wywodzący się z kręgów ziemiańskich. Na terenie dawnego województwa krakowskiego utworzono też Związek Czynu Zbrojnego oraz związaną ze Stronnictwem Narodowym (SN) Okręgową Komendę Tajnej Organizacji Wojskowej (TOW). Wszystkie wymienione weszły z czasem w skład ZWZ. 16 X 1939 roku przyjechał do Krakowa Komendant Służby Zwycięstwu Polski (SZP - powołana została 27 września 1939 jeszcze podczas oblężenia Warszawy na rozkaz dowódcy obrony Warszawy generała Juliusza Rómmla, była pierwszą organizacją zbrojną Polskiego Państwa Podziemnego) Michał Karaszewicz-Tokarzewski, który spotkał się z kierownictwem OOB.
    [Show full text]