DOCSLIB.ORG

WA303 83582 II11310 Wolsza.Pdf

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
WA303 83582 II11310 Wolsza.Pdf ISBN 83-88909-29-0 9788388 909290 http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl http://rcin.org.pl Redakcja i korekta Barbara Janicka Indeks zestawi³ Tadeusz Wolsza Opracowanie graficzne i projekt ok³adki Dariusz Górski © Copyright by Tadeusz Wolsza © Copyright by Instytut Historii PAN ISBN 83–88909–29–0 Wydawca Instytut Historii PAN Rynek Starego Miasta 29/31, 00–272 Warszawa tel. 831–02–61 w. 44 e-mail: [email protected] www.ihpan.edu.pl Wydanie I – Warszawa 2005 Objętość 19,5 arkuszy wydawniczych Nak³ad 500 egzamplarzy Druk i oprawa Sowa – Druk na życzenie www.sowadruk.pl, tel. 022 431–81–40 http://rcin.org.pl Wstêp W latach dziewięćdziesiątych XX w. i na początku XXI stulecia świa- t³o dzienne ujrza³o kilkanaście prac z zakresu myśli politycznej polskiej emigracji w Wielkiej Brytanii po zakoñczeniu II wojny światowej. Listê najwa¿niejszych publikacji otwieraj¹ pionierskie rozprawy Mariana S. Wo- lañskiego1. Wroc³awski badacz jest ponadto autorem kilkunastu niezwy- kle wa¿nych artykułów, dotycz¹cych głównie tematyki niemieckiej i za- gadnieñ wschodnioeuropejskich2. Wskazane prace, niekiedy wprawdzie dyskusyjne, lokują go wśród czołowych badaczy w kraju, zajmuj¹cych siê tematyk¹ emigracyjn¹. Z innych historyków badających zagadnienia emi- gracyjnej myśli politycznej oraz podejmuj¹cych problematykê polityki za- granicznej władz RP na obczyźnie w okresie powojennym wskaza³bym w tym miejscu na trzech historyków warszawskich: Andrzeja Friszke, Paw³a Machcewicza i Rafała Habielskiego, autorów głośnej, trzytomowej pracy Druga wielka emigracja 1945–19903 oraz kilku innych wa¿nych studiów 1 M.S. Wolañski, Środowiska emigracyjne w Londynie i Pary¿u a kwestia stosunków polsko-niemieckich (1949–1972), Wroc³aw 1992; idem, Europa Środkowo-Wschodnia w myśli politycznej emigracji polskiej 1945–1975, Wroc³aw 1996. 2 M.S. Wolañski, Europa Środkowo-Wschodnia w koncepcjach ośrodka prezydenckiego w Londynie w latach 1949–1953, w: Studia nad współczesną myślą polityczn¹, pod. red. Cz. Lewandowskiego i M.S. Wolañskiego, Wroc³aw 1994; idem, Polska i jej wschodni s¹sie- dzi w koncepcjach klubów federalnych na emigracji w latach 1945–1950, „Przegląd Wschod- ni” 1992–1993, nr 4; idem, „Polski Londyn” a zagadnienia niemieckie, „Zbliżenia. Polska- -Niemcy” 1991, nr 1, s. 78–88; idem, Propaganda ugrupowañ emigracyjnych na rzecz uznania zachodniej granicy Polski w latach 1945–1948, „Acta Universitas Wratislaviensis. Nauki Polityczne” 1992, t. XLIX. 3 A. Friszke, ¯ycie polityczne emigracji, Warszawa 1999; P. Machcewicz, Emigracja http://rcin.org.pl i artykułów4. Z kolei zagadnienia dotyczące dziejów emigracyjnej dyplo- macji najbli¿sze wydaj¹ siê opolskiemu badaczowi Krzysztofowi Tarce5. Ukoronowaniem jego naukowej działalności w tej dziedzinie by³a niew¹t- pliwie rozprawa Emigracyjna dyplomacja6. Nie sposób tym miejscu pomi- nąć jeszcze badacza młodszego pokolenia z Instytutu Polonijnego Uniwer- sytetu Jagiellońskiego – Jana Lencznarowicza, który jest autorem niezwykle interesuj¹cego studium na temat wyobraźni politycznej polskiej emigracji po II wojnie światowej7. W mniejszym natomiast zakresie tematyka miê- dzynarodowa by³a przedmiotem zainteresowań politologa – Wiesława H³ad- kiewicza8, prawnika – Dariusza Góreckiego9 oraz współautorów trzeciego tomu Materiałów do dziejów uchodźstwa niepodległościowego10. w polityce miêdzynarodowej, Warszawa 1999; R. Habielski, ¯ycie spo³eczne i kulturalne emi- gracji, Warszawa 1999. 4 A. Friszke, Emigracja a Kraj (1945–1947), „Więź” 1998, nr 9, s. 98–113; P. Machce- wicz, Emigracja w oczekiwaniu na trzecia wojnę światow¹ (1950–1954), „Więź” 1998, nr 10, s. 141–157; R. Habielski, Niez³omni. Nieprzejednani. Emigracyjne „Wiadomości” i ich kr¹g 1940–1981, Warszawa 1991; idem, Emigracja, Warszawa 1995; ten¿e, Miêdzy Czerwcem a Sierpniem, emigracja wobec wydarzeñ 1970 roku, w: Grudzieñ przed Sierpniem. W XXV rocznicê wydarzeñ grudniowych, pod red. L. Ma¿ewskiego i W. Turka, Gdañsk 1996, s.142- -154; idem, W światłach i cieniach przeszłości. Emigracja wobec Milenium, „Więź” 1998, nr 11, s. 140–157. 5 K. Tarka, Po stronie zachodu. Rząd polski na uchodźstwie o sytuacji miêdzynarodowej po drugiej wojnie światowej (1945–1948), „Polski Przegl¹d Dyplomatyczny” 2002, nr 5, s. 63–87; idem, Rząd RP na uchodźstwie wobec kwestii niemieckiej (1945–1990), „Przegląd Zachodni” 2001, nr 4, s. 43–65; idem, Prezydent i rząd RP na uchodźstwie o Polsce i sytuacji miêdzynarodowej w latach 80. XX wieku, w: Z dziejów Polski i emigracji (1939–1989). Księga dedykowana by³emu Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej Ryszardowi Kaczorowskiemu, pod. red. M. Szczerbiñskiego i T. Wolszy, Gorzów Wielkopolski 2003, s. 371–377; idem, Rząd RP na uchodźstwie wobec wydarzeñ w bloku komunistycznym (poza Polsk¹) 1956- -1972, „Przegląd Polonijny” 2002, nr 3, s. 85–95; idem, W oczekiwaniu na wyzwolenie. Rz¹d Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie o sytuacji miêdzynarodowej na prze³omie lat czterdziestych i pięćdziesiątych, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2002, nr 2, s. 209–231. 6 K. Tarka, Emigracyjna dyplomacja. Polityka zagraniczna rządu RP na uchodźstwie 1945- -1990, Warszawa 2003. 7 J. Lencznarowicz, Wyobraźnia polityczna polskiej emigracji niepodległościowej po II woj- nie światowej. Zarys tematu, „Migracje i spo³eczeñstwo”, t. 4: „Migracje polityczne w XX wieku”, Warszawa 2000, s. 65–85. 8 W. H³adkiewicz, Elita polityczna emigracji polskiej w Londynie 1945–1972, Zielona Góra 1997. 9 D. Górecki, Polskie naczelne w³adze pañstwowe na uchodźstwie w latach 1939–1990, Warszawa 2002. 10 Kierownictwo obozu niepodległościowego na obczyźnie 1945–1990, praca zbiorowa pod red. A. Szkuty, Londyn 1996. 6 http://rcin.org.pl Problematyce III wojny światowej w emigracyjnej myśli politycznej kil- ka interesuj¹cych prac poświęcili historycy: Zygmunt Woźniczka11 i ostat- nio Andrzej Zaćmiński12. Z publikacji traktuj¹cych o pogl¹dach przedsta- wicieli emigracyjnego establishmentu, w tym na sprawy miêdzynarodowe, wskaza³bym na pracê zbiorow¹ Myśl polityczna na wygnaniu13. Programa- mi i poglądami, również na tematy międzynarodowej, przedstawicieli emigracyjnych partii i stronnictw politycznych zajmuj¹ siê w swoich bada- niach historycy: Anna Siwik14 i Jan ¯aryn15. ¯aryn ponadto opublikowa³ niezwykle ważne wybory dokumentów na temat działalności ambasady RP przy Stolicy Apostolskiej16. 11 Z. Woźniczka, Trzecia wojna światowa w oczekiwaniach emigracji i podziemia w kra- ju w latach 1944–1953, Katowice 1999. 12 A. Zaćmiński, Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec mo¿liwości wybuchu III wojny światowej 1945–1954, Bydgoszcz 2003; idem, Polskie w³adze wojskowe na uchodź- stwie wobec mo¿liwości wybuchu nowej wojny (1945–1954), „Wojskowy Przegl¹d Histo- ryczny”, 1997, nr 1–2, s. 19–34; idem, Rola konfliktu globalnego w planach genera³a W³a- dys³awa Andersa w latach 1945–1956, w: Oblicza i koncepcje rozwi¹zywania konfliktów w myśli politycznej XX wieku, pod red. A. Wojtasa i M. Strzeleckiego, Bydgoszcz 2000, s. 145–158; idem, Granica na Odrze i Nysie £u¿yckiej w myśli politycznej emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii w latach 1945–1970, w: Wrzesieñ 1939 roku i jego konsekwencje dla ziem zachodnich i północnych Drugiej Rzeczypospolitej. Studia, pod red. R. Sudziñskiego i W. Jastrzêbskiego, Toruń–Bydgoszcz 2001, s. 403–420; idem, Zagro¿enie III wojną świato- wą na łamach „niezależnej” prasy emigracyjnej (1945–1954), w: Z dziejów polskiej prasy na obczyźnie (od września 1939 r. do współczesności), pod red. M. Szczerbiñskiego, Go- rzów Wielkopolski 2002, s. 117–142. 13 Myśl polityczna na wygnaniu. Publicyści i politycy polskiej emigracji powojennej, pod red. A. Friszke, Warszawa 1995. W tomie zosta³y pomieszczone artyku³y na temat myśli politycznej: Adama Pragiera (autor – T. Wolsza), Tadeusza Bieleckiego (S. Kilian), Wojcie- cha Wasiutyñskiego (K. Kawalec), Adama Cio³kosza (A. Friszke), Zygmunta Zaremby (A. Si- wik), Juliusza Mieroszewskiego (R. Habielski), Zdzis³awa Stahla (W. Jarząbek), Józefa Mackiewicza (W. Bolecki) i redakcji londyńskich „Kontynentów” (P. K¹dziela). 14 A. Siwik, PPS na emigracji w latach 1945–1956, Kraków 1998, eadem, Polskie wy- chodźstwo polityczne. Socjaliści na emigracji w latach 1956–1990, Kraków 2002; eadem, Polski Październik a emigracja, „Przegląd Polonijny” 1994, nr 1; eadem, Polska polityka wschodnia paryskiej „Kultury” na przykładzie publicystyki Juliusza Mieroszewskiego, w: Prze- szłość, teraźniejszość i przyszłość Polaków na wschodzie, pod red. M. Szczerbiñskiego i T. Wol- szy, Gorzów Wielkopolski 2001, s. 561–570; eadem, „Obóz Zjednoczenia” wobec polityki amerykańskiej (1954–1972), w: Nadzieje, z³udzenia, rzeczywistość. Studia z historii Polski XX wieku. Ksiêga dedykowana profesorowi Tadeuszowi Wyrwie, pod. red. W. H³adkiewicza i M. Szczerbińskiego, Gorzów Wielkopolski 2004, s. 389–400. 15 J. ¯aryn, Stronnictwo Narodowe na emigracji. Zarys działalności (1945–1955), w: War- szawa nad Tamizą. Z dziejów polskiej emigracji politycznej po drugiej wojnie światowej, pod red. A. Friszke, Warszawa 1994, s. 61–92. 16 J. ¯aryn, Stolica Apostolska wobec Polski i Polaków w latach 1944–1958 w świetle materiałów ambasady RP przy Watykanie (Wybór dokumentów), Warszawa 1998; idem, 7 http://rcin.org.pl Oddzieln¹ grupê stanowi¹ publikacje na temat stanowiska środowisk emigracyjnych wobec wydarzeñ w kraju. Omówienie tego zagadnienia wypada rozpocząć od dorobku ni¿ej podpisanego, autora kilku przynajm- niej prac i artykułów17. Ponadto wyda³em drukiem trzy obszerne studia na temat opinii środowisk emigracyjnych w „polskim Londynie”, dotycz¹cych wydarzeñ w Europie Środkowo-Wschodniej
Load more

Recommended publications
  • Janusz Jędrzejewicz
    2 Zbigniew Osi ński Janusz J ędrzejewicz – piłsudczyk i reformator edukacji (1885 – 1951) Wydanie drugie, poprawione i uzupełnione. Lublin 2008 Wydanie pierwsze ukazało si ę w 2007 r. nakładem Wydawnictwa UMCS w Lublinie. ISBN 978-83-227-2704-1 Recenzent dr hab. Zenon Jasi ński Spis tre ści SPIS TRE ŚCI ........................................................................................................................................................ 3 WST ĘP................................................................................................................................................................... 6 ROZDZIAŁ I: DZIECI ŃSTWO I MŁODO ŚĆ 1885 – 1914........................................................................... 16 OKRES UKRAI ŃSKI 1885 – 1904 ........................................................................................................................ 16 STUDIA WY śSZE I PIERWSZA PRACA 1904 – 1914.............................................................................................. 25 ROZDZIAŁ II: W OKOPACH PIERWSZEJ WOJNY ŚWIATOWEJ 1914 – 1918................................... 34 W POLSKIEJ ORGANIZACJI WOJSKOWEJ I W LEGIONACH 1914 – 1916.............................................................. 34 W KONSPIRACJI W WARSZAWIE 1916 – 1918.................................................................................................... 43 ROZDZIAŁ III: PIERWSZE LATA NIEPODLEGŁEJ POLSKI 1918 – 1926 ........................................... 60 śOŁNIERZ WOJSKA POLSKIEGO 1918 – 1923
    [Show full text]
  • Organy Polskiej Administracji Państwowej W Królestwie Polskim 1916–1918 : Struktura I Gabinety
    Jacek Goclon Organy polskiej administracji państwowej w Królestwie Polskim 1916–1918 : struktura i gabinety Folia Iuridica Wratislaviensis 3/2, 41-92 2014 Folia Iuridica Wratislaviensis 2014, vol. 3 (2), 41–92 Jacek Goclon Uniwersytet Wrocławski Organy polskiej administracji państwowej w Królestwie Polskim 1916–1918. Struktura i gabinety Polish Administrative Goverment in the Kingdom of Poland 1916–1918. Departments and structure Abstract: The rebirth of the Polish state during World War I was mainly connected with acquisition of fresh recruit soldiers for the armies of Germany and the Habsburg Empire. The goverments in Berlin and Vienna turned their attention to the Polish nation living in the former territories of tsarist Russia, lost to Germany and Austria in 1915 during the war. The only way to convince the Polish nation to cooper- ate was a clear promise of the rebirth of Polish goverment in these territories and of full independence of the new Polish state after the war. The first step, as a proxy solution, was the Temoporary Civil Council, next the State Council, created in 1916. Soon the members of the council (including Józef Piłsudski) have decided to stop their activity, because the German and Austian goverments failed to keep their promises. The next step was a joint announcement of two emperoros, German and Austrian, which on 5 November 1917 proclamed the Kingdom of Poland, with Regency Council as a goverment. During one year of its activity, the Regency Council created three cabinets with the following three Prime Ministers: Jan Kucharzewski, Jan Steczkowski and Józef Świeżyński. The scope of activity and real power of this cabinets were very limited, but they constituted a beginning of the process of crea- tion and rebirth of the Polish independent state and of education of the future administrative team for the first central independent Polish State.
    [Show full text]
  • Lidia Ciołkoszowa
    LIDIA CIOŁKOSZOWA SPOJRZENIE WSTECZ Rozmowy przeprowadził Andrzej Friszke ÉDITIONS DU DIALOGUE SOCIÉTÉ D’ÉDITIONS INTERNATIONALES PARIS 1995 Okładka: WITOLD URBANOWICZ Indeks nazwisk: KRZYSZTOF RUTKOWSKI ISBN 2-85316-071-8 ISSN 1158-5412 © 1995 by Éditions du Dialogue: 25, rue Surcouf, 75007 Paris WPROWADZENIE Panią Lidię Ciołkoszową poznałem w 1984 roku, kie­ dy po raz pierwszy przyjechałem do Londynu. Ktoś, kto interesował się najnowszą historią Polski, a szczególnie dziejami PPS i powojennej emigracji, nie mógł nie znać jej nazwiska. Zatem jesienią 1984 roku wszedłem po raz pierwszy na pięterko domu w dzielnicy Putney do skrom­ nego, ale przytulnego mieszkania wypełnionego regałami z tysiącami książek. Drobna, uśmiechnięta gospodyni domu od razu podbijała przybysza serdecz­ nością, ciepłem, bezpośredniością. Wypytywała o wy­ darzenia związane z ruchem opozycyjnym w kraju, w czym zresztą wykazywała znakomitą orientację, ale tez łatwo dawała się skłonić do wspomnień. W każdej roz­ mowie przypominała zdarzenia i ludzi z Polski przedwo­ jennej, z emigracji wojennej i długich lat wychodźstwa. Jej opowieść była zawsze pełna anegdot, które bawiły słuchacza, a jednocześnie tworzyły zwięzłe charakterys­ tyki ludzi i szkicowały klimat epoki. Pani Lidia była wtedy - i pozostaje nadal - jedną z centralnych postaci polskiego Londynu. Jest obdarza­ na powszechną sympatią i poważaniem. Niezależnie od podziałów politycznych i pokoleniowych wszyscy - bądź prawie wszyscy - widzą w niej jednego z seniorów pol­ skiej emigracji. Lidia Ciołkoszowa często mówi, że jej popularność i pozycja w polskim Londynie jest odbiciem pozycji nieżyjącego męża Adama Ciołkosza. Z pewnością jest w tym cząstka prawdy. Adam Ciołkosz - wybitny działacz PPS i publicysta, poseł, więzień brzeski, w latach wojny członek Rady Narodowej, niełatwy przeciwnik polityki Sikorskiego i Mikołajczyka, a po wojnie jeden Z najbardziej czynnych polityków emigracyjnych - był 11 WPROWADZENIE jednym z liderów wychodźstwa.
    [Show full text]
  • Polski Wiek XX
    Polski wiek XX Polski wiek XX tom iii pod redakcją Krzysztofa Persaka i Pawła Machcewicza WydaWca – Bellona i MuzeuM Historii Polski WarszaWa 2010 Redakcja: Elżbieta Lewczuk Korekta: Joanna Bartołd Skład: Andrzej Bohun Okładka: Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Muzeum Historii Polski w Warszawie © Copyright by Bellona SA, Warszawa 2010 Wszystkie prawa zastrzeżone. Żaden fragment książki nie może być w jakikolwiek sposób powielony albo włączony do jakiejkolwiek bazy odtwarzania elektronicznego oraz mechanicznego bez uzyskania wcześniejszej zgody właściciela praw autorskich. Bellona SA prowadzi sprzedaż wysyłkową wszystkich swoich książek z rabatem. www.ksiegarnia.bellona.pl Nasz adres: Bellona SA ul. Grzybowska 77, 00-844 Warszawa Dział Wysyłki: tel. 22 457 03 06, 22 652 27 01 fax 22 620 42 71 www.bellona.pl ISBN 987-83-11-11631-3 Spis treści stanisłaW ciesielski Polska 1944–1949. Powrót do życia ............................................ 7 Janusz Wrona Ustanowienie systemU komUnistycznego w Polsce ..................... 35 WoJciecH roszkoWski Przekształcenia sPołeczne i gosPodarcze w Polsce w latach 1944–1989 ........................................................................ 81 dariusz Jarosz stalinizm w Polsce ......................................................................... 107 BartłoMieJ noszczak Polityka Państwa wobec kościoła rzymskokatolickiego w Polsce w latach 1944–1956 ....................................................... 137 rafał Wnuk oPozycja, oPór sPołeczny 1944–1956 .........................................
    [Show full text]
  • Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, Funkcjonowanie I Działalność
    Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa 2013; 6 (2), s. 149–178 doi:10.4467/20844131KS.13.011.1466 JACEK GOCLON (Uniwersytet Wrocławski) Gabinety Królestwa Polskiego 1917–1918. Skład, funkcjonowanie i działalność Abstract The Governments of the Kingdom of Poland (1917–1918). Members and Modes of Functioning The process of restoration of the Kingdom of Poland was started by the Act of 5th November 1916, is- sued by the governments of Germany and Austria-Hungary (after pushing out the Russian army from Polish territory and establishing the Regency Council). The foundations of Polish state administra- tion were laid by the Regency Council through establishing Polish governments with Prime Ministers. The competencies of the government were delineated by the Act of 3rd January 1918 “about the tempo- rary organization of the head authorities in the Kingdom of Poland”. The act differentiated the execu- tive power into the Prime Minister, the Council of Ministry and the Ministers themselves. The scope of Prime Minister’s duties was defi ned the Patent of 12th September 1917 and the act of 3th January 1918. Neither of the documents made it clear, however, what authority, and according to what procedure, should appoint the Prime Minister. The new government was approved by the Regency Council only as requested by the already appointed Prime Minister. For sure it highlighted the independency of the “Ministers’ President” from the rest of the government, whose work he supervised. During the time of the Regency Council fi ve cabinets were established, including two provisional governments. Evaluating the cabinets, it should be highlighted that the cabinet of Jan Kucharzewski was the one which actively sought practical experience in managing the Council of Ministry, which later was used by their successors.
    [Show full text]
  • Wydawnictwa Drugiego Obiegu W Zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej W Toruniu
    Wydawnictwa drugiego obiegu w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu Lista druków zwartych, wydanych w latach 1976-1990 poza kontrolą władz cenzorskich PRL dostępnych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu. Podstawę księgozbioru stanowiły trzy biblioteki niezależnych instytucji: Toruńskiej Oficyny, Toruńskiego Klubu Książki Nieocenzurowanej oraz Niezależnej Biblioteki i Archiwum w Toruniu. Zostały one uzupełnione o liczne dary krajowych instytucji naukowych, a przede wszystkim książki od osób prywatnych, często związanych z działalnością opozycyjną lat 1981-1989. Kolekcja obejmuje całokształt polskiej niezależnej produkcji wydawniczej poza kontrolą władz PRL. Dokumentuje zarówno dzieje podziemnego ruchu wydawniczego po 1976 roku, jak również reprezentuje całą gamę tematyczną ówczesnego niezależnego życia intelektualnego kraju. Wydawnictwa drugiego obiegu wydawniczego udostępniane są na miejscu w Czytelni Głównej. Stan na 21.11.2018 roku. 11 listopada 1918-1988. [Wrocław] : Wolni i Solidarni : Solidarność Walcząca, [1988]. (Wrocław 1. : druk: Agencja Informacyjna Solidarności Walczącej). 11 Listopada 1918. Wkład Chełmszczyzny w dzieło Niepodległości. Śpiewnik pieśni patriotycznej i legionowej / Komisja Zakładowa Pracowników Oświaty i Wychowania NSZZ 2. "Solidarność" Regionu Chełmskiego. Chełm : Komitet Organizacyjny Obchodów Święta Niepodległości, 1981. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznej. [Warszawa : Biblioteka Historyczna i 3. Literacka], 1979. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznych. Warszawa ; Gdańsk : Biblioteka Historyczno- 4. Literacka, 1981. 11 listopada : śpiewniczek pieśni patriotycznych. Warszawa ; Gdańsk : Biblioteka Historyczno- 5. Literacka, 1981. 6. 12 lat katorgi / Adolf Popławski. [Toruń] : Kwadrat, 1988. 13. Brygada Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego / Adam Walczak ps. "Nietoperz". [S.l. : 7. s.l., ca 1985]. 8. 13 dni nadziei / Sandor Kopacsi. [S.l. : s. n., 1981]. 13 dni nadziei : Węgry 1956 / Sandor Kopăcsi. [Warszawa] : Oficyna Wydawnicza Post 9. Scriptum, [1983]. 13 dni nadziei : Węgry 1956 / Sandor Kopăcsi.
    [Show full text]
  • Emigracja Polska W Wielkiej Brytanii Wobec Wyborów Do Sejmu PRL Pierwszej Kadencji Z 26 Października 1952 R
    Dzieje Najnowsze, Rocznik LI – 2019, 4 PL ISSN 0419–8824 Andrzej Zaćmiński https://orcid.org/0000-0002-8304-6375 Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy Emigracja polska w Wielkiej Brytanii wobec wyborów do Sejmu PRL pierwszej kadencji z 26 października 1952 r. Abstrakt: Zmiany zachodzące w Polsce Ludowej po II wojnie światowej były bacznie obser- wowane przez polskie uchodźstwo polityczne w Wielkiej Brytanii. Szczególną uwagę zwraca- no na sprawy polityczne. W artykule omówiono stosunek władz RP na obczyźnie oraz prasy emigracyjnej do wyborów do Sejmu PRL w 1952 r.: tzn. jak oceniano prawo wyborcze, Front Narodowy, jego program, kandydatów do sejmu, kampanię wyborczą oraz wyniki wyborów. W końcowej części tekstu skomentowano sukces, jaki rzekomo odniosło Ministerstwo Bezpie- czeństwa Publicznego w tej części operacji „Cezary”, która dotyczyła dezinformacji środowisk emigracyjnych w zakresie propagandy wyborczej. S ł owa kluczowe: władze RP na obczyźnie, emigracja polska w Wielkiej Brytanii, Polska Ludowa, wybory do Sejmu PRL I kadencji, parlamentaryzm Polski Ludowej. Abstract: The changes that took place in the Polish People’s Republic after World War II were closely monitored by Polish political emigrants in Great Britain. Understandably, special attention was paid to political problems. The author discusses the attitude of the Polish gover- nment in exile and the Polish émigré press towards the elections to the People’s Poland Sejm in 1952: i.e. their assessment of the electoral law, the National Front, its programme, candidates to the Sejm, the electoral campaign, and election results. In the closing part of the text, the author comments on the success allegedly achieved by the Ministry of Public Security in that part of the “Cezary” Operation which concerned disinformation of émigré community in the area of electoral propaganda.
    [Show full text]
  • Alfred Erich Senn
    THE NATIONALITIES FACTOR IN THE ACTIVITIES OF INTELLIGENCE AGENCIES IN SWITZERLAND DURING THE FIRST WORLD WAR Alfred Erich Senn Abstract In the course of the First World War, ‘the nationalities question’ exploded in Eastern Europe. By the fall of 1918, the Eastern Europe of the three empires had collapsed, and national states were rising. During the war, the nationalities question as perceived in Switzerland, a neutral country, had developed from an initial concern about the loyalty of the minorities in the bor- 99 derlands of the three East European empires into a battle royal for recognition as individual states. The article focuses on the activities of the German ambassador in Bern who was the most active force in the development, and he gave special support for the nationalities on Russia’s western border. Poland’s future quickly became the major issue but this threatened Germany’s own ambitions in Eastern Europe. The Lithuanians and the Ukrainians particularly opposed Polish dreams of establishing a large state. The Germans, however, considered the future of Ukraine to lie mostly in the hands of the Austrian Empire, and therefore Lithuania appeared to be the more promising force to limit any new Polish state. Key words: First World War, intelligence, Switzerland, Polish Question, national minorities. Anotacija Per Pirmąjį pasaulinį karą Rytų Europoje smarkiai suaktualėjo „nacionalinis klausimas“. Iki 1918 m. pabaigos žlugo trys Rytų Europos imperijos ir susikūrė nacionalinės valstybės. Karo metais neutralioje Šveicarijoje nacionalinio klausimo suvokimas kito nuo susirūpinimo tautinių mažumų lojalumu trijų Rytų Europos imperijų pasienio teritorijose iki aštrių nesutarimų dėl paskirų valstybių pripažinimo.
    [Show full text]
  • III Rada Narodowa RP Wobec Wydarzeń W Kraju (1949–1951)
    CZASOPISMO PRAWNO-HISTORYCZNE Tom LXX — 2018 — Zeszyt 1 Krzysztof Tarka (Opole) „Jesteśmy tu dla Polski”. III Rada Narodowa RP wobec wydarzeń w kraju (1949–1951) 1. WSTĘP Wobec niemożności przeprowadzenia wolnych i demokratycznych wyborów w Polsce prezydent RP na uchodźstwie August Zaleski 13 września 1948 r. wydał dekret o powołaniu Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej. Była to już trzecia Rada Narodowa od wybuchu II wojny światowej. Pełniąc zastępczo niektóre funk- cje parlamentu była ona organem doradczym prezydenta i rządu. Zgodnie z dekre- tem Rada wydawała opinie w sprawach wnoszonych przez rząd na jej sesje. Rząd przynajmniej dwa razy do roku miał przedstawiać Radzie wyniki swojej działalno- ści oraz zamierzenia na przyszłość. Rada podejmowała również uchwały w spra- wach budżetowych, dotyczących funduszów pochodzących „z ofiarności publicz- nej”. Uchwały Rady zapadały zwykłą większością głosów przy udziale co najmniej jednej trzeciej ogólnej liczby członków. Rada mogła także zwracać się do rządu o wydanie aktów prawnych oraz o wyjaśnienie stanowiska w sprawach wiążących się z jego zadaniami. Kadencja Rady trwała dwa lata. Jej sesje zwoływał, otwie- rał i zamykał prezydent, który mógł również na wniosek premiera rozwiązać Radę przed upływem kadencji. Rada składała się co najmniej z 15, a najwyżej z 40 człon- ków, których mianował i odwoływał prezydent. Członkowie Rady ze swego grona wybierali przewodniczącego, wiceprzewodniczących i sekretarza. W skład Rady Narodowej nie mogli wchodzić ministrowie, prezes Najwyższej Izby Kontroli
    [Show full text]
  • Pierwszy Rząd Królestwa Polskiego 1917-1918 : Ustrój, Skład Osobowy I Działalność
    Jacek Goclon Gabinet Jana Kucharzewskiego - pierwszy rząd Królestwa Polskiego 1917-1918 : ustrój, skład osobowy i działalność Studia Prawnoustrojowe nr 22, 143-157 2013 UWM Studia Prawnoustrojowe 22 2013 Jacek Goclon Uniwersytet Wrocławski GaBinet Jana Kucharzewskiego - pierwszy rząd Królestwa Polskiego 1917-1918. Ustrój, skład osoBowy i działalność Odrodzenie polskiej państwowości kojarzone jest powszechnie z powro­ tem do Polski w dniu 10 listopada 1918 r. komendanta Józefa Piłsudskiego, przywódcy konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. Tymczasem zręby polskiej państwowości zaczęły powstawać dwa lata wcześniej. Punktem zwrotnym było ogłoszenie 5 listopada 1916 r. przez dwóch cesarzy: Niemiec i Austro-Węgier restauracji Królestwa Polskiego i powołanie trzyosobowej Rady Regencyjnej (pełniącej rolę regenta). Przyczyną tej pozornej „wielko­ duszności” była słabnąca pozycja militarna państw centralnych (Niemiec, Austro-Węgier, Bułgarii i Turcji) oraz pogłębiający się brak rekrutów. Wów­ czas władze w Berlinie i Wiedniu zrozumiały, że do wygrania prowadzonej na dwa fronty wojny konieczne będzie przeprowadzenie nowego, przynajmniej milionowego zaciągu, co było możliwe głównie na ziemiach polskich odebra­ nych Rosji w 1915 r. Oczywiście ceną za zrealizowanie tej koncepcji musiała być obietnica odzyskania niepodległości lub przynajmniej nadania szerokiej autonomii polskiemu społeczeństwu. Ośrodkiem decydującym był rząd w Berlinie, ponieważ Austro-Węgry po początkowo zwycięskiej ofensywie Aleksieja Brusiłowa straciły możliwość utworzenia trialistycznej monarchii austriacko-węgiersko-polskiej. Po wielu naradach zwołano konferencję mini­ strów spraw zagranicznych obydwóch państw niemieckich, która odbyła się 11 i 12 sierpnia 1916 r. w Wiedniu, a jej ustalenia doprowadziły ostatecznie do proklamowania 5 listopada 1916 r. Królestwa Polskiego. Polscy działacze polityczni stojący po stronie państw centralnych mogli zatem przystąpić do organizowania zębów polskiej administracji, czego pierwszym przejawem było utworzenie w 1916 r.
    [Show full text]
  • Polonia Restituta
    Redakcja: Grzegorz Górski Copyright by © Grzegorz Górski Opracowanie graficzne: Beata Króliczak-Zajko Machina Druku Korekta: Bartłomiej Kuczkowski Skład i łamanie: Mariusz Syguła Wydawca: Jagiellońskie Wydawnictwo Naukowe ul. Szosa Bydgoska 50 87-100 Toruń tel. 56 651 97 80 ISBN 978-83-65824-14-1 Druk: Machina Druku www.machinadruku.pl Spis treści Wstęp 5 Część I Odrodzenie Państwa Polskiego 13 1. „Sprawa polska” w początkach wojny 14 2. Akt 5 listopada – Restytucja Królestwa Polskiego? 23 3. Odbudowa polskich instytucji państwowych 34 4. Odzyskanie niepodległości 43 Część II Kształtowanie ustroju II Rzeczypospolitej 50 1. Mała Konstytucja 1919 r. 51 2. Projekty ustroju II RP 57 Część III Pod rządami Konstytucji marcowej 65 1. Konstytucja 1921 r. 66 2. Praktyka konstytucyjna w latach 1922–1926 76 3. Nowela sierpniowa – pierwszy etap przebudowy ustroju państwa 82 Część IV Uchwalenie Konstytucji kwietniowej i jej obowiązywanie do wybuchu wojny 87 1. Spory wokół uchwalenia nowej konstytucji 88 2. Konstytucja kwietniowa 94 3. Praktyka konstytucyjna lat 1935–1939 104 Część V Państwo Polskie w czasie II wojny światowej 112 1. Konstytucja kwietniowa w czasie wojny 113 2. Polskie Państwo Podziemne 118 3. Komunistyczny ruch oporu a Państwo Polskie 128 Część VI „Polska ludowa” 1944–1947 138 Część VII Władze II RP na uchodźstwie 1945–1990 154 Część VIII Powstanie PRL i ewolucja jego ustroju 163 1. Okres Małej Konstytucji 1947–1952 164 2. Konstytucja 1952 r. 174 3. Od „demokracji ludowej” do „państwa socjalistycznego” (1952–1980) 184 4. Okres „socjalistycznego modernizmu” (1980–1988) 190 Część IX Powstanie III RP i przemiany ustrojowe 1990–1997 196 1.
    [Show full text]
  • Rząd Polski Na Wychodźstwie
    Jacek M. Majchrowski Uniwersytet Jagielloński Rząd polski na wychodźstwie Na początku drugiego tygodnia wojny stało się oczywiste, że pomocy ze strony za- chodnich sojuszników oczekiwać nie można, a groźba odcięcia przez Armię Czerwo- ną dostępu do granicy rumuńskiej tworzyła dla władz polskich nową, niebezpieczną sytuację. Katastrofalna klęska militarna i brak możliwości realnego wykonywania swych funkcji na terenie ziem polskich spowodowały bowiem konieczność emigracji władz państwowych, w tym i rządu, w jedynym możliwym kierunku – do Rumunii. Odbywało się to etapami: najpierw na obszar graniczący z Rumunią, a nocą z 17 na 18 września 1939 roku, po wkroczeniu wojsk radzieckich na ziemie polskie, rząd RP rozpoczął nowy etap działalności – na wychodźstwie. Będzie ona trwała do momen- tu, w którym zostanie mu wycofane uznanie ze strony społeczności międzynarodo- wej, zaś dla tych polskich polityków, którzy nie godzili się z ustaleniami jałtańskimi – aż do czasu zmiany ustrojowej w 1990 roku. *** 6 września wiceminister spraw zagranicznych Jan Szembek powiadomił ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, że „ambasador francuski wystąpił z bardzo poważ- ną sugestią przygotowania przeniesienia najwyższych władz państwowych polskich do Francji, na wypadek gdyby przewaga sił niemieckich doprowadziła do załamania naszego zbrojnego oporu”1. Pięć dni później, 11 września, minister Beck poprosił 1 J. Beck, Ostatni raport, PIW, Warszawa 1987, s. 189. Leon Noël twierdził zaś – jak podaje Tadeusz Wyrwa – że inicjatywa przeniesienia rządu polskiego do Francji wyszła od władz polskich. T. Wyrwa, Pierwsze kroki rządu RP we Francji 1939–1940 [w:] Z. Błażyński (red.), Materiały do dziejów polskiego uchodźstwa niepodległościowego 1939−1990, Londyn 1996, s. 35. 507 Jacek M. Majchrowski ambasadora francuskiego Leona Noëla o potwierdzenie gotowości rządu francu- skiego do udzielenia prezydentowi i rządowi polskiemu prawa eksterytorialnego we Francji na zasadzie precedensu belgijskiego z 1914 roku2.
    [Show full text]