DOCSLIB.ORG

Extreemrechtse Strijdgroepen in Amsterdam, 1923-1942

Total Page：16

File Type：pdf, Size：1020Kb

Download full-text PDF Read full-text
Extreemrechtse Strijdgroepen in Amsterdam, 1923-1942 UvA-DARE (Digital Academic Repository) Weerkorpsen: extreemrechtse strijdgroepen in Amsterdam, 1923-1942 Broek, G.J.A. Publication date 2014 Document Version Final published version Link to publication Citation for published version (APA): Broek, G. J. A. (2014). Weerkorpsen: extreemrechtse strijdgroepen in Amsterdam, 1923- 1942. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:11 Oct 2021 UNIVERSITY OF AMSTERDAM DISSERTATION UNIVERSITY OF AMSTERDAM DISSERTATION Gertjan Broek Weerkorpsen Gertjan Broek Weerkorpsen Extreemrechtse strijdgroepen in Amsterdam, 1923-1942 Weerkorpsen Lay out: Crius Group, Hulshout Ontwerp omslag: Coördesign, Leiden Omslagillustratie: Waddenweg, Amsterdam-Noord, 9 maart 1935. De WA van de NSB raakte tijdens een propaganda-actie op het Blauwe Zand slaags met tegenstanders. (NHA, Gerechts- hof Amsterdam 1930-’39.) © Gertjan Broek, 2014 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. Weerkorpsen Extreemrechtse strijdgroepen in Amsterdam, 1923 – 1942 ACADEMISCH PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Amsterdam op gezag van de Rector Magnificus prof. dr. D.C. van den Boom ten overstaan van een door het college voor promoties ingestelde commissie, in het openbaar te verdedigen in de Agnietenkapel op donderdag 2 oktober 2014, te 10:00 uur door Gerardus Johannes Antonie Broek geboren te Abcoude Promotiecommissie: Promotor: prof. dr. P. Romijn Overige leden: prof. dr. J.C.H. Blom dr. J.G. van Donselaar prof. dr. W. Klinkert dr. I.M. Tames prof. dr. L.H.M. Wessels Faculteit der Geesteswetenschappen Als padvindertjes militairement ingedeeld uitrukken, zeggen we: toe maar; dat is kinderspel. Als Heilsoldaten ’t zelfde doen, denken we: Soit; ’t hindert niet, want hun doel is vreedzaam genoeg. Maar wanneer de Fascisten in bataljons nachtoefeningen gaan houden, dan is dat niet vreedzaam en niet kinderlijk. Al was ’t enkel maar dewijl het andere politieke groepen prikkelt net zoo te gaan doen – en dan krijgen we militaire manoeuvres die niet door den minister van Defensie bevolen werden en toch zeer reeel kunnen worden. E. van Dam, “Nootjes uit de hoofdstad”, Provinciale Noordhollandsche Courant, 8 februari 1933. Inhoud Voorwoord 9 1 Inleiding 11 2 Daadkracht 35 De vijand te lijf 3 Koerswijziging 61 De wending naar Duitsland 4 Weerbaarheid 89 De aanval als beste verdediging 5 Gedaanteverwisseling 129 De WA in vermomming 6 Volharding 149 Voorwaarts op eigen gezag 7 Tegenstand 173 Politieke en publieke respons 8 Krachtmeting 199 Het Hoofdkwartier grijpt in 9 Opstandigheid 219 Arnold Meijers Zwart Front 10 Ongeduld 239 De heethoofden van Van Rappard 11 Breukvlak 257 Hernieuwde radicalisering binnen de NSB 12 Hergroepering 283 Strijd om de straat tijdens de bezetting 13 Cijfers 319 14 Conclusies 325 Bronnen 337 Samenvatting 345 Summary 347 Index 349 Voorwoord Dit onderzoek is, zoals dat bij onderzoek vaak gaat, ontsproten aan ver- wondering. Een sluimerende verwondering over het feit dat er zo weinig bekend was over de zogenaamde weerkorpsen, toch een fenomeen dat in de roerige jaren dertig zelfs tot specifieke wetgeving leidde. De toevallige vondst van een oud krantenbericht waaruit bleek dat mijn geboortedorp in 1936 landelijk nieuws was door een spraakmakend geval van georganiseerd politiek geweld gaf vervolgens de aanzet tot eigen onderzoek naar dit ver- schijnsel. Achter zomaar een incident in een bewogen tijdsgewricht bleek een opmerkelijke en nagenoeg onbekende subcultuur van gewelddadig activisme schuil te gaan. Aan de hand van mijn bevindingen schreef ik een doctoraalscriptie met de titel Ploertendoders, koppelriemen en boksbeugels. De bijdrage van de radicale Amsterdamse NSB’ers aan het politieke klimaat in de jaren 1935 – 1937. Ik beperkte mij daar dus tot de hoofdstedelijke NSB tussen de verkiezingsjaren waarin die beweging eerst zo sterk opkwam en vervolgens weer zo hevig verloor. De in die scriptie vervatte kernge- dachte – het hoofdstedelijke weerkorps van de NSB was een eigengereid en gewelddadig gezelschap waarover de partijleiding in de genoemde jaren slechts met grote moeite enige controle wist te krijgen – is bij dit onderzoek opnieuw van groot belang. Wel heb ik hier de behandeling van het onderwerp in de breedte, in de diepte maar ook in de tijd sterk uitgebreid. Nu het monnikenwerk ten einde is moet ik stilstaan bij het verloop van het proces. Ik ben diverse mensen dank verschuldigd. Allereerst wil ik noemen mijn promotor Peter Romijn. Vanaf het moment dat hij mijn eerste nog vrij diffuse ideeën aanhoorde is hij een geïnteresseerde en kundige begeleider geweest. Zijn constructieve kritiek en zijn niet zelden verras- sende suggesties waren van essentieel belang om het werk tot een goed einde te brengen. Uiteraard ben ik hem hiervoor zeer erkentelijk. Ook bedank ik de leden van de promotiecommissie voor het kritisch lezen van mijn manuscript en hun verdere aandeel in het traject. Veel belangstelling ondervond ik van verschillende onderzoekers die zich op verwante onderzoeksterreinen bewegen of hebben bewogen. Ik wil er enkele noemen: Robin te Slaa, Edwin Klijn, Tessel Pollmann, Josje Damsma, Erik Schumacher, Willem Wagenaar en Sytze van der Zee. Hun geduld is op de proef gesteld, maar als ze willen kunnen ze nu van mijn bevindingen integraal kennis nemen. 10 WEERKORPSEN Welwillende medewerking bij het verkrijgen van de foto’s verleenden Jet Baruch, Hans van Felius en het bestuur van de Koninklijke Nederlandse Bond voor Lichamelijke Opvoeding. Zeer veel werk bezorgde ik studie- zaalmedewerkers van het Noord-Hollands Archief in Haarlem, het NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies in Amsterdam en het Brabants Historisch Informatiecentrum in Den Bosch. Dat ik mijn uitputtend archiefwerk kon uitvoeren is in hoge mate ook hun verdienste. Het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam en het Nationaal Archief in Den Haag verdienen in dit verband eveneens vermelding. Mijn familie, die zich mij nog maar al te goed herinnert als scholier, bleken na de mededeling dat ik aan een proefschrift ging beginnen hun beslist niet ongegronde verbazing toch snel te kunnen overwinnen. Vrienden en bekenden, die vrijwel unaniem hun hoofden schudden toen ze van mijn plannen hoorden, zullen nu hopelijk zeggen dat ze er nooit aan hebben getwijfeld. Mijn collega’s, die mijn vermoeide gezucht verdroegen bij hun belangstellend vragen of ik nu al bijna klaar was, kunnen opgelucht ademhalen. Zij allen hebben door hun aanhoudende interesse voor mijn vorderingen bijgedragen aan het voltooien van deze onderneming. Nu het is volbracht, zal ik me hun blijken van belangstelling en steun altijd met dankbaarheid herinneren. Als laatste, maar zeker niet in het minst, bedank ik Kirsten Rippe. Gedurende de jaren dat mijn onderzoek zoveel van mijn aandacht vergde, twijfelde ze niet aan de goede uitkomst. Ze las verschillende versies mee, leverde tekstuele en inhoudelijke kritiek en droeg daarmee wezenlijk bij aan het resultaat zoals het is. Bovendien was het zonder haar helemaal nooit zover gekomen. Amsterdam, april 2014. 1 Inleiding Geweld is sinds jaar en dag onderwerp van wetenschappelijk onderzoek. Historici tonen daarbij een grote belangstelling voor revoluties, oorlogen en oproeren. Het zijn immers vooral de politieke aspecten van het geweld waar zij zich mee bezig houden. Uit de literatuur over de Nederlandse geschiedenis tussen de wereldoorlogen blijkt desondanks opvallend weinig belangstelling voor het destijds gepleegde politieke geweld. Dit toch zeer georganiseerde geweld, dat verschillende politieke richtingen destijds uitoefenden, blijft sterk onderbelicht. Over de Nederlandse situatie tussen de wereldoorlogen zegt Koen Vossen geheel terecht: Wie uit zucht naar spanning en sensatie het interbellaire Nederland tot de dramatische proporties van de Republiek van Weimar of zelfs de Franse Derde Republiek wil opblazen, doet de historische werkelijk- heid geweld aan.1 Daar staat natuurlijk wel tegenover dat wie het extremisme en het bijko- mende geweld onderschat dat ook doet. Vergeleken met diverse andere landen stelde dit geweld inderdaad niet zo veel voor, maar binnen de ver- houdingen van het doorgaans gemoedelijke Nederland was het omvangrijk en langdurig. Het toont bovendien aan dat ook in Nederland althans door sommigen geweld als een doelmatig en acceptabel politiek strijdmiddel werd gezien. Dit boek gaat over
Load more

Recommended publications
  • Uva-DARE (Digital Academic Repository)
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Het theater van de nieuwe orde : een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten van der Logt, A.P.A.M. Publication date 2008 Link to publication Citation for published version (APA): van der Logt, A. P. A. M. (2008). Het theater van de nieuwe orde : een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:01 Oct 2021 11 nawerk (5) 14-10-2008 11:14 Pagina 469 469 Noten Noten bij de Proloog 1. Coolen, A., Defresne, A., Dekker, M., Helman, A. & Van Schaik-Willing, J. (1945) Vrij volk. Herden- kingsstuk bij de bevrijding van ons land in mei 1945. Amsterdam, 114-115.
    [Show full text]
  • Kopstukken Van De Nsb
    KOPSTUKKEN VAN DE NSB Marcel Bergen & Irma Clement Marcel Bergen & Irma Clement KOPSTUKKEN VAN DE NSB UITGEVERIJ MOKUMBOOKS Inhoud Inleiding 4 Nationaalsocialisme en fascisme in Nederland 6 De NSB 11 Anton Mussert 15 Kees van Geelkerken 64 Meinoud Rost van Tonningen 98 Henk Feldmeijer 116 Max Blokzijl 132 Robert van Genechten 155 Johan Carp 175 Arie Zondervan 184 Tobie Goedewaagen 198 Henk Woudenberg 210 Evert Roskam 222 Noten 234 Literatuur 236 Colofon 238 dwang te overtuigen van de Groot-Germaanse gedachte. Het gevolg is dat Mussert zich met enkele getrouwen terug- trekt op het hoofdkwartier aan de Maliebaan in Utrecht en de toenemende druk probeert te pareren met notities, toespraken en concessies. Naarmate de bezetting voortduurt nemen de concessies die Mussert aan de Duitse bezetter doet toe. Inleiding De Nationaal Socialistische Beweging (NSB) speelt tijdens Het Rijkscommissariaat de Tweede Wereldoorlog een opmerkelijke rol. Op 14 mei 1940 aanvaardt Arthur Seyss-Inquart in de De NSB, die op 14 december 1931 in Utrecht is opgericht in Ridderzaal de functie van Rijkscommissaris voor de een zaaltje van de Christelijke Jongenmannen Vereeniging, bezette Nederlandse gebieden. Het Rijkscommissariaat vecht tijdens haar bestaan een richtingenstrijd uit. Een strijd is een civiel bestuursorgaan en bestaat verder uit: die gaat tussen de Groot-Nederlandse gedachte, die streeft – Friederich Wimmer (commissaris-generaal voor be- naar een onafhankelijk Groot Nederland binnen een Duits stuur en justitie en plaatsvervanger van Seyss-Inquart). Rijk en de Groot-Germaanse gedachte,waarin Nederland – Hans Fischböck (generaal-commissaris voor Financiën volledig opgaat in een Groot-Germaans Rijk. Niet alleen de en Economische Zaken). richtingenstrijd maakt de NSB politiek vleugellam.
    [Show full text]
  • The 1948 Crisis in Ties Between the Netherlands and Afrikaner Nationalists, New Contree, 78, July 2017, Pp
    The 1948 crisis in ties between the Netherlands and Afrikaner nationalists, New Contree, 78, July 2017, pp. 58-74 Cousins no more? The 1948 crisis in ties between the Netherlands and Afrikaner nationalists Patrick Furlong Alma College, USA [email protected] Abstract Despite historic Dutch-Afrikaner links, the Netherlands became a leading critic of South Africa’s National Party (NP) government. Many scholars agree that while differences on involvement in World War II hurt ties, the NP’s apartheid policy caused a major rift only much later. This study examines the roots of that rift in Dutch responses to the 1948 NP victory, the ensuing controversy, and that over appointing Otto du Plessis as envoy to The Hague. Afrikaner nationalists were as baffled by their cousins’ not understanding their wartime refusal to aid the Allies as most Dutch were by many Afrikaners’ wartime actions, discounting such criticism as misinformed and not understanding how much Nazi racial ideology made their apartheid platform toxic. Such different recent histories had made them strangers to each other so that, despite efforts to paper over strained relations, the eventual rupture was significantly shaped by the earlier crisis. Keywords: Afrikaner nationalism; Netherlands; Second World War; Apartheid; National Party; Daniel Malan; Pierneef; Otto du Plessis. Introduction The Netherlands was a fierce critic of the Afrikaner-led National Party (NP) government’s apartheid policy.1 Its government supported the Defence and Aid Fund, which helped African political detainees and their families,2 in 1977 suspended and in 1981 ended a 1951 cultural accord,3 and barred president FW de Klerk’s entry even after he unbanned the liberation movements.4 Yet, Afrikaner ties of ancestry, religion, and language to the Dutch stamland 1 HO Terblanche, “Nederland en Suid-Afrika: Herontdekking van stamverwantschap”, Journal for Contemporary History, 20(2), 1995, pp.
    [Show full text]
  • Een Glorieuze 'Nieuwe Tijd' of Een 'Eindtijd in Gloria'
    Een glorieuze 'nieuwe tijd' of een 'eindtijd in gloria' De spagaat tussen een katholieke identiteit en een nationaalsocialistische overtuiging bij M.V.E.H.J.M. graaf de Marchant et d' Ansembourg (1894-1975) 7 I Masterscriptie Researcbmaster Religious Symbols and Traditions Peter Broekema S1136437 Begeleiders: Prof. Dr. Y.B. Kuiper en Mw. Dr. M.P.A. de Baar ) · .. // ~~/~;'!tii;;,~:r.®ltmh Afbeelding: Beeldnummer: 28700 Collectie: Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) Bijschrift: Het bezoek van den Secretaris-Generaal van het Departement van Volksvoorlichting en Kunsten, Dr. T. Goedenwaagen aan Limburg. Tijdens het bezoek aan Maastricht. In de kelder van de St. Servaaskerk voor de graftombe waarin zich het gebeente bevindt van de Heilige Sint Servaas. In het midden Dr. T. Goedewaagen en rechts naast hem de Commissaris in de provincie Limburg, Graaf M. Marchant d'Ansembourg (verder nog De Ranitz en J.G.J. Goverts). Beeld Datum: 28-05-1941 (Opname) ''1 • 1 2 Voorwoord Graag wil ik van de gelegenheid gehruik maken om nog een kort dankwoord te richten aan diegenen die het ontstaan en met name het afronden van deze scriptie mogelijk hehhen gemaakt. In de eerste plaats gaat mijn dank voomamelijk uit naar mijn mentor Prof. Dr. A.L. Molendijk, die mij gedurende de jaren van de Researchmaster heeft hegeleid en wiens student-assistent ik met veel plezier enige jaren hen geweest. Hij heeft mij geleerd vooral vooruit te kijken, plezier te hebhen en houden in de wetenschap en mij door moeilijke tijden geloodst. Daarnaast waren voor het schrijven van deze masterscriptie mijn hegeleiders Prof. Dr. Y.B.
    [Show full text]
  • The Actuality of Critical Theory in the Netherlands, 1931-1994 By
    The Actuality of Critical Theory in the Netherlands, 1931-1994 by Nicolaas Peter Barr Clingan A dissertation submitted in partial satisfaction of the requirements for the degree of Doctor of Philosophy in History in the Graduate Division of the University of California, Berkeley Committee in charge: Professor Martin E. Jay, Chair Professor John F. Connelly Professor Jeroen Dewulf Professor David W. Bates Spring 2012 Abstract The Actuality of Critical Theory in the Netherlands, 1931-1994 by Nicolaas Peter Barr Clingan Doctor of Philosophy in History University of California, Berkeley Professor Martin E. Jay, Chair This dissertation reconstructs the intellectual and political reception of Critical Theory, as first developed in Germany by the “Frankfurt School” at the Institute of Social Research and subsequently reformulated by Jürgen Habermas, in the Netherlands from the mid to late twentieth century. Although some studies have acknowledged the role played by Critical Theory in reshaping particular academic disciplines in the Netherlands, while others have mentioned the popularity of figures such as Herbert Marcuse during the upheavals of the 1960s, this study shows how Critical Theory was appropriated more widely to challenge the technocratic directions taken by the project of vernieuwing (renewal or modernization) after World War II. During the sweeping transformations of Dutch society in the postwar period, the demands for greater democratization—of the universities, of the political parties under the system of “pillarization,” and of
    [Show full text]
  • Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
    xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx~ X X X X X X X X X X X X JAARGANG X 1935 X X X X X X X X X X X X X X. X X X X X X X X JAARBERICHT A X X X X X X X X X X X X X X X X X 3'ASCISTISCKE EN X X X X X NATIONAAL-SOCIALISTISCHE X X X X ORGANIC. .TIES X X - X X X X X * X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X ti X x X X X X X X X X X GEHEIM X X X X X X X X X xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 1935 Hoofdstuk II'JHOTJD Bladz. A . Fascistische - en Prationaal Socia- listische Organisaties (Overzicht) l. B.l Nationaal Socialistische Beweging . (N.S.R.) ........................ 4. B.2 Nationaal Socia list is che Neder - landsche Arbeiders Partij (N.S.N.A,F,) C .... ICruyt ....... 14. B *3 Neder landseh Vo lksfasc i sme "Zw8r t Front" (Arnold Meyer) ........... 16. B .4 Nederlandsch Volksfascisme (N.V.F.) L. Felten ........................ 17 - B.5. Verbond van Dietsch Nationaal Soli- daristen (Verdinaso) .............. 10. €3.6 Nederïandsche Socialistische Partij (N.S .P.) .......................... 19 B .7 Nu$io~nal- Socialistische Neder- landsche Arbeiders Partij (N.S.N.A.F.) Dr. 3. Ridder van Rappard ......... 20. B.8 Verbond van Vrienden van Duitschland (V.V.D.) .......................... 20. -0-0-0-0-0-0-0-00 U -JAhRBER 1CIIT -A Februari --1935. FACC I STISCHE- en NAT I OXAAL-- - SOC IALISTIS CHE ORGANISATIES.
    [Show full text]
  • Nieuw Europa Versus Nieuwe Orde De Tweespalt Tussen Mussert En Hitler Over Het Nieuwe Fascistische Europa
    Nieuw Europa versus Nieuwe Orde De tweespalt tussen Mussert en Hitler over het nieuwe fascistische Europa Masterscriptie Europese Studies Studiepad Geschiedenis van de Europese Eenheid Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Auteur: Ramses Andreas Oomen Studentnummer: 10088849 E-mail: [email protected] Begeleider: dr. M.J.M. Rensen Tweede lezer: dr. R.J. de Bruin Datum van voltooiing: 01-07-2015 2 Inhoudsopgave Inleiding…………………………………………………………………………………... 6 Hoofdstuk 1. Het fascisme als derde weg……………………………………………….. 12 Erfenissen uit het fin de siècle: Europa in crisis………………………………….. 12 Tussen het verouderde liberalisme en het opkomende marxisme………………... 14 ‘Het Germaansche zwaard en de Romeinsche dolk’……………………………... 16 De NSB en het nieuwe Europa………………………………………………….... 18 Mussolini en Hitler als ‘goede Europeanen’?.......................................................... 23 Hoofdstuk 2. De ordening van Europa………………………………………………….. 26 Tussen nationalisme en internationalisme: de zoektocht naar een statenbond…… 26 Ideevorming rondom de Germaanse statenbond…………………………………. 27 Germaanse statenbond tegenover Germaans rijk………………………………… 31 Groot-Nederland en het Dietse ideaal…………………………………………….. 33 Hitler en de ‘volksen’ tegen de Dietse staat……………………………………… 38 Hoofdstuk 3. Europese economische eenheid…………………………………………... 41 Het corporatisme als economische derde weg……………………………………. 41 ‘De deur in het Westen’…………………………………………………………... 44 Nazi-Duitsland en Europese economische samenwerking: discrepantie tussen theorie en praktijk...................................................................................................
    [Show full text]
  • 1 They Were Always Quarreling on Dilettantes and Political Newcomers
    1 They were always quarreling On dilettantes and political newcomers in Dutch politics of the twentieth and the twenty-first century Dr. Willem Huberts October 10, 2018 [email protected] 2 Abstract During the years 1925-1940 many newly formed Dutch fascist political parties have spent most of their time and energy fighting other fascist parties and other fascists. Often this led to discord within the party, followed by the party splitting up. This article investigates the possible causes of this behavior and in particular the role of the party leaders, who were mostly political dilettantes. Their inexperience may have contributed to the fate of their parties. Two cases will be demonstrated: the National Socialist Movement (Nationaal-Socialistische Beweging, 1931) and the National Socialist Dutch Workers Party (Nationaal-Socialistische Nederlandsche Arbeiders Partij, 1931), followed by an investigation into the role of political newcomers after the Second World War. It will be argued that they have learned from their pre-war predecessors. In particular the similarity in the legal structure between the two political newcomers from 1931 (National Socialist Movement) and from 2005 (Party for Freedom) is striking. Contents I Introduction 3 II Before the Second World War 5 III After the Second World War 13 IV Conclusion 18 3 I. Introduction1 In The Netherlands, during the years between the two World Wars, many newly-formed fascist political parties fell prey to internal squabbles, quarrels, separation of spirits and finally party splitting. In this essays the reasons for this behavior shall be investigated, with a particular view on the role of the party leaders, mostly dilettantes.2 Their political inexperience may have played an important role.
    [Show full text]
  • Het Clandestiene Boek 1940-1945
    Het clandestiene boek 1940-1945 Lisette Lewin bron Lisette Lewin, Het clandestiene boek 1940-1945. Van Gennep, Amsterdam 1983 (tweede druk) Zie voor verantwoording: http://www.dbnl.org/tekst/lewi001clan01_01/colofon.htm © 2008 dbnl / Lisette Lewin 7 Inleiding In Harlingen stond in 1567 een zeventienjarige jongen terecht. Het was de tijd van de opstand die zou uitgroeien tot de oorlog die als de Tachtigjarige de geschiedenis is ingegaan. De jongen had in Kampen in grote oplage drie geuzenliederen gekocht en was daarmee de boer op gegaan. Van de opbrengst had hij er in Steenwijk weer drie laten drukken; duizend exemplaren voor een carolusgulden. Ook hiermee had hij rondgereisd en daarbij zijn koopwaar uit volle borst aangeprezen. In de bezettingstijd van toen waren geuzenliedekens enorm populair - een bundel van die liederen die in 1581 verscheen is tot 1648 zeker twintig maal herdrukt. Illegaal drukwerk was een gevreesd wapen van het verzet, vooral vlugschriften. ‘Es ist’ verzekert Friedrich Schiller ons in zijn Geschichte des Abfalls der vereinigten Niederlande von der spanischen Regierung, ‘merkwürdig was für eine grosse Rolle die Buchdruckkunst und Publizität überhaupt bei dem niederländischen Aufruhr gespielt hat.’ De informatie over het bovengenoemde Harlingse proces heb ik uit J. Romeins bijdrage aan De Tachtigjarige Oorlog van B.W. Schaper. Het voorval biedt aanknopingspunten voor een boek over de clandestiene uitgeverij in bezet Nederland tussen 1940 en 1945 en in algemenere zin voor beschouwingen over het letterkundig klimaat in die jaren. In de oorlog zijn er van bundels geuzenliederen minstens vijfendertigduizend exemplaren gedrukt en verspreid, met oude succesnummers als het Wilhelmus aangevuld met eigentijdser werk.
    [Show full text]
  • W.S. Huberts Schrijver Tussen Daad En Gedachte
    W.S. HUBERTS SCHRIJVER TUSSEN DAAD EN GEDACHTE STICHTING BIBLIOGRAPHIA NEERLANDICA SCHRIJVER TUSSEN DAAD EN GEDACHTE ________1 WS. HUBERTS 1 _ SCHRIJVER TUSSEN DAAD EN GEDACHTE Leven en werken van George Kettmann Jr. (1898-1970). met een bibliografie STICHTING BIBLIOGRAPHIA NEERLANDICA 's-Gravenhage 1987 Bij het omslag: George Kettmann Jr., voorjaar of zomer 1943, aan het Oost­ front in Karelië (illustratie tegenover de titelpagina van Bloed in de sneeuw, 1943). Copyright © 1987 W.S. Huberts CIP-Gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Huberts, W.S. Schrijver tussen daad en gedachte: leven en werken van George Kettmann Jr. (1898-1970), met een bibliografie /W.S. Huberts. - 's-Gravenhage : Stichting Bibliographia Neerlandica. - Ill. Met bibliogr., reg. ISBN 90-71313-08-5 SISO", 855.6 UDC 839.31"19"+929 Kettmann, George Jr. NUGI 952 Trefw.: Kettmann, George Jr. / Nederlandse letterkunde geschiedenis 20e eeuw. Grafische vormgeving: Jaap van Zijderveld, Rijswijk Druk: Enroprint BV, Rijswijk ISBN 90-71313-08-5 NUGI 952 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt, door middel van druk, fotokopie, micro-film of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Uitgeverij Stichting Bi­ bliographia Neerlandica, Postbus 90407, 2509 LK ·s-Gravenhage. No part of this book may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means, without written permission from Uitgeverij Stichting Biblio­ graphia Neerlandica, P.O. Box 90407, 2509 LK 's-Gravenhage. .... geen vaste afgemeten denk-richting . Nu enkel de drift, de daad · (George Kettmann Jr. -1928) 'Wij willen met ons leven voor de idee instaan en daaruit groeit de daad, die de werkelijkheid verovert en daarmede ons leven vervult' (George Kettmann Jr.
    [Show full text]
  • Jeugd Van Het Nieuwe Europa De Nationale Jeugdstorm Bij De Eenwording En Ineenstorting Van Het Europees Jeugdverbond, 1940-1945
    Jeugd van het nieuwe Europa De Nationale Jeugdstorm bij de eenwording en ineenstorting van het Europees Jeugdverbond, 1940-1945 Masterscriptie Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Faculteit der Geesteswetenschappen Universiteit van Amsterdam Auteur: Ramses Andreas Oomen Studentnummer: 10088849 E-mail: [email protected] Begeleider: dr. F.D. Knegt Tweede lezer: dr. M.J. Föllmer Datum van voltooiing: 01-07-2016 Afbeelding titelpagina: ansichtkaart ter promotie van de stichtingsbijeenkomst van het Europees Jeugdverbond te Wenen in 1942. Bron: ‘Gruendungstagung des Europaeischen Jugendverbandes Wien 1942’, Themenportal Europäische Geschichte (2012), http://www.europa.clio- online.de/site/lang__de/ItemID__560/mid__11373/40208215/default.aspx (geraadpleegd op 1 juli 2016). 2 Inhoudsopgave Lijst van afkortingen . 5 Lijst van figuren . 6 Inleiding . 8 Fascisme zonder grenzen? . 8 Transnationalisme en de ‘cultural turn’ . 13 De Nationaal-Socialistische Beweging en de Nationale Jeugdstorm . 16 Het Europees Jeugdverbond . 18 Operationalisering . 20 Hoofdstuk 1. Eerste internationale contacten, 1940-1941 . 23 Van het interbellum naar de Tweede Wereldoorlog . 23 Tussen Diets en Groot-Germaans . 25 Vakantiekampen in Duitsland . 30 Kadercursussen bij de Reichsjugendführerschule te Potsdam . 32 Hoofdstuk 2. Opmaat naar een pan-Europese organisatie, 1941-1942 . 37 Beginnende multilaterale samenwerking . 37 Winterkampfspiele in Garmisch-Partenkirchen . 39 Van Geelkerken, Axmann en Quispel in Nederland . 41 Sommerkampfspiele in Breslau . 44 Kulturkundgebungen der europäischen Jugend: de cultuurmanifestatie te Weimar 46 Manifestazioni culturali della Gioventù europea: de cultuurmanifestatie te Florence 52 Hoofdstuk 3. Grondlegging van het Europees Jeugdverbond, 1942 . 56 Conflicterende Europa-idealen . 56 Roosevelt en de International Student Assembly . 60 De stichtingsbijeenkomst te Wenen . 64 Europese Jeugdsportkampioenschappen in Milaan . 74 3 Hoofdstuk 4.
    [Show full text]
  • Het Theater Van De Nieuwe Orde : Een Onderzoek Naar Het Drama Van Nederlandse Nationaalsocialisten Van Der Logt, A.P.A.M
    UvA-DARE (Digital Academic Repository) Het theater van de nieuwe orde : een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten van der Logt, A.P.A.M. Publication date 2008 Link to publication Citation for published version (APA): van der Logt, A. P. A. M. (2008). Het theater van de nieuwe orde : een onderzoek naar het drama van Nederlandse nationaalsocialisten. General rights It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons). Disclaimer/Complaints regulations If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please Ask the Library: https://uba.uva.nl/en/contact, or a letter to: Library of the University of Amsterdam, Secretariat, Singel 425, 1012 WP Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible. UvA-DARE is a service provided by the library of the University of Amsterdam (https://dare.uva.nl) Download date:02 Oct 2021 Analyses en bijlagen bij hoofdstuk 7 Enkele luisterspelen nader bekeken • Herman Kramer. Pension ’t Stekeltje o Inhoud Hoe de stapsgewijze indoctrinatie in het nationaalsocialistisch gedachtegoed plaatsvond, valt goed te illustreren aan de hand van de eerste drie afleveringen van Pension ’t Stekeltje van Herman Kramer, dat op 23 september 1942 voor het eerst werd uitgezonden.
    [Show full text]