De Pot En De Ketel Nederlandse Dagbladen
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. https://hdl.handle.net/2066/225045 Please be advised that this information was generated on 2021-10-08 and may be subject to change. Onderzochte dagbladen (alfabetisch) en hun De clusters en hun dagbladen (voor zover cluster onderzocht) Communistisch De pot en de ketel Algemeen Handelsblad L De Tribune L De pot en de ketel De Banier P Het Volksdagblad L De Gooi- en Eemlander L De pot en de ketel gaat over het sentiment waarmee er tijdens Liberaal Nederlandse dagbladen en hun oordeel over De Graafschap-bode L het interbellum in de dagbladen over communisme en fascisme communisme en fascisme, 1918 - 1939 De Telegraaf O Algemeen Handelsblad L werd geschreven. Dat er over beide stromingen overwegend De Gooi- en Eemlander R negatief geschreven werd, was al duidelijk uit eerdere onder- De Tijd K De Graafschap-bode R zoeken. De pot en de ketel geeft echter inzicht in de mate waarin De Tribune C het oordeel over communisme en fascisme verschilde en in hoe- Het Vaderland R Het Centrum K verre daarin tijdens het interbellum verschuivingen plaatsvon- Leeuwarder Courant R den. Daarnaast wordt gekeken naar de mate waarin het oordeel Het Vaderland L Middelburgsche Courant R van de dagbladen uiteenliep. Het Volk S Nieuwe Rotterdamsche Courant L Het Volksdagblad C Onafhankelijk Om inzicht te krijgen in de mate waarin er verschillen zijn, is een Leeuwarder Courant L De Telegraaf L kwantitatieve aanpak vereist. Juist daarin onderscheidt het Leeuwarder nieuwsblad O onderzoek dat de grondslag vormde voor De pot en de ketel zich Leeuwarder nieuwsblad R van eerdere studies. Kwantitatief onderzoek is op zich niet nieuw Limburger Koerier K Nieuwsblad van Friesland R maar wordt voor historische studies weinig toegepast en zeker Limburgsch Dagblad K Nieuwsblad van het Noorden R niet wanneer daarvoor gedigitaliseerde dagbladen als bron wor- Middelburgsche Courant L Rotterdamsch Nieuwsblad R den genomen. Daarom wordt in De Pot en de ketel, met mate, aandacht besteed aan de sterktes en zwaktes van een dergelijke Nieuwe Rotterdamsche Courant L Protestants-christelijk methode. Voor de lezer die juist meer over de methode en de Nieuwe Tilburgsche Courant K De Banier L kwantitatieve uitkomsten wil weten, is er online een bijlage be- Nieuwsblad van Friesland O schikbaar. Rooms-katholiek Nieuwsblad van het Noorden O De Tijd L Rotterdamsch Nieuwsblad O Het Centrum R Utrechts Volksblad S Limburger Koerier R Voorwaarts S Limburgsch Dagblad R Zaans Volksblad S Nieuwe Tilburgsche Courant R Sociaaldemocratisch Theo Lutkie Clusters Het Volk L Communistisch C Utrechts Volksblad R Liberaal L Voorwaarts R Onafhankelijk O Zaans Volksblad R Theo Lutkie Protestants-christelijk P L landelijk Rooms-katholiek K R regionaal Sociaaldemocratisch S Onderzochte dagbladen (alfabetisch) en hun De clusters en hun dagbladen (voor zover cluster onderzocht) Algemeen Handelsblad L Foto's omslag Communistisch De Banier P Wijnkoop De Tribune L De Gooi- en Eemlander L Lenin Het Volksdagblad L Stalin De Graafschap-bode L Liberaal De Telegraaf O Mussolini Algemeen Handelsblad L Hitler De Tijd K Mussert De Gooi- en Eemlander R De Tribune C De Graafschap-bode R Het Centrum K Het Vaderland R Het Vaderland L Theo Lutkie (1946) Leeuwarder Courant R Het Volk S Volgde de opleiding tot scheepswerktuigkundige tot niveau B2 Middelburgsche Courant R Het Volksdagblad C en bleef zich gedurende zijn hele beroepsleven door zelfstudie Nieuwe Rotterdamsche Courant L en het volgen van cursussen verder ontwikkelen. Hij werkte Leeuwarder Courant L achtereenvolgens als koopvaardij officier, werktuigkundige in Onafhankelijk Leeuwarder nieuwsblad O een ziekenhuis en management consultant. Daarna begon hij De Telegraaf L de studie Algemene Cultuurwetenschappen aan de Open Limburger Koerier K Universiteit Nederland, die hij in 2014 afsloot met een scriptie Leeuwarder nieuwsblad R Limburgsch Dagblad K over het mensbeeld in de roman Der Mann ohne Eigenschaften Nieuwsblad van Friesland R van Robert Musil. Middelburgsche Courant L Nieuwsblad van het Noorden R Nieuwe Rotterdamsche Courant L Rotterdamsch Nieuwsblad R Nieuwe Tilburgsche Courant K Protestants-christelijk Nieuwsblad van Friesland O De Banier L Nieuwsblad van het Noorden O Rooms-katholiek De Tijd L Rotterdamsch Nieuwsblad O Het Centrum R Utrechts Volksblad S Limburger Koerier R Voorwaarts S Limburgsch Dagblad R Zaans Volksblad S Nieuwe Tilburgsche Courant R Clusters Sociaaldemocratisch Het Volk L Communistisch C Utrechts Volksblad R Liberaal L Voorwaarts R Onafhankelijk O Zaans Volksblad R Protestants-christelijk P Rooms-katholiek K L landelijk Online bijlagen op: Online bijlagen op: Sociaaldemocratisch S https://doi.org/10.17026/dans-x4e-hy7n https://doi.org/10.17026/dans-x4e-hy7n R regionaal De clusters en hun dagbladen (voor zover onderzocht) Communistisch De Tribune L Het Volksdagblad L Liberaal Algemeen Handelsblad L De Gooi- en Eemlander R De Graafschap-bode R Het Vaderland R Leeuwarder Courant R Middelburgsche Courant R Nieuwe Rotterdamsche Courant L Onafhankelijk De Telegraaf L Leeuwarder nieuwsblad R Nieuwsblad van Friesland R Nieuwsblad van het Noorden R Rotterdamsch Nieuwsblad R Protestants-christelijk De Banier L Rooms-katholiek De Tijd L Het Centrum R Limburger Koerier R Limburgsch Dagblad R Nieuwe Tilburgsche Courant R Sociaaldemocratisch Het Volk L Utrechts Volksblad R Voorwaarts R Zaans Volksblad R L landelijk R regionaal De pot en de ketel Nederlandse dagbladen en hun oordeel over communisme en fascisme, 1918 - 1939 Theo Lutkie De titel van dit boek is afkomstig uit het verslag van een debat in de Duitse Rijksdag dat de Leeuwarder Courant op 4 februari 1931 op de voorpagina plaatste. De communisten en de nationaalsocialisten verweten elkaar in een heftige woordenwisseling geweld te gebruiken. De journalist eindigde met: "Zoo hoort men den pot en den ketel elkaar verwijten maken." De titel verwijst ook naar het overwegend negatieve oordeel over zowel commu- nisme als fascisme. ISBN/EAN 978-90-828745-1-8 Versie: februari 2020 Druk: Scan Laser, Zaandam Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvou- digd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar ge- maakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, of door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgeverij Lutkie, Rotterdam Te koop via: www.boekenroute.nl De pot en de ketel Nederlandse dagbladen en hun oordeel over communisme en fascisme, 1918 - 1939 Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen op gezag van de rector magnificus prof. dr. J.H.J.M. van Krieken, volgens besluit van het college van decanen in het openbaar te verdedigen op donderdag 8 oktober 2020 om 15:30 uur precies. door Theodorus Johannes Petrus Maria Lutkie geboren op 12 december 1946 te Rotterdam Promotoren: Prof. dr. R.A.M. Aerts Prof. dr. W.P. van Meurs Manuscriptcommissie: Prof. dr. W.J.H. Furnée Prof. dr. J. Kok Prof. dr. G. Voerman (Rijksuniversiteit Groningen) Prof. dr. F.P.I.M. van Vree (Universiteit van Amsterdam) Dr. M.H.B.B. Wolf (NIOD) In deze digitale versie is de inhoudsopgave interactief. Door op een item te klikken wordt direct naar het desbetreffende onder- deel gegaan. Inhoudsopgave Inhoudsopgave ........................................................................................ 5 1 De uitdaging: verschillen meten ............................................. 7 1.1 De methode: verschillen inzichtelijk maken ..................................... 13 1.2 Sentiment en aandacht weergegeven in getallen, grafieken en tabellen ................................................................................................... 25 1.3 De structuur van het proefschrift, periodisering en historische schets van het interbellum .................................................................. 31 2 Communisme en fascisme van 1918 tot en met 1924 ............ 51 2.1 Inleiding ................................................................................................. 51 2.2 Het sentiment ten aanzien van het communisme ........................... 51 2.3 Het sentiment ten aanzien van het fascisme .................................... 69 2.4 De sentimenten over communisme en fascisme vergeleken ......... 87 3 1925 - 1930, komkommertijd .................................................. 91 3.1 De sentimenten ten aanzien van communisme en fascisme .......... 91 3.2 De pers over het communisme .......................................................... 91 3.3 Het oordeel over het fascisme .......................................................... 102 4 1931-1937, de aandacht verschuift naar het fascisme ........... 114 4.1 Drie onderwerpen trekken de aandacht .......................................... 114 4.2 Duitsland, roerige jaren en opkomst van het nationaalsocialisme ............................................................................................................... 115 4.3 Het fascisme in Nederland ................................................................ 121 4.4 De Spaanse Burgeroorlog, strijd met wapens en woorden .......... 129 4.5 Het sentiment ten aanzien van communisme en fascisme in het algemeen .............................................................................................. 154 5 1938 en 1939, Donkere wolken