Listopada - Grudnia M Y Y K K Tego Dnia Wielu Mieszkańców Berlina Nie Powróciło Do Własnych Domów
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
C www.gazeta-info.pl C M 10 NASZE TEMATY listopada - grudnia M Y Y K K Tego dnia wielu mieszkańców Berlina nie powróciło do własnych domów. Pod faszystowską barierą ochronną”, wznoszoną przez wojsko i specjalnie wyselek- osłoną nocy, dokładnie 13 sierpnia 1961 roku, w niedzielę, władze NRD zamknę- cjonowane brygady. Mur stając się symbolem trwającej już „zimnej wojny”, miał ły przejścia do Berlina Zachodniego. Wielu berlińczyków zostało po obu stronach zapobiegać ucieczkom mieszkańców Berlina Wschodniego do Zachodniego, choć zaskoczonych, podobnie jak i świat. Wiele rodzin podzielonych, świat także. Naj- komuniści propagandowo twierdzili co innego, że chroni przed atakiem z Zacho- Apierw zasiekami z drutumury kolczastego a potem budowlą oficjalnie nazwaną „anty- runą…du. Upadł po ponad 28 latach, też pod osłoną nocy… Pod Bramą Brandenburską rowano, a nieco później całkowi- istniał od 1961 roku to zwykłe atmosfera pikniku i ogólnej weso- cie zburzono. często „na jedną cegłę”, niezbyt łości, mnóstwo turystów. Ktoś wysoki (zaczynano od wysoko- udaje „żywy pomnik” w mun- Mury pną się do góry ści ok. pół metra) z zasiekami z durze wschodnioniemieckiego Muzeum Muru przy Frie- drutów, rozpostartymi na meta- strażnika. Ostry wzrok i skinienie drichstrasse założył Rainer Hil- lowych teownikach w kształtach palcem zaprasza… do wspólne- debrandt (1914-2004), publi- litery „Y”. Modyfikacja tego muru go zdjęcia. Najbardziej pomysło- cysta, dokumentalista i bojow- polegała na „ulepszaniu” meta- wy jest Cahit, pół-Ukrainiec i pół- nik o prawa człowieka. Zaczy- lowych zasieków. Budulcem jest -Turek. „Pracuje” tu w radzieckim nał nie tu, na wykorzystując 2 i cegła i kamień. Podniesiono także mundurze, przed nim na stoliku ½ pokoju w prywatnym miesz- jego wysokość do ok. 2 metrów. komplet pieczątek do stemplo- kaniu. Pierwsza wystawa zosta- Po niecałych dwóch latach wokół wania wiz wjazdowych i tranzy- ła otwarta 19 września 1962. Po muru obserwuje tworzenie się towych wszystkich sektorów Ber- prawie roku, 14.06.1963 prze- „spalonej ziemi”, pasa ziemi niczyjej lina. Oczywiście są „autentycz- niesiono ją do obecnego domu przed murem, naszpikowanej czuj- ne” i idą jak woda. Z piecząt- przy Chackpoint Charlie, ostat- nikami, tzw. „potykaczami”, zami- ką dzienną, na pamiątkę poby- niej oazy wolności przy granicy. nowanej i wyposażonej w syste- tu pod Bramą. Jak się poprosi – Muzeum dokumentuje nie tylko my automatycznego ostrzału tere- można dostać z datą specjalną historię budowy muru, także licz- nu. By stworzyć taki pas, wybu- - dokładnie z 9 listopada 1989 ne ucieczki przez granice i walkę rzeniom uległy setki domów w roku, dniem, kiedy mur przestał o prawa człowieka. Wśród licz- bezpośrednim sąsiedztwie muru. sprawować swą funkcję. nych wystaw znane postacie - Samoczynne systemy strzelające Nic tu nie pozostało z tamte- Gandhi, Sołżenicyn, Sacharow, zostały zdemontowane dopiero w Z prawej zachowany jeden z dłuższych odcinków muru na rogu Niederkirchnerstrasse oraz Wilhelmstrasse. 1984 roku, kartą przetargową były go klimatu, kiedy do miejsca, w W lewo dojście wystawa dokumentalnej „Topografia Terroru” w miejscu, gdzie mieściło się gestapo i urząd bezpieczeństwa Rzeszy Wałęsa, Havel. W muzeum jest którym dziś rozmawiam z Cahi- naprawdę ciasno, bo każdy chce tu dwie wielomilionowe pożyczki, tem , od strony Unter den Linden dotknąć historii. Z najwyższego jakie rządowi NRD udzieliła Repu- nie można się było nawet zbliżyć. ca, na której czterech językach ście rozeszły się pogłoski, że mia- Ogłoszono, że do przekrocze- piętra przez przeszklone okna blika Federalna Niemiec. Pamiętam, jak strzegli go uzbro- widnieje ostrzegający napis, że sto będzie podzielone. Choć sam nia granicy zachodnich sektorów doskonały widok na „Charliego” Od roku 1965 obserwuje się jeni żołnierze i setki metrów roz- wyjeżdżacie z amerykańskie- Ulbricht dementował je, mówiąc: miasta niezbędne będzie posia- i róg ulicy. Liczne zdjęcia dopo- już nową konstrukcję muru. Mur stawionych zasieków z kolczaste- go sektora (bądź wjeżdżacie - Robotnicy budowlani naszej danie specjalnych upoważnień. wiadają, jak tu było naprawdę. „drugiej generacji” to rozbudo- go drutu. Od strony wschodniej w zależności, jak czytacie). Choć stolicy zajmują się głównie Powołano rezerwy policji oraz Choćby we wrześniu 1961 roku, wany system zasieków i „płyto- części Berlina dodatkowe ogro- przy białym budyneczku także budownictwem mieszkań i ich tzw. milicji robotniczej, jednostek kiedy stanęły naprzeciw siebie wy” system układania muru, pod- dzenie pasa granicznego stało obowiązuje dziś zabawa i swo- siła robocza zostaje w pełni wyko- stworzonych po zamieszkach w czołgi amerykańskie i radziec- niesiony o kolejne pół metra do od 30 do nawet 100 metrów od boda na środku – bądź co bądź – rzystana w tym właśnie celu. Nikt Niemczech w 1953 roku. Przygo- kie, dosłownie o kilka metrów, góry (do 2,43 m, szerokość ok. samego muru. Po stronie Berlina przejezdnej ulicy, to aby dotknąć nie ma zamiaru budować muru! towano zgromadzone w maga- oddzielonych tylko małym kio- 1 metra, przy czym każda płyta Zachodniego natomiast berliński prawdziwej historii budowy ber- zynach koszar dziesiątki kilome- skiem chackpointu na środku miała 3 metrów długości i ok. To rzeczywistość była inna. mur stał się ponad czterdziestoki- lińskiego muru, należy wejść trów kolczastego drutu i setki ulicy. Konflikt zbrojny wisiał na 20 cm wysokości), Do budowy Gdy 5 sierpnia wrócił z Moskwy lometrowym polem do popisów obok do czteropiętrowej kamie- posterunków strażniczych. O pół- włosku. Znana była wizyta pre- zaczęto używać betonu. „ze wskazówkami” wszystko było dla miłośników malarstwa typu nicy. Na fasadzie domu napisy nocy 25 tysięcy uzbrojonych żoł- zydenta Johna F. Kennedy’ego w już wiadome, ale nie wśród lud- Ostatnia „generacja” budo- grafitti, w niektórych miejscach informują, że chodzi o Mauermu- nierzy, policjantów i funkcjona- Berlinie Zachodnim (26.06.1963) ności. Dwa dni później radziecki wy muru to ta najbardziej nam stawiano nawet wieżyczki obser- seum – Muzeum Muru, jedyne riuszy robotniczej milicji otoczy- i jego słynne zdanie wypowie- przywódca Nikita Chruszczow w znana, to tzw. Grenzmauer75, bo wacyjne dla turystów. takie miejsce na świecie. ło gęstym szpalerem zachodnie dziane w rejonie Schönenber- wystąpieniu radiowym wyraźnie od 1975 roku go stosowano. Był sektory Berlina. ger Rathaus, wspierające ducho- Inaczej jest na Chackpoint powiedział, że „wygodna droga najbardziej wyrafinowany, złożo- wo wszystkich berlińczyków: „Ich Charlie przy Friedrichstrasse, jed- Operacja „Chiński mur” w NRD ucieczki” przez Berlin Zachod- W niedzielę nad ranem oficjal- ny z ponad 45 tysięcy pojedyn- bin ein Berliner”. Kennedy dotarł nym z ośmiu punktów granicz- Był rok 1961. Przywódca NRD ni musi zostać całkowicie zlikwi- na enerdowska agencja prasowa czych, samodzielnie stojących pod Bramę Brandenburską (oczy- nych na odcinku 43,1 km pomię- Walter Ulbricht od dawna sposo- dowana. Na wykonawcę całej podała komunikat, że państwa elementów betonowych. Wyso- wiście od zachodniej strony) i dzy Wschodnim a Zachodnim bił się do ograniczenia przepły- operacji „Chiński mur” Ulbricht Układu Warszawskiego zwróciły ki na 3,6 m i szeroki na 1,5 m, na graniczny punkt Chackpoint Berlinem, gdzie przebiegał mur. wu ludności pomiędzy obydwie- wyznaczył nie kogo innego, się do NRD z prośbą o ustanowie- beton był zbrojony. Uratowano Charlie, co udokumentowano w Wzrok przykuwa duża biała tabli- ma częściami Berlina. Po mie- tylko samego Ericha Honecke- nie „skutecznego nadzoru” nad też makietę muru ok. 1,00 m dłu- muzeum na licznych zdjęciach. ra. Najpierw wstrzymano komu- granicą w Berlinie i wokół niego. gości i 0,50 m szerokości, która nikację między obydwoma sek- W ciągu godziny zamknięto 67 Sam mur stawiano w kilku eta- służyła do teoretycznych szko- torami miasta. Choć przygoto- spośród 81 istniejących punk- pach, zwanych generacjami. Mur leń służby granicznej w jednej z wania do operacji „Chiński Mur” tów przekraczania granicy Ber- tzw. „pierwszej generacji”, który jednostek. nie mogły pozostać niezauważo- lina Zachodniego, a wkrótce zli- ne, toteż w ostatnich tygodniach kwidowano jeszcze dalszych sie- przed zamknięciem granicy licz- dem. Wszelki ruch między obu ba uchodźców gwałtownie wzro- częściami miasta został zatrzy- sła. Po wystąpieniu radiowym many, również szybkie koleje Chruszczowa wśród osób rozwa- miejskie przestały kursować mię- żających ewentualny wyjazd na dzy obiema częściami miasta. Zachód pojawił się objaw „gorącz- Zaczęto stawiać pierwsze zasieki. ki przymykanych drzwi”. W kulmi- Przez pierwsze kilka dni przez nie nacyjnym okresie sierpnia 1961 dość jeszcze szczelne umocnie- ponad 1000 osób dziennie ucie- nia zdołało się przedostać wiele kało na Zachód. W przededniu osób, niektóre z nich wykorzy- stywały niezamurowane jeszcze C stworzenia muru ich liczba prze- C kroczyła nawet cztery tysiące. przez władze NRD okna granicz- M Tego dnia, w sobotę 12 sierpnia nych budynków, których fasady z M Y czwartej po południu Ulbricht widokiem na Berlin Zachodni sta- Y K Mapa – podział Berlina z zaznaczeniem punktów podpisał i przesłał Honeckero- nowiły linię graniczną. Budynki te Amerykański punkt graniczny Chackpoint Charlie K przekraczania granicy (źródło: Wikipedia.pl) wi plan realizacji całej operacji. jednak wkrótce całkowicie zamu- na Friedrichstrasse – mały świadek wielkiej historii. C www.gazeta-info.pl C M listopada - grudnia NASZE TEMATY 11 M Y Y K K Muzeum Muru Berlińskiego przy Chackpoint Charlie. Na ścianie budynku