De Nederlandse Mensenrechtenbeweging Rondom De Olympische Zomerspelen Van Moskou 1980
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
De Nederlandse mensenrechtenbeweging rondom de Olympische Zomerspelen van Moskou 1980. Tussen macht en mensenrechten op het internationale diplomatieke speelveld. Masterscriptie Masterprogramma Internationale betrekkingen in historisch perspectief Faculteit Geesteswetenschappen Universiteit Utrecht Student: Rick van Hemert Scriptiebegeleider: Prof. dr. Duco Hellema Datum: augustus 2012 Inhoudsopgave Voorwoord .............................................................................................................................................. 4 Inleiding ................................................................................................................................................... 5 Omschrijving van het onderzoek. ........................................................................................................ 5 Casestudy: De Olympische Spelen van Moskou in 1980. .................................................................... 7 Belang van het onderzoek ................................................................................................................... 9 Afbakening ......................................................................................................................................... 11 Methodologie .................................................................................................................................... 11 Opbouw onderzoek ........................................................................................................................... 13 Hoofdstuk 1: De Olympische Spelen en Politiek ................................................................................... 14 1.1 Onlosmakelijke interdependentie tussen sport en politiek ........................................................ 14 1.1.1 “Panem et circenses”: Brood en spelen ............................................................................... 15 1.1.2 De moderne Olympische Spelen: een alternatief politiek instrument. ............................... 16 1.1.3 Vreedzame nationalistische competitie ............................................................................... 17 1.1.4 De Olympische Beweging: een politieke beweging.............................................................. 18 1.2 De Olympische boycot ................................................................................................................. 27 1.2.1 Hitler in conflict met het IOC ................................................................................................ 28 1.2.2 Bailler-Latour en de politieke invloed van het IOC ............................................................... 29 1.2.3 Nederland ‘gidsland’ acht deelname Spelen 1956 ongepast. .............................................. 30 1.3 Sport tijdens de Koude Oorlog .................................................................................................... 33 1.3.1 Moskou krijgt de Spelen van 1980 ....................................................................................... 34 1.3.2 Toegewezen in tijde van Détente ......................................................................................... 35 1.3.3 Nasleep van de détente en de overgang naar een conservatief kabinet-Van Agt I ............. 36 1.4 Opkomst van de mensenrechtenbeweging in de jaren zeventig. ............................................... 38 Conclusie ........................................................................................................................................... 39 Hoofdstuk 2: De Olympische Spelen van Moskou 1980 en de mensenrechtenbeweging. .................. 41 2.0.1 ‘Perfect Games’ .................................................................................................................... 42 2.0.2 Van Thijn en Sacharov: een belangrijke ontmoeting. .......................................................... 43 2.1 Eerste ijkmoment ........................................................................................................................ 47 2.1.1 De oprichting van het COSEM. ............................................................................................. 47 2.1.2 Organisatiestructuur COSEM ................................................................................................ 48 2.1.3 Betrokken partijen reageren verschillend op het initiatief .................................................. 48 2.1.4 Verdeeldheid binnen de Sportwereld. ................................................................................. 50 2.1.5 Overleg tussen COSEM en het NOC ..................................................................................... 52 2.1.6 Bezoeken van het NOC aan Moskou .................................................................................... 53 2.2 Het tweede ijkmoment................................................................................................................ 53 2.2.1Verdeeldheid binnen de mensenrechtenbeweging. ............................................................. 53 2.2.2 De NOC-verklaring. ............................................................................................................... 55 2.2.3 Den Haag wijst NOC-verklaring af ........................................................................................ 56 2.2.4 Het COSEM steunt actie Amnesty International. ................................................................. 58 2.2.5 Verdeeldheid rondom de Paralympische Spelen van Arnhem. ........................................... 61 Conclusie ....................................................................................................................................... 62 2.3 Derde ijkmoment ......................................................................................................................... 63 2.3.1’Boycot versus dialoog’ in de Verenigde Staten .................................................................... 63 2.3.2 Carter’s boycot! .................................................................................................................... 64 2.3.3 Een krachtige reactie noodzakelijk ....................................................................................... 65 2.3.4 IOC ontstemt over Carter’s beleid ........................................................................................ 67 2.3.5 Nederland en de inval van Sovjet-troepen in Afghanistan .................................................. 68 2.3.6 NOC-verklaring wederom op de agenda .............................................................................. 69 2.3.7 Sovjetinval in Afghanistan leidt tot grote verontwaardiging ............................................... 71 2 2.3.8 Aankondiging binnen de sport- en mensenrechtenwereld. ................................................. 72 2.3.9 Arrestatie Sacharov .............................................................................................................. 73 2.3.10 Reactie COSEM op arrestatie Sacharov .............................................................................. 74 2.3.11 Het NOC beklaagt zich bij het kabinet ................................................................................ 76 2.3.12 Geen twijfel bij Amerikaanse beleidsbepalers ................................................................... 78 Conclusie ....................................................................................................................................... 79 2.4 Vierde ijkmoment ........................................................................................................................ 80 2.4.1 Laatste pogingen om een boycot af te dwingen. ................................................................. 80 2.4.2 Nederlandse regering steunt Carter’s alternatieve Spelen. ................................................. 81 2.4.3 Internationale Conferentie COSEM ...................................................................................... 84 2.4.4 Tweede Kamer herijkt steun aan regering ........................................................................... 86 2.4.5 Besluitvorming NOC ............................................................................................................. 87 2.4.6 NOC’s besluiten ‘iets te doen’ .............................................................................................. 88 2.4.7 NOC besluit van boycot af te zien ........................................................................................ 89 2.4.8 Reacties op het NOC besluit ................................................................................................. 90 2.4.9 Alternatieve maatregelen ..................................................................................................... 91 2.4.10 Post-Olympische analyses .................................................................................................. 92 conclusie ........................................................................................................................................ 94 Conclusie ............................................................................................................................................... 95 Overzicht van geraadpleegde literatuur ............................................................................................. 100 Lijst van Archivalia ..........................................................................................................................