Het Is Weer Tijd Om Te Bepalen Waar Het Allemaal Op Staat. Nederland En Het Wereldkampioenschap 1978 in Argentinië
Total Page：16
File Type：pdf, Size：1020Kb
Het is weer tijd om te bepalen waar het allemaal op staat. Nederland en het Wereldkampioenschap 1978 in Argentinië Masterscriptie MA Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen Begeleider: Dhr. dr. N.G. Pas Tweede lezer: Dhr. dr. R. van der Maar Student: Koen Snijders Studentnummer: 10264701 Datum: 16-06-2016 1 Inhoud Samenvatting .............................................................................................................................. 4 Introductie .................................................................................................................................. 6 Volksfeest van een junta ............................................................................................................ 9 Op- en afgang van het Peronisme .......................................................................................... 9 Proceso de Reorganización Nacional ................................................................................... 10 Operatie Condor ................................................................................................................... 10 WK voetbal als politiek middel ............................................................................................ 11 Junta en de pers .................................................................................................................... 14 Opkomst van mensenrechten op de politieke agenda .......................................................... 15 Bloed aan de Paal! Maatschappelijk Protest tegen het WK ..................................................... 18 Roep om aandacht ................................................................................................................ 18 Bram en Freek ...................................................................................................................... 20 SKAN: bewustzijn kweken onder Nederlanders .................................................................. 23 De vakbond spreekt zich uit ................................................................................................. 24 Kein geloel, Fussball spielen: De KNVB reageert ................................................................... 27 Sportief succes ...................................................................................................................... 27 Stellingname ......................................................................................................................... 28 Rond de tafel ........................................................................................................................ 29 “Ik oefen daar mijn beroep uit” ............................................................................................ 30 Sympathie, steun en kritiek: Den Haag en het WK 1978 ......................................................... 34 Huiverig ................................................................................................................................ 34 PvdA: interne strijd .............................................................................................................. 35 Buitenlandse steun ................................................................................................................ 37 Steun van de Radikalen ........................................................................................................ 39 Door en door fatsoenlijk ....................................................................................................... 40 Langs de zijlijn ..................................................................................................................... 43 2 Geen steun van de regering .................................................................................................. 46 Uit handen van een dictator .................................................................................................. 48 Conclusie .................................................................................................................................. 51 Bibliografie ............................................................................................................................... 56 Secundaire literatuur ............................................................................................................ 56 Televisie ............................................................................................................................... 57 Primaire bronnen .................................................................................................................. 57 Krantenartikelen ................................................................................................................... 60 Amigoe ............................................................................................................................. 60 De Leeuwarder Courant ................................................................................................... 60 De Telegraaf ..................................................................................................................... 60 De Waarheid ..................................................................................................................... 61 Het Vrije Volk .................................................................................................................. 61 NRC Handelsblad ............................................................................................................. 61 Nieuwsblad van het Noorden ........................................................................................... 62 Trouw ............................................................................................................................... 62 3 Samenvatting Deze masterscriptie richt zich op de maatschappelijke, sportieve en politieke discussie in Nederland rondom deelname aan het Wereldkampioenschap 1978 in Argentinië. Jorge Videla gebruikte de organisatie van het toernooi om zijn regime na de staatsgreep van 1976 van meer legitimiteit te voorzien en de verbondenheid van Argentinië te tonen. Daarnaast probeerde hij de opkomende kritiek met betrekking tot mensenrechtenschendingen naar de achtergrond te drijven. In Nederland ontstond aan de hand van Neerlands Hoop van Freek de Jonge en Bram Vermeulen en hun ‘Aktie Argentinië’ een breed sociaal protest dat zich richtte op een boycot van het WK door het Nederlandse team. Organisaties als Amnesty International en SKAN sloten zich aan bij de actie en vroegen de KNVB en de politiek op om een statement te maken en zich door middel van een boycot van het WK uit te spreken tegen de mensenrechtenschendingen in Argentinië. Ondanks het protest besloot de KNVB af te reizen naar Zuid-Amerika om deel te nemen aan het toernooi. Daarmee volgde de voetbalbond het beleid van de FIFA. Ook de Nederlandse regering was niet tegen deelname van het Nederlands elftal. Binnen veel Nederlandse politieke partijen was discussie over stellingname ten opzichte van de boycotactie. Zo sloot de PvdA zich na ingrijpen van de jongerenafdeling van de partij aan bij de actie, maar viel de steun in de praktijk tegen. De regering hield zich onder minister van Buitenlandse Zaken Chris van der Klaauw zoveel mogelijk buiten de discussie. De KNVB vroeg de overheid om extra veiligheidspersoneel en een persvoorlichter vanuit het ministerie van Buitenlandse Zaken, maar kreeg van de Minister nul op het rekest. Deelname was volledig de verantwoordelijkheid van de KNVB volgens de regering. Er werd, op verzoek van de voetbalbond, advies gegeven over de opstelling van de afvaardiging in Argentinië, maar continu werd benadrukt dat dit advies een geheel vrijblijvend karakter had. De regering zag uit angst voor de publieke reactie af van het sturen van een eigen afvaardiging. Binnen dit onderzoek is gebruik gemaakt van archieven van de Eerste en Tweede Kamer, het Kabinet minister-president, de KNVB, de PvdA, het ministerie van Buitenlandse Zaken en verscheidene kranten. De casus Argentinië biedt mogelijkheden om beter te kijken naar specifieke ontwikkelingen binnen de jaren ’70 als sociaal activisme en mensenrechten en kijkt tegelijkertijd naar de lastige relatie tussen sport en politiek in Nederland. Deze relatie is, afgaand op evenementen als de Olympische Spelen in Beijing en Sotsji en het mensenrechtendebat rond die toernooien, nog altijd zeer relevant. 4 5 Introductie Vanaf eind jaren ’60 kwamen in Zuid-Amerika vele militaire regimes aan de macht. Midden in de Koude Oorlog, met de angst voor communisme op het hoogtepunt, greep het leger in meerdere landen in om het communisme en socialisme in te dammen. In Argentinië kwam in 1976 Generaal Jorge Videla aan de macht na enkele jaren van onrust, waarin Isabel Peron het niet voor elkaar kreeg om de situatie van Argentinië op maatschappelijk en economisch gebied te stabiliseren. Gelijk na zijn aantreden begon Videla met een oorlog tegen ‘links terrorisme’: El Proceso. Onder deze ‘linkse terroristen’ vielen niet alleen overtuigde communisten, maar iedereen die enigszins socialistische denkbeelden had. Opeens moesten vakbondsleden, professoren en journalisten vrezen voor hun welzijn. Er werd door de junta geen middel geschuwd en mensenrechten werden volop geschonden. Arrestaties, ondervragingen, martelingen en verdwijningen waren aan de orde van de dag. In dit land was ook het Wereldkampioenschap voor 1978 gepland. En het zou uitgroeien tot een van de hoogste prioriteiten